2(2)

ห น้ า | 1

หนังสอื เรียน สาระความรพู นื้ ฐาน

รายวิชา ภาษาไทย
(พท21001)

ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน

(ฉบบั ปรบั ปรุง พ.ศ. 2554)

หลกั สูตรการศกึ ษานอกระบบระดบั การศกึ ษาขั้นพนื้ ฐาน
พทุ ธศกั ราช 2551

หามจาํ หนา ย

หนงั สือเรียนเลม นี้ จัดพิมพด ว ยเงินงบประมาณแผนดินเพ่อื การศึกษาตลอดชีวิตสาํ หรับประชาชน
ลขิ สิทธิ์เปนของ สํานกั งาน กศน. สํานักงานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

สาํ นักงานสงเสริมการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย
สํานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
กระทรวงศกึ ษาธิการ

2 | ห น้ า

หนังสือเรยี นสาระความรพู นื้ ฐาน

รายวิชาภาษาไทย (พท21001)

ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน

ฉบบั ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2554

เอกสารทางวชิ าการหมายเลข 2 /2555

ห น้ า | 3

คํานํา

กระทรวงศึกษาธิการไดประกาศใชหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน
พุทธศักราช 2551 เม่ือวันที่ 18 กันยายน พ.ศ. 2551 แทนหลักเกณฑและวิธีการจัดการศึกษานอก
โรงเรียน ตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544 ซ่ึงเปนหลักสูตรท่ีพัฒนาข้ึนตามหลัก
ปรัชญาและความเชอ่ื พืน้ ฐานในการจดั การศึกษานอกโรงเรียนท่มี ีกลุมเปาหมายเปนผูใหญมีการเรียนรู
และสง่ั สมความรู และประสบการณอยางตอ เนือ่ ง

ในปงบประมาณ 2554 กระทรวงศึกษาธิการไดกําหนดแผนยุทธศาสตรในการขับเคลื่อน
นโยบายทางการศึกษาเพ่ือเพิ่มศักยภาพและขีดความสามารถในการแขงขันใหประชาชนไดมีอาชีพที่
สามารถสรา งรายไดท ม่ี งั่ ค่งั และม่นั คง เปน บุคลากรทมี่ ีวินัย เปยมไปดวยคุณธรรมและจริยธรรม และมี
จิตสํานึกรับผิดชอบตอตนเองและผูอ่ืน สํานักงาน กศน. จึงไดพิจารณาทบทวนหลักการ จุดหมาย
มาตรฐาน ผลการเรียนรทู ่คี าดหวงั และเนอ้ื หาสาระ ทั้ง 5 กลมุ สาระการเรยี นรู ของหลักสตู รการศึกษา
นอกระบบระดับการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ใหมีความสอดคลองตอบสนองนโยบาย
กระทรวงศึกษาธิการ ซ่ึงสงผลใหตองปรับปรุงหนังสือเรียน โดยการเพิ่มและสอดแทรกเนื้อหาสาระ
เกีย่ วกับอาชีพ คุณธรรม จริยธรรมและการเตรียมพรอม เพ่ือเขาสูประชาคมอาเซียน ในรายวิชาที่มี
ความเกย่ี วขอ งสัมพนั ธกนั แตย ังคงหลักการและวิธกี ารเดมิ ในการพัฒนาหนงั สือทใ่ี หผ เู รียนศกึ ษาคน ควา
ความรูดวยตนเอง ปฏิบัติกิจกรรม ทาํ แบบฝกหัดเพื่อทดสอบความรูความเขาใจ มีการอภิปราย
แลกเปล่ยี นเรียนรกู บั กลุม หรอื ศึกษาเพม่ิ เติมจากภมู ิปญญาทอ งถิน่ แหลงการเรียนรแู ละสอื่ อนื่

การปรับปรุงหนังสือเรียนในครั้งน้ี ไดรับความรวมมืออยางดียิ่งจากผูทรงคุณวุฒิในแตละ
สาขาวิชา และผเู กย่ี วของในการจัดการเรียนการสอนที่ศึกษาคนควา รวบรวมขอ มูลองคความรูจากสื่อ
ตาง ๆ มาเรียบเรียงเนื้อหาใหครบถวนสอดคลองกับมาตรฐาน ผลการเรียนรูท่ีคาดหวัง ตัวช้ีวัดและ
กรอบเน้ือหาสาระของรายวชิ า สาํ นักงาน กศน.ขอขอบคุณผูม สี วนเกีย่ วของทกุ ทานไว ณ โอกาสน้ี และ
หวังวาหนังสือเรียนชุดนี้จะเปนประโยชนแกผูเรียน ครู ผูสอน และผูเก่ียวของในทุกระดับ หากมี
ขอเสนอแนะประการใด สาํ นกั งาน กศน. ขอนอมรบั ดวยความขอบคุณย่งิ

4 | ห น้ า

สารบัญ

หนา
คาํ นํา
คําแนะนําการใชหนังสอื เรียน
โครงสรางรายวิชา
ขอบขา ยเนือ้ หา
บทที่ 1 การฟง การดู............................................................................................ 9

เรอ่ื งท่ี 1 หลกั เบอื้ งตน ของการฟงและการดู ................................................... 10
เรอ่ื งท่ี 2 หลกั การฟงเพื่อจบั ใจความสาํ คญั ..................................................... 11
เรื่องที่ 3 หลกั การฟง การดู อยางมวี ิจารณญาณ.......................................... 14
เรอ่ื งที่ 4 มารยาทในการฟง การดู................................................................. 15
บทที่ 2 การพดู ...............................................................................................18
เร่ืองที่ 1 สรปุ ความ จบั ประเด็นสาํ คญั ของเรอ่ื งที่พูด..................................... 19
เรื่องที่ 2 การพูดในโอกาสตา งๆ...................................................................... 21
เรอ่ื งที่ 3 มารยาทในการพูด............................................................................ 24
บทที่ 3 การอา น ...............................................................................................27
เรอ่ื งท่ี 1 การอา นในใจ ................................................................................... 28
เรอ่ื งท่ี 2 การอานออกเสียง ............................................................................ 29
เรื่องท่ี 3 การอานจบั ใจความสําคญั ................................................................ 44
เรื่องท่ี 4 มารยาทในการอาน และนิสยั รกั การอาน........................................ 50
บทที่ 4 การเขียน ...............................................................................................52
เรื่องท่ี 1 หลกั การเขียน การใชภาษาในการเขยี น.......................................... 53
เรอ่ื งท่ี 2 หลักการเขียนแผนภาพความคิด ...................................................... 56
เรอื่ งที่ 3 การเขยี นเรยี งความและยอ ความ ..................................................... 63
เรอ่ื งที่ 4 การเขียนเพอ่ื การสอ่ื สาร.................................................................. 83
เรอ่ื งที่ 5 การสรา งนสิ ยั รักการเขียนและการศกึ ษาคน ควา .............................. 97
บทท่ี 5 หลกั การใชภาษา...........................................................................................113
เรอ่ื งท่ี 1 การใชคาํ และการสรางคําในภาษาไทย...........................................114
เรอ่ื งที่ 2 การใชเ ครื่องหมายวรรคตอนและอกั ษรยอ.....................................126
เรอ่ื งที่ 3 ชนิดและหนา ท่ขี องประโยค...........................................................136

ห น้ า | 5

เรื่องที่ 4 หลกั ในการสะกดคํา.................................................................................141
เร่อื งท่ี 5 คําราชาศพั ท..................................................................................148
เรอ่ื งที่ 6 การใชสํานวน สภุ าษิต คาํ พงั เพย..................................................152
เรื่องท่ี 7 หลกั การแตง คาํ ประพันธ................................................................156
เรือ่ งท่ี 8 การใชภาษาทีเ่ ปน ทางการและไมเ ปนทางการ................................162

บทที่ 6 วรรณคดี และวรรณกรรม ......................................................................166
เรื่องท่ี 1 หลักการพิจารณาวรรณคดีและหลกั การพนิ ิจวรรณกรรม...............167
เรอ่ื งท่ี 2 หลักการพนิ จิ วรรณคดดี า นวรรณศิลปแ ละดา นสังคม.....................172
เร่อื งที่ 3 เพลงพนื้ บา น เพลงกลอ มเดก็ ........................................................178

บทท่ี 7 ภาษาไทยกับชอ งทางการประกอบอาชพี .................................................191
เรอ่ื งที่ 1 คุณคา ของภาษาไทย ......................................................................192
เรอ่ื งที่ 2 ภาษาไทยกับชอ งการประกอบอาชีพ..............................................194
เรอ่ื งท่ี 3 การเพ่มิ พูนความรแู ละประสบการณท างดา นภาษาไทย
เพอ่ื การประกอบอาชพี ..................................................................196

เฉลยแบบฝก หดั ......................................................................................................203
บรรณานกุ รม ......................................................................................................209
คณะผจู ัดทาํ ......................................................................................................210

6 | ห น้ า

คําแนะนาํ ในการใชหนงั สือเรียน

หนังสือเรียนสาระความรูพ้ืนฐาน รายวิชาภาษาไทย พท21001 ระดับมัธยมศึกษาตอนตน
เปนหนังสอื เรียนที่จดั ทําข้นึ สาํ หรบั ผูเรยี นทีเ่ ปน นักศึกษานอกระบบ

ในการศึกษาหนงั สือเรียนสาระความรูพ ื้นฐาน รายวิชาภาษาไทย พท21001 ระดับมัธยมศึกษา
ตอนตน ผเู รยี นควรปฏิบัตดิ ังน้ี

1. ศึกษาโครงสรางรายวิชาใหเ ขา ใจในหัวขอ และสาระสําคัญ ผลการเรียนรูท ี่คาดหวัง และ
ขอบขา ยเนื้อหาของรายวชิ านน้ั ๆ โดยละเอียด

2. ศึกษารายละเอียดเน้ือหาของแตละบทอยางละเอียด ทํากิจกรรม แลวตรวจสอบกับแนว
ตอบกิจกรรม ถา ผูเรียนตอบผดิ ควรกลบั ไปศกึ ษาและทาํ ความเขา ใจในเนื้อหานัน้ ใหมใหเ ขา ใจ กอนที่จะ
ศึกษาเร่ืองตอ ๆ ไป

3. ปฏบิ ตั กิ จิ กรรมทา ยเรื่องของแตล ะเรอื่ ง เพือ่ เปนการสรปุ ความรู ความเขา ใจของเนือ้ หาใน
เรือ่ งน้นั ๆ อกี คร้งั และการปฏิบตั ิกจิ กรรมของแตละเนือ้ หา แตล ะเรื่อง ผูเ รียนสามารถนําไปตรวจสอบ
กบั ครแู ละเพ่อื นๆ ทร่ี ว มเรยี นในรายวิชาและระดับเดยี วกนั ได

4. หนังสือเรียนเลม นม้ี ี 7 บท
บทท่ี 1 การฟง การดู
บทท่ี 2 การพดู
บทท่ี 3 การอาน
บทที่ 4 การเขียน
บทที่ 5 หลกั การใชภ าษา
บทท่ี 6 วรรณคดี และวรรณกรรม
บทที่ 7 ภาษาไทยกับชองทางการประกอบอาชพี

ห น้ า | 7

โครงสรา งรายวชิ าภาษาไทย (พท21001)

ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน

สาระสาํ คญั

1. การอา นเปนทักษะทางภาษาที่สําคัญเพราะชว ยใหสามารถรับรูขา วสารและเหตุการณ
ตาง ๆ ของสงั คม ทาํ ใหปรับตัวไดกับความเจรญิ กา วหนา ทางวทิ ยาการตา ง ๆ สามารถวเิ คราะห วิจารณ
และนําความรูไปใชใ นชวี ิตประจําวนั ได

2. การเขยี นเปน การสอื่ สารท่จี ัดระบบความคดิ การเลือกประเดน็ การเลือกสรรถอยคําเพื่อ
ถา ยทอดเปน ตวั อักษรในการส่อื ความรู ความคดิ ประสบการณ อารมณ ความรสู ึก จากผเู ขยี นไปยงั ผูอาน

3. การฟง การดู และการพูด เปนทกั ษะท่สี ําคัญของการส่ือสารในการดาํ เนินชีวติ ประจาํ วัน
จึงจําเปน ตอ งเขาใจหลกั การเบอื้ งตน และตอ งคาํ นงึ ถงึ มารยาทในการฟง การดูและการพูดดว ย

4. การใชภาษาไทยใหถูกตองตามหลักภาษา ทาํ ใหเกิดความภาคภูมิใจในภูมิปญญาของ
คนไทยจึงตองตระหนักถึงความสําคัญของภาษาและตองอนุรักษภาษาไทยไวเปนสมบัติของชาติ
สืบตอไป

5. การใชทักษะทางภาษาไทยในการแสวงหาความรู การเขาใจระดับของภาษาสามารถ
ใชคาํ พูดและเขียนไดด ี ทําใหเกิดประโยชนตอ ตนเองและสว นรวม

6. วรรณคดไี ทยเปน มรดกของภาษาและวฒั นธรรมที่มคี ณุ คา เปนมรดกทางปญ ญาของคนไทย
แสดงถึงความรุงเรืองของวฒั นธรรมทางภาษา เปน การเชิดชูความเปนอารยะของชาติ

ผลการเรียนรทู ่คี าดหวัง

เมื่อศึกษาชดุ วชิ าแลว ผเู รยี นสามารถ
1. จับใจความสาํ คัญ และเลาเร่ืองได ตีความได อานในใจและอานออกเสียง วิเคราะห
วิจารณ ประเมินคาได เลอื กหนงั สอื และสารสนเทศไดแ ละมีมารยาทในการอานและมีนิสยั รกั การอา น
2. อธิบายการเขียนเบื้องตนได เขียนเรียงความ ยอความ เขียนจดหมาย เขียนโตแยง
เขียนรายงาน เขียนคาํ ขวัญ เขียนประกาศ เขียนเชิญชวน กรอกแบบรายการ แตงคําประพันธ
บอกคุณคา ของถอยคําภาษาและสามารถเลือกใชถอยคาํ ในการประพันธ เขียนอางอิง เขียนเลขไทย
ไดถ ูกตองสวยงาม
3. บอกหลกั เบอื้ งตน และจุดมงุ หมายของการฟง การดูและการพดู ได และสามารถพดู ในโอกาส
ตา ง ๆ ได

8 | ห น้ า

4. บอกลกั ษณะสําคัญของภาษาและการใชภ าษาในการสื่อการ ใชพ จนานกุ รมและสารานกุ รม
ในชีวติ ประจําวันได

5. บอกชนิดและหนาท่ีของคํา ประโยค และนําไปใชไ ดถ กู ตอง
6. ใชเคร่ืองหมายวรรคตอน อักษรยอ คาํ ราชาศัพท หลักการประชุม การอภิปราย
การโตว าที
7. บอกความหมายของวรรณคดีและวรรณกรรม องคประกอบและรปู แบบลักษณะเดน
ของวรรณคดีได
8. บอกความหมายของวรรณกรรมมขุ ปาฐะ และวรรณกรรมลายลักษณได
9. บอกความหมายและลกั ษณะเดน ของวรรณกรรมทองถน่ิ ประเภทรปู แบบของวรรณกรรมไทย
ปจ จุบนั ได
10. อานวรรณคดีและวรรณกรรม บอกแนวความคดิ คา นยิ ม คณุ คาหรือแสดงความคดิ เหน็ ได
11. บอกลักษณะสําคญั และคณุ คาของเพลงพ้นื บาน และบทกลอมเด็กพรอมทงั้ รองเพลงพน้ื บาน
และบทกลอมเดก็ ได

ขอบขา ยเนอื้ หา

บทท่ี 1 การฟง การดู
บทที่ 2 การพูด
บทที่ 3 การอา น
บทที่ 4 การเขยี น
บทท่ี 5 หลักการใชภาษา
บทที่ 6 วรรณคดี และวรรณกรรม
บทที่ 7 ภาษาไทยกบั การประกอบอาชพี

ห น้ า | 9

บทที่ 1 การฟง การดู

สาระสําคญั

การฟง การดู เปนทักษะสําคัญประการหน่ึงของการสื่อสารท่ีเราใชมากท่ีสุดท้ังเรื่องของ
การศึกษาเลา เรียน การประกอบอาชพี และการดําเนินชีวิตประจําวัน จึงจําเปนจะตองเขาใจหลักการ
เบ้ืองตน เพ่ือเปนพ้ืนฐานในการประยุกตใชในขั้นสูงขึ้นไป นอกจากน้ีตองพัฒนาทักษะเหลานี้ใหมี
ประสิทธิภาพโดยคาํ นึงถงึ มารยาทในการฟง และการดดู ว ย

ผลการเรียนรูท ่คี าดหวงั ผูเ รียนสามารถ

1. สรปุ ความจับประเด็นสาํ คญั ของเรอ่ื งทีฟ่ งและดู
2. วิเคราะหค วามนา เชือ่ ถือ จากการฟง และดสู อื่ โฆษณา และขา วสารประจําวนั อยางมี

เหตผุ ล
3. วเิ คราะหการใชน ้าํ เสียง กริ ิยา ทาทาง ถอยคําของผูพดู อยา งมีเหตุผล
4. ปฏิบตั ติ นเปนผมู มี ารยาทในการฟง และดู

ขอบขา ยเน้ือหา

เรอ่ื งท่ี 1 หลกั เบ้อื งตนของการฟง และการดู
เร่ืองท่ี 2 หลักการฟง เพื่อจบั ใจความสาํ คญั
เรื่องท่ี 3 หลกั การฟง การดู และการพูดอยา งมีวจิ ารณญาณ
เรื่องท่ี 4 การมมี ารยาทในการฟงและการดู

10 | ห น้ า

เร่อื งที่ 1 หลักเบื้องตน ของการฟงและการดู

หลักเบ้ืองตน ของการฟงและการดู

ความหมายของการฟง และการดู
การฟง และการดูหมายถงึ การรบั รเู ร่อื งราวตา ง ๆ จากแหลง ของเสยี งหรือภาพ หรือเหตุการณ
ซ่งึ เปนการฟงจากผพู ดู โดยตรง หรอื ฟง และดูผานอุปกรณ หรือสิ่งตาง ๆ แลวเกิดการรับรูและนําไปใช
ประโยชน โดยตอ งศกึ ษาจนเกดิ ความถกู ตอง วองไว ไดประสทิ ธิภาพ
หลกั การฟง และการดทู ่ดี ี

1. ตองรจู ุดมงุ หมายของการฟงและดู และตอ งจดบันทกึ เพอ่ื เตอื นความจํา
2. ตองฟงและดูโดยปราศจากอคติ เพือ่ การวิเคราะหวจิ ารณท ี่ตรงประเด็น
3. ใหค วามรวมมือในการฟง และดดู ว ยการรว มกจิ กรรม

