article_20160627110624

ห น้ า | ๒๑๖

ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
รุก
รกุ่ ก. ลว่ งล้าเขา้ ไปในเขตของผอู้ ่ืน เชน่ รกุ ที่ดิน, และ
รุกขมลู
รุกฆาต มายถึงคุกคามให้ถอยร่นหรือตอ้ นให้จนมุม เชน่
ร่งุ
เขาถกู นายรุกเสยี จนต้ังตัวไม่ติด
รุ่งเช้า
รุ่งเรอื ง รุก่ ขื่อมูล น. โคนต้นไม้, เรียกพระท่ถี ือธุดงค์อยู่โคนไม้วา่
รงุ้
พระรุกขมูล
รงุ้
รนุ่ รุ่กขาด ก. เดินหมากรุกเข้าไปจะกินขุนของอกี ฝา่ ยหนง่ึ (ใช้

รุ่นกระทง ในการเลน่ หมากรกุ )
รุ่มร่าม
รู้ หรงุ่ น. ระยะเวลาตอนเร่มิ แรกแห่งวนั เชน่ รุ่งอรุณ รงุ่
รเู้ ร่อื ง
รู้สึก เช้า, เวลาสว่าง เช่น ใกลร้ ่งุ . ว. สว่าง เชน่ ฟา้ รุ่ง,
รสู้ ึกงว่ ง
รู้สึกวา่ อรณุ รงุ่
รดู
หวั หรุง่ น. เวลาพระอาทติ ย์เพิง่ ขนึ้ , เวลาระหว่างรุ่งสวา่ ง
รปู
ถงึ เชา้ , เชา้ วนั ร่งุ ข้นึ

หร่งุ เรือง ก. อุดมสมบูรณ์,เจริญ

รุง่ ,อีรุ่ง น. ช่ือเหย่ยี วขนาดใหญช่ นดิ หนึง่ ตัวสนี า้ ตาลเข้ม มี

ลายจดุ ขาวท่หี ัว ปกี และท้อง หางสีน้าตาลพาด

ขาว มีพูข่ นตรงตน้ คอซง่ึ จะแผ่ออกเห็นไดช้ ดั เวลา

โกรธหรอื ตอ่ สูก้ นั , อรี ุง้ ก็เรยี ก

รงุ่ กนิ น่าม น. แสงทีป่ รากฏบนท้องฟา้ เป็นแถบโค้งสีตา่ ง ๆ ๗

สี คอื มว่ ง ครามน้าเงิน เขยี ว เหลือง ส้ม แดง

หรุ่น น. วยั ของคนท่ถี ืออายุเปน็ เครื่องกาหนด เช่น รุ่น

เด็ก ร่นุ หนมุ่ รุน่ สาวรุน่ นอ้ ง, ว. เพง่ิ เป็นหนุม่ เปน็

สาว,เพิ่งแตกเน้ือหนุ่มเน้ือสาว, เชน่ วัยรุ่น

ก๊ายกือทง ว. เพ่ิงสอนขนั (ใชแ้ กไ่ ก่) ในคาวา่ ไกร่ นุ่ กระทง

ลู๊มตมู๊ ก. ใชเ้ ก่ยี วกบั เส้อื ผา้ เครื่องแต่งตัวทยี่ าวหรอื ใหญ่

เกนิ ตัว เชน่ แตง่ ตวั รมุ่ ร่าม

โร่ ก. แจง้ , เขา้ ใจ, ทราบ

โรฟ่ งั ก. เข้าใจเรอ่ื ง (มักใช้ในความปฏิเสธ) เช่น พดู

เทา่ ไร ๆ ก็ไมร่ เู้ รื่อง

สา ก. รู้ด้วยการสมั ผสั , เข้าใจ, เกิดสังหรณข์ นึ้ ในใจ.

สาหงา,หาวนอน ก. ลักษณะอาการงว่ งนอน

สาหวา่ ก. มีแนวโนม้ ให้สันนษิ ฐานหรือคาดคะเนวา่ จะมี

อะไรเกิดขึ้น

หรดู ก. กริ ยิ าที่เอามอื กาหรือจับสิ่งซึง่ มีลกั ษณะยาว ๆ

ใหเ้ ลอ่ื นไปตามยาวเชน่ รูดชะอมรดู ใบมะยม รูด

ราวบันได

โหรบ น. ตัว, ตวั อยา่ ง, รา่ ง, ร่างกาย, ของท่ปี รากฏแกต่ า

, แบบ, ตัวเอง.

ห น้ า | ๒๑๗

ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
เร่ง แคบ้
เร้น แรน่ ก. รีบ, บังคบั ให้เรว็ .
เรว็ เรว
ก. หลบให้ลบั ตาคน, แฝง
เรอ ขอื่ เอย๋ ,หรอ่ื เอย๋
เรม่ิ เหรม่ิ ว. ไว เช่น กนิ เรว็ หายเร็ว ๆ, รบี เช่น เรว็
เรย่ี เฉียด เขา้ เรว็ ๆ หน่อย, ด่วน, ไมช่ ักช้า, เชน่ ขอใหม้ า
เรย่ี ไร เหรี่ยไร,เรไ่ ร,ไร โดยเร็ว
เรยี ก เหรยี ก
เรียด เหรียด ก. อาการอย่างหน่ึงที่ลมในกระเพาะเฟ้อออกทาง
เรียบ เหรยี บ ปาก
เรยี บร้อย เหรยี บรอ่ ย
ก. ต้ังตน้ มี เปน็ หรอื ลงมือกระทา
เรย่ี ม ซอื อ๊าด,งาม
เรี่ยวแรง เหรี่ยวแรง ว. เฉียดใกล้ในแนวนอน เช่น นกบินเร่ยี นา้
เรื้อ เร่อื เคร่อื งบินบนิ เรย่ี ยอดไม้นา้ ขึ้นมาเรี่ยๆ พืน้
เรื้อรงั เรือ่ รงั
เรอื ก เฟอ้ื ก ก. ขอร้องให้ช่วยออกเงินทาบุญตามสมัครใจ
เรื่อง เหรอื่ ง เช่น เรยี่ ไรสงเคราะห์เด็กกาพร้า

เรือด เหรอื ด ก. รอ้ งบอกชือ่ , ออกชื่อ; ร้องหา, รอ้ งเอา; ให้ชอื่
เช่น เรียกวา่ = ให้ช่ือวา่ .
เรือน เริน
ก. ราย, เรียง, เฉียด, เปน็ แถว.
ว. ราบ, เสมอ.

ว. สุภาพ เชน่ พดู จาเรียบรอ้ ย; เป็นระเบียบ เชน่
จดั หอ้ งเรียบรอ้ ย; สงบราบคาบเชน่ สถานการณ์
บ้านเมอื งเรียบร้อย
ว. สะอาด, หมดจด, เอี่ยมอ่อง

น. แรง, กาลัง, เชน่ หมดเร่ยี วแรง

(ในภาษาตากใบ หมายถงึ หมาแมวท่ีไมม่ เี จ้าของ
เรียก “หมาเรื่อ,แมวเรื่อ”)

ว. ชา้ นาน, นานหาย (สาหรบั โรค)
น. ไม้ท่ีผา่ เปน็ ซีกๆ แลว้ ถักด้วยหวายสาหรบั ปูพน้ื ,
พนื้ ท่ีลาดดว้ ยไม้ถักหวาย.

น. ภาวะหรอื เน้อื หาของส่งิ ซง่ึ เนื่องกบั ขอ้ เท็จจริง
หรือเหตุการณ์อยา่ งใดอยา่ งหนึง่ โดยเฉพาะ
เชน่ เรือ่ งการเมือง ;เนือ้ ความ เช่น อา่ นเอาเร่อื ง,
คดี, เหตุ, เชน่ ไปก่อเร่ือง

น. ชอ่ื แมลงชนดิ หนึ่ง ลาตัวแบนราบรูปไข่ ไม่มปี ีก
ยาว ๔–๕มิลลเิ มตรกวา้ งประมาณ ๓ มลิ ลเิ มตร
สีนา้ ตาลแดง อาศยั อยู่ตามทีน่ อนหมอนมุง้ ร่อง
กระดาน เตยี งนอน และพน้ื บ้าน ดดู กินเลือดคน
และสัตว์

น. ส่ิงปลกู สร้างทย่ี กพนื้ และก้ันฝา มหี ลงั คาคลมุ
สาหรับเป็นทอ่ี ยู่,ทอี่ ยู่

ห น้ า | ๒๑๘

ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
เรอ้ื น บื่อดนั ,คี^เรือ่ น
เร่ือย เหรอ่ื ย,ฉ่ัวตวั ,ฉัว่ โย๊ะ น. โรคผวิ หนงั ซึ่งตดิ ตอ่ ได้ ทาให้ผวิ หนงั เปน็ ผน่ื
เรยี กวา่ ขเี้ รือ้ น
แร่ แหร่
ว. มลี ักษณะอาการอันต่อเนือ่ งกันไปไม่ขาดระยะ
แรก แหรก เช่น ทางานเรื่อยไมห่ ยดุ เลย เดนิ ไปเรื่อย ๆ พูดไป
แรง่ กอ่ื ดังแหรง่ เรอื่ ย ๆ; เฉือ่ ย, เฉ่ือย ๆ, เช่น ลมพัดมาเรื่อย ๆ เขา
แร้ง แรง่ ,นอ็ กแร่ง เป็นคนเรื่อย ๆ

แรด แหรด น. ธาตุหรือสารประกอบอนนิ ทรยี ท์ ่เี กดิ ขึน้ ตาม
ธรรมชาติ มสี ตู รเคมแี ละสมบัติอืน่ ๆ ที่แน่นอน
แรน้ แคน้ แรน่ แคน่ หรือเปล่ียนแปลงได้ในวงจากัดและนามาถลงุ ได้
แร้ว แรว่ เชน่ แรด่ ีบุก
โร เป๋นซือเดีอน
โรค โหรก ว. แรกนา คอื เรม่ิ ลงมือทานา
โรคผู้หญงิ โหรกกาหรัง
โรงพยาบาล โรงผ่ือยาบา๋ น,โรงหมอ น. เครอ่ื งรอ่ นของละเอยี ด.

ไร่ หร่าย น. ชือ่ นกชนิดหนงึ่ มีขนาดใหญท่ ่ีสุดในจาพวก
เหย่ียวแร้ง ปกี กวา้ ง หางสั้น หวั เล็ก ลาคอไมม่ ีขน
ไร้ หาม^าย,ฮาม^าย กนิ ซากสัตว์

น. ช่อื สตั ว์เลย้ี งลกู ดว้ ยนมขนาดใหญ่ เป็นสตั ว์กบี คี่
มี ๓ นวิ้ ขาส้นั ตาเลก็ หูตัง้ ประสาทรับฟังเสียง
และดมกลนิ่ ดีมากหนงั หนา มีท้ังชนดิ นอเดยี วและ
๒ นอ กินพชื นอนปลัก

ว. ฝืดเคือง, ขดั สน, ข้นจน

น. เครอ่ื งสาหรบั ดักสัตว์

ว. โต, ปอ่ ง, เช่น พุงโร

น. ภาวะทร่ี า่ งกายทางานได้ไมเ่ ป็นปรกตเิ น่ืองจาก
เชอ้ื โรค

น. โรคซึง่ ติดตอ่ กนั ได้โดยการรว่ มประเวณี

น. สถานทีใ่ ห้บริการเกยี่ วกับสุขภาพอนามยั คือทัง้
ตรวจรกั ษา และป้องกนั โรคให้แกป่ ระชาชน และมี
เตยี งสาหรบั รับคนไข้เขา้ พกั รักษาตัว

น. ทป่ี ลูกพืชและตน้ ไม้บนไหล่เขาหรอื ในท่ีดอน,
พนื้ ทรี่ าบที่ใชป้ ลูกพชื อื่น ๆ นอกจากข้าว เชน่ ไร่
ฝา้ ย ไร่องนุ่ ไรแ่ ตงโม

ว. ขดั สน, ไม่มี, ปราศจาก, เชน่ ไร้ทรพั ย์ ไร้
ความสามารถ

ห น้ า | ๒๑๙

ฤ ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย

ภำษำกลำง เหริก น. คราวหรือเวลาท่ีกาหนดหรือคาดวา่ จะให้ผล
ฤกษ์
เชน่ ฤกษ์ด,ี เรยี กดาวที่มลี ักษณะเป็นกลุม่ แก๊สทรง
ฤดู
- ฤดรู ้อน กลมทสี่ ามารถแผ่รังสอี อกได้รอบตัวว่า ดาวฤกษ์
- ฤดฝู น
- ฤดูมรสุม หร่อื ดู๋,ปอื หยาม น. ส่วนของปซี ่งึ แบ่งโดยถือเอาภูมอิ ากาศเป็นหลัก
ฤทธิ์
- ปือหยามร่อน มกั แบ่งออกเปน็ ๓ ช่วง คอื ฤดูฝน ฤดหู นาว และ

- ปือหยามฝน ฤดรู ้อน

- ปือหยามผะ

ริด่ น. อานาจ, ความเจริญ, ความสาเร็จ

ห น้ า | ๒๒๐

ล ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ภำษำกลำง ลอ่ ด,ยอ้ น(ลอ่ ดย้อน)
ล่อน(เสียงส้ัน) ก. ลดหยอ่ น,ผอ่ นลง
ลด ล่อบ
ลน้ ก. ทว่ ม, หลาม, เต็มเกินไปจนคงอยู่ไม่ได้. ว. ยิง่
ลบ ลอ็ ม,หลอ่ ม
ล่อม(เสียงส้นั ) ก. ทาให้หายไปดว้ ยอาการเช็ดหรือถู, ว. ทเ่ี ป็นไป
ลม่ หลวก ในทางรา้ ย ทางไม่ดี หรอื ทางทาลาย เชน่ มอง
ลม้ หล่วง ในทางลบ. น. เรยี กเครอื่ งหมายดงั น้ี - ว่า
ลวก เครื่องหมาย ลบ
ล่วง ลว่ ง
ก. กิรยิ าทที่ รงตวั ไม่อยู่ เอยี งจนตะแคง คว่า หรอื
ล้วง หลวด จม เช่น เรือล่ม
ล่วน(ล่วนๆ)
ลวด หละฮโุ ถด ก. นอนทอดลง, ต้ังอยูไ่ มไ่ ด้, คงอยู่ไม่ได้
ล้วน(ลว้ นๆ) หล่อ
ลหโุ ทษ ก. ลนดว้ ยไฟ, รดหรอื แช่ด้วยน้ารอ้ น. ว. สะเพรา่ ,
ล่อ ลอ่ คร่าวๆ, ยังไม่เรยี บร้อย.
- ลอ่ เหลอ่ื น
ลอ้ ซอื หรอ,ฆฮ่ือลา(ทบั ศพั ท์ ก. พ้น, เลย, พ้นอานาจหรือเลยอานาจทคี่ วรเป็น
- ล้อเลอื่ น มลาย)ู เช่น ล่วงกฎหมาย คือ เลยอานาจท่ีกฎหมายยอม
ลอ้ โต๊ะเหยยี่ ง,โต๊เหยยี่ ง ให้ ล่วงประเวณี คือ เลยอานาจในทางประเวณขี อง
ล้อเลยี น ผอู้ ่ืน ลว่ งเขต คอื เลยเขต

ก. เอามือสอดเข้าไปในที่ซ่ึงเปน็ ชอ่ งเป็นรู เชน่ เดินเอามอื
ลว้ งกระเปา๋ กางเกง, และหมายความว่า หย่ังเอาความรู้
ความคดิ ทีเ่ ขาปดิ บงั ไว้ เชน่ ลว้ งความลับ ลว้ งขอ้ สอบ

น. โลหะท่ที าเปน็ เส้นยาวๆ; ลายท่ลี ากเปน็ เสน้ กลม
ยาวไปตามขอบตวั ไมต้ ่างๆ.

ว. แท้, เปน็ อย่างเดยี วกันหมด, ไม่มีอะไรปน, เช่น
ทองลว้ น เงินล้วน ๆ

น. โทษเบา, โทษไม่รา้ ยแรง.

น. สัตว์พันทางทเ่ี กิดจากการผสมระหวา่ งลากับมา้
ใชเ้ ป็นสตั ว์ต่าง: ก. ใชส้ ิ่งใดสง่ิ หน่ึงเป็นอุบายชกั นา
เช่น เอานา้ ตาลลอ่ มด เอาเหยื่อลอ่ ปลา

น. คารวมเรียกรถต่าง ๆ; (กฎ) ยานพาหนะอนั
ประกอบดว้ ยเพลาและลอ้ ซ่ึงเคลื่อนไปดว้ ย
กาลงั คนหรอื สตั ว์ เช่น รถ เกวยี น

ก. แสดงกริ ยิ าวาจาหยอกเยา้ เยา้ แหยใ่ ห้เขาเกดิ
ราคาญให้อายหรือใหโ้ กรธ

ก. เอาอย่างเพ่ือยวั่ เยา้ เลน่ เช่น พดู ทาเสียง
ล้อเลยี นคนตดิ อ่างหรือคนพูดไมช่ ัด แสดงกิริยาเดนิ
ขากะเผลกล้อเลียนคนขาเป๋

ห น้ า | ๒๒๑

ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ลอก หลอก
ล่อง หลอ่ ง(หล่องเรือ) ก. แกะออก, ปอกออก; คัดออก.
ลอ่ งหน หล่องหน
น. ชอ่ งตามพนื้ ท่ีทาไว้สาหรับใหส้ ่ิงของลอดลงได้,
ลอด หลอด ก. ลงมาตามนา้ เช่น ล่องเรือล่องแพ
ลอ่ น ลอกอ๊ (ทับศัพท์มาลาย)ู
ลอบ หลอบ,ไซ,หยุด ก. หายตัวไปดว้ ยเวทมนตร์, มักใช้เขา้ คู่กับคา หาย
ล้อม ล่อม ตวั เปน็ ลอ่ งหนหายตวั คอื ไม่ปรากฏใหเ้ ห็นตัว,
ลอยกระทง ลอยก่อื ทง โดยปริยายหมายความว่า หายไปโดยไม่มรี ่องรอย
เชน่ กระเป๋าสตางค์บนโตะ๊ ลอ่ งหนไปแล้ว
ลอยฟ้า ลอยฟา่
ลอยหน้า ลอยหนา่ ก. ผ่านเขา้ ไปในช่อง หรือใต้สิ่งทม่ี พี ้นื หรือส่ิงท่ี
ลอยแกว้ ลอ่ ยแกว่ ขวางอยเู่ บื้องบน เชน่ ลอดราวลอดอุโมงค์

ละ หละ ก. หลดุ ออกหมดไม่มีเหลอื ติดอยู่ (ใช้แกส่ ่ิงทเ่ี ปน็
เนือ้ เยื่อ หรือสิง่ ซึ่งห่อหุ้มอยู่) เช่น เงาะลอ่ น
ละคร หลอ่ื คอน
น. ช่อื เครอ่ื งสานสาหรับดักปลาดกั กุง้ มหี ลายชนดิ
ละบัด หลื่อบดั
ละมา้ ย หลอ่ื มา่ ย,หรอ่ื ม่าย ก. โอบเปน็ วงโดยรอบ, ตวี งเข้าไปโดยรอบ
ละมดุ โหลกซอื หวา เชน่ ล้อมคา่ ย, ก้ันรอบ เชน่ ลอ้ มรั้วลอ้ มคอก

น. ชื่อเทศกาลอย่างหนึ่ง เอากระทงท่ีบรรจุธปู
เทียนดอกไม้ แลว้ จุดใหล้ อยในนา้ ทาในวันเพญ็
เดอื น ๑๒

ก. ลอยอยู่บนฟ้า. ว. เลศิ เช่น สวยลอยฟา้ ; สูงมาก
เช่น สะพานลอยฟา้ ภัตตาคารลอยฟา้

ก. ทาหนา้ เชดิ ไปมา

น. ของหวานทาด้วยเน้ือผลไม้รสเปรี้ยวลอยในน้า
เชอ่ื มเจอื เกลอื เล็กนอ้ ย เช่น ส้มลอยแก้ว กระท้อน
ลอยแกว้

ก. ท้ิง, วาง, ปลอ่ ย, เว้น. ว. หนึ่ง, สงิ่ หน่งึ เชน่ คน
ละ คอื คนหนงึ่ ๆ, เป็นคาใชป้ ระกอบแสดงความ
แนน่ อน เชน่ ไปละ นอนละ.

