พจนานุกรม ศัพท์ชาวเรือ

พจนานุกรม
พลเรือเอก ไพศาล นภสินธุวงศ์
ศัพท์ชาวเรือ
radar reflector แผ่นสะท้อนเรดาร์ อุปกรณ์ท่ีใช้เพ่ิมสัญญาณเป้าเรดาร์ ทําด้วยแผ่น
โลหะชุบหนาจํานวนมาก ทําหน้าท่ีสะท้อนคลื่นเรดาร์ กลับไปยังสถานีท่ีส่งคล่ืนไป อาจใช้บนแพช่วยชีวิตและ เรือยอชต์
radiated noise เสียงแพร่ใต้น้ํา
พลังงานเสียงใต้น้ําซึ่งส่งออกมาจากเรือหรือวัตถุใด ๆ ท่ีอยู่ใต้น้ํา เช่น เรือดําน้ํา ตอร์ปิโด เป็นต้น
radio beacon กระโจมวิทยุ/เคร่ืองส่งสัญญาณ นําทางด้วยวิทยุ/สถานีวิทยุนําร่อง
เครื่องช่วยการเดินเรืออิเล็กทรอนิกส์ ซ่ึงส่ง สัญญาณวิทยุไปยังเคร่ืองรับที่เป็นเสาอากาศบังคับทิศ
radui central ห้องศูนย์วิทยุ เครื่องช่วยการเดินเรืออิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งส่ง
สัญญาณวิทยุไปยังเครื่องรับท่ีเป็นเสาอากาศบังคับทิศ
radio direction finder (RDF) เครื่องหาทิศวิทยุ/ แบร่ิงวิทยุ
เคร่ืองรับวิทยุที่มีคุณสมบัติรับสัญญาณและบอก ทิศทางที่มาของคลื่นวิทยุ โดยใช้เสาอากาศบังคับทิศ radio guard ยามวิทยุ
เรือหรือสถานี ซึ่งมีหน้าที่รับผิดชอบการสื่อสาร ทางวิทยุสําหรับเรืออีกลําหนึ่ง หรือสถานีอีกแห่งหนึ่ง radio sextant เครื่องวัดมุมด้วยวิทยุ
เครื่องวัดมุมอิเล็กทรอนิกส์รับคลื่นวิทยุจาก ดวงอาทิตย์และวัตถุท้องฟ้าอื่น ๆ เปรียบได้กับคลื่นแสง หามุมในการเดินเรือดาราศาสตร์มาตรฐาน radiosonde เคร่ืองวิทยุหยั่งอากาศ
บัลลูนติดต้ังเครื่องส่งวิทยุขนาดเล็ก ส่งข้อมูล อุตุนิยมวิทยามายังสถานีตรวจอากาศโดยอัตโนมัติ
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๙๙ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๙ 77


radome โดมเรดาร์
โดม (ฝาครอบสายอากาศ) บนอากาศยาน มี
ลักษณะครึ่งทรงกลมครอบสายอากาศเรดาร์ เพื่อ ป้องกันความสึกกร่อนจากลมฟ้าอากาศ
สําหรับบรรทุกหรือหย่อนออกจากเรือ โดยไม่ต้องขน ขึ้นบนดาดฟ้าก่อน มักจะพบบ่อยจากเรือของพวก สแกนดิเนเวีย (port มาจากภาษาฝรั่งเศส แปลว่า หน้าต่าง)
rail ราว
รั้วบนเรือซึ่งมีทางออก กั้นอยู่บนดาดฟ้าเปิดบน
เรือ ทําด้วยท่อหรือวัสดุแข็งอย่างอื่น ต่างจากเชือกช่วย ชีวิต นอกจากนั้นยังใช้กั้นพื้นที่กว้าง ๆ ในดาดฟ้าชั้น ล่าง เช่น ห้องเครื่อง และยังหมายถึงแผ่นไม้ ท่อนไม้ หรือแท่งโลหะ ทําเป็นขอบบนของกราบอ่อน (bulwark) ราวสําหรับจับ ราวบันได หรือราวกันตกน้ํา ซึ่งอยู่ที่บันไดเรือ ผ้าใบบังตาที่บางครั้งขึงกับราวข้างเรือ เรียก บังตาราวข้างเรือ (rail screens)
rail loading การบรรทุกที่ราวข้างเรือ การบรรทุกของลงเรือเล็ก ซึ่งถูกหย่อนลงไปแล้ว
บางส่วนจากเรือใหญ่ โดยที่เรือเล็กยังแขวนอยู่กับเชือก ชักหย่อนเรือบด แต่อยู่ในระดับที่ราวของเรือใหญ่ หลัง จากบรรทุกของเรียบร้อยแล้วจึงค่อย ๆ หย่อนเรือเล็ก ลงไปจนถึงน้ํา
raise มองเห็น
ปรากฏแก่สายตา เช่น ยามตรวจการณ์ (look
out) เห็นแผ่นดินเมื่อเรือเข้าใกล้ฝ่ัง (raises land when the ship makes a landfall)
rake ๑. มุมเอนของเสา/ปล่องเรือ ๒. ยิงกราด
๑. มุมเอนระหว่างเสากระโดง/ปล่องเรือกับเส้น แนวดิ่ง
๒. ในสงครามทางเรือยุคเก่า หมายถึง ยิงกราดไป ที่หัวเรือหรือท้ายเรือข้าศึก
rakish ๑. เอน ๒. สง่างาม (เกี่ยวกับเรือ)
๑. เอนทํามุมกับเสากระโดง
๒. ดูสง่างาม เป็นเรือท่ีแล่นได้เร็ว
raft ๑. แพ ๒. แพซุง
๑. แพลอยน้ําท่ีสร้างข้ึนเพ่ือเป็นเครื่องช่วยชีวิตคน
ตกน้ํา
๒. ซุงหรือท่อนไม้ท่ีมัดเข้าด้วยกัน ใช้ในการขนส่ง
ทางน้ํา
raft kit ปฐมพยาบาลประจําแพ ชุดปฐมพยาบาลซึ่งติดมากับแพ
raft ports ช่องสี่เหลี่ยมตัวเรือ/ท้ายเรือ ช่องสี่เหลี่ยมข้างเรือบริเวณหัวเรือ/ท้ายเรือ มีไว้
78 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๙๙ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๙


พจนานุกรม
พลเรือเอก ไพศาล นภสินธุวงศ์
Ram ๑. ทวนหัว ๒. ฐานน้ําแข็ง
๑. ไม้หรือเหล็กท่ียื่นออกมาจากส่วนหัวของเรือรบ
ในสมัยก่อน ปกติอยู่ใต้เส้นแนวน้ํา ใช้ชนเรือข้าศึก
๒. ส่วนที่ยื่นออกมาของภูเขาน้ําแข็งหรือแพน้ําแข็ง
ซ่ึงอยู่ใต้แนวน้ําแข็ง
Rammer เครื่องรุมลูกปืน
สว่ นของกลไกปนื ทที่ ําหนา้ ทบ่ี รรจลุ กู ปนื ใหเ้ขา้ ที่
Ramp แรมป์ ส่วนของหัวเรือที่ปิดเปิดได้ของยานระบายพล หรือ
เรือยกพลข้ึนบก ใช้สําหรับขนถ่ายยุทโธปกรณ์เมื่อเรือ เกยหาด
ศัพท์ชาวเรือ
Ran เชือก ๑ รน
เชือก ๑ รน (reel) ยาว ๒๐ หลา
Range ๑. สนามยิงปืน ๒. ระยะยิง ๓. หลักนํา ๔. โรยโซ่สมอ
๑. บริเวณที่ใช้ยิงปืน (firing range) เมื่อ สนามยงิ ปนื ใชย้ งิ ไดอ้ ยา่ งปลอดภยั เรยี กสนามนนั้ วา่ clear (ปลอดภัย) หากไม่ปลอดภัยเรียกว่า foul หรือ fouled
๒. ระยะจากผู้ยิงถึงเป้า
๓. หลักสองหลักขึ้นไปบนฝั่ง หมายคงไว้บนแผนที่ เดินเรือ เพ่ือแสดงเข็มที่ปลอดภัยในการเดินเรือ หรือ แสดงระยะทาง
๔. โรยโซ่สมอลงให้ได้ระดับเสมอกัน ran alongside แล่นเคียง
แล่นเรือเข้ามาใกล้ทางข้างตรงของเรืออีกลําหนึ่ง โดยไม่มีการยึดพ่วง
Range finder กล้องวัดระยะ
เครื่องมือที่ใช้วัดระยะห่างหรือระยะทางถึงเป้าหมาย กล้องวัดระยะด้วยสายตา เป็นแบบสเตริโอสโคปิก (stereosopic) หรือแบบโคอินซิเดนซ์ (coincidence) เรดาร์ให้การที่วัดระยะได้แม่นยําที่สุด
68 นาวิกศาสตร์ ปีท่ี ๙๙ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๕๙


range keeper เคร่ืองคํานวณระยะ เครื่องมือรับและคํานวณข้อมูลโครงสร้างอัตโนมัติ
เท่าท่ีจําเป็นในการยิงปืนเรือ
range light ไฟยอดเสาใหญ่
ไฟเรือเดินดวงท่ี ๒ ซึ่งไม่บังคับใช้กับเรือทุกลํา
เม่ือรวมกันไฟยอดเสาหน้าแล้ว จะประกอบข้ึนเป็นไฟ หลักนํา แสดงเข็มของเรือ
range navigational หลักนําในการเดินเรือ
ดวงไฟคู่หรือกระโจมกลางวันคู่ ใช้เป็นแนวแบริ่ง ของเรือเมื่อเรืออยู่ในแนวแบริ่ง ต้นหนจะรายงานว่าตรง แนว (range closed) หรือหากเรือไม่อยู่ในแนวแบร่ิง เรียกว่าตกแนว (range open) ซ่ึงอาจตกทางกราบซ้าย หรือขวาก็ได้
Range tables ตารางยิง องค์ประกอบวิถีของปืนและกระสุน รวบรวมไว้ใน
รูปแบบที่สะดวกใช้
Rank ช้ันยศ ตําแหน่งที่สัมพันธ์กันของนายทหารหรือจ่าภายใน
ระดับเงินเดือนเฉพาะ
Ratey กําเริบ
คําสแลง หมายถึง ทะลึ่ง อวดดี
Rat guard กรวยกันหนู
แผ่นโลหะรูปกรวยที่ติดอยู่โดยรอบเชือกผูกเรือเพ่ือ ป้องกันหนูไต่ข้ึนเรือ
Rating ลูกเรือท่ีไม่ใช่นายทหารสัญญาบัตร สภาพเรือสถานะของชาวเรือ ในเรือพาณิชย์ของ
สหราชอาณาจักร มีลําดับจากต่ําไปหาสูง ดังน้ี คือ ordinary seaman (ลกู เรอื ทยี่ งั ไมไ่ ดร้ บั วฒุ )ิ able seaman (ลูกเรือชํานาญการ) leading seaman นายทหารชั้น ประทวน (petty officer) และพันจ่า (chief petty officer)
Ration เบ้ียเล้ียง
เบี้ยเลี้ยง ค่าอาหาร จ่ายเป็นเงินหรือส่ิงของแทน
สําหรับ ๑ คน ต่อวัน
Rations เสบียง
อาหารเก็บไว้ใช้ในเหตุการณ์เฉพาะ เช่น สละเรือใหญ่
การหลบหนี การติดอยู่ในอากาศยาน เหตุฉุกเฉิน ยกพลขึ้นบก เดินทาง หรือลา
Ratlines เชือกขั้นบันได
เชือกสั้นที่ตรึงขวางระหว่างนบบรัน (shrouds) เดิมทําเป็นขั้นบันได ปัจจุบันใช้เป็นตาข่ายกันคนหรือ ส่ิงของตกน้ําเช่นในเรือพิฆาตเป็นต้น
Raymond releasing hook ตะขอเชอื กชกั หยอ่ นเรอื บด ตะขอปลดเรือ ใช้กับเชือกชักหย่อนเรือบด
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๙๙ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๕๙ 69