จุดมงุ หมายของการฟง และการดู

การฟง มจี ดุ มงุ หมายที่สาํ คญั ดงั น้ี
1. ฟงเพอื่ จับใจความสําคัญไดว า เรือ่ งท่ีฟงนน้ั เปน เรื่องเก่ียวกบั อะไร เกิดขึ้นทีไ่ หน เมือ่ ไร หรือ
ใครทาํ อะไร ทไี่ หน เมื่อไร
2. ฟงเพื่อจบั ใจความโดยละเอยี ด ผูฟงตอ งมสี มาธใิ นการฟง และอาจตองมีการบันทึกยอเพ่ือ
ชวยความจํา
3. ฟงเพื่อหาเหตุผลมาโตแยงหรือคลอยตาม ผูฟงตองตั้งใจฟงเปนพิเศษ และตองใช
วิจารณญาณพิจารณาวาเรื่องท่ีฟงนั้นมีอะไรเปนขอเท็จจริง อะไรเปนขอคิดเห็น และมีความถูกตอง
มีเหตุผลนาเชือ่ ถือมากนอ ยเพยี งใด ซึ่งผูฟง ควรพจิ ารณาเร่ืองราวท่ีฟง ดว ยใจเปน ธรรม
4. ฟงเพื่อเกดิ ความเพลดิ เพลิน และซาบซึ้ง ในคุณคาของวรรณคดี คติธรรม และดนตรี ผูฟง
ตอ งมีความรูในเรอื่ งทฟี่ ง เขา ใจคําศัพท สัญลกั ษณตา ง ๆ และมคี วามสามารถในการตีความ เพ่ือใหเกิด
ความไพเราะซาบซ้ึงในรสของภาษา
5. ฟง เพือ่ สง เสริมจนิ ตนาการ และความคดิ สรางสรรค เปนความคิดท่ีเกิดข้ึนขณะท่ีฟง หรือ
หลงั จากการฟง ซ่ึงอาจจะออกมาในรูปของงานประพันธ งานศลิ ปะ หรือการพูด
การดูมีจดุ มุงหมายทส่ี ําคญั ดังนี้
1. ดูเพ่อื ใหรู เปน การดูเพ่ือใหเปน คนทันโลกทนั เหตกุ ารณ
2. ดูเพื่อศึกษาหาความรู เปนการดูที่ชวยสงเสริมการอาน หรือการเรียนใหมีความรูมากข้ึน
หรือมคี วามชัดเจนลุมลึกขนึ้
3. ดูเพอ่ื ความเพลิดเพลนิ เชน ละคร เกมโชว มวิ สคิ วดิ ีโอ

ห น้ า | 11

4. ดเู พอื่ ยกระดบั จติ ใจ เปนการดทู จ่ี ะทาํ ใหจ ติ ใจเบิกบานและละเอยี ดออ น เขาถงึ ธรรมชาติ
และสจั ธรรม ไดแก การชมธรรมชาติ การชมโขน ละคร การดูรายการเก่ยี วกบั ธรรมะ การดูกีฬา

เรื่องท่ี 2 หลกั การฟง เพื่อจับใจความสาํ คญั

การฟง เพือ่ จบั ใจความสาํ คัญ เปนการฟง เพื่อความรู ผูฟง ตองตั้งใจฟง และพยายามสรุป เนื้อหา
โดยมหี ลักการสาํ คัญดงั นี้

1. มสี มาธดิ ี ตัง้ ใจฟง ตดิ ตามเร่อื ง
2. ฟงใหเขาใจและลําดับเหตุการณใหดีวา เร่ืองท่ีฟงเปนเร่ืองของอะไร ใครทําอะไร ท่ีไหน
อยา งไร
3. แยกใหอ อกวา ตอนใดเปนใจความสาํ คัญ ตอนใดเปน สว นขยาย
4. บันทึกขอความสาํ คญั จากเรอ่ื งทฟี่ ง
ตวั อยาง การฟงเพื่อจับใจความสําคญั

1. จบั ใจความสําคัญจากบทรอยแกว

รอยแกว คือ ความเรียงท่ีสละสลวยไพเราะเหมาะเจาะดวยเสียงและความหมาย แตไม
กําหนดระเบียบบัญญตั แิ หง ฉันทลกั ษณค ือไมจํากดั ครุ ลหุ ไมก ําหนดสมั ผสั

ตัวอยาง “เห็นกงจักรเปนดอกบัว” สุภาษิต “เห็นกงจักรเปนดอกบัว” นี้โดยมากรูจัก
ความหมายกันแพรหลายอยูแลว คือวา เห็นผิดเปนชอบ เชน ตัวอยาง เห็นเพ่ือนของตนคาฝนเถื่อน
หามเทาไรก็ไมฟงจนเพื่อนผูนั้นถูกจับเสียเงินเสียทองมากมาย เชนนี้มักกลาวติเตียนทานผูนั้นวา
“เห็นกงจักรเปนดอกบัว”
(ชุมนุมนิพนธ ของ อ.น.ก.)

ใจความสําคญั เหน็ กงจกั รเปน ดอกบวั คือเห็นผิดเปนชอบ
ตัวอยาง ครอบครัวของเราคนไทยสมัยกอน ผูชายก็ตองเปนหัวหนาครอบครัว ถามาจาก
ตระกลู ดมี ีวิชาความรูก ม็ กั รับราชการ เพราะคนไทยเรานิยมการรับราชการมีเงินเดือน มีบานเรือนของ
ตนเองไดก ม็ ี เชาเขาก็มี อยูกับบิดามารดาก็ไมนอย ไดเปนมรดกตกทอดกันก็มี ทรัพยสมบัติเหลานี้จะ
งอกเงยหรอื หมดไปก็อยทู ี่ภรรยาผูเปน แมบาน
(แมศ รีเรือน ของทิพยว าณี สนิทวงศ)
ใจความสาํ คัญ ครอบครัวไทยสมยั กอ น ผชู ายทม่ี คี วามรูนิยมรบั ราชการ ทรพั ยส มบตั ทิ ่มี จี ะ
เพม่ิ ข้นึ หรือหมดไปกอ็ ยทู ภ่ี รรยา

2. จบั ใจความสาํ คัญจากบทรอ ยกรอง

12 | ห น้ า

รอยกรอง คือ ถอ ยคําท่เี รียบเรียงใหเ ปน ระเบยี บตามบญั ญตั แิ หง ฉนั ทลักษณ คอื ตาํ ราวา
ดว ยการประพนั ธ เชน โคลง ฉนั ท กาพย กลอน

ตัวอยาง ฟง ขอความตอไปนีแ้ ลวจบั ใจความสาํ คญั (ครูหรือนักศึกษาเปนผอู า น)

นางกอดจบู ลบู หลังแลวสง่ั สอน อํานวยพรพลายนอ ยละหอ ยไห

พอไปดีศรสี วัสด์ิกาํ จดั ภัย จนเติบใหญย งิ่ ยวดไดบ วชเรยี น

ลูกผูช ายลายมือน้ันคอื ยศ เจา จงอตสาหท าํ สมา่ํ เสมียน

แลวพาลกู ออกมาขางทาเกวียน จะจากเจยี นใจขาดอนาถใจ

(กาํ เนิดพลายงาม ของ พระสุนทรโวหาร (ภ)ู

ใจความสาํ คญั การจากกนั ของแมล กู คือ นางวันทองกับพลายงาม นางวันทองอวยพรให

โอวาทและจากกันดวยความอาลัยอาวรณอยา งสุดซงึ้

ตวั อยาง การฟง บทรอ ยกรองเพอ่ื จับใจความสําคัญ (ครูอา นใหฟ ง )

ถึงบางแสนแลน สบายจรดชายหาด เดยี รดาษคนลงสรงสนาน

เสยี งเจ๊ียวจาวฉาวฉานา สาํ ราญ ลว นเบิกบานแชมชื่นร่นื ฤทยั

คลืน่ ซดั สาดฟาดฝง ดงั ซซู า ถึงแสงแดดแผดกลาหากลัวไม

เด็กกระโดดโลดเตนเลน นํ้าไป พวกผูใหญค อยเฝา เหมอื นเขา ยาม

เราหยุดพักกินกลางวนั กันท่ีน่ี ในรา นมีผูคนอยลู นหลาม

มอี าหารจีนไทยรสไมท ราม คนละชามอ่มิ แปลม าแคคอ

(นริ าศสัตหีบ พล.ร.ต.จวบ หงสกุล)

ฟง บทรอ ยกรองขา งบนแลวตอบคําถามตอ ไปน้ี

1. เรอ่ื งอะไร (เทีย่ วชายทะเล)

2. เก่ียวกบั ใคร (เดก็ และผใู หญ)

3. ทาํ อะไร (สงเสียงดงั วิ่งเลน ตามชายหาด)

4. ท่ีไหน (บางแสน)

5. เม่ือไร (ตอนกลางวนั )

ใจความสําคัญ เด็กและผูใหญไ ปเท่ียวบางแสน รบั ประทานอาหารกลางวัน เด็กเลนน้ํา

ผใู หญคอยเฝาสนุกสนานมาก

3. จบั ใจความสาํ คัญจากบทความ

บทความ คือ ขอเขียนซ่ึงอาจจะเปนรายงาน หรือการแสดงความคิดเห็น มักตีพิมพใน
หนังสือพมิ พ วารสาร สารานกุ รม เปน ตน

ห น้ า | 13

ตัวอยา ง ใครที่เคยกินไขเย่ียวมา คงประหลาดใจวา ทาํ ไมเรียกวาไขเยีย่ วมา ทงั้ ๆ ทต่ี ามปกติ
แลวใชขเี้ ถาจากถานไมผสมวตั ถุดบิ อน่ื ๆ พอกไขจนเกิดปฏิกริ ยิ าระหวา งสารทพ่ี อกกบั เนื้อไขจนเกิดวุนสี
ดํา ๆ เปน ไขเ ยย่ี วมาขน้ึ มา โดยไมได “เยี่ยวมา” สักกะหยดมากอนปฏิสนธิจนเปนไขกินอรอยแตก็นั่น
แหละ นา จะสันนิษฐานกนั ไดว า ตนตํารบั เดิมของการทําไขวุนดําเชนนี้ มาจากการเอาไขไปแชเยี่ยวมา
จรงิ ๆ และเจาฉี่มา นเี่ องท่ีทําปฏิกริ ิยากับไขจนเปน วุนขึน้ มา

ทวาในยคุ หลัง ๆ ชะรอยจะหาฉี่มา ลําบากหรือไมส ะดวก กเ็ ลยหาสูตรทาํ ทําไขป สสาวะมา
ใหมใหส ะดวกและงา ยดายรวมทง้ั ประหยัดเพราะไมตองเลย้ี งมาเอาฉีเ่ หมอื นเดิมก็เปนได

สวนรสชาติจะเหมือนตํารับเดิมหรือเปล่ียนแปลงประการใด ก็ยังไมมีใครพิสูจนหรือ
พยายามทําออกมาเทยี บเคียงกัน

ตดั ตอนจากหนังสือสยามรฐั ฉบบั วันท่ี 24 กมุ ภาพนั ธ 2530

ใจความสําคัญ ไขเ ยีย่ วมาไมไดใชเยี่ยวมา ในการทํา

4. จับใจความสาํ คญั จากขา ว

ขาว คือ คําบอกเลา เรือ่ งราวซึง่ โดยปกติมกั เปนเรื่องเกิดใหมห รอื เปนทน่ี าสนใจ
ตัวอยา ง ทศ่ี าลจังหวัดอุบลราชธานี พนกั งานอยั การจังหวัดเปนโจทกฟองนายวนั สันสงู โนน
อายุ 44 ป เปนจําเลย ฐานเมื่อวันที่ 30 ก.ค.30 ในเวลากลางวัน จําเลยไดบังอาจตัดฟนตนไมประดู
1 ตน ในเขตปาสงวนแหงชาติ และบังอาจแปรรูปไมประดูดังกลาว จํานวน 8 แผน ประมาณ 0.48
ลูกบาศกเ มตร และมไี มด งั กลา วไวครอบครอง เหตุเกิดท่ีตําบลนาจะหลวย อําเภอนาจะหลวย จังหวัด
อุบลราชธานี
ศาลจงั หวดั อุบลราชธานี มีคาํ พิพากษาวา จําเลยมคี วามผดิ พ.ร.บ.ปา สงวนแหง ชาติ พ.ร.บ.
ปาไม และประมวลกฎหมายอาญา รวมลงโทษ จาํ คุก 18 เดือน จําเลยใหก ารสารภาพขณะจบั กมุ เปน
ประโยชนแ กก ารพจิ ารณาอยบู าง จึงมีเหตุบรรเทาโทษ ลดโทษใหหนึ่งในส่ี คงจําคุก 13 เดือน 15 วนั
ของกลางรบิ
ใจความสําคญั ตดั ตนประดู 1 ตน ถกู จําคุกกวา 13 เดือน

14 | ห น้ า

เร่ืองท่ี 3 หลักการฟง การดู อยา งมวี ิจารณญาณ

ผทู ส่ี ามารถจะฟงและดไู ดอยางมีวจิ ารณญาณ จะตอ งมีความเขา ใจและสามารถปฏิบัตดิ งั น้ีได
1. การวิเคราะห คือ ความสามารถในการแยกขอเทจ็ จรงิ ออกจากขอคดิ เหน็ รวู า อะไรเปนอะไร
อะไรเปนเหตุอะไรเปนผล
ตวั อยาง
ปทผี่ านมาถึงแมการแขงขันธุรกิจกองทุนรวมสูง แตบริษัทวางกลยุทธดวยการแบงกลุมลูกคา
อยา งชดั เจน เพ่อื คดิ คน ผลติ ภณั ฑ และการบรกิ ารใหท่วั ถงึ รวมท้งั ตอบสนองความตองการลูกคาไดตรง
จุดเพราะเช่ือวา ลูกคามีความตองการและรบั ความเสย่ี งเทา กัน
ขอ คดิ เหน็ คอื ผพู ูดถอื วาลูกคา มีความตอ งการและรบั ความเส่ยี งเทากนั
2. การตคี วาม คอื ตอ งรูค วามหมายทแ่ี ฝงไวใ นใจเร่ืองหรือภาพน้นั ๆ
ตัวอยา ง
กองทุนไทยพาณชิ ยย ิ้มหนา บาน ผลงานทะลเุ ปาดันทรพั ยส นิ พุง
ย้มิ หนา บาน หมายถึง ยม้ิ อยา งมีความสุขมคี วามพงึ พอใจ
3. การประเมินคา เปนทักษะทีต่ อเน่ืองมาจากการวิเคราะหก ารตีความ การประเมินคาสง่ิ ใด ๆ
จะตอ งพิจารณาใหรอบดาน เชน จุดประสงค รูปแบบ ประเภทของสาร เชน ถาจะประเมินคุณคาของ
วรรณคดีตอ งดใู นเรอ่ื งคุณคา วรรณศิลป ดา นสงั คม เนื้อหาและนาํ ไปใชในชวี ติ ประจําวนั
4. การตัดสนิ ใจ คอื การวนิ ิจฉยั เพื่อประเมินคา อันนาํ ไปสูการตดั สินใจทีถ่ กู ตองวา ส่งิ ใดควร
เชื่อไมค วรเชือ่ ซ่ึงการตัดสนิ ใจทถ่ี ูกตอ งเปนเร่ืองสําคญั มากในชีวิตประจาํ วัน
5. การนาํ ไปประยกุ ตใ ชใ นชวี ติ ประจําวนั ทกั ษะนจี้ ะตอ งใชศ ิลปะและประสบการณข องแตล ะ
คนมาชว ยดว ย ซงึ่ การฟง มาก ดูมากกจ็ ะชว ยใหตัดสนิ ใจไมผ ิดพลาด

ห น้ า | 15

เร่ืองท่ี 4 มารยาทในการฟง การดู

มารยาทในการฟง และการดู

การฟงและการดูเปนกิจกรรมในการดําเนินชีวิตที่ทุกคนในสังคมมักจะตองเขาไปมีสวนรวม
เกือบทุกวนั การเปน ผมู มี ารยาทในการฟง ทด่ี ี นอกจากเปนการสรางบุคลิกภาพที่ดีใหกับตนเองแลวยัง
เปนส่ิงแสดงใหเห็นวาเปนผูไดรับการอบรมฝกฝนมาอยางดี เปนผูมีมารยาทในสังคม การท่ีทุกคนมี
มารยาทท่ีดีในการฟงและการดู ยังเปนการสรางระเบียบในการอยูรวมกันในสังคม ชวยลดปญหา
การขัดแยง และชวยเพม่ิ ประสิทธภิ าพในการฟง อีกดวย ผมู มี ารยาทในการฟงและดู ควรปฏิบตั ติ นดงั นี้

1. เม่อื ฟง อยูเ ฉพาะหนา ผูใหญ ควรฟง โดยสาํ รวมกริ ยิ ามารยาท
2. การฟง ในท่ปี ระชมุ ควรเขาไปนั่งกอนผูพ ดู เร่ิมพดู โดยนั่งทด่ี า นหนาใหเ ตม็ เสียกอ น และควร
ตั้งใจฟงจนจบเร่ือง
3. ฟง ดว ยใบหนา ย้มิ แยมแจม ใสเปนกันเองกบั ผูพูด ปรบมือเม่ือมีการแนะนําตัวผูพูดและเม่ือ
ผพู ดู พูดจบ
4. เมอื่ ฟง ในทป่ี ระชุม ตอ งตัง้ ใจฟง และจดบันทกึ ขอความทส่ี นใจ หรอื ขอ ความท่สี าํ คญั หากมี
ขอสงสยั เก็บไวถามเมื่อมีโอกาสและถามดว ยกริ ยิ าสภุ าพ
5. เมือ่ ไปดูละคร ภาพยนตร หรือฟงดนตรี ไมควรสรางความรําคาญใหบุคคลอ่ืน ควรรักษา
มารยาทและสาํ รวมกิริยา

16 | ห น้ า

กจิ กรรม บทที่ 1 การฟง การดู

กจิ กรรมท่ี 1 ใหผ เู รยี นตอบคาํ ถามตอ ไปน้ี
1.1 ความหมายของการฟง และการดู

....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................

1.2 บอกจดุ มงุ หมายของการฟง และการดู มา 3 ขอ
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................

กิจกรรมที่ 2 ใหผ เู รียนใชวจิ ารณญาณใหรอบคอบวา เมอ่ื ฟง ขอ ความโฆษณานแ้ี ลว นาเชื่อถอื หรือเปน
ความจริงมากนอ ย เพยี งไร

ครีมถนอมผิว ชวยใหผ วิ นม่ิ ผิวทม่ี รี ิ้วรอยเหีย่ วยน จะกลบั เตงตึง
เปลง ปล่ัง ผิวท่อี อนเยาวในวัยเด็กจะกลบั คืนมา คณุ สภุ าพสตรี
โปรดไววางใจ และเรียกใชครีมถนอมเนอ้ื

....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................

