article_20160627110624

ห น้ า | ๒๖๖

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
หางจระเข้ หางจอื เค
หางนกยงู หางน็อกยูง น. ช่ือวา่ นชนดิ หน่งึ มใี บเปน็ ทางจักๆ ยาวเรยี ว
หางปลา หางปล๋า คล้ายหางจระเข้ มียางและเมือกใช้ทายาได้

หางเปยี หางเปยี๋ น. ชอ่ื ไมพ้ ุ่มชนดิ หนง่ึ ลาตน้ และกง่ิ มหี นาม ดอกสี
หางว่าว หางหง่าว แดง เหลอื ง หรือชมพู
หา่ ง ฮา้ ง
ห้าง ฮ^าง น. ช่อื พัดชนิดหน่งึ ทปี่ ิดด้วยกระดาษเปน็ ตน้ ลงบน
โครงพดั รปู คลา้ ยหางปลาชอ่ นทแ่ี ผ่ออก เรียกวา่
หาด ฮา้ ด พดั หางปลา; ช่อื พลวั่ ชนดิ หนึ่ง ปลายบากเขา้ เปน็
รูปคล้ายหางปลาทู ใชข้ ดุ ดิน เรยี กวา่ พลวั่ หาง
หา่ น ฮา้ น ปลา; ตวั ไมส้ าหรบั ชว่ ยยดึ ตวั ไมส้ ว่ นโครงหลังคา
หาบ ฮ้าบ เรือนบางตัวใหม้ ั่นคง

ห่าม ฮา้ ม น. ผมทไ่ี วย้ าวบรเิ วณท้ายทอย, ผมที่ถกั หอ้ ยยาวลงมา
ห้าม ฮ^าม
หายกนั หายกนั น. (โบ) กระดาษแผน่ ยาวอย่างหางของว่าวปักเป้า,
หายขาด หายขา้ ด บญั ชรี ายชื่อคนหรือรายการสิ่งของเป็นต้นที่ยาวยืด
หายตัว หายตัว
ว. ไกล เชน่ ห่างหูห่างตา บ้านอยู่หา่ งถนนมาก, บางที
ใชเ้ ขา้ คูก่ นั เปน็ หา่ งไกล; ไม่ชิด เชน่ ญาตหิ า่ ง ๆ

น. กระท่อมที่ทาไวเ้ ฝา้ นาเฝา้ สวน หรือที่พกั เล็ก ๆ
ชัว่ คราว; ทซ่ี ่ึงทาไว้บนตน้ ไม้ในปา่ สาหรบั คอย
เฝ้าดูเหตกุ ารณห์ รือดกั ยิงสัตว์, สถานทจี่ าหนา่ ย
สนิ ค้า, สถานท่ีประกอบธุรกจิ

น. เนินที่ลาดลงไปในน้าหรือบรเิ วณทต่ี นื้ เขินเปน็
เนินอยู่กลางน้า ส่วนมากเปน็ เนนิ ทราย, ท่ีเป็นเนนิ
กรวดหรือเนนิ หนิ

น. ชอื่ นกจาพวกหนึ่ง คอยาวกวา่ คอเป็ดแตส่ นั้ กวา่
คอหงส์ทารังบนดิน กินพืชและสตั ว์เลก็ ๆ

น. ชอ่ื มาตราน้าหนัก คือ ๕๐ ชง่ั เปน็ ๑ หาบ = ๖๐
กโิ ลกรมั ; จานวนของท่พี อจะหาบไปได้. ก. เอาของ
หอ้ ยปลายคาน ๒ ขา้ งแล้วแบกกลางคาน พาไป

ว. จวนสกุ (ใชแ้ กผ่ ลไม้)

ก. หวงกนั ไว้, ปิดไว้, ไมอ่ นุญาต, ใหเ้ วน้ กระทา

ก. หมดภาระท่ีจะเก่ียวข้องกัน, ไดท้ าเหมอื นๆ กัน
แล้วทั้ง ๒ ขา้ ง

ก. หายสนทิ

ก. ทาใหไ้ ม่เห็นตัว เชน่ บางคนเชือ่ วา่ มเี วทมนตร์ทาให้
หายตวั ได,้ มักใชค้ ู่กับ ล่องหน เป็น ลอ่ งหนหาย
ตวั หมายความวา่ ไมป่ รากฏตวั ใหเ้ ห็น; และ
หมายความวา่ หลบล้หี นหี นา้ เช่น เผลอแผล็บเดียว
เขากห็ ายตวั ไปแลว้ , หายหนา้ หรือ หายหัว กว็ ่า

ห น้ า | ๒๖๗

ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
หายใจ หายใจ๋
ก. กริ ยิ าทท่ี าให้อากาศเข้าสูแ่ ละออกจากปอด, ยัง
หายหนา้ หายน^า มีชีวติ อยู่ เชน่ คนเจบ็ ยังมีชีวติ อยู่; และหมายความ
ว่า หมกมุ่นไปในทางใดทางหน่งึ เชน่ หายใจเปน็
หายปว่ ย ทอ้ ย เงิน
หายหว่ ง หายฮว้ ง
หา้ ว ฮ^าว ก. ไม่ได้พบหนา้ กัน เช่น ไมไ่ ด้พบกันเสียนาน หาย
หิงห้อย,ห่ิงห้อย ฮง้ิ ฮ^อย หน้าไปไหนมา, หลบลห้ี นหี นา้ เช่น ตง้ั แตย่ มื เงินไป
แล้ว เขาก็หายหนา้ ไปเลย
หิ้ง ฮิ^ง
หิน หีน ก. หมด หรอื พน้ จากโรค
หิมพานต์ ป๊าหิมม่ะพาน
หว้ิ ฮิ^ว ก. ไม่ตอ้ งเปน็ หว่ งอีกแลว้ , ไม่ต้องกังวลถึงอีกแล้ว
หีบ ฮี้บ
หดื ฮ้ืด ว. แกจ่ ัด ในคาวา่ มะพร้าวหา้ ว
น. ชอื่ แมลงปีกแข็งขนาดเล็กหรือขนาดกลางหลาย
หืน หมนิ คือหมวน ชนดิ สามารถเปล่งแสงกะพริบเห็นไดช้ ดั เจนใน
หื่น เฆฮ่ียน,ย้ากแรง เวลากลางคืน
หอื หอื
ห้ือ ฮอื น. ท่ีวางของซงึ่ ติดไวต้ ามขา้ งฝา
หงุ หูง น. ธาตแุ ข็งชนดิ หนึ่งประกอบเปน็ ภูเขา
หุน หุน,ฮุ^น
น. ชื่อป่าหนาวแถบเหนอื ของอนิ เดยี
หุ่น ฮุน้
ก. ถอื ของห้อยไวป้ ลายมือ, หอ้ ยไป, ถอื ไป

น. ภาชนะใสส่ งิ่ ของ รปู ทรงส่ีเหล่ยี มเป็นต้น มฝี า

น. ชอื่ โรคหลอดลมอกั เสบเร้ือรงั ชนิดหนึ่ง เกดิ จาก
หลอดลมตอบสนองต่อสิ่งเรา้ อย่างเฉียบพลนั และ
รนุ แรงกวา่ ทีเ่ กิดขน้ึ ในคนท่ัวไป ทาให้หลอดลมตบี
แคบลงจนเกิดอาการหายใจไม่สะดวก

ว. มกี ล่นิ เหม็นอยา่ งกลิ่นน้ามันมะพร้าวเป็นต้นที่
ทง้ิ ไว้นาน ๆ

ก. มีความอยากอย่างแรงกล้า (มกั ใช้ในทาง
กามารมณ)์

อ. คาออกเสยี งถามหรือแสดงว่ายังไม่ได้ยิน
อ. คาทเี่ ปล่งออกมาแสดงความรับรู้

ก. ทาให้ส่ิงใดส่ิงหนง่ึ สุกดว้ ยวธิ ตี ม้ หรือเค่ียว
เชน่ หุงข้าว

น. ช่ือมาตราวัดหรอื ตวงของจีน ๑ หุน เท่ากับ
.๓๓๓๓ เมตร หรือ .๓๑๒๕ กรัม, ๑๐ หลี เป็น
๑ หุน, มาตราชงั่ ทองคาซึ่งมีกาหนด ๕ หุน เท่ากับ
๑ เฟื้อง

น. รูปตุก๊ ตา, รูปทจี่ าลองจากของจริงต่างๆ; รปู ป้นั
หรือแกะท่ที าโกลนไว้เพื่อเป็นแบบช่ัวคราว;
การเล่นมหรสพท่ีใชร้ ูปหุ่นแสดงเปน็ เรอื่ งราว

ห น้ า | ๒๖๘

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
หุ้น ฮุ^น
น. ส่วนทีล่ งทนุ เท่ากนั ในการคา้ ขาย; (กฎ) หน่วย
หนุ้ ส่วน ฮุ^นซว้ น ลงทุนแตล่ ะหนว่ ยที่มีมลู ค่าเท่า ๆ กนั ซง่ึ รวมกนั
ใจ๋กือดว๊ น เปน็ ทนุ เรือนหนุ้ ของบริษทั จากดั
หุนหนั ฮุ^ม
หุ้ม น. ทนุ ที่เขา้ กนั เพ่ือทาการต่าง ๆ เชน่ ค้าขาย;
ฮุ^มกลอ๋ ง (ปาก) ผู้เป็นหุ้นส่วน
หุม้ กลอง
หูกวา๋ ง ว. ไม่ยง้ั ใจ, ไม่รง้ั รอ, ใจเรว็
หูกวาง หหู รูด
หูรูด ก. เอาส่งิ ท่เี ป็นแผ่นโอบคลุมอีกสิ่งหนึ่ง, อาการทสี่ ่ิง
หหู นว้ ก ซ่ึงมลี กั ษณะเปน็ แผน่ กาบหรือเปลือก โอบคลุมของ
หหู นวก บ่อื ดนั อกี ส่ิงหนึ่ง เชน่ หนังห้มุ กระดูก

หูหนาตาโต, น. ดา้ นหวั หรอื ด้านท้ายของโบสถ์ วหิ าร, ถา้ เปน็
หูหนาตาเลอ่ ดา้ นหวั หรือดา้ นท้ายของเรือนฝากระดาน เรยี กว่า
หูหว้ิ ดา้ นสกัด
หู่
น. ชื่อต้นไมช้ นดิ หนึง่ ใบใหญ่แตกก่ิงเปน็ ชนั้ ๆ
หูก
หูด น. รูที่ร้อยเชือกสาหรบั ชกั ปากถุงให้ติดกัน; ปาก
เห่ ช่องทวารหนกั ทกี่ ลา้ มเนอื้ รัดตัวเขา้ มาคลา้ ยปากถงุ ทีร่ ูด,
เรียกผ้ทู ่ีพดู พลา่ ม พูดพล่อย หรอื พูดโดยไม่ยั้งคดิ เสยี ก่อน
เหงา ว่าอะไรควรพูดหรอื ไมค่ วรพดู ว่า ปากไม่มหี ูรดู
เหมา
น. หทู ่ีขาดสมรรถภาพในการได้ยินเสยี ง, และ
เหง้า หมายความวา่ ฟังอะไรไม่ได้ยิน
เหงื่อ
- เหงื่อโทรมกาย น. ช่อื โรคเรอ้ื น

