2301-9005 วิชา การแกะสลักโฟม

ก

คานา

เอกสารประกอบการเรียน วิชาการแกะสลักโฟม รหัสวิชา 2301–9005 ฉบับน้ี เรียบเรียง
ขึ้นมาตามจุดประสงค์รายวิชามาตรฐานรายวิชา และคาอธิบายรายวิชาหลักสูตรประกาศนียบัตร
วิชาชีพ (ปวช.) พุทธศักราช 2556 สานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ

เอกสารประกอบการเรยี นฉบบั น้ี มที ั้งหมด 7 หน่วยการเรยี นรู้ ประกอบดว้ ยความรู้พ้ืนฐาน
เก่ียวกับการแกะสลักโฟม วัสดุอุปกรณ์ และเคร่ืองมือการแกะสลักโฟม การออกแบบงาน
แกะสลกั โฟม การแกะสลักโฟมแบบฉลลุ าย การแกะสลักโฟมแบบนูนต่า การแกะสลกั โฟมแบบนนู สงู
และการแกะสลักโฟมแบบลอยตัว แต่ละหนว่ ยการเรียนประกอบด้วย สาระสาคัญ สาระการเรียนรู้
สมรรถนะประจาหน่วย จุดประสงค์การเรียนรู้ ผังมโนทัศน์ แบบทดสอบก่อนเรียน เน้ือหาสาระ
สรุป กิจกรรมประจาหน่วยการเรียน ใบปฏิบัติงาน แบบทดสอบหลังเรียน แบบประเมินตนเอง
ขอขอบคุณผู้สนับสนุน ให้การจัดทาเอกสารฉบับน้ี สาเรจจลุล่วงตามวัตถุประสงค์ของผู้เรียบเรียง
ได้แก่ เจา้ ของเอกสาร ตารา ผลงานวิจัย ท่ีนามาใช้ในการค้นคว้าอ้างอิง พร้อมท้ังคณะผู้เชี่ยวชาญ
ทใ่ี ห้คาแนะนาปรึกษา อนั เป็นประโยชน์ในทุก ๆ ด้าน จึงหวังเป็นอย่างย่ิงว่า เอกสารประกอบการ
เรยี นฉบับน้ี คงเป็นประโยชน์ต่อผู้เรยี น ครู บคุ ลากรทางการศึกษา และผู้สนใจช่วยให้กระบวนการ
จัดการเรียนการสอน มปี ระสิทธภิ าพสงู ข้ึน

กติ ตพิ ล วิเชียรเชื้อ

สารบญั ข

เร่ือง หน้า
คานา ก
สารบญั ข
สารบญั รูป ฉ
คาชแี้ จงในการใช้ ฐ
คาแนะนาการใช้สาหรับครู ฑ
คาแนะนาการใช้สาหรบั นักเรยี น ฒ
จดุ ประสงค์รายวชิ า ณ
สมรรถนะรายวิชา ณ
คาอธิบายรายวิชา ณ
ตารางวเิ คราะหห์ ลักสตู รรายวิชา ด
หน่วยการสอน ต
โครงการจดั การเรยี นรู้ ถ
หนว่ ยท่ี 1 ความรู้พื้นฐานเก่ียวกบั การแกะสลกั โฟม
1
สาระสาคัญ 1
สาระการเรียนรู้ 1
สมรรถนะประจาหน่วย 1
จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ 2
ผังมโนทศั น์ 3
แบบทดสอบกอ่ นเรยี นหน่วยท่ี 1 6
ความรูท้ ่ัวไปเกี่ยวกับโฟม 7
ประเภทของโฟมท่ีใช้ในงานแกะสลัก 10
ความหมายของการแกะสลักโฟม 11
รูปแบบของงานแกะสลักโฟม 14
เทคนิควิธกี ารแกะสลักโฟม 19
การตกแตง่ บนงานโฟม 20
การนางานแกะสลักโฟมไปใช้ในงานตา่ ง ๆ 24
สรปุ 25
แบบฝึกหัด 26
แบบทดสอบหลังเรียนหน่วยท่ี 1 29
ใบงาน 31
ใบประเมนิ ผลการปฏิบัติงาน 35
แบบประเมนิ ตนเอง 36
แบบประเมนิ คุณธรรมจริยธรรม

สารบญั (ต่อ) ค

เรอื่ ง หน้า
หนว่ ยท่ี 2 วัสดุอุปกรณ์ และเครอ่ื งมอื การแกะสลกั โฟม
37
สาระสาคญั 37
37
สาระการเรียนรู้ 37
สมรรถนะประจาหน่วย 38
จดุ ประสงค์การเรียนรู้ 39
42
ผังมโนทศั น์ 42
แบบทดสอบกอ่ นเรยี นหนว่ ยที่ 2 49
วัสดอุ ปุ กรณ์ และเคร่อื งมอื การแกะสลกั โฟม 52
62
วัสดอุ ปุ กรณ์ และเครอ่ื งมือในการออกแบบ 63
วัสดอุ ุปกรณ์ และเครื่องมอื สาหรบั งานแกะสลกั โฟม 64
วสั ดุอปุ กรณ์ และเครอื่ งมอื สาหรับตกแต่งโฟม 67
70
สรุป 72
แบบฝกึ หดั 73
แบบทดสอบหลังเรียนหน่วยท่ี 2
74
ใบงาน 74
ใบประเมินผลการปฏิบตั ิงาน 74
แบบประเมินตนเอง 74
75
แบบประเมนิ คุณธรรมจรยิ ธรรม 76
หน่วยที่ 3 การออกแบบลวดลายในงานแกะสลกั โฟม 77
78
สาระสาคัญ 80
84
สาระการเรยี นรู้ 86
สมรรถนะประจาหน่วย 87
จุดประสงค์การเรียนรู้ 88
90
ผงั มโนทศั น์ 91
แบบทดสอบกอ่ นเรียนหนว่ ยท่ี 3
ความเป็นมาของการออกแบบลวดลาย

ความหมายของการออกแบบลวดลาย
แนวคิดในการออกแบบ
การออกแบบลวดลายแบบฉลุ

การออกแบบลวดลายแบบนูนตา่
การออกแบบลวดลายแบบนนู สงู
การออกแบบลวดลายแบบลอยตัว

สรุป
แบบฝกึ หัด

สารบัญ (ต่อ) ง

เร่อื ง หน้า
แบบทดสอบหลังเรียนหน่วยที่ 3 92
ใบงาน 94
96
ใบประเมินผลการปฏิบัติงาน 100
แบบประเมินตนเอง 101
แบบประเมนิ คณุ ธรรมจรยิ ธรรม
102
หนว่ ยที่ 4 การแกะสลักโฟมแบบฉลลุ าย 102
สาระสาคัญ 102
สาระการเรยี นรู้ 102
103
สมรรถนะประจาหนว่ ย 104
จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ 105
ผงั มโนทศั น์ 106
107
แบบทดสอบก่อนเรยี นหนว่ ยที่ 4 109
การแกะสลกั โฟมแบบฉลุลาย 112
วสั ดอุ ุปกรณ์ และเครือ่ งมือการแกะสลกั โฟมแบบฉลลุ าย 113
114
ขั้นตอนแกะสลักโฟมแบบฉลุลาย 116
ขัน้ ตอนการตกแตง่ สีในงานโฟม 118
สรปุ 122
123
แบบฝกึ หัด
แบบทดสอบหลังเรียนหน่วยที่ 4 124
ใบงาน 124
124
ใบประเมินผลการปฏบิ ตั งิ าน 124
แบบประเมินตนเอง 125
แบบประเมินคณุ ธรรมจรยิ ธรรม 126
128
หนว่ ยท่ี 5 การแกะสลกั โฟมแบบนนู ต่า 128
สาระสาคัญ 129
สาระการเรยี นรู้ 131

สมรรถนะประจาหนว่ ย
จุดประสงคก์ ารเรียนรู้
ผังมโนทัศน์

แบบทดสอบก่อนเรียนหน่วยที่ 5
การแกะสลกั โฟมแบบนูนต่า
วัสดอุ ปุ กรณ์ และเครอ่ื งมือการแกะสลกั โฟมแบบนูนตา่

ขั้นตอนแกะสลักโฟมแบบนนู ต่า
ขนั้ ตอนการตกแตง่ สใี นงานโฟม

สารบัญ (ต่อ) จ

เร่ือง หน้า
สรปุ 134
แบบฝกึ หัด 136
129
แบบทดสอบหลังเรียนหนว่ ยท่ี 5 139
ใบงาน 140
ใบประเมนิ ผลการปฏบิ ัตงิ าน 142
143
แบบประเมนิ ตนเอง
แบบประเมินคุณธรรมจรยิ ธรรม 144
หน่วยท่ี 6 การแกะสลกั โฟมแบบนูนสูง 144
144
สาระสาคัญ 144
สาระการเรียนรู้ 145
สมรรถนะประจาหน่วย 146
148
จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ 148
ผงั มโนทศั น์ 149
แบบทดสอบกอ่ นเรยี นหนว่ ยที่ 6 153
163
การแกะสลกั โฟมแบบนูนสูง 165
วัสดอุ ุปกรณ์แกะสลักโฟมแบบนูนสงู 166
ขน้ั ตอนแกะสลักโฟมแบบนูนสงู 168
171
ขน้ั ตอนการตกแต่งสใี นงานโฟม 177
สรุป 178
แบบฝกึ หัด
179
แบบทดสอบหลังเรยี นหน่วยที่ 6 179
ใบงาน 179
ใบประเมินผลการปฏบิ ัตงิ าน 179
180
แบบประเมนิ ตนเอง 181
แบบประเมนิ คุณธรรมจรยิ ธรรม 183
หนว่ ยที่ 7 การแกะสลกั โฟมแบบลอยตัว 183

สาระสาคญั
สาระการเรียนรู้
สมรรถนะประจาหนว่ ย

จดุ ประสงค์การเรยี นรู้
ผังมโนทัศน์
แบบทดสอบก่อนเรียนหน่วยท่ี 7

รูปแบบการแกะสลักโฟมแบบลอยตัว
แนวความคิดในการออกแบบ

สารบัญ (ต่อ) ฉ

เร่อื ง หน้า
วสั ดุอปุ กรณ์ และเคร่ืองมอื แกะสลกั โฟมแบบลอยตวั 186
ขนั้ ตอนแกะสลกั โฟมแบบลอยตัว 186
195
สรุป 197
แบบฝึกหัด 198
แบบทดสอบหลงั เรยี นหน่วยที่ 6 200
203
ใบงาน 205
ใบประเมนิ ผลการปฏบิ ัติงาน 206
แบบประเมินตนเอง 207

แบบประเมินพฤติกรรมรายบุคคล
บรรณานกุ รม

ช

สารบญั ภาพ หน้า
6
ภาพ 6
1.1 ลกั ษณะของเมจดโฟมก่อนนาไปขนึ้ รูป
1.2 โฟมทีอ่ ดั ขึน้ รปู เป็นกลอ่ งน้าแขจง 8
8
1.3 โฟมเน้ือแนน่ เกรด A และโฟมธรรมดา เกรด B 9
1.4 โฟมแผน่ ขนาดตา่ ง ๆ ใหเ้ ลอื กตามความเหมาะสม
1.5 โฟมบางนิยมนามาแกะและฉลลุ าย 9
10
1.6 โฟมบางเหมาะสาหรับแกะฉลลุ ายและลายไทย 11
1.7 โฟมหนา และโฟมอัดกอ้ น เหมาะสาหรบั แกะสลักนนู สงู และลอยตวั
1.8 งานแกะสลกั เป็นงานศิลปะในกลมุ่ ของประตมิ ากรรม 12
12
1.9 รปู แบบงานแกะสลักโฟมแบบฉลลุ าย 13
1.10 ภาพตวั อยา่ งการแกะสลกั โฟมประติมากรรมนูนต่า
1.11 งานแกะสลกั โฟมแบบนนู สงู 14
14
1.12 งานแกะสลักโฟมแบบลอยตัว ต้นแบบสาหรบั แกะหมิ ะ 15
1.13 แกะสลักโฟมรปู แบบลอยตวั
1.14 การฉลลุ วดลายพ้ืนฐานเพอ่ื บงั คับมอื ในการตัดในทิศทางต่าง ๆ 15
16
1.15 ตัวอยา่ งโฟมทเ่ี กดิ จากการฉลลุ ายใชใ้ นงานมงคลสมรส 16
1.16 ตัวอย่างงานโฟมทเี่ กิดจากการฉลลุ าย
1.17 การตัดออกเป็นช้ินแนวตรงเป็นเสน้ ดง่ิ 16
17
1.18 การตัดออกเป็นช้ินแนวเฉยี ง 45 องศา 17
1.19 จับมีดใหค้ มมดี ต้งั ตรงแนวด่ิงแลว้ ลากยาวไปตามแนวเสน้ ท่ีตอ้ งการเอาออก
1.20 จับมดี วางมอื ไปตามแนวนอนแลว้ ปาดลกึ เข้าไปบรรจบรอยปาดแนวดิ่ง 17
17
1.21 การปาดแนวเฉียง 45 องศา จรดเส้นแนวดิ่งแลว้ เอาดึงโฟมสว่ นท่ปี าดให้หลดุ ออก 18
1.22 การปาดเป็นลอนคลื่นและลอนโค้งสมา่ เสมอต่อเน่อื งกนั
1.23 ตวั อย่างโฟมทเี่ กิดจากการปาดแนวด่ิงตรงแนวเฉียงและแนวลอนคลน่ื 18
19
1.24 การโกลนโฟมโดยเอาส่วนย่อยที่ไมต่ ้องการออกทลี ะนอ้ ย 19
1.25 การโกลนเพ่อื ใหเ้ ปน็ รปู รา่ งคร่าว ๆ
1.26 ตวั อย่างโฟมทเ่ี กดิ จากการโกลนแลว้ คอ่ ยเกบจ รายละเอียด 20
20
1.27 การตกแตง่ สโี ฟมแบบเหมอื นธรรมชาติ 20
1.28 ตกแตง่ สีโฟมเหมอื นงานแกะสลกั ไม้
1.29 การตกแตง่ สีโฟมด้วยสีอะครลี ิกทอง 20
21
1.30 แสดงการระบายสอี ะครลี กิ ทอง 21
1.31 แกะสลกั โฟมเป็นรปู ปลาตกแตง่ สีตามจนิ ตนาการของเดจก
1.32 งานแกะสลักปา้ ยและเครื่องหมายต่าง ๆ 22
23
1.33 ตัวอย่างงานแกะสลกั โฟมลวดลายไทยและลายไทยประยกุ ต์
1.34 งานแกะสลักโฟมเพ่อื ใช้ในการประดบั ตกแตง่

