โรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ ปี2565

22

��������������� ����� �� (�������� ������ ����������� �������� ���)
������� ������� ������ ����������

��� ����� ������ �� ���� ��������������� ����������� ���� (������������ ���� ������������
�����������������������������) ���������������� � ������� ���� ���

��� ��� ��� ���� �� ������� �� ���� ��� ������
(����� �����/������ ��)
1. เมื่อไมสบาย หรือมีปญหาสุขภาพตาง ๆ ขณะอยูที่
โรงเรยี นนกั เรยี นจะไดรับการดูแล รักษา 5/3

2. เมื่อฉันมีปญหาไมวาจะเปนเรื่องอะไร ฉันจะไปขอ 9/5
คําแนะนําจาก เพ่ือน พอ แม ญาติพ่ีนอง หรือครูของ
ฉนั ทุกครั้ง 10/3

3. ต้ังแตเปดเทอมมาน้ี ฉันไมเคยเห็นเพื่อน ครู ภารโรง 10/3
หรือคนอื่นๆ สูบบุหร่ีในบริเวณโรงเรียน (ยกเวนคน
ท่มี าจากขา งนอก เพราะเขาไมรรู ะเบียบของโรงเรยี น)

4. ต้ังแตเปดเทอมมาน้ี ฉันไมเคยเห็นเพ่ือน ครู ภารโรง
หรือคนอ่นื ๆ ดื่มเหลา ในบรเิ วณโรงเรยี น

89

ข. แบบรายงานและแบบประเมินที่ใช้ในการประเมนิ
โรงเรยี นส่งเสรมิ สุขภาพ

90

�บบ�ร�ปผ�การประเมิน�รงเร��น�ง เ�ร�ม��ข�าพ
�บบ�ร�ปผ�การประเมิน�รงเร��น�ง เ�รม� �ข� �าพ
1รบะ�.เะรมกบม�นอนิ�โ�บย�รข�ขบร�้ันป�างดายผพเโมี รร�าง�ร��เกรงกียนเรนา���อรร12นะงงดป..ค�เบั �ปรงนกกเขารโระ�ายร้นัเะรรม�กบบมดผ�มราอ�นิีิหยา�บนโข�า�ข�ขรโรรเร���ง้นัก�รรจเงงาดรณงงดั าพเียเเเกีมรรรรขพนฑาาียอ����อ้นัรป��กนนนใพงงรนนคคส��ะคืน้ โเปปรงง�ม่ง�์ปฐรงเเนิรรเบะา��งรเสดระะนรระกกเบียรบัก�ม��มนออิมก�อข��รบบาสน้ับร��ขขรคม� ขุด��ผป�วภ�ีาาารตผพพานข�พขอพเ�นั้ก�ัฒไปดณกานมี ขพาฑาาน้ั ปรกพรปะ้นื เรมรฐินะะาดเนมับกนิ ข(ารนั้ข�ขขรคระดัน้บนั้ั้นผวงีดดดุคารตนเมีมีมีะพอรแเาาานกฒัไ��กกปกณนนน)ขฑา�ั้นรรรปะะพงะรดด(ดะรน้ืเบัับเบั�มะฐกกบกขขนิขราาาคุนัน้้ัานน้ัรร�มระดดผผดแผ�นีีาาี นนน�ข่าคเเน)กก�วเณณกรตา(ขพณอรขขพฑฑนั้ฒัันั้น้ไะปปปบฑพพพรรุคน์ปะะนน้ืื้น้ื เเะารมมแฐฐฐนะินนิาาเามนนนนิน)
ง4325งเเเ....รรรยียียี บกโกนนนคาารทแรรริกงลี่เจบาอกะดัรรื้อาชิหอสรตมุนงิ่ารอแชราวสวจนมมขุดดััยรภลกะโรอาาหงพรมวเ32441653ใรใาน........นียงโโนโรกสกโบกโนรรคคงงงขุาาาโรเรรยเเรรริกรศรรงงจจบบียากึยียีกกััดดนรรานษนาาิหอยสสรรทแาโนง่งิ่ิารรใลรเี่แแรนาอววงะววจมมมโอื้เชดดรรัดยัรรตุมยีงลลกะะโอเนชรออราหหสงนยีรมมววเขุในรใใาานภนนยีงงโาโโนโโรรรรรพงงงงงเเเเเรรรรรยีียยีีียยนนนนนททแแลลี่เ่ีเออะะอ้ื้อื ชชตตุมุมออชชสสนนขุขุ ภภาาพพ คควรวพรฒัพัฒนาตนอ่ าไป
(ระบตุคอ ะไแปนน)

ควรพัฒนา
ตอไป

6. สุขศกึ ษาในโรงเรยี 57น.. บโภรชิกนาราอกนาราแมลัยะโรองาเหรียารนที่ปลอดภยั

ทลนว7981แป่ีาับม...0ลกล.สะรโกกกอนนภใาาาดนนุ นัชรรรภโทอสในทรัยหางอางนงคเเกกสารสาํากกยีรงัปรํามิานคแรลรสมกึลังุขษะกภอาาากยแาพ98968711หลาก......00บาะรีฬ..รคุสรกสโกกกกกรทาลภนวุขาาาาาาแับี่ปาชับรรรรรรมศลกลใสอสอในรสกึะหหรองงออานอษนใคคเเดกกกนนุสสาันงาําําภกกรรใโทปปทรเรนําําัยิมมิปาแรรงนลลโสสงเึึกกรลน�ังงัารสขขุุ งษษะกกกีย�ังภภเอราาราาานคาายยยีแแรางมพพหนลลเกกบบราะะีีฬฬรคุุคสส��รทาาลลนนวนแแป่ีาาบบััมลลกก�ลสสะะรรองนนนนใใดเนนนุนุ ันัน�ภโโททททรรรยั าางงนน�มงงเเาารรสส�กกยยีี งังั าานนคคข� รรมม�าพ ระดบั เงิน ระดับทองแดง
กนนา�รรง เับ�รไผรมอาม� ผนง�ารเเกน�ขะปณเด��นกับฑาณ�รทพป กฑองรปางเะรรรเม��ะรินเนับม�นิรไผมงอาผเน�งาเเรกนปณม�เน�ก�ฑณร�รร�ขะปะฑงด�ดรปเับะบัรารเทเพม��ระงอวนิินเนมงม�นิ ง เ�ร�ม�รข�ะด�บั ารรทพะะอดดงบับั เทงอินงแดง ระดบั ทองแดง ระดบั ทองแดง
เมนิ ระดบั เงนิ ผานเกณฑรปะดระบั เทมอนิ งแดง ระดับทอง
ระดบั เงนิ

ไมผานเกณฑประเมนิ

‹Ù × 91

Ø

‹Ù ×

Ø

���ป�ะ�มน� ส��า���าลสง่� �ว�ลอ ม�น��ง����น

(สาํ หรบั ประเมินองคประกอบที่ 4 การจัดสิ่งแวดลอ มในโรงเรยี นท่ีเอ้อื ตอสุขภาพ)

ว���� า������ส�า�ว�

1. ใชกาเครอ่ื งหมาย “ ” ในชองผลการประเมนิ ในแตละขอ “ผาน” “มีเงอ่ื นไข” หรือ “ไมผ าน”

2. ขอทีม่ ีเคร่ืองหมาย เปนขอท่ีตอ งดาํ เนนิ การ รวมจํานวนท้งั สนิ้ 30 ขอ

3. เกณฑม าตรฐานบางประการสําหรับพิจารณาประกอบการใชแบบประเมิน

3.1 ความสมั พันธดานความสงู ของโตะและเกา อี้ (แบบประเมินขอ 10)

ความสูงของโตะ เรยี น (ซม.) ความสงู ของเกา อ้ี (ซม.)

50 30

55 35

65 40

75 45

การจดั โตะ เรียนและเกาอ้ี

- มที างเดินระหวางแถวของโตะเรียน ไมนอยกวา 45 ซม.

- แถวริมสดุ หางจากผนงั หอ ง ไมน อ ยกวา 60 ซม.

- แถวหนา หา งจากกระดานดํา ไมน อ ยกวา 2 ม.

- โตะ เรียนแถวหลังสุดหางจากกระดานดาํ ไมเกิน 9 ม.

3.2 มาตรฐานจํานวนหอ งสวม ทป่ี ส สาวะ อางลา งมอื สาํ หรบั โรงเรียน

��ง���� น หอ งสวม (ท่/ี คน) ทป่ี สสาวะ (ท/ี่ คน) อางลา งมอื (ท/่ี คน)
ประถม ชาย 1/50 หญงิ 2/50 ชาย 1/50 ชาย - หญงิ 1/ 50
มธั ยมศึกษา ชาย 1/50 หญงิ 2/50 ชาย 1/50

หมายเหตุ : ตามกฎกระทรวง ฉบบั ที่ 63 (พ.ศ. 2551) ออกความตามใน พ.ร.บ. ควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522

92 Ù‹ ×

Ø

3.3 เกณฑก ารประเมนิ น้ําด่ืมสะอาด ปลอดภยั
มผี ลการทดสอบดว ยชดุ ทดสอบโคลฟิ อรม แบคทเี รยี ภาคสนาม อยา งนอ ยภาคการศกึ ษาละ 1 ครง้ั

(ผลการทดสอบตองไมพบการปนเปอนโคลิฟอรมแบคทีเรีย และหากพบการปนเปอน ตองมีกระบวนการแกไข
และทดสอบซา้ํ จนไมพ บการปนเปอ น)

จ�ําำนวนจุดเก็บตัวอยา่ งนตำ้�าตมาขมนขานดาขดอขงอโรงงโเรรงยี เรนยี น 1 จดุ
จาํ นวนนักเรียนและบคุ ลากร ไมเ กนิ 300 คน 2 จุด
จาํ นวนนกั เรยี นและบคุ ลากร ระหวา ง 301-1,500 คน 3 จดุ
จํานวนนักเรยี นและบคุ ลากร ระหวาง 1,501-5,000 คน 4 จุด
จาํ นวนนกั เรียนและบคุ ลากร 5,001 คน ข้นึ ไป

สํารวจ/ปรับปรงุ ระบบ
น้ําดืม่ ในโรงเรยี น

ทดสอบคณุ ภาพน้ําดวยชุดทดสอบ
โคลิฟอรม แบคทเี รยี ภาคสนาม

พบการ ไมพบการ
ปนเปอน ปนเปอ น

บันทกึ ผลตามแบบรายงาน
การตรวจโคลิฟอรม แบคทเี รียภาคสนาม

Ù‹ × 93

Ø

`<<ETD*T;$TE7EI+a'GAV OEC `<'9W_EÿDBT'L;TC

แบบรายงาน
การตรวจโคลิฟอรมแบคทเี รยี ภาคสนาม

3.4 เกณฑสถานทแ่ี ปรงฟน
1. สถานที่แปรงฟน เพียงพอ พิจารณาจากกอกน้ําในสัดสวนอยางนอย 1 กอก/

เดก็ 5 คน/รอบ (จาํ นวนรอบการแปรงฟนของนักเรยี นข้นึ กับการจดั การของโรงเรยี น)
2. สถานที่แปรงฟนมีความสูงเหมาะสมกับวัย เชน สําหรับเด็กประถมศึกษา มีความสูง

60 เซนติเมตร

‹Ù ×

94 Ø

���ประเมินส�ุ าภ�ิ าลสิง่ �วดลอ� ม�น�รงเรย� น

(สาํ หรับประเมินองคป ระกอบที่ 4 การจัดสง่ิ แวดลอ มในโรงเรียนทเ่ี อื้อตอสุขภาพ)

�่อ� �รงเร�ยน…………………………………………………อาํ เภอ…………………………………..จังหวัด…………………………………วันท่ีสํารวจ…………………………..

เร่�อง รายละเอยี ดมาตรฐาน ผลการประเมนิ หมายเหตุ
ผา น มเี ง่อ� นไ� ไมผ าน

1. สนามและบรเิ วณ 1. บรเิ วณโดยรอบโรงเรยี นสะอาดและปลอดภยั
2. มขี อบเขตบรเิ วณรอบโรงเรยี น เชน รว้ั แนว

ตนไม ฯลฯ โดยรวั้ และประตรู ั้วมีความมน่ั คง
ปลอดภัย
3. มีการจัดระเบียบการจราจรทาง เขา - ออก
จดุ จอดรถ เปนสดั สวนและปลอดภัย
พรอ มปา ยสญั ลักษณก ารจราจร
4. สนามกีฬา สนามเดก็ เลน เครื่องเลนในสนาม
จัดเปนสดั สว นมั่นคง ปลอดภยั และมรี ะบบ
การตรวจสอบใหอ ยใู นสภาพพรอ มใชงาน
5. มีบริเวณสาํ หรบั พกั ผอ นหยอ นใจ เปนระเบียบ
สวยงามและไมอยใู นจดุ ท่ลี บั ตา

2. อาคารเรียน 6. อาคารเรยี น พน้ื ผนงั เพดาน และบนั ได สะอาด
แขง็ แรงและมีความปลอดภยั โดยมีการจดั
ระเบียบการขน้ึ ลง พรอมมปี ายสญั ลักษณ

7. จดั วางสง่ิ ของเปน ระเบยี บ เหมาะสมปลอดภัย
และสวยงาม

3. หอ งเรยี น/หองสมุด 8. สภาพหองมีความสะอาด เปนระเบยี บ
9. มกี ารระบายอากาศดแี ละมีแสงสวางเพียงพอ
10. ขนาดของวสั ดุ อปุ กรณ เชน โตะ เกา อมี้ ีขนาด
เหมาะสมกับนกั เรยี น เพียงพอและสภาพดี

4. หองพยาบาล 11. หอ งพยาบาลอยชู น้ั ลา งในอาคาร จดั เปน สดั สว น
ไมอยูในทลี่ บั ตา อุปกรณของใชสะอาด สภาพดี

12. มยี าเวชภณั ฑ และวสั ดอุ ุปกรณ ท่จี ําเปน
จดั เก็บเปน ระเบยี บ มีปา ยบอกช่ือยาชดั เจน
และยาไมห มดอายุ

13. ในหอ งหรอื บรเิ วณใกลเคียงมีที่ลา งมอื
และทาํ ความสะอาดเครื่องมือ /อปุ กรณ

14. สาํ หรับโรงเรียนสหศกึ ษา มีเตียงพกั แยก
สําหรบั ชาย-หญิงและมีทกี่ น้ั ชดั เจน

Ù‹ × 95

¢Ø ÀÒ¾ ¾.È. 2558

เร�อ� รายละเอียดมาตรฐาน ผลการประเมนิ หมายเหตุ
5. นาํ้ ดื่ม/น้าํ ใช ผาน มีเ��อนไ� ไมผ า น
15. มีนํ้าดื่ม/นา้ํ ใชมีคุณภาพและความเพยี งพอ
6. หองสว ม - มีน้าํ ดืม่ สะอาด ปลอดภยั และมปี ริมาณ
เพียงพอ
- นํา้ ใชสะอาด และมีปรมิ าณเพยี งพอ

16. ทเ่ี กบ็ นํา้ ด่ืม สะอาด มฝี าปด มกี อ กสาํ หรบั เปด
หากเปน ตูกดนา้ํ เย็นตองมีการตอ สายดิน
ปอ งกนั ไฟฟาดูด

17. มภี าชนะดม่ื น้าํ ประจําตัว ไมใชร ว มกนั หรอื
เปน น้ําดม่ื แบบน้าํ พุ

18. พื้น ผนงั เพดาน โถสว ม ท่ีกดโถสว ม
โถปส สาวะ ท่ีกดโถปส สาวะ สะอาด
ไมม คี ราบสกปรก อยใู นสภาพดี ใชง านได

19. น้าํ ใชสะอาด เพียงพอ และไมมีลกู นํ้ายุง
ในภาชนะเกบ็ กกั น้ํา ขนั ตักนา้ํ สะอาด อยใู น
สภาพดี ใชงานได

20. กระดาษชําระเพยี งพอตอการใชงานตลอดเวลา
ที่เปด ใหบ ริการ (อาจจําหนายหรือบริการฟรี)
หรือสายฉดี ชาํ ระท่สี ะอาด อยใู นสภาพดี
ใชง านได

21. อา งลา งมือ กอกนา้ํ กระจก สะอาด
ไมม คี ราบสกปรก อยูใ นสภาพดีใชงานได

22. สบูล างมือพรอมใหใชตลอดเวลาที่เปด ใหบรกิ าร
23. ถงั รองรบั มลู ฝอย สะอาด มฝี าปด อยใู นสภาพดี

ไมรัว่ ซมึ ต้งั อยใู นบรเิ วณอางลางมอื หรือ
บรเิ วณใกลเคยี ง
24. มกี ารระบายอากาศดีและไมม ีกลนิ่ เหมน็
25. สภาพทอ ระบายส่งิ ปฏกิ ูลและถงั เกบ็ กกั
ไมร ัว่ แตก หรือชาํ รุด
26. จัดใหม กี ารทําความสะอาด และระบบการ
ควบคุม ตรวจตราเปน ประจาํ
27. จดั ใหมสี ว มน่งั ราบสําหรับผูพ ิการ ผูสูงวยั
หญงิ ต้งั ครรภและประชาชนทว่ั ไป อยางนอ ย
1 ที่
28. สว มสาธารณะพรอมใชงานตลอดเวลา ทเ่ี ปดให
บริการ

96 ‹Ù ×

Ø

เร�อ� รายละเอียดมาตรฐาน ผลการประเมนิ หมายเหตุ
ผา น มเี �อ� นไ� ไมผ า น

29. บริเวณทต่ี ้งั สวมตอ งไมอยูที่ลับตา/เปล่ยี ว
30. แยกเปนหอ งสวมสําหรับชาย-หญิง

โดยมีปายหรือสัญลักษณท ช่ี ัดเจน
31. ประตทู จ่ี บั เปด -ปด และท่ีลอ็ คดา นในสะอาด

อยูในสภาพดี ใชงานได
32. พ้ืนหองสว มแหง
33. แสงสวางเพียงพอ สามารถมองเหน็ ได

ท่ัวบริเวณ

7. ทแ่ี ปรงฟน 34. จดั ใหม ีที่แปรงฟน กอกนํ้า และกระจกสะอาด
เพยี งพอ เหมาะสมกับวัยและอยูในสภาพ
ใชง านไดดี

8. การกําจดั ขยะ/ 35. ภาชนะรองรับขยะทีส่ ะอาด สภาพดี มีฝาปด
นํา้ เสยี /พาหะนาํ โรค ไมรัว่ ซมึ ไมแตกรา ว มีจาํ นวนเพยี งพอตอการ
รองรับขยะ มกี ารทําความสะอาดและจัดเก็บ
ออกจากอาคารทุกวัน ไมมีขยะเกล่ือนกลาด
ในบริเวณโรงเรียน
36. มกี ารคัดแยกขยะแตล ะประเภท และจดั ให
มภี าชนะรองรับขยะแยกประเภท พรอม
สัญลกั ษณ
37. มีท่ีพักรวมขยะทีม่ ิดชิด ปอ งกันสตั วและ
แมลงพาหะนําโรค มกี ารนาํ ไปกาํ จดั อยา ง
ถกู วิธี มกี ารดแู ลใหสะอาดอยเู สมอ และ
มกี ารรวบรวมน้าํ เสยี ท่ีเกดิ ขน้ึ ลงระบบบาํ บดั
หรือรางระบายนา้ํ
38. มที อ /รางระบายนา้ํ สภาพดี ไมอุดตนั โดยไมมี
นาํ้ ทวมขงั เปน แหลง เพาะพนั ธสุ ัตวแ ละ
แมลงพาหะนาํ โรค
39. มกี ารบําบดั น้าํ เสียอยา งเหมาะสม เชน
บอ ดกั ไขมัน หลมุ ซมึ หรือระบบรองซมึ
40. มกี ารควบคุมกาํ จดั แมลง สัตวพาหะนําโรค
ไดแ ก หนู แมลงวัน แมลงสาบ เปน ตน
41. มีการตรวจสอบแหลงเพาะพนั ธุยงุ ลาย
โดยภาชนะขังนํา้ ในโรงเรียนตอ งไมมยี ุงลาย
และ กําจัดแหลงเพาะพันธยุ ุง

‹Ù × 97

Ø

เรอ� � รายละเอียดมาตรฐาน ผลการประเมิน หมายเหตุ
ผา น มีเ��อนไ� ไมผ าน

9. การปอ งกนั และรกั ษา 42. มีการตดิ ตงั้ อปุ กรณไฟฟา อยางปลอดภัย
ความปลอดภยั และตรวจสอบใหอ ยใู นสภาพพรอ มใชงาน
43. มีระบบปองกนั /อุปกรณช ว ยในการดบั ไฟ
ใหอ ยูใ นสภาพพรอ มใชง าน
44. มีการใหความรใู นเรื่องการดับเพลิงเบ้อื งตน
และฝก ซอ มหนีไฟ อยางนอ ยปละ 1 ครง้ั
45. มีการจัดการแหลงน้ําที่มคี วามเสี่ยง/จุดเส่ียง
เชน ลอ มร้วั ตดิ ปา ยเตอื น ฯลฯ
46. จัดใหม ีอุปกรณส าํ หรับชวยคนตกน้ํา เชน
ไม เชือก ถงั แกลลอนพลาสติกเปลา

10. กิจกรรมการจัดการ 47. มีการจัดกิจกรรมการจัดการสิง่ แวดลอม
ส่งิ แวดลอ มทเ่ี อ้ือ และความปลอดภยั ในโรงเรยี น ไดแก
ตอ สุขภาพ การลดปริมาณและใชประโยชนจ ากขยะ
การปอ งกนั อุบตั เิ หตุ พฤตกิ รรมอนามัย
เปนตน

98 ‹Ù ×

Ø

���ประเมิน��ุ า�ิ�าลอาหาร�น�ร�เร�ยน

(สําหรับประเมินองคประกอบท่ี 7 โภชนาการและอาหารทีป่ ลอดภัย)

���ก� าร���� ���า� ร��

1. ใหก าเครอ่ื งหมาย “ ” ในชอ งผลการประเมนิ “ผาน” หรอื “ไมผ าน” แตล ะขอ ในกรณีท่ไี มม ี
กิจกรรมทร่ี ะบไุ วในขอมาตรฐาน และไมเ ปน ปญหาทางดา นสขุ าภิบาลอาหาร ใหถอื วาผานมาตรฐานในขอนั้น

2. กรณีโรงเรียนไมมีโรงอาหาร หรือปรุงอาหารมาจากภายนอก ใหบุคลากรสาธารณสุขที่รับผิดชอบ
งานอนามัยส่ิงแวดลอม หรือ ผูประเมินออกไปตรวจสถานท่ีเตรียมและปรุงตามแบบสํารวจ หากไมสามารถ
ตรวจสถานที่จรงิ ได ใหตรวจสอบจากหลักฐานการควบคมุ กาํ กบั ของโรงเรียน

3. สําหรับโรงเรียนท่ีมีรานจําหนายอาหารมากกวา 1 รานขึ้นไป การใหผานมาตรฐานแตละขอ
รา นอาหารจะตองปฏบิ ตั ใิ หถูกตองตามมาตรฐานทกุ ราน

4. ขอ ทมี่ ีเครอ่ื งหมาย เปน ขอทต่ี องดาํ เนินการ รวมจํานวนทงั้ สน้ิ 15 ขอ

เรอ� � รายละเอยี ดมาตรฐาน ผลการประเมนิ หมายเหตุ
ผา น ไมผา น

ก. สถานทีร่ บั ประทาน 1. สะอาด เปนระเบยี บ
อาหาร และบรเิ วณ 2. โตะ เกา อี้ สะอาด แขง็ แรง จดั เปนระเบียบ
ทว่ั ไป 3. มีการระบายอากาศทีด่ ี
4. สะอาด เปน ระเบียบ พื้นทําดวยวัสดุถาวร แขง็ เรยี บ
ข. บรเิ วณ ทีเ่ ตรียม
ปรุงอาหาร สภาพดี
5. มีการระบายอากาศรวมทง้ั กลนิ่ และควนั จากการ
ค. อาหาร น้าํ
นํ้าแข็ง ทําอาหารไดดี เชน มีปลองระบายควัน หรือพัดลมดดู
เคร่ืองดืม่ อากาศทใ่ี ชการไดดี
6. ไมเ ตรยี มและปรงุ อาหารบนพ้ืน
7. โตะ เตรียม–ปรุงอาหารและผนังบรเิ วณเตาไฟ ตองทําดว ย
วสั ดทุ ีท่ าํ ความสะอาดงาย (เชน สเตนเลส กระเบ้อื ง)
มสี ภาพดี และพืน้ โตะ ตองสูงจากพืน้ อยางนอ ย 60 ซม.
8. อาหารและเครื่องด่มื ในภาชนะบรรจุทปี่ ด สนิท
ตอ งมีเลขสารบบอาหาร เชน 11-1-01722-2-0016
9. อาหารสด เชน เนอ้ื สตั ว ผกั สด ผลไมแ ละอาหารแหง
มีคณุ ภาพดแี ยกเก็บเปนสัดสวนไมปะปนกัน วางสูงจาก
พ้นื อยา งนอ ย 60 ซม. สาํ หรบั อาหารสดตอ งลา งใหสะอาด
กอนนํามาปรุง
10. อาหารและเคร่ืองด่ืมในภาชนะบรรจทุ ปี่ ดสนทิ มคี ุณภาพดี
เก็บเปนระเบียบ วางสูงจากพืน้ อยางนอ ย 30 ซม.