หูฮิ^ว น. หูส่ิงของท่ที าไวส้ าหรับหิ้ว
ฮู้,หอ็ ด,ใจเ๋ ฮย้ี ว
ก. หอ่ เหย่ี วไม่ช่ืนบาน, สลดใจ, เช่น เห็นสภาพ
โอก้ บา้ นเมืองทรุดโทรมแลว้ ใจคอหดหู่. ว. อาการทีร่ ู้สึก
ฮู้ด,กอื ตว๊ ย,กือตุด ห่อเหีย่ วไม่ช่นื บาน เช่น วนั น้เี ขาพบแตเ่ รือ่ งเศรา้ ๆ
หลอ๊ ม จึงรู้สึกหดหู่

เบื๊อ น. เคร่ืองทอแบบพื้นเมือง
บอหรอง
น. โรคผวิ หนงั ชนิดหน่ึงเปน็ ไตแข็ง
ง่าวบวั
เง้ือ ก. รอ้ งเพลงทานองหนึ่ง. น. เพลงชนดิ หนึง่ สาหรับ
- เงือ้ แต๊กพล้ะ รอ้ งเมื่อเวลากล่อมเด็ก หรือเม่อื พระเจ้าแผน่ ดนิ
ประทับเรือพระทน่ี ่งั

ว. เปลี่ยวใจ, เปลา่ เปลีย่ ว, ไม่คกึ คัก
ก. รับรวมท้ังหมด, รวมเอามา, รวมให้ไป, รวม
กันลงความเหน็ เอา

น. โคนของพืชทเ่ี ป็นหัวจมอยู่ในดนิ เช่น เหง้าบวั

น. น้าที่ซึมออกจากกายด้วยความรอ้ น, มักใชพ้ ูด
กันวา่ เหื่อ

ห น้ า | ๒๖๙

ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
เหงือก เง้อื ก น. เน้อื ทหี่ ้มุ โคนฟนั ; อวัยวะของสัตว์ทีใ่ ช้หายใจ
เห็จ,ระเหจ็ รอ่ื แหด็ ในน้า
เหด็ แหด็ ก. ไปอยู่ในท่ที ี่ไม่สมควร เชน่ ระเห็จขึน้ ไปอย่บู น
ยอดไม.้
เหน็ เหน็ น. พืชชนิดหน่งึ ซึง่ ข้ึนตามดินและตามต้นไม้ มี
- เหน็ กบั ตา - เหน็ กับตา๋ หลายชนิด เชน่ เห็ดขอนไม้ เห็ดหอมเห็ด
เห็นขี้ดีกว่าไส้ เห็นคี^ดกี ว๊าซ^าย มะเขือ เหด็ โคน
เห็นคุณคา่ เห็นคุณข่า ก. อาการของตาท่ปี ระสบรูป, ปรากฏแกต่ า,
เห็นชา้ งขีข้ ี้ตามช้าง เหน็ ชา่ งคคี ตี า๋ มช่าง ปรากฏแก่ใจ, คดิ รู้
เหน็ ดี เห็นดี (สานวน) ก. เหน็ คนอนื่ ดีกว่าญาตพิ น่ี ้อง
เหน็ ดาเหน็ แดง เห็นดาเหน็ แด๋ง ก. เล็งเหน็ ถึงสง่ิ ดีของสง่ิ ใดสง่ิ หน่ึง
เหน็ ใจ เหน็ ใจ๋ (สานวน) ก. ทาเลยี นแบบคนใหญ่คนโตหรอื คนมงั่
มีทัง้ ๆ ทต่ี นไม่มีกาลงั ทรัพย์หรือความสามารถพอ
เหน็ดเหนอ่ื ย แหน็ดเนอื้ ย ก. เหน็ ประจกั ษ์ในอานาจ (มักใชใ้ นการขเู่ ด็กหรือ
เหน็บ แหน็บหมีด ผนู้ ้อย) เช่น เดยี วก็ไดเ้ ห็นดหี รอก
ว. ถงึ ที่สุดจนรู้ความจริงวา่ ดีหรือช่ัว ผิดหรือถกู
เหนบ็ แหนด็ ก. เหน็ น้าใจว่าเปน็ อย่างไร เช่น ดหี รือช่ัว, รว่ มรสู้ กึ
- เหน็บกนิ เทา้ - แหน็ดตีน ในความทุกข์ยากของผ้อู ่นื เช่น รสู้ ึกเห็นใจคนจนท่ี
เหน็บชา แหนบ็ ชา ตอ้ งอดม้ือกินม้ือ; มาทันพบก่อนตาย เชน่ เขามา
เหนบ็ แนม หวา่ กือแถก,แหลงกือแถก ทนั เห็นใจก่อนพ่อจะสนิ้ ลม
เหน่อ เน^อ,แปและ(ทบั ศัพท์ ก. อ่อนเพลยี เพราะทางาน
เหนาะๆ มลาย)ู น. ชอื่ มีดขนาดกลาง ใบมดี รปู รา่ งปลายแหลม
หง่ายๆ กลางป่อง โคนแคบ สันค่อนข้างหนา ด้ามทาเปน็
กนั่ สอดตดิ กบั ดา้ มไมห้ รือทาเปน็ บอ้ งติดอย่ใู นตวั ก็
มี ปรกติสอดใบมีดไว้ในฝกั ซึง่ ทาด้วยไมห้ รือหวาย
สาน นยิ มเหน็บเอวดา้ นหลงั หรอื ดา้ นหน้าในเวลา
ออกนอกบา้ น ใชป้ ระโยชน์ได้หลายอยา่ ง
น. อาการชาและเจ็บแปลบปลาบตามแขนขา เกดิ
จากหลอดเลือดและเสน้ ประสาทหรอื อยา่ งใดอย่าง
หนง่ึ บริเวณนนั้ ถกู กดทบั ระยะหนงึ่ .
น. โรคชนดิ หนง่ึ มอี าการบวมและรสู้ กึ ชาตามเนื้อ
ตวั
ว. อาการท่พี ดู เสียดสีแคะไค้กระทบกระเทยี บ
เปรียบเปรย
ว. มเี สียงพูดทเ่ี พยี้ นไปจากสาเนยี งมาตรฐาน.

ว. สะดวก, คล่องๆ, เช่น ได้มาเหนาะๆ

ห น้ า | ๒๗๐

ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
เหนยี ม อา๋ ย ก. อาย, กระดาก
เหนยี ว ซอื อิดตัว ว. อาการทที่ าให้รู้สึกเหนอะหนะ เชน่ เหงอื่ ออก
จนเนื้อตัวเหนยี วไปหมด
เหนยี ว คง,หนงั เหนียว ว. คงกระพนั , ทนทานต่อศาสตราวธุ , ฟนั แทง
หรือยงิ ไม่เขา้ , เช่น เขาเป็นคนหนังเหนยี ว
เหนยี ว คี^เหนยี ว ว. ตระหนี่ เช่น เขาเป็นคนข้ีเหนียว
เหน่ียว เนี้ยว ก. รง้ั ไว้, ยึดไว้, ดงึ ไว้, หนว่ ง
เหนือ ต^ายตีน น. ช่อื ทศิ ตรงขา้ มกับทิศใต้ ทิศท่ีอยู่ทางซ้ายมือเม่อื
หนั หนา้ ไปทางทิศตะวันออก เรียกวา่ ทิศเหนือ
เหนือ่ ย เน้อื ย ก. อ่อนพลยี , อดิ โรย, ถอยแรง
เหบ็ แหบ็ น. เมด็ ฝนตกลงมาไมท่ นั ละลาย เปน็ เม็ดน้าแข็ง
เรียกวา่ ลูกเห็บ
เหมน็ หมนิ ก. ได้รบั กลิน่ ไมด่ ี
- เหมน็ หืน - หมนิ คือหมวน
เหมือนกัน เหมือนกนั (บางครัง้ ใช้ ว. อยา่ งเดียวกัน, ไม่แปลกกัน, เชน่ พนี่ ้องคูน่ ้มี ี
“เถ่”) นสิ ัยเหมอื นกนั
- จะไปเหมือนกันหรือ - จีไปเ๋ ถ่เน่าะ
เหยยี ด เสอ่ ก. ยดื ออก
- น่งั เหยียดเท้า - หนัง่ เส่อตนื
เหยียบ เยย้ี บ ก. วางเทา้ กดลงไปบนสิง่ ใดสง่ิ หนึง่
เหยียบย่า ใบเ๋ ยย้ี บหย่า น. เอกสารซ่ึงพนักงานเจ้าหน้าทอ่ี นญุ าตให้จบั จอง
ทด่ี นิ วา่ งเปลา่ มเี ง่ือนไขให้ประโยชน์ในทีด่ ินน้ัน
เหยี่ยว หยวิ่ ,อีรุ่ง,ซอื วะ,กอื วะ เรยี กว่า ใบเหยยี บยา่
น. นกจาพวกหนึง่ กินปลาและสตั ว์ มหี ลายชนดิ
เหยอื่ เย้ือ เชน่ เหยีย่ วขากรรไตร เหยยี่ วนกเขาเหยี่ยวรงุ้
น. อาหารท่ีใช้ลอ่ สัตว์; เคร่ืองล่อ; ตัวรบั เคราะห์
เหยอื ก เยื้อก เชน่ เหยอ่ื กระสนุ
น. ภาชนะใส่นา้ มีขนาดใหญ่และสงู กวา่ ถ้วย มหี ู
เหล่ เล้ อยู่ข้าง ๆ ข้างเดยี ว
- ตาเหล่ - ตา๋ เล,้ ต๋าเข ว. เข, ส่อน, เอยี ง, (สาหรบั ตา)
เหล็ก แหลก็
เหลก็ กลา้ แหลก็ พ่ะยา น. โลหะชนดิ หนง่ึ แข็งมาก ใชท้ ามีดและเคร่ืองมือ ต่างๆ