สารบญั ภาพ (ตอ่ ) ซ

ภาพ หน้า
1.35 แกะสลกั โฟมเพือ่ เปน็ ห่นุ จาลองแกะสลักหมิ ะนานาชาติ 24
2.1 ดนิ สอดาหรบั เขยี นแบบ (ดินสอกด) 42
43
2.2 ดนิ สอสาดาสาหรบั รา่ งภาพ มใี หเ้ ลอื กตามความเข้มของไส้ 43
2.3 ดินสอสี (สีไม้) 44
2.4 ปากกาลกู ลื่นสาหรับร่างภาพบนโฟม 44
45
2.5 ปากกาเมจกิ สาหรบั รา่ งภาพบนโฟม 45
2.6 ปากกาเคมีสาหรบั ร่างภาพ 46
2.7 ไม้บรรทัด สาหรบั กาหนดแนวเส้นตรง 46
47
2.8 ไม้ฉากวดั องศา มมุ 45 ,90, 30 ,60 องศา 47
2.9 วงเวียนวดั ระยะ วงเวยี นดนิ สอ และวงเวียนปากกา 48
2.10 กระดาษ สาหรบั เขยี นแบบ 48
49
2.11 กระดาษไข ใชส้ าหรบั คดั ลอกลายหรือรูปภาพ 49
2.12 ตัวอย่างการใชก้ ระดาษแขงจ ทาแมแ่ บบลายไทย 49
2.13 ยางลบทมี่ เี นื้อสขี าวนมุ่ 50
50
2.14 กบเหลาดนิ สอ 50
2.15 มีดขนาดเลจกทามาจากมดี แกะสลกั ผลไม้ 51
2.16 มดี ขนาดเลจกประดิษฐ์จากใบเล่อื ยตดั เหลกจ 51
52
2.17 มีดบางขนาดกลางและขนาดใหญ่ 52
2.18 แสดงการนามีดมาเจียร ใหเ้ กิดความคมทงั้ สองด้าน 52
2.19 มดี คตั เตอรข์ นาดเลกจ และขนาดใหญ่ 53
54
2.20 ใบมดี คตั เตอร์แบบธรรมดา และแบบปลายเฉยี ง 54
2.21 หินลบั มดี แกะสลกั 54
2.22 เขจมหมดุ สาหรบั ยดึ ติดโฟม 55
55
2.23 การใชเ้ ขมจ หมดุ ยึดตดิ ผา้ มา่ น ฉากเวที 56
2.24 ไมก้ ลดั (ไมเ้ สียบลกู ชน้ิ ) 56
2.25 กาวลาเทกจ ซบ์ รรจุขวดขนาดตา่ ง ๆ 57

2.26 กระดาษทรายนา้
2.27 กระดาษทรายพันบนไม้ยาวหนงึ่ คืบ
2.28 แสดงการขดั โฟมดว้ ยกระดาษทราย

2.29 พกู่ นั สาหรบั สนี ้ามนั
2.30 พูก่ ันสาหรบั สีน้า และสอี ะครลี กิ
2.31 สีโปสเตอร์

2.32 ตกแต่งโฟมด้วยสโี ปสเตอร์
2.33 สีน้าพลาสตกิ

ฌ

สารบัญภาพ (ต่อ) หน้า
57
ภาพ 58
2.34 ใช้สนี า้ พลาสตกิ ทารองพืน้ โฟม
2.35 สีอะครลี กิ ชนดิ บรรจหุ ลอด 59
59
2.36 สีทองอะครลี ิก 60
2.37 ตกแต่งสีโฟมดว้ ยสอี ะครลี กิ ทอง
2.38 สสี เปรย์ ที่มนี ้าเปน็ ตวั ทาละลาย 60
61
2.39 สสี เปรย์ ท่ีมที นิ เนอร์ทาละลาย 62
2.40 สสี เปรยส์ าหรบั เคลือบเงา
2.41 กากเพชรหลากหลายสี 78
78
3.1 ภาพเขยี นมนษุ ยต์ า่ งดาว ผาแตม้ จงั หวดั อบุ ลราชธานี 79
3.2 ภาพเขียนถ้าฝา่ มือแดงประเทศอาเจนตนิ า่
3.3 ภาพเขยี นสวี วั ป่า ถา้ อัลตามีรา ประเทศสเปน 79
81
3.4 ลวดลายเครอ่ื งปัน้ ดินเผาศลิ ปะบ้านเชียง 81
3.5 การออกแบบลวดลายจากสง่ิ มีชีวิต
3.6 งานแกะสลกั โฟมลวดลายจากสิง่ มชี ีวติ 82
82
3.7 ออกแบบลวดลายจากส่ิงไมม่ ชี วี ติ 83
3.8 งานแกะสลกั โฟมลวดลายจากสิง่ ไม่มมี ชี ีวติ
3.9 ลวดลายจากเรขาคณิต 83
84
3.10 ลวดลายไทย 84
3.11 ออกแบบลวดลายหงสค์ มู ังกร
3.12 มังกรสญั ลกั ษณ์ของฝา่ ยชาย และหงสฝ์ า่ ยหญงิ 85
85
3.13 การออกแบบลวดลายฉลุ 85
3.14 แสดงถึงลวดลายนาออกและคงไว้
3.15 ลวดลายฉลทุ ่ีคงเหลอื ไว้ 85
86
3.16 ลวดลายฉลทุ เี่ ช่ือมตอ่ สมั พันธก์ นั 86
3.17 ออกแบบลวดลายสาหรับแกะสลักนูนต่า
3.18 แกะสลกั โฟมนนู ตา่ ดอกลลี าวดี 87
87
3.19 พระราชสาทสิ ฉายาลักษณ์ สมเดจจพระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช 88
3.20 ออกแบบ และแกะสลกั โฟมประตมิ ากรรมนูนสูง
3.21 การออกแบบแบบลอยตวั ด้านหนา้ และด้นขา้ ง 88
89
3.22 การใช้คอมพิวเตอร์สรา้ งภาพ 3 มติ ิ ช่วยในการออกแบบ มองเหจนรปู ทรงรอบดา้ น 89
3.23 ออกแบบลวดลายแกะสลกั โฟมแบบลอยตัว
3.24 แกะสลกั หมิ ะนานาชาติ 2014 ณ เมืองฮารบ์ นิ สาธารณะรฐั ประชาชนจีน 107
107
4.1 ลวดลายฉลตุ กแตง่ สถาปตั ยกรรม (วดั เลง่ เน่ยยี)
4.2 ลวดลายฉลดุ อกบวั (วัดเลง่ เน่ยย)ี

ญ

สารบญั ภาพ (ต่อ) หน้า
107
ภาพ 108
4.3 ตัวอย่างงานออกแบบลวดลายฉลุ
4.4 แสดงการรา่ งภาพลวดลายบนโฟมสาหรบั ฉลลุ าย 108
109
4.5 โฟมท่ีฉลเุ อาสว่ นทีเ่ ป็นพืน้ ออก 109
4.6 แสดงการปาดโฟมแนว 45 องศา
4.7 งานแกะสลกั โฟมแบบฉลลุ ายพรอ้ มทจี่ ะนาไปตกแตง่ สตี อ่ ไป 110
110
4.8 นาชิ้นงานที่แกะสลกั โฟมเรียบรอ้ ยแลว้ มาทาระบายดว้ ยสีรองพ้นื 110
4.9 เม่อื ระบายสเี สรจจ เรียบร้อยแลว้ รอจนสพี ื้นทที่ าระบายไวแ้ ห้งสนิท
4.10 ใชพ้ กู่ ันแบนไลน่ า้ หนักสีใหม้ ีน้าหนกั อ่อนเขม้ แตกตา่ งกนั 111
111
4.11 ระบายครบทง้ั ชิ้นนามาวางเรยี งประกอบกัน 111
4.12 แสดงการประกอบช้ินงานด้วยกาวลาแทจกซ์
4.13 ทากาวลาแทกจ ซ์ประกอบชน้ิ โฟมครบทกุ ชิน้ แล้วรอจนกาวแห้งสนิท 111
112
4.14 ตัดฉลุพนื้ หลังทีไ่ มต่ ้องการออกโดยเวน้ ระยะขอบรอบภาพเท่า ๆ กนั 128
4.15 งานแกะสลักโฟมฉลลุ าย โลโกใ้ นงานพิธีมงคลสมรส
5.1 ตัวอยา่ งการแกะสลกั โฟมแบบนูนต่า 129
130
5.2 การออกแบบรา่ งวางองคป์ ระกอบตามเนอ้ื หาทกี่ าหนดลงบนกระดาษ 130
5.3 แสดงการใชส้ เี มจิกหรอื ปากกาเคมรี า่ งภาพลงบนโฟม
5.4 แสดงการตดั ฉลุ ตามลายเส้นทเ่ี ปน็ สว่ นของพนื้ ทไี่ มต่ อ้ งการให้หลุดออก 131
131
5.5 แทงลายตามเส้นท่ีรา่ งไว้ โดยตั้งมดี ให้ตรงตั้งฉากกบั พนื้ 131
5.6 แสดงการใช้ปลายมีดแทงลายเกบจ รายละเอียด
5.7 เกจบรายละเอยี ดของช้นิ งาน พรอ้ มท่ีจะนาไปตกแตง่ สีต่อไป 132
132
5.8 นาช้ินงานที่แกะสลักโฟมเรียบรอ้ ยแลว้ มาทาระบายด้วยสรี องพ้นื 132
5.9 รอใหส้ ีรองพ้นื แห้งสนทิ
5.10 แสดงการใชพ้ ่กู ันระบายสีนา้ พลาสติก ในรปู แบบของงานจิตรกรรม 132
133
5.11 ใชพ้ ูก่ นั กลมระบายและตัดเสน้ เนน้ รายละเอียดภาพให้ดเู ดน่ ชดั 133
5.12 การระบายไลน่ า้ หนกั ออ่ นแกใ่ หเ้ หมอื นธรรมชาติ
5.13 แสดงการการตกแต่งสสี ันบนงานโฟม 133
133
5.14 ภาพตวั อย่างการแกะสลกั โฟมแบบนนู ตา่ พรอ้ มตกแตง่ สีแบบเลยี นแบบธรรมชาติ 133
5.15 แกะสลักโฟมนนู ตา่ ดอกลลี าวดี
5.16 แกะสลักโฟมนูนตา่ บา้ นเรอื นไทย 134
134
5.17 แสดงการใช้แลคเกอร์สเปรย์ ฉีดพน่ ใหท้ วั่ ชิน้ งานเพือ่ ใหม้ สี สี ดใส และคงทน 134
5.18 แกะสลักโฟมนนู ต่าภาพฝงู มา้ ระบายสีใหเ้ หมอื นงานแกะสลกั ไม้
5.19 แกะสลักโฟมนูนตา่ ภาพนกเกาะบนต้นซากรุ ะ ระบายสเี ลียนแบบธรรมชาติ 134

5.20 แกะสลักโฟมนูนตา่ ภาพดอกลลี าวดีระบายสเี หมอื นธรรมชาติ

สารบญั ภาพ (ตอ่ ) ฎ

ภาพ หน้า
6.1 ตวั อยา่ งผลงานแกะสลกั โฟมเพือ่ นาไปใชใ้ นงานต่าง ๆ 148
6.2 พระบรมรูปเขยี น พระบาทสมเดจจ พระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั 149
6.3 แสดงการใชด้ นิ สอดาระบายหลงั ภาพเพ่อื คดั ลอกลาย 150
6.4 แสดงการคดั ลอกลายลงบนโฟมดว้ ยปากกาลกู ล่นื 150
6.5 ฉลุโฟมตามเสน้ รอบนอกของภาพใหข้ าด 151
6.6 โฟมทฉี่ ลุเสน้ รอบนอกขาดออกจากพ้ืน 151
6.7 แสดงการเกลาโฟมใหม้ รี ูปรา่ งครา่ ว ๆ 151
6.8 ใช้มดี คตั เตอร์ทม่ี คี วามคมเกจบรายละเอยี ด 151
151
6.9 ขัดผิวโฟมดว้ ยกระดาษทรายน้าเบอรล์ ะเอียด 151
6.10 ผลงานแกะสลักนูนสงู พร้อมนาไปตกแตง่ สี 152
6.11 แกะสลักโฟมลวดลายกรอบ 152
6.12 แกะสลักโฟมลวดลายส่วนทเี่ ปน็ พื้นรองรบั 152
6.13 ประกอบในส่วนของกรอบและพน้ื รองรับเพื่อตรวจสอบความถกู ต้อง 152
6.14 จัดวางองคป์ ระกอบชนิ้ งานทง้ั หมดเพอ่ื ตรวจสอบความถกู ตอ้ ง 153
6.15 ทาสีรองพื้น โดยใชส้ นี า้ พลาสตกิ สีขาวเพอื่ อุดรอยพรุนของผวิ โฟม 153
6.16 รอใหส้ รี องพน้ื แหง้ สนิทพร้อมทจ่ี ะตกแตง่ สโี ฟม 154
6.17 ระบายสีกรอบด้วยสีน้าตาลแดง 154
154
6.18 ระบายสีพื้นหลงั ดว้ ยสีนา้ ตาลแดง 154
6.19 ระบายสีรปู บคุ คลดว้ ยสีเหลอื ง 154
6.20 สอี ะครลี ิกทองใช้สาหรบั ตกแต่งโฟม 154
6.21 แสดงการระบายสอี ะครลี กิ ทอง 155
6.22 รอให้แห้งสนทิ ระบายซา้ อีกหนง่ึ รอบ 155
6.23 แสดงการใช้พู่กันแบนปัดทองบาง ๆ 155
6.24 ปดั ทองบาง ๆ ในส่วนของพนื้ รองรบั 155
6.25 ตกแตง่ สกี รอบให้ดเู หมอื นทองแดง 155
6.26 ตกแต่งสพี ื้นหลงั ให้ดเู หมอื นทองแดง 155
6.27 แสดงการประกอบโฟมในสว่ นของกรอบและพ้ืนหลงั ด้วยกาวลาแทจกซ์ 156
6.28 แสดงการประกอบโฟมในทุกสว่ นเข้าด้วยกันด้วยกาวลาแทจกซ์ 156
6.29 งานแกะสลักโฟมแบบนนู สงู พระบาทสมเดจจ พระจลุ จอมเกล้าเจา้ อยู่หัว 157
6.30 งานแกะสลักโฟมแบบนูนสงู ตกแตง่ พวงมาลาประดบั ดอกไมส้ วยงาม 157
158
6.31 หงสก์ บั มงั กรกจถูกนาไปใชเ้ ปน็ เคร่ืองหมาย ของชวี ติ คู่ท่ีสมบรู ณพ์ นู สขุ 158

6.32 ออกแบบตราสัญลกั ษณห์ งส์คู่มงั กรใช้ในพิธีมงคลสมรส
6.33 ใช้มีดตดั โฟมฉลลุ ายตามแบบท่ีรา่ งไว้
6.34 แสดงการแกะสลกั โฟมนนู สูงรูปหงส์