พจนานุกรม
พลเรือเอก ไพศาล นภสินธุวงศ์
ศัพท์ชาวเรือ
reel รนเชือก โลหะรูปถังนอนใช้พันเชือกหรือเชือกลวด เพื่อเก็บ
หรือพร้อมที่จะเอาออกใช้
reeve ร้อยเชือก
การต่อปลายเชือก ๒ ปลายเข้าด้วยกัน บ่วงเชือก
ของแต่ละเส้นสอดอยู่บนหรืออยู่ล่างของกันและกัน square knot ก็เรียก
reference station สถานีอ้างอิง
สถานีระดับน้ําหรือกระแสน้ํา เพื่อนํามากําหนดค่า คงท่ี สําหรับใช้เปรีบเทียบกับค่าที่สํารวจซึ่งได้จาก สถานีอื่นในเวลาเดียวกัน
regatta การแข่งเรือใบ
เดิมใช้เรียกการแข่งเรือแจว (gondola race) ปจั จบุ นั หมายถงึ การชมุ นมุ แขง่ เรอื ใบ ซง่ึ อาจมหี ลาย ๆ ประเภท
reqistry, certificate of ใบทะเบียนเรือค้า
ใบทะเบียนสําหรับเรือพาณิชย์ ซ่ึงแสดงช่ือเจา้ ของ เรอื และสญั ชาตเิรอื คําสน้ั คอื ใบทะเบยี น(registry)
68 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๙๙ เล่มที่ ๖ มิถุนายน ๒๕๕๙
regular ข้าราชการประจํา ข้าราชการปกติของกองทัพเรือ ไม่ใช่ส่วนกําลัง
สํารอง
relative plot พล็อตสัมพัทธ์/การกรุยสัมพัทธ์ แผนผังแสดงตําบลที่ของเรือหลายลําหรือ
อากาศยาน สมั พนั ธซ์ งึ่ กนั และกนั ไมใ่ ชท่ ศิ ทางตามเขม็ จรงิ relieve๑.รบัยาม/เปลย่ีนผลดั ๒.ผอ่นเชอืก
๑.รับหน้าที่ต่อจากคนท่ีเข้ายามอยู่ก่อน (รบั มอบ) เปลยี่ นผลดั เชน่ เดยี วกบั รบั ยาม เชน่ เปลยี่ นยาม เรือท้าย และเปล่ียนผลัดยามสังเกตการณ์ ผู้มารับ ยามเรียกว่า relief
๒. ผ่อนแรงดึงของเชือก
repair party ชดุ ซอ่ มบํารงุ กลุ่มผู้ชํานาญพิเศษจัดต้ังขึ้นป้องกันความเสียหาย
และซ่อมทําตลอดลําเรือ


repeater, gyro เขม็ ทศิ ไยโรยอ่ ย เข็มทิศที่ติดตั้งในระยะห่าง ซึ่งควบคุมการทํางาน
โดยเข็มทิศไยโรหลัก
replenishment at sea (RAS) การสง่ กําลงั เพมิ่ เตมิ ในทะเล
กระบวนการส่งเชื้อเพลิง อาหาร พัสดุ อมภัณฑ์ และกําลังพลให้แก่หมู่เรือรบของกองเรือ ขณะกําลังเดิน ทาง หากใช้เฮลิคอปเตอร์ เรียกว่า การส่งกําลังเพิ่มเติม ในแนวดิ่ง (Vertical RAS)
request mast การประชมุ พจิ ารณาคํารอ้ ง
กระบวนการซึ่งลูกเรือเสนอคําร้องผ่านไปถึง ผู้บังคับการเรือหรือต้นเรือ
rescue and assistance party ชดุ กภู้ ยั และชว่ ยเหลอื
กลุ่มบุคคลท่ีมีลักษณะพิเศษส่งไปจากเรือ พร้อม ด้วยเครื่องมือพิเศษเพื่อช่วยชีวิต ดับเพลิง และปฏิบัติ การกู้ภัย
rescue chamber หอ้ งชว่ ยชวี ติ
ห้องดําน้ํารูประฆัง แบ่งเป็น ๒ ห้องผนึกน้ํา ขนส่ง
ไปยังบริเวณท่ีเรือดําน้ําประสบภัยพิบัติโดยเรือกู้ภัย เรอื ดํานํา้ และจากนนั้ จะถกู ยกขน้ึ สผู่ วิ นํา้ โดยเจา้ หนา้ ทกี่ ภู้ ยั
reserve fleet กองเรอื สํารอง เรือปลดประจําการจัดเข้าเก็บไว้ในอาคารซ่อม
บํารุงของกองทัพเรือ คําสแลงเรียก mothball fleet กองเรือเข้ากรุ
responsibility ความรบั ผดิ ชอบ
พันธกิจท่ีต้องปฏิบัติ ภารกิจเฉพาะที่ได้รับมอบ หมายให้สําเร็จ ส่วนพันธกรณีในการดูแลและพิทักษ์ ทรพั ยส์ นิ หรอื กองทนุ เรยี ก ภาระรบั ผดิ ชอบบญั ชที รพั ยส์ นิ (Accountability) ไม่ใช้คําทั้งสองแทนกัน restrictกกับรเิวณ
ให้อยู่ในเรือ บุคคลอาจถูกกักบริเวณเนื่องจาก กระทําความผิด หรือเจ็บป่วย
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๙๙ เล่มที่ ๖ มิถุนายน ๒๕๕๙ 69


พจนานุกรม
พลเรือเอก ไพศาล นภสินธุวงศ์
ศัพท์ชาวเรือ
restricted area บริเวณจํากัด พื้นที่ในมหาสมุทรหรือทะเล ซึ่งมีมาตรการจํากัด
พิเศษ เพื่อป้องกันการรบกวนระหว่างกองกําลัง พันธมิตร เช่น เขตร่วม เขตหวงห้ามเพื่อการทิ้งระเบิด พื้นท่ีปลอดภัยของเรือดําน้ํา พื้นที่อันตราย เป็นต้น restriction การถอย
การถอนตัวทางยุทธวิธีตามแผน เช่น การถอย ของกองเรือเฉพาะกิจ เพื่อการส่งกําลังเพิ่มเติมในทะเล retract ถอย
ถอยออกจากฝั่ง ดั่งเช่น เรือหรือยานระบายพล ถอยออกจากฝ่ัง
retreat แตรถอย
เพลงแตรเด่ียว หรือประกาศให้เลิกแถว เช่น
เลิกแถวตรวจยังหมายถึงพลแตรเด่ียวในพิธีเชิญธงลง จากยอดเสาในเวลาเย็น
reveille แตรปลุก
การปลุกบุคลากรประจําเรือที่จอดเทียบท่า ให้ ทํางานและรับประทานอาหารเช้า ขณะเรืออยู่ในทะเล ลูกเรืองดการฝึก/เวรยาม/งาน ได้รับการปลุกโดยไม่ ต้องใช้แตรปลุก
rhino barge (ferry) เรือลําเลียงติดเคร่ืองยนต์ เรือลําเลียงขับเคลื่อนด้วยตัวเองทําจากทุ่นลอย
(ประเภทแพลูกบวบ) ผูกติดกัน ride ๑. ลอยลํา ๒. ปีนเกลียว
๑. เรือทิ้งสมอลอยลํา และอาจลอยลําอยู่บริเวณ น้ันจนกว่าพายุจะผ่านไป
๒. การหมุนของเชือกขณะใช้กว้านหรือหัวกว้าน อาจทําให้เชือกปีนเกลียวกันและพันกัน
ride the vents ลอยลําระบายอากาศ เป็นสํานวนใช้กับเรือดําน้ํารุ่นเก่าที่มีถังน้ําอับเฉา
ติดลิ้นขนาดใหญ่ สูบน้ําทะเลเข้า เรือพร้อมจะดําเม่ือ เปิดลิ้นรับน้ําทะเลเข้าพร้อมกันกับที่เปิดช่องระบาย อากาศใหญ่เพอื่ไลอ่ากาศทถี่กูกกัอยอู่อกมาแตเ่รอืดํานํา้ สมัยใหม่มีถังน้ําอับเฉาเปิดออกสู่ทะเลท่ีท้องเรือ และ มักลอยลําระบายอากาศอยู่เสมอเมื่ออยู่ที่ผิวน้ํา
riding light ไฟเรือจอด
ไฟทตี่ อ้ งตามไวข้ ณะเรอื จอดทอดสมอ ตา่ งกบั ไฟเรอื เดนิ
anchor light ก็เรียก
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๙๙ เล่มที่ ๗ กรกฎาคม ๒๕๕๙ 69


