MAKROEKONOMI

TOPIK 9 KEWANGAN ANTARABANGSA  233

transaksi debit adalah import barangan dan perkhidmatan, pemberian hadiah
kepada negara lain dan aliran keluar modal.
Rajah 9.5 berikut menunjukkan kateogri dalam imbangan pembayaran.

Rajah 9.5: Kategori imbangan pembayaran

9.5.1 Akaun Semasa

Akaun semasa merekodkan semua transaksi eksport dan import barangan dan
perkhidmatan serta pemindahan antarabangsa bersih (hadiah, derma awam atau
swasta). Akaun semasa dibahagikan kepada tiga akaun yang lebih kecil seperti
yang ditunjukkan dalam Rajah 9.6 berikut.

Rajah 9.6: Tiga jenis akaun semasa
Jadual 9.1 berikut memberikan penerangan mengenai tiga jenis akaun dalam
akaun semasa.

234  TOPIK 9 KEWANGAN ANTARABANGSA

Jadual 9.1: Tiga Jenis Akaun Semasa

Jenis Akaun Semasa Huraian

Akaun Akaun ini mencatatkan jumlah eksport dan import untuk
Perdagangan pengeluaran pertanian, industri, perlombongan dan pelbagai
barangan lain yang diniagakan.

Akaun Perbezaan antara nilai eksport dan nilai import dikenali sebagai
Perkhidmatan imbangan perdagangan. Keseimbangan positif perdagangan
dikenali sebagai lebihan dagangan dan berlaku apabila eksport
melebihi import; baki negatif perdagangan dikenali sebagai
defisit perdagangan atau sebagai jurang perdagangan (tidak
rasmi).

Akaun ini mencatatkan jumlah eksport dan import bagi
perkhidmatan, termasuklah bayaran untuk pengangkutan,
insurans, perbelanjaan pelancong dan pendapatan pelaburan.

Perbezaan antara nilai eksport dan nilai import perkhidmatan
dipanggil baki perkhidmatan. Keseimbangan positif yang
dikenali sebagai lebihan perkhidmatan berlaku apabila eksport
melebihi import; baki negatif dikenali sebagai defisit
perkhidmatan yang bermakna import melebihi eksport.

Akaun Pemindahan Akaun ini merekodkan semua bayaran pindahan yang dibuat

Pembayaran atau diterima oleh kerajaan dan sektor swasta.

Bayaran pindahan termasuklah memberikan (menerima) bantuan
dan hadiah kepada (daripada) negara lain. Bayaran pindahan
tidak mendapat apa-apa bayaran balik, sama ada dalam bentuk
wang tunai atau barangan. Sebagai contoh, saluran kemanusiaan
yang diberikan oleh Malaysia ke Afghanistan adalah pemindahan
pembayaran.

Gabungan ketiga-tiga urusniaga ini akan membentuk baki semasa. Berikut
adalah formulanya:

Akaun Perdagangan + Akaun Perkhidmatan
+ Akaun Pemindahan Pembayaran = BAKI SEMASA

TOPIK 9 KEWANGAN ANTARABANGSA  235

9.5.2 Akaun Modal

Apakah rekod akaun modal? Akaun modal mencatatkan hasil bersih daripada
pelaburan antarabangsa awam dan swasta yang mengalir ke dalam dan luar
negara. Pelaburan dan pinjaman dari luar negara direkodkan sebagai kredit
dalam akaun modal negara. Pelaburan dan pinjaman yang diberikan kepada
negara lain direkodkan sebagai debit. Mari kita lihat Rajah 9.7 berikut.

Rajah 9.7: Jenis akaun modal
Seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 9.7 tadi, akaun modal telah dibahagikan
kepada dua akaun yang lebih kecil iaitu akaun modal jangka panjang dan akaun
modal jangka pendek.
(a) Akaun Modal Jangka Panjang

Akaun modal jangka panjang meliputi semua bentuk aliran masuk modal
dan keluar dalam negara yang mempunyai tarikh matang lebih daripada
satu tahun. Ia termasuk modal jangka panjang rasmi dan modal jangka
panjang swasta. Mari kita rujuk Jadual 9.2 untuk penjelasan lanjut.

236  TOPIK 9 KEWANGAN ANTARABANGSA

Jadual 9.2: Dua Jenis Akaun Modal Jangka Panjang

Jenis Akaun Modal Penjelasan

Modal Jangka Pergerakan modal jangka panjang rasmi terdiri daripada pinjaman
Panjang Rasmi dan pembayaran antara kerajaan sesuatu negara dengan negara
yang lain atau badan kewangan antarabangsa. Contohnya,
pinjaman yang diambil oleh kerajaan Malaysia dari Jepun dan
Bank Dunia.

Modal Jangka Pergerakan modal jangka panjang swasta boleh dibahagikan
Panjang Swasta kepada dua jenis iaitu pelaburan langsung dan pelaburan
portfolio. Pelaburan langsung bermakna melabur dalam pemilikan
aset seperti bangunan firma baru di negara lain bersama-sama
dengan kawalan pemilikan.

Pelaburan portfolio adalah pembelian saham dan bon tetapi surat
jaminan kerajaan tidak termasuk kawalan pemilikan.

Apabila baki semasa ditambah kepada akaun modal jangka panjang,
mereka membentuk kira-kira asas seperti berikut.

Baki semasa + Akaun modal jangka panjang = IMBANGAN ASAS

(b) Akaun Modal Jangka Pendek
Akaun modal jangka pendek meliputi semua jenis aliran masuk modal dan
keluar di sesebuah negara yang mempunyai tarikh matang kurang
daripada satu tahun. Akaun modal jangka pendek termasuk modal jangka
pendek rasmi dan swasta. Mari kita rujuk Jadual 9.3 berikut untuk
penjelasan tentang kedua-dua jenis akaun modal jangka pendek.

TOPIK 9 KEWANGAN ANTARABANGSA  237

Jadual 9.3: Dua Jenis Akaun Modal Jangka Pendek

Jenis Akaun Modal Penjelasan

Modal Jangka Pergerakan modal jangka pendek rasmi adalah pembayaran
Pendek Rasmi kadar faedah ke atas pinjaman yang diambil dari negara-
negara lain atau institusi kewangan antarabangsa. Sebagai
contoh, faedah yang dibayar oleh kerajaan Malaysia ke atas
pinjaman yang diambil dari Bank Dunia.

Modal Jangka Pergerakan modal jangka pendek swasta termasuklah
Pendek Swasta pinjaman bank, kredit perdagangan dan apa-apa untuk
tempoh yang singkat. Ini termasuk pelaburan jangka pendek
yang dibuat oleh pelabur asing di negara ini untuk
mendapatkan keuntungan dalam jangka pendek.

(c) Kesilapan dan Perkara yang Tidak Dapat Dimasukkan
Kesilapan dan perkara yang tidak dapat dimasukkan adalah pergerakan
modal jangka pendek yang tidak dapat ditentukan atau diklasifikasikan
sebagai sama ada rasmi atau swasta. Selain itu, ia juga termasuk aliran
modal yang tidak dapat dikesan atau direkodkan.

9.5.3 Akaun Penjelasan Rasmi

Apakah jenis rekod akaun ini? Akaun penyelesaian rasmi merekodkan
perubahan bersih rizab mata wang asing dan rizab emas negara. Perubahan ini
adalah disebabkan oleh ketidakseimbangan dalam imbangan pembayaran.
Apabila terdapat lebihan imbangan pembayaran, mata wang asing dan emas
akan meningkat.

Di samping itu, jika terdapat defisit imbangan pembayaran, mata wang asing
dan rizab emas akan berkurangan. Ini jelas menunjukkan bahawa lebihan atau
defisit imbangan pembayaran akan diimbangi oleh perubahan dalam akaun
penyelesaian rasmi.

Apabila baki asas (baki semasa + akaun modal jangka panjang) ditambah kepada
akaun modal jangka pendek dan akaun penyelesaian rasmi, jumlah yang
diperoleh dipanggil imbangan pembayaran atau ringkasnya:

BAKI SEMASA + AKAUN MODAL + AKAUN PENYELESAIAN RASMI
= IMBANGAN PEMBAYARAN

238  TOPIK 9 KEWANGAN ANTARABANGSA

SEMAK KENDIRI 9.1

Adakah kenyataan ini betul atau salah? Tandakan dalam ruang yang
sesuai. Anda boleh menyemak jawapan anda berdasarkan subtopik
yang telah anda pelajari.

Penyataan Betul Salah

Akaun modal merekodkan semua urus niaga yang
berkaitan dengan eksport dan import barangan dan
perkhidmatan serta pemindahan antarabangsa
bersih (hadiah atau derma awam atau swasta).

Akaun semasa mencatatkan aliran modal awam dan
swasta atau pelaburan antarabangsa yang mengalir
ke dalam dan luar negara.

Akaun semasa diklasifikasikan kepada tiga akaun
yang lebih kecil iaitu akaun perdagangan, akaun
perkhidmatan dan akaun pemindahan pembayaran.

Semua bentuk aliran masuk modal dan keluar di
sesebuah negara mempunyai tarikh matang lebih
daripada satu tahun dikenali sebagai akaun modal
jangka pendek.

Semua bentuk aliran masuk modal dan ke luar
negara yang mempunyai tarikh matang kurang
daripada satu tahun dikenali sebagai akaun modal
jangka panjang.

Baki semasa ditambah kepada akaun modal jangka
panjang dikenali sebagai baki.

Akaun perdagangan ditambah kepada akaun
perkhidmatan modal bersih dikenali sebagai baki
semasa.

Tiga jenis akaun modal jangka panjang adalah
modal jangka panjang rasmi, modal jangka panjang
swasta dan modal jangka panjang kerajaan.

Terdapat dua jenis akaun modal jangka pendek iaitu
modal jangka pendek rasmi dan modal jangka
pendek swasta.

TOPIK 9 KEWANGAN ANTARABANGSA  239

AKTIVITI 9.4

Mari kita cari artikel mengenai imbangan pembayaran dan akaun yang
anda telah pelajari dalam subtopik lepas di laman web Jabatan
Perangkaan Malaysia (www.statistics.gov.my). Dapatkan kata kunci
penting daripada artikel tersebut.

9.6 STRATEGI MENGURANGKAN IMBANGAN
PEMBAYARAN DEFISIT

Terdapat beberapa strategi yang boleh digunakan oleh kerajaan untuk
mengurangkan defisit dalam imbangan pembayaran. Adakah anda tahu apakah
strategi tersebut? Strategi itu adalah penurunan kadar pertukaran, pengurusan
permintaan dan dasar penawaran.

9.6.1 Penurunan Kadar Pertukaran

Jika satu negara merendahkan kadar pertukaran, warga asing akan membeli
lebih banyak eksport negara dan kurang membeli produk mereka sendiri. Pada
masa yang sama, pengeluar domestik membeli kurang import dan lebih banyak
barangan domestik dihasilkan. Ini akhirnya akan membantu untuk memperbaiki
imbangan pembayaran. Walau bagaimanapun, sejauh mana kadar pertukaran
menjejaskan eksport dan import juga akan bergantung kepada keanjalan
permintaan bagi produk.

9.6.2 Pengurusan Permintaan

Ini adalah polisi mengurangkan perbelanjaan di mana lebih sedikit import
diminta akan menyebabkan permintaan agregat jatuh. Ini boleh dilakukan
dengan menggunakan sama ada dasar fiskal atau kewangan. Dasar fiskal boleh
dijalankan melalui cukai langsung yang lebih tinggi dan ini menyebabkan
pendapatan boleh guna jatuh dan mengurangkan permintaan untuk import.
Selain itu, perbelanjaan kerajaan yang lebih rendah juga akan mengurangkan
permintaan untuk import. Dasar monetari melalui kadar faedah yang lebih
tinggi akan mengurangkan permintaan agregat dalam beberapa cara seperti
tidak menggalakkan pinjaman isi rumah dan firma. Selain itu, pelaburan
perniagaan juga boleh jatuh kerana kos dana pinjaman yang meningkat.
Pelaburan yang dirancang boleh menjadi tidak menguntungkan dan seterusnya,

240  TOPIK 9 KEWANGAN ANTARABANGSA

menyebabkan permintaan agregat jatuh. Dasar ini akan mengurangkan
permintaan untuk import oleh isi rumah dan firma.

