MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN TINGKATAN 5

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 150

LATIHAN :

1. Nyatakan tiga garis panduan alam sekitar berkaitan pengawalan perosak tanaman.
i. …………………………………………………………………………………………
ii. …………………………………………………………………………………………
iii. ………………………………………………………………………………………...

(3 Markah)

2. Jadual 6 menerangkan pengurusan pengawalan perosak tanaman.
Namakan garis panduan alam sekitar berkaitan pengawalan perosak tanaman pada ruang
jawapan yang di sediakan.

Garis Panduan Ruang Jawapan

Pensijilan adalah sah untuk tempoh dua tahun dan

pembaharuan pensijilan akan dikeluarkan jika ladang P:

dapat mematuhi syarat yang di tetapkan.

Sayuran organik yang dihasilkan berkualiti tinggi dan dijual

dengan harga yang agak mahal. Q:

Sistem ini meningkatkan produktiviti, menjaga

keselamatan dan kebajikan pekerja, keselamatan R:

makanan dan pemuliharaan alam sekitar.

Jadual 6

(3 Markah)
3. Pernyataan menunjukkan maklumat bagi salah satu pensijilan yang dikeluarkan oleh

Jabatan Pertanian Malaysia.

“P c
.”

i. Nyatakan nama program pensijilan itu.

…………………………………………………………………………………………………..
(1 markah)

ii. Nyatakan satu program pensijilan lain yang dikeluarkan oleh Jabatan
Pertanian Malaysia.

…………………………………………………………………………………………………..
(1 markah)

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 151

iii. Nyatakan satu kriteria penting untuk sesebuah ladang mendapatkan
pensijilan itu.

…………………………………………………………………………………………………..
(1 markah)

4. Rajah 1 menunjukkan logo pensijilan yang diperkenalkan oleh Jabatan Pertanian
Malaysia.

Rajah 1

Jabatan Pertanian Malaysia menawarkan Sijil Organik Malaysia (SOM) kepada
ladang – ladang pertanian yang berkelayakan untuk menarik minat penyertaan
usahawan tani.
Berdasarkan maklumat,
(a) Terangkan kriteria - kriteria ladang yang layak untuk diberikan pengiktirafan

Skim Organik Malaysia (SOM).

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

(4 markah)

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 152
(b) Nyatakan satu kaedah pengawalan perosak tanaman yang sesuai untuk
mendapatkan pengiktirafan SOM dan huraikan kebaikan kawalan tersebut.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

[5 markah]

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 153

TAJUK 4.0 PENGELUARAN TANAMAN
STANDARD
KANDUNGAN 4.2 PENGAWALAN PEROSAK TANAMAN

STANDARD 4.2.3 Meneroka kaedah pengawalan perosak tanaman seperti
PEMBELAJARAN kaedah kultura, fizikal, biologi, kimia, organik dan perundangan dari
mana-mana laman sesawang.
OBJEKTIF Pada akhir PdPc murid akan dapat :
PEMBELAJARAN
1. Menyenaraikan 7 kaedah kawalan perosak.
TEMPOH MASA 2. Menerangkan kaedah-kaedah kawalan perosak.
3. Membandingbezakan kaedah-kaedah kawalan perosak.
TAHAP
PENGUASAAN 4 Jam

KAEDAH TP 3 Melakukan amali pengawalan perosak tanaman
PENTAKSIRAN secara kultura, fizikal, biologi, kimia dan organik.
INSTRUMEN
PENTAKSIRAN TP 6 Menghasilkan satu kaedah pengawalan perosak
tanaman yang bercirikan lestari alam sekitar.
PAUTAN BAHAN
BANTU 1. Penulisan
MENGAJAR 2. Pemerhatian (Projek)
(LINK @ QR 3. Lisan
CODE) 4. Lukisan / Lakaran
CADANGAN
AKTIVITI 1. Buku teks Pertanian Tingkatan 5 (m/s 123-129)
2. Kawalan Racun Perosak
http://www.pertanianperak.gov.my/index.php/hubung/interaksi/soalan-
lazim-faq/134-kawalan-racun-perosak
3. Kaedah Pengawalan Perosak Tananam
https://www.slideshare.net/puETEry92/pengawalan-organisma
Kaedah PdPr

1. Murid membaca buku teks / nota yang disediakan.
2. Murid melengkapkan latihan pengukuhan dalam modul.
3. Latihan perlu dihantar kepada guru melalui aplikasi

whatsapps atau telegram.
4. Guru meminta murid menghasilkan satu jenis pengawal

perosak yang tidak mencemarkan alam sekitar. Murid boleh
mendapatkan idea daripada internet.
5. Murid diminta untuk mengaplikasi pengawal perosak yang
dihasilkan pada tanaman yang terdapat di kawasan rumah.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 154
6. Murid menunjukkan aktiviti yang dilaksanakan oleh murid

melalui video atau gambar dan dihantar kepada guru.
Kaedah PdPc

1. Guru menyoal murid kaedah yang boleh digunakan oleh
petani untuk mengawal perosak untuk mencungkil
pengetahuan sedia ada murid.

2. Murid diminta menghasilkan 1 bahan pengawal perosak
tanaman yang tidak mencemarkan alam sekitar

3. Murid diminta menggunakan alat/ bahan yang dihasilkan
pada tanaman yang terdapat di kawasan sekolah

4. Sebagai kesimpulan, guru meminta beberapa orang murid
menyuarakan pendapat mereka berkaitan kaedah yang
terbaik yang akan mereka gunakan.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 155

MODUL / NOTA : Kawalan Kultur
Kawalan organik
Kawalan Fizikal

Pengurusan KAEDAH KAWALAN Kawalan Biologi
perosak PEROSAK

bersepadu

Perundangan Kawalan Kimia

KAEDAH KAWALAN PENERANGAN
PEROSAK
• Kawalan perosak yang akan mengganggu
Kawalan Kultur perkembangan atau kitaran hidup perosak.

Kawalan Fizikal • Menyekat perosak daripada sumber
makanannya dan mendedahkan perosak
kepada keadaan tidak sesuai.

• Contoh: Memugar Tanah, Pengiliran
tanaman, Tanaman perangkap, Tanaman
campuran, Penggunaan variati resisten,
Menjaga kebersihan ladang

• Menggunakan alatan atau keadaan fizikal untuk
mengawal perosak.

• Kaedah ini tidak menimbulkan kesan
sampingan dan mudah dihasilkan.

KEKURANGAN KAWALAN FIZIKAL
• Memerlukan modal permulaan yang tinggi
• Keberkesanannya hanya sementara

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 156

• Contoh: Perangkap cahaya, Plastik pelekat
berwarna kuning, Plastik @ surat khabar
sebagai pembalut.

Kawalan Biologi • Memperkenalkan musuh semulajadi atau
Kawalan Kimia agen biologi ke kawasan tanaman untuk
Kawalan Organik mengurangkan perosak.

• Merupakan komponen utama pengurusan
perosak dalam sistem pertanian organik.