rig ๑. การจัด ๒. แท่นขุดเจาะ
๑. การจัดหรือประดิษฐ์ เป็นคําอธิบายทั่ว ๆ ไป
ของงานดาดฟ้าบน เช่น จัดเชือกสา หรือจัดส่วนต่าง ๆ ทจี่ ําเปน็ เขา้ กบั เรอื เชน่ การจดั ใบเรอื (เชอื ก เสา เพลา ใบ) ซ่ึงมีลักษณะเฉพาะแตกต่างกันไปของเรือใบแต่ละ ประเภท นอกจากนั้นยังหมายถึง การจัดอุปกรณ์ และ เครื่องจักรกล
๒. แท่นขุดเจาะน้ํามันหรือก๊าซธรรมชาติ
rig for red ตามไฟสีแดง คําสั่งให้ตามไฟเฉพาะสีแดงเท่านั้น เพื่อให้ผู้เข้า
ยามดาดฟ้าบนเวลากลางคืนปรับสายตาในท่ีมืดได้ รวดเร็ว
rigging เชือกเสาเพลาใบ
เชือกสายต่าง ๆ ลวด เกลียวผ่อนแรงและอุปกรณ์ อื่น ๆ ที่ใช้ยึดโยงปล่องควัน เสากระโดงและโครงสร้าง ตอนบน rigging ของเชือกยังแบ่งออกเป็น เชือกตาย (standing rigging) ใช้ยึดโยงถาวรไม่มากก็น้อย เชือกเป็น (running rigging) เชือกยึดโยงที่ปรับแต่งได้ เช่น อุปกรณ์ขนถ่ายสินค้า
right handed ข้างขวา/ทางขวา
บิดจากซ้ายไปขวา หรือตามเข็มนาฬิกา โดยปกติ เชือกจะพันจากซ้ายไปทางขวา
right – laid เวียนขวา
การโรยเส้นเชือกหรือลวดที่เกลียวเชือกวนตามเข็ม นาฬิกา เช่นเดียวกับ right handed
rig in เก็บ
ปลดออกจากตัวเรือและเก็บ เช่น เก็บบันได ขึ้นลง
เรือ และบูมเรือบด
rig of the day เครื่องแบบประจําวัน เป็นคําสั่งประจําวันของเรือ (ship’s daily order)
กําหนดประเภทของเครื่องแบบที่สวมประจําวัน
rig ship for visitors จัดเรือต้อนรับผู้มาเย่ียมชม คําสั่งให้ลูกเรือทุกนายเตรียมเรือให้พร้อมสําหรับผู้ เยี่ยมชมที่จะมา หมายรวมถึง ปิดบริเวณจํากัด จัดยาม
ประจําสถานีต่าง ๆ จัดผู้นําชม เป็นต้น
ring ห่วงสมอ
ห่วงแข็งแรงที่ด้านบนของก้านสมอ ใช้ต่อเชือกโยง
หรือโซ่สมอ
rip คล่ืนยักษ์ น้ําท่ีเคล่ือนตัวอย่างรุนแรงเกิดจากกระแสน้ํา
ปะทะกัน หรือน้ําท่ีไหลผ่านท่ีตื้นหรือท้องทะเลท่ีไม่ สม่ําเสมอ บางคร้ังเรียกคล่ืนกระแสน้ํา (tide rip)
rise and shine ลุกขึ้น/ลุกไป
ลกุ ขนึ้ ไปทํางาน ความหมายเดยี วกนั กบั show a leg
riser๑. ท่อต่อ ๒. สายร่มชูชีพ
๑. ท่อในแนวต้ังที่ต่อมาจากท่อใหญ่กว่า เช่นท่อต่อ จากท่อน้ําดับเพลิง (firemain) บนดาดฟ้า
๒. สายร่มชูชีพ
70 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๙๙ เล่มท่ี ๗ กรกฎาคม ๒๕๕๙


พจนานุกรม
ศัพท์ชาวเรือ
พลเรือเอก ไพศาล นภสินธุวงศ์ roadstead ที่ทอดสมอ
ทจี่อดทอดสมอนอกชายฝง่ัซงึ่สมอยดึพนื้ทอ้งนํา้ไดด้ี มักใช้หลบคลื่นได้ดี บางคร้ังเรียก road ส่วนเรือท่ีอยู่ใน พื้นท่ีทอดสมอเรียกว่า roadster หรือ roader
roaring forties เส้นรุ้งพายุ
พนื้ ทร่ี ะหวา่ งละตจิ ดู ๔๐ องศาใต้ และ ๕๐ องศาใต้
ซึ่งมีพายุตะวันตกพัดผ่านทําให้เกิดคล่ืนลมแรงจัด เพราะไมม่ แี ผน่ ดนิ กําบงั และเปน็ เขตสนามลม (fetch) ไมจ่ ํากดั rocket ๑. จรวด ๒. ใช้เป็นสัญญาณขอความช่วยเหลือ
๑. อาวุธที่ขับเคลื่อนได้ด้วยตัวเอง เม่ือยิงออกไป แลว้ ไมส่ ามารถเปลยี่ นทศิ ทาง หรอื กระสวยการเคลอื่ นตวั ของมนั ได้
๒. จรวดที่ใช้ในทะเลเวลากลางคืนเป็นเครื่องบอก สญั ญาณ จรวดไฟสีแดง ที่ยิงขึ้นฟ้าทุกๆ ๒-๓ นาที เป็น สัญญาณขอความช่วยเหลือ
rocketsonde จรวดหยั่งอากาศ
จรวดที่ปล่อยขึ้นสูงมากเพื่อบันทึกและส่งข้อมูล สภาพอากาศ
rocks and Shoals ระเบียบข้อบังคับ ระเบียบข้อบังคับ ตัดตอนมาจากกฎหมายว่าด้วย
การพิจารณาคดีในศาลทหาร อ่านให้ลูกเรือทุกนายฟัง เป็นระยะ ๆ
rodeเชือกสมอ
เชือกสายสมอใช้ผูกกับสมอแทนโซ่สมอในเรือเล็ก เดิมเป็นศัพท์ของชาวประมง ปัจจุบันนํามาใช้กับเรือ ยอชต์ขนาดเล็ก
rodmeter แท่งเหล็กวัด/ท่อปิโตต์
แทง่ เหลก็ ใชเ้ สยี บวดั หรอื สว่ นของเครอื่ งวดั ระยะเรอื เดนิ ทยี่ นื่ ออกไปในทะเลจากตวั เรอื (หมายถงึ ทอ่ ปโิ ตต)์ roger ทราบ
เป็นคําที่ใช้พูดทางวิทยุ หมายถึง “ผมได้ยินคุณ”
roll การโคลงทางข้าง
การเคล่ือนท่ีรอบแกนตามยาว จากกราบหน่ึงไป
อีกกราบหนึ่งของเรือ
roller ลูกคลื่นยักษ์ คล่ืนขนาดใหญ่เกิดข้ึนโดยปราศจากลม บางคร้ังมี
ขนาดและความยาวคลื่นมหึมา ซ่ึงมักเกิดขึ้นบริเวณ ชายฝั่งของอ่าว Biscay
roller chock ตะขอคล้อง
ตะขอคลอ้ งกบั ลกู กลงิ้ เพอ่ื รอ้ ยเชอื กหรอื ลวดใหง้ า่ ย
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๙๙ เล่มที่ ๘ สิงหาคม ๒๕๕๙ 69


rolling chock ครีบกันโคลง กระดูกงูปีกกันโคลง
romeo คําออกเสียงตัวอักษร อาร์ (R) roof หลังคา
เปน็ คําสแลงใชเ้ รยี กดาดฟา้ บนิ บนเรอื บรรทกุ เครอื่ งบนิ
room to swing a cat คับแคบ สํานวนชาวเรือสมัยโบราณ หมายถึง มีท่ีพอแค่
หวดแส้ ๙ แฉก (cat o’nine tails) ลงโทษทหาร ถ้ามี ที่ไม่พอที่จะหวดแส้ หมายถึง เพดานต่ํามากและมีพื้นที่ โดยรอบเล็กน้อย ปัจจุบันสํานวน not enough room to swing a cat หมายถึง คับแคบมาก หรือมีท่ีพอแค่ แมวด้ินตาย
rope ๑. เชือก ๒. แผ่นสะท้อนเรดาร์
๑. ศัพท์คํานี้ใช้ในกองทัพเรือสําหรับสิ่งพิเศษ เช่น
ราวหรือเชือกสําหรับจับ (manrope) เชือกระฆัง (bellrope) เชือกพังงาบังคับหางเสือ (wheel rope) เชอืกลวด(wirerope)คําวา่เชอืก(line)ใชใ้นความหมาย ท่ัวไปสําหรับเชือกทั่วไป และเชือกไฟเบอร์ เช่น เชือก
ผูกเรือ (mooring line) เชอื กนํา (heaving line) เชอื กปนื สง่ เชอื ก (shot line) เป็นต้น
๒. แผ่นโลหะบาง ใช้ในมาตรการต่อต้านเรดาร์ เรียก แผ่นสะท้อนเรดาร์
rope yarn Sunday วันพัก/วลาพัก
บ่ายในวันใด ๆ ยกเว้นวันสุดสัปดาห์ท่ีว่างจากการ ทํางานและการฝกึ ในกองทพั เรอื สหรฐั ฯ ปกตเิ ปน็ บา่ ยวนั พธุ ถ้าไม่ถูกจัดให้ทํางานระหว่างอยู่ในทะเลหรือถ้าได้ลาชั่ว กาลระหว่างเรือจอดอยู่ในท่าเรือ การจัดเวลาพักดัง กล่าวเพ่ือต้องการให้ลูกเรือได้ทําธุระส่วนตัว
rose box / strum box ตะแกรงปลายท่อ ตะแกรงของปลายท่อดูดของเคร่ืองสูบน้ําท้องเรือ
rotary current กระแสน้ําหมุนวน กระแสน้ําที่เกิดจากระดับน้ําท่ีไหลติดต่อกัน แต่
เปลี่ยนทิศทางรอบเข็มนาฬิกา ระหว่างรอบน้ําข้ึนน้ําลง เปล่ียนตามเข็มนาฬิกาในซีกโลกเหนือ และทวนเข็ม นาฬิกาในซีกโลกใต้
rough log / rough deck log ปูมเรือต้นฉบับ
ปูมเรือต้นฉบับท่ีเป็นลายมือและถูกต้องตาม กฎหมายทสี่ ดุ ขอ้ ความทไี่ มถ่ กู ตอ้ งขดี ฆา่ ออกไดแ้ ตห่ า้ มลบ พิมพ์ใหม่ด้วยเคร่ืองพิมพ์ดีด เพื่อส่งเป็นทางการได้ แต่หากมีปัญหาทางด้านกฎหมายต้องใช้ปูมเรือต้นฉบับ round ๑. ดึง ๒. จํานวนนัด
๑. ใช้กับ in หรือ up หมายถึงดึงเชือกเฉพาะ หรือ ดึงรอกจาด ใช้กับ to หมายถึงการนําเรือให้หัวเรือสู้ลม (head to wind) round dozen เทา่ กบั ๑๓ ในยคุ สมยั เรอื ใบ หมายถึงการโบยด้วยแส้จํานวน ๑๓ คร้ัง
๒. จํานวนนัดของกระสุนที่ยิง
round turn พัน
พันรอบพุก หรือเสมา เพื่อผ่อนความตึงเครียด
หรือน้ําหนักบนเชือก ในสํานวน to bring up with round turn เป็นสํานวนชาวเรือ หมายถึงการพันกัน อย่างมากของโซ่สมอใต้หัวเรือด้านนอกเมื่อทิ้งสมอ ๒ ตัวเพื่อทอดสมอ
70 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๙๙ เล่มที่ ๘ สิงหาคม ๒๕๕๙