‹Ù × 99

Ø

เร�อ� รายละเอยี ดมาตรฐาน ผลการประเมนิ หมายเหตุ
ง. ภาชนะอปุ กรณ ผา น ไมผ าน
11. อาหารทปี่ รุงสาํ เร็จแลว เกบ็ ในภาชนะท่สี ะอาด
มีการปกปด วางสงู จากพนื้ อยางนอย 60 ซม.

12. มตี สู ําหรบั ปกปดอาหารทป่ี รงุ สําเร็จแลว
และดา นหนา ของตู ตองเปน กระจก

13. น้ําดื่ม เครื่องดื่ม น้ําผลไมตองสะอาด ใสภาชนะที่สะอาด
มฝี าปด มีกอกหรือทางเทรินนํ้าหรอื มอี ปุ กรณทม่ี ีดาม
สาํ หรบั ตกั โดยเฉพาะและวางสงู จากพ้นื อยา งนอ ย 60 ซม.

14. นํา้ แข็งทีใ่ ชบริโภคตองสะอาด ใสในภาชนะท่ี สะอาด
มฝี าปด มอี ุปกรณทมี่ ีดา มสาํ หรบั ตัก โดยเฉพาะวางสูง
จากพ้นื อยา งนอย 60 ซม. และตอ งไมม สี ิง่ ของอื่น
แชรวมไว

15. ภาชนะ เชน จาน ชาม ชอน สอม ฯลฯ ตอ งทําดวย
วสั ดทุ ไี่ มเปนอนั ตราย เชน สเตนเลส กระเบอื้ งเคลอื บขาว
แกว อลมู เิ นยี ม เมลามนี สขี าวหรือสีออ น ตะเกียบตอ ง
เปนไม ไมตกแตงสหี รอื พลาสตกิ สขี าว

16. ภาชนะใสนํ้าสมสายชู นา้ํ ปลา และนํา้ จิม้ ตอ งทําดว ยแกว
กระเบื้องเคลอื บขาว มีฝาปด และชอนตัก ทําดว ย
กระเบือ้ งเคลอื บขาว หรือสเตนเลส สําหรบั เครื่องปรงุ
รสอ่นื ๆ ตอ งใสในภาชนะที่ทาํ ความสะอาดงา ย มฝี าปด
และสะอาด

17. ลา งภาชนะอปุ กรณด ว ยวิธกี ารอยางนอย 2 ขน้ั ตอน โดย
ขั้นตอนที่ 1 ลางดว ยนา้ํ ยาลา งภาชนะ และ
ขั้นตอนที่ 2 ลางดว ยน้ําสะอาด 2 คร้งั หรอื ลา งดว ย
น้าํ ไหลและอปุ กรณก ารลางตองสงู จาก
พ้นื อยา งนอย 60 ซม.

18. ใชอา งลา งภาชนะอปุ กรณท่ีมีทอ ระบายนํ้าทใ่ี ชก ารไดดี
อยา งนอย 2 อา ง

19. จาน ชาม ถวย แกวนาํ้ ถาดหลมุ ฯลฯ เกบ็ ควาํ่ ในภาชนะ
โปรง สะอาดหรอื ตะแกรงวางสูงจากพ้นื อยางนอย 60 ซม.
หรอื เก็บในภาชนะหรือสถานทที่ ่สี ะอาด มีการปกปด

20. ชอน สอ ม ตะเกียบ วางตง้ั เอาดามขน้ึ ในภาชนะโปรง
สะอาดหรือวางเปนระเบยี บในภาชนะทส่ี ะอาดและ
มีการปกปด ตัง้ สงู จากพ้ืนอยา งนอ ย 60 ซม.

100 Ù‹ ×

Ø

เรอ� � รายละเอียดมาตรฐาน ผลการประเมนิ หมายเหตุ
จ. การรวบรวมขยะ ผา น ไมผา น
21. เขียงตองมสี ภาพดไี มแตกรา วหรอื เปนรอง มีเขียงใช
และนํ้าโสโครก เฉพาะอาหารสกุ และอาหารดิบแยกจากกัน มีฝาชคี รอบ ตามมาตรฐาน
ฉ. หอ งนํา้ หองสวม (ยกเวนครวั ที่มีการปองกันแมลงวันแลว) ขอ 6 หอ งสวม
ช. ผูปรุง ผูเ สริ ฟ ในแบบประเมนิ
22. ใชถ ังขยะทไ่ี มร่วั ซมึ และมีฝาปด สขุ าภิบาล
23. มีทอหรือรางระบายน้ําท่ีมสี ภาพดี ไมแตกรา ว สิง่ แวดลอม
ในโรงเรียน
ระบายนํ้าจากหองครัว และที่ลา งภาชนะอุปกรณ
ลงสทู อ ระบายนํ้าหรอื แหลง บาํ บัดไดดี และตองไมร ะบาย
นา้ํ เสยี ลงสนู ํา้ สาธารณะโดยตรง
24. มีบอดักเศษอาหารและดกั ไขมันทใี่ ชก ารไดด ี
กอ นระบายนาํ้ เสียทง้ิ
25. หองนา้ํ หอ งสวม ตอ งสะอาด ไมม กี ล่ินเหม็น
มีน้ําใชเพยี งพอ
26. หอ งสวมแยกเปน สัดสวน ประตไู มเ ปด สูบ รเิ วณ
ทเี่ ตรียม–ปรงุ อาหาร ที่ลา ง และเก็บภาชนะอุปกรณ
ทีเ่ ก็บอาหาร และตองมอี างลางมอื ที่ใชการไดดีอยูใน
บริเวณหองสวม
27. แตง กายสะอาด สวมเสื้อมีแขน
28. ผกู ผากันเปอ นสีขาว หรอื มเี ครอ่ื งแบบ ผูปรุงจะตอง
สวมหมวกหรอื เนทคลมุ ผมดว ย
29. ตองเปนผมู สี ขุ ภาพดี ไมเ ปน โรคติดตอ ไมเปน โรคผวิ หนัง
สําหรับผูป รงุ จะตอ งมหี ลกั ฐานการตรวจสขุ ภาพในปน น้ั
ใหตรวจสอบได
30. มีสุขนสิ ัยที่ดี เชน ตัดเล็บสั้น ไมส บู บหุ รใ่ี นขณะปฏบิ ัตงิ าน
ไมใ ชมอื หยิบจบั อาหารท่ปี รงุ เสรจ็ แลว โดยตรง

Ù‹ × 101

Ø

ค. นิยามศพั ทแ์ ละข้อแนะนำ�ในการดำ�เนนิ งาน
โรงเรียนสง่ เสริมสุขภาพ

102

$TELZC LO<8TCMEOā LSCBTK5 ;$S _EDÿ ;

เกณฑมาตรฐานการประเมิน โรงเรียนสงเสริมสุขภาพ 10 องคประกอบ มีตัวช้ีวัดในบางองคประกอบ
ทใี่ ชว ธิ กี ารสมุ สอบถามหรอื สมั ภาษณน กั เรยี นในการเกบ็ ขอ มลู หรอื พสิ จู นก ารดาํ เนนิ งานซงึ่ มแี นวทางการดาํ เนนิ งาน
ดังนี้

1. โรงเรียนประถมศึกษา และโรงเรียนประถมศึกษาขยายโอกาส สุมนักเรียนชั้นประถมศึกษา
ปที่ 4 ขนึ้ ไป

2. โรงเรยี นมัธยมศึกษา สุมนกั เรียนชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที่ 1 ข้ึนไป
3. จํานวนนกั เรยี นที่สุม เปนไปตามขนาดของโรงเรยี น คือ โรงเรยี นขนาดเล็ก จํานวน 5 คน

โรงเรียนขนาดกลาง จํานวน 10 คน
โรงเรยี นขนาดใหญ จาํ นวน 20 คน

Ù‹ × 103

Ø

องคป ระกอบที่ 1 : ���บ���อง�รง�ร���

คณะกรรมการสงเสริมสุขภาพของโรงเรียนหรือคณะทํางาน หมายถึง คณะกรรมการ
ที่แตงต้ังข้ึนเฉพาะ หรือคณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพื้นฐานท่ีเพ่ิมเติมบางสวนและสามารถทําหนาท่ีเพิ่มเติม

ในการสงเสริมสุขภาพ ในคําส่งั แตงตัง้ อาจจะมีคณะกรรมการที่ปรึกษาเพื่อใหค ําแนะนาํ ชวยเหลือ

นอกจากคณะกรรมการชุดนี้แลว โรงเรียนอาจแตงต้ังคณะอนุกรรมการหรือคณะทํางานท่ีเปน

บุคลากรในโรงเรยี นเพ่ิมเติม เพื่อใหก ารดาํ เนินงานมีความคลอ งตัว เน่อื งจากการสงเสริมสขุ ภาพรวมทงั้ การปองกนั
หรอื แกไขบางเร่ือง สามารถดําเนินงานโดยบุคลากรในโรงเรียนได เชนผนวกเขาไปในหลักสตู รหรือกจิ กรรมพฒั นา

ผูเรียน ฯลฯ
การประกาศนโยบายสงเสริมสุขภาพของโรงเรียน 8 ขอ เปนประเด็นท่ีกําหนดในตัวชี้วัดที่มี

ความสอดคลองกับองคประกอบของโรงเรียนสงเสริมสุขภาพ ไมจําเปนตองเหมือน 8 ขอตามท่ีกําหนดใน

ตวั ชี้วัด แตใหค รอบคลมุ ในเรือ่ งตา ง ๆ ครบทุกประเดน็ และโรงเรียนสามารถประกาศนโยบายเพ่ิมเตมิ ได
การสงเสริมส่ิงแวดลอ มทางกายภาพและทางสังคมทีเ่ ออ้ื ตอการพัฒนาสุขภาพนกั เรยี น
สิ่งแวดลอมทางกายภาพ ประกอบดวยสุขาภิบาลส่ิงแวดลอมในโรงเรียน การปองกันอุบัติเหตุ

อุบตั ิภยั และการดาํ เนินการใหโ รงเรียนเปน เขตปลอดบหุ รแี่ ละเครื่องดืม่ แอลกอฮอล
ตวั อยา งการสง เสริมส่งิ แวดลอ มทางกายภาพ
1. ประกาศนโยบายโรงเรียน/สถานศึกษาเปนเขตปลอดบุหร่ีตามกฎหมายทาง website/

facebook หรอื ชองทางการประชาสัมพนั ธของโรงเรียน โดยจดั ทําเปน ลายลักษณอกั ษร

2. จัดสภาพแวดลอมและบรรยากาศท่ีไมเอื้อตอ การสบู บหุ ร่ี
- ติดเครื่องหมายหามสูบบุหรี่ใหเห็นชัดเจนภายในอาคารสถานท่ีและ/หรือบริเวณทาง

เขา -ออก

- ไมมอี ุปกรณ/ส่ิงอํานวยความสะดวกในการสูบบหุ ร่ี

ท้งั นี้ การดาํ เนินการดังกลา วจะเปน ไปตาม

ประกาศกระทรวงสาธารณสุข ฉบับที่ 19 พ.ศ. 2553 (โรงเรียนเปนสถานท่ีปลอดบุหรี่ตาม

กฎหมาย)

พระราชบัญญตั ิคุม ครองสขุ ภาพของผไู มสบู บหุ ร่ี พ.ศ. 2535 กระทรวงสาธารณสขุ

พระราชบญั ญัตคิ มุ ครองเดก็ พ.ศ. 2546 มาตราที่ 26 และ 45 กระทรวงศกึ ษาธิการ
ส่ิงแวดลอมทางสังคม หมายถึง ความสัมพันธระหวางครูกับนักเรียน นักเรียนกับนักเรียน
ตลอดจนสมาชิกอื่นๆ เชน ภารโรง แมคา คนขายของภายในและรอบโรงเรียน รวมถงึ วฒั นธรรม วิถชี วี ติ คานยิ ม

และความเชอื่ ของครูและนักเรียน

18044 ¤‹ÁÙ Í× ¡ÒôÒí à¹Ô¹§Ò¹

âçàÃÂÕ ¹Ê§‹ àÊÃÁÔ Ê¢Ø ÀÒ¾ ¾.È. 2558

ตวั อยา งการสง เสรมิ สิ่งแวดลอ มทางสังคม
1. ชวยกนั ดแู ลรักษาอุปกรณแ ละเครือ่ งมือเครอ่ื งใชของโรงเรียน เชน โตะ เกา อ้ี อปุ กรณก ารเรยี น
อุปกรณกฬี า เม่ือใชแ ลว ใหเ กบ็ เขา ท่ี ถาพบวามีสิ่งของใดชาํ รดุ มีเจา หนาท่ที ร่ี บั ผดิ ชอบซอมแซม
2. ใชนํ้าและไฟฟาอยางประหยัด เชน เมื่อเปดกอกนํ้าแลวใหปดสนิท ไฟฟาตามหองเรียน
และอาคารเรียน เม่ือเลิกใชแ ลวใหชวยกันปดใหเ รียบรอ ย ซ่งึ เปน การชว ยประหยัดพลังงานดวย
3. ปฏิบัติตนตามวัฒนธรรมในโรงเรียน เชน แตงกายถูกตองตามท่ีโรงเรียนกําหนด พูดจาสุภาพ
เรียบรอย แสดงความเคารพคุณครูอยางเหมาะสม เปนแบบอยางของพฤติกรรมท่ีดีที่โรงเรียนพยายามถายทอด
ใหกับนกั เรยี นในแตละรุน เขา แถวซื้ออาหาร เปนตน
4. การสรางสัมพันธภาพท่ีดีระหวางนักเรียนกับนักเรียน เชน กิจกรรมการปองกันการรังแกกัน
ในโรงเรียน หรือบนโลกออนไลน ในช่ัวโมงการจัดกิจกรรมโฮมรูม ใหเด็กนักเรียนเห็นความสําคัญและเขาใจ
ความรูสึกผูอ่ืนเม่ือถูกรังแก หรือการใชหนังสือนอกเวลาเปนส่ือในการพูดคุยกับเด็ก เชน หนังสือ “ชวยดวย...
ฉันถูกรงั แก”

องคป ระกอบที่ 2 : ก�รบร�� �ร���ก�ร���รง�ร�� �

การจัดทําโครงการสงเสริมสุขภาพภายใตแนวคิดของโรงเรียนสงเสริมสุขภาพ เปนการ
ดําเนินงานท่ีเนนการสงเสริมปองกันเปนหลัก และแกไขในสวนที่เปนปญหาไปพรอมกัน เชน การสงเสริม
โภชนาการ : โดยจัดทํา “โครงการอาหารกลางวันเพ่ือใหนักเรียนทุกคนไดรับประทานอาหารท่ีมีคุณคา
ครบถวน” ควบคูไปกับ “โครงการแกไขนักเรียนท่ีมีปญหา (อวน ผอม เตี้ย)” ตัวอยางการจัดทําโครงการ
สงเสริมโภชนาการและอาหารปลอดภัยท่ีครอบคลุมมิติ ทั้ง 3 ประการ ไดแก การเฝาระวังและแกไขปญหา
การสง เสรมิ สขุ ภาพและปอ งกันโรค และการปรับปรุงแกไ ขปญ หาสิง่ แวดลอม ประกอบดว ยกจิ กรรมดังน้ี

1. การเฝาระวงั ภาวะการเจริญเติบโต โดยชั่งน้ําหนกั วัดสว นสงู และประเมนิ การเจรญิ เติบโต
2. การแกไ ขปญ หานกั เรียนทม่ี ีภาวะโภชนาการท้งั ขาดและเกนิ
3. การจัดอาหารกลางวันท่ีมีคุณคาทางโภชนาการและใหนักเรียนทุกคนไดรับตามปริมาณที่

แนะนําในธงโภชนาการ
4. การรณรงคเ ลอื กซ้ืออาหารทีป่ ลอดภัย
5. การจดั ตั้งชมรมนักเรยี นหรอื ชมุ นุมคมุ ครองผูบ ริโภค
6. การอบรมนักเรยี นแกนนํา เพ่อื เปนอาสาสมัครเฝาระวงั และสาํ รวจอาหาร
การนเิ ทศ ตดิ ตามโดยระบบของโรงเรยี น หมายถงึ การนเิ ทศ ตดิ ตามภายในของผบู รหิ ารโรงเรยี น
ตามระบบทกี่ าํ หนดไว

Ù‹ × 105

Ø

องคประกอบท่ี 3 : �ครงก�รร���ระ���� ง�รง�ร�����ะ��� ��

การดําเนินงานโครงการสงเสริมสุขภาพในโรงเรียนมี 3 รูปแบบ ไดแก 1) ดําเนินการโดยครู
บุคลากรหรือผูเก่ียวขอ งภายในโรงเรยี น 2) บรู ณาการในหลกั สูตรหรือกิจกรรมพัฒนาผูเรียน และ 3) ดาํ เนนิ การ
รว มกับชุมชน ในองคประกอบนเ้ี นนการมีสว นรว มของชุมชน

การมสี ว นรว มของชมุ ชน หมายถงึ การทปี่ ระชาชนและองคก รในชมุ ชนมสี ว นรว มในกระบวนการ
ดําเนินงานทุกข้ันตอนต้ังแตการรับรูสถานการณหรือปญหา แสดงความคิดเห็น วิเคราะหปญหา กําหนด
ความตองการ วางแผน ดําเนินการ ตรวจสอบ แกไข พัฒนา และปรับปรุง ซ่ึงจะชวยสรางความรูสึกที่ดีและ
เกดิ ความรวมมอื กับโรงเรยี น

การเปดโอกาสใหชุมชนมีสวนรวมในโครงการ/กิจกรรมของโรงเรียน เพื่อใหชุมชนไดมีสวนรับรู
สถานการณในพ้ืนท่ี มีความตระหนักและเห็นความสําคัญ รวมทั้งปรับเปลี่ยนทัศนคติของคนในชุมชน
เรอื่ งสุขภาพวา เปน หนาท่ีท่ีทุกคนตองดูแลเอาใจใส ไมใ ชห นาทขี่ องบุคคลหรือหนว ยงานใดหนวยงานหนึง่ เทาน้นั

พื้นท่ีเพ่ือดําเนินกิจกรรมสรางสรรคสําหรับเด็กและเยาวชน หมายถึง พื้นท่ีที่จัดข้ึน
สําหรับเด็กและเยาวชนมาทํากิจกรรมรวมกัน เปนเวลาท่ีนอกเหนือจากการเรียน หรือการทํางาน เปนเวลา
ท่ีเด็กและเยาวชนมีโอกาสเปนเจาของ และเปนผูบริหาร โดยเด็กและเยาวชนมีสวนรวมในการแสดงความ
คิดเห็น หรอื เปนผูจ ัดกระบวนการ จัดกิจกรรมท่ตี อบสนองความตอ งการของเด็กและเยาวชน ซงึ่ อาจเปนกจิ กรรม
เพ่ือพัฒนาการเรียนรู พัฒนาความคิดเห็นและจินตนาการ หรือพัฒนาสุขภาพทางกายและทักษะทางดาน
กีฬา หรือพัฒนาอาชีพ ซึ่งนําไปสูความสุข สนุกสนาน ความสามัคคีสมานฉันท เปนพื้นท่ีสรางประสบการณ
สรางโอกาสใหเติบโตพัฒนาตามวัย โดยเปนพ้ืนที่ที่ปลอดภัย และคํานึงถึงสวัสดิภาพของเด็กและเยาวชน
เปน สาํ คัญ

