jenggot jerat
berjendela v may bintana: jenuh a lunod, puspos:
ang silid na iyon ay walang nalulunod ako sa trabaho sa
bintana kamar itu tidak kumpanyang iyon aku jenuh
berjendela bekerja di perusahaan itu
jenggot n balbas: humahaba na jepit, jepit rambut n ipit sa
ang kanyang balbas buhok: pinsan ko na babae ay
jenggotnya semakin panjang mahilig magsuot ng ipit sa
buhok saudara perempuan
berjenggot v balbas: sino saya senang mengenakan
ang lalaking may balbas na menjepit v inipit: inipit niya
iyon? siapa pria berjenggot ang kanyang buhok gamit
itu? pangipit ng buhok dia
menjepit rambutnya dengan
jenis, jenis kelamin n kasarian: jepit rambut
ano ang kasarian ng sanggol penjepit n salansan: sila ay
ninyo? apa jenis kelamin bayi kumuha ng keyk sa mesa sa
kalian? pamamagitan ng paggamit ng
salansan mereka mengambil
sejenis n uri ng, klase ng: kue di meja dengan
ang hayop na ito ay isang uri menggunakan penjepit
ng reptilya hewan ini adalah
sejenis reptil jerami n dayami: kubo na iyon
ay gawa sa dayami gubuk itu
jenjang n antas, baitang, yugto: terbuat dari jerami
may iba't ibang antas sa
kursong iyon ada berbagai jerat n bitag: bitag na hayop
jenjang dalam kursus itu jerat binatang
menjerat v mahuli: ang
-- pendidikan n antas ng magsasaka ay gumamit ng
edukasyon: antas ng bitag gamit ang kawayan para
edukasyon sa mga malalaking mahuli ang daga petani
lungsod ay karaniwang mas menjerat tikus dengan
mataas kaysa sa mas maliit na perangkap bambu
bayan jenjang pendidikan terjerat v naipit: ang usa ay
penduduk di kota-kota besar naipit sa kahoy rusa itu
biasanya lebih tinggi terjerat di semak-semak
dibandingakn di kota-kota
kecil 89
berjenjang a may antas;
baitang: karir na may iba't
ibang antas karier berjenjang
jerawat jinak
jerawat n tagihawat: ang mukha jijik a nandidiri: ako ay
niya ay puno ng tagihawat nandidiri sa kanyang ugali
wajahnya penuh dengan saya jijik dengan perilakunya
jerawat
menjijikkan a nakakadiri:
jernih a malinaw: telebisyon na pag-uugali niya ay nakakadiri
iyon ay malinaw ang screen perilakunya menjijikan
televisi itu jernih layarnya
jikalau p kung hindi: kung hindi
jeruji n rehas: rehas na bakal umulan, ako ay pupunta sa
jeruji besi inyong bahay jikalau hujan
tidak turun, saya akan datang
jeruk n dalandan: dalandan ay ke rumah Anda
naglalaman ng bitamina C
jeruk mengandung vitamin C jilat, menjilat v dilaan: dinilaan
ng bata ang kanyang sorbetes
-- nipis n kalamansi: ang na na lusaw sa kanyang
katas ng kalamansi ay mabuti kamay anak itu menjilat es
sa kalusugan air jeruk nipis krim yang menetes di
baik untuk kesehatan tangannya
jerumus, menjerumuskan v penjilat n taong sipsip:
nagluklok: siya ay nagluklok huwag makipagkaibigan sa
ng kanyang kaibigan upang taong sipsip jangan berteman
maging manggagamit ng dengan seorang penjilat
droga dia telah
menjerumuskan temannya jilid n bolyum: ang unang
untuk menjadi pengguna bolyum ng aklat na ito ay
narkoba masaya na basahin jilid
pertama buku ini sangat
jewer, menjewer v lumabnot: menyenangkan untuk dibaca
nanay ay lumabnot ng tenga
ng kanyang anak kapag jinak a alaga: alagang aso
galawgaw ibu menjewer anjing jinak
kuping anaknya yang nakal
menjinakkan v mag paamo:
jidat n noo: ang noo niya ay siya ay nag tagumpay mag
namamaga pagkatapos tamaan paamo ng mabangis na hayop
ng kahoy na pinto na iyon dia berhasil menjinakkan
dahinya bengkak setelah binatang buas itu
terbentur pintu kayu itu
90
jiplak, menjiplak jongkok
jiplak, menjiplak v mamlahiyo: menjodohkan v tinutugma:
tayo ay hindi tinutugma nila ang babaeng
pinahihintulutang mag- iyon sa lalaking mas
mamlahiyo ng sulat ng iba nakakatanda sa kanya mereka
kita tidak diperbolehkan menjodohkan wanita itu
menjiplak tulisan orang lain dengan lelaki yang lebih tua
penjiplak n mandaraya: ang joget, berjoget v sumayaw: ang
mandaraya na iyon ay sa kumpanya na iyon ay
wakas dadalhin na sa humihiling sa empleyado nito
hukuman penjiplak itu upang sumayaw ng limang
akhirnya dituntut ke minuto bago simulan ang
pengadilan trabaho perusahaan itu
meminta setiap karyawannya
jitu a asintado: mamamaril na berjoget selama 5 menit
asintado tembakan jitu sebelum memulai pekerjaan
jiwa, jiwa raga n katawan at joli, sejoli n bagay: sila ay isang
diwa: ako ay nag mamahal pares ng bagay mereka adalah
sayo ng buong katawan at sepasang sejoli yang serasi
diwa aku mencintai kamu jiwa
raga jomlo n binata: ang lalaki iyon
ay matagal ng binata lelaki itu
menjiwai v bigay-buhay: ang sudah lama menjadi jomlo
mang-aawit na iyon ay nag
bigay-buhay sa awit na jompo a matanda: ang batang
kinakanta niya penyanyi itu iyon ay tumulong sa
sangat menjiwai lagu yang matandang babae upang
dibawakannya makatawid sa kalsada anak itu
membantu wanita jompo itu
jodoh n kabiyak: ang lalaking menyebrang jalan
iyon ay nakatagpo na ng
kanyang kabiyak lelaki itu jongkok v naglupasay: ang mga
sudah menemukan jodohnya sundalo ay naglupasay sa
harap ng hari para prajurit itu
berjodoh v nakalaan: kung jongkok di depan rajanya
nakalaan, gusto ko siyang
gawing aking asawa
seandainya berjodoh, saya
ingin menjadikannya menjadi
istriku
91
jorok jubah
berjongkok v nakayukyok: terjual v mabebenta:
ang mga sundalo ay antigong sasakyan na iyon ay
nakayukyok sumasamba sa sa wakas mabebenta na mobil
hari para prajurit itu antik itu akhirnya terjual
berjongkok menyembah juang, memperjuangkan v
rajanya pakikipaglaban: ang mga
manggagawa ay hindi
jorok a burara: sa kailanman sumuko sa
pangkalahatan ang mga babae pakikipaglaban sa kanilang
ay hindi gusto sa mga burara karapatan kaum buruh tidak
na lalake kaum wanita pernah putus asa
umumnya tidak menyukai memperjuangkan hak-hak
lelaki jorok mereka
juara n kampeon: ang Leicester
jual, berjualan v nagbebenta: City ay nag tagumpay maging
ang lalaking iyon ay kampeon sa liga Ingles
nagbebenta ng laruan na para ngayong panahon Leicester
sa mga bata sa harap ng City berhasil menjadi juara
paaralan pria itu berjualan Liga Inggris musim ini
mainan anak-anak di depan kejuaraan n kampeonato:
sekolah ang indonesia ay magiging
punong-abala sa kampeonato
-- beli v pagbebenta at ng badminton sa antas ng asia
pagbibili: ipinagbabawal ng Indonesia akan
pamahalaan ang pagbebenta at menyelenggarakan kejuaraan
pagbibili ng bihirang hayop bulu tangkis tingkat Asia
pemerintah melarang jual beli menjuarai v nanalo: ang
binatang langka batang iyon ay nanalo sa
paligsahan ng malayong
penjual n nagbebenta: ang mananakbo sa taon na ito
merkado ay lugar kung saan anak itu menjuarai lomba lari
nagkikita ang bumibili at jarak jauh tahun ini
nagbebenta pasar merupakan jubah n bata: bata de banyo
tempat bertemunya penjual jubah mandi
dan pembeli
92
penjualan n mga benta: mga
benta ng produkto sa dulo ng
taon ay karaniwang tumataas
penjualan produk pada akhir
tahun biasanya meningkat
judi jurang
judi n pagsusugal: ang jumlah, sejumlah n ilang mga:
pagsusugal ay nakakasria ng ilang mga batang mag-aaral
moral sa lipunan judi itu ang pumasok sa lab sa umaga
merusak moral masyarakat na ito sejumlah anak sekolah
memasuki ruang laboratorium
berjudi v nag susugal: siya pagi ini
ay nag susugal gabi-gabi dia
berjudi setiap malam jumpa, berjumpa v
makipagkita: ang babae na
pejudi n manunugal: ang iyon ay tumanggi na
manunugal ay sa wakas makipagkita sa kanyang
naaresto ng pulisya pejudi itu dating asawa sa korte wanita
akhirnya ditangkap polisi itu menolak untuk berjumpa
dengan mantan suaminya di
perjudian n pagsusugal: pengadilan
ipinagbabawal ng pamahalaan
ang pagsusugal dahil ito ay -- pers n pagpupulong:
ilegal pemerintah melarang pagkatapos ng manalo sa
perjudian karena itu ilegal karera, ang magkakarera na
iyon ay may pagpupulong
judul n pamagat: pamagat ng setelah menjuarai balapan,
libro judul buku pebalap itu mengadakan
jumpa pers
berjudul v may pamagat: ang
aklat na iyon ay may pamagat menjumpai v nakipagkita:
na "The Patriot" buku itu ang mga tagahanga ay
berjudul "The Patriot" nakipagkita sa idolo nila na
artista sa hardin para
jujur n tapat: tapat at kasipagan penggemar menjumpai artis
ay ang susi sa tagumpay ng idolanya di taman itu
isang tao jujur dan kerja keras
adalah kunci sukses Juni n hunyo: ang tag-init
seseorang minsan nagsisimula sa buwan
ng hunyo musim panas
kejujuran n katapatan: mula biasanya dimulai pada bulan
noong bata pa kami ay Juni
tinuturuan ng katapatan sejak
kecil kami diajari kejujuran jurang n bangin: ang sasakyan
na iyon ay nahulog sa bangin
Juli n hulyo: ang aking unang mobil itu terjun ke jurang
anak ay ipinanganak noong
buwan ng hulyo anak pertama 93
saya dilahirkan pada bulan
Juli
juri jutawan
juri n hurado: ako ay naging juta, berjuta-juta num milyun-
hurado sa paligsahan ng milyong: milyun-milyong
katalinuhan saya menjadi juri mga mamamayan ng Brasil ay
di sebuah perlombaan cerdas bumababa sa lansangan upang
cermat makilahok sa pagdiriwang ng
kultura jutaan warga Brazil
jurus n sandigan: sa wakas ang turun ke jalan mengikuti
mandirigma ay naglabas ng festival budaya tahunan
pangunang sandigan akhirnya
petarung itu mengeluarkan jutawan n milyonaryo: gustong
jurus andalannya maging milyonaryo ng batang
iyon anak itu bercita-cita
menjadi seorang jutawan
94
K-k
kalut, kekalutan n kaguluhan: kambuh v bumalik: halos isang
ang demonstrasyon ng mga linggo siyang hindi dumating,
estudyante ang naglalagay sa waring ang kanyang sakit ay
lungsod na ito sa estado ng bumalik sudah hampir
kaguluhan demonstrasi yang seminggu ia tidak datang,
dilakukan mahasiswa rupanya penyakitnya kambuh
membuat kota ini dalam lagi
keadaan kemelut
kamera n kamera: kamera na
kamar, kamar kecil n banyo, digital kamera digital
kubeta, kasilyas, palikuran:
pupunta muna ko sandali sa kampanye n kampanya:
banyo saya akan pergi ke kampanya ng pampanguluhan
kamar kecil sebentar halalan kampanye pemilihan
presiden
-- mandi n banyo: araw-araw
kinukuskos ni nanay ang sahig kampung n bayan: kailangan
ng banyo ibu menyikat lantai natin bumaba sa lambak
kamar mandi setiap hari upang makarating sa bayan
kita harus menuruni lembah
-- pengantin n silid tulugan agar bisa sampai di kampung
ng babaing ikakasal: puno ng itu
palamuting bulaklak ang silid
tulugan ng babaing ikakasal -- halaman n lupang
kamar pengantin itu dihiasi tinubuan: masaya akong
dengan berbagai macam nkabalik muli sa aking bayang
bunga sinilangan senangnya berada
di kampung halaman kembali
kambing n kambing: hindi
ipagbibili ang mga kambing kamus n diksiyunaryo,
kahit pa may alok sa mataas talatinigan, leksikon:
na presyo kambing itu tidak kailangan ko ng diksyonaryo
akan dijual meskipun ditawar para maisalin ko ang
dengan harga mahal pangungusap na ito aku perlu
kamus untuk menerjemahkan
kalimat ini
95
kancing kapal, kapal api
kancing n butones: ang mga kapak n 1 palakol: ang palakol
butones ay aksesorya sa damit na bakal ay matalim at
kancing merupakan aksesoris mapanganib kapak besi itu
dari pakaian sangat tajam dan berbahaya;
2 palakol: gumamit ng palakol
kanda n kapatid na lalaki/babae: ang magsasaka sa pagsibak ng
kapatid ko, sasamahan mo ba kahoy petani membelah kayu
ako? kanda, maukah kau menggunakan kapak
menemaniku?