พจนานุกรม
พลเรือเอก ไพศาล นภสินธุวงศ์
rouse กระชาก
ดึงด้วยมืออย่างแรง และเร็วที่สุด
rouse out เร่ง
เร่ง ทําตัวให้กระฉับกระเฉง เช่น
rouse out the duty boat’s crew = เร่งลูกเรือ
เวรเรือบด
rouse out the starboard chain = เร่งนําโซ่
กราบขวาออกมา
rouse and shine = ลุกข้ึนทําตัวให้
กระฉับกระเฉง (ปัจจุบันเพี้ยนเป็น rise and shine)
route ส่งข่าว
ส่งข่าวสารโดยเส้นทาง และวิธีที่ระบุไว้
routing การจัดเส้นทาง การกําหนดเส้นทางหรือวิธีการส่งข่าวสาร หรือ
การนําเรือ กระบวนเรือ หรือกระบวนเรือในความคุ้มกัน
rove ร้อยเชือก
เป็นรูปอดีตกาลของ reeve = ร้อยเชือก ทํานอง
เดียวกันกับ hove เป็นรูปอดีตกาล ของ heave = สาว เชือก
royal (sail) ใบยอด
ชื่อเรียกใบที่อยู่บน royal mast ซึ่งเป็นเสาสูงท่ีสุด ของเรือใบขนาดใหญ่ เช่น bark brig เป็นต้น
sternpost ก็เรียก
Rule of the Road (at sea) กฎการเดินเรือ กฎที่ออกมาเพ่ือป้องกันเรือโดนกัน ทั้งในทะเล และทางน้ําภายใน คําเต็มท่ีถูกต้องเป็นทางการคือ International Regulations for Preventing Collisions at Sea (กฎสากลเพื่อป้องกันเรือโดนกันใน
ทะเล)
ศัพท์ชาวเรือ
rudder หางเสือ
แผ่นแบนติดในด้านตั้งที่ท้ายเรือ เคล่ือนซ้ายขวา
ด้วยรูเดือยหางเสือ และเดือยหางเสือใช้บังคับเรือใหญ่ เรือเล็ก หรืออากาศยาน
rudder post ทวนหางเสือ เสาท้ายสุดของกงท้ายเรือใช้ติดหางเสือ
68 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๙๙ เล่มที่ ๙ กันยายน ๒๕๕๙


run แล่น (ใบ) ตามลม
run หรือ run before the wind หมายถึงการ
แล่นใบโดยมีลมส่งท้าย
runner ๑.เชือกรอกจาด ๒. เรือลักลอบขนสินค้า
๑. เชือกที่ปลายข้างหน่ึงผูกยึดติดกับวัตถุที่อยู่กับ ท่ี เช่น ตะปูควงหัวมีรู และร้อยเชือกผ่านรอกเด่ียว ปลายอีกข้างหนึ่งมีรูไว้แขวนรอกจาด โดยอนุโลมใช้
หมายถึงเชือกที่ร้อยผ่านรอกจาด
๒. เรือที่ใช้ในการลักลอบขนสินค้าหลบหนีภาษี
หรือสินค้าต้องห้าม
running bowline ห่วงรูด ห่วงเชือกที่ทํากับต้นเชือกของเชือกเส้นนั้นเอง
เพื่อให้ห่วงรูดข้ึนลงได้
running fix ท่ีเรือแล่นตรวจ ตําบลท่ีทางภูมิศาสตร์ได้จากเส้นตําบลท่ี ๒ เส้น
ตัดกันท่ีเวลาต่างกัน เส้นแรกหาได้จากท่ีเรือรายงาน (dead reckoning – DR)
running lights ไฟเรือเดิน
ไฟซึ่งเรือหรืออากาศยานต้องติดขณะเดินทาง (underway) ระหว่างดวงอาทิตย์ตกกับดวงอาทิตย์ขึ้น running line เชือกเป็น
เชือกท่ีใช้ในลักษณะเคลื่อนท่ี
rut (of the sea) คล่ืนหัวแตก
คลื่นหัวแตก (breaking waves) ที่เกิดขึ้นตาม
แนวชายฝั่ง
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๙๙ เล่มที่ ๙ กันยายน ๒๕๕๙ 69


พจนานุกรม
พลเรือเอก ไพศาล นภสินธุวงศ์
safety factor เกณฑ์นิรภัย การทวีคูณความแข็งแกร่งเพ่ิมข้ึนให้เหนือกว่า
เกณฑ์แรงสูงสุด ถ้าเชือกชัยหย่อนเรือเล็กมีเกณฑ์ขาด เม่ือรับน้ําหนัก ๙ ตัน ถูกใช้ชักเรือเล็กน้ําหนัก ๓ ตันจัด ว่ามีเกณฑ์นิรภัย ๓
sagging การทรุดตัวตรงกลาง
การบิดตัวของตัวเรือที่ทําให้กระดูกงูทรุดลงตรง กลาง ตรงกันข้ามกับการโก่งของตัวเรือ (hagging) ซ่ึง เรือจะโค้งลงที่ปลายสุด
sail ๑.ใบเรือ ๒. หอกล้องตาเรือ ๓. เรือใบ
๑. ผ้าผืนใหญ่ ปกติเป็นผ้าใบเพ่ือใช้รับลมสําหรับ
ขับเคลื่อนเรือ
๒. สว่ นของเรอื ดํานํา้ ยคุ ใหมท่ ย่ี น่ื ออกไปเหนอื ดาดฟา้
ใหญ่หรือตัวเรือ เป็นที่ติดตั้งกล้องตาเรือ (periscope) เสาตา่ ง ๆ ทดี่ งึ เกบ็ ได้ และสถานบี งั คบั การเวลาทเี่ รอื ดํานํา้ อยู่บนผิวน้ํา หรือสะพานเดินเรือ
๓. เรือที่ขับเคลื่อนโดยอาศัยแรงลม มีสํานวนชาวเรือที่ถูกนํามาใช้บนบก เก่ียวกับ sail เช่น
sail close to the wind = เส่ียงโดยกระทําสิ่งท่ี เป็นอันตรายหรืออาจผิดกฎหมาย
sail through (sth) = ผ่านส่ิงต่าง ๆ โดยไม่ลําบาก เช่น การสอบ เป็นต้น
set sail = เร่ิมเดินทางในทะเล เช่น We set sail from HuaHin
ศัพท์ชาวเรือ
sail area ด้านสู้ลม พ้ืนผิวตัวเรือทางต้ังซึ่งรับแรงปะทะจากลม
sail ho เซลโฮ “เรือ”
คํารายงานของยามตรวจการณเ์มอื่ เหน็ เรอื ลําอนื่ แลน่ มา
sailing การแล่นเรือ
ปจั จบุ นั เปน็ คําศพั ทท์ ใ่ี ชใ้ นการเดนิ เรอื หมายถงึ การเดนิ
ทางออกไปในทะเล รวมถึงการขีดเข็ม และการหาตําบล ทเี่ รอื แตค่ วามหมายเดมิ ของ sailing การแลน่ ใบยงั คงใชอ้ ยู่
sailing direction หนังสือแนะนําการเดินเรือ หนังสือท่ีออกโดยสํานักงานทหารเรือ เพ่ือเพิ่มเติม ข้อมูลแผนที่เดินเรือโลก มีคําอธิบายลักษณะชายฝั่ง ท่าเรือ สิ่งอันตราย เครื่องหมายทางเรือ กฎการเดินเรือ ภายในหรือกฎการนําร่อง และข้อมูลอ่ืน ๆ ที่ไม่สามารถ
แสดงไว้ในแผนท่ีได้
sailboard ความหมายเดียวกับ wind surfer
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๙๙ เล่มที่ ๑๐ ตุลาคม ๒๕๕๙ 69


sail locker กระซับผ้าใบ
ที่เก็บผ้าใบกันแดด เตียงผ้าใบ และอุปกรณ์ที่
เกี่ยวข้องบนเรือ
sailor ๑. ชาวเรือ/กะลาสีเรือ ๒. ทหารเรือ
๑. บุคคลท่ีใช้เวลาอยู่ในทะเล และคุ้นเคยกับวิถี
แห่งทะเลหรือเรือ
๒. ใช้อนุโลม หมายถึง นายทหาร และพลทหาร
ข้อน่าสังเกต : A sailor is not necessarily a seaman
sally ship การโคลงเรือ การปฏิบัติบนเรือโดยที่ให้ลูกเรือว่ิงพร้อมกันจาก
กราบหนงึ่ ไปสอู่ กี กราบหนง่ึ เพอ่ื ทําใหเ้ รอื โคลงชา้ ๆ การ กระทําเช่นนี้เพื่อให้เรือหลุดจากการเกยตื้น หรือน้ําแข็ง หรอื เพอื่ จบั เวลาการโคลงของเรอื เปน็ วธิ วี ดั เสถยี รภาพของเรอื
salt and pepper สีตัดกัน เป็นคําสแลงเรียกเคร่ืองแบบนายทหารช้ันประทวน
สีขาวและดํา เช่น เสื้อเชิ้ตสีขาว กางเกงสีน้ําเงินดํา
salt horse เนื้อเค็ม ในสมัยโบราณการทําเน้ือเค็มจากเนื้อม้าเป็นวิธีการ
เก็บอาหารให้อยู่ได้นาน เมื่อเป็นคําสแลง หมายถึง การล้อเลียนนายทหารเรือที่ไม่มีความสามารถพิเศษ อะไรสักอย่าง
saltwater service system ระบบท่อน้ําดับเพลิง
ชุดท่อยางสําหรับสูบน้ําทะเล เพ่ือใช้ชําระล้างและ ดับเพลิงในเรือ
salty ๑. เกี่ยวกับทะเล ๒. น่าอาย/หยาบโลน
๑. เก่ียวกับทะเล ออกทะเล
๒. บางครงั้ ในภาษาพดู หมายถงึ นา่ อบั อาย ผยอง หยาบโลน
70 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๙๙ เล่มที่ ๑๐ ตุลาคม ๒๕๕๙
salute, gun ยิงสลุต จํานวนลูกกระสุนเปล่าสําหรับการยิงสลุตในการ
ต้อนรับหรือฉลอง
salute, hand วันทยหัตถ์
การทําความเคารพซง่ึ กนั และกนั ระหวา่ งบคุ ลากรทางทหาร
(เว้นนักโทษ) มักตามด้วยการทักทาย เช่น สวัสดีครับ ผอู้ าวโุ สนอ้ ยทําวนั ทยหตั ถก์ อ่ นผอู้ าวโุ สมากจงึ ตอบรบั saluting battery หมู่ปืนยิงสลุต
หมู่ปืนใช้ในการยิงสลุต
saluting ship or station เรือหรือสถานียิงสลุต
เรอื หรอื หนว่ ยทหารทถี่ กู กําหนดใหเ้ ปน็ เรอื ใชย้ งิ สลตุ โดยทั่วไปเป็นเรือท่ีสําคัญหรือหน่วยทหารขนาดใหญ่
เทา่ นน้ั เรอื ดํานํา้ แมเ้ ปน็ เรอื รบทสี่ ําคญั ไมส่ ามารถยงิ สลตุ ได้
salvage ๑. ทรัพย์สินกู้ซ่อม ๒. การกู้เรือ/การกู้ซ่อม ๑. วัสดุที่ถูกละทิ้งหรือถูกทอดทิ้ง นี่เป็นความหมาย ดงั้เดมิทกี่ลา่วถงึวสัดทุถี่กูกไู้ดจ้ากซากเรอื จากไฟไหมเ้รอื หรือจากการกระทําของข้าศึก แต่ในปัจจุบันหมายถึง
วัสดุท่ีได้จากการกู้เรือ
๒. การกเู้ รอื มกั กระทําโดยลกู เรอื ทมี่ คี วามสามารถสงู
ของเรือกู้ซ่อมซ่ึงเป็นเรือลากจูงที่มีกําลังมากและทน ทะเล และมีท่อกําลังสูงสามารถสูบน้ําออกจากห้อง ในเรือและดับเพลิงได้
salvo ยิงตับ
การยิงปืน ๑ นัดหรือมากกว่า พร้อมกันโดยหมู่ปืน เดียวกันไปที่เป้าเดียวกัน หรือการยิงสลุต