การจัดพื้นที่เพื่อดําเนินกิจกรรมสรางสรรคสําหรับเด็กและเยาวชน อาจเปนพื้นที่ในโรงเรียน
หรือในชุมชน เปนการรวมมือกันระหวางโรงเรียน ชุมชนและ/หรือภาคีเครือขายในชุมชนทั้งท่ีเปนภาครัฐ
ภาคเอกชน องคกรประชาชน กลุมคน/ชมรม/มูลนิธิ/สมาคม โดยใหเด็กและเยาวชนท้ังในระบบและ
นอกระบบการศึกษาไดมีโอกาสแสดงออกในกิจกรรมท่ีเหมาะสม สอดคลองกับความตองการของเด็กและเยาวชน
และผูใ หญจ ากโรงเรยี น ชมุ ชนและภาคีเครือขายตาง ๆ เปนผใู หการสนบั สนุน ดงั ตัวอยา งตอ ไปนี้

1. โรงเรียนพัฒนาและเปดพื้นที่ในโรงเรียนสําหรับเด็กและเยาวชนมาทํากิจกรรม เชน
การออกกําลังกาย สอนกีฬา สอนศิลปะ ดนตรี จัดพื้นท่ีใหปราชญชาวบานมาถายทอดภูมิปญญาทองถ่ิน
แกเด็กและเยาวชนท่ีสนใจ ตัวอยางเชน โรงเรียนมัธยมวัดธาตุทอง เปดสนามกีฬาใหนักเรียน เด็กและเยาวชน
ในชุมชนสําหรับเลนกีฬา จัดใหมีหองโหราศาสตร หรือโรงเรียนหนองตาบง จังหวัดกาญจนบุรี จัดใหมีกิจกรรม
สงเสริมการอานโดยเพื่อนสอนเพื่อน ฝกอาชีพและสรางเสริมรายไดดวยการทําดอกไมประดิษฐโดยครู
เปน ผฝู กสอน เปนตน

18066 ¤‹ÙÁ×Í¡ÒôíÒà¹¹Ô §Ò¹

âçàÃÂÕ ¹Ê‹§àÊÃÁÔ ÊØ¢ÀÒ¾ ¾.È. 2558

2. โรงเรียนทํากิจกรรมรวมกับชุมชนและ/หรือภาคีเครือขายในชุมชน เชน กิจกรรม
ที่โรงเรียนรวมกับ อบต.จัดพื้นท่ีในชุมชน โดยขอความรวมมือจากภาคีเครือขายตางๆ เชน โครงการบาน
หลังเรียนท่ีจังหวัดพระนครศรีอยุธยา มีการสงเสริมกิจกรรมรักการอาน การใชเวลาวางใหเกิดประโยชน
โดยจัดท่ีจวนผูวาราชการจังหวัด มีพื้นท่ีสําหรับพูดคุยหรือจัดเวทีแลกเปล่ียนเรียนรู หรือโครงการบานหลังเรียน
ของจังหวัดมหาสารคาม จัดกิจกรรมการศึกษาตามอัธยาศัย โดยจัดมุมตางๆ ใหเยาวชนมาใชหลังเลิกเรียน
และวันหยุดราชการตามความสนใจ อาทิ มุมทําการบาน มุมสืบคนขอมูล มุมศาสนา มุมบันเทิงศึกษา มุมไอซีที
มุมการศึกษาเพื่อพัฒนาอาชีพ การศึกษาเพ่ือพัฒนาสังคมและชุมชนโดยผานกิจกรรมนันทนาการ ดนตรี กีฬา
ศลิ ปวัฒนธรรม ประเพณี

ภาคีเครือขายในชุมชนท่ีสามารถดึงเขามามีสวนรวมได เชน องคการบริหารสวนทองถิ่น
สถานบริการสาธารณสุข ศูนยอนามัย ศูนยสุขภาพจิต เทศบาล สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบ
ศูนยบริการวิชาการหรือสํานักบริการวิชาการของมหาวิทยาลัยในพื้นที่ สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา
(สพป.) และสํานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษามัธยมศึกษา (สพม.) พัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยจังหวัด
(พมจ.) แผนงานส่ือสรางสุขภาวะเยาวชน สภาเด็กและเยาวชนแหง ประเทศไทย เปนตน

3. โรงเรียนทํากิจกรรมรวมกับชุมชนและ/หรือภาคีเครือขายในชุมชนโดยเด็กและเยาวชน
มสี วนรว ม รูปแบบการดาํ เนินงานขน้ึ อยูกบั วา โรงเรียนอยใู นพ้ืนท่ีแบบใด ยกตวั อยา งเชน

`;I9T*$TE6lT_;V;*T; E[=`<<<E<þ 9@Yh;9g_W %7_COY * E=[ `<<@Y;h 9_gW %7-;<9

สรางความตระหนักและ สวนใหญพ้ืนที่เหลานี้มักไมมีปญหา อาจมีขอจํากัดในดานงบประมาณทําให
เห็นความสําคัญของการ งบประมาณทําใหผูบ รหิ ารและเจาหนาท่ี ผูบริหารและเจาหนาที่รับผิดชอบงานเด็ก
มีสวนรวมของเด็กและ รับผิดชอบงานเด็กและเยาวชนตระหนัก และเยาวชนตระหนักและเขาใจโดยการ
เ ย า ว ช น แ ก ผู มี ส ว น และเขาใจโดยการพูดคุยใหเหตุผล พดู คุยใหเ หตผุ ลเลา ประสบการณ เยย่ี มชม
เ ก่ี ย ว ข อ ง ใ น อ ง ค ก ร เลา ประสบการณ เยย่ี มชมทศั นศกึ ษาและ ทัศนศึกษาและดูงานจากชุมชนตัวอยางท่ี
ปกครองสวนทองถนิ่ ดูงานจากชุมชนตัวอยางที่เปนตนแบบ เปน ตนแบบ (พ้ืนทีเ่ ทศบาลตาํ บลบานแปะ

(พื้นท่ีเทศบาลตําบลหนองปาคร่ัง จังหวดั เชยี งใหม)
จังหวดั เชยี งใหม)
สราง/คนหาแกนนําเด็ก ถาไมมีแกนนํา พยายามสรรหาแลว ถา ไมม แี กนนาํ พยายามสรรหาแลว รวมกลมุ
และเยาวชนในชุมชน รวมกลุมอาจทํารวมกับเจาหนาท่ี อาจทํารวมกับเจาหนาที่ของทองถิ่น
ของทองถิ่น เชน กองสาธารณสุข เชน กองสาธารณสุข กองการศึกษา
กองการศกึ ษา กองสวสั ดกิ ารสงั คม ฯลฯ กองสวัสดิการสังคม ฯลฯ อาจเร่ิมจาก
อาจเริ่มจากการใหเด็กและเยาวชน การใหเด็กและเยาวชนทํางานรวมกับ
ทํางานรวมกับทีมงานเทศบาล ไดแก ทีมเทศบาล ไดแก กิจกรรม ดานกี�า
การบาํ เพญ็ ประโยชนทาํ ความสะอาดวดั ดา นศาสนา ว�ั น�รรมประเพ�ี ดา นอาชพี
เลี้ยงอาหารเด็กกําพรา �ล� เพ่ือสราง ดา นการศกึ ษา
ใหเกิดความรูสึกท่ีดีจากการเป�นผูให
แลว ใหม กี ารสรุปบทเรียนสนั้ �

Ù‹ÁÍ× 107

Ø

`;I9T*$TE6lT_;;V *T; E=[ `<<<E<þ 9@hY;9Wg_%7_COY * E[=`<<@;hY 9gW_%7-;<9

ถา มอี งคก รเยาวชนอยแู ลว เชน สภาเดก็ ถามอี งคก รเยาวชนอยูแลว เชน สภาเด็ก
และเยาวชน ตองวิเคราะหวาทํางานได และเยาวชน ตองวิเคราะหวาทํางานได
หรือไม หรือตองเพิ่มศักยภาพที่จําเปน หรือไม หรือตองเพ่ิมศักยภาพที่จําเปน
เชน การคิดเปนทักษะผูนํา ฯลฯ เช น ก า ร คิ ด เ ป น ทั ก ษ ะ ผู นํ า ฯ ล ฯ
กลุมแกนนําท่ีเปนเด็กและเยาวชน กลุมแกนนําท่ีเปนเด็กและเยาวชน
มีสวนในการคิดแผนงานดานเด็กและ มีสวนในการคิดแผนงานดานเด็กและ
เยาวชนกับเจาหนาที่องคกรปกครอง เยาวชนกับเจาหนาท่ีองคกรปกครอง
ส ว น ท อ ง ถิ่ น ( ก อ ง ส า ธ า ร ณ สุ ข ส ว น ท อ ง ถ่ิ น ( ก อ ง ส า ธ า ร ณ สุ ข
กองการศกึ ษา กองสวสั ดิการสงั คม) กองการศึกษา กองสวสั ดกิ ารสังคม)

การจัดกิจกรรมสําหรับ ควรเปนกิจกรรมท่ีเด็กและเยาวชนสนใจ ตองเปนไปตามท่ีเด็กและเยาวชนสนใจ
เด็กและเยาวชน จริงๆ เน่ืองจากเปนกลุมที่มีทางเลือก แมวาวิถีชีวิตในชนบทจะมีทางเลือก
มากมายท้ังศูนยการคา รานเกม ไมมากนักก็ตามกิจกรรมเก่ียวกับกีฬา
ซึ่งกิจกรรมเก่ียวกับกีฬา เปนกิจกรรม เปนกิจกรรมพ้ืนฐานท่ีเด็กและเยาวชน
พ้ืนฐานที่เด็กและเยาวชนมีสวนรวม มีสวนรวมไดไมยาก แตทองถิ่นตอง
ไดไมยาก แตทองถ่ินตองสนับสนุน สนับสนุนการทําสนาม หรือจัดสถานท่ีให
การทาํ สนามหรอื จดั สถานทใ่ี หด ดู ี นา เลน ดูดีนาเลนและปลอดภัย ท่ีสําคัญคือตอง
และปลอดภัย ที่สําคัญคือตองจัดอยาง จดั อยางตอ เนอ่ื ง
ตอ เนอ่ื ง

ประเมนิ ผลการดาํ เนนิ งาน ประเมินผลรวมกันระหวางเด็กและ ประเมนิ ผลรว มกนั ระหวา งเดก็ และเยาวชน
รวมกัน เยาวชนและเจาหนาที่องคกรปกครอง และเจาหนาท่ีองคกรปกครองสวนทองถิ่น

สวนทองถ่ินท่ีรับผิดชอบงานเด็กและ ที่รับผิดชอบงานเด็กและเยาวชน เพื่อนํา
เยาวชน เพอ่ื นาํ เขา สแู ผนงานของทอ งถน่ิ เขาสูแผนงานของทองถิ่นอันจะไดรับ
อนั จะไดร บั การสนบั สนนุ อยา งตอ เนอ่ื ง การสนบั สนุนอยางตอเนื่อง

กจิ กรรมเพอ่ื สรา งแรงจงู ใจ ยกตวั อยา งเชน ใหท นุ การศกึ ษาแจกรางวลั ยกตวั อยา งเชน ใหท นุ การศกึ ษา แจกรางวลั
ใหเด็กและเยาวชน พาไปทศั นศกึ ษาตามศกั ยภาพขององคก ร พาไปทัศนศึกษาตามศักยภาพขององคกร
สว นทองถ่นิ สว นทองถน่ิ

สําหรับรูปแบบพื้นที่เขตชนบทหางไกลที่มีขอจํากัดในดานงบประมาณ การหวังพ่ึงองคกรปกครอง
สวนทอ งถ่ินเปนไปไดยาก จาํ เปนตอ งหาแหลง สนับสนุนดานอน่ื รปู แบบการดาํ เนินงานคือ

การดําเนินกิจกรรมควรมุงไปที่โรงเรียน เพราะเยาวชนสวนใหญอยูท่ีโรงเรียน และหลังเลิกเรียน
กจ็ ะพกั อยทู ่หี อพักในโรงเรยี น

วสิ ัยทัศนของผบู ริหารโรงเรยี นเปนปจจัยหลักซงึ่ มผี ลตอ ความสาํ เรจ็ ของกิจกรรม

108 Ù‹ × Ø

เดก็ และเยาวชนในพ้ืนที่เหลา น้ยี ากจนและขาดแคลน กจิ กรรมตองครอบคลุมการเสริมเร่ืองปจจยั 4
คือ อาหาร ท่อี ยอู าศัย (หอพัก) เครื่องนงุ หม ยารักษาโรค (สุขภาพ) รวมท้งั การเรยี นและการส่ือสาร
เพื่อพัฒนาศกั ยภาพนกั เรยี น
เชิญทองถ่ินและภาคีอ่ืนๆ มาเขารวมกิจกรรมเพ่ือความย่ังยืนและการสนับสนุนที่ตอเน่ือง
เนอื่ งจากพ้นื ท่มี ขี อ จาํ กัดดานทรัพยากร
พยายามหาแกนนําเยาวชนตัวจริงเพ่ือมาเปนผูนํากิจกรรม ซ่ึงอาจไมใชคนกลุมเดียวกับท่ีโรงเรียน
ตงั้ ขนึ้ ก็ได ถา มเี ยาวชนทีเ่ ปนชนเผา และพืน้ ราบ ตองมแี กนนาํ ท้ังสองกลมุ
อาจใชเทคโนโลยีเขาชวย เชน ระบบการสอนทางไกลผานอินเตอรเน็ต ส่ือ VCD วิดิทัศน
เพราะทรพั ยากรในพืน้ ทอ่ี าจมีขอ จํากดั โดยเฉพาะการสอนและการตวิ วชิ าการ
การเสริมวิชาชีวิตเพื่อใหเยาวชนกลับไปมีชีวิตในชุมชนเดิมอยางมีคุณภาพมากข้ึน เชน การเกษตร
เลีย้ งสัตว อนามัยสว นบคุ คลและครอบครวั รวมท้ังการงานดา นอาชีพ
เยาวชนในพื้นที่สวนใหญยังขาดแรงจูงใจในการเรียน จําเปนตองมีกิจกรรมสรางแรงจูงใจใหเด็ก
และเยาวชน เชน การเสริมใหเ กดิ ผลสัมฤทธทิ์ างการเรียน และงานดานสายอาชีพ เปนตน

องคประกอบที่ 4 : ก�ร����่ง� �����อ����รง�ร���ที่�อ�อ��อ������

สิ่งแวดลอมที่เอื้อตอสุขภาพ หมายถึง ส่ิงแวดลอมทางกาย จิตและสังคมท่ีมีผลตอการสงเสริม
สุขภาพนักเรียนและบุคลากรในโรงเรียน ไดแก สภาพแวดลอมของโรงเรียน มาตรการรักษาความปลอดภัย
ในโรงเรยี น เพอ่ื ใหปลอดภยั จากอุบตั ิเหตุ สิ่งเสพติด อบายมขุ อาชญากรรมและการลว งละเมิดทางเพศ ฯลฯ

กรณโี รงเรยี นมพี นื้ ท/ี่ บรเิ วณกวา งมาก ไมส ามารถทาํ รว้ั กนั้ ได โรงเรยี นควรมรี ะบบการดแู ลใหน กั เรยี น
มีความปลอดภยั จากสภาพแวดลอ มภายนอกโรงเรยี น

การดําเนินการตามกฎหมายควบคุมเคร่ืองดื่มแอลกอฮอลในโรงเรียน หมายถึง การดําเนินการ
ตามกฎหมายควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอลในประเด็นการขายและการด่ืมเครื่องด่ืมแอลกอฮอล (ตาม พ.ร.บ.
ควบคมุ เครือ่ งดม่ื แอลกอฮอล พ.ศ. 2551) ดงั น้ี

1. การขายเครื่องด่ืมแอลกอฮอลภายในโรงเรียน ม.27 (5) หามขายเคร่ืองดื่มแอลกอฮอลใน
สถานศึกษา

2. การดื่มเครื่องด่ืมแอลกอฮอลภายในโรงเรียน ยกเวน ที่พักสวนบุคคลหรือสโมสรหรือ
การจัดเลี้ยงตามประเพณี (งานแตงงาน) ม.31 (4) หามดื่มเครื่องด่ืมแอลกอฮอลในสถานศึกษาตามกฎหมาย
วา ดว ยการศึกษาแหง ชาติ

ไมมีการกระทําผิดกฎหมายฯ หมายถึง มีการดําเนินการตรวจสอบ และไมพบการกระทําผิด
กฎหมายควบคุมเครื่องดมื่ แอลกอฮอลใ นบรเิ วณโรงเรยี น ทกุ จุดท่ีมกี ารตรวจสอบ

จุดท่ีทําการตรวจสอบ หมายถึง บริเวณตางๆ ภายในโรงเรียน ไดแก โรงอาหาร สนามกีฬา/
อาคารศูนยกีฬา หอพักนักศึกษา (ถามี) ซุมอาหาร/รานคา ใตอาคารเรียนและบริเวณโดยรอบ สวนหยอม
ลานกจิ กรรม สโมสรนักศกึ ษา/ชมรม ลานจอดรถ/อาคารจอดรถ

Ù‹ × 109

Ø

องคประกอบท่ี 5 : บรก� �รอ������รง�ร���

แบบบนั ทกึ การตรวจสขุ ภาพดวยตนเอง เปนเคร่อื งมอื ในการเฝา ระวังสขุ ภาพ ประเมินสถานการณ
และแนวโนมการเปล่ียนแปลงดานสุขภาพ นอกจากน้ันในแบบบันทึกมีรายละเอียดความรูท่ีมีประโยชน ดังน้ัน
บุคลากรสาธารณสุขหรือครูตองช้ีแจงวัตถุประสงคใหนักเรียนเขาใจและสอนวิธีการประเมินสุขภาพ การบันทึกผล
และการใชแ บบบันทกึ อยางคุมคา และตอเนื่อง

การตรวจการไดยิน นักเรียนชั้น ป.1, ป.3, ป.5 ควรไดรับการคัดกรองการไดยินดวยเคร่ืองตรวจ
การไดยิน ซึ่งบุคลากรสาธารณสุขสามารถขอยืมเครื่องมือไดจากโรงพยาบาลในพื้นที่ กรณีที่ไมมีเครื่องมือ
ใหใ ชวิธที ดสอบการไดย นิ อยางงาย มี 2 วธิ ีคือ

1) ใชน้ิวหัวแมมือและนิ้วชี้ถูกันหางจากหูประมาณ 1 น้ิว ทําขณะผูถูกตรวจหันหลังใหผูตรวจ
และผูต รวจถามวา ไดยนิ เสยี งหรือไม ทําเชนน้ีทัง้ หูซายและหขู วา

2) ใหผูถูกตรวจยืนหันหลังใหและหางจากผูตรวจ 5 ฟุต ผูตรวจเรียกช่ือหรือพูดใหทําตามคําส่ัง
ดว ยเสียงปกติ ถา ผถู กู ตรวจขานตอบหรอื ปฏบิ ตั ิตามคําสั่งได ถอื วาปกติ

การตรวจภาวะขาดสารไอโอดีน นักเรียนชั้น ป.1, ป.3, ป.5 ควรไดรับการตรวจคัดกรอง
โดยบุคลากรสาธารณสขุ ดังนี้

1. โรงเรียนเตรียมสถานทที่ ่ีมีแสงสวา งเพยี งพอ
2. นักเรียนผูรับการตรวจหนั หนา เขา หาแสงสวาง
3. ผตู รวจหันหนา เขาหาผรู บั การตรวจ
4. ระดับสายตาของผูตรวจอยรู ะดับเดยี วกับผูรับการตรวจ
5. มองดคู อผรู บั การตรวจในทา ปกติ
6. ใหผูรบั การตรวจแหงนคอ (อยาแหงนจนตงึ มาก)
7. ใหผูรับการตรวจกลนื นาํ้ ลาย ดวู ามีกอนเคลอ่ื นทีข่ ้ึนลงหรอื ไม

8. ใชม ือคลาํ ดกู อ นตรงบรเิ วณของตอ มไทรอยด

การแบงคอพอกตามมาตรฐานองคการอนามัยโลก (WHO) และ ICCIDD (International Control of

Iodine Deciency Disorders)

ระดบั 0 - มองไมเหน็ คลาํ ไมไ ด

ระดบั 1 - มองไมเ หน็ ตอ งแหงนคอจงึ มองเหน็ เมอ่ื กลนื นํ้าลายจะเห็นตอ มไทรอยด

เลือ่ นขึ้นลงหรอื มองไมเ ห็น ตองคลําจะพบวา คลาํ ไดโ ตกวา ขอ ปลายของ

น้วิ หัวแมม อื ของผรู บั การตรวจ

ระดับ 2 - มองเหน็ กอนชดั เจนในทาปกติ

110 ‹Ù × ¢Ø ÀÒ¾ ¾.È. 2558

บริการทันตกรรมปองกัน หมายถึง บุคลากรทันตสาธารณสุขจัดบริการทันตกรรมปองกันใหกับ
นักเรียนตามสิทธิประโยชนภายใตระบบหลักประกันสุขภาพถวนหนาท่ี สปสช. กําหนด ไดแก การใชฟลูออไรด
เฉพาะที่ การเคลอื บหลุมรอ งฟน การฝกทกั ษะการแปรงฟนของเด็ก

การทดสอบประสิทธิภาพการแปรงฟน หมายถึง การใชสียอมฟนเพื่อประเมินความสะอาด
ในการแปรงฟน โดยการยอมสกี อนและหลงั การแปรงฟน

เงอื่ นไข การใหว คั ซนี ปอ งกนั คอตบี บาดทะยกั (dT) วคั ซนี ปอ งกนั โปลโิ อ (OPV) และวคั ซนี ปอ งกนั หดั
หดั เยอรมนั และคางทูม (MMR) มีดงั นี้