9.6.3 Dasar Penawaran Sampingan

Dasar ini akan membawa kepada peningkatan eksport dan pengurangan import
kerana kualiti produk sesebuah negara bertambah baik dan berkurang kosnya.
Dasar penawaran sampingan termasuklah kemajuan teknologi dan kesan
inovasi, perubahan dalam produktiviti buruh dan modal, perubahan dalam kos
upah, dan perubahan dalam saiz dan kualiti stok modal melalui pelaburan.

 Kadar pertukaran asing merujuk kepada kadar di mana satu mata wang
boleh ditukar kepada yang lain.

 Proses penentu bagi pertukaran mata wang asing adalah berdasarkan kuasa
penawaran dan permintaan.

 Faktor seperti harga barangan, tahap inflasi, kadar faedah dan pendapatan
rakyat mempengaruhi kadar pertukaran mata wang asing.

 Imbangan pembayaran adalah rekod sistematik bagi jumlah pembayaran
sesebuah negara kepada negara asing, termasuklah harga import dan
pengaliran keluar modal dan emas, bersama-sama dengan jumlah penerimaan
dari luar negara, termasuklah harga eksport dan aliran masuk modal dan
emas.

 Tiga komponen utama akaun imbangan pembayaran adalah akaun semasa,
akaun modal dan akaun penyelesaian rasmi.

 Terdapat beberapa pilihan dasar sedia ada untuk mengurangkan defisit
dalam imbangan pembayaran. Ini boleh dilakukan melalui penurunan kadar
pertukaran atau dasar pengurusan permintaan sama ada melalui dasar fiskal
atau kewangan yang akan mengurangkan permintaan untuk import. Ia juga
boleh dilakukan melalui dasar penawaran sampingan yang akan membawa
kepada peningkatan dalam eksport dan pengurangan import.

TOPIK 9 KEWANGAN ANTARABANGSA  241

Akaun modal Kadar faedah
Akaun perdagangan Kadar pertukaran asing
Akaun semasa Penentu
Baki pembayaran Transaksi kredit

Topik  Kewangan dan

10 Perdagangan
Antarabangsa:
Masalah dan
Dasar

HASIL PEMBELAJARAN

Pada akhir topik ini, anda seharusnya dapat:
1. Menjelaskan maksud Piawaian Emas dan batasannya;
2. Menerangkan sistem Bretton Woods dan batasannya;
3. Membincangkan tentang sistem kadar pertukaran fleksibel; dan
4. Merumuskan kebaikan dan keburukan sistem kadar pertukaran

fleksibel dan sistem kadar pertukaran tetap.

 PENGENALAN

Tahukah anda bahawa dunia telah beroperasi di bawah beberapa sistem
kewangan yang berbeza sejak awal abad ke-20? Oleh itu dalam topik terakhir ini,
kita akan belajar tentang sejarah sistem kewangan antarabangsa yang paling
banyak digunakan iaitu Sistem Piawaian Emas dan Bretton Woods.

Untuk makluman anda, Piawaian Emas telah digunakan sehingga tahun 1914. Ia
mempunyai kelemahannya yang tersendiri dan akhirnya ia digantikan dengan
Sistem Bretton Woods pada tahun 1940, selepas persidangan antarabangsa di
Bretton Woods. Kita juga akan membincangkan kadar pertukaran terapung
terurus yang telah berkembang dalam beberapa dekad yang lalu. Selain itu,

TOPIK 10 KEWANGAN DAN PERDAGANGAN ANTARABANGSA: MASALAH  243
DAN DASAR

kebaikan dan keburukan kadar pertukaran fleksibel dan kadar tetap turut akan
dibincangkan pada akhir topik ini. Jadi, mari kita teruskan pelajaran!

10.1 PIAWAIAN EMAS

Adakah anda pernah mendengar tentang piawaian ini? Apakah yang
dimaksudkan dengan Piawaian Emas?

Piawaian Emas adalah sistem kewangan antarabangsa yang digunakan
sebelum ini di mana nilai setiap mata wang telah ditetapkan berdasarkan emas.

Di bawah Piawaian Emas yang beroperasi dari tahun 1870 hingga 1914, nilai luar
semua mata wang dikekalkan dengan menetapkan harga mereka berdasarkan
emas. Piawaian Emas adalah sistem utama bagi penentuan kadar pertukaran
pada masa itu. Ini bermakna bahawa semua mata wang telah ditukar pada
nisbah tetap untuk emas dan oleh itu, kadar pertukaran boleh ditentukan dengan
mudah. Untuk memahami sistem ini dengan lebih jelas, mari kita lihat contoh
berikut.

Contoh 10.1:
Satu auns emas bernilai USD40 dan auns yang sama emas juga bernilai £5. Ini
bermakna bahawa auns nilai emas yang sama boleh ditukar dengan USD40
atau £5. Berdasarkan ini, kadar pertukaran antara Dolar dan Pound adalah
D40/£5 atau hanya USD8 hingga 1£.

Walau bagaimanapun, bagi sistem itu berkesan, negara perlu bersedia untuk
membeli dan menjual emas dengan harga yang ditentukan. Dengan kata lain,
bank pusat negara tersebut terpaksa mengekalkan pariti rasmi antara mata wang
dan emas dengan membeli dan/atau menjual emas pada harga pariti rasmi; yang
merupakan harga mata wang setiap negara dari segi emas. Oleh kerana
kandungan emas mata wang setiap negara ini diketahui dan tetap, kadar
pertukaran antara negara juga telah ditetapkan.

Selagi imbangan pembayaran negara seimbang, ekonomi akan berada dalam
keseimbangan kerana tidak ada emas akan memasuki atau meninggalkan negara
ini. Namun, apakah akan terjadi jika rakyat di negara A membeli lebih banyak
barang kemas berbanding negara B? Dalam kes ini, imbangan pembayaran negara
A akan berada dalam defisit dan stok emas akan berkurangan. Sebaliknya, negara
B akan mula mengumpul emas kerana nilai eksport adalah lebih besar daripada
nilai import.

244  TOPIK 10 KEWANGAN DAN PERDAGANGAN ANTARABANGSA: MASALAH

DAN DASAR

Piawaian emas bukan sahaja menetapkan kadar pertukaran antara negara tetapi
ia juga menguruskan penawaran wang negara secara automatik. Ini adalah
kerana aliran masuk emas ke dalam negara, menyebabkan penawaran wang
negara berkembang dan sebaliknya, aliran keluar emas menyebabkan
penawaran wang negara susut. Jika emas mengalir dari negara A ke negara B,
penawaran wang negara B akan meningkat dan penawaran wang negara A akan
berkurangan. Apabila ini berlaku, peningkatan dalam penawaran wang negara B
akan mengurangkan kadar faedah dan dengan itu, ia merangsang permintaan
agregat. Oleh itu, output agregat dan paras harga akan turut meningkat. Harga
yang lebih tinggi di negara B akan melemahkan rakyat di negara A daripada
membeli barang dari negara B. Sementara itu, rakyat di negara B pula akan
mengimport lebih banyak barangan dari negara A kerana mereka mempunyai
pendapatan lebih dan dapat menikmati harga import yang lebih rendah.
Akhirnya, kita akan dapati bahawa perubahan dalam harga relatif dan
pendapatan (yang berpunca daripada aliran masuk dan keluar emas) secara
automatiknya akan menjadi seimbang kembali.

AKTIVITI 10.1

Anda boleh melawat laman web berikut untuk mengumpul maklumat
lanjut mengenai Piawaian Emas:

http://www.britannica.com/EBchecked/topic/237431/gold-standard

10.2 MASALAH DENGAN PIAWAIAN EMAS

Walau bagaimanapun, terdapat batasan dalam Piawaian Emas. Apakah batasan
tersebut? Seperti yang dinyatakan oleh Case dan Fair (1996), beberapa masalah
timbul berhubung dengan Piawaian Emas kerana negara mempunyai sedikit
kawalan ke atas penawaran wang. Seperti yang disebutkan sebelum ini, aliran
masuk emas akan menjadikan imbangan pembayaran menjadi lebihan dan
penawaran wang akan berkembang. Sebuah negara dengan defisit imbangan
pembayaran kemudian akan membetulkan masalah ini dengan menguncupkan
penawaran wang.

Walau bagaimanapun, ini akan menjejaskan ekonomi kerana pendapatan dan
pekerjaan akan berkurangan. Dengan kata lain, negara yang bertindak untuk
melindungi rizab emasnya, akhirnya akan menghalang mekanisme pelarasan
daripada memperbetulkan defisit. Selain itu, penawaran wang negara
bergantung kepada jumlah emas yang ada. Oleh itu, apabila lokasi utama emas

TOPIK 10 KEWANGAN DAN PERDAGANGAN ANTARABANGSA: MASALAH  245
DAN DASAR

baru telah ditemui, penawaran emas dunia akan meningkat dan dengan itu,
paras harga dan pendapatan turut meningkat. Sebaliknya, apabila tiada emas
baru ditemui, paras harga dan pendapatan akan menurun.

LATIHAN 10.1

1. Bincangkan peranan kerajaan dalam menjadikan Sistem Piawaian
Emas berkesan.

2. Jelaskan masalah utama dalam Sistem Piawaian Emas.

10.3 SISTEM BRETTON WOODS DAN KADAR
PERTUKARAN TETAP

Pertama sekali, mari kita lihat makna sistem ini.

Sistem Bretton Woods adalah satu sistem di mana mata wang disandarkan
kepada Dolar Amerika (USD). Dolar Amerika telah ditetapkan pada kadar
USD35 bagi setiap auns emas.

Pada bulan Julai 1944, sekumpulan ahli ekonomi bertemu di Bretton Woods,
New Hampshire untuk merumuskan penentuan kadar pertukaran baru yang
boleh mengelakkan masalah yang muncul akibat Piawaian Emas. Dalam
mesyuarat ini, sistem laras-tambatan kadar pertukaran yang dipanggil Sistem
Bretton Woods telah dipilih. Di bawah sistem ini, Dolar Amerika diikat pada
emas tetapi semua mata wang lain diikat pada Dolar. Ini bermakna mata wang
lain telah ditetapkan berdasarkan Dolar Amerika yang ditambat pada kadar
USD35 setiap auns emas.

Sistem ini juga bersetuju bahawa institusi kewangan antarabangsa yang baru
dikenali sebagai Tabung Kewangan Antarabangsa (IMF) diwujudkan untuk
memainkan peranan yang penting dalam operasi sistem kewangan antarabangsa.
Seperti yang dinyatakan sebelum ini, Piawaian Emas menimbulkan masalah
kawalan negara terhadap penawaran wang. Oleh itu, Sistem Bretton Woods telah
dibangunkan untuk menghubungkan antara ketidakseimbangan dalam imbangan
pembayaran dan penawaran wang sesebuah negara iaitu untuk mengurangkan
peranan emas dalam menentukan penawaran wang negara tersebut.

246  TOPIK 10 KEWANGAN DAN PERDAGANGAN ANTARABANGSA: MASALAH

DAN DASAR

Di bawah sistem kadar pertukaran tetap yang tulen, kerajaan akan menetapkan
kadar yang tetap di mana mata wang mereka akan berubah-ubah dan kemudian
melibatkan diri untuk mengekalkan kadar itu. Kerajaan kemudian perlu campur
tangan dengan membeli atau menjual mata wang asing untuk memanipulasi
kadar pertukaran dan memastikan mata wang diselaraskan pada nilai yang
terbukti.

10.4 JATUHNYA SISTEM BRETTON WOODS

Sistem Bretton Woods beroperasi agak baik semasa 1950an dan 1960an. Walau
bagaimanapun, masalah mula timbul. Salah satu masalah wujud kerana sistem
itu tidak simetri; di mana negara yang mempunyai defisit imbangan pembayaran
kronik akan diwajibkan untuk menurunkan nilai mata wang mereka dan
mengurangkan defisit dengan menguncupkan ekonomi mereka. Tindakan ini
akan menyebabkan harga dan pengangguran akan meningkat.

Ini bermakna bahawa negara itu telah kehilangan stok mata wang asing dan oleh
itu, ia terpaksa mengubah kadar pertukaran. Apakah yang akan berlaku
sebaliknya di negara yang mempunyai lebihan imbangan pembayaran? Di
bawah Sistem Bretton Woods, negara dengan lebihan imbangan bayaran
dibenarkan mengumpul rizab melalui campur tangan, di mana negara ini
sepatutnya merangsang ekonomi mereka dan/atau menilai semula mata wang
mereka untuk memulihkan imbangan pembayaran mereka. Walau
bagaimanapun, mereka tidak diwajibkan untuk berbuat demikian. Kadar
pertukaran tetap dapat dikekalkan dengan mudah kerana negara ini boleh
membeli mana-mana lebihan penawaran mata wang asing dengan mata wang
mereka sendiri.