พจนานุกรม
พลเรือเอก ไพศาล นภสินธุวงศ์
sampan เรือสําปั้น เรือเล็กท่ีใช้กันบริเวณตะวันออกไกล ขับเคล่ือนด้วย
ใบพายเรือ ที่ท้ายเรือแต่อาจติดตั้งเสาและใช้ใบก็ได้
samson post เสาหลักผูกเรือ เสาแนวต้ังบนดาดฟ้าหัวเรือของเรือเล็กใช้ในการ
ลากจูงหรือผูกยึด บางคร้ังมีความหมายเช่นเดียวกับเสา คันเบ็ดใช้เสริมคันเบ็ด (derrick) ให้แข็งแรงข้ึน
sand table โต๊ะทราย/โต๊ะหาดจําลอง
อุปกรณ์สําหรับสร้างแบบจําลองหาด เพ่ือยกพล ขึ้นบกโจมตีสะเทินน้ําสะเทินบกใช้เพื่อการฝึก
ศัพท์ชาวเรือ
Santa Ana ลมร้อนซานตาอนา ลมร้อนนอกฝ่ังความชื้นต่ํา อุ่น กําลังแรง มักเกิด
ประจําในเขตแคลิฟอร์เนียใต้
save-all ๑. ตาข่ายกันของตก ๒. ถังดักของหยด
๑. ตาข่ายขึงในปฏิบัติการขนถ่ายสัมภาระระหว่าง
เรือกับท่าเทียบ
๒. ภาชนะติดไว้ดักน้ํามันหรือที่หยดรั่ว เป็นต้น
savoir คนฉลาดหลักแหลม
เป็นคําสแลง หมายถึง คนที่ฉลาดหรือสมองดี
รากศัพท์มาจากภาษาฝรั่งเศสท่ีแปลว่า รู้
sawbones คําสแลง ที่เรียกหมอผ่าตัดบนเรือ แต่ก็ใช้ เรียกกันบนบกเช่นกัน
scale ตะกรัน
ตะกอนที่ไม่พึงปรารถนา ส่วนใหญ่เป็นหินปูนซึ่ง ก่อตัวในหลอดน้ํา หม้อน้ํา
scaling hammer ค้อนสกัด
เครื่องมือขูดเคาะสีและสนิมออกจากแผ่นโลหะ อาจเป็นเครื่องมือธรรมดา หรือไฟฟ้า
นาวิกศาสตร์ ปีท่ี ๙๙ เล่มที่ ๑๑ พฤศจิกายน ๒๕๕๙ 67


scanning การกวาด (โซนาร์) ระบบการค้นหาด้วยเสียงสะท้อนโซนาร์ ซึ่งใช้
สัญญาณเสียงส่งออกไปทั่วบริเวณค้นหา
scarp ฝั่งที่เว้าแหว่ง ฝั่งที่ถูกคลื่นหัวแตกซัดให้แหว่งเข้าไป
schooner เรือใบ ๒ เสา/เรือใบสกูนเนอร์
เรือใบ ๒ เสา แรกสร้างที่เมือง Gloucester Mass
ในปี ค.ศ.๑๗๑๓ เสาหนา้ สนั้ กวา่ เสาใหญม่ าก เรอื สกนู เนอร์ มีอยู่ ๒ ประเภท ใช้กับการค้าและเป็นเรือยอชต์ เรือประเภทหลังนี้เคยเป็นที่นิยมมาก เคยเข้าแข่งขัน American Cup แต่ระยะหลังต่อมาถูกบดบังความเร็ว โดยเรือประเภท cutter และ sloop
scope ความยาวโซ่ปล่อยออก ความยาวเป็นฟาทอมของโซ่จากเรือถึงสมอ หรือ
ทุ่นทอดประจําที่ หากเรือทอดสมอ ความยาวโซ่จะถูก ปล่อยให้เพิ่มขึ้น เมื่อมีลมแรงเพื่อให้มีแรงยึดมากขึ้น scour การเคล่ือนท่ีของตะกอน
การเคล่ือนท่ีจากแหล่งเดิมของตะกอนที่พื้นท้องน้ํา อันเกิดจากกระแสน้ํา หรือคล่ืน
scouting การลาดตระเวน
ภารกจิ ทร่ี วมถงึ การคน้ หา การตรวจการณ์ การไลล่ า่ หรือการลาดตระเวนโดยเรือผิวน้ํา เรือดําน้ํา หรือ อากาศยาน
scow เรือขนของ
เรือท้องแบนท้ายตัด สําหรับขนทราย กรวด โคลน เป็นต้น ถ้าขนาดเล็กเรียกว่า เรือคอน (punts หรือ prams) ถ้าขนาดใหญ่เรียกว่า เรือลําเลียง (barges หรือ lighters) ซึ่งข้ึนอยู่กับการใช้งาน
scramble ๑. ปล่อย ๒. ปน
๑. การปล่อยบรรดาอากาศยานขับไล่กรณีฉุกเฉิน
๒. ในวชิ าการเขา้ - ถอดรหสั หมายถงึ ผสมกนั แบบสมุ่
scramble nets ตาข่ายรับคน /ตาข่ายสัมภาระ ตาข่ายขนสัมภาระหรือตาข่ายขนขึ้นจากเรือ ขึงไว้
ข้างกราบเรือเพื่อรับผู้รอดชีวิตข้ึนจากเรือ
scraper เครื่องมือขูด เครื่องมือสําหรับใช้ขูดสี หรือใช้ในงานไม้
screamer เครื่องส่งเสียง อุปกรณ์แม่เหล็กซึ่งกําลังรบปราบเรือดําน้ํา นําไป
ติดไว้ที่เรือดําน้ําเป้าหมาย ให้ส่งเสียงออกมาเพื่อจะได้ ทราบตําบลที่ของเรือดําน้ํานั้น ๆ
screen ๑. เรือฉาก ๒. ตรวจประเมิน
๑. เรือประจําสถานีเพ่ือป้องกันหน่วยหน่ึงๆ เช่น เรือฉากปราบเรือดําน้ํา
๒. การตรวจและการประเมินผล (to check somebody to see if he is suitable)
screw ๑. ใบจักร ๒. น้ําบริเวณใบจักร
๑. A water screw หมายถึง ใบจักรเรือ screw
propeller ก็เรียก
๒. น้ําบริเวณใกล้ ๆ ใบจักรเรือ เช่น he fell
overboard and swam wildly to clear the screws – เขาตกน้ําและพยายามว่ายน้ําอย่างเร็วให้ห่างจากน้ํา บริเวณใบจักร
68 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๙๙ เล่มที่ ๑๑ พฤศจิกายน ๒๕๕๙






พจนานุกรม
พลเรือเอก ไพศาล นภสินธุวงศ์
Seafarer ซีฟาเรอร์
๑. ระบบสื่อสารประเภทหน่ึงของเรือดําน้ําซึ่งใช้
คลื่นวิทยุความถ่ีต่ํามากเพื่อใช้ติดต่อลงไปถึงเรือดําน้ํา ที่ดําอยู่ลึก
๒. เรอื เหาะขนาดเลก็ ทใี่ ชใ้ นสงครามปราบเรอื ดํานํา้
seafaring ๑. เกี่ยวข้องกับการทํางานในทะเล ๒. เดินทางทางทะเล ๓. เกี่ยวกับทะเล
๑. ทํางานบนเรือเดินทะเล
๒. เดินทางทางทะเลหรือมหาสมุทร
๓. เกี่ยวข้องหรือติดต่อกับทะเล เช่น seafaring-
nation
seagoing ๑. สามารถออกทะเลหรือเดินทะเลได้ ๒. ทางทะเล
๑. เรือท่ีสร้างเพื่อให้ออกทะเล หรือมหาสมุทรได้
๒. เก่ียวข้องกับทะเลโดยธรรมชาติ
seagull ๑. นกนางนวล ๒. สาวฉาวโฉ่
๑. คําสแลง,ใช้เรียกไก่ที่ทําเป็นอาหารของ
นายทหารประทวนและพลทหาร
๒. ผู้หญิงท่ีมีช่ือเสียงในทางไม่ดี
sea ladder บันไดข้างเรือ
บนั ไดโลหะเชอ่ื มอยดู่ า้ นขา้ งของตวั เรอื เหนอื เสน้ แนวนํา้
ศัพท์ชาวเรือ
sea lawyer คนหัวหมอ/แก่วัด
คนทช่ี อบโตเ้ ถยี ง มกั ขอ้ งใจตอ่ คําสง่ั และกฎระเบยี บ
sea lane เส้นทางเดินเรือ
เสน้ ทางเดนิ เรอื ทเี่ปน็ ทางการในทะเลทเ่ีรอื ใชต้ ามปกติ
sea legs การปรับตัวเข้ากับสภาพทะเล
การปรบั ตวั เขา้ กบั การโคลงของเรอื เมอ่ื เรอื ฝา่ ฟนั คลนื่ ลม
สํานวน tofindone’ssealegs = หายจากอาการเมาคลนื่ แลว้
sealift การลําเอียงทางทะเล
การปฏิบัติการที่ขนคน ทหาร อาหารยุทโธปกรณ์
ไปยังท่ีต่าง ๆ โดยทางเรือโดยเฉพาะในยามฉุกเฉิน
seaman ๑. ชาวเรือ ๒. พลทหาร
๑. บุคคลที่คุ้นเคยกับเรือและทะเล
๒. พลทหารทที่ ํางานเกยี่ วกบั เรอื เลก็ และการเรอื ทวั่ ไป
ปกตแิ บง่ ออกเปน็ ลกู เรอื ชํานาญการ และลกู เรอื ทวั่ ไป
seaman’s eye ความสามารถชาวเรือ ความสามารถในการประมาณระยะและนําเรือใน
ทะเลและท่าเรือ การมีความสามารถชาวเรือที่ดีเป็น ความใฝ่ฝันของชาวเรือมืออาชีพทุกนาย
seamount เขาใต้ทะเล
ยอดเขาเดี่ยวใต้ทะเลที่มียอดสูงเกือบถึงผิวน้ํา ถ้ายอดเขามีลักษณะแบนราย เรียกว่า table mount
sea painter เชือกโยงข้างหัวเรือ
เชือกโยงเรือเล็กไว้ข้างเรือใหญ่ขณะเรือเดินโยงจาก ทางหวั เรอื ของเรอื ใหญไ่ ปทหี่ วั เรอื กราบขวา (near bow)
68
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๐ เล่มที่ ๑ มกราคม ๒๕๖๐