1. นกั เรียนชัน้ ป.1
1.1 ในรายท่ไี มเ คยไดรับวัคซีน DTP-HB หรือ DTP และ OPV มากอนในอดตี ตอ งไดร บั dT
และ OPV 2 ครัง้ หา งกัน 1-2 เดือน ในชน้ั ป.1 และตองไดร ับอีก 1 ครงั้ ในช้นั ป.2
1.2 ในรายทเ่ี คยไดรบั วัคซีน DTP-HB หรอื DTP และ OPV มาแลว 1 ครงั้ ตองไดร ับ dT
และ OPV 2 ครง้ั หางกนั 1-2 เดือน ในช้ัน ป.1 และตองไดรบั อกี 1 ครัง้ ในช้นั ป.2
1.3 ในรายท่ีเคยไดรับวัคซีน DTP-HB หรือ DTP และ OPV มาแลว 2-4 ครั้ง ตองไดรับ
วัคซนี dT และ OPV 1 ครั้ง ในช้นั ป.1
1.4 ในรายที่เคยไดรับวัคซีน DTP-HB หรือ DTP และ OPV มาแลว 5 ครั้ง ไมตองฉีด
วัคซนี dT และ OPV อีกในชนั้ ป.1 แตต องไดร ับ dT กระตุน 1 ครงั้ ในชน้ั ป.6
1.5 การใหวคั ซนี MMR ในนกั เรยี นชั้น ป.1 ตองไดร ับวัคซนี MMR ทุกคน

2. นกั เรียนชั้น ป.2
2.1 นักเรียนทีม่ ีประวตั ติ ามขอ 1.1 ท่ีไดร บั dT และ OPV 2 คร้งั เมือ่ อยูชนั้ ป.1 ตองไดรับ
dT และ OPV อีก 1 ครงั้ ในชน้ั ป.2
2.2 นักเรยี นทมี่ ีประวัตติ ามขอ 1.2 ท่ไี ดรบั dT และ OPV 1 ครั้งเมือ่ อยูช้ัน ป.1 ตอ งไดรับ
dT และ OPV อีก 1 ครั้ง ในชน้ั ป.2
2.3 การใหวัคซีน MMR ตองตรวจสอบนักเรียนช้ัน ป.2-ป.6 วาไดรับวัคซีนเม่ืออยูชั้น ป.1
หรือไมและถา พบวายงั ไมไ ดรบั ใหดําเนินการฉีดวัคซนี MMR ดวย

3. นักเรียนช้นั ป.6
นักเรียนช้ัน ป.6 ควรไดร บั การรบั วัคซนี dT กระตนุ ทกุ คน
การฉีดวัคซีนทกุ ชนิดในโรงเรยี น ตองแจงใหผ ปู กครองรบั ทราบ กรณผี ูป กครองไมอนุญาตใหฉ ีด

วัคซีน ควรแนะนําใหนํานักเรียนไปรับบริการท่ีสถานบริการสาธารณสุข โรงพยาบาลหรือคลินิก และบันทึกเปน
หลักฐานในบตั รบันทึกสขุ ภาพประจําตัวนักเรยี น (สศ.3)

(ขอมูลอางอิงจากมาตรฐานการดําเนินงานสรางเสริมภูมิคุมกันโรค ฉบับปรับปรุง ฉบับวันที่ 8
พฤษภาคม 2555 สาํ นักโรคตดิ ตอท่ัวไป กรมควบคมุ โรค)

Ù‹ × 111

Ø

องคประกอบท่ี 6 : �����ก�����รง�ร���

สขุ บัญญัตแิ หงชาติ หมายถงึ ขอ กาํ หนดในการปฏบิ ตั ิตนเพื่อการมีสุขภาพดี
การสงเสริมใหเกิดกิจกรรมการเรียนรูเร่ืองสุขบัญญัติ 10 ประการ สามารถจัดกิจกรรมไดหลาย

รปู แบบ อาจเนน เฉพาะแตล ะประเดน็ ของสขุ บญั ญตั ิ เปน วชิ าเสรมิ ในชว่ั โมงกจิ กรรมของโรงเรยี น เชน การเลา นทิ าน

การสาธิต การแสดงละคร จัดประกวด เกมสุขบัญญัติ การจัดกิจกรรมรณรงคในวันสุขบัญญัติแหงชาติ

“28 พฤษภาคม” หรือการสรางแกนนาํ นกั เรียนหรือการจดั ตั้งชมรมสขุ บัญญตั ิ ฯลฯ
การสอนและจัดกิจกรรมการเรียนรูในเร่ืองเพศศึกษาและทักษะชีวิตในนักเรียน ประกอบดวย
1. พัฒนาการทางเพศ 2. สขุ อนามยั ทางเพศ 3. พฤตกิ รรมทางเพศ

4. ทักษะชวี ิต 5. สัมพันธภาพระหวา งบคุ คล และ 6. สังคมและวัฒนธรรม
ทกั ษะชวี ติ หมายถงึ ความสามารถของบคุ คลทจี่ ะจดั การกบั ปญ หาตา ง ๆ รอบตวั ในสภาพสงั คมปจ จบุ นั
รวมถึงการเตรยี มตัวใหพ รอ มสาํ หรบั การปรบั ตวั ในอนาคตดวย (อา งอิง : 6 คาํ ถามสรางทักษะชีวติ : ประสบการณ

สําหรับครูทุกกลุมสาระการเรียนรู, 2555) องคประกอบในการสงเสริมทักษะชีวิตของวัยรุนจะขยายไปถึงความ

ฉลาดทางอารมณและการสรางความเขมแขง็ ทางใจ มี 4 องคป ระกอบ ไดแ ก
1) การตระหนักรูและเห็นคุณคาในตนเองและผูอ่ืน หมายถึง การรูความถนัดความสามารถ

จุดเดนและจุดดอยของตนเอง มีความคาดหวังกับตัวเองอยางเหมาะสม มีความอดทนในการฝกฝนส่ิงท่ี

ตนเองถนัดใหเกิดความสําเร็จท่ีนาภาคภูมิใจ มองโลกในแงดี พูดใหกําลังใจตนเองเปน พรอมกับเขาใจ

ความแตกตางของแตละบุคคล ยอมรับเห็นคุณคาและภาคภูมิใจในตนเองและผูอ่ืน รวมถึงการมีเปาหมายชีวิต

และรบั ผดิ ชอบตอ สงั คม
2) การคิดวิเคราะห ตัดสินใจและแกไขปญหาอยางสรางสรรค หมายถึง ความสามารถ

ในการแยกแยะขอมูล ขาวสาร ปญหาและสถานการณรอบตัว สามารถวิพากษวิจารณและประเมินสถานการณ

รอบตัว ดวยหลักเหตุผลและขอมูลท่ีถูกตอง สามารถรับรูปญหา สาเหตุของปญหา สามารถหาทางเลือกและ

ตัดสินใจแกปญหาตางๆ ไดอยางสรางสรรค รวมทั้งจัดการชีวิตไดจนเกิดความเช่ือมั่นในการเผชิญและ

แกไขปญ หา
3) การจัดการกับอารมณและความเครียด หมายถึง ความสามารถในการทําความเขาใจและรูเทาทัน

ภาวะอารมณของตนเองและบุคคลอ่ืน รูสาเหตุของความเครียด รูวิธีการควบคุมอารมณและความเครียดอยาง

เหมาะสมและถูกวิธี รูวิธีผอนคลายและหลีกเล่ียง รูจักหาทางปรับเปล่ียนพฤติกรรมท่ีกอใหเกิดอารมณอันไมพึง

ประสงค ใหเปนไปในทางที่ดี
4) การสรางความสัมพันธภาพที่ดีตอผูอ่ืน หมายถึง การเขาใจมุมมอง อารมณความรูสึกของผูอื่น

สามารถใชภาษาพูดและภาษากายเพื่อสื่อสารความรูสึกนึกคิดของตนเอง สามารถรับรูความรูสึกและ

ความตองการของผูอื่น ยอมรับ ใสใจและเปนกําลังใจใหกันและกัน สามารถวางตัวไดถูกตองเหมาะสมใน

สถานการณตางๆ มีวิธีจัดการกับความขัดแยงอยางเหมาะสม รวมถึงความสามารถในการสื่อสารเพ่ือสราง

สัมพนั ธภาพท่ดี ี สรา งความรว มมือ และทาํ งานรวมกบั ผอู ่นื ไดอ ยา งมีความสุข

19122 ¤‹ÁÙ Í× ¡ÒôíÒà¹¹Ô §Ò¹

âçàÃÕ¹ʋ§àÊÃÁÔ ÊØ¢ÀÒ¾ ¾.È. 2558

ตวั อยา งการจดั กจิ กรรม
1. โรงเรียนสามารถขอสนับสนุนสื่อเรื่อง “เติมเต็มความเขมแข็งทางใจ” ชุดท่ี 1 และชุดท่ี 2

จากกรมสขุ ภาพจติ กระทรวงสาธารณสุข หรือ สาํ นกั งานกองทนุ สนับสนนุ การสรางเสริมสขุ ภาพ (สสส.)
2. ครหู รือผนู าํ กิจกรรมตองศึกษาเนอ้ื หาสอ่ื กอนใช เพราะตอ งมีการเกรน่ิ นํากอ นใชสอ่ื
3. นําส่ือท่ีไดไปใชในการจัดกิจกรรมคาย หรือในช่ัวโมง Homeroom หรือใชในชมรม

TO BE NUMBER ONE หรือกลุมตางๆ ในโรงเรียน เน่ืองจากเปนส่ือ DVD ท่ีตองเปดใหนักเรียนดูและ
มีการทํากิจกรรมกลุม และตอบคําถาม มีการแจก “จดหมายจากอาหมอ” ใหนําไปอาน สื่อมีสองชุด คือ
ชุดท่ี 1 มี 8 ตอน (ตอนที่ 1-8) ชุดที่ 2 มี 8 ตอน (ตอนท่ี 9-16) ใชเวลาตอนละประมาณ 50 นาที
ตองใชสื่อตามลําดับจากตอนที่ 1-16 เพราะเนื้อหาจะเปนเรื่องราวท่ีตอเน่ืองกัน ไมควรใชขามตอน
แตสามารถใชไดทีละตอน เน่ืองจากเนื้อหาจะจบในแตละตอน เพียงแตเรื่องราวและตัวละครจะมีพัฒนาการ
ไปตามชั้นเรยี นและอายทุ ีเ่ พมิ่ ขนึ้

องคประกอบท่ี 7 : โภชนาการและอาหารท่ปี ลอดภยั

ภาวะการเจรญิ เตบิ โต มีความสัมพันธกบั การบรโิ ภคอาหาร หมายถึง นกั เรยี นที่มีการเจรญิ เตบิ โตดี

ทัง้ สวนสูงและนํ้าหนักอยใู นเกณฑดี มีดังน้ี

1. สว นสงู ตามเกณฑอ ยูในเกณฑดี มี 3 ระดบั คอื

- สวนสูงตามเกณฑ เปน สว นสูงทตี่ อ งสง เสรมิ ใหเ ด็กมกี ารเจรญิ เติบโตอยใู นระดับนี้

- คอนขา งสูง แสดงวาเดก็ มกี ารเจริญเตบิ โตดมี าก

- สงู กวาเกณฑ แสดงวา เดก็ มกี ารเจรญิ เติบโตมากกวาเกณฑท่วั ไปในอายเุ ดยี วกนั

2. นํ้าหนักตามเกณฑสวนสูงอยูในเกณฑดี หมายถึง มีรูปรางสมสวน แสดงวาเด็กมีน้ําหนัก

เหมาะสมกบั สว นสูง ซง่ึ ตองสง เสริมใหเ ดก็ มกี ารเจรญิ เติบโตอยูใ นระดับน้ี

ภาวะการเจริญเติบโตไมดี หมายถึง การที่มีน้ําหนักมากกวาเกณฑ (อวน) หรือนํ้าหนักนอยกวา

เกณฑ (ผอม) และสว นสงู ตํา่ กวา เกณฑ (เตี้ย) ไดแ ก

1. น้าํ หนกั มากกวา เกณฑ (อวน)

- นาํ้ หนกั ทอี่ ยใู นเกณฑท เ่ี สย่ี งตอ การมภี าวะโภชนาการเกนิ หมายถงึ ทว ม แมว า อยใู นเกณฑป กติ

แตเ ปนการเตือนใหร ะวงั วาหากไมดแู ล นํ้าหนกั จะเพม่ิ ข้ึนอยูใ นขน้ั เรมิ่ อวนได

- นํ้าหนักท่ีอยูในเกณฑภ าวะโภชนาการเกิน แบงเปน 2 ระดบั คอื

เร่ิมอวน (อวนระดับ 1) แสดงวามีน้ําหนักมากกวาเด็กที่มีสวนสูงเทากัน มีโอกาสท่ีจะเปน

ผูใหญอวนในอนาคต หากไมควบคุมน้ําหนักจะมีผลทําใหเด็กมีความเส่ียงตอการเกิดโรคเร้ือรังต้ังแตวัยเด็ก

เชน โรคเบาหวาน โรคความดนั โลหติ สงู โรคหวั ใจ ขอเขาเสื่อม เปนตน

อวน (อวนระดับ 2) แสดงวามีนํ้าหนักมากกวาเด็กที่มีสวนสูงเทากันอยางมาก มีโอกาส

ที่จะเปนผูใหญอวนมากในอนาคต หากไมควบคุมนํ้าหนักจะมีผลทําใหเด็กมีความเสี่ยงตอการเกิดโรคเร้ือรัง

ตงั้ แตวยั เด็กและมีความรุนแรงมากกวาวัยผูใ หญ

‹Ù × 113

Ø

2. น้าํ หนักนอ ยกวา เกณฑ (ผอม)
- นา้ํ หนกั ทอี่ ยใู นเกณฑท เี่ สยี่ งตอ การขาดอาหาร หมายถงึ คอ นขา งผอม แมว า อยใู นเกณฑป กติ

แตเ ปนการเตอื นใหร ะวงั หากไมด ูแล นํา้ หนกั จะไมเ พิม่ ขน้ึ หรือลดลงอยใู นระดับผอมได
- นํ้าหนักท่ีอยูในเกณฑขาดอาหาร หมายถึง มีรูปรางผอม แสดงวามีน้ําหนักนอยกวาเด็ก

ท่ีมสี วนสูงเทา กัน สาเหตจุ ากไดร บั อาหารไมเ พียงพอ
3. สวนสงู ต่ํากวา เกณฑ (เตย้ี )
- สวนสูงอยูในเกณฑท่ีเสี่ยงตอการขาดอาหาร หมายถึง คอนขางเต้ีย แมวาจะอยูในระดับ

ปกติ แตเปนการเตอื นใหระวงั หากไมด แู ล สว นสงู จะไมเ พิ่มเตมิ จะเปนเด็กเตี้ยได
- สว นสูงอยูใ นเกณฑขาดอาหาร หมายถงึ เตีย้ คือสว นสงู นอยกวาเกณฑ การเจริญเตบิ โตไมดี

แสดงใหเหน็ ถึงการไดร บั อาหารไมเ พยี งพอเปน เวลานาน เรือ้ รัง
อาจพบการแปลผลที่ผิดในกรณที ่ีเดก็ เต้ยี ซงึ่ มกั พบวา เดก็ มรี ูปรา งสมสว นเชน กัน ในกรณเี ชน นี้ถอื วา

เดก็ มภี าวะการขาดอาหาร (เตีย้ ) แมวาเดก็ จะมีรปู รางสมสว นกต็ าม
ระบบเฝา ระวังการเจรญิ เตบิ โตของเดก็ นักเรยี น มรี ายละเอียดดังตอ ไปนี้
1. มเี ครอื่ งมอื ทไี่ ดม าตรฐาน ไดแ ก เครอื่ งชงั่ นาํ้ หนกั และเครอ่ื งวดั สว นสงู ทไี่ ดม าตรฐาน เพราะทาํ ให

ไดข อ มูลนํ้าหนักและสวนสูงที่ถกู ตอ ง ซ่ึงมีผลตอ การแปลผลภาวะการเจริญเตบิ โตและแนวโนมการเจริญเตบิ โต
1.1 เครื่องช่ังน้ําหนักควรมีความละเอียด 0.1 กโิ ลกรัม (100 กรัม) แตไมเกิน 0.5 กิโลกรัม

(500 กรมั ) ทงั้ เครอื่ งชงั่ แบบชนดิ เขม็ และแบบดจิ ติ อล เพราะทาํ ใหอ า นคา นาํ้ หนกั ไดอ อกมาเปน ทศนยิ ม 1 ตาํ แหนง
เชน 28.3 กิโลกรัม นอกจากนั้นตองมีการทดสอบมาตรฐานเคร่ืองช่ังนํ้าหนักโดยการนําลูกตุมน้ําหนักมาตรฐาน
หรือส่งิ ของทีร่ นู ้ําหนัก เชน ดัมเบล มาวางบนเครือ่ งชงั่ นํา้ หนกั เพื่อดูวา น้าํ หนกั ไดตามนํา้ หนักลูกตุมหรอื ส่ิงของนน้ั
หรือไม

1.2 เคร่ืองวัดสวนสูง ใชกับเด็กอายุ 2 ปขึ้นไป โดยใชเคร่ืองวัดสวนสูงท่ีเปนไม หรือ
อลูมิเนียมหรือกระดาษพ้ืนผิวไมนูนปองออกมา ตัวเลขมีความละเอียด 0.1 เซนติเมตร และเรียงตอกัน เชน
จาก 0, 1, 2,...10 เซนตเิ มตร การตดิ ต้งั ตอ งตดิ ตง้ั ใหถ ูกตองโดยวางทาบกบั ผนังหรอื เสาทตี่ งั้ ฉากกับพน้ื ยึดใหแนน
ไมโยกเยก ไมเอียง และบริเวณที่ยืน พ้ืนตองเรียบไดระดับ ไมเอียง ไมนูน และมีไมฉากสําหรับวัดคาสวนสูง
สวนเคร่ืองวดั สว นสูงทเี่ ปน กระดาษ มักใชกบั เด็กปฐมวยั เชน ศนู ยเ ดก็ เลก็ ตอ งระมดั ระวังในการติดตัง้ เนื่องจาก
ตัวเลขเร่ิมตนของแผนวัดสวนสูงไมเทากัน บางแผนเริ่มตนท่ี 50 เซนติเมตร บางแผนเริ่มตนท่ี 60 เซนติเมตร
ดงั น้ันจงึ ตองวดั ระยะท่ตี ดิ ต้ังสงู จากพน้ื ตามตัวเลขท่กี าํ หนดบนแผน วดั สวนสูง

2. มีการประเมนิ การเจรญิ เตบิ โตนกั เรียนโดยการชง่ั นาํ้ หนกั -วดั สว นสูงทุกคน
การประเมนิ การเจรญิ เตบิ โตของเดก็ ทนี่ ยิ มใช คอื การชง่ั นาํ้ หนกั และวดั สว นสงู จะทาํ ใหท ราบวา

เด็กไดรับพลังงานและสารอาหารเพียงพอหรือไม โดยประเมินการเจริญเติบโตทุก 6 เดือน (เทอมละ 1 คร้ัง
เทอมที่ 1 เดือนพฤษภาคม-มิถุนายน เทอมที่ 2 เดือนพฤศจิกายน-ธันวาคม) เพื่อติดตามการเปล่ียนแปลงของ
นาํ้ หนักและสว นสูง ทําใหส ามารถสงเสริมการเจรญิ เตบิ โตใหอยูใ นระดบั ดี หรอื ปองกนั ไมใ หเ กดิ ปญ หาโภชนาการ
ขาดและเกนิ หรอื หากมีปญ หาโภชนาการแลว จะไดจ ดั การแกไขไดทันทวงที

114 ‹Ù × Ø¢ÀÒ¾ ¾.È. 2558

3. มกี ารประเมนิ พฤติกรรมบริโภคอาหารทุก 6 เดอื น
การประเมินพฤติกรรมการบริโภคอาหาร จะทําใหทราบวาเด็กมีพฤติกรรมการบริโภคอาหาร

ท่เี หมาะสมหรอื ไม เด็กท่ีมีการเจริญเตบิ โตดอี าจมพี ฤตกิ รรมบางอยางไมถูกตอ ง เชน การไมกนิ ผกั ผลไม เปนตน
เปนขอมูลสําหรับการใหคําแนะนําปรึกษาไดถูกตองตามสภาพปญหาของเด็กแตละคน เด็กขาดอาหาร
เด็กมีพฤติกรรมการบริโภคที่ไมถูกตอง เชน กินนมมาก ขาวและกับขาวไมคอยกิน เปนตน ดังน้ันเม่ือทราบ
สาเหตุแลวก็ตองใหคําแนะนําตามสภาพปญหาท่ีพบจากการประเมินพฤติกรรมการบริโภคอาหาร และควรทํา
ทกุ 6 เดอื น

4. มีการแปลผลและอธิบายผลการประเมินการเจริญเติบโตพรอมใหคําแนะนําปรึกษาเปน
รายคน

เม่ือทําการชั่งน้ําหนักและวัดสวนสูงเสร็จแลว จะตองทําการแปลผลโดยการจุดน้ําหนักและ
สวนสูงลงบนกราฟการเจริญเติบโตของเด็กและลากเสนเชื่อมโยงจุดนํ้าหนักและสวนสูงในแตละคร้ัง จะเห็น
เสนการเจริญเติบโตของเด็กซ่ึงสามารถบอกแนวโนมหรือทิศทางการเจริญเติบโตได และยังทราบภาวะ
การเจริญเติบโตของเด็กดวย ดังน้ันควรแจงผลการเจริญเติบโต ใหกับพอแม/ผูปกครองและนักเรียน โดยแจง
ทงั้ ภาวะการเจรญิ เติบโตและแนวโนม การเจริญเติบโต เพอื่ จะไดรวมกนั ดาํ เนินการสงเสริมการเจรญิ เติบโตของเดก็
ปองกนั หรอื แกป ญหาเด็กขาดอาหาร/เดก็ อว นไดทนั ทวงที

5. มกี ารดําเนนิ การสงเสรมิ การเจรญิ เตบิ โตของเดก็ นักเรยี น
เม่ือทราบผลการประเมินภาวะการเจริญเติบโตและพฤติกรรมการบริโภคอาหารของเด็ก

ตองรวบรวมขอมูลดังกลาวมาวิเคราะหรวมกับปจจัยอ่ืน ๆ ท่ีอาจสงผลตอการบริโภคอาหาร เชน การเจ็บปวย
ฟน ผุ นอนไมเพยี งพอ ความเครียด รายได แหลงอาหาร เปน ตน