ห น้ า | 17

กิจกรรมที่ 3 ใหผ เู รยี นเลอื กคาํ ตอบทถี่ ูกตองเพยี งคําตอบเดยี ว
1. การฟง ทมี่ ปี ระสิทธภิ าพ คือการฟง ในขอใด
ก. จับสาระสําคญั ได
ข. จดบันทกึ ไดทัน
ค. ปราศจากอคติ
ง. มสี มาธใิ นการฟง
2. ขอ ใดคือลักษณะของการฟง ที่ดี
ก. แสดงสหี นา เม่อื สงสัยและรอถามเมอ่ื ผพู ดู พูดจบ
ข. ดวงตาจบั จอ งอยทู ผ่ี พู ูดแสดงความใสใจในคําพูดอยา งจรงิ จงั
ค. กวาดสายตาไปมาพรอ มกบั จอ งหนา และทกั ทวงขึน้ เมื่อไมเหน็ ดว ย
ง. สบตากบั ผพู ดู เปน ระยะๆ อยางเหมาะสมและเสรมิ หรอื โตแยง
ตามความเหมาะสม
3. การฟง ท่ที าํ ใหผ ฟู ง เกิดสตปิ ญ ญา หมายถงึ การฟง ลักษณะใด
ก. ฟง ดว ยความอยากรู
ข. ฟง ดว ยความตงั้ ใจ
ค. ฟงแลววเิ คราะหส าร
ง. ฟง เพื่อจับใจความสําคัญ
4. ความสามารถในการฟง ขอ ใดสาํ คัญทสี่ ุดสําหรบั ผเู รียน
ก. จดสิ่งทีฟ่ งไดค รบถวน
ข. จับสาระสําคญั ของเรอื่ งได
ค. ประเมินคา เรอื่ งท่ฟี งได
ง. จบั ความมงุ หมายของผพู ดู ได
5. บคุ คลในขอใดขาดมารยาทในการฟง มากทสี่ ดุ
ก. คุยกบั เพอ่ื นขณะทฟ่ี งผูอน่ื พดู
ข. ฟง ไปทานอาหารไปขณะทผี่ ูพดู พูด
ค. ไปถึงสถานที่ฟง หลังจากผพู ดู เร่มิ พดู แลว
ง. จดบันทกึ ขณะที่ฟงโดยไมมองผพู ูดเลย

18 | ห น้ า

บทท่ี 2 การพูด

สาระสาํ คัญ

การพูดเปนทักษะสงสารเพื่อรับรูเร่ืองราวตาง ๆ และถายทอดความรูและความคิดของเรา
ใหผูอ่ืนรับรู การสงสารจะประสบความสาํ เร็จ จําเปนตองจบั ประเด็นสําคัญเร่ืองท่ีจะพูดใหเหมาะสม
กับลักษณะโอกาส รวมทง้ั การมีมารยาทในการพูดจะทําใหสามารถส่ือสารดวยการพูดมีประสิทธิภาพ
ยิ่งขึน้

ผลการเรียนรทู ีค่ าดหวัง ผเู รยี นสามารถ

1. พูดนําเสนอเพื่อความรู ความคิดเห็น สรางความเขาใจ โนมนาวใจ ปฏิเสธ เจรจาตอรอง
ดว ยภาษากิรยิ าทาทางที่สภุ าพ

2. ปฏบิ ตั ติ นเปนผูมมี ารยาทในการพูด

ขอบขา ยเน้อื หา

เรื่องที่ 1 สรปุ ความจับประเดน็ สําคญั ของเรื่องท่ีพูดได
เร่ืองท่ี 2 การพดู ในโอกาสตา ง ๆ
เรอ่ื งที่ 3 มารยาทในการพูด

ห น้ า | 19

เร่ืองท่ี 1 สรปุ ความ จบั ประเดน็ สาํ คญั ของเรือ่ งท่พี ดู

การพดู เปนทกั ษะหนง่ึ ของการสอื่ สาร การพูดคือการเปลงเสยี งออกมาเปน ถอ ยคาํ หรอื ขอความ
ตาง ๆ เพ่ือติดตอส่ือสารใหผูพูดและผูฟงเขาใจเรื่องราวตาง ๆ การพูดเปนการส่ือความหมายโดยใช
ภาษาเสียง กิริยาทาทางตาง ๆ เพื่อถายทอดความรูและความรูสึก รวมท้ังความคิดเห็นของผูพูดใหผูฟง
ไดร บั รู และเขา ใจตามความมุงหมาย ของผูฟง เปน เกณฑ

องคประกอบของการพดู ประกอบดว ย

1. ผพู ดู คอื ผทู ่ีมีจดุ มงุ หมายสําคัญทจี่ ะเสนอความรคู วามคดิ เหน็ เพอื่ ใหผฟู ง ไดรับรูและเขาใจ
โดยใชศิลปะการพูดอยางมีหลกั เกณฑ และฝก ปฏิบัตอิ ยเู ปน ประจํา

2. เนอ้ื เร่ือง คือ เรื่องราวที่ผูพูดนําเสนอเปนความรูหรือความคิดเห็นใหผูฟงไดรับรูอยาง
เหมาะสม

3. ผฟู ง คือ ผูรับฟงเร่ืองราวตาง ๆ ที่ผูพูดนําเสนอซ่ึงผูฟงตองมีหลักเกณฑและมารยาท
ในการฟง

นอกจากนี้ผูพูดยังควรมีการใชส่ือ หรืออุปกรณตาง ๆ ประกอบการพูดเพ่ือใหผูฟงมีความรู
ความเขาใจยงิ่ ขึน้ สือ่ ตาง ๆ อาจเปน แผนภาพ ปายนิเทศ เทปบันทึกเสียง หรือ วีดิทัศน เปนตน และ
ส่งิ ทสี่ าํ คญั คือผพู ูดตอ งคํานงึ ถงึ โอกาสในการพดู เวลาและสภาพแวดลอ มที่เกี่ยวของกับการพูด เพ่ือให
การพดู น้ันเกดิ ประสทิ ธิภาพมากย่งิ ข้ึน

การพดู ท่ดี ี คือ การส่อื ความหมายทีด่ นี น้ั ยอมส่ือความเขาใจกับใคร ๆ ไดตรงตามวัตถุประสงค
ของผพู ูด การทผี่ ฟู ง ฟงแลว พึงพอใจ สนใจ เกดิ ความศรทั ธาเลื่อมใสผูพูด เรยี กวาผูนัน้ มีศลิ ปะในการพดู

ลักษณะการพดู ท่ีดี มีดังนี้
1. มีบุคลิกภาพท่ีดี การฟงคนอื่นพูดน้ันเราไมไดฟงแตเพียงเสียงพูด แตเราจะตองดูการพูด
ดูบุคลิกภาพของเขาดวย บุคลิกภาพของผูพูดมีสวนท่ีจะทําใหผูฟงสนใจ ศรัทธาตัวผูพูด บุคลิกภาพ
ไดแก รูปราง หนา ตา ทา ทาง การยืน การนั่ง การเดนิ ใบหนาทย่ี ิม้ แยม ตลอดจนอากปั กริ ิยาทแี่ สดงออก
ในขณะท่ีพูดอยา งเหมาะสมดว ย

20 | ห น้ า

2. มคี วามเช่อื ม่นั ในตนเองดี ผูพูดจะตองเตรียมตัวลวงหนา ฝกซอมการพูดใหคลองสามารถ
จดจําเร่ืองทพี่ ูดได ควบคุมอารมณได ไมตื่นเตน ประหมา หรอื ลกุ ลลี้ ุกลน รบี รอนจนทําใหเสยี บุคลกิ

3. พูดใหตรงประเด็น พูดในเร่ืองที่กําหนดไว ไมนอกเร่ือง พูดอยางมีจุดมุงหมายมุงใหผูฟง
ฟงแลวเขา ใจ ตรงตามวัตถปุ ระสงคท ผี่ ูพดู ตอ งการ

4. ตองใชภ าษาท่ีเหมาะสมกบั ระดับผฟู ง ตามปกตินิยมใชภาษาธรรมดา สุภาพ สน้ั ๆ กะทดั รัด
สอ่ื ความเขาใจไดง า ย หลีกเล่ยี งสาํ นวนโลดโผน ศพั ทเ ทคนคิ หรือสาํ นวนทีไ่ มไดม าตรฐาน

5. ตอ งคํานงึ ถงึ ผูฟง ผูพดู ตอ งทราบวา ผูฟงเปน ใคร เพศ วยั อาชพี ระดับการศึกษา ความสนใจ
ความเชื่อถือเปนอยางไร เพ่ือจะไดพูดใหถูกกับสภาพของผูฟง หลีกเล่ียงการแสดงความคิดเห็นและ
ความเช่ือท่ขี ัดแยง กบั ผูฟง

6. มีมารยาทในการพดู ผูพ ดู ตอ งพจิ ารณาเลือกใชถอยคําท่ีถูกตองเหมาะสมกับกาลเทศะและ
บุคคลเพอื่ แสดงถึงความมมี ารยาทท่ดี แี ละใหเกียรตผิ ูฟง

การสรุปความ จบั ประเด็นสาํ คัญของเรื่องที่พูด
1. ผพู ูดจะตองทราบรายละเอยี ดของผูฟงดังน้ี

1.1 เปน ชายหรอื หญิง
1.2 อายุ
1.3 การศกึ ษา
1.4 อาชพี
เปน เบือ้ งตนเพือ่ มากําหนดเนอ้ื หาสาระที่จะพดู ใหเ หมาะสมกับผฟู ง
2. ผูพูดตองมีวัตถุประสงคท่ีจะพูด จะเปนการพูดวิชาการ เพื่อความบันเทิง หรือเพื่อสั่งสอน
เปนตน
3. เนื้อหาสาระ ผูพูดอาจเพียงกําหนดหัวขอ แตเมื่อพูดจริงจะตองอธิบายเพิ่มเติม อาจ
เปนตวั อยา ง อาจเปนประสบการณ ที่จะเลาใหผ ฟู งไดฟง
ผูฟงจะสรุปความเรอ่ื งท่ีรบั ฟง ได หากผพู ดู พดู มสี าระสําคญั และมกี ารเตรยี มตวั ทีจ่ ะพูดมาอยา งดี

ห น้ า | 21

เรอื่ งท่ี 2 การพดู ในโอกาสตาง ๆ

การพดู เปน การสื่อสารท่ีทําใหผูฟงไดรับทราบเนื้อหารายละเอียดของสารไดโดยตรงหากเปน
การส่ือสารในลักษณะการสนทนาโดยตรงก็ยอมทําใหเห็นอากัปกิริยาตอกันเปนการเสริมสราง
ความเขาใจมากยิ่งขึ้น การพูดมีหลายลักษณะ ไดแก การพูดอภิปราย พูดแนะนําตนเอง พูดกลาว
ตอนรับ พูดกลาวขอบคุณ พูดโนมนาวใจ เปนตน จะมีรูปแบบนําเสนอในหลายลักษณะ เชน
การนาํ เสนอเพอ่ื ตงั้ ขอสงั เกต การแสดงความคิดเห็นเพื่อตั้งขอเท็จจริง การโตแยง และการประเมินคา
เปนตน

ความสําคัญของการพูด

การพูดมคี วามสาํ คญั ดงั น้ี
1. การพดู ทําใหเ กดิ ความเขา ใจในประเด็นของการส่ือสารตาง ๆ ท้ังการสื่อสารเพื่อใหความรู
ทางวชิ าการ การสนทนาในชีวิตประจําวัน หรือการพูดในรูปแบบตาง ๆ ยอมทําใหผูฟงเขาใจประเด็น
เกิดความคดิ สรา งสรรคน าํ ไปสูการปฏิบตั ิไดถ กู ตอ ง
2. การพูดสามารถโนม นา วจติ ใจของผูฟง ใหค ลอ ยตามเพื่อเปลย่ี นความเชื่อ หรอื ทัศนคตติ า ง ๆ
เพ่ือใหเกิดการปฏิบัติส่ิงตาง ๆ อยางมีหลักเกณฑมีความถูกตอง ซ่ึงผูฟงตองใชวิจารณญาณใน
การพจิ ารณาเร่อื งราวทผ่ี พู ดู เสนอสารในลกั ษณะตาง ๆ อยา งมีเหตุผล
3. การพูดทาํ ใหเกิดความเพลิดเพลิน โดยเฉพาะการพูดที่มุงเนนเร่ืองการบันเทิงกอใหเกิด
ความสนุกสนาน ทําใหผ ฟู ง ไดร บั ความรดู วยเชนกัน
4. การพูดมีประโยชนท ่ีชวยดาํ รงสงั คม ใชภาษาพดู จาทักทาย เปนการสรางมนุษยสัมพันธแก
บุคคลในสงั คม การพูดยงั เปนการสือ่ สารเพอื่ เผยแพรความรูค วามคิดใหผูฟงปฏิบัติ เพ่ือใหเกิดความสุข
สงบในสังคม

22 | ห น้ า

การพดู ในโอกาสตาง ๆ

1. การพูดแนะนําตนเอง
การพูดแนะนําตนเอง เปนการพูดท่ีแทรกอยูกับการพูดในลักษณะตาง ๆ เปนพ้ืนฐาน

เบื้องตนที่จะทาํ ใหผ ฟู ง มคี วามรเู กีย่ วกับผูพ ดู การแนะนาํ ตนเองจะใหร ายละเอยี ดแตกตางกันไปตาม
ลกั ษณะของการพูด

1. การพดู แนะนําตนเองในกลมุ ของผูเรียน ควรระบุรายละเอียด ช่ือ-นามสกุล การศึกษา
สถานศกึ ษา ที่อยปู จ จุบัน ภมู ิลําเนาเดมิ ความถนัด งานอดเิ รก

2. การพูดแนะนําตนเองเพ่อื เขาปฏิบตั ิงาน ควรระบุ ช่ือ – นามสกุล รายละเอียดเกี่ยวกับ
การศึกษาตาํ แหนง หนาทที่ จ่ี ะเขามาปฏบิ ัตงิ าน ระยะเวลาท่จี ะเร่มิ ปฏิบัตหิ นา ที่

3. การแนะนําบุคคลอ่ืนในสังคมหรือท่ีประชุม ควรใหรายละเอียด ช่ือ – นามสกุล
ผทู เ่ี ราแนะนําความสามารถของผทู เี่ ราแนะนาํ การแนะนําบคุ คลใหผอู นื่ รจู กั ตองใชคาํ พดู เพ่อื สรางไมตรี
ท่ดี รี ะหวางบคุ คลท้ังสองฝาย

2. การกลาวตอ นรับ
การกลา วตอ นรับเปน การกลา วเพือ่ บอกความรูสึกท่มี ตี อผทู มี่ าโดย
1. กลา วถึงความยนิ ดีของการเปน เจา ของสถานท่ี
2. กลาวยกยองผูมาเยือน เชน เปนใคร มีผลงานดีเดนอะไร มีความสัมพันธอยางไรกับ

ผูต อ นรับ
3. แสดงความยินดีทีใ่ หการตอนรับ
4. ขออภัยหากมีสงิ่ ใดบกพรอ ง และหวังวา จะกลบั มาเยยี่ มอกี

3. การกลา วอวยพร
โอกาสท่ีกลาวอวยพรมีหลายโอกาส เชน การกลาวอวยพรวันเกิด วันปใหม ข้ึนบานใหม

การอวยพรคบู าวสาว หรือในโอกาสท่จี ะมกี ารโยกยา ยอาํ ลาไปรบั ตําแหนง ใหม ฯลฯ
หลักการกลา วอวยพร มขี อ ปฏิบตั ทิ ค่ี วรจาํ ดงั นี้
1. ควรกลา วถึงโอกาสและวนั สาํ คญั นน้ั ๆ ทีไ่ ดม าอวยพรวา เปนวันสําคญั อยางไร ในโอกาส

ดอี ยา งไร มีความหมายตอเจาภาพหรอื การจดั งานนั้นอยางไร
2. ควรใชค ําพดู ทส่ี ุภาพ ไพเราะ ถูกตอ ง เหมาะสมกับกลุมผฟู ง
3. ควรกลาวใหสั้นๆ ใชค ําพูดงา ยๆ ฟง เขาใจดี กะทดั รัด กระชบั ความ นา ประทบั ใจ
4. ควรกลา วถึงความสมั พนั ธระหวางผอู วยพรกบั เจาภาพ กลาวใหเกยี รติ ชมเชยในความดี

ของเจาภาพ และแสดงความปรารถนาดีท่ีมตี อ เจาภาพ
5. ควรใชคําพดู อวยพรใหถูกตอง หากเปนการอวยพรผูใหญ นิยมอางสิ่งศักดิ์สิทธท์ิ ี่เคารพ

นบั ถือมาประทานพร

ห น้ า | 23

4. การกลาวขอบคุณ
การกลาวขอบคุณเปนการแสดงน้ําใจไมตรี หรือความดีที่ผูอื่นกระทําให เชน ขอบคุณ

วิทยากรท่บี รรยายดังนี้
1. ควรกลาวขอบคณุ วทิ ยากรใหเ กยี รตบิ รรยาย
2. มีการสรุปเรื่องทว่ี ทิ ยากรบรรยายจบไปอยา งสนั้ ๆ ไดใจความ
3. ควรกลาวถึงคณุ คาของเรอื่ งที่ฟงและประโยชนทีไ่ ดรบั จากการบรรยาย
4. กลา วใหมีความหวังจะไดรบั เกยี รติจากวทิ ยากรอกี ในโอกาสตอไป
5. กลา วขอบคณุ วิทยากรอีกครัง้ ในตอนทา ย

5. การพดู ใหโอวาท
การพดู ใหโ อวาท จะมีลกั ษณะดังน้ี
1. กลา วถึงความสําคญั และโอกาสท่มี ากลาวใหโอวาทวา มคี วามสาํ คญั อยางไร
2. พดู ใหต รงประเด็น เลอื กประเด็นสําคญั ๆ ท่ีมคี วามหมายแกผรู บั โอวาท
3. ควรมขี อแนะนาํ ตักเตือน และเสนอแนะประสบการณท ีม่ ปี ระโยชน
4. ควรพูดช้แี จงและเกลย้ี กลอ มใหผฟู ง ตระหนกั และนาํ โอวาทไปใชใ หเ กิดประโยชนไ ดอ ยา งแทจริง
5. กลา วส้ัน ๆ ไดใจความดี ตอนทายของการใหโ อวาทกค็ วรกลา วอวยพรทีป่ ระทบั ใจ

การพดู แสดงความคิดเหน็

การพูดเพ่ือแสดงความรแู ละความคิดเหน็ ไดแ ก การพูดอภิปราย การรายงาน การสือ่ ขาว และ
การสนทนาความรู เปนตน ซงึ่ การพดู ตา ง ๆ เหลา น้ีมีแนวทางดงั นี้

1. ศกึ ษารายละเอยี ดเนือ้ หา โดยคํานึงถึงเน้ือหาตามจุดประสงคที่จะพูด เพ่ือใหรายละเอียด
ทถี่ ูกตองตรงประเด็นตามทตี่ อ งการเสนอความรู