• Contoh : Penggunaan Pemangsa,
Penggunaan Parasitoid, Penggunaan
Patogen

Contoh: Racun perut, Racun sentuh, Racun
sistemik, Racun pewasap (fumigan)

• Bahan kawalan organik boleh didapati di
pasaran atau disediakan sendiri.

• Ramuan yang digunakan adalah dari bahan2
dapur spt cili api, bawang putih dan sabun
(detergan).

Kawalan Undang-Undang KUARANTIN
• Memeriksa dan menguji tanaman yang dibawa
masuk dari negara luar dalam jangka masa
tertentu untuk disahkan bersih sebelum
dibenarkan masuk.

PENGUATKUASAAN UNDANG – UNDANG
• Penguatkuasaan dan pemeriksaan dokumen
dan konsainan secara visual yang konsisten.
• Konsainan boleh dilepaskan untuk pemeriksaan
selepas 30 hari dari tarikh eksport dari negara
asal.
• Mengambil sampel untuk tujuan penyaringan
perosak dan kuarantin selepas masuk (KSM)

PENSIJILAN
• Biji benih atau bahan tanaman yang dibawa
masuk perlu ada sijil perakuan yang sah.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

Pengurusan Perosak MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 157
Bersepadu ( PPB)
• Bertujuan untuk membuktikan bebas daripada
sebarang penyakit sebelum dibenar masuk.

• Contoh sijil :
- Sijil Perakuan Pematuhan Penggredan,

Pembungkusan dan Pelabelan (Import /
Eksport)
- Akta Racun Makhluk Perosak 1974.
PENGHAPUSAN
- Tanaman dan buah yang diserang penyakit akan
dikutip dan dimusnahkan.
KONSEP PPB
1. Merangkumi kawalan perosak, kawalan rumpai
dan amalan kutur.
2. Mengambilkira faktor ekonomik, ekologi dan
sosiologi.
3. Kawalan dilaksanakan apabila populasi
perosak mengancam dan mengurangkan hasil.
4. Memberi keutamaan kepada kawalan biologi.
5. Mengambil kira kitaran hidup perosakyang
menyerang tanaman.
6. Merendahkan populasi perosak bukan
menghapuskan.
7. Racun perosak digunakan apabila perlu sahaja

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 158

LATIHAN :

AB

CD
Rajah 3

1. Rajah 3 menunjukkan empat amalan yang dilakukan dalam kaedah kawalan perosak
tanaman.
Nyatakan kaedah bagi gambar dalam Rajah 3 :

i. A : …………………………………………………………………………………………..
ii. B : …………………………………………………………………………………………..
iii. C : …………………………………………………………………………………………..
iv. D : …………………………………………………………………………………………..

[ 4 Markah ]

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 159

2. Jadual 4 menerangkan beberapa amalan dalam kaedah kawalan perosak tanaman.
• Memugar tanah

P • Penggiliran tanaman
• Penggunaan varieti resistan
• Membalut tanaman jenis buah

Q • Menggunakan perangkap cahaya
• Plastik pelekat kuning
• Menggunakan sabun

R • Campuran cili
• Ekstrak bawang putih

Jadual 4
Nyatakan kaedah kawalan perosak tanaman bagi :
P : ……………………………………………………………………………………………………….
Q : ……………………………………………………………………………………………………….
R : ……………………………………………………………………………………………………….

[ 3 Markah ]

3. Rajah 3 menunjukkan sebahagian Kaedah Kawalan Perosak Tanaman.

KAEDAH KAWALAN PEROSAK

Kawalan Kultur Kawalan Fizikal Kawalan Kimia

Rajah 3
a. Nyatakan dua contoh aktiviti yang dilakukan di bawah kawalan kultur.

i. …………………………………………………………………………………
ii. ……………………………………………………………………………………

(2 markah)

b. Nyatakan dua jenis racun yang digunakan di bawah kaedah kawalan kimia.
i. ……………………………………………………………………………………
ii. ……………………………………………………………………………………
(2 markah)

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 160

4. Jadual 1 menunjukkan maklumat jenis racun perosak. Lengkapkan jadual itu.

Keterangan Jenis Racun
• Bentuk cecair, serbuk, bintil atau i. ……………………………………

umpan. ii. ……………………………………
• Membunuh apabila dimakan oleh iii. ……………………………………

perosak.
• Racun dijadikan umpan atau disembur.

• Meresap melalui sistem vaskular
tumbuhan.

• Meyebabkan tanaman menjadi
beracun kepada perosak.

• Membunuh apabila terkena perosak.
• Memasuki sistem peredaran darah,

sistem pernafasan atau mengganggu
sistem saraf.

(3 markah)

5. Rajah menunjukkan proses penyediaan bahan pengawalan perosak organik.
Lengkapkan rajah dengan menulis 1, 2, 3 dan 4 mengikut urutan yang betul.

[4 markah]

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 161
6. Encik Azam mempunyai satu ekar kebun mangga yang sedang berbuah. Kebun

beliau mengalami masalah serangan lalat buah yang merosakkan buah – buahannya
di pokok.
Berdasarkan maklumat,
a) Cadangkan dua kaedah kawalan yang boleh dilakukan untuk mengatasi masalah
dan terangkan kebaikan setiap kaedah itu.
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
....………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...

[4 markah]
b) Rajah menunjukkan botol terpakai yang berpotensi untuk dijadikan satu kaedah

kawalan perosak.

Rajah

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 162
i. Ciptakan satu kaedah kawalan untuk mengawal perosak itu. Lakar dan label

dengan lengkap.

[8 markah]
ii. Senaraikan tiga bahan yang perlu digunakan untuk ciptaan alat kawalan itu.

……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….

[3 markah]

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 163

ARAHAN TUGASAN PROJEK (Kaedah PdPr dan Kaedah PdPc)

1. Anda dikehendaki mencipta satu kawalan perosak menggunakan botol terpakai
dengan kreatif dan inovatif

2. Model mestilah menggunakan bahan – bahan kitar semula yang mudah didapati di
rumah.

3. Murid perlu melaporkan perkembangan kerja projek dengan mengambil gambar
projek dan menghantar kepada guru setiap sesi kelas PdPr.

LANGKAH KERJA TUGASAN Tarikh Catatan
Bil. Langkah Kerja

Perancangan kerja amali

i. Menyenarai alatan dan bahan yang diperlukan.
1.

ii. Membuat lakaran model yang kreatif dan inovatif.

iii. Melabel lakaran

Membina model

i. Menyediakan alatan dan bahan.
2. ii. Memotong dengan ukuran yang betul.

iii. Memasang bahan
iv. Menerangkan fungsi model kawalan perosak
Pelaporan
i. Mengambil gambar setiap sisi model sekurang –
3. kurangnya 3 keping gambar
ii. Menghantar laporan kepada guru

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 164

TAJUK 4.0 PENGELUARAN TANAMAN

STANDARD KANDUNGAN 4.2 PENGAWALAN PEROSAK TANAMAN

STANDARD 4.2.4 Mengkaji kesan pengawalan perosak tanaman
PEMBELAJARAN menggunakan kaedah seperti kaedah kultura, fizikal,
biologi, kimia dan organik.
OBJEKTIF 4.2.5 Menghuraikan kesan aktiviti pengawalan perosak
PEMBELAJARAN tanaman terhadap alam sekitar
Pada akhir PdPc murid akan dapat :
TEMPOH MASA
1. Menerangkan kesan baik kaedah-kaedah kawalan
TAHAP PENGUASAAN perosak tanaman.