ยาเม็ด/ยานํ้า เสริมธาตุเหลก็
การใหน กั เรยี นรบั ประทานยาเมด็ เสรมิ ธาตเุ หลก็ สปั ดาหล ะ 1 เมด็ (60 มลิ ลกิ รมั ) หรอื ยานาํ้ 1 ชอ นชา
(12.5 มิลลิกรัม) เปนสิ่งจําเปน เพราะสวนใหญเด็กนักเรียนไดรับธาตุเหล็กจากอาหารไมเพียงพอ หรือมีอาการ
เสียเลือดอยางเร้ือรังจากการมีประจําเดือน โรคพยาธิปากขอ ฯลฯ ผลเสียของภาวะโลหิตจางทําใหเด็กเติบโตชา
เซื่องซึม เฉอ่ื ยชา เรยี นหนังสือไมทัน เจ็บปว ยงาย เส่ียงตอการตดิ เช้ือไดงา ยและรนุ แรงกวาเดก็ ปกติ โรคโลหติ จาง
จากการขาดธาตุเหล็กไมสามารถสังเกตอาการไดดวยตาเปลา มีการศึกษาพบวาถาใหนักเรียนทุกคนไดรับ
ประทานยาเม็ด/ยาน้ําเสริมธาตุเหล็กตามปริมาณท่ีแนะนํา จะสามารถปองกันภาวะโลหิตจางจากการขาด
ธาตุเหล็กได นอกจากนี้ยาเม็ด/ยาน้ําเสริมธาตุเหล็กมีราคาถูกและไมเปนอันตรายตอเด็ก แตมีประโยชนและ
มีผลตอ สตปิ ญญาและการเรียนรู

Ù‹ × 115

Ø

ธงโภชนาการ
การจัดทําภาพ “ธงโภชนาการ” มีจุดมุงหมายเพ่ือแนะนํา “สัดสวน” “ปริมาณ” และ
“ความหลากหลาย” ของอาหารที่คนไทยควรบริโภคใน 1 วัน ดวยรูปแบบที่เขาใจงาย สัดสวนปริมาณ
และความหลากหลายของอาหารที่นํามาใชแนะนําในการบริโภคพิจารณามาจากผลงานวิจัยเก่ียวกับชนิด
และปริมาณอาหารท่ีคนไทยควรบริโภค เพ่ือใหไดพลังงานและสารอาหารเพียงพอกับความตองการของรางกาย
และหนวยตวงวดั ทน่ี ิยมใชในครวั เรือนของครอบครวั ไทย “ธงโภชนาการ” จงึ เปน สญั ลักษณข องการบรโิ ภคอาหาร
ที่มีเอกลักษณของความเปนไทยที่จะชวยนําไปสูการ “กินพอดี สุขีทั่วไทย” ตามเจตนารมณของขอปฏิบัติการ
บรโิ ภคอาหาร เพ่อื สขุ ภาพที่ดขี องคนไทย หรือโภชนบัญญตั ิ 9 ประการ
ธงโภชนาการ คือ เคร่ืองมือท่ีจะชวยอธิบายและทําความเขาใจโภชนบัญญัติ 9 ประการ
เพื่อนําไปสูการปฏิบัติโดยกําหนดเปน ภาพ “ธงปลายแหลม” แสดงกลุมอาหารและสัดสวนการกินอาหาร
ในแตละกลุมมากนอยตามพ้ืนท่ี สังเกตไดชัดเจนวาฐานใหญดานบนเนนใหกินมากและปลายธงขางลาง
บอกใหก ินนอ ยๆ เทาทีจ่ าํ เปน โดยอธิบายไดด งั นี้

1. กนิ อาหารใหครบ 5 หมู
2. กลุมอาหารทบ่ี รโิ ภคจากมากไปนอย แสดงดวยพื้นที่ในภาพ
3. อาหารท่ีหลากหลายชนิดในแตละกลุม สามารถเลือกกินสลับสับเปล่ียนหมุนเวียนกันได

ภายในกลุมเดียวกัน ท้ังกลุมผัก กลุมผลไมและกลุมเนื้อสัตว สําหรับกลุมขาว-แปง
ใหกินขาวเปนหลกั อาจสลับกบั ผลติ ภณั ฑท ที่ ําจากแปงเปนบางมอ้ื
4. ปริมาณอาหาร บอกจํานวนเปนหนวยครัวเรือน เชน ทัพพี ชอนกินขาว แกว และผลไม
กําหนดปริมาณเปนสวน ตามภาพที่ 1
5. ชนิดของอาหารท่ีควรกินปริมาณนอ ยๆ เทาทีจ่ ําเปน คือ กลมุ นํ้ามัน น้าํ ตาล เกลอื

116 ¹
¢Ø ÀÒ¾ ¾.È. 2558
¤‹ÙÁÍ× ¡Ò

â

ภาพท่ี 1 ปริมาณอาหารตามธงโภชนาการ
โดยมรี ายละเอียดของสดั สวนตามชน้ั ของธงโภชนาการดงั ตอ ไปนี้

ช้นั ที่ 1 กลมุ ขาว แปง กนิ ปริมาณมากทส่ี ุด เพราะเปนแหลง พลังงาน
ชนั้ ท่ี 2 กลุมผัก และผลไม กนิ ปริมาณรองลงมา เพ่อื ใหไดว ติ ามิน แรธาตุ และใยอาหาร
ช้นั ท่ี 3 กลุมเนื้อสัตว ถ่ัว ไข และกลุมนม กินปริมาณพอเหมาะเพื่อใหไดโปรตีนคุณภาพดี

เหลก็ และแคลเซยี ม
ชน้ั ที่ 4 กลุมนา้ํ มัน นา้ํ ตาล เกลือ กินแตน อ ยเทาทจ่ี ําเปน

¡ªÔ¹Ñé¹»·ÃÕè ÔÁ1Ò³¡ÅÁ‹ÁØ Ò¢¡ŒÒ·ÇÊèÕ ´Ø á໾‡§ÃÒÐ໚¹áËŧ‹ ¾Å§Ñ §Ò¹
¡ªÔ¹éѹ»·ÃÕè ÔÁ2Ò³¡ÅËØÁͼ§Å¡Ñ §áÁÅÒСàžÁØ‹è×ͼãËÅŒää´ÁÇŒ Œ μÔ ÒÁ¹Ô á˸ÒμáØ ÅÐãÂÍÒËÒÃ
¡ªÔ¹¹Ñé »·ÃèÕ ÔÁ3Ò³¡Å¾‹ØÁÍàà¹Ëé×ÍÁÊÒÑμЏྶ×ÍèèÇÑ ãË䢌䴋 âŒá»ÅÃÐμ¡Õ¹Å¤Á‹Ø ³Ø ¹ÀÁÒ¾´Õ àËÅç¡ áÅÐá¤Åà«ÕÂÁ
ª¡Ô¹Ñé¹á·μèÕ 4‹¹ÍŒ ¡ÂÅà·‹ÁØ ‹Ò¹·éíÒÕè¨ÁÒí ¹Ñ à»¹š¹íÒé μÒÅ à¡ÅÍ×

ภาพที่ 2 สดั สวนอาหารตามช้นั ของธงโภชนาการ 117
‹Ù ×

Ø

- หนวยตวงวดั ระดับครวั เรือน
1. ทพั พี ใชใ นการตวงนบั ปรมิ าณอาหารกลมุ ขา ว-แปง และผกั
ขา วสกุ 1 ชอ น ประมาณ 15 กรมั หรอื ประมาณ ½ ถวยตวง
ผักสุก 1 ทัพพี ประมาณ 80 กรมั หรอื ประมาณ ½ ถว ยตวง
2. ชอ นกนิ ขาว ใชใ นการตวงนับปริมาณอาหารกลุมเน้อื สตั ว
เนื้อสกุ 1 ชอนกินขา ว ประมาณ 15 กรัม
เนอ้ื สตั วส ามารถเลอื กเปลย่ี นเปน อาหารในกลมุ เดยี วกนั ไดค อื เนอ้ื สตั ว 1 ชอ นกนิ ขา ว
สามารถเลอื กเปลี่ยนเปน ปลาทู ½ ตัว หรือไข ½ ฟอง หรอื เตาหเู หลอื ง ¼ แผน
3. สวน ใชกับปริมาณผลไม
ผลไม 1 สว น สําหรบั ผลไมทีเ่ ปนผล ปริมาณดังนี้ คอื
กลวยน้าํ วา 1 ผล
กลวยหอม 1 ผล
สม เขยี วหวาน 1 ผลใหญ
เงาะ 4 ผล หรอื
ผลไม 1 สวน สําหรับผลไมผลใหญท่ีห่ันเปนชิ้นพอคํา ไดแก มะละกอ หรือสับปะรด

หรือแตงโมประมาณ 6-8 คาํ
- ปริมาณของอาหารตามธงโภชนาการจาํ แนกตามพลงั งานและกลุมอาหารใน 1 วนั
ชนิดและปริมาณของอาหารที่คนไทยควรกินใน 1 วัน ตามธงโภชนาการ สําหรับเด็กต้ังแต

อายุ 6 ปข้ึนไปถึงผูใหญและผูสูงอายุ โดยแบงตามการใชพลังงานเปน 3 ระดับ คือ 1,600 2,000 และ
2,400 กิโลแคลอรี

ตาราง แสดงปรมิ าณอาหารทคี่ นไทยควรกนิ ใน 1 วนั จําแนกตามพลังงานและกลุม อาหาร

กลุม อาหาร หนว ย พลังงาน (กโิ ลแคลอร)ี
ครัวเรอื น
ขา ว-แปง 1,600 2,000 2,400
ผัก ทัพพี
ผลไม ทพั พี 8 10 12
สว น
เน้ือสัตว ชอนกนิ ขา ว 4(6) 5 6
นม แกว
ชอ นชา 3(4) 5 5
นาํ้ มัน นํ้าตาลและเกลือ
6 9 12

2(1) 1 1

ใชแตนอยเทา ทจ่ี าํ เปน

1,600 กโิ ลแคลอรี สาํ หรับ เด็กอายุ 6-13 ป หญงิ วยั ทาํ งานอายุ 25-60 ป ผสู งู อายุ 60 ปขนึ้ ไป
2,000 กิโลแคลอรี สําหรับ วยั รุนหญงิ - ชาย อายุ 14-25 ป วยั ทาํ งานอายุ 25-60 ป
2,400 กโิ ลแคลอรี สําหรับ หญิง-ชาย ท่ใี ชพ ลังงานมาก ๆ เชน เกษตรกร ผูใชแ รงงาน นักกีฬา

118 ¤Ù‹Á×Í¡Ò ¹
Ø¢ÀÒ¾ ¾.È. 2558
â

องคป ระกอบท่ี 8 : การออกกําลังกาย กีฬาและนนั ทนาการ

ออกกําลังกายอยางนอยวันละ 30 นาที หมายถึง การออกกําลังกาย 30 นาทีติดตอกัน และ
การออกกาํ ลังกายสะสม เชน ครั้งละ 10 นาที 3 ครง้ั ใน 1 วัน

การจัดกิจกรรม/มีเวลาวาง หมายถึง โรงเรียนเปนผูจัดกิจกรรม หรือจัดใหมีเวลาวางนอกเหนือ
จากการเรยี น และใหอิสระตามความพอใจในการเลอื กกจิ กรรมออกกาํ ลงั กาย กฬี าและนนั ทนาการ

องคประกอบที่ 9 : การ���คาํ ปรก� �าและ�นับ�นน� ทาง�งั ค�

การคัดกรองนักเรียน หมายถึง การนําขอมูลนักเรียนที่ไดจากเคร่ืองมือและวิธีการตางๆ ในการ
รจู ักนกั เรียนเปน รายบคุ คลมาพิจารณา วิเคราะหและจัดกลมุ ตามระดบั ปญหาของนกั เรยี น ดงั น้ี

1. นักเรียนกลุมเสี่ยง หรือมีพฤติกรรมเส่ียง หมายถึง นักเรียนที่มีพฤติกรรมไมเหมาะสมกับวัย
หรือมีพฤติกรรมที่ไมเหมาะสม เชน แสดงออกเกินขอบเขต พฤติกรรมการแสดงออกตอตานกฎเกณฑ ไมรับฟง
เร่ิมมีบางพฤติกรรมท่ีไมเหมาะสม เชน ดานเพศ สูบบุหร่ี พกอาวุธ รังแกผูอ่ืนทางกายหรือวาจา หรือมีปญหา
การเรียน มีปญหาการปรับตัว เขากับเพื่อนไมได แยกตัว ไมมีเพื่อน หรือมีประวัติครอบครัวท่ีมีความเส่ียง เชน
ครอบครวั แตกแยก มกี ารทํารายในครอบครัว คนในครอบครัวเสพยาเสพตดิ หรอื ติดสุรา/บหุ ร่ี

2. นกั เรยี นกลมุ มปี ญ หา หมายถงึ นกั เรยี นทม่ี ปี ระวตั หิ รอื การคดั กรองพบวา มปี ญ หา เชน มปี ระวตั ิ
เสพยา ติดบุหร/ี่ สุรา หนีเรียน/มีปญหาการเรยี น มปี ญหาทางสตปิ ญญา มีพฤติกรรมทางเพศทีไ่ มเ หมาะสม

กจิ กรรมการคดั กรอง
- ครูประจําชั้นเปนผูดําเนินการทําระเบียนสะสมนักเรียนในแตละช้ันป (ตามคูมือแนวทาง
การรจู ักนกั เรียนเปนรายบคุ คลและคดั กรองนักเรยี น ระบบดแู ลชวยเหลือนกั เรยี น)
- การคัดกรองนักเรียน ใชเครื่องมือ เชน แบบประเมินจุดแข็งและจุดออน (Strengths and
Difficulties Questionnaires : SDQ) แบบสาํ รวจตน ทนุ ชวี ติ เดก็ และเยาวชนไทย (Developmental Assets : DA)
แบบคดั กรองภาวะซมึ เศราและความเสยี่ งตอการฆาตวั ตาย (DS8) เครื่องช้วี ัดคณุ ภาพชีวติ ขององคก ารอนามัยโลก
ชุดยอ ฉบับภาษาไทย แบบทดสอบการตดิ เกม (Game Addiction Screening Test : GAST)

หนวยงานสนับสนุน/แนะนํา : สถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุนราชนครินทร กลุมงาน
สขุ ภาพจติ โรงเรียน หมายเลขโทรศพั ท 0 2248 8999

กิจกรรมชวยเหลือนักเรียนเฉพาะราย หมายถึง กิจกรรมตามระบบดูแลชวยเหลือนักเรียน
เปนการดําเนินงานโดยคณะครู และผูเกี่ยวของ เพ่ือชวยเหลือนักเรียนกลุมเสี่ยง หรือนักเรียนที่มีปญหายุงยาก
ซับซอน ซึ่งครแู นะแนวไดร บั การสงตอจากครทู ่ีปรึกษาและตดิ ตามผล เม่ือเสร็จสนิ้ การชวยเหลือในแตละกรณี

ในกรณกี ลุมเสี่ยง และกรณยี งุ ยากซบั ซอ นในการแกปญ หา และตองการความคดิ เหน็ ทางการแพทย
และการดูแลท่ีเช่ียวชาญเฉพาะทางจากทีมสาธารณสุข โรงเรียนจะพิจารณาเชิญทีมบุคลากรสาธารณสุข เชน
จิตแพทยเด็กและวัยรุน พยาบาลสุขภาพจิตและจิตเวช นักสังคมสงเคราะห นักจิตวิทยาคลินิก หรือนักจิตวิทยา
โรงเรียน ฯลฯ เขา รวมชว ยเหลือเปนรายกรณีดวย

Ù‹ × 119

Ø

กรณยี ุง ยากซบั ซอน หมายถงึ นักเรยี นทมี่ ีปญหา ดงั ตอ ไปนี้
- นักเรยี นท่มี ีความคดิ ฆาตัวตาย พยายามฆา ตวั ตายหรอื เคยลงมอื ฆา ตัวตายแลว
- นักเรียนที่มีอาการของโรคจิต ไดแก การไดยินเสียงแวว เห็นภาพหลอน หวาดระแวง
มีความคดิ ผดิ ปกตริ นุ แรง พฤติกรรมเปลี่ยนแปลงจนไมสามารถดาํ รงชีวติ อยา งปกตสิ ขุ ได
- นักเรียนท่ีตงั้ ครรภ หรือมแี ฟน/คนู อนหลายคน
- นักเรียนที่ติดสารเสพติด โดยไมสามารถหยุดใชไดเอง ซึ่งอาจเกิดจากภาวะเสพติดท่ีรุนแรง
เรอ้ื รงั มอี าการอยากยา ซงึ่ อาจบรรเทาไดด วยการบาํ บัดรักษาจากผูเชี่ยวชาญ หรืออยใู นครอบครวั ท่มี สี ่งิ แวดลอม
ที่ไมเ ออ้ื อํานวยตอการเลกิ ยา หรอื มบี ทบาทเปนผูจาํ หนายยาเสพติด
- นักเรียนท่มี ีอารมณร นุ แรง เชน ซมึ เศรา แยกตัว หรอื วิตกกงั วล กาวราว ควบคมุ อารมณต นเอง
ไมไ ด
- นักเรยี นที่ถกู ทารณุ กรรม ทง้ั ทางรา งกาย จิตใจ หรือทางเพศ
- นกั เรียนทีป่ ระสบเหตุการณรนุ แรงในชวี ติ เชน การฆาตกรรม การขม ขนื อุบตั ิเหตุท่ีมีการสูญเสยี
รนุ แรง
- ปญหาการเรียน ปญ หาอารมณ และปญ หาพฤติกรรมอน่ื ๆ ท่รี นุ แรง

หนวยงานสนบั สนนุ /เอกสาร
- คมู อื การดาํ เนนิ งานโครงการ 1 โรงพยาบาล 1 โรงเรยี น One Hospital One School : OHOS
- แนวทางการประชุมปรึกษารายกรณี (Case conference) : ในสถานศึกษา สําหรับบุคลากร

สาธารณสขุ
- กลมุ งานสขุ ภาพจิตโรงเรยี นและชมุ ชน สถาบันสขุ ภาพจติ เด็กและวยั รุนราชนครนิ ทร
โทรศพั ท 0 2248 8999 ตอ 71315-6 โทรสาร 0 2248 8998 www.smartteen.net
บริการใหการปรึกษาดานสุขภาพจิตหรือปองกันพฤติกรรมเส่ียง หมายถึง โรงเรียนมีบุคลากร

ที่มีทักษะและสามารถใหการปรึกษานักเรียนท่ีมีปญหาสุขภาพจิต เชน เครียด ซึมเศรา มีความไมสบายใจ
ทอแท ปรับตัวเขากับเพื่อนไมได หรือมีพฤติกรรมเสี่ยง เชน ดื่มเหลา/สูบบุหรี่ มีพฤติกรรมทางเพศไมเหมาะสม
มีพฤติกรรมกาวราวหรือทํารายคนอื่น หนีเรียนหรือปฏิเสธการไปเรียน โดยจัดรูปแบบใหงายสําหรับนักเรียน
ในการรบั การปรึกษาและไดรับการชว ยเหลอื อยา งทนั ทว งทีทีม่ ปี ญ หา ดังนี้

1. โรงเรียนมีบุคลากรที่จบดานการใหการปรึกษาหรือจิตวิทยา หรือจิตวิทยาแนะแนว หรือ
มีการมอบหมายครูที่มีศักยภาพในการรับฟง เขาใจและใหการปรึกษานักเรียน โดยนักเรียนรับรูชองทาง และ
สามารถเขา ถงึ ไดงายในการขอรับการปรึกษา

2. บุคลากรหรือครูที่มีหนาที่ใหการปรึกษามีการจดบันทึกและประสานงานการชวยเหลือ
ประเดน็ ในการใหก ารปรกึ ษา การประสานสง ตอนกั เรียนเพอื่ รับการชว ยเหลือ/รักษา

3. ครู/บุคลากรท่ีมีหนาที่ใหการปรึกษา มีการประสานขอมูลกับครูประจําช้ัน และมีการทํางาน
รวมกับผูปกครอง เครือขาย/หนวยงานภายนอกโรงเรียนในการใหการชวยเหลือเด็กท่ีมีปญหา/พฤติกรรมเสี่ยง
เชน การวางแผนการชวยเหลือนักเรียนที่มีปญหารวมกับผูปกครอง ใหความรวมมือกับหนวยงานภายนอก/
เครือขา ยในการสงเสริม ปอ งกันและแกไ ขปญหาพฤติกรรมเส่ียง/ปญหาสุขภาพจติ นักเรียน

112000 ¤‹ÙÁÍ× ¡ÒôÒí à¹¹Ô §Ò¹

âçàÃÕ¹ʋ§àÊÃÁÔ Ê¢Ø ÀÒ¾ ¾.È. 2558

หนว ยงานสนับสนนุ /แนะนํา
- สถาบันสขุ ภาพจิตเดก็ และวัยรนุ ราชนครนิ ทร กลมุ งานพัฒนาวิชาการ โทรศพั ท 0 2248 8999
- สํานกั สงเสรมิ และพฒั นาสขุ ภาพจติ กรมสขุ ภาพจติ
- หนวยงาน/รพ.จิตเวช สังกดั กรมสุขภาพจิต หรือหนว ยงานจิตเวช ของโรงพยาบาลสังกดั
กระทรวงสาธารณสุข
- องคการแพธ (PATT to Health) โทรศัพท 0 2611 3001-5

องคป ระกอบท่ี 10 : ก�ร��ง��ร����� ���บ�ค��กร���รง�ร���

บคุ ลากรในโรงเรยี น หมายถงึ บคุ คลในโรงเรยี นทไ่ี มใ ชน กั เรยี น ไดแ ก ผบู รหิ าร ครู พนกั งาน ขา ราชการ
ลกู จา ง นักการภารโรง คนงาน ฯลฯ

การประเมินสุขภาพ หมายถึง บุคลากรในโรงเรียนมีการตรวจสุขภาพประจําปจากสถานบริการ
สาธารณสุข หรือการประเมินสุขภาพดวยตนเอง โดยใชแบบประเมินสุขภาพตนเองและหากพบวามีอาการเส่ียง
ตองพบแพทย

‹Ù × 121

Ø

122

บทที่

$TE6Tl _;;V *T;
aE*_EÿD;L *_LECþ LZ%BT@ER6<S _@-E

หลังจากโรงเรียนผานการประเมินรับรองเปนโรงเรียนสงเสริมสุขภาพระดับทองแลว ระยะตอมา
เปนการพัฒนาโรงเรียนสูเกณฑมาตรฐานโรงเรียนสงเสริมสุขภาพระดับเพชร ที่เนนการวัดผลลัพธดานสุขภาพ
พฤตกิ รรมสขุ ภาพของนกั เรยี นและผลการดาํ เนนิ งานตามนโยบายของกระทรวงศกึ ษาธกิ าร ประกอบดว ยมาตรฐาน
3 ดาน ดงั น้ี