น. เหลก็ ที่มีธาตคุ าร์บอนเจอื อยปู่ ระมาณร้อยละ
๐.๑๕-๑.๕ สมบัตขิ องเหลก็ กลา้ แตกตา่ งกันไปตาม
จานวนร้อยละของธาตุคาร์บอนและของโลหะอ่ืนท่ี
เจอื ปนอยู่ ทั้งยงั ขึ้นอยกู่ บั อณุ หภมู ทิ ี่ใชใ้ นการ
เตรยี มเหล็กกล้านนั้ ๆ ด้วย

ห น้ า | ๒๗๑

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
เหลาชะโอน ฉ่ือโอน๋ ,ม่ายโอน๋ น. ชอ่ื ต้นไมช้ นดิ หน่ึง คล้ายต้นหมาก แตโ่ ตกว่า
เหลา่ ล้าว,โม,้ ผวก ตามปลอ้ งลาต้นมีหนาม
เหลาะแหละ เลาะและ น. หมู่, พวก, ชนดิ
เหลวไหล กร็อกแกร็ก,หลอ็ กแหล็ก ว. เหลวไหล, ไม่จรงิ จัง, มีนิสัยไมแ่ นน่ อน
ว. ไม่เป็นสาระ เชน่ พูดแตเ่ รื่องเหลวไหล, เลอะ
เหลยี น เหลยี น เทอะ เชน่ เปน็ คนเหลวไหล, เชอื่ ถือไม่ได้ เช่น
พูดจาเหลวไหล
เหล่ียม เลย้ี ม (ภาษาตากใบ “เหลยี น” มีความหมายวา่ หนังห้มุ
เหลยี ว เลย้ี ว,ฮ้นั ปลายอวั ยวะเพศของผชู้ ายถอกขนึ้ ไป มักใช้พดู ดา่ -
- เหลยี วหลัง - เล้ียวหลัง,ฮั้นหลงั ล้อกนั ในระหวา่ งเพื่อนฝงู ทสี่ นิทกนั วา่ “กือด๋อ
เหลอื ก เลอ้ื ก เหลียน”)
น. ดา้ น; แง่, คม; เสน้ หกั มุมท่ีด้านตรงทั้ง ๒
เหลือบ เล้อื บ ประจบกนั
เหลือ่ ม เล้อื ม,ม^ายซอื เหมอกัน ก. ผินไปทางขวาหรือทางซา้ ยอย่างเอีย้ วคอ
เหวย่ี ง เวยี้ ง
เหอ่ เฮอ้ ก. ทาใหล้ ูกตาดาอยู่ข้างบน ในคาว่า เหลือกตา. ว.
กลอกขนึ้ , เบกิ กว้าง, (ใช้แกต่ า), ลูกตาดาอยู่
เหา่ เหา ข้างบน ในคาวา่ ตาเหลือก
น. แมลงชนดิ หนง่ึ กินเลอื ด รูปคล้ายแมลงวนั . ก.
เหาะ เฮา้ ะ ชาเลอื ง, ชายตาดู.
เหย้ี แลน ว. ไมต่ รงกัน, เย้อื งกัน, เลยไป
ก. โยนไป, ซัดไป, ทิง้ ไป, ฟาดไป
เหียน เมอื กอ็อก ก. แสดงอาการต่ืนเต้นยินดีมากจนออกนอกหน้า
เช่น เห่อรถ เห่อเสอ้ื ผา้ ใหม่, ลาพองใจ เชน่ เห่อ
ยศ เห่ออานาจ
ก. อาการส่งเสียงสนั้ ๆ ของหมา: น. ชอื่ งูพษิ
ขนาดยาวประมาณ ๑.๓ เมตร พบหลายสีตา่ งกนั
ไปในแต่ละตัว เชน่ ดา น้าตาล เขียวอมเทา เหลอื ง
หม่น บางตวั มีลายสีขาวและบางตวั ไม่มีลาย
สามารถยกตวั ท่อนหัวต้งั ขน้ึ และแผบ่ รเิ วณคอกวา้ ง
ออกได้ เรยี กว่า แผ่แมเ่ บีย้
ก. เคล่อื นท่ีไปในอากาศดว้ ยฤทธ์ิ
น. ชื่อสัตวเ์ ลอื้ ยคลานขนาดใหญช่ นดิ หน่งึ เปน็ สตั ว์
สกลุ เดียวกับตะกวด ตวั อว้ นใหญ่ สดี า มีลายดอกสี
เหลืองพาดขวาง หางยาว อาศยั และหากินบริเวณ
ใกลน้ า้ , ภาษาปากวา่ ตัวเงินตัวทอง
ก. หัน, หมนุ ; คล่ืนไส้

ห น้ า | ๒๗๒

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
เหี้ยน เฮี^ยน ก. หมด, เตียน, ไมเ่ หลือ, กรอ่ นไปจนหมด
เหี้ยน เตยี น ก.หมด, เตียน, ไมเ่ หลือ
เหีย้ ม เฮี^ยม ว. ใจร้าย, ดุ, ห้าว
- เหีย้ มโหด - เฮี^ยมโฮ้ด
แห่ แฮ้ น. ขบวนทีเ่ ดินไปพร้อมดว้ ยการตกแต่งต่างๆ
แหก แฮ้ก ก. แยกออก, ถา่ งออก, ทาใหอ้ ้าออก, ใชก้ าลงั ฝ่า
- แหกคุก - แฮ้กคกุ่ ออกไป เช่น แหกคกุ
แห่ง แฮง้ น. ท่ี, มักใชซ้ ้อนกับคาอ่นื ในคาวา่ แห่งหนตาบล
ใด ตาแหนง่ แหง่ ที่, ลักษณนาม เชน่ มที ่ดี นิ อยู่
แห้ง แหง่ ,แฮ^ง หลายแหง่ . บ. ของ เช่น หอสมดุ แห่งชาติ
- นา้ แหง้ - นา่ มแห่ง ว. ไมม่ ีน้า, หมดนา้ , ไม่เปยี ก; ไมส่ ด; เหีย่ ว; ผอม
- คอแห้ง - คอแห่ง
- หน้าแห้ง - น^าแฮ^ง น. เครอื่ งสาหรับถอนหนวด รูปคลา้ ยคมี ; เครอ่ื งรับ
- แหง้ แล้ง - แฮ^งแลง่ น้าหนักโคง้ ขึ้นและยุบลงได้ เช่น แหนบรถ
แหนบ แนบ้ (เสียงยาว) ว. ลกั ษณะของเสยี งที่แห้งไม่แจม่ ใส, เรียกชื่อของ
กลมุ่ เสียงทบี่ ีบใหส้ งู เปน็ พเิ ศษของเครอ่ื งดนตรี
แหบ แฮ้บ ประเภทเคร่ืองเป่า โดยเฉพาะปี่ในวา่ เสยี งแหบ
ก. เอาน้วิ มือหรือปลายไม้เปน็ ต้นแยงเข้าไป; เยา้ ,
แหย่ แยง ทาใหเ้ กดิ ความราคาญหรือไม่สงบอยไู่ ด้; ลองดูชั้น
เชิง
แหยง ครน ก. ขยาด, ย่อท้อ, ไม่คิดสู้, เชน่ พอเห็นหน้าก็แหยง
เสียแลว้ . ว. อาการทร่ี ู้สกึ ขยาด ย่อทอ้ หรือไมค่ ิดสู้
แหล่ แล^ เชน่ รูส้ ึกแหยง ๆ
น. ตอนหรือบทหน่ึงของกณั ฑ์ในเทศน์มหาชาติ
แหลก แล้ก (เน่ืองมาจากคาวา่ นนั้ แล เพราะจบเทศน์ตอนหนง่ึ
แหล่ง เถ่ ลงท้ายวา่ นนั้ แล)
แหละ และ ว. ละเอียด, ป่น, เป็นชิน้ เลก็ ๆ, ป่นปี้
แหว้ แฮ^ว น. ถิน่ , ท่ีอยู่, บริเวณ, ศูนย์รวม, บอ่ เกดิ , แห่ง, ท่ี
แหวก แวก้ ,แกว๊ก,กือแว้ก ว. คาประกอบเพ่ือเนน้ ความ เชน่ คนนแี้ หละ
น. พชื จาพวกหญ้าอย่างหนงึ่ มหี ัวใชเ้ ปน็ อาหารได้
แหว่ง แวง้ ก. เลกิ ใหเ้ ป็นชอ่ งเข้าไป, เอามือแยกสงิ่ ทีป่ ิดอยูใ่ ห้
เป็นทางเข้าไป
ว. ไมเ่ ตม็ ตามที่ควรมี เชน่ ปากแหว่ง ตัดผม
แหวง่ กินขนมแหว่งไปหน่อย