ของเรือเล็ก ไปผูกเป็นห่วงเข้ากับหลักเพื่อปลดได้อย่าง รวดเร็ว อย่าสับสนกับเชือกโยงหัวเรือ (bow painter) ซึ่งผูกที่ทวนหัวของเรือเล็กและใช้โยงทางข้างไม่ได้
sea power สมุททานุภาพ
ความสามารถในการควบคุมและแสวงหาผล ประโยชน์ทางทะเลของประเทศหน่ึง ๆ รวมถึงความ สามารถในการป้องกันผลประโยชน์ทางทะเลของตน ครอบคลุมหมดทั้งเรือรบ และเรือพาณิชย์ searchlight sonar โซนาร์ลําแสง
ระบบโซนาร์รับส่งคลื่นเสียงสะท้อน โดยใช้มุมลํา คลื่นมุมเดียวกัน ซึ่งเป็นมุมแคบ
sea return การสะท้อนคลื่นเรดาร์กลับของทะเล
สัญญาณรบกวน บนจอเรดาร์ เกิดจากการสะท้อน จากทะเล
sea room ๑. ระยะห่าง ๒. บริเวณในทะเล
๑. ห่างจากฝั่งมากพอที่จะนําเรือได้แบบไม่จํากัด ๒. มีที่ว่างพอระหว่างเรือท่ีจะเล้ียวหรือหันได้
sea slick เมาคล่ืน
มีอาการไม่สบายหรือรู้สึกป่วย หรืออยากอาเจียน
เมื่อเดินทางทางเรือ
sea slick คราบบนผิวทะเล พ้ืนที่ผิวน้ําที่มีลักษณะแตกต่างอย่างเห็นได้ชัดจาก
น้ําท่ีอยู่รอบ ๆ มักเกิดจากแพลงตอน
sea wall กําแพงกันกัดเซาะ
กําแพงแข็งแรงขนาดใหญ่สร้างเพ่ือป้องกันการกัด เซาะแผ่นดินจากทะเล
sea way ช่องทางเดินเรือ
ทางผ่านจากทะเลผ่านเข้าไปในแผ่นดิน ซึ่งเรือ ขนาดใหญ่สามารถเดินเรือผ่านได้ fairway ก็เรียก คํานี้ อาจนํามาใช้กับช่องทางในแม่น้ําท่ีเดินเรือได้
sea state ภาวะทะเล
คําอธบิ ายลกั ษณะความรนุ แรงของคลนื่ เปน็ ลายลกั ษณ์
อักษรหรือตัวเลข

seaworthy เหมาะแก่การออกทะเล สมควรออกทะเลได้ ทนต่อสภาพคลื่นลมปกติได้
secondary conn สะพานเดินเรือสํารอง ใช้สํารองหากสะพานเดินเรือได้รับความเสียหาย
นาวิกศาสตร์ ปีท่ี ๑๐๐ เล่มที่ ๑ มกราคม ๒๕๖๐ 69


พจนานุกรม
พลเรือเอก ไพศาล นภสินธุวงศ์
second-hand ต้นเรือ
บนเรือขนาดเล็ก เช่น เรือประมง ผู้มีอํานาจ
บังคับบัญชารองจากกัปตันเรือ/นายเรือ มักเรียกกันว่า second-hand (hand หมายถึง man)
second dog watch เซ็กกันด์ด็อกวอตช์
ยามผลัดตั้งแต่ ๑๘๐๐ – ๒๐๐๐ นาฬิกา last watch ก็เรียก
secure ๑. ผูกแน่น ๒. หยุด/เลิก
๑. ผกู แนน่ ในความหมายถาวร เชน่ ผกู มดั ประตู
ผนึกน้ําให้แน่น สําหรับเรือออกทะเล
๒. หยดุ หรอื ยตุ ิ เชน่ หยดุ ฝกึ ดบั เพลงิ เลกิ ไมท่ ํา อีกต่อไป
seismic sea wave คล่ืนจากการส่ันสะเทือนใต้น้ํา
ศัพท์ชาวเรือ
semaphore สัญญาณธงสองมือ

วิธีการสื่อสารในระยะใกล้มองเห็นด้วยสายตา ระหว่างเรือโดยการตีธง semaphore มาจากภาษากรีก semapherein (sema = sign, pherein = to bear) ซึ่งหมายถึง carrying signs
sennet, senit เชือกถัก
คลน่ืขนาดใหญค่าบเวลายาวนานมกัมกีําลงัแรงมาก เชือกถักด้วยมือจากเส้นด้ายท ั้งแบบเชือกด้าย
เกดิ จากแผน่ ดนิ ไหวการระเบดิ ของภเูขาไฟและโดยเฉพาะ การเคล่ือนตัวของเปลือกโลกใต้น้ํา ในภาษาญ่ีปุ่นตรงกับ สึนามิ
seize ปรันเชือก
มัดด้วยเชือกขนาดเล็ก ส่วนเชือกขนาดเล็กหรือ วัตถุที่ใชมัดเรือ seizing
หรือด้ายดิบ มีหลายชนิด เช่น เชือกกลม เชือกแบน เชือกส่ีเหลี่ยมจัตุรัส เป็นต้น ใช้ทําแผ่นรอง เชือกราว บางทีใช้ประดับ
Service กระสุนจริง
กระสนุ ทใี่ ชใ้ นการรบตา่ งจากกระสนุ ซอ้ มยงิ เปา้
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๐ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๐ 67


service craft เรือบริการ

เรือของทหารเรือซ่ึงเล็กเกินไปที่จะขึ้นระวาง ประจําการ
service medal เหรียญราชการ เหรียญสําหรับการปฏิบัติการทัพหรือร่วมรบ
shadow zone เขตจํากัดเสียงสะท้อน บริเวณซึ่งการหักเหของคล่ืนเสียงจํากัด
ประสทิ ธภิ าพของสัญญาณเสียงในการหาระยะด้วยเสียง สะท้อน
shaft alley ชานซอกเพลา
ที่ว่างในเรือซึ่งเพลาใบจักรยื่นออกมาตั้งแต่ ห้องเครื่องจนถึงท่อเพลาใบจักร
shakedown การเดินทางทดสอบสมรรถนะและ สร้างความคุ้นเคย
ช่วงเวลาในการปรับแต่ง การจัดระเบียบและ การฝึกกําลังพล หลังเรือขึ้นระวางประจําการ หรือการ ซ่อมใหญ่ เรือต้องเดินทางทดสอบสมรรถนะ
shank ก้านสมอ
เพลากลางของสมอซึ่งมีผาลสมอติดอยู่

shanty เพลงชาวเรือ
มคี วามหมายเชน่ เดยี วกนั กบั chanty/chantey
shaping a course การขีดเข็มเรือ
shape เม่ือใช้ร่วมกับคํา course หมายถึง ขีด
เข็มไปยังทใี่ ดทหี่ นง่ึ เชน่ to shape a course to reach harbor ขีดเข็มไปยังท่าเรือ
sheave ลูกรอก
ลูกล้อโลหะเซาะร่องตรงกลาง (grooved wheel ลูกรอกหมุนได้รอบตัวมีเชือกหรือลวดร้อยผ่าน)
set (of a current) ทิศทางกระแสน้ํา ทิศทางที่กระแสน้ําไหลไปสู่ ส่วนกระแสลม
เรียกทิศทางที่ลมพัดมา ดังนั้นกระแสน้ําทางทิศใต้และ กระแสลมเหนือพัดไปในทิศทางเดียวกัน
set taut, set up ดึงตึง ดึงแน่น
ทําไม่ให้หย่อน ทําให้แน่น เป็นคําส่ังให้ดึง เชือกให้ตึงท่ีกว้านก่อนหะเบส
set the watch การจัดยาม
จัดตารางการเข้าเวรยามตามปกติในเรือหรือ สถานี
sextant เครื่องวัดแดด เคร่ืองวัดมุม
อปุ กรณก์ ารเดนิ เรอื ใชว้ ดั ระยะมมุ ระหวา่ งวตั ถุ
๒ อย่าง ซึ่งมักจะอยู่ระหว่างเส้นขอบฟ้าของโลกกับ วัตถุท้องฟ้า
shackle hackle ๑. สกล ๒. เข้ารหัส
๑. เครื่องโลหะท่ีใช้ต่อสิ่งต่าง ๆ รูปอักษร U ส่วนปลายปิดและเปิดออกได้ด้วยเดือย ใช้สําหรับต่อ ลวดและโซ่ ใบเรือ และเชือกใบ เป็นต้น
๒. เข้ารหัสข่าวสารทางวิทยุ
68 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๐ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๐