มาตรฐานที่ 1 การดําเนินงานโรงเรยี นสง เสรมิ สุขภาพ : ตัวช้ีวัดท่ี 1
มาตรฐานท่ี 2 การดําเนินงานสขุ ภาพของนักเรยี นแกนนาํ : ตวั ชวี้ ัดท่ี 2 และ 3
มาตรฐานที่ 3 ผลสําเร็จของการดําเนนิ งาน

3.1 ภาวะสุขภาพของนักเรยี น : ตวั ชวี้ ัดที่ 4-10
3.2 โครงการแกไ ขปญหาในโรงเรียน : ตวั ช้วี ัดที่ 11
3.3 งานตามนโยบายของกระทรวงศึกษาธกิ าร

1) นาํ้ บรโิ ภคปลอดภัยและเพียงพอ : ตัวชว้ี ดั ท่ี 12
2) สุขานา ใช : ตวั ชีว้ ดั ที่ 13
3) โภชนาการและสขุ าภิบาลอาหาร : ตวั ชว้ี ดั ท่ี 14-16
4) การปอ งกันอบุ ัตเิ หตุ : ตัวช้วี ัดที่ 17
5) การปอ งกนั และแกไ ขมลภาวะทมี่ ีผลกระทบตอสขุ ภาพ : ตวั ช้ีวัดที่ 18-19

รายละเอียดการดําเนนิ งานโรงเรียนสง เสริมสขุ ภาพระดบั เพชรในบทท่ี 7 นี้ ประกอบดวย 2 สว น คอื
1. เกณฑมาตรฐานการประเมินโรงเรยี นสง เสรมิ สุขภาพระดับเพชร
2. แนวทางการดําเนินงานโรงเรียนสงเสริมสุขภาพระดบั เพชร

123

Ù‹ ×

1. _$53C T7E2T;$TE=ER_CV;aE*_EDÿ ;L* _LEþCL%Z BT@ER6<S _@-E

มาตรฐานดาน ต�����ด� เกณฑ แหลง ขอ มลู /��� �� �� �ู น ���ก� ารเก�� ร��ร�มขอ มูล

1. ก า ร ดํ า เ นิ น ง า น 1. โรงเรียนผานการ ณ ปจจุบันเปนโรงเรียน - เกียรติบัตรหรือหนังสือ 1. ต ร ว จ ส อ บ เ อ ก ส า ร ก า ร รั บ ร อ ง

โ ร ง เ รี ย น ส ง เ ส ริ ม ประเมินรับรองเปน สง เสรมิ สุขภาพระดบั ทอง รับรองโรงเรียนสงเสริม ระดับทอง ต้ังแตว ันทไ่ี ดร ับการรับรองถึง

สขุ ภาพ โ ร ง เ รี ย น ส ง เ ส ริ ม สุขภาพระดับทอง จาก วันที่ประเมินโรงเรียนสงเสริมสุขภาพ

สุขภาพระดับทอง กรมอนามัยหรือสํานักงาน ระดับเพชรตองไมเ กิน 3 ป

สาธารณสุขจงั หวดั 2. สุมตรวจสอบแฟม 10 องคประกอบ

เชน การใหสขุ ศึกษา การบริการอนามยั

ในโรงเรียน (เชน ผลการตรวจสายตา

การไดย นิ การไดร บั ยาเมด็ เสรมิ ธาตเุ หลก็

ฯลฯ)

3. สอบถามครูหรือนักเรียน

2. ก า ร ดํ า เ นิ น ง า น 2. มีการจัดต้ังชมรม นักเรียนดําเนินกิจกรรม - เอกสารชมรมสขุ ภาพ 1. ตรวจสอบเอกสารเพื่อดูความ
สุขภาพของนักเรียน สุขภาพท่ีมีแกนนํา อยา งนอ ย 6 เดือนข้ึนไป - สุม สอบถามนักเรียน ครบถวนของขอมูล ดงั น้ี

นั ก เ รี ย น ร ว ม ตั ว กั น * คาํ สง่ั แตง ตง้ั นกั เรยี นแกนนาํ ชมรม
ระบุชน้ั ปที่ศกึ ษาเปน ขอ มูลปจ จบุ นั
ดํ า เ นิ น กิ จ ก ร ร ม
* บนั ทกึ การประชมุ ของนกั เรยี นทมี่ ี
สุขภาพอยางตอเนือ่ ง ความตอ เนอ่ื ง (อยา งนอ ยเดอื นละ 1 ครง้ั )
6 เดือนข้ึนไป

* แผนปฏิบัติงาน/กิจกรรม ระบุ
วนั เดือน ป และชื่อผูรับผดิ ชอบ
2. พิจารณาเนื้อหาบันทึกการประชุม
ของนักเรียนวามีความสอดคลองและ
เปน ไปตามแผนกิจกรรมทรี่ ะบุไวหรือไม
3. สอบถามนักเรียนแกนนํา/สมาชิก/
นักเรียนทั่วไปจํานวนตามขนาดโรงเรียน
เรื่องการรับรูกิจกรรมของชมรมและ
การมสี ว นรว ม (รบั รอู ยา งนอ ยรอ ยละ 80)

3. มีโครงงานสุขภาพ มี โ ค ร ง ง า น ที่ ป ร ะ ส บ - เ อ ก ส า ร โ ค ร ง ง า น ท่ี 1. ตรวจสอบเอกสารตามหัวขอ ดงั นี้

ของนักเรียนท่ีประสบ ความสําเร็จอยางนอย ลดปญหาดานสุขภาพหรือ * ขอมูลปญหาและวิธีการไดมาของ

ผลสาํ เรจ็ ชดั เจนในการ 1 เรอื่ ง สง่ิ แวดลอ ม ปญ หาท่นี าํ มาทาํ โครงงาน

ลดปญหาสุขภาพหรือ - สอบถามนักเรียนหรือ * วัตถุประสงคของโครงงานมีความ

สงิ่ แวดลอ มในโรงเรยี น ผูเกย่ี วขอ ง ชัดเจน สามารถวัดได

หรอื ชมุ ชน * ชอื่ นร.เปน ผจู ดั ทาํ /ชอ่ื ครทู ป่ี รกึ ษา

* กลุมเปาหมายและการคัดเลือก

กลมุ เปาหมายทจี่ ะดาํ เนินการ

112046 ‹ ×Í¡

âçàÃÕ¹ʋ§àÊÃÁÔ Ê¢Ø ÀÒ¾ ¾.È. 2558

มาตรฐานดา น ต�� ��� ด� เกณฑ แหลงขอ มลู /��� �� ���ู น ��� �การเก��ร��ร�มขอมลู

* ก า ร ท บ ท ว น ว ร ร ณ ก ร ร ม ที่
เกีย่ วขอ งกับโครงงาน

* แผนปฏิบัติงาน/กิจกรรม ท่ีระบุ
วัน เดอื น ป และชอ่ื ผูรับผดิ ชอบ

* เครื่องมือที่ใชประเมินผลสาํ เรจ็
* สรุปผลเปรียบเทียบกอน-หลัง
ทาํ โครงงาน
2. สอบถามรายละเอียดขั้นตอนการ
ทํากิจกรรมจากผจู ัดทําโครงงาน

3. ผลสําเร็จของการ
ดาํ เนนิ งาน
3.1 ภาวะสุขภาพ 4. ภาวะการเจริญ

ของนักเรียน เตบิ โต

4.1 นั ก เ รี ย น มี 4.1 ไมเ กินรอยละ 7 - เอกสารรายงาน 1. ตรวจสอบความถูกตองของขอมูล
- สอบถามครู เชนตัวเลข/การแปลผล/ความครบถวน
นํ้าหนักตามเกณฑ (มีรายงานทุกช้ันรวมช้ันอนุบาลและมี
4.2 ไมเกนิ รอ ยละ 5 ตวั อยา งการแปลผลของนักเรียน
สวนสูง (W/H) เกิน รายคน 1 หอง)
2. ประสานครูเพ่อื เตรียมขอมูลนักเรียน
เกณฑ (เริ่มอวน ลวงหนากอนวันประเมินโดยใชวิธีสุม
ตัวแทนท่ีกระจายทุกชั้นทุกหองเรียน
และอวน) (30-100 คน)
3. วนั ประเมนิ
4.2 นั ก เ รี ย น มี
* ตรวจสอบคุณภาพ เคร่ืองวัด
สว นสงู ตามเกณฑอ ายุ สวนสูง/เครื่องชั่งนํ้าหนักและการติดต้ัง
วาไดมาตรฐานหรอื ไม
(H/A) ต่ํากวาเกณฑ
* ชั่งน้ําหนัก/วัดสวนสูงนักเรียน
(คอ นขา งเตย้ี และเตย้ี ) ทีถ่ กู สุม

* สอบถามครูเกี่ยวกับข้ันตอน/
กระบวนการไดมาของขอมูล เชน
วิธีการวัด บันทึกผลการเก็บรวบรวม
ขอ มลู และแปลผล

* สอบถามการแกไ ข นร. ทม่ี ปี ญ หา
* สอบถามการใชแบบบันทึกการ
ตรวจสุขภาพดวยตนเอง ตรวจสอบ
ขอ มูล การบนั ทกึ และสอบถามนกั เรียน
จาํ นวนตามขนาดโรงเรยี น เรอื่ งการรบั รู
ภาวะการเจรญิ เติบโตของตนเอง

Ù‹ × 125

Ø

มาตรฐานดาน ต����� �ด เกณฑ แหลงขอมูล/����� ���ู น ���ก� ารเก�� ร��ร�มขอ มูล

5. นักเรียนไมมีฟนแท - รอยละ 45 ข้ึนไป - เอกสารรายงานภาพรวม 1. ตรวจสอบเอกสารสรุปขอมูลการ
ผุ อุด และถอน สํ า ห รั บ นั ก เรี ย น ช้ั น และรายงานการผานเกณฑ ตรวจฟนของนักเรียน ชั้น ป.1-ป.6
ประถมศึกษาปที่ 1-6 ของนกั เรยี นชน้ั ประถมศกึ ษา (ระดับประถมศึกษา) ช้ัน ป.1-ม.3
- รอยละ 35 ข้ึนไป และ/หรือชั้นมธั ยมศึกษา (รร.ขยายโอกาส) และ ม.1-ม.3
สํ า ห รั บ นั ก เรี ย น ช้ั น - ตรวจฟน นกั เรยี นโดยวธิ สี มุ (รร.มัธยมศึกษา) ซ่ึงตรวจโดยบุคลากร
มัธยมศึกษาปท ่ี 1-3 - สอบถามครู สาธารณสุข พรอมทั้งระบุ วัน เดือน ป
ที่ตรวจ
2. ส่มุ ตรวจฟนั นกั เรยี นจ�ำ นวนตามขนาด
โรงเรียน เพื่อดูความสอดคลองของ
สภาพที่เปน จริงและขอ มูลในเอกสาร
3. สอบถามครูผูรับผิดชอบเกี่ยวกับ
ขั้นตอนการดําเนินงานและการแกไข
นักเรียนทม่ี ีปญหา

6. นกั เรยี นอายุ 7-18 ป นักเรียนผานเกณฑ - เอกสารรายงาน 1. ตรวจสอบเอกสารรายงานผาน
มีสมรรถภาพทางกาย ประเมินทั้ง 3 ดาน - สอบถามครู เกณฑ สมรรถภาพทางกายในภาพรวม
ที่สัมพันธกับสุขภาพ รอยละ 80 ขึน้ ไป ของโรงเรยี น ตง้ั แตน กั เรยี นชนั้ ป.1 ขนึ้ ไป
(Health related และมีตัวอยางรายงานผลการทดสอบ
Physical Fitness) นักเรียนรายคน 1 หอ ง
ผา นเกณฑ 2. ตรวจสอบความถกู ตอ งของการเลอื ก
กิจกรรมแตละดานที่นํามาทดสอบและ
แปลผล
3. สอบถามครูผูรับผิดชอบเกี่ยวกับ
การดําเนินงานและการแกไขนักเรียน
ทีไ่ มผา นเกณฑ

7. นักเรียนท่ีมีปญหา นั ก เ รี ย น ท่ี มี ป ญ ห า - เอกสารรายงานผลการ 1. ตรวจสอบเอกสารรายงานการ
สุขภาพจิตไดรับการ สุขภาพจิตทุกคนไดรับ ประเมิน SDQ ประเมิน SDQ โดยครูในภาพรวมของ
ดแู ลชวยเหลือ การดูแลชวยเหลอื - เอกสารรายงานการ โรงเรียนในปการศึกษาปจจุบัน และ
ดูแลชวยเหลือนักเรียน มีตัวอยางรายงานการประเมิน SDQ
รายบุคคล นักเรียน รายคน 1 หอง
- สอบถามครู 2. สุมตรวจสอบความถูกตองของ
การแปลผลจากแบบประเมิน SDQ
(25 ขอ) ฉบับครูเปนผูประเมิน
3. ตรวจสอบรายงานการดแู ล/ชว ยเหลอื
นักเรียนทมี่ ีปญหารายคน
4. สอบถามครูผูรับผิดชอบเกี่ยวกับ
การดาํ เนนิ งานเพอ่ื สง เสรมิ /แกไ ข นกั เรยี น
ทง้ั กลมุ ปกติ กลมุ เสย่ี งและกลมุ มปี ญ หา

126 ‹Ù × Ø

มาตรฐานดาน ต������ด เกณฑ แหลงขอ มูล/��� ���� �ู น ��� ก� ารเก�� ร��ร�มขอ มลู

8. นักเรียนมีความรู มีการจัดกิจกรรมพัฒนา - เอกสารรายงานการจดั 1. ตรวจสอบเอกสารรายงานการจัด
แ ล ะ ทั ก ษ ะ ด า น ผูเรียนดานสุขอนามัย กิจกรรมพรอมท้ังสรุปผล กิจกรรมพัฒนาผูเรียนดานสุขอนามัย
สขุ อนามยั ทางเพศ ท า ง เ พ ศ อยางนอย การดาํ เนินงาน ทางเพศและผลการดําเนินงาน (การจัด
ภาคการศึกษาละ 1 เรื่อง - สอบถามครู กิจกรรมสงเสริมความรูและทักษะ/
- สอบถามนกั เรียน มีชมรม)
2. สอบถามครูผูรับผิดชอบเก่ียวกับ
การดําเนินงานและการมีสวนรวมของ
นักเรียน
3. สอบถามนักเรียนแกนนํา/สมาชิก/
นักเรียนท่ัวไปจาํ นวนตามขนาดโรงเรียน
เร่ืองการรับรูกิจกรรมดังกลาว (รับรู
อยางนอ ยรอยละ 80)

9. ก า ร สู บ บุ ห ร่ี ใ น - ไมมี - เอกสารกิจกรรมการ 1. สาํ รวจรอ งรอยการสบู บหุ รใ่ี นโรงเรยี น
โรงเรียน รณรงคไ มส บู บหุ รี่ 2. สุมสอบถามนักเรียนช้ัน ป.4 ขึ้นไป

- สํารวจสภาพจรงิ ในจํานวนตามขนาดโรงเรียน วาเคย
- สุมสอบถามนักเรียน พบเห็นเพอื่ น ครู ภารโรง หรอื บุคลากร

ในโรงเรยี นสบู บหุ รใี่ นโรงเรียนหรอื ไม
3. สอบถามกจิ กรรมการรณรงค

10. นกั เรยี นทม่ี สี ายตา นั ก เ รี ย น ชั้ น ป ร ะ ถ ม - เอกสารรายงานผลการ 1. ตรวจสอบเอกสารสรุปรายงานผล
และการไดยินผิดปกติ ศึกษาปที่ 1 และ/หรือ ตรวจสายตาและการ การตรวจสายตาและการไดยินของ
ไดร บั การแกไข ช้ันมัธยมศึกษาปที่ 1 ไดย นิ นกั เรยี น ชั้น ป.1 และ/หรอื ม.1
ทุกคนที่มีปญหาไดรับ - เอกสารรายงานการ ทกุ หองเรยี น
การแกไ ข แกไขปญหานักเรียน 2. ตรวจสอบการแกไขปญหานักเรียน
รายบคุ คล รายบุคคลที่มีสายตาและการไดยินผิด
- สอบถามครู ปกติ
- สอบถามนกั เรียน 3. สอบถามรายละเอียดการดําเนินงาน
กบั ครูผรู ับผิดชอบ
4. สุมสอบถามนักเรียนชั้น ป.1 และ/
หรือ ม.1 ท่ีมีสายตา หรอื การได้ยนิ
ผิดปกติ

3.2 โครงการแกไข 11. มีโครงการแกไข มี โ ค ร ง ก า ร ที่ ป ร ะ ส บ - เอกสารโครงการ 1. ตรวจสอบเอกสารตามหัวขอ ดังนี้
ปญหาในโรงเรยี น ปญหาดานสุขภาพ ความสําเร็จอยางนอย - สอบถามครู * ขอมูลปญ หาและวธิ กี ารไดม าของ

หรือส่ิงแวดลอมที่มี 1 โครงการ ปญหาท่นี าํ มาทําโครงการ
ความชุกสูงหรือเปน * วตั ถุประสงคข องโครงการมคี วาม
อันตรายตอสุขภาพ
ข อ ง นั ก เ รี ย น ไ ด เ ป น ชดั เจน และสามารถวดั ได
ผลสําเรจ็ * ชอื่ ครเู ปนผูจดั ทาํ /ชื่อ นร. เปน ผู

รวมทํา

Ù‹ × 127

Ø

มาตรฐานดาน ต����� ด� เกณฑ แหลง ขอ มูล/��� �� �� ู�น ���ก� ารเก��ร��ร�มขอ มลู

* กลุมเปาหมาย/วิธีการคัดเลือก
กลุม เปาหมายที่จะดําเนนิ การ

* แผนปฏิบัติงาน/กิจกรรม ที่ระบุ
วัน เดอื น ป และชือ่ ผรู ับผิดชอบ

* เครื่องมือทใี่ ชป ระเมนิ ผลสาํ เร็จ
* สรุปผลเปรียบเทียบ กอน-หลัง
ทําโครงการ
(*โครงการตองไมซ ้ํากับโครงงานสุขภาพ
ของนกั เรียนในตัวชี้วัดที่ 3)
2. สอบถามรายละเอียดขัน้ ตอนการทํา
กจิ กรรมจากผจู ัดทาํ โครงการ

3.3 งานตามนโยบาย 12. นา้ํ บรโิ ภคปลอดภยั 1. มี ผ ล ก า ร ต ร ว จ - ผลการตรวจวิเคราะห 1. ตรวจสอบรายงานผลการตรวจ
กระทรวงศึกษาธิการ และเพียงพอ วิเคราะหคุณภาพนํ้า คณุ ภาพนา้ํ บริโภค วิเคราะหคุณภาพน้ําบริโภคตองไมเกิน
3.3.1 น้ําบริโภค ผานเกณฑมาตรฐาน - สาํ รวจสภาพจรงิ 1 ป (นับจากวันที่วิเคราะหถึงวันท่ี
ปลอดภยั และเพยี งพอ คุ ณ ภ า พ น้ํ า บ ริ โ ภ ค ประเมิน) และตรวจสอบการผานเกณฑ
กรมอนามัย พ.ศ. 2553 แตละรายการ ทั้ง 20 รายการ
ไมเกนิ 1 ป 2. กรณีอยูในเขตนํ้าประปาดื่มได
2. มีผลการตรวจดาน ตรวจสอบเอกสารการรับรองทุก 2 ป
แบคทีเรีย (โคลิฟอรม แ ล ะ มี ผ ล ต ร ว จ โ ค ลิ ฟ อ ร  ม แ ล ะ
แ บ ค ที เ รี ย แ ล ะ ฟ คั ล ฟคัลโคลิฟอรมแบคทีเรีย ทุก 6 เดือน
โ ค ลิ ฟ อ ร  ม แ บ ค ที เ รี ย ) 3. สํารวจปริมาณจุดบริการน้ําด่ืมและ
ผา นเกณฑ ทุก 6 เดอื น คาํ นวณตามสัดสว นผใู ช
จํานวนตัวอยางสงตรวจ 4. สํารวจสภาพจริงเพ่ือดูสุขลักษณะ
คุณภาพน้ําบรโิ ภค ของจุดบริการน้ํา เชน แหลงน้ํา/จุดที่
นร.ไมเกิน 300 คน สงตรวจ ความสะอาดบริเวณรอบจุด
ผา นเกณฑอ ยา งนอ ย 1 จดุ บริการ กอกน้ํา ภาชนะบริการน้ําดื่ม
นร. 301-1,500 คน ภาชนะสาํ หรบั ดืม่ นา้ํ ของนกั เรยี น ฯลฯ
ผา นเกณฑอ ยา งนอ ย 2 จดุ 5. สอบถามเร่ืองการเฝาระวังคุณภาพ
นร.1,500-5,000 คน และการใชแกว น้ําสวนตวั ของนักเรยี น
ผา นเกณฑอ ยา งนอ ย 3 จดุ
นร. 5,001 คน ขน้ึ ไป
ผา นเกณฑอ ยา งนอ ย 4 จดุ
หมายเหตุ จดุ ท่ี 1 สง ตรวจ
วิเคราะหน้ําบริโภคครบ
20 รายการ ตามเกณฑ
กรมอนามยั
จดุ ท่ี 2, 3 และ 4 ตรวจ
เฉพาะโคลิฟอรมแบคทีเรีย
และฟค ลั โคลฟิ อรม แบคทเี รยี
3. มีจุดบริการน้ําด่ืม 1
ทต่ี อ นกั เรยี นและบคุ ลากร
75 คน

128 ‹Ù × Ø

มาตรฐานดาน ต������ด เกณฑ แหลง ขอมลู /����� ��ู�น ����การเก�� ร��ร�มขอมูล

3.3.2 สขุ านาใช 13. สวมผานเกณฑ สวม ทุกจุด ผานเกณฑ - รายงานตามแบบสาํ รวจ 1. สํารวจสวมทุกจุด โดยใชแบบสํารวจ
มาตรฐาน HAS มาตรฐาน 16 ขอ - สาํ รวจสภาพจริง สวมตามเกณฑมาตรฐานสวมสาธารณะ
ระดับประเทศ
2. สอบถามครูหรือนักเรียนเก่ียวกับ
กิ จ ก ร ร ม ก า ร ดํ า เ นิ น ง า น เ พื่ อ รั ก ษ า
มาตรฐาน