KAEDAH PENTAKSIRAN 2. Menerangkan kesan buruk kaedah-kaedah
& kawalan perosak tanaman.
INSTRUMEN
PENTAKSIRAN 3. Menentukan kaedah terbaik dalam pengawalan
perosak tanaman.

2 Jam

TP 4 Menganalisis keberkesanan satu kaedah
pengawalan perosak tanaman dengan mana-mana
kaedah yang lain.

TP 5 Menilai kaedah pengawalan perosak tanaman yang
paling selamat dan lestari alam sekitar.

1. Penulisan
2. Lisan

PAUTAN BAHAN BANTU 1. Buku Teks Pertanian Tingkatan 5 (m/s 130-132)
MENGAJAR
(LINK @ QR CODE)

CADANGAN AKTIVITI Kaedah PdPr
1. Murid membaca nota yang disediakan.
2. Murid melengkapkan latihan pengukuhan dalam
modul.
3. Latihan perlu dihantar kepada guru melalui
aplikasi whatsapps atau telegram.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 165
Kaedah PdPc
1. Guru menyoal murid tentang kaedah-kaedah
pengawalan perosak yang telah dipelajari.
2. Guru menyoal murid tentang kebaikan kaedah-kaedah
pengawalan perosak.
3. Guru menyoal murid tentang keburukan kaedah-
kaedah pengawalan perosak.
4. Murid dibahagikan kepada dua kumpulan, kemudian
murid diminta membuat satu pertandingan debat untuk
menyuarakan kaedah yang terbaik.
5. Guru meminta beberapa murid membuat kesimpulan.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 166

MODUL / NOTA :

KESAN PENGAWALAN PEROSAK TANAMAN

Kaedah

Kawalan Kesan Baik Kesan Buruk

Perosak

Kawalan Kultur • Mengurangkan kos • Memerlukan banyak tenaga

pengeluaran, penyebaran buruh. Penggunaan jentera

penyakit dan serangan perosak, terhad.

perumah perosak termusnah. • Keberkesanan dilihat dalam

• Meningkatkan kesuburan tanah. jangka masa panjang.

• Hasil tanaman tidak dicemari.

Kawalan • Kesihatan manusia terjamin. • Haiwan lain turut
Biologi • Nutrien dalam tanah bertambah
dimusnahkan.
akibat perkumuhan binatang. • Keberkesanan perlahan dan
• Tumbesaran tumbuhan tidak
sukar diperhatikan.
tergugat. • Bilangan perosak lain

meningkat.

Kawalan Kimia • Bertindak cepat dan kesan • Menyebabkan keasidan

dapat dilihat segera. tanah oleh bahan benzene
• Berspektrum luas dan mampu
dan klorida.
mengawal banyak sepsis • Menyebabkan keracunan

sekaligus. makanan.
• Meyebabkan pencemaran air

dan udara.

Kawalan • Tidak merosakkan kualiti hasil • Memerlukan modal yang
Fizikal tinggi bagi pembelian dan
lepas tuai. penyelenggaraan alat dan
• Tiada kesan sampingan. jentera.
• Mudah dikendalikan.

Kawalan • Hasil tanaman selamat • Menjejaskan keluasan untuk
Organik
dimakan. tanaman utama kerana perlu
• Kos efektif.
• Tidak berlaku pencemaran menanam tanaman penolak.
• Keberkesanan membunuh
alam sekitar.
perosak tidak terjamin.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 167

KESAN AKTIVITI PENGAWALAN PEROSAK TANAMAN
TERHADAP ALAM SEKITAR

PENCEMARAN AIR PENCEMARAN TANAH PENCEMARAN UDARA

- Perubahan yang - Berlaku pertukaran - Melalui semburan
berlaku dari segi warna, hilang racun perosak
kandungan, fizikal dan kesuburan dan secara besar –
warna. hakisan tanah. besaran di kawasan
penanaman.
- Sisa racun yang larut di - Bahan toksik
dalam air mengalir ke daripada bahan - Mengganggu
sungai, tali air, kolam kimia yang kesihatan manusia
dan tasik mengganggu digunakan dalam dan hidupan lain.
ekosistem. aktiviti pertanian
dilepaskan ke
tanah.

- Menyebabkan
ketidaksuburan
tanah kerana tanah
berasid
menyukarkan
nutrient diserap
oleh pokok.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 168

LATIHAN :

1. Rajah 1 menunjukkan kelemahan kawalan perosak secara kimia.
Nyatakan tiga kelemahan lain kawalan itu.

i. Mengakibatkan keracunan ii.
makanan

Kelemahan
kawalan perosak

secara kimia

iii. iv.

Rajah 1

[ 3 Markah ]

2. Rajah 5 menunjukkan bahan yang digunakan untuk salah satu kaedah kawalan
perosak.

Rajah 5
a. Nyatakan kaedah kawalan perosak itu.

………………………………………………………………………………………
[1 markah]

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 169
b. Nyatakan tiga kelebihan menggunakan kaedah itu untuk kawalan perosak.

i. ……………………………………………………………………………………
ii. ……………………………………………………………………………………
iii. ……………………………………………………………………………………

(3 markah)
3. Rajah menunjukkan kaedah – kaedah untuk pengawalan perosak tanaman. Nyatakan
satu kesan sampingan menggunakan kaedah itu.

i. ……………………………………………………………

ii. …………………………………………………………….

iii. …………………………………………………………….

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 170

4. Rajah 1 menunjukkan kaedah kawalan perosak yang diamalkan oleh En. Mahmud di
ladangnya.

Racun Perosak

a) Berdasarkan rajah 1 kenalpasti kaedah pengawalan perosak tanaman yang
diamalkan.
………………………………………………………………………………………………….
[1 Markah]

b) Terangkan satu kebaikan menggunakan kaedah di a(i).
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
[3 Markah]

c) Huraikan tiga keburukan mengamalkan kaedah itu.
(i) .................................................................................................................................
………………………………………………………………………………………………
(ii). …………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………..
(iii). ……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………..
[6 Markah]

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 171
5. Pencemaran udara merupakan salah satu kesan daripada aktiviti pengawalan

perosak tanaman.
Terangkan secara ringkas bagaimana perkara ini berlaku.
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................

[ 2 Markah ]

Rajah 7
6. Rajah 7 menunjukkan kesan aktiviti pertanian kepada tanah dan alam sekitar.