Satu lagi masalah Sistem Bretton Woods adalah semua mata wang telah
ditetapkan kepada Dolar Amerika dan kerajaan Amerika telah diwajibkan untuk
menukar Dolar dengan emas pada harga yang tetap. Ini bermakna bahawa selagi
imbangan pembayaran Amerika seimbang dalam jangka masa panjang, sistem
itu akan beroperasi dengan baik. Apakah yang terjadi pada sistem ini semasa
pertengahan 1960an? Pada waktu tersebut, imbangan pembayaran Amerika
adalah defisit. Walaupun semua negara menuntut Dolar digunakan untuk
campur tangan, Amerika pula tidak bertanggungjawab untuk memperbetulkan
ketidakseimbangan tersebut. Oleh itu, tiada tindakan yang diambil terhadap
dasar fiskal atau dasar monetari bagi memperbetulkan ketidakseimbangan
luaran.

TOPIK 10 KEWANGAN DAN PERDAGANGAN ANTARABANGSA: MASALAH  247
DAN DASAR

Lama kelamaan, bank pusat asing memegang peningkatan jumlah Dolar. Negara
dengan lebihan imbangan pembayaran terpaksa membeli Dolar Amerika dan
menjual mata wang tempatan untuk mengelakkan nilai mata wang mereka
bertambah. Masalah mula berlaku pada akhir tahun 1960an di mana bank pusat
asing memegang sejumlah besar Dolar Amerika berbanding dengan stok emas
Amerika pada harga rasmi sebanyak USD35 per auns. Secara umumnya,
kejatuhan Sistem Bretton Woods pada awal tahun 1970 dikaitkan dengan defisit
imbangan pembayaran Amerika. Pengumuman dibuat oleh Amerika pada Ogos
1971 bahawa ia tidak lagi akan menebus Dolar untuk emas. Selaras dengan
pengumuman tersebut, maka ia menandakan berakhirnya Sistem Bretton Woods.

LATIHAN 10.2

Bincangkan masalah utama sistem Bretton Woods yang membawa
kepada kegagalan sistem tersebut.

10.5 SISTEM KADAR PERTUKARAN MATA
WANG FLEKSIBEL

Sekarang kita sampai kepada sistem kadar pertukaran fleksibel. Apakah definisi
sistem ini?

Kadar pertukaran fleksibel adalah kadar pertukaran yang nilainya ditentukan
oleh kuasa pasaran tanpa campur tangan daripada bank pusat.

Sistem kadar pertukaran fleksibel bermula secara rasmi pada tahun 1973, selepas
kegagalan Sistem Bretton Woods. Di bawah sistem ini, permintaan dan penawaran
menentukan kadar pertukaran tanpa sebarang campur tangan kerajaan. Pasaran
pertukaran wang asing akan sentiasa jelas dan kerajaan boleh menumpukan
perhatian pada masalah domestik seperti inflasi dan pengangguran serta
membiarkan imbangan pembayaran untuk menyesuaikan dirinya.

Perubahan daripada kadar pertukaran tetap yang stabil kepada kadar
pertukaran fleksibel memberikan gambaran bahawa kadar pertukaran yang
fleksibel menawarkan alternatif terbaik berbanding kadar pertukaran tetap
untuk membetulkan ketidakseimbangan dalam imbangan pembayaran. Secara
teorinya, sistem ini membolehkan negara untuk mencapai keseimbangan
dalaman dengan mudah dan secara automatik. Walau bagaimanapun, tahap

248  TOPIK 10 KEWANGAN DAN PERDAGANGAN ANTARABANGSA: MASALAH

DAN DASAR

turun naik kadar pertukaran ini dikaitkan dengan tahap mutlak yang tinggi dan
pergerakan besar dalam parameter ekonomi lain seperti kadar inflasi dan kadar
faedah.

Oleh itu, ada juga bantahan terhadap kadar pertukaran fleksibel, termasuklah
turun naik dalam pasaran pertukaran asing yang mengenakan kos ekonomi
benar yang tinggi. Ini turut mengurangkan perdagangan benar antarabangsa.
Selain masalah kadar yang turun naik, masalah yang paling penting adalah salah
jajaran yang menjejaskan prestasi ekonomi dalam beberapa cara, termasuklah
penjimatan yang dijana, kos pelarasan, kemelesetan, nyahindsutri
(deindustrialisation), inflasi dan dasar perlindungan.

10.5.1 Kadar Pertukaran Fleksibel Terurus

Dengan menggunakan sistem kadar pertukaran fleksibel terurus, bank pusat
memainkan peranan yang penting dalam pasaran pertukaran asing. Bank pusat
tidak mempunyai nilai jelas yang ditetapkan bagi mata wang seperti dalam
sistem kadar pertukaran tetap. Pada masa yang sama, bank pusat tidak
membenarkan pasaran untuk menentukan secara bebas nilai mata wang seperti
dalam sistem kadar pertukaran fleksibel. Bank pusat tidak perlu mengumumkan
secara terbuka nilai kadar pertukaran yang telah disasarkan terlebih dahulu
untuk mempertahankannya.

Oleh itu, bank pusat bebas untuk menyesuaikan sasaran kadar pertukaran
mereka apabila keadaan berubah. Kadangkala, mereka mebiarkan kadar yang
benar-benar bebas untuk turun naik dan sesekali mereka campur tangan untuk
mengubah kadar pertukaran daripada nilai pasaran bebas.

10.6 KELEBIHAN DAN KEKURANGAN SISTEM
KADAR PERTUKARAN FLEKSIBEL

Apakah kebaikan dan keburukan sistem kadar pertukaran fleksibel? Mari kita
cari jawapannya dalam subtopik seterusnya.

TOPIK 10 KEWANGAN DAN PERDAGANGAN ANTARABANGSA: MASALAH  249
DAN DASAR

10.6.1 Kelebihan Kadar Pertukaran Fleksibel

Seperti yang dikatakan oleh penyokong sistem kadar pertukaran fleksibel,
terdapat empat kelebihan sistem ini iaitu:

(a) Defisit atau lebihan dalam imbangan pembayaran negara secara automatik
diperbetulkan oleh susut nilai atau nilai mata wang negara. Oleh itu, tiada
keputusan dasar atau campur tangan kerajaan diperlukan untuk membawa
pelarasan ketidakseimbangan imbangan pembayaran. Asas sistem ini boleh
diperoleh daripada undang-undang penawaran dan permintaan, di mana
pasaran yang kompetitif menetapkan harga adalah bersamaan kuantiti
diminta dengan kuantiti yang ditawarkan. Oleh itu, pasaran adalah jelas;

(b) Ketidakseimbangan imbangan pembayaran secara teori diperbetulkan
dengan lancar dan berterusan; berbeza dengan imbangan yang turun naik
secara tidak menentu di bawah Sistem Bretton Woods. Memandangkan
kadar pertukaran bergerak dalam cara yang licin, ia akan menstabilkan
spekulasi di mana ia dapat menghalang kadar pertukaran daripada
melonjakkan nilai keseimbangan asas. Pergerakan kadar pertukaran
dipermudahkan dan dilicinkan oleh tindakan spekulator swasta
berdasarkan bacaan mereka tentang dasar dan jangkaan perkembangan
ekonomi. Hasil daripada tindakan ini, mata wang terlebih nilai kemudian
akan dijual, sekali gus mengurangkan nilai mereka dan mata wang
terkurang nilai akan dibeli, sekali gus menaikkan nilai mereka. Dalam
mana-mana kes, kadar pertukaran yang fleksibel akan menghapuskan
mana-mana prinsip spekulasi seperti perubahan besar tertangguh dalam
kadar pertukaran mata wang;

(c) Masalah pelarasan simetri dapat diatasi kerana bukan sahaja lebihan nilai
mata wang akan menyusut tetapi mata wang di bawah nilai akan turut
meningkat. Oleh itu, berat sebelah deflasi dalam ekonomi dunia boleh
terhapus; dan

(d) Pengurangan keperluan untuk dasar pembayaran seperti perlindungan.
Akibatnya, guna tenaga penuh sumber dunia akan digunakan dengan
cekap.

Kesimpulannya, kita boleh katakan bahawa kadar pertukaran yang fleksibel
akan membawa kepada kecekapan pasaran. Sebaliknya, sistem kadar pertukaran
tetap tidak cekap kerana ia boleh membawa kepada kesilapan dasar dan
memerlukan penggunaan dasar. Oleh itu, matlamat murni ekonomi dalaman
akan dicapai.

250  TOPIK 10 KEWANGAN DAN PERDAGANGAN ANTARABANGSA: MASALAH

DAN DASAR

10.6.2 Kelebihan Dasar Kadar Pertukaran Fleksibel

Sistem kadar pertukaran fleksibel memberikan autonomi yang lebih besar
kepada dasar monetari. Negara bebas untuk menggunakan dasar kewangannya
yang tersendiri untuk tujuan penstabilan domestik sebagai usaha untuk
mencapai matlamat makroekonomi dalaman bagi pekerjaan, pengeluaran,
kestabilan harga dan pertumbuhan ekonomi.

Imbangan pembayaran boleh dilaraskan sama ada melalui kadar pertukaran
yang turun naik (seperti yang dibincangkan sebelum ini) atau melalui perubahan
pemboleh ubah ekonomi dalaman dan dasar. Di sini, turun naik dalam kadar
pertukaran dianggap sebagai pengganti untuk pelarasan ekonomi tidak boleh
diterima dalam proses pelarasan antarabangsa. Negara boleh mengelakkan
keperluan untuk mendedahkan pemboleh ubah ekonomi domestik dan dasar
kepada pengaruh luar dengan membenarkan kadar pertukaran itu sendiri
menanggung beban pelarasan antarabangsa.

Sebagai contoh, katakan bahawa kemelesetan asing mengancam ekonomi dalam
negeri melalui kejatuhan dalam permintaan eksport. Di bawah sistem kadar
pertukaran yang fleksibel, kadar pertukaran menurunkan nilai dan ini
menghalang imbangan perdagangan daripada menjadi lebih buruk dengan
menggalakkan peningkatan dalam eksport dan pengurangan import. Oleh itu,
pihak berkuasa kewangan adalah bebas daripada kekangan imbangan
pembayaran dan mampu untuk meneruskan matlamat dasar penstabilan
domestik.

Sumbangan terbesar kadar pertukaran fleksibel adalah ia memberikan kebebasan
kewangan mengikut budi bicara dan bukannya penebatan automatik. Ia juga
memberi kebebasan kepada pembuat dasar untuk menetapkan dasar domestik
budi bicara tanpa kebimbangan ke atas imbangan pembayaran. Dengan kata
lain, di bawah kadar pertukaran fleksibel, negara boleh membiarkan kadar
pertukaran menjaga imbangan luar dan ia boleh menumpukan perhatian
terhadap dasar makroekonomi untuk menangani masalah keseimbangan
dalaman sahaja.

Dalam kes menggunakan dasar fiskal untuk mencapai keseimbangan dalaman di
bawah kadar pertukaran fleksibel, ia memberi kesan kepada kadar pertukaran
dalam dua cara. Apabila negara mengembangkan dasar fiskal, melalui
peningkatan perbelanjaan kerajaan atau mengurangkan kadar cukai,
perbelanjaan agregat dan pendapatan negara meningkat. Hasilnya, import
meningkat dan menambah buruk imbangan perdagangan dan melemahkan mata
wang domestik. Pada masa yang sama, perkembangan fiskal meningkatkan
kadar faedah dan kerajaan akan meminjam lagi. Dalam jangka pendek, kadar

TOPIK 10 KEWANGAN DAN PERDAGANGAN ANTARABANGSA: MASALAH  251
DAN DASAR

faedah domestik yang tinggi menarik modal dari luar negara. Oleh itu, terdapat
dua kecenderungan yang bertentangan iaitu peningkatan permintaan agregat
yang melemahkan mata wang domestik dan aliran masuk modal yang
menguatkan ia untuk seketika.

Walau bagaimanapun, ia kelihatan lebih cenderung terhadap kesan pertama di
mana ia akan menjadi lebih kuat dan lebih tahan lama kerana kesan yang kedua
diimbangi oleh aliran keluar akhir penarikan balik modal dan bayaran faedah.
Hasilnya, keseluruhan dasar fiskal mungkin menyebabkan mata wang turun
nilai. Oleh itu, ia memberi asas perdagangan tambahan kepada pengeluaran
dalam negeri.

