236 บทละครร้อง เครือณรงค์ ตัวละครหลัก คุณหญิงจ าปา ดร.ขวัญฟ้า ภู่แพ่งสุทธิ์ พระยาณรงค์รักษ์ (พร้อม) ครูพาณุพล กาญจนกฤต เครือณรงค์ อ.ญาณวุฒิ ไตรสุวรรณ จ ารักษ์ อ.จารุพงศ์ จันทรีย์ พวงแก้ว ครูลักษิกา สุภาโชค ตัวละครสมทบ พระยารามพลพ่าย ครูวุฒิชัย นราแก้ว แม่บัวค า ครูเปรมใจ เพ็งสุข ผีเครือฟ้า ครูอาภัสรา นกออก ดาบฉ่อง ครูศิริชัย นาคพุฒิ สิงห์ ครูอนุชา สีฟัก ฉิว นางสาวอันนา มามาก ตัวละครประกอบในฉากต่างๆ -เสียงดนตรีไทยคลองานแต่งบรรเลงขึ้น เพลงนางนาค -ฉากกลายเป็นงานแต่งงาน มีโต๊ะรดน้ าสังข์ตรงกลาง แขกเหรื่อเข้ามารอรดน้ าสังข์ให้บ่าวสาว -จ ารักษ์และพวงแก้วในชุดบ่าวสาวออกมานั่งโต๊ะรดน้ า พวงแก้วสีหน้าไร้ความสุข -เหล่าเพื่อนเจ้าบ่าวเจ้าสาวและแขกที่มาร่วมงาน ร่วมร้องเพลงเล่าบรรยากาศ เพลง นางนาค ร้องพร้อม ศรีศรีวันนี้ศรีสวัสดิ์ เป็นวันจัดงานมงคลสมรสใหญ่ บ่าวสาวลูกพระยาเกรียงไกร เรือล่มหนองทองจะไปอยู่ไหนนา กลุ่มเพื่อนเจ้าบ่าว เรากลุ่มเพื่อนเจ้าบ่าวเจ้าจ ารักษ์ ยินดีนักเพื่อนได้เป็นฝั่งฝา แต่เล็กเล็กเคยเพียรเรียนกันมา มาวันนี้เข้าวิวาห์น่าชื่นใจ กลุ่มเพื่อนเจ้าสาว สาวสาวเราทั้งปวงเพื่อนพวงแก้ว ยินดียิ่งแล้วกว่าคราไหน งานออกเรือนรักงามละไม จากนี้ไปเพื่อนจงสุขทุกคืนวัน
237 ร้องเพลงต้นบรเทศ กลุ่มเพื่อนเจ้าบ่าว อยากจะสุขอยากจะสันต์กันมั่งไหม พวกเราพร้อมยอมใจไม่ขัดขืน กลุ่มเพื่อนเจ้าสาว เห็นน้ าหน้า ยินน้ าค า แล้วกล้ ากลืน ไม่อาจฝืนใจสมัครรักได้ลง กลุ่มเพื่อนเจ้าบ่าว ใช่ซี้...ใครจะงามเท่าจ ารักษ์ กลุ่มเพื่อนเจ้าสาว รู้ประจักษ์ก็จงเจียมอย่าเทียมหงส์ กลุ่มเพื่อนเจ้าบ่าว+เจ้าสาว ต่างหยอกล้อเขินขวยไม่งวยงง เสริมส่งวันส าราญงานมงคล -จ ารักษ์และพวงแก้วรดน้ าเสร็จก็เดินออกมาสู่กลางเวที พระยาผู้บิดาทั้งสองขึ้นกล่าวกับแขกในงาน -จ าปาและบัวค าคุยกัน จ าปา แสนดีใจได้เป็นทองแผ่นเดียวกัน ฝากลูกชายของดิฉันด้วยหนา เขาช่างเหมาะสมกันดิฉันว่า แสนปรีดาได้อยู่ร่วมคู่เคียง บัวค า ฉันต้องขอบคุณคุณที่ช่วยลูกสาว ไม่ให้เป็นเมียน้อยฉาวนางลาวเฉียง มีเพียงลูกเราสองครองร่วมเรียง ไม่มีสาวลาวเวียงมาราวี -พระยาผู้บิดาทั้งสองกล่าวจบพอดี แขกในงานต่างร่วมร้องแสดงความยินดี ร้องทุกคน ศรีศรีวันนี้ศรีสวัสดิ์ เป็นวันจัดงานมงคลสมรสศรี บ่าวสาวช่างเหมาะสมกันดี จงปราศทุกข์สุขขีนิรันดร์เอย เพลงต้นบรเทศ -พวงแก้วพยายามปั้นหน้ามีความสุข -ที่มุมหนึ่งเครือณรงค์ที่ปลอมตัวปรากฎตัวขึ้นในวงไฟเขามองคนรักก าลังแต่งงานกับคนอื่นอย่างคับแค้น -แสงเหลือจับที่เครือณรงค์คนเดียว เขามองไปรอบๆเหมือนวางแผนบางอย่าง ครู่หนึ่งแล้วเฟดมืดสนิท