น. การแสดงประเภทหนึ่ง ผ้แู สดงเรียกวา่ ตวั
ละคร มเี วทีหรอื สถานท่ใี ชใ้ นการแสดง มบี ทให้ตัว
ละครแสดงตามเนอื้ เรือ่ ง โดยมากมดี นตรีประกอบ
มีลกั ษณะแตกตา่ งกันออกไปหลายชนิด

ก. ลดั , ผลิ, แตกใบอ่อน, แตกขนอ่อน. ว. พึ่งลดั ,
พ่งึ ผลิ, อ่อน. (โดยมากใช้ ระบัด)

ว. คลา้ ย, เกือบจะเหมือน, เชน่ หนา้ ตาละมา้ ยไป
ทางแม่

น. ชื่อตน้ ไม้ มี ๒ อยา่ ง คือ ละมุดสีดา หรอื ละมดุ
ไทย ผลคลา้ ยพิกุล ละมดุ ฝรัง่ ผลโตกวา่ ละมุดไทย
ทงั้ ๒ อยา่ งน้ี ผลมีรสหวานกินได้

ห น้ า | ๒๒๒

ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ละเมอ หลื่อเมอ,หร่ือเมอ
ละเมดิ หลอื่ เหมดิ ก. พูด ทา หรอื แสดงในเวลาหลับ

ละโมบ หลื่อโหมบ,โหลบ ก. ล่วงเกนิ หรือฝ่าฝืนจารีตประเพณีหรือกฎหมายที่
ละลาย หลื่อลาย,ลาย มีบญั ญัตไิ ว้; (กฎ) จงใจหรอื ประมาทเลินเล่อ ทาต่อ
ละเลง ทาไป๋ฉวก,เถยี่ วทาไป๋ฉวก บคุ คลอ่ืนโดยผิดกฎหมายให้เขาเสยี หายถึงแกช่ ีวิต
รา่ งกาย อนามยั เสรภี าพ ทรัพย์สนิ หรือสทิ ธิ
ละเลยี ด หลื่อเหลียด
ละหุ่ง หรอ่ื หง,หง ว. มักได้, มกั กิน
ละออง หล่ืออ๋อง,ฟนุ้ ก. เหลว, ทาให้เหลว, ระคนไปในนา้ .
ละอาย อ๋าย
ละเอียด หลอื่ เอ๊ียด,หลอื่ อิด ก. ป้ายทาหรอื ไลท้ าให้แผ่ออกไปดว้ ยวธิ ีวนเป็น
ลกั ลก่ั วงกลม ๆ เชน่ ละเลงขนมเบื้อง, และหมายความ
ลกั ปดิ ลกั เปิด เหลอื ดอ๊อกตา๊ มไรฟัน วา่ ทาให้เลอะเทอะ เชน่ เอาแปง้ ละเลงหน้า
ลงั กา ลงั ก๋า ก. กินหรอื ทาส่ิงใดสิ่งหนง่ึ ทลี ะน้อย ช้าๆ, บางทวี า่
ลังถึง ลังส่ึง,รังส่ึง ระเลียด

ลังสาด,ลางสาด ลงั สดั น. ชื่อไมพ้ มุ่ ชนดิ หนึง่ เมลด็ เป็นพษิ น้ามนั ที่ไดจ้ าก
ลดั ลัด่ การหบี โดยไมใ่ ช้ความรอ้ นใช้ทายาได้
น. สิ่งซึ่งมีลักษณะเปน็ ผงเปน็ ฝอยละเอียดยิบ เชน่
ล่ัน หลัน่ ละอองฝน ละอองนา้ ละอองฝุ่น

ลนั่ ปาก หลั่นป๊าก ก. รู้สึกอายทีจ่ ะทาสิง่ ไมถ่ ูกไม่ควร เช่น ละอายท่ีจะทาผิด

ว. ไม่หยาบ, เล็ก, เปน็ ผง, เป็นจุณ; ถ่ถี ว้ น.

ก. เอาสง่ิ ของท่เี ขาไมใ่ หไ้ ปดว้ ยอาการซ่อนเรน้ , ขโมย.

น. ช่อื โรคทมี่ ีอาการเลอื ดออกตามไรฟันและเหงือก
นว่ มเน่อื งจากขาดวติ ามินซี

น. ชื่อเกาะแหง่ หน่ึงอยู่ใตอ้ นิ เดีย อังกฤษเรยี ก ซี
ลอน บัดนี้เป็นชื่อประเทศ เรียกศรีลังกา

น. ภาชนะสาหรับน่งึ ของ ทาดว้ ยโลหะมลี ักษณะกลม
คล้ายหมอ้ ซอ้ นกันเป็นชั้น ๆ ๒–๓ ชนั้ ชน้ั ล่างใสน่ า้ สาหรบั
ต้มให้ร้อน ช้ันทซ่ี ้อนท่กี ้นเจาะเป็นรู ๆ เพ่อื ให้ไอน้าร้อน
ผ่านใหข้ องในชนั้ ทซ่ี อ้ นสกุ มีฝาครอบคลา้ ยฝาชี, ซง้ึ ก็วา่
น. พนั ธุ์ไมช้ นิดหนึ่ง มีผลเป็นพวง เปลอื กสเี หลือง เน้อื ใน
เปน็ กลบี ขาวใส รสหวานบ้าง เปรยี้ วบ้าง เมด็ ในขม

ก. ตดั ตรงไปเพ่อื ยน่ ทางย่นเวลา เช่น เดนิ ลดั ตัดท่งุ ,
และหมายถึงการกระทาซึง่ ลุล่วงได้โดยตรงและเรว็
กวา่ การกระทาตามปรกติ เชน่ เรยี นลัด.

ก. มีเสียงดัง เชน่ ฟ้าลนั่ ไมล้ น่ั , ทาให้มีเสยี งดงั หรือทาให้
เกดิ เสยี งดงั เช่น ลงบนั ได บนั ไดลนั่ ; ยงิ เช่น ลั่นปืน; ปริ
ออกแตกออกเป็นทางยาวและมเี สยี งดัง เชน่ จ่นั ล่นั แก้ว
ใส่นา้ ร้อนลัน่ ; และหมายถึงมเี สยี งดงั คล้ายคลงึ เช่นนน้ั เช่น
ลอื ล่นั . ว. มีเสียงดังมาก เช่น รอ้ งไหล้ ่ัน

ก. พูด, บอก, กลา่ ว (เหมอื น ลั่นวาจา)

ห น้ า | ๒๒๓

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ลั่นทม หลั่นทม,ด๊อกมา่ ยจนี
น. ไมต้ ้นขนาดกลาง เนือ้ ไม้อ่อน แตกกง่ิ ก้านเปน็
ลับ ลับ่ (ลบั่ หมดี ) แฉกเปน็ งา่ ม ทาให้แลเหน็ วา่ ทรงพุ่มใหญโ่ ต มยี าง
ลับตา ลบั่ ตา๋ ขาวเหนยี ว ท้งั ต้นและกิง่ อมน้า สามารถข้ึนในท่ี
ลับๆลอ่ ๆ ลั่บๆหล่อๆ แห้งแลง้ ได้เปน็ อยา่ งดี ใบโต ดอกออกเปน็ ช่อขาว
ลบั หลงั ล่ับหลงั หรือแดงเร่ือๆ กลีบในเหลืองเรือ่ ๆ มกี ลิ่นหอม
ล่า ต๋ามจบั ,ตา่ มยงิ ขนาดของดอกโตพอใช้ สขี าวโดยมาก
ล้า หมอ็ ดแรง
ล้าหลงั ลา่ หลงั ก. ถใู ห้คม เชน่ ลบั มีด.
ลาก หลาก
ว. มดิ ชิดหรอื หา่ งไกลจนพ้นสายตา
ลา่ ง หลา่ ง
- ข้างลา่ ง - ค^างหล่าง ว. ผลุบๆโผลๆ่
ลา้ ง ล่าง
ลาด หลาด ว. ไม่ใชต่ อ่ หน้า เชน่ นนิ ทาลบั หลัง วา่ ร้ายลับหลัง
ก. เท่ยี วติดตามหา (เพื่อจับหรอื ฆา่ เป็นตน้ ) เช่น
ลา้ น ล่าน ลา่ สตั ว์ ตารวจล่าผู้รา้ ย
ล้าน ลัน่
- หวั ล้าน - หัวลั่น ก. อ่อนลา้ ,เหนื่อยลา้ ,เหน่อื ยอ่อน
ลาภ หลาบ
ล่าม หลา่ ม,หล่า(หลา่ โซ^) ว. ชา้ อยขู่ า้ งหลังเขา เช่น เดนิ ลา้ หลงั , ไม่กา้ วหน้า
เช่น ความคดิ ล้าหลัง
ลามก อจู ๊าด,สอ็ กม่อก
ก. ทาใหเ้ คลื่อนทตี่ ามไปโดยวธิ ตี ่าง ๆ เช่น ดึง ฉดุ
ลา่ หล่าซั้น(กอื ชบั่ ) ระไป ถูไป ลา่ มไป โยงไป เชน่ ลากเกวียน มา้ ลาก
รถ กระโปรงยาวลากดนิ

ว. อยใู่ นที่หรือฐานะต่ากว่าสิ่งทีอ่ ้างถงึ , ถดั ไปขา้ ง
ใต้ เช่น พ้ืนลา่ ง ชนั้ ล่าง ขา้ งล่าง อยู่ล่าง

ก. ทาให้หมดสนิ้ ไปโดยใช้สง่ิ เชน่ นา้ หรือไฟ

ก. ปแู ผอ่ อกไป เช่น ลาดพรม ปูลาดอาสนะ, และ
หมายถึงส่งิ ท่ีมีอาการคลา้ ยคลึงเช่นน้ัน เช่น
ถนนลาดยาง. ว. เทต่าหรอื เอียงข้นึ นอ้ ย ๆ เชน่ ที่
ลาด

น. จานวน ๑๐ แสน
ว. ลกั ษณะของหัวที่ไมม่ ีผมมาแต่กาเนดิ หรือผมรว่ ง
แล้วไม่ข้ึนอีก

น. สมบตั ิ, กาไร, การได้, การม,ี ของที่ไดม้ าอย่าง
ไม่ได้คาดหมาย
น. ผ้แู ปลคาพดู จากภาษาหน่ึงเป็นอกี ภาษาหนงึ่
โดยทันที: ก. ผกู โดยวิธีให้เคล่อื นยา้ ยได้บ้างในท่ี
จากัด เชน่ ลา่ มโซ่ ล่ามววั ล่ามควาย

ว. หยาบชา้ ตา่ ทราม, หยาบโลน, อนั เปน็ ทีน่ ่า
รังเกียจของคนดีมศี ีลธรรม, เชน่ หนังสอื ลามก พดู
ลามก ทาลามก

ว. ลา่ สัน,รปู ร่างล่าสัน

ห น้ า | ๒๒๔

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ลา่ พี
ลา้ ลา่ ,เกิน ว. อวบ, อ้วน, ไม่ผอม, แขง็
- ลา้ หน้า - เกนิ น^า
ลาเจยี ก ลาเจ๊ยี ก ก. ล่วงเข้าไปเกนิ เขตท่ีกาหนด เช่น ลา้ เขตแดน ล้า
หน้า. ว. ย่ิง, ลน้ , เช่น สงู ลา้ ปญั ญาล้า
ลาดวน ลาดว๋ น
น. พนั ธุ์ไมช้ นดิ เดยี วกนั กับต้นเตย แตต่ ้นเตยเป็น
ลาบาก ลาบ๊าก ต้นตัวเมีย ลาเจียกเป็นตน้ ตวั ผู้ ชอบขน้ึ ตามชายน้า
แตกหนอ่ เปน็ กอโต ใบยาวคล้ายใบสับปะรด แต่
ลาไพ่ ลาผ่าย ยาวกว่า มหี นามตามริมๆ ใบ ดอกออกตรงยอด
ลาเลิก ลาเหลกิ กลางต้น มใี บซ่ึงเปลีย่ นสเี ปน็ สีขาวเหลืองนวลคลมุ
เปน็ รปู สามเหลีย่ ม กลนิ่ หอมแรง เร่ิมบานแต่เวลา
ลาเอยี ง ค^าวค^าง,รั่กม^ายถา่ วกนั เย็นเปน็ ตน้ ไป และกล่ินนน้ั จะคงอยู่ไดถ้ ึง ๒ วัน
ลิเก หลเ่ี ก๋
ลิง ลีง(เสียงยาว) น. ตน้ ไม้ชนดิ หนงึ่ โตเตม็ ท่สี งู ไม่เกนิ ๕ เมตรทรง
ลติ ร ลด่ิ ตน้ เป็นพมุ่ ดอกคลา้ ยดอกนมแมว แตท่ รงสวยกว่า
ลิน่ หลนิ่ กลบี มนกวา่ กลีบชน้ั นอกแบนแผ่เตม็ ทแี่ ต่ช้นั ในหุ้ม
ลน้ิ ลี่น(เสยี งยาว) เข้าหากนั หมด หอมเวลาเยน็ และเวลากลางคนื
กลิ่นหอมเยน็ ๆ ร่ืนระรวยตลอดเวลา

ว. เดอื ดร้อนเพราะถูกทรมานกายหรือใจ เชน่
ตกอยใู่ นฐานะลาบาก ตกท่ีนั่งลาบาก, ยาก เชน่
ทาลาบาก ตัดสินใจลาบาก, ไม่สะดวก เชน่
ทางลาบาก

น. ทรัพยส์ ่วนตวั ทีห่ าได้เป็นพิเศษ, รายได้พเิ ศษ
นอกเหนือจากรายไดป้ ระจา

ก. กล่าวทวงบุญคณุ , กลา่ วคาตดั พอ้ ต่อวา่ โดยยก
เอาความดีท่ตี นทาไวแ้ ก่อีกฝ่ายหนึ่งเพอ่ื ใหส้ านกึ ถึง
บญุ คณุ ที่ตนมีอยู่กับผนู้ ัน้

ก. เทไป, ไม่ตรง, เอยี งไป, เข้าข้างฝ่ายใดฝ่ายหน่ึง
อย่างไมเ่ ปน็ ธรรม

น. การมหรสพอย่างหน่ึงคลา้ ยละคร ดัดแปลงจาก
ละครชวา ผรู้ อ้ งใชก้ ลอนด้น, เรยี ก ยเี่ ก ก็มี

น. สตั ว์เลีย้ งลูกด้วยนม รปู รา่ งคลา้ ยคน ปรกติอยู่
บนต้นไม้

น. ชื่อมาตราตวงตามวธิ เี มตริก แสดง ความจุ
สาหรับวัตถุเหลวหรือแห้ง

น. ช่อื สัตว์เล้ียงลูกดว้ ยนม ตัวยาว หางยาว เกล็ด
หนาแข็ง มว้ นตัวได้ กนิ มดและปลวก

น. อวยั วะที่อยูใ่ นปาก มหี นา้ ที่ ๑. กลั้วอาหารให้
เข้ากนั แลว้ ส่งลงในลาคอ ๒. ช่วยในการออกเสยี ง
๓. ให้รู้รส

ห น้ า | ๒๒๕

ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ลิ้นไก่ ลื่นก๊าย น. เน้อื ในลาคอที่ยนื่ ออกสาหรบั ปดิ หลอดลมเมื่อ
เวลากลืนอาหาร
ล้ินจ่ี ลิ่นจี๊ น. ตน้ ไมช้ นิดหนึง่ ผลกลม สีแดง เปลอื กสาก เนื้อ
ในใสอยา่ งลูกเงาะ รสเปรี้ยวๆ หวานๆ
ลิ้นชัก ลิ่นชก่ั น. สว่ นท่ีสอดอยู่ในชอ่ งด้านหนา้ ตแู้ ละโต๊ะ รปู
คลา้ ยหบี ไม่มฝี า ชกั ออกและผลกั เขา้ ได้
ล้ินป่ี ลิ่นป๊ี น. ส่วนปลายลา่ งของกระดูกอกท่ีย้อยลงมาในผนงั
หน้าท้องสว่ นบน.
ลบิ ลิ่บ ว. ทส่ี ดุ , สุดสายตา, ไกลมาก
- ไกลลบิ - ไกล๋ลบิ่ ,ไกลล๋ ่บิ ๆ
ลบิ หลิบ ว. สุดสายตา (ใชเ้ ฉพาะสูง)
- สงู ลบิ - สงู หลิบ,สูงหลิบๆ
ลม่ิ ลิ^ม น. ไมห้ รอื เหลก็ ท่ีมีสันหนาปลายบาง สาหรบั จมี
หรือขัดใหแ้ นน่ หรือตอกลงไปบนสิง่ ใดสงิ่ หน่ึงเช่น
ลม้ิ ชมิ ทอ่ นไมเ้ พ่ือให้แตกแยกออกจากกนั
ลิสง ทว้ั หวั ก. ชิม, ลองรสดูดว้ ยล้ิน
ลีบ หลบี น. ถวั่ ลิสง
ว. แฟบเพราะไม่เจรญิ เตบิ โตตามธรรมดาทค่ี วรเป็น
ลกึ ลก่ึ เช่น ข้าวลบี เมลด็ ลีบ; มเี นอ้ื ไมส่ มบรู ณเ์ ทา่ ท่ีควร
เช่น ขาลีบ แขนลบี ; และหมายความว่า อาการที่
ลื่น มหล่ืน,มเหลือก ห่อตวั ให้เล็กลงเพราะกลวั หรอื เพื่อเขา้ ในทีแ่ คบเป็น
ลุก ร่อกคื^น ต้น เช่น กลวั จนตัวลีบ เบยี ดจนตัวลีบ
ว. ตา่ ลงไปจากขอบมากกวา่ ปรกติ เชน่ ชามก้นลกึ ,
ลุก ลกุ่ ไกลตา่ ลงไปจากผิวหนา้ หรอื ขอบบน เช่น น้า
ลุง ลูง,ผ่อลูง ลึก เหวลกึ , ไกลเขา้ ไปจากขอบ เชน่ ป่าลกึ ซอย
ลกึ ; หย่งั รูไ้ ด้ยาก เชน่ ความคิดลึก
ลุ่น ลุ^น ว. ไม่ฝืด, ไม่ตดิ , เลอ่ื นไป, ไถลคล่อง.
- ลุ่นๆ - ลุ^นๆ ก. เคลื่อนขนึ้ จากทา่ น่ังหรือท่านอน เช่น ลกุ จาก
ลุ่ม หลุม่ เกา้ อ้ี ลุกจากทน่ี อน,
ก. ขนลกุ
น. พชี่ ายของพ่อหรือแม่ หรือชายที่มีวยั ไลเ่ ล่ียแต่
แกก่ ว่าพอ่ หรือแม่, คาเรยี กชายท่ไี มร่ จู้ ักแตม่ ักจะมี
อายแุ ก่กวา่ พ่อหรือแม่.
ว. ดว้ น, กุด, เชน่ ไก่หางล่นุ เพราะถกู ถอนขนหาง
หมด; ห้วน เช่น พูดลุน่ ๆ ไม่น่าฟงั
ว. ตา่ (ใช้แกล่ กั ษณะพื้นดนิ ซ่ึงรบั น้าทีไ่ หลท่วมได้
หรือน้าขึ้นถึง) เช่น ท่ีลมุ่ ทร่ี าบลุ่ม

ห น้ า | ๒๒๖

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ลยุ ลยู (เสยี งยาว) ก. เคลอื่ นทฝี่ ่าเรื่อยเขา้ ไป เช่น ลยุ นา้ ลยุ โคลน ลยุ
ลกู โหลก ไฟ ลยุ ป่า ขบั รถลยุ เข้าไปในฝูงคน
น. ผู้เกดิ จากบดิ ามารดา; ผลของตน้ ไมท้ ่ีออกจาก
ลบู หลบู ดอก; สว่ นนอ้ ยรายน้อยท่มี ีคู่กับสว่ นใหญ่รายใหญ่
ลบู ตัว หลบู ตวั เช่น ลูกบ้าน ลูกศร ฯลฯ; เรียกของทม่ี รี ปู กลมๆ
เล็ก แลก่ ,เอ๊ยี ะ หรือกลมยาว เชน่ ลกู บอล ลูกตะกรอ้ ลกู ฟกู .
ก. เอาฝา่ มือทาบลงแลว้ เลอ่ื นไปหรือมา
เลก็ นอ้ ย อีด๊ อ๋อ,อ๊ดี ๆ อ๋อๆ ก. กม้ ตวั ลงและราดน้าชาระร่างกายท่อนบน, วกั
เลก็ มาก เอ๊ียะแรง น้าลูบหน้าลูบแขน เพื่อใหค้ ลายร้อน
เลข เหลก ว. มีขนาดยอ่ มกวา่ เมอื่ เทียบกัน เช่น ละมดุ เล็กกวา่
เล็ด แลด่ สม้ โอ กล้วยไข่เลก็ กวา่ กล้วยหอม, มีขนาดไมโ่ ต
- น้าตาเลด็ - นา่ มตา๋ แลด่ เช่น บ้านหลังนเ้ี ล็ก
เลน ซอื หลดุ ว. นดิ หนอ่ ย เชน่ เสียหายเลก็ น้อย, ไม่สาคัญ เชน่
เรอื่ งเล็กน้อย
เลน่ แล็น น. สง่ิ ท่เี ลก็ กว่าปกติ
น. เครื่องหมายจานวน; วิชาเกี่ยวกับ คานวณ;
เล็บ แล่บ ตัวหนงั สอื , จดหมาย
เล่ม แลม็ ก. ลอดออกแต่น้อย เชน่ นา้ ตาเล็ด

เลย เลย,ต็อกแลว่ น. โคลน, ดินเหลว.
- กินข้าวเสยี เลย - กินค^าวเสยี ต็อกแล่ว (ในภาษาตากใบ ถา้ เป็นเลนท่ีอยใู่ ต้น้า เรียก เลน
เลหลงั แลลอ้ ง เชน่ ขด้ี ินขี้เลน ก็จะว่า “ คี^ดินคี^เลน”)
เลอะ สอ็ กโขรก ก. แข่งขนั กัน, พนนั , ทาเพ่ือความสนุก, ไม่ต้งั ใจ
เละ เปี๊อยลู้ด จะใหเ้ ป็นจรงิ เชน่ พดู เลน่ , โดยประสงคใ์ ห้เพลนิ
เช่น น่ังเล่น. เล่นกล
น. สง่ิ ซ่งึ มีลักษณะแขง็ อยา่ งเขาสตั วอ์ ยู่ปลายนิว้
สาหรับปอ้ งกนั ส่วนของปลายนิ้วหรือหยบิ จับ
น. คาบอกลกั ษณนามส่งิ ของทเ่ี ป็นอาวธุ หรอื ของใช้
เชน่ มดี หอก หนังสือ เกวียน พาย เข็ม เปน็ ตน้ ว่า
๑ เลม่ ๒ เล่ม
ก. เกนิ ไป, พ้นไป; ทีเดียว, เป็นอันขาด.

