Kamus_Indonesia-Filipino

suci, kesucian sukar

suci, kesucian n kabanalan: ang suguh, menyuguhkan v
kabanalan ng kanyang puso ay hinanda: si nanay ay may
nakikita mula sa kanyang mg hinandang keyk para sa mga
aksyon kesucian hatinya bisita; siya ay may hinandang
tampak dari perbutannya tradisyonal na sayaw 1 ibu
menyuguhkan kue pada tamu;
sudah, berkesudahan v 2 dia menyuguhkan
pagtatapos: mga kwento na pertunjukan tari tradisonal
may masaya na pagtatapos
cerita yang berkesudahan suguhan n handa: hand ana
dengan bahagia kape ay ibinigay sa gabi
suguhan kopi diberikan pada
kesudahan n katapusan: ang malam hari
katapusan ng kuwento ay
lubhang kapana-panabik suka a mahilig: siya ay mahilig
kesudahan cerita itu sangat pumunta sa siyudad dia suka
membahagiakan pergi ke kota

menyudahi v itinapos: kesukaan n kahiligan: ang
itinapos niya ang pagsasalita sinangag ang kahiligan ng
tungkol sa malusog na batang iyon nasi gorenglah
tahanan dia menyudahi kesukaan anak itu
pembicaraan tentang rumah
sehat menyukai v gusto: napaka
gusto niya ang mga lutong
sudut, menyudut v maanggulo: maanghang dia sangat
pagsipa niya ay maanggulo menyukai masakan yang
tendangannya menyudut pedas

-- lancip n matalas na sesuka a anumang gusto: sila
anggulo: laki ng matalas na ay kumain ng anumang gusto
naggulo ay 30 besar sudut ng puso nila mereka makan
lancip ialah 30° apa saja sesuka hatinya

-- tumpul n anggulong bika: sukar a mahirap: maputik na
laki ng anggulong bika ay 60 kalsada ay sobrang mahirap
besar sudut tumpul ialah 60° daanan jalan berlumpur
sangat sukar dilalui
tersudut v mawala: siya ay
nag kwento na matapos
mawala ang kanyang posisyon
dia pun bercerita setelah
posisinya tersudut

239

sukarela sulit

sukarela a kusang-loob: siya ay menyulap v nagsalamangka:
tumulong sa mga biktima siya ay nagsalamangka ng
nang kusang-loob dia itlog naging ibon dia
membantu korban banjir menyulap telur menjadi
dengan sukarela burung

sukarelawan n boluntaryo: siya pesulap n salamangkero: siya
ay naging boluntaryo uoang ay salamangkero na sikat sa
magturo sa liblib na baryo dia kanyang lungsod dia adalah
menjadi sukarelawan untuk pesulap yang terkenal di
mengajar di daerah terpencil kotanya

suku n katutubo: katutubo na sulih, sulih suara n pagpapalit
aborigine ay ninuno ng islang boses: pagpapalit boses sa
Australia suku Aborigin palabas na iyon ay napaka-
merupakan lehuhur pulau angkop sulih suara dalam
Australia pertunjukan itu sangat tepat

sulam n tahi: siya ay nag tahi ng suling n babad: siya ay nag
laso sa kanyang damit dia babad ng bulaklak na ito
memberi sulam pita pada upang maging pabango dia
bajunya suling bunga mawar ini
menjadi parfum
menyulam v nagbuburda:
siya ay nag buburda ng sulit a mahirap: mahirap
kanyang damit dia sedang maunawaan ang katanungan
menyulam bajunya na ito sulit memahami soal ini

sulang, bersulang v mag-ihaw: kesulitan n paghihirap: siya
siya ay mag-ihaw upang ay nakaranas ng paghihirap sa
ipagdiwang ang kanyang kanyangpananalapi dia
panalo dia bersulang untuk mengalami kesulitan dengan
merayakan kemenangannya keuangannya

sulap n mahika: (i)mahika ang mempersulit v pahirapan:
pera na ito upang maging huwag mong pahirapan ang
papel sulaplah uang ini sitwasyon jangan mempersulit
menjadi kertas keadaan

240

sumbang, menyumbang sunting, menyunting

menyulitkan v bersumpah v na ngako: siya
makapagpalubha: ang ay na ngako n ahindi na mag
kakapusan ng kasangkapan ay sisinungaling dia bersumpah
makapagpalubha ng tidak akan berbohong
pagkumpleto ng trabaho
kekurangan alat ini sumpit n sipit ng intsik: ang
menyulitkan penyelesaian batang iyon ay kumakain
pekerjaan gamit ang sipit ng intsik anak
itu makan menggunakan
sumbang, menyumbang v sumpit
umabuloy: siya ay umabuloy
ng isang bagong sasakyan dia sumsum n utak ng buto: ang
menyumbang satu mobil baru sakit niya umabot hanggang
utak ng buto sakitnya sampai
-- saran n mungkahi: siy aay ke tulang sumsum
nag bigay ng mungkahi sa
pagdiriwang na ito dia sumur n balon: si tatay ay
memberikan sumbang saran kumuha ng tubig mula sa
dalam kegiatan ini balon ayah mengambil air
dari sumur
penyumbang n kontribyutor:
kontribyutor ng pondo sungguh, sesungguhnya adv
penyumbang dana buong kaseryosohan:
ipaliwanag nang buong
sumbangan n ambag: siya ay kaseryosohan menerangkan
nag bigay ambag na pera sa dengan sesungguhnya
pag diriwang na ito dia
memberikan sumbangan dana sungguhpun p sadya: sadya
dalam acara ini na maganda, wala akong
balak na bilhin sungguhpun
sumber, bersumber v mula sa: bagus, saya tidak ingin
ang karbon ay mula sa fosil ng membeli barang itu
halaman batu bara bersumber
dari fosil tumbuhan sunting, menyunting v mag-edit:
siya ay itinalaga na mag-edit
-- daya n kayamanan: likas ng iskrip ng drama dia
na kayamanan sumber daya ditugaskan menyunting
alam naskah drama

sumpah n panunumpa: ang penyunting n editor: si
lalaki na iyon ay nagsabi ng nanay ay nagtatrabaho bilang
panunumpa pria itu editor ng wika ibu bekerja
mengucapkan sumpah sebagai penyunting bahasa

241

suntuk susu, menyusui

suntingan n na-edit: iskrip menyuruh v utos: inutos si
na na-edit ay ipinadala na tatay na bumili ng aklat ang
gamit ang pos opis suntingan kapatid ko ayah menyuruh
naskah itu telah dikirim adik membeli buku
melalui pos
surut a umurong: ang hakbang
suntuk adv magdamag: si ay na hakbangan na hindi na
kuya/ate ay gumagawa ng maaring umurong muli
gawain ng magdamag kakak langkah sudah terlangkahkan
mengerjakan tugas semalam tidak dapat surut lagi
suntuk
susah a mahirap: siya ay sanay
suram a makulimlim: araw na na sa mahirap na buhay dia
makulimlim hari yang suram sudah terbiasa hidup susah

surat, surat berharga n mga -- hati a nalulumbay: ginawa
mahalagang papel: si nanay ay niya ang kanyang trabaho ng
nag tago ng mga mahalagang nalulumbay dia mengerjakan
papel sa kahadeyero ibu pekerjaannya dengan susah
menyimpan surat berharga di hati
dalam brankas
-- payah a pagsisikap: ang
-- elektronik n e-mail: ako batang iyon ay tinapos ang
ay nagpadala ng e-mail sa kanyang gawain ng pagsisikap
aking kaibigan saya anak itu menyelesaikan
mengirimkan surat elektronik tugasnya dengan susah payah
kepada teman
kesusahan n paghihirap: ang
-- kaleng n liham na walang kanyang pamilya ay
lagda: si tiyuhin ay nakakaranas ng paghihirap
nakatanggap ng liham ng keluarganya sedang
walang lagda kaninang mengalami kesusahan
tanghali paman mendapatkan
surat kaleng siang tadi menyusahkan v nakaaabala:
ang ugali niya ay madalas na
tersurat v nakasulat: bagay nakaaabala sa ibang tao
na iyon ay nakasulat na mula sikapnya seringkali
pa noon hal itu sudah tersurat menyusahkan orang lain
sejak dahulu
susu, menyusui v nag-papasuso:
suruh n utos: ako ay nag utos sa si nanay ay nag-papasuso kay
kanya bumili ng inumin saya kapatid ibu sedang menyusui
suruh dia membeli air minum adik

242

susul, menyusul syarat

susul, menyusul v susunod, susut a lumiit: ang kabisera niya
hahabol: mauna ka na, ay lumiit dahil maraming
hahabol ako pergilah utang modalnya susut karena
sekarang saya akan menyusul banyak hutang

susulan n pagpapatuloy, menyusut v lumiit: lumiit
sumusunod: sumusunod na ang kanyang katawan dahil sa
ulat berita susulan sakit badannya menyusut
karena sakit
susun n tumpok; salansan: isang
salansan ng libro satu susun sutera n sutla: ang kanyang
buku damit ay gawa sa orihinal na
sutla pakaiannya terbuat dari
menyusun v bumuo: ang kain sutera asli
kapatid (ko) ay bumuo ng
bahay-bahayan gamit ang syahbandar n harbor master:
kahoy adik menyusun rumah- ang kanyang tatay ay isang
rumahan dari balok kayu harbor master sa daungan na
iyon ayahnya bekerja sebagai
susunan n pagkakaayos: syahbandar di pelabuhan itu
pagkakaayos ng kanyang
pangungusap ay tama na syair n tula: siya ay gumawa ng
susunan kalimat yang dia buat kantang tula na napakaganda
sudah benar dia membuat syair lagu yang
sangat indah
tersusun v maayos: kahoy na
kahon ay maayos nang syarat n kondisyon, provisyon,
isagawa kotak kayu itu telah kasunduan, regulasyon: ang
tersusun dengan rapi natural na kalamidad ay
nagpabagsak sa syudad na
susup, menyusup v yumuko: iyon dahil sa kawalan ng
mabilis siyang yumuko para kuryente at kagamitan sa
iwasan ang suntok dengan komunikasyon dengan syarat
cepat ia menyusup ke bawah sebagai berikut
untuk mengelak pukulan itu

penyusup n manloloob: ang
armadong maloloob ay
nadakip na ng pulisya
penyusup bersenjata itu sudah
ditangkap polisi

243

244

T-t

taat a masunurin, tapat: tertabrak v masagasaan:
masunuring lingkod hamba nasagasaan ng tren ang bus
yang taat sebuah bis tertabrak kereta
api
menaati v sumusunod: lagi
siyang sumusunod sa batas tabu a bawal: tema na iyon ay
dia selalu menaati aturan naging nagay na bawal
pagusapan tema itu menjadi
tabah a matatag: si nanay ay hal yang tabu dibicarakan
laging matatag humarap sa
mga pagsubok ng buhay ibu tabuh n tambulin: paghagupit ng
selalu tabah menjalani tambulin sabay papuri
cobaan hidup memukul tabuh sambil
bertakbir
ketabahan n katiyagaan:
katiyagaan ng isang ina ay menabuh v pumapalo: siya
walang kapantay ketabahan ay laging pumapalo ng drap sa
seorang ibu tidak ada gabi dia selalu menabuh
bandingannya kendang di malam hari

tabrak, bertabrakan v tabur v magsaboy: pagsasaboy
mabangga: apat na sasakyan ng bulaklak tabur bunga
ang nagbanggaan empat bertaburan v humawan,
kendaraan bertabrakan magsabog, magkahiwa-
hiwalay, kumalat, maisaboy,
-- lari n hit and run may maihasik: nawarak ang mga
kagagawan ng hit and run ay sako ng semento at ang laman
sa wakas naaresto na ng ng mga ito ay kumalat sa
pulisya pelaku tabrak lari itu sahig ng bodega sak semennya
akhirnya tertangkap polisi pecah dan isinya bertaburan
di lantai gudang
penabrak n nakabangga: ang
nakabangga na iyon ay tadi n kanina: sino ang dumating
dumiretso ng tumakas kaninang umaga? siapa yang
penabrak itu langsung kabur datang tadi?