2. วิเคราะหเรอื่ งราวอยา งมีหลกั เกณฑ โดยพิจารณาแยกแยะออกเปนสวน ๆ เพ่ือทําความเขาใจ
แตละสว นใหแจมแจง และตองคาํ นงึ ถึงความสัมพันธเกี่ยวเนอื่ งกนั ของแตละสวน

3. ประเมินคาเรื่องทจี่ ะพูด
4. ใชภาษาอยางเหมาะสม มีการเรียงลําดับใจความท่ีดี แบงเน้ือหาเปนเรื่องเปนตอน
ใชตัวอยางประกอบการพดู มกี ารเปรียบเทยี บเพ่ือใหผฟู ง เห็นภาพพจนไดอยา งชัดเจน มีการยาํ้ ความ
เพอ่ื เนน สาระสําคญั รวมท้งั ยกโวหารคําคมมาประกอบเพอื่ สรา งความเขา ใจ และเกิดความประทับใจ
ย่ิงข้ึน

24 | ห น้ า

เรือ่ งที่ 3 มารยาทในการพูด

การพูดท่ีดีไมว าจะเปนการพดู ในโอกาสใด ผูพดู จะตองคํานึงถึงมารยาทในการพูด ซึ่งจะชวย
สรางความช่นื ชมจากผฟู ง มีผลใหการพดู แตล ะคร้งั ประสบความสําเร็จตามวตั ถปุ ระสงคทตี่ ง้ั ไว มารยาท
ในการพูดสรุปไดดังน้ี

1. เรื่องท่พี ูดน้นั ควรเปนเร่ืองทีท่ ง้ั สองฝายสนใจรว มกนั หรืออยูในความสนใจของคนทั่วไป
2. พูดใหตรงประเด็นจะออกนอกเรอื่ งบางก็เพยี งเลก็ นอย
3. ไมถามเร่อื งสวนตัว ซงึ่ จะทําใหอ กี ฝายหนึง่ รูส ึกอดึ อัดใจ หรอื ลําบากใจในการตอบ
4. ตอ งคํานงึ ถึงสถานการณและโอกาส เชน ไมพูดเรอ่ื งเศรา เรื่องท่นี ารังเกียจ ขณะรับประทาน
อาหารหรืองานมงคล
5. สรางบรรยากาศทด่ี ี ยม้ิ แยม แจม ใสและสนใจเร่อื งท่กี าํ ลงั พูด
6. ไมแสดงกิรยิ าอนั ไมสมควรในขณะท่พี ูด เชน ลวง แคะ แกะ เกา สวนใดสว นหน่งึ ของรา งกาย
7. หลีกเลี่ยงการกลาวรา ย การนนิ ทาผอู ื่น ไมยกตนขมทาน
8. พูดใหมีเสยี งดงั พอไดยินกันท่วั ไมพูดตะโกน หรอื เบาจนกลายเปน กระซบิ กระซาบ
9. พดู ดว ยถอยคาํ วาจาทส่ี ุภาพ
10.พยายามรกั ษาอารมณใ นขณะพูดใหเ ปนปกติ
11.หากนาํ คาํ กลาวหรือมีการอางอิงคําพูดของผูใดควรระบุนามหรือแหลงท่ีมา เพื่อใหเปน
เกยี รติแกบ ุคคลทกี่ ลา วถงึ
12.หากพูดในขณะท่ผี ูอ่นื กาํ ลงั พูดอยูควรกลา วขอโทษ
13.ไมพดู คุยกนั ขามศีรษะผอู ่นื
จากมารยาทในการพูดทั้ง 13 ขอ ผูเรยี นควรจะนาํ ไปปฏิบตั ไิ ดใ นชีวิตประจําวนั

ห น้ า | 25

กิจกรรมบทท่ี 2 การพูด

กิจกรรมที่ 1 ใหผูเรียนเลอื กคําตอบที่ถกู ท่ีสดุ เพียงขอ เดียว

1. ขอ ใดไมใชองคป ระกอบสําคญั ของการพูด

ก. ผูพูด ข. ผูฟง

ค. สาระที่พดู ง. อปุ กรณป ระกอบการพดู

2. ขอ ใดเปนการพูดแบบเปน ทางการ

ก. พูดกบั พ่ีนอ ง ข. พดู บรรยายใหค วามรู

ค. พูดกับเพอ่ื นรว มงาน ง. พูดในงานสงั สรรค

3. สิง่ ทส่ี าํ คญั ท่สี ดุ ทผ่ี พู ดู ควรเตรียมลวงหนา คือขอ ใด

ก. การแตงกาย ข. การฝกซอม

ค. การเตรยี มตนฉบบั พูด ง. การใชเ สยี งและทาทาง

4. การพูดแสดงความคิดเห็น คือการพดู ในลักษณะใด

ก. พูดทักทาย ข. พูดแนะนําตวั

ค. พดู อภปิ ราย ง. พดู อวยพร

5. ขอ ใดเปนจุดมุงหมายในการพูดเพอ่ื หาเสียงเลือกต้ัง

ก. สรา งจนิ ตนาการ ข. ใหข อมูลความรู

ค. โนม นาวชกั จูง ง. ใหความเพลิดเพลิน

กิจกรรมท่ี 2 ใหผ เู รียนเขียนคําพดู ตามหัวขอตอไปน้ี
1. เขยี นคาํ ขอบคณุ สั้น ๆ ที่เพ่อื นคนหน่งึ เกบ็ กระเปาสตางคท ี่หลน หายมาใหเ รา
2. เขียนคาํ พูดอวยพรวันเกดิ ของเพอ่ื น
3. เขียนคํากลา วแสดงความยินดีในโอกาสท่เี พ่อื นสอบสัมภาษณเขาทาํ งานได
4. เขยี นคาํ แนะนําตนเองในกลุม ผูเรยี น

26 | ห น้ า

กิจกรรมที่ 3 ใหผ เู รยี นยกตัวอยางการกระทาํ ทไี่ มม ีมารยาทในการพูดมา 5 ตัวอยา ง
1. ..............................................................................................................................
2. ..............................................................................................................................
3. ..............................................................................................................................
4. ..............................................................................................................................
5. ..............................................................................................................................

กิจกรรมที่ 4 ใหผเู รยี นจัดทาํ ตนรางเร่ืองท่จี ะพูดในโอกาสดงั ตอ ไปนี้
1. กลา วอวยพรคูบ า ว – สาว ในงานเลีย้ งฉลองมงคลสมรส

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

2. กลาวตอนรบั ผูทีม่ าศึกษา – ดงู านในชุมชน
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………….……………...

3. กลาวขอบคุณวิทยากรในงานฝก อบรม
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………….…………………………...

ห น้ า | 27

บทที่ 3 การอาน

สาระสาํ คญั

การอานเปนทักษะทางภาษาที่สําคัญ และจําเปนอยางยิ่งในสังคมที่มีการเปลี่ยนแปลง
อยางรวดเร็วเชนปจจุบัน เพราะชวยใหสามารถรับรูขาวสารและเหตุการณตาง ๆ ของสังคม ชวยให
ปรับตวั ไดทันกับความเจรญิ กา วหนา ทางวิทยาการทุกสาขา เปน เคร่ืองมือสําคัญในการแสวงหาความรู
ท่ีแปลกใหม การอา นยงั ชว ยใหเ กดิ ความเพลิดเพลนิ การอา นจะประสบผลสาํ เรจ็ ตองสามารถจบั ใจความ
สําคญั วเิ คราะห วิจารณ และมมี ารยาทในการอา น

ผลการเรยี นรทู ค่ี าดหวัง ผูเรยี นสามารถ

1. อานในใจไดคลอ งและเร็ว
2. อานออกเสียงและอานทํานองเสนาะไดอ ยางถูกตอ งตามลักษณะคําประพนั ธ
3. วเิ คราะหแยกแยะขอเท็จจรงิ ขอคดิ เหน็ และจุดมุงหมายของเรอื่ งที่อา น
4. เลือกอา นหนงั สือ และส่ือสารสนเทศ เพอ่ื พฒั นาตนเอง
5. ปฏบิ ตั ติ นเปน ผูม มี ารยาทในการอาน และมีนสิ ยั รกั การอาน

ขอบขา ยเน้ือหา

เรอ่ื งที่ 1 การอา นในใจ
เรื่องที่ 2 การอานออกเสยี ง
เร่อื งที่ 3 การอา นจับใจความสําคญั
เรื่องท่ี 4 มารยาทในการอา น และนสิ ัยรกั การอาน

28 | ห น้ า

เร่อื งที่ 1 การอานในใจ

การอานในใจ หมายถึง การแปลตัวอักษรออกมาเปนความรู ความเขาใจ และความคิด
แลว นําไปใชอีกทอดอยางไมผ ิดพลาด โดยท่ัวไป จะเปนการอา นเพื่อความรู และความบันเทิง

จดุ ประสงคข องการอานในใจ

1. เพื่อจับใจความไดถ กู ตอ งและรวดเรว็
2. เพ่ือใหเ กดิ ความรู ความเขา ใจ และความคิดอยางกวางขวางและลกึ ซ้ึง
3. เพื่อใหเ กดิ ความเพลิดเพลนิ และเปนการใชเวลาวา งใหเกิดประโยชน
4. เพอ่ื ใหถ ายทอดสิง่ ท่อี านใหผ ูอ่นื รับรโู ดยไมผิดพลาด

หลกั การอานในใจ

1. ตัง้ จุดมุงหมาย วา จะตองอา นเพอ่ื อะไร อานเพอื่ ความรู หรือจะอา นเพอ่ื ความเพลดิ เพลนิ
2. ตง้ั สมาธิในการอา น ใหจ ดจออยกู บั หนงั สอื ทอ่ี า น จิตใจไมว อกแวกไปท่อี น่ื ซง่ึ จะทําใหอา นได
เรว็ และเขา ใจไดดี
3. ต้ังเปาการอานโดยกําหนดปริมาณทจี่ ะอานไวลวงหนา แลวจบั เวลาในการอานเพ่อื ท่จี ะ
พัฒนาการอา นครง้ั ตอ ไปใหเ รว็ ขึ้น
4. ไมอานหนังสือทีละคํา การอานกวาดสายตาใหกวางข้ึนอานใหครอบคลุมขอความที่อยู
ตอหนาอยา งเร็วไปเรื่อย ๆ
5. ลองถามตนเองวาเปนเรื่องเก่ียวกับอะไร เกิดกับใคร ท่ีไหน อยางไร ถาตอบไดแปลวา
เขา ใจ แตถ าตอบไมไดกต็ อ งกลบั ไปอา นใหม
6. จับใจความสําคญั ใหได และบันทึกเปนความรูความเขา ใจ และความคดิ ไวเพราะจะทําใหจะ
จาํ เร่อื งทอ่ี านไดอ ยา งแมนยาํ และสามารถนําไปใชป ระโยชนไ ดท ันที

ห น้ า | 29

เรอ่ื งที่ 2 การอา นออกเสียง

การอานออกเสียง หมายถึง การอานท่ีผูอื่นสามารถไดยินเสียงอานดวยการออกเสียง
มักไมนิยมอานเพ่ือการรับสารโดยตรงเพียงคนเดียว เวนแตในบางคร้ังเราอานบทประพันธเปน
ทวงทาํ นองเพ่อื ความไพเราะเพลิดเพลนิ สว นตวั แตส ว นใหญแ ลว การอา นออกเสยี งมกั เปน การอา นให
ผอู ่ืนฟง การอา นประเภทนมี้ หี ลายโอกาส คือ

1. การอา นออกเสียงเพือ่ บคุ คลในครอบครัวหรอื ผทู ่ีคุนเคย
เปน การอานท่ีไมเ ปนทางการ การอา นเพอ่ื บคุ คลในครอบครวั เชน อานนิทาน หนงั สอื พมิ พ

ขา ว จดหมาย ใบปลิว คาํ โฆษณา ใบประกาศ หนังสือวรรณคดีตาง ๆ เปนการเลาสูกันฟง อานเพื่อให
เพื่อนฟง อา นใหคนบางคนท่ีอา นหนังสอื ไมออกหรือมองไมเ ห็น เปน ตน

2. การอานออกเสียงทเี่ ปนทางการหรอื อา นในเร่ืองของหนา ทก่ี ารงาน
เปน การอานทีเ่ ปน ทางการ มรี ะเบียบแบบแผนในการอา นอยา งรดั กมุ กวา การอา นออกเสยี ง

เพอ่ื บคุ คลในครอบครวั หรอื อยทู ี่คนุ เคย เชน การอานในหองเรียน อานในท่ีประชุม อานในพิธีเปดงาน
อานคาํ ปราศรยั อา นสารในโอกาสทส่ี าํ คญั ตาง ๆ การอานของส่ือมวลชน เปนตน

การอานออกเสียงใหผูฟง จะตองอา นใหช ดั เจนถูกตองไดขอความครบถวนสมบูรณ มีลีลา
การอา นทน่ี าสนใจและนาติดตามฟงจนจบ

จุดมุง หมายในการอา นออกเสยี ง

1. เพื่อใหอานออกเสียงไดถูกตอ งตามอกั ขรวธิ ี
2. เพ่ือใหรูจักใชนํ้าเสียงบอกอารมณและความรูสึกใหสอดคลองกับเนื้อหาของ

เร่อื งที่อา น
3. เพื่อใหเ ขาใจเรอ่ื งที่อา นไดถ ูกตอง
4. เพอ่ื ใหผอู านมีความรแู ละเขา ใจในเน้ือเร่อื งทีอ่ า นไดอ ยางชดั เจน
5. เพื่อใหผ อู านและผฟู ง เกิดความเพลิดเพลิน
6. เพอ่ื ใหเ ปน การรับสารและสงสารอกี วิธีหน่ึง

30 | ห น้ า

หลกั การอา นออกเสยี ง

1. อานออกเสียงใหถ กู ตองและชัดเจน
2. อานใหฟงพอท่ผี ูฟง ไดย ินทว่ั ถึง
3. อา นใหเ ปน เสียงพูดโดยธรรมชาติ
4. รูจ กั ทอดจงั หวะและหยดุ หายใจเม่ือจบขอความตอนหนึง่ ๆ
5. อานใหเขาลักษณะของเนื้อเร่ือง เชน บทสนทนา ตองอานใหเหมือนการสนทนากัน

อานคาํ บรรยาย พรรณนาความรสู ึก หรือปาฐกถากอ็ า นใหเขา กบั ลักษณะของเร่ืองนน้ั ๆ
6. อานออกเสยี งและจงั หวะใหเ ปน ตามเนือ้ เรอ่ื ง เชน ดหุ รอื โกรธ ก็ทาํ เสียงแข็งและเรว็ ถาเปน

เรอื่ งเกย่ี วกับครา่ํ ครวญ ออนวอน ก็ทอดเสียงใหช า ลง เปน ตน
7. ถา เปนเรื่องรอ ยกรองตองคาํ นงึ ถงึ ส่ิงตอ ไปน้ดี ว ย

7.1 สัมผัสครุ ลหุ ตองอา นใหถ กู ตอ ง
7.2 เนน คาํ รับสัมผสั และอา นเออ้ื สัมผสั ใน เพอื่ เพม่ิ ความไพเราะ
7.3 อานใหถ ูกตองตามจงั หวะและทาํ นองนิยม ตามลักษณะของรอ ยกรองน้นั ๆ
ยังมีการอานออกเสียงอีกประการหน่ึง การอานทํานองเสนาะ เปนลักษณะการอาน
ออกเสียงที่มีจงั หวะทํานองและออกเสยี งสงู ต่ําเพ่ือใหเกิดความไพเราะ การอานทํานองเสนาะน้ีผูอาน
จะตองเขาใจลักษณะบังคับของคําประพันธแตละชนิดและรูวิธีอานออกเสียงสูงตาํ่ การทอดเสียง
การเออ้ื นเสยี ง ซึง่ เปนลกั ษณะเฉพาะของคําประพนั ธชนิดตางๆ ดวย การอานทํานองเสนาะนี้ เปน
มรดกทางวัฒนธรรมท่ีสืบทอดกนั มาชา นาน ซ่งึ เปน สง่ิ ทค่ี นไทยทุกคนควรภมู ิใจและรักษาวัฒนธรรม
ลาํ้ คานีไ้ วเพือ่ ถายทอดสบื ตอ กันไปชั่วลูกช่วั หลาน

การอานเรว็

คนที่มีนิสัยรักการอาน ยอมเปนผูที่มีความรอบรู มีความนึกคิดลึกซึ้งและกวางขวาง
ทั้งยังไดรับความบนั เทงิ ในชีวิตมากขึ้นอกี ดว ย

การอา นทีใ่ ชมากในชวี ิตประจาํ วัน คือการอา นในใจ เพราะสามารถอานไดรวดเร็ว ไมตองกังวล
กับการเปลง เสยี งกบั ตวั หนังสอื การอา นในใจท่ีดี ผูอานจะตองรจู ักใชสายตา กริ ยิ าทา ทาง มสี มาธิ ความ
ตง้ั ใจและกระบวนการอา นในใจ เชน การเขาใจความหมายของคํา รูจักคนหาความหมายของคํา หรือ
เดาความหมายได รูจักจับใจความแลวรูจักพิจารณาตาม รวมทั้งตองเปนผูที่สามารถอานไดรวดเร็ว
อีกดว ย

ห น้ า | 31

เพอื่ เปน การทดสอบตนเองวา สามารถอานหนงั สือไดเรว็ หรือไม
ใหผูเรยี นอานขอความตอไปน้ี แลว จบั ใจความของเร่อื งโดยใชเ วลา 8 นาที