ฏ

สารบญั ภาพ (ต่อ) หน้า
158
ภาพ 158
6.35 แสดงการแกะสลักโฟมนูนสงู รปู มงั กร
6.36 ประกอบช้นิ งานดว้ ยกาวลาแทกจ ซ์ 159
159
6.37 เกจบรายละเอียดขดั ตกแตง่ ผวิ โฟมพร้อมทีจ่ ะนาไปตกแตง่ สีตอ่ ไป 159
6.38 แสดงการใชพ้ กู่ ันแบนทาสรี องพ้ืน
6.39 แสดงการใช้สีน้าพลาสตกิ สเี หลอื งทารองพนื้ 160
160
6.40 ทาสรี องพืน้ สีแดงลวดลายฉลเุ พื่อเป็นฉากหลงั 160
6.41 ทาสรี องพ้ืนสเี หลอื ง หงส์ และมงั กรรอจนสรี องพื้นแหง้ สนทิ
6.42 แสดงการระบายสอี ะครลี ิกทอง 160
160
6.43 เมอ่ื สีแห้งสนิทระบายทับอีกครง้ั 161
6.44 ฉีดพน่ ด้วยแลคเกอรส์ เปรยใ์ หเ้ งางามและป้องกันแมลงกกั แทะ
6.45 หงส์คู่มงั กร เป็นเคร่ืองหมายของชวี ิตค่ทู ีส่ มบูรณพ์ ูนสขุ 161
161
6.46 แสดงการแกะสลกั โฟมนูนสูงรูปสิงห์ 161
6.47 นาชน้ิ งานแตล่ ะช้นิ มาประกอบเขา้ ดว้ ยกนั
6.48 แสดงการทาสรี องพืน้ เพื่ออุดรอยพรนุ ของโฟม 161
162
6.49 แสดงการใช้สนี า้ อะครลี กิ ทารองพืน้ 162
6.50 ภาพแกะสลกั โฟมนนู สงู รปู สงิ ห์ สาหรบั ตกแต่งสถานท่ี
6.51 แสดงการปาดโฟมใหม้ รี ปู รา่ งคร่าว ๆ 162
162
6.52 ใชม้ ีดขนาดเลจก หรอื มีดคตั เตอรแ์ กะรายละเอยี ด 162
6.53 แสดงการประกอบโฟมดว้ ยกาวลาแทจกซ์
6.54 แสดงการทาสรี องพ้นื ดว้ ยสีอะครีลกิ 163
163
6.55 แสดงการตกแต่งสโี ฟมปดั เงนิ และปัดทอง 163
6.56 ผลงานนกั เรยี นแกะสลกั โฟมแบบนนู สงู
6.57 งานแกะสลักโฟมแบบนูนสงู รปู ช้าง พรอ้ มกรอบสาหรบั ตกแต่งประดบั อาคาร 184
185
7.1 ภาพร่างงานแกะสลกั โฟมแบบลอยตัว 185
7.2 รถไฟฟ้าความเรวจ สงู คือ สญั ลกั ษณข์ องความเจรญิ กา้ วหนา้ ในอนาคต
7.3 มือแสดงการประคองโอบอ้มุ 185
186
7.4 สถาปัตยกรรมไทย 187
7.5 ประตมิ ากรรมแบบลอยตัวอนสุ าวรียห์ ้าแพะ สญั ลกั ษณข์ องเมืองกวางโจว
7.6 แสดงการตอ่ ก้อนโฟมซอ้ นกันใหไ้ ดค้ วามสงู ตามแบบท่ีกาหนด ดว้ ยกาวลาแทจกซ์ 187
187
7.7 แสดงการกาหนดขนาดและสัดส่วนบนโฟม 188
7.8 แสดงการรา่ งภาพบนโฟม
7.9 แสดงการสว่ นทไ่ี ม่ตอ้ งการเอาออก 188
189
7.10 แสดงการต่อโฟมในสว่ นของยอดของสถาปตั ยกรรมไทย
7.11 ตัดโฟมใหม้ รี ูปรา่ งสัดส่วนตามแบบทก่ี าหนดไวโ้ ดยรอบ

สารบญั ภาพ (ต่อ) ฐ

ภาพ หน้า
7.12 แสดงการต่อโฟมในส่วนของหัวรถไฟทีย่ ่ืนออกมา 189
7.13 แสดงวิธีการโกลนโฟมใหเ้ กดิ รปู รา่ งคร่าว ๆ 189
189
7.14 แสดงการเกบจ รายละเอยี ดในแต่ละสว่ นให้เหจนภาพชัดเจนขน้ึ 190
7.15 แสดงการเกบจ รายละเอียดในส่วนด้านขา้ ง 190
7.16 แสดงการเกบจ รายละเอียดในสว่ นด้านหนา้ 190
190
7.17 แสดงการใชม้ ีดขนาดเลจกทม่ี ีความคมเกจบรายละเอยี ดให้มีความสวยงาม 191
7.18 ผลงานแกะสลกั หิมะนานาชาติ โดยสร้างตน้ แบบจากโฟม 191
7.19 ผลงานแกะสลักหิมะนานาชาติ ณ เมอื งฮารบ์ นิ สาธารณะรฐั ประชาชนจีน 192
192
7.20 ผลงานแกะสลักหิมะนานาชาติประจาปี 2558 192
7.21 แบบร่างแกะสลกั โฟม ชอ่ื ผลงานเสน้ ทางสายไหม ( Silk Road ) 194
7.22 งานแกะสลักโฟมแบบลอยตวั ชอ่ื ผลงานเสน้ ทางสายไหม ( Silk Road ) 194
195
7.23 ผลงานแกะสลักหิมะนานาชาติประจาปี 2559
7.24 แบบร่าง 2 มติ ิ และ 3 มติ ิ
7.25 ผลงานแกะสลักโฟมแบบลอยตัว เพอื่ ทาต้นแบบสาหรบั แกะหมิ ะ

7.26 ผลงานแกะสลกั หิมะนานาชาติ ประจาปี 2557

ฑ

คาช้ีแจง

เอกสารประกอบการเรียน วิชาการแกะสลักโฟม รหัสวิชา 2301 - 9005 ได้จัดทาข้ึน
ตามหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) พุทธศักราช 2556 ของสานักงานคณะกรรมการการ
อาชวี ศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ ภายในเล่มจัดการเรียนการสอนเป็นหน่วยการเรียนรู้โดยแต่ละ
หนว่ ยมหี วั ข้อสาคญั ดังน้ี

1. สาระสาคญั กาหนดไวเ้ พอื่ ผู้เรยี นทราบขอบเขตของเนือ้ หาในหนว่ ยการเรยี นรูน้ ้นั ๆ
2. สาระการเรยี นรู้ เป็นหวั ข้อเนอ้ื หาของเร่อื งทีจ่ ะศกึ ษาในหน่วยการเรียนรนู้ น้ั ๆ
3. สมรรถนะประจาหน่วย กาหนดไว้เพ่ือให้ผู้เรียนปฏิบัติเม่ือเรียนจบในแต่ละหน่วย
เพ่อื แสดงถึงความรู้ ทักษะทีร่ บั ได้
4. จุดประสงค์การเรียนรู้ กาหนดไว้เพ่ือให้ผู้สอน ผู้เรียนได้ทราบจุดประสงค์การเรียน
วา่ เมอ่ื เรียนจบแต่ละหนว่ ยการเรยี น ผู้เรียนเกดิ องคค์ วามร้ใู หม่ที่จะนาไปสแู่ นวทางการพฒั นาตนเอง
มีพฤตกิ รรมการเรียนรู้ ท่ีสัมฤทธผิ์ ล
5. ผังมโนทัศน์ กาหนดไว้เพื่อเน้นให้เหจนความสาคัญของการเรียนรู้ และปรับความคิด
ใหเ้ ปน็ ระบบ โดยผังมโนทศั นใ์ นการวิเคราะห์เน้ือหาสาระ และบรู ณาการเขา้ สกู่ จิ กรรมการเรียนรู้
6. แบบทดสอบก่อนเรียน เป็นแบบทดสอบท่ีกาหนดขึ้นตามวัตถุประสงค์การเรียนรู้
เพือ่ จดั ความรู้ของผเู้ รียนก่อนทีจ่ ะศกึ ษาเน้ือหาในแตล่ ะหนว่ ยวา่ มคี วามร้มู ากน้อยเพียงใด
7. เน้ือหาความรู้ เป็นรายละเอียดของเนื้อหาความรู้ตามท่ีหลักสูตรกาหนดตามความ
เหมาะสมของผู้เรยี น และการเรยี นการสอน
8. ใบงานประจาหน่วย เป็นกิจกรรมที่เน้นผู้เรียนเป็นสาคัญโดยให้ผู้เรียนได้ฝึกปฏิบัติ
เพอ่ื นาไปสูก่ ารเรียนรดู้ ้วยตนเอง
9. แบบฝกึ หดั จัดทาขึ้นเพอ่ื เป็นแบบทดสอบการเรยี นรขู้ องผูเ้ รียนแต่ละหนว่ ยการเรยี นรู้
10. แบบทดสอบหลังเรียน จัดทาขึ้นเพื่อให้ผู้สอนประเมินผู้เรียน และผู้เรียนได้ประเมิน
ตนเอง ว่าเม่ือเรียนจบแต่ละหนว่ ยการเรยี นรูแ้ ล้ว ไดร้ บั ความรเู้ พม่ิ เติมมากนอ้ ยเพยี งใด
11. แบบประเมินตนเอง จัดทาขึ้นเพ่ือให้ผู้เรียนประเมินผลการเรียนรู้ของตนเองด้วย
กิจกรรมทหี่ ลากหลาย ตรงตามวตั ถุประสงคก์ ารเรียนรู้

ฒ

คาแนะนา การใชเ้ อกสารประกอบการเรียน
วิชาการแกะสลักโฟม (2301-9005)
สาหรับครู

1. ศึกษาแผนการจัดการเรยี นรู้ โดยใชเ้ อกสารประกอบการเรียนให้เข้าใจ แล้วปฏิบัติตาม
กิจกรรมตามลาดับในแผนการจดั การเรยี นรู้

2. เตรยี มเอกสารประกอบการเรียน กระดาษคาตอบใหพ้ รอ้ ม
3. อธบิ ายใหน้ กั เรียนทราบถึงความสาคัญของการเรียนในแต่ละเร่ืองให้ชัดเจน และคอย
ดูแลในระยะทเ่ี หมาะสม เพื่อสงั เกตพฤติกรรมในระหว่างที่นักเรียนศกึ ษาเอกสารประกอบการเรียน
เพอ่ื ให้อิสระแกน่ กั เรยี นขณะปฏิบัตกิ จิ กรรม
4. ตรวจให้คะแนนทันทที ี่นักเรียนทาแบบทดสอบสาเรจจ
5. บันทึกพฤติกรรมคะแนนกอ่ นเรียน และหลังเรียน ของนกั เรยี นเกบจ ไวเ้ ป็นหลกั ฐาน

ข้อเสนอแนะ
ครูต้องเน้นให้นักเรียนกล้าแสดงออก ตรงต่อเวลา มีความซื่อสัตย์ และมีวินัยในตนเอง
โดยไมเ่ ปิดดูเฉลยก่อนทาแบบทดสอบ

ณ

คาแนะนาการใชเ้ อกสารประกอบการเรียน
วชิ าการแกะสลกั โฟม (2301-9005)
สาหรับนกั เรยี น

เอกสารประกอบการเรียนชุดน้ีสร้างขึ้นเพ่ือให้นักเรียนศึกษาด้วยตนเอง นักเรียนจะต้อง
ปฏิบตั ติ ามคาแนะนาซ่งึ จะทาให้ผเู้ รียนได้รบั ประโยชน์จากการศกึ ษามากยิ่งขึน้ ดังนี้

1. นกั เรยี นอ่านจดุ ประสงค์การเรยี นรใู้ หเ้ ขา้ ใจก่อนลงมือศกึ ษาเอกสารประกอบการเรยี น
2. นักเรยี นเตรียมกระดาษคาตอบพรอ้ มปากกาเพ่ือตอบคาถาม
3. นักเรียนทาแบบทดสอบกอ่ นเรยี น ตรวจคาตอบจากภาคผนวก แล้วบันทึกคะแนนไว้
4. นักเรียนศึกษารายละเอียดของเนื้อหาให้เข้าใจไม่ต้องรีบร้อน เม่ือศึกษาจบให้ตอบ
คาถามทา้ ยบทเรียนทกุ ขอ้
5. เมื่อตอบคาถามแลว้ จึงตรวจดูเฉลยท่ีภาคผนวก ถ้าตอบผิดให้นักเรียนไปศึกษาเนื้อหา
และตอบคาถามอกี คร้งั หนง่ึ
6. นกั เรียนตอ้ งไม่ดเู ฉลยกอ่ นตอบคาถามทา้ ยเลม่ หรอื แบบทดสอบ ต้องมีความซ่ือสัตย์ต่อ
ตนเอง
7. นักเรียนต้องศึกษาบทเรียนนด้ี ้วยตนเอง ถ้ามปี ัญหา หรือข้อสงสัยใหป้ รึกษาผสู้ อนทนั ที
8. เมอื่ ศึกษาจบเสรจจ แล้วใหท้ าแบบทดสอบหลังเรียน และตรวจคาตอบจากเฉลย แล้วนา
ผลคะแนนท่ไี ดไ้ ปเปรียบเทียบกับคะแนนกอ่ นเรยี น
9. ส่งคนื บทเรยี นตามกาหนดเวลา และตอ้ งรกั ษาใหอ้ ยู่ในสภาพดี และไม่สูญหาย

ด

วชิ าการแกะสลกั โฟม รหัสวิชา 2301-9005
จานวน 2 หน่วยกติ 4 ชัว่ โมง/สัปดาห์

จุดประสงค์รายวิชา

1. มคี วามรูค้ วามเขา้ ใจเกย่ี วกบั วสั ดุอปุ กรณ์ และเครอ่ื งมือแกะสลกั โฟม
2. มีทกั ษะในการใชเ้ ครอ่ื งมือวัสดุอุปกรณ์ตามลกั ษณะงาน
3. มีทักษะการแกะสลักโฟมลักษณะ ฉลุลาย นูนตา่ นนู สูง และลอยตัว
4. มีกจิ นสิ ยั ท่ีดีในการทางาน มีความเพียรพยายาม อดทน สนใจใฝร่ ู้ มีความรับผดิ ชอบ

และมีเจตคติท่ดี ี

สมรรถนะรายวชิ า

1. แสดงความรเู้ กยี่ วกบั หลกั การ กระบวนการแกะสลกั โฟม
2. เตรียม วิธกี ารใช้ และการเกบจ รักษาวสั ดุอปุ กรณแ์ กะสลกั โฟม
3. ออกแบบ เขยี นแบบ ผลิตภัณฑ์งานแกะสลกั โฟม
4. ผลิตชน้ิ งานแกะสลักโฟมตามข้อกาหนด
5. นาเสนอผลงานแกะสลักโฟม

คาอธิบายรายวิชา

ศึกษา และปฏิบัติเกี่ยวกับชนิดของเคร่ืองมือ วัสดุอุปกรณ์ การเกจบรักษา การออกแบบ
ชิ้นงาน ในการแกะสลักโฟม ตามกระบวนการให้เหมาะสมกับลักษณะงานฉลุลาย นูนต่า นูนสูง
ลอยตัว

ต

ตารางวิเคราะหห์ ลักสตู รรายวชิ า

รายวชิ าการแกะสลกั โฟม รหสั วชิ า 2301-9005
จานวน 2 หน่วยกิต 4 ชวั่ โมง/สปั ดาห์ 18 สปั ดาหร์ วม 72 ชวั่ โมง

หนว่ ยท่ี ชือ่ หน่วยการเรียนรู้ ระดับพฤติกรรมท่พี งึ ประสงค์

1 ความรูพ้ ื้นฐานเกี่ยวกบั การแกะสลกั โฟม พุทธพิ สิ ัย ทกั ษะ จติ พิสัย
2 วัสดุอปุ กรณ์ และเคร่ืองมือการแกะสลกั โฟม
3 การออกแบบงานแกะสลักโฟม 1 2 3 4 6 6 พสิ ยั
4 การแกะสลกั โฟมแบบฉลลุ าย
5 การแกะสลกั โฟมแบบนนู ตา่  
6 การแกะสลกั โฟมแบบนูนสูง
7 การแกะสลกั โฟมแบบลอยตัว  

 

 

 

 

 