kapal, kapal api n bapor, buke,
kandang n kuwadra/kwadra, sasakyang-dagat: ang bapor
silungan ng hayop: ang ay nagwawagayway ng
kabayo ay may napakalaking kanyang watawat kapal api itu
kuwadra kuda itu mempunyai berlayar di samudera Pasifik
kandang yang sangat besar
-- layar n paraw, sibiran,
kangkung n kangkong: bumili bangkang may layag, binta:
ng kangkong si nanay sa ang paraw ay isang barkong
palengke ibu membeli pinapaandar ng layag na
kangkung di pasar gumagamit ng puwersa ng
hangin kapal layar adalah
kantin n kainan, karinderia, kapal yang digerakkan
kapiterya, kantina: dengan menggunakan layar
nananghalian sila sa kantina yang memanfaatkan tenaga
ng paaralan mereka makan angin sebagai pendorongnya
siang di kantin sekolah
-- perang n barkong
kantong n pitaka, lukbutan, bag: pandigma:
ilagay sa bag ang basura bago ipinagmamayabang ng mga
itapon sampah dimasukkan ke makapangyarihang mga bansa
dalam kantong sebelum ang ilan sa kanilang mga
dibuang barkong pandigma negara
adikuasa mencoba
kantor n opisina: pos opis memamerkan beberapa kapal
kantor pos perangnya
-- pos n pos opis; tanggapan
ng koreo: inutusan ako ng
tatay kong bumili ng selsyo sa
pos opis ayah menyuruhku
untuk membeli perangko di
kantor pos
96
kapan kasar
-- pesiar n yate: nagtatrabaho kartu, kartu kredit n kredit
sa isang yate ay isang kard: kredit kard ay madalas
maaasahan na trabaho bekerja gamitin sa pamimili kartu
di kapal pesiar merupakan kredit biasanya digunakan
pekerjaan yang menjanjikan untuk berbelanja
-- selam n submarino: ang -- nama n kard ng pangalan:
submarino ay sasakyang tanggapin mo ang aking kard
pandagat na kumikilos sa ng pangalan bilang sinyales
ilalim ng tubig at karaniwang ng ating pagkakilala terima
ginagamit pandigma kapal lah kartu nama saya sebagai
selam itu berwarna biru tua tanda perkenalan kita
kapan pron kailan: kailan siya -- pos n poskard: pinadalhan
aalis? kapan dia akan pergi? ako ng poskard ng kaibigan
kapan-kapan n kapag, ko mula sa Netherlands
tuwing: nanginginig ang puso temanku mengirimkan kartu
ko kapag naiisip ko iyon pos dari Belanda
kapan-kapan saya akan
menemui anda karunia n regalo: tindahan ng
regalo toko hadiah
kapur n tisa; chalk: ang tisa ay
karaniwang ginagamit sa karya n trabaho; malikhaing
pagsusulat sa pisara kapur trabaho: malikhaing trabaho
digunakan untuk menulis di karya kreatif
papan tulis
-- sastra n panitikan,
karang n koral: ang koral ay literatura makabagong
maari nating matagpuan sa panitikan karya sastra modern
baybayin karang dapat kita
jumpai di pantai karyawan n empleyado,
manggagawa: may ilang mga
karcis n tiket: ang mga mangagawa ang nagdaos ng
manonood ay kailangan ng kilos protesta beberapa
tiket para mapanood ang karyawan melakukan aksi
palabas penonton memerlukan demonstrasi
karcis untuk menonton
pertunjukan kas n pera, salapi: nauubos na
ang aming pera uang kas kami
mulai berkurang
kasar a matigas: magaspang na
balat kulitnya sangat kasar
97
kasur kertas
kasur n kama, higaan, katre, kerang n kabibi: ang mga
papag: kamang tulugan kasur mangingisda ay nagbebenta
tidur ng huli nilang kabibi sa
daungan para nelayan
kasus n kaso, problema: kasong menjual kerang hasil
pagpatay kasus pembunuhan tangkapan mereka di
pelabuhan
kayu n kahoy: upuan na iyon ay
gawa sa kahoy kursi itu keranjang n basket: basket ng
terbuat dari kayu basurahan keranjang sampah
kebun n hardin: mga bata kerbau n kalabaw: ang
mahilig mag laro sa hardin magsasaka ay nag-aararo sa
anak-anak gemar bermain di bukid gamit ang kalabaw
kebun Petani membajak sawah
dengan kerbau
kecil a maliit: bahay na maliit
rumah kecil kering a tuyo: tuyong lupa
tanah kering
kedelai n toyo: ang tokwa ay
gawa sa toyo tahu terbuat keringat n pawis: siya ay nag
dari kedelai punas ng pawis sa kanyang
mukha ia mengusap keringat
kelapa n niyog: ang niyog ay di wajahnya
bumabagsak sa gilid ng berkeringat v pinawisan:
baybayin buah kelapa ang batang iyon ay tumatakbo
berjatuhan di pinggir pantai hanggang pinawisan anak itu
berlari hingga berkeringat
kelelawar n paniki: oras ng
pagtulog niya ay baliktad kerja, bekerja v magtrabaho:
parang paniki jam tidurnya tayo na magtrabaho mari
terbalik seperti kelelawar bekerja
mengerjakan v ginagawa:
kelinci n kuneho: ang kuneho na ano ang ginagawa mo? kamu
iyon ay may putting balahibo sedang mengerjakan apa?
kelinci itu berbulu putih
kertas n papel: kailangan natin
kencan n tipanan: unang tipanan ng papel at panulat upang
kencan pertama magsulat kita perlu kertas dan
pena untuk menulis
kerah n kwelyo: inayos niya ang
kwelyo ng kanyang damit 98
bago siya kinunan ng larawan
dia merapikan kerah bajunya
sebelum difoto
kesan kopi
kesan n impresyon: ang lider na kimia n kimika: kimika ay
iyon ay may isang mabuting lubhang kapaki-pakinabang
impresyon sa mga mata ng para sa pagbu- ng teknolohiya
kanyang mga tauhan kimia sangat berguna bagi
pimpinan itu memiliki kesan pengembangan teknologi
yang baik di mata anak
buahnya kini n ngayon: ngayon lahat ng
tao ay gumagamit ng
ketela n kamoteng kahoy: cellphone kini setiap orang
kamoteng kahoy ay menggunakan telepon
naglalaman ng maraming genggam
karbohidrat ketela banyak
mengandung karbohidrat kipas n bentilador: ang
bentilador na iyon ay
ketika p nung: nakita ko siya napakaganda kipas itu sangat
nung naglalakad sa bangketa cantik
saya melihatnya ketika dia
sedang berjalan di trotoar kirim, kiriman n pagsumite:
serbisyong pagsumite layanan
ketombe n balakubak: siya ay kiriman
bumili ng siyampu upang
mawala ang balakubak sa kita n kami/natin/tayo: kami ay
kanyang ulo dia membeli pupunta sa partido ngayong
sampo untuk menghilangkan gabi kita akan pergi ke pesta
ketombe di kepalanya malam ini
khas a karaniwang: karaniwang kitab n aklat: bawat relihiyon
pagkain makanan khas nagtuturo sa mga tao na
magbasa ng aklat setiap
khawatir a nag-aalala: kami ay agama mengajarkan umatnya
nag-aalala na baka hindi untuk membaca kitab
pumasa sa pagsusulit kami
khawatir tidak lulus ujian kokoh a matibay: matibay na
gusali bangunan kokoh
kilat n kidlat: ang kidlat ay
humampas sa bahay kilat koper n maleta: ang maleta na
menyambar rumah itu iyon ay naglalaman ng damit
koper itu berisi baju
1kopi n kape: gusto naming
uminom ng kape kami suka
meminum kopi
2kopi n kopya: kopya foto kopi
99
korban kuda
korban n biktima: biktima ng kubik n kubiko: kailangan
pagpatay korban pembunuhan namin ng tatlong talampakang
kubiko ng tubig upang punan
berkorban v nagsakripisyo: ang pool kami memerlukan
ang ating bayani ay handang tiga kubik air untuk mengisi
magsakripisyo ng buhay nila kolam itu
para sa ating bansa pahlawan
kita bersedia mengorbankan kubis n repolyo: ang repolyo ay
nyawa untuk kemerdekaan tinatanim sa kabukiran kubis
bangsa ditanam di ladang
kosakata n bokabularyo: ang kubur, kuburan n sementeryo:
diksyunaryo ay naglalaman ng ang sementeryo na iyon ay
isang koleksyon ng mukhang nakakatakot
bokabularyo kamus berisi kuburan itu tampak
kumpulan kosakata menyeramkan
kosong a walang tao: bahay na menguburkan v nilibing:
walang tao rumah kosong nilibing niya ang hayop n
aiyon sa gitna ng gubat dia
kota n lungsod: malaking mengubur binatang itu di
lungsod kota besar tengah hutan
kritik; mengkritik v mamintas: kubus n kubo: siya ay tumiklop
ang mga aktibista ay laging ng papel na naging isang kubo
namimintas ng kaalaman ng dia melipat kertas menjadi
gobyerno aktivis itu sering sebuah kubus
mengkritik kebijakan
pemerintah kucil, mengucilkan v
nagpatalsik: diktador na
kuasa, menguasai v pamahalaan na iyon ay
nangibabaw: ang china ay nagpatalsik ng mga aktibista
nangibabaw sa pandaigdigang sa isang maliit na isla
kalakalan China menguasai pemerintah otoriter itu
perdagangan global mengucilkan para aktivis di
sebuah pulau kecil
penguasa n pinuno: pinuno
ng kaharian penguasa kuda n kabayo: sila ay
kerajaan nanonood ng karera ng
kabayo mereka sedang
kubah n simboryo: simboryo ng menonton balapan kuda
mosk ay napaka-ganda tignan
kubah masjid itu terlihat 100
sangat indah
kue kumpul, berkumpul
kuda-kuda n mga kabayo: kuliah n kolehiyo: ang batang
ang mga mandirigma kinuha iyon ay madalang pumasok sa
ang mga kabayo bago kolehiyo anak itu jarang
umatake sa kanyang mga mengikuti kuliah
kaaway petarung itu
mengambil kuda-kuda kumal a lukot: amg mangikil na
sebelum menyerang lawannya iyon ay nakasuot ng lukot na
damit gelandangan itu
kue n keyk: kesong keyk kue mengenakan baju kumal
keju
kuman n mikrobiyo: siya ang
kuku n pag-aalaga: pag-aalaga naglilinis ng mikrobiyo na
ng kuko perawatan kuku dumikit sa kamay dia
membersihkan kuman yang
kukuh a walang lubay: siya ay menempel di tangan
walang lubay sa kanyang
reputasyon dia kukuh dengan kumbang n saligubang: ang
pendiriannya salagubang na iyon ay nag-
memperkukuh v palakasin: huthot ng nektar ng bulaklak
ang pamahalaan ay kumbang itu sedang
sinusubukan upang palakasin menghisap sari bunga
ang pambansang seguridad
pemerintah berusaha kumis n bigote: inayaos niya
memperkukuh keamanan ang makapal niyang bigote
nasional dia merapikan kumisnya yang
tebal
pengukuhan n inagurasyon:
sa susunod na linggo kami ay kumpul, berkumpul n
dadalo sa inagurasyon ng nagtitipon: kami ay nagtitipon
propesor na iyon minggu sa bakuran tuwing umaga
depan kami akan hadir dalam kami berkumpul di halaman
acara pengukuhan profesor setiap pagi hari
itu
mengumpulkan v na-
kukus n nilaga: nilaga na gulay ngongolekta: ang kahera na
sayuran kukus iyon ay na-ngongolekta ng
bayarin ng kanyang mga benta
mengukus v nag-pasingaw: kasir itu mengumpulkan bon
si nanay ay nag-pasingaw ng penjualannya
pagkain sa kusina ibu
mengukus makanan di dapur perkumpulan n samahan:
samahan ng kabataan
perkumpulan remaja
101
kumuh kurma
kumuh a marumi: bayan na kupas, mengupas v binalatan:
marumi perkampungan kumuh binalatan niya ang mansanas
na iyon bago niya kainin dia
kunang-kunang n alitaptap: ang mengupas buah apel itu
alitaptap ay kumikislap sa sebelum dimakan