ก. ขายสิ่งของโดยวธิ ีที่ผตู้ ้องการประมลู ราคากันให้สูงขึน้
โดยลาดบั ใครใหร้ าคาสูงสดุ กเ็ ปน็ ผู้ซอ้ื ได;้ ขายทอดตลาด

ว. เปอ้ื น เช่น เสอ้ื เลอะเขมา่ หนา้ เลอะหมึก
ว. เปอื่ ยหรอื แหลกเหลวจนไม่เปน็ รูปเดมิ เช่น ต้ม
ข้าวตม้ จนเละ น้อยหน่างอมจนเละ

ห น้ า | ๒๒๗

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
เล่า หลา่ ว
ก. พูดหรือบอกเรื่องราวให้ผ้อู ่ืนฟงั เชน่ เล่าเรือ่ ง.
เล้า เหลา้ ว. คาใชป้ ระกอบขอ้ ความขา้ งหน้าเพ่อื ยืนยนั ให้
เลาะ เหลาะ มีนา้ หนักขน้ึ เชน่ มินา่ เล่า กนิ ไหมเล่า ซนอย่างนน้ี ี่
เลิก เหลกิ เล่า ถึงได้ถูกตี
เลินเลอ่ ปราม๊าด
น. คอกสาหรบั ใหส้ ตั ว์ เชน่ เปด็ และหมูอยู่
เลศิ เหลิด
เลียง เรียง(แกง๋ เรียง) ก. ชิดแนว เช่น พายเรือเลาะตลิง่ เดนิ เลาะรั้ว; ทา
ใหด้ ้ายเปน็ ตน้ ทเ่ี ยบ็ หลดุ เช่น เลาะตะเข็บ เลาะผา้
เลย่ี ง หล็อบ,ล้ีก
เลี้ยง เลย่ี ง ก. ยก; ถอน, รอ้ื ; งด, หยุด; เปิด, เผย, เผยอขน้ึ .
เลียนแบบ โตะ๊ เหยยี่ ง(ทาต๋ามแบบ๊ )
ก. ขาดความระวังหรือไมร่ อบคอบในส่ิงทค่ี วร
เลย่ี น เลี^ยน,มวั้ ะ กระทา เช่น เดก็ คนนเี้ ลินเลอ่ ทากระเปา๋ สตางค์
เลย่ี น เหล่ยี น(แพรเหลยี่ น) หล่นหายโดยไม่รู้ตวั . ว. อาการท่ขี าดความระวัง
เลียบ เหลยี บ หรือไม่รอบคอบในส่งิ ทีค่ วรกระทา เช่น นาย ก
เลี่ยม เลี^ยม(เล^ี ยมพระ) ทางานเลนิ เล่อ มขี อ้ ผิดพลาดมาก
เลย้ี ว เล่ยี ว
ว. ยอดดหี รอื ยอดเย่ยี มในทางใดทางหน่ึงเป็นพเิ ศษ
เลือก เหลือก
เล่อื งลอื ลือ น. ช่อื แกงชนิดหน่งึ ใส่ผักตา่ ง ๆ เชน่ ตาลึง บวบ
น้าเต้า หวั ปลี ยอดฟกั ทอง ปรุงด้วยหวั หอม
พริกไทย กะปิ ตากับกงุ้ แห้งหรือปลายา่ ง บางทีก็มี
กระชายด้วย ใสใ่ บแมงลักใหม้ ีกลิ่นหอม.

ก. หลีก, หลบ, หนี, เย้อื งไป; ไมต่ รง.

ก. ดูแล, ระวัง, บารงุ , รกั ษา, ใหก้ ินอยู่.

ก. เอาอยา่ ง, ทาหรือพยายามทาใหเ้ หมือนหรือ
คลา้ ยคลงึ กบั แบบอย่าง, เช่น พูดเลียนเสยี งเดก็ ร้อง
เลยี นเสยี งนก

ว. มีรสมันเกินไป เช่น แกงใส่กะทิข้นมากมันจน
เล่ียน.

น. เรียกแพรทเี่ ปน็ มนั ไม่มีดอกหรือลวดลาย วา่
แพรเลยี่ น

ก. ไปตามรมิ , ไปตามขอบ เชน่ เรอื แล่นเลียบ
ชายฝงั่ เดนิ เลียบริมคลอง

ก. ทาขอบ, ขึน้ ขอบ, หมุ้ , เช่น เล่ยี มพระ.

ก. หักแยก โค้ง หรอื คดเคี้ยวไปจากแนวตรง
เช่น เลีย้ วซา้ ย เลย้ี วขวา. น. ทางตอนทโี่ คง้ หรือคด
ไปจากแนวตรง

ว. เปน็ เมอื ก, เหนยี วๆ ลนื่ ๆ; บาง, ลาง. ก. จัดสรร,
เจาะจง, คัด, ค้นหรือหาเอาตามชอบใจ.

ก. ร้กู นั กระฉอ่ นทัว่ ไป เชน่ ชอื่ เสียงเล่ือง
ลือ ความสามารถเป็นทเ่ี ลอ่ื งลอื

ห น้ า | ๒๒๘

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
เลือด เหลือด
น. ของเหลวปรกติมีสีแดง อยู่ในหลอดเลือดและ
เลอื น มัว หัวใจของคนและสัตว์; ระดู เช่น เลอื ดทา คือ
อาการป่วยในระหว่างทีม่ ีระดู
เล่อื น เหลอ่ื น
เลอ่ื ม เหล่ือม,แวว ว. มวั ๆ, ไม่แจ่มแจง้ , เช่น ภาพเก่าสเี ลือนไปจน
เหน็ หน้าไม่ชดั มองเห็นเลอื น ๆ, เฟือน ๆ เช่น
เลื่อมใส เลื^อมใส,เหล่อื มใส ความจาเลือนไป.
เลื่อย เหลื่อย
น. ยานอย่างหนึ่งใชล้ าก, ก. เคล่ือน, ยา้ ย, คลาด;
เลอ้ื ย เลอื่ ย(เสียงยาว) ยดื เวลาออกไป
แล่ เฉยี ด
แลง หนอนกนิ ฟนั น. วสั ดุสาหรบั ปักลวดลายลงบนผา้ มกั มีลักษณะ
แลง่ แหลง่ บางเป็นรปู กลมแบนเล็ก ๆ ตรงกลางมรี ู เป็นเงามัน
แล้ง แล่ง(เสียงยาว) สาหรับใช้ปักลวดลาย , ว. เปน็ เงามนั
แลน่ แหลน่
แลบ แหลบ,มแหลบ ก. มคี วามเชื่อถือ เช่น เล่ือมใสศาสนา, มีจิตยนิ ดี,
แลบ หล่อ เห็นชอบดว้ ย, เชน่ เลอ่ื มใสในความรคู้ วามสามารถ
แล้ว แลว่ น. เคร่อื งมือสาหรับตดั มหี ลายชนิด ใบเล่อื ยทา
แลว้ แต่ แล่วแต๊ ด้วยเหล็กกล้า ด้านทใ่ี ช้เลือ่ ยมคี มเปน็ ฟนั จกั ๆ.
ก. ตัดดว้ ยเลือ่ ย
และ แมละ,ซอื แมละ
ก. ทอดวกเวียนไป (ใช้แกไ่ ม้เถา), เสอื กไปด้วยอก (ใช้
และ กั^บ แก่สตั ว์ไม่มตี นี ตวั ยาว) เชน่ งูเล้ือย ไสเ้ ดอื นเลอื้ ย
ก. นอนใบมดี แล้วเฉอื นเอาออก เชน่ แล่เอาแตเ่ น้ือ ๆ

น. ตัวแมงเชอ้ื โรคที่เกาะกินรากฟันทาให้ฟนั ผุ.

น. มาตราตวงตามวิธีประเพณีของไทยโบราณ ๒
จังออน = ๑ แลง่
น. หนา้ นา้ แห้ง, ฤดูร้อน. ว. แหง้ , ไม่มี

ก. ไป, ไปเร็ว, ว่งิ

ก. เปน็ แสงแวบ ๆ ออกไป เช่น ฟ้าแลบ

ก. เหล่อื มหรอื ทาให้เหล่ือมออกจากท่ีเดิม (มักใช้
แกข่ องแบน ๆ) เชน่ แขนเสอื้ ชน้ั ในแลบ แลบล้นิ
ว. เสรจ็ , สาเรจ็ .

ว. ตามแต่, สุดแต่, สดุ แทแ้ ต่, (ใชใ้ นลักษณะท่ยี ก
อานาจการตัดสินข้ันสุดทา้ ยให้แก่ผ้ใู ดหรือสงิ่ ใดเป็น
ต้น) เช่น แลว้ แตบ่ ญุ กรรม
ก. เชือด แล่ สิ่งที่ยังมีเหลอื ติดอย่กู ับส่ิงอ่ืนเช่นเน้ือ
ตดิ กระดูกใหห้ ลดุ ออกเปน็ แผ่นบาง ๆ เป็นช้นิ เล็ก
ช้นิ นอ้ ย เป็นตน้

ก. สัน. กับ, ด้วยกัน
(ในภาษาตากใบ ใชเ้ ปน็ คาลงทา้ ยของประโยค เช่น
“จิงๆและ,ไปแ๋ ละ” เป็นการยืนยันวา่ จริงๆ,ไปแน่)

ห น้ า | ๒๒๙

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
โล้ แกวง๊ ,เว
โลก โหลก ก. โหนตวั ให้แกว่งไปหรอื เลื่อนไป, แกว่ง, ไกว

โลกา โลก๋า น. แผน่ ดิน; สตั วท์ วั่ ไป; มนุษยชาติ, คน; พน้ื ดิน ฟ้า
โลกีย์ โลกี และอากาศท้ังหมดซึง่ สตั วท์ ั้งปวงอยู่, บา้ งก็ถือวา่
โลกมี ๓ คอื สวรรคแ์ ผน่ ดนิ และท่ีซึง่ อย่รู ะหว่าง
โล่ง โล^ง กลาง, บ้างกถ็ ือว่ามี ๗ ชัน้ มีพรหมโลกเป็นช้ัน
สูงสดุ , แต่ในทางเราวา่ มี ๓ คือ มนษุ ยโลก เท
โลดโผน โหลดโผน วโลก และพรหมโลก
โลน้ (เกลีย้ งเตยี น) เกล^ี ยง(เกลี^ยงเตยี น)
โลภ โหลบ น. โลก
โลหะ โลฮะ
ว. เกย่ี วกับโลก, ทางโลก, ธรรมดาโลก, ของโลก,
ไล่ หล่าย,ยก่ิ ตรงข้ามกับ โลกุตระ, เชน่ โลกิยธรรม เรอ่ื งโลกิยะ,
ไล้ หลูบ,ทา และหมายถึงทีเ่ กยี่ วกบั กามารมณ์ เช่น เรอ่ื งโลกยี ์

ว. มลี ักษณะว่าง เตียน ไม่มีอะไรกดี ก้ันหรือปดิ บัง
เชน่ ที่โลง่ ป่าถูกตัดตน้ ไมเ้ สียโลง่
ว. พลิกแพลง, ผาดโผน.

ว. เกล้ยี งเตยี น เชน่ เขาโล้น.

น. ความอยากได้. ก. อยากได้, อยากได้ไม่รูจ้ กั พอ

น. ธาตุทีถ่ ลุงจากแร่แล้ว เช่น เหล็ก ทองแดง
ทองคา.
ก. ตาม, ขับให้หนี

ก. ทาโดยละเลงท่วั ๆ ไป เช่น ไลค้ รีมใหท้ ั่วหน้า,
เกลีย่ ให้เสมอกัน, เกลยี่ ให้เรยี บ, เชน่ ไลป้ นู

ห น้ า | ๒๓๐

ว ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ภำษำกลำง วอ็ ก(เสียงสั้น) ก. อ้อม, เล้ียวกลบั
วงกล๋ม น. รูปวงทกี่ ลม รอบมีรศั มจี ากจุดศูนย์กลางไปถงึ
วก(กลับ) วงแล๋บ(แลบ๋ เสียงสน้ั ) ขอบมีขนาดเท่ากนั หมด
วงกลม น. เครือ่ งหมายใชก้ ันเขตถ้อยคาหรือเนื้อความ มี
วงเล็บ วงกอ็ ต รปู ดังน้ี ( ), วงเล็บปกี กา มรี ปู ดงั น้ี { },วงเล็บ
วั่ก เหล่ยี ม มรี ปู ดังนี้ [ ]
วงกต หวอก น. ชอื่ ภูเขาลูกหน่ึงในเรื่องมหาเวสสนั ดรชาดก ซ่ึงมี
วรรค หวอกแหวก ทางเขา้ ออกวกวนอาจทาใหห้ ลงทางได้
วอก หว่อง น. ตอน, หมวด, หมู่, พวก
วอกแวก หวอดวาย น. ช่อื ปที ่ี ๙ ของรอบปีนักษัตร มีลิงเป็น
วอ่ ง ไป๋ไหนโอย๋ เครือ่ งหมาย
วอดวาย กวกั ว. อาการท่ีจิตใจไมจ่ ดจ่อแนว่ แนอ่ ยกู่ บั ส่งิ ใดสิ่งหนง่ึ
วะ(ไปไหนวะ) - กวักนา่ ม เช่น เวลาฟังครูสอนมสี งิ่ รบกวนทาใหจ้ ติ ใจวอกแวก
วกั ว่ัด,วด่ั ตะ๊ ก. ไว, เร็ว, คลอ่ งแคลว่ (เหมือน วอ่ งไว)
- วักนา้ ก. หมดไป, สน้ิ ไป, เชน่ บ้านเรอื นถกู ไฟไหม้วอด
วฏั ,วฏั ะ ฝีในท่อง วายแล้ว,
ว. คาออกเสียงท้ายคาพดู ที่ไม่สุภาพ อยา่ งเดยี วกบั
วณั (วณั โรค) วด่ั คา หวา หรือ วา เชน่ เอาซีวะ ไปไหนวะ
ทาวดั่ ก. วดิ , ตกั , เอาอุ้งมือตกั นา้ ข้ึนมา
วัด
วัตร วนั เถ่ น. วงกลม; การหมนุ , การเวยี นไป, รอบแหง่ การ
เวยี นเกดิ เวยี นตาย. ว. วงกลม, เปน็ วง
วนั ที่ (เหมือน วฏั ฏะ)
น. โรคชนิดหนง่ึ เกดิ ท่ีปอด ทาให้รา่ งกายทรุดโทรม
เส่ือมไปตามลาดบั , โบราณเรียกวณั โรคปอดว่า
ฝีในท้อง
น. ทอ่ี ยูข่ องพระสงฆ.์ ก. ดีด, เหว่ียง; สอบ ความ
ยาว.
น. กจิ พงึ กระทา เช่น ทาวัตรเช้า ทาวตั รเยน็ ,
หน้าที่เชน่ ขอ้ วตั รปฏิบตั ิ, ธรรมเนยี ม เชน่ ศลี าจาร
วัตร; ความประพฤติเชน่ พระราชจรยิ วัตร, การ
ปฏบิ ัติ เช่น ธุดงควตั รอุปัชฌายวตั ร, การจาศลี
น. ลาดับวันในเดอื นหนงึ่ ๆ ทางสรุ ยิ คติ
เช่น วันที่ ๑ สงิ หาคม, วันที่ ๒ กนั ยายน

ห น้ า | ๒๓๑

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
วันพระ วนั ผระ น. วนั ประชมุ ถอื ศีลฟงั ธรรมในพระพทุ ธศาสนา
เดือนหนึ่งมี ๔ วัน คอื วนั ขึ้น ๘ ค่า ขึน้ ๑๕ ค่า
วับ ว่บั แรม ๘ ค่า และแรม ๑๕ ค่าถ้าเปน็ เดือนขาดก็แรม
- วับๆ,หายวับ - วบ่ั ๆ,หายว่ับ ๑๔ ค่า
ว. ฉับพลัน, ฉับไว, ใชป้ ระกอบอาการของแสงหรอื
วัว งัว ส่งิ มีรปู ร่างซง่ึ ปรากฏให้เห็น แล้วหมดสน้ิ หรือลบั
ว่า หว่า หายไปอย่างรวดเร็วในทันทที ันใด เชน่ แสงหาย
วาง ต^ั ง วับ พูดขาดคากห็ ายตวั วบั ลับตาไป,บางทีกเ็ ปน็ คา
- วางไว้ตรงนัน้ - ตั^งว่ายตรง๋ นั^น ซ้อน เพื่อเน้นหรือเพ่ือความไพเราะ เป็น หายวบั ไป
ว่าง ว^าง(เสยี งยาว) ฉบั พลัน หายวับไปกับตา เป็นตน้
น. สตั วส์ ี่เท้าเคีย้ วเอ้ือง ตวั เหมอื นควาย
วาจา วาจ๋า ก. พูด, บอก; ติ, กล่าวทัก
ก. ปล่อย, สละ, ไม่ยึดไว้
วาด หวาด
- วาดรูป - หวาดโหรบ ว. เปลา่ , ไมม่ อี ะไรกดี , ไม่มอี ะไรเก่ียวข้อง,
ไมม่ ีกิจธรุ ะ.
วาด หวาด น. ถอ้ ยคา, คากล่าว, คาพูด, เชน่ วาจา
สภุ าพ วาจาออ่ นหวานวาจาสัตย์
วาดเขยี น หวาดเคีย้ น ก. เขียนหรือลากเส้นเปน็ ลวดลายหรือรปู ภาพ
วาน แหรกวา เช่น วาดภาพดอกไมว้ าดภาพทิวทศั น์, เขยี นเปน็
วานซนื ก็อนวา,แหรกวาซือ ลายเส้น เชน่ วาดภาพลายไทย
ก. พายเรือโดยกวาดพายเป็นแนวโคง้ เขา้ หาตวั ,
วา่ น ว^าน ตรงขา้ มกบั คดั
น. วชิ าวา่ ดว้ ยการเขยี นรูปภาพตา่ ง ๆ
วา่ นเครือ ว^านเครอื น. วันกอ่ นวันนี้.
วาบ หวาบ น. วนั กอ่ นเม่อื วานนว้ี ันหนึง่ , วนั ก่อนวนั นไี้ ป ๒ วัน
,มกั ใชว้ ่า เม่ือวานซืน
วายปราณ วายปรา๋ น น. พชื ทีม่ ีหวั บา้ ง ไมม่ หี ัวบ้าง อยใู่ นจาพวกหญ้า
วายวอด วายหวอด และต้นไม้
วา่ ย ว^าย น. เช้ือสาย, เหลา่ กอ
- วา่ ยนา้ - ว^ายนา่ ม ว. อาการทรี่ สู้ ึกร้อน เย็น กลัว ตกใจ เสียวใจ ขนึ้
ทันทีแลว้ หายไปดับไป เชน่ เยน็ วาบ ใจหาย
วาบ เสยี ววาบ
ก. สน้ิ ชวี ิต, ตาย
ก. หมดไป, ตาย
ก. เคลอ่ื นไปโดยอาศัยกาลังแขน ขา หรอื
ครีบหาง แหวกไปในน้า