หมายเหตุ : ระดบั พทุ ธพิ สิ ยั 1 = ความรู้ 2 = ความเขา้ ใจ 3 = การนาไปใช้

4 = การวิเคราะห์ 5 = การสังเคราะห์ 6 = การประเมินคา่

ถ

กาหนดหนว่ ยการสอน

วชิ าการแกะสลักโฟม รหสั วชิ า 2301-9005
จานวน 72 ช่วั โมง 4 คาบ/สปั ดาห์

หนว่ ยท่ี ชือ่ หน่วย จานวนชั่วโมง คาบท่ี
1 ความรพู้ ้ืนฐานเก่ยี วกบั การแกะสลกั โฟม 8 1-8
2 วัสดุอุปกรณ์ และเครอื่ งมือการแกะสลักโฟม 12 9 - 20
3 การออกแบบงานแกะสลกั โฟม 8 21 - 28
4 การแกะสลกั โฟมแบบฉลุลาย 8 29 - 36
5 การแกะสลกั โฟมแบบนูนตา่ 8 37 - 44
6 การแกะสลกั โฟมแบบนูนสูง 20 45 - 64
7 การแกะสลกั โฟมแบบลอยตัว 8 65 - 72
72 72
รวม

ท

โครงการจดั การเรียนรู้

สปั ดาหท์ ี่ 1 สัปดาห์ท่ี 2 สัปดาหท์ ่ี 3 สปั ดาห์ที่ 4

หนว่ ยท่ี 1 เรอ่ื ง หนว่ ยท่ี 1 เร่ือง หนว่ ยที่ 2 เร่ือง หนว่ ยที่ 2 เร่ือง
ความรพู้ ื้นฐานเกี่ยวกบั ความรู้พ้ืนฐานเกยี่ วกับ วสั ดอุ ปุ กรณแ์ ละเครอ่ื งมอื วัสดอุ ปุ กรณ์และคร่อื งมือ
การแกะสลักโฟม (ตอ่ )
การแกะสลักโฟม แบบทดสอบหลังเรยี น การกะสลักโฟม การกะสลักโฟม (ต่อ)
แบบทดสอบก่อนเรยี น ใบมอบหมายงานท่ี 2 แบบทดสอบก่อนเรยี น ใบมอบหมายงาน 2
ใบมอบหมายงานที่ 1 ใบมอบหมายงานท่ี 1
สปั ดาห์ที่ 6 สัปดาหท์ ่ี 8
สปั ดาห์ที่ 5 สปั ดาหท์ ่ี 7
หน่วยท่ี 3 เรื่อง หน่วยที่ 4 เรือ่ ง
หน่วยที่ 2 เรือ่ ง การออกแบบงาน หน่วยที่ 3 เรือ่ ง การแกะสลักโฟมแบบฉลุ
วัสดุอุปกรณ์และเครอ่ื งมอื การออกแบบงาน
แกะสลักโฟม แกะสลกั โฟม (ต่อ) ลาย
การกะสลักโฟม (ต่อ) แบบทดสอบก่อนเรียน แบบทดสอบหลังเรียน แบบทดสอบก่อนเรยี น
แบบทดสอบหลังเรียน ใบมอบหมายงานท่ี 1 ใบมอบหมายงานที่ 2 ใบมอบหมายงานที่ 1
ใบมอบหมายงานท่ี 3
สปั ดาหท์ ี่ 10 สัปดาห์ท่ี 11 สปั ดาห์ที่ 12
สัปดาหท์ ่ี 9
หนว่ ยท่ี 5 เร่อื ง หนว่ ยท่ี 5 เร่ือง หนว่ ยที่ 6 เรื่อง
หนว่ ยท่ี 4 เรื่อง การแกะสลักโฟมแบบนนู การแกะสลักโฟมแบบนูน การแกะสลักโฟมแบบนนู
การแกะสลักโฟมแบบฉลุ
ต่า ต่า (ตอ่ ) สูง
ลาย (ตอ่ ) แบบทดสอบก่อนเรียน แบบทดสอบหลังเรยี น แบบทดสอบก่อนเรยี น
แบบทดสอบหลังเรยี น ใบมอบหมายงานท่ี 1 ใบมอบหมายงานท่ี 2 ใบมอบหมายงานท่ี 1
ใบมอบหมายงานที่ 2
สปั ดาห์ท่ี 14 สัปดาหท์ ่ี 15 สัปดาห์ที่ 16
สปั ดาหท์ ่ี 13
หนว่ ยท่ี 6 เรอ่ื ง หน่วยท่ี 6 เรอื่ ง หน่วยที่ 6 เร่ือง
หนว่ ยที่ 6 เรอ่ื ง การแกะสลักโฟมแบบนนู การแกะสลักโฟมแบบนนู การแกะสลักโฟมแบบนนู
การแกะสลักโฟมแบบนูน
สูง (ตอ่ ) สูง (ต่อ) สูง (ต่อ)
สูง (ตอ่ ) ใบมอบหมายงานท่ี2 (ตอ่ ) ใบมอบหมายงานที่ 3 แบบทดสอบหลงั เรียน
ใบมอบหมายงานท่ี 2 ใบมอบหมายงานที่3 (ต่อ)
สัปดาหท์ ี่ 18
สปั ดาหท์ ี่ 17
หน่วยท่ี 7 เรอื่ ง
หนว่ ยที่ 7 เรื่อง การแกะสลักโฟมแบบ
การแกะสลักโฟมแบบ
ลอยตัว (ตอ่ )
ลอยตัว แบบทดสอบหลงั เรยี น
แบบทดสอบก่อนเรยี น ใบมอบหมายงานท่ี1 (ต่อ)
ใบมอบหมายงานท่ี1

1

สาระสาคญั

การนาโฟมมาสรา้ งสรรคเ์ ปน็ ผลงานศิลปะ โดยอาศัยเทคนิค วิธีการ เช่น การฉลุ การแกะ
การปาด และการโกลน รวมถึงการนาวัสดุหลาย ๆ ชนิด มาผสมผสานกัน ให้เกิดโครงสร้างเป็น
รูปทรงท่ีมีคุณค่าความงาม ในปัจจุบัน นิยมนาโฟมมาใช้แทนวัสดุธรรมชาติอย่างแพร่หลาย
โดยนามาใชเ้ ปน็ วัสดใุ นการสร้างสรรค์งานศิลปะต่าง ๆ ท้ังงานด้านวิจิตรศิลป์ ประยุกต์ศิลป์ และ
งานพาณิชยศ์ ลิ ป์ เชน่ งานปา้ ยตัวอักษร ตกแตง่ สถานที่ งานแต่งงาน งานบวช งานวันสาคัญต่าง ๆ
ซุม้ เฉลิมพระเกียรติ หรอื ทาซุ้มงานพระราชพิธี ซุม้ ประตเู มอื ง และแกะสลักตราสญั ลกั ษณ์ต่าง ๆ

สาระการเรยี นรู้

1. ความรทู้ วั่ ไปเกยี่ วกบั โฟม
2. ประเภทของโฟมทใ่ี ชใ้ นงานแกะสลกั
3. รปู แบบของงานแกะสลักโฟม
4. เทคนคิ วิธีการแกะสลักโฟม
5. การตกแต่งบนงานโฟม
6. การนางานแกะสลกั โฟมไปใชใ้ นงานต่าง ๆ

สมรรถนะประจาหนว่ ย

แสดงความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับการแกะสลักโฟม ประเภทของโฟม การเลือกใช้โฟม
ในการแกะสลกั ลักษณะของงานแกะสลกั โฟม เทคนิคการแกะสลกั การแกะสลกั โฟมรูปทรงพืน้ ฐาน
ดว้ ยเทคนิคการตัด การแกะ การปาด การฉลุ และการตกแตง่ สี

จดุ ประสงค์การเรียนรู้

1. บอกความหมาย และประเภทของโฟมทใ่ี ชใ้ นการแกะสลกั ได้
2. บอกความหมายของการแกะสลักโฟมได้
3. อธบิ ายรปู แบบของงานแกะสลักโฟมได้
4. แกะสลกั โฟมรปู ทรงพืน้ ฐาน ด้วยเทคนิคการตดั การแกะ การปาด และการฉลุได้
5. ตกแต่งสบี นงานโฟมได้
6. เหน็ คณุ ค่าของการแกะสลกั โฟมและนาไปใช้ในงานต่าง ๆ ได้
7. มคี วามรับผิดชอบ และตระหนักถึงภยั ทเี่ กดิ จากโฟม

2

ผงั มโนทัศน์
หน่วยท่ี 1 ความรู้พนื้ ฐานเก่ยี วกับการแกะสลกั โฟม

ความรู้พ้นื ฐานเก่ียวกับการแกะสลกั โฟม 1. ความรู้ท่วั ไปเก่ยี วกบั โฟม
2. ประเภทของโฟมทใี่ ช้ในงานแกะสลัก
3. ความหมายของการแกะสลักโฟม
4. รปู แบบของงานแกะสลกั โฟม
5. เทคนิควธิ กี ารแกะสลกั โฟม
6. การตกแต่งบนงานโฟม
7. การนางานแกะสลกั โฟมไปใชใ้ นงานตา่ ง ๆ

3

แบบทดสอบกอ่ นเรยี น หนว่ ยท่ี 1
ความรพู้ นื้ ฐานเก่ียวกบั การแกะสลักโฟม

 คาชแ้ี จง จงทาเคร่ืองหมายกากบาท (x) เลือกคาตอบทเี่ หน็ วา่ ถูกตอ้ งทีส่ ุดเพียงขอ้ เดยี ว
1. ขอ้ ใดคอื ความหมายของโฟม

ก. เป็นวสั ดุทผี่ ลติ จากธรรมชาติ
ข. พลาสตกิ ที่ฟแู ละขยายตัว
ค. ภาชนะที่มแี ขง็ และคงทน
ง. เป็นสารประเภท ไนโตรเจน
2. ขอ้ ใดไม่ใช่คณุ ลักษณะของโฟม
ก. เป็นวสั ดุธรรมชาตยิ อ่ ยสลายไดง้ ่าย
ข. มนี า้ หนักเบา นิยมผลติ เปน็ กล่อง และ บรรจภุ ัณฑ์
ค. เป็นวัสดุทผี่ ลติ จากพลาสตกิ ยากต่อการทาลาย
ง. เหมาะกับการสรา้ งสรรคง์ านประดษิ ฐ์และงานศลิ ปะต่างๆ
3. โฟมแบ่งออกไดเ้ ป็นกป่ี ระเภท
ก. 1 ประเภท
ข. 2 ประเภท
ค. 3 ประเภท
ง. 4 ประเภท
4. โฟมประเภทใดท่ีนยิ มนามาใชใ้ นการแกะสลกั
ก. โฟมอดั เปน็ รปู ร่างบรรจุภัณฑต์ ่างๆ
ข. โฟมแผน่ อัดตามขนาด
ค. โฟมอัดกอ้ น
ง. ข้อ ข. และ ค. ถกู
5. ข้อใดแบ่งประเภทของโฟมตามความละเอียดได้ถกู ตอ้ ง
ก. เกรด A, B, C, D
ข. เกรด A, B, C,
ค. เกรด A , B
ง. เกรด A
6. โฟมทม่ี เี นอื้ แน่นละเอยี ด เหมาะกบั งานสร้างสรรค์งานประดษิ ฐแ์ ละงานศลิ ปะ
ก. เกรด A
ข. เกรด B
ค. เกรด C
ง. เกรด D

4

7. โฟมเกรด B คอื โฟมทม่ี ีคุณลักษณะใด
ก. หนาแนน่ มาก แกะสลกั ท่ีมคี วามละเอยี ด
ข. หนาแนน่ ปานกลาง แกะสลกั ทัว่ ไป

ค. หนาแนน่ น้อย แกะสลกั ตวั อักษร

ง. ราคาสูงกวา่ โฟมชนดิ อ่ืน ๆ
8. ขอ้ ใดคือขนาดมาตรฐานของโฟมแผน่

ก. 40 X 120 เซนติเมตร
ข. 60 X 120 เซนตเิ มตร

ค. 80 X 120 เซนตเิ มตร

ง. 100 X 120 เซนตเิ มตร
9. โฟมแผ่นบางเหมาะสาหรบั งานแกะสลกั รปู แบบใด

ก. ฉลลุ าย
ข. ลอยตวั

ค. นนู ตา่

ง. นนู สงู
10. ตามพจนานุกรมไทย “แกะ” หมายถึง

ก. ทาใหข้ าดเป็นทอ่ น ๆ
ข. การเกลารูปทรงใหเ้ ปน็ รปู ร่าง

ค. เอาเลบ็ มือคอ่ ย ๆ แคะ เพื่อใหห้ ลดุ ออก

ง. ทาใหเ้ ป็นลวดลายหรอื ภาพ ดว้ ยวธิ กี ารสงิ่ สกดั
11. การแกะสลกั โฟมจดั อยู่ในงานศลิ ปะประเภทใด

ก. จติ รกรรม
ข. ภาพพิมพ์
ค. ประติมากรรม
ง. สถาปตั ยกรรม
12. การทาใหโ้ ฟมเกิดลวดลายตา่ ง ๆ โดยใช้เคร่ืองมอื ตัด แกะ เกลา โกลนคอื ขอ้ ใด
ก. การปัน้
ข. การวาด
ค. การหลอ่
ง. การแกะสลกั
13. การเอาพน้ื ออกใหเ้ หลือเฉพาะรูปคือการแกะสลกั รปู แบบใด

ก. แบบนูนต่า

ข. แบบนนู สงู

ค. แบบลอยตัว

ง. แบบฉลุลาย

5

14. งานแกะสลักโฟมรูปแบบใดทีด่ ผู ลงานได้เพยี ง 3 มุม คือมุมตรง และมมุ เฉียงทั้งสองดา้ น
ก. รปู แบบนนู ต่า
ข. รูปแบบนูนสงู
ค. รปู แบบฉลลุ าย
ง. รูปแบบลอยตวั

15. งานแกะสลกั โฟมรูปแบบใดทม่ี ีความนนู ของรปู ทรงสามารถดผู ลงานได้รอบด้าน
ก. รปู แบบนูนตา่
ข. รปู แบบนูนสงู
ค. รูปแบบฉลลุ าย
ง. รูปแบบลอยตัว

16. การเอาสว่ นทีไ่ ม่ต้องการออกโดยการฝานบาง ๆ คอื เทคนิควธิ กี ารใด
ก. เทคนิคการฉลุ
ข. เทคนิคการแกะ
ค. เทคนคิ การปาด
ง. เทคนิคการโกลน

17. การโกลนในงานแกะสลกั โฟมคือวธิ ีการในลกั ษณะใด
ก. การทาใหเ้ ปน็ ทอ่ นสน้ั ๆ
ข. การเกลารปู หนุ่ ให้เห็นรปู เลา ๆ
ค. การทาใหส้ ่งิ ใดสิง่ หนงึ่ หลุดออกจากกนั
ง. การเอาสว่ นทไ่ี ม่ตอ้ งการออกโดยฝานบาง ๆ

18. สีชนดิ ใดทเี่ หมาะสาหรับใชใ้ นการตกแตง่ สีโฟม
ก. สีเมจกิ
ข. สีเทยี น
ค. สีน้ามัน
ง. สีน้าพลาสตกิ

19. งานแกะสลกั โฟมเชงิ พาณชิ ย์ศลิ ป์ คือการนาไปใชง้ านในลักษณะใด
ก. งานดา้ นการเรยี นการสอน
ข. งานด้านสง่ เสรมิ การค้า
ค. งานประดบั ตกแตง่
ง. งานดา้ นวิจติ รศิลป์