kadiliman kunang-kunang
berkelap-kelip di kegelapan kupu-kupu n paruparo: mga
paruparo ay lumilipad sa
kuning n dilaw: ang isda na hardin kupu-kupu
iyon ay kulay dilaw ikan itu berterbangan di taman
berwarna kuning
kura-kura n pagong: pagong
-- telur n pula ng itlog: ako kura-kura
ay mahilig kumain ng pula ng
itlog para sa umagahan saya kurang, kurang ajar a walang
suka makan kuning telur modo: batang walang modo
untuk sarapan anak kurang ajar
kekuningan a nagiging -- gizi a kulang sa: nutrisyon
dilaw: dahil matagal na, ang ang pamahalaan ay
putting kamiseta niya sinusubukan sa bawat taon
nagiging dilaw karena sudah upang mabawasan ang bilang
lama, baju putihnya menjadi ng mga bata na kulang sa
kekuning-kuningan nutrisyon pemerintah setiap
tahun berusaha mengurangi
kuno a sinaunang: sinaunang jumlah anak kurang gizi
gusali bangunan kuno
kuras; menguras v inalis: inalis
kunyah, mengunyah v nguyain: niya ang tubog sa lawa
nguyain mo muna ang hanggang tumuyo dia
pagkain mo bago mo lunokin menguras kolam itu hingga
kunyah dulu makananmu kering
sebelum ditelan
kurma n datilero: ang datilero
kunyit n luyang dilaw: luyang ay karaniwang kinakain sa
dilaw ay karaniwang buwan ng Ramadan kurma
ginagamit para sa erbal na biasanya dikonsumsi pada
gamot kunyit biasanya bulan Ramadan
digunakan untuk obat-obatan
herbal
102
kursi, kursi goyang kutuk, kutukan
kursi, kursi goyang n upuan na kutip, kutipan n sipi: sipi sa
tumba-tumba: ang tao na iyon isang aklat kutipan dalam
ay masaya na umupo sa sebuah buku
uopuan na tumba-tumba
orang tua itu senang duduk di mengutip v bumanggit: sa
kursi goyang kanyang sanaysay, siya ay
bumanggit ng maraming
kursus n kurso: banyangang teoriya mula sa libro dalam
wika na kurso kursus bahasa tesisnya, ia banyak mengutip
asing teori dari buku
kurung, kurungan n kulungan: kutu n kuto: ang kuto ay
kulungan ng hayop na iyon ay nanganganak sa upuan na
gawa sa bakal kurungan luma na kutu beranak-pinak di
binatang itu terbuat dari baja kursi yang sudah lapuk
terkurung v nabilanggo: ang -- buku n taong palabasa:
batang iyon ay na bilanggo sa siya ay taong palabasa dia
bahay niya anak itu terkurung adalah seorang kutu buku
di rumahnya
kutub n polong: polong hilaga
kurus a mapayat: babaeng kutub utara
mapayat gadis kurus
kutuk, kutukan n sumpa:
kusir n kutsero: ang kutsero na kwento ng mga tao ay
iyon ay dinala ang kanyang nagsasaysay sa isang ina na
kariton ng malakas kusir itu nag sumpa sa kanyang anak
membawa gerobaknya dengan cerita rakyat itu mengisahkan
kencang kutukan seorang Ibu kepada
anaknya
103
104
L-l
laba n tubo: ang isang kuntador labu n kalabasa: kalabasa na
ay dapat na mabuti sa hinog na ay kulay kahel labu
pagkalkula ng tubo at yang sudah matang berwarna
pagkawala ng kumpanya oranye
seorang akuntan harus pandai
menghitung laba dan rugi -- siam n sayote: sayote ay
perusahaannya karaniwang ginagamit sa mga
gulay labu siam biasanya
-- bersih n malinis na kita: dipakai dalam sayuran
malinis na kita ng kumpanya
na iyon ay nadagdagan bawat labuh, berlabuh v dumaong:
taon laba bersih perusahaan nakadaong ang barko sa look
itu meningkat setiap tahun kapal itu berlabuh di pantai
-- kotor n kabuuang kita: ang lacak, melacak v
mga komisyonado ng sinusubaybayan: ang pulis ay
kumpanya ay tinatalakay ay sinusubaybayan ang
kabuuang kita sa taon na ito kinaroroonan ng mamamatay
dewan komisaris perusahaan tao polisi itu sedang melacak
itu sedang mendiskusikan keberadaan tersangka pelaku
laba kotor tahun ini pembunuhan
laba-laba n gagamba: ang pelacak n pagsubaybay:
gagamba na iyon ay gumawa elektronikong pagsubaybay
ng napaka-ganda na bahay pelacak otomatis
gagamba lala-laba itu
membuat jaring yang sangat laci n kahon, kalsunsilyo,
indah dibuhista, dibuhante; pugad-
kalapati, pitak: pinakataas na
labil a hindi matatag: kahon laci atas
ekonomiya ng bansa sa
kasalukuyan ay hindi matatag lacur, pelacur n bayaran:
perekonomian negara saat ini bayaran sa daan pelacur
sedang labil jalanan
105
ladang lagi
pelacuran n prostitusyon: melafalkan v bigkasin: ang
ang mga mamamayan ay batang yun ay marunong ng
tumututol sa prostitusyon sa bigkasin ang kanyang
bayan na iyon para penduduk pangalan anak kecil itu sudah
menentang pelacuran di desa mampu melafalkan namanya
itu sendiri
ladang n 1 taniman: siya ay laga n labanan: sabong laga
nagtatrabaho sa taniman araw- ayam
araw dia bekerja di ladang berlaga v makikipagtagisan:
setiap hari; siya ay makikipagtagisan sa
boksing ngayong gabi dia
2 pinanggagalingan, akan berlaga di ring tinju
pinagmumulan: nanti malam
pinagkukuhanan ng kita
ladang pendapatan lagak, berlagak v magpanggap,
magkunwari, umarte:
-- emas n minahan ng ginto: magkunwari na walang
ang Papua ay ang nangyari pencopet itu
pinakalaking minahan ng berlagak seperti tidak terjadi
ginto sa buong mundo Papua apa-apa
adalah ladang emas terbesar
di dunia lagi p 1 iba; 2 at, at saka: siya ay
masipag at mautak dia rajin
-- minyak n patlang ng langis: lagi pandai
pinakamalaking patlang ng
lagis sa mundo ay nasa Saudi -- pula adv at saka: siya ay
Arabia ladang minyak tunay na matalino at saka
terbesar di dunia berada di maganda dia memang pintar
Arab Saudi lagi pula cantik
lagi-lagi adv minsan pa,
-- padi n palayan: siya ay ulitin, na naman: nawala na
nagtatrabaho sa palayan dia naman niya ang kanyang
bekerja di ladang padi bisekleta lagi-lagi sepedanya
hilang
lafal n 1 pagbigkas: ang tamang
pagbigkas ng Indonesian guru selagi adv hanggang:
itu mengajari lafal bahasa hangga't may oras pa selagi
Inggris yg benar kepada masih ada waktu
muridnya; 2 pagbigkas, punto:
puntong Javanese lafal orang 106
Jawa
lagu lain
lagu n kumilos: kumilos siya na lahar n lava: lava ng bulkan na
parang alam niya lahat ang iyon ay ang sumira ng bayan
tungkol dito lagunya seperti lahar gunung berapi telah
orang yang tahu semuanya memusnahkan desa itu
lahan n lupa, lupain, sakahan, lahir v 1 isilang, ipanganak:
bukirin: ang gusali ay Ipinanganak ako noong 1980
nakatayo sa gitna ng isang saya lahir pada tahun 1980;
ektaryang lupa gedung itu
berdiri di atas lahan seluas 2 matatag, mapagtibay
satu hektar mapalakas, maging: ang
partido pulitikal ay itinatag ng
-- basah n basang lupa: ang kilusang lumalaban sa pang-
gulay ay karaniwang ,mas aalipin partai politik itu lahir
madalng palaguin sa basang atas dasar gerakan anti-
lupa sayuran biasanya mudah perbudakan
tumbuh di lahan basah
lain a iba, pa, kung hindi: ibang
-- parkir n paradahan: ang tao lain orang
gusali na iyon ay mayroong
malaking paradahan gedung berlainan v iba, kakaiba,
itu memiliki lahan parkir yang hindi katulad, hindi kapareho:
luas iba't ibang lugar na tirahan
berlainan tempat tinggal
lahap a matakaw: ang pulubi na
iyon ay kumain ng kanyang kelainan n diperensya,
kanin ng matakaw pengemis karamdaman, sakit,
itu memakan nasinya dengan kakulangan: diperensya sa
lahap pag-iisip kelainan mental
melahap v 1 inubos: ang melainkan p pero; maliban,
taong yun ay inubos nya ang bukod: wala akong magawa
pagkain sa mesa Orang itu maliban sa patuloy na
melahap semua hidangan maghintay saya tidak dapat
yang ada di meja; 2 lamunin: melakukan apa-apa
ang mga gusaling apartment melainkan tetap menunggu
ay nilamon ng apoy api besar Saudara
melahan bangunan apartemen
itu dengan cepat
107
lajang laku, berlaku
lajang n binata/dalaga: pelaksanaan n pagpapatupad:
nagdisisyon siyang isuko ang inaasahan ng lupinan ang
kanyang buhay binata at mag pagpapatupad ng parusang
asawa dia memutuskan bitay para sa nagbebenta ng
mengakhiri masa lajang dan bawal na gamot ay
menikah maisakatuparan masyarakat
mengharapkan pelaksanaan
melajang v walang asawa: hukuman gantung bagi
ang lalaking iyon ay matagal pengedar narkotika segera
ng walang asawa lelaki itu terwujud
sudah lama melajang
laku, berlaku v 1 mag-aapply:
laju a mabilis, matulin, regulasyon na ito ay mag-
humaharurot: napakabilis aapply sa lahat ng tao
tumakbo ng kotse jalan mobil peraturan ini berlaku bagi
itu sangat laju semua orang; 2 may bisa,
balido: ang tiket na ito ay
melaju v nagmamaneho: ang wala nang bisa karcis ini
sasakyan na iyon ay sudah tidak berlaku lagi;
nagmamaneho ng mataas na
bilis mobil itu melaju dengan 3 naguugali: ang lalaking
kecepatan tinggi iyon ay naguugali ng marahas
sa kanyang asawa pria itu
lajur n daanan: mga matataas na berlaku kasar kepada istrinya
bilis ng sasakyan ay
iminungkahing tumakbo sa melakukan v gumawa:
mabilis na daanan kendaraan bawat relihiyon nagtuturo sa
berkecepatan tinggi mga tao na gumawa ng
disarankan berjalan di lajur mabuting gawain setiap
cepat agama mengajarkan umatnya
untuk melakukan perbuatan
laki-laki n lalake: banyo ng baik
lalake toilet laki-laki
memberlakukan v igiit,
laksana p mukha: mukha siyang ipilit, iutos; ipatupad, ipataw:
isang bayani para sa akin dia nagpataw ng buwis ang
laksana pahlawan bagiku gobyerno sa mga inaangkat na
kalakal pemerintah
pelaksana n tagagawa: ang memberlakukan pajak untuk
tagagawa ng aktibidad na ito semua barang impor
ay mga opisyal pelaksana
kegiatan itu adalah para 108
pejabat
lalai lama
perlakuan n pagtrato -- lalang v dumadaan: mga
dumadaan; mga naglalakad
lalai a 1 magpabaya: ang isang banyak orang lalu lalang di
bantay ay hindi dapat dekat taman kota
magpabaya mangasiwa sa keterlaluan a mapangahas,
seguridad ng gusali seorang sobra, wala sa katuwiran,
penjaga tidak boleh lalai hindi makatuwiran: ang
mengawasi keamanan kanyang ikinikilos ay talagang
gedungnya; 2 makalimutan; wala na sa katuwiran tingkah
mabigo: mabigong magbayad lakunya benar-benar
ng mga utang lalai membayar keterlaluan
utang terlalu adv labis, napaka-,
lubhang: masyadong madami
melalaikan v bale-walain: terlalu banyak
hindi niya kinakaligtaan ang lama a 1 luma, wala na sa uso:
kanyang tungkulin dia tidak lumang kwento cerita lama;
pernah melalaikan tugasnya 2 tagal: gaano ka na ka-tagal
tumira sa jakarta? berapa
lalang n sukli, kapalit, barya: lama Anda tinggal di Jakarta?