พจนานุกรม
พลเรือเอก ไพศาล นภสินธุวงศ์
ship’s bell ระฆังเรือ
ตที กุ ๆ ๓๐ นาที ทเ่ี สยี งระฆงั ๗ ที ยามผลดั ตอ่ ไป
ถูกเรียก ที่เสียงระฆัง ๘ ที ยามผลัดใหม่เข้าประจําาที่ นอกจากนน้ั ยังใช้เป็นสัญญาณหมอกและสัญญาณไฟไหม้ ship’s company กําาลังพลประจําาเรือ
ลูกเรือทุกนาย ทุกคนบนเรือท่ีสังกัดประจําาเรือ ไม่รวมผู้โดยสาร
shipshape ประณีต/เป็นระเบียบ
ประณีต เป็นระเบียบเรียบร้อยอย่างที่เรือควร
จะเป็น (seamanlike in appearance)
shipshape and Bristol fasion เปน็ ระเบยี บเรยี บรอ้ ยมาก สภาพของเรือเป็นระเบียบเรียบร้อยตาม ลักษณะเรือที่ดี ทุกสิ่งอยู่ในสภาพสมบูรณ์อย่างท่ีควรจะ
เป็น สภาพนี้ดีกว่าคําาว่า shipshape เฉย ๆ
shipworm เพรียงเรือ (terado navalis) สัตว์เปลือกแข็งในทะเลท่ีเพาะตัวอยู่กับพื้น
ท้องเรือ ในช่วงเวลาส้ัน ๆ สามารถสร้างความเสียหาย ได้มาก Columbus ต้องทิ้งเรือ Santa Maria เพราะ การทาํา ลายจากเพรยี งเรอื (teredo navalis) ซง่ึ เปน็ เพรยี งเรอื ชนดิ ธรรมดา การทาสกี นั เพรยี งเรอื และการหมุ้ ใตท้ อ้ งเรือ ด้วยทองแดงเป็นวิธีป้องกันดีท่ีสุดในยุคเรือไม้ shipwreck เรืออับปาง
เรืออับปางในทะเล หรือสูญหายไป ส่วน ship- wrecked หมายถึง กะลาสีเรือที่อับปาง
ศัพท์ชาวเรือ
shipyard อู่ต่อเรือ สถานท่ีซ่อมทําาและต่อเรือ
shoalท่ีตื้น ้
บรเิ วณทน่ี าํา ตน้ื หรอื พน้ื ทอ้ งนาํา ทต่ี าํา กวา่ พน้ื นาํา เลก็ นอ้ ย
shoaling effect ผลกระทบท่ีต้ืน การเปลี่ยนแปลงของคลื่นขณะเคล่ือนตัวจาก
นาํา้ ลกึ ไปนาํา้ ตน้ื ความยาวคลน่ื จะลดลง และความสงู คลน่ื จะเพิ่มข้ึน
shoe ๑. หลักเคร่ืองตัดสายทุ่นระเบิด ๒. กงท้องเรือ
๑. หลักที่ทวนหัวของเรือ ซึ่งใช้ลากจูงเคร่ือง ตัดสายทุ่นระเบิด
๒. กงป้องกันใต้กระดูกงูหรือท่ีท้องเรือ
shooter เคร่ืองดื่มชูตเตอร์ คําาสแลงเรียกเคร่ืองด่ืมที่มีแอลกอฮอล์
shoot the sun การวัดแดด การวัดสูงของดวงอาทิตย์ด้วยเครื่องวัดแดด
(sextant) ้
shore ๑. ฝั่งทะเล ๒. ไม้คําายัน ๓. กะลาสีลาข้ึนบก
๑. แผ่นดินท่ีขอบทะเลหรือมหาสมุทร
๒.ไม้ค้ําายันหรือคานไม้ที่เคล่ือนท่ีได้ใช้ในการ ป้องกันความเสีย้หายหรือช่วยค้ําายันเรือในอู่แห้ง (to shore up = คําายัน)
๓. การอนญุ าตใหก้ ะลาสเี รอื ขน้ึ บก (shore leave) ไดเ้มอ่ื เรอื จอดทอดสมอหรือเทียบท่า
้ ่ ้
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๐ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๐ 69


shore boat เรือโดยสาร/เรือจ้าง เรือโดยสารตามท่าเรือ ดําาเนินการโดยบุคคล
พลเรือน watertaxi ก็เรียก
shore patrol สารวัตรทหารเรือ กําาลังพลบนฝั่งทําาหน้าที่สารวัตร บางกรณี
ทําาหน้าที่ป้องกันทหารจากการถูกทําาร้ายด้วย shoring การค้ําายัน้
การใชเ้ สาคาํา กบั โครงสรา้ งหรอื สนิ คา้ เพอ่ื ปอ้ งกนั การแตกหกั หยอ่ นหรอื เคลอ่ื นทใ่ี นขณะทเ่ี รอื ฝา่ ฟนั คลน่ื หรือการยึดเรือให้ตั้งตรงในอู่แห้ง
short arm inspection การตรวจกามโรค
คาํา สแลง หมายถงึ การตรวจสอบทางการแพทย์ เพื่อหาเชื้อกามโรค
short blast หวูดสั้น
หวดู เรอื นกหวดี หรอื ไซเรน เปดิ ระยะเวลาสน้ั ๆ
ราวคร้ังละ ๑ วินาที
short - handed ขาดกําาลังพล มีคนไม่เพียงพอท่ีจะทําางานอย่างเหมาะสม
short stay จอดโซ่สั้น/จอดเรือช่ัวคราว การทอดสมอเรือ โดยปล่อยโซ่สมอ ออกไม่เกิน
๑.๕เทา่ของระยะนาํา้ลกึ โซส่มอตงึและทาํามมุชนักบัตวัสมอ เป็นการจอดเรือที่อยู่ไม่นานนัก
shot สเกลโซ่
ความยาวของโซส่ มอโดยทว่ั ไปชว่ งระยะ ๑๕ ฟาทอม
shot anchor ความหมายเดียวกับ sheet anchor (สมอสําารอง)
shot line เชือกปืนส่งเชือก เชือกไนลอนเบาใช้ในปืนส่งเชือก
shoulder mark อินทรธนู เคร่ืองหมายแสดงยศติดท่ีเสื้อโอเวอร์โค้ท และ
แจค็ เกต็ หรอื เสอ้ื โคท้ ของเครอ่ื งแบบฤดรู อ้ นของนายทหาร
shove off ผลักออก
คาํา สง่ั ใหเ้ รอื บดออกจากทา่ หรอื ออกจากเรอื ใหญ่
เช่น “ต้นเด่น ผลักหัวเรือออกเมื่อได้ยินเสียงระฆัง ให้ชุดลาชั่วกาลขึ้นบกแล้วกลับมา” (shove off on the bell, coxswain, make the liberty landing and return)
show a leg ต่ืน , ลุกขึ้น สําานวนใช้เร่งกะลาสีเรือท่ีนอนหลับอยู่ให้ลุกข้ึน
สําานวนน้ีได้มาจากยุคเรือใบที่ภรรยาและลูกได้รับ อนญุ าตใหม้ านอนบนเรอื ผหู้ ญงิ จะตอ้ งยน่ื ขาทส่ี วมถงุ นอ่ ง ออกมาให้รู้ว่าไม่ต้องตื่นตามสัญญาณแตรเตือน ต้องไม่สับสนกับคําาท่ีใช้บนบกว่า shake a leg มิใช่ สําานวนชาวเรือ หมายถึง เร็ว ๆ เข้า รีบเข้า
70 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๐ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๐






พจนานุกรม
พลเรือเอก ไพศาล นภสินธุวงศ์ sister hooks ขอแฝด
ขอหนึ่งคู่ที่ติดตั้งด้วยกัน ใช้ทําห่วงปิด
sister ship เรือพี่น้อง
เรอื ทถ่ี กู สร้ งดว้ ยแบบเดยี วกนั เชน่ เรอื หลวงตกสนิ
และเรอื หลวงนเรศวร บงครง้ั ใชอ้ นโุ ลมหมยถงึ เรอื ทม่ี เี จ้ ของ เดียวกัน หรือหน่วยงนเดียวกัน
sitrep ย่อมจก situation report รยงนสถนกรณ์ เช่น Can you give me
a sitrep on those casualties
sixteen bells
เป็นประเพณีกรตีระฆังเรือตอน ๒ ยมของ วันที่ ๓๑ ธันวคม เมื่อส่งท้ยปีเก่ และต้อนรับปีใหม่ ring out the old, ring in the new ก็เรียก
skeg กระดูกงูเสริม
กระดกู งดู ้ นท้ ยเรอื ทต่ี อ่ เนอ่ื งออกไปใตใ้ บจกั ร
และรองรับทวนหงเสือ
ski - jump สกีจัมพ์ ดดฟ้แรมพ์หัวเรือท่ียกเป็นมุมสูงขึ้นของเรือ
บรรทุกเครื่องบิน เป็นนวัตกรรมที่คิดขึ้นโดยนวตรี Doug Taylor แห่งรชนวีอังกฤษ สําหรับใช้กับ เครื่องบินขึ้น-ลงทงดิ่ง Sea Harrier
skids , boat เต้เรือบด
้ สิ่งติดต้ังบนดดฟ้ออกแบบเพื่อรองรับและ
คําเรือบด ประกอบด้วยอนที่ทําเป้เต้เรียบ ๆ และ แถบบริบันเพ่ือยึดเรือบด
skipper กัปตันเรือ / นยเรือ / ไต้ก๋ง คําสแลงเรียกผู้บังคับกรเรือ หรือนยเรือของ
เรือใหญ่ ในอังกฤษใช้เรียกนยเรือของเรือประมง
ศัพท์ชาวเรือ
70 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๐ เล่มที่ ๖ มิถุนายน ๒๕๖๐