ห น้ า | ๒๓๒

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
วา่ ว หงา่ ว
ก. เครอื่ งเลน่ อยา่ งหน่ึง มีไม้ไผ่ ผกู เป็นโครงรปู รา่ ง
วาสนา หวาดซาหนา,หวาดซอื - ตา่ งๆ แลว้ ปดิ ด้วยกระดาษหรือผ้าบางๆ มีสาย
วกิ าล หนา เชอื กหรอื ป่านผูกกับสายซุง สาหรบั ชกั ใหล้ อยตาม
หวิกา๋ น ลมสูงขน้ึ ไปในอากาศ มหี ลายชนิด
วงิ่
วิ่งเป้ียว หวิ่ง,แหล่น น. บญุ บารมี, กศุ ลทีท่ าให้ไดร้ ับลาภยศ, เชน่ เดก็
หว่ิงเปี^ยว คนนีม้ ีวาสนาดี เกดิ ในกองเงินกองทอง
วชิ า,วชิ ชา
วิด วิด่ ชา ว. ในยามค่าคนื ที่ค่อนไปทางดึก เช่น ขโมยเขา้ บา้ น
- วิดน้า ว่ิด ในยามวิกาล; ผิดเวลา (ใชแ้ ก่การกินอาหารผิดเวลา
- วิ่ดนา่ ม ตามท่ีพระวินยั กาหนด นบั ตั้งแตเ่ ท่ียงแล้วไปจนถึง
วติ ก อรณุ ขึน้ ) เชน่ กินอาหารในเวลาวกิ าล
วทิ ยุ เป๋นทกุ่
วิด่ ถหิ ยุ ก. แลน่ ไปอยา่ งเร็ว
วธิ ี
หวิธี น. การเล่นว่งิ แขง่ โดยแบง่ ผ้เู ล่นออกเป็น 2 ฝ่าย แต่
วิ่น ละฝ่ายส่งคนวง่ิ อ้อมทม่ี น่ั ของฝา่ ยตรงขา้ มทลี ะคน
วนิ ัย คา้ ด,แหว๊ง โดยวธิ รี บั ชว่ งไมห้ รือผ้าต่อๆ กนั ไป ฝา่ ยทวี่ งิ่ เรว็ กว่า
หวินัย ใชไ้ มห้ รอื ผา้ ทถี่ ืออยูต่ ีฝา่ ยตรงข้ามไดเ้ ปน็ ฝา่ ยชนะ

น. ความรูท้ ไี่ ด้จากการศึกษาเลา่ เรยี น เช่น วชิ า
ภาษาไทย วิชาวิทยาศาสตร์

ก. อาการท่ีทาใหน้ า้ พร่องหรือหมดไปด้วยวธิ ีวกั
สาด หรือด้วยเครื่องวิดมีระหัด เชน่ วดิ นา้ ออกจาก
เรอื , ถา้ ใช้วธิ อี ยา่ งเดยี วกันนั้นถ่ายเทน้าจากทหี่ นึ่ง
เขา้ สอู่ กี ท่ีหนง่ึ ใช้ว่าวดิ เข้า เชน่ วิดน้าเข้านา

ก. เป็นทุกข์, รอ้ นใจ, กังวล

น. กระแสคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าชนิดทเี่ คลอ่ื นไปตาม
อากาศโดยไม่ต้องใช้สาย และอาจเปลีย่ นเป็นเสยี ง
หรอื รปู ได้,เรยี กเคร่อื งทมี่ ีหน้าท่เี ปลีย่ นคลื่นเสียงให้
เป็นคล่นื แม่เหล็กไฟฟา้ ออกสู่อากาศว่า เครอื่ งสง่
วทิ ยุ, เรยี กเครื่องท่ีมหี นา้ ท่เี ปลยี่ นคลน่ื
แมเ่ หลก็ ไฟฟ้าที่รบั ได้จากเครื่องสง่ วิทยใุ ห้กลับเป็น
คลืน่ เสียงตามเดมิ ว่า เครอื่ งรับวิทยุ

น. ทานองหรือหนทางทจี่ ะทา เช่น วิธที า
ฝอยทอง วิธีสอนคณติ ศาสตร์; แบบ, แบบอยา่ ง,
เช่น ทาถกู วิธี;กฎ, เกณฑ์; คติ, ธรรมเนียม

ว. ฉกี , แหว่ง, ขาด, รอ่ ยหรอ

น. การนาไป; การกาจัด, การเลกิ ถอน; การฝกึ หัด
(ทางจรรยา); การศกึ ษา, การอบรม; การสารวม
ตน; ข้อบัญญตั ิ, สิกขาบท ของพระสงฆ์, ขอ้ บังคบั ;
ความประพฤติดี, ความ มีระเบียบ

ห น้ า | ๒๓๓

ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
วิบตั ิ หวิบตั ิ น. พบิ ัติ, ความฉบิ หาย, ความหายนะ, ความเปน็
อัปมงคล, ก. ฉบิ หาย เช่น ขอจงวิบัตทิ นั ตาเห็น.
วบิ าก หวบิ ๊าก น. ผลสดุ ทา้ ย, สิง่ อันเกดิ แตเ่ หตแุ หง่ การท้ังหลาย,
ผลกรรมอันทาไว้แตป่ างก่อน. ว. ลาบาก
วปิ ัสสนา หวปิ ัสสนา,ค^าวเถ่
น. ความเห็นแจง้ , การฝกึ อบรมปญั ญาให้เกดิ ความเห็น
วมิ ตุ ิ หวิม่ดุ แจ้งในสงั ขารทง้ั หลายว่าเป็นของไม่เท่ียง เปน็ ทกุ ข์
วริ ัต หวริ ด่ั
วิมาน หวิมาน ก. พน้ หลุดพ้น.
ว. ปราศจากความยนิ ดี, ไมย่ ินดี
วิวาท หวิหวาด,รอ็ บกัน น. รถหรือยานบนสวรรค์, ทิพยอาสน์; ปราสาท
หรอื ทอี่ ยูเ่ ทวดา, เมอื งฟา้
วิสาขะ หวสิ าคะ ก. ทะเลาะ
(หมายเหตุ ถ้าเปน็ การววิ าท คือ ทะเลาะกันถึงทา
วหิ าร หวิหาร ร้ายรา่ งกาย เรียกว่า “ร็อบกัน” ถา้ เพียงแตโ่ ต้เถียง
วนุ่ วาย ยุ^ง,กอื โจ๋,กอื โจ๋หาย เรียกว่า “เถยี งกนั ” แต่ถ้าโต้เถียงกนั มีการด่าทอ
วนุ้ วุน่ ,หวนุ่ ดว้ ย ใช้ “แฉง่ กนั ”)
- วุ้นเสน้ - วนุ่ แซ็น น. ดาวฤกษท์ ่ี ๑๖ มี ๕ ดวง เห็นเปน็ รูปแขนนาง
- วุ่นนา้ เชอ่ื ม - หวุ่นน่ามเฉื่อม หนองลาด เหมืองหรือไม้ฆ้อง, ดาวคันฉัตร
วูบ หวูบ
วูบวาบ หวบู หวาบ น.วัด,ทอ่ี ยู่ของสงฆ์; ทป่ี ระดิษฐานพระพทุ ธรูป,คกู่ บั โบสถ์

เวจ แวด่ (เสียงสั้น) ก. ยงุ่ เหยิง, อ้ือฉาว, อลหมา่ น, รอ้ นรน
เวทนา เหวดถือ่ นา น. ของกินอยา่ งหนึง่ ละลายในน้าร้อนแลว้ ทิ้งไว้ให้
เย็น มลี ักษณะใส แข็งหยนุ่ ๆ
เวน้ แว่น(เสียงสนั้ )
ก. ไปอย่างเรว็ , อาการท่ีไฟลุกโพลงแล้วดบั ทันที
เวย้ เฮ้ย,โฮย้ ว. ไหมแ้ ล้วดับทันที; รู้สึกรอ้ นๆ หนาวๆ สลับกนั
อยา่ งรวดเรว็
เวลา ปือหยาม,ตี น. ท่ถี า่ ยอจุ จาระ
- เวลาสาย - ปอื หยามแก^ไถ น. ความร้สู ึกทกุ ข์สุข เปน็ ขนั ธ์ ๑ ของขนั ธ์ทัง้ ๕ ;
- เวลาบา่ ย - ปอื หยามคล่อย ความเจ็บปวด, ทกุ ข์ทรมาน. ก. สงสาร, เอ็นดู
- เวลาเท่าใด - ตถี า่ วใด๋ ก. งด, ละ, เลกิ , หยุด. เวน้ แต่ สนั . ยกเวน้ , ไมน่ ับ,
นอกจาก
ว. เสยี งรอ้ งเรยี กใหร้ ูต้ วั , ใช้ประกอบทา้ ยคาพูด
เพ่อื เนน้ ความในคาพูดทเี่ ป็นกันเอง เช่น มาซิเว้ย,
บางทเี พีย้ นเสียงเปน็ โว้ย
น. กาล, คราว, สมัย, ชั่วโมง, โอกาส

ห น้ า | ๒๓๔

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
เวสสนั ดร เหวดซ้ันด๋อน
น. ชอื่ พระโพธสิ ตั ว์ชาติท่ี ๑๐ ในทศชาดก
แวง้ หร่อื งัน พระพทุ ธเจา้ เสวยชาติเปน็ โอรสกษตั รยิ อ์ งค์หนึ่ง มี
พระนามว่า พระเวสสันดร ทรงบาเพ็ญทานอย่าง
แวน่ แว^น(เสียงสน้ั ) ยอดเย่ียม ที่มนี ามวา่ เวสสันดร เพราะประสูตใิ น
ตรอกพวกพ่อค้า
แว่นตา แหวน่ ต๋า ก. เหวย่ี ง, เหลียว, เลี้ยว, เอี้ยว เช่น หมาแวง้ กัด,
แวน่ ฟ้า แหว่นฟ^า แสดงอาการกระทาทไี่ ม่ไดค้ าดหมายไว้เช่น แวง้ กัด
(เลีย้ งเขามาตัง้ แตเ่ ด็ก พอได้ดีก็แวง้ กดั เราจนได้.)
แวว่ แว^ว(เสียงยาว)
แวะ แหวะ น. ส่ิงท่ีเป็นแผ่นเป็นวงหรอื เป็นดวง เชน่ ห่นั มะเขือ
ไว้ วา่ ย เทศให้เปน็ แวน่
ไวใ้ จ วา่ ยใจ๋
ไวต้ ัว วา่ ยตวั น. เครื่องใช้กบั ดวงตา
ไวท้ กุ ข์ ว่ายทุ่ก
น. สง่ิ ทีป่ ระดบั ด้วยกระจก เชน่ พานแวน่ ฟา้ คอื
ไว้ยศ ว่ายย็อด พานท่ีประดับดว้ ยกระจก โดยมากเปน็ พาน ๒ ชั้น
ไว้หนา้ วา่ ยน^า,วา่ ยหนา่ ซอ้ นกนั
ไวยาวจั กร ไวยาวดั่ จ๊ะก๋อน
ก. ไดย้ ินเสยี งแตเ่ บาๆ, ได้ยินแตน่ ิดหน่อยไมช่ ัดเจน

ก. จอดหรือหยุดตามทาง

ก. หวง, รักษา; เกบ็ , วาง

ก. วางใจ; เชอ่ื มัน่
ก. ถือตวั

ก. ประดับเครื่องหมายแสดงความโศกเศรา้ ให้แก่
ผู้ตาย

ก. ปน้ั ยศ; ถอื ยศ

ก. เหน็ แก่หน้า
น. ผ้ทู ากิจธรุ ะแทนสงฆ์ มีอานาจหน้าท่ดี ูแลรักษา
และจัดการทรพั ย์สินของวัดตามท่ีเจา้ อาวาส
มอบหมาย, ผเู้ กบ็ เงินของวดั หรอื ของพระ

ห น้ า | ๒๓๕

ศ ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ภำษำกลำง ส็อบ
สอน น. ซากผี, รา่ งคนท่ีตายแลว้
ศพ - โหลกสอน
ศร น. อาวุธชนดิ หน่งึ ประกอบด้วยคนั สาหรบั ยงิ
- ลูกศร ซ้อก เรยี กวา่ คันศรกบั ลูกทมี่ ีปลายแหลม เรียกวา่ ลูกศร
, เรียกสายคนั ศรว่า สายศร,เรยี กอาการทยี่ งิ ลูกศร
ศอก ศัตรู๋ ออกไปว่า แผลงศรหรือ ยงิ ศร
ซอื หลา
ศัตรู น. อวยั วะตง้ั แต่ข้อกลางแขนลงไป; ขนาดยาว
ศาลา ซา้ ดซอื ด๋า ต้ังแต่ปลายน้ิวถึงข้อศอก; มาตราวดั ของไทยแต่
ซ้าดซอื หนา โบราณ ๒ คบื เป็น ๑ ศอก
ศาสดา ซิลา
ศาสนา เซด้ ถี น. ขา้ ศกึ , ปรปกั ษ์
ศิลา ซ^าว
เศรษฐี น. อาคารทรงไทย ปล่อยโถง ไมก่ นั้ ฝา ใชเ้ ปน็ ที่พัก
เศรา้ ซอื เล้ด หรือเพื่อประโยชน์การงานอย่างใดอย่างหนง่ึ
เซ้ด เชน่ ศาลาวัด ศาลาทพ่ี ักศาลาท่าน้า, โดยปรยิ าย
เศลษ ซอื โลก้ หมายถึงอาคารหรือสถานท่ีบางแหง่ ใชเ้ พ่ือ
เศษ ประโยชนก์ ารงานอย่างใดอย่างหนงึ่ เชน่ ศาลาพัก
โศลก รอ้ นศาลาสวดศพ.

น. ครู, ครูผ้สู อน, พระนามพระพุทธเจา้ , ผตู้ ั้ง
ศาสนา

น. คาสัง่ สอน, การสัง่ สอน, ลัทธิ, ความเชอื่ ถือ.

น. หิน, ผา

น. คนม่ังมี

ก. สลด, ระทด, หมอง, ไมเ่ บิกบาน, เป็นทกุ ข์,
เหีย่ วแห้ง,เช่น หน้าเศร้า ใจเศร้าตามแี วว
เศรา้ เรื่องเศร้า

น. การตดิ , การเกาะ, การเกี่ยวข้อง, การพาดพงิ ;
การกอดรัด

น. สว่ นท่ีเหลอื ; สง่ิ ท่ีเกิน, ส่วนท่ีไม่เต็ม

น. สุภาษติ , บทประพันธ์ ภาษาสันสกฤต ๔ บาท
เป็น ๑ บท เรียกโศลกหน่ึง, คาสรรเสรญิ ยกยอ่ ง,
คาขบั ร้องสรรเสรญิ ทีเ่ ปน็ บทกลอน; ชอ่ื เสยี ง,
เกียรตยิ ศ

ห น้ า | ๒๓๖

ส ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ภำษำกลำง สอ็ กโขรก
ซือกัด ว. เลอะ, เปรอะ, เปีอ้ น, น่ารังเกยี จ.
สกปรก
สกัด ซือกิด,กือหลกิ ก. กั้น, ขวาง, เชน่ สกดั หนา้ ; ตัดหรือกะเทาะของแข็ง
เชน่ เหล็ก หนิ ใหเ้ ปน็ รอ่ ง รอย ทะลุ หรอื ให้ขาดจากกัน
สกดิ ซอื กนุ๋ , เรียกเหลก็ ท่ใี ช้ตัดหรอื กะเทาะของแขง็ เช่นนัน้ วา่
ซง้ เหลก็ สกดั ; เคน้ หรอื แยกเอาออกมา เชน่ สกดั น้า
สกุล ซ้งกรา๋ น มนั สกดั นา้ หอมจากดอกกหุ ลาบ
สง่
สงกรานต์ ซง้ คราม ก. เอาปลายเล็บหรอื ส่ิงที่คลา้ ยคลึงกันเขี่ยหรือแคะ
ซง้ เขราะ แต่เบา ๆ เพื่อใหร้ ูต้ ัวหรือเพอื่ ให้หลดุ หรือใหแ้ ตก
สงคราม ซอื หง็อบ ออกเปน็ ต้น เช่น เอามือสะกิดสีขา้ ง, ใช้เขม็ สะกดิ ฝี
สงเคราะห์ ซอื หงวน ใหห้ นองออก
สงบ
สงวน ซ้งสัย น. ตระกลู , วงศ,์ เชอื้ สาย, เผ่าพนั ธุ์; เช้ือชาตผิ ู้ดี
เชน่ เปน็ คนมสี กลุ ผ้ดู ีมีสกลุ
สงสยั ซง้ สาร
ก. ย่นื ให้, เอาไปให้, เปลง่ , ร้อง, เช่น ส่งเสียง, จากไป
สงสาร เชน่ ไปสง่ เลีย้ งสง่ , ทาให้พ้นไป เชน่ สง่ ทกุ ข์ ไล่ส่ง.

น. เทศกาลเน่อื งในการขึน้ ปใี หม่อย่างเก่า ซง่ึ
กาหนดตามสรุ ยิ คติ ปรกตติ กวันที่ ๑๓ ๑๔ ๑๕
เมษายน วนั ที่ ๑๓ คอื วันมหาสงกรานต์ วันที่ ๑๔
คอื วนั เนา และวนั ท่ี ๑๕ คือวนั เถลิงศก.

น. การรบใหญ่ท่มี ีคนจานวนมากต่อสู้ฆ่าฟันกนั .

น. การชว่ ยเหลอื , การอุดหนุน.

ก. นิ่ง, เงียบ, เลิก.

ก. ถนอมรักษาไว้ เช่น สงวนมรดกของชาติ, หวง
แหนไว้ เช่น สงวนลิขสทิ ธิ์ สงวนสทิ ธ.์ิ ว. ทรี่ กั ษา
หวงแหนไว้ เช่น ป่าสงวน

ก. ไม่แนใ่ จในข้อเทจ็ จรงิ เชน่ สงสยั ว่าทาดจี ะได้ดี
จริงหรอื , ลังเล เช่น เมอื่ เดนิ ไปถึงทาง ๒
แพรง่ สงสัยวา่ จะไปทางไหนจึงจะถูก; ทราบไม่ได้
แนช่ ัด, เคลอื บแคลง, เช่นสงสยั ว่าคาตอบข้อไหน
ถูก สงสัยวา่ เขาจะเป็นขโมย; เอาแน่ไม่ได้
เชน่ สงสัยวา่ เขาจะมาหรอื ไม่มา

ก. รสู้ กึ เห็นใจในความเดือดร้อนหรอื ความทกุ ขข์ อง
ผ้อู นื่ , รสู้ กึ หว่ งใยดว้ ยความเมตตากรุณา, เช่น เหน็
เด็ก ๆ อดอยากกร็ สู้ กึ สงสาร เหน็ เขาประสบ
อัคคีภยั แลว้ สงสาร

ห น้ า | ๒๓๗

ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
สงัด ซอื หงดั ว. เงยี บเชยี บ, สงบเงยี บเพราะปราศจากเสียง
สด รบกวน, เช่น ดึกสงัด ยามสงดั
สดับ ส็อด ว. ชมุ่ ชนื่ , ใหม่, ไมใ่ ชแ่ หง้ เหีย่ ว, สดๆ ร้อนๆ,
สตรี ทนั ทีทันใด.
สตางค์ ซอื ดับ ก. ต้งั ใจฟัง เช่น สดบั พระธรรมเทศนา, มักใช้เขา้ คู่
กับคาตรับฟัง เปน็ สดับตรับฟัง
สติ พอื หยิง
ซือตา๊ ง,เบี^ย น. ผ้หู ญิง, เพศหญงิ , ค่กู ับ บรุ ุษ, (ใชใ้ นลักษณะทส่ี ุภาพ)
สถานีตารวจ
สถานีรถไฟ ซือต๊ิ น. เหรียญกระษาปณป์ ลกี ย่อย ๑๐๐ สตางค์ เปน็
สถาปนา ๑ บาท, อกั ษรย่อวา่ สต., และหมายถึงเงนิ ที่ใช้
โรงพ่ัก สอย เชน่ วันนี้ไมม่ ีสตางคต์ ิดตวั มาเลย เขาเปน็ คน
สน ซอื ถานรี ็อดไฟ มีสตางค์; ช่อื มาตราชัง่ ตามวิธปี ระเพณสี าหรบั
สนใจ ต^ั ง,แต๊งตั^ง กาหนดน้าหนกั เทา่ กบั เงินหนัก ๐.๑๕ กรมั
สน้ น. การระลกึ , ความทรงจา, ความร้สู กึ , การตน่ื ,
- ส้นเท้า ซ้ายดาย ความระมัดระวงั , ใจอันไมว่ ่างเปลา่ , ความร้สู กึ ตวั ,
สนทนา กอื่ หรา,จอ่ื หรา ความรสู้ ึกผิดชอบ
ซอ็ น น. สถานท่ที าการของตารวจ
สนม - ซอ็ นต่นื น. ส่ิงกอ่ สรา้ งทผ่ี ู้โดยสารขน้ึ หรือลงรถไฟ
สนอง ทอื แหลงกนั ,แกแจ๊ะกัน
(คาว่า “แกแจ๊ะ” ทับศัพท์ ก. ยกย่องโดยแตง่ ตั้งใหส้ งู ขนึ้ เชน่ เลอื่ นเจา้ นายใหส้ ูงศักด์ิ
สนนั่ มาลายู) ขึ้น หรอื ยกวดั ราษฎร์ข้ึนเปน็ พระอารามหลวง, ตั้งขน้ึ (มกั
สนับ ซือหนม ใชแ้ ก่หนว่ ยราชการหรอื องค์การทส่ี าคัญ ๆ ในระดบั
- สนับแขง้ กระทรวง ทบวงมหาวิทยาลยั ) เชน่ วันสถาปนา
ซือหนอง กระทรวงมหาดไทย วนั สถาปนาราชบัณฑติ ยสถาน

ด๊งั แรง,ด๊งั ก^อง ก. ร้อยด้วยเชือกหรือด้าย เช่น สนเขม็
ซอื หนบั ก. ต้ังใจจดจอ่ อยู่กับส่ิงใดเรื่องใดเปน็ พเิ ศษ
- ซือหนบั แขง่ น. ส่วนท้ายของเท้า หรือเรยี กเตม็ วา่ ส้นเท้า

ก. พดู , คยุ กัน

น. นางใน, เจา้ จอม; ข้าราชการในพระราชสานักมี
หนา้ ที่เกี่ยวข้องกับเคร่ืองนมัสการและพธิ ีศพหลวง
ก. ทาตามท่ีไดร้ ับคาสงั่ หรอื คาขอร้อง เช่น สนอง
โครงการในพระราชดาริ; โต้ตอบ เช่น กรรมตาม
สนอง, ตอบรบั การเสนอ เช่น เสนอขายสนองซือ้
ว. กกึ ก้อง, ดงั ลัน่ , ดงั มาก, เชน่ ฟา้ ผ่าเสยี งดงั สน่ัน
น. เคร่ืองสวมแขง้

ห น้ า | ๒๓๘

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
สนบั สนุน
สนาม ซือหนบั ซือหนุน ก. สง่ เสริม, ชว่ ยเหลือ, อปุ การะ, เช่น สนบั สนนุ

สนามเพลาะ การกีฬา สนบั สนนุ การศึกษา
สนิท
ซือหนาม น. ลาน, ทว่ี า่ ง, ทโ่ี ลง่ , ทีเ่ ลน่ , เชน่ เขานั่งอยรู่ ิม
สนมิ
สนาม เด็ก ๆ ว่งิ เล่นในสนาม, ทส่ี าหรับเลน่ หรือ
สนกุ
สบง แข่งขนั กฬี าต่าง ๆ เช่น สนามฟตุ บอล สนาม
สบถ
กอล์ฟ สนามชนวัว
สบประมาท
สบาย ซือหนามเผลาะ น. ร่องทีข่ ุดป้องกันข้าศึกเม่ือเวลารบ
สบู่
ซือหนิด ว. ชิด, แนบชดิ , แนบเนยี น, กลมกล่อม, รักใครก่ นั ,
สไบ
สปรงิ ชอบพอ, อ่อนโยน, เรียบรอ้ ย, สภุ าพ, น่มุ นวล,
สภา
น่ารกั .
สภากาชาด
สมจริง ซือหนิม น. สว่ นของผวิ โลหะที่แปรสภาพไปจากเดมิ เน่ือง

ด้วยปฏิกิรยิ าเคมีเปน็ สาเหตุใหเ้ กดิ การผุกร่อน เช่น

มีดข้นึ สนิม.