245

tafsir tak

tafsir n interpretasyon: tahanan n 1 hadlang: ang
interpretasyon ng panaginip bola na iyon ay patuloy sa
tafsir mimpi pagpapadulas dahil walang
hadlang bola itu terus
menafsirkan v ipakahulugan, meluncur karena tidak ada
bigyang kahulugan: hiniling tahanannya; 2 bilanggo:
nila na bigyan niya ng bilanggo na iyon ay tumakas
kahulugan ang talata ng Koran mula sa kulungan tahanan itu
na binigkas niya ia diminta kabur dari penjara;
menafsirkan ayat Qur'an yang
baru saja disebutkannya itu 3 kustodiya: kustodiya ng
estado tahanan negara
penafsiran n kahulugan: ang
kahulugan ng tao na iyon ay tahi n dumi / tae: maraming
nakalista sa pahayagan dumi / tae ng kabayo sa
penafsiran orang itu paligid ng baranggay banyak
dicantumkan dalam surat tahi kuda di sekitar jalan
kabar kampung

tagih, ketagihan a -- mata n muta muta ay
lumalabas kapag ang mata ay
1 pagkagumon: ang batang masakit tahi mata sering
iyon ay may pagkagumon sa muncul saat mata kita sedang
paginom ng tsaa anak itu sakit
sudah ketagihan minum teh;
tahta n korona, trono: umakyat
2 hayok, sugapa, adik, lulong: sa trono naik takhta
kapag ang isang tao ay
nalulong na sa sigarilyo, tahu, ketahuan v ma: sa wakas,
mahirap nang tumigil kalau nalaman na rin ang mga
sudah ketagihan rokok, susah ginawa niya akhirnya
untuk menghentikannya ketahuan juga perbuatannya

tahan, bertahan v nanatili: siya pengetahuan n karunungan;
ay nanatili sa gitna ng ulan dia agham: aplikadong agham
tetap bertahan di tengah pengetahuan terapan
guyuran hujan
tak adv hindi: hindi tayo dapat
pertahanan n depensa, mag-alala tungkol sa mga
pagtatanggol, tanggulan: bagay na iyon kita tak perlu
pagtatanggol sa sarili risau akan hal tersebut
pertahanan diri

246

takdir tancap

takdir n tadhana: tadhana ang pertambangan n pagmimina:
nag patagpo sa kanila takdir kagawaran sa pagmimina at
telah mempertemukan enerhiya departemen
pasangan itu pertambangan dan energi

menakdirkan v nag takda: tampil v gumaganap: ang
ang Panginoon ay nag takda mangawit na iyon ay
ng kasalan na ito Tuhan sudah gumaganap sa palabas ng
menakdirkan pernikahan ini sining penyanyi itu tampil
dalam acara pagelaran seni
takluk v sumuko: si prinsipe
Diponegoro ay hindi sumuko menampilkan v magpakita,
sa mga mananakop pangeran magpamalas, magtanghal,
Diponegoro tidak mau takluk magladlad: ang seremonya ay
pada penjajah nagpakita ng puwersa ng
ABRI upacara menampilkan
menaklukkan v talunin: sa parade kekuatan ABRI
wakas ay nag tagumpay siya
na talunin ang kalaban penampilan n hitsura: ang
akhirnya dia berhasil hitsura niya ang nakapahanga
menaklukan musuh sa madla penampilannya
memukau para penonton
tamat v tapos na: ang pelikula
na iyon ay tapos na film itu tamu, bertamu v bumisita: si
sudah tamat tatay ay bumisita sa kapit
bahay ayah sedang bertamu
menamatkan v tinapos: ke rumah tetangga
tinapos niya ng mabilis ang
kanyang gawain dia tancap v pasak: ang mananahi
menamatkan pekerjaannya na iyon ay nagpasak ng
dengan cepat perdible sa bawat damit na
tapos niya ng tahiin penjahit
tamatan n nakapagtapos: itu menancapkan peniti pada
siya ay nakapagtapos sa setiap baju yang selesai
kilalang unibersidad dia dijahitnya
tamatan perguruan tinggi
ternama -- gas v humaharurit ng takbo:
noong nakita ang mga pulis,
tambang n mina: minahan ng ang magnanakaw kaagad
ginto tambang emas humaharurot ng takbo ketika
melihat polisi, perampok tsb
langsung tancap gas

247

tanda, bertanda tangan, menangani

tanda, bertanda v markado; tandingan n katapat: huwag
may tanda: trabahong kang mag-alala, hindi kayo
minarkahan ng kompyuter magkatapat jangan khawatir,
tugas bertanda komputer dia bukan tandinganmu

-- baca n bantas: ang guro ay tanduk n sungay: maraming
nagpapaliwanag ng mga uri mga mangangaso ang
ng bantas sa mga pumupuntirya sa sungay ng
pangungusap pak guru sedang mga rhino dahil mataas ang
menerangkan jenis-jenis halaga nito banyak pemburu
tanda baca dalam kalimat mengincar tanduk badak
karena bernilai tinggi
bertanda tangan v may
pirma; pirmado: isang tandus a tigang: tigang na lupa
litratong may pirma foto tanah tandus
bertanda tangan
tang n plais: plais na gato tang
menandatangani v pirmahan, kunci
lagdahan: ang manlalaro ng
putbol ay pumipirma ng mga tangan, menangani v hawakan:
kamiseta para sa kanyang mga sa tingin mo kaya niyang
tagahanga pesepak bola itu pangasiwaan ang problema
menandatangani kaos untuk apakah menurutmu dia dapat
para penggemarnya menangani masalah itu?
tanding n kapantay: wala siyang
kapantay sa pagtakbo dalam -- besi a kamay na bakal: ang
hal lari, dia tidak memiliki pinuno na iyon ay may
lawan tanding palayaw na kamay na bakal
penguasa itu memiliki julukan
bertanding v makipag si tangan besi
kompitensya: kinansela namin
ang paglabas ng bagong -- kanan n 1 kanang kamay:
produkto namin dahil ayaw buhat-buhat niya ang kanyang
namin makipag kompitesnya anak sa kanyang kanang
da ibang kompanya kami kamay at ang kanyang mga
menunda perilisan produk pinamili sa kaliwang kamay
terbaru kami karena tidak dia menggendong anaknya
ingin bertanding dengan dengan tangan kanannya dan
perusahaan itu membawa belanjaan dengan
tangan kirinya;

248

tangga tangguh

2 kanang-kamay: naging menanggalkan v alisin,
kanang kamay siya ng opisyal tanggalin, umalis: tinanggal
na iyon sa loob ng sampung niya ang kanyang salamin sa
taon dia menjadi tangan mata at ipinatong ito sa
kanan pejabat itu selama ibabaw ng aparador dia
sepuluh tahun menanggalkan kacamatanya
dan menaruhnya di atas
-- kosong a walang dala: sila lemari
ay umuwi ng walang dala
mereka pulang dengan tangan penanggalan n 1 kalendaryo:
kosong kalendaryong Javanese
penanggalan Jawa;
-- terbuka a bukas palad:
ang pamilya niya ay 2 paglalagay ng petsa: may
sumalubong sa amin ng bukas mali sa pagkakalagay ng petsa
palad keluarganya menyambut sa mga dokumento terdapat
kedatangan kami dengan kesalahan dalam
tangan terbuka penanggalan berkas-berkas
itu
tangga n hagdan: hiniram ng
kapitbahay ang aming hagdan tertanggal v petsa: sa taas ng
tangga kami dipinjam oleh liham na may petsang ika-13
tetangga ng Disyembre pada bagian
atas surat tersebut tertanggal
-- lipat n natitiklop na 13 Desember
hagdan: itinago ni tatay ang 1tangguh v suspinde: ang
natitiklop na hagdan sa paliparan ng Soekarno-Hatta
bodega ayah menyimpan ay nag suspinde ng ilang
tangga lipat di dalam gudang biyahe dahil sa masamang
panahon bandara Soekarno-
-- nada n iskala: ang kapatid Hatta menangguhkan
(ko) ay nagaaral ng iskala ng beberapa penerbangan
diatonic adik sedang karena kendala cuaca buruk
mempelajari tangga nada 2tangguh a malakas, matatag,
diatonis matibay, matigas: isa siyang
matatag na babae dia seorang
tanggal n nalaglag: nalaglag ang wanita yang tangguh
kanyang ngipin giginya
tanggal

249

tanggulang, menanggulangi tangkas

menangguhkan v tangkal, menangkal v iwasan:
ipagpaliban: ipinagpaliban hindi natin maaring iwasan
niya ang kanyang pag-alis ang kalamidad kita tidak
patungong Netherlands dia dapat menangkal bencana
menangguhkan
keberangkatannya ke Belanda tangkap, tangkapan n huli:
panghuhuli gamit ang
tanggulang, menanggulangi v pamimingwit tangkapan
1 sumupil: sumupil ng pancing

panganib ng pagbaha tertangkap v nahuli, nabihag:
menanggulangi bahaya banjir; hindi pa nahuhuli ang
2 sumupil: sumupil ng pumatay pelaku pembunuhan
pagkadelingkwente ng itu belum tertangkap
kabataan menanggulangi
kenakalan remaja ~ basah v nahuli sa akto: siya
ay nahuli sa akto habang
tanggung a asiwa: tila asiwa nagnanakaw sa supermarket
kapag hindi na tapos ang dia tertangkap basah sedang
gawain na ito rasanya mencuri di pasar swalayan
tanggung kalau pekerjaan ini
tidak diselesaikan ~ tangan v nahuli sa akto:
ang tao na iyon ay nahuli sa
menanggung v magtiis: hindi akto at may mga ilang
niya kayang magtiis dalhin katibayan orang itu
ang mabigat na bagay ia tidak tertangkap tangan dengan
sanggup menanggung beban sejumlah barang bukti
berat itu
tangkar, penangkaran n bihag:
tanggungan n umaasa: ang binisita nila ang mga bihag na
batang hindi pa matanda ay hito mereka mengunjungi
umaasa pa din sa magulang penangkaran ikan lele
anak yang belum dewasa
masih dalam tanggungan tangkas a maayos: siya ay
orang tua sumalo ng bola na iyon ng
maayos dia menangkap bola
tangkai n tangkay: mayroon itu dengan tangkas
pang tangkay ang mansanas
na ito masih ada tangkai pada ketangkasan n kagalingan:
buah apel itu katalinuhan at kagalingan ng
mga mag-aaral ay
masusubukan kecerdasan dan
ketangkasan siswa akan diuji