ลมเหนอื

ลมทงุ นาหอมกลิ่นฟางขาวพัดรวยรนิ อยูร อบตัว นชุ ลกู สาวครูปรีชาว่งิ มาบอกพอ วา
“พอ คะ นชุ ขอไปดเู ขาแลกขา วท่บี านจําเนียรนะคะ”
“บา นจําเนียรไหน”
“บา นจําเนยี รที่มตี นมะขามโนนไงคะ มีคนเขาเอาของเยอะแยะมาแลกขา ว นุชไปนะพอ”
“เดี๋ยวกอน”
“โธ พอ นุชชาไมไ ด นุชจะไปชว ยจําเนยี รเขาแลกเสือ้ ประเดี๋ยวจําเนียรก็อดไดเสอ้ื สวยๆ หรอก”
ผมชะเงอ ดูท่บี านหลงั หนึ่ง อยเู กือบกลางทงุ นา บริเวณบา นลอมดว ยกอไผ ผมเห็นคนเปนกลมุ ๆ
ยนื อยกู ลางบานนน้ั นุชเหน็ ผมมองอยางอยากรูอยากเหน็ จึงเอย วา
“พโ่ี ชคไปกบั หนไู หมละ ”
“เออ โชคไปเปน เพ่ือนนองก็ดีนะ แดดรอนอยางน้ีหาหมวกใสสักใบเถอะ ประเดี๋ยวจะเปน
ไข” ครปู รชี าพดู
“นุชไมม ีหมวก”
“เออ...เอาผา ขาวมาของพอ ไป” ครปู รชี าสง ผาขาวมาใหลูกสาว นุชไดผาก็เอามาเคียนหัวแลว
ออกว่ิงนําหนาผมไป
ผมเห็นคนๆ หน่งึ แตงตัวแปลกไปกวา ชาวนา ท่ีวาแปลกก็คือเขาใสเส้ือนุงกางเกงเหมือนคนใน
จงั หวดั อยูต รงกลาง ขางหนา มหี าบใสสิ่งของเครื่องใช เชน เสือ้ ผา หมออะลมู เิ นยี ม เปน ตน
วันนผี้ มเหน็ พอ ของจาํ เนยี รยอมแลกขาวเปลอื กสองถงั กบั เสือ้ ผา ดอกสีสดใสใหจ ําเนยี รตวั หนึ่ง
ปา แมนยอมเสียขา วเปลือกถังหนึง่ แลกกบั แกว นา้ํ 3 ใบ
ผมกลบั มาเลา ใหค รปู รีชาฟง ครปู รีชากถ็ อนหายใจยาวพดู วา
“คนพวกนแ้ี หละเปนเหลอื บคอยดดู เลือดชาวนา”
“เขาเห็นจาํ เนยี รอยากไดเส้ือผา เลยจะเอาขาวเปลือกต้ัง 2 ถังแลกกับเส้ือตัวเดียว ผมวาเสื้อ
ตัวนน้ั ราคาไมก ี่บาทหรอกครับ”
“โธครถู งึ วา พวกนเี้ ปนเหลือบไงละ เอาเปรียบกนั เกนิ ไป”
“แตพวกนน้ั ไปยอมแลกกบั เขาเอง” ผมพูดเสยี งออน
“ก็เพราะง้ันนะซิ ครูถึงหนักใจแทน โชคคิดดูสิวากวาจะทํานาไดขาวถังหนึ่งนะ หมดแรงไป
เทา ไรมนั คุม กันไหมละ ”
“ทาํ ไมชาวนาถงึ โง...”
“ไมใ ช” ครปู รีชาขดั ขึ้น “ไมไ ดโ ง แตไ มทนั เลหเ หลยี่ มพอคา ตา งหากละ”
“ครบู อกแลว บอกอกี บอกจนไมรจู ะบอกยังไงแลว ”

32 | ห น้ า

“ไมเ ชอ่ื ครูหรอื ครบั ”
“พูดไมถูก อยางพอจําเนียรน่ันแกรูดีวาอะไรเปนอะไร หากแลกขาวนะยังดีกวาพวกอื่นนะ
น่นั ไงละมากันเปนแถว” ครูปรีชาช้ีใหผมดู คนข่ีจักรยานตามกันเปนแถว แทบทุกคนสวมหมวกกะโล
มไี มกลม ๆ ขนาดแขนผูกตดิ รถจักรยานมาดว ย
“ใครครับ” ผมสงสยั
“พวกพอ คาคนกลางตวั จริง” ครูปรชี าตอบเสยี งตํ่า “เปนพวกนายหนารับซอ้ื ขา วใหโ รงสี อีกที
หนงึ่ เธอเห็นไมทอนกลมน่ันไหมละ”
“ครับ”
“ไมนั้นแหละเขาเอาไวร ดี ขาวเปลอื กดูเมล็ดกอนตีราคา”
“ทาํ ไมตอ งตรี าคาดวยเลา ”
“เพราะวาขาวท่ีชาวนาทําไดมีคุณภาพตาง ๆ กันนะสิโชค นี่แหละเปนโอกาสใหพอคามี
ชอ งทางกดราคาขาวละ”
“เขาทํายงั ไงครบั ”
“เขาจะรีดขา วดู ถาไดข า วเมล็ดงามไมล ีบเลก็ ก็ตีราคาเอาตามใจ ถา ชาวนาพอใจราคาที่เขาให
เกดิ ตกลงขาย เขากจ็ ะจา ยเงินใหลวงหนา จํานวนหนง่ึ แลว กม็ าขนขา วไปโรงสี สวนมากคนท่ีรับซ้ือถึงที่
มกั จะกดราคาขา วจนต่ํามาก”
“ราคาตาํ่ เรากไ็ มขาย” ผมบอก
“แตช าวนาตอ งการเงนิ ”
“งน้ั เอาไปขายเองกไ็ ดนค่ี รบั ”
“นั้นยงิ่ แลว ใหญเลย ถา หากเธอขนขา วไปโรงสีจะถกู กดราคามาก เพราะเขาถอื วา เธอไปงอ เขา”
“อา ว ทําไมถงึ เปนอยา งนน้ั เลา”
ครูปรีชาหัวเราะหๆึ แตแววตาหมอง “ทาํ ไมถึงเปน เชน นั้นนะหรือ ครูตอบเธอเด๋ียวนี้ เธอก็คงไม
เขา ใจหรอก...โชคด”ี
ผูเ รียนอานจบภายในเวลา 8 นาทีหรือไม
อานจบแลว ลองตอบคําถามดู เพราะการอานหนังสอื ไดเ รว็ น้ันตองจับใจความไดดวย
1. ผูท่ีใชส รรพนามวา ผมในเร่ืองนชี้ ่ืออะไร
2. พอ ของจําเนยี รมีอาชีพอะไร
3. ทาํ ไมครปู รีชาจึงเรียกพวกทีเ่ อาของมาแลกขาววาตัวเหลอื บ
4. จากเร่ืองนี้ ใครเปน ผทู ีเ่ อาเปรียบชาวนามากท่ีสุด
5. ผเู รยี นอา นเรอื่ งนแี้ ลวไดขอ คิดอะไรบา ง
การอา นหนังสือใหเร็ว นอกจากใชเวลาชวงส้ัน ๆ อานหนังสือใหไดมากที่สุดแลว จะตองจับ
ใจความเปนหนังสอื ใหไ ดค รบถวน อา นแลวเขาใจเรอื่ งตลอดดวย

ห น้ า | 33

ลองคดิ ดูซิวา เหตทุ อ่ี า นไมท ันหรือจบั ใจความไมไดตลอดเพราะเหตใุ ด
ถา เราลองคิดหาเหตผุ ล โดยเอาตัวเองเปนหลกั อาจไดคาํ ตอบหลายอยาง เชน ไมมีสมาธิ อาน
กลบั ไปกลบั มา สบั สนจึงทําใหอา นชา หรือไมเขาใจคาํ ศพั ทบ างคํา เปนตน

หลกั การอานเรว็

ในการฝก ตนเองใหเปน คนอา นเรว็ ควรไดเ ริม่ ตนฝกสม่ําเสมอทลี ะเล็กละนอ ย โดยฝกอานในใจ
ทถี่ กู วธิ ีและจะตอ งฝกฝนในส่งิ ตอ ไปนี้

1. มีสมาธิในการอาน ในขณะท่ีอาน จะตองสนใจและเอาใจจดจอตอส่ิงท่ีอาน ไมปลอยใจ
วอกแวกคดิ เรือ่ งอ่ืน จะทําใหจบั ใจความของเรือ่ งไมไ ดตลอดและความสามารถในการอานชาลงไป

2. จับตาทตี่ ัวหนังสือ โดยใชสายตาจับอยูในชวงเวลาเล็กนอยแลวเคลื่อนสายตาตอไปอยาง
รวดเร็ว การฝก จับตาเชนนี้ตองกระทําบอย ๆ และจับเวลาทดสอบความสามารถในการจบั สายตา และ
เคลอื่ นสายตาใหไ ดรวดเร็วเพอ่ื ทดสอบความกา วหนา

3. ขยายชวงสายตาใหก วาง ชวงสายตาหมายถึง ระยะจากจุดท่ีสายตาจับจุดหน่ึงไปยังจุดท่ี
สายตาจบั ในคราวตอไป การรูจกั ขยายสายตาใหกวา งจะชว ยใหอานหนงั สอื ไดเรว็

4. ไมอานยอ นกลับไปกลับมา หมายถึง การทวนสายตายอนกลับไปกลับมายังคําท่ีไมเขาใจ
ซึง่ ทําใหเสยี เวลา

5. เปล่ียนบรรทดั ใหแ มนยาํ โดยกวาดสายตากลับมาทางซายเพ่ือข้ึนบรรทัดใหม เม่ืออานจบ
แตละบรรทัดและตองกําหนดบรรทัดใหแมนยําไมอานขามบรรทัด หรืออานซํ้าบรรทัดเดิมซึ่งทําให
ความคิดสับสนการฝกในระยะแรกเรมิ่ อาจใชไ มบรรทดั หรอื กระดาษปด ขอความบรรทัดลางไว แลว เลือ่ น
ลงเรื่อย ๆ คอ ย ๆ เพ่ิมความเร็วขน้ึ จนชาํ นาญจึงอานโดยไมตอ งใชสิ่งอนื่ มาปด

การอา นเพ่ือเขาใจความหมายของสํานวน

การอา นเพ่ือทําความเขา ใจ ความหมายของสํานวน ตองอาศัยถอยคําสิ่งแวดลอม บริบท เพื่อ
สรุปสาระสําคญั

1. ความหมายของสาํ นวน สํานวน คอื ถอ ยคําท่ีมคี วามหมายไมตรงตามความหมายปกติของคาํ
นัน้ ๆ

2. หลักการอาน เพ่ือเขาใจความหมายของสํานวน
2.1 อานขอความอยางละเอียด เพ่ือจับใจความสําคัญ เขาใจเน้ือเร่ืองและเขาใจ

ความหมายของสาํ นวน
2.2 สังเกตเน้ือความตามบรบิ ท ทาํ ใหตคี วามหมายของสํานวนไดถ ูกตอง
2.3 ตีความหมายของสาํ นวน ตอ งตรงประเดน็ ตามบรบิ ท

34 | ห น้ า

ตวั อยา ง การอา นเพื่อเขาใจความหมายของสาํ นวน

ออยเขา ปากชา ง หมายถงึ ของตกไปอยใู นมอื ผูอน่ื แลวไมมีทางไดคืน

ไกแกแมป ลาชอน หมายถึง ผทู ่ีมีความจดั จา น เจนสังเวยี น

ววั หายลอมคอก หมายถึง เมอ่ื เกดิ ความเสยี หายแลวจึงหาทางปองกนั

กนิ ขา วตม กระโจมกลาง หมายถึง การกระทําทีไ่ มร อบคอบ ผลผี ลาม

ช้นี กบนปลายไม หมายถึง การพูดถงึ สิง่ สดุ วิสยั ทจ่ี ะทําได

สํานวนตา ง ๆ ท่นี ําไปกลาวเปรยี บเทยี บใหเขา กับสถานการณ เรียกวา คําพังเพย เชน เมื่อของ
หายแลวจงึ คิดหาทางปองกัน ก็เปรยี บวา วัวหายลอมคอก เปน ตน

ความหมายของสํานวนมีลกั ษณะเหมือนความหมายโดยนยั คอื ตองตีความ หรือแปลความตาม
นยั ยะของคําหรือขอ ความนน้ั ๆ

การอา นเพ่อื เขา ใจโวหารตา ง ๆ

ผเู ขียนตองใชโวหารประกอบการเขียน เชน พรรณนาโวหาร อุปมาโวหาร สาธกโวหาร ฯลฯ
เพือ่ ใหง านเขยี นมคี ณุ คา

1. ความหมายของโวหาร
โวหาร คือทวงทํานองในการเรียบเรียงถอยคําท้ังในวรรณกรรมรอยแกวและรอยกรอง

โวหารทใ่ี ชก ันทวั่ ไปมี 5 โวหาร ดังน้ี
1.1 บรรยายโวหาร คือการเลาเรื่องไปตามเหตุการณ เชนการเขียนบทความ การเลา

นทิ าน เลาประวัติบุคคล ตํานาน ตอ งอธิบายใหเ ปนไปตามลําดับ
ตวั อยาง บรรยายโวหาร
มนุษยมคี วามเชอ่ื อยอู ยางหนึ่งซง่ึ สบื มาแตโบราณนานไกล วา คนทเ่ี กดิ มาทง้ั เดก็ และผใู หญไมว า

จะเปนหญงิ หรือชาย ยอ มมีอะไรอยูอ ยางหนง่ึ สงิ อยูภายในรางกายมาแตก ําเนิดสง่ิ ทว่ี านี้ถา อยกู บั เน้อื กบั
ตัวของผใู ดผูน้ันก็จะมีความสุขความสบาย ไมป วยไขไ ดทุกขถ าสิ่งนั้นหนหี ายไปจากตัวกจ็ ะทําใหผ นู ้นั เปน
ไขไดท กุ ขแ ละอาจถึงแกความตายได ถา ส่งิ นัน้ ไมกลบั คืน อยใู นรางกาย สง่ิ ที่กลาวนภ้ี าษาไทยเรยี กวา
ขวัญ อันเปน คํามคี วามหมายในภาษาท่เี ขาใจกันอยางเลาๆ แลว กย็ ุงดวย ท่วี ายุง เพราะเปนส่งิ มองไมเ หน็
ตวั วา มรี ูปรางเปน อยา งไร

(ขวัญและประเพณีทําขวัญ ของ เสฐยี รโกเศศ)

ห น้ า | 35

1.2 พรรณนาโวหาร คอื การเขียนเลน เร่ืองอยา งประณีตมักแทรกความรูสึกของผูเขียน
ดว ยทําใหผ ูอ า นเกิดความรแู ละอารมณคลอยตาม เชน การพรรณนาความสวยงามคุณความดีตลอดจน
พรรณนาอารมณแ ละความรสู ึกในใจ ฯลฯ

ตัวอยา ง พรรณาโวหาร
ไมผ ล เชน ละมุด มะมวง ขนนุ พอปลกู ไวขางสนามและบรเิ วณมุมขาง สวนทีเ่ ล้อื ยรอบบา น

กม็ เี ถาวัลยและสายหยุดข้ึนอยูคนละมุม ราตรีอยูตรงบันไดขึ้นหอหนาบาน ซ่ึงเปนทางไปหองรับแขก
ชะลูดปลกู อยูทส่ี ะพานขามทองรอ งเล็ก ๆ อยกู งึ่ กลางระยะจากตวั บา นไปยงั ประตรู ้วั บาน คนละดานกบั
เถาพวงครามดอกสมี ว ง ใบแข็งดวย ถาไปถูกมันจะคนั แตดอกเปน สคี รามเปน ชอยาวมองดสู วยและบาน
อยไู ดห ลายวัน ถาดอกรวงจะหมุนเพราะกลีบของมันเปนเฟองมี 5-6 กลีบ คลายใบพัด มันหมุนตัวลง
มากวา จะถึงพน้ื เหมือนกงั หนั ตอ งลม ดูสวยงามเพลินตาดี ผมชอบเก็บดอกมันข้ึนไปปลอยบนหนาตาง
สูง ๆ ใหม ันหมนุ จีล๋ งมาสูพ้นื ดนิ เปน ของเลน สนุก เมือ่ สมยั เด็กกอ นเขา โรงเรียน

(เดก็ บานสวน ของ พ.เนตรรงั ส)ี

1.3 เทศนาโวหาร คือ กระบวนความอบรมส่ังสอน อธิบายในเหตุผล หรือชี้แจงใหเห็น
คณุ และโทษ เพ่อื ใหผ อู านเชื่อถือตาม

ตัวอยาง เทศนาโวหาร
บรรดาของมคี าทงั้ หลายจะหาส่งิ ไรมีคาเกินวิชาดีกับจรรยาดีไมไดเลย ทรัพยอื่น ๆ อาจจะถูก
ขโมยลักหรอื ลดนอยลงดว ยการจับจายใชส อย แตวิชากบั จรรยาดีนีเ้ ปนอมตะไมรจู กั ตายย่ิงจายมากก็ย่ิง
เพิม่ ทวคี ูณขึน้ และเราจะแยกแบงใครก็ไมได แมขโมยจะลักเอาไปก็ไมได แตจงทราบดวยวาโดยเฉพาะ
วิชาดีที่แหลมคมนั้นถาไมมีสติคอยควบคุม ปลอยเพงมองแสหาความสุขในทางที่ผิดแลว ก็จะเปนตัว
มหาอุบาทว มหาพินาศ มหาจัญไร ดูเถอะ มนุษยบางเหลาถือตัววาฉลาดแตขาดสติ ประพฤติตัว
เลวทราม กอกวนหมูคณะใหยุงเหยิงเดือดรอนอยูทุกวันนี้ก็เพราะเขามีวิชาดีท่ีแหลมคมและใชวิชาดี
ทแี่ หลมคมไปในทางทผ่ี ิด ซงึ่ ไมม สี ตคิ วบคุมน้ันเอง

(โลกานุศาลนี ของ สมเด็จพระมหาวรี วงศ (พิมพ ธมมฺ ธโร))

1.4 สาธกโวหาร คอื การเขยี น โดยยกตัวอยา งประกอบเพอ่ื ใหผอู า นเขา ใจเร่ืองไดชัดเจน
ย่งิ ขึ้นนยิ มใชใ นการบรรยายโวหาร และเทศนาโวหาร

ตวั อยา ง สาธกโวหาร
ในที่น้ีจะชักนิยายมาเปนอุทาหรณใหเห็นวา ผูท่ีต้ังความเพียรไดรับรางวัลของธรรมดาโลก
อยา งไร
ชายชาวนาผูหน่ึง เม่ือปวยจนจะส้ินใจอยูแลว จึงเรียกบุตรชาย 3 คน เขามาบอกวาบิดาจะ
สิ้นชีพไปในครั้งน้ีก็หามีส่ิงใดท่ีจะหยิบยื่นใหเปนมรดกแกเจาไม แตบิดาจะบอกความลับใหเจาวา
ในพนื้ ท่ีนาของเรามขี ุมทรพั ยใหญซ อนอยู เจาจะตองขดุ ข้นึ ดู พอพูดเทาน้นั แลวก็ขาดใจยงั หาทนั จะบอก
วาขุมทรัพยนั้นอยูตรงไหน ๆ ไม ฝายบุตรทั้ง 3 ต้ังแตบิดาตายแลวก็ชวยกันตั้งหนาขุดพ้ืนท่ีดินข้ึน
จนทั่ว คนหาจนส้ินเชิง ก็หาพบขุมทรัพยไมแตไดรับผลที่ขดุ ไดคือ เม่ือขุดพรวนดินข้ึนดีแลว จึงหวาน

36 | ห น้ า

เพาะพชื ไดผ ลเปนรางวลั ของธรรมดาโลกและอกี นัยหนงึ่ เปน ขุมทรัพยท ่ีบดิ าไดบอกไววา อยูในพืน้ ทน่ี า
นั้นเอง
(ความเพยี ร ธรรมจริยา ของ เจา พระยาธรรมศักดิม์ นตรี)