238 องก์ที่ 4 แกล้งพาหนี -แสงสว่างขึ้นมาเผยให้เห็นห้องหอของบ่าวสาวยามเช้า จ ารักษ์ก าลังแต่งตัวจะออกไปท างาน พวงแก้ว ยังคงนั่งสางผมอย่างเศร้าๆที่บนเตียง บรรเลงเพลงกาเรียนทอง ร้องกาเรียนทอง ลูกคู่ญ แม้ได้เสียเป็นเมียของจ ารักษ์แล้ว แต่พวงแก้วไม่อาจคุมใจลุ่มหลง หัวใจนี้มีไว้เพื่อเครือณรงค์ ไม่อาจปลงปล่อยจิตอนิจจา ลูกคู่ช จ ารักษ์เองก็รู้อยู่เต็มอก แต่ไม่อาจปลงตกเสน่หา ยอมท าใจแม้จะได้เพียงกายา คงดีกว่าเสียใจไปชั่วกาล --เจรจา— จ ารักษ์ พี่รู้ ว่าน้องพวงแก้วไม่ได้รักพี่ แต่พี่รักน้องจริงๆ และตอนนี้น้องก็เป็นเมียพี่แล้ว ยังไงพี่เครือแกก็เลือกจะทิ้งน้องไปเอง ท าใจเถิดนะ พี่สัญญา ว่าจะรักน้องทุกวัน จนกว่าน้องจะยอมใจอ่อนรักพี่ และพี่..จะเลี้ยงดูพวงแก้วให้มีความสุข พวงแก้ว ค่ะ จ ารักษ์ พี่ไปท างานก่อนนะ -จ ารักษ์ออกจากห้องไป -พวงแก้วนั่งอยู่ครู่หนึ่งก็ร้องไห้ บรรเลงเพลงแขกถอนสายบัว 1 เที่ยว ร้องแขกถอนสายบัว พวงแก้ว ถึงได้ขุนเชี่ยวพิชชาเป็นสามี เหลือลืมพี่เครือณรงค์น่าสงสาร ชังสิ่งไหนไยท ากรรมบันดาล ริปากหวานก้นเปรี้ยวไม่เสียวใจ ไหนให้สัตย์ปฏิญานไม่รานรัก ในชาตินี้มิพักมีเมียไหน มีเมียลาวฉาวสนั่นไม่ทันไร อยากจะใคร่ต่อว่าให้หน้าม้าน -เครือณรงค์ออกมาจากที่ซ่อน พวงแก้วตกใจ เขารีบเข้าไปปิดปากไม่ให้เธอร้อง เมื่อเห็นว่าเธอได้สติก็เปิดปาก --เจรจา—
239 พวงแก้ว พี่เครือณรงค์! เพลงจีนขวัญอ่อน เครือณรงค์ (ร้อง) ไม่จริงเลย น้องเอ๋ย ไม่เคยปด (พูดเร็ว) ไม่เคยทรยศ ไม่เคยคิดคด ไม่เคยคิดโกง ไม่เคยคิดดื้อด้าน ไม่เคยมีเมียคนใหม่ ไม่เคยไปยุ่งกับใคร ไม่เคยท าตัวแย่ๆ คุณแม่ตอแหลพาล แกล้งประจาน จัญไร!!! เท็จใส่ความ (ร้อง) หมายจะมา พาเจ้า หนีเรือนหอ พี่แอบรอถึงเช้า เข้ามาถาม (พูดเร็ว) ที่แรกนั้นอยากจะฆ่าทั้งงานให้วอดวาย ให้มันตายกันทั้งงาน (ร้อง) แต่พี่ห้ามใจ ด้วยรัก หักฤดี พวงแก้ว น้องมีผัว เสียตัว ชั่วเสียแล้ว ใช่พวงแก้ว ตุนาหงัน ชีวันพี่ เพราะแม่ผัว แม่ตัว ท่านย่ ายี หลอกล้าง ชีวี น้องหมองมล ร้องคู่ (ช) เถิดจนตาย ไม่หาย สวาทพี่ แต่เสียที เชิงเสน่ห์ ระเหระหน (ญ) เถิดจนตาย ไม่หาย สวาทน้อง (ช) เกิดเป็นหญิง สิ่งควร สงวนชนม์ เลิกระคน ชนชู้ รู้แก่ใจ (ญ) เกิดเป็นชาย ตัวตาย ห้ามย่ ายี ทุกข์ครานี้ แม่จ าปา ตัวบงการ เครือณรงค์ น่า.....น้อง ถ้าพี่ไม่ได้ครองคู่อยู่กับน้อง พี่คงเสียใจจนตาย ตามพี่ไปด้วยกันเถิด นะพวงแก้ว น้องตอบพี่มาค าเดียว!!! เดี๋ยวนี้!!! ตอบมาเถอะว่าจะไปกับพี่ หากเจ้าไม่ไปพี่ ยิงตัวให้ตายที่นี่ ตายตรงนี้ ในห้องหอนี้แหละ เพลงบังใบ พวงแก้ว * น้องได้ฟังดังหอกปักเข้าอกรอบ ดวงใจหนา น้องจะตอบ ไม่ไป ได้หรือนา รักยิ่งผัว ยิ่งกว่าเพื่อน รักเสมือน ชีวา พี่อยากให้ น้องชั่วช้า ก็ตามที สุดหัก สุดหาญ ใจร้าวราญ ระทม สุดรัก สุดดวงใจ ฟ้าให้ ตามปรารถนา แท้แต่กรรมท ามา ต้องมิพรากกัน * น้องได้ฟังดังหอกปักเข้าอกรอบ ดวงใจหนา น้องจ าใจ ต้องไป ตามพี่ยา เพราะรักยิ่งผัว ยิ่งกว่าเพื่อน รักเสมือน ชีวา พี่อยากให้ น้องชั่วช้า ก็ตามที*
240 เพลงบังใบชั้นเดียว --เจรจา-- เครือณรงค์ พวงแก้ว รีบไปกันเถะ ไปอยู่กับพี่ อย่างที่เคยสัญญากันไว้ พวงแก้ว จ้ะ พี่เครือ -ทั้งคู่ช่วยกันเก็บของใส่กระเป๋า พวงแก้วแอบเขียนจดหมายทิ้งไว้ให้จ ารักษ์ -แสงค่อย ๆ เฟดลงจนมืดสนิท พวงแก้ว พี่เครือ น้องลืมของ เครือณรงค์ รีบมานะพวงแก้ว เดี๋ยวพี่จะออกไปดูต้นทางก่อน เผื่อมีใครมาเห็นเข้า -พวงแก้วเข้าไปเขียนจดหมาย องก์ที่ 5 ผีเครือฟ้า เพลงโอ้ลาวครวญ 2 