ห น้ า | ๒๗๓

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
แหวะ แวะ,วะ ก. ผา่ ออก, แหวกออก, ผ่าแลว้ แหกออก; อาการ ท่ี
ทารกคายนมทล่ี น้ กระเพาะออกมา
โห่ โฮ้ อ. เสยี งทีเ่ ปลง่ ออกมาดงั เชน่ นั้น เปน็ เสียงนาเพอ่ื
แสดงความพร้อมเพรียงในการรื่นเริงหรือการมงคล
โหง โฮ้ง น. ผ;ี เรยี กการตายผดิ ธรรมดาโดยอาการรา้ ย เช่น
- ตายโหง - ด๋อยโฮ้ง ถูกฆ่าตาย ตกน้าตาย วา่ ตายโหง
โหด โฮด้ ว. ชว่ั , ไม่ดี, ร้ายกาจ
- โหดเหยี้ ม - โฮ้ดเฮี^ยม
โหน เนย้ี วฮ^อยตวั ก. เหน่ียวห้อย, เอามือเหน่ยี วใหต้ ัวลอยขึน้ ไป
โหนก โน้ก ว. โนข้ึน, งอกข้ึน, งา้ ออก, (สาหรับหวั )
โหมง่ โมง้ ก. เอาศรี ษะรับลกู ตะกรอ้ หรือลูกฟุตบอล
โหระพา โหระ่ พา น. ชอื่ ตน้ ไมช้ นิดหน่งึ คลา้ ยแมงลกั ใบมรี สฉนุ เผด็
ใชป้ รงุ อาหาร
โหว่ กลว๋ ง ว. เปน็ ช่องกลวงเข้าไป, ทะลเุ ขา้ ไป
ให้ ฮ^าย ก. มอบ, สละ, อนุญาต; เปน็ คาช่วยกรยิ าบอก
ความบงั คับ เชน่ ใหท้ า ใหไ้ ป ฯลฯ
ใหญ่ ย้าย ว. โต เชน่ พ่คี นใหญ่, คนโต เชน่ เขยใหญ่, มขี นาด
โตกว่าหรอื สาคญั กวา่ เมอ่ื เปรียบเทียบกนั เชน่
ใหม่ มา้ ย(บางครง้ั ใช้“ท่อี ๊นื ”) ข่าวใหญ่ สงครามใหญ่, มีขนาดไมเ่ ล็ก เช่น บ้าน
หลงั ใหญ่; รนุ แรงมาก, อตุ ลุด, เช่น ทะเลาะกัน
ไห ขอื่ รี ใหญ่ ชกกนั ใหญ่
ว. เพง่ิ มี เช่น มาใหม่ รนุ่ ใหม่, มอี ีกนอกจากทเ่ี คยมี
ไหม หมี,หมิ อยู่แล้ว เช่น มเี มียใหม่, ซ้า เชน่ พูดใหม่ ทา
- จะไปไหม - จีไปห๋ ม,ี จไี ปห๋ มิ ใหม่ อ่านใหม่, อีกครง้ั หนงึ่ เชน่ ตน่ื มาแลว้ กลับไป
ไหม้ ม^าย นอนใหม่, ยังไมไ่ ด้ใช้ เช่น ของใหม่, ไม่เคยประสบ
ไหล่ บ๊า มาก่อน เชน่ ความรใู้ หม่ เพลงใหม่, เรมิ่ แรก เชน่
ไหว งือไหว ข้าวใหม่นกั เรยี นใหม่; ไมใ่ ช่เก่า เชน่ บ้านสร้างใหม่
น. ภาชนะเคลือบดินเผา มีปากเลก็ ก้นเลก็ กลาง
ไหว หรอด ปอ่ ง สาหรบั ใสก่ ระเทียมดองหรอื เกลอื
- ยกไหวไหม - ย็อกหรอดหมี ว. เปน็ คาถาม มาจาก หรือไม่ เชน่ กินไหม = กนิ
หรือไม่
ก. ติด, ลุก, เผา, (สาหรับไฟ)
น. สว่ นของบา่ ตอนท่ีติดกบั ต้นแขน
ก. ส่ัน, สะเทอื น. ว. มอี าการสัน่ รวั อยู่เสมอเมื่อ
ไดร้ บั ความสะเทือน
ว. สามารถทาได้ เชน่ เดนิ ไหว สไู้ หวกนิ ไหว

ห น้ า | ๒๗๔

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ไหว้ ว^าย
ก. ทาความเคารพโดยยกมือขึ้นประนม, ถ้าเปน็
ไหหลา ไหหล่า ผ้นู ้อยไหว้ผู้ใหญห่ รือผู้ทรงศีลต้องก้มศรี ษะลงแต่
พองาม

น. ช่อื เกาะอยใู่ นทะเลจีนนอกฝัง่ มณฑลกวางตุง้ ,
ชนชาติจนี สาขาหนึ่งอยู่ท่ีเกาะชอื่ น้ี

ห น้ า | ๒๗๕

อ ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ภำษำกลำง ออ๋
อ็อก น. อวยั วะส่วนหนึง่ ระหว่างเหนอื ท้องกบั ลาคอ,
อ บางทีเรยี ก ทรวงอก; ไมอ้ นั กลางทยี่ นั เลอ่ื ยใหต้ ึง
อก ออ็ กหรอ่ ง เรยี ก อกเล่ือ, เรียกเลื่อยที่มีไม้ยนั กลางวา่ เลื่อยอก
ออ็ กกา๊ ย น. ช่อื มะมว่ งชนดิ หนงึ่ ที่ตรงอกเปน็ ร่อง
อกร่อง อง๋ น. ไม้เครื่องเรือนที่พาดบนยอดจ่ัวหรอื เสาดง้ั ซ่งึ
อกไก่ คล้ายกบั กระดกู อกไกเ่ ม่ือนอนหงาย
องค์ อง๋ ก๋าน น. สว่ นประกอบ เชน่ องค์ของโจรกรรม การตงั้ ใจจะ
ลกั เปน็ องคอ์ ันหนง่ึ ; ลักษณนามใชเ้ รียกภิกษุสามเณร
องค์การ อ๋งขู่ลี นกั บวชในศาสนาอ่ืน และสงิ่ ทีเ่ คารพบูชาในทาง
ซือง^า,อง๋ อา๊ ด ศาสนาบางอยา่ ง เชน่ พระพทุ ธรูป ๒ องค์; สว่ นของ
องคุลี อ็อด ร่างกาย, อวยั วะ, ตวั ในราชาศพั ทใ์ ช้ พระองค์
องอาจ อ็อดยา้ ก น. ศูนย์รวมกลุ่มบคุ คลหรือกิจการที่ประกอบกนั
อด อ็อดอ๋อม ข้นึ เปน็ หนว่ ยงานเดียวกัน เพ่ือดาเนินกิจการตาม
อดอยาก เถ่แล่วมา,แตก๊อน วัตถุประสงค์ทก่ี าหนดไว้ในกฎหมายหรอื ในตรา
อดออม อะ๊ ถิก๋อน สารจัดตั้งซง่ึ อาจเปน็ หนว่ ยงานของรฐั
อดีต อ๊ะถกิ า๋ น เช่น องคก์ ารของรัฐบาล หน่วยงานเอกชน เชน่
อธิกรณ์ บรษิ ัทจากดั สมาคมหรือหน่วยงานระหวา่ ง
อธกิ าร อะ๊ ทบ่ิ บ๊อดี ประเทศ เชน่ องคก์ ารสหประชาชาติ
น. นว้ิ มือ; ชือ่ มาตราวดั ยาวเทา่ กบั ข้อนิ้วกลาง
อธบิ ดี ว. กล้าหาญ, ผึง่ ผาย, สง่า, อาจอง
ก. กลน้ั , ทน, งดเวน้ เช่น อดฝน่ิ ; ไม่ได้ เชน่ อด
นอน อดกนิ อดพดู
ก. ไมม่ จี ะกนิ , ขาดแคลนอาหาร, มไี ม่พอกิน
ก. ประหยดั , ไมฟ่ ุ่มเฟือยในการใช้จ่าย
ว. ลว่ งแลว้ , ผ่านไป
น. โทษ ปรกติใชก้ ับ พระภกิ ษุทต่ี อ้ งคดี, เรอ่ื งราว,
คดี, ปัญหา
น. อานาจ, การปกครอง, ความบังคบั บญั ชา,
ตาแหน่ง, หน้าที่, กจิ การ, ภาระ, สทิ ธิ, ใชเ้ รียก
พระสมภารวา่ พระอธิการ, ตาแหนง่ ผู้อานวยการ
มหาวทิ ยาลยั .
น. ผเู้ ป็นใหญ่, ผ้ปู กครอง, หวั หนา้ , พระเจ้า
แผ่นดนิ ; ชือ่ ตาแหนง่ หัวหนา้ กรม

ห น้ า | ๒๗๖

ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
อธิบาย อ๊ะถิบ๋าย,หลา่ วฮ^ายโร่ น. การแสดง, ความประสงค.์ ก. ไขความ, ชแี้ จง
อธิษฐาน ,แปล๋ฮ^ายฟงั โดยอ้างอิงขยายความ
อ๊ะทดิ ถาน ก. ตั้งใจมุง่ ผลอยา่ งใดอยา่ งหน่ึง, ตงั้ จติ ปรารถนา,
อน้ ต้งั จติ ขอร้องต่อส่งิ ท่ีตนถอื ว่าศกั ดิส์ ทิ ธ์เิ พื่อผลอยา่ ง
อ็อบ ใดอย่างหนงึ่
อนาคต น. ชือ่ สตั วเ์ ลี้ยงลกู ด้วยนม ลาตวั กลมอว้ นปอ้ มสีน้า
อนาจาร ภายผากน^า,ตางน^าไป๋ ตาล ตาและหเู ล็กมาก ขาและหางสัน้ อาศยั อยู่ใต้
ทาหา่ ยอ๋ายคน ดินหรอื โพรงไม้ฟนั แทะคู่หนา้ มขี นาดใหญเ่ หน็ ไดช้ ดั
อนาถา
อนจิ จัง,อนิจจา(คา หยากจน๋ ,จ๋นแรง,จน๋ หมาก น. เวลาภายหนา้ , กาลข้างหน้า. ว. ยังไมม่ าถึง, ข้างหนา้
อทุ านท่ีแสดงความ จา๋ จา๋ และ,จ๋าพทุ โธเอย๋
สงั เวชสงสาร) น. ความประพฤตนิ อกรตี นอกแบบ, ความประพฤติ
อน่งึ ไมค่ วร, ความประพฤตชิ ่ัว, ความประพฤติน่าอบั
อนุญาต อาย. ว. ลามก, นา่ บดั สี
อนุภรรยา ว. ไมม่ ีท่พี ึ่ง, กาพรา้ , ยากจน, เขญ็ ใจ
อนโุ มทนา ว. ไมแ่ นน่ อน อ. คาออกเสยี งแสดงความสงสาร
หรือความสลดใจ
อนุศาสน์
อบ ยา้ งนึง้ หลา่ ว สนั . อนั หน่ึง, อกี อย่างหนึ่ง, อีกประการหนง่ึ
นู่หยาด
อบเชย เมียน่อย(เสียงยาว) ก. ยินยอม, ยอมให้, ตกลง
อปโลกน์ โมถอ่ื นา,โมนา
อม น. เมียนอ้ ย
อ๊ะน่ซู ้าด
อย่า ออ็ บ ก. ยินดีดว้ ย, พลอยยนิ ดี, เหน็ ดี, ชอบใจ, เบกิ บาน
ใจกบั ความดีของคนอ่ืน เรียกวา่ อนโุ มทนา เปน็ วิธี
อ็อบเชย หนง่ึ ท่ีจะชว่ ยทาใหจ้ ติ ใจบรสิ ุทธิข์ ึน้ การสวดใหพ้ ร
อุปปโลก้ ของพระ คือ สวดยถาสัพพี เรียกวา่ สวดอนุโมทนา
อ๋ม
น. การสอน; คาชี้แจง
ยา
ก. ปรุงกลน่ิ ด้วยควันหรอื รมด้วยกล่นิ ในทท่ี ่คี วัน
หรอื กลิ่นกระจายออกไปไม่ได้; ทาให้ร้อนหรือสุก
ดว้ ยไอนา้ หรือไอไฟในที่ท่ีความร้อนออกไม่ได้;
อากาศถา่ ยเทไม่ได้