Berdasarkan hujah yang lepas, kita boleh menyimpulkan bahawa sistem ini
biasanya lebih berkesan dan memberikan negara lebih banyak fleksibiliti dalam
melaksanakan dasar penstabilan mereka sendiri. Ia juga memberi pihak berkuasa
kawalan kewangan yang lebih besar ke atas bekalan wang negara untuk tujuan
penstabilan domestik dalam usaha untuk mencapai matlamat dalaman
makroekonomi iaitu pekerjaan, pengeluaran, kestabilan harga dan pertumbuhan
ekonomi.

10.6.3 Kelemahan Kadar Pertukaran Fleksibel

Bagaimana pula dengan kelemahannya? Kelebihan kadar pertukaran fleksibel
dibincangkan sebelum ini adalah berdasarkan kepada teori dan penyokong
kadar pertukaran fleksibel menjangka kelebihan ini berlaku dalam ekonomi
sebenar. Walau bagaimanapun, selepas mengamalkan sistem kadar pertukaran
fleksibel, keputusan itu adalah berbeza daripada apa yang dijangkakan.
Pengalaman yang dihadapi dunia tidak sama seperti yang diramalkan oleh teori
kadar fleksibel.

Jika kita teliti prestasi ekonomi dunia dari tahun 1962 hingga 1972, apabila
Sistem Bretton Woods dikendalikan dan membandingkannya dengan prestasi
sejak tahun 1973 di bawah kadar pertukaran yang fleksibel, kita akan lihat
bahawa prestasi ekonomi tidak dapat diragukan di bawah sistem kadar
pertukaran fleksibel. Namun, ada beberapa masalah yang serius dengan kadar
pertukaran fleksibel iaitu:

(a) Sistem kadar pertukaran fleksibel dikaitkan dengan turun naik dan
ketidakjajaran. Penentang kadar pertukaran fleksibel kemudiannya
mendakwa bahawa prestasi ekonomi dunia menjadi bertambah buruk
dengan penggunaan sistem ini. Dalam kes turun naik, ada dua perkara
yang boleh disimpulkan. Pertama, turun naik mungkin bermakna bahawa
keseimbangan asas kadar pertukaran tidak menentu dan kadar nominal

252  TOPIK 10 KEWANGAN DAN PERDAGANGAN ANTARABANGSA: MASALAH

DAN DASAR

tidak sama dengan keseimbangan asas kadar pertukaran. Ia juga
menggambarkan secara umum faktor yang menentukan keseimbangan
asas kadar pertukaran seperti pertumbuhan produktiviti, perubahan syarat
perdagangan dan perubahan dalam tabungan dan pelaburan yang
biasanya tidak berubah dengan cepat dan mendadak. Meskipun faktor ini
boleh menjelaskan pergerakan perlahan dalam kadar pertukaran, sukar
untuk melihat bagaimana ia boleh menjelaskan tahap turun naik yang
tinggi. Oleh itu, dapat disimpulkan bahawa bagi tempoh masa sejak tahun
1973, terdapat ketidakjajaran yang besar dalam mata wang; dan

(b) Sistem kadar pertukaran fleksibel juga menyebabkan ketidakpastian bagi
kedua-dua pelabur dan peniaga. Ketidaktentuan yang disebabkan oleh
turun naik mata wang tidak menggalakkan perdagangan dan pelaburan
antarabangsa.

SEMAK KENDIRI 10.1

Jelaskan bagaimana negara yang mengalami kadar pertukaran mata
wang fleksibel akan dilindungi daripada turun naik ekonomi dunia.

10.7 KELEBIHAN DAN KEKURANGAN SISTEM
KADAR PERTUKARAN TETAP

Adakah anda tahu apa kelebihan dan keburukan sistem kadar pertukaran?
Dalam subtopik terakhir ini, kita akan belajar tentang kebaikan dan keburukan
sistem kadar pertukaran tetap.

10.7.1 Kelebihan Kadar Pertukaran Tetap

Ada dua kelebihan kadar pertukaran tetap iaitu:

(a) Kepastian adalah kelebihan sistem kadar pertukaran tetap. Di bawah
sistem kadar pertukaran tetap, pelaburan dan perdagangan antarabangsa
menjadi lebih kurang berisiko. Firma boleh meramal dengan betul dan
dengan itu, ia boleh membuat keuntungan dan perdagangan antarabangsa
akan turut bercambah. Pelaburan asing juga turut bertambah seperti firma
lebih bersedia untuk menubuhkan kilang di luar negara, jika terdapat
ketidakpastian kemudahruapan bagi kadar pertukaran yang sedikit; dan

TOPIK 10 KEWANGAN DAN PERDAGANGAN ANTARABANGSA: MASALAH  253
DAN DASAR

(b) Kadar tetap sepatutnya menghapuskan ketidakstabilan spekulasi. Jika
kadar pertukaran adalah tetap, tidak ada ruang untuk spekulasi. Oleh
kerana tidak ada tekanan spekulasi ke atas mata wang, maka bank pusat
pun akan kurang campur tangan dalam pengekalan kadar mata wang.

10.7.2 Kekurangan Kadar Pertukaran Tetap

Bagaimana pula dengan kelemahan kadar pertukaran tetap? Ada empat
kelemahan dalam kadar pertukaran tetap iaitu:

(a) Tiada pelarasan automatik dalam imbangan pembayaran. Kadar yang tetap
mengawal masalah ketidakseimbangan dalam imbangan pembayaran yang
perlu diselesaikan dengan pengurangan dalam tahap permintaan agregat.
Apabila permintaan jatuh, orang akan kurang mengambil bahan import
dan tahap harga juga akan jatuh. Ini menjadikan negara tersebut lebih
berdaya saing;

(b) Pegangan besar rizab pertukaran asing dikehendaki dalam sistem kadar
pertukaran tetap. Dengan kadar pertukaran tetap, kerajaan perlu
mempunyai rizab berskala besar bagi mata wang asing untuk mengekalkan
kadar tetap dan ini melibatkan kos melepas;

(c) Kehilangan kebebasan dalam polisi dalaman negara. Keperluan kadar
pertukaran mendominasi polisi dan ini mungkin bukanlah sesuatu yang
terbaik untuk ekonomi pada ketika itu. Kadar faedah dan lain-lain dasar
ditetapkan bagi mempertahankan nilai kadar pertukaran daripada objektif
makro yang lebih penting seperti inflasi dan pengangguran; dan

(d) Kadar tetap pada dasarnya tidak stabil. Negara dalam mekanisme kadar
tetap sering mengikuti dasar ekonomi yang berbeza di mana hasilnya
cenderung untuk kadar inflasi yang berbeza. Ini bermakna, beberapa
negara akan mempunyai kadar inflasi yang rendah dan sangat kompetitif
dan lain-lain akan mempunyai inflasi yang tinggi dan tidak sangat
kompetitif. Negara yang tidak kompetitif akan berada di bawah tekanan
yang teruk secara berterusan. Akhirnya, mereka terpaksa dan perlu
menurunkan nilai mata wang mereka.

254  TOPIK 10 KEWANGAN DAN PERDAGANGAN ANTARABANGSA: MASALAH

DAN DASAR

 Piawaian Emas adalah sistem kewangan antarabangsa yang pernah
digunakan pada suatu masa dahulu, di mana nilai setiap mata wang telah
ditetapkan berdasarkan harga emas. Ia merupakan sistem utama dalam
penentuan kadar pertukaran sebelum 1914.

 Batasan Piawaian Emas adalah negara mempunyai sedikit kawalan ke atas
penawaran wang. Selain itu, penawaran wang negara turut bergantung
kepada jumlah emas yang ada.

 Sistem Bretton Woods adalah sistem di mana mata wang disandarkan
kepada Dolar Amerika. Ia telah ditetapkan pada kadar USD35 bagi setiap
auns emas. Ia digunakan selepas kejatuhan sistem kadar pertukaran tetap
Piawaian Emas pada tahun 1931.

 Batasan bagi sistem Bretton Woods ialah sistem itu tidak simetri. Selain itu,
semua mata wang telah ditetapkan kepada Dolar Amerika. Oleh itu, kerajaan
Amerika telah diwajibkan untuk menukar Dolar untuk emas pada harga
yang tetap.

 Selepas kejatuhan Sistem Bretton Woods pada tahun 1971, sistem kadar
pertukaran fleksibel secara rasminya bermula pada tahun 1973, di mana
permintaan dan penawaran menentukan kadar pertukaran tanpa sebarang
campur tangan kerajaan. Di bawah kadar terapung terurus, kerajaan boleh
campur tangan, jika kadar pertukaran asing turun naik lebih daripada kadar
yang dikehendaki kerajaan.

 Kelebihan kadar pertukaran fleksibel adalah ia membenarkan negara untuk
mencapai keseimbangan dalaman dengan mudah dan secara automatik,
membetulkan ketidakseimbangan dalam imbangan pembayaran secara
lancar dan berterusan, mengatasi masalah pelarasan simetri dan memberikan
autonomi yang lebih besar kepada dasar monetari.

 Walau bagaimanapun, ada kelemahan pada kadar pertukaran fleksibel iaitu
turun naik, ketidakjajaran dan ketidakpastian.

 Kelebihan kadar pertukaran tetap adalah kurang berisiko dan ketidakpastian.
Ia menggalakkan perdagangan dan pelaburan dan tiada spekulasi.

TOPIK 10 KEWANGAN DAN PERDAGANGAN ANTARABANGSA: MASALAH  255
DAN DASAR

 Kelemahan kadar pertukaran tetap adalah tiada pelarasan automatik
imbangan pembayaran, pegangan besar rizab pertukaran asing yang
diperlukan untuk mengekalkan kadar pertukaran tetap dan kehilangan
kebebasan dalam polisi dalaman.

Kadar pertukaran fleksibel Sistem Bretton Woods
Kadar pertukaran terapung terurus
Kadar pertukaran tetap Sistem Piawaian Emas

Tabung Kewangan Antarabangsa
(IMF)

256  JAWAPAN

Jawapan

TOPIK 1: PENGENALAN MAKROEKONOMI

Latihan 1.1

1. Inflasi ialah peningkatan dalam paras harga umum.

2. Sebelum krisis kewangan Asia pada tahun 1997 hingga 1998, kadar inflasi
di Malaysia adalah rendah, kira-kira 3%. Kadar inflasi meningkat berikutan
krisis itu iaitu kira-kira 5% pada tahun 1997 dan 1998.

Latihan 1.2

Kitaran perniagaan merujuk kepada pergerakan jangka pendek (pertumbuhan
ekonomi dan kemelesetan) aktiviti ekonomi.

Kadar pengangguran akan meningkat apabila terdapat kemelesetan ekonomi
dan ia akan menurun apabila terdapat pertumbuhan ekonomi.

Kadar pengangguran tidak akan menjadi sifar walaupun terdapat pertumbuhan
ekonomi kerana akan terdapat sebilangan penganggur yang berhenti kerana
inginkan perubahan pekerjaan atau semasa pekerja menunggu peluang
pekerjaan yang lebih baik.

Latihan 1.3

Penyelidik makroekonomi terlibat dalam ramalan, analisis makroekonomi, kajian
makroekonomi, membangun dan menguji teori ekonomi, dan mengumpul data.
Penyelidikan makroekonomi bermanfaat dalam ujian model untuk
meningkatkan ketepatan ramalan mereka. Ia boleh memberikan maklumat
tentang bagaimana penyelidikan ekonomi boleh membantu dalam analisis
makroekonomi dan juga jenis data yang perlu dikumpul.

JAWAPAN  257

Latihan 1.4

Pandangan Klasikal menyatakan bahawa upah dan harga akan berubah dengan
pesat, manakala pandangan Keynes menyatakan bahawa upah dan harga
berubah agak perlahan-lahan apabila ekonomi tidak seimbang. Menurut teori
Klasikal, kadar pengangguran yang tinggi tidak akan bertahan lama dan
perubahan dalam upah dan harga akan membantu ekonomi mencapai
keseimbangan pasaran. Walau bagaimanapun, jika teori Keynes adalah benar,
maka perubahan yang perlahan dalam gaji dan harga akan bermakna bahawa
kadar pengangguran akan kekal tinggi untuk tempoh yang lebih lama kecuali
ada campur tangan kerajaan.

TOPIK 2: PENGELUARAN NEGARA

Latihan 2.1

Penyataan Betul (B) atau Salah (S)

1. B 2. S 3. S 4. B 5. B

Latihan 2.2

1. Perbezaan antara KDNK dan KNK adalah pendapatan bersih dari luar
negara.

KNK = KDNK + pendapatan faktor asing bersih

2. Barangan dimasukkan ke dalam pengiraan untuk tahun 2002 kerana KDNK
mengukur nilai pengeluaran barangan yang dihasilkan, bukannya
barangan yang dijual.