เที่ยว -แสงสว่างขึ้นเผยให้เห็นห้องเช่าซอมซ่อของเครือณรงค์ -ควันขึ้น เป็นลักษณะของความฝัน เครือณรงค์นั่งอยู่ที่เตียง ที่มุมหนึ่งหญิงคนหนึ่งหันหลังท าผมอยู่ เครือณรงค์ พวงแก้วไม่ต้องกลัวนะ ไม่นานพี่ก็คงได้เลื่อนยศ เมื่อมีบรรดาศักดิ์สูงก็คงจะได้ พระราชทานเงินเดือนมากขึ้น พี่จะหาซื้อบ้านใหม่ให้เราอยู่กันสบายๆ (ลุกไปหา หญิงคนนั้น) มาเถิดพวงแก้ว ให้พี่ได้รับขวัญน้องให้ชื่นใจ... -หญิงคนนั้นหันมาใบหน้าน่ากลัว เธอไม่ใช่พวงแก้วแต่เป็นผีเครือฟ้า -แสงไฟในห้องกระพริบติดๆดับๆ เครือณรงค์ตกใจถอยไปล้มที่กลางห้อง --เจรจา-- เครือณรงค์ กลัวแล้ว อย่าท าไรฉันเลย กลัวแล้ว! ร้องโอ้ลาวครวญ ลูกคู่ ผีเอยผีเครือฟ้า จ าต้องมาเตือนลูกให้ได้ตรองตริ ก่อนท าผิดกว่าเดิมที่เริ่มริ เตือนสติเครือณรงค์ให้ปลงใจ -ผีเครือฟ้ากลายร่างเป็นหน้าตาสวย ตรงเข้าไปหาเครือณรงค์ ลูบหลังด้วยความรัก เครือณรงค์ยิ่งกลัว เพลงลาวครวญ ผีเครือฟ้า ลูกเอยลูกรัก ผินพักตร์หามารดาอย่าผลักไส แม่เอง แม่เครือฟ้าใช่ใคร ผู้ที่ให้ก าเนิดลูกยา แม่มาหาบุญเหลือเพื่อเตือนเจ้า อย่าได้เอาเมียน้องมาเลยหนา ผิดกาเมสุมิจฉาจารา จะน าพาลงนรกตกอบาย
241 แม่เองยังอยู่ในเมืองผี เพราะมีเวรกรรมมากหลาย เหตุด้วยแม่ฆ่าตัวตาย จึงเป็นอสุรกายจนบัดนี้ ไม่อยากให้เจ้าต้องเป็นเหมือนแม่ เพียงแค่เรื่องรักไม่ควรที่ แม่พลาดมาแล้วจึงรู้ดี เชื่อค าชนนีเถิดลูกยา แม่มาเตือนตัวเจ้าได้เท่านี้ ถึงยามกลับเมืองผีรับโทษา ลาแล้วแก้วใจครรไลลา หวังว่าเจ้าจะตริสติตรอง เครือณรงค์ แม่จ๋า แม่ อย่าเพิ่งไป แม่! -แสงไฟกระพริบถี่ ผีเครือฟ้าคืนร่างน่ากลัว ค่อยๆเดินหายลับไป -เสียงหมาหอนชวนขนลุกดังขึ้น -แสงไฟกระพริบจนดับมืดลง เครือณรงค์ แม่ แม่จ๋า อย่าเพิ่งไป.... -แสงไฟสว่างขึ้นเห็นเครือณรงค์นอนร้องโวยวายอยู่บนเตียง พวงแก้วก าลังจัดของอยู่ตกใจเข้ามาปลุก พวงแก้ว พี่เครือณรงค์ เป็นอะไรคะพี่! -เครือณรงค์ตื่นขึ้นมา มองไปรอบๆ เพลงสามไม้นอก เครือณรงค์ ทั้งหมดที่เห็นนั้นหรือคือความฝัน? คงกระนั้นเพราะง่วงจนทนไม่ไหว เพลงสามไม้ใน พวงแก้ว บอกน้องทีพี่ฝันเห็นอันใด จึงร้องลั่นสนั่นไหวถึงเพียงนี้ เพลงสามไม้นอก เครือณรงค์ พี่ฝันเห็นแม่...แม่เครือฟ้า พวงแก้ว แม่หญิงลาวล้านนามารดาพี่? เพลงสามไม้ใน เครือณรงค์ ใช่...มาเตือนให้ระงับกรรมอัปรีย์ พวงแก้ว ที่พี่พาน้องหนีตามกันมา? เพลงสามไม้นอก เครือณรงค์ รักเกินรักผลักแม่ลงนรก ให้เวียนวกเสวยทัณฑ์อันหนักหนา ฆ่าตัวตายถวายรักหักชีวา แม่ไม่อยากให้พี่ยาตามลงไป --เจรจา— พวงแก้ว พี่เครือ น้องก็คิดอยู่เหมือนกัน ว่าสิ่งที่เราท าอยู่ มันถูกแล้วใช่ไหม แต่ที่พวงแก้วยอมตามพี่มา เพราะพวงแก้วรักพี่ เครือณรงค์ พี่รู้ และพี่ซึ้งใจในรักของพวงแก้วแล้ว แต่ที่เราท ามันผิด พี่ไม่น่าบังคับพวงแก้วให้มากับพี่เลย พี่ขอโทษนะ พวงแก้ว แล้ว...เราควรท าตามค าเตือนของคุณแม่พี่ใช่ไหมคะ