น. ช่ือต้นไมพ้ วกหนึ่ง เปลอื กมีกลน่ิ หอม ใช้ทายา
และปรงุ นา้ หอม

ก. ยกกนั ข้ึนเปน็ เช่น อปโลกนใ์ หเ้ ป็นหวั หนา้ ,
อุปโลกน์ ก็เรียก

ก. เอาของใส่ปากแลว้ หบุ ไว้ไม่กลนื ลงไป, โดยนยั
หมายถงึ เกบ็ ไวภ้ ายใน, ไมเ่ ปิดเผย, ไมป่ ล่อย
ออกมา, เช่น อมทุกข์ อมเรื่อง อมโรค

ว. คาช่วยกรยิ าบอกความห้ามหรอื ไมย่ อมใหท้ า
การตา่ งๆ

ห น้ า | ๒๗๗

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
อยาก ย้าก
อย่าง พัน,ยา้ ง ก. ปรารถนา, ประสงค์, ต้องการ; หิวกระหาย
- อย่างนน้ั - พันหนนั่
- อย่างน้ี - พันหนี,่ พันหน่ี-นี น. วธิ ,ี แบบ, เยี่ยง, เชน่ ทาอย่างนี้ เขียนอย่างน้นั ,
- อยา่ งนน้ั กระมัง - พันหนน่ั เยย้ี งแง่ ลักษณนามบอกจานวน หมายถึง ชนดิ , ส่งิ , เช่น
- อยา่ งนั้นเชยี ว - พันหนั่นลู ทากับข้าวไว้ ๒ อย่าง ทางานหลายอยา่ ง. ว.
เหมือน เชน่ อย่างใจอย่างเคย, ใชป้ ระกอบคา
อยู่ โย้ วิเศษณห์ มายความว่า โดยอาการท่ี เช่น อยา่ ง
ดี อยา่ งเข้มแข็ง
อยยู่ งคงกระพัน คง
อร่อย แอรอ้ ย ก. พกั , อาศัย, เช่น เขาอย่บู า้ นหลงั น้ี; ยังมีชีวิต
อวก อว๊ ก,หราก,หรากแต๊ก เชน่ เขายงั อยู่; คงที่ เชน่ เงนิ ทใี่ ห้มายังอยู่ครบ, ไม่
ไปจากท่ี เชน่ วนั นเี้ ขาอยู่บา้ น; ใช้ประกอบหลงั
อวด อ๊วด กริยา แสดงว่ากาลงั เปน็ อยใู่ นขณะน้ัน เช่น นอน
อยู่ ตัง้ อยู่
อวน อ๋วน ว. ทนทานต่อศสั ตราวุธ
อ้วน อ^วน,พี
อวบ อ๊วบ ว. มีรสด,ี กินดี
อวย ม^อฮิว
ก. ราก, อาเจยี น. ว. เสียงอาเจียน, เสียงราก
อวยพร อว๋ ยพอน (เหมือน อ้วก)
อเวจี อ๊ะเวจี
ก. สาแดงใหร้ ู้เหน็ เช่น อวดฤทธ์ิอวดเดช, แสดงให้
อสภุ อ๊ะซุผะ ปรากฏ เช่น อวดความสามารถ, นาออกใหด้ ูใหช้ ม
เชน่ เอาของมาอวด, ยกยอ่ งต่อหนา้ คน เช่น อวด
อโหสิ โหซิ วา่ ลูกตวั เกง่ , แสดงใหผ้ อู้ นื่ เข้าใจว่าตนมคี ุณสมบัติ
อโหสกิ รรม โหซกิ า เชน่ นนั้ ทงั้ ๆ ท่ีมไิ ด้มี เช่น อวดเก่ง อวดภมู ิ

น. เครื่องจับปลา เปน็ ตาข่ายผนื ยาว ใช้ขงึ หรือกางเป็นวง

ว. มเี น้ือและมนั มาก, โตอวบ

ว. ลา่ , มเี นอื้ มาก

น. เรียกหม้อดนิ หรอื หมอ้ เคลือบทม่ี ีด้ามหรือหู
สาหรบั จบั หรือหวิ้ ว่า หมอ้ อวย

ก. ใหพ้ ร,อานวยพร

น. ชื่อนรกขมุ ๑ ในนรก ๘ ขุม ไดแ้ ก่ ๑. สัญชวี น
รก ๒. กาฬสุตตนรก ๓. สงั ฆาฏนรก ๔. โรรวุ นรก
๕. มหาโรรุวนรก ๖. ตาปนรก ๗. มหาตาปนรก
๘. อเวจีมหานรก ซ่ึงเป็นนรกขมุ ลกึ ท่สี ดุ สาหรับ
ลงโทษแกผ่ ู้ท่ีมบี าปหนกั ทีส่ ดุ
ว. ไมง่ าม, ไมส่ วย, ไม่ดี, นา่ เกลียด, ไมเ่ ป็นท่ีพอใจ,
ไม่เป็นมงคล. น. ซากศพ

ก. เลิกแล้วต่อกนั , ยกโทษให้

น. กรรมท่เี ลิกให้ผล การเลกิ แลว้ ต่อกนั การไมเ่ อา
โทษแก่กนั .

ห น้ า | ๒๗๘

ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
อ้อ อ^อ
อ๋อ ออ น. ชื่อหญ้าชนิดหน่ึง ขน้ึ เปน็ กอในท่ชี ืน้ แฉะ ลาตน้
ออก ออ๊ ก แข็งเป็นปลอ้ ง ขา้ งในกลวง
ออก อ๊อก
อ่อน ออ๊ น อ. คาท่ีเปล่งออกมาแสดงว่ารู้แล้ว เข้าใจแล้ว หรือ
นกึ ได้
ออ่ นใจ ออ๊ นใจ๋
ออ่ นน้อม ออ๊ นน่อม ว. ตรงกันข้ามกบั เขา้
อ่อนเปยี ก ออ๊ นแปร๊ก
ออ่ นแอ ออ๊ นแอ๋ น. ชื่อนกชนิดหนง่ึ เรียก นกออก
ออ้ น ออ็ น
ออม ออ๋ ม ว. อายุน้อย, เป็นเดก็ , ยงั เล็กอยู่, น้อย, ไม่มาก; นุ่ม
อ้อม อ^อม,ออ็ ม , ไม่แข็ง; ดัดง่าย, เปลยี่ นแปลงงา่ ย; หย่อน,
บกพร่อง; สภุ าพ, ละมนุ ละม่อม
ออ้ ย อ^อย
ก. เหนอื่ ยใจ, ระอาใจ, ท้อใจ
อะไร อีไหร,แอไหร
ก. แสดงกิรยิ าวาจาอย่างมคี ารวะ; ยอมแพ้,
อกั ขระ อกั คร้ะ สวามิภักดิ.์ ว. มีกริ ยิ าวาจาอย่างมคี ารวะ
อกั โข โขเข,หมาก,ราสา
อักษร อักสอน ว. หย่อนกาลงั จนทาอะไรไม่ไหว; ไมข่ ึงขงั
อักเสบ อกั เซ้บ
ว. มีกาลังนอ้ ย, ไม่แขง็ แรง, ไม่เข้มแข็ง

ก. พร่าร้องขอ, ร้องสาออย, อาการร้องไหอ้ ย่างเด็ก
อ่อน

ก. ประหยัด; ถนอม, สงวน; เก็บงา

ก. โอบรอบ, ตวี งโค้ง, เชน่ อ้อมวงเวียน, ล้อม,
หอ่ หุ้ม, ในคาวา่ ผา้ อ้อม. ว. ตรงขา้ มกับ ตรง เชน่
ทางตรง-ทางอ้อม โดยตรง-, โดยอ้อมตรงขา้ ม กับ
ลดั เชน่ ลดั เกร็ด-ออ้ มเกรด็ . น. วงรอบ
เชน่ ออ้ มแขน ออ้ มกอด

น. ช่อื ไม้ลม้ ลกุ ชนดิ หนงึ่ ขน้ึ เป็นกอ ลาต้นเป็น
ปล้อง ขา้ งในตัน มีหลายพันธ์ุ เชน่ อ้อยขาไก่ ออ้ ย
ตะเภา หบี เอาน้าหวานทานา้ ตาลทรายหรอื ใช้ดืม่
หรือเคี้ยวกินแต่น้าหวาน

ส. คาใชแ้ ทนนาม แสดงคาถาม เชน่ อะไรอยใู่ นตู้,
คาใชแ้ ทนนามที่ไม่เฉพาะเจาะจง เชน่ อะไรก็
เกิดข้ึนไดเ้ สมอ. ว. ไร, ไหน, เช่น เขาห่มผา้ อะไรก็
ได้ท้งั นั้น ท่านไปซื้อของอะไรมา

น. ตัวหนังสอื ; วชิ าหนงั สือ; คา, เสียง, สระ
พยัญชนะ

ว. มากเหลือเกนิ

น. ตวั หนงั สือ; คา, พยางค์, เสยี ง, สระ, พยญั ชนะ
ว. มีพษิ กาเรบิ เน่ืองจากแผล; มีปฏิกริ ิยาตอบสนอง
ป้องกันเฉพาะทช่ี นิดเฉยี บพลนั มีอาการปวด บวม
แดง รอ้ น และอาจมไี ข้ เชน่ ขอ้ อกั เสบเฉียบพลนั