Berdasarkan rajah tersebut :
a) Cadangkan empat kaedah yang boleh dilakukan untuk mengurangkan kesan aktiviti

pertanian kepada alam sekitar.
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………

[ 4 Markah ]

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 172
b) Terangkan tiga kaedah yang anda pilih di (a).

..……………………………………………………………………………………………
...……………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

[ 6 Markah ]
c) Huraikan dua kesan baik pengawalan perosak di (b) sekiranya ia digunakan.

……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………

[ 4 Markah ]

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 173

4.3
PENUAIAN DAN
PENYIMPANAN HASIL

TANAMAN

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 174

TAJUK 4.0 PENGELUARAN TANAMAN
STANDARD KANDUNGAN 4.3 Penuaian Dan Penyimpanan Hasil Tanaman
STANDARD 4.3.1 Menerangkan aktiviti penuaian hasil iaitu sebelum,
PEMBELAJARAN
OBJEKTIF semasa, dan pasca tuai.
PEMBELAJARAN 4.3.2 Menjelaskan kaedah penyimpanan hasil tuaian

TEMPOH MASA mengikut jenis hasil.

TAHAP PENGUASAAN Pelajar akan dapat :
1. Mengenal pasti aktiviti penuaian hasil iaitu sebelum,
KAEDAH & INSTRUMEN
PENTAKSIRAN semasa, dan pasca tuai.
PAUTAN BAHAN BANTU 2. Menerangkan aktiviti penuaian hasil iaitu sebelum,
MENGAJAR
(Link @ QR CODE) semasa, dan pasca tuai.
3. Mengenal pasti kaedah penyimpanan hasil tuaian

mengikut jenis hasil
4. Menjelaskan kaedah penyimpanan hasil tuaian

mengikut jenis hasil.

5 jam
TP 1: Menyatakan aktiviti penuaian dan penyimpanan

hasil.
TP 2: Menerangkan cara penuaian dan kaedah

penyimpanan hasil tanaman
TP 3: Mengaplikasikan amalan pertanian baik dalam

melaksanakan aktiviti penuaian dan penyimpanan
hasil tanaman.
1. Penulisan
2. Latihan
https://youtu.be/w7cBKASUR7I
https://youtu.be/b8Bwam-GOTw
https://youtu.be/6yG6tBk4a8o

Panitia Pertanian Negeri Kedah

CADANGAN AKTIVITI MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 175

1. Setiap pelajar diminta mengikuti arahan yang
terdapat pada modul latihan.

2. Pembelajaran kendiri dengan bantuan guru.
3. Sila hubungi guru anda jika kurang faham.
4. Setiap pelajar dikehendaki membaca dan

memahami nota yang disertakan di dalam modul
ini pada muka surat 3 – 12 .
5. Setiap pelajar juga boleh merujuk Buku Teks
Pertanian Tingkatan 5 muka surat 139 hingga 154
untuk membantu murid memahami tajuk Penuaian
Dan Penyimpanan Hasil Tanaman.
6. Setiap pelajar dikehendaki menjawab soalan pada
muka surat 13 – 18 yang disertakan dalam modul
ini dan tulis jawapan pada Latihan Kendiri.
7. Setiap pelajar dikehendaki menyelesaikan latihan
ini untuk penilaian markah Pentaksiran Bilik
Darjah (PBD).
8. Setiap pelajar juga boleh melayari you tube melalui
pautan atau link yang diberikan untuk
mengukuhkan pemahaman pelajar tajuk Penuaian
Dan Penyimpanan Hasil Tanaman.
9. Setiap pelajar juga boleh dan digalakkan melayari
internet dengan mencari bahan tambahan
berkenaan tajuk ini.
10. Selamat menggunakan modul ini.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 176

MODUL / NOTA :

CARA MENUAI TANAMAN SAYURAN DAN TANAMAN KOMODITI MAKANAN

CARA MENUAI TANAMAN
Memotong dengan pisau, sekateur Bendi, kundur, peria, petola, timun, labu, koko dan
atau sabit. kelapa sawit.
Mancabut Sayur jenis daun dan jenis umbisi
Memetik Sayur kekacang, cili, terung.
Menggali dengan cangkul atau Sayur jenis umbisi seperti keledek, keladi,
serampang sengkuang.

4.3.1 PENUAIAN HASIL

-Aktiviti penuaian dilakukan apabila tanaman mencapai tahap kematangan yang
dikehendaki.

SEBELUM SEMASA MENUAI PASCATUAI
MENUAI

SEBELUM MENUAI

- Sebelum menuai perlu tentukan kaedah penuaian yang akan digunakan sama ada
memetik atau memotong menggunakan tangan atau alatan/mesin.

-Pastikan juga tanaman tidak disembur dengan racun perosak 2 minggu sebelum penuaian.

Indeks kematangan tanaman
-Penentuan indeks adalah penting kerana ia:
⚫ Mempengaruhi mutu selepas tuai dan ketahanan selepas penyimpanan.

-Indeks kematangan merupaan parameter yang digunakan untuk membuat anggaran
peringkat kematangan yang sesuai bagi penuaian.
- Indeks kematangan tanaman adalah berbeza mengikut jenis tanaman dan warna.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 177

Kaedah menentukan kematangan tanaman iaitu:

1. FIZIKAL 1. Melalui penglihatan iaitu dengan melihat warna kulit,
saiz, bentuk dan daun sebelah luar yang menjadi
kering.

2. Mudah dileraikan, melalui tekstur, bau, rasa masam,
dan pahit serta bunyi apabila ditepuk atau dijentik.

2. KIMIA Melakukan analisis kimia iaitu ujian keasidan,
menganalisis kandungan gula(glukosa), kandungan
kanji, dan mengetahui PH.

3. FISIOLOGI Melakukan pengiraan iaitu bilangan hari atau bulan
selepas pokok mulai berbunga atau diubah ke
kawasan penanaman.

KEPENTINGAN INDEKS KEMATANGAN A) MENENTUKAN KESESUAIAN
WAKTU PENUAIAN
B) MENENTUKAN STRATEGI
PEMASARAN - Indeks dapat mengelakkan hasil yang belum
matang dituai.
- Harga tanaman dipengaruhi oleh permintaan
dan penawaran. C) SEBAGAI ASAS PENGKELASAN.
- Indeks ini sebagai asas untuk mengasingkan
-Maklumat indeks membolehkan petani hasil tanaman sama ada untuk pasaran
merancang pengeluaran hasil tanaman untuk domestik atau dieksport.
mendapatkan harga yang premium.

D) PENGURUSAN BURUH DAN SUMBER
YANG CEKAP.

- Petani boleh merancang dengan tepat operasi
penuaian dan pengendalian supaya tenaga
buruh dan peralatan dapat diurus dengan baik.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 178

CONTOH INDEKS KEMATANGAN

JENIS INDEKS KEMATANGAN
SAWI -Tuai pada minggu ke-4 dan 5.
-Daun banyak, saiz pokok memuaskan.
BAYAM
-Tuai pada minggu ke-4.
KANGKUNG -Poko yang terlebih matang akan berserabut/ berbunga.