250

tangki tanya

tangki n tangke: tangke ng gas tanjakan n paakyat: paakyat
tangki bensin na iyon ay dinaanan niya ng
sobrang mahirap tanjakan itu
tangkis, menangkis v pag-pigil: dilaluinya dengan susah
ang kanyang kamay ay payah
nasugatan sa pag-pigil ng
atake ng magnanakaw tanjung n imus: imus na lugar
tangannya terluka saat ay karamihan ginagawang
menangkis serangan lugar para sa turista daerah
perampok tanjung banyak dijadikan
sebagai tempat wisata
tani n pagsasaka: pagsasaka ay
simula nang inabanduna ng tanpa adv wala: siya ay
mga tao usaha tani mulai pumunta nang walang kasama
ditinggalkan oleh orang- sa salu-salo dia datang tanpa
orang pasangan ke pesta itu

bertani v magtanim, tantang, menantang v hamon:
magbukid, magsaka: sumabak ang batang iyon ay nag hamon
sa tradisyonal na pagsasaka sa kanyang nakakataas upang
bertani tradisional mag away anak itu menantang
seniornya untuk berkelahi
pertanian n 1 pagsasaka,
pagtatanim: maliitang penantang n taga hamon:
pagsasaka pertanian rakyat; siya ay kumikilos bilang taga
hamon sa paligsahan na ito
2 pagsasaka, agrikultura, dia bertindak sebagai
pagbubukid: pirmihang penantang dalam
agricultura pertanian menetap pertandingan ini

petani n magsasaka: tantangan n hamon:
maginoong magsasaka petani kahirapan ay isang hamon
berdasi upang mas maging mabuti
kesulitan merupakan
tanjak, menanjak v 1 pataas: tantangan untuk bisa lebih
siya ay naglakad ng pataas dia baik lagi
melalui jalan yang menanjak;
2 pataas: sa iilang taon na ito tanya v tanong: huwag ka mag
ang kanyang karera ay laging tanong kung bakit jangan
pataas beberapa tahun ini tanya kenapa
karirnya terus menanjak

251

tapi taruh, bertaruh

mempertanyakan v tarian n mga sayawan: ang
magtanong, tanungin, mag- kapatid (ko) ay nag aral ng
usisa, usisain: magtanong mga sayawang tradisyonal sa
tungkol sa problema studio adik belajar tarian
mempertanyakan masalah tradisional di sanggar

menanyakan v itanong, tarik v hila: siya ay nag hila ng
magtanong: mayroon akong pinto ia menarik pintu
gustong itanong sa iyo ada
yang mau saya tanyakan -- suara n pagkanta: siya ay
sobtrang masaya mag-aral ng
tapi p ngunit/pero: ang bag na pagkanta dia sangat senang
iyon ay maganda ngunit ang mempelajari bidang tarik
presyo ay napaka mahal tas suara
itu bagus tapi harganya
terlalu mahal tertarik v interesado, may
gusto: interasado siya sa
taplak n tapete: si nanay ay babaing iyon dia tertarik pada
bumili ng tapete sa palengke gadis itu
ibu membeli taplak di pasar
taring n pangil: ang pusa ay
tara, setara n katumbas: ang nagpapakita ng kanyang
enerhiya na inilabas ay dapat pangil kapag galit kucing itu
na katumbas ng resulta tenaga menunjukkan taringnya saat
yang dikeluarkan harus setara marah
dengan hasilnya
taruh, bertaruh v tumaya: siya
tari v sayaw: ang kapatid (ko) ay tumaya na mananalo sa
nag aral ng sayaw sa studio paligsahan ang kanyang
adik belajar tari di sanggar paboritong tim sa putbol dia
bertaruh tim bola
menari v sumayaw: ang kesayangannya akan menang
kapatid (ko) ay sumayaw ng dalam pertandingan
jaipong sa kaganapan ng
palabas ng sining adik menari mempertaruhkan v isinugal,
jaipong dalam acara itaya: Itinaya niya ang
pagelaran seni kanyang buhay dia
mempertaruhkan nyawanya
penari n mananayaw: ang
babae na iyon ay nag taruhan n pustahan: ang
tatrabaho bilang mananayaw lalaking iyon ay natalo sa
wanita itu bekerja sebagai pustahan sa putbol laki-laki
penari itu kalah dalam taruhan bola

252

tas, tas belanja tata

tas, tas belanja n bag na -- cara n pamamaraan: si
pambili: kasalukuyan nanay ay nag paliwanag ng
ikinampanya ang paggamit ng pamamaraan gumamit ng
bag na tela pambili saat ini makina kau kuya/ate ibu
sedang dikampanyekan sedang menjelaskan tata cara
penggunaan tas belanja menggunakan mesin jahit
berbahan kain pada kakak

-- gendong n kinakarga na -- kota n pagpaplano ng
bag: ang kapatid (ko) ay mas lungsod: pagpaplano ng
gusto gumamit ng kinakarga lungsod sa lugar na ito ay
na bag adik lebih senang napaka maayos tata kota
menggunakan tas gendong daerah ini sangat rapi

tata n sistema: sistema ng -- krama n pag-uugali: kami
pamumuno sa merkado ng ay kinakailangan mag-aral ng
lugar na ito ay kailangan pa pag-uugali ng mabuti kita
din ayosin tata kelola pasar di harus belajar tata krama yang
daerah ini masih harus baik
diperbaiki
-- rias n pagpapaganda: si
-- bahasa n balarila: sila ay tiyahin ay nagpursige sa
nag-aaral ng balarila mereka larangan ng pagpapaganda
sedang mempelajari ilmu tata bibi sedang menekuni bidang
bahasa tata rias

-- boga n pagluluto: siya ay -- surya n sistemang solar:
nagsipag sa pagluluto noong ang kapatid (ko) ay nag aaral
nasa kolehiyo dia menekuni ng sistemang solar sa
bidang tata boga semasa eskwelahan niya adik
kuliahnya mempelajari ilmu tata surya
di sekolah
-- busana n mananahi ng
damit: ang kaibigan ko na -- tertib n alituntunin:
babae ay kumuha ng kurso na kailangan natin sundin ang
mananahi ng mga damit alituntunin ng trapiko kita
teman saya kuliah di jurusan harus mematuhi tata tertib
tata busana lalu lintas

253

tatap tatar, menatar

tertata n maayos: ay -- muka n harapan: ag
kuwartong ito ay napaka dalawang lalaki na iyon ay
maayos at malinis ruangan ini gumawa ng pulong harapan sa
sangat tertata rapi lihim na silid kedua orang itu
mengadakan pertemuan tatap
menata v nag-aayos: si muka di ruang rahasia
nanay ay nag-aayos ng hapag
kainan ibu sedang menata menatap v tumitig: siy aay
meja makan tumitig sa larawan na iyon ng
napakatagal dia menatap
penata n taga pagayos: ang lukisan itu lama sekali
taga-pagayos ng kuwarto na
iyon ay napaka seryoso iniisip tatapan n titig: ang titig ng
ang plano ng pagaayos ng kanyang mata ay napaka
party penata ruangan itu matalim tatapan matanya
sedang serius memikirkan sangat tajam
rencana tata ruang pesta
tatar, menatar v nagturo: si
~ busana n moda estilista: si tatay ay nagtuturo sa kanyang
ate/kuya ay nangangarap na mga mag-aaral kung paano
maging moda estilista kakak paglilinang ng kabote ayah
bercita-cita menjadi seorang sedang menatar murid-
penata busana muridnya cara budi daya
jamur
~ rambut n mangugulot: siya
ay isang kilalang penataran n pagsasanay: si
mangungulot sa lungsod na ito nanay ay dumalo sa
dia adalah seorang penata pagsasanay para sa edukasyon
rambut ternama di kota ini ibu sedang mengikuti
penataran pendidikan
tatap v titig(an): titig(an) mo
ang kanyang mga mata ng
malagkit, at iyongmakikita
ang katotohanan tatap
matanya lekat-lekat, maka
akan kamu temukan kejujuran

254

tatih, tertatih tawar

tataran n tuntunin: sa mga 2 nang-aakit: karisma ng
praktikan na mga tuntunin, babae na iyon ang nang-aakit
ang islamiko na bangko ay ng puso ng bawat lalake na
nagbibigay sa kanilang lumalapit sa kanya pesona
parokyano upang bumuo ng wanita itu menawan hati
malikhaing negosyo dalam setiap pria yang mencoba
tataran praktis, bank-bank mendekatinya
syariah memberi keleluasaan
kepada nasabahnya untuk menawan v 1 nakunan:
mengembangkan usaha nakunan ng pulis ang
industri kreatif magnanakaw polisi telah
menawan pencuri tersebut;
tatih, tertatih-tatih v pamimilay:
ang babaing iyon ay 2 kaakit-akit: ang kanyang
naglalakad ng pamimilay magandang mukha ay kaakit-
perempuan tua itu berjalan akit sa puso ng mga
dengan tertatih-tatih kalalakihan parasnya yang
cantik telah menawan hati
taut, bertaut v kumapit: ang para lelaki
tingin ng kanyang mga mata
ay kumapit sa babae na iyon tawanan n bilanggo:
pandangan matanya bertaut bilanggo sa bilangguan ay
pada gadis itu hindi nagtagumpay tumakas
tawanan penjara itu tidak
tautan n link: siya ay nag berhasil kabur
hahanap ng link sa internet
dia mencari data dalam ~ perang n bilanggo ng
tautan internet digmaan: sila ay naging
bilanggo ng digmaan sa
tawan v 1 nang-akit: mga pirata panahon na iyon mereka
ay nang-akit ng mga menjadi tawanan perang saat
mangigisda sa makipot na itu
sunda para perompak itu 1tawar a walang lasa: ang luto
menawan nelayan penangkap na ito ay walang lasa sa dila
ikan di Selat Sunda; masakan ini terasa tawar di
lidah

255

tawar tebus

2tawar v tawad: sa palengkeng tebakan a hula: ang hula
tradisyonal madalas mangyari niya ay napaka tugma
ang tawaran ng tagapamili at tebakannya sangat tepat
tagabenta di pasar tradisional
sering terjadi tawar-menawar tebal, tebal muka a makapalang
antara penjual dan pembeli muka: ang lalaki na iyon ay
makapal ang muka laki-laki
tayang v ipapalabas: ang itu tebal muka
pelikula na iyon ay
magsisimula ng ipapalabas sa tebang v putulin: malinaw na
araw na ito film tersebut mulai pamumutol tebang habis
tayang hari ini menebang v nagputol: si
tiyuhin ay nagputol ng puno
menayangkan v naghahatid: ng saging paman menebang
channel sa telebisyon na iyon pohon pisang
ay naghahatid ng direktang
brodkast ng putbol na tebar v nag-laladlad: siya ay
paligsahan saluran televisi itu laging nag nag-laladlad ng
menayangkan siaran langsung karisma sa harap ng mga
pertandingan sepak bola magagandang babae dia
selalu tebar pesona di depan
tayangan n brodkast: kami wanita canitk
ay na nonood ng
pangkasalukuyan putbol bertebaran v kalat: nagkalat
brodkast kami sedang ang mga magasin sa ibabaw
menyaksikan tayangan ng lamesa majalah bertebaran
langsung pertandingan sepak di atas meja
bola
tebing n bangin: ang bahay niya
tebak v hulaan: kaya ko na ay napapalibutan ng matataas
hulaan ang iyong edad saya na bangin rumahnya
bisa menebak berapa usia dikelilingi oleh tebing yang
Anda tinggi

menebak v hulaan: kaya tebu n baston, tungkod; tubo:
niyang hulaan kung ano ang naggigiling ng tubo tebu biasa
nasa isip ko dia dapat
menebak apa yang ada dalam tebus v tumubos: ang
pikiran saya pamahalaan ay sa wakas
tumubos sa mga bihag ng
terorista pemerintah akhirnya
menebus sandera yang mejadi
tawanan teroris itu