20. ข้อใดไมใ่ ช่การใชโ้ ฟมอย่างพอประมาณ
ก. ตัดตวั อกั ษรแยกเป็นตวั ๆ แล้วคอ่ ยนามาประสมคาใช้ในงานตา่ ง ๆ
ข. ใช้เฉพาะงานท่มี ีความจาเปน็
ค. นากลบั มาใช้ใหมห่ ลาย ๆ ครง้ั
ง. ใชก้ ล่องโฟมบรรจอุ าหาร

6

ความรู้ท่ัวไปเก่ียวกับโฟม

1. ความรทู้ ่ัวไปเก่ยี วกบั โฟม

ตามพจนานุกรมคาใหม่ เล่ม 1 ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (2553 : 123) ได้ให้ความหมาย
ของ โฟม หมายถงึ วัสดสุ ังเคราะห์ท่ีมคี วามหยุ่นตัวน้าหนกั เบา ใช้สาหรับกนั กระแทก หรือทาบรรจุ
ภณั ฑ์ เปน็ ต้น เชน่ เคร่ืองใช้ไฟฟา้ ตอ้ งบรรจุในกลอ่ งท่ีมีโฟมเพ่อื กันกระแทก

ชศู ักดิ์ ไทพาณชิ ย์ (2555 : 6) ไดอ้ ธิบายความหมายของ โฟม หมายถึง พลาสติกที่ฟู หรือ
ขยายตัว ซ่ึงพลาสติกมีอยู่มากมายหลายประเภท และในบรรดาพลาสติกที่มีอยู่ในโลกนั้น
หากผ่านกระบวนการท่ีใช้สารขยายตัว (Blowing Agent) ก็จะทาให้พลาสติกนั้นกลายเป็นโฟม
ซงึ่ เรยี กกันทัว่ ไปว่า โฟมพลาสติก

เศรษฐมันตร์ กาญจนกุล (2546 : 4) ได้อธิบายความหมายของ โฟม หมายถึง เป็นวัสดุ
สังเคราะห์ชนิดหน่ึงท่ีมีคุณอนันต์ และมีโทษมหันต์ แต่ไม่ว่าจะมีคุณ หรือโทษ ปัจจุบันเข้ามา
เป็นส่วนหน่ึงในการดาเนินชีวิตมีให้เห็นในรูปแบบต่าง ๆ กัน โฟมส่วนใหญ่มีสีขาว มีน้าหนักเบา
มคี วามหนาแนน่ แตกต่างกนั ภายในเนือ้ โฟมจะมีเมด็ โฟมเกือบกลมเรยี งประชิดติดแน่นกัน

ชูศกั ดิ์ ไทพาณชิ ย์ (2555 : 6-7) ได้แบง่ โฟมพลาสติกออกเป็น 2 ประเภท ดงั น้ี

1. Expandable Polystyrene / EPS คือ โฟมชนิด PS ท่ีใช้กา๊ ซ Pentane ซึ่งเปน็ ชนิด
เดียวกบั กา๊ ซทใี่ ช้สาหรบั หุงต้มหรือ Butane เป็นสารท่ที าให้ขยายตัว (Blowing Agent) ในระหว่าง
กระบวนการผลิตที่เรียกวา่ Polymerization เนอ้ื พลาสติก PS จะทาปฏกิ ริ ยิ ากกั เก็บกา๊ ซ Pentane
เอาไวภ้ ายใน เมื่อนามาใช้ผลิตโฟม EPS วตั ถดุ บิ จะขยายตัว เม่ือไดร้ ับความร้อนจากไอน้า (Steam)
กจ็ ะกลายเป็นเมด็ โฟมขาว ๆ จากน้ันจึงนาไปขึ้นรูป (Molding) ซึ่งมี 2 ลักษณะ คือ อัดข้ึนรูปเป็น
รปู รา่ งต่าง ๆ ตามลกั ษณะแม่พิมพ์ (Shape Molding) เช่น เปน็ กลอ่ งนา้ แข็ง และบรรจุภณั ฑต์ ่าง ๆ
รวมถึงโฟมแผ่น และโฟมก้อนที่นิยมนามาใช้ในการแกะสลักโฟม โดยอัดขึ้นรูปเป็นก้อนส่ีเหลี่ยม
(Block Molding) แลว้ นามาตัดตามขนาด และรูปร่างท่ีต้องการ ทาให้โฟมมีขนาดใหญ่ แต่กลับมี
น้าหนกั เบา

ภาพที่ 1.1 ลกั ษณะของเม็ดโฟมก่อนนาไปขนึ้ รูป ภาพที่ 1.2 โฟมทอ่ี ัดขน้ึ รปู เปน็ กล่องน้าแขง็
ทมี่ า : http://3.bp.blogspot.com ที่มา : https://encrypted-tbn0.gstatic.com

7

2. Polystyrene Paper / PSP คอื โฟมชนดิ PS ที่ใช้ก๊าซหุงต้ม หรือ Butane เป็นสาร
ท่ที าใหข้ ยายตวั วตั ถดุ ิบที่ใช้กค็ อื เม็ดพลาสตกิ PS ท่ัวไป ซึง่ เข้าสู่ระบบการฉีดโดยใช้สกรู ซ่ึงมีความ
ร้อนจากไฟฟา้ เชน่ เดียวกับการฉีดพลาสตกิ ทว่ั ไป (Screw Extrusion) เม่ือเม็ดพลาสติก PS ผ่านสกรู
ความร้อนก็จะหลอมตวั ขณะทจ่ี ะออกจากปลายสกรกู จ็ ะถกู ฉีดกา๊ ซ Butane ซึ่งกค็ ือแกส๊ หุงต้มท่ีใช้
ตามครัวเรือนผสมเข้าไปทาปฏิกิริยา ทาให้พลาสติกที่กาลังหลอมน้ัน เกิดการขยายตัวประมาณ
20 เทา่ ฉีดออกเป็นแผ่น แลว้ ม้วนเขา้ คล้ายม้วนกระดาษ จากนน้ั ก็จะนาม้วนโฟม PSP ทไ่ี ดไ้ ปขน้ึ รปู
ด้วยความรอ้ นตามลกั ษณะแม่พิมพ์ (Thermal Forming) เชน่ เปน็ กลอ่ งใส่อาหาร เปน็ ตน้

คุณสมบตั ิของโฟม
1. น้าหนักเบา แต่สามารถรบั นา้ หนกั ได้
2. คา่ การนาความร้อนตา่ จงึ เปน็ ฉนวนกนั ความร้อนที่ดี
3. ป้องกนั การผา่ นของเสยี งได้
4. ป้องกนั การผา่ นของนา้ ได้
5. สามารถนามาตัดหรือขนึ้ รปู ต่าง ๆ ไดง้ า่ ย
6. มอี ายุการใชง้ านยาวนาน
7. มคี วามยืดหยุ่น กันแรงกระแทกได้ดี

สรุป โฟม นั้นก็คือพลาสติกที่ผ่านกระบวนการผลิต โดยใช้สารขยายตัวสามารถรองรับ
แรงกระแทกได้ เหมาะสาหรับใช้ในการบรรจุสินค้า และยังรองรับการถ่ายเทน้าหนักในแนวด่ิง
โดยไมเ่ สยี รูปทรง และยงั ใช้เป็นฉนวนรกั ษาความร้อน และเยน็ ซ่งึ มี 2 ลกั ษณะ คอื

1. Expandable Polystyrene / EPS ซ่ึงใช้บรรจุสินค้ามีค่าต่าง ๆ เช่น โทรศัพท์ ตู้เย็น
เคร่ืองใช้ไฟฟ้า และหมวกกันน็อค โฟมกล่องน้าแข็ง รวมถึงโฟมแผ่น และโฟมก้อนที่ใช้สาหรับ
แกะสลกั ดว้ ย เปน็ ตน้

2. Polystyrene Paper / PSP ใช้ทาถาด หรอื กลอ่ งโฟมบรรจุอาหาร

2. ประเภทของโฟมทใี่ ช้ในงานแกะสลกั

เน่ืองจากเป็นวัสดุสังเคราะห์ ท่ีนามาใช้ประโยชน์ได้หลายประเภท สามารถนาไปใช้
ในการสร้างผลิตภณั ฑ์ใหม่ ๆ ได้หลายรูปแบบตามความตอ้ งการ เช่น กล่องอาหาร ภาชนะใส่อาหาร
ปัจจุบัน โฟมแผ่นเป็นท่ีรู้จัก และนิยมนามาใช้แทนวัสดุธรรมชาติอย่างแพร่หลาย โดยเฉพาะ
การนามาใช้เปน็ วัสดุในการสร้างสรรคง์ านศลิ ปะแขนงตา่ ง ๆ เช่น งานประตมิ ากรรม งานวจิ ติ รศิลป์
งานประยุกต์ศิลป์ งานพาณิชย์ศิลป์ เช่น งานป้าย งานเขียนตัวอักษร งานตกแต่งอาคารสถานที่
และงานประดษิ ฐ์ต่าง ๆ โฟมมีหลายขนาดให้เลือกตามความกวา้ ง ความยาว และความหนา เพ่ือให้
เหมาะกับการใช้งาน

แบง่ โฟมตามความหนาแน่นของเนื้อโฟมได้ 2 ประเภท ดังน้ี
1. โฟมเน้อื แน่น (เกรด A) จะมีเม็ดโฟมละเอียดมากเน้ือโฟมจะแน่น ผ่านกระบวนการ
อัดแน่นมาก เหมาะกบั งานแกะสลักท่ีมีความละเอยี ดมากได้ดี ราคาจะสงู กวา่ โฟมธรรมดา

8
2. โฟมธรรมดา (เกรด B) ลกั ษระของเม็ดโฟมจะหา่ ง ความละเอยี ดน้อย ความหนาแน่น
น้อย เหมาะกับงานแกะสลักงานปา้ ย งานตวั อกั ษร ตกแตง่ เวที ราคาจะถกู กว่าโฟมเนอ้ื แนน่

ภาพที่ 1.3 โฟมเน้ือแนน่ เกรด A และโฟมธรรมดา เกรด B
ที่มา : กิตตพิ ล วิเชียรเชอ้ื 2558

ขนาดมาตรฐานของการผลิตโฟมแผ่นมีความกว้าง 60 เซนติเมตร ยาว 120 เซนติเมตร
สว่ นความหนาของโฟม มใี ห้เลือกหลายขนาดต้ังแต่ 1 เซนติเมตร จนถึงขนาด 6 น้วิ หรอื ถา้ ต้องการ
ความหนามาก ๆ จะมีโฟมชนิดก้อนอัดพิเศษจากโรงงานผู้ผลิตให้เลอื กใช้ตามต้องการ

ภาพท่ี 1.4 โฟมแผน่ ขนาดต่าง ๆ ใหเ้ ลอื กตามความเหมาะสม
ที่มา : กิตตพิ ล วเิ ชียรเช้อื 2558

9
แบ่งประเภทของโฟมตามขนาดของการผลิต มี 2 ประเภท ดงั นี้
1. โฟมบาง มคี วามหนา ตั้งแต่ 3/4, 1/2, หรือ 1 น้ิว เหมาะกับงานแกะสลัก โดยวิธีการ
ฉลุลาย จะทาให้สามารถฉลุได้ง่าย ไม่ต้องออกแรงมาก รอยฉลุจะเป็นแนวด่ิงตรง ไม่เฉียงไปมา
การบังคับมือในการการตัดไปตามทิศทางต่าง ๆ ได้ตามต้องการ ช่องไฟท่ีปรากฏด้านหน้า
และดา้ นหลงั เทา่ กัน การฝึกทักษะพ้ืนฐานในการแกะสลักโฟม จึงควรเร่ิมฝึกจากการแกะสลักโฟม
ชนดิ บาง และฝกึ ทกั ษะพนื้ ฐานการตัด การปาด และการฉลุลาย อาจเลือกใช้โฟมธรรมดาเกรด B
จะทาให้การฉลงุ า่ ยกวา่ โฟมท่มี ีเนื้อแน่นเกรด A และเป็นการประหยัดเนอ่ื งจากราคาถูกกว่า

ภาพที่ 1.5 โฟมบางนิยมนามาแกะและฉลุลาย
ทีม่ า : กิตติพล วเิ ชยี รเช้ือ 2558

ภาพท่ี 1.6 โฟมบางเหมาะสาหรับแกะฉลุลายและลายไทย
ทีม่ า : กติ ตพิ ล วเิ ชียรเชือ้ 2558

10

2. โฟมแผ่นหนา มีความหนามากกวา่ 1 น้ิว รวมไปถึงโฟมอัดชนิดก้อน ไม่เหมาะสาหรับ
การนามาแกะสลักลวดลายฉลุ ทาให้การฉลุยากต้องใช้แรงมาก และรอยฉลุจะไม่เป็นแนวด่ิง
แต่จะเฉียงไปมา การบังคับมือในการฉลุลาย ไม่เป็นไปตามทิศทางที่ต้องการ ผลงานท่ีออกมา
ก็จะไม่ดี โฟมแผ่นทหี่ นามากกว่า 1 น้ิว รวมไปถึงโฟมชนิดกอ้ น จึงเหมาะสาหรบั การนามาแกะสลัก
ประตมิ ากรรมนูนต่า นูนสงู และลอยตวั ด้วยเทคนคิ วธิ กี ารแกะ การปาด และการโกลน เป็นตน้

ภาพที่ 1.7 โฟมหนา และโฟมอดั ก้อน เหมาะสาหรบั แกะสลักนูนสูงและลอยตัว
ทีม่ า : กติ ตพิ ล วิเชียรเชือ้ 2558

3. ความหมายของการแกะสลักโฟม

ตามพจนานุกรม ฉบับราชบณั ทิตยสถาน พ.ศ. 2542 ไดใ้ หค้ วามหมายการแกะโฟม ไว้ดงั น้ี
แกะ หมายถงึ เอาเลบ็ มือค่อย ๆ แคะ เพ่อื ใหห้ ลดุ ออก
สลัก หมายถึง ทาใหเ้ ป็นลวดลาย หรือภาพ ด้วยวธิ ีการสิ่งสกัด
โฟม หมายถึง วสั ดสุ ังเคราะห์ท่ีมีความหยนุ่ ตัว น้าหนักเบา ใชส้ าหรบั กันกระแทก หรือทา
บรรจุภัณฑ์ เป็นตน้
ณภัทร ทองแยม้ (2551 : 10) ไดอ้ ธิบายความหมายของการแกะสลัก หมายถึง การนาวัสดุ
ต่าง ๆ เชน่ พืชผัก สบู่ ข้ีผึ้ง และวัสดุอ่ืน ๆ มาประดิษฐ์เป็นรูปลักษณ์ และลวดลายต่าง ๆ โดยใช้
เคร่อื งมือตัด จกั เฉือน เกลา แกะ แซะ ควา้ นออกจากช้นิ เดิมจนสาเร็จรูป
การแกะสลักโฟม หมายถึง การนาโฟมมาแกะ หรือสลักออก ด้วยวิธีการตัด การปาด
การฉลุ และการโกลน ให้เกดิ รปู ร่าง รูปทรง ตามต้องการ
การแกะสลักโฟม ถือว่าเป็นกลวิธีการทางานศิลปะประเภทประติมากรรม และถือว่า
เป็นวิธีการทางานทมี่ ีรูปแบบเหมือนงานชา่ งไทยในสมัยอดีต ที่เรียกว่า ช่างแกะ อันเป็นหมวดหน่ึง
ในช่างสิบหมู่ การแกะสลักโฟม ถือว่าเป็นงานศิลปะในกลุ่มของงานประติมากรรม (sculpture)