- Tuai pada minggu 3 dan 4.
-Penuaian lewat- batang dan daun liat

KAILAN - Tuai minggu 5 dan 6.
SALAD -Boleh juai dituai pada minggu 3 atau 4 sebagai baby kailan.
TIMUN
TOMATO -Mula dituai pada minggu 5.
- Daun banyak, saiz pokok memuaskan.

- Tuai selepas 50 hari ditanam.
-Warna buah bertukar dari hijau gelap ke hijau cerah.

- Kutip hasil selepas 55 hari ditanam.
-Pasaran jauh- buah dituai pada peringkat hijau matang.
-Pasaran dekat- buah dituai bermulanya perubahan warna tampuk
dari hijau kepada kemerahan.

CILI -Tuai selepas 60 hari ditanam.
-Hasil tuaian- dua atau empat hari sekali.

TERUNG - Tuai selepas 60 hari ditanam.
-Berwarna ungu berkilat.

BENDI -Dituai ketika masih muda, lembut, dan hujungnya mudah patah.
- Dituai apabila lenggai mula membengkak
KACANG
PANJANG - Tidak sesuai dituai apabila lenggai mula mengecut dan genting
antara bijinya.
KACANG
BUNCIS

KELAPA SAWIT - Boleh mengeuarkan hasil selepas 2 1/2 hingga 3 tahun ditanam.
- Boleh dituai 5-6 bulan selepas pendebungaan berlaku.
-Tandan masak apabila buah bertukar warna daripada warna gelap
kepada warna jingga kemerah-merahan dan ada kelihatan biji buah
lerai (gugur).
- Tahap masak digelar Buah Tandan Segar (BTS).

KOKO - Mula berbunga pada umur 18 hingga 30 bulan selepas ditanam.
LADA HITAM -Selepas 5 hingga 6 bulan bulan pendebungaan, buah koko yang
warnanya hijau atau merah bertukar menjadi kuning.(sedia untuk
dituai)

- Tangkai dengan satu atau dua biji buah (beri) mula bertukar kepada
kuning.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 179

SEMASA MENUAI

Penuaian sayur- sayuran
• Gunakan alatan atau jentera yang sesuai. Dan letakkan hasil tuaian ke dalam

bekas yang bersih.

Penuaian kelapa sawit
• Tuai dengan cara memotong tandannya menggunakan alatan secara manual.
• Mesin pemotong buah kelapa sawit juga boleh digunakan untuk mengatasi

kekurangan buruh dan memudahkan kerja.

Penuaian koko
• Tuai dengan menggunakan alat pemotong yang tajam seperti gunting pokok, sabit

dan sekateur.

Penuaian Padi

• Terdapat 2 cara menuai.
• Menggunakan tenaga pekerja sepenuhnya seperti memotong batang padi

dengan penyabit dan meleraikan padi dengan cara membanting di dalam tong
khas.
• Mesin jentuai juga boleh digunakan yang mencakupi semua aktiviti tuaian.

Penuaian lada hitam
• Gunting di bahagian tangkainya.
• Tangkai tersebut akan dileraikan untuk memisahkannya dengan biji buah (beri).
• Mesin pelerai boleh digunakan.
• Biji buah direndam dalam air mendidih selama seminit untuk proses celuran.

•.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 180
PASCATUAI TANAMAN SAYUR- SAYURAN

Mengumpul Memproses Menggred Menyimpan

Menjual Membungkus Mengiklan

Aktiviti Pascatuai

1. Mengumpul

• Proses meletakkan hasil ladang yang telah dituai di suatu kawasan di pusat
pengumpulan

Tujuan :
Memudahkan hasil dipunggah dan dibawa ke kilang/ tempat pemprosesan.

2. Memproses

• Aktiviti yang dilakukan untuk menentukan bentuk akhir hasil yang akan
dipasarkan.

Tujuan : Menjadikan hasil lebih menarik, tahan lebih lama, mendapatkan
harga yang lebih tinggi serta mengekalkan kesegaran hasil.

3. Menggred

• Mengkelaskan mengikut tahap kualiti berdasarkan spesifikasi piawaian gred
yang ditetapkan agar lebih seragam dan mudah dipasarkan.

Tujuan :

▪ Mengasingkan produk mengikut kualiti.
▪ Mengikut kehendak pasaran.
▪ Mengurangkan kadar kerosakan pascatuai.
▪ Menambah nilai.
▪ Menjimatkan kos.
▪ Mengelakkan ketidakadilan dalam urus niaga.
▪ Meningkatkan kecekapan pemasaran melalui kaedah pemasaran yang
Penggredan olceehkFapA.MA adalah berpandukan spesifikasi gred Malaysia Standard

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 181

Gred Premium Sayur yang bebas daripada kerosakan dan kecacatan
Gred 1 & 2 Sayur yang agak bebas daripada kerosakan dan
kecacatan

Ciri- ciri menentukan gred (sumber FAMA)

Keseragaman Kecacatan Kerosakan Kematangan Kesegaran

4. Membungkus

• Pembungkusan hasil tanaman telah dikeluarkan oleh pihak Lembaga Pemasaran
Pertanian Persekutuan (FAMA).

• Pembungkusan yang baik :
o Dapat mengekalkan kesegaran hasil.
o Dapat menarik perhatian pelanggan.
o Dapat meningkatkan harga yang tinggi.
o Dapat memelihara kualiti hasil.
o Dapat memudahkan penghantaran.

5. Mengiklan

• Teknik komunikasi pemasaran untuk menjelaskan dan menyampaikan
maklumat hasil/ produk kepada pengguna.

Tujuan:

❖ Mewujudkan pasaran
❖ Menyampaikan maklumat tentang kualiti hasil.
❖ Mengekal, mengubah, memperluas, atau mencipta permintaan bagi

meningkatkan keuntungan.
❖ Memujuk pengguna untuk membeli hasil yang ditawarkan.

Teknik pengiklanan:

o Menghantar katalog atau risalah.
o Mengedarkan sampel.
o Mengadakan demontrasi, papan iklan, media cetak, elektronik, media

massa.
o Mengadakan pameran.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 182

6. Menyimpan
• Cara untuk mengekalkan kesegaran dan kualiti hasil pertanian.
• Penyimpanan dapat mengurangkan kadar respirasi dan aktiviti metabolisme
supaya hasil pertanian lambat busuk atau rosak.
• Gunakan suhu yang rendah seperti di dalam peti sejuk atau bilik sejuk (suhu
antara 0- 4 Celcius).

7. Menjual
• Aktiviti menyampaikan hasil kepada pengguna akhir.
Tujuan : Untuk mendapatkan keuntungan dan memberi pulangan modal.

➢ Pascatuai Jagung

▪ Hasil jagung perlu dibersihkan. Digred dengan cepat. Disejukkan dengan merendam
tongkol di dalam air bersuhu 1-3 Celcius.