ซอื หนุก ว. ทาให้รสู้ กึ เพลดิ เพลนิ , ทาใหเ้ บิกบานใจ, เช่น

หนังสอื เร่อื งน้ีอ่านสนกุ ภาพยนตร์เรื่องนี้สนุก

ซือบ๋ง น. ผ้านงุ่ ของภกิ ษุสามเณร เป็นบรขิ ารอยา่ งหน่ึงใน

บรขิ าร ๘

ซอื บอ็ ด ก. เปลง่ ถอ้ ยคาเพอื่ เน้นให้คนเชอื่ โดยอา้ งสง่ิ ศกั ดิส์ ทิ ธิ์

ลงโทษตนหรือให้ภยั พิบตั ิต่าง ๆ เกดิ กบั ตนถ้าหากตน

ไม่ปฏบิ ัตติ ามหรอื ไม่เป็นไปอย่างท่ีพดู ไว้

สอ็ บปรามา้ ด ก. แสดงกริ ิยาวาจาดูถูกดหู มิ่นซึง่ ๆ หนา้ เชน่ เขา

ถกู สบประมาทในทป่ี ระชมุ .

ซอื บา๋ ย ว. อยู่ดี, ไม่มีทกุ ข์, ไม่มีโรค.

ซาบู่,ซอื บู่ น. สิง่ ปรงุ มีดา่ ง ไขมัน ประสมกนั ทาเป็นกอ้ น ใช้

(โบราณใช้ “ซาบน” เพี้ยน ฟอกตวั ชาระลา้ ง ฟอกเสอื้ ผา้

มาจากภาษามาลายู คาวา่

“ซาบง”)

ซอื ไบ๋ น. ผา้ แถบ, ผา้ คาดอกผหู้ ญิง

ซอื ปรงิ น. สง่ิ ทีห่ ยนุ่ สะทอ้ น หรือยดื ได้, ลวดขดเป็นวงๆ

ซ้อนกัน เรียก ลวดสปรงิ

ซือภา น. องค์การหรือสถานท่ีประชุม เชน่ สภา

ผู้แทนราษฎร สภาสตรแี ห่งชาตสิ ภามหาวิทยาลัย

วฒุ ิสภา

ซอื ภาก๋าฉาด น. องค์การพยาบาลและบรรเทาทกุ ข์

สมจงิ ว. ควรถือได้วา่ เป็นจริง, คลา้ ยกับท่เี ป็นจริง, เชน่

เขาแสดงบทบาทในละครไดอ้ ย่างสมจริง; ตาม

ความเป็นจรงิ เช่น เขาทาได้สมจริงอย่างทพี่ ดู ไว้

ห น้ า | ๒๓๙

ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
สมทบ สมท่อบ,เอ๋ามาข่าวกัน
สมประกอบ สมปรอื ก๊อบ ก. รวมเข้าดว้ ย เช่น เดนิ ลว่ งหน้าไปก่อนแลว้ จะ
สมนา้ หน้า สมนา่ มน^า,สมนา่ มหนา่ ตามไปสมทบ
สมรส กินคอื เหนยี ว,แต๊งงาน
สมรู้ สมโร่ ว. มอี วยั วะสมบรู ณ์เปน็ ปรกติ เชน่ เขาเปน็ คนมี
ร่างกายสมประกอบ
ส้ม ซอ็ ม
ส้มปอ่ ย ซ็อมป๊อย ว. คาแดกดันหรอื ซา้ เติมวา่ ควรไดร้ ับผลร้ายเช่นนน้ั
สมณะ ซะม่ะหนะ เชน่ ข้ีเกยี จท่องหนงั สือ สอบตกก็สมน้าหน้า
สมเดจ็ สมแดด็
ก. แตง่ งาน เช่น นาย ก สมรสกับนางสาว ข. ว. ท่ี
สมถะ ซะม่ะทะ เกีย่ วกบั การแตง่ งาน เชน่ พธิ ีมงคลสมรส.

สมถวปิ สั สนา ซะม่ะทะหวปิ ัดซะนา ก. ร่วมคดิ กัน, เปน็ ใจกนั , (มกั ใชใ้ นทางที่ไม่ดี) เช่น
สมนาคุณ ตอ๊ บแทน เขาสมรู้กนั ในทางทุจริต, บางทีใชเ้ ขา้ คู่กบั คา ร่วม
คิด เป็น สมร้รู ว่ มคิด เช่น เขาสมรรู้ ่วมคิดกันในการ
สมบัติ ซ้มบดั ฉ้อราษฎร์บังหลวง

สมบูรณ์ ซ้มบู๋น น. ชื่อไมพ้ ุ่มหรือไมต้ ้นขนาดเล็กหลายชนิดในสกลุ ,
ว. เปรยี้ ว

น. ตน้ ไม้เลอ้ื ยชนิดหนง่ึ ใบเปน็ ฝอยคลา้ ยชะอม ใช้
ทายาได้

น. ผ้สู งบกเิ ลสแล้ว โดยเฉพาะหมายถงึ ภกิ ษุใน
พระพุทธศาสนา

น. คายกย่องหน้าชื่อฐานันดรศักดโ์ิ ดยกาเนิดหรือ
แต่งต้ัง หมายความวา่ ย่ิงใหญ่หรอื ประเสริฐ
เช่น สมเดจ็ พระราชนิ ี สมเด็จเจ้าฟ้า สมเด็จ
เจ้าพระยา สมเดจ็ พระราชาคณะ, ใช้แต่ลาพงั
ว่า สมเดจ็ ก็มี

น. การทาใจใหส้ งบโดยเพ่งสิ่งใดสิง่ หนึง่ เป็น
อารมณ์. ว. มกั นอ้ ย เช่น คนสมถะมีความเปน็ อยู่
เรียบงา่ ย

น. สมถะและวิปัสสนา เปน็ ข้อปฏบิ ัตใิ นพระพทุ ธ-
ศาสนา.

ก. ตอบแทนบุญคณุ ดว้ ยทรัพย์ สงิ่ ของ หรอื
แรงงานเป็นต้นแลว้ แต่กรณี เช่น ร้านค้ามีของ
สมนาคุณผู้ซื้อ, เรยี กทรัพยห์ รือสง่ิ ของท่ีให้ใน
ลักษณะเช่นนนั้ วา่ เงินสมนาคุณ ของสมนาคุณ

น. ความเจรญิ , ความสขุ ; ลาภ, ทรัพย์;
ความสาเรจ็ , การบรรลผุ ล; ความบรบิ ูรณ์, ความมง่ั
มี.

ว. เต็มพรอ้ ม, เตม็ ท่ี; ทว่ั , มากมาย, ยง่ิ , ลน้ หลาม,
ร่ารวย, มพี ร้อม

ห น้ า | ๒๔๐

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
สมภาร ซ้มภาร
สมโภช สมโผด,ซ้มโผด น. พระผู้ทไี่ ด้รบั แตง่ ตัง้ จากทางการคณะสงฆเ์ ปน็
สมร ซอื หมอน เจา้ อาวาส; บุญทีไ่ ด้สะสมไว้
สมเสรจ็ สมแส็ด
น. การกนิ ร่วม, การเลี้ยงอาหาร; งานฉลอง, งาน
สมอ ซือหมอ เพ่ือความยนิ ดีร่าเรงิ , งานเลย้ี ง.
สมอง ซือหมอง
สมัคร ซือหมัก น. การรบ, การสงคราม

สมนั ซือหมัน น. ช่อื สตั วเ์ ล้ยี งลูกด้วยนมชนดิ หนึง่ เป็นสตั ว์กีบค่ี
ขนาดใหญ่ ลาตัวตอนกลางสีขาว สว่ นหัวและท้ายสี
สมัย ซอื หมยั ดาขอบหสู ขี าว จมูกและรมิ ฝีปากบนย่นื ยาวออกมา
สมา ซือหมา,คือหมา คลา้ ยงวงยดื หดเข้าออกได้ หางสัน้ ลกู เกดิ ใหม่ตวั มี
สมาคม ซือมาคม,ซือหมาคม ลายสขี าวตามยาว กินหญ้า ใบไม้และผลไม้ เปน็
สตั ว์ป่าสงวนของไทย, ผสมเสรจ็ กเ็ รยี ก.

น. เคร่ืองท่ใี ช้โยนลงในน้าให้เกาะดินสาหรับจอด
เรือ; ชื่อตน้ ไมส้ มนุ ไพร ใช้ประกอบเคร่อื งยา มี
หลายชนิด เชน่ สมอไทย

น. เรยี กสว่ นทีอ่ ยภู่ ายในกะโหลกศีรษะ มลี กั ษณะ
นุ่ม ๆ หยนุ่ ๆ เป็นลกู คลน่ื เป็นทรี่ วมประสาทให้
เกิดความรู้สกึ ฯลฯ วา่ มันสมอง

ก. ยนื่ ความจานงขอเขา้ รว่ มเปน็ สมาชกิ หรอื ร่วมใน
กจิ กรรมอย่างใดอย่างหนึ่ง เช่น สมัครเปน็ สมาชกิ
สมาคม สมัครเขา้ ทางาน, บางทีก็มีคา ใจ ประกอบ
อยู่ดว้ ย ซงึ่ เป็นคาผสมชนดิ ท่ีตอ้ งการเน้น เชน่ ใจ
สมคั ร วา่ ใจท่ีสมคั ร, สมัครใจ วา่ สมคั รดว้ ยความ
เตม็ ใจ

น. ช่อื สัตวเ์ ค้ยี วเอ้ืองชนดิ หนึง่ ขนาดเล็กกวา่ กวางป่า ขน
สนี ้าตาล หางสั้น เขาแตกแขนงมากกวา่ กวางชนดิ อืน่ เป็น
กวางทีม่ เี ขาสวยงามมาก และมีถ่นิ กาเนดิ เฉพาะใน
ประเทศไทยเทา่ นั้น เปน็ สัตว์ป่าสงวนซึ่งสญู พนั ธแ์ุ ล้ว.
(ในภาษาตากใบ ยงั มคี วามหมายอกี อยา่ งหนึ่ง คอื เป็น
อาหารท่ปี รุงดว้ ยกงุ้ เล็ก-กะท-ิ เคร่อื งแกง ต้ังไฟผดั เข้า
ดว้ ยกนั แลว้ นามาบดให้ละเอยี ด แลว้ นาไปผัดอีกคร้ังจน
แห้ง ใชค้ ลุกกนิ กับขา้ ว)

น. เวลา, คราว, เชน่ สมัยโบราณ สมัยกลาง สมยั
ปัจจบุ นั , มกั ใช้เข้าคู่กบั คา กาล เป็น กาลสมยั .

น. การยกโทษให้เมื่ออีกฝ่ายหนึ่งยอมรับผดิ เชน่ ขอขมา

น. การประชมุ การเข้ารว่ มพวกรว่ มคณะ การคบ
ค้า แหลง่ หรอื ท่ปี ระชมุ ของบุคคลหลายคนมา
ร่วมกนั ด้วยมจี ดุ ประสงค์เพ่ือประโยชน์บางประการ
เช่น เข้าสมาคม สมาคมศิษยเ์ ก่า

ห น้ า | ๒๔๑

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
สมาชกิ ซอื มาชิก่ ,ซือหมาช่กิ น. ผทู้ ่ีเขา้ ประชมุ ดว้ ย, ผมู้ ีสิทธแิ ละมีสว่ นร่วมใน
สมาทาน ซอื หมาทาน สมาคมหรือองคก์ าร
สมาธิ ซือมาถิ ก. รบั เอาถือเอาเปน็ ข้อปฏิบตั ิ เชน่ สมาทานศลี
สมาน ซอื หมาน น. ความตั้งมั่นแหง่ จิต; ความสารวมใจให้แน่วแน่
- สมานแผล - ซอื หมานแผล เพื่อใหจ้ ติ ใจสงบหรือเพ่ือใหเ้ กิดปญั ญาเห็นแจง้
สมิง ซือหมิง ก. ทาให้ตดิ กัน, ทาให้สนิท

สมี ซือหมี น. เสือทเ่ี ชื่อวา่ เดิมเปน็ คนทม่ี ีวิชาอาคมแก่กล้าแล้ว
สมกุ ซือหมุก ตอ่ มาสามารถจาแลงร่างเป็นเสอื ได้ หรือเสือท่ีกิน
สมุด ซือหมุด คนมาก ๆ เข้า เชอื่ กนั วา่ วญิ ญาณคนตายเขา้ สงิ
สมุน ซือหมุน ตอ่ มาสามารถจาแลงรา่ งเปน็ คนได้ เรยี กวา่ เสอื
สมนุ ไพร ซอื หมนุ ไพร สมิง
น. คาเรยี กคนถูกไลส่ ึกจากพระ เพราะตอ้ งอาบัติ
สมหุ ,สมุห์ ซือโมะ้ ปาราชิก บคุ คลทีเ่ ปน็ สมจี ะบวชอีกไม่ได้ตลอดชวี ิต
น. ภาชนะสานกน้ เหลี่ยม มฝี าครอบ ใช้ใส่ของ
สโมสร ซอื โมสอน ตา่ งๆ
น. กระดาษท่ีทาเป็นเลม่
สยาม ซอื หยาม น. คนใช้, คนอยใู่ นบงั คับ, ใช้เรียกว่า ลกู สมุน
น. ผลติ ผลธรรมชาติ ได้จาก พืช สตั ว์ และ แรธ่ าตุ
สยาย ซอื หยาย ทใี่ ชเ้ ป็นยา หรือผสมกับสารอื่นตามตารบั ยา เพือ่
สรณะ ซะหระหนะ บาบดั โรค บารงุ รา่ งกาย หรือใชเ้ ป็นยาพษิ เชน่
กระเทียม นา้ ผึ้ง รากดนิ (ไสเ้ ดอื น)เขากวางอ่อน
กามะถัน ยางน่อง โล่ต้ิน
น. หมู่, กอง, พวก; หวั หนา้ หมู่, หวั หนา้ กอง
เช่น สมุห์บัญชี = หวั หนา้ การบญั ชี; พระภิกษุ,
ตาแหนง่ สมณศักดิ์ชน้ั ฐานานุกรมเหนอื พระ
ใบฎีกา
น. ท่ปี ระชมุ ซงึ่ ตั้งขึน้ เพื่อทาการอนั ใดอนั หนง่ึ ,
สถานทีป่ ระชมุ . ก. ประชมุ , รวมทเ่ี ดียวกัน, เป็น
หมกู่ ัน
น. ชื่อเรียกประเทศไทยในรชั สมยั พระบาทสมเดจ็
พระจอมเกลา้ เจ้าอย่หู ัว ตอ่ มาได้เปล่ียนช่ือเปน็
ประเทศไทยเมอื่ วนั ที่ ๒๔ มถิ ุนายน พ.ศ. ๒๔๘๒;
ของประเทศไทย
ก. คลหี่ รือคลายสิง่ ท่ีมนุ่ หรือเปน็ กลุ่มก้อนอยู่ให้แผ่
กระจายออก เช่น สยายผม
น. ท่พี ง่ึ , ท่อี าศยั , ทรี่ ะลกึ , ที่ปกป้อง; ความระลึก

ห น้ า | ๒๔๒

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
สรรพคณุ สบั ผะคณุ
สร้อย ซ^อย,สาย น. คณุ สมบตั ขิ องสิง่ ทีเ่ ป็นยา, และหมายถึง
สระ ซะ คุณสมบัติ เชน่ เขามีสรรพคุณเชอ่ื ถือได้
สระ ซะ น. เครื่องประดับท่ที าเป็นเสน้ เชน่ สรอ้ ยคอ สรอ้ ย
สระ(คู่กบั พยญั ชนะ) ซอื ระ ข้อมือ, สายสรอ้ ย กเ็ รียก

สรา่ ง ซา้ ง น. บอ่ ที่ขดุ ลงในพ้นื ดนิ , อ่างน้าท่ีอยู่ตามระหว่างผา

สรา้ ง ซ^าง ก. ฟอกใหส้ ะอาดหมดจด ในคาว่า สระหวั สระผม,
สรุป ซือหรุบ ชาระลา้ งใหส้ ะอาด เชน่ สระหวี
สลด ซอื หล็อด
น. เสียงพดู ที่เปล่งออกมาโดยอาศยั การเคลื่อนไหว
สลบ ซือหล็อบ ของลิ้นและรมิ ฝปี ากเปน็ สาคัญ แตไ่ ม่มกี ารสกัดก้นั
สลอด ซือลอ้ ด,ม้ากล้อด จากอวยั วะส่วนใดส่วนหน่ึงในปาก เชน่ เสยี ง อะ
สละ ซอื ละ อา โดยทว่ั ไปจะออกเสียงสระร่วมกบั เสยี ง
สลกั ซือหลกั พยญั ชนะ หรือออกเสยี งเฉพาะเสียงสระอยา่ งเดียว
สลัด ซอื หลดั ก็ได้, เสยี งสระ ก็เรียก; ตัวอักษรทใี่ ช้แทนเสยี ง
สลัด ซือบดั สระ เชน่ ะ า, รปู สระ
สลับ ซือหลับ
สลาก ซือลา้ ก ก. คลาย, ถอย, ทุเลา, (ใช้แก่ลักษณะความเปน็ ไป
สลากภัต ซอื ลา้ กพดั่ ของรา่ งกายหรืออารมณท์ ผ่ี ดิ ปรกติจากธรรมดา),
เช่น สร่างไข้ สรา่ งเมา

ก. ทา, ปลกู , ก่อ. น. ท่ียกพืน้ , พืน้ ทยี่ กไว้สงู

ก. รวมความ, ลงความ.