pagbibigay ng sukli tanam berlama-lama v magtagal:
padi tumbuh lalang hindi kami maaring magtagal
sa lugar na ito kami tidak
lalap, melalap v bumalot: dapat berlama-lama di tempat
tinupok ng apoy ang ini
maraming mga bahay na yari kelamaan a masyadong
sa kahoy api itu melalap habis matagal: masyadong matagal
rumah-rumah kayu para maghintay siya dia sudah
kelamaan menunggu
lalat n langaw: ang langaw ay
mahilig lumago sa maruming 109
paligid lalat sering tumbuh di
sekitar lingkungan yang kotor
lalu p 1 pagkatapos: ang
lalaking iyon ay kumain
ng marami at pagkatapos
ay matulog pria itu makan
banyak lalu tertidur; 2
huli, nakaraan, nakalipas,
natapos: nakaraang taon;
nakalipas na taon tahun
lalu
lamar, lamaran lambang
lama-kelamaan a sa wakas, 2 magprisinta, magsumite,
sa katapusan, sa huli, di mag-aplay: mag-aplay ng
kalaunan: nagkakilala sila at trabaho melamar pekerjaan
di kalaunan ay naging
magkaibigan lama-kelamaan pelamar n aplikante:
Anda akan mengenal orang aplikante sa trabaho pelamar
itu kerja
selama n 1 sa loob ng: siya ~ kerja n aplikanteng ng
ay naghintay sa loob ng trabaho: mga aplikante ng
dalawang oras dia sudah trabaho ay nakapilang
menunggu selama dua jam; nakaupo para sa interbyu
pelamar kerja itu duduk antri
2 hanggang: ako ay tutulong untuk wawancara
hanggang kailangan mo ako
saya akan tetap membantu lambai, lambaian n kaway:
selama Anda membutuhkan hindi ko siya makakalimutan
na kumakaway lambaian
selama(-lamanya) adv tangannya tak akan kulupa
walang katapusan, walang
hanggan: mamahalin kita ng melambai(-lambai) v
walang hanggan aku akan kumaway, wumagayway,
selalu mencintaimu selama- pumagaspas; umuga, umugoy,
lamanya umindayog: ang watawat ay
wumawagayway sa hangin
lamar, lamaran n 1 alok: ang bendera itu melambai-lambai
babae na iyon ay tumanggi sa ditiup angin
alok ng kanyang kasintahan
wanita itu menolak lamaran melambaikan v kaway,
kekasihnya; 2 aplikasyon: kumaway: kumaway siya
aplikasyon para sa mula sa tren dia melambaikan
paghahanap ng trabaho tangannya dari dalam kereta
formulir lamaran kerja api
melamar v 1 nagmungkahi: lamban a mabagal: napakabagal
sa wakas ang lalaking iyon ay niyang kumilos
nagmungkahi sa babaing pergerakannya sangat lamban
mahal niya Pria itu akhirnya
melamar wanita yang lambang n simbolo, senyal,
dicintainya; tanda: ang kulay pula ay
simbolo ng katapangan merah
lambang keberanian
110
lampau lancar
melambangkan v 1 lampung, pelampung n boya:
sumagisag; kumatawan: ang tagasagip sa dagat na iyon
sumasagisag ang singsing sa ay inihagis ang boya sa mga
walang hanggang taong nadala ng agos
pagmamahal cincin penyelamat pantai itu
melambangkan cinta yang melemparkan pelampung ke
abadi; 2 sumenyas, sumenyal, orang-orang yang terserat
magbigay ng tanda, magbigay arus
ng babala, humudyat: ang
pagtango niya ay senyal ng lamun, lamunan n mangarap
kanyang pagsang-ayon nang gising, pangangarap:
anggukan kepala siya ay may magandang
melambangkan dia setuju pangarap tungkolsa isang
bakasyon dia mempunyai
lampau v nakaraan,nakalipas: lamunan yang indah tentang
ang kasalukuyan at ang liburannya
nakaraan kini dan masa
lampau melamun v managinip ng
gising, mangarap,
melampaui v lampasan, magpantasya: siya ay isang
higitan, daigin: lampasan ang tahimik na batang mahilig
takdang bilis melampaui batas mangarap sa kanyang silid dia
kecepatan gadis pendiam yang suka
melamun di kamar
~ batas v sumusobra na sa
limitasyon: ang kagagawan lancang a lapastangan: tunay na
niya ay sumosobra na sa lapastangan ang taong iyon
limitasyon tindakannya lancang benar orang itu
sangat melampaui batas
lancar a 1 mahusay, matatas,
terlampau adv masyado: magaling: siya ay matatas
siya ay masyadong malakas mag-Ingles; siya ay matataa
para kalabanin dia terlampau magsalita ng Ingles dia lancar
kuat untuk dilawan berbahasa Inggris;
2 mapabuti: maayos na
paglalakbay lancar dalam
perjalanan
111
lancong, melancong langgeng
kelancaran n kabihasaan, melandasi v batayan,
katatasan: ang kabihasaan sa basehan, saligan: ang mga
English ay kinakailangan sa ideyang ito ang batayan nang
trabahong ito polisi itu karamihan sa kanyang mga
mengatur lalu lintas demi obra pemikiran-pemikiran
kelancaran arus kendaran inilah yang banyak melandasi
pekerjaannya
memperlancar v pagbutihin,
pag-igihin: kailangan kong langgan, berlangganan v suki:
pagbutihin ang aking English ang nanay ko ay suki ng
saya perlu memperlancar pahayagan ng babae ibuku
kemampuan mengemudi saya berlangganan majalah wanita
lancong, melancong v pelanggan n kliyente:
magbyahe, maglakbay: gusto serbisyong pangkustomer
kong maglakbay sa ibang mga pelayan pelanggan
bansa saya gemar melancong
ke luar negeri langgar, melanggar v lumabag:
ang kumpanya ay gumawa ng
pelancong n biyahero: aksiyon laban sa mga
milyun-milyong mga biyahero empleyado na lumabag sa
ang bumibisita sa isla ng Bali patakaran perusahaan akan
sa katapusan ng taon jutaan menindak pekerja yang
pelancong mengunjungi pulau melanggar peraturan
Bali di akhir tahun
pelanggaran n paglabag:
landai a nakadalusdos: ang paglabag sa karapatang pantao
talampas ay nakadalusdos pelanggaran hak asasi
tebing itu landai manusia
landak n landak: parkupino langgeng a walang-hanggan:
landak umaasa kami sa walang-
hanggang pagsasama bilang
landas, berlandaskan v base sa: mag-asawa kami harap
base sa Pancasila negara pernikahannya langgeng
Indonesia berlandaskan
Pancasila
landasan n pundasyon,
saligan: saligan ng isang
bansa landasan negara
112
langit, lamgit-langit langsung
melanggengkan v panatiliin: langsung adv direkta: direktang
ang mag-asawa na iyon ay pangungusap kalimat
nagbalak na panatiliin ang langsung
kanilang kasal hanggang sa
pagtanda pasangan itu berniat berlangsung v 1 maganap,
melanggengkan pernikahnnya mangyari, matuloy: umaasa
sampai tua ako na ang selebrasyon ay
magaganap nang maayos saya
langit, langit-langit n 1 kisame: berharap pesta itu berjalan
kisame ng gusali na iyon ay lancar; 2 magtagal, manaig,
lubos na maganda langit- maghari, mamahala: nagtagal
langit gedung itu sangat indah; nang dalawang araw ang
labanan sa dagat pertempuran
2 ngala ngala: matigas na laut itu berlangsung selama
ngala-ngala langit-langit dua hari; 3 mangyari,
mulut saya terasa perih maganap: ang laban ng putbol
ay magaganap sa araw
selangit n napakamahal, pertandingan sepak bola itu
napakataas, labis na labis, akan berlangsung sore nanti
malabis: napakataas ng presyo
ng mga bilihin harga barang melangsungkan v 1
itu mahalnya selangit direktang: ang mga lider
nagdirektang pulong
langka a 1 kakaunti, iilan, bihira: hanggang hating gabi para
bihirang mga hayop binatang pimpinan itu melangsungkan
langka; 2 kakaunti, kulang: rapat hingga tengah malam;
kumonti ang pera pagkatapos
ng digmaan uang menjadi 2 magsagawa: magsagawa ng
barang langka setelah perang hajj melangsungkan ibadah
haji
kelangkaan n kakulangan:
kakulangan ng gasolina langis ~ pernikahan v magpakasal,
kelangkaan bahan bakar makipag-isang dibdib, mag-
minyak asawa: ikakasal sila sa Mayo
mereka melangsungkan
langkah n hakbang: unang pernikahan pada bulan Mei
hakbang langkah pertama
langsing a maliit: bawat babae
ay nagnanais ng isang maliit
na katawan setiap wanita
menginginkan tubuh yang
langsing
113
lanjur, terlanjur lapang
lanjur, telanjur v naka-gulang: lansir, melansir v ilunsad,
ang boksingero na iyon ay ilabas: ilunsad ang balita
naka-gulang na lumanok sa melansir berita
olimpyad petinju itu sudah
telanjur tua untuk mengikuti lantai n 1 sahig, lapag: sa sahig
Olimpiade natutulog ang pusa kucing itu
tidur di lantai; 2 palapag: ang
lanjut a pa, iba pa: wala ng iba gusaling ng opisina ay
pang balita tidak ada kabar sampung palapag ang taas
lebih lanjut kantor itu tingginya sepuluh
lantai
-- usia a matanda,
nakakatanda, may edad: lantang a malakas: ang boses
tirahan para sa mga matatanda niya ay napaka malakas
perumahan untuk orang lanjut suaranya sangat lantang
usia
pelantang n mikropono:
lanjutan n mataas: mataas na ginamit niya ang mikropono
upang magbigay ng anunsyo
lebel tingkat lanjutan dia menggunakan pelantang
untuk memberikan
melanjutkan v 1 magpatuloy: pengumuman
nagdesidido siyang huwag
nang ituloy ang pagpapaganda lapang a maluwag: ang mga
dia memutuskan untuk tidak bata ay naglalao ng bola sa
melanjutkan perawatan maluwag na lupa anak-anak
kecantikannya; 2 ipagpatuloy: bermain bola di tanah lapang
wala siyang ibang pagpipilian
kung hindi ituloy ang legal na -- dada n buong puso: lahat
aksyon dia tidak punya ng desisyob ay kailangan
pilihan kecuali melanjutkan nating tanggapin ng buong
proses hukum puso semua keputusan harus
kita terima dengan lapang
selanjutnya adv 1 pa: tayo'y dada
humakbang papalayo mari
kita ambil langkah lapangan kerja n bagong
selanjutnya; 2 karagdagan: trabaho: ang opisina ay nag
para sa karagdagang bukas ng mga bagong trabaho
impormasyon, tumawag sa kantor itu membuka lapangan
numerong ito untuk informasi kerja baru
selanjutnya, hubungi nomor
ini
114
lapar larat, melarat