3. Bagi negara membangun, nilai KDNK adalah biasanya lebih tinggi
daripada nilai KNK. Ini kerana pelaburan asing di negara ini adalah lebih
tinggi daripada pelaburan yang dibuat oleh penduduk tempatan di negara
asing.

258  JAWAPAN

Latihan 2.3

1. Kaedah pengiraan KDNK:
(a) Pendekatan perbelanjaan;
(b) Pendekatan pengeluaran; dan
(c) Pendekatan pendapatan.

2. Nilai kos faktor diselaraskan kepada harga pasaran dengan menggunakan
formula di bawah:

Harga pasaran = Kos faktor + Cukai tidak langsung ă Subsidi

Latihan 2.4

1. Aktiviti yang tidak termasuk adalah:
(a) Aktiviti pertanian tradisional;
(b) Aktiviti haram;
(c) Aktiviti produktif yang tidak dibayar; dan
(d) Ganjaran bukan tunai.

2. KDNK dikira berdasarkan harga tetap tahunan. Pada asasnya, nilai KDNK
tidak mempunyai apa-apa unsur perubahan harga dalam perhitungannya.
Hanya kuantiti barangan yang dihasilkan berubah. Sementara itu, KDNK
nominal diukur menggunakan harga bagi tahun semasa.

Latihan 2.5

1. Data pengeluaran negara digunakan untuk:
(a) Mengukur prestasi ekonomi;
(b) Memudahkan pembuat dasar merancang;
(c) Menunjukkan atau menyatakan kejayaan atau kegagalan dasar
kerajaan;
(d) Mengukur taraf hidup rakyat; dan
(e) Menilai sumbangan sektor ekonomi terhadap ekonomi negara.

JAWAPAN  259

2. Terdapat dua jenis faktor yang memberi kesan kepada tahap pendapatan
negara iaitu faktor dalaman dan faktor luaran.

(a) Faktor Dalaman
Salah satu daripada faktor dalaman yang memberi kesan kepada
tahap pengeluaran negara adalah adanya sumber semula jadi seperti
petroleum atau gas. Negara yang kaya dengan sumber semula jadi
pasti mempunyai tahap pengeluaran negara yang lebih tinggi
berbanding dengan negara yang tidak mempunyai sumber asli
langsung.

Tenaga atau faktor buruh memainkan peranan yang penting dalam
menyumbang ke arah pengeluaran negara. Negara yang mempunyai
pekerja rajin dan berkebolehan seperti Jepun pasti akan mempunyai
tahap pengeluaran yang lebih tinggi berbanding dengan negara yang
pekerjanya malas dan tidak produktif.

Jumlah modal yang dimiliki oleh sesebuah negara juga memberi
kesan kepada tahap pengeluaran negara. Negara yang mempunyai
modal yang kurang tidak mampu untuk menghasilkan output yang
besar berbanding dengan negara yang mempunyai modal yang lebih.

Di samping itu, tahap teknologi juga menentukan tahap pengeluaran
negara. Negara yang mempunyai pengetahuan dan kemajuan
teknologi mampu menghasilkan barangan dan perkhidmatan dengan
menggunakan kaedah yang cepat dan cekap.

(b) Faktor Luaran
Pelaburan asing adalah faktor luaran. Ia memainkan peranan penting
dalam meningkatkan pendapatan negara dan pertumbuhan ekonomi
negara. Pelaburan asing sama ada secara langsung atau tidak
langsung, menyumbang kepada pertumbuhan ekonomi negara dan
tahap pendapatan.

Syarat perdagangan juga memberi kesan kepada pendapatan negara.
Syarat perdagangan adalah nisbah harga negara yang diterima bagi
komoditi eksport dengan harga ia membayar untuk komoditi import.

Syarat perdagangan adalah baik jika ia menunjukkan bahawa kuantiti
import sesebuah negara adalah lebih tinggi daripada jumlah eksport.

260  JAWAPAN

Penerimaan bantuan daripada negara lain juga boleh meningkatkan
taraf hidup di negara penerima. Sebagai contoh, bantuan yang
disediakan oleh organisasi antarabangsa dan negara maju boleh
membantu mengurangkan kadar kemiskinan di negara miskin.
Pengeluaran negara membangun juga boleh diperbaiki dengan
bantuan negara lain.

Latihan 2.6

1. Masalah dalam pengiraan pengeluaran negara adalah seperti berikut:

(a) Mengumpulkan Maklumat
Mengumpul maklumat atau data adalah sukar kerana ada beberapa
pihak seperti peniaga kecil-kecilan dan petani yang tidak menyimpan
rekod terperinci tentang aktiviti ekonomi mereka. Nilai pengeluaran
yang diperoleh daripada mereka biasanya angka anggaran. Kesilapan
berlaku apabila mengklasifikasikan maklumat ini yang boleh
menyebabkan kekeliruan dalam proses pengiraan.

(b) Pengiraan Dua Kali
Kesukaran dalam mengenal pasti barangan akhir dan barangan
perantaraan mungkin membawa kepada masalah pengiraan dua kali.
Produk boleh diklasifikasikan sebagai akhir atau pertengahan
bergantung kepada penggunaannya. Sebagai contoh, tepung yang
dibeli oleh suri rumah dianggap sebagai produk akhir. Walau
bagaimanapun, tepung yang dibeli oleh pembuat roti dianggap
sebagai produk perantaraan.

(c) Penentuan Harga Barangan
Biasanya, harga barangan berbeza dari satu kawasan ke kawasan lain.
Di samping itu, harga barang tertentu sentiasa berubah-ubah seperti
harga minyak sawit yang berubah setiap hari. Oleh itu, kesukaran
timbul dalam menentukan harga yang perlu diambil kira dalam
menghitung pengeluaran negara.

(d) Pengukuran Penurunan Nilai
Adalah sukar untuk mengira nilai mata wang kerana tidak ada rekod
yang terperinci tentang penurunan nilai untuk beberapa aktiviti
ekonomi. Selain itu, terdapat kaedah yang berbeza dalam membuat
pengiraan penurunan nilai dan setiap kaedah memberikan angka
yang berbeza.

JAWAPAN  261

2. Kitaran perniagaan merujuk kepada turun naik berkala dalam kadar
aktiviti ekonomi, seperti yang diukur oleh tahap pekerjaan, harga dan
pengeluaran.

Terdapat lima fasa dalam kitaran perniagaan iaitu puncak, lompang,
pemulihan, pertumbuhan (perkembangan) dan kemelesetan (pengecutan).
Titik antara peringkat adalah ditunjukkan oleh puncak dan lompang. Fasa
yang paling penting dalam kitaran perniagaan adalah pertumbuhan
(perkembangan) dan kemelesetan (pengecutan). Ekonomi dikatakan telah
mencapai kitaran penuh apabila ekonomi telah melalui lima peringkat.
Sebagai contoh, kitaran perniagaan yang bermula di puncak adalah
lengkap apabila ia berakhir di puncak seterusnya.

Kemelesetan bermula di puncak dan berakhir pada lompang. Kemelesetan
berlaku apabila nilai pengeluaran negara benar jatuh untuk dua suku tahun
secara berterusan. Ciri-ciri utama kemelesetan termasuk penurunan dalam
permintaan untuk tenaga kerja dan pengurangan dalam perbelanjaan oleh
pengguna. Kemelesetan juga dicerminkan dalam penurunan dalam
keuntungan syarikat. Oleh kerana perbelanjaan pengguna berkurangan
semasa kemelesetan, semua produk firma tidak terjual meningkat dan ini
akan meningkatkan inventori firma.

Sebaliknya, pengembangan bermula pada lompang dan berakhir di
puncak. Pada peringkat awal pengembangan, ia dipanggil pemulihan. Ini
berlaku apabila pengeluaran negara sebenarnya meningkat selama enam
bulan secara berterusan. Pertumbuhan dalam ekonomi mencerminkan
peningkatan keyakinan sektor perniagaan, kenaikan dalam pelaburan dan
permintaan untuk buruh. Dengan peningkatan pendapatan, kuasa
perbelanjaan rakyat juga meningkat. Keuntungan firma juga naik dan
inventori dikurangkan.

262  JAWAPAN

TOPIK 3: TEORI PENENTU KESEIMBANGAN
PENDAPATAN

Latihan 3.1

1. Pendapatan boleh guna = Penggunaan + Simpanan

2. Pengganda adalah nisbah antara perubahan dalam pendapatan negara dan
perubahan perbelanjaan agregat, nilai pengganda = 1/MPS.

3. Jika C = 100 + 0.8Y dan I = 50,

Pada tahap keseimbangan,

Y= C+I
Y= 100 + 0.8Y + 50
0.2Y = 150
Y= 750

4. Oleh kerana MPC + MPS = 1, maka MPS = 0.25.

5. Atas.

6. Kecenderungan mengguna marginal (MPC).

7. Bocoran adalah lebih besar daripada suntikan, oleh itu tahap pendapatan
negara berkurangan. Ia juga mewujudkan deflasi.

Latihan 3.2

1. Sila rujuk kepada perbincangan mengenai cukai dan perbelanjaan kerajaan
untuk jawapan.

2. Simpanan + Cukai = Pelaburan + Perbelanjaan kerajaan.

3. Pengganda perbelanjaan kerajaan = 1/MPS
= 1/0.4 = 2.5

JAWAPAN  263

4. Jika MPC = 0.4, maka pengganda perbelanjaan kerajaan = 1/0.6 = 1.67.
Oleh itu, jika kerajaan meningkatkan perbelanjaan sebanyak RM2 juta, maka
tahap pendapatan keseimbangan akan meningkat sebanyak RM2  1.67 =
RM3.33 juta.

Latihan 3.3

1. Pemain dalam ekonomi empat sektor:
(a) Isi rumah;
(b) Firma;
(c) Kerajaan; dan
(d) Negara asing.

Dua konsep tambahan bagi ekonomi empat sektor adalah import dan
eksport.

2. Syarat keseimbangan:

Y = C + I +G +(X ăM) atau S + T + M = I + G + X

3. Kenaikan, penurunan.

4. Pengganda eksport = 1/MPS = 1/0.1 = 10
Perubahan dalam pendapatan = 10 perubahan dalam eksport
Perubahan dalam eksport = 200/10 = 20
Oleh itu, eksport perlu ditingkatkan sebanyak 20.

Latihan 3.4

1. Dasar fiskal adalah dasar kerajaan yang digunakan untuk mencapai
objektif kerajaan atau matlamat ekonomi seperti kadar pekerjaan yang lebih
tinggi, kadar inflasi yang stabil dan pertumbuhan ekonomi yang
menggalakkan. Dasar fiskal terdiri daripada dua komponen yang utama
iaitu perbelanjaan kerajaan dan cukai.

264  JAWAPAN

2. Dasar fiskal budi bicara merujuk kepada keadaan apabila kerajaan
membuat beberapa perubahan dalam cukai dan perbelanjaan kerajaan
untuk mengatasi masalah ekonomi yang tidak boleh dikendalikan melalui
dasar fiskal automatik.

3. Persamaan: Ia berlaku apabila penawaran agregat berbeza daripada
permintaan agregat.

Perbezaan: Jurang inflasi berlaku apabila permintaan agregat adalah lebih
daripada penawaran agregat. Jurang deflasi berlaku apabila permintaan
agregat kurang daripada penawaran agregat.

TOPIK 4: WANG DAN SISTEM PERBANKAN

Latihan 4.1

1. Wang boleh ditakrifkan sebagai alat perantara yang diterima secara
universal sebagai satu cara pertukaran. Ia mempunya ciri-ciri seperti
berikut:

(a) Nilai yang stabil;

(b) Tahan lama;

(c) Sukar untuk dipalsukan;

(d) Mesti mudah untuk dibawa; dan

(e) Mesti dibuat untuk dibahagikan kepada unit yang lebih kecil.