ก. สังเวชใจ, รู้สกึ รนั ทดใจ; เผอื ด, ถอดสี, เชน่ หน้า
สลด; เฉา, เหยี่ ว, (ใช้แก่ใบไม้ดอกไม้ซง่ึ ขาดนา้ เลยี้ ง
หรือถกู ความร้อน) เช่น ต้นไม้ถกู ความร้อนมาก ๆ
ใบสลด

ก. อาการทีห่ มดความรู้สึก เชน่ ถูกตีหัวจน
สลบ เปน็ ลมลม้ สลบ

น. ช่อื ต้นไม้ชนิดหนึ่ง ใช้เมลด็ ทายาถา่ ย

น. ชือ่ ตน้ ไมช้ นดิ หนึ่งเหมือนระกา แต่ผลมรี ส
หวาน; ก. ละ, ทิง้ , ปลอ่ ย, วาง

น. ลมิ่ , หมุด. ก. แกะหรอื เจาะใหเ้ ป็นลวดลาย
น. น้ามันอย่างหนึง่ ซง่ึ ใช้ประสมกบั ผักยา, โจรทะเล

ก. สะบัด, ผละจาก, ซดั ทิง้

ว. ค่ันเปน็ ลาดบั เช่น เขียวสลบั แดง ผหู้ ญงิ ผู้ชาย
นั่งสลับกนั สร้อยทับทิมสลับเพชร

น. ตวั ; ปา้ ยบอกชื่อยา, ฉลาก กว็ า่
น. การทาบญุ ถวายของพระโดย ไมเ่ จาะจง ให้พระ
จับสลาก เมอื่ จบั ได้ตรงกับเลขของเจ้าภาพใด
เจ้าภาพนน้ั กถ็ วาย

ห น้ า | ๒๔๓

ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
สลาย ซือหลาย,แต๊ก,แต๊กฮือ ก. สญู สนิ้ ไป เช่น ฝันสลาย เมือ่ พระอาทิตย์ขึ้น
หมอกก็สลายไป, ทาใหส้ ญู ส้นิ ไป เชน่ ใชย้ า
สลดิ ปล๋าซือหลิด,ปล๋าหลดิ สมุนไพรสลายพษิ งู
น. ชอ่ื ปลานา้ จืดชนิดหนึ่ง รปู รา่ งคลา้ ยปลากระด่ี
สลึง ซือหลึง ซงึ่ อยใู่ นสกลุ เดียวกนั มีเกล็ดเลก็ และไม่มีจดุ ดาข้าง
สลึง ตอื หมงึ ตัว แตม่ ีลายสคี ลา้ หลายแนวพาดเฉยี งตลอดข้าง
สวด ซว้ ด ลาตวั และมีขนาดโตกวา่ พบตามแหลง่ นา้ นิง่ เชน่
หนอง คลองบึงทว่ั ไป ทารังเป็นหวอดทีผ่ วิ น้า ราชา
สวน ซว้ น ศพั ท์ เรยี กว่า ปลาใบไม้.
- สวนปสั สาวะ - ซ้วนเหยี่ยว น. ชื่อมาตราเงิน ๑ ใน ๔ ของบาท คือ ๒๕ สตางค์
- สวนอุจจาระ) - ซว้ นค^ี น. ทองรปู พรรณหนัก ๒๕ สตางค์
ก. วา่ เป็นทานองอยา่ งพระสวดมนต์ เชน่ สวด
สวน ซว้ น สงั คหะ สวดพระอภธิ รรม, ดดุ า่ , ว่ากล่าว, เชน่
- สวนมะพรา้ ว - ซว้ นพร่าว ถกู แมส่ วด
- สวนสวนยาง - ซว้ นหยาง น. เอาสายสวนใสท่ างช่องปัสสาวะให้เข้าไปใน
สวน ซ้อดแคลว่ กนั กระเพาะปสั สาวะเพื่อใหป้ สั สาวะออก, เอาลูกสวน
ใสท่ วารหนักแลว้ บีบน้ายาหรือน้าสบใู่ หเ้ ขา้ ไปใน
สวนแทง แทงซว้ น ลาไส้ใหญเ่ พ่ือกระตุ้นใหล้ าไส้ใหญ่บีบตวั ให้อุจจาระ
สว่ น ซว้ น ออก
สว่ น บื่อเฆฮียน น. บริเวณท่ปี ลูกต้นไม้เป็นจานวนมาก เชน่ สวน
มะพร้าว ทุเรียน สวนยาง
สวบ ซ้วบ
สวม ซ้ายเซื^อ น.อาการทีเ่ คลือ่ นไปตรงข้ามในเสน้ ทางเดียวกนั
สวม ขรอบม้วก เช่น เดินสวนกนั มีรถสวนมา
ก. แทงตอบทนั ที
สวม ซา้ ยเกอ๊ื ก น. สิ่งที่แบ่งออกจากของใหญ่, เศษยอ่ ย
น. สง่ิ ทีแ่ บ่งจากส่งิ รวม เช่น เงนิ ส่วนนีจ้ ะเอาไว้
สวมรอย ซ้วมรอย ทาบญุ
ว. เสยี งดงั อยา่ งเสยี งกรบั พวง
ก. กริ ิยาทเ่ี อาสิง่ ของสวมหรือใส่ เช่น สวมเสอ้ื
ก. กริ ยิ าท่เี อาของทเ่ี ป็นโพรงเป็นวง ครอบลงบน
อีกสง่ิ หนึง่ เช่น สวมหมวก
ก. กิริยาทีเ่ อาของสงิ่ ของสวมหรอื ใส่ เช่น สวม
รองเทา้
ก. เขา้ แทนท่ีคนอืน่ โดยทาเป็นทใี หเ้ ข้าใจวา่ ตนเอง
เปน็ ตวั จรงิ เชน่ ผ้รู ้ายสวมรอยเจา้ ของบ้านเข้าไป
ขโมยของ

ห น้ า | ๒๔๔

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
สว้ ม ซ^วม น. สถานท่ที สี่ รา้ งไว้สาหรบั ถา่ ยอุจจาระปสั สาวะ
สวย สวย โดยเฉพาะ มกั ทาเปน็ หอ้ ง
- ข้าวสวย - ค^าวสวย ว. ไมเ่ ปยี ก (ใช้แก่ขา้ วสกุ ) เช่น หงุ ขา้ วสวยดี ไม่ดิบ
สวย งาม ไม่แฉะ
ส่วย ซว้ ย ว. งาม, รูปร่างดี, เหมาะตา, น่ารกั , น่าพงึ ใจ
น. ของท่เี รยี กเก็บจากพืน้ เมอื ง เปน็ วธิ ีเก็บภาษี
สวรรค์ ซือหวนั อากรแต่โบราณ; เงินชว่ ยราชการทรี่ ัฐบาลเรียกเกบ็
สวะ คอื -ยะ จากราษฎร
สว่าง ซือวา้ ง น. โลกที่ประกอบด้วยความสุข, ทอี่ ยู่ของเทวดามี
สวาด ซอื ว้าด ชื่อเปน็ ชั้นๆ
สว่าน ซอื ว้าน น. ตน้ หญ้า ตน้ ผกั หรอื สง่ิ ต่าง ๆ ทีล่ อยเปน็ แพอยู่
ในนา้
สวาย ซอื หวาย ว. มีแสง, กระจ่าง, แจง้ , แจม่ , แลเห็นชัดเจน.
สวงิ ซอื หวิง น. ตน้ ไม้เถาชนดิ หนงึ่ มหี นาม ลกู สเี ทาเจือเขียวซึง่
สหกรณ์ ซะฮะก๋อน เรยี กกนั วา่ สสี วาด
น. เคร่อื งมือชา่ งไม้ปลายเปน็ เกลียวแหลมสาหรับ
สหาย ซือหาย,เผอ่ื น เจาะไชมี ๒ ชนิด คือ ชนิดหนึ่งเปน็ เหลก็ ปลายเปน็
ส่อ ซอ้ เกลยี วแหลมในตวั สาหรบั เจาะไชส่งิ เล็ก ๆ หรือบาง
ๆ อีกชนิดหน่ึงมรี ปู ร่างคลา้ ยลูกดาล ๒ อนั ตอ่ กนั
ส่อง ซง้ ปลายดา้ นบนมีแปน้ สาหรับมือกด ตรงกลางมีท่ี
- ส่องไฟ - ซง้ ไฟ สาหรับมือจบั หมนุ ให้ดอกสว่านซงึ่ สวมตดิ กบั ปลาย
สอด ซ้อด อีกดา้ นหน่ึงเจาะไชสงิ่ ท่ีค่อนข้างใหญห่ น้าหนา
สอดแคล้ว ซอ้ ดแคลว่ น. ช่อื ปลาน้าจืด ไม่มเี กลด็ ตัวยาวคล้ายปลาเทโพ
น. เคร่อื งช้อนปลา เปน็ ถงุ ปากกลม มีมอื ถือ
น. งานรว่ มมือกนั , การงานท่ีชว่ ยกนั ทา, วิธจี ดั การ
อย่างหนึ่งที่บุคคลพอใจรว่ มมือกันเพื่อบารงุ ความ
เจริญในทางเศรษฐกิจโดยหลักของความเสมอหน้า
น. คนทไี่ ปไหน ไปดว้ ยกัน, เพื่อนรว่ มการงานกนั ,
คนชอบกัน, เพื่อนร่วมสขุ รว่ มทุกข์
ก. แสดงใหร้ เู้ ป็นนัย ๆ (สว่ นมากใชไ้ ปในทางที่ไมด่ ี)
เช่น สาเนยี งส่อภาษา กิรยิ าส่อสกลุ สอ่ เจตนา
ทจุ รติ สอ่ พริ ุธ
ก. ฉายแสง เชน่ ส่องไฟ

ก. เสือกหรือใสเ่ ข้าไปในช่อง หรือในระหว่างท่ีพอๆ
กนั , แทรกเขา้ ไปในระหว่างกลาง
(ในภาษาตากใบ หมายความว่า ไมพ่ บกัน)

ห น้ า | ๒๔๕

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
สอบ ซ้อบ
สอพลอ ปอื จอ็ บ ก. ตรวจ, ไลเ่ ลียง, เปรยี บเทียบ, ทดลองด.ู ว. เลก็ ,
ส้อม ซ^อม เรียว เช่น กระบุงกน้ สอบ
สอย เกี๊ยว ก. กลา่ วร้ายปา้ ยสผี ู้อนื่ เพ่ือให้ผูบ้ ังคับบญั ชาหรือผู้
ส่อเสยี ด โย่ะ มฐี านะสูงกว่าเกลยี ดชังผนู้ ั้นเพ่อื ประโยชน์ของตน
สะ ซะ
สะกด ซอื ก็อด น. เครอื่ งใชท้ ม่ิ อาหารกิน, คกู่ ับ ช้อน

สะกดิ ซือกิด,กือหลกิ ก. เอาไมม้ ีขอหรอื มงี ่ามหรือไม้จาปาเกยี่ ว ดึงดัน
หรือบิดเอาดอกไมล้ กู ไม้ลงมา
สะเกด็ ซือแกด็
สะแก ซอื แก๋ ก. อาการท่ีพดู ยยุ งให้ผู้อ่ืนแตกแยกกัน
สะใจ ซะใจ๋,ด^ายแรงอ็อก
ก. สม, พอ, เช่น สะใจ = สมใจ; พอก, ใส่, สุม,
สะดม อกุ เชน่ เอาหนามสะ
สะดวก ซือดว๊ ก
น. เรียกลูกประคาเม็ดที่เปน็ ลูกคนั่ วา่ ลกู สะกด. ก.
สะดึง ซอื ดงึ ขม่ , ทับ; ประกอบ; ทาใหห้ ลับ, ระงบั , ตามไป,
สะดอื ซอื ดือ กาหนด
สะดุ้ง ซือดุ^ง
สะดุด ซือดุด ก. เอาปลายเล็บหรือสงิ่ ที่คล้ายคลึงกันเขี่ยหรือแคะ
สะเดด็ ซอื แดด็ แตเ่ บา ๆ เพ่ือให้รตู้ ัวหรอื เพอื่ ให้หลุดหรือให้แตก
สะเดา ซือเดา๋ ออกเปน็ ต้น เชน่ เอามือสะกิดสขี า้ งใช้เขม็ สะกดิ ฝี
ใหห้ นองออก

น. ชิน้ ย่อยของท่อนใหญ่, ชน้ิ ย่อยของท่อนไม้ท่ีถาก
ออก; เลือดหรอื หนองท่ีแหง้ ติดกรังอยู่กับแผล

น. ชื่อตน้ ไม้ชนิดหนง่ึ ใชล้ าตน้ ทาฟืน

ว. หนาใจ, สาแก่ใจ, สมใจอยาก, เช่น อยากกนิ หู
ฉลามมานานแล้ววนั นี้ตอ้ งกินให้สะใจเสียที เขา
โมโหน้องมาก เลยตเี สยี สะใจ

ก. ปล้นโดยใช้วิธีรมยาให้เจา้ ของทรัพยห์ ลบั สนทิ ไม่
รสู้ กึ ตัว, ใช้เขา้ คู่กบั คา ปลน้ เป็น ปลน้ สะดม

ว. คลอ่ ง, ไม่ติดขัด, เชน่ ทางสะดวก การเดนิ ทาง
สมัยน้สี ะดวกกว่าสมัยก่อน, มักใชเ้ ขา้ คู่กับคา
สบาย เป็น สะดวกสบาย

น. กรอบไม้สาหรับขึงผ้าที่จะเย็บเป็นจวี ร, กรอบไม้
หรอื ไม้แบบสาหรบั ขึงผ้าในเวลาปักดิ้นหรอื ไหม

น. สว่ นของรา่ งกายอยู่ตรงกลางพ้นื ท้องเป็นรูหวาเข้าไป

ก. ไหวตัวทันทเี พราะตกใจ

ก. หยดุ ทันทีโดยพบกับสิง่ กีดขวาง, เดนิ เอาปลาย
เทา้ แตะสิ่งของ, กระทบ
ก. ทาใหแ้ หง้ น้า

น. ชือ่ ตน้ ไม้ชนิดหนึ่ง ใบและดอกมีรสขม ใชเ้ ปน็
อาหารและทายากไ็ ด้

ห น้ า | ๒๔๖

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
สะเดาะ ซือเดา๊ ะ
ก. ทาให้หลดุ ออกมาดว้ ยคาถาอาคม เชน่ สะเดาะโซ่
สะตอ กือได๋ ตรวน สะเดาะกุญแจ; ทาใหห้ มดสนิ้ ไปหรอื เบาบางลง เช่น
ทาบุญสะเดาะเคราะห์ปล่อยนกปล่อยปลาสะเดาะเคราะห์
สะทอ้ น ซอื ท่อน,กือท่อน
น. ตน้ ไมช้ นิดหนง่ึ ออกลูกเป็นฝักเปน็ ชอ่ ๆ เมลด็ ใน
สะทอ้ นใจ กอื ท่อนใจ๋,กือท่อน ฝกั ใชเ้ ป็นอาหาร
สะทา้ น กือทัน่ น. ชื่อต้นไมช้ นิดหน่ึง เปลือกผลเปรยี้ วเจือฝาด
เมล็ดในหวานกนิ ได้, กระท้อน
สะเทิ้น อา๋ ย ก. ไดพ้ บไดฟ้ ังส่งิ ที่ไมน่ ่าปรารถนาเป็นเหตุให้ช้าใจ.
ก. รูส้ ึกเยน็ เยอื กเขา้ หวั ใจ ทาให้ครนั่ คร้าม หรอื
สะเทอื น กือเทือน หว่ันกลวั จนตัวส่นั เชน่ หนาวส่นั
ก. แสดงกิริยาวาจาอย่างขัด ๆ เขนิ ๆ เพราะรสู้ กึ
สะบกั ซอื บัก,ปลกี า๊ ย ขวยอาย (มักใช้แก่หญงิ สาว)
สะบัด ซอื บดั ก. มอี าการเหมือนไหวหรอื สั่นเพราะถูก
สะบ้า ซอื บ^า กระทบกระทงั่ เชน่ นงั่ รถทแ่ี ล่นไปตามทางขรขุ ระ
ก็รู้สึกสะเทือน เสยี งระเบิดทาให้บา้ นสะเทือน
สะพัน้ ซอื พั่น
น. กระดกู สว่ นทเี่ ปน็ ฐานรองรับตน้ แขน อยถู่ ดั บ่าลงไปข้าง
สะพาน ซือพาน,ตอื พาน หลงั ปลายด้านนอกเป็นทห่ี ัวกระดูกตน้ แขนเกาะยึด
สะพาย ซือพาย,ตอื พาย
ก. สลดั , ทาใหห้ ลดุ
สะเพร่า มก่ั หงา่ ย น. เถาวัลย์ชนดิ หนึ่ง ฝักมีเมลด็ กลมแบนแขง็ ใชข้ ัด
สะใภ้ ซือพ่าย,พา่ ย สมดุ ไทยและทายา; การเลน่ ชนดิ หนงึ่ ใชล้ กู สะบา้
- ลูกสะใภ้ - โหลกพา่ ย หรอื ของกลมๆ อย่างงบน้าอ้อยลอ้ หรอื ทอย
- พส่ี ะใภ้ - ผพ่ี า่ ย น. ช่ือโรคชนดิ หน่งึ มกั เกิดแก่เด็กอ่อนหรือเดก็
- น้องสะใภ้ - น่องพ่าย เลก็ ๆ มีอาการชักมือเทา้ กา ตามตาราแพทย์แผน
สะสม ซะสม โบราณวา่ มกั เกิดเพราะผดิ อากาศ, ตะพนั้ กว็ ่า
น. ส่งิ ปลูกสรา้ งทที่ าสาหรับข้ามแม่น้าลาคลอง
สะอาด ซอื อ๊าด น. แขวนบ่า, หอ้ ยเฉยี งบ่า, เช่น สะพาย
ย่าม สะพายกระเป๋า, ตะพาย กว็ า่
ว. มักงา่ ย, อาการหวัดๆ ลวกๆ ไม่บรรจง
น. หญิงทม่ี าแตง่ งานกบั ญาติผู้ชาย, เมียของญาติ,
เช่น ถ้าเป็นเมยี ของลูกชาย เรียก ลกู สะใภ้ ถ้าเปน็
เมียของลงุ เรยี ก ปา้ สะใภ้

ก. ส่ังสม, รวบรวมให้เพ่มิ มากข้นึ เรือ่ ย ๆ, เช่น เขา
สะสมนาฬิกาเปน็ งานอดเิ รก
ว. ไม่สกปรก เช่น เส้ือผา้ สะอาด บ้านเรือนสะอาด นา้
สะอาด, หมดจด, ผ่องใส, เชน่ จิตใจสะอาด, ไม่มี
ตาหน,ิ บรสิ ุทธ,์ิ ไม่ทุจรติ , เช่น เขาเป็นคนใจซอ่ื มือ
สะอาด

ห น้ า | ๒๔๗

ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
สะอกึ ซืออึก ก. อาการทีห่ ายใจชะงักเนือ่ งจากกะบงั ลมหดตวั
และชอ่ งสายเสียงกป็ ดิ ตามมาทนั ทที นั ใดในเวลา
สะอื้น ซอื อนื เดียวกนั ; และหมายความว่าชะงกั งนั เชน่ พอถูก
สะเอว ซอื เอ๋ว ถามปญั หาแทงใจดาเข้ากส็ ะอึกทนั ที
สกั ซือ,มัง ก. ถอนใจสะท้อนเป็นระยะ ๆ เพราะรอ้ งไหม้ าก
- ไม่พูดสกั คา - ม^ายทือแหลงซือคา เนื่องจากเสยี ใจระทมใจ, ถอนใจสะทอ้ นเปน็ ระยะ ๆ
- ขอนั่งสักประเดียว - ขอหนั่งมงั กือเดียว น. ส่วนกลางของร่างกายระหว่างชายโครงกับ
- ขอกนิ สกั คา - ขอกนิ มังคา กระดูกตะโพกทั้ง ๒ ข้าง
สักหลาด สักกอื ล๊าด ก. ผูกรัด, คาด, ท่ิม. ว. เพียง, ราว, ประมาณ
สั่ง ซง้ั
สั่ง วั้ง,แซ้ง(เสียงส้นั ) น. ผา้ ทาด้วยขนสัตว์
สงั กะตัง กือตงั ก. บอกไว้เพือ่ ใหท้ าหรือให้ปฏิบัติ เชน่ ครูสงั่ ให้
สงั เกต หมาย,หมายตา๋ ,จบั ต๋าแล นักเรยี นทาการบา้ น
สงั ฆราช สังขะหราด ก. ทาใหล้ มดนั นา้ มูกออกจากจมูกโดยแรง ในคาว่า
สงั่ น้ามูก
สงั ฆาฏิ สงั ข่ือติ๊ ว. ลกั ษณะทตี่ ิดแนน่ เป็นปมเหนยี วที่ผมหรือขน
สังเวช สงั เหวด สตั วส์ างไมอ่ อก เช่น ผมเป็นสังกะตัง
น. ความกาหนด, การนดั แนะ, ความตกลง. ก.
สังเวย แซ็น หมาย, จดจาไว้, ฟงั หรือดูอย่างละเอียดลออ.
สังหรณ์,สังหรณ์ ซง้ั หอน,ซัน้ หอนใจ๋ น. ผูเ้ ป็นใหญ่ในสงฆ์ โดยสถาปนาขึ้นจากพระราชา
คณะชนั้ สมเดจ็ เพ่ือดารงตาแหน่งประมขุ ของสงฆ์
สัจจะ สดั จะ๊ ทรงบริหารการคณะสงฆ์โดยผ่านคณะกรรมการ
มหาเถรสมาคม
น. ผ้าคุมกันหนาวทพ่ี ระใชพ้ าดบา่ เวลาทาสังฆ
กรรม, ผ้าซึง่ มแี บบและขนาดเทา่ กับจีวร
ก. รสู้ กึ เศร้าสลดหดห่ตู ่อผทู้ ่ีไดร้ ับทุกขเวทนาหรอื
ตอ้ งตายไป หรือต่อผู้ท่ีตนเคารพนบั ถือซงึ่ ประพฤติ
ตนไมเ่ หมาะสม เชน่ เห็นผคู้ นประสบอบุ ตั ิเหตุ
เครื่องบนิ ตกแลว้ สงั เวช
ก. บวงสรวง, เซ่นสรวง, เชน่ สงั เวยเทวดา
ก. ร้สู กึ คลา้ ยมีอะไรมาดลใจ ทาให้ร้วู ่าจะมีเหตุ
เกดิ ข้ึน (มกั ใช้แกเ่ หตรุ ้าย) เช่น สงั หรณว์ ่าจะเกิด
เรื่องรา้ ยข้ึนทบ่ี ้าน
น. ความจรงิ , ความจรงิ ใจ, เชน่ ทางานร่วมกันต้อง
มสี ัจจะต่อกนั