▪ Proses ini dapat menurunkan suhu jagung sebanyak 10 Celcius.
▪ Tongkol yang sejuk akan dibalut dalam filem polietilena/ dimasukkan ke dalam plastik

polietilena yang berlubang dan disimpan dalam bilik sejuk pada suhu 0-1 Celcius.
➢ Pascatuai Kelapa Sawit

▪ Buah dikumpulkan di jalan utama.
▪ Buah dihantar ke kilang pemprosesan dalam masa 24 jam selepas dituai.
▪ Tujuan : Untuk menjaga kualiti minyak yang terhasil.

➢ Pascatuai Padi

▪ Penuaian secara manual - 3 proses ( MEMBANTING, MENGANGIN dan
MENGILANG).

▪ Penuaian secara jentera- Padi yang terlerai akan dihantar terus ke kilang untuk
proses penggredan, pengeringan dan penyimpanan.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 183

• Penggredan
- Digred mengikut kandungan kelembapan, ketulenan, dan bendasing,

ketidakmatangan dan beras yang berkapur dan beras yang hancur.
• Pengeringan
- Untuk mengurangkan kadar kelembapan bijirin untuk tahap keselamatan semasa

penyimpanan. Kelewatan menyebabkan kualiti bijirin menurun.
• Penyimpanan
- Simpan di dalam bekas kontena kapasiti 1 tan selama 6-12 bulan.
- Suhunya 5 Celcius.
- Boleh juga menggunakan anyaman buluh/ pelepah kelapa.
➢ Pascatuai Buah Koko
▪ Terdapat 4 peringkat pascatuai :

1. Pengumpulan Buah
• Buah dikumpul berhampiran jalan utama

2. Pembelahan
• Belah buah dan asingkan biji dan kulitnya.

3. Fermentasi
• Tujuan : Untuk mengurangkan kemasaman biji koko kering dan meningkatkan

mutu perisa koko.
• Tempoh selama 5 hari.
• Letak dalam bekas yang boleh mengalirkan air.

4. Pengeringan
• Proses ini dikenali sebagai tanning.
• Tujuan : Mengurangkan rasa pahit koko dan astrigen (kesan kebas pada lidah

akibat tindakbalas pengoksidaan.
• Biji koko berubah dari kemerahan kepada coklat.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 184

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 185

4.3.2 KAEDAH PENYIMPANAN HASIL TUAIAN

Penyimpanan Tanaman Sayur- sayuran

• Prapenyejukan- Penyejukan serta merta sebelum penyimpanan hasil tuaian untuk
mengeluarkan haba dalam sayur yang baru dipetik.

• Tujuan : Untuk mengurangkan masa yang diambil bagi menurunka suhu hasil
tanaman ke paras suhu simpanan.

• Selepas pra, hasil akan dipindahkan ke bilik sejuk.

• Tujuan prapenyejukan :

✓ Mengurangkan degradasi enzim dan kadar respirasi.
✓ Mengelakkan kehilangan air (kelayuan).
✓ Mengelakkan pertumbuhan mikroorganisma pereput ; kulat/bakteria.
✓ Mengurangkan penghasilan etilena (agen pemasakan buah).

• Terdapat 2 kaedah prapenyejukan :

• Kaedah Penyejukan Pendingin Udara
- Kaedah biasa dan murah serta memerlukan bilik sejuk.
- Sayur dibungkus dan disusun.
- Kaedah ini sesuai untuk sayur jenis buah.
- Caranya :

o Alirkan udara sejuk 0 Celcius pada halaju tinggi selama 8-10 minit,
o Bekas disusun untuk mendapatkan peredaran udara.
o Periksa kelembapan sayuran.

• Kaedah Penyejukan Pendingin Air
- Sayuran disiram atau direndam dalam air sejuk (2 Celcius) selama 5 minit.
- Air sejuk ini akan mengeluarkan haba panas daripada tanaman.

Jenis Suhu Kelembapan Tempoh
bandingan (%) simpanan
Sawi 5 1 minggu
Cili 5 90-95 5 minggu
Terung 8-12 90-95 1 minggu
Ubi Keledek 13-16 90-95 4-7 bulan
Kubis Bulat 1-2 85-90 6-12 minggu
90-95

❖ Penyimpanan Padi
- Padi perlu dibersihkan daripada bendasing seperti batu sebelum disimpan.
- Simpan pada suhu rendah kurang 5 Celcius untuk menstabilkan perubahan dalam

kandungan asid lemak bebas untuk mengelakkan padi menjadi tengik.
- Penyimpanan secara pukal memerlukan pengudaraan yang efisyen. (Pastikan suhu

dan kelembapan seragam).

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 186

❖ Penyimpanan Jagung
- Jagung perlu dipungut waktu petang.
- Letak tongkol dalam guni dan angkut ke destinasi pada waktu malam supaya jualan

runcit boleh dilakukan pada keesokan harinya.
❖ Penyimpanan Koko
- Kerja penyisihan dan pengasingan koko daripada biji leper, berkulat, biji bercambah

dan diserang perosak.
- Ciri- ciri tempat penyimpanan :

o Suhu dan persekitaran baik
o Bebas dari serangan perosak
o Disimpan dalam guni jut
o Letakkan guni atas para
o Pencahayaan yang sesuai (tidak terlalu gelap)
❖ Penyimpanan Lada Hitam
- Biji buah perlu dikeringkan diatas pelantar dan dijemur untuk mengelakkan
kerosakan akibat serangan kulat.
- Biji lada hitam/putih perlu direndam dalam air selama beberapa hari sehingga kulit
buah mereput.
- Buah dicuci bersih untuk membuang sisa kulit.
- Biji lada putih perlu dijemur hingga kering (12% Tahap Kelembapan) untuk
mengelakkan penyerapan kelembapan berlaku.
❖ Penyimpanan Kelapa Sawit
- BTS diangkut dan dikumpul di kilang pemprosesan dalam masa 24 jam untuk
mengurangkan peningkatan ‘Free Fatty Acid’ yang akan mengurangkan kualiti
minyak.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 187

Proses Pra Penyejukan

Rawatan Kimia dan Rawatan Fizikal

Bilik Sejuk

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 188

LATIHAN :
1. Nyatakan tiga cara menuai hasil tanaman.

i. ....................................................................................................................................
ii. ....................................................................................................................................
iii. ....................................................................................................................................

[3 markah]

2. Rajah 1 menunjukkan aktiviti tiga peringkat aktiviti penuaian hasil tanaman.

Sebelum X Y
Menuai

Rajah 1
Nyatakan label :
X : .................................................................................................................
Y : .................................................................................................................

[2 markah]

3. Penyataan berikut adalah sebahagian langkah melakukan penuaian buah kelapa sawit.
Susun mengikut urutan yang betul dengan menulis 1,2,3 atau 4 dalam kotak yang
disediakan.