256

teduh tegang

1menebus v tinubos: tinubos tega a lakas na loob: siya ay
ni tatay an gamot sa kahera ng may lakas na loob na iwan
parmasya ayah sedang ang kanyang anak magisa sa
menebus resep obat di kasir merkado dia tega sekali
apotik meninggalkan anaknya
2menebus v tinubos: ang mga sendirian di pasar
bayani tinubos ang kalayaan
ng mga luha at dugo para tegak a matuwid: ang sundalo
pahlawan menebus ay nakatayo ng matuwid
kemerdekaan dengan air mata prajurit itu berdiri dengan
dan darah tegak
3menebus v mapawalang sala:
siya ay laging tumutulong sa -- lurus a tindig: siya ay
mga mahihirap upang nakatayo ng tindig sa
mapawalang sala dia selalu direkyon ng parola dia berdiri
menolong setiap pengemis tegak lurus dengan arah
untuk menebus kesalahannya mercusuar

tebusan a pangtubos: menegakkan v magtuwid:
pangtubos na hinihingi ng ang kapatid (ko) ay
mga kidnaper ay masyadong sinusubukan magtuwid ng
mataas uang tebusan yang isang kahoy adik sedang
diminta penculik itu sangat berusaha menegakkan tongkat
tinggi
tegang a panahunan: ang
teduh a makulimlim: ang kapaligiran sa silid ng pulong
kanyang bahay ay ay nagsisimulang panahunan
makulimlim dahil sa mga suasana di ruang rapat mulai
puno sa paligid rumahnya tegang
terasa teduh karena pohon
di sekitarnya bersitegang v nakipag talo:
siya ay nakipag talo sa nag
berteduh v magkubli, bebenta ng damit sa palengke
sumilong, magtago: sumilong dia bersitegang dengan
sa ilalim ng puno berteduh di penjual pakaian di pasar
bawah pohon
menegangkan v malubha,
nakakanerbyos, nakakahindik:
nakakanerbyos talaga ang
pelikulang iyon film itu sangat
menegangkan

257

tegap tekad

tegangan n tensyon, -- sapa n pagbati: napaka wili
pagkabahala, pag-aalala, ng kanyang pag-uugali at
pagkabanat, igting, pag-igting: pagbati betapa menarik
mataas na tension tegangan tingkah laku dan tegur
tinggi sapanya

tegap a bunata: siya ay nakatayo menegur v 1 bumati: si
ng bunata dia berdiri dengan tiyuhin ay bumati sa isang tao
tegap na nakita niya s amerkado
paman menegur seseorang
tegar a matapang: hinarap niya yang ditemuinya di pasar;
ang mga hamon ng matapang
dia menghadapi cobaan hidup 2 pinagsabihan: pinagsabihan
dengan tegar ng guro ang mag-aaral na
huling dumating ibu guru
tegas a matatag: si tatay ay menegur siswa yang datang
laging matatag sa amin ayah terlambat
selalu bersikap tegas pada
kami teguran n 1 babala:
angbabae na iyon ay hindi
menegaskan v nag pahayag: sumagot sa babala ng katabi
siya ay muling nag pahayag niya wanita itu tidak
ng kahulugan nag pag dating merespon teguran orang di
niya dia kembali menegaskan sampingnya;
maksud kedatangannya
2 babala: siya ay nakatanggap
teguh a matatag: siya ay laging na ng dalawang beses na
nakahawak ng matatag sa babala mula sa pinuno dia
prinsipyo niya dia selalu sudah mendapatkan dua kali
memegang teguh pendirian- teguran dari atasan
nya
tekad n paghahangad: siya ay
keteguhan hati n katatagan: nagsimula magtayo ng bahay
katatagan ng kanyang puso ay na may malakas na
hindi pangkaraniwan paghahangad dia mulai
keteguhan hatinya sungguh membangun rumah dengan
luar biasa tekad yang kuat

tegur v tawagin: tawagin mo
ako kapag tayo ay nagkasabay
sa daan tegur saya jika kita
berpapasan di jalanan!

258

tekan teladan

bertekad v determinadong: si -- silang n krosword: si lolo
ate/kuya ay determinadong ay laging nag-sasagot ng
magtapos ng kolehiyo sa krosword sa kanyang
tamang panahon kakak bakanteng oras kakek selalu
bertekad untuk lulus kuliah mengisi teka-teki silang di
tepat waktu waktu luangnya

tekan v pindutin: pindutin ang teko n pitsel: si tiyuhin ay
pulang pindutan upang nagsalin ng tubig mula sa
mamatay ang ilaw tekan isang pitsel paman
tombol merah itu agar menuangkan air dari dalam
lampunya mati teko

menekan v pinindot: tekuk, bertekuk lutut v
pinindot niya ang botones ng sumuko: siya ay sumuko sa
sasakyan upang umandar ang harap ng kalaban niya dia
makina dia menekan tombol bertekuk lutut di hadapan
itu untuk menyalakan mesin lawannya

menekankan v diniin: ang tekun a masipag: ang kapatid ay
tagapagsalita ay diniin ang nagaaral ng masipag adik
kahalagaan ng edukasyon belajar dengan tekun
pembicara menekankan
pentingnya pendidikan telaah n pagsusuri: sila ay
gumawa ng pagsusuri upang
tertekan v pagkagipit: siya magkasundo mereka
ay nakakaramdam ng mengadakan telaah untuk
pagkagipit sa situasyon na ito permukiman
dia merasa tertekan dengan
situasi ini menelaah v suriin: kailangan
natin suriin ang pinagmulan
teka-teki n palaisipan: ang ng isang magandang libro kita
kapatid (ko) ay mahilig perlu menelaah buku sumber
tumapos ng palaisipan adik yang bagus
senang sekali menyelesaikan
teka-teki teladan n ehemplo: siya ay
naging ehemplo ng kanyang
mga kaibigan dia menjadi
teladan bagi teman-temannya

259

telaga telur, bertelur

telaga n lawa: sila ay naglalakad teliti a masusi: ang guro ay
sa paligid ng lawa mereka nagsiyasat ng resulta sa
berjalan berdua di sekitar pagsusuri ng masusi ibu guru
telaga memeriksa hasil ulangan
dengan teliti
telan, menelan v lumunok: ang
lasa niya ay parang lumunok meneliti v nagsasaliksik: sila
ng isang mapait na tableta ay nagsasaliksik ng proseso
rasanya seperti menelan pil ng potosintesis mereka sedang
pahit meneliti proses fotosintesis

tertelan v malunok: ang peneliti n mananaliksik: ang
bilog na kendi ay hindi sadya mga mananaliksik ay
na malunok bulatan permen nagsagawa ng isang pulong sa
itu tidak sengaja tertelan pribadong kuwarto para
peneliti mengadakan rapat di
telanjang v naka hubad ruangan khusus

telapak n palad: siya ay nag penelitian n pananaliksik:
pakita ng kanyang palad sa ang mga resulta ng
manghuhula dia pnanaliksik ay hindi pa
memperlihatkan telapak ipinamimigay hasil penelitian
tangannya pada peramal itu belum disebarluaskan

-- kaki n palad ng paa: palad teluk n baybayin: sila ay
ng paa niya ay masakit dahil nasiyahan sa tanawin ng
masyadong matagal nakatayo hapon sa baybayin mereka
telapak kakinya terasa sakit menikmati pemandangan sore
karena terlalu lama berdiri di teluk

-- tangan n palad kamay: telunjuk n hintuturo: siya ay
palad ng kanya kamay ay gumagamit ng hintuturo
nakikitang namumula telapak upang magturo ng daan dia
tangannya terlihat memerah menggunakan jari telunjuk
untuk menunjukkan arah

telur, bertelur v nangitlog: ang
alagang manok ni tatay ay
nagitlog na ayam peliharaan
ayah sudah bertelur

260

telusur, menelusuri tempel

telusur, menelusuri v -- cahaya a pumasok
naghahanap: ang pulis ay angliwanag: ang bahay biya
naghahanap para sa mga ay nilagyan ng salamin na
bakas ng mga detenidong bubong upang pumasok ang
krimen polisi sedang liwanag rumahnya diberi
menelusuri jejak kejahatan genting kaca agar dapat
tahanan itu tembus cahaya

tema n suliranin: ang guro ay -- pandang a umalam: ang
nagpasiya ng suliranin ng materyal na ginamit ay
kwento pak guru menentukan umalam bahan yang
tema karangan digunakan adalah bahan
tembus pandang
tembaga n tanso: binisita namin
ang lugar ng artisano na tempat, bertempat v gaganapin:
ginawa mula sa tanso kami ang pagdiriwang ay gaganapin
mengunjungi tempat sa kultural na gusali acara itu
pengrajin berbahan tembaga bertempat di gedung budaya

tembak, tembakan n pagbaril: -- parkir n paradahan:
pagbaril niya ay tumpak sa hinintay niya ang kanyang
target tembakannya kena tepat kaibigan sa paradahan dia
di sasaran menunggu temannya di
tempat parkir
tembakau n tabako: si tiyuhin
ay mayroong malawak na -- tinggal n tirahan: si tatay
taniman ng tabako paman ay nag hahanap ng
memiliki perkebunan magandang tirahan para sa
tembakau yang luas amin ayah sedang mencari
tempat tinggal yang lebih baik
tembok n pader: sa pader ng untuk kami
kanyang tahanan ay mayroong
sikat na magandang larawan tempel v idikit: idikit ang bulak
di tembok rumahnya terdapat na basa sa pasa na meron ka
lukisan mural yang indah sa iyong paa tempelkan kapas
basah pada luka memar yang
tembus, menembus v natagos: ada pada kaki Anda
resulta ng benta sa buwan na
ito ay natagos ang limitasyon
na target hasil penjualan
bulan ini sudah menembus
batas target