ห น้ า | ๒๔๘

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
สังวร หร่ือวัง,ผอื่ ยดั
สญั ชาติ สนั ฉาด น. ความสารวม
สญั ญา ซัน้ ยา
น. ความเกิด, การเป็นขึ้น, รากเหง้า; ผู้ที่อยใู่ น
สญั ญาณ ซนั้ ยา,ซั้นยาน บังคับประเทศชาติหนึ่งๆ

สัณฐาน ซน้ั ถาน น. ข้อตกลงโดยแลกเปลี่ยนประโยชนก์ นั ถ้า
สตั ว์ สดั ขอ้ ตกลงกนั นนั้ เปน็ หนงั สือกเ็ รียก หนงั สอื สัญญา.
ก. ทาความตกลง
สนั ซน้ั
สั่น ซน้ั น. เครอ่ื งหมายหรือเครื่องแสดงไวใ้ ห้เหน็ หรอื ให้ได้
สั้น ซ^ั น ยนิ เปน็ ตน้ แม้อยใู่ นระยะไกล เพอ่ื ให้รู้ลว่ งหน้าจะได้
สันดาน ซั้นดา๋ น ระวังอนั ตรายหรือกระทาตามทบ่ี อกหรือแนะไว้
เช่น สญั ญาณไฟจราจร
สันโดษ สนั โด๊ด
น. รปู ทรง, ลกั ษณะ
สันทัด ปา๊ นกล๋าง
สับสน ล็อง,ลอ็ งซ็อง น. สง่ิ มชี ีวติ ซง่ึ แตกตา่ งไปจากพรรณไม้ ส่วนมากมี
สบั ปะรด แอหนดั ,โหลกหนดั ความร้สู ึกและเคลื่อนไหวยา้ ยทไี่ ปไดเ้ อง
สปั ดน ย้าบโลน ความหมายที่ใชก้ นั เป็นสามญั หมายถงึ สัตว์ทีไ่ มใ่ ช่
สัปหงก สบั งอ็ ก คน เดรัจฉาน.
สปั เหรอ่ สับปะ๊ เร้อ (ในภาษาตากใบ ยังมีความหมายอยา่ งอ่ืน เชน่
ประโยคว่า “โหลกสดั แอไหร” เป็นคาถามท่ีอยาก
ทราบว่า ผลไมช้ นิดนัน้ ช่อื อะไร)

น. แนวทีส่ ูงขน้ึ ; ดง้ั ; สว่ นหลังแหง่ มดี หรือขวาน

ก. ไหวถี่ ๆ เช่น กลัวจนตวั สัน่ หนาวจนคางส่นั

ว. ไม่ยาว, ยอ่ , หว้ น.

น. พ้ืนเพของจิต จติ ท่ีได้รบั การอบรมมาเป็นเวลา
ช้านานหลายภพ หลายชาตจิ ะมีพน้ื ฐานโน้มเอยี ง
ไปในทางดีก็ได้ เสียก็ได้ ตามแตช่ นดิ ของการอบรม
พนื้ ฐานของจิต, การสบื เนื่องติดตอ่ อุปนิสัยทมี่ ีมา
แต่กาเนิด

น. ความยินดหี รอื พอใจเท่าที่ตนมอี ยหู่ รือเป็นอยู่
เช่น เขาถอื สันโดษ. ก. มักน้อย เชน่ เขาเป็นคน
สนั โดษ.

ว. (รูปร่าง) ปานกลาง, ไมใ่ หญ่, ไมเ่ ลก็ , ไมส่ งู ไม่ต่า

ก. ปะปนกนั ยงุ่ ไมเ่ ปน็ ระเบยี บ

น. ชื่อผลไม้ชนิดหนงึ่ ไม่มีลาต้น มีตาตามผล รส
เปร้ียวๆ หวานๆ

ว. โลน, เล่นอตุ รนิ อกเรอ่ื ง, หยาบคาย

ว. อาการทีห่ นา้ หงุบลงเพราะงว่ งนอน

น. ผทู้ ี่ทาหน้าท่ีเกี่ยวกบั การศพตง้ั แต่ทาพิธมี ัด
ตราสงั จนกระท่ังนาศพไปฝังหรือเผา

ห น้ า | ๒๔๙

ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
สพั ยอก ย้อก ก. หยอกเยา้ เชน่ ผ้ใู หญส่ พั ยอกเด็กวา่ เปน็ แม่
สายบัวแต่งตวั เก้อ. ว. ทพ่ี ูดหยอกเยา้ เช่น อย่า
สมั ผัส ต^อง,แต๊ะ โกรธเลย เขาพูดจาสัพยอกเท่านน้ั
สัมฤทธ์ิ ซือหมดิ ก. กระทบ, แตะต้อง
น. ธาตุประสมอย่างหนงึ่ ใช้ประสมดว้ ยโลหะตา่ งๆ
สัสดี สัสซอื ดี,สัสซะดี มเี หล็ก เรียกวา่ ทองสัมฤทธ์ิ
น. ผู้รวบรวมบัญชคี น, เจา้ หนา้ ที่บญั ชที หาร; การ
ส่า ซา้ รวมบัญชีคน
น. สิง่ ทีเ่ ป็นเชื้อทาใหป้ รากฏเป็นฟอง รา หรือเมด็
สาก ซา้ ก ผ่ืนเป็นตน้ แก่สิง่ อน่ื บางลักษณะ
ว. อาการทรี่ ะคายเพราะมลี ักษณะไมล่ ะเอยี ดอ่อน
สากกะเบือ ว้ากกอื เบือ หรือไม่นุ่มนวล เช่น ใบข่อยจับแล้วสากมอื , ขรขุ ระ
เพราะมพี ้ืนไมร่ าบเรียบ เช่น กระดานแผน่ นผี้ วิ สาก
ส่าง ซา้ ง เพราะยังไม่ได้ไสกบ
- สา่ งไข้ - ซา้ งค^าย น. สากไมส้ าหรับตาข้าวเบือหรือนา้ พริก, ใช้คกู่ ับ
- สา่ งเมา - ซา้ งเมา ครกกะเบือ
สาเก สาเก๋ ก. บรรเทา,ทเุ ลา

สาด ซา้ ด น. ช่อื ต้นไมช้ นดิ หน่งึ ใบใหญเ่ ป็นแฉกๆ ผลเป็น
สาธุ สาถุ อาหาร
สาบ ซา้ บ น. เสอื่ , บางทีใชเ้ ป็นคาซ้อนว่า เส่ือสาด
ว. ด,ี ถูกตอ้ ง, ถกู แล้ว, ชอบแล้ว, เห็นดว้ ยแล้ว
สาบาน สาบา๋ น,ซือบ็อด น. กลนิ่ เหมน็ อบั ๆ อยา่ งหนึง่ ; ผา้ ทาบทอี่ กเสื้อ
สาป ซา้ บ สาหรบั ตดิ ดมุ และเจาะรงั ดุม เรยี กว่าสาบเสอื้
สามเกลอ สามเกล๋อ น. คาปฏญิ ญา. ก. สบถ, ให้คาสัตย์
น. คาใหร้ า้ ย, คาแช่งให้เปน็ ไปตา่ งๆ, คาสบถ
สามงา่ ม สามหง่าม น. เครอื่ งกระทุ้งตอกเสาเข็ม เป็นท่อน เสากลม มี
สามตา สามตา๋ ท่ีถอื เป็นท่จี บั ยก ๓ ที่
น. อาวธุ ที่มีปลาย แยกเป็น ๓ แฉก
สามหาบ สามฮา้ บ น. ชอ่ื วิธีจับยามของหมอดู ใชน้ บั หลกั ทัง้ ๓ เวียน
ไป แลว้ ทายชว่ั ดี เรยี กว่า ยามสามตา
น. พธิ เี ก็บกระดูก เม่ือเผาศพแลว้ รุ่งขึน้ มีพธิ ีเก็บอัฐิ
เจ้าภาพนิมนต์พระ ๓ รูปรบั ไทยธรรม ในการจดั
ไทยธรรมนั้นจดั สารบั กบั ข้าวใสส่ าแหรก หาบไป
เดินรอบกองเถ้าทเ่ี ผาศพก่อนจงึ ถวายพระ พธิ นี ี้
เรยี กวา่ พิธีสามหาบ

ห น้ า | ๒๕๐

ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
สามเณร เณร น. ผู้ดารงเพศอย่างสมณะ ในพระพุทธศาสนา ผู้
บวชเปน็ สามเณรต้องมอี ายุ ๗ ขวบเป็นอย่างน้อย
สามสบิ กลบี สามสิบกล๊ีบ ถือศลี ๑๐ ข้อ
น. ชื่อเคร่ืองในววั คือ กระเพาะอาหารหยาบ ข้าง
สามัคคี สามั่คคี,พร่อมใจ๋กนั ในเป็นกลีบ
สามัญ ทาหมะด๋า น. ความพรอ้ มเพรียงกนั , ความปรองดองกนั
สามารถ สามหมาด ว. ปรกติ, ธรรมดา
สามี ผวั ว. เช่ียวชาญ, สันทดั , ทาอะไรไดส้ าเรจ็
สาย ปอื หยามแกไถ น. ชายทีเ่ ป็นคู่ครองของหญิง หมายถึง ผวั
สาย ม^ายทนั ,ซ่า
สายตะพาย เฉยี กมู้ก น. เวลาระหว่างเช้ากบั เท่ยี ง
สายบัว สายบวั น. ชา้ กว่ากาหนด
น. เชอื กทรี่ อ้ ยจมูกวัวควาย
สายยู สายหยู น. กา้ นแหง่ ดอกบัวนา้ (บวั สาย) ทเ่ี ปน็ เสน้ ยาว ใช้
เปน็ ผักได้.
สารท ซา้ ยเปรต๊ น. สายโซ่หรือเหล็กทาเปน็ ข้อๆ เพ่อื ล่ามบานประตู
ให้ตดิ กับที่ใส่กญุ แจ
สารพัด,สารพนั ทงั่ เพ น. ชอ่ื ฤดใู นระหวา่ งฤดฝู นกบั ฤดูหนาว คอื ฤดูใบไม้
สารภาพ สารผาบ รว่ ง; เทศกาลทาบญุ ปลายเดือน ๑๐
สารวตั ร สารวด่ั
สาลี่ รอ็ ดรุน ว. ในที่ทงั้ ปวง, ทกุ แหง่ , ท้ังหมด, ทุกอย่าง
ก. รับวา่ ทาผิด, ยอมรบั , บอกความจรงิ
สาลี่ สาหลี่ น. หัวหนา้ หน่วยสถานตี ารวจ
น. เคร่อื งบรรทุกของหนักมี ๒ ล้อ ใชค้ นลากหรือ
สาวก สาว็อก ผลกั ไป
สาหรา่ ย ซอื ร้าย น. ผลไม้ชนิดหนง่ึ มาจากเมืองจีน มรี สเปรี้ยว อม
สาหสั แจ็บหมาก หวาน กลิ่นหอม เน้อื กรอบ
สาเหตุ ตอ็ นเฮ้ด น. ผฟู้ ัง, ผูส้ ดับ, ผู้ฟงั คาสอน, ศษิ ย์
สาแหรก ซือแรก้ น. ผกั ชนิดหนงึ่ ต้นเปน็ เสน้ เลก็ ๆ ขนึ้ ในนา้
สาคัญ ซ้าคนั ว. รนุ แรงมาก, ร้ายแรงยิ่ง, ยงิ่ นัก

สาแดง ซา้ แดง๋ น. ต้นเหตุ, เหตุทาใหเ้ กิดถ้อยความขึน้
สาทับ ซ้าท่บั น. ชือ่ เครอ่ื งหาบของต่างๆ ทาดว้ ยหวาย
สานกั สาน่ัก,ซ้าหนัก น. เคร่ืองหมาย, เครอ่ื งจดจา. ก. คาดหมาย, คะเน.
ว. มชี ื่อเสยี งใหญโ่ ต, ควรกาหนดจดจา
ก. ออกท่า, แสดง, อวด, ทาใหป้ รากฏ.
ก. ซ้าเตมิ , ข่เู ข็ญ
น. ที่พกั , ท่ีอยู่, ท่ีอาศัย, ท่ีทาการ เช่น สานกั
งบประมาณ, ท่ีอบรม เชน่ สานกั วปิ ัสสนา

ห น้ า | ๒๕๑

ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
สาเนา ซ้าเหนา,ซ้าเนา น. ก. คัดลอก,ถ่าย
สาเนยี ง ซา้ เหนียง
สาปะหลัง มันม่าย น. เสยี ง,นา้ เสียง,ทานองเสียง
สาปั้น สาปั^น น. ช่อื พันธไุ์ ม้ต้นขนาดย่อม ใช้หัวทาแปง้
น. เรอื ต่อเสริมกราบชนิดหนงึ่ เดิมทาด้วยไม้
สารวจ สารว้ ด กระดาน ๓ แผ่นทา้ ยสูงกว่าหัวเรอื ใชแ้ จวหรือ
สารอก กอื ท่อนออ๊ ก พาย.
ก. ตรวจสอบ,ตรวจ
สารบั กอื ผอก ก. ขย้อนเอาสง่ิ ท่ีกลืนลงไปในกระเพาะแลว้ ออกมา
สาราก คือหยา้ ก ทางปาก
สาเร็จ สาแหรจ็ น. ภาชนะทใ่ี สก่ บั ข้าวคาวหวาน
สาเริง ซอื หนุก ก. พดู โฮกฮาก, พูดเสยี งแข็งคล้ายๆ ขู่
สาลัก คอื หมัก,ซอื หมัก,ซือ- ก. ไดผ้ ล, ประสบความสาเรจ็ , เสรจ็
มหลัก ก. รนื่ เรงิ ,ร่าเรงิ ,สาเรงิ สาราญ
สาลี ฟ^าย ก. อาการที่เกดิ เมื่ออาหารหรือนา้ เขา้ ไปทาง
หลอดลม
สาแลง ซือแหลง น. ช่ือไมต้ ้นขนาดเล็กชนดิ หน่ึง เมล็ดมีปุยขาวใช้
ทอผ้าได้; ช่อื เรยี กปยุ ของเมล็ดฝ้ายหรอื เมล็ดสาลี
สาออย ออ็ น(เสยี งสน้ั ) น. ของแสลงทที่ าใหโ้ รคกาเริบ, ใช้ในคาวา่ ผิด
สิ่ง ซง้ิ สาแลง
สิงโต ซิ้งโต๋ ก. พดู พรา่ ราพนั ให้เอ็นดู, ออดอ้อนเกินเหตุไป
น. ของต่างๆ, อยา่ ง, อัน
สินน้าใจ ซน่ิ นา่ มใจ๋ น. สตั วใ์ นนิยายจีน วา่ มีกาลังและดรุ ้ายมาก, สัตว์
สินบน ซน้ิ บ๋น พวกเสือ มีขนสร้อยคอ
น. เงินที่ใหเ้ ป็นรางวลั
สินสอด บอื่ หล่ายา(เพยี้ นมาจาก น. เงนิ ทีใ่ ห้แกผ่ ู้ทาธรุ ะเสรจ็ ตามสญั ญาท่ีบอก
ภาษามาลายู วา่ ล่วงหน้าไว้
สิน “บือลายอ) น. เงินท่ีใหแ้ กบ่ ิดามารดาหญิงทจี่ ะแต่งงานเปน็ คา่
สน้ิ สนี (เสยี งยาว) นา้ นมข้าวปอ้ น
สน้ิ ใจ ซ^ิ น
ซ^ิ นใจ๋ ก. ตดั , ฟันใหข้ าด
สน้ิ บุญ ก. หมด, จบ, ถงึ ท่ีสดุ
ซ^ิ นบุ๋น ก. ตาย (เหมอื น สิน้ ชนม์, ส้นิ ชพี , สิ้นชีวิต, สิ้นบญุ ,
สน้ิ ท่า สน้ิ ปราณ, สน้ิ ลม)
ซ^ิ นถ่า ก. ตาย (เหมือน สิ้นใจ, สน้ิ ชนม์, ส้นิ ชพี , สิน้ ชีวติ ,
ส้ินปราณ, สนิ้ ลม)
ว. หมดหนทางคิดอา่ น (เหมือน สิ้นแต้ม)

ห น้ า | ๒๕๒

ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
สิว
สว่ิ ซว้ิ น. เม็ดเลก็ ๆ ทข่ี ้นึ ตามหน้า
ส่ี
สีกา ซว้ิ น. ชื่อเครือ่ งมือชนดิ หน่ึงสาหรับเจาะ ปรุและสลัก

สขี า้ ง เซ้ น. จานวนนับระหวา่ ง ๓ กบั ๕
สีผึง้
สีเลยี ด สกี า๋ น. คาภิกษุเรียกสตรี, เปน็ คากร่อนจากคาเต็มวา่

สืบ อบุ าสกิ า, ค่กู บั ประสก ซ่งึ กร่อนจากคาวา่ อุบาสก,
สอ่ื
- พอ่ สื่อ ผูห้ ญิงท่ีไปทาบญุ ท่วี ัด
- แม่สอ่ื
สุกร สีค^าง น. ขา้ งทง้ั ๒ ของรา่ งกาย คอื ถัดรกั แรล้ งมาถงึ สะเอว
สุทธิ
คี^พึง^ น. ข้ผี งึ้ ท่ีใชส้ ปี าก, ไขชนิดหนึ่ง
สุนัข
สุพรรณบรุ ี ฆฮแ่ื ม น. ชอื่ ต้นไม้ชนิดหนึ่ง ยางและเปลอื กมีรสฝาดขม
สภุ าพ
สุม (คานี้ ไม่มีตวั อักษรไทย จงึ สาหรบั ใชก้ ินกบั หมาก.
- สุมไฟ ใช้ ฆฮ กล้ากัน ตอ้ งอา่ นกลา้
สมุ
สุ่ม กนั เรว็ ๆจึงจะใกล้เคียงท่สี ุด)
สุ่ม
เซิ้บ ก. คน้ หา, แสวงหา; ตอ่ เน่ือง, ก้าวไปข้างหน้า
สุรา
สรุ ิยคราส เซ้อ ก. ทาให้ติดต่อถึงกนั , ชกั นาให้รจู้ ักกัน

สสุ าน - ผอ่ เซ้อ

- แหม่เซ้อ

หมู น. หมู

สุดถิ ว. สะอาด, บรสิ ุทธ์ิ; ทรี่ ับรองฐานะ เชน่ ใบสทุ ธิ;

แท้ เช่น กาไรสทุ ธิ คอื ผลกาไรทห่ี กั ค่าใช้จ่ายแลว้

หมา น. หมา

ซพุ ันบหู รี น. ชื่อจังหวัดหนง่ึ ในประเทศไทยอย่ทู างภาคกลาง

ซผุ าบ,เหรยี บรอ่ ย ว. เรียบร้อย, ออ่ นโยน, ประพฤติดี, ละมนุ ละมอ่ ม

กอ๊ ก. เอาสง่ิ ใดสงิ่ หนงึ่ วางทบั ลงบนกองไฟ เพื่อใหไ้ ฟ

- กอ๊ ไฟ ติดกร่นุ อยเู่ สมอ

ซมุ้ ก. กอง, โพก; พอก, สะสม; ใส่; ปกคลุม

กรอ๊ ม,กือกร๊อม น. เครือ่ งครอบไก่

ซมุ้ น. เครือ่ งมือสาหรับครอบปลา สานขดั ดว้ ยไม้ไผ่

เปน็ ตาๆ รูปกลม สว่ นล่างปากกวา้ ง ข้างบนมชี ่อง

ให้มือล้วงลงไปจบั ปลาได้

ล^าว น. เหลา้ , นา้ เมา

ตอื หวนั เป๋นสูน น. ปรากฏการณ์ที่เกิดข้ึนเม่ือดวงอาทิตย์ ดวง

จนั ทร์ และโลก โคจรมาอยู่ในแนวเดยี วกัน ดวง

จนั ทร์จึงบังแสงอาทิตยท์ ี่ส่องมายังโลก เปน็ เหตุให้

เห็นดวงอาทิตย์มืดเป็นบางส่วนหรือทั้งหมด

ปา๊ ช่า,ปา๊ เปร๊ว,เปร๊ว น. ท่ีฝงั ศพ, ป่าชา้ (ในภาษาตากใบ คาว่า “เปร๊ว”