11

อกี รปู แบบหนงึ่ ซึง่ โดยความหมายทั่วไปของงานประติมากรรม หมายถงึ งานทม่ี ลี ักษณะท่มี รี ปู แบบ
เปน็ 3 มิติ ประกอบดว้ ย ความกว้าง ความยาว ความสูง รวมถึงความต้ืนลึกท่ีสร้างขึ้นด้วยกรรมวิธี
ต่าง ๆ กันตามคุณสมบัติของวัสดุ และเทคนิควิธีการ เช่น การป้ัน การหล่อ การแกะ การสลัก
การฉลุ หรือการดุน รวมถงึ การนาวัสดุหลาย ๆ ชนิดมาผสมผสานกันให้เกิดโครงสร้างเป็นรูปทรง
ที่มีคุณค่าความงามที่เรียกว่า “ส่ือผสม” (Mix Media) นอกจากนี้ยังมีการใช้คาในความหมาย
ของงานประติมากรรมอยู่อีกคา คือ “ปฏิมากรรม” ซ่ึงตามความหมายของพจนานุกรม
ฉบบั ราชบัณฑติ ยสถาน ไดใ้ ห้ความหมายเป็นรูปแบบ หรือรูปแทนพระพุทธเจ้า คาว่า ปฏิมากรรม
จึงเป็นคาที่ใช้กับงานประติมากรรมที่เกี่ยวกับส่ิงแทน หรือรูปแทนพระพุทธเจ้า จึงมักไม่ค่อย
ได้ใช้กัน เพราะเป็นคาที่ใช้อธิบายความหมายเฉพาะเจาะจงดังกล่าว ส่วนงานประติมากรรม
ท่ัว ๆ ไป จะใช้คาว่าประติมากรรม เช่น งานประติมากรรมท่ีเก่ียวข้องกับการตกแต่ง
หรืองานประตมิ ากรรมเคร่อื งใชไ้ มส้ อย เป็นตน้

ภาพที่ 1.8 งานแกะสลักเปน็ งานศลิ ปะในกลุ่มของประติมากรรม
ทม่ี า : กิตตพิ ล วิเชยี รเชือ้ 2558

ทีม่ า : http://img.tarad.com

4. รปู แบบของงานแกะสลกั โฟม

การสร้างสรรค์ผลงานแกะสลักโฟมต้ังแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ถ้าแบ่งรูปแบบตาม
ความสูงต่าของรูปทรง ท่ีนูนยื่นออกจากพ้ืนระนาบกินเน้ือท่ีระวางในอากาศ พอจะแบ่งได้
4 ลกั ษณะ ดงั น้ี

4.1 งานฉลลุ าย
พนี าลิน สาริยา (2549 : 133) ไดอ้ ธิบายความหมายของ การฉลุลาย หมายถึง เป็นวิธีการ
โดยฉลเุ อาพน้ื ออก ให้คงเหลือเฉพาะรูปงาน โดยรวมจะเห็นความแตกต่าง โดยมิติระหว่างรูปกับ
พ้นื ท่ีถูกฉลอุ อกเกดิ ความสวยงามระหว่างทีว่ ่าง และชิ้นงาน แต่ในทางเดียวกันลวดลายที่ออกแบบ
เฉพาะงานอนื่ ๆ สว่ นใหญ่ไมส่ ามารถนามาใชเ้ ปน็ ลวดลายฉลไุ ด้ ลวดลายฉลุมีลักษณะพเิ ศษแตกต่าง
จากลวดลายอ่ืน ๆ คือจะต้องเป็นลวดลายท่ีมีความสมดุล และเชื่อมต่อสัมพันธ์กันทุกส่วนของ
ลวดลาย ฉะน้ันแนวทางในการออกแบบลวดลายฉลุ จะต้องออกแบบใน 2 แนวคดิ หลัก คือ

12

1. ลวดลายคงไว้ หมายถึง ลวดลายฉลุในส่วนที่เป็นเน้ือโฟมท่ีนามาแกะสลักให้เกิด
ลวดลาย มงุ่ ให้เกิดความโดดเด่น สะดุดตาตามความต้ังใจของผู้ออกแบบลวดลาย และเป็นส่วนทึบ
แสงไม่สามารถลอดผา่ นได้

2. ลวดลายนาออก หมายถงึ ลวดลายฉลุโฟมในสว่ นทม่ี ีความโปรง่ แสงสามารถลอด
ผ่านได้ เปน็ สว่ นทช่ี ่วยเสริมให้ลวดลายคงไวม้ คี วามชดั เจนโดดเดน่ มากยง่ิ ข้นึ

ภาพที่ 1.9 รูปแบบงานแกะสลกั โฟมแบบฉลุลาย
ที่มา : กิตติพล วเิ ชยี รเชื้อ 2558

4.2 ประติมากรรมลกั ษณะนทนู ี่มตาา่ : (hBttaps:/R/imelgie.taf)rad.com
ชัยชาญ จันทศรี (2552 : 49) ได้อธิบายความหมาย ของงานประติมากรรมลักษณะนูนต่า
หมายถึง งานประตมิ ากรรมทีม่ ีความนนู ของรูปทรงประติมากรรม กินเนื้อที่ระวางอากาศสูงข้ึนมา
จากฐานของระนาบไม่เกิน 1 ใน 5 สว่ นของความหนาในแนวลึกของรูปทรง และขนาดของชิ้นงาน
ในมุมน้ัน ๆ งานประเภทนี้ สามารถดูช่ืนชมผลงานท่ีสมบูรณ์ได้เพียงด้านหน้าด้านเดียวเท่าน้ัน
ในเวลาปฏิบัติ ผู้สรา้ งสรรคผ์ ลงาน จะตอ้ งมีภาระรับผิดชอบควบคุมความสูงของรูปทรงในแนวลึก
ให้ได้ระยะมิติที่สมบูรณ์ ถูกต้องตามหลักทัศนียภาพ ต้องพยามผลักระยะให้รูปทรงต่ามากที่สุด
แตด่ ูแล้วมคี วามรสู้ ึก กลม นูน เหมือนประติมากรรมลักษณะลอยตวั

ภาพที่ 1.10 ภาพตัวอยา่ งการแกะสลักโฟมประติมากรรมนูนต่า
ทม่ี า : กติ ตพิ ล วเิ ชยี รเชือ้ 2558

ทม่ี า : http://img.tarad.com

13

4.3 ประตมิ ากรรมลักษณะนูนสูง (High Relief)
ชัยชาญ จันทศรี (2552 : 49) ไดอ้ ธบิ ายความหมาย ประติมากรรมลักษณะนูนสูง หมายถึง
งานประตมิ ากรรม ที่มคี วามนนู ของรูปทรงประตมิ ากรรม กนิ เนือ้ ที่ระวางอากาศ สูงขึ้นมาจากฐาน
ของระนาบตั้งแต่ 2 ถึง 4 ใน 5 ส่วนของความหนาในแนวลึกของรูปทรง และขนาดของช้ินงาน
ในมุมนั้น ๆ งานประเภทน้ีสามารถดูชื่นชมผลงานได้เพียง 3 มุม คือ ด้านตรง และด้านมุมเฉียง
ดา้ นขา้ งท้ังสองด้านเทา่ น้ัน ในเวลาปฏิบัติงาน ผูส้ รา้ งสรรคผ์ ลงาน จะตอ้ งมภี าระรบั ผดิ ชอบควบคุม
ความสูงของรูปทรงให้ได้สัดส่วนในแนวลึก ดูแล้วเหมือนประติมากรรมลักษณะลอยตัว
จะเห็น ได้จากรูปปั้นลักษณะนูนสูงประดับฐานอนุสาวรีย์ท่ัวไป เช่นอนุสาวรีย์ประชาธิปไตย
พระบรมอนุสาวรียพ์ ระเจ้าตากสนิ มหาราช ฯลฯ

ภาพที่ 1.11 งานแกะสลักโฟมแบบนูนสงู
ทม่ี า : กิตตพิ ล วิเชยี รเชอ้ื 2559

4.4 ประติมากรรมลกั ษณะลทอมี่ ยาต:ัว (Round Relief)
ชัยชาญ จันทศรี (2552 : 48) อธิบายความหมาย ประติมากรรมลักษณะลอยตัว หมายถึง
งานประตมิ ากรรมสามมิติจรงิ มีความนูนของรปู ทรงประติมากรรม กนิ เนือ้ ทรี่ ะวางอากาศ สามารถ
ดูชน่ื ชมผลงานไดร้ อบด้าน เวลาปฏบิ ตั งิ านผูส้ ร้างสรรค์ผลงาน ต้องมีภาระความรับผิดชอบรูปทรง
และเร่ืองราวรอบด้านอย่างถูกต้อง สมบูรณ์ ตามท่ีต้องการนาเสนอ เช่น รูปปั้นอนุสาวรีย์พระ
นเรศวรมหาราช รูปปั้นอนสุ าวรีย์ชัยสมรภมู ิ ฯลฯ

ภาพท่ี 1.12 งานแกะสลักโฟมแบบลอยตัว ต้นแบบสาหรับแกะหมิ ะ
ที่มา : กิตติพล วิเชียรเช้ือ 2558

ทีม่ า :

14

ภาพที่ 1.13 แกะสลักโฟมรปู แบบลอยตัว
หงสป์ ระดบั ตกแต่งรถเทียนพระราชทาน จงั หวัดสระบุรี

ที่มา : กิตติพล วิเชยี รเชอ้ื 2557

5. เทคนคิ วธิ กี ารแกะสลักโฟม

งานแกะสลักโฟม เป็นงานด้านประติมากรรม ส่วนมากน้ันจะนาไปทาเป็นหุ่นจาลอง
ฉากหลัง ฉากละครเวที รวมไปถงึ งานตกแตง่ บา้ น อาคารสถานศกึ ษา โรงแรม รีสอร์ท ประเภทงาน
ที่กล่าวมาทั้งหมดต้องอาศัยเทคนิค และวิธีการแกะสลักโฟม เช่น แกะสลักโฟมลายไทย
แกะสลักโฟมเชิงพาณชิ ยศ์ ลิ ป์ ปา้ ยในงานตา่ ง ๆ เช่น งานเล้ยี ง งานแต่งงาน งานบวช งานวันสาคัญ
ต่าง ๆ การแกะสลักซุ้มเฉลิมพระเกียรติ ซุ้มงานพระราชพิธี เช่น งานวันเฉลิมพระชนมพรรษา
ตกแต่งซุ้มประตเู มือง และแกะสลกั ตราสัญลักษณ์ตา่ ง ๆ เปน็ ตน้

ขั้นตอน และเทคนิควิธีการแกะสลักโฟมที่สาคัญ คือ การตัด การปาด และการโกลน
ทาเป็นรูปแบบฉลุลาย แบบนูนต่า แบบนูนสูง และแบบลอยตัว ซึ่งเป็นหลักการปฏิบัติ
ท่ชี า่ งแกะสลักโฟม จะต้องศกึ ษา และฝกึ ปฏิบัตจิ นเกดิ ทกั ษะ และความชานาญ

ช่างฝีมือหลายคน ต่างก็เก็บเทคนิคการออกแบบ และการแกะสลักโฟมไว้ ไม่ค่อยมีการ
เปิดเผย การเรียนรู้เทคนิควิธีการแกะสลักโฟม จึงอาศัยประสบการณ์ และความชานาญ
ของแตล่ ะคน ซึ่งพอทจี ะจาแนกขัน้ ตอนการแกะโฟมด้วยเทคนิคต่าง ๆ โดยเริ่มต้นด้วยการดูขนาด
ของงาน และเลือกขนาดของโฟม ให้เหมาะสมกับขนาดของงาน เม่ือได้โฟมขนาดท่ีต้องการแล้ว
กเ็ ร่ิมลงมือทาภาพร่างลวดลายไทย หรือลายร่วมสมัย หรือเป็นประติมากรรมลักษณะแบบอ่ืน ๆ

15

ทาภาพร่างให้ชัดเจน พอได้ภาพร่างชัดเจนแล้ว จึงลงมือขยายแบบลงบนแผ่นโฟม ต่อจากนั้น
ก็ทาการแกะสลักโฟม โดยแกะจากเส้นรอบนอกก่อน เมื่อแกะเส้นรอบนอกเรียบร้อยแล้ว
ก็ให้แกะสลักโฟมตามรายละเอียด ขัดตกแต่งด้วยกระดาษทราย ทาเคลือบด้วยดินสอพอง
ผสมกาวลาแท็กซ์ ตกแต่งสีโฟม และเกบ็ รายละเอยี ดอีกคร้ังเป็นอนั เสร็จเรียบร้อย

การแกะสลักโฟมด้วยเทคนิควิธีการฉลุ การตัด การปาดและการโกลน ให้เป็นรูปแบบ
นนู ต่า นนู สูง และลอยตัว ช่างแกะสลักโฟมจึงควรเลือกเทคนิค และวิธีการที่เหมาะสมกับชิ้นงาน
โดยมีเทคนิค และวิธีการท่ีผู้เขียนไดจ้ าแนกวธิ กี ารดังตอ่ ไปน้ี

5.1 วิธีการฉลอุ อก
พีนาลิน สาริยา (2549 : 133) ได้ให้ความหมาย การฉลุลาย หมายถึง เป็นวิธีการโดยฉลุ
เอาพื้นออก ให้คงเหลือเฉพาะรูปงานโดยรวมจะเห็นความแตกต่างโดยมิติระหว่างรูปกับพ้ืน
ท่ถี กู ฉลอุ อก เกดิ ความสวยงามระหว่างท่วี ่าง และชิ้นงาน
การเลอื กประเภทของโฟมท่ีนามาใช้ในการฉลุลาย มักนิยมใช้โฟมแผ่นชนิดบาง จะทาให้
สามารถฉลุได้ง่าย ไม่ต้องออกแรงมาก รอยฉลุจะเป็นแนวด่ิงตรง ไม่เฉียงไปมา การบังคับมือ
ในการการตัดไปตามทิศทางตา่ ง ๆ ได้ตามต้องการ ช่องไฟที่ปรากฏด้านหน้า และด้านหลังเท่ากัน
และเหมาะกบั ผเู้ รม่ิ ตน้ เรียนรู้ฝึกทักษะในการเปน็ ชา่ งแกะสลักโฟม เพราะสามารถทาได้ง่าย สะดวก
และรวดเรว็ งานฉลุลวดลายโฟม เหมาะกบั งานหลากหลายรูปแบบ เช่น งานประดบั ตกแต่งสถานท่ี
งานเชิงพาณิชย์ศิลป์ งานตกแต่งประเพณีต่าง ๆ เม่ือนามาตกแต่งสีสัน ทาให้ดูเหมือนวัตถุต่าง ๆ
ไดต้ ามต้องการ และเป็นที่นยิ มในปัจจบุ นั เพราะมตี น้ ทนุ ในการผลติ ไม่สงู มากเมอื่ เทยี บกบั วัสดุอน่ื ๆ

ภาพท่ี 1.14 การฉลุลวดลายพ้นื ฐาน ภาพที่ 1.15 ตวั อย่างโฟมที่เกดิ จากการฉลลุ าย
เพ่อื บงั คบั มอื ในการตัดในทศิ ทางตา่ ง ๆ ใชใ้ นงานมงคลสมรส