Menyediakan pemotong

Mengumpul buah

Memilih buah matang

Memotong tandan buah

[4 markah]

4. Rajah 2 menunjukkan aktiviti pascatuai tanaman sayur-sayuran.

Mengumpul M Menggred N Mengiklan Menyimpan Menjual

(a) Namakan M dan N.
M : …………………………………………………………………………………………….
N : …………………………………………………………………………………….………
[2 markah]

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 189

(b) Nyatakan dua tujuan penggredan dilakukan.
i. ………………………………………………………………………………....
ii. ……………………………………………………………………………........
[2 markah]

5. Rajah 3 menunjukkan carta alir pascatuai buah koko yang tidak lengkap.
Lengkapkan carta alir itu.
Mengumpul

i. .................................

ii. ...............................

iii. .............................

Rajah 3

[3 markah]

6. Rajah 1 menunjukkan penggredan yang berpandukan kepada spesifikasi
gred Malaysia Standard (MS) yang ditentukan oleh FAMA

Rajah 1
Nyatakan 3 ciri-ciri bagi menentukan gred bagi sesuatu keluaran pertanian.
i. ……………………………………………………………………………..………………..
ii. ………………………………………………………………………………………………
iii. ………………………………………………………………………………………………

[3 markah]

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 190

7. Nyatakan perkara yang perlu dilakukan di peringkat penuaian berikut :

(a) Sebelum menuai :
i. ……………………………………………………………………………..………

ii. ……………………………………………………………………………..………

[2 markah]

(b) Semasa menuai :

i. ……………………………………………………………………………..………
ii. ……………………………………………………………………………..………

[2 markah]

(c) Pascatuai :

i. ……………………………………………………………………………..………
ii. ……………………………………………………………………………..………
iii. ......................................................................................................................
iv. ......................................................................................................................
v. ......................................................................................................................

[5 markah]

8. Rajah 4 menunjukkan carta alir bagi aktiviti penuaian hasil tanaman yang tidak lengkap.
a. Lengkapkan carta alir itu.

Rajah 4 [3 markah ]
b. Nyatakan satu kaedah penyimpanan tanaman sayur-sayuran

……...…………………………………………………………..………………………
[1 markah ]

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 191
9. Lengkapkan peringkat pemprosesan buah kelapa sawit yang telah matang.

Pemprosesan i........................... BTS ii........................
BTS ............................ dimasukkan ke ..........................
........................... ..........................
Produk Hiliran dalam mesin
iii. pengilang
...........................
........................... Minyak sawit
mentah

[3 markah]

10. Rajah menunjukkan kaedah penyimpanan hasil tuaian sayur-sayuran disimpan dalam
stor berhawa dingin.

(a) Namakan kaedah Rajah 8 :
.......................................................................................................................................
[1 markah]

(b) Terangkan cara melakukan kaedah Rajah 8 bagi penyimpanan sayur-sayuran jenis
buah.
i. ...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................

ii. ...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................

iii. ...........................................................................................................................
...........................................................................................................................

[9 markah]

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 192

TAJUK 4.0 PENGELUARAN TANAMAN
STANDARD KANDUNGAN 4.3 Penuaian Dan Penyimpanan Hasil Tanaman
4.3.3 Melakukan aktiviti penuaian dan penyimpanan hasil

STANDARD tuaian tanaman
PEMBELAJARAN 4.3.4 Mengkaji aspek kelembapan, suhu, pengudaraan

dan tempoh masa.

Pelajar dapat :

1. Mengenal pasti aktiviti penuaian dan penyimpanan

hasil tuaian tanaman

2. Melakukan aktiviti penuaian dan penyimpanan hasil

OBJEKTIF tuaian tanaman
PEMBELAJARAN 3. Mengenal pasti aspek kelembapan, suhu,

pengudaraan dan tempoh masa.

4. Menyenaraikan aspek kelembapan, suhu,

pengudaraan dan tempoh masa.

5. Mengkaji aspek kelembapan, suhu, pengudaraan dan

tempoh masa.

TEMPOH MASA 4 jam
TP 4 Menganalisis kualiti hasil tanaman di tempat

penyimpanan

TAHAP PENGUASAAN TP 5 Menilai kaedah penyimpanan hasil tanaman.
TP 6 Menghasilkan cadangan kaedah penuaian dan

penyimpanan yang kreatif dan inovatif bagi

mengekalkan kualiti hasil tanaman

KAEDAH PENTAKSIRAN & 1. Penulisan

INSTRUMEN 2. Latihan Kendiri

PENTAKSIRAN 3. Pemerhatian

PAUTAN BAHAN BANTU https://www.scribd.com-presentation

MENGAJAR Penuaian dan penyimpanan hasil pertanian

(Link @ QR CODE) https://www.doa.gov.my-index
KOMPILASI – Jabatan Pertanian

Pertanian

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 193

PAUTAN BAHAN BANTU https://www.doa.gov.my-buku
MENGAJAR Buku Panduan Pelaksanaan Program Pemantauan –
(Link @ QR CODE) Jabatan Pertanian
https://pertanian perlis.gov.my-arkib
CADANGAN AKTIVITI: MANUAL PENGURUSAN LADANG – Jabatan Pertanian
Negeri Perlis
Kaedah PdPr :

1. Setiap pelajar diminta mengikuti arahan yang
terdapat pada modul latihan.

2. Pembelajaran kendiri dengan bantuan guru.
3. Sila hubungi guru anda jika kurang faham.
4. Pelajar dikehendaki membaca dan memahami nota

pada muka surat 3 – 5 yang disertakan di dalam
modul ini .
5. Pelajar juga digalakkan merujuk Buku Teks
Pertanian Tingkatan 5 muka surat 155 hingga 156
untuk membantu murid memahami tajuk Penuaian
Dan Penyimpanan Hasil Tanaman
6. Pelajar dikehendaki menjawab soalan dan tulis
jawapan pada Latihan Kendiri ini pada muka surat 5
- 8 yang disertakan dalam Modul ini.
7. Selesaikan Latihan ini untuk penilaian markah
Pentaksiran Bilik Darjah (PBD).
8. Pelajar juga digalakkan membaca bahan bacaan lain
dari internet atau majalah yang berkaitan untuk
memantapkan tajuk ini.

Selamat Menggunakan Modul ini dengan
sepenuhnya.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 194

MODUL DAN NOTA :
4.3.3 PEMANTAUAN KUALITI HASIL TANAMAN DI TEMPAT PENYIMPANAN

Terdapat 4 faktor yang mengekalkan kualiti hasil tanaman.

Faktor Penerangan
Kelembapan
▪ Kelembapan bandingan (Relative Humidity) bermaksud
Suhu kandungan air dalam udara.