lapangan terbang n ~ cuaca n ulat panahon: ulat
paliparan: ang eroplano ay panahon ngayon ay maulap
lumapag sa paliparan pesawat laporan cuaca hari ini
itu mendarat di lapangan berawan
terbang
~ tahunan n taunang ulat:
melapangkan v nagpalaki: bawat kompanya ay
ang payo na iyon ay nagpalaki kinakailangan gumawa ng
ng aming mga puso nasihat taunan na ulat setiap
itu sangat melapangkan hati perusahaan diwajibkan
kami membuat laporan tahunan
lapar a gutom: guton na hayop lapuk a nabubulok: ang kahoy
binatang lapar na iyon sa nabubulok na kayu
kelaparan n gutom: ang itu sudah lapuk
pulubi na iyon ay sobrang
gutom pengemis itu sangat pelapukan n pagbabago
kelaparan dulot ng panahon: ang bubong
ng bahay na yun ay may
lapis, lapisan n layer: layer ng pagbabago dulot ng panahon
lupa ay naglalaman ng mataas atap rumah itu mengalami
na mineral lapisan tanah itu pelapukan
mengandung mineral yang
tinggi laras, laras senjata n isang baril:
hukbo ay nagpila na may
lapor v ulat: bawat bisita na hawak ng isang baril tentara
dumating ay kinakailangan sedang berbaris sambil
mag ulat gwardya ng gusali mengacungkan laras senjata
setiap tamu yang datang
diwajibkan melapor ke selaras n isinahimig: boses
petugas keamanan gedung itu ng mang-aawit ay isinahimig
sa musika nanilalaro suara
-- keluar v check out: mga penyanyi itu selaras dengan
bandang alas dose ako ay nag musik yang dimainkan
check out sa hotel na iyon
sekitar pukul 12.00, saya larat, melarat a mahirap: ang
lapor keluar dari hotel itu buhay niya ay lubos na
mahirap hidupnya sangat
laporan n pahayag: pahayag melarat
ng pananalapi laporan
keuangan
115
lari, lari cepat latih, berlatih
lari, lari cepat n mananakbo: berlarut-larut adv pabigat
ang batang iyon ay kampion ng pabigat: huwag hayaan ang
sa paligsahan ng mananakbo problema ay pabigat ng
anak itu juara lomba lari pabigat jangan membiarkan
cepat masalah sampai berlarut-
larut
-- gawang n hurdling:
kalahok sa hurdling ay larutan n solusyon: sa loob
sampong tao peserta lari ng inumin ay naglalaman ng
gawang ada 10 orang solusyon na asukal di dalam
minuman itu terdapat larutan
melarikan diri v tumakas: gula
ang magnanakaw na iyon ay
tumakas mula sa mga pulis melarutkan v magtunaw: an
pencuri itu melarikan diri dari tubig ay kayang magtunaw ng
kejaran polisi asukal air dapat melarutkan
gula
pelari n mananakbo: siya ay
pinakamabilis na mananakbo las, mengelas v nag-hinang: siya
sa kanyang paaralan dia ay nag-hinang ng bakal na
adalah pelari tercepat di kinakalawang na dia sedang
sekolahnya mengelas besi yang sudah
berkarat
laris a mabenta: paninda na
mabenta sa lungsod na ito ay laskar n hukbo: hukboi ng mga
pagkasin sa fast food tagapagtanggol ng
dagangan yang paling laris di katotohanan laskar pembela
kota ini adalah makanan kebenaran
cepat saji
latar, melatari v pumailalim:
-- manis a naibenta: paninda kulay asul ay pumailalim sa
niya ay naibenta sa mga larawan na iyon warna biru
mamimili na pumupunta melatari foto itu
dagangannya laris manis
dibeli pengunjung latih, berlatih v nag ensayo: ang
kapatid (ko) ay nag ensayo ng
larut a malalim: ang gabi ay tenis adik sedang berlatih
malalim na hari sudah larut tenis
malam
latihan n pagsasanay: lugar
ng pagsasanay tempat latihan
116
lauk, lauk pauk lawat, lawatan
melatih v nag-sasanay: siya lawak, lawakan n katatawanan:
ay nag-sasanay ng kanyang ang aklat ay naglalaman ng
anak ng karate ia melatih tungkol sa katatawanan na
anaknya bela diri nakakatawa buku itu berisi
lawakan yang sangat lucu
pelatih n tagapagsanay: si melawak v nag papatawa:
tatay ay isang tagapagsanay siya ay laging nag papatawa
ng putbol ayah adalah upang mapasaya ang
seorang pelatih sepakbola nalulungkot niyang kaibigan
dia selalu melawak untuk
pelatihan n pagsasanay: ang menghibur temannya yang
mga maybahay ay sinusundan sedang bersedih
ang pagsasanay ng pagluluto pelawak n komedyante: siya
para ibu rumah tangga ay isang komedyante dia
sedang mengikuti pelatihan adalah seorang pelawak
memasak
lawan, melawan v lumaban: ang
terlatih a bihasa: siya ay isnag anak hindi maaring
isang kawal na bihasa dia lumaban sa magulang seorang
adalah seorang prajurit yang anak tidak boleh melawan
terlatih orang tua
perlawanan n nakipaglaban:
lauk, lauk-pauk n ulam: sa siya ay nakipaglaban sa
hapag kainan ay mayroon ng kanyang kaaway dia
ulam di meja makan itu sudah melakukan perlawanan pada
tersedia lauk-pauk musuhnya
laut, laut lepas n malawak na lawat, lawatan n pagbibisita:
karagatan: ang repinerya ng ang presidente ay gumagawa
langis ay nasa malawak na ng pagbibisita sa kalapit na
karagatan kilang minyak itu bansa presiden melakukan
terdapat di laut lepas lawatan ke negara tetangga
melawat v bumisita: siya ay
lautan n karagatan: ang bumisita sa kaibigan niyang
barko na iyon ay naglayag sa may sakit dia melawat
karagatan para sa isang buong temannya yang sakit
anim na buwan kapal itu
mengarungi lautan selama 6 117
bulan penuh
pelaut n marino: siya ay
isang marino dia adalah
seorang pelaut
layak lebam
pelawat n bisita: ang ospital selayang pandang n
na iyon ay may limitasyon sa pangkalahatang-ideya: sila ay
bilang ng bisita sa gabi rumah gumawa ng pangkalahatang-
sakit itu membatasi jumlah ideya tungkol sa
pelawat pada malam hari kapanganakan ng sikat na
lungsod mereka membuat
layak a may kaya: siya ay may selayang pandang tentang
kaya ng maging lider dia kelahiran kota yang terkenal
sudah layak menjadi seorang itu
pemimpin
layar, pelayaran n maglalayag:
selayaknya adv dapat: bawat siya ay nagtatrabaho bilang
asawang babae ay dapat maglalayag dia bekerja di
igalang ang kanyang asawa bidang pelayaran
setiap istri sudah selayaknya
menghormati suaminya layu a malalanta: ang bulaklak
na iyon ay malalanta dahil
layan, pelayan n tagapagsilbi: hindi tinutubigan bunga itu
ang tagapagsilbi ng tindahan layu karena tidak disiram
na iyon ay napaka maliksi
pelayan toko itu sangat lazim a karaniwan: ang kanyang
cekatan mga aksyon ay hindi
karaniwan upang gawin
layang, layang-layang n perbuatannya tidak lazim
saranggola: ang kapatid (ko) untuk dilakukan
ay nag lalaro ng saranggola sa
hardin ng bahay adik sedang lebah n pukyutan: ang pukyutan
bermain layang-layang di ay gumagawa ng pulot lebah
halaman rumah menghasilkan madu
melayang-layang v palutang- -- madu n pulot pukyutan:
lutang: ang plastik na iyon ay pulot pukyutan ay tumusok sa
palutang-lutang inatake ng kanyang mga kamay lebah
hangin plastik itu melayang- madu itu menyengat
layang diterjang angin tangannya
lebam a lamog: ang kanyang
mukha ay lamog dahil sa
aksidente mukanya lebam
karena kecelakaan tersebut
118
lebat lelang
lebat a makupal: gubat na iyon ledak, ledakan n 1 pagsabog:
ay makupal hutan itu sangat ang pagsabog na iyon ay
lebat naganap ng kinaumagahan
ledakan itu terjadi dini hari;
lebih, berlebihan a labis: huwag
kumain ng labis jangan 2 sumabog: ang bomba ay
makan terlalu berlebihan sumabog sa sentro ng lungsod
bom itu meledak di tengah
-- kurang adv humigit- kota
kumulang: ang lawak ng lugar
na iyon ay humigit-kumulang lega a maginhawa: ang kuwarto
isang ektarya luas daerah itu niya ay napaka maginhawa
lebih kurang satu hektar kamarnya sangat lega
berlebih-lebihan adv labis- melegakan v malaking
labis: huwag labis-labis na kaluwagan: ang kanyang
paggastos ng pera jangan desisyon ay nag bigay ng
berlebih-lebihan malaking kaluwagan sa puso
menghabiskan uang ng kanyang magulang
keputusannya telah
melebih-lebihkan v melegakan hati orang tuanya
nagpalabis: siya ay nagpalabis
ng kasabihan ng kanyang lekas adv mabilis: ang babae na
kaibigan dia melebih-lebihkan iyon ay binangon siya upang
perkataan temannya mabilis gisingin wanita itu
membangunkannya supaya
leceh, melecehkan v mapanlait: lekas bangun
ang ugali niya ay tinuturing
mapanlait sa kababaihan lekat, melekat v nagdikit: siya
sikapnya dianggap ay nagdikit ng selyo sa sobre
melecehkan kaum wanita dia melekatkan perangko itu
pada amplop
lecek a gusot: sinubukan niyang
ayusin ang gusot na papel ia lelaki n lalake: ang lalakeng
mencoba merapikan kertas iyon ay napakakisig at
lecek itu guwapo lelaki itu sangat
gagah dan tampan
lecet a paltos: ang paa niya ay
may paltos dahil sa bagong lelang n auction: ang lumang
sapatos kakinya lecet karena bahay na iyon ay nasa auction
sepatu baru rumah tua itu dilelang
119
lelap lemak
melelang v subasta: siya ay leluhur n ninuno: kailangan
mahilig sumali sa subasta ng natin igalang ang ating mga
mga lumang bagay dia senang ninuno kita harus
mengikuti lelang barang antik menghormati leluhur kita
pelelangan n auction: lem n kola: ang kola na iyon ay
auction ng marangya na bahay nakalakip sa anumang bagay
na iyon ay gaganapin sa lem itu merekat kuat pada
susunod na linggo pelelangan benda apa pun
rumah mewah itu akan
diadakan minggu depan lemah, kelemahan n kahinaan:
bawat tao ay mayroong
lelap v mahimbing: siya ay kakulangan at setiap orang
nakatulog ng mahimbing sa memiliki kekurangan dan
upuan dia tertidur lelap di kelebihan
kursi
-- lembut a magiliw:
terlelap v mahimlay: ang pagbigkas niya ay lubhang
araw ay mataas na ngunit siya magiliw tutur katanya sangat
ay mahimlay pa din sa lemah lembut
pagkatulog matahari sudah
tinggi tapi dia masih terlelap -- syahwat a orgasm: siya ay
tidur hindi magkakaroon ng lahi
dahil mahina ang kanyang
leleh, meleleh v tumunaw: ang orgasm dia tidak bisa
sorbetes niya ay tumunaw memiliki keturunan karena
nang tinamaan ng sinag ng lemah syahwat
araw es krimnya meleleh
terkena sinar matahari melemahkan v pahinain:
siya ay nag tagumpay
melelehkan v nagtutunaw: pahinain ang kanyang kalaban
siya ay nagtutunaw ng dia berhasil melemahkan
tsokolate dia sedang lawannya
melelehkan coklat batangan
lemak n taba: labis na taba ay
leluasa a malaya: siya ay mas hindi mabuti para sa ating
malaya mag kwento sa katawan kelebihan lemak
saykayatra dia lebih leluasa tidak baik bagi tubuh kita
untuk bercerita pada psikiater
-- hewani n taba ng hayop:
lelucon n biro: mga biro niya ay ang langis na iyon ay gawa
napaka nakakatawa mula sa taba ng hayop minyak
leluconnya sangat lucu itu terbuat dari lemak hewani
120
lemari, lemari es lembut, kelembutan
-- nabati n halaman taba: lembek a malambot: ang saging
halaman taba ay karaniwang na iyon ay masyadong
ginagamit para sa mga malambot na para iluto pisang
kosmetiko lemak nabati itu terlalu lembek untuk
biasanya digunakan untuk dimasak
alat kecantikan
lembu n baka: karne ng baka ay
berlemak v mataba: karne napaka sarap kainin daging
na iyon ay napaka mataba lembu sangat enak untuk
daging itu sangat berlemak dimakan
lemari, lemari es n ref: siya ay lembur n obertym: siya ay
nagtago ng kanyang pagkain nagtatrabaho ng oberym dia
sa ref ia menyimpan bekerja lembur
makannya di lemari es
lembut, kelembutan n
lembaga n ahensya: ahensya ng kalambutan: ang kalambutan
pamahalaan lembaga ng babae na iyon ay tinunaw
pemerintah na angkanyang puso
kelembutan wanita itu telah
lembah n lambak: lambak na meluluhkan hatinya
iyon ay napaka ganda
bisitahin lembah itu sangat melembutkan v palambot:
indah untuk dikunjungi siya ay nag palambot ng
kanyang katad na bag gamit
lembap a malagihay: ang ang espesyal na likido dia
kuwartong ito ay malagihay melembutkan tas kulitnya
kaya madaling magkaroon ng dengan cairan khusus
amag ruangan itu sangat
lembap sehingga mudah pelembut n pampalambot:
berjamur pampalambot ng damit na
iyon ay gumagawa ng damit
pelembap n pambabasa: siya maging malambot dam
ay laging gumagamit ng mabango pelembut pakaian
pambabasa sa mukha dia itu membuat pakaian menjadi
selalu menggunakan lembut dan wangi
pelembap wajah
lembar n talaan: talaan ng
trabaho lembar kerja
121
lempar, lempar lembing lestari
lempar, lempar lembing n lentur a malambot: ang katawan
javelin: kumpetisyon ng niya ay napaka malambot
javelin ay ginaganap sa gumalaw badannya sangat
kanilang bayan lomba lempar lentur digerakkan
lembing sedang diadakan di
kotanya kelenturan n kalambutan:
bawat mananayaw na balet ay
lemparan n paghagis: dapat mayroong mataas na
paghagis niya ay eksakto sa kalambutan ng katawan setiap
target lemparannya tepat penari balet harus memiliki
mengenai sasaran kelenturan tubuh yang tinggi
lengkap a buo/kompleto: lenyap a nawala: ang hamog na
buo/kompleto na hukbo ulap ay nawala na sa tanawin
pasukan lengkap kabut itu telah lenyap
pandangan
melengkapi v nag kompleto:
siya ay nag kompleto ng lepas, lepas tangan v taas
kanyang armas para sa kamay: siya ay taas kamay sa
digmaan gamit ang mga kanyang resposibilidad dia
kasalukuyang armas dia lepas tangan dari tanggung
melengkapi peralatan jawabnya
perangnya dengan senjata
mutakhir lereng n gulod, libis: gulod ng
bundok ng Merapi lereng
perlengkapan n kagamitan: gunung Merapi
kagamitan ng opisina
perlengkapan kantor les n kurso: kumuha ako ng
kursong wikang Indonesian sa
lengkung, melengkung v loob ng anim na buwan sa
baluktot: siya ay nag baluktot embahada ng Indonesia saya
ng bakal na iyon gamit ang mengambil les bahasa
kanyang dalawang kamay na Indonesia selama enam bulan
malakas dia melengkungkan di KBRI
besi itu dengan kedua
tangannya yang kuat lestari walang hanggan:
buhosan ang mga bulaklak sa
lentik a kulot: ang kanyang pilik hardin upang manatili na
mata ay napaka kulot bulu maganda at walang hanggan
matanya sangat lentik siram bunga-bunga di taman
itu supaya tetap indah dan
lestari!
122
letak liar
pelestarian n pagpapatuloy: letusan gunung Tambora
ang paggamit sa kagubatan ay tahun 1815 tercatat sebagai
dapat na may kaakibat na letusan terbesar dalam
kasiguruhan sa pagpapatuloy sejarah
ng kalikasan pengelolaan
hutan harus diikuti dengan lezat a masarap, malinamnam,
pelestarian alam malasa, katakam-takam:
masarap ang pagkain sa
letak n posisyon, lugar, sityo, restawran na iyon makanan di
tayo, kinalalagyan: restoran itu sangat enak
kinalalagyan ng opisina ng
immigration letak kantor pelezat n pampalasa,
imigrasi panimpla: ang tubo ay
pwedeng gamiting natural na
letih a pagod, hapo, pata: hindi pampalasa sa pagkain gula
sila makapag-isip nang mabuti dapat digunakan sebagai
dahil sa pulong dahil sa pelezat alami dalam masakan
kanilang kapaguran mereka
tidak dapat berkonsentrasi liang n lungga: nakakita ng
dalam rapat itu karena lelah lungga ng kuneho ang mga
bata sa hardin anak-anak
letus, letusan (gunung) n menemukan sebuah liang
pagputok, pagsabog: naging kelinci di kebun itu
mas mapanganib ang
pagputok ng bulkan kaya liar a 1 ligaw: sa Taman Safari,
nagsimulang lumikas ang mga Indonesia, ang mga turista ay
tao sa ligtas na lugar letusan makakakita ng libu-libong
gunung berapi semakin ligaw na hayop na nasa
membahayakan sehingga natural nilang tirahan di
warga mulai diungsikan ke Taman Safari, Indonesia,
tempat yang lebih aman wisatawan dapat melihat
ribuan satwa liar hidup di
meletus (gunung) v habitat alami mereka;
sumabog, pumutok: ang
pagputok ng Tambora noong 2 mabangis: hayop na
1815 ay ang pinakamalakas mabangis binatang liar
na pagputok ng bulkan na
naitala sa kasaysayan
123
libat, keterlibatan lihat, kelihatannya
libat, keterlibatan n kinalaman, lidah, lidah buaya n aloevera:
kinasasangkutan, papel, baon: ang pag-inom ng katas ng aloe
ang pagkakasangkot ng isang vera ay maganda sa
kilalang tao sa kaso ng pagpapanatili ng ganda ng
panunuhol ay patuloy pa ring balat konsumsi jus lidah
iniimbistigahan keterlibatan buaya sangat bagus untuk
seorang artis dalam perkara memelihara kecantikan kulit
suap itu masih dalam
penyelidikan lidi n patpat, tingting: walis
tingting sapu lidi
terlibat v makisali, makiisa,
makisawsaw, makibahagi: lihat, kelihatannya v wari,
daan-daang tao ang nakisali sa animo, parang, anaki: parang
pagtitipon para mangalap ng ang problemang ito ay lalong
pondo ratusan orang terlibat gumugulo kelihatannya
dalam acara penggalangan masalah ini semakin rumit
dana itu
melihat-lihat v tumingin-
libur v bakasyon: nakakuha tingin, luminga-linga:
kami ng dalawang araw ng lumabas ako para tignan ang
bakasyon bawat buwan kami sitwasyon malapit sa
mendapat dua kali libur pinangyarihan ng krimen saya
dalam sebulan keluar untuk melihat-lihat
situasi di dekat tempat
berlibur v magbakasyon: kejadian perkara
noong isang taon,
nagbakasyon ako sa ibang terlihat a nakikita, natatanaw,
bansa kasama ang aking mga tanaw, malinaw, maliwanag,
kaibigan tahun lalu saya kita, lantad sa paningin, litaw:
berlibur ke luar negeri ang nakikitang hindi
bersama teman-teman magandang epekto ng gamot
na ito ay pangangati at
liburan n bakasyon: pamamantal ng balat efek
mahabang bakasyon libur samping yang terlihat dari
panjang pemakaian obat ini adalah
ruam kulit
licik a tuso; switik; paimbabaw;
sinungaling: tusong diskarte
ng pagmemerkado strategi
pemasaran yang licik
124
liku lingkar
liku n lumiko, pumihit, lincah a maliksi: napakaliksi ng
bumaling: madaming paliko- batang babae anak perempuan
liko ang daan papunta sa lugar itu sangat lincah
jalan untuk mencapai lokasi
itu banyak likunya lindung, berlindung v mag-
ampon, umapon, sumilong:
berliku-liku a paikot-ikot, kung mayroong lindol,
paliko-liko: paliko-likong sumilong kayo sa lamesa jika
kalsada jalan berliku-liku terjadi gempa, berlindunglah
di bawah meja
lilin n kandila: nagsindi ng
kandila ang mga bisita para pelindung n panangga:
alalahanin ang mga biktima panangga sa araw pelindung
pengunjung menyalakan lilin sinar matahari
untuk mengenang para
korban perlindungan n taguan,
kublihan, silungan, kanlungan:
lilit, lilitan n baluktutin, pilipitin, ang mga nanganganlong ay
ipulupot, rolyo, likaw, ikid: humihingi ng proteksyon
pakialis nga ang mula sa pamahalaang lokal
pagkakapulupot ng lubid coba para pengungsi mencari
longgarkan lilitan tali itu perlindungan kepada pemda
setempat
melilitkan v ipulupot, ilikaw,
ikirin: mahigpit na lingkar n ligid; sirkumperensya:
pinupuluputan ng ahas ang sirkumperensya ng mundo
kanyang nahuling biktima lingkar bumi
ular melilit mangsanya
dengan kuat lingkaran n bilog: tayo'y
magtipon sa isang bilog ayo
terlilit v magkabuhol, berkumpul dalam lingkaran!