ท่ีมา : กติ ตพิ ล วเิ ชียรเชื้อ 2558 ที่มา : กิตตพิ ล วิเชยี รเชือ้ 2558

16

ภาพที่ 1.16 ตัวอย่างงานโฟมท่เี กดิ จากการฉลุลาย
ท่ีมา : กติ ตพิ ล วเิ ชียรเชือ้ 2558

5.2 วธิ ีการแกะ
จอมขวัญ สวุ รรณรกั ษ์ (2547 : 21) ไดอ้ ธบิ ายความหมายของ การแกะ หมายถึง ทาให้วตั ถุ
สิง่ ใดสิง่ หน่ึงขาดออกจากกนั หรือทาให้วตั ถสุ ิ่งหนงึ่ มคี วามสวยงาม โดยวธิ ใี ชเ้ ล็บกดริมแล้วเข่ียออก
หรือใช้เครื่องมือที่แหลมคมกดทางคมลงบนวัตถุน้ัน ตามประสงค์เป็นลวดลายสวยงามต่าง ๆ
เปน็ เทคนิควิธีการ ที่ต้องอาศัยความละเอียดอ่อน โดยแกะโฟมส่วนท่ีไม่ต้องการออก เพ่ือให้เหลือ
ลวดลายงานแกะสลกั โฟมตามรปู แบบทอ่ี อกแบบไว้

5.3 วธิ ีการตดั
จอมขวัญ สวุ รรณรักษ์ (2547 : 20) ไดอ้ ธบิ ายความหมายของ การตัด หมายถึง ทาให้วัตถุ
ส่ิงใดสิ่งหนึ่งซ่ึงต้องการให้เป็นท่อนส้ัน ๆ ตามต้องการ โดยอาการมือหน่ึงจับมีด และมือหน่ึง
จับของแล้วกดลงไปบนของให้ขาดออกจากกัน การตดั โฟมแบ่งออกได้ 2 ลกั ษณะ คอื

1. การตัดตรง เปน็ การตัดโฟมในลกั ษระใหค้ มมดี ตง้ั ตรงเปน็ แนวด่ิง ตดั ออกเป็นชิ้น ๆ
รอยตัดจะเป็นเส้นตรงแนวด่งิ เมือ่ นาโฟมไปใช้งานจะทาให้สามารถต่อโฟมได้แนบสนิท โดยผู้ริเริ่ม
แกะโฟมจาเปน็ ต้องฝกึ ให้เกดิ ความชานาญ

2. การตดั เฉียง เป็นการตัดโฟมให้คมมีดเฉียงประมาณ 45 องศา ตัดออกเป็นช้ิน ๆ
รอยตดั จะเปน็ เสน้ เฉยี ง 45 องศา

ภาพที่ 1.17 การตดั ออกเปน็ ช้ินแนวตรงเป็นเสน้ ด่งิ ภาพท่ี 1.18 การตดั ออกเป็นชิ้นแนวเฉยี ง 45 องศา
ทม่ี า : กิตตพิ ล วิเชยี รเชือ้ 2558 ทมี่ า : กติ ตพิ ล วิเชยี รเช้ือ 2558

17

5.4 วิธีการปาด
พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (พ.ศ. 2525 : 533) ได้ให้ความหมายของ การปาด
หมายถงึ เอาส่วนทีไ่ มต่ อ้ งการออก โดยวิธีฝานบาง ๆ การปาดสามารถทาได้ 3 วิธี ดงั น้ี

1. การปาดแนวเส้นดง่ิ ตรง และแนวนอน
2. การปาดแนวเฉยี ง 45 องศา
3. การปาดเปน็ ลอนคลนื่ และลอนโคง้

ภาพที่ 1.19 จบั มดี ใหค้ มมดี ตง้ั ตรงแนวดง่ิ แล้วลากยาว ภาพที่ 1.20 จับมดี วางมือไปตามแนวนอน
ไปตามแนวเสน้ ท่ตี ้องการเอาออก แล้วปาดลึกเข้าไปบรรจบรอยปาดแนวดิ่ง
ท่ีมา : กิตตพิ ล วิเชยี รเช้ือ 2558 แล้วเอาดงึ โฟมส่วนท่ปี าดใหห้ ลุดออก

ที่มา : กิตตพิ ล วเิ ชียรเช้ือ 2558

ภาพท่ี 1.21 การปาดแนวเฉียง 45 องศา ภาพที่ 1.22 การปาดเป็นลอนคลืน่ และลอนโค้ง
จรดเส้นแนวดงิ่ แล้วเอาดึงโฟมส่วนทีป่ าดใหห้ ลุดออก สมา่ เสมอต่อเนอ่ื งกัน

ทีม่ า : กิตตพิ ล วิเชียรเชอ้ื 2558 ที่มา : กิตติพล วิเชียรเช้ือ 2558

18

ภาพท่ี 1.23 ตวั อย่างโฟมที่เกดิ จากการปาดแนวด่งิ ตรง
แนวเฉียง และแนวลอนคลนื่
ท่มี า : กติ ตพิ ล วเิ ชยี รเช้อื 2558

5.5 วิธีการโกลน
ชูศักด์ิ ไทพาณชิ ย์ (2555 : 19) ได้อธิบายความหมายของ การโกลน หมายถึง เป็นวิธีการ
เกลารูปทรง โดยเอาส่วนย่อยท่ีไม่ต้องการออกทีละน้อย ให้เห็นรูปเลา ๆ การโกลนมักใช้กับ
งานประติมากรรมลอยตัว โดยการเกลารูปหุ่นให้เห็นเป็นรูปร่างหยาบ ๆ ก่อน แล้วจึงเก็บ
รายละเอียดต่อไป สาหรับการนาวิธีการโกลนมาใช้กับงานแกะสลักโฟม ส่วนใหญ่เป็นงาน
ประติมากรรมลอยตัว เพื่อเกลาเน้ือโฟมท่ีเป็นก้อน หรือเป็นแผ่นให้มีขนาดรูปทรงท่ีต้องการ
เพ่อื ใหไ้ ดเ้ ค้าโครงขนาดสัดส่วนตามรปู แบบท่ีออกแบบไว้

ภาพท่ี 1.24 การโกลนโฟมโดยเอาสว่ นย่อยท่ีไมต่ อ้ งการออกทลี ะน้อย
ท่ีมา : กติ ติพล วิเชียรเชือ้ 2558

19

ภาพท่ี 1.25 การโกลนเพ่ือให้เปน็ รูปร่างครา่ ว ๆ
ท่ีมา : กิตติพล วเิ ชยี รเชอ้ื 2557

ภาพท่ี 1.26 ตวั อย่างโฟมทเ่ี กดิ จากการโกลนแล้วค่อยเกบ็ รายละเอยี ด
ท่มี า : กิตตพิ ล วิเชยี รเชือ้ 2557

6. การตกแตง่ บนงานโฟม

เป็นกรรมวิธีการสร้างสรรค์ผลงานโฟม ด้วยเทคนิคทางด้านจิตรกรรม คือ การวาด
และการระบายสี เน่ืองจากเน้ือโฟมมีลักษณะเม็ดสีขาว จึงจาเป็นต้องนาชิ้นงานมาตกแต่งสี
เพ่อื ใหม้ สี ี และผวิ ตามวัตถุประสง์ท่ตี ้องการ สีทใ่ี ช้ตอ้ งเป็นสนี า้ พลาสติก หรือสีโปสเตอร์ เน่ืองจาก
ไม่ทาปฏิกิริยาทางเคมีกับโฟม และตกแต่งด้วยวัสดุอ่ืน ๆ จาพวกกากเพชร กากเงิน กากทอง
ให้มีความสวยงาม และเหมือนตามธรรมชาติคล้ายคลึงกับวัสดุชนิดต่าง ๆ ดังน้ันผู้ท่ีจะเป็น
ช่างแกะสลักโฟม จึงต้องเรียนรู้เทคนิคการตกแต่งโฟม และฝึกปฏิบัติให้เกิดความชานาญ
โดยการศกึ ษาความรเู้ กย่ี วกับวสั ดุอปุ กรณ์ และเคร่อื งมือการตกแตง่ โฟมในหน่วยท่ี 2

20

ภาพท่ี 1.27 การตกแตง่ สโี ฟมแบบเหมอื นธรรมชาติ ภาพท่ี 1.28 ตกแต่งสโี ฟมเหมอื นงานแกะสลักไม้
ท่มี า : กติ ติพล วเิ ชยี รเชอ้ื 2557 ทมี่ า : กติ ติพล วิเชยี รเชื้อ 2557

ภาพท่ี 1.29 การตกแตง่ สโี ฟมด้วยสีอะครลี ิกทอง ภาพท่ี 1.30 แสดงการระบายสอี ะครลี ิกทอง
ท่ีมา : กิตตพิ ล วิเชียรเช้อื 2557 ทมี่ า : กติ ตพิ ล วเิ ชียรเชือ้ 2557

7. การนางานแกะสลกั โฟมไปใช้ในงานต่าง ๆ

ในปจั จบุ ัน ถึงแม้จะมกี ารรณรงค์ให้งดการนาโฟมมาใช้ในกิจกรรมต่าง ๆ เน่ืองจากส่งผล
กระทบกับส่ิงแวดล้อมเป็นอย่างมาก การกาจัดสามารถทาได้ยาก และใช้เวลาในการย่อยสลาย
นบั 100 ปี โดยเฉพาะหีบหอ่ บรรจอุ าหาร แต่ก็ยังคงมีความจาเป็นที่ต้องนามาใช้ โดยเฉพาะธุรกิจ
ด้านพาณิชย์ศิลป์ การทาป้าย การตกแต่งสถานที่ งานพิธีต่าง ๆ งานตกแต่งประดับขบวนรถ
ตลอดจนดา้ นการศกึ ษา ดังนน้ั ผู้เขยี นจงึ ตระหนักถึงความสาคัญ และผลกระทบต่อสังคม โดยต้อง
สอดแทรกให้ผู้เรียนได้เห็นคุณค่าตระหนักถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม เลือกใช้โฟมอย่างรู้คุณค่า
และความพอเพยี ง

การนาโฟมมาสร้างงานศิลปะเพื่อส่ือเรื่องราว เพ่ือการตกแต่งในรูปแบบต่าง ๆ เช่น
การทาภาพประดับตกแต่ง การตกแต่งฉากพิธีมงคลสมรส ภาพประกอบเร่ือง การตกแต่งขบวน
รถแห่งานเทศกาลต่าง ๆ ซึ่งงานเหล่านี้จะเห็นว่านิยมนาโฟมมาใช้เป็นวัสดุหลักแทบท้ังส้ิน
โดยขอยกตัวอยา่ ง ดังนี้

21

7.1 งานประดษิ ฐ์และสรา้ งสรรค์
เปน็ งานท่สี ามารถทาไดต้ ้งั แต่เด็กจนถึงผใู้ หญ่ โดยเฉพาะวัยเด็ก เป็นช่วงที่มีจินตนาการสูง
สามารถนาโฟมมาเป็นเครือ่ งมือ ในการสร้างสรรคผ์ ลงานศิลปะ เพอ่ื จดุ ประกายความคดิ สรา้ งสรรค์
โดยไมต่ อ้ งยึดตดิ กับรปู แบบ และหลักการทางวชิ าการมากเกินไป โฟมสามารถนามาสร้างสรรค์งาน
ด้วยการแกะสลักรูปสัตว์ ส่ิงของง่าย ๆ และนามาตกแต่งสีให้สวยงาม สามารถนามาใช้ประโยชน์
ในการจดั ตกแตง่ และเปน็ ส่ือการเรยี นการสอนท่ีมีความสวยงามทางศิลปะ แต่ต้องอยู่ในความดูแล
อยา่ งใกลช้ ิด เพราะมีดแกะสลกั มคี วามคม อาจเป็นอนั ตรายตอ่ เดก็ ได้

ภาพท่ี 1.31 แกะสลกั โฟมเป็นรปู ปลา ตกแตง่ สตี ามจินตนาการของเด็ก
ที่มา : กิตตพิ ล วเิ ชยี รเช้อื 2557

7.2 งานแกะสลักโฟมเชงิ พาณชิ ย์ศลิ ป์
งานแกะสลักโฟมเชิงพาณิชย์ศิลป์ คือ การนาความสามารถทางศิลปะมาถ่ายทอด
บนงานแกะสลักโฟมด้วยเทคนิควิธีต่าง ๆ เพื่อส่งเสริมงานด้านการค้า หรือกิจกรรมทางสังคม
เชน่ งานตกแต่งสถานที่ จัดนทิ รรศการ งานปา้ ยตกแต่งสถานท่ีประชุม สัมมนา หรืองานพิธีต่าง ๆ
ซ่ึงมักนิยมนาโฟมมาใช้เป็นวัสดุ เน่ืองจากมีต้นทุนต่า และสามารถทาได้รวดเร็ว ประหยัดเวลา
ตดิ ต้ังง่าย สะดวก มนี ้าหนักเบา

ภาพที่ 1.32 งานแกะสลักป้ายและเคร่อื งหมายตา่ ง ๆ
ที่มา : กิตติพล วเิ ชยี รเช้ือ 2558

22

7.3 งานแกะสลักโฟมลายไทย หรือลายไทยประยกุ ต์
เป็นการแกะสลักโฟมทมี่ ีเน้อื หาเกีย่ วกับศลิ ปะไทย ลวดลายไทย หรือรูปภาพ ซ่ึงต้องอาศัย
ความงามตามลักษณะรูปแบบศิลปะ ที่แสดงเอกลักษณ์ไทย และถือเป็นศิลปะประจาชาติ
การใช้โฟมเป็นวัสดุในการแกะสลัก เป็นลวดลาย หรือรูปภาพ ถือว่ามีความเหมาะสมมาก
เพราะโฟมมีคุณสมบัติในด้านการยืดหยุ่นตัว สามารถนามาตัด ปาด ฉลุ ให้เกิดมิติต้ืนลึก
และความอ่อนช้อย ได้เป็นอย่างดี โดยทั่วไปเรามักจะพบการนาโฟมมาใช้กับการแกะสลัก
ท่เี กย่ี วกับลายไทยแบบประเพณนี ยิ ม หรอื เป็นลวดลายทดี่ ัดแปลงขึน้ จากธรรมชาติ ผูกเป็นลวดลาย
ไทยแบบประยุกต์ เช่น ลายดอกพุดตาน ลายประดิษฐ์จากพืชพรรณไม้เถาเล้ือยต่าง ๆ เป็นต้น
ข้ึนอยู่กับการนาไปใช้ เช่น ประดับรถขบวนแห่ในงานประเพณีต่าง ๆ ตกแต่งส่วนประกอบ
ของสถาปัตยกรรม ประดบั บรเิ วณส่วนฐานยอ่ มมุ ซมุ้ ประตู บานประตูหน้าต่าง หน้าบัน บัวหัวเสา
เป็นกรอบรูป และซ้มุ เฉลมิ พระเกียรติ เปน็ ตน้

ภาพที่ 1.33 ตวั อยา่ งงานแกะสลกั โฟมลวดลายไทย และลายไทยประยุกต์
ที่มา : ผลงานนักศึกษา 2558