2. Empat fungsi atau wang adalah:

(a) Alat Pertukaran
Wang adalah penting untuk membeli barangan dan perkhidmatan.
Pembelian dan penjualan barangan dan perkhidmatan menjadi
mudah dengan wang kerana sistem harga boleh dibentuk. Peruncit
boleh menjalankan perniagaan dengan pemborong gula, beras,
tepung, makanan dalam tin, minyak masak dan sebagainya dengan
mudah kerana kewujudan wang. Begitu juga dengan wang, pengguna
boleh membeli apa yang mereka perlukan dengan mudah daripada
peniaga. Keadaan ini benar-benar berbeza daripada sistem barter
kerana dalam sistem barter, anda perlu memastikan bahawa pihak
yang satu lagi mahu apa yang anda tawarkan. Sebagai contoh, jika
seseorang mempunyai tepung dan mahukan beras, dia perlu untuk

JAWAPAN  265

mencari orang lain yang mempunyai beras dan mahukan tepung. Ini
menjadikan ia sukar untuk menjalankan perniagaan.

(b) Unit Akaun
Wang digunakan sebagai penanda aras yang sama untuk menetapkan
harga barang di seluruh ekonomi. Unit akaun atau ukuran nilai
bermakna wang berfungsi sebagai unit pengukur untuk harga.
Dengan kata lain, harga barang yang dinyatakan dalam bentuk unit
kewangan. Sama seperti berat diukur dalam kilogram, dan jarak
dalam kilometer, kita boleh menggunakan Ringgit Malaysia (RM)
untuk mengukur nilai barangan dan perkhidmatan. Ini menjadikan
sistem perakaunan lebih mudah. Pengukuran barangan,
perkhidmatan dan kekayaan boleh dilakukan dengan menggunakan
unit pengukuran yang sama, iaitu wang.

(c) Penyimpan Nilai
Oleh kerana wang merupakan aset yang mudah ditukar, ia mudah
disimpan untuk kegunaan masa depan. Oleh itu, sektor ekonomi
seperti isi rumah, firma, kerajaan dan segmen luar negara sanggup
untuk menyimpan dan meminjam wang.

(d) Piawaian Pembayaran Tertangguh
Wang digunakan sebagai penanda aras piawai untuk menyatakan
pembayaran pada masa hadapan untuk pembelian semasa iaitu
membeli sekarang dan membayar kemudian. Begitu juga pinjaman
dari institusi kewangan boleh diukur dengan kadar wang.

Latihan 4.2

1. BNM perlu memastikan bahawa sistem perbankan beroperasi dengan betul
dan lancar kerana ia adalah keperluan bagi pertumbuhan ekonomi yang
baik. Oleh itu, BNM perlu mengawal aktiviti institusi kewangan supaya ia
adalah selari dengan objektif kerajaan.

2. Tiga deposit yang diterima oleh bank perdagangan adalah:

(a) Deposit simpanan: Tiada kemudahan cek dan simpanan mendapat
faedah pulangan.

(b) Deposit tetap: Simpanan untuk satu tempoh masa yang tetap dan
faedah dibayar. Tiada kemudahan cek.

(c) Deposit semasa: Faedah tidak dibayar tetapi pendeposit diberi
kemudahan cek.

266  JAWAPAN

Latihan 4.3

(a) Pengganda deposit = 1/RR = 1/0.25 = 4

(b) Jumlah penawaran wang = Nilai pengganda  Deposit
= 4  RM2,000
= RM8,000

Latihan 4.4

1. Penciptaan wang tidak merujuk kepada aktiviti percetakan wang. Ia
merujuk kepada proses pengganda yang berlaku setiap masa kredit
diberikan kepada pelanggan kerana pemberian kredit baru akan
menambah jumlah penawaran wang (M1, M2 dan M3) di pasaran. Proses
menambah penawaran wang dipanggil penciptaan wang atau penciptaan
kredit.

2. Industri berasaskan pertanian boleh berkembang dan maju melalui dasar
kewangan dengan mengenakan kadar faedah yang rendah kepada petani.
Ini akan menggalakkan dan meningkatkan aktiviti dalam sektor pertanian
dan akhirnya, membantu dalam meningkatkan pengeluaran daripada
sektor ini.

Latihan 4.5

1. Permintaan wang untuk tujuan berwaspada merujuk kepada permintaan
wang yang diperlukan untuk menghadapi peristiwa yang tidak diduga
seperti kemalangan, kematian dan sebagainya. Dalam kehidupan, kita
biasanya menghadapi peristiwa yang tidak diduga. Peristiwa yang tidak
diduga biasanya membuat ia sukar bagi kita untuk merancang
perbelanjaan kita. Contohnya ialah apabila anda diberhentikan kerja kerana
syarikat anda telah mengalami kerugian akibat kemelesetan ekonomi.
Sementara mencari pekerjaan baru, anda mungkin perlu menggunakan
wang simpanan anda untuk perbelanjaan harian anda. Oleh itu, anda perlu
menyimpan atau mengetepikan sebahagian daripada pendapatan atau gaji
anda untuk perbelanjaan yang tidak diduga.

2. Faktor utama yang mempengaruhinya adalah tahap pendapatan. Lebih
tinggi pendapatan, semakin banyak wang akan disimpan untuk tujuan ini.

JAWAPAN  267

Latihan 4.6

1. Deposit semasa merujuk kepada simpanan di bank yang tidak mendapat
faedah tetapi pendeposit disediakan dengan kemudahan untuk
mengeluarkan wang dengan menggunakan cek.

2. Apabila penawaran wang melebihi permintaan wang, akan ada wang yang
berlebihan dalam pasaran. Untuk menggunakan wang berlebihan, orang
ramai akan membeli bon. Proses yang berterusan akan menyebabkan harga
bon meningkat, manakala kadar faedah akan jatuh sehingga ia mencapai
tahap keseimbangan.

3. (a) Permintaan wang dikurangkan dari Md untuk Md1 dan kadar faedah
turun dan juga untuk R1.

(b) Dalam usaha untuk mengekalkan kadar faedah, bank pusat akan
mengurangkan penawaran wang di pasaran.

(c) Mengurangkan penawaran wang di pasaran adalah dasar kewangan
menguncup.

268  JAWAPAN

TOPIK 5: WANG, KADAR FAEDAH DAN
PENDAPATAN: ANALISIS DASAR

Latihan 5.1

1. Peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan mungkin menyebabkan
pengurangan dalam perbelanjaan pelaburan swasta. Jika penawaran wang
tidak berkembang untuk menampung peningkatan pendapatan dan
dengan itu peningkatan dalam permintaan wang, perbelanjaan pelaburan
yang dirancang sebahagiannya akan disisih keluar oleh kadar faedah yang
lebih tinggi. Walaupun pendapatan masih meningkat, kesan pengganda
daripada kenaikan dalam perbelanjaan kerajaan (G) adalah berkurangan
kerana kadar faedah yang lebih tinggi mempunyai kesan negatif ke atas
pelaburan yang dirancang.

2. Kesan penyisihan keluar bergantung kepada sensitiviti perbelanjaan
pelaburan yang dirancang kepada perubahan dalam kadar faedah. Jika
pelaburan yang dirancang tidak sensitif kepada perubahan dalam kadar
faedah, apa-apa perubahan kepada kadar faedah tidak akan memberi kesan
kepada pelaburan yang dirancang. Ini bermakna bahawa tidak ada kesan
penyisihan keluar. Walau bagaimanapun, jika pelaburan yang dirancang
adalah sangat sensitif kepada perubahan dalam kadar faedah, kesan
daripada penyisihan akan menjadi lebih besar. Perubahan kecil dalam
kadar faedah akan menyebabkan kesan yang lebih besar ke atas pelaburan
yang dirancang dan seterusnya kepada tahap pendapatan.

TOPIK 6: PERMINTAAN AGREGAT DAN PENAWARAN
AGREGAT

Latihan 6.1

1. Keluk permintaan agregat bercerun negatif untuk menunjukkan hubungan
negatif antara harga dan tahap pengeluaran, dengan anggapan bahawa
semua faktor lain adalah tetap.

2. Empat faktor yang mengubah keluk permintaan agregat adalah:

(a) Perbelanjaan Penggunaan (C)
Perbelanjaan penggunaan biasanya berkaitan dengan isi rumah. Antara
faktor yang mempengaruhi penggunaan dan menyebabkan keluk AD
beralih ke kiri atau kanan adalah kekayaan pengguna, jangkaan
pengguna, hutang isi rumah dan cukai.

JAWAPAN  269

(b) Perbelanjaan Pelaburan (I)
Perbelanjaan pelaburan biasanya ditanggung oleh firma. Perubahan
dalam membeli barang modal dan lain-lain pelaburan akan
menyebabkan keluk AD bergerak sama ada ke kiri atau ke kanan.
Perubahan dalam pelaburan boleh disebabkan oleh kadar faedah,
pulangan yang dijangka daripada projek pelaburan, cukai
perniagaan, tahap lebihan kapasiti dan teknologi.

(c) Pembelian Kerajaan (G)
Jika kerajaan meningkatkan perbelanjaan dalam menyediakan
infrastruktur melalui dasar bajet mengembang, keluk AD akan beralih
ke kanan. Sebaliknya, jika kerajaan mengamalkan dasar belanjawan
menguncup, maka keluk AD akan bergerak ke kiri.

(d) Eksport Bersih (X ă M)
Perubahan dalam eksport berkait dengan pergerakan keluk AD. Ia
dipengaruhi oleh faktor selain daripada harga iaitu:

(i) Pendapatan Asing
Apabila pendapatan asing adalah tinggi, maka permintaan
mereka juga secara relatifnya adalah agak tinggi sama ada untuk
barangan tempatan atau asing. Permintaan untuk barang asing
akan meningkatkan eksport negara pengeksport (menganggap
bahawa import negara pengeksport kurang). Peningkatan
eksport bersih ditunjukkan dalam peralihan keluk AD ke kanan.
Jika pendapatan di negara asing adalah rendah, maka eksport
bersih akan berkurangan dan keluk AD akan bergerak ke kiri.

(ii) Kadar Pertukaran Mata Wang Asing
Perubahan dalam kadar pertukaran mata wang asing juga
mempengaruhi eksport bersih dan permintaan agregat (AD).
Sebagai contoh, kadar pertukaran antara Ringgit Malaysia dan
Dolar Amerika (kadar pertukaran E = RM/Dolar). Jika nilai
Ringgit merosot, maka kadar pertukaran turut meningkat.
Amerika boleh mendapatkan lebih banyak Ringgit manakala
rakyat Malaysia akan mendapat lebih sedikit Dolar.
Kemerosotan nilai Ringgit akan membuatkan barangan
Malaysia agak murah berbanding dengan barangan Amerika.
Oleh yang demikian, eksport bersih Malaysia akan meningkat
(dengan andaian bahawa import kita adalah kurang daripada
eksport). Fenomena ini akan menggerakkan keluk AD ke kanan.
Keadaan sebaliknya akan membuat keluk bergerak ke arah yang
lain.

270  JAWAPAN

3. Keseimbangan ekonomi makro dalam jangka pendek merujuk kepada
keadaan di mana firma dan penawaran sumber tidak menyedari keadaan
pasaran yang penuh. Ia tidak berlaku di tahap guna tenaga penuh.

4. Perubahan dalam perbelanjaan kerajaan adalah dasar fiskal kerana
perbelanjaan kerajaan adalah komponen yang biasanya digunakan oleh
kerajaan untuk menjalankan dasar belanjawan.

5. Keluk penawaran agregat jangka panjang adalah menegak kerana output
yang dihasilkan adalah keluaran potensi. Kos dan harga meningkat
bersama-sama.

TOPIK 7: PENGANGGURAN DAN INFLASI

Latihan 7.1

1. Pengangguran merujuk kepada tenaga buruh yang tidak bekerja. Mereka
adalah kumpulan umur bekerja yang berumur 16 tahun ke atas yang tidak
bekerja tetapi masih aktif mencari pekerjaan.

2. Kadar pengangguran sebanyak 4% bermakna 4% daripada tenaga buruh di
negara ini tidak berfungsi.

Latihan 7.2

1. Kedua-dua individu yang menganggur dan pekerja tidak giat tidak
mempunyai pekerjaan. Perbezaan antara kedua-duanya adalah orang yang
menganggur aktif mencari pekerjaan manakala pekerja tidak giat gagal
menunjukkan minat untuk bekerja atau berusaha untuk mencari pekerjaan.

2. Pekerja sepenuh masa adalah mereka yang bekerja 35 jam atau lebih dalam
seminggu. Pekerja sambilan hanya bekerja kurang daripada 35 jam
seminggu.

JAWAPAN  271

Latihan 7.3

1. Jenis pengangguran:

(a) Geseran
Pengangguran geseran atau pengangguran biasa hanya wujud untuk
tempoh yang singkat. Ia berlaku apabila individu bergerak antara
pekerjaan, kerjaya dan lokasi.