261

tempuh tenaga

menempel v dumikit: ang temu v pagkikita: ang pagkikita
papel ay dumikit ng matatag ng dalawang bagong kasal ay
pagkatapos mabigyan ng kola ngyari ng maayos upacara
kertas itu menempel dengan temu kedua mempelai telah
kuat setelah diberi lem berlangsung dengan lancar

tempuh v agwat: ang -- kangen n muling
paglalakbay na ito ay pagsasama-sama: si nanay ay
mayroong mahabang agwat dumalo sa pagdiriwang ng
ng mga milya perjalanan ini muling pagsasama-sama sa
memiliki jarak tempuh yang kanyang paaralan ibu
panjang menghadiri acara temu
kangen di sekolahnya
menempuh v magdanas,
sumailalim, batahin, dumaan, bertemu muka v nagkita ng
umabot: Inabot nang harapan: kami ay nagkita ng
dalawang oras ang aming harapan sa pagdiriwang ng
byahe perjalanan kami pagtatapos ng pagaaral kami
menempuh waktu dua jam bertemu muka dalam acara
pesta kelulusan
tempur v labanan: ang hukbo n
aiyon ay ilang araw na nasa menemui v nakipagkita: siya
labanan ng digmaan pasukan ay nakipagkita sa kanyang
itu sudah berhari-hari doktor sa silid niya dia
bertempur di medan perang menemui dokter di
ruangannya
bertempur v pakikipaglaban:
ang mga bayani pakikilaban pertemuan n pulong: ang
da larangan ng digmaan para pulong ay tumagal mula
pahlawan bertempur di umaga hanggang tanghali
medan perang pertemuan itu berlangsung
dari pagi sampai siang
pertempuran n labanan: ang
labanan na iyo ay umubos ng tenaga n lakas: ang trabaho na
maraming biktima ito ay nangangailangan ng
pertempuran itu menelan dagdag na lakas pekerjaan ini
banyak korban membutuhkan tenaga yang
ekstra

262

tenang, ketenangan tengah

-- kerja n manggagawa: ~ bebas n libreng sipa:
manggagawa sa bansa na iyon putbolista na iyon ay
ay nagsimulang nabawasan naghahanda na para sa isang
tenaga kerja di negara libreng sipa pesepakbola itu
tersebut mulai berkurang bersiap melakukan tendangan
bebas
bertenaga v masigla: siya ay
nag ehersisyo na may masigla tengadah v nakatitig paitaas:
na kilos dia melakukan senam siya ay pinarusahan na
dengan gerakan yang tumayo sa habang nakatitig
bertenaga paitaas dia dihukum berdiri di
lapangan sambil tengadah
tenang, ketenangan n
mapayapa: siya ay menengadah v tumitingin:
nangangailangan ng ang kapatid (ko) ay tumatakbo
mapayaba na puso at isipan pa labas ng bahay habang
dia memerlukan ketenangan tumitingin patungo sa
hati dan pikiran eroplano adik berlari ke luar
rumah sambil menengadah
tenda n tolda: sila ay nagtayo ng melihat ke arah pesawat
tolda sa bakuran ng bahay
mereka mendirikan tenda di tengah n gitna, habang:
halaman rumah nanonood ako ng telebisyon
noong tumawag siya aku
tendang v sipa: ang matandang sedang menonton televisi
babae na iyon ay tinamaan ng ketika dia meneleponku
sipa ng lalakeng nag wawala
ibu tua itu kena tendang menengah a gitnang antas:
orang yang sedang mengamuk ang kakayanan niya ng eikang
Ingles ay nasa gitnang antas
menendang v sumipa: ang kemampuan bahasa
kapati (ko) ay sumipa patungo Inggrisnya berada di tingkat
sa layunin adik menendang menengah
bola ke arah gawang
pertengahan n kalagitnaan:
tendangan n sipa: siya ay si tatay ay pupunta ng
nag sipa ng penalti dia Lombok da kalagitnaan ng
melakukan tendangan penalti buwan ayah akan pergi ke
Lombok di pertengahan
bulan

263

tenggang rasa tepi

setengah baya a tentu a tiyak: tiyak ako ay
katamtamang edad: babae na makikipagkita sayo sa opisina
katamtamang edad perempuan ngayon tanghali tentu saya
setengah baya akan menemuai Anda di
kantor siang nanti
setengah mati adv halos ketentuan n probisyon:
mamatay: siya ay nag aral ng probisyon na ito ay
halos mamatay upang pumasa nagsisimula sa araw na ito
sa pagsusulit dia belajar ketentuan ini berlaku mulai
setengah mati untuk lulus hari ini
ujian menentukan v magdesisyon:
ang bayan ang magdesisyon
tenggang rasa n pagpapaubaya: kung sino ang kanilang
maayos na lipunan ay laging presidente rakyat ikut
nakatutok sa mga saloobin na menentukan siapa presiden
pagpapaubaya at matulongin mereka
masyarakat yang harmonis
selalu mengedepankan sikap tenun, menenun v maghabi: si
tenggang rasa dan tolong- nanay ay magaling maghabi
menolong ibu pandai menenun pakaian
tenunan n ilala: ang tela na
tenggang waktu n palugit na ito ay gawa sa ilala kain ini
panahon: palugit na panahon terbuat dari tenunan
para sa pagbayad ng kuryente
ay matatapos ngayong buwan tepat, menepati janji v
tenggang waktu pembayaran tumupad sa pangako: kami ay
iuran listrik akan berakhir kinakailangan tumupad sa
pada akhir bulan ini pangako kita diharuskan
selalu menepati janji
tenggat n deadline: deadline ng
pagbabayad ng iyong credit tepi n tabi: ang magsasaka na
card ay tapos na masa tenggat iyon ay nilipat ang kanya ani
pembayaran kartu kredit sa tabi ng ilog petani itu
Anda sudah berakhir memindahkan hasil panennya
ke tepi sungai
tenteram a maginhawa: bawat
tao ay may gusto na 264
magkaroon ng pamilyang
maayos at maginhawa setiap
orang menginginkan keluarga
yang damai dan tenteram

tepuk terima

tepian n gilid: dahil malaki penerbangan n lipad: ang
ang alon siya ay lumangoy sa aming lipad ay inantala dahil
gilid lang ng dagat karena sa malakas na ulan
ombak besar dia hanya penerbangan kami ditunda
berenang di tepian pantai karena hujan lebat

tepuk v palakpak: mag palakpak terbit v sumisikat; inilathala:
ka ng iyong kamay tepuk aang araw ay sumisikat sa
tanganmu silangan ; ang aking
paboritong komik ay
bertepuk tangan v inilathala sa araw na ito
nagpalakpakan: mga matahari terbit di Timur;
manonood ay nagpalakpakan komik favoritku terbit hari ini
upang ipahayag ang kanilang
pagpapahalaga penonton penerbitan n pagtanyag: ang
bertepuk tangan menyatakan pagtanyag ng libro panitikan
apresiasi meraka ay tumaas ng makabuluhan
penerbitan buku sastra tahun
tepung n pulbo/harina: ang keyk ini meningkat secara
na ito ay gawa sa gatas na signifikan
pulbo at itlog kue ini terbuat
dari tepung susu dan telur terbitan n pahayag: ang pag
pupublikasyon ng babasahin
teras n terasa: lalaki na hindi sa aming paaralan ay
kinikilala ay matagal ng idinaraos ng isang beses sa
nakaupo sa aming terasa lelaki isang buwan terbitan jurnal
tidak dikenal itu sudah lama di kampus kami berjalan
duduk di teras rumah kami sebulan sekali

teratai n lotus: lotus ay isang terigu n trigo: ang produkyon
tanim na ang tubig ay ng trigo ay tumataas ng
gumagapang teratai adalah pandaigdigan produksi terigu
tanaman air yang merambat tahun ini meningkat secara
global
terbang v lumilipad: ang ibon
na iyon ay lumilipad mula sa terima v tanggap: pagtanggap
isang puno appunta sa ibang ng pagsusulit uji penerimaan
puno burung itu terbang dari
satu pohon ke pohon yang
lain

265

terjal terumbu

terjal a matarik: ang mga terobos v diretsohin: diretsohin
mangaakyat ay umaakyat sa mo lang ang pader, ito ay nasa
matarik na burol pendaki itu kagipitan terobos saja pagar
sedang menaiki bukit yang itu, ini darurat!
terjal
menerobos v sumugod: siya
terjun v lumundag: siya ay ay tumakbo sumugod sa ulan
lumundag ng malaya sa dia berlari menerobos hujan
kataasan ng 30 metro dia
terjun bebas dari ketinggian terobosan n pambihirang
30 meter tagumpay: bagong hirang ng
isang linggo, ang direktor ay
terlalu, keterlaluan a hindi gumagawa ng ilang mga
makatwiran: ang kanyang pambihirang tagumpay sa
aksyon ay tinuturing na hindi kumpanya baru seminggu di
makatwiran tindakannya angkat, direktur itu
dianggap sudah sangat melakukan beberapa
keterlaluan terobosan di perusahaannya

terlanjur v pa: habang wala pa, tertib a mahusay: ang halalan sa
mas maigi na umiwas na sa taon na ito ay tumakbo ng
mga binabawal na gamot ligtas an mahusay pemilu
sebelum terlanjur, lebih baik tahun ini berjalan aman dan
kamu menghindari obat- tertib
obatan terlarang itu
ketertiban n patakaran bawat
ternak n alaga na hayop: mag-aral ay kinakailangan
trabaho niya araw-araw ay sumunod da mga patakaran ng
mag-aalaga ng alaga na hayop paaralan setiap siswa
at hardin pekerjaanya setiap diwajibkan mematuhi
hari mengurus ternak dan ketertiban di sekolah
kebun
menertibkan v disiplina: ang
beternak v pagpapalaki: pulis ay nag disiplina ng mga
trabaho ng kanyang magulang tao polisi menertibkan massa
ay pagpapalaki ng baka
pekerjaan orang tuanya terumbu n korales: tuhod niya
beternak sapi ay nasugatan dahil sa
koraleshabang sumisisid
peternakan n alaga(ng): lututnya terluka terkena
alagang baka peternakan sapi terumbu karang ketika sedang
menyelam

266

terus tim

-- karang n bahura: ang menewaskan v kumitil: nag
paggamit ng bomba sa isda ay natural na kalamidad ay
ipinagbabawal dahil tinuturing kumitil ng mamamayan
nakakasira sa mga bahura bencana alam menewaskan
penggunaan bom ikan penduduk
dilarang karena dianggap
merusak terumbu karang tiada v wala na: wala na ang
naiwan tiada lagi yang tersisa
terus adv tapos(in): taposin mo
ang iyong gawain hanggang tiang; tonggak n patpat: ibinaon
matapos teruskan niya ang patpat sa lupa dia
pekerjaanmu sampai selesai menancapkan tiang itu ke
tanah
tetap patuloy: kahit na inaantok
ang bata na iyon ay patulogy tik, mengetik v naglilimbag: si
na ginagawa ang kanyang nanay ay naglilimbag ng
gawain sa paaralan meskipun eksamen ibu sedang mengetik
mengantuk, anak itu tetap soal ujian
mengerjakan tugas
sekolahnya tikar n banig: igulong ang banig
na iyon gulung tikar itu!
ketetapan n paglalaan: pinal
na paglalaan ketetapan akhir tikus n daga: maraming daga sa
menetapkan v nag tatalaga: bahay niya banyak tikus di
ang presidente ay nagtatalaga rumahnya
ng kanyang ministro presiden
menetapkan menterinya tilang v hulihin: hulihin mo
nalang ang sasakyan na
tetes n patak: inubos niya ang lumalabag manong tilang saja
gatas hanggang sa huling kendaraan yang melanggar
patak dia menghabiskan susu itu pak!
itu sampai tetes terakhir
menilang v hinuli: hinuli ng
menetes v tumulo: ang luha pulis ang mga lumalabag
niya ay tumulo dahil polisi menilang pelanggar
malungkot air matanya
menetes karena sedih tim n koponan: koponan ng
basket na iyon ay
tewas v namatay: siya ay nagtagumpay manalo sa
namatay ng kalunos-lunos dia paligsahan tim basket itu
tewas dengan mengenaskan berhasil memenangkan
pertandingan