7.4 งานแกะสลักโฟมเพ่ือประดับตกแตง่
เป็นการแกะสลักโฟมที่มีเนื้อหาเก่ียวกับรูปภาพ ใช้ในการประดับตกแต่งอาคารสถานท่ี
ซึ่งต้องอาศัยความงามตามลักษณะรูปแบบของภาพตามที่ออกแบบไว้ โดยการใช้โฟมเป็นวัสดุ
ในการแกะสลักเป็นรปู ภาพ หรือเร่ืองราว โดยการนาโฟมชนิดแผ่นหนาประมาณ 1 น้วิ หรือมากกวา่
นั้นสร้างชิ้นงานด้วยเทคนิควิธีการหลายรูปแบบ ผสมผสานกัน เช่น การตัด ปาด ฉลุ ให้เกิดมิติ
ต้ืนลึก เป็นลักษณะรูปแบบศิลปะแบบนูนต่าผสมกับนูนสูง โดยทั่วไปเรามักมีการนาเสนอเน้ือหา
ด้านรูปภาพ อาจจะเปน็ ภาพเก่ยี วกับประเพณนี ยิ ม ศลิ ปะพืน้ บ้าน หรอื เปน็ เร่อื งราวจากธรรมชาติ

23

คน สัตว์ สิ่งของ ทิวทัศน์ ดอกไม้ หรือเร่ืองราวทางพุทธศาสนา เป็นต้น ข้ึนอยู่กับการนาไปใช้
เช่น ประดับตามสว่ นต่าง ๆ ของสถาปตั ยกรรม โดยต้องอาศัยการตกแต่งสีสันให้สวยงาม ให้คุณค่า
ทางความงาม และสุนทรียภาพเป็นหลกั

ภาพท่ี 1.34 งานแกะสลักโฟม เพอ่ื ใช้ในการประดับตกแต่ง
ทม่ี า : กติ ติพล วเิ ชยี รเชอื้ 2559

7.5 งานแกะสลักโฟมเพ่อื เป็นแบบหรือหุ่นจาลอง
การแกะสลักโฟมเพ่ือเป็นต้นแบบหรือหุ่นจาลอง เป็นการสร้างสรรค์งานประติมากรรม
แบบลอยตัว โดยการจาลองของขนาดใหญ่ให้มีขนาดเล็กตรงตามมาตาส่วน ควรเร่ิมต้นจากการ
ออกแบบ และร่างภาพลงบนกระดาษ เมื่อได้รูปแบบที่ชัดเจนเป็นไปตามแนวความคิด
ช่างแกะสลัก จงึ สรา้ งต้นแบบหุ่นจาลองโดยการย่อส่วน เพอื่ เป็นแนวทางในการสรา้ งชิ้นงานจริง ซ่ึง
ตอ้ งใชช้ า่ งแกะสลกั หลาย ๆ คน ซึง่ แต่ละคนจะตอ้ งมีความเข้าใจในรูปแบบ และองค์ประกอบอย่าง
ชัดเจน การสร้างหุ่นจาลอง (Model) จึงมีความจาเป็นอย่างย่ิง โดยเฉพาะงานประเภท
ประติมากรรมแบบลอยตัวขนาดใหญ่ เช่น อนุสาวรีย์ หรือสถาปัตยกรรม จึงนิยมสร้างต้นแบบ
หรอื ห่นุ จาลอง เพอื่ ทาการศึกษารปู แบบเบอื้ งตน้ ใหม้ องเหน็ มติ ิไดร้ อบดา้ น เพื่อปรบั ปรุงและพัฒนา
จนได้แบบท่ีสมบูรณ์ก่อน แล้วจึงค่อยลงมือสรรค์สร้างผลงานจริง โดยเน้ือหาในบทนี้ ผู้เขียน
ไดอ้ อกแบบและแกะสลกั โฟมสรา้ งเป็นห่นุ จาลอง เพือ่ ใช้ในการศึกษาพัฒนารูปแบบ และฝึกทักษะ
ในการแกะสลักหิมะนานาชาติ ณ เมืองฮาร์บ้ิน ประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน จนสามรถ
คว้ารางวัลชนะเลิศติดต่อกันหลายปี แสดงให้เห็นถึงคุณสมบัติที่มีความเหมาะสมในการนาโฟม
มาแกะสลัก และฝึกทักษะสร้างต้นแบบหรือหุ่นจาลอง และยังเป็นพื้นฐานในการสร้างงาน
ประตมิ ากรรมในรูปแบบอน่ื ๆ อกี ดว้ ย

24

ภาพที่ 1.35 แกะสลักโฟม เพ่ือเปน็ ห่นุ จาลองแกะสลักหิมะนานาชาติ
ทมี่ า : กติ ตพิ ล วิเชยี รเชอ้ื 2558

สรปุ

โฟม หมายถึง วัสดุสังเคราะห์ท่ีมีความหยุ่นตัว น้าหนักเบา ใช้สาหรับกันกระแทก
หรือทาบรรจุภัณฑ์ เป็นต้น เช่น เคร่ืองใช้ไฟฟ้า ต้องบรรจุในกล่องที่มีโฟม เพ่ือกันกระแทก
หรอื อีกความหมาย คือ พลาสติกทฟ่ี ูและขยายตวั โฟมที่นิยมนามาใช้ในงานแกะสลักมี 2 ชนดิ ได้แก่
โฟมเน้อื แนน่ เกรด A และโฟมธรรมดาเกรด B

การแกะสลกั โฟม หมายถึง การนาโฟมมาเปน็ วัสดหุ ลกั ในการแกะ หรือสลักออกดว้ ยวธิ กี าร
ตัด การปาด การฉลุ และการโกลน ให้เกิดรูปรา่ งรูปทรงตามต้องการ

รปู แบบของงานโฟม มดี ังน้ี คือ แบบฉลุลาย แบบนนู ต่า แบบนูนสงู และแบบลอยตัว
เทคนคิ การแกะสลกั โฟม มีดังน้ี คอื การฉลุ การแกะ การตัด การปาด และการโกลน
การตกแต่งสีโฟมให้มีความสวยงาม และเหมาะสมกับการนาไปใช้งาน นิยมนาชิ้นงาน
โฟมท่ีผ่านการแกะสลักมาแล้ว มาตกแต่งอีกคร้ัง สีที่ใช้ต้องเป็นสีน้าพลาสติก หรือสีโปสเตอร์
เนือ่ งจากไมท่ าปฏกิ ิรยิ ากับโฟม ไม่ควรใชส้ ีทม่ี นี ้ามันเปน็ สว่ นผสม เพราะจะทาใหโ้ ฟมยบุ ตัว
การแกะสลักโฟมสามารถนาไปประยุกต์ใช้ในงานต่าง ๆ ดังน้ี งานออกแบบสร้างสรรค์
งานเชิงพาณชิ ย์ งานลวดลายไทย งานประดับตกแต่ง และงานสรา้ งแบบหุ่นจาลอง

25

แบบฝึกหดั หน่วยที่ 1
เรอื่ ง ความรพู้ น้ื ฐานเก่ียวกับการแกะสลกั โฟม

จงตอบคาถามตอ่ ไปน้ี
1. โฟมหมายถึง

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

2. การแกะสลกั หมายถงึ

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

3. รปู แบบในการแกะสลักโฟม มีอะไรบา้ ง

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

4. เทคนคิ วิธีการแกะสลกั โฟมมอี ะไรบ้าง

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
5. การแกะสลกั โฟมสามารถนาไปใชใ้ นงานอะไรบ้าง
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

26

แบบทดสอบหลงั เรยี น หนว่ ยท่ี 1
ความรู้พน้ื ฐานเกี่ยวกบั การแกะสลกั โฟม

 คาช้แี จง จงทาเครอ่ื งหมายกากบาท ( x ) เลือกคาตอบทเี่ หน็ วา่ ถูกต้องทส่ี ดุ เพียงขอ้ เดยี ว
1. ขอ้ ใดคือความหมายของโฟมท่ใี ช้ในงานแกะสลัก

ก. สารสกดั จากน้ามัน
ข. เนอื้ นุ่มเป็นฟองสีขาว
ค. ผลิตจากสารไฮโดรเจน
ง. พลาสตกิ ทฟี่ ูและขยายตัว
2. ข้อใดไม่ใช่ลกั ษณะเฉพาะของโฟม
ก. ยึดหยุน่ เป็นฉนวนความร้อน
ข. เปราะตอ่ แรงกระแทก
ค. นาความร้อนได้ดีมาก
ง. แตกงา่ ย
3. ขอ้ ใดไมใ่ ช่คุณสมบัติของโฟมทใี่ ช้ในการแกะสลัก
ก. สามารถนามาตัดหรอื ข้ึนรปู ไดง้ ่าย
ข. นา้ หนกั เบาแต่รองรบั นา้ หนกั ไดด้ ี
ค. มอี ายกุ ารใช้งานท่ยี าวนาน
ง. ป้องกันการผา่ นของนา้ ได้
4. โฟม PSP นิยมนาไปใช้กับผลติ ภณั ฑล์ กั ษณะใด
ก. หมวกกันน็อค
ข. บรรจภุ ัณฑ์ทวี ี
ค. บรรจุภณั ฑต์ ูเ้ ย็น
ง. ถาดหรือกลอ่ งโฟมบรรจอุ าหาร
5. มคี วามละเอียด และหนาแน่นมากทส่ี ุดคอื โฟมเกรดใด
ก. A
ข. B
ค. C
ง. D
6. เมด็ โฟมห่างความหนาแน่นนอ้ ยใชแ้ กะสลกั ปา้ ย และงานตัวอกั ษรคือโฟมเกรดใด
ก. A
ข. B
ค. C
ง. D

27

7. โฟมเกรด A คอื โฟมท่มี คี ุณลักษณะใด
ก. หนาแนน่ มาก แกะสลักท่มี ีความละเอยี ด
ข. หนาแน่นปานกลาง แกะสลกั ท่วั ไป

ค. หนาแน่นน้อย แกะสลกั ตัวอกั ษร

ง. ราคาสูงกว่าโฟมชนดิ อ่ืน ๆ
8. ขนาดของโฟมทเี่ หมาะสาหรบั ใช้แกะสลักนนู ตา่ คอื ข้อใด

ก. หนา 50 มิลลเิ มตร
ข. หนา 1-2 น้ิว
ค. หนา ุ6 นิว้
ง. โฟมอัดกอ้ น
9. โฟมแผน่ หนาเหมาะสาหรับงานแกะสลกั รปู แบบใด
ก. ฉลลุ าย
ข. ลอยตัว

ค. นนู ตา่

ง. นูนสูง
10. ขอ้ ใดคอื ความหมายของการ “โกลน”

ก. ทาให้เป็นลวดลายหรอื ภาพ ด้วยวิธกี ารสง่ิ สกดั
ข. เอาเลบ็ มอื ค่อยๆ แคะ เพื่อใหห้ ลุดออก

ค. การเกลารปู ทรงใหเ้ ปน็ รปู รา่ ง

ง. ทาใหข้ าดเปน็ ท่อน ๆ
11. งานศิลปะประเภทใดเก่ยี วข้องกบั งานแกะสลกั โฟมนอ้ ยทส่ี ดุ

ก. สถาปัตยกรรม
ข. ประติมากรรม
ค. ภาพพิมพ์
ง. จิตรกรรม
12. การแกะสลกั โฟมหมายถงึ
ก. การนาโฟมมาการป้นั และหลอ่
ข. การสรา้ งสรรค์งานรปู แบบจิตรกรรม
ค. การสรา้ งสรรคง์ านรูปแบบสถาปัตยกรรม
ง. การนาโฟมมาแกะหรือสลกั ออก ดว้ ย การตัด การปาด การฉลุ
13. การฉลหุ มายถงึ

ก. การเอาพ้ืนออกใหเ้ หลอื เฉพาะรูป

ข. การทาใหเ้ ป็นรูปร่างหยาบ ๆ

ค. การทาให้ขาดเป็นทอ่ น สัน้ ๆ

ง. การทาใหส้ ง่ิ ใดออกจากกัน

28

14. งานแกะสลักโฟมรปู แบบใดทด่ี ผู ลงานไดเ้ พียงดา้ นหน้าดา้ นเดยี ว
ก. รูปแบบนนู ตา่

ข. รปู แบบนูนสูง
ค. รปู แบบฉลลุ าย
ง. รปู แบบลอยตวั

15. ข้อใดคอื งานประติมากรรมแบบ ลอยตัว
ก. เหรยี ญบาท
ข. ลวดลายปนู ปน้ั

ค. อนสุ าวรียช์ ยั สมรภูมิ
ง. รปู แกะสลกั ฐานอนสุ าวรียช์ ัยสมรภมู ิ
16. ตามพจนานกุ รมคาว่า “ปาด” หมายถึง

ก. การทาใหส้ งิ่ ใดออกจากกัน
ข. การทาให้ขาดเป็นท่อน สน้ั ๆ
ค. การทาใหเ้ ปน็ รปู รา่ งหยาบ ๆ

ง. การเอาสว่ นท่ไี ม่ตอ้ งการออกโดยวธิ ี ฝานบาง ๆ
17. การโกลนสว่ นใหญ่ใช้กบั งานแกะสลักโฟมรปู แบบใด

ก. นูนตา่

ข. นูนสูง
ค. ฉลลุ าย
ง. ลอยตัว

18. สีชนิดใดไม่นิยมนามาใช้สาหรับตกแตง่ งานแกะสลกั โฟม
ก. สีน้ามนั
ข. สีโปสเตอร์

ค. สนี า้ พลาสติก
ง. สีสเปรย์ที่มีน้าเปน็ ตัวทาละลาย
19. แบบจาลองอนุสาวรยี ์ เป็นงานประติมากรรมแกะสลักรปู แบบใด

ก. นูนต่า
ข. นูนสูง
ค. รอ่ งลึก

ง. ลอยตวั
20. ข้อใดไม่ใช่การใชโ้ ฟมอยา่ งพอประมาณ

ก. ตัดตวั อกั ษรแยกเปน็ ตวั ๆ แลว้ คอ่ ยนามาประสมคาใช้ในงานต่าง ๆ

ข. ใชเ้ ฉพาะงานที่มคี วามจาเปน็
ค. นากลบั มาใช้ใหมห่ ลาย ๆ ครงั้
ง. ใชก้ ล่องโฟมบรรจอุ าหาร

29

ใบงาน หนว่ ยที่ 1
เรื่อง ความรู้พนื้ ฐานเกย่ี วกับการแกะสลกั โฟม

ใบงานท่ี 1 แกะสลักโฟมรปู ทรงพ้นื ฐานพื้นฐาน ด้วยการตัด การฉลแุ ละการเกลา

คาสง่ั ยอ่ ย
ให้ผู้เรยี น แกะสลักโฟมรูปทรงพ้ืนฐานพ้ืนฐาน ด้วยการตัดรูปส่ีเหลี่ยม การฉลุรูปวงกลม

รูปทรงอิสระ โดยเลือกโฟมแผ่น หนา 1 น้ิว และการเกลาโฟมรูปวงกลม ใช้โฟมหนา 3 น้ิว ตาม
รปู แบบทีก่ าหนดให้
เครอื่ งมอื /อปุ กรณ์

1. มดี ตัดโฟม
2. ไมบ้ รรทดั
3. ดินสอร่างแบบ
4. โฟมแผน่ หนา 1 นว้ิ และ 3 นิว้
ลาดับข้นั ตอนการปฏบิ ัติงาน
1. เตรียมเครอื่ งมอื และอปุ กรณ์ในการแกะสลกั โฟม
2. รา่ งเส้นเป็นแนวบนแผ่นโฟม
3. ตัด ฉลุ และโกลน ตามแบบทกี่ าหนด
4. เกบ็ ทาความสะอาดเคร่อื งมืออปุ กรณ์

เวลา........4...........ชวั่ โมง.....................นาที