242 -เครือณรงค์พยักหน้า เครือณรงค์ จ้ะ พวงแก้ว เรารีบไปกันเถอะก่อนเรื่องจะบานปลายไปมากกว่านี้ -เครือณรงค์ช่วยพวงแก้วจัดของ เพลงโศกตัด ลูกคู่ ต่างคนต่างช่วยกันรีบเก็บของ แม้อกจะร่ าร้องสักเพียงไหน ตามองตาต่างรู้ซึ้งถึงความนัย ไม่อยากพรากจากกันไปใจเจ็บช้ า -เครือณรงค์และพวงแก้วกอดกัน โผเข้ากอดยอดบูชาคราสุดท้าย ก่อนต้องกลายเป็นคนอื่นต้องกลืนกล้ า น้ าตาตกอกสะอื้นฝืนใจจ า เครือณรงค์ ถึงคราวอ าลาแล้วแก้วดวงใจ -ทั้งคู่พากันออกจากฉากไป -แสงเฟดลงจนมืดสนิท องก์ที่ 6 กรรมมาเยือน เพลงสร้อยเพลง (ทางเปลี่ยน) -แสงสว่างขึ้นเป็นห้องหอของจ ารักษ์ จ ารักษ์นั่งร้องไห้อ่านจดหมายอยู่ที่เตียง -คุณหญิงจ าปายืนด่านางรับใช้ที่มุมหนึ่ง พระยารามพลพ่ายก าลังดูแลแม่บัวค าที่ก าลังเป็นลมที่อีกมุม --เจรจา— คุณหญิงจ าปา แกดูแลกันยังไงให้ไอ้เครือณรงค์มันเข้ามาล้วงคองูเห่าได้! พระยารามพลพ่าย อย่าไปว่านังฉิวมันเลย ลูกผมเองมันก็ไม่รักดีหนีตามผู้ชาย..งามหน้านัก! แม่บัวค า ท าไมคุณพี่ว่าลูกเราหละคะ ลูกเราเป็นผู้หญิงจะไปสู้แรงอะไรเขาได้... -พระยาณรงค์รักษ์เข้ามาพร้อมดาบฉ่อง พระยาณรงค์รักษ์ เดี๋ยวฉันจะไปดูที่ห้องเช่าเจ้าเครือมัน มันคงหนีไปอยู่ด้วยกันที่นั่น คุณหญิงจ าปา ลูกไม่ต้องกังวลไปนะจ๊ะ เดี๋ยวแม่จะตามพวงแก้วกลับมาให้ได้ จ ารักษ์ คุณแม่ไม่ต้องมายุ่งกับผม!!!! -ทุกคนมองที่จ ารักษ์ ร้องสร้อยเพลง จ ารักษ์ จดหมายน้องพวงแก้วที่ทิ้งไว้ เฉลยนัยความจริงทุกสิ่งสรรพ์ ว่าเหตุใดต้องลี้หนีตามกัน ทั้งหมดมันใช่ความผิดคิดชั่วช้า แต่เพราะรู้ความจริงสิ่งเปิดเผย พี่เครือเขาไม่เคยท าเรื่องบ้า
243 มีเมียลาวดั่งข่าวที่เต้ามา ทั้งหมดแม่จ าปานั้นหาความ! -ทุกคนตกใจมองที่คุณหญิงจ าปา เพลงทองย่อนตัด คุณหญิงจ าปา แม่ท าไปเพราะแม่อยากให้เจ้า ได้มีเหย้ามีเรือนกันเพื่อนหยาม และเห็นว่าควรคู่แล้วพวงแก้วงาม ไม่คิดว่าเป็นหญิงทรามถึงเพียงนี้ จ ารักษ์ หยุดเถิดหนา! มารดาอย่าโยนผิด เรื่องวิปริตทั้งหมดที่เกิดนี่ เพราะความแค้นแน่นกมลของชนนี ด้วยไม่เคยได้แทนที่แม่เครือฟ้า ได้แต่ตัวผัวเขามาครอบครอง จึงขุ่นข้องหมองใจเหมือนใกล้บ้า คิดแก้แค้นเครือณรงค์แทนมารดา คนน้ าตาตกหรือคือลูกนี้! คุณหญิงจ าปา ไม่เป็นไรนะลูก เดี๋ยวพวงแก้วก็กลับมาหาลูก จ ารักษ์ เค้าไม่กลับมาแล้วครับคุณแม่ (ย้ าอีก) พวงแก้วเค้าทิ้งผมไปแล้วครับ เค้าพากัน หนีไปเพราะคุณแม่ เพลงปราสาททอง คุณหญิงจ าปา ฟังนะลูก ลูกก็รู้ ว่าแม่รัก เฝ้าฟูมฟัก น้อยจนใหญ่ ไม่หน่ายหนี ใยตัดพ้อ ดั่งแม่ไซร้ ไร้ความดี ทั้งหมดที่ ท าแน่แท้ เพราะแม่รัก --เจรจา— คุณหญิงจ าปา แม่รักลูกที่สุด นะจ ารักษ์ แม่ท าทุกอย่างเพื่อลูกชายคนเดียวของแม่ เพลงธรณีร้องไห้ (ร้องเนื้อเต็ม) เพราะรักหรือนี่ แม่จ๋า ลูกยาเจ็บช้ าตรอมใจ พลัดพรากจากคู่ เปลี่ยวฤทัย เจ็บใจ สูญเสีย เมีย โอ้แม่จ๋า มิน่าใช่ รัก เสียสิ้นสัตย์ ต่อพี่ชาย เสียก าเนิด เกิดเป็นคน เสียตัวตน เสียใจ เสียความดีปี้ป่น เสียใจทน ความเชื่อใจ อายเอย อายคนเคยชิดใกล้ จะอยู่อย่างไร บนโลกนี้ สิ้นปัญหา ขอลาที เถ้าธุลี อย่าเก็บไว้ -จ ารักษ์หยิบปืน จ าปากรี๊ด กลัว --เจรจา— จ ารักษ์ คุณแม่อย่ามายุ่ง อย่าเข้ามา !!! คุณหญิงจ าปา อย่านะลูกจ ารักษ์ แม่ขอโทษ! แม่ขอหละ วางปืนเถอะลูก!