1.5 อปุ มาโวหาร คอื การเขียน โดยยกขอความเปรียบเทียบเพ่ือใหผูอานเขาใจเรื่องราว
ตา ง ๆ ไดดยี ่ิงขึน้ ใชแ ทรกในโวหารตาง ๆ

ตวั อยา ง อุปมาโวหาร
ขณะน้ันโจโฉจงึ วาแกท หารทั้งปวงวา เลา ปค รั้งนีอ้ ุปมาเหมอื นปลาขังอยูใ นถัง เสอื ตกอยใู น
หลุม ถาแกจะละเสยี ใหเลด็ ลอดหนีไปได บัดน้กี ็เหมือนปลอยเสือเขาปา ปลอยปลาลงในสมุทร ทหาร
ทัง้ ปวงจงชวยกันขะมักเขมนจับตวั เลาปใหจ งได ทหารทัง้ ปวงตางคนตา งรีบขนึ้ หนาขับกนั ตามไป

(สามกก ตอนจูลงฝาทัพรบั อาเตา )

การอานออกเสยี งรอยกรอง

การอา นบทรอยกรองตาง ๆ ใหเปน ไปตามทาํ นองลีลาและจังหวะอันถูกตองจะทําใหเกิดความ
ไพเราะเสนาะหู และทําใหผ ฟู ง ไดรบั อรรถรสทางภาษาดว ย

หลกั การอานออกเสยี งรอยกรอง
1. อานออกเสยี งใหดงั พอเหมาะ กับสถานทีแ่ ละจาํ นวนผฟู ง
2. อา นใหค ลอง รนื่ หู ออกเสียง ใหชัดเจนโดยเฉพาะตวั ร ล ตวั ควบกล้ํา
3. อานใหถูกฉันทลักษณของคาํ ประพันธ เชน จํานวนคํา จํานวนวรรค สัมผัส ครุ ลหุ คําเปน
คาํ ตาย
4. อานใสอารมณ ตามลีลาของบทรอยกรองดวยความรูสึกซาบซึ้งชื่นชมในคุณคาของ
บทรอ ยกรองนัน้ ๆ โดยใหม ที ว งทาํ นอง สูง ตํา่ หนกั เบา เพอ่ื ใหไดรสถอย รสเสยี ง รสความ รสภาพ

การอานกลอนสภุ าพ

1. จํานวนคําในกลอนสุภาพ

ooo oo ooo ooo oo ooo

ooo oo ooo ooo oo ooo

2. คณะ กลอนสภุ าพ บทหน่ึงมี 2 บาท บาทที่ 1 เรียกวา บาทเอก มี 2 วรรค คือ วรรคสดับ

วรรครับ บาทท่ี 2 เรียกวาบาทโท มี 2 วรรค คือวรรครอง และวรรคสง พยางคในกลอนวรรคหนึ่ง ๆ

จะบรรจุคาํ ประมาณ 6-9 คํา กลอนแปด มวี รรคละ 5 คาํ รวม 4 วรรค เปน 32 คาํ

3. วธิ อี า นกลอนสภุ าพ

กลอนมีหลายชนิด ไดแก กลอนหก กลอนแปด กลอนดอกสรอย กลอนสักวา กลอนบท

ละคร การอา นคลายคลงึ กนั จะแตกตางกันบางเพยี งเลก็ นอ ย ดังน้ี

ห น้ า | 37

1. อานทํานองชาวบาน คือเสียงสูง 2 วรรค คือวรรคสดับ วรรครับ และอานเสียงต่ํา
ในวรรครอง และลดต่ําลงไปอีกในวรรคสง

2. อานทํานองอาลกั ษณ คอื อา นเสียงสงู 2 วรรค คอื วรรคสดับ วรรครับ และอานเสียงตํ่า
ในวรรครอง และลดต่ําลงไปอกี ในวรรคสง

การแบง จํานวนคํา วรรคหนึ่งจะมี 8-9 คาํ ดงั น้ี
3 2 3 เขาคลอขลยุ ครวญเสียง เพียงแผว ผิว

ชะลอนิ้ว พล้ิวผา น จนมานหมอง
ถา มี 9 คําจะแบงวรรคเปน 3 3 3

สรวงสวรรค ชนั้ กวี รุจรี ตั น
ผอ งประภสั สร พลอยหาว พราวเวหา

การอา นกาพยย านี

1. จํานวนคาํ ในกาพยยานี

oo ooo ooo ooo

oo ooo ooo ooo

2. วิธีอาน

วรรคท่ี 1 และ 2 ในบาทเอกจะออกเสียงต่ํา วรรคท่ี 1 ในบาทโท จะอานออกเสียงสูงขึ้น

หรือ อานออกเสียงเหมือนวรรคท่ี 1 ก็ไดตามความเหมาะสม วรรคที่ 2 ในบาทโท อานออกเสียงต่ํา

กาพยยานีมีจงั หวะการอานดงั นี้

มัสหมน่ั แกงแกว ตา หอมยหี่ รา รสรอนแรง

ชายใด ไดก ลืนแกง แรงอยากให ใฝฝนหา

การอานโคลงสีส่ ภุ าพ

1. จาํ นวนคาํ ในโคลงส่สี ุภาพ

oo ooo oo oo

oo ooo oo

oo ooo oo oo

oo ooo oooo

2. คณะโคลงบทหนงึ่ มี 4 บท บทท่ี 1 2 3 4 บาทหน่งึ มี 2 วรรค คอื วรรคหนาและ

วรรคหลังมจี าํ นวนคาํ เทากันคอื 5 คํา และ 2 คาํ ยกเวนวรรคหลังในบาทท่ี 4 จะมี 4 คาํ

3. วธิ ีการอา น

การอา นโคลงสี่สภุ าพสามารถอานได 2 ลลี า คอื

1. อา นแบบรอ ยแกว

2. อานแบบทาํ นองเสนาะ

38 | ห น้ า

การแบงชว งเสียง วรรคแรกเปน 2 ชว ง เปน 3 2 หรอื 3 2 วรรคหลัง เปน 2 การแบงชวงเสียง
ตองพจิ ารณาใหคงความหมาย แทนทจ่ี ะแกต ามปกตบิ ทรอยกรองทไ่ี พเราะ กวจี ะจัดกลมุ คําไวดีแลว

การเอ้ือนเสียงทอดเสียง ตามปกติจะเอื้อนเสียงทายวรรคแรกของแตละบาท ในบาทท่ี 2
อาจเอือ้ นเสยี งไดถ งึ คําที่ 1 คําท่ี 2 ของวรรคหลัง และบาทท่ี 4 ระหวางคําที่ 2 กบั คาํ ท่ี 3 ของวรรคที่ 2
และทอดเสียงตามตาํ แหนงสมั ผสั

ตัวอยา งโคลงส่สี ภุ าพ

เรืองเรอื ง ไตรรัตนพน พันแสง
รนิ รส พระธรรมแสดง คํ่าเชา
เจดยี  ระดงแซง เสียดยอด
ยลยิง่ แสงแกวเกา แกนหลาหลากสวรรค

(นริ าศนรนิ ทร)

การอานฉันท

ฉันท มีลักษณะบังคับพิเศษแตกตางไปจากคําประพันธชนิดอ่ืนโดยบังคับ ครุ ลหุ แทนคํา
ธรรมดา และบังคับสัมผัส เชน เดยี วกบั คาํ ประพันธช นดิ อ่ืนๆ

คาํ ลหุ (,) คอื พยางคท ีม่ ีลักษณะใดลกั ษณะหนงึ่ ดงั นี้
1. การประสมสระเสยี งสัน้ ในแม ก กา เชน จะ ทิ ปุ ยกเวน พยางคท่ีประสมดวย สระ อํา ใอ
ไอ เอา ซ่งึ จัดเปนคาํ ครุ เชน คาํ ไกล ใจ เรา
2. คาํ บ บ จดั เปน คาํ ลหุ
คาํ ครุ คือ พยางคท่มี ีลกั ษณะใดลกั ษณะหนง่ึ ดังน้ี
1. ประสมสระเสียงยาวในแม ก กา เชน อา ดี เธอ ปู
2. ประสมสระ อํา ใอ ไอ เอา
3. มตี ัวสะกด เชน มด กัด เดก็

ห น้ า | 39

แผนบงั คับอินทรวิเชยี รฉันท

อินทรวิเชียรฉันท บทหน่ึงมี 2 บาท บาทหน่ึงมี 2 วรรค วรรคหนา 5 คํา วรรคหลัง 6 คํา

มกี ารแบงจังหวะการอา นดงั นี้

สายนั ห ตะวันยาม ขณะขา ม ทฆิ มั พร

เขาภาค นภาตอน ทศิ ตะตก กร็ าํ ไร

หนงั สือและสื่อสารสนเทศ

หนังสือ
ปจจุบันน้ีมีหนังสือออกมาจําหนายหลายประเภท ท้ังตาํ ราวิชาการ วารสาร นิตยสาร
หนังสือพิมพ นวนิยาย เร่ืองส้ัน สารคดี ฯลฯ การที่มีหนังสือออกมาจาํ หนายมากมายเชนน้ี ผูอาน
จึงจาํ เปนท่ีจะตองรูวิธีการเลือกหนังสือ เพ่ือจะไดอานหนังสือที่เหมาะกับความตองการของตนเอง
เหมาะกับเวลาและโอกาส
วธิ ีการเลอื กหนงั สือประเภทตาง ๆ
ในการเลือกอานหนังสือประเภทตาง ๆ น้ัน ผูอานควรพิจารณาใหรอบคอบ ละเอียดถี่ถวน
เพอ่ื ประโยชนใ นการพิจารณาคุณคา ของหนังสือนั้น ๆ หนังสือแตล ะประเภทควรเลอื กพิจารณาดังนี้
1. ตาํ ราวชิ าการ เปน หนังสอื ที่ใหค วามรดู า นตาง ๆ โดยเฉพาะอาจจะเสนอทฤษฎีหรือเน้อื หา
สาระอยางกวาง ๆ หรือเฉพาะดานใดดานหนึ่ง โดยผูแตงมีจุดมุงหมายทางดานวิชาการโดยตรง
การพจิ ารณาควรดูรายละเอียดในดานตาง ๆ ดงั นี้

1.1 พิจารณาดานเน้ือหา เน้ือหาจะตองถูกตองกับชื่อหนังสือ เชน วิชาวิทยาศาสตร
กฎหมาย ภาษาศาสตร ประวัติศาสตร คณิตศาสตร ฯลฯ หนังสือวิชาการแขนงใด เน้ือหาก็ควรจะ
เนน แขนงนนั้ โดยเฉพาะ

1.2 พิจารณาขอมูลและภาพประกอบ ขอมูลและภาพประกอบควรถูกตองชัดเจน
โดยเฉพาะภาพประกอบ ควรดูวาตรงกับคาํ บรรยายหรือไม และภาพน้ันนาสนใจเพียงใดเหมาะสม
กบั วิชาน้นั หรอื ไม

1.3 การใชภาษา ภาษาท่ีใชควรเปนภาษาทเ่ี หมาะสมกับแขนงวิชานัน้ ๆ และดูการสะกด
คาํ ดวยถา หากมคี ําผิด ก็ควรจะเลอื กดูหนังสอื ทม่ี ีคําผิดนอยท่ีสุด

40 | ห น้ า

นอกจากนี้การพจิ ารณาตําราวิชาการควรดสู ว นประกอบอืน่ ๆ ดว ย เชน รูปเลม ควรมคี ํานํา
สารบญั ฯลฯ

2. สารคดี เปนหนังสอื ท่ีมีสาระในดานใหความรู ความคิด พรอมทั้งใหความเพลิดเพลินดวย
หนังสือประเภทน้ีมีหลายชนิด เชน วิทยาศาสตร ประวัติศาสตร ประวัติบุคคลสําคัญ ฯลฯ หนังสือ
สารคดที ่มี ีคณุ ภาพนั้นพจิ ารณาในรายละเอียดตา งๆ ดังนี้

2.1 พิจารณาดานเนอ้ื หาสาระ คุณคา ของสารคดีนน้ั อยทู ่ีเนอ้ื หาสาระเปนประการสาํ คัญ
เนื้อหาท่ีดีจะตองถูกตองและสมบูรณ รวมท้ังเสนอความคิดเห็นท่ีเปนประโยชนตอผูอานและสังคม
สว นรวม เชน

2.1.1 สารคดีประเภทชีวประวัติ เน้ือหาสาระจะตองตรงตอความเปนจริง ผูเขียน
จะตองเขยี นดวยใจเปนธรรม ไมอ คตติ อ เจา ของประวัตินัน้ ๆ เนอ้ื หาจงึ ควรมีทง้ั สวนดแี ละสวนบกพรอ ง
ของเจาของประวตั ิ

2.1.2 สารคดีประเภททองเท่ียว ควรมเี น้ือหาทีใ่ หท ้ังความรแู ละความบนั เทิงรวมท้ัง
ประสบการณทแ่ี ปลกใหมนา สนใจ เพือ่ ใหผ ูอานไดท ราบขอเท็จจรงิ เก่ยี วกับสถานท่ีนั้น ๆ

2.1.3 สารคดีประเภทเชิงวิชาการ ควรมเี นอ้ื หาทใี่ หความรูอ ยา งถูกตองแมนยํา ควร
มีภาพหรอื แผนท่ีประกอบใหถ ูกตอ งตรงกบั สาระของเร่ืองดว ย

2.2 พิจารณาวธิ ีการเขยี น วธิ กี ารเขียนสารคดพี ิจารณาไดจ ากหลักเกณฑต อ ไปนี้
2.2.1 การวางโครงเรื่องและการดาํ เนินเรื่อง สารคดีตองมีวิธีการดาํ เนินเร่ือง

ตามลําดับ
2.2.2 เราความสนใจ ขอเขยี นที่ดผี เู ขยี นจะมวี ิธีการเขียนที่จะดึงดูดความสนใจของ

ผูอานใหตดิ ตามอา นไปเรือ่ ย ๆ โดยไมเ กดิ ความเบ่ือหนาย เชนการสอดแทรกความคดิ เหน็ หรือเหตุการณ
ปจ จบุ ันทีน่ า สนใจหรอื การเลาตาํ นาน นทิ าน เกร็ดขําขันตาง ๆ เปนตน ตอนปดเร่ืองก็จบอยางซาบซึ้ง
ประทบั ใจหรือใหข อ คิดอยางใดอยา งหน่ึง เพอื่ ใหผอู า นอยากติดตามอานตอ ไป

2.2.3 สํานวนภาษา ภาษาทใี่ ชใ นการเขยี นสารคดีเปน ถอยคาํ ภาษาท่ีไพเราะงดงาม
มีสํานวนกะทดั รดั อา นเขา ใจงาย ไมใชสาํ นวนท่ไี มสุภาพ

2.2.4 สวนประกอบอน่ื ๆ ควรพิจารณาเก่ยี วกบั ผูแตง และสว นประกอบรปู เลม ของ
หนังสือถาสารคดีน้ันเปนหนังสือเลม ซึ่งจะมีคําวา สารบัญ เนื้อเรื่อง บรรณานุกรม ฯลฯ
ตามรูปแบบของหนงั สอื

3. บันเทิงคดี เปนหนังสือทีแ่ ตง เพื่อมงุ ใหผ อู า นเกิดความสนุกสนานเพลิดเพลิน อาจจะแทรก
วรรณคดี บทรอยกรอง บทละคร ซึ่งสามารถแตงเปนรอยแกวหรือรอยกรองก็ไดตามความเหมาะสม
ในการพจิ ารณาเรอ่ื ง บนั เทิงคดี ควรพจิ ารณาในดานตา งๆ ดงั นี้

3.1 โครงเรื่องและเน้ือเร่ืองสวนสาํ คัญของนวนิยายและเรื่องสั้นคือ การเลาเร่ือง
โดยเลาวาเปน เรื่องของใคร เกิดขึน้ ที่ไหน เมื่อไร มีความสมั พันธระหวางเหตุการณตาง ๆ ในเร่อื งและ
ระหวางบคุ คลในเรื่องเกยี่ วเนอื่ งกันไปโดยตลอด มกี ารสรางความสนใจใหผ อู า นอยากตดิ ตาม นอกจากนี้

ห น้ า | 41

เหตุการณทเ่ี กดิ ข้นึ ในเรือ่ งควรสมจริง และเปน ไปอยา งสมเหตสุ มผล และมีสวนประกอบปลีกยอ ยอืน่ ๆ
เพื่อใหนาตดิ ตาม

3.2 การดําเนินเรื่อง สวนสําคัญที่ชวยใหเร่ืองนาสนใจชวนติดตามขึ้นอยูกับการดําเนิน
เร่อื ง การดาํ เนนิ เรอื่ งมีอยูหลายวิธี เชน ดาํ เนนิ เร่อื งตามลาํ ดับวยั คือ เร่ิมต้งั แตตวั ละครเกิดจนกระทัง่ ถึง
แกกรรมดําเนินเร่ืองยอนตน คือ เลาเหตุการณในตอนทายเสียกอน แลวยอนกลับไปเลาตั้งแตตน
จนกระทั่งจบ เปนตน ฉากท่ีดีตองมีสภาพความเปนจริงท้ังสภาพภูมิศาสตรและประวัติศาสตร
นอกจากนีย้ ังตอ งสอดคลอ งกบั เรือ่ งดวย

3.3 ตัวละคร ผูเขียนมีวิธีการแนะนําตัวละครไดหลายวิธี เชน ดวยการบรรยายรูปราง
ลกั ษณะของตัวละครเอง ดวยการบรรยายพฤติกรรมของตัวละคร หรือดวยการใหตัวละครสนทนากัน
เปนตน การบรรยายลักษณะนสิ ัยของตวั ละครท่ีดีน้นั ควรบรรยายอยา งสมจรงิ ตัวละครตัวหน่ึง ๆ จะมี
ลักษณะนสิ ัยหลาย ๆ อยา ง ไมใ ชดจี นหาทต่ี มิ ไิ ด หรือเลวจนไมมคี วามดีที่จะใหช มเชย ความตองการของ
ตัวละครท่ีดีควรจะเหมือนคนธรรมดาทั่ว ๆ ไป เชน มีความรัก ความโกรธ เกลียด หรือตองการความ
สนใจจากผูอ ่ืน เปนตน

3.4 แนวคิดของเรอ่ื ง แนวคดิ ของเรอื่ งสวนมากผูเขยี นจะไมบอกตรงๆ ผูอา นจะตอ งคนหา
เองวาไดแนวคิดอยางไร ตัวอยางเชน เรื่องลูกชายของศรีบูรพา ตองการแสดงวา “ลูกผูชายนั้น
มีความหมายอยางไร” จดหมายจากเมืองไทยของโบตั๋นตองการใหเ หน็ ขอ ดีขอเสียของคนไทยโดยเฉพาะ
“น้ําใจ” ซ่งึ ไมเหมอื นกันกับชาตอิ ่นื เปน ตน