ห น้ า | ๒๗๙

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
อัง อั๊ง ก. นาไปใกล้ ๆ ไฟเพอ่ื ใหร้ อ้ นหรอื บรรเทาความ
- องั ไฟ - อ๊งั ไฟ หนาว, และหมายถึงอาการท่ีคลา้ ยคลึงเชน่ นนั้ เชน่
เอามืออังหนา้ ผากดวู ่าร้อนหรอื ไม่
องั กฤษ องั กริด น. ชาวยโุ รปชาติหนงึ่ อยู่ในเกาะทศิ ตะวนั ตกแหง่ ทวปี
ยโุ รป
อังคาร คาน น. ช่ือวันที่ ๓ ของสปั ดาห์
- วนั องั คาร - วนั คาน
อั้งย่ี องั หยี่ น. ซ่องลบั , สมาคมทีท่ าการไมช่ อบด้วยกฎหมาย เดมิ
เกิดในเมอื งจนี เพอ่ื ลม้ ลา้ งราชวงศ์ไตเ้ ชง
อง้ั โล่ อังโหล่ น. เตาไฟของจนี ทาดว้ ยดินหรอื ดินเผา ยก
เคลือ่ นที่ไปได้
องั สะ อังซะ น. สว่ น, ภาค; สว่ นของมมุ ; เรยี กผ้าทีพ่ ระภกิ ษุใช้
หอ้ ยเฉวยี งบ่าวา่ ผา้ องั สะ
อญั เชิญ อ๊ันเชิญ ก. ขอรอ้ ง, เชอ้ื เชิญ, เชิญดว้ ยความนบั ถือ
อัฐิ อดั ทิ น. กระดูกคนทเี่ ผาแล้ว
อัณฑะ โหลกค้าย น. ไข่; ส่วนหน่งึ ของอวัยวะลับชาย (เหมือน อัณฑ)
อัน อนั น. คาบอกลกั ษณะส่ิงของมลี ักษณะยาวหรือส้ัน
เปน็ ชน้ิ เชน่ ไม้อนั หน่งึ .
อนั้ อั^น,กลั^น ก. ยง้ั เชน่ พดู ไม่อ้นั , กลน้ั เช่น อั้นปสั สาวะ อ้ันลม
หายใจ, อัดไว้ เชน่ อัน้ ไว้ในใจ; กาหนด เช่น จา่ ยไม่
อันดบั อนั ดั^บ อ้ัน; กาหนดจานวนสงู สุดเชน่ อน้ั ๕ บาท แทงไม่
อ้นั (ใชแ้ ก่การพนนั ); ว. อาการที่นิ่งองึ้ พูดไม่ออก
อนั ตราย อันตราย,อนั ตื้อราย น. ชนั้ , ระเบยี บ; ลาดับ, เรียกพระสงฆ์ลกู วัด หรอื
อบั จน อบั จ๋น ไมใ่ ช่ผเู้ ปน็ ประธานว่า พระอันดบั
อบั ปาง แตก๊ ,ล็อบ,จ๋ม น. เหตุทีอ่ าจทาให้ถงึ แกค่ วามตายหรอื พนิ าศ.
ว. อดึ อัดไม่มที างไป; ส้นิ คดิ ; ยากแคน้ ; ตกยาก
อบั อาย อบั อา๋ ย ก. ล่ม, จม, ทาลาย, แตกทาลายหมด, ปรกติใช้
อัปรยี ์ อบั ปรี สาหรบั เรือเดนิ ทะเล
ว. อายไมก่ ลา้ ออกหน้า, ขายหนา้
อัมพาต อมั ม่ะผาด ว. ตามศพั ท์เดิมแปลว่า ไม่นา่ รัก, ไมน่ า่ พึงใจ, เรา
นามาใชใ้ นความหมายว่า เสอื่ มทราม, เป็น
อัยการ อัยย่ะกา๋ น อปั มงคล, ชวั่ ช้า, ตา่ ชา้
น. โรคเส้นประสาทเสีย ทาให้อวยั วะบางสว่ นอยู่
ทางหน้าท้องตายไปกระดกิ ไม่ได้
น. เจ้าพนกั งานผูม้ หี นา้ ทฟ่ี ้องผตู้ อ้ งหาต่อศาล ทงั้ น้ี
จะเปน็ ข้าราชการในสานักงานอยั การสงู สุดหรือเจ้า
พนกั งานอ่ืนผู้มี อานาจเชน่ น้ันก็ได้

ห น้ า | ๒๘๐

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
อศั จรรย์ อดั ซือจนั ว. แปลก, ประหลาด
(ในภาษาตากใบ มีอกี ความหมายหนง่ึ เป็นบทขบั
อัสดง อัดซือดง๋ หนังตลุง หมายถงึ การร่วมเพศ)
อา นา่ ก. ตกไป (พระอาทิตย์ตก)
อ้า อ^า น. น้องของพ่อ
- อ้าปาก - อ^าปา๊ ก ก. เปดิ , แยกออก, แบะออก, เช่น ปากอ้า; ทาให้
เปิด, ทาให้แยกออก, ทาให้แบะออก, เช่น
อาการ อา๋ กา๋ น อ้าปาก
น. ความเป็นอยู่, ความเป็นไป, สภาพ, เช่น อาการ
อากาศ อา๋ กา๊ ด ไข้; กิรยิ าท่าทาง เชน่ อาการพริ ธุ
อาคม อ๋าคม,มนต,์ เหวดมนต์ น. ทท่ี ่วี ่างเปลา่ ; ท้องฟ้า เชน่ ไปตากอากาศ
อาคาร บ^าน,เริน น. เวทมนตร์ บางทใี ชค้ ู่กบั คาถา เปน็ คาถาอาคม
น. เรือน, โรง, สงิ่ ทก่ี อ่ สรา้ งขึ้นที่มลี ักษณะ
อ่าง อ๊าง คล้ายคลงึ เชน่ นัน้ ; (กฎ) ตึก บ้าน เรอื น โรง รา้ น
แพ คลังสนิ ค้า สานักงานและสงิ่ ท่สี ร้างขน้ึ อย่างอ่นื
อา้ ง อ^าง น. ภาชนะสาหรบั ใส่น้า มกั มีลกั ษณะกลม ปากผาย
กน้ ต้นื , และใชเ้ รยี กสง่ิ ที่มีลกั ษณะคล้ายคลงึ
อาจ ลงั ที เชน่ อา่ งอาบน้า
ก. ระบุ, บง่ ถงึ , เช่น อ้างพยาน; กล่าวถงึ , ช้ีเปน็
อาจเอื้อม อา๊ ดเอื^อม หลกั , เช่น อา้ งบาลี; ถอื เอา เชน่ อา้ งสทิ ธิ
อาจาด อาจ๊าด ว. เปน็ คาชว่ ยกริยาบอกความคาดคะเน เช่น พร่งุ นี้
เขาอาจมาประชมุ ได้ หรือใชแ้ สดงวา่ สงิ่ หน่งึ ใชแ้ ทน
อาจารย์ อา๋ จ๋าน,อ๊าจา๋ น อกี สิง่ หนง่ึ ได้ เชน่ เมอ่ื ไม่มีกะทิกอ็ าจใช้นมสดได้
ก. บังอาจ, ล่วงเกนิ ไม่รู้จักท่ีสูงท่ตี ่า
อาจิณ ฉั่วตวั ,ฉ่ัวโย้ะ,เลอื นๆ น. แตงกวา หัวหอม ดองแชน่ ้าส้มหรอื น้ากระเทียม
อาเจียน หราก รบั ประทานแกเ้ ลย่ี น
อาชพี อา๋ ฉีบ,งานเถ่ทา น. ผ้สู ่งั สอนวิชาความรู้; คาท่ีใช้เรียกนาหนา้ ชอ่ื
บคุ คลเพ่ือแสดงความยกย่องว่ามคี วามรูใ้ นทางใด
อาญา อายา ทางหน่งึ
- คดอี าญา - ขอื่ ดีอ๊ายา ว. เคยประพฤติ, ทามาแลว้ , เป็นนสิ ยั , สมา่ เสมอ
อาณาเขต อ๊านาเขด้ ,อ๋านาเข้ด ก. สารอกอาหารออกทางปาก, รากออกมา
น. การเลยี้ งชวี ติ , การทามาหากิน; งานท่ีทาเปน็
ประจาเพ่ือเล้ียงชพี
น. อานาจ; โทษ

น. เขตแดนในปกครองของรัฐบาลหรือเจา้ ของแห่ง
หนึง่ ๆ, แดนหรือเขตแดน

ห น้ า | ๒๘๑

ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
อาณาจักร อ๋านาจัก น. เขตแดนทอ่ี ยู่ในความปกครองของรัฐบาลหนึ่งๆ;
อานาจการปกครองทางบ้านเมอื ง, ใช้คูก่ ับ ศาสน
อาตมา อา๊ ดต๊ะมา จักร ซงึ่ หมายความว่า อานาจ การปกครองใน
พระพทุ ธศาสนา
อาถรรพณ์ อา๋ ถัน น. ความเป็นตัวตน, ตัวเอง, ไทยใช้ว่าฐานะของตัว
ด้วย เช่น สมควรแก่อาตมภาพ. ส. ฉนั , ข้าพเจา้ ,
อาทิตย์ วันท่ดิ (สาหรบั พระสงฆ์ สามเณรใชพ้ ดู กบั ผู้มีบรรดาศักดิ์
อาทติ ย์ ตือหวัน ตลอดจนพระเจ้าแผน่ ดิน) (เหมอื น อาตมภาพ)
อาน อา๊ น ก. ทาพธิ ีอยา่ งใดอย่างหนงึ่ เพื่อแก้คณุ ไสยทถ่ี ูก
- อานม้า - อ๊านมา่ กระทาหรือแกอ้ านาจลกึ ลบั ที่เช่อื กันวา่ อาจบนั ดาล
อ่าน อา๊ น ให้มีอันเป็นไป.
น. ช่ือวันท่ี ๑ แห่งสัปดาหเ์ รียก วันอาทิตย์
อานนท์ อา๋ หนน น. พระอาทติ ย์ทีส่ ่องโลก
- พระอานนท์ - ผระอ๋าหนน น. เครือ่ งรองนั่งบนหลังสัตวพ์ าหนะหรือ
อานสิ งส์ อา๊ นสิ่ ง ยานพาหนะบางชนดิ เชน่ อานม้า อานรถจักรยาน.
อานุภาพ อา๋ นผุ่ าบ ก. วา่ ตามตวั หนังสอื , ดหู รือเข้าใจความจาก
อาบ อา๊ บ ตวั หนังสอื สงั เกตหรือพจิ ารณาดเู พ่ือใหเ้ ข้าใจ, คิด,
นบั .
อาบตั ิ อ๋าบัด น. สาวกผยู้ อดเยีย่ มในการได้สดับฟังมาก.