244 จ ารักษ์ คุณแม่รู้บ้างมั้ยว่าผมรู้สึกยังไง เสียใจแค่ไหน คุณหญิงจ าปา อีเครือฟ้า ไอ้เครือ เพราะพวกมันใช่ไหม ที่ท าให้ลูกต้องเจ็บขนาดนี้ ตายไปแล้วยังมาหลอกมาหลอนชีวิตลูกกูอีก ลูกมันก็เลวเหมือนแม่ไม่มีผิด ลูกอย่าคิดสั้นเลย เชื่อแม่เถอะ ร้องตะนาวมอญ จ ารักษ์ หากชาติหน้ามีจริงไซร้ขอให้เกิด ร่วมมารดาพี่เครือเถิดก าเนิดเกล้า ลูกคู่ เป็นน้องชายแท้ๆเถิด (เอ๋ยจ ารักษ์เอ๋ย) จ ารักษ์ เกิดในท้องแม่จ าปาข้าไม่เอา ลูกคู่ ยกปืนเป่าเข้าขมับ ดับชีวัน! (ลาแล้ว ลาเอ๋ย) จ ารักษ์ คุณแม่จะได้รู้ ว่าการเสียคนที่รักที่สุดไป มันเป็นยังไง ทุกคน อย่า! ไม่ !!!! ลูก (สุดเสียง) -จ ารักษ์ยิงตัวตาย ร่างล้มลงบนเตียง คุณหญิงจ าปา กรี๊ดดดดดดดด! แดดิ้น เรียกคนมาช่วย -คุณหญิงจ าป่าตรงเข้ากอดร่างลูกชาย ร้องไห้เหมือนเสียสติ พระยาณรงค์รักษ์ต้องเข้าไปห้ามภรรยา -เครือณรงค์และพวงแก้วรุดเข้ามา เครือณรงค์เห็นจ ารักษ์ตายแล้วก็ช็อก พวงแก้วก็ทรุดลงนั่งร้องไห้ เพลงอาถรรพ์ (ประสานเสียง) ลูกคู่และตัวละคร แสนสงสารทุกชีวามาพานพบ วิวาห์กลายเป็นงานศพแสนโศกศัลย์ ด้วยรักเกินพอดีที่มีนั้น จึ่งน้ าตาจาบัลย์พลันร่วงพรู เรื่องสะท้อนสอนใจให้คุมจิต อย่ามัวคิดถึงแต่ตนจนหดหู่ ละวางชั่ว ตัวกู และของกู ตั้งตนอยู่ในธรรมะละนิวรณ์ -จบ-
ภาคผนวก ข รายชื่อผู้เข้าชมละครร้องเรื่องเครือณรงค์ วันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2566 ณ โรงละครขนาดเล็ก ชั้น 7 อาคารนาฏศิลป์ไทย วิทยาลัยนาฏศิลป์
246
247
248
249
ภาคผนวก ค การแปลผลการค านวณค่าดัชนีของความสอดคล้อง (Index of Item-Objective Congruence : IOC)
251 กา รแปล ผ ลก ารค าน วณค่ าดัชนีของคว ามสอดคล้อง ( Index of Item-Objective Congruence : IOC) จากการตรวจสอบคุณภาพแบบสัมภาษณ์ วิทยานิพนธ์ ละครร้องเรื่องเครือ ณรงค์ส าหรับผู้ทรงคุณวุฒิที่มีประสบการณ์เกี่ยวข้องกับการแสดงละครร้องและแนวทางในการ สร้างสรรค์ละครร้อง ประเด็นตัวชี้วัดคุณภาพ ระดับคะแนนของ ผู้เชี่ยวชาญ รวม ioc แปลความ คนที่ 1 คนที่ 2 คนที่ 3 1. ละครร้องในแต่ละรูปแบบมีลักษณะ ส าคัญเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 2. จากประสบการณ์ของท่าน เคยก ากับ รับชม ร่วมบรรเลงหรือร่วมแสดง ละครร้องเรื่องใดบ้าง เมื่อใด แต่ละเรื่องมีลักษณะส าคัญอย่างไร +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 3. แนวทางในการสร้างสรรค์ละครร้อง ควรเป็นอย่างไร - การสร้างสรรค์บทละคร - การก าหนดผู้แสดง - การสร้างสรรค์ดนตรีและเพลง - การสร้างสรรค์ลีลาท่าทาง ประกอบการแสดง - การสร้างสรรค์เครื่องแต่งกาย - การสร้างสรรค์ฉาก และอุปกรณ์ ประกอบฉาก +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 4. ในการสร้างสรรค์ละครร้อง ควรมี ข้อควรค านึงอย่างไรบ้าง +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 5. ท่านเห็นว่า การสร้างสรรค์ละครร้อง เรื่องเครือณรงค์ จะเป็นประโยชน์ และสามารถอนุรักษ์ สืบทอด พัฒนา ศิลปการแสดงของชาติสืบต่อไป +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง
252 กา รแปล ผ ลก ารค าน วณค่ าดัชนีของคว ามสอดคล้อง ( Index of Item-Objective Congruence : IOC) จากการตรวจสอบคุณภาพแบบบันทึกข้อมูลการประชุมสนทนากลุ่มย่อย (Focus Group) วิทยานิพนธ์ ละครร้องเรื่องเครือณรงค์ ประเด็นตัวชี้วัดคุณภาพ ระดับคะแนนของ ผู้เชี่ยวชาญ รวม ioc แปลความ คนที่ 1 คนที่ 2 คนที่ 3 ด้านที่ 1 แนวคิดการแสดง ละครร้องเรื่องเครือณรงค์ มีแนวคิดการสร้าง ละครมาจากการบูรณาการ 3 แนวคิด ได้แก่ 1) แนวคิดในการอนุรักษ์ สืบทอด พัฒนา ต่อยอดละครร้อง ด้วยการผสมผสาน รูปแบบการแสดงให้เกิดเป็นละครร้อง รูปแบบใหม่ 2) แนวคิดด้านสุนทรียะความงามในการ แสดงละครร้อง 3) แนวคิดในการน าเค้าโครงเรื่องเดิมที่มี