3.3.3 โภชนาการ 14. มี ก า ร จั ด ห รื อ ทุกวันเปด เรยี น - เอกสาร/นโยบาย 1. สํารวจอาหารวางและเครื่องดื่มที่จัด
และสุขาภิบาลอาหาร จําหนายอาหารวาง - สํารวจสภาพจริงและ บริการ/จําหนายในโรงเรียน รวมถึง
รายการอาหารวางและ การจําหนายในชวงเย็นหลังเลิกเรียน
แ ล ะ เ ค รื่ อ ง ดื่ ม ท่ี มี เครื่องด่ืมท่ีจัดบริการ/ โดยสอบถาม/ สัมภาษณ /สังเกต
คุณคาทางโภชนาการ จาํ หนายในโรงเรยี น หากพบวามีปริมาณโซเดียม น้ําตาล
ไมหวานจัด ไมเค็มจัด
และไมม ีไขมนั สงู และไขมันเกินเกณฑท่ีกําหนดตองให
คําแนะนาํ ทถ่ี กู ตอ ง เพ่อื การปรบั เปล่ยี น
ใหจาํ หนา ยอาหาร/ขนมท่เี ปน ประโยชน
ตอสขุ ภาพ

15. มีการสงเสริมให นักเรียนไดรับประทาน - รายงานการคํานวณผัก 1. ตรวจสอบปริมาณผกั มี 2 กรณี
นั ก เรี ย น ทุ ก ค น ไ ด ผักเพียงพอตามปริมาณ และรายการอาหารยอน 1.1 โรงเรียนจัดบรกิ ารอาหารเอง
บริโภคผักมื้อกลางวัน ที่แนะนาํ ทกุ วนั เปดเรียน หลงั 1 เดือน *สํารวจการซ้ือผักแตละวันมีปริมาณ
ตามปริมาณทแ่ี นะนาํ ปรมิ าณผกั - สอบถามครผู รู บั ผดิ ชอบ เพียงพอหรือไม (วิธีคํานวณปริมาณผัก
นักเรียนช้ันอนุบาล หรอื ผูประกอบอาหาร ทซี่ ือ้ ระบใุ นแนวทางการดําเนนิ งาน)
3 ชอ นกนิ ขาว/มือ้ /คน - สมุ สอบถามนักเรียน *สาํ รวจเมนูอาหารยอนหลงั 1 เดือน
นักเรียนชั้นประถมฯ - สาํ รวจ/สงั เกตสภาพจรงิ เพ่อื ใหเดก็ ไดรับประทานผักหลายชนดิ
4 ชอนกินขา ว/ม้อื /คน *สุม สอบถามนักเรยี นจาํ นวนตามขนาด
นักเรียนช้ันมัธยมฯ ของโรงเรียน วาในรอบ 1 สปั ดาหท ่ีผา นมา
5 ชอ นกนิ ขา ว/ม้ือ/คน มรี ายการอาหารตามขอ มลู ของโรงเรยี น
หรือไม
*สํารวจปริมาณอาหารประเภทโปรตีน
(เน้ือสัตว/ไข) ไปพรอมกันตามปริมาณ
ท่แี นะนาํ ในแนวทางการดาํ เนินงาน
1.2 โรงเรยี นใหร านคา มาจัดจาํ หนาย
*สํารวจรายการอาหารของรานคาที่
ขายอาหารตองมีผักเปนสวนประกอบหลัก
อยา งนอย รา นละ 2 เมนู
*สํารวจ/สอบถามรานคาแตละรานวา
ขายอาหารไดก่ีจาน/ชาม นํามาคํานวณ
ปริมาณที่ตองซื้อผัก (เฉลี่ย นร. 1 คน
รบั ประทาน 1 จานหรือชาม)

Ù‹ × 129

Ø

มาตรฐานดา น ต����� ด� เกณฑ แหลงขอ มูล/������� ู�น ��� ก� ารเก��ร��ร�มขอมลู

(การคํานวณปริมาณผักที่แตละราน
ตองซ้ือใชหลักการเดียวกันกับขอ 1.1)
เชน รานที่ 1 นร. ประถม 100 คน
ซื้อกวยเต๋ียว 100 ชามตองซ้ือผัก
= 100 คน x 70 กรัม = 7 กิโลกรัม
หรือ นร. มัธยมซ้ือกวยเต๋ียว 100 ชาม
ตองซอื้ ผกั
= 100 คน x 90 กรมั = 9 กิโลกรัม
คํานวณเชนนี้ทุกรานเพ่ือทราบวาแตละ
รานซอ้ื ผกั เพยี งพอหรอื ไม
2. สังเกตการตักอาหารของผูจําหนายให
ไดป รมิ าณผักตามท่กี ําหนด
3. สังเกตผักทเี่ หลือทิง้ ถาเหลอื มากตอง
หาวธิ สี ง เสริมใหรบั ประทานผกั เพม่ิ ข้ึน
4. สงั เกต การจัดเมนทู มี่ ีผักของโรงเรียน

16. โรงอาหารผาน โรงอาหารผานเกณฑ - รายงานตามแบบประเมนิ - ประเมินโรงอาหารโดยใชแบบประเมิน
เ ก ณ ฑ ม า ต ร ฐ า น มาตรฐาน 30 ขอ - สํารวจสภาพจรงิ สขุ าภบิ าลอาหารในโรงเรยี น
- ผลตรวจสุขภาพผูปรุง/ - ตรวจสอบผลการตรวจสุขภาพผูปรุง/
สุ ข า ภิ บ า ล อ า ห า ร ผูเ สิรฟทกุ คน ผูเสิรฟในรอบปท่ีผานมา (ตรวจสุขภาพ
ในโรงเรยี น
ทั่วไป X-ray ปอดและตรวจอจุ จาระหรอื
ไวรสั ตับอกั เสบชนิดเอในกรณที ีส่ งสัย)

3.3.4 การป้องกนั 17. การบาดเจ็บใน ไมมีนักเรียนบาดเจ็บที่ - รายงานการเกิดอุบัติเหตุ - สํารวจขอมูลการบาดเจ็บหรืออุบัตเิ หตุ
อบุ ัติเหตุ โรงเรยี นทท่ี าํ ใหน กั เรยี น ทําใหตองพักรักษาตัว ของนกั เรยี น ภายในโรงเรียนของนกั เรยี น
ตองพักรักษาตัวใน ในโรงพยาบาลในชวง - รายงานการใชบริการ (ระบุสถานท่ีเกดิ )
โรงพยาบาล รอบปท ผี่ านมา หอ งพยาบาลของนกั เรยี น - สุมสอบถามนักเรียนช้ัน ป.4 ขึ้นไป
- สมุ สอบถามนกั เรียน จํานวนตามขนาดโรงเรียน วาในรอบ
1 ปที่ผานมามีนักเรียนท่ีไดรับบาดเจ็บ
ในโรงเรียนจนตองทําใหเขารับการพัก
รกั ษาตวั ในโรงพยาบาลหรือไม

3.3.5 การป้องกัน 18. มกี ารจดั การปญ หา มีการจัดการทุกปญหา - เอกสารรายงาน - สํารวจบริเวณรอบโรงเรียนวามีสาเหตุ
และแก้ไขมลภาวะทมี่ ี ท่ีเกิดจากมลภาวะ (ถา ม)ี - สํารวจสภาพจรงิ ท่ีกอใหเกิดมลภาวะที่มีผลกระทบตอ
ผลกระทบตอ่ สุขภาพ ภายนอกโรงเรียนท่ีมี - สอบถามครู สุขภาพของนกั เรยี นหรอื ไม
ผลกระทบตอ สขุ ภาพ - สอบถามครู

19. โรงเรยี นผา นเกณฑ สิ่งแวดลอมในโรงเรียน - รายงานตามแบบประเมนิ - ประเมินส่ิงแวดลอมในโรงเรียนโดย
มาตรฐานสุขาภิบาล ผานเกณฑมาตรฐาน - สาํ รวจสภาพจริง ใชแบบประเมินสุขาภิบาลส่ิงแวดลอม
ในโรงเรยี น
สิ่งแวดลอมในโรงเรยี น 28 ขอ

130 ‹Ù × Ø

2. แนวทางการดาํ เนนิ งาน�รงเรย� นส�งเสรม� ส�ุ �า�ระดับเ��ร

7SI-Ihÿ S69Wg 1

aE*_EDÿ ;> T;$TE=ER_CV;ES<EO*_=; aE*_EÿD;L* _LEþCLZ%BT@ER6S<9O*

ความหมาย

โรงเรียนผานการประเมินรับรองเปนโรงเรียนสงเสริมสุขภาพระดับทอง หมายถึง โรงเรียนท่ีมี
ผลการดําเนินงานตาม 10 องคประกอบของโรงเรียนสงเสริมสุขภาพและไดรับการประเมินรับรองเปนโรงเรียน
สงเสริมสุขภาพระดับทอง ณ ปจจุบัน โดยนับจากวันรับรองท่ีระบุในใบเกียรติบัตรจนถึงวันท่ีประเมินโรงเรียน
สงเสริมสขุ ภาพระดบั เพชรไมเ กนิ 3 ป

เกณฑประเมนิ ณ ปจจุบัน เปนโรงเรยี นสงเสรมิ สขุ ภาพระดับทอง

วัตถปุ ระสงค

เพื่อใหโรงเรียนท่ีผานการประเมินรับรองเปนโรงเรียนสงเสริมสุขภาพระดับทอง มีกระบวนการ
ดําเนินกิจกรรมสงเสริมสุขภาพในโรงเรียนอยางตอเน่ือง รักษามาตรฐาน และพรอมท่ีจะพัฒนากาวสูระดับเพชร
อยา งมีคุณภาพ

แนวทางการดาํ เนินงาน

โรงเรียนมกี ารดาํ เนนิ งานตาม 10 องคป ระกอบของโรงเรียนสง เสริมสุขภาพ ดังน้ี
1. โรงเรียนดําเนินการพัฒนา ปรับปรุงและรักษามาตรฐานโรงเรียนสงเสริมสุขภาพระดับทอง
ตามเกณฑท กี่ ําหนดอยางตอ เนอ่ื ง
2. โรงเรยี นประเมนิ ตนเองตามมาตรฐานและรบั การประเมนิ จากทมี ประเมนิ ระดบั อาํ เภอ หลงั จากนน้ั
ทมี ประเมนิ ระดบั อาํ เภอสง ผลการประเมนิ ใหส าํ นกั งานสาธารณสขุ จงั หวดั พจิ ารณารบั รองการเปน โรงเรยี นสง เสรมิ
สุขภาพระดับทอง
3. สาํ นกั งานสาธารณสขุ จงั หวดั หรอื กรมอนามยั จดั ทาํ เกยี รตบิ ตั รรบั รองการเปน โรงเรยี นสง เสรมิ
สขุ ภาพระดบั ทองใหโ รงเรยี นใชเ ปน หลักฐานการผา นเกณฑในตวั ช้ีวัดที่ 1 ของโรงเรยี นสงเสริมสขุ ภาพระดบั เพชร

ผลที่ไดร บั

โรงเรยี นมกี ารดาํ เนนิ งานสงเสริมสขุ ภาพอยางตอ เนื่อง รกั ษามาตรฐานและพฒั นาสูความย่งั ยนื

Ù‹ × 131

Ø

มก� ารจด� ตง� �มรมสตตขุ ��ภ��า�พ������ �ม่ �ด��ด� ก�น�น�่ �่2าํ 2นก� เร�ยนร�มต�� ก�น

ม�การจ�ดดตําเ�งน�ินมกรจิ มกสรุขรภมาสพุข�ภ่ม� า��พกอนยนาํางนต�กอ เรเนย� ื่อนงร�มต�� ก�น
ดาํ เนนิ กิจกรรมสุขภาพอยางตอเนอ่ื ง

ความหมาย
ความหมามยีการจัดตั้งชมรมสุขภาพที่มีแกนนํานักเรียนรวมตัวกันดําเนินกิจกรรมสุขภาพอยางตอเนื่อง

หมายถึง การที่นมกั ีกเราียรนจแัดกตนั้งนชาํมอรยมาสงุนขอภยาพ6ทค่ีมนีแขก้นึ นไปนํารวนมักตเรวั ียกนั จรัดวตมง้ัตชัวมกรันมดหํารเือนชินมุ กนิจมุ กเพรอ่ืรทมําสกุขจิ ภการพรมอดยาานงสตขุ อภเานพ่ือง
หรหอื มสาิง่ยแถวึงดกลาอ รมททน่ี ม่ี ักผี เรลียกนระแทกบนนตอาํ อสยขุ าภงานพอ ยอย6า งคนนอ ขย้ึนเไดปือนรวลมะต1วั กคนั รจัง้ ตัดอตเ้งั นช่ือมงรทมุกหเรดือือชนุมโนดุมยเมพีคอื่ รทเู าํปกนจิ ทก่ปี รรกึมษดา นสุขภาพ

เกหณรือสฑิ่งปแวรดะลเมอ มินที่มผี นลกักรเระียทนบดตาํ อเนสินขุ กภจิากพรอรมยอางยนาองนยอเดยอื 6นลเดะอื 1นคขรึ้นงั้ ไตปอ เน่ืองทุกเดอื น โดยมคี รูเปน ทีป่ รกึ ษา
วเตั กถณปุ ฑระปสรงะคเม นิ นกั เรยี นดําเนนิ กจิ กรรมอยา งนอย 6 เดือนข้ึนไป
วตั ถุประสเพงือ่คพ ัฒนาศักยภาพนกั เรยี นแกนนาํ ใหม ีทักษะด้านสุขภาพและฝึกทักษะส�ำคัญ 3 เรื่อง คือ ทักษะ

ก2ารเป็นผู้น�ำ กเลพ้า่อืคพิดัฒกนลา้าศแกั สยดภงาอพอนกกั แเรลียะนตแัดกสนิ นใจําใหทมักีษะการบริหารจัดการและการท�ำงานเป็นทีม และทักษะ
กดา2รสื่อสาร ท้งั 3 ทักษะนีส้ ง่ ผลใหน้ กั เรียนแกนน�ำสามารถน�ำความรแู้ ละทักษะด้านสขุ ภาพไปถ่ายทอดสู่ผอู้ ่ืนได้

แนด วทางการดําเนินงาน
แนวทางกเปารนกดาาํ รเดนํานิเนงินางนานที่ตอเนื่องจากองคประกอบท่ี 2 ของโรงเรียนสงเสริมสุขภาพเร่ืองการบริหาร

จัดการในโรงเรียเนปนทกีเ่ นารน ดกําเรนสินนงับาสนนทนุ ี่ตใอหเนนกั ื่อเงรจยี านกมอสี งว คนปรรวมะกในอกบจิ ทกี่ ร2รมขสอุขงภโารพงเรโียดนยมสีแงเนสวรทิมาสงุขกภาราดพําเเรนื่อนิ งงกาานรบดรงั ิหนาี้ ร
จดั การในโรง1เร. ยี นผูบทรเ่ี นิหนารก/าครรสูนชบั ี้แสจนงุนใหใหนนักกัเรเียรยีนนมมีคีสววานมรตวรมะใหนนกักจิ ถกึงรปรรมะสโขุ ยภชานพแลโดะยคมวแีานมสวทําคางัญกขาอรดงชําเมนรินมงสาุขนภดาพังน้ี
ในโรงเรียน เชน1.ชมรผมูบเรดิห็กาไทร/ยคทราํ ู ไชด้ีแ จชงมใรหมนนักา้ํ เดร่มืียปนลมอีคดวภามยั ตดรวะยหอน.ัก1ถ1ึงปชมระรมโยรชักนไดแร ลกั ะเคปวนาใมหส ํามควัญยขชอมงรชมมรอมยส.นุขภอ ยาพ
ชมในรมโรสง่ือเรไียอนทีสเชราน งสชรมรรคม รเดูเทก็ าไทยันทสําื่อไดชมชรมรคมนนร้ํากั ดษืม่ ส ปิง่ ลแอวดลภอัยมดวฯยลฯอ.11 ชมรมรักไดรักเปนใหสมวยั ชมรม อย.นอย
ชมรมสื่อไอท2สี .รา คงสรรูทรี่ปคร รึกเู ษทา คทัดนเสล่อื ือชกมนรักมเครียนนรกัแษกสนงิ่ นแําวอดยลาอ งมนฯอลยฯ6 คนขึ้นไป เพื่อทํากิจกรรมใหครอบคลุม
โดยการรับสมัคร2.คดั คเลรือูทก่ีปหรรึกือษสางคผัแูดทเลนือหกอ นงัเกรเยี รนียนฯแลกฯนนําอยางนอย 6 คนข้ึนไป เพื่อทํากิจกรรมใหครอบคลุม
โดยการรับส3ม.คั รผคูบดั รเลิหอื ากรหลรงอืนสางมผคูแําทสน่ังหแอตง เตรั้ยีงชนมฯรลมฯ โดยระบุรายช่ือนักเรียนแกนนํา ระดับช้ันและกําหนด
บทบาทหนา ที่ พ3ร.อ มผทูบงั้ แรติหง าตรงั้ ลคงรนทู ป่ีามรกึคษําาสชั่งมแรตมงตเพ้ังชอื่ มทราํ หมนโา ดทยสี่ รนะบั บสุรนานุ ยใหช่ือน นกั เักรเยี รนียมนกี แากรปนรนะําชมุ รแะลดะับดชาํ ้ันเนแนิ ลกะจิ กกํารหรมนด
สุขบภทาบพาอทยหานงานทอี่ ยพเรดอ อื มนทลง้ั ะแต1ง ตคงั้รค้ังรทู ปี่ รกึ ษาชมรม เพอื่ ทาํ หนา ทส่ี นบั สนนุ ใหน กั เรยี นมกี ารประชมุ และดาํ เนนิ กจิ กรรม
สุขภาพอยาง4น.อยคเรดูชอื ีแ้นจลงะบท1บคารทัง้ หนา ท่ีรบั ผดิ ชอบแกน ักเรียนทีเ่ ปน ผนู าํ กลุมและสมาชิกชมรม

5.4. นกัคเรรชู ียีแ้ นจแงกบนทนบําาสทรหรนหาทสมร่ี ับาชผกิดชมอรบมแเกพน ือ่ ักทเํารกียิจนกทรเี่ ปรมนสผขุ นู ภาํ ากพลรมุ ว แมลกะันสมาชกิ ชมรม
6.5. กรนะกั บเรวียนนกแากรทนํานงําาสนรขรอหงาชสมมรามชิกตชอมงรมมีกเาพรอื่วทางําแกผจิ นกรวรมกสันขุ ภมาีกพารรว จมดั กทันาํ แผนปฏบิ ัติงานหรอื ปฏิทิน
การทํางานท่รี ะบ6ชุ. อ่ื นกักระเรบียวนนผกูราับรผทดิ าํ ชงอานบขกอิจงกชรมรม แตลอะงรมะกี ยาะรเววาลงาแทผดี่ นํารเวนมนิ กกันารมีการจัดทําแผนปฏบิ ัตงิ านหรือปฏิทิน
การทาํ งานท7รี่ .ะบนชุ อ่ืกั นเรกัยี เนรยีบนั ผทูรึกับกผาิดรปชอฏบิ ัตกิกิจิจกกรรรมมและรบะันยทะกึเวกลาารทปดี่ราํะเชนมุ นิ ทกกุ าครร้งั เพ่ือตดิ ตามความกา วหนา

ผลที่ไดรับ 7. นกั เรียนบนั ทึกการปฏิบตั ิกิจกรรมและบันทกึ การประชุมทกุ คร้ัง เพอ่ื ตดิ ตามความกาวหนา
ผลที่ไดรบั นักเรียนมีทักษะด้านสุขภาพ ทักษะการเป็นผู้น�ำ สามารถแสดงความคิดเห็นได้เรียนรู้วิธีการวางแผน

การท�ำงานเป็นขั้นตอน สามารถท�ำงานร่วมกับผูอ้ ่ืนได้ และเป็นผู้น�ำดา้ นสุขภาพแกค่ รอบครัวและชมุ ชน

113124 â ¡ Ø¢ÀÒ¾ ¾.È. 2558
114 â ¡ Ø¢ÀÒ¾ ¾.È. 2558

��� ������� 3

��� ����า��ข� ภาพข��������� ���� ��������า�������������า�������า��ขภาพ
������� ������� ��������� ����� �����

ความหมาย

มีโครงงานสุขภาพของนักเรียนที่ประสบผลสําเร็จชัดเจนในการลดปญหาสุขภาพหรือ
สงิ่ แวดลอ มในโรงเรยี นหรอื ชมุ ชน หมายถงึ โครงงานสขุ ภาพทนี่ กั เรยี นมบี ทบาทหลกั ในการกาํ หนดหวั ขอ โครงงาน
วางแผน ดาํ เนินการ ตรวจสอบ ติดตามประเมินผลส�ำเรจ็ ของการด�ำเนนิ งานและจดั ท�ำรายงาน โดยมคี รู เปน็ ทปี่ รกึ ษา

เกณฑประเมิน มโี ครงงานทป่ี ระสบความสําเร็จอยางนอ ย 1 เร่ือง

วตั ถุประสงค

เพื่อใหนักเรียนสามารถคนหาปญหาดานสุขภาพหรือสิ่งแวดลอมในโรงเรียน นํามาดําเนินการแกไข
ในรูปแบบโครงงานสุขภาพ ซ่ึงเปนการนํากระบวนการเรียนรูแบบมีสวนรวมจากการปฏิบัติจริงมาใชในการ
สรา งพฤตกิ รรมสขุ ภาพแกน กั เรยี น

แนวทางการดาํ เนินงาน

เปนการดําเนินงานที่ตอเน่ืองจากองคประกอบที่ 2 และ 3 ของโรงเรียนสงเสริมสุขภาพเร่ืองการ
บริหารจัดการในโรงเรียนและโครงการรวมระหวางโรงเรียนและชุมชน เนนใหนักเรียนมีสวนรวมในการจัดทํา
โครงงานเพ่ือแกไ ขปญหาสขุ ภาพหรือสงิ่ แวดลอมในโรงเรียน โดยมแี นวทางการดาํ เนนิ งานดังนี้