นวนิยายหรือเร่ืองส้ันที่ดีนั้น ผูอานตองพิจารณาคุณคาที่จะไดจากเรื่องน้ันๆ ไมทางใดก็
ทางหน่ึงดว ย

3.5 สาํ นวนภาษา เปนสิ่งสาํ คัญมากอยางหน่ึง ในการพิจารณาเลือกอานนวนิยายและ
เร่ืองสั้นผูอานมักจะรูสึกวาตนเองชอบหรือไมชอบสํานวนของนักเขียนคนน้ันคนนี้ แตบางคนก็ไม
สามารถบอกวาเพราะเหตุใด ส่ิงท่ีควรพิจารณาเก่ียวกับสาํ นวนภาษาคือสํานวนภาษาของตัวละคร
ในบทสนทนา ตองสมจริงและเหมาะสมกับตวั ละคร ประโยคทแี่ ตกตางควรกะทดั รัด สละสลวย เขาใจ
งา ย หากเปนประโยคยาวก็ควรเปน สํานวนทสี่ ามารถสรางอารมณ และความรสู ึกไดดี

4. วารสารและหนงั สือพิมพ หนงั สอื ประเภทน้ีคนทวั่ ไปไดอ า นบอยกวาหนังสอื ประเภทอ่ืนๆ
ในการผลิตหนังสอื ประเภทนต้ี องแขงกับเวลา ดังนั้น โดยการพิจารณาหนังสือประเภทน้ีควรพิจารณา
ดงั น้ี

หนังสือพิมพ หนังสือพิมพเปนเครื่องมือส่ือสารที่จะกระจายขาวคราวเหตุการณตาง ๆ
ไปท่วั ประเทศหรอื อาจทวั่ โลก โดยเฉพาะหนงั สอื พมิ พร ายวัน เปนเครื่องมอื สื่อสารทีเ่ สนอขาวท่นี า สนใจ
ท่ีเกิดข้นึ ในแตล ะวนั ดังน้ันหัวใจของหนังสอื พิมพรายวันก็คือ “ขาว” การพิจารณาหนังสือพิมพรายวัน
จึงควรพจิ ารณาเก่ียวกบั ขาววามสี วนในการชวยยกระดบั สังคมใหสูงข้ึนหรอื มีประโยชนต อ ชนหมมู าก

42 | ห น้ า

หรือไม หากขา วนนั้ ไมเ ก่ยี วกับความเปนอยขู องคนหมมู าก หรือกระทบกระเทอื นตอ ประชาชนสวนใหญ
เหตุการณเหลานั้นก็ไมควรนํามาเสนอในหนาหนังสือพิมพ ขาวที่ควรนําเสนอควรเปนขาวท่ีเก่ียวกับ
การปกครอง การเมือง เศรษฐกจิ สังคม การศึกษา การอนามัย การประกอบอาชพี ฯลฯ

เหตุการณท่ีไมสมควรนํามาเสนอเปนขาวอีกอยางหน่ึงก็คือเหตุการณท่ีอาจจะสงผลทําลาย
ความมัน่ คงของชาติ หรือทําลายวัฒนธรรม และประเพณอี นั ดีงาม

บทวิจารณ ในหนงั สอื พิมพรายวนั ทกุ ฉบบั จะมบี ทวิจารณ หรือบทวเิ คราะหข า ว ซงึ่ เปน ลกั ษณะ
บทความ แสดงความคิดเห็นของผูเขียนเอง ประกอบกับขาวที่ตองการวิจารณ หรือวิเคราะหน้ัน
การพจิ ารณาบทวจิ ารณในหนงั สอื พิมพ ควรพิจารณาถึงลักษณะตอ ไปนี้

1. พิจารณาขอมูลท่ีผูเขยี นอา งอิงวาถกู ตองและมีขอเท็จจริงเพยี งใด
2. พจิ ารณาวาผูเขยี นบทความนนั้ ชีใ้ หเห็นปญ หาและวิธแี กปญ หาอยางไร
3. พจิ ารณาวา ผูเขยี นบทวจิ ารณใ ชอารมณ และนาํ ความรสู ึกสวนตวั เขาไปเกย่ี วขอ งหรือไม
4. พิจารณาภาษาทใี่ ชวา มคี วามประณีตและถูกตอ งตามหลกั ภาษาเพยี งใด
วารสาร เปนหนังสือพิมพจําหนายตามกําหนดระยะเวลา เชน 7 วัน 10 วัน รายเดือน
ราย 3 เดือน หรือรายป เปนตน หนังสือวารสารจึงมีเนื้อหาเนนท้ังสารคดี และบันเทิงคดี ขาวสารที่
ปรากฏมกั เปนขาวสารทมี่ รี ะยะเวลาตอ เนือ่ งกันเปน เวลานาน เชน ขา วเกีย่ วกบั นโยบายโครงการตาง ๆ
หรอื ขาวเกี่ยวกับการเมืองบางเรอ่ื ง เปน ตน
ดังนน้ั การอา นวารสาร จงึ ควรพิจารณาเลือกอานเรื่องที่เราสนใจ และควรพยายามอานอยาง
สม่าํ เสมอ
นอกจากพิจารณาเก่ียวกับขาวสารดังกลาวแลว สิ่งที่ควรพิจารณาอีกอยางหน่ึงคือรูปเลม
ควรพจิ ารณาความเรยี บรอ ยและความคงทนของการจดั รูปเลม ใหเหมาะสมกับราคาดวย

ประโยชนข องการเลอื กหนงั สอื

การเลือกหนังสือควรคํานึงถงึ ประโยชนทจี่ ะไดร บั ดงั ตอไปน้ี
1. เพ่อื ใหไ ดห นงั สอื ท่ตี รงกบั ความสนใจ และตองการท่ีจะศกึ ษาคน ควา
2. เพ่ือใหไ ดอ า นหนังสือทดี่ มี ปี ระโยชนตอชีวิต
3. เพื่อเลอื กหนงั สือใหเ หมาะสมกบั เวลา
1. การเลอื กหนังสือท่ีตรงกบั ความสนใจ และตอ งการท่ีจะศึกษาคนควา

ผูที่จะเลือกอานหนังสือประเภทนี้ก็คือ ผูท่ีมีความสนใจหนังสือเลมน้ันโดยตรง หรือผูท่ี
มีความตองการศึกษาคนควา เร่ืองนั้น ๆ โดยเฉพาะ เชน ผูศึกษาคนควาตามแนวทางท่ีตนไดเ รียนมา
ผูทเี่ รียนทางดา นภาษาก็จะคน ควาทางดานน้ี เพอื่ จะไดรบั ประโยชนจากการอา นอยางคมุ คา

ห น้ า | 43

2. เพ่อื ใหไดอ า นหนงั สอื ท่ีดมี ปี ระโยชนตอ ชวี ิต
ผูที่อานหนังสือทุกคนยอมหวังท่ีจะไดรับประโยชนจากการอาน เชน ขอคิดเห็น ความรู

ทางวิชาการ ขาวที่ทันเหตุการณ แนวทางดําเนินชีวิตท่ีดี ฯลฯ แมวาจะไดรับประโยชนเพียงเล็กนอย
กต็ าม เพราะการท่ไี ดร ับประโยชนโ ดยตรงจากการอานน้ียอมทาํ ใหไมเ สียเวลาโดยเปลาประโยชน

3. เพ่ือเลอื กหนังสือใหเ หมาะสมกบั เวลา
การอานหนังสือนั้นจะเสียเวลามากหรือนอยยอมแลวแตเร่ืองที่อานวามีขนาดส้ัน ยาว

แคไ หน มคี วามยากงายตอการอา นมากนอ ยเพียงใด ถาหากมเี วลานอ ยควรอา นเรอื่ งสั้นท่จี บไดท นั เวลา
ทม่ี ีอยู ถา มเี วลามากก็อา นเรอ่ื งยาวข้ึนโดยเลอื กใหเ หมาะสมกบั เวลา เพราะการอานหนงั สอื นั้น หากไม
เลอื กใหเหมาะสมกบั เวลาอาจทาํ ใหผ ูอา นรสู ึกเบอื่ และไมอยากอา นอกี ตอไป

ประโยชนที่ไดรับจากการอา นหนังสือ

การอา นหนงั สือยอมไดร บั ประโยชนหลายประการ ซ่ึงพอจะสรุปไดด ังนี้
1. อา นหนังสือตรงกับความตองการของตน
2. ไดร ับความรจู ากเรอ่ื งน้ันสมความตงั้ ใจ
3. ทําใหร กั การอานมากยง่ิ ข้นึ เพราะไดอ า นหนงั สือทตี่ นเลือกเอง
4. ชวยพฒั นาอาชพี ใหก าวหนา
5. ชวยใหเ กิดความคดิ สรางสรรค
6. ทาํ ใหเ กิดความเพลิดเพลนิ สนกุ สนาน
7. ทาํ ใหท ราบความเปน ไปของบานเมือง ทันโลก ทันเหตุการณ
8. เพิม่ พูนความรูความสามารถ เปนการพัฒนาตนเอง
9. ไดอา นหนังสอื ทีม่ คี ณุ คา คุม กบั เวลาที่เสียไป
ส่ือสารสนเทศ
ปจจบุ ันไดมกี ารนําเทคโนโลยีสารสนเทศมาใชประโยชนทางการศึกษา ท้ังในดานการบริหาร
การจัดการและการเรียนรูดานสอ่ื อเิ ลก็ ทรอนิกส เปนการใชประโยชนจ ากแหลงความรูจากส่ือตาง ๆ
ทห่ี ลากหลายมากขึ้น เพือ่ ใหป ระชาชนสามารถเรยี นรูและพฒั นาตนเองไดอยางตอเนอื่ ง
สื่อสารสนเทศมีทัง้ สอ่ื ส่ิงพิมพ และสอื่ อเิ ลก็ ทรอนิกส
สอ่ื สงิ่ พิมพ
ส่ิงพิมพท่ีจัดพิมพข้ึนเพ่ือนําไปใชในการจัดการเรียนการสอน เชน หนังสือเรียน ตําราเรียน
แบบเรียน แบบฝกหัด ใบงาน คูมือการสอนและสงเสริมการเรียนรู เชน หนังสือสงเสริมความรู
สารานกุ รม พจนานกุ รม หนังสือพิมพ หนังสือบันเทิงคดี และสารคดีท่ีมีเน้ือหาเปนประโยชน สวนส่ือ
ส่ิงพิมพที่ใหความรูขาวสารตางๆ เชน หนังสือเลม หนังสือพิมพ วารสาร นิตยสาร เอกสาร จุลสาร
แผนพบั แผน เปลา เปน ตน

44 | ห น้ า

สอ่ื อิเลก็ ทรอนกิ ส
สังคมยุคปจจุบัน การส่ือสารดวยเครื่องมืออิเล็กทรอนิกสมีใชกันอยางกวางขวางท่ัวประเทศ
การใชสื่ออิเล็กทรอนิกสในสังคมยุคโลกาภิวัตนเปนเร่ืองจําเปน เพราะชวยใหประชาชนเขาถึงขอมูล
ขาวสารความรูตาง ๆ ไดอยางรวดเร็ว อันเปนการสงเสริมสรางโอกาสในการเขาถึงการศึกษาของ
ประชาชน ใหสามารถเรยี นไดอยางตอเนือ่ งตลอดชีวติ สอ่ื อเิ ล็กทรอนิกส ไดแ ก วิทยุ โทรทศั น เทปเสียง
วีดิทัศน โปรแกรมคอมพิวเตอรซอฟตแ วรในรปู แบบตา ง ๆ คอมพิวเตอรชว ยสอน เปน ตน
1. วทิ ยุ เปนสอื่ มวลชนท่ใี ชเสียงเปน สื่อ เร่ืองราวที่สื่อสารมีท้งั เร่อื งท่ีใหความบันเทิงและเร่ือง
ท่ีใหสาระความรู เชน ขาว บทความ รายการตอบปญหา สัมภาษณบุคคลสําคัญ รายการวิทยุ
เพอ่ื การศึกษา เปน ตน
2. โทรทัศน เปนสื่อมวลชนท่ีใชท้ังเสียงและภาพเปนสื่อ การชมรายการทางโทรทัศน
นอกจากเราจะสมั ผสั ดวยหแู ลว ยังสัมผัสไดด วยตาอีกดว ย รายการโทรทัศนจงึ นา สนใจกวารายการวิทยุ
และทําใหผูช มต่ืนตัวอยตู ลอดเวลา จึงประทับใจหรอื จดจาํ ไดดกี วารายการวทิ ยุ
รายการตา ง ๆ ทางโทรทัศนไมต างกับรายการทางวิทยุ คือ มีทั้งรายการที่ใหความบันเทิงและ
รายการท่ใี หทัง้ ขอ มูล ขาวสาร และความรทู ่ีทนั สมยั ทนั เหตกุ ารณ รวมท้ังใหค วามบันเทิง เชน รายการ
ขาวท้ังในประเทศและตางประเทศ รายการโทรทัศนเพ่ือการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการ
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช มหาวิทยาลัยรามคําแหง รายการสัมภาษณบุคคลสําคัญ รายการ
รัฐบาลพบประชาชน รายการทดสอบเชาวน ความจํา และอน่ื ๆ
3. คอมพิวเตอรช วยสอน เปน สอ่ื ทผ่ี เู รียนสามารถนาํ ไปศกึ ษาดว ยตนเองในเวลาและสถานท่ี
ที่ผูเรียนสะดวก ทําใหมีความเปนอิสระและเปนสวนตัวในการเรียนรู สามารถโตตอบหรือให
ผลยอ นกลับไดทนั ที ทาํ ใหผ ูเ รยี นทราบความกา วหนาในการเรียนของตนซึ่งหากไมเขาใจก็ยอนกลับไป
ทบทวนไดหลาย ๆ ดา น ทําใหผ ูเรยี นไดพฒั นาความรตู ามความพรอมและศักยภาพของตน
4. อนิ เตอรเนต็ (Internet) หรอื เทคโนโลยีเครือขา ยเปนการเช่อื มโยงแหลง ขอ มลู จากท่ัวโลก
ท่ีหลากหลายคลายกับ “หองสมุดโลก” ใหผูเรียนไดคนควาเนื้อหาสาระท่ีตองการไดอยางสะดวก
รวดเรว็ และราคาประหยดั

เร่ืองท่ี 3 การอานจบั ใจความสาํ คัญ

การอา นจะเกดิ ประโยชนสงู สดุ แกผูอานไดน้ัน ผูอานจะตองจับใจความสําคัญของเร่ืองที่อาน
ใหไ ดแลว นาํ ไปปฏบิ ตั ิ

ใจความสําคญั หมายถึง ขอความทีเ่ ปน แกนหรือหวั ใจของเรอ่ื ง
การจับใจความสําคัญในการอานก็คือ กรณีเอาขอความหรือประโยคที่เปนหัวใจของเรื่องน้ัน
ออกมาใหได เพราะใจความสําคัญของเรือ่ งจะเปนใจความหลักของแตละบทแตละตอน หรอื แตละเรือ่ ง

ห น้ า | 45

ใหร วู าแตล ะบทตอนน้นั กลา วถงึ เรอ่ื งอะไรเปนสาํ คญั ดังนั้น การจับใจความสําคญั ของเร่ือง ที่อานจะทํา
ใหม ีความเขา ใจในเร่อื งนนั้ ๆ อยา งแจมแจง

หลักการอานจบั ใจความ

1. การเขาใจความหมาย
หลักเบ้ืองตนในการจับใจความของสาระท่ีอาน คือ การเขาใจความหมาย ความหมาย

มีหลายระดับนับตั้งแตระดับคํา สํานวน ประโยค และขอความ คําและสํานวนเปนระดับภาษาที่ตอง
ทําความเขาใจเปน อนั ดับแรก เพราะนาํ ไปสคู วามเขา ใจความหมายของประโยคและขอ ความ

1.1 ความหมายของคํา
ความหมายของคําโดยทั่วไปมี 2 อยาง คือ ความหมายโดยตรง และความหมาย

โดยนยั
ก. ความหมายโดยตรง เปนความหมายตามรูปคําท่ีกําหนดข้ึน และรับรูไดเขาใจ

ตรงกนั ความหมายประเภทนเ้ี ปนความหมายหลักทีใ่ ชสื่อสารทําความเขา ใจกัน
คําท่ีมีความหมายโดยตรงในภาษาไทยมีลักษณะอยางหน่ึงท่ีอาจเปนอุปสรรค

ในการสื่อสารลักษณะดังกลาว คือ การพองคํา คําพองในภาษาไทยมีอยู 3 อยาง ไดแก คําพองรูป
คําพอ งเสยี ง และคําพองรูปพอ งเสยี ง คําท่พี อ งท้งั 3 ลักษณะนีม้ ีความหมายตา งกัน

คาํ พอ งรูป คือ คําท่ีสะกดเหมือนกัน แตออกเสียงตาง เชน เพลารถ กับ เพลาเย็น
คําแรก ออกเสยี ง เพลา คําหลังออกเสียง เพ ลา คําพองรปู เปน อุปสรรคตอการอานและทําความเขาใจ

คําพองเสียง คือ คําที่ออกเสียงเหมือนกัน แตสะกดตางกัน เชน การ กาน กานต
กานท กาล กาฬ กาญจน ทัง้ หมดนี้ออกเสียง “กาน” เหมือนกัน การพอ งเสยี งเปน อปุ สรรคตอการอาน
เพ่ือความเขา ใจ

คาํ พองรปู พองเสยี ง คือคาํ ท่ีสะกดเหมือนกนั และออกเสียงอยางเดียวกัน โดยรูปคํา
จะเห็นวา เปนคําเดียวกนั แตมคี วามหมายแตกตางกัน ดงั ตัวอยา งตอไปนี้

ขัน หมายถงึ การทาํ ใหแนน
ขนั หมายถงึ ภาชนะตกั นา้ํ
ขนั หมายถึง ความรสู ึกชอบใจ
ขัน หมายถงึ การสงเสียงรอ งของไกต ัวผู
ขัน หมายถงึ การรับ ฯลฯ

46 | ห น้ า

คําพองรปู พองเสียงเปนอุปสรรคตอการฟงและอานเพ่ือความเขาใจ วิธีที่จะชวยใหเขาใจ
ความหมายของคําพอง จะตองดูคาํ ขางเคียงหรือคําที่ประกอบกันในประโยค หรือขอความน้ัน
ท่ีเรยี กวา บรบิ ท ดงั ตัวอยางตอไปน้ี