อาพาธ อา๋ ผาด น. ผลแห่งกุศล; ประโยชน์, ผลดี; ความดี
อาเพศ(เกดิ ขึน้ อย่าง อา๋ เผด น. อานาจ, ฤทธ์ิเดช, ความกลา้ หาญ, ความยงิ่ ใหญ่
ผดิ ปกติ) ก. เอาน้ารดตวั เพื่อแก้ร้อนหรือชาระล้างเหงื่อไคล,
ลงในนา้ เพ่ือแกร้ ้อนหรือชาระลา้ งเหง่ือไคล
(ธรรมดาใช้วา่ อาบน้า)
(ในภาษาตากใบ เมื่อมีการอาบนา้ เฉพาะส่วนบน
ของรา่ งกายในกรณรี ีบเร่ง วิธีทาคือ ถอดเฉพาะเสื้อ
ยืนโค้งตวั ไปขา้ งหนา้ แล้วราดนา้ ทหี่ ลงั และศรีษะ
เรยี กวา่ “ร็อดถ่อน” ถา้ ราดเฉพาะทศ่ี รีษะ เพื่อ
บรรเทาปวดศรีษะ เรียกว่า “ซือหราหวั ”)
น. ความลว่ งละเมิด, โทษ, ข้อห้ามแหง่ พระภกิ ษุ,
ในวนิ ัยเรียกการล่วงละเมิดข้อห้ามแห่งพระภกิ ษุ
เป็นสามัญว่า ตอ้ งอาบัติ
ก. ป่วยไข้, โรค
น. สิ่งทท่ี าใหเ้ ป็นไปเอง, การเผอญิ เปน็ , การ
ปรวนแปรไป, การเกดิ ขึ้นอย่างผิดปรกติถือว่าเปน็
ลางไมด่ ี

ห น้ า | ๒๘๒

ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
อาภัพ อา๋ พบ่ั
อาย อา๋ ย ว. ไมส่ มควร, ไม่สามารถ, วาสนา นอ้ ย, ตกอบั , อบั จน
อ้าย อ^าย
อ้าย แอ^ ก. รสู้ กึ กระดาก, รู้สึกขายหน้า

อายดั อา๋ ยัด่ ว. ตน้ หนง่ึ ในคาว่า เดือนอ้าย
อายุ อาโยะ้ ,อีโย้ะ
น. คาประกอบคาอื่นบอกให้รู้ว่าเปน็ เพศชายหรอื
อารมณ์ อ๊าหรม,อ๋าหรม สตั วต์ ัวผู้ เชน่ อ้ายหนมุ่ อา้ ยด่าง, คาประกอบหน้า
ช่ือผชู้ ายที่มีฐานะตา่ กว่าอยา่ งนายเรยี กคนใช้,
อาราธนา อา๋ หราดธนา คาประกอบหน้าช่ือเพ่ือนฝงู แสดงว่ามีความสนทิ สน
อาราม อ๋าหราม,วดั่ มมาก มักใชก้ ันในหม่เู ด็กผชู้ าย, คาใชป้ ระกอบหน้า
อารี อา๋ รี ชือ่ ผู้ชายแสดงความดูหม่นิ เหยียดหยาม,
อาละวาด อา๋ ละ่ หวาด,ก๋วนแรง คาประกอบคาบางคาทผ่ี ู้ใหญ่ใช้เรียกเด็กผูช้ ายหรือ
อาลักษณ์ อา๋ ลกั่ ผู้ชายทอี่ ายุน้อยกว่ามากดว้ ยความเอน็ ดูหรือสนิท
อาลยั อา๋ ไหล,อ๊าไหล,ฮ้วง สนมเปน็ กนั เอง เช่น อ้ายหนู อ้ายนอ้ งชาย,
คาประกอบหน้าคาบางคาเพื่อเน้น

ก. มอบหมายไว้แก่เจา้ หนา้ ท่ใี ห้รักษาหรือกักขงั ไว้,
หา้ มจา่ ยโอนทรัพยส์ ินหรอื สิทธเิ รยี กรอ้ ง

น. เวลาท่ีดารงชีวติ อยู่, เวลาชว่ั ชวี ิต, ชว่ งเวลา
นับตงั้ แต่เกิดหรือมีมาจนถงึ เวลาท่ีกลา่ วถงึ ,
ระยะเวลาท่ีกาหนดไว้ เชน่ อายุใบอนญุ าตยาน้ี
หมดอายแุ ล้ว, ระยะเวลาทีก่ าหนดรคู้ วามยง่ั ยืน
ของส่งิ น้นั ๆ เชน่ อายุของหิน.

น. เครือ่ งยึดหนว่ งจติ ใจ เช่น รปู เสยี ง กลน่ิ รส
ฯลฯ; ความคิด, ความรสู้ ึก, เรื่องหรือสิง่ ท่ีคดิ ,
ความเปน็ ไปแหง่ จติ ใจในขณะหนง่ึ ๆ เช่น อารมณ์
เรื่อยๆ หรือวันน้อี ารมณด์ ี

ก. เชือ้ เชญิ , นิมนต์, ขอร้อง, ออ้ นวอน, (มกั ใช้
สาหรบั พระสงฆ์และสิง่ ศกั ดส์ิ ิทธ์ิ)

น. ความยินดี, ความรืน่ รมย์, ความเพลิดเพลนิ ; ท่ี
สาราญ, สวนร่นื รมย;์ ทอ่ี ยพู่ ระสงฆ์, วดั

ว. เอ้ือเฟ้ือ, มแี ก่ใจ, มใี จเผอ่ื แผ่

ก. ทาเกะกะระราน, แสดงอาการดุรา้ ย เอะอะตงึ
ตงั หรือคล้มุ คล่งั , เช่น เมาสุราอาละวาด ช้างตก
มันอาละวาด

น. เสมียน, ผู้เขียนหนงั สอื , ผ้มู หี นา้ ท่ีทางหนังสือใน
ราชสานัก; การเหน็ , การสงั เกต

ก. ห่วงใย พวั พนั ระลึกถงึ ดว้ ยความเสียดาย. น.
ความห่วงใย ความพวั พนั ความระลึกถงึ ด้วยความ
เสยี ดาย.

ห น้ า | ๒๘๓

ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
อา่ ว อ๊าว
น. ส่วนของมหาสมุทร ทะเล หรอื ทะเลสาบ ทีล่ ้า
อา้ ว ฮา,เฮือ เขา้ ไปในฝงั่ หรือในแผ่นดนิ มีลกั ษณะเว้าโค้งและ
- อา้ ว-เป็นงัน้ ไป - ฮา-พนั หน่นั เรอ่ ะ เปิดกว้าง ทาให้มีแนวของชายฝ่ังทะเลยาว
- อา้ ว-นึกว่าจะไม่ - เฮอื - นึ่กหวา่ ม^ายมา
มา อ. คาทเ่ี ปล่งออกมาเม่อื รสู้ กึ ว่าไมต่ รงกับท่มี ุ่งหมาย
อา้ ว คาดไว้

อาวาส อ^าว ว. ร้อนระงม, บางทีก็ใชเ้ ขา้ คู่กับคา อบ เปน็ อบ
อา๋ หวาด อา้ ว
อาวธุ อา๋ วดุ่
น. ทอ่ี ย,ู่ เรือน; โดยปรกตินิยมว่า ทอ่ี ยู่พระสงฆ์คือ
อาวโุ ส อะ๊ หวโุ ส วัด

อาศรม อ๋าสม น. เครอื่ งมือท่ใี ชใ้ นการทารา้ ย ทาลาย ป้องกนั
อาศยั อา๋ ศยั ต่อสู้ หรอื ฆ่า; และหมายถึงส่งิ ทม่ี ีลักษณะ
อาสนะ อ๊าดซือหนะ คลา้ ยคลงึ เชน่ นนั้ เชน่ ใชป้ ญั ญาเปน็ อาวธุ
อา๋ สนั
อาสัญ อา๋ สา น. ผมู้ ีอายใุ นทางสงฆ์, ใชเ้ ป็นคาอาลปนะ คือ คาที่
อาสา อา๋ สาละ่ ฮะ ภิกษผุ ้ใู หญร่ ้องเรียกภิกษุ ผู้น้อย, และหมายความ
อ๋าสนิ ตลอดไปถึงเวลารับราชการ การมียศบรรดาศักดิ์
อาสาฬห อ๋าหาร,เขรอื่ งกิน ดว้ ย เช่น แก่อาวุโส หมายความวา่ แกเ่ วลาราชการ
อาสนิ
อาหาร อ๊าหนาด,อาหนาด น. ทอี่ ยขู่ องนักพรตต่างๆ
อา๊ พนั ,อาพนั
อานาจ อ๊าเภอ,อาเภอ น. ที่พัก, ทอี่ ยู่, ท่ีต้ัง. ก. พักพิง, พกั ผ่อน, อยู่; พ่ึง

อาพัน อาม่ะหิต,ใจร๋ ่ายแรง น. ที่นัง่ เคร่ืองปูรองนง่ั (ใช้เฉพาะพระภิกษุ
อาเภอ สามเณร).

อามหิต น. ความตาย

น. ความหวงั , ความมนั่ หมาย, ความต้องการ,
ความอยาก
น. เดือนที่ ๘ แหง่ จนั ทรคติ

น. ผลประโยชนร์ ายไดอ้ นั เกิดจากตน้ ผลไม้

น. ของกิน, เคร่ืองค้าจนุ ชีวติ , เครือ่ งหล่อเลี้ยงชวี ติ ,
เชน่ อาหารเช้า; และหมายถงึ สงิ่ ทีม่ ลี กั ษณะ
คลา้ ยคลึงเช่นนั้น เช่น อาหารตา อาหารใจ

น. สิทธิ, ความสามารถ, กาลงั , ความรุนแรง, ความ
บังคับ,บัญชา, การบงั คับ.

น. ยางท่กี ลายเปน็ หิน สีเหลอื งใสเป็นเงา

น. เจา้ พนกั งานประจาท้องที่ชนั้ ถดั ผูว้ ่าราชการ
จังหวัดลงไป, ผู้ปกครองอาเภอ; ยา่ นซง่ึ รวมหลายๆ
ตาบลเข้าเป็นอาเภอหนึ่ง