1. นักเรียนสามารถคนหาปญหาสุขภาพหรือส่ิงแวดลอมไดหลายวิธี เชนการสํารวจ การสังเกต
การสอบถาม การวัด การคนหาขอมูลจากแหลงที่เช่ือถือได เชน สมุดบันทึกกิจกรรมอนามัยโรงเรียน (อร.14)
บัตรบันทึกสุขภาพประจําตัวนักเรียน (สศ.3) แบบบันทึกการตรวจสุขภาพดวยตนเองสําหรับนักเรียน ฯลฯ
นาํ มาลาํ ดบั ความสาํ คญั เพอื่ เลอื กหวั ขอ โครงงาน โดยระบสุ ถานการณป ญ หากอ นทาํ โครงงานเพอื่ เปรยี บผลสาํ เรจ็
หลังทาํ โครงงาน

2. นักเรียนรวมกําหนดวัตถุประสงค กลุมเปาหมาย ระยะเวลา กิจกรรม และบทบาทหนาท่ีให
ชัดเจน รวมท้งั จัดทาํ แผนปฏิบัติงาน

3. นักเรยี นดําเนนิ งานตามแผนและบันทึกผลการปฏิบัติงานเปนระยะ
4. สรุปผลการดําเนินงานโดยเปรยี บเทียบขอ มลู กอ นและหลังดาํ เนนิ การวา ปญ หาลดลงหรอื ไม
5. จดั ทํารายงานและนาํ เสนอโครงงานเพ่ือเผยแพรส ูสาธารณะ

Ù‹ × 133

Ø

ก�ร�ัดท�� ร�ย�����ร����ด� ���� ����รอ� ��่��วดลอ� ประกอบดว ย

ช่ือโครงงาน
รายช่อื นกั เรียนท่จี ดั ทาํ โครงงาน ระบุช้นั และปก ารศกึ ษา
ชอื่ ครทู ี่ปรึกษา
ระยะเวลาดาํ เนินงาน ระบชุ วงเวลาเร่ิมตน และส้ินสดุ โครงงาน
หลักการและเหตุผล โดยอธิบายวาโครงงานน้ีมีความสําคัญอยางไร มีความเปนมาอยางไร
เหตุใดจึงเลือกทําโครงงานนี้และแสดงขอมูลสถานการณปญหาที่เปนตัวเลข จํานวน รอยละ
และอตั ราจากแหลง ขอ มลู ทเี่ ชอื่ ถือได
วตั ถปุ ระสงค ระบสุ งิ่ ทตี่ อ งการแกไ ขใหส อดคลอ งกบั สถานการณป ญ หา มจี าํ นวนขอ ไมม ากเกนิ ไป
และมีเคร่ืองมอื วดั ผลสาํ เร็จได
กลมุ เปาหมาย/ขอบเขต กาํ หนดใหช ดั เจนวา จะดาํ เนินการในกลุม เปา หมาย/พ้นื ที่ใด
ทบทวนวรรณกรรม ทเ่ี กย่ี วขอ งกบั การทาํ โครงงาน
วิธีดําเนินงาน ประกอบดวยขั้นตอนกิจกรรมการดําเนินงานท้ังหมดตั้งแตเริ่มจนกระท่ังสิ้นสุด
การทาํ โครงงาน
จัดทําแผนปฏิบัติงาน โดยระบุกิจกรรมตามปฏิทินการทํางาน กําหนดระยะเวลาและ
ผูร บั ผิดชอบ
สรุปผลสําเร็จโดยเปรียบเทียบขอมูลกอน-หลังทําโครงงาน พรอมท้ังแสดงเคร่ืองมือวัดผล
ที่มีขอมูลจากการดําเนินงานโครงงาน หากมีวัตถุประสงคหลายขอตองแสดงเครื่องมือและ
ขอ มูลท้ังหมดตามวตั ถุประสงคที่กําหนดไว

ผลที่ไดรบั

นกั เรยี นมที กั ษะในการคิดวเิ คราะห การคนหาปญหา การแสวงหาความรแู ละแกไ ขปญหาซึ่งเกิดจาก
การทาํ โครงงานสขุ ภาพ ดวยกระบวนการเรยี นรูอยา งมสี ว นรว ม

134 ¤Á‹Ù Í× ¡Ò ¹
Ø¢ÀÒ¾ ¾.È. 2558
116 â

7SI-hIÿ S69gW 4

BTIR$TE_+Eþ‰_7V<a7

ความหมาย

ภาวะการเจริญเติบโต หมายถึง สภาวะของรางกายเด็กท่ีสัมพันธกับการบริโภคอาหารและการใช
ประโยชนจ ากสารอาหาร

นกั เรยี นมนี าํ้ หนกั ตามเกณฑส ว นสงู (W/H) เกนิ เกณฑ (เรมิ่ อว นและอว น) หมายถงึ นกั เรยี นตง้ั แต
ชั้นอนุบาลขึ้นไปท่ีมีการเจริญเติบโตไมสมสวน เนื่องจากพฤติกรรมสุขภาพที่ไมเหมาะสม (บริโภคอาหาร
มากเกินไปโดยเฉพาะอาหารที่มีพลังงานสูงและขาดการออกกําลังกาย) โดยนําน้ําหนักเทียบกับสวนสูงจาก
กราฟแสดงเกณฑอ างองิ การเจรญิ เตบิ โตของเด็กไทยอายุ 5-18 ป กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสุข พ.ศ. 2542
แลวแปลผลพบวา อยใู นภาวะเรมิ่ อว นและอว น

นกั เรียนมสี ว นสงู ตามเกณฑอายุ (H/A) ตํ่ากวาเกณฑ (คอนขางเต้ียและเตยี้ ) หมายถงึ นกั เรียน
ต้ังแตช้ันอนุบาลข้ึนไปที่มีการเจริญเติบโตไมไดมาตรฐาน เนื่องจากมีการขาดอาหารทั้งระยะสั้นและระยะยาว
โดยนําสวนสูงเทียบกับอายุจากกราฟแสดงเกณฑอางอิงการเจริญเติบโตของเด็กไทยอายุ 5-18 ป กรมอนามัย
กระทรวงสาธารณสขุ พ.ศ. 2542 แลวแปลผลพบวา อยูในภาวะคอนขา งเตย้ี และเต้ีย

เกณฑป ระเมนิ

- นักเรียนมนี ํา้ หนกั ตามเกณฑส วนสงู (W/H) เกนิ เกณฑ (เร่ิมอวนและอว น) ไมเกนิ รอ ยละ 7
- นักเรียนมีสวนสูงตามเกณฑอ ายุ (H/A) ต่าํ กวาเกณฑ (คอนขางเตย้ี และเตย้ี ) ไมเ กินรอ ยละ 5
ท้ังน้ี การรายงานขอมูลภาวะการเจริญเตบิ โตของโรงเรยี น มเี งือ่ นไขดงั น้ี

มีรายงานภาวะการเจริญเติบโตเปนรายบุคคลครบทุกชั้นเรียน ต้ังแตระดับอนุบาลขึ้นไป
(ตามแบบฟอรมในภาคผนวก)
มีรายงานสรุปภาวะการเจริญเติบโตเปนรายช้ันครบทุกชั้นเรียน ตั้งแตระดับอนุบาลข้ึนไป
(ตามแบบฟอรมในภาคผนวก)
การคํานวณคารอยละของภาวะการเจริญเติบโตท่ีการผานเกณฑประเมิน ใหคิดคารอยละ
ของนกั เรยี นตัง้ แตชน้ั ประถมศึกษาปท ่ี 1 ขนึ้ ไป

วัตถปุ ระสงค

1. เพื่อใหมีการดําเนินงานเฝาระวังการเจริญเติบโตของนักเรียนภาคการศึกษาละ 1 คร้ัง
อยา งตอ เนื่อง

2. เพอ่ื ใหมกี ารดาํ เนินการสง เสริมการเจรญิ เตบิ โตของนักเรียน
3. เพอ่ื ใหม กี ารปอ งกนั และแกไ ขปญ หาเดก็ กลมุ ขาดอาหาร (เตย้ี , ผอม) กลมุ เสย่ี งตอ การขาดอาหาร
(คอ นขา งเต้ีย, คอนขา งผอม) กลมุ เส่ียงตอ ภาวะอวน (ทว ม) และกลุม เดก็ อวน (เร่มิ อวนและอวน)

‹ÙÁÍ× 135

âçàÃÕ¹ʧ‹ àÊÃÁÔ ÊØ

แนวทางการดาํ เนนิ งาน

เปนการดําเนินงานที่ตอเนื่องจากองคประกอบที่ 7 ของโรงเรียนสงเสริมสุขภาพ เรื่องโภชนาการ

และอาหารท่ีปลอดภัย ซึ่งการเจริญเติบโตของเด็กเปนตัวช้ีวัดสําคัญตอสุขภาพและคุณภาพชีวิตต้ังแตเด็กจนถึง

ผสู ูงอายุ มีผลตอ โครงสรา งของรางกาย สตปิ ญญา ภมู ิตา นทานโรค และโรคไมตดิ ตอเร้ือรงั

การเฝาระวังการเจริญเติบโตของเด็กเปนการควบคุมกํากับการเปลี่ยนแปลงน้ําหนักสวนสูงใหเปน
ไปตามเกณฑการเจริญเติบโตที่ดี เพื่อใหนักเรียนมีสวนสูงระดับดี (สูงตามเกณฑ คอนขางสูง หรือสูงกวาเกณฑ)
และรูปรางสมสวน หมายถึง นักเรียนมีการเจริญเติบโตดีทั้งสวนสูงและน้ําหนัก (ในคนเดียวกัน) เปนผลมาจาก
การไดรับสารอาหารสําคัญตอการเจริญเติบโตเพียงพอและไดสมดุล ไดแก โปรตีน แคลเซียม สังกะสี ไอโอดีน

ธาตุเหล็ก วิตามินเอ วติ ามินบี โฟเลต และวิตามินซี ฯลฯ ลักษณะการเจริญเติบโตของเด็กมี 3 แบบคอื

1) เด็กมีสว นสูงระดับสูงตามเกณฑแ ละมรี ปู รา งสมสวน

2) เด็กมสี ว นสงู ระดับคอนขางสงู และมีรปู รา งสมสว น

3) เดก็ มีสว นสูงระดับสงู กวา เกณฑและมรี ปู รา งสมสวน

โดยมแี นวทางการดาํ เนนิ งาน (รายละเอยี ดการดาํ เนนิ งาน ศกึ ษาไดจ ากหนงั สอื แนวทางการดาํ เนนิ งาน

เฝาระวงั การเจริญเตบิ โตของเดก็ อายุ 6-18 ป) ดงั นี้
1. ประเมินภาวะการเจริญเติบโตของนักเรียนทุกคนภาคการศึกษาละ 1 คร้ัง โดยการ

ชงั่ นาํ้ หนกั และวดั สว นสงู (เครอื่ งชงั่ ตอ งทาํ การตรวจสอบใหไ ดม าตรฐาน) และแปลผลโดยใชก ราฟแสดงเกณฑอ า งองิ
การเจริญเติบโตของเด็กไทยอายุ 5-18 ป กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข พ.ศ. 2542 คํานวณอายุนักเรียน
เปน ปแ ละเดอื น (เศษของเดอื นท่ีมากกวา 15 วนั ใหป ด ขึน้ เปน 1 เดอื น) จากนนั้ จุดนา้ํ หนักสวนสงู บนกราฟสวนสงู
ตามเกณฑอายุ และกราฟน้ําหนักตามเกณฑสวนสูงแลวลากเสนเชื่อมจุด เพื่อใหทราบถึง ภาวะการเจริญเติบโต

และแนวโนมการเจริญเตบิ โต
2. ประเมินพฤติกรรมการบริโภคอาหารของนักเรียนทุกคนภาคการศึกษาละ 1 ครั้ง

ตามแบบประเมินพฤติกรรมการบริโภคอาหาร (ภาคผนวก) เพ่อื ใหทราบวามีพฤติกรรมใดไมเหมาะสมและมีการ

ปรบั ปรงุ แกไ ข
3. แจงและอธิบายผลการประเมินทุกครั้งใหกับนักเรียนและพอแม/ผูปกครอง เพ่ือใหทราบถึง

ภาวะการเจริญเตบิ โต แนวโนม การเจรญิ เตบิ โตและพฤตกิ รรมการบรโิ ภคอาหารของเด็ก
4. ใหค ําแนะนําปรึกษาทางโภชนาการเปน รายคน ตามภาวะการเจริญเตบิ โตของเด็ก
5. นาํ ขอ มลู มาใชประโยชน
รวบรวมและสรุปขอ มลู ภาวะการเจรญิ เตบิ โต

รวบรวมและสรปุ ขอ มูลพฤตกิ รรมการบริโภคอาหาร

วิเคราะหขอมลู คนหาสาเหตุของปญหาทุพโภชนาการ (ขาดและเกิน)

วางแผนการดําเนินงานรวมกันโดยคณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐานหรือคณะกรรมการ

สงเสริมสุขภาพของโรงเรียน แบงเปน 3 แผนคือ ก) แผนสงเสริมการเจริญเติบโตของเด็ก ข) แผนปองกันและ

แกไ ขปญ หาเดก็ ขาดสารอาหารและกลมุ เส่ียง ค) แผนปองกนั และแกไ ขปญหาเดก็ อวน และกลมุ เสย่ี ง

113168 ¤‹ÙÁÍ× ¡ÒôÒí à¹¹Ô §Ò¹

âçàÃÂÕ ¹Ê‹§àÊÃÔÁÊØ¢ÀÒ¾ ¾.È. 2558

6. สงเสริมการเจริญเติบโตของเด็ก เปนการดําเนินงานท่ีมุงเนนใหเด็กมีการเจริญเติบโตใน
ระดับดตี อไป หรือมกี ารเจริญเติบโตดกี วา เดมิ คอื อยใู นระดบั สว นสงู ตามเกณฑ คอนขา งสงู หรอื สูงกวา เกณฑและ

มีรูปรางสมสวน โดยมีแนวโนม การเจรญิ เติบโตดี
7. ปอ งกนั หรอื แกไ ขเดก็ ขาดสารอาหารและกลมุ เสยี่ ง ควรดาํ เนนิ การแกไ ขปญ หา ทงั้ เดก็ ขาดอาหาร

(นํ�้าำหนักน้อ ยกวว่าาเเกกณณฑฑ์//เเตต้ียี้ย//ผผออมม)) และกลุมเสี่ยง (คอนขางเตี้ย,คอนขางผอม) เพื่อปองกันไมใหกลุมเสี่ยง

เปลยี่ นระดับภาวะการเจริญเติบโตเปน เดก็ ขาดสารอาหาร โดยครู ผูปกครอง และอปท.มสี วนรวมเพอื่ ใหเ ดก็ ไดรบั

สารอาหารเพ่มิ ขนึ้ ครบถวน และไดสมดุล
8. ดําเนินการปองกัน หรือแกไขเด็กอวนและกลุมเส่ียง ควรดําเนินการแกไขปญหาทั้งเด็กอวน

(เริ่มอวนและอวน) และกลุมเสี่ยง (ทวม) เพ่ือปองกันไมใหกลุมเส่ียงเปลี่ยนระดับภาวะการเจริญเติบโตเปน
เดก็ อว น โดยเนนการควบคมุ น้าํ หนกั ไมใ หเ พิม่ มากเกนิ ไป และไมค วรลดนํ้าหนักเดก็ ยกเวนรายที่มนี ํา้ หนักมากๆ
ซึ่งตองอยูในความดูแลของแพทย โดยครู ผูปกครอง และอปท.มีสวนรวม เพ่ือใหเด็กไดรับอาหารท่ีใหพลังงาน

ลดลง รบั สารอาหารครบถวน และไดส มดุล
9. ติดตามภาวะการเจริญเติบโต และพฤติกรรมการบริโภคอาหารของเด็กขาดสารอาหาร

เด็กอวน กลมุ เส่ยี ง และเด็กทม่ี แี นวโนม การเจรญิ เตบิ โตไมด ี ดังนี้
9.1 ประเมินภาวะการเจริญเตบิ โตทุกเดอื น

9.2 ประเมนิ พฤตกิ รรมการบริโภคอาหาร

กลมุ เด็กขาดอาหาร/เดก็ อวนประเมินทกุ 2 สปั ดาห

กลุมเส่ียงตอการขาดสารอาหารและกลุมเส่ียงตออวน รวมทั้งเด็กท่ีมีแนวโนมการ

เจรญิ เติบโตไมด ี ประเมนิ ทกุ เดือน หากเดก็ มพี ฤติกรรมการกนิ ดขี น้ึ แลว เปล่ียนความถ่ี

ในการประเมนิ พฤตกิ รรมการบริโภคอาหาร โดย

เดก็ ขาดสารอาหารและเด็กอวนประเมินทกุ เดอื น

กลุมเส่ยี ง/กลุม ท่ีมีแนวโนมการเจริญเติบโตไมดี ประเมนิ ทกุ 2 เดือน

ผลที่ไดรับ

นักเรยี นไดร ับการเฝาระวงั การเจรญิ เตบิ โต ภาคการศึกษาละ 1 คร้ัง อยา งตอเนอื่ ง
นักเรียนชั้นประถมศึกษาปที่ 5 ขึ้นไปสามารถประเมินภาวะการเจริญเติบโตของตนเองไดอยาง
ถกู ตอ ง
นักเรยี นทราบและเขาใจภาวะและแนวโนมการเจริญเตบิ โตของตนเอง
นักเรียนทราบพฤตกิ รรมการบริโภคอาหารทเ่ี หมาะสมและไมเ หมาะสมของตนเอง
นกั เรียนมคี วามรแู ละสามารถนําไปปรับเปลยี่ นพฤตกิ รรมบริโภคอาหารที่ไมเหมาะสมได
นักเรียนมีภาวะและแนวโนม การเจริญเติบโตทดี่ ี

¤‹ÁÙ Í× ¡ÒôÒí à¹¹Ô §Ò¹ 111397

âçàÃÂÕ ¹Ê§‹ àÊÃÔÁ梯 ÀÒ¾ ¾.È. 2558

��� ���ด� ท� 5

น������ น���� �� �นแทผ ุ อุดและถอน

ความหมาย

นกั เรยี นไมมฟี นแท ผุ อุดและถอน หมายถึงนักเรียนไมม รี อยโรคฟนแท (ฟน ถาวร) ผุ ถกู อดุ และถอน
ณ วนั ที่ทําการประเมนิ

ฟน แทผ ุ หมายถึง ฟน ทีผ่ เุ ปน รชู ัดเจน หรอื ฟนท่ีอดุ แลวและมรี อยผอุ กี
ฟน แทถ กู ถอน หมายถึงฟน ทีถ่ กู ถอนเนอ่ื งจากฟนผุ หรอื สาเหตุอน่ื ๆ เชนอบุ ตั เิ หตุ
ฟน แทถูกอุด หมายถงึ ฟนทถี่ ูกอุดเนื่องจากฟน ผุ หรือดวยสาเหตุใดๆ
หมายเหตุ ฟน ทีเ่ คลอื บหลมุ รอ งฟน (Sealant) ไมน บั เปน ฟนอุด

เกณฑป ระเมนิ

รอยละ 45 ขึน้ ไปสาํ หรบั นกั เรยี นประถมศกึ ษาปที่ 1-6 ไมม ฟี นแทผ ุ อดุ และถอน
รอ ยละ 35 ขนึ้ ไปสาํ หรบั นกั เรียนมัธยมศกึ ษาปท ่ี 1-3 ไมมฟี นแทผ ุ อดุ และถอน

วัตถุประสงค

เพอื่ ประเมนิ ผลลพั ธจ ากกจิ กรรมสง เสรมิ ทนั ตสขุ ภาพ ซง่ึ โรงเรยี นไดด าํ เนนิ การภายใตห ลกั การโรงเรยี น
สง เสริมสุขภาพอยางตอเน่อื ง จนสามารถสง ผลลัพธด า นสุขภาพชอ งปากของนักเรยี นได

แนวทางการดาํ เนนิ งาน

เปนการดําเนินงานตอเน่ืองจากองคประกอบท่ี 5 6 และ 7 ของโรงเรียนสงเสริมสุขภาพ
เรื่อง บริการอนามัยโรงเรียน สุขศึกษาในโรงเรียน และโภชนาการและอาหารท่ีปลอดภัย ทําใหเกิดพฤติกรรม
อนามัยที่เหมาะสม สง ผลตอการควบคุมและปอ งกันโรคฟนผุ โดยมแี นวทางการดําเนินงานดงั นี้

1. โรงเรียนจัดกิจกรรมแปรงฟนหลังอาหารกลางวันดวยยาสีฟนผสมฟลูออไรดสม่ําเสมอทุกวัน
และดแู ลใหนกั เรยี นทกุ คนไดท ํากิจกรรมทกุ วัน

2. โรงเรยี นจดั การเรยี นรบู รู ณาการในหลกั สตู ร ใหม หี นว ยการเรยี นรเู รอ่ื งสขุ ภาพชอ งปากในกลมุ สาระ
ตางๆทุกช้ันป จัดใหมีหลักสูตรพัฒนาผูเรียน เพื่อเพิ่มทักษะการทําความสะอาดชองปาก และมีความรูเทาทัน
ในการเลอื กบริโภคอาหารหรอื ขนม

3. โรงเรยี นมีนโยบายชดั เจนในการจัดส่งิ แวดลอมท่เี อื้อตอ สุขภาพชองปาก ในประเด็นตอไปน้ี
การจัดระเบียบรานคาในโรงเรียน ใหปลอดนํ้าอัดลม ขนมกรุบกรอบ ลูกอม ทอฟฟและ
ควบคมุ ปรมิ าณนาํ้ ตาลในเคร่ืองดื่ม
การจดั ใหมีสถานท่แี ปรงฟน ถกู สขุ ลักษณะ และเพียงพอกบั จาํ นวนเดก็
การจดั ใหมีสนามเดก็ เลน ท่ีปลอดภยั เพ่อื ปอ งกันอุบตั เิ หตุตอ ฟน
การจดั หาน้�ำด่มื สะอาดเพ่อื บรโิ ภคในโรงเรยี น

113280 ¤‹ÙÁ×Í¡ÒôÒí à¹¹Ô §Ò¹

âçàÃÂÕ ¹Ê‹§àÊÃÁÔ Ê¢Ø ÀÒ¾ ¾.È. 2558