267

timbang, menimbang tinju

timbang, menimbang v tinggal, meninggal dunia v
nagtimbang: ang sumakabilang buhay: ang
mangangalakal ay nagtimbang tatay niya ay sumakabilang
ng asukal pedagang buhay ng maayos ayahnya
menimbang gula meninggal dunia dengan
tenang
timbangan n bugat: bigat ng
kanyang katawan ay unti-unti tingkah, tingkah laku n pag-
tumataas timbangan berat uugali: pag-uugali ng bata na
badannya berangsur naik iyon ay kagaya ng kanyang
ama tingkah laku anak itu
timbul v manggaling: ang bote mirip bapaknya
na iyon ay manggaling sa loob
ng dagat botol itu timbul dari tingkat, bertingkat v palapag:
dalam air laut ang bahay niya ay may tatlong
palapag rumahnya bertingkat
timur n silangan: ang araw ay tiga
sumisikat sa silangan meningkat v tumaas: ang
matahari terbit di timur sahod niya ang tumaas sa taon
na ito gajinya meningkat
tindak v ipatupad: ang kanyang tahun ini
pag-uugali ay dapat ipatupad tingkatan n antas: siya ay
perilakunya harus segera nsa isang antas sa ilalim ng
ditindak! antas ng kanyang kapatid dia
berada satu level di bawah
-- lanjut v pagkasunod: tingkatan kakaknya
pagkasunod ng legal na
proseso ay naantala dahil ang tinju n boksing: paligsahan ng
suspek ay may malubhang boksing ay hinihintay ng
sakit tindak lanjut proses maraming tao pertandingan
hukum itu tertunda karena tinju itu dinanti banyak orang
tersangka sakit parah bertinju v boksing: si
Muhammad Ali ay nag
bertindak v kumilos: ang boksing ng pasayaw-sayaw
pulis ay kumilos upang Muhammad Ali bertinju
pigilan ang karamihan ng tao menari-nari
polisi bertindak menertibkan
kerumunan massa 268

tindakan n hakbang:
hakbang na kanyang ginawa
ay napaka puri tindakan yang
dilakukannya sangat terpuji

tinta tong

petinju n boksingero: siya ay toko, pertokoan n tindahan: ang
isang kilala na boksingero dia tindahan na iyon ay bukas
adalah seorang petinju yang hanggang 10 ng gabi
terkenal pertokoan itu buka sampai
pukul 10 malam
tinta n tinta: tinta ng printer na
iyon ay ubos na tinta printer -- swalayan n tindahan ng
itu sudah habis groseri: ang kanyang ama ay
mayroong tindahan ng groseri
tipu, tipu daya n pandaraya: ayahnya memiliki sebuah toko
maraming pandaraya ang swalayan
kanya ginawa upang makuha
ang kanyang biktima berbagai tolong, pertolongan n tulong:
tipu daya telah dilakukan residente na apektodo ng baha
untuk mendapatkan ay nangangailangan ng tulong
mangsanya warga yang terkena musibah
banjir itu sangat
-- muslihat n panlilinlang: membutuhkan pertolongan
siya ay nahikayat ng
panlilinlang dia sudah tomat n kamatis: ang kamatis ay
terbujuk tipu muslihatnya naglalaman ng antioxidant
tomat mengandung
tirai n kurtina: ang kanyang antioksidan
bahay ay kompleto ng kurtina
kulay krema rumahnya tombak n kahoy: ang kahoy na
dilengkapi dengan tirai iyon ay ginagamit upang
berwarna krem mahuli ang isda tombak itu
digunakan untuk menangkap
titip v pasuyo: pasuyo ng ikan
pasalubong para sa anak mo
titip oleh-oleh ini untuk tombol n pindutan: idiniin niya
anakmu ya! ang berdeng pindutan upang
makakuha ng isang numero
menitipkan v iniwan: iniwan pang-pila dia menekan tombol
ni tatay samin ang aming mga hijau untuk mengambil nomor
kapatid ayah menitipkan adik antrian
pada kami
tong n tangke: tangke na iyon ay
titipan n padala: pakiusap naglalaman ng langis tong itu
pabigay ng padala na ito sa berisi minyak sawit
inay mo, anak tolong berikan
titipan ini pada ibumu ya nak!

269

tongkat tulis, menulis

tongkat n baton: baton ng tugas, bertugas v tungkulin: ang
majoret at gawa sa bakal tatay ay may tungkulin sa
tongkat mayoret itu terbuat puwersa ng pulisya ayah
dari besi bertugas di kepolisian

topeng n maskara: siya ay tugu n bantayog: ang
nagsigawa ng pista ng monumento na iyon ay itinayo
maskara sa kanyang bahay dia noong taon 1982 monumen itu
mengadakan pesta topeng di dibangun pada tahun 1982
rumahnya
Tuhan n panginoon: maraming
topik n paksa: paksa tungkol sa salamat panginoon! terima
halalan ng presidente ay gusto kasih Tuhan!
ng mga mamamayan topik
mengenai pemilihan presiden tukang n tagapag-ayos: tiyuhin
sedang diminati masyarakat niya ay tagapagayos
pamannya adalah seorang
toserba n merkado: iyon ay mekanik
pinaka-elegante na merkado
itu adalah toserba termegah tukar v palitan: palitan mo ang
di kotanya damit na iyon ng mas malaki
tukar baju itu dengan ukuran
traktir v manlilibre: mamayang yang lebih besar!
tanghali ako ay manlilibre
sayo ng pagkain nanti siang penukaran mata uang n
saya traktir kamu makan ya! palitan ng pera: lugar ng
palitan ng pera ay madalas
truk n trak: ang trak na iyon ay matao dahil pinupuntaan bago
gumulong dahil karga niya ay mag pista tempat penukaran
masyadong marami truk itu uang biasanya ramai
terguling karena muatannya didatangi pengunjung
terlalu banyak menjelang hari raya

tuang, menuangkan v tulang n buto: buto ay kulay puti
nagbuhos: ang tagapagsilbi ay habang ang dugo ay kulay
nagbuhos ng tubig pelayan pula tulang berwarna putih
menuangkan minuman sementara darah berwarna
merah
tubi, bertubi-tubi adv paulit-
ulit: sila ay nagtatanong ng tulis, menulis v magsulat: siya
bagay na iyon ng paulit-ulit ay mahilih magsulat ng
mereka menanyakan hal itu kwento dia suka menulis
bertubi-tubi cerita

270

tulus tutup

tulisan n sulat kamay: sulat turunan n lipi: siya ay isang
kamay ng tao na iyon ay lipi ng marangal na pamilya
napaka hirap basahin tulisan dia adalah keturuan keluarga
orang itu sangat sulit dibaca bangsawan

tulus a taos-puso: lalake na iyon turut, menuruti v masunurin:
ay taos-puso na tumutulong sa mga bata ay masunurin sa
mga tao na nasa kahirapan magulang anak-anak menuruti
pria itu tulus membantu perintah orang tua
orang-orang yang berada
dalam kesusahan penurut a masunorin: ang
bata na iyon ay gusto ng mga
tumpah v bumuhos: ang kape na tao dahil masunorin anak itu
iyon ay bumuhos sa pantalon disenangi banyak orang
ko na puti air kopi itu tumpah karena ia anak penurut
mengenai celana putihku
tusuk n tuhog: tuhog ng satay
tunai adv salapi: pagbabayad ng tusuk sate
salapi pembayaran tunai
menunaikan v nag-tutupad: menusuk v tumusok: nanay
siya ay nag-tutupad ng ay tumusok ng karne para sa
pagsamba dia sedang paggawa ng barbeque ibu
menunaikan ibadah menusuk daging untuk dibuat
sate
tunduk v magsumite: bawat tao
ay dapat magsumite sa tutup n takpan: takpan ang
kanilang panginoon setiap pagkain na iyon gamit ang
manusia wajib tunduk kepada plastik bago ipasok sa ref
Tuhannya tutup makanan itu dengan
plastik sebelum disimpan di
menunduk v yumuko: siya kulkas
ay yumuko dahil sa paggalang
dia menunduk karena hormat menutupi v tinakpan:
tinakpan ni nanay ang pagkain
turun, menuruni v bumaba: sila sa itaas ng mesa ibu menutupi
ay bumaba sa bundok ng may makanan di atas meja
pag-iingat mereka menuruni
gunung dengan hati-hati

271

272

U-u

uang n pera: bawat tao ang beruban v buhok na puti:
nangangailangan ng pera par ang buhok niya ay may buhok
asa buhay setiap orang na puti rambutnya sudah
memerlukan uang untuk beruban
hidupnya
ujar, ujaran n pagsasalita:
-- kas n pera: panustos na pagsasalita niya ay
pera namin ay nagsisimula ng nakakaanting ng puso
manipis persediaan uang kas ujarannya sangat menyentuh
kami sudah mulai menipis hati

-- lelah n bayad: kumpanya uji n pagsubok: ang babae na
na iyon ay karaniwang iyon ay sumali sa pagsubok
nagbibigay ng bayad para sa ng pagbubuntis wanita itu
empleyado niya na mengikuti uji kehamilan di
nagtatrabaho hanggang gabi rumah sakit
perusahaan itu biasanya
memberikan uang lelah bagi -- coba n pagsubok:
karyawannya yang bekerja pagsubok ng sasakyan uji
hingga larut malam coba kendaraan

keuangan n pinansyal: menguji v pagsubok: ang
pinansyal na kumpanya aming guro ay nag bibigay ng
perusahaan keuangan pagsubok bago ang pagsusuri
guru menguji kami sebelum
uap, menguap v sumisingaw: ujian
ang tubig ay sumsingaw sa ujian n pagsusulit: bawat
tanghali air menguap siang mag-aaral ay karaniwang
hari sumasali ng huling pagsusulit
sa paaralan setiap murid
penguapan n pagsingaw: biasanya harus mengikuti
pagsingaw ay ginagawa upang ujian akhir di sekolah
buksan ang pores ng balat
penguapan dilakukan untuk ujud, berujud v hugis: ang
membuka pori-pori kulit regalo sa aking kaarawan ay
hugis kahon kado hadiah
uban n uban: sa kanyang ulo ay ulang tahunku berujud kotak
lumago ng ilang mga uban di
kepalanya telah tumbuh 273
beberapa uban

ujung umur, berumur

ujung n dulo: dulo ng mundo umbi n tuber: ang langis na iyon
ujung dunia ay ginawa mula sa ugat ng
tuber minyak itu terbuat dari
berujung v humantong: ang akar umbi
paligsahan na iyon ay
humantong sa pagkapanalo umpama n halimbawa:
namin pertandingan itu halimbawa siya ay hindi
berujung kemenangan kami dadating pakiusap sabihan ako
umpama dia batal datang
ukir, mengukir v mag-ukit: ang tolong beri tahu saya ya!
tatay niya matalino mag-ukit
ng larawan ayahnya pandai umpan n pain: bulate ay isang
mengukir kayu mahusay na pain para sa
pangingisda cacing adalah
ukiran n tabas: tabas ng umpan yang baik untuk
kahoy ukiran kayu memancing ikan

ukur n pagsukat: pagsukat ukur mengumpan v ipinasa: ang
mengukur v nagsukat: ang manlalaro na iyon ay ipinasa
mananahi ay nagsukat ng ang bola sa kanyang
katawan tukang jahit kasamahan pemain itu
mengukur badan mengumpan bola ke arah
kawannya
ulang tahun n kaarawan: siya ay
nagpaplano na ipagdiwang umum, umumnya a kadalasan:
ang kanyang kaarawan dia ang kuneho ay kadalasan
berencana untuk merayakan kulay puti kelinci umumnya
ulang tahunnya berwarna putih

ulang, berulang-ulang v pa ulit- umur, berumur v may edad na:
ulit: siya ay pa ulit-ulit na ang anak niya ay may edad na
nagtatanong ng pareho dia dalawang buwan anaknya
berulang-ulang menanyakan baru berumur dua bulan
hal yang sama
seumur n ka-edad: ang anak
ulang-alik v balikan: eroplano niya ay ka-edad ng anak ko
na balikan pesawat ulang alik anaknya seumur dengan
anakku
ulur, mengulur v magpabagal:
tim na iyon ay naglalaro ng umur, usia n taon: ang taon
maayos upang magpabagal ng nila ay hindi magkalayo usia
oras tim itu bermain keras mereka tidak jauh berbeda
untuk mengulur waktu