Kadangkala, ada orang sanggup menjadi penganggur, sementara
menunggu untuk mendapatkan pekerjaan lain dan bukan kerana
mereka tidak dapat mencari pekerjaan.

Biasanya, pengangguran geseran akan terus wujud sepanjang masa,
terutamanya apabila ekonomi mengalami pertumbuhan pesat yang
berterusan. Pengangguran ini akan wujud walaupun ekonomi adalah
pada guna tenaga penuh.

Walau bagaimanapun, kerana pengangguran ini adalah berjangka
pendek, ia bukanlah masalah yang serius.

(b) Struktur
Pengangguran struktur berlaku kerana pekerja tidak mempunyai
kepakaran dan keupayaan untuk bekerja dalam sektor baru. Ia
biasanya wujud untuk tempoh yang lebih lama dan dasar kerajaan
perlu dilaksanakan untuk mengatasi masalah ini.

Pertumbuhan ekonomi negara biasanya akan disusuli dengan
perubahan struktur dan perubahan dalam aktiviti ekonomi. Sebagai
contoh, di Malaysia, bermula pada awal 1980an, sektor perindustrian
menjadi lebih penting berbanding dengan sektor pertanian. Ini
menyebabkan beberapa pekerja akan diberhentikan kerja kerana
kemahiran yang dimiliki oleh petani tidak boleh digunakan dalam
sektor perindustrian.

(c) Kitaran
Pengangguran kitaran adalah disebabkan oleh keadaan ekonomi yang
naik dan turun. Ia berlaku apabila kadar pengangguran bergerak
dalam arah yang bertentangan dengan kadar pertumbuhan KDNK.
Oleh itu, apabila pertumbuhan KDNK adalah kecil (atau negatif), kadar
pengangguran pula akan tinggi. Apabila terdapat kemelesetan
ekonomi, permintaan untuk barangan dan perkhidmatan akan jatuh.
Ini akan memaksa syarikat untuk mengurangkan pengeluaran mereka
dan dengan itu, mengurangkan pekerja mereka.

272  JAWAPAN

2. Kadar pengangguran semula jadi sama dengan kadar pengangguran
struktur serta kadar pengangguran geseran. Ia wujud apabila kadar
pengangguran kitaran adalah sifar.

3. Guna tenaga penuh adalah keadaan ekonomi di mana setiap individu yang
mahu bekerja dibayar gaji atau upah mengikut pasaran semasa pekerjaan.
Dalam konteks yang lebih besar, ia merujuk kepada keadaan di mana
sumber pengeluaran digunakan sepenuhnya tanpa pembaziran. Ia juga
boleh ditakrifkan sebagai tahap pengeluaran di mana kadar pengangguran
sebenar sama dengan kadar pengangguran semula jadi.

Latihan 7.4

1. Sebab pengangguran:

(a) Kehilangan Pekerjaan
Hilang pekerjaan adalah seseorang yang telah secara sukarela
ditamatkan atau dibuang kerja, sama ada secara sementara atau
selama-lamanya. Terdapat banyak sebab untuk ini, sebagai contoh,
kegagalan pekerja untuk memenuhi keperluan kerja atau keadaan/
kegagalan firma itu untuk memenuhi keperluan pekerja itu sendiri.

Mereka yang telah kehilangan pekerjaan mempunyai dua pilihan
sama ada untuk mencari pekerjaan baru atau meninggalkan tenaga
kerja. Mereka yang meninggalkan tenaga kerja tidak dianggap
menganggur.

(b) Lepasan Kerja
Terdapat beberapa orang yang secara sukarela meninggalkan
pekerjaan mereka dan tidak semestinya kerana mereka telah
diberhentikan. Jika mereka telah meninggalkan pekerjaan kerana
mereka telah menerima tawaran lain, maka ini tidak akan
menyumbang ke arah peningkatan dalam kadar pengangguran.
Kadar pengangguran hanya akan meningkat sekiranya lepasan kerja
masih mencari pekerjaan baru.

JAWAPAN  273

(c) Peserta Baru dan Peserta Semula
Peserta baru adalah mereka yang baru sahaja menamatkan pengajian
mereka dan bersedia untuk menyertai tenaga kerja. Mereka tidak
pernah sebelum ini diambil bekerja dan aktif mencari pekerjaan untuk
kali pertama. Walau bagaimanapun, sementara mencari pekerjaan
yang sesuai, mereka perlu menganggur.

Peserta semula adalah mereka yang sebelum ini telah diklasifikasikan
sebagai bekerja tetapi telah keluar daripada tenaga kerja bagi tempoh
masa sebelum aktif mencari pekerjaan sekali lagi. Biasanya, mereka
akan menganggur semasa mencuba mendapatkan pekerjaan baru.

2. Kesan negatif pengangguran terhadap ekonomi:

Kesan Negatif Huraian

Pengangguran Kadar pengangguran yang tinggi akan merosakkan
tidak pertumbuhan ekonomi dan prestasi. Terdapat juga kapasiti
menggalakkan berlebihan daripada faktor pengeluaran industri seperti
pertumbuhan mesin. Ini secara tidak langsung akan menyebabkan
ekonomi penurunan dalam tahap pelaburan.

Penurunan hasil Apabila orang menganggur, kutipan cukai juga berkurangan.

kerajaan Kerajaan kemudian telah mengurangkan perbelanjaan untuk

meningkatkan pertumbuhan ekonomi.

Pembaziran Kadar pengangguran yang tinggi memaksa ekonomi untuk
sumber beroperasi pada tahap di bawah maksimum. Pembaziran
pengeluaran sumber membawa penghasilan keluaran jauh lebih rendah
daripada keluaran potensi.

Latihan 7.5

1. Peningkatan berterusan dalam paras harga umum dikenali sebagai inflasi.

2. Komponen utama bakul pengguna IHP Malaysia adalah perbelanjaan
untuk makanan yang mewakili 34% daripada jumlah perbelanjaan.

274  JAWAPAN

Latihan 7.6

1. Ada tiga langkah utama dalam pengiraan IHP iaitu:
(a) Mengira kos bakul pengguna IHP pada harga tahun asas.
(b) Mengira kos bakul pengguna IHP pada harga tahun semasa.
(c) Mengira IHP tahun asas dan tahun semasa.

2. Kadar inflasi = IHP baru  IHP lama 100
IHP lama

TOPIK 8: PERDAGANGAN ANTARABANGSA

Latihan 8.1

1. Perdagangan antarabangsa adalah proses bertukar-tukar atau menjual dan
membeli barangan dan perkhidmatan antara dua atau lebih negara.

2. Faktor utama yang menggalakkan perdagangan antarabangsa adalah:

(a) Perbezaan Pemilikan Faktor Pengeluaran
Setiap negara mempunyai faktor pengeluaran sendiri yang berbeza
dari segi jenis, kualiti dan kuantiti. Perbezaan ini adalah faktor utama
mengapa negara menjalankan perdagangan dengan satu sama lain.
Faktor pengeluaran yang berlainan menjadikan setiap negara
menumpukan kepada penghasilan yang berbeza.

(b) Perbezaan Cuaca
Perbezaan dalam iklim menyebabkan negara menumpukan perhatian
kepada menghasilkan pelbagai jenis produk. Sebagai contoh, iklim
panas dan lembap di kebanyakan negara Asia Tenggara, menjadikan
negara seperti Malaysia, Indonesia dan Thailand memberi tumpuan
kepada tanaman getah. Iklim sejuk di Australia dan New Zealand
membolehkan kedua-dua negara ini untuk memberi tumpuan kepada
pengeluaran buah-buahan seperti epal dan oren. Jadi, iklim yang
berbeza menyebabkan pengeluaran barang yang berbeza. Perbezaan
dalam pertanian menggalakkan negara-negara untuk berdagang
antara satu sama lain.

JAWAPAN  275

(c) Perbezaan Kemahiran Buruh
Setiap negara mempunyai tahap kemahiran buruh yang tersendiri.
Sebagai contoh, negara seperti Jepun, Amerika Syarikat dan
Singapura mempunyai tenaga kerja mahir dalam sektor
perindustrian. Oleh itu, negara ini memberi tumpuan kepada
pengeluaran barangan industri. Negara lain seperti New Zealand,
Australia, China dan Malaysia mempunyai tenaga kerja mahir dalam
sektor pertanian. Perbezaan dalam kemahiran pekerja menyebabkan
pengeluaran pelbagai jenis barangan dan ini menggalakkan
perdagangan antarabangsa.

(d) Perbezaan Corak Penggunaan
Biasanya, masyarakat yang berlainan mempunyai cita rasa, pilihan
dan corak perbelanjaan yang berlainan. Keadaan ini menyebabkan
pengeluaran barang mengikut keperluan dan pilihan masyarakat.
Oleh itu, setiap negara akan menghasilkan pelbagai jenis barang.
Pelbagai jenis barangan yang dihasilkan menggalakkan perdagangan
antarabangsa.

Latihan 8.2

1. Faedah mutlak ditakrifkan sebagai keupayaan negara untuk menghasilkan
lebih banyak produk daripada negara lain dengan jumlah sumber yang
sama. Faedah berbanding merujuk kepada keupayaan negara untuk
menghasilkan produk dengan kos relatif lebih rendah berbanding dengan
negara lain.

2. Faedah mutlak melihat kecekapan pengeluaran mutlak dengan mengambil
kira kuantiti output yang boleh dihasilkan menggunakan jumlah input.
Faedah berbanding melihat kecekapan relatif dengan mengambil kira
pengeluaran dengan kos melepas yang paling rendah.

276  JAWAPAN

Latihan 8.3

1. Empat manfaat perdagangan antarabangsa:

Manfaat Huraian
Perdagangan
Antarabangsa Rakyat di setiap negara memerlukan pelbagai barangan.
Memperoleh Walau bagaimanapun, setiap negara tidak dapat
barangan yang menghasilkan semua barang-barang yang dikehendaki dan
tidak boleh diperlukan. Oleh itu, perdagangan antara negara dijalankan
dihasilkan dalam untuk memperoleh barang-barang yang tidak boleh
negara dikeluarkan dalam negara. Sebagai contoh, Malaysia
mempunyai kepakaran dalam pengeluaran minyak sawit,
Meluaskan getah dan lain-lain produk perladangan untuk dieksport ke
pasaran untuk negara-negara lain. Sebaliknya, Malaysia mendapatkan
produk tempatan barang yang tidak boleh dihasilkan di negara ini seperti
kapal terbang, epal dan oren.
Meningkatkan
kecekapan Pengeluaran negara dapat dipasarkan secara meluas
penggunaan melalui perdagangan antarabangsa. Barangan yang dibuat
faktor dalam negara boleh dieksport ke negara lain. Kuantiti
pengeluaran pengeluaran yang lebih tinggi akan membantu kecekapan
Memperoleh pengguna faktor pengeluaran. Ini akan mengurangkan kos
teknologi moden pengeluaran dan harga. Selain itu, ia akan meningkatkan
kebajikan dan juga keadaan hidup rakyat.

Perdagangan antarabangsa menggalakkan pengkhususan.
Pengkhususan bermakna setiap negara pakar dalam
menghasilkan produk tertentu yang mana ia boleh
dilakukan dengan cekap. Ini akan memastikan kecekapan
dalam penggunaan faktor pengeluaran.

Perdagangan antarabangsa membolehkan teknologi moden
untuk diimport dari negara maju ke negara membangun.
Teknologi moden akan membolehkan negara membangun
untuk meningkatkan keupayaan pengeluaran mereka.
Perdagangan antarabangsa juga membolehkan negara
membangun untuk menikmati penggunaan produk
berteknologi tinggi seperti komputer, kamera digital dan
sebagainya.

JAWAPAN  277

2. Kaedah untuk menghadkan perdagangan bebas adalah:

(a) Tarif
Tarif adalah cukai ke atas barangan asing yang diimport. Tarif boleh
dibahagikan kepada tiga jenis:

(i) Tarif Ad valorem: Cukai import yang dikira berdasarkan
peratusan nilai barang yang diimport.

(ii) Tarif Khusus: Potongan cukai tetap yang tidak bergantung
kepada nilai barang yang diimport.

(iii) Tarif Kompaun: Gabungan tarif ad valorem dan tarif khusus.

(b) Kuota
Kuota adalah had maksimum yang ditetapkan pada jumlah barangan
yang boleh diimport ke dalam negara dalam tempoh masa tertentu.
Pelaksanaan kuota tidak akan mempengaruhi hasil kerajaan. Malah,
kuota memberi perlindungan kepada firma tempatan. Tiada
persaingan lebih sengit daripada syarikat asing apabila kuota dipenuhi.
Kesan utama kuota adalah bahawa ia meningkatkan harga barangan
yang diimport. Walau bagaimanapun, memandangkan kuantiti yang
terhad untuk barangan, pengguna sanggup menghabiskan banyak
wang bagi mendapatkan produk ini.