Pengudaraan ▪ Kelembapan hasil sayur ialah (90-95) % perlu dikekalkan.
▪ Kelembapan yang rendah menyebabkan kelayuan dan
Tempoh
Penyimpanan kekeringan pada sayur.
▪ Kelembapan tinggi menyebabkan pertumbuhan kulat dan

bakteria.
▪ Suhu penyimpanan yang baik ialah antara 1-2 Celcius.
▪ Suhu terlalu rendah menyebabkan pembekuan dan

merosakkan sayur.
▪ Suhu yang rendah akan mengurangkan kadar respirasi.

(melambatkan proses penuaan dan pematangan hasil
tanaman).

▪ Peningkatan suhu menyebabkan biological heating dan
berlaku pertumbuhan kulat, bakteria dan hamama.

▪ Pengudaraan yang kurang baik menyebabkan kelompokan
(clumping) yang menggalakkan pertumbuhan kulat.

▪ Untuk menstabilkan, udara lembap perlu disedut keluar dari
ruang penyimpanan.

▪ Pastikan pengedaran udara adalah baik.
▪ Tempoh ini dipengaruhi kelembapan bandingan, suhu dan

jenis tanaman.
▪ Bijirin yang disimpan dalam kelembapan bandingan dan

suhu yang betul akan menjadikannya dorman maka
metabolismenya tidak aktif. Ini akan merencatkan respirasi
aerobik yang menyebabkan tiada proses peleraian.
▪ Bijirin yang disimpan dalam kelembapan tinggi akan
meningkatkan kelembapan bandingan kerana respirasi
masih berlaku dan menyebabkan bijirin rosak dan berbau
hapak.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 195

Jadual Pemantauan hasil tanaman

Faktor/Alatan Aspek yang perlu Kepentingan
Kelembapan dipantau
Alatan higrometer • Mengawal mutu hasil tanaman.
Uji tahap kadar • Kelembapan terlalu rendah akan
Suhu kelembapan udara (85%
Jangka suhu hingga 90%). menyebabkan hasil tanaman layu atau
kering.
• Bacaan suhu optimum • Kelembapan terlalu tinggi
tempat penyimpanan. menggalakkan
• Pelarasan suhu pertumbuhan kulat dan berlaku
mengikut pembusukan.
jenis tanaman. Suhu dingin diperlukan untuk:
• Mengurangkan kadar respirasi.
• Melambatkan proses penuaan (aging)
dan kematangan (ripening).
• Mengurangkan kehilangan air.
• Mengurangkan kerosakan akibat aktiviti
mikroorganisma lain.
• Melambatkan pertumbuhan/pertunasan.

Tempoh masa Rekodkan: • Tujuannya adalah untuk mengelak hasil
rosak dalam tempoh simpanan.
Memastikan tempoh • Tarikh disimpan.

masa penyimpanan • Tarikh luput.

Sanitasi • Ruang penyimpanan. • Mengelakkan kemungkinan serangan
Kebersihan tempat • Sanitasi komoditi kulat, terutama pada kelembapan
penyimpanan tinggi.
dilakukan dengan
• Mengelakkan daripada jangkitan
memisahkan bahan kepada
hasil yang elok.
yang
• Mengelak daripada bau busuk dalam
rosak. ruang penyimpanan.
• Sanitasi peti

simpanan.
• Peredaran udara.

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 196

MODUL LATIHAN :

1. Rajah 1 menunjukkan carta faktor mengekalkan kualiti hasil tanaman .
Lengkapkan carta itu

Pengudaraan ................................

Faktor Mengekalkan
Kualiti Hasil
Tanaman

................................ ................................

Rajah 1

[3 markah]

2. Kaedah Pra Penyejukan sesuai digunakan untuk penyimpanan sayur-sayuran
selepas dituai .
a. Nyatakan kaedah di bawah

TANAMAN KAEDAH PENYIMPANAN

Sayur-sayuran
jenis buah (i)……………………………………………………………………..

Sayur-sayuran
jenis daun (ii)……………………………………………………………………..

[2 markah ]
b. Nyatakan dua kelebihan menggunakan kaedah pra penyejukan bagi sayur-

sayuran sebelum hasil tuai disimpan

(i) …………………………………………………………………………………

(ii) …………………………………………………………………………………
[2 markah ]

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 197
3. Rajah 2 menunjukkan penyimpanan biji koko yang mempunyai ciri-ciri tempat

simpan seperti maklumat di bawah :
i. Disimpan dalam guni jut
ii. Diletakkan guni atas para-para kayu

Rajah 2
Nyatakan tiga ciri tempat penyimpanan biji-biji koko.

(i) ...............................................................................................................................
(ii) .........................................................................................................................
(iii) ………………………………………………………………………………………..

[3 markah ]
4. Rajah 3 menunjukkan alat pemantauan hasil tanaman untuk menguji kadar

kelembapan udara di tempat penyimpanan

Rajah 3
(a)Namakan alatan tersebut :
………………………………………………………………………………………………….

[ 1 markah ]

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 198

(b) Nyatakan kesan ke atas hasil tanaman dalam tempat simpanan jika :
i. Kelembapan terlalu tinggi

............................................................................................................................
ii. Kelembapan terlalu rendah.

............................................................................................................................
[ 2 markah ]

5. Rajah 4 menunjukkan alat yang digunakan untuk mematau hasil tanaman dalam
tempat simpanan

Rajah 4
(a) Nyatakan suhu dalam tempat penyimpanan yang baik :

..................................................................................………………………………
[1 markah]

(b) Nyatakan dua tujuan suhu dingin diperlukan dalam tempat penyimpanan
(i) ...........................................................................................................................
(ii).............................................................................................................................

(iii) ..………………………………………………………………………………………...
[3 markah]

6. Nyatakan tiga aktiviti pascatuai tanaman jagung sebelum dijual setelah dikumpulkan
di tapak pengumpulan.
i. ............................................................................................................................
ii. ............................................................................................................................

iii. ..………………………………………………………………………………………
[3 markah]

Panitia Pertanian Negeri Kedah

MODUL BERSTRUKTUR MPEI PERTANIAN 199

7. Nyatakan dua tujuan melakukan pengumpulan hasil tanaman.

i. ............................................................................................................................

ii. ............................................................................................................................

[2 markah]

8. Nyatakan empat tujuan melakukan pemprosesan hasil tanaman .

i. ............................................................................................................................

ii. ............................................................................................................................
iii. ..………………………………………………………………………………………...

iv. ............................................................................................................................

[4 markah]

9. Nyatakan dua kaedah pembersihan hasil tanaman.

i. ............................................................................................................................

ii. ............................................................................................................................
[2 markah]

10. Nyatakan empat ciri luaran hasil tanaman yang dinilai semasa menggred hasil
tanaman.

i. ............................................................................................................................

ii. ............................................................................................................................

iii. ..………………………………………………………………………………………...

iv. ............................................................................................................................
[4 markah]

11. Rajah 5 menunjukkan ciri sayuran untuk penggredan sayuran oleh FAMA.
Lengkapkan

CIRI SAYURAN

i................................ ii................................ iii................................

Kerosakan iv................................

Rajah 5

[4 markah]

Panitia Pertanian Negeri Kedah