274

undi, mengundi ungkap, mengungkapkan

undi, mengundi v binunot: unek-unek n hinanakit: lahat ng
binunot niya ang mga hinanakit niyang itinago
masuwerteng kalahok na sa mahabang panahon ay
makakuha ng regalo dia inilabas na niya segala unek-
mengundi peserta yang unek yang menyesak di
beruntung mendapatkan rongga dada telah
hadiah dikeluarkan

undian n palabunutan: ang unggul a kalidad: kalidad na
palabunutan na iyon ay buto bibit unggul
napanalunan ng babaeng
nakadamit pula undian itu ungkap, mengungkapkan v
dimenangkan oleh wanita
berbaju merah 1 ipahayag: hindi kaya
ipahayag ng mga salita ang
unduh v (i)download: i- aking kaligayahan kata-kata
download ang for sa tidak dapat mengungkapkan
pmamagitan ng link unduh kegembiraanku; 2 ipaalam,
saja formulir itu melalui ilantad, ihayag, isiwalat: hindi
tautannya! niya ipinapaalam ang kanyang
tunay na pagkatao sa mga
mengunduh v download: pulis dia tidak akan
ang aplikasyon na ito ay mengungkapkan identitas diri
puedeng i-download ng libre yang sebenarnya kepada
dapat mengunduh dengan polisi; 3 ipahayag: nagawa
gratis aplikasi itu niyang ipahayag ang kanyang
pagkahilig sa kanya dia
undur v bawiin: bawiin nalang berusaha mengungkapkan
ang pagpapatupad ng rasa antusias kepadanya;
aktibidad na iyon undur saja
pelaksanaan kegiatan itu! 4 magpaliwanag: ipinaliwanag
pa niya ang kanyang opinyon
mengundur v nag paliban: sa labas ng klase ia
siya ay nagpaliban ng mengungkapkan lebih lanjut
kanyang pag-alis patungong pendapatnya di luar kelas
Ambon dia mengundur
keberangkatannya ke Ambon

275

ungsi, mengungsi unjuk rasa

terungkap v 1 pinahayag, pengungsi n eskapo: ang
ipinahiwatig, ipinakilala; mga eskapo ay sa wakas
inihayag, sinabi: ang mga nagtagumpay umakyat sa
katotohanan ay malinaw na mataas na dako pengungsi itu
nakasaad sa ulat fakta-fakta akhirnya berhasil naik ke
terungkap dengan jelas di tempat tinggi
dalam laporan; 2 maihayag;
masiwalat: lahat ng kanyang ungu a lila: lila ay kulay na
krimen ay naisiwalat akhirnya, paborito ko ungu adalah
semua kejahatannya terungkap warna kesukaannya

ungkapan n 1 ekspresyon: unik a kaakiba: bawat tao ay
pananalita niya ay palaging may kakaibang marka ng
mayroong ekspresyon na daliri na hindi nagbabago sa
maganda tutur katanya selalu pagdaan ng panahon setiap
disisipi ungkapan yang indah; orang memiliki sidik jari yang
2 ekspresyon: ekspresyon ng tidak berubah
kanyang mukha ay malinaw
na nagpapakita ng unjuk rasa n malaking pulong:
kalungkutan ungkapan malaking pulong ay madalas
wajahnya jelas menunjukkan ginaganap sa lungsod na iyon
perasaan sedih unjuk rasa sering kali
dilakukan di kota itu
ungsi, mengungsi v lumikas,
lumipat, umalis: sinabihan ang -- gigi v magpasikat: mga
mga naninirahan sa lugar na mananayaw ay nagkaroon ng
lumikas dahil sa baha pagkakataon na magpasikat sa
penduduk lokal diberi tahu harap ng presidente para
untuk mengungsi karena penari mendapat kesempatan
banjir untuk unjuk gigi di depan
presiden
mengungsikan v lumikas,
lumisan: gumamit ng mga -- gaya v nagpapakitang gilas:
helikopter upang mailikas ang batang maliit na iyon ay
mga tao mula sa kanilang mga nagpapakitang gilas sa harap
tahanan helikopter digunakan ng kanyang magulang anak
untuk mengungsikan orang- kecil itu unjuk gaya di depan
orang dari rumah mereka orang tuanya

276

untung -- bersih n neto: neto na
nakuha ay malaki untung
berunjuk rasa v magpakita bersih yang didapat cukup
ng opinyon, magpahayag ng besar
damdamin, magdemonstra:
libu-libong tao ang nagtipon- -- rugi n tubo at pagkawala:
tipon para magprotesta laban maging isang negosyante ay
sa mga bagong patakaran siguradong makakaranas ng
ribuan orang berkumpul tubo at pagkawala menjadi
untuk berunjuk rasa seorang pedagang pasti
menentang kebijakan baru mengalami untung rugi

pengunjuk rasa n beruntung v 1 tumubo,
nagproprotesta, raliyista: kumita: paano ako tutubo
Tinanggap at binati niya ang kung napakamahal ng
mga kinatawan ng pamasahe bagaimana dapat
demonstrador ia menerima beruntung kalau ongkos
dan menyalami wakil-wakil angkutnya saja sudah mahal
mahasiswa pengunjuk rasa sekali;

untung n 1 tadhana: mabuti ang 2 suwertihin, palarin: iyong
kapalaran sa akin untung mga nakatanggap ng libreng
berpihak padaku; 2 swerte edukasyon ay napakapalad dia
tayo ay maswerte na beruntung dapat mengenyam
hanggang ngayon kita sudah pelajaran di bangku sekolah
sangat untung sejauh ini; dng cuma-Cuma; 3 maswerte:
ikaw ay maswerte nakasali sa
3 kita, tubo: hindi malaki ang pagsusulit kamu beruntung
kita sa pagbubukas ng bisa mengikuti ujian itu
restawran sa panahon ngayon
tidak banyak untung yg
diperoleh dengan membuka
restauran saat ini;

4 kalamangan: ano ang
kalamangan sa pananakot ng
tao? apa untungnya menakut-
nakuti orang

277

upacara upah

keuntungan n 1 kita, tubo: menguntungkan v kumita,
ang pagbabago sa sistema ng tumubo, maging kapaki-
buwis ay mangangahulugan pakinabangan; makabubuti:
nang malaking kita sa ilang ang pagbebenta ng yelo
kumpanya perubahan sistem ngayong panahon ng tag-init
pajak berarti keuntungan ay siguradong magbibigay
besar bagi sejumlah nang malaking tubo sa tindera
perusahaan; 2 tubo, kita, berjualan es pada musim
dibidendo: hindi pa panas begini pasti
nagdedeklara ang kumpanya menguntungkan penjualnya
ng kanyang dibidendo para sa
taong ito perusahaan itu upacara n 1 seremonya:
belum mengumumkan seremonya ay ginanap upang
keuntungan untuk tahun ini; magbigay karangalan sa
bayani upacara dilakukan
3 tubo, pakinabang, swerte, untuk menghormati pahlawan;
kapalaran: isang malaking 2 seremonya, ritwal: ang
swerte ang matanggap ka seremonya ng kasal ay idinaos
bilang isang lingkod-bayan ng simple upacara
keuntungan besar bagimu perkawinan
kalau kamu dapat diangkat dilakukan secara sederhana
jadi pegawai negeri;
upah n 1 sweldo, sahod, bayad,
4 tubo, pakinabang, swerte, upa: tataasan ng pamahalaan
kabuluhan, saysay: walang ang pinakamababang sahod sa
saysay ang pag-usapan ang mga rehiyon sa susunod na
kahinaan ng ibang tao tidak buwan pemerintah akan
ada keuntungan kita menaikkan upah minimum
membicarakan kekurangan regional bulan depan;
orang lain
2 gantimpala, pabuya: ito ay
isang napakalaking
gantimpala para sa amin ini
adalah upah yang luar biasa
untuk kita

278

upaya urut

mengupah v umarkila, uraian n paglalarawan:
umupa, magbayad ng tao: paglalarawan ng problema
kung hindi mo kayang gawain niya ay napaka-interesante
mag-isa ang trabaho, mas para obserbahin uraian
makakabuti para sa iyo na tentang makalahnya sangat
umupa ng tao kalau tidak menarik untuk disimak
dapat mengerjakan sendiri,
lebih baik mengupah orang urat n kalamnan: kalamnan at
litid ng bodybuilder na iyon
upaya n pagpupunyagi, ay halatang malaki urat dan
pagpipilit, pagsisikap, otot binaragawan itu tampak
pagsasakit, sikap, besar
pagsusumakit: dahil sa
kanyang pagsisikap, -- nadi n arterya: karayon na
nakalikom nang sapat na iyon aytinusok sa loob ng
perang pambili ng mga kanyang arterya jarum itu
kagamitan melalui upayanya, ditusukkan ke dalam urat
sejumlah uang berhasil nadinya
diperoleh untuk membeli
peralatan urus, mengurus v inaasikaso:
ang batang iyon ay inaasikaso
berupaya v hangarin: siya ay ang nanay niyang may sakit
naghangad na pag-ibayuhin anak itu mengurus ibunya
ang kanyang pagganap ia yang sakit
harus berupaya meningkatkan
prestasinya pengurus n komite: ang tatay
niya ay isang komite sa
urai a lugay: ang babae na iyon organisasyon ayahnya adalah
ai nag lugay ng buhok niya seorang pengurus organisasi
hanggang sa bewang gadis itu
mengurai rambutnya hingga terurus v inalaga: lahat ng
ke pinggang kagamitan niya ay inalaga ng
maayos semua peralatannya
terurai v bumubuhos: ang terurus dengan baik
luha niya ay bumubuhos air
matanya jatuh terurai urut v hilot: pakiusap hilot ng
paa ni nanay Siya ay nahulog
sa hagdan tolong urut kaki ibu
itu! dia tadi terjatuh di
tangga