magkapulupot: ang paa ng
hayop na iyon ay napuluputan ~ setan n walang katapusang
ng ugat ng puno kaki binatang problema: ang mga umuunlad
itu terlilit akar pohon na mga bansa ay kinakaharap
pa rin ang isyu nang walang
limbah n basura, dumi, tira: ang katapusang problema ng
mga ilog ay nadumhan ng kahirapan negara-negara
mga basura mula sa mga berkembang masih
pagbrika sungai-sungai menghadapi isu lingkaran
tercemar oleh limbah industri setan kemiskinan
125
lingkung, lingkungan lipat
melingkar a pabilog, paikot: -- batas n border pass: pang-
napapaikutan nang ginintuang kulturang gitnang-hangganan
kwintas ang kanyang leeg lintas batas budaya
kalung emas melingkari
lehernya selintas adv isang iglap: sa
isang iglap, nakakita siya ng
lingkung, lingkungan n anino sa likod ng pinto
kapaligiran: may paghihirap selintas ia melihat bayangan
siya sa pag-ayon ng kanyang seseorang di balik pintu
sarili sa kanyang bagong
kapaligiran Ia sulit terlintas v maalala, magunita,
beradaptasi dengan maisip: naalala ko na naman
lingkungan yang baru ang pangyayarin iyon insiden
itu kembali terlintas di
lingkungan hidup n pikiranku
kapaligiran: pangangalaga
kapaligiran pelestarian lipat v magtupi: itupi mo ang
lingkungan hidup iyong mga damit at itago sa
aparador lipatlah bajumu dan
melingkupi v takpan, simpan di dalam lemari
pagtakpan, sakloban,
saklawan, sakupan: saklaw ng berlipat-lipat a folds:
ayuda ng gobyerno ang pondo maraming pinagkakakitaan
para sa kalusugan at
edukasyon bantuan yang berlipat ganda a sari-sari:
diserahkan pemerintah sari-saring pananim panen
melingkupi biaya kesehatan yang berlipat ganda
dan pendidikan
lipatan n tupi: lupi sa tiyan
lintas, lintas alam n labas ng lipatan perut
bansa: upang patatagin ang
pagkakaisa ng koponan, ang melipat v magtupi: tinupi
pamunuan ay magsasagawa niya ang sulat ng may
ng isang aktibid sa labas ng pakikiramay Iia melipat surat
bansa untuk membangun itu dengan perasaan haru
solidaritas tim, pihak
manajemen akan mengadakan berlipat ganda a sari-sari:
kegiatan lintas alam sari-saring pananim panen
yang berlipat ganda
126
liput, liputan longgar
liput, liputan n sakop, saklaw: logat n dayalekto: magsalita sa
saklaw ng media liputan dialektong Australian English
media berbicara dalam dialek
Inggris Australia
meliputi v saklawin, sakupin:
isali Kasali sa pag-uusapan sa lolos v makatakas, makaalpas:
pulong ngayong araw ang takasan ang kamatayan lolos
diskusyon tungkol sa plano ng dari maut
pagpapalawak ng negosyo
agenda rapat hari ini meliputi meloloskan v pinalabas,
pembahasan rencana pinadaan, pinakawalan,
pengembangan bisnis pinalaya, pinatakas: sinisi ang
opisina ng imigrasyon dahil
lirik, lirikan n sulyap, tingin pinakawalan nila ang isang
pinaghihinalaang druglord sa
melirik v sulyap, sumulyap: pagsisiyasat na pangseguridad
sinulyapan ko ang mensaheng pihak imigrasi dikecam
dumating sa aking telepono karena meloloskan seorang
saya melirik pesan masuk di terduga pengedar narkotika
ponsel saya dari pengecekan keamanan
listrik n kuryente: pinapabagsak ~ diri v makatakas:
nang natural na kalamidad ang nagtagumpay ang kriminal na
lungsod na yun na nawalan ng iyon na makatakas mula sa
kuryente at naputulan paghabol ng mga pulis
komunikasyon bencana alam penjahat itu berhasil
membuat kota itu lumpuh meloloskan diri dari kejaran
tanpa listrik dan jaringan polisi
komunikasi
longgar a maluwang, maluwag:
logam n metal, bakal: yari sa ang kamisetang ito ay
bakal kerajinan logam bahagyang maluwang kaus ini
sedikit longgar
-- mulia n ginto
pamumuhunan sa ginto kelonggaran n kaluwagan,
investasi logam mulia kaluwangan: ang kamisetang
ito ay bahagyang maluwang
kaus ini sedikit kelonggaran
127
longsor luas, memperluas
longsor v 1 gumuho, maagnas, lorong n pagitan, eskinita,
makain: ang ilang linggong makipot na daan, landas: ang
malakas na ulan ay nagpaguho mga pagkaing walang halong
sa burol sa likod ng aking artipisyal na kemikal ay nasa
bahay hujan deras selama ikalimang pasilyo produk
berminggu-minggu makanan organik ada di
menyebabkan bukit di lorong lima
belakang rumahku longsor;
luap, luapan n umaapaw: nag-
2 pagguho: ang pangunahing uumapaw na galit luapan
lansangan papasok ng bayan kemarahan
ay isinara nang ilang araw
dahil sa pagguho jalan utama meluap v umapaw, umawas:
menuju kota itu ditutup umapaw ang ilog at sinira ang
selama dua hari karena palayan ng mga taga nayon
longsor air sungai meluap dan
merusak persawahan
lonjak, lonjakan n pagtaas, pag- penduduk
akyat, pagtalon: ang pag-akyat
ng bilang ng paggamit ng luar, luar dalam n loob at labas:
social media nitong mga naiintindihan ko siya, ang
nakaraang ilang taon ay loob at labas ng kanyang
makahulugan lonjakan angka pagkatao saya sangat
penggunaan media sosial memahami dirinya luar dalam
beberapa tahun terakhir ini
sangat signifikan -- ruang n panlabas, labas,
para sa labas: panlabas na laro
melonjak v tumaas; umakyat: olahraga luar ruang
sa araw ng pista ng Idul Fitri
(ng mga Muslim), ang presyo luas, memperluas v palawakin:
ng mga pangunahing bilihin palawakin ang negosyo
sa ilang lugar sa Indonesiya memperluas usaha
ay tumataas menjelang hari
raya Idul Fitri, harga perluasan n paglaki,
kebutuhan pokok di beberapa paglawak: ang proyektong
daerah di Indonesia melonjak pagpapalawak ng
pangunahing kalsada ay
loreng a guhit-guhitan: nagkakahalaga ng 10 trilyong
unipormeng guhit-guhitan rupiah proyek perluasan jalan
seragam loreng tol memakan biaya 10 triliun
rupiah
128
lubang lukis, lukisan
lubang n butas: butas ng susian melucuti (senjata) v alisan
lubang kunci ng armas, samsamin ang
sandata: ang tropang iyon ay
berlubang a butas-butas: may tungkuling samsamin ang
butas-butas ang basket armas ng mga rebelde at
keranjang itu berlubang palayain ang mga dinukot
pasukan itu bertugas melucuti
melubangi v butasan: para senjata pemberontak dan
hindi mabulok ang gulay, membebaskan para sandera
dapat mong butasan ang
plastik na pambalot agar lugas a diretso, maiksi, maikli,
sayuran yang disimpan tidak daglian: ang maikling
cepat busuk, Anda harus talumpati noong tumatakbong
melubangi sedikit plastik presidente ay nagustuhan ng
pembungkus sayuran mga manonood pidato lugas
calon presiden itu sangat
lubuk n bukal, sibol: may ilang diapresiasi oleh para pemirsa
maliliit na isda ang nabubuhay
sa bukal ikan-ikan kecil hidup lugu a inosente, walang muwang,
di dalam lubuk itu walang malay, payak, simple:
kilala ang mga kabataan na
-- hati n kaibuturan ng puso: may payak na pag-iisip
katapatan mula sa kaibuturan remaja dikenal memiliki cara
ng puso keikhlasan dari lubuk berpikir yang lugu
hati
luhur a marangal, dakila:
lucu, melucu v magbiro: nagbiro dakilang hangarin tujuan yang
siya para mawala ang tensyon luhur
sa silid ia melucu untuk
mencairkan ketegangan di lukis, lukisan n larawan:
ruangan itu larawang abstrak lukisan
abstrak
lucut, melucuti (pakaian) v
mag-alis, magtanggal, melukis nagpinta: kami ay
maghubad, talupan, hubaran nagpinta ng kalikasan sa
bukid kami melukis
pemandangan alam pedesaan
pelukis n pintor: pintor na
gumagamit ng water color
pelukis cat air
129
luluh lumut
luluh adj durog: matapos ang lumpuh a lumpo, paralitiko,
mahabang pagtatalo, sa huli naparalisa, imbalido, hindi
ay nadurog siya setelah makagalaw: pakiramdam niya
berdebat cukup panjang, ay hindi na makagalaw ang
akhirnya ia luluh juga kanyang kanang kamay
pagkatapos makagat ng ahas
meluluhkan v antig: ia merasa lengan kanannya
kailangan mong subukan ng lumpuh setelah digigit ular
mas mahirap upang ma antig
ang puso ng iyong amo melumpuhkan v paralisahin,
Anda harus berusaha lebih pahintuin, hindi pakilusin:
keras untuk meluluhkan hati natigil ang ilang
bos pampublikong kagamitan
dahil sa pambobomba
lulus v pumasa; makatapos: sa serangan bom melumpuhkan
taong ito, mahigit 90% ng beberapa fasilitas umum
estudyante sa hayskul ang
nakapasa sa pambansang lumpur n putik: natuyong putik
pagsusulit tahun ini, lebih lumpur kering
dari 90% murid sekolah
menengah atas lulus ujian berlumpur a maputik:
nasional maputik na kalsada jalanan
berlumpur
lulusan n gradweyt:
pinakamagaling na nagtapos lumrah a ordinaryo: ang
lulusan terbaik pagkain gamit ang kamay ay
ordinaryo sa mga
meluluskan v ipasa: simula Indonesiyong tao makan
noong nakaraang taon, ang menggunakan tangan lumrah
paaralang iyan ay bagi masyarakat Indonesia
nakapagpasa na nang mahigit
100 na magagaling na mga lumur, berlumuran v
mag-aaral sejak tahun lalu, natilamsikan, natalsikan,
sekolah itu telah meluluskan nasabuyan: natalsikan ng
lebih dari 100 siswa putik ang amerikana jas itu
berprestasi berlumuran lumpur
lumas, pelumas n lubricant: lumut n lumot: tumutubo ang
lubricant ng kotse pelumas lumot sa mabasa-basang pader
mobil lumut tumbuh di dinding yang
lembab
130
lunas lutut, berlutut
berlumut a malumot: -- diri a nahihibang:
malumot na lupa tanah nahihibang siya dahil
berlumut pakiramdam niya'y may
posisyon siya sa opisina ia
lunas a nabayaran: ang kanyang menjadi lupa diri karena
utang ay nabayaran merasa memiliki jabatan di
pagkatapos niyang ipagbili kantor
ang kanyang sasakyan
hutangnya lunas setelah ia melupakan v kalimutan,
menjual mobilnya kaligtaan, iwaglit sa isip:
kailangan ko nang isang
lunta, terlunta-lunta a kaawa- buwan para makalimutan ang
awa: pinulot namin ang nakakahiyang sandaling iyon
kaawa-awang pusa sa kalye saya butuh waktu berbulan-
kami memungut kucing yang bulan untuk melupakan
terlunta-lunta itu dari jalanan kejadian memalukan itu
luntur v kupas, mangupas: pelupa a makakalimutin,
maging maingat Ang telang malilimutin: kahit bata pa siya,
ito ay mangungupas kung talagang makakalimutin na
lalabahan mo hati-hati, kain ang nanay ko meski masih
ini akan luntur bila dicuci! muda, ibu saya benar-benar
pelupa
lupa v kalimutan, limutin:
humihingi ako ng paumanhin lusa adv sa isang araw, sa
dahil hindi ko nadala ang susunod na araw: magkikita
hinihingi mong tayong muli rito sa isang araw
dokumento/papeles maaf, lusa, kita akan bertemu lagi
saya lupa membawa berkas di sini
yang anda minta
lutut, berlutut v lumuhod:
-- daratan a nahihibang: pumunta ako sa doktor para
nahihibang siya dahil ipasuri ang masakit kong
pakiramdam niya'y may tuhod saya pergi ke dokter
posisyon siya sa opisina ia untuk memeriksakan lutut
menjadi lupa daratan karena saya yang sakit
merasa memiliki jabatan di
kantor
131
132
M-m
maaf, memaafkan v macam-macam a iba-iba:
maaari mo bang ipakita ang
1 patawarin,magpatawad, iba't ibang tela na binebenta sa
patawarin, humingi ng tindahang ito? bisa anda
paumanhin: kailanman ay perlihatkan macam-macam
hindi madaling magpatawad kain yang dijual di toko ini?