ว. ดรุ า้ ย, รา้ ยกาจ, ทารณุ

ห น้ า | ๒๘๔

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
อามาตย์ อาม้าด น. อมาตย์, ขา้ ราชการ, ข้าเฝ้า, ทปี่ รึกษาของ
พระราชา
อาลา อา๊ ลา ก. ลา, ขอจากไป, แสดงความเคารพเมอื่ จากกนั
องิ องึ ,พงึ ก. พิง, เอน; อาศัย
อฉิ ัน,อีฉัน ฉาน,ค^า ส. คาใช้แทนตัวผู้พดู เพศหญิง เปน็ คาสภุ าพ, เป็น
สรรพนามบรุ ษุ ที่ ๑
อิดโรย หรอ่ื แง,อ๊อนแรง,ม^าย ก. อ่อนเพลยี , ถอยกาลงั
หรอด
อนิ อิน น. ชอ่ื ลูกจนั ชนดิ หน่งึ ลูกกลมแป้นกลางบุ๋ม ไมม่ ี
เมลด็ เรยี กว่า ลูกจนั อิน
อินทนิล อินถ่ือนิล (ในภาษาตากใบ มักจะนามาใชเ้ ปน็ ชือ่ บคุ คล เชน่
อนิ ทร์ อิน “จ่าวอนิ ”(ชาย), “โต๊ะอิน”(หญิง))
- พระอนิ ทร์ - ผระอิน น. ชอื่ ตน้ ไม้ชนดิ หนึ่ง ดอกเป็นชอ่ สีม่วงแดง
น. ชอื่ เทวราชผปู้ กครองสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ เป็น
อนิ ทรี อิน๊ ซ,ี อินซี พระเจ้าสาคัญองคห์ นง่ึ ตามความเช่ือของพวกฮินดู
โบราณ เป็นเจ้าแห่งเทวดาต่างๆ ทอี่ ยู่ในสวรรค์ มี
อม่ิ อี๊ม สายฟ้า คอื วชั ระเป็นอาวธุ ถือกนั วา่ เปน็ ผ้กู ลา้
อิสระ อิดซือระ หาญและมีคณุ แกม่ นุษย์มาก
น. ชอ่ื นกชนิดหนง่ึ คล้ายเหยีย่ วแต่โตมาก; ชื่อปลา
อี อี่,คือหนมอี่ น้าเคม็ ชนดิ หนึง่
อีก เหลย ก. กินจนพอ, เสร็จจากกิน, เต็มแล้ว, พอแล้ว
ว. เปน็ ใหญ่, เป็นใหญใ่ นตัวเอง, เปน็ ไทยแกต่ วั ไม่
อกี า กา๋ ขึน้ แกใ่ คร
อเี ก้ง เก^ง น. ชื่อขนมของชาวจนี ชนดิ หน่ึง
ว. ตอ่ ไป, ซา้ , เพม่ิ เติม เช่น ขออีก, อื่นจากน้นั
อีจู้ หยดุ เช่น อกี ประการหนง่ึ
น. กา
อนี งุ ตุงนงั ย^ุ งยา้ ย,พนั กนั ยุ^ง น. สัตว์ปา่ ชนดิ หนึง่ เท้าเปน็ กบี ไม่มีเขา ตวั คล้าย
อีเปด็ แปด็ สนุ ัข
- เรือเป็ด - เรือแปด็ น. เครอื่ งดักปลาไหลชนิดหนึง่ สานดว้ ยไม้ไผ่ รปู
คลา้ ยหม้อ คอสงู มีงาแซงอยู่ริมก้น ห้อยเหย่ือไว้
อีเป้า หงา่ วปลา๋ ป^าว ภายใน.
ว. ยุ่งใหญ่, พันกันย่งุ
น. ชอ่ื เรอื ต่อหรอื เรือขดุ ต่อกระดานเสรมิ กราบชนิด
หน่ึง หัวท้ายแบน ๆ ก็มี หวั ท้ายแหลมกม็ ี กลาง
ปอ่ ง ดูรูปร่างคล้ายเปด็ , เรือเป็ด ก็เรียก
น. ชือ่ วา่ วทม่ี หี างยาว

ห น้ า | ๒๘๕

ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
อีรม หอยอหี รม น. ชื่อหอยชนิดหนง่ึ รับประทานได้, บางทเี รยี ก
นางรม
อรี ้งุ อรี ุ่ง,น็อกอีรงุ่ น. เหย่ยี วชนดิ หน่ึง, บางทเี รยี ก รุ้ง
อีแรง้ แร่ง,นอ็ กแร่ง น. นกแรง้
อีลมุ้ นอ็ กอีลมุ่ น. ชอ่ื นกชนดิ หนึ่ง ตัวขนาดแม่ไก่ มกั หากินตาม
ริมนา้ วงิ่ เร็ว
อหี มา่ โตะ๊ อหี มา น. คาเรียกผนู้ าในศาสนาอิสลาม, ผนู้ าในการทา
ละหมาด, ตาแหน่งสาคัญของคณะกรรมการ
อเี หยยี่ ว หย่วิ ,น็อกหยว่ิ บรหิ ารมสั ยิด, โต๊ะอหิ มา่ ม กเ็ รียก.
น. ชอื่ นกชนดิ หนงึ่ ปากงุ้มและคม ขาและนว้ิ ตนี
อแี อน่ นอ็ กแอ๊น แข็งแรงมาก เลบ็ ยาวแหลม ปีกแขง็ แรง บินร่อนได้
อกึ ,อึ๊ก เขอื ก, เขือกๆ นาน ๆ สว่ นใหญ่ล่าสตั ว์กนิ เป็นอาหาร
อึกทึก โช,้ โช้ๆ,โชห้ าย น. ชอ่ื นกชนิดหนงึ่ รังทาด้วยนา้ ลาย ใชเ้ ปน็ อาหาร
อึง ลก่ั หลา่ ย ว. เสียงเช่นเสยี งกลืนนา้ อยา่ งเรว็
อึ่งอ่าง อึ๊งอ๊าง ว. เอ็ด, อ้ือองึ , ครึกโครม, ออ้ื ฉาว
อึ้ง อึ^ง ก. ดัง, เอ็ด, อึกทึก
อึด ออ็ ดทน น. สตั ว์สีเ่ ท้าชนิดหนง่ึ รูปคล้ายกบ ตวั พองได้
อดื ซอื นะ้ พงุ ว. นงิ่ อดั อยู่
อดื เคล่ือม ก. ทน, อดกล้ัน, อน้ั ไว้
อน่ื อน๊ื ว. พอง, ขึ้น, เชน่ ทอ้ งอดื
ออื ฮอื ว. เฉอื่ ยชา, ชา้
ออ้ื ฮื^อ ว. นอกออกไป, ต่างออกไป
องุ้ อุ^ง อ. เสียงทเี่ ปล่งเพอื่ รับคาพดู หรอื ขาน, เสยี งดังเชน่ นน้ั
อจุ จาระ คี^
อุจาด อูจา๊ ด,อดู๊ แล ว. อาการท่ีรสู้ ึกมเี สยี งดังอยู่ในหู
อุดม อ๊ดุ ๋ม น. ส่วนกลางของฝา่ มือหรอื ฝ่าเทา้
อุดร อุ๊ดอ๋ น น. ข้ี
อตุ ลุด กอื โจ๋,ยุง,ยงุ หาย ว. น่าเกลียด, น่าอาย, อนาจาร, เสอื่ มทราม
อุตสา่ ห์ อุดสา,อ็อดสา ว. สงู สุด, ย่ิง, เลศิ , มากมาย, บรบิ ูรณ์
น. ทศิ เหนอื ใช้ว่า ทิศอุดร
อุทธรณ์ อทุ๊ อน ว. วุ่นวาย, กลุ กี จุ อ, พัลวัน
น. ความบากบัน่ , ความขยนั , ความอดทน, ก. บาก
อทุ ิศ อ๊ทุ ดิ บั่น, ขยนั , พยายาม, อดทน
น. การขอร้องให้รอ้ื ฟืน้ ข้นึ ; ชอื่ ศาลสูงถัดจากศาล
ชน้ั ต้น. ก. ขอรอ้ งให้พิจารณาใหม่ในศาลสูง
ก. ให้, ยกให้, เช่น อทุ ศิ ส่วนบุญใหแ้ กผ่ ตู้ ายตาม
ประเพณี; ทาเพื่อ, สละใหโ้ ดยเจาะจง

ห น้ า | ๒๘๖

ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
อนุ่ อ๊นุ
อบุ ตั ิ อบุ๊ ดั ก. ทาให้ร้อนขนึ้ . ว. ไมเ่ ย็น, ค่อนขา้ งร้อน, ไมร่ ้อน
อุบาทว์ อบู๊ ๊าด ไมห่ นาว, สบาย

อบุ าย อูบ๊ ๋าย น. การเกดิ ข้ึน, กาเนดิ , การบงั เกดิ ; รากเหง้า, เหต.ุ
อุบาสก อุ๊บ๊าสอ็ ก ก. เกดิ , เกิดขนึ้
อุบาสกิ า อุ๊บ๊าซกิ ๋า
น. ส่งิ ทีเ่ กิดโดยปจั จบุ ันทนั ดว่ น, ภัย, อนั ตราย,
อุโบสถ อุ๊โบ๊สอ็ ด,โบด๊ ความทกุ ขร์ ้อน, ภยั ซง่ึ ลกุ ลามไปทัว่ . ว. รา้ ย, ชัว่ ,
อุปการ อบุ ปะ๊ กา๋ หระ เปน็ อัปมงคล
อุปมา อบุ ปะ๊ มา,เปร๊ยี บหว่า
น. วิธ,ี หนทาง; กล, เล่หเ์ หล่ียม, มารยา
อุปราช อุบปะ๊ ร้าด
อปุ สมบท บว๊ ดหลวง น. คฤหัสถผ์ ชู้ ายทนี่ บั ถือพระพทุ ธศาสนาอยา่ ง
มั่นคง

น. ผู้บูชา, ผู้นับถือ, ศษิ ย์, ฆราวาสทมี่ ศี รทั ธาแน่ว
แนใ่ นพระพุทธศาสนา; พทุ ธศาสนิกชน (คฤหัสถ์)
ชาย (อุบาสก) หญิง (อบุ าสิกา)

น. โรงทีพ่ ระสงฆ์ทาสงั ฆกรรมมแี สดงปาติโมกข์

น. บญุ คณุ , ความอดุ หนนุ , การชว่ ยเหลอื . ก.
ช่วยเหลือ (เหมือน อุปการะ)

น. สง่ิ หรือขอ้ ความที่ยกมาเปรียบ, มกั ใชเ้ ข้าคู่กบั
อุปไมย ในประโยคเช่น เรื่องนี้มอี ปุ มาฉนั ใด
อุปไมยก็ฉันนน้ั . ก. เปรยี บเทียบ

น. ผสู้ าเร็จราชการตา่ งพระองค์ประจาภาคหนึง่ ๆ
ของประเทศ

น. การบวชเปน็ ภิกษุ, ตัดจาก อปุ สมั ปทา ซ่ึงใชเ้ ปน็
คานามอยา่ งเดียว. ก. ไทยใช้หมายถึงบวชเป็นภิกษุ

หมายเหตุ - คาทท่ี าเครื่องหมาย “^” ไวเ้ หนอื คา เช่น ภาษากลาง คาวา่ “ข้าว” ภาษาตากใบ อ่านว่า
“ค^าว” ซง่ึ ออกเสยี งผิดกนั (ไมม่ ีวรรณยกุ ต์) ดงั นน้ั จึงจาเป็นต้องใชเ้ คร่ืองหมาย “^” ไว้
เหนอื คา เพื่อให้ออกเสยี งสงู แล้วลดลง จึงจะถกู ต้องกับการออกเสยี งของภาษาตากใบ
- คาที่ทาเครื่องหมาย “___” คอื คาที่ออกเสียงไม่ตรงตามพยญั ชนะในภาษากลาง แต่
เป็นเสียงภาษาตากใบ โดยเฉพาะ เมอื่ หาพยญั ชนะเพิม่ เติมไมไ่ ด้ จงึ ใชพ้ ญั ชนะท่ีออกเสยี ง
ใกล้เคียงท่สี ุดมาเทยี บแทน และขดี เสน้ ใต้คาเอาไว้ เชน่ ภาษากลาง คาว่า “ออม” ภาษา
ตากใบ อ่านว่า “อ๋อม” เปน็ ต้น