279

usaha, perusahaan utuh

mengurut v masahihin: ang usir, mengusir v nag-paalis: si
trabaho niya ay masahihin ang nanay ay nag-paalis ng mga
taong may pilay pekerjaannya lamok bago kami matulog ibu
mengurut orang keseleo mengusir nyamuk sebelum
kami tidur
berurutan v magkasunod:
sila ay nakaupo ng usir, terusir v pinaalis: siya ay
magkasunod sa harap na pinaalis mula sa kanyang
upuan hanggang likod mereka bayan dia terusir dari
duduk berurutan di kursi kampungnya
depan sampai belakang
usus n isaw: isaw usus
urutan n ika: siya ay
nakakuha ng ika-lima upang -- buntu n apendiks: siya ay
kumuha ng reseta ng gamot ooperahan ng apendiks dia
dia mendapatkan urutan ke-5 akan menjalani operasi usus
untuk pengambilan resep obat buntu

usaha, perusahaan n kumpanya: usut, mengusut v sinisiyasat:
profile ng kumpanya profil ang pulis ay sinisiyasat ang
perusahaan insidente polisi mengusut
kejadian itu
usang a lipas: lipas na damit
baju usang utak-atik v inaayos: ang tekniko
na iyon ay inaayos ang sirang
usap v punasan: punasan ang makina teknisi itu mengutak-
iyong luha usap air matamu atik mesin yang rusak
mengusap v punas: ako ay
nag punas ng aking pawis sa utik, mengutik-utik v magayos:
noo aku mengusap keringat di mahilig siya mag ayos ng
kening puzzle dia senang mengutak-
atik puzzle
usik, mengusik v nag abala:
walang nag abala sa kanya utuh a kompleto: bawat
habang natutulog tidak ada mamimili ay may kagustohan
yang mengusiknya ketika tidur sa gamit na binili ay kompleto
setiap pembeli menghendaki
terusik v na abala: ang tulog barang yang dipesannya
niya ay mahimbing hindi na berada dalam keaadaan utuh
abala ng kahit anong ingay
tidurnya nyenayak tidak
terusik suara apapun

280

utus, mengutus uzur

utus, mengutus v nag-utos: ang uzur a mahina: dahil mahina na,
estado ay nag-utos ng ang tagapagsanay ng putbol
magtutuo ng wikang ay umalis na sa kanyang
indonesia sa ibang bansa posisyon bilang tagasanay
negara mengutus pengajar karena sudah uzur, pelatih
bahasa Indonesia ke luar sepakbola itu mengundurkan
negeri diri dari posisinya sebagai
pelatih
utusan n delegado: ang
pulong na internasyonal na
iyon ay binubuo ng delegado
at internasyonal na
negosyante pertemuan
internasional itu terdiri atas
utusan dan pengusaha
internasional

281

282

V-v

vakansi n bakante: taunan na vonis n pasya, pasya ng hurado,
bakante vakansi tahunan opiniyon, palagay, kuru-kuro,
hatol ng hurado: ibinaba ng
valas n palitan ng pera: hukom ang hatol na
nanatiling matataga ang ang 'nagkasala' sa pagtatapos ng
pound sa palitan ng pera sa paglilitis hakim menjatuhkan
merkado di pasar valas mata vonis bersalah pada akhir
uang rupiah tetap kokoh persidangan

voli, voli pantai n dalampasigan
na volleyball: manlalaro ng
dalampasigan na volleyball
pemain voli pantai

283

284

W-w

wabah n epidemya: mahigit 30 wajah n mukha: mukha niya ay
bata ang namatay dahil sa maganda ang bawat tao ay
epidemya ng tikdas lebih dari masigasig upang lumapit sa
30 anak meninggal karena kanya wajah cantiknya
wabah campak membuat setiap lelaki tertarik
untuk mendekatinya
mewabah v 1 maging
epidemya: ang sakit ay naging berwajah v may mukhan:
epidemya sa nayong ito babaeng may mukhang
penyakit itu telah mewabah di kaakit-akit gadis berwajah
desa ini; 2 laganap: ang menawan
facebook ay laganap sa mga
kabataan Facebook mewabah wajan n kawali: kawali wajan
di kalangan remaja
wajar a 1 makatwirang:
wadah n 1 lalagyan lalagyan ng makatwirang hakbang
pagkain wadah makanan; tindakan wajar; 2 a maayos:
kumilos ng maayos na parang
2 lugar institusyon ay bilang walang nagyari bersikaplah
isang lugar para sa pagtitipun wajar seperti tidak ada apa-
lembaga itu sebagai wadah apa; 3 natural: natural lang na
tempat berkumpulnya siya ang maging panalo wajar
masyarakat kota saja jika dia menjadi
pemenangnya
waduk n imbakan ng tubig: ang
pamahalaan ay gumawa ng sewajarnya adv gaya ng
imbakan ng tubig sa gutna ng nararapat: gaya ng nararapat
lungsod para sa pagbaha na siya ay maging mahiyain
pemerintah membangun sudah sewajarnya dia
waduk di tengah kota untuk bersikap malu
mengatasi banjir
wajib v 1 kinakailangan:
wafat v binawian ng buhay: kinakailangan na edukasyon
matandang lalaki na iyon ay pendidikan wajib belajar;
sa wakas binawian ng buhay
sa daan papuntang hospital 2 dapat: bawat lipunan ay
lelaki tua itu akhirnya wafat dapat sumunod sa mga
dalam perjalanan ke rumah regulasyon setiap masyarakat
sakit wajib menaati peraturan

285

wakil wara, pewara

berwajib v awtoridad: waktu, sewaktu-waktu adv
partido na may awtoridad anumang oras: regulasyon na
pihak berwajib ito ay maaring magbago
anumang oras peraturan ini
kewajiban n obligasyon: dapat berubah sewaktu-waktu
moral na obligasyon
kewajiban moral walau p bagaman: bagaman ang
kanyang puso ay masakit, siya
wakil n 1 bise: bise presidente ay naghahangad ng lubos sa
wakil presiden; 2 kinatawan: kanya walau hatinya sakit, dia
kinatawan ng mga sangat merindukannya
organisasyon wakil organisasi;
3 represante: ang tatay niya ay walaupun p kahit na: kahit na
isang represante direktor umuulan, siya ay lumabas pa
ayahnya adalah seorang din ng bahay walaupun hujan,
wakil direktur dia tetap pergi ke luar rumah

mewakili v kumatawan: siya wangi a mabango: mabango na
ay kumatawan ng kaniyang bulaklak ay karaniwang
konpanya upang dumalo sa lumilikha ng isang
pista dia mewakili komportableng kapaligitan sa
perusahaannya untuk hadir kuwarto wangi bunga
dalam pesta itu biasanya membuat suasana
nyaman di ruangan
perwakilan n 1
representasyon: siya ay wangi-wangian n pabango:
dumating sa pagtitipun bilang pabango wangi-wangian
representasyon ng
organisasyon niya dia datang wanita n 1 babae: siya ay ang
ke pertemuan itu sebagai unang babaeng lider ng bansa
perwakilan organisasinya; dia adalah wanita pertama
pemimpin negara; 2 babae:
2 kinatawan: kinatawan na trabahadora buruh wanita
opisina kantor perwakilan
perwakilan n kinatawan: wara, pewara n tagapagbalita:
kinatawan ng estado isang tagapagbalita ay dapat
perwakilan negara magkaroon ng mataas na
tiwala sa sarili seorang
pewara harus memiliki
kepercayaan diri yang tinggi

286

waralaba warna-warni

waralaba n prangkisiya: kewarganegaraan n 1
maraming prangkisiya na pagkamamamayan: siya ay
lumalago sa mga malalaking may dalawang
lungsod kamakainlan lamang pagkamamamayan dia
banyak waralaba yang memiliki kewarganegaraan
tumbuh di kota besar akhir- ganda; 2 pagkamamamayan;
akhir ini pangsibiko: edukasyong
pangsibiko pendidikan
warga n mamamayan: bawat kewarganegaraan
mamamayan ay dapat
sumunod sa mga naaangkop waris n kayamanan: sila ay
na batas setiap warga wajib nagbabahagi ng kayamanan sa
mematuhi peraturan hukum opisina ng abogado mereka
yang berlaku sedang bagi waris di kantor
pengacara!
-- masyarakat n residente:
konstruaksyon ng tulay ay pewaris n tagapagmana: siya
nagsasangkot ng maraming ay naging nag-iisang
mga residente pembangun tagapagmana ng kayamanan
jembatan itu melibatkan ng kaniyang mga magulang
banyak warga masyarakat dia menjadi pewaris tunggal
kekayaan orang tuanya
warga negara n mamamayan:
mamamayan ng Indonesia warisan n pamana:
warga negara Indonesia testamento surat warisan

~ asing n banyaga: ang warna, berwarna v kulay: ang
pamahalaan ay nag-ubliga sa rosas ay kulay pula, dilaw at
mga banyaga upang dalhin puti mawar berwarna merah,
ang kanilang mga pasaporte kuning, dan putih
kapag naglalakbay sa
pasyalan pemerintah warna-warni n makulay: batang
mewajibkan warga negara mas-asawa ay karaniwang
asing untuk membawa paspor pumili ng makulay na pintura
mereka ketika bepergian di para sa kanyang bahay
tempat wisata pasangan muda biasanya
memilih cat warna-warni
untuk rumahnya

287

warnet wenang, berwenang

warnet n internet café: berwasiat v habilin: si tatay
maraming internet café na ay nag habilin upang kami ay
nagbukas malapit sa paaralan mag patuloy nag pag aaral
banyak warnet yang dibuka di ayah berwasiat agar kami
dekat kampus itu melanjutkan sekolah
wasit n tagahatol/reperi: ang
warta n balita: balita tungkol sa reperi ay sa wakas hinipan
laro berita olahraga ang pito sinyales ng
pagtatapos ng laban na putbol
-- berita n balita: radyo ng wasit itu akhirnya meniup
republika ng Indonesia ay nag peluit tanda pertandingan
hahatid ng mga balita Radio sepakbola telah berakhir
Republik Indonesia sedang waswas a nag-aalinlangan: kami
menyiarkan warta berita ay nag-aalinlangan sa pagsali
niya sa paligsahan ng maraton
mewartakan v ipinahayag: kami waswas dengan
ipinahayag ng tagabasa ng keikutsertaannya dalam
balita tungkol sa pagkawala lomba maraton itu
pembaca berita mewartakan watak n ugali: ugali niya ay
berita tentang kehilangan itu angkop na maging isang lider
wataknya cocok untuk
wartawan n mamamahayag: menjadi pemimpin
isang mamamahayag ay dapat berwatak v mayugaling: ang
madalas magsulat at humanap lalaking iyon ay mayugaling
ng balita seorang jurnalis matigas lelaki itu berwatak
harus sering menulis dan keras
mencari berita wenang, berwenang v 1 may
karapatan ang guro ay may
warung n tindahan: maraming karapatan na magbigay ng
tindahan na naghahain ng sar- grado sa kanilang mag-aaral
saring tradisyonal na pagkain guru berwenang memberi
sa pasyalan na iyon terdapat nilai muridnya;
banyak warung yang
menyajikan beraneka ragam 288
makanan tradisional di kota
wisata itu

wasiat n pahimakas: pahimakas
ng kanyang magulang ay siya
ay agad ng magpakasal wasiat
orangtuanya adalah agar dia
segera menikah