skip zone เขตปลอดคล่ืนวิทยุ พน้ืทร่ีะหว่งคลน่ืวทิยบุนพน้ืดนิ และในทอ้งฟ้
ซึ่งรับคลื่นวิทยุไม่ได้
skivvy สกีวี
คําสแลงใช้เรียกชุดชั้นใน กงเกงใน
skyhook ๑. ระบบช่วยชีวิตทงทะเลด้วยอกศยน ๒. บัลลูนตรวจอกศ
๑. ระบบสําหรับช่วยเหลือกําลังพลจกทะเล หรือพื้นที่โดดเดี่ยวด้วยอกศยน
๒. บัลลูนไม่มีคนบังคับขนดใหญ่ส่งข้ึนสูงมก เพื่อบันทึกข้อมูลทงอุตุนิยมวิทย
skylark กรกระโดดโลดเต้น / กรละเล่นแบบชวเรือ สํา นวนชวเรอื หมยถงึ เลน่ หรอื มคี วมสนกุ สนน เช่นกระโดดโลดเต้นมจกกรฝึกของกะลสีเรือหนุ่ม ที่เอนตัวจกบนยอดเสกระโดงและลื่นไถลตมสยขึง เสกระโดงไปด้นหลัง ดังนั้นจึงพัวพันอยู่กับกรเล่น ขบขันอึกทึก นับเป็นกรละเล่นสนุกสนนของชวเรือ ในยุคเรือใบ กระทรวงทหรเรือของอังกฤษ (The Ad- miralty) เห็นว่กรสนุกสนนดังกล่วเป็นกรฝึกหัดที่ จําเป็นสําหรับกะลสีเรือหนุ่มให้มีทักษะเพื่ออชีพของ
พวกเขในอนคต
sky pilot (slang) อนุศสนจรย์
เปน็ คํา สแลงทใ่ี ชเ้ รยี กอนศุ สนจรยท์ อ่ี ยบู่ นเรอื
skyscraper ๑. ใบเรือรูปสมเหลี่ยม ๒. ตึกระฟ้
๑. เดิมเป็นชื่อเรียกใบเรือรูปสมเหลี่ยม อยู่สูง
จกดดฟ้เรือ ใช้เฉพะในกรณีที่อกศดี ลมเบ
๒. ต่อมศัพท์นี้นํามใช้บนบกในควมหมย ตกึ สงู มกหลยชน้ั ในเมอื งใหญ่ ๆ เดมิ พบกนั มกในสหรฐั ฯ
แต่ปัจจุบันปรกฏอยู่ทั่วโลกหลยแห่ง
sky waves คลื่นท้องฟ้ คลื่นวิทยุที่สะท้อนกลับโดยบรรยกศชั้น
ไอโอโนสเฟียร์ ตรงข้มกับ ground waves ซึ่งไปตม พื้นโลก
slack ๑. ผ่อน / หย่อน / คลย ๒. เชือกหย่อน ๑. หย่อน เช่น หย่อนเชือก
๒. ส่วนของเชือกท่ีไม่ตึง
slack water น้ํานิ่ง ช่วงเวลที่ไม่มีกรเคล่ือนไหวของระดับนําใน
ระหว่งน้ําขึ้นกับน้ําลง
sled เป้ลก ้
เป้ลกในกรยิงพ้ืนนํา เล็กกว่และเร็วกว่ เป้แพที่เทอะทะ
sleeve เป้ผ้
ท่อทําจกผ้ลกโดยเครื่องบิน ใช้เป็นเป้ใน
กรต่อสู้อกศยน
slew หันหันอย่งรวดเร็ว เช่น หันศูนย์รวบของปืน (gun director) ไปยังเป้ใหม่
้
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๐ เล่มที่ ๖ มิถุนายน ๒๕๖๐ 71


















พจนานุกรม
พลเรือเอก ไพศาล นภสินธุวงศ์
shrounds ๑. นบบรนั ๒. เชอื กกระตกุ รม่ ๓. โกรง่ ใบจกั ร ๑.เชือกหรือลวดท่ีใช้โยงเสากระโดงทางด้าน
ขวางลําาเรือ คือ รั้งเสาทางด้านข้าง
๒. เชอื กดงึ รม่ ชว่ ยทโ่ี ยงกบั สายรดั ตวั นกั โดดรม่ ๓. กรอบท่ีติดปิดใบจักรเรือโดยรอบ หรือ ใบพัด
เทอร์ไบน์
sick bay ห้องพยาบาลในเรือ
สถานพยาบาล หรือสถานีปฐมพยาบาลในเรือ
sick call คนป่วย หาหมอ ประกาศประจําาวันบนเรือให้ผู้ที่ต้องการ
การดแู ลทางการแพทยไ์ ปรายงานตวั ทห่ี อ้ งพยาบาลในเรอื ตามกาํา หนดเวลาแตล่ ะวนั ในสถานพยาบาลใหผ้ ปู้ ว่ ยพบแพทย์ ได้โดยไม่ต้องนัด
side arms ปืนพก
ปืนพก หรือปืนพกแบบลูกโม่
ศัพท์ชาวเรือ
side boy ทหารแถวรับส่ง พลทหารประจําาสถานีแถวหน้ากระดาน
เรยี งสองทช่ี อ่ งทางขน้ึ ลงเรอื เมอ่ื นายทหารหรอื ขา้ ราชการ ผู้ได้รับเกียรติมีแถวรับส่งมาถึงหรือจากไปจําานวน พลทหารมีต้ังแต่ ๒ - ๘ คน ขึ้นอยู่กับยศของผู้ท่ีมาเยือน
side cleaners คนทําาความสะอาดข้างเรือ
ลกู เรอื ทไ่ี ดร้ บั คาํา สง่ั ใหไ้ ปขดั ลา้ งดา้ นขา้ งของเรอื
side honors แถวรับส่ง การต้อนรับนายทหารและพลเรือนท่ีสําาคัญ
เมื่อมาที่เรือ อาจหมายรวมถึงเพลงนกหวีดสําาหรับ นายทหารขึ้นลงเรือ ทหารแถวรับส่ง วงดนตรีของเรือ และการยิงสลุต
side lights ๑. ไฟเรอื เดนิ ประจาํา กราบ ๒. ชอ่ งกระจกขา้ งเรอื
๑. ไฟเรือเดินประจําากราบ สีแดง (กราบซ้าย) สีเขียว (กราบขวา) รัศมี ๑๐ ปอยต์ ต้องติดที่เรือทุกลําา ตามกฎการเดินเรือสากล
74 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๐ เล่มที่ ๕ พฤษภาคม ๒๕๖๐


๒. ช่องกระจกข้างเรือ หรือ หน้าต่างเรือ หรือ ช่องระบายอากาศ
Sierra เซียร์รา
คําาออกเสียงอักษรตัว เอส (S)
sight การวัดดาวผ่านเมริเดียน ความสูงของวัตถุท้องฟ้า วัดด้วยเคร่ืองวัดแดด
(sextant) ตามกําาหนดเวลาท่ีถูกต้องแม่นยําา
sight the anchor ตรวจสมอ การหะเบสสมอขึ้นมาให้พอมองเห็นว่าไม่มี
ส่ิงใดยึดเกี่ยว แล้วหะเรียกลับดังเดิม การกระทําาเช่นนี้ จาํา เปน็ เมอ่ื พน้ื ทจ่ี ดุ ทอดสมอออ่ นเหลวมาก สมออาจจมลกึ หะเบสข้ึนยาก
signal สัญญาณ
ข่าวสารสั้น ใช้เพียงอักษรตัวเดียวหรือมากกว่า ตัวหนังสือ ธงสัญลักษณ์ ธงสัญญาณ ภาพแสดงให้เห็น ด้วยตาหรือเสียงพิเศษ คล่ืนไฟฟ้าท่ีถูกส่งออกไป signal book คู่มือธงสัญญาณมาตรฐาน
สิ่งตีพิมพ์มาตรฐานในเร่ืองการส่ือสารด้วยธง สัญญาณระหว่างเรือของทหารเรือ เดิมเรียกว่าคู่มือ ธงสัญญาณท่ัวไป ปัจจุบันเรียก คู่มือธงสัญญาณพันธมิตร signal bridge ดาดฟ้าสัญญาณ
พื้นที่ของดาดฟ้าสะพานเดินเรือติดกับตู้ธงท่ี เจ้าหน้าที่สัญญาณประจําาอยู่ ไม่ใช่ส่วนหนึ่งของดาดฟ้า ผู้บังคับหมู่เรือ แต่ผู้บังคับหมู่เรือใช้เมื่อเป็นเรือธง signal ags ธงสัญญาณ
ธงทุกอย่างที่ใช้ในการติดต่อสื่อสารด้วยสายตา
silent running การเดินเคร่ืองเงียบ
้ สภาวะการทําางานอย่างเงียบของเครื่องจักร
เรอื ดาํา นาํา เพอ่ื ปอ้ งกนั การตรวจพบจากขา้ ศกึ โดยการฟงั เสยี ง
silent service ๑. หน่วยเรือดําาน้ําา ๒. กองทัพเรือ
๑. ใช้เรียกหน่วยเรือดําาน้ําา ต้ังแต่ประมาณ ค.ศ. ๑๙๒๙
๒. เปรียบเทียบกองทัพเรือว่าเป็นเหล่าทัพท่ี สงบเสงี่ยม ถ่อมตัว สําาหรับในราชนาวีอังกฤษทหารเรือ เมอ่ื สวนสนามไมต่ บเทา้ ลงบนพน้ื มเี สยี งดงั อยา่ งเหลา่ ทพั อน่ื sill แนวแยกมหาสมุทร
แนวเขาใต้น้ําา แบ่งแอ่งมหาสมุทร ๒ แห่ง
sill depth ความลึกแนวแยกมหาสมุทร
ความลกึ สงู สดุ ทแ่ี อง่ มหาสมทุ ร ๒ แหง่ เชอ่ื มตอ่ กนั
sill , of a dock ขอบอู่
ท่อนไม้ หรือคานท่ีประตูทางเข้าอู่แห้ง ซ่ึงเรือ
ต้องแล่นข้ามผ่าน ความลึกของอู่แห้งเป็นปัจจัยจําากัด อย่างหน่ึง
single up ปลดเชือกให้เหลืออย่างละหนึ่ง
คําาสั่งก่อนปลดเชือกเรือจากท่าเทียบหรือ ท่าเรือ หมายถึงเก็บเชือกกลับเรือ ๒ ส่วนของเชือก ทผ่ี กู ระหวา่ งเรอื กบั ทา่ เทยี บ ปลอ่ ยใหเ้ รอื ผกู อยกู่ บั เชอื ก เพยี งสว่ นเดยี วของเชอื กทผ่ี กู อยกู่ บั พกุ เสมา หรอื ลกู ตน single whip รอกเด่ียว
รอกจาด ซง่ึ ใชร้ อกตายตวั เดยี วไมเ่ พม่ิ แรงเชงิ กล แต่อาจเปลี่ยนทิศทางเชือกรอก
sing out ประกาศ ประกาศดัง ๆ
sinuating แล่นโค้งไปโค้งมา
การเปลย่ี นเขม็ ใหเ้ รอื แลน่ โคง้ ไปโคง้ มากบั เขม็ หลกั ของเรือ
Siren แตรไซเรน
อปุ กรณใ์ นการทาํา เสยี งสงู แหลมดงั ใชเ้ มอ่ื เตอื น
จะเกิดเหตุฉุกเฉิน เช่น เรือโดนกัน หรือเมื่อเรือเกยตื้น เป็นต้น
นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๑๐๐ เล่มที่ ๕ พฤษภาคม ๒๕๖๐ 75