ความสนุกน่าติดตามมาจัดแสดง โดยละครร้องเรื่องเครือณรงค์ มุ่งเน้น ให้ผู้ชมได้เรียนรู้ข้อคิด “รักเกินรัก มัก เกิดทุกข์” 0 +1 +1 2 0.66 สอดคล้อง ด้านที่ 2 ด้านรูปแบบการแสดง รูปแบบการแสดงมีความเหมาะสม ผู้วิจัยก าหนดรูปแบบการแสดงไว้ว่า “เล่นร้องท านองไทย” สามารถอธิบายได้ดังนี้ ค าว่า “เล่น” คือการเล่นละคร แสดง ท่าทางออกเป็นเรื่องราว มีการเปิดเรื่อง ด าเนินเรื่อง และปิดเรื่อง ค าว่า “ร้อง” คือการด าเนินเรื่องด้วยการ ร้องเพลงในรูปแบบที่หลากหลาย แทรก การใช้เจรจาเพื่อทวนบทร้อง +1 0 +1 2 0.66 สอดคล้อง
253 ประเด็นตัวชี้วัดคุณภาพ ระดับคะแนนของ ผู้เชี่ยวชาญ รวม ioc แปลความ คนที่ 1 คนที่ 2 คนที่ 3 ค าว่า “ท านองไทย” คือการใช้เพลงท านอง เพลงไทยเดิม มาปรับประยุกต์ให้เกิด ความร่วมสมัย รูปแบบการร้องมีความเหมาะสม ผู้วิจัยผ สมผส าน รูปแบบก า ร ร้องที่ หลากหลายในละครร้องเรื่องเครือณรงค์ สามารถแบ่งออกได้ดังนี้ รูปแบบดั้งเดิม ร้องแบบมีลูกคู่ (ร้องสลับพูด) ร้องแบบไม่มีลูกคู่ (ร้องล้วน ๆ) การร้องแบบเนื้อเต็ม (การใส่เนื้อร้องแทนการเอื้อน) รูปแบบใหม่ การร้องคู่ผสานเนื้อเพลง (Duet) การร้องผสมการพูดเร็ว (Recitative) การร้องประสานเสียง (counterpoint) +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง ด้านที่ 3 ด้านองค์ประกอบการแสดง 3.1 บทละครมีความเหมาะสม +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 3.2 ผู้แสดงมีความเหมาะสม +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 3.3 ดนตรีและเพลงประกอบการแสดง มีความเหมาะสม +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 3.4 ลีลาท่าทางประกอบการแสดงมีความ เหมาะสม +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 3.5 เครื่องแต่งกายมีความเหมาะสม +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 3.6 ฉากและอุปกรณ์ประกอบการแสดงมี ความเหมาะสม +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง
254 ประเด็นตัวชี้วัดคุณภาพ ระดับคะแนนของ ผู้เชี่ยวชาญ รวม ioc แปลความ คนที่ 1 คนที่ 2 คนที่ 3 ด้านที่ 4 ด้านองค์รวมของผลงาน 4.1 แนวความคิดในงานวิทยานิพนธ์ สามารถถ่ายทอดสู่การแสดงละคร ร้อง เรื่องเครือณรงค์ ได้อย่างชัดเจน +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 4.2 ระยะเวลาที่ใช้แสดงมีความเหมาะสม +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 4.3 องค์ประกอบทุกด้านมีความเป็น เอกภาพ +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 4.4 การใช้พื้นที่ในการแสดงมี ความสัมพันธ์สอดคล้องกับท่าทาง จังหวะ เพลงและเครื่องแต่งกาย +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 4.5 ละครร้อง เรื่องเครือณรงค์ สามารถสะท้อนพฤติกรรมของตัว ละครที่ขาดการยั้งคิดและขาดปัญญา ในการด ารงชีวิต ก่อให้เกิดความ สูญเสียตามมา ซึ่งละครสามารถ น ามาใช้เป็นเครื่องมือสื่อสารให้ เยาวชน คนทุกเพศทุกวัย ได้ตระหนัก รู้ข้อคิดเกี่ยวกับเรื่องความรักได้เป็น อย่างดี อีกทั้งสามารถใช้เป็นแนว ทางการสร้างสรรค์เชิงอนุรักษ์ละคร เป็นการน าทุนวัฒนธรรมเดิมของชาติ ไทยมาสร้างสรรค์ต่อยอดให้คุณค่า ทางตรงทางอ้อมแก่ผู้ชม +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 4.6 องค์ความรู้ใหม่ที่ได้รับจากละครร้อง เรื่องเครือณรงค์มีความเหมาะสม +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง
255 กา รแปล ผ ลก ารค าน วณค่ าดัชนีของคว ามสอดคล้อง ( Index of Item-Objective Congruence : IOC)จากการตรวจสอบคุณภาพแบบสอบถามความพึงพอใจของผู้ชมที่มีต่อการแสดง ละครร้อง เรื่อง เครือณรงค์ ประเด็นตัวชี้วัดคุณภาพ ระดับคะแนนของ ผู้เชี่ยวชาญ รวม ioc แปลความ คนที่ 1 คนที่ 2 คนที่ 3 1. แนวคิดการแสดง 1. การแสดงเป็นการอนุรักษ์ สืบทอด พัฒนาละครร้องได้อย่างชัดเจน +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 2. การแสดงคงความสุนทรียะในละคร ร้องได้อย่างครบถ้วน +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 3. เรื่องราวที่น ามาแสดง มีความ น่าสนใจ ชวนติดตาม +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 2. รูปแบบการแสดงและการร้องเพลง 2.1 รูปแบบการแสดง “เล่น ร้อง ท านอง ไทย” มีความเหมาะสมกับละครร้อง เรื่องเครือณรงค์ +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 2.2 รูปแบบการร้องเพลง มีการบูรณาการ รูปแบบการร้องเพลงที่หลากหลายทั้ง รูปแบบดั้งเดิมและรูปแบบใหม่ +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 2.3 รูปแบบการร้องเพลงแบบใหม่ที่ผู้วิจัย บูรณาการใช้มีความไพเราะ เหมาะสม +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 3. องค์ประกอบการแสดง 3.1 บทละคร - เค้าโครงเรื่องและบทละครมีเนื้อหา ที่น่าสนใจ น าเค้าโครงเรื่องเดิมมา สร้างสรรค์ได้อย่างเหมาะสม - บทร้องมีความสอดคล้องเหมาะสม กับเนื้อเรื่องและการแสดง - บทละครใช้ภาษาไพเราะสละสลวย เสนอข้อคิดสู่ผู้ชมได้อย่างชัดเจนตรง ประเด็น +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง
256 ประเด็นตัวชี้วัดคุณภาพ ระดับคะแนนของ ผู้เชี่ยวชาญ รวม ioc แปลความ คนที่ 1 คนที่ 2 คนที่ 3 3.2 ผู้แสดง - การคัดเลือกผู้แสดงมีบุคลิกภาพ และทักษะการแสดงเหมาะสมกับ บทบาทตัวละคร - ผู้แสดงสามารถถ่ายทอดเรื่องราว และ อารมณ์ตามบทบาทได้อย่างดี - องค์รวมของผู้แสดงมีความ เหมาะสม สามารถโน้มน้าวผู้ชมให้ สนใจติดตามการแสดงได้อย่าง ต่อเนื่อง +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 3.3 ดนตรีและเพลงประกอบการแสดง - เพลงในการแสดงเหมาะสมกับ อารมณ์และสอดคล้องกับการด าเนิน เรื่อง - ดนตรีประกอบการแสดงมีความ ไพเราะร่วมสมัย สื่อสารอารมณ์ตาม บทละครได้อย่างชัดเจน - ดนตรีและเพลง มีความไพเราะร่วม สมัย เหมาะสมกับละครร้องในยุค ปัจจุบัน +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 3.4 ลีลาประกอบการแสดง - การออกแบบลีลาท่าทางของผู้แสดง ที่ประกอบด้วยท่าก าแบ ท่าธรรมชาติ และท่านาฏศิลป์มีความเหมาะสม - การออกแบบลีลาท่าทาง เหมาะสม กับการร้องเพลงในละครร้อง - องค์รวมของท่าทางประกอบการ แสดง +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 3.5 เครื่องแต่งกาย - การสร้างสรรค์เครื่องแต่งกาย มีความเหมาะสมกับเนื้อเรื่อง +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง
257 ประเด็นตัวชี้วัดคุณภาพ ระดับคะแนนของ ผู้เชี่ยวชาญ รวม ioc แปลความ คนที่ 1 คนที่ 2 คนที่ 3 - เครื่องแต่งกายมีความสอดคล้องกับ ยุคสมัยชัดเจน - เครื่องแต่งกายมีความสวยงามใน การใช้สี การออกแบบทรงผม เครื่องประดับ สอดคล้องกับบทบาท ตัวละคร 3.6 ฉากและอุปกรณ์ประกอบการแสดง - น าสื่อเทคโนโลยีสมัยใหม่มาบูรณา การ ใช้ออกแบบฉากประกอบการ แสดงได้อย่างเหมาะสม - ฉากประกอบการแสดงมีความ เสมือนจริงสอดคล้องกับบทละคร - ฉากและอุปกรณ์ประกอบการแสดง ส่งเสริม เนื้อเรื่องให้มีความสมบูรณ์ มากยิ่งขึ้น +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 4. องค์รวมของผลงาน 4.1 แนวคิดในการสร้างสรรค์งานถ่ายทอด สู่การแสดงได้อย่างชัดเจน +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 4.2 ระยะเวลาที่ใช้แสดงมีความเหมาะสม +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 4.3 การใช้พื้นที่ในการแสดงมี ความสัมพันธ์สอดคล้องกับท่าทาง จังหวะ เพลง และเครื่องแต่งกาย +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 4.4 องค์ประกอบการแสดงมีความ สอดคล้อง เหมาะสมกันอย่างเป็น เอกภาพ +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง 4.5 การแสดงส่งผลให้ท่านตระหนักถึง ข้อคิด “รักเกินรัก มักเกิดทุกข์” +1 +1 +1 3 1 สอดคล้อง