ขันชะเนาะใหแ นน
หยิบขันใหท ซี ิ
เขารูสกึ ขนั
ไกข ันแตเ ชามืด
เขาขันอาสาจะไปตดิ ตอให
นอกจากดูคําขางเคียง หรือคําประกอบในประโยคแลว บางที่ตองอาศัยสถานการณ เชน
ประโยคท่วี า
“ทําไมตอ งดูกนั ”
คาํ วา “ดู” ในสถานการณท่ัวไป หมายถึง การมอง แตในสถานการณเฉพาะเชนการสอบดู
จะมคี วามหมายวา ลอกกัน เอาอยางกัน
ในบทรอ ยกรอง ตองอาศยั ฉนั ทลักษณ เชน สมั ผสั เปน ตน ตัวอยางเชน
อยา หวงแหนจอกแหนใหแ กเ รา แหน แ หน
พอลมเพลาก็เพลาสายัณห เพลา เพ ลา
คําที่ความหมายโดยตรงไดแก คําศัพท คําศัพทคือ คําท่ีตองแปลความ เปนคําไทยท่ีมาจาก
ภาษาอ่ืน สันสกฤต เขมร เปนตน เชน สมโภช รโหฐาน สุคติ โสดาบัน บุคคล จตุราบาย เปนตน
รวมท้ังศัพทบัญญัติทั้งหลายท่ีใชในวงวิชาการหรือกิจบางอยาง เชน มโนทัศน เจตคติ กรมธรรม
เปนตน คาํ ศัพทดังกลาวน้ีจําเปนตองศึกษาวามีมูลมาอยางไร ประกอบขึ้นอยางไร และมีความหมาย
อยางไร

ข. ความหมายโดยนัย เปนความหมายท่ีส่ือหรือนําความคิดใหเกี่ยวโยงถึงบางส่ิง
บางอยา งที่มีลกั ษณะหรือคุณสมบัติเหมือนกับคําท่ีมีความหมายโดยตรง บางทานเรียกวา ความหมาย
รอง หรือความหมายแฝง

ความหมายโดยนยั มีหลายลกั ษณะ กลาวคอื มีความหมายเปน เชิงเปรยี บเทยี บ เชน
เปรียบเทียบโดยอาศยั นยั ของความหมายของคาํ เดิม ตวั อยางเชน

เธอมใี บหนา ยมิ้ แยม แจมใส
เขาทาํ งานเอาหนา หมายถงึ ทํางานเพ่ือผลประโยชนข องตน
เดก็ สาดโคลนกนั เลอะเทอะ
เขาสาดโคลนคณุ พอ หมายถงึ ใสร า ย
ตน ไมต นนเ้ี ปลือกสวย
หลอ นรวยแตเปลือก หมายถงึ ไมร าํ่ รวยจรงิ

ห น้ า | 47

มกี ารเปรียบเทยี บกบั คุณสมบัตขิ องสงิ่ ทน่ี ํามากลาว เชน
เขาเปนสงิ หสนาม หมายถงึ เปน คนเลนกฬี าเกง

1.2 ความหมายของสาํ นวน
สาํ นวนเปนขอความที่มีความหมายพิเศษไปจากคําที่ประกอบอยูในขอความนั้น

ไมไดมีความหมายตามรูปคํา ความหมายของสาํ นวนมีลักษณะเปนเชิงเปรียบเทียบโดยอาศัยนัยของ
ความหมายตามลักษณะหรือคณุ สมบตั ขิ องขอ ความน้ัน เชน

ออ ยเขาปากชาง หมายถงึ ของตกไปอยใู นมือผูอ่นื แลว ไมมที างไดคืน
ไกแกแมปลาชอน หมายถึง ผูทีม่ คี วามจดั จานเจนสงั เวยี น
วัวหายลอ มคอก หมายถงึ เม่อื เกิดความเสยี หายแลว จงึ หาทางปองกัน
กนิ ขาวตม กระโจมกลาง หมายถึง การพูดถึงสิง่ สดุ วิสยั ทีจ่ ะทําได
สวนตาง ๆ ที่นาํ ไปกลาวเปรียบเทียบใหเขากับสถานการณ เรียกวา คาํ พังเพย
เชน เมื่อของหายแลวจงึ คิดหาทางปอ งกนั กเ็ ปรยี บวา วัวหายลอมคอก เปนตน
ความหมายของสํานวนมีลักษณะเหมือนความหมายโดยนัย คือ ตองตีความ หรือ แปล
ความหมายตามนยั ของคาํ หรอื ขอความน้นั ๆ

2. การเขาใจลกั ษณะของขอ ความ
ขอความแตล ะขอความตอ งมีใจความอนั เปน จุดสาํ คัญของเรื่อง ใจความของเรือ่ งจะปรากฏ

ท่ีประโยคสําคญั เรยี กวา ประโยคใจความ ประโยคใจความจะปรากฏอยูในตอนใดของขอความกไ็ ด โดย
ปกตจิ ะปรากฏในตอนตา ง ๆ ดังนี้

ปรากฏอยใู นตอนตนของขอ ความ ตัวอยางเชน
“ภยั อนั ตรายทจี่ ะเปน เครื่องทําลายชาตอิ าจเกดิ ขนึ้ และมีมาไดท้ังแตภายนอก ทั้งท่ีภายใน
อนั ตรายท่ีจะมีมาตงั้ แตภายนอกนนั้ กค็ ือ ขา ศึกศตั รยู กมายํ่ายีตีบานตีเมืองเรา การที่ขาศึกศัตรูจะมาตี
นั้น เขายอ มจะเลอื กหาเวลาใดเวลาหนึง่ ซง่ึ ชาตกิ าํ ลงั ออ นแอและมไิ ดเตรยี มตวั ไวพรอ ม เพือ่ ตอสปู องกัน
ตน เพราะฉะน้ันในบทที่ 2 ขาพเจาจึงไดเตือนทานท้ังหลายอยาไดเผลอตัว แตขอสําคัญท่ีสุดเปน
เครื่องทอนกําลังและเสียหลักความมั่นคงของชาติ คือ ความไมสงบภายในชาติน้ันเอง จึงควรอธิบาย
ความขอนสี้ ักหนอ ย

(พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจา อยูห วั ปลุกใจเสอื ปา )

ปรากฏอยใู นตอนกลางของขอความ ตวั อยา งเชน
“อันความรัก ความชงั ความโกรธ ความกลวั ความขบขนั เหลา นเี้ ปน สามญั ลักษณะของปุถชุ น
ใครหวั เราะไมเ ปน ย้มิ ไมอ อก ก็ออกจะพกิ ลอยู คนสละความรักความชงั ไดก็มีแตพระอรหันต อารมณ
ความรูส ึกดังน้เี ปน ธรรมชาตขิ องมนุษย กวีและนกั ประพนั ธย อ มจะแตง เรื่องยัว่ เยาอารมณ ความรสู ึก

48 | ห น้ า

เหลานี้ และถาเขาแตงเปน แตงดี ก็จะปลุกอารมณของผูอานผูฟงใหเกิดขึ้น ทานคงจะเคยเห็นคน
อานเรอ่ื งโศกจบั ใจจนนา้ํ ตาไหล สงสารตวั นางเอก พระเอก อา นเรื่องขบขันจนหัวเราะทองคัดทองแข็ง
ท้ัง ๆ ท่ีรูวามันเปนเร่ืองอานเลน และคนท่ีอานก็ไมไดมีสวนเสียอะไรกับตัวนาง ก็พลอยโศกเศราไป
ดว ยได อยา งไรก็ดีความเศรา ของอารมณอ นั เกดิ จากความยั่วเยาของศิลปะวรรณคดี ตลอดจนนาฏกรรม
ตา ง ๆ นั้น เปนความสุขชนดิ หนึ่ง มฉิ ะนน้ั เรื่องทาํ นองโศกนาฏกรรมคงจะไมมใี ครดูเลย”

(นายตาํ รา ณ เมืองใต ภาษาและวรรณคดี)

ปรากฏใจความอยูทา ยยอ หนา ตวั อยา งเชน
“ทานกลาววา คนเปนสัตวท่ีเรียนรูคือ รูดู เห็นอะไรแลวเม่ือเห็นวาดีก็เอาไว ถาเห็นวาไมดี
ก็ไมเอาและหลีกเล่ยี ง เดก็ รูรสหวาน กอ็ ยากไดอ ีก ถา รูรสขมของบอระเพ็ด หรือเมื่อถูกไฟก็รูสึกรอนจะ
ไมตองการกินบอระเพ็ดหรือเขาใกลไฟอีก นี่เปนเรื่องของการผานพบเคยรูเคยเห็นเรื่องนี้ ตอ ๆ มา
หลาย ๆ ครั้ง เกดิ ความชํานาญชดั เจนขึ้น โลกมคี วามเจรญิ กาวหนา เรอื่ งวัฒนธรรมก็เพราะการผานพบ
และ การจัดเจนของมนุษย

(เสถียรโกเศศ ชวี ติ ชาวไทยสมยั กอนและการศึกษาเรือ่ งประเพณไี ทย)

ประโยคใจความอยูตอนตนและตอนทายของขอ ความ ตวั อยา งเชน
“คนไทยนัน้ ถอื วาบา นเปนส่ิงจําเปนตอชีวิตต้ังแตเกิดไปจนตาย เพราะคนไทยโบราณน้ันใช
บา นเปน ทีเ่ กดิ การคลอดลกู จะกระทาํ กันทบี่ า นโดยมหี มอพืน้ บา นเรยี กวา หมอตาํ แย เปนผูทําคลอด มไิ ด
ใชโรงพยาบาลหรือสถานผดุงครรภอยางในปจ จบุ นั น้ี และท่ีสดุ ของชีวติ เมอ่ื มกี ารตายเกิดขึ้น คนไทยกจ็ ะ
เก็บศพของผูตายท่เี ปนสมาชิกของบา นไวใ นบา นกอ นท่จี ะทําพิธีเผา เพ่อื ทําบญุ สวดและเปนการใกลชิด
กับผูตายเปนคร้ังสุดทา ย ดงั น้นั บานจึงเปนที่ที่คนไทยใชชีวิตอยูเกือบตลอดเวลาต้ังแตเกิดจนตาย”

(วบิ ูลย ลี้สุวรรณ “บา นไทย” ศลิ ปะชาวบา น)

การเขาใจถงึ การปรากฏของประโยคใจความในตอนตาง ๆ ของขอ ความดงั ทก่ี ลา วแลว จะชวย
ใหจับใจความไดด ยี ิง่ ข้ึน

3. การเขา ใจลกั ษณะประโยคใจความ
เมื่อเขาใจถึงลักษณะของขอความวาตองมีประโยคใจความ และปรากฎอยูในตอนตาง ๆ

ของขอความแลว ตองเขาใจตอ ไปวาประโยคใจความเปนอยา งไร
ประโยคใจความคือขอความที่เปนความคิดหลักของหัวขอ หรือเรื่องของขอความนั้น

ตัวอยา งเชน
หัวขอ บาน
ความคิดหลัก บา นเปนที่อยอู าศยั
หัวขอ ราชสหี 
ความคดิ หลกั ราชสีหไ ดชอ่ื วา เปน เจาปาในบรรดาสัตวท งั้ หลาย

ห น้ า | 49

ความคดิ หลกั นี้ คือประโยคใจความท่จี ะปรากฏในตอนใดตอนหน่งึ ของขอ ความที่กลาวแลว
ฉะน้ันการท่ีจะทราบวาประโยคใดเปน ประโยคใจความ ตอ งพิจารณาจากหัวเร่ือง ประโยคใจความมักมี
เนอื้ หาสอดคลองกับหวั เรื่อง

ในกรณที ่ไี มทราบหวั ขอเรอ่ื ง ตอ งเขาใจวาสวนที่เปนประโยคใจความนั้นจะมเี น้ือความหลกั
ของเนอ้ื ความอนื่ ทีป่ ระกอบกนั ข้ึนเปนหวั ขอน้ัน ถาขาดสวนที่เปนใจความ เน้ือความอื่นก็เกิดขึ้นไมได
หรือความหมายออ นลง

การอา นอยางวเิ คราะห

การอานอยางวิเคราะห หมายถึง การอานท่ีมีการพิจารณาแยกรายละเอียดออกเปนสวน ๆ
เพ่ือทาํ ความเขาใจ และใหเหน็ ถึงความสมั พันธร ะหวางสว นตา ง ๆ เหลานัน้

การอานอยา งวิเคราะหเริ่มตนจากพื้นฐานขอมูลและความคิดจากการอานเองเปนอันดับแรก
เพ่อื ใหเ ขา ใจเนือ้ เร่ืองโดยตลอด ตอจากนั้นจึงแยกเรื่องในบทอานออกเปนสวน ๆ ไดรูวา ใครทําอะไร
เพ่ืออะไร อยางไร ในเร่ืองมีใครบาง หรือตัวละครก่ีตัว และที่มีบทบาทสําคัญมีกี่ตัว ทําไมเหตุการณ
จึงเปน อยา งนน้ั หรือเพราะเหตุใด ตอ ไปนาจะเปน อยางไร

ตอไปนี้จะนํานทิ านเรอ่ื ง “กระตา ยบนดวงจนั ทร” มาเลาใหฟง

นทิ านเร่ือง กระตายบนดวงจันทร

กาลคร้ังหนง่ึ มีกระตา ย ลิง นกน้ํา และสนุ ัขจิง้ จอก สาบานรวมกันวาจะไมฆาสัตวตัดชีวิต และ
บําเพ็ญตนเปนฤๅษีอยูในปา พระอินทรขอทดสอบในศรัทธาของสัตวทั้งสี่ จึงปลอมตัวเปนพราหมณ
เทย่ี วขอบริจาคทานโดยไปขอจากลงิ เปน ตัวแรก ลงิ มอบมะมวงให จากนน้ั พราหมณไ ปขอทานจากนกนํ้า
นกน้ําถวายปลาซึง่ มาเกยตนื้ อยรู มิ ฝงแมน้ํา สวนสนุ ัขจิง้ จอกก็ถวายนมหมอหน่ึงกบั ผลไมแ หง

เมือ่ พราหมณไปขอบริจาคทานจากกระตาย กระตายพูดกับพราหมณวา “ขากินแตหญาเปน
อาหารหญากไ็ มม ีประโยชนใด ๆ กบั ทา นเลย” พราหมณจ งึ เอย ขน้ึ วา ถากระตายบําเพ็ญพรตเปนฤๅษีที่
แทจ รงิ ขอใหสละชีวิตของตนเปนอาหารแกพราหมณ กระตายตอบตกลงทันทีและทําตามท่ีพราหมณ
ขอรอ งวา ใหกระโดดลงกองไฟแดง พราหมณจะไมลงมือฆาและปรงุ กระตายเปนอาหาร กระตายปนขึ้น
ยืนบนกอนหินและกระโดดลงกองไฟ ในขณะที่กระตายกําลังจะตกสูเปลวไฟนั้น พราหมณไดควา
กระตายไว แลว เปด เผยตัวตนท่แี ทจ รงิ วา คือใคร แลวพระอินทรก็นํากระตายไปไวบ นดวงจันทร

(จากนติ ยสารสารคดี ฉบบั ที่ 147 ปท่ี 13 หนา 30)

เม่อื อา นเรื่องนี้อยางวเิ คราะหกจ็ ะตองใหความคดิ ติดตามประเดน็ ตางๆ ตวั ละครในนทิ านเรื่องน้ี
มใี ครบาง มีลกั ษณะนิสยั อยางไร ตัวละครแตละตัวไดกระทําส่ิงใดบาง ทําอยางไร ผลของการกระทํา
เปนอยางไร ทําไมสัตวท้งั 4 จงึ สาบานรวมกนั วาจะไมฆา สัตวและบําเพญ็ ตนเปนฤๅษีอยูในปา เพราะเหตุใด
สัตวทั้ง 4 จึงบริจาคทานไมเหมือนกัน ทําไมพราหมณจึงนํากระตายไปไวบนดวงจันทรเพียงตัวเดียว
หากพระอินทรน าํ สตั วท ัง้ 4 ไปไวบนดวงจนั ทรเ ราจะเห็นรปู ของสัตวท้งั 4 บนดวงจนั ทรท ้งั หมดหรอื ไม

50 | ห น้ า

เร่อื งที่ 4 มารยาทในการอา น และนสิ ัยรักการอา น

การอา นอยางมมี ารยาทเปนเรือ่ งทจี่ าํ เปนและสําคญั เพราะการอา นอยางมีมารยาทเปน เรอื่ ง
การประพฤติปฏบิ ัตอิ ยางมีวินยั และรบั ผดิ ชอบ รวมทัง้ การมจี ิตสาํ นึกและแสดงถึงความเจรญิ ทางดาน
จิตใจท่คี วรยึดถอื ใหเปนนิสยั

มารยาทในการอาน

คําวา มารยาท หมายถึง กิริยา วาจาท่ีเรียบรอย หรือการกระทําท่ีดีงาม ผูอานที่ดีตองมี
มารยาทท่ดี ีในการอา นดงั ตอไปนี้

1. ไมสงเสยี งดังรบกวนผอู ื่น
2. ไมท าํ ลายหนังสอื โดยการ ขูด ลบ ขดี ทบั หรอื ฉีกสว นท่ีตอ งการ
3. เม่ือคัดลอกเนื้อหาเพ่ืออางอิงในขอเขียนของตน ตองอางอิงแหลงท่ีมาใหถูกตองตาม
หลกั การเขียนอางอิงโดยเฉพาะงานเขยี นเชิงวิชาการ
4. เมอ่ื อา นหนงั สอื เสร็จแลวควรเก็บหนงั สือไวทีเ่ ดมิ
5. ไมค วรอา นเร่ืองทีเ่ ปนสว นตัวของผอู นื่
6. อา นอยางตั้งใจ และมสี มาธิ รวมทั้งไมทําลายสมาธผิ อู ่ืน
7. ไมใชส ถานทีอ่ า นหนังสอื ทํากิจกรรมอยา งอ่ืน เชน นอนหลับ รบั ประทานอาหาร

นสิ ัยรักการอา น

การทบี่ คุ คลใดบุคคลหนงึ่ จะมีนสิ ัยรกั การอา นไดจะตอ งไดร บั การฝก ฝนมาตง้ั แตเ ดก็ ๆ แตก ม็ ใิ ช
วาเม่ือโตเปนผูใหญแลวจะไมสามารถสรางนิสัยรักการอานได ทั้งน้ีเราจะตองสรางบรรยากาศ
สภาพแวดลอ มทเ่ี อือ้ ใหเ ดก็ ๆ หันมาสนใจการอานดงั นี้

1. อานหนังสอื ทีต่ นเองชอบ จะทาํ ใหอ า นไดอ ยา งตอ เนอ่ื ง และไมเบอื่ หนา ย
2. ทาํ ตนใหเ ปนผูใฝรู
3. การอานจะตอ งมีสมาธเิ พื่อจับใจความของเรื่องทอี่ า นได
4. เรม่ิ อานหนังสอื จากระยะเวลาส้นั ๆ กอน แลว คอ ย ๆ กาํ หนดเวลาเพม่ิ ขนึ้
5. การอานจะตอ งมสี มาธเิ พ่อื จับใจความของเรอ่ื งท่อี านได
6. จดั ตารางเวลาสําหรบั การอานหนงั สือเปน ประจําทุกวนั ใหเ กิดความเคยชินจนเกิดเปนนิสัย
รักการอาน