(c) Subsidi
Kerajaan memberi subsidi kepada pengeluar untuk memperbaiki
kedudukan pasaran mereka. Dengan subsidi, pengeluar boleh
memasarkan produk mereka pada harga yang lebih rendah daripada
kos sebenar mereka. Subsidi boleh dalam pelbagai bentuk seperti
pengagihan wang tunai secara langsung, konsesi cukai, pinjaman
pada kadar faedah di bawah pasaran dan lain-lain. Dua jenis subsidi
yang biasanya digunakan adalah subsidi pengeluaran domestik yang
diberikan kepada pengeluar barangan pesaing import dan subsidi
eksport yang diberikan kepada pengeluar barangan yang dieksport
ke negara asing.

(d) Halangan Eksport Sukarela
Dengan VER, kerajaan dapat menyederhanakan keinginan persaingan
antarabangsa dengan membenarkan pengeluar domestik yang kurang
cekap untuk mengambil bahagian dalam pasaran yang dikawal oleh
pengeluar asing. Ini membolehkan produk dijual pada harga yang
lebih rendah.

278  JAWAPAN

(e) Kawalan Pertukaran Mata Wang Asing
Kerajaan boleh mengawal mata wang asing yang digunakan dengan
mengenakan pelbagai bentuk kawalan untuk mempengaruhi aktiviti
perdagangan antarabangsa seperti import. Antara kaedah yang
digunakan untuk mengawal kuantiti barang yang diimport adalah
dengan mengawal jumlah mata wang asing yang digunakan untuk
mengimport barang ini. Alternatif lain adalah untuk menjual mata
wang asing pada kadar yang lebih tinggi berbanding dengan kadar
pasaran.

(f) Sekatan Lain
Kerajaan juga boleh menggunakan kaedah lain untuk mengurangkan
penggunaan barang yang diimport. Sebagai contoh, kerajaan boleh
mengarahkan semua jabatan kerajaan untuk menggunakan produk
yang dibuat di dalam negara sahaja, seperti kereta nasional Proton.
Kerajaan juga boleh mengarahkan institusi kewangan seperti bank
untuk mengurangkan pemberian pinjaman bagi menyokong
pembelian barang yang diimport.

Latihan 8.4

1. Syarat perdagangan boleh ditakrifkan sebagai nisbah harga atau kuantiti
komoditi eksport kepada harga atau kuantiti satu komoditi import.

2. Perlindungan diperlukan untuk:

(a) Melindungi Industri Baru
Setiap negara mempunyai industri baru untuk dibangunkan. Satu
industri baru tidak bersedia untuk bersaing dengan syarikat asing
dan ia perlukan bantuan dan sokongan kerajaan untuk meneruskan
operasi. Tanpa bantuan kerajaan, ia akan berdepan persaingan yang
kuat dan mungkin juga perlu ditutup jika ia gagal hidup untuk terus
bersaing.

(b) Melindungi Keselamatan Negara
Barang tertentu perlu dihasilkan oleh negara itu sendiri. Sesebuah
negara tidak boleh bergantung kepada negara lain untuk
menghasilkan barang tertentu. Ini adalah atas sebab keselamatan.
Sebagai contoh, jika Malaysia bergantung kepada Thailand
sepenuhnya untuk mendapatkan bekalan beras, dan sekiranya
peperangan berlaku antara Malaysia dengan Thailand, maka ini
mungkin boleh menjejaskan keselamatan negara seperti Thailand
boleh menyekat bekalan beras ke Malaysia.

JAWAPAN  279

(c) Mempelbagaikan Aktiviti Ekonomi
Sekatan perdagangan juga perlu untuk mempelbagaikan aktiviti
ekonomi negara yang akan menyumbang ke arah pendapatan negara
melalui pertukaran asing. Jika sesebuah negara banyak bergantung
kepada industri eksport tertentu, ia boleh menyebabkan penurunan
dalam pendapatan negara, jika industri merosot.

(d) Melindungi Sumber
Dasar perlindungan juga boleh digunakan untuk melindungi industri
tempatan dan sumber mereka. Apabila pengguna mula bergantung
kepada barangan import, ia tidak menggalakkan aktiviti ekonomi
dalam negeri. Ini akan memberi kesan kepada permintaan bagi
sumber tempatan termasuklah pengeluaran tenaga kerja. Ini akan
menyebabkan kadar pengangguran naik. Lain-lain masalah sosial
yang berkaitan akan muncul adalah rompakan, kecurian dan
ketidakstabilan politik.

(e) Melaksanakan Langkah Anti-lambakan
Anti-lambakan merujuk kepada aktiviti syarikat asing yang
mempunyai pengeluaran berlebihan dan dijual kepada negara lain
dengan harga yang jauh lebih rendah berbanding dengan harga yang
dijual di negara sendiri. Keadaan ini akan menggalakkan import. Jika
ini berterusan, secara seriusnya ia akan memberi kesan kepada
industri tempatan. Oleh itu, dasar perlindungan diperlukan untuk
menjaga kebajikan industri tempatan kerana ia menyumbang ke arah
ekonomi negara.

280  JAWAPAN

TOPIK 9: KEWANGAN ANTARABANGSA

Latihan 9.1

1. Kadar pertukaran mata wang asing merujuk kepada kadar di mana satu
mata wang boleh ditukar kepada yang lain.

2. Kadar pertukaran mata wang asing ditentukan berdasarkan interaksi
antara permintaan wang dan penawaran wang. Keseimbangan dicapai
apabila permintaan dan penawaran untuk mata wang adalah sama.
Apabila faktor yang mempengaruhi permintaan atau penawaran berubah,
keseimbangan kadar pertukaran mata wang asing juga berubah.

Latihan 9.2

Empat faktor yang mempengaruhi kadar pertukaran asing adalah:

(a) Harga Barang Dagangan
Harga barangan yang diniagakan adalah faktor utama yang menentukan
permintaan dan penawaran wang. Jika barang tempatan boleh dijual lebih
murah dari negara lain, ia akan meningkatkan eksport dan akhirnya,
menyebabkan kenaikan dalam permintaan untuk mata wang tempatan. Ini
bermakna, nilai mata wang tempatan akan meningkat berbanding dengan
nilai mata wang lain. Sebaliknya, jika harga barang yang diimport lebih
murah, ia akan menggalakkan permintaan bagi mata wang asing melalui
peningkatan dalam import. Ini akan menjadikan nilai mata wang asing naik
dan nilai mata wang tempatan turun.

(b) Tahap Inflasi
Terdapat dua sebab mengapa nilai mata wang boleh jatuh. Pertama, tahap
inflasi yang tinggi akan membuat produk tempatan lebih mahal daripada
barangan yang diimport. Perbezaan dalam harga akan menggalakkan
pengguna untuk membeli barang yang diimport, secara langsung akan
meningkatkan nilai dan permintaan bagi mata wang asing. Kedua, inflasi
bukan sahaja memberi kesan kepada harga barangan yang dijual dalam
negara tetapi juga harga barangan yang dieksport. Pengeksportan barang
akan menjadi lebih mahal dan ini akan menyebabkan penurunan dalam
permintaan bagi mata wang tempatan. Akhirnya, nilai mata wang
tempatan akan merosot.

JAWAPAN  281

(c) Kadar Faedah
Antara faktor penting yang mempengaruhi pergerakan modal adalah kadar
faedah. Kadar faedah mencerminkan kadar pulangan ke atas pelaburan
yang dibuat. Kadar faedah yang tinggi menunjukkan pulangan pelaburan
yang menguntungkan dan aliran masuk modal meningkat. Peningkatan
dalam aliran masuk modal akan menyebabkan peningkatan dalam
permintaan bagi mata wang tempatan dan ini akhirnya akan meningkatkan
nilai mata wang tempatan berbanding dengan mata wang asing.
Sebaliknya, kadar faedah yang rendah berbanding dengan nilai negara lain
akan menggalakkan aliran keluar modal. Ini akan mengurangkan
permintaan dan seterusnya, nilai mata wang tempatan. Permintaan bagi
mata wang asing akan meningkat kerana pelabur akan melabur di negara
yang menawarkan kadar faedah yang tinggi.

(d) Pendapatan Rakyat dalam Negara
Purata pendapatan penduduk di negara mempengaruhi corak perbelanjaan
mereka. Mereka yang mempunyai pendapatan yang tinggi lebih suka
untuk mengimport barang dari luar negara kerana mereka mempunyai
kuasa beli yang lebih tinggi. Ini akan meningkatkan permintaan bagi mata
wang asing. Sebaliknya, pendapatan yang rendah mendorong orang
membeli hanya barang keluaran tempatan.

TOPIK 10: KEWANGAN DAN PERDAGANGAN
ANTARABANGSA: MASALAH DAN DASAR

Latihan 10.1

1. Negara perlu bersedia untuk membeli dan menjual emas dengan harga
yang ditentukan supaya sistem menjadi lebih berkesan. Dengan kata lain,
bank pusat negara itu perlu mengekalkan pariti rasmi antara mata wang
dan emas dengan membeli dan/atau menjual emas pada harga pariti rasmi
yang merupakan harga mata wang bagi setiap negara dalam sandaran
emas.

2. Di bawah Piawaian Emas, negara mempunyai sedikit kawalan ke atas
penawaran wang. Aliran masuk emas akan menjadikan imbangan
pembayaran kepada lebihan dan penawaran wang akan berkembang.
Negara dengan defisit imbangan pembayaran, kemudian akan
membetulkan masalah ini dengan menguncupkan penawaran wang.
Walau bagaimanapun, ini akan menjejaskan ekonomi, di mana pendapatan
dan pekerjaan akan berkurangan. Dengan kata lain, negara boleh bertindak

282  JAWAPAN

untuk melindungi rizab emas dan tindakan ini akhirnya akan menghalang
mekanisme pelarasan untuk membetulkan defisit.

Selain itu, penawaran wang negara bergantung kepada jumlah emas yang
ada. Apabila lokasi besar emas baru telah ditemui, bekalan emas dunia
akan meningkat bersama-sama dengan paras harga dan pendapatan.
Walau bagaimanapun, apabila tiada emas baru ditemui, paras harga dan
pendapatan akan menurun.

Latihan 10.2

Salah satu masalah Sistem Bretton Woods ialah ia tidak simetri di mana negara
dengan imbangan pembayaran defisit yang kronik diwajibkan untuk
menurunkan nilai mata wang mereka dan mengurangkan defisit dengan
menguncupkan ekonomi mereka. Tindakan ini menyebabkan harga dan
pekerjaan akan meningkat. Ini bermakna bahawa negara telah kehilangan stok
mata wang asing dan oleh itu, terpaksa mengubah kadar pertukaran. Walau
bagaimanapun, negara dengan lebihan imbangan pembayaran tidak diwajibkan
untuk menilai semula mata wang mereka. Mereka boleh membeli mana-mana
bekalan melebihi mata wang asing dengan mata wang mereka sendiri untuk
mengekalkan kadar pertukaran tetap.

Satu lagi masalah Sistem Bretton Woods adalah semua mata wang negara telah
ditetapkan pada Dolar Amerika dan kerajaan Amerika diwajibkan untuk
menukar Dolar untuk emas pada harga yang tetap. Selagi imbangan pembayaran
Amerika seimbang dalam jangka masa panjang, sistem itu akan beroperasi
dengan baik. Namun, dalam pertengahan 1960an, imbangan pembayaran
Amerika adalah dalam defisit. Sebagaimana semua negara menuntut Dolar
digunakan untuk campur tangan, Amerika pula tidak bertanggungjawab untuk
membetulkan ketidakseimbangan. Oleh itu, tiada tindakan diambil untuk
menyesuaikan dasar fiskal atau dasar monetari bagi membetulkan
ketidakseimbangan luaran. Lama kelamaan, bank pusat asing mengalami
peningkatan jumlah Dolar. Negara dengan imbangan pembayaran lebihan
terpaksa membeli Dolar Amerika dan menjual mata wang tempatan untuk
mengelakkan mata wang mereka dari menambah nilai. Masalah mula berlaku
pada akhir 1960an, apabila bank pusat asing telah memegang sejumlah besar
Dolar Amerika berbanding dengan stok emas Amerika pada harga rasmi USD35
setiap auns.