ภาคผนวก ง การประชุมสนทนากลุ่มย่อย (Focus Group)
259
260
261
262
263
264
265
266
267 แบบบันทึกข้อมูลการประชุมสนทนากลุ่มย่อย (Focus group) นางรัตติยะ วิกสิตพงศ์ ศิลปินแห่งชาติ (1) (2) (3) (4) (5) (6)
268 แบบบันทึกข้อมูลการประชุมสนทนากลุ่มย่อย (Focus group) นางนฤมัย ไตรทองอยู่ ผู้เชี่ยวชาญด้านนาฏศิลป์ไทย (1) (2) (3) (4) (5) (6)
269 แบบบันทึกข้อมูลการประชุมสนทนากลุ่มย่อย (Focus group) นายเกษม ทองอร่าม ผู้เชี่ยวชาญด้านนาฏศิลป์ไทย (1) (2) (3) (4) (5) (6)
270 แบบบันทึกข้อมูลการประชุมสนทนากลุ่มย่อย (Focus group) รศ.ดร.อนุกูล โรจนสุขสมบูรณ์ ผู้ทรงคุณวุฒิ (1) (2) (3) (4) (5) (6)
271 แบบบันทึกข้อมูลการประชุมสนทนากลุ่มย่อย (Focus group) นายสมชาย ทับพร ผู้ทรงคุณวุฒิ (1) (2) (3) (4) (5) (6)
272 แบบบันทึกข้อมูลการประชุมสนทนากลุ่มย่อย (Focus group) ดร.ชนัย วรรณะลี ผู้ทรงคุณวุฒิ (1) (2) (3) (4) (5) (6)
273 แบบบันทึกข้อมูลการประชุมสนทนากลุ่มย่อย (Focus group) ดร.สุรัตน์ จงดา ผู้ทรงคุณวุฒิ (1) (2) (3) (4) (5) (6)
274 ภาพที่ 34การน าเสนอละครร้อง เรื่อง เครือณรงค์ ต่อผู้ทรงคุณวุฒิประชุมสนทนากลุ่มย่อย (Focus Group) (1) การน าเสนอในองก์ที่ 3 แต่งงาน (2) การน าเสนอในองก์ที่ 3 แต่งงาน (3) การน าเสนอในองก์ที่ 4 แกล้งพาหนี (4) การน าเสนอในองก์ที่ 5 ผีเครือฟ้า (5) การน าเสนอในองก์ที่ 6 กรรมมาเยือน (6) การน าเสนอในองก์ที่ 6 กรรมมาเยือน ที่มา: ผู้วิจัย (1) (2) (3) (4) (5) (6)
275 ภาพที่ 35 ผู้ทรงคุณวุฒิประชุมสนทนาในกลุ่มย่อย (Focus Group) (1) นางรัตติยะ วิกสิตพงษ์ (2) นางนฤมัย ไตรทองอยู่ (3) นายสมชาย ทับพร (4) ดร.ชนัย วรรณะลี ที่มา: ผู้วิจัย (1) (2) (3) (4)
276 ภาพที่ 36 ผู้ทรงคุณวุฒิประชุมสนทนาในกลุ่มย่อย (Focus Group) (1) นายเกษม ทองอร่าม (2) ดร.สุรัตน์ จงดา (3) รศ.ดร.อนุกูล โรจนสุขสมบูรณ์ ที่มา: ผู้วิจัย (3) (1) (2)
277 ภาพที่ 37 การประชุมสนทนากลุ่มย่อย (Focus Group) (1) ผู้วิจัยน าเสนอแนวคิดต่อผู้ทรงคุณวุฒิ (2) ผู้วิจัยน าเสนอรูปแบบการร้องเพลงต่าง ๆ ต่อผู้ทรงคุณวุฒิ (3) การประชุมสนทนากลุ่มย่อย (Focus Group) ที่มา: ผู้วิจัย (1) (2) (3)
ภาคผนวก จ สูจิบัตรละครร้องเรื่องเครือณรงค์
279 ภาพที่38 สูจิบัตรละครร้อง เรื่อง เครือณรงค์ (1) สูจิบัตรหน้าที่ 1 (2) สูจิบัตรหน้าที่ 2 (3) สูจิบัตรหน้าที่ 3 (4) สูจิบัตรหน้าที่ 4 (5) สูจิบัตรหน้าที่ 5 (6) สูจิบัตรหน้าที่ 6 ที่มา: ผู้วิจัย (5) (6) (7) (8) (1) (2) (3) (4) (5) (6)
280 ภาพที่39 สูจิบัตรละครร้อง เรื่อง เครือณรงค์ (1) สูจิบัตรหน้าที่ 7 (2) สูจิบัตรหน้าที่ 8 (3) สูจิบัตรหน้าที่ 9 (4) สูจิบัตรหน้าที่ 10 (5) สูจิบัตรหน้าที่ 11 (6) สูจิบัตรหน้าที่ 12 ที่มา: ผู้วิจัย (1) (2) (3) (4) (5) (6)
281 ภาพที่40 สูจิบัตรละครร้อง เรื่อง เครือณรงค์ (1) สูจิบัตรหน้าที่ 13 (2) สูจิบัตรหน้าที่ 14 (3) สูจิบัตรหน้าที่ 15 (4) สูจิบัตรหน้าที่ 16 (5) สูจิบัตรหน้าที่ 17 (6) สูจิบัตรหน้าที่ 18 ที่มา: ผู้วิจัย (1) (2) (3) (4) (5) (6)
282 ภาพที่41 สูจิบัตรละครร้อง เรื่อง เครือณรงค์ (1) สูจิบัตรหน้าที่ 19 (2) สูจิบัตรหน้าที่ 20 ที่มา: ผู้วิจัย (1) (2)
ภาคผนวก ฉ ประมวลภาพการแสดงละครร้อง เรื่อง เครือณรงค์
284 ภาพที่ 42 การน าเสนอการแสดงละครร้อง เรื่อง เครือณรงค์ (1) การน าเสนอในองก์ที่ 3 แต่งงาน (2) การน าเสนอในองก์ที่ 3 แต่งงาน (3) การน าเสนอในองก์ที่ 3 แต่งงาน ที่มา: ผู้วิจัย (1) (2) (3)
285 ภาพที่43 การน าเสนอการแสดงละครร้อง เรื่อง เครือณรงค์ (1) การน าเสนอในองก์ที่ 4 แกล้งพาหนี (2) การน าเสนอในองก์ที่ 4 แกล้งพาหนี (3) การน าเสนอในองก์ที่ 4 แกล้งพาหนี ที่มา: ผู้วิจัย (1) (2) (3)