at lumimot tidak pernah
mudah untuk memaafkan dan semacam adj uri ng, klase ng,
melupakan; 2 magpatawad, tipong, parang: tipong
patawarin, pahintulutan: nakakapanibago ang makita
patawarin mo ko sa hindi ko siyang muli rasanya aneh
pagdating nang mas maaga berjumpa lagi dengannya
maafkan saya untuk tidak
datang lebih awal madu n pulot: gusto niya ang
pulot sa kanyang tsaa ia
mabuk, mabuk laut a nalulula, menyukai madu di dalam
nahihilo, naliliyo, liyo, lula: tehnya
nalula siya sa dagat dahil sa
bagyo badai membuat dia magnet n bato-balani: ang
mabuk laut mananayaw na iyon ay naging
bato-balaning pumukaw ng
macam p uri: anong uri ng pansin ng mga manonood
trabaho ang hinahanap mo? penari itu menjadi magnet
pekerjaaan macam apa yang yang menarik perhatian
Anda cari? penonton
bermacam-macam a iba't- mahasiswa n estudyante, mag-
iba, sari-sari: may sari-saring aaral: ang kanyang anak ay
prutas ang nagtataglay ng isang matalinong estudyante
bitamina C ada bermacam sa kolehiyo putranya adalah
buah-buahan yang mahasiswa yang pintar
mengandung vitamin C
mahir a bihasa, mahusay, sanay:
mahusay na tekniko teknisi
yang mahir
133
mahkota maju, kemajuan
mahkota n korona, putong: ang majalah n magasin, pahayagan:
nagwagi sa patimpalak nang sumulat ako ng mga artikulo
kagandahan ay maysuot na para sa isang magasin na
nagniningning na korona pambabae saya telah menulis
pemenang kontes kecantikan beberapa artikel untuk
mengenakan mahkota yang majalah wanita
berkilau
-- dinding n magasin sa
main, mainan n laruan: dingding: magasin sa
itinatago ng batang lalaking dingding ng paaralan majalah
iyon sa kahon ang kanyang dinding sekolah
mga laruan anak itu
meyimpan mainan-mainannya -- ilmiah n magasin pang
di dalam kotak besar agham: saan ako puedeng
makakuha ng magasin pang
main-main a hindi seryoso, agham? di mana saya bisa
mapagbiro: huwag mong mendapatkan majalah ilmiah?
pansinin ang sinabi niya,
nagbibiro lang siya jangan majemuk adj tambalan: maaari
pedulikan ucapannya, dia mo bang kwentahin ang
hanya main-main tambalang interest ng aking
utang? bisakah anda
mempermainkan v maglaro, menghitung bunga majemuk
paglaruan; magloko, pinjaman saya?
maglimayon: hindi
magandang biruin ang taong majikan n boss, amo:
may problema tidak baik palakaibigan talaga ang amo
mempermainkan seseorang ko majikanku mempunyai sifat
yang sedang dalam kesulitan yang sangat ramah
pemain n manlalaro: maju, kemajuan n progreso,
manlalaro ng basketbol ang pag-unlad: napakabilis ng
kapatid ko kakakku adalah pag-unlad ng teknolohiya
seorang pemain basket nitong mga nakalipas na ilang
taong kemajuan teknologi
permainan n laro: kami ay berkembang sangat pesat
natutuwa mag laro ng beberapa tahun terakhir
monopili kami senang sekali
permainan monopoli
134
maka makan, makan angin
memajukan v isulong: ang memakamkan v malibing:
pagtatayo ng mga libreng masyado akong nagdalamhati
paaralan ay kayang noong sinimulan nilang
magsulong sa edukasyon ng ilibing ang aking ina saya
Indonesia pembangunan sangat berduka saat mereka
sekolah-sekolah gratis dapat mulai memakamkan nenek
memajukan pendidikan di
Indonesia pemakaman n libing;
libingan, sementeryo,
maka p kaya nga, kaya, sa kamposanto, himlayan:
gayon, dahil dito, gayon din, pumunta ang mga tao sa
gayon rin, samakatuwid, barangay sa libing ng lider ng
alalaon: hindi ako gaanong simbahan warga mendatangi
marunong mag-type kaya acara pemakaman tokoh
isusulat ko na lang ang agama itu
imbitasyon saya tidak dapat
mengetik dengan baik, maka makan, makan angin v
surat undangan itu saya tulis lumanghap ng sariwang
saja hangin: maya-maya ay lalabas
ako para lumanghap nang
makalah n papeles, artikulo, sariwang hangin aaya akan
sanaysay, dokumento, keluar sebentar untuk makan
pahayagan: ilalahad niya ang angin
kanyang sanaysay bukas ia
akan menampilkan -- asam garam a batikan,
makalahnya besok eksperyensado, bihasa, dati:
ang aking ama ay dating
pemakalah n nagsasalita, lagalag ayah saya seorang
tagapagsalita: pangunahing perantau yang banyak makan
tagapagsalita pemakalah asam garam
utama
-- besar n mahusay na
makam n puntod, mauseleo, pagkain: nagplano ng handaan
mausoleum, nitso, hukay, ang aking pamilya sa aming
libingan: may mga libingan bahay ngayong gabi keluarga
ang aming pamilya sa burol saya merencanakan acara
na iyon di bukit itu terletak makan besar di rumah malam
makam keluarga kami ini
135
malang mana
makanan cepat saji fast makian n magmura: hindi na
food: mas mabuti ay iwasan niya kaya pang tagalan ang
ang pagkain ng fast food dahil pagmumura ng kanyang
hindi nakakabuti sa iyong asawa ia sudah tidak tahan
kalusugan sebaiknya hindari lagi mendengar makian
mengonsumsi makanan cepat istrinya
saji karena tidak bagus bagi
kesehatan Anda memaki v magmura,
sumumpa, magtungayaw: ang
makanan empuk (kiasan) n lalaking iyon ay sumumpa ng
madaling puntiryahin: ang kamalasan niya ngayon lelaki
pinagtatalunang salaysay ng itu memaki kesialannya hari
punong bayan ay madaling ini
pinuntirya ng mga
mamamahayag upang memaki-maki v mura;
madestabila ang kanyang magmura: minura ng pulubi
panunungkulan pernyataan ang may-ari ng bahay na
kontroversial walikota itu tumangging bigyan siya ng
menjadi makanan empuk pera seorang pengemis
media massa untuk memaki pemilik rumah yang
menggoyang kedudukannya tidak mau memberinya uang
memakan v kumain: gusto makin adv mas: nagmumukha
kong kumain ng sinangag kang mas gumaganda Anda
saya ingin makan nasi goreng terlihat makin cantik
makhluk n nilalang: ang tao ay semakin a higit, lalo, mas:
isang nilalang na kayang mag- ang bata ay umiyak nang mas
isip ng may katwiran manusia malakas anak itu menangis
adalah makhluk yang mampu semakin keras
berpikir secara logis
maklum v alam, alamin,
maki v magmura: huwag unawain: sana maunawaan mo
murahin ang iyong anak sa na ito ang unang araw ko
publiko! jangan maki anakmu mohon maklum, ini hari
di depan umum! pertamaku
136
maklum malam, bermalam
memaklumi v maunawaan: malahan p ang totoo, ang
walang dapat pagsisihan, katotohan: maraming alam na
naiintindihan ko ang kahanga-hangang gawa ang
pangyayaring iyon tidak ada aso ko Sa totoo lang, kaya
yang perlu disesalkan, saya nitong mag-akrobatika pag
memaklumi kejadian itu inutusan anjing saya tahu
banyak trik, malahan ia bisa
makmur a maunlad, diperintah untuk melakukan
matagumpay, mayaman: gerakan akrobatik
maunlad na bansa negara
makmur malam, bermalam v
magpalipas ng gabi: dahil sa
makna n kahulugan: dobleng masamang panahon,
kahulugan makna ganda nagkitulog kami sa bahay ng
bermakna v makahulugan: isang taga-nayon karena
ang iyong pag payag upang cuaca buruk, kami akhirnya
dumalo ay napaka bermalam di rumah seorang
makahulugan para sa amin penduduk
kesediaan Anda untuk hadir
sangat bermakna bagi kami kemalaman a ginabi, gabihin:
kailangan ko nang umalis at
mala, malapetaka n baka gabihin ako sa pauwi
kapahamakan, sakuna, saya harus pergi sekarang,
kasawiang-palad: dumating jika tidak saya akan
ang sakuna nang masira ng kemalaman pulang
bagyo ang kanyang tahanan
malapetaka itu datang ketika malam-malam adv sa gabi:
badai menghancurkan noong malalim na ang gabi,
rumahnya pumasok sa loob ng gusali
ang lalaking iyan malam-
malah p imbis: umalis siya malam, orang itu menyelinap
imbis na pag-usapan ang ke dalam gedung itu
paksa ia malah pergi
daripada membicarakan semalaman adv buong gabi,
masalah itu magdamag: kailangan kong
gawin magdamag itong
presentasyong ito saya harus
mengerjakan bahan
presentasi ini semalaman
137
malang mana
malang a aba, dalita, dukha, mempermalukan v
pobre, yagit, mahirap, kapus- manghiya: alam ng bawat isa
palad: nagluksa ang na gusto lang niyang ipahiya
kawawang babae sa ako sa publiko semua orang
pagkamatay ng kanyang tahu bahwa ia hanya
asawa wanita malang itu bermaksud mempermalukanku
meratapi kematian suaminya di depan umum
-- melintang v magpagala- mampir v dumaan, dumalaw,
gala, maglagalag: bumisita, pumunta: mas
dalawampung taon na akong maganda kung pupunta ka sa
naglalagalag sa bansang ito bahay namin sebaiknya kamu
saya sudah malang melintang mampir ke rumahku
selama 20 tahun di negara ini
mana pron alin: alin ang gusto
kemalangan n kamalasan, mo? mana yang kau suka?
alat: iniwan siya ng kanyang
pamilya dahil tingin nila ay -- bisa paano mangyayari:
malas siya sa kanila ia ilang buwan kong
diabaikan oleh keluarganya pinaghandaan ang okasyon na
karena dianggap membawa ito kaya paanong nangyaring
kemalangan bagi mereka nakansela ito saya telah
menyiapkan acara ini selama
malas, bermalas-malas(an) v berbulan-bulan, mana bisa
maghilata, humilata: sa dibatalkan
Sabado at Linggo, hihilata
lang kami sa bahay akhir -- lagi ano pa: ano pa ay
pekan ini kami hanya akan dapat naming gawin? mana
bermalas-malasan di rumah lagi yang harus kami kerjakan?
pemalas n tamad: dakilang -- tahu sinong nakakaalam,
tamad, ang iyong trabaho ay anong malay natin: baka siya
matulog lamang! dasar iyon, anong malay natin?
pemalas, kerjamu hanya tidur mungkin memang dia
saja! orangnya, siapa tahu
malu, kemaluan n ari: maselang manakala p kapag: kapag
bahagi daerah kelamin ikaw ay na nga-ngailangan ng
tulong, puede mo kaming
tawagan manakala kau
membutuhkan bantuan, kau
bisa menghubungi kami
138