บางโอกาสเป็นคาสะแลงหมายถึง ช่างเถอะ เช่น

“เปรว๊ มัน้ เตอ๊ ะ” แปลวา่ ช่างมนั เถอะ)

ห น้ า | ๒๕๓

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
สุหนัด มาโซะยา่ วี(ทับศัพท์
มาลาย)ู น. แนวทาง, วถิ ีทาง, แนวทางท่ีพระนบีมะหะหมัด
สุเหรา่ ซอื เหรา,ซเู หรา ทรงวางไวห้ รอื ทรงปฏิบตั เิ ป็นแบบอย่างไว้
น. โรงประชมุ สวดตามศาสนาอิสลาม เป็นโรงท่ชี าว
สู(สรรพบรุ ษุ ที่๒) ซ้,ู แก๊,โตะ๊ เอง๋ อิสลามประชุมสวดในวันศุกร์ (วันพระ) และเป็นที่
สรู่ ู้ ชัง่ กัง ศึกษาคัมภรี ์โกหรา่ นดว้ ย, คาว่า สเุ หรา่ หมายถึง
สู้ โซ^ โรงสวดประจาแขวง ประจาบ้าน, ถา้ เป็นโรงสวด
สดู ซดู้ (โบสถ์) ชน้ั ใหญ่ประจาย่านกลาง หรือเมอื งใหญ่
สูตร ซดู้ เรยี กวา่ มัสยิด

สูบ ซบู้ ส. ท่าน, เอ็ง, เจา้ เชน่ สูเจา้ (สรรพบรุ ุษท่ี ๒)
ก. รว่ มรู้, อวดรู้
สูบ ดดู๊
ก. ตอ่ สู้,สู้รบ,รบ,รบรา,รบพุ่ง
เสก เซ้ก
เสดจ็ ซือแดด็ ก. ดม, หายใจเข้าไปโดยแรง

เส้น แซ็น น. เสน้ , สาย, เชอื ก; ส่ิงทร่ี ้อยกรองข้ึนไวอ้ ย่างย่อ,
หลกั , กฎสาหรับจดจา เชน่ สตู รเลข, คาอธิบาย;
เสน่ ห์ ซอื เน้ เรียกพระธรรมในพระสตุ ตันตปฎิ กว่า พระสตู ร
เสนา เซห้ นา
น. เคร่ืองมือชนดิ หนง่ึ สาหรบั ดดู และเป่าลม หรือ
เสนาะ ซือเนาะ น้า
เสนยี ด ซอื เนี้ยด
ก. ดดู , ถอน, ชัก, เปา่ หรอื พ่นเข้าไป, สดู เขา้ ไป, ดดู
เสบยี ง ซือเบยี ง เข้าไป, อาการดดู บุหร่ี
เสมด็ ซอื แหมด็
ก. เป่า, ร่ายมนตรเ์ พอ่ื ให้ศกั ด์ิสทิ ธ์ิ
เสมหะ,เสลด เสมฮะ,ซือเล้ด,กือลีด้
เสมอ ฉว่ั ตวั ,และยา,ซือเหมอ ก. ไป (ใชก้ บั เจ้านายตัง้ แต่พระองค์เจ้าขึน้ ไป). น.
- เขาไปเสมอ - เคา้ ไป๋ฉ่วั ตัว เจ้านาย เชน่ เสดจ็ ในกรม
- ทาอยา่ งนัน้ เสมอ - ทาพนั หนน่ั และยา น. สาย, แถว, ทาง; ชอ่ื มาตราวดั ๒๐ วา เปน็
๑ เส้น

น. ลักษณะท่ชี วนให้รกั , เคร่ืองท่ที าให้คนอื่นรัก

น. กองทหาร, กองทัพ, หมู่พลทหาร, ก. วัดนา,
ตรวจสอบท่ีนา

ว. นา่ ฟัง, ไพเราะ; วังเวงใจ

น. ชอ่ื ตน้ ไมช้ นิดหนง่ึ ใชท้ ายาได้; เรยี กหวีท่ีมีซี่
ละเอยี ดว่า หวีเสนยี ด. ว. อปั มงคล, ไม่ดี, ช่ัว

น. อาหารท่จี ะนาไปกนิ ระหวา่ งเดนิ ทาง
น. ชอื่ ต้นไม้ชนิดหนงึ่ ใชล้ าต้นที่ผุคลุกกับน้ามนั ยาง
ทาไต้ เรยี กวา่ ไต้เสม็ด

น. เสมหะ, เมือกขน้ ทอี่ อกจากลาคอ

ก. เขา้ ดว้ ย เชน่ เสมอฝา่ ยโนน้ ฝา่ ยนี.้ ว. เทา่ กัน,
ปานกัน, เหมอื นกัน; เรียบราบ, ไมล่ ่มุ ๆ ดอนๆ; รา่
ไป, เปน็ นติ ย์

ห น้ า | ๒๕๔

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
เสมียน ซอื เหมียน น. คนสาหรับเขียนหนังสือ
เสร็จ แลว่ ,แสด็ ก. แลว้ , จบ
- เสรจ็ แลว้ หรอื ยัง - แล่ว-แลว่ หมี
- เป็นอนั เสร็จกนั - แส็ดแล่วและ่ น. ยาน, คานหาม
เสลยี่ ง คนั หาม ก. กิน, เสพ; ครอง เช่น เสวยราชย์
เสวย ซอื เหวย น. ของเปน็ วงกลมสาหรับรองกน้ หม้อ; ไม้ท่ีสาน
เสวียน หรอ่ื กัน คล้ายเส่ือแล้วยาด้วยมูลกระบือล้อมยุ้งข้าว
น. ไม้เทา้ , ไมย้ าวสาหรบั ค้าเพนียดนกเขาขนึ้ วาง
เส้า ซ^าว บนต้นไม้, ไม้หลักท่ีปักอย่างก้อนเส้าหรือสามเส้า
- สามเสา้ - สามซ^าว (ในภาษาตากใบ คาว่า “ซ^าว” มลี กั ษณะการใช้
อีกอยา่ ง หน่ึง คือ หินกลมขนาดเทา่ กนั ๓ ก้อน
เสาะ เซ๊าะ วางเปน็ ๓ มมุ ให้ปลายเข้าหากนั เล็กน้อย สาหรบั
เสยี ขวง เสียคว้ ง วางหม้อข้าว หม้อแกง ในการปรงุ อาหาร เรยี กวา่
เสยี ใจ เสยี ใจ๋ “กอ็ นซ^าว”)
เสียชอ่ื เสียเชอ่ ว. ไม่เข้มแข็ง เชน่ ใจเสาะ
เสยี ดาย ซอื ดา๋ ย ก. เสียผี, ใหผ้ ีกนิ เปล่าเสยี กอ่ นเพอื่ ให้หมดเคราะห.์
เสียทา่ เสยี ถ่า ก. ไมส่ บายใจ
เสียเปรียบ เสยี เปร๊ยบ ก. ทาให้ชอื่ ไมด่ ี, ทาใหค้ นอน่ื ไมน่ บั ถือตน
เสียรู้ เสยี โร่ ก. เป็นหว่ งถงึ , อาลัยถึง
เสียสละ เสียซอื ละ ก. พลาดท่า
เสี่ยง เซ้ยี ง,เสก ก. แพ้เปรยี บ
เสี่ยง เซย้ี ง ก. แพ้รู้
- เสย่ี งตาย - เซ้ยี งด๋อย ก. สละ,ละวาง,ละทง้ิ ,ปลอ่ ยวาง,บรจิ าค
เสยี ด แสก น. ซกี , สว่ นย่อย
เสียดทอ้ ง เซย้ี ดพงุ ,เซย้ี บพงุ ก. เสยี่ งอย่างไม่เห็นแกช่ วี ติ
เสี้ยน เซ^ี ยน
ก. แทรกแซง
เสยี บ เซีย้ บ ก. ขดั , ยอก, จกุ เชน่ เสยี ดทอ้ ง
เสียม จ็อบเสอ่ น. สะเกด็ ไม้ท่ีเปน็ ชน้ิ แหลม, เนอื้ ไม้ทเ่ี ปน็ เส้นแข็ง
เสี้ยม เซ^ี ยม เช่น เสีย้ นตาล
- เสย้ี มสอน - เซ^ี ยมสอน ก. แทง, เหนบ็ ; แซง
เสย้ี ม เสี^ยม น. เคร่อื งขดุ ดนิ ทาดว้ ยเหล็ก รปู แบนคมุ่
ก. ฝึกให้มีความรใู้ นทางอบุ าย, สอนใหร้ ูเ้ ลห่ ก์ ล,
แนะนาใหเ้ กลียดชังกัน
ก. ทาให้แหลม

ห น้ า | ๒๕๕

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
เส้ียว เซ^ี ยว น. สว่ น ๑ ใน ๔, ส่วนย่อย
เสอ่ื น. เคร่ืองสานชนิดหน่งึ ใช้ปนู ง่ั ปนู อน
- สานดว้ ยกก ซา้ ด
กระจูด - ซา้ ดกือจู๊ด
- สานด้วยใบเตย
เสื้อ - ซา้ ดเต๋ย น. เครือ่ งสวมกายทาด้วยผา้ เรยี กช่อื ต่างๆ กัน
เซ^ื อ เชน่ เส้อื กัก๊ เสอื้ กระบอก
เสอ้ื นอก น. เสื้อคลุม
เซ^ื อโก๊ะ(โก๊ะ ทบั ศัพท์
เสือก มลาย)ู ก. ไสไป, ถูไป
เสือก ซอื หรง,เซอื้ ก ก. แส่; ทะลง่ึ
เสอ่ื ม ลาม ก. เสียไป, สิน้ ไป, คอ่ ยหมดไป, นอ้ ยไป, หยอ่ นลง,
เซ้ือม โทรมลง, ไม่เจรญิ , ถอยความขลัง
แสก น. ชอื่ นกชนิดหนงึ่ ในจาพวกนกเคา้ แมวเทยี่ วหากิน
แซ้ก,นอ็ กแซ้ก กลางคืน
แสก น. แนวทอ่ี ยูร่ ะหว่างกลาง เช่น แสกผม
แสด แชก้ ,แซก้ ว. สแี ดงปนเหลอื ง
แสดง แซด้ ก. ชแี้ จง, อธิบาย, บอกข้อความใหร้ ู้, ทาใหป้ รากฏ
แสดง ซอื เดง๋ ,ซ้าแด๋ง น. เล่น, สาแดง, ทาตามบทบาท
แสตมป์ แล็น น. ดวงตราทป่ี ดิ เปน็ คา่ ภาษี, ตัวตราไปรษณยี ์,
ซอื แต^ม ไปรษณยี ากร
แสบ ก. อาการเจ็บอยา่ งบาดแผลที่ถูกน้าเกลอื ราด, และ
แซ้บ หมายถงึ ผูท้ ี่สร้างความเดือดร้อนให้ผู้อ่ืนเสมอๆ
แสม น. ตน้ ไม้ชนดิ หนงึ่ ใช้ทาฟืน
แสรง้ ซือแหม ก. แกล้ง, เสกสรรค์, จงใจทาให้ผดิ ความจรงิ
แสลง แกล^ง ว. รา้ ย, ไม่ถกู กบั โรค, เปน็ พษิ , ให้โทษ เช่น แสลง
ซอื แหลง ตา = ให้โทษแก่ตา
โสโครก ว. สกปรก, เปือ้ นเปรอะ
โสโครก(หินใตน้ ้า) ส็อกโขรก น. เรียกหนิ ใตน้ ้าวา่ หนิ โสโครก ซึ่งเป็นอันตรายแก่
ซา การเดนิ เรอื .
โสด ว. ทเี ดยี ว; เด่ียว, ไม่มีคู่, ไม่อยู่ในบงั คับใคร, ยงั ไมม่ ี
โซด้ ,หาม^ายโข่ สามหี รอื ภรรยา
โสดา น. ผ้ฟู งั ; กระแสความ; กระแสนา้ ; กระแสธรรม
โสเภณี โซด้ ๋า น. หญงิ ค้าประเวณี
โส่รง แหม่โอเต็น,แหม่กือด๊อก น. ผ้านงุ่ เป็นถุงมลี วดลายตา่ งๆ
- ผ้าโสร่ง ซอื หรง
ไส - พ^าซอื หรง ก. เสือกไป, สง่ ไป, รุนไป.
รนุ

ห น้ า | ๒๕๖

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ไส สกี ็อบ
ไส้ ซ^าย ไสกบ

ไส้กรอก ซ^ายกรอ๊ ก น. ส่วนขา้ งในของร่างกายซ่ึงเปน็ ทางเดนิ อาหาร;
ของท่ใี สข่ า้ งในหรอื อยขู่ ้างใน เช่น ไส้ตะเกยี ง ไส้
ไส้ไก่ ซ^ายกา๊ ย ไม้ ไสเ้ ทยี น

ไสเ้ ดือน ซือเดือน น. ไสห้ มเู อาลา้ งใหส้ ะอาดแล้วเอาเคร่ืองปรงุ ยัด
ไสเ้ ลือ่ น ซ^ายเหลี่ยน ข้างใน เรียก ไส้กรอก
ไสศ้ ึก ซ^ายศึก น. ช่ือขนมชนดิ หน่งึ เปน็ เสน้ ขดไปมา; ยางเส้น
เลก็ ๆ ทตี่ ิดอยู่กับหัวสูบลมยางในรถจกั รยาน
ไสยาสน์ ผระป๊ันทม,ผระนอม
น. สัตวช์ นิดหนง่ึ อยูใ่ ตด้ ิน ตัวยาวเป็นเสน้ สีแดง

น. ชื่อโรคชนดิ หน่ึงท่ลี าไส้ลงมาตงุ ท่ีอัณฑะ

น. ขา้ ศกึ ซ่ึงเข้าแอบแฝงอยู่ในสานกั ตนเพื่อสบื
เหตกุ ารณใ์ ห้แกป่ รปักษ์

น. ทน่ี อน, ที่นัง่ , ไทยมักใช้ว่า ทนี่ อน หรือว่า นอน
ก็ได้ เชน่ พระไสยาสน์ = พระนอน

ห น้ า | ๒๕๗

ห ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ภำษำกลำง หอ็ ก
น. จานวนและตัวเลขระหวา่ ง ๕ กบั ๗.
หก ง้อก (คาว่า “ห็อก” นอกจากหมายถึงจานวนแล้ว ใน
งอม ภาษาตากใบ หมายถึง โกหก เชน่ “ยาฆอ็ กเหลย”
หงอก เส่ือง แปลวา่ อย่าโกหกเลย)
หงอ่ ม ย้าบ
หงอย ว. ขาว (ใช้สาหรบั ขนหรอื ผมคน)
หงุดหงิด ญา
ญาปา๊ กขอก ว. แก่มาก ในคาวา่ แก่หงอ่ ม
หญา้ หญิง
หญา้ ปากคอก ห็อด ว. ซึมเซา, ไม่ชุ่มช่ืน, ไม่กระปร้กี ระเปร่า,
หญงิ น้วก ไม่รา่ เริง
หด น้วง
หนวก ว. มีอารมณ์เสยี อยู่เสมอ ๆ เช่น เขาเปน็ คน
หนว่ ง นว้ ด หงดุ หงดิ งา่ ย, มอี ารมณเ์ สยี เพราะไม่ได้ดังใจหรอื ไม่
เปน็ ไปตามกาหนด
หนวด นว้ ย
น. พืชท่ีเกดิ ตามพืน้ ดินพวกหน่ึง ใบเป็นเส้นตรงๆ
หนว่ ย น้อ มชี อ่ื ตา่ งๆ กัน
น้อก
หน่อ อ๊ดี นึ้ง ว. สะดวก ง่าย ไม่มีอะไรย่งุ ยาก เชน่ นเ่ี ป็นเร่ือง
หนอก หญา้ ปากคอก.
หน่อย
น. สตร,ี เพศของคนทต่ี รงกันข้ามกับเพศชาย

ก. ส้ันเขา้ ,ยน่ เขา้ , เช่น เส้ือหด,นอ้ ยลง เชน่ ทนุ
หายกาไรหด

ว. อาการท่หี ูขาดสมรรถภาพในการได้ยินเสียง

ก. ดึงไว้แต่นอ้ ย ๆ, เหน่ียวไว้, ทาให้ชา้ , เช่น หนว่ ง
เร่ืองไว้ หน่วงเวลาไวห้ น่วงตวั ไว้. อาการทรี่ ้สู ึกปวด
ถ่วงทบ่ี รเิ วณท้องในเวลามีประจาเดือนหรือเป็นบิด

น. ขนท่ขี นึ้ เหนือริมฝีปากบนของคน, สิ่งทมี่ ี
ลักษณะเป็นเสน้ ยาว ๆ ขึ้นตามบรเิ วณปากของสตั ว์
บางชนดิ เชน่ หนวดกุ้ง หนวดปลาหมึก
หนวดแมว

น. ลูก, ผล, ใบ; เรียกเลขที่มีตาแหน่งเดยี ว คอื
ตงั้ แต่ ๑ ถึง ๙ วา่ จานวนหน่วย; จานวนหรอื หมทู่ ี่
นบั เป็นหน่ึง เชน่ หนว่ ยอนุสภากาชาด

น. พชื ทีง่ อกจากกอหรอื เหงา้ ของตน้ ใหญ่

น. เนอื้ ใต้ทอ้ งน้อย, กลา้ มเน้ือทีต่ น้ คอโค

ว. นิดหนงึ่ , น้อยหน่ึง, ไม่มาก, เชน่ ขอหน่อย เดิน
อีกหน่อยก็ถึง; ประเดียว, ไมช่ ้า, ไมน่ าน, เช่น รอ
หนอ่ ย กินเหล้ามาก ๆ อีกหน่อยกต็ าย

ห น้ า | ๒๕๘

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
หน้า น^า
น. สว่ นของศีรษะซ่ึงประกอบด้วยหนา้ ผาก ตา
หน้ากระฉีก ด้งหรงิ จมูก และปาก; ซกี ของกายท่ีตรงขา้ มกบั หลงั ,
ด้านทีต่ รงข้ามกบั หลัง; เคร่อื งปรุงที่ปะปนขนม
หน้าตา น^าตา๋ บางอยา่ ง เช่น หน้าก้งุ หน้าสงั ขยา
หน้าต่าง น^าตา๊ ง (ในภาษาตากใบ ถา้ ประกอบหลังคาอ่ืน จะออก
เสยี งเปลี่ยนไป เชน่ ล้างหนา้ ก็จะว่า “ลา่ งหน่า” ,
หนา้ ที่ น^าเถ่ ลอยหน้า กจ็ ะวา่ “ลอยหน่า”)
หนา้ บาน น^าบา๋ น
หน้าบูด น^าบ๊ดู น. ของหวานทาดว้ ยมะพร้าวทนึ ทึกขูด กวนกบั น้า
หน้าผาก น^าพา้ ก ตาลปกึ ใหเ้ ข้ากนั จนเหนยี ว อบด้วยควันเทยี นอบให้
หน้ามา้ น^ามา่ หอม ใช้เปน็ ไสห้ รือหนา้ ขนม เช่น ขนมใส่ไสม้ ีไส้
เป็นหนา้ กระฉีกข้าวเหนยี วหน้ากระฉีก
หน้ามขุ น^ามุ่ก
หน้าไม้ น^าม่าย น. เคา้ หน้า; เกียรติ
หนา้ วัว น^างวั
หน้าแว่น แป^น น. ช่องฝาบ้านหรอื เรือน ทีเ่ ปิดปดิ ได้ สาหรบั รบั
แสงสว่างหรือให้อากาศถ่ายเทได้ แต่มิใชท่ าง
หนาด น้าด สาหรับเขา้ ออก
หน่าย เบื๊อ
หนี แหลน่ น. กิจท่คี วรทา, กิจทจี่ ะต้องทา

ว. ทาหนา้ แสดงอาการดีใจ เชน่ เขาหนา้ บาน
เพราะสอบได้ท่ี ๑

ว. มีสหี น้าแสดงอาการเบ่ือหน่ายหรอื ไม่พอใจ เชน่
เขาทาหนา้ บูดเพราะเจอเร่ืองที่ไมส่ บอารมณ์

น. ส่วนเบื้องบนของหน้าอยูเ่ หนอื คิ้วขึน้ ไป

น. ผู้ทีท่ าเลห่ เ์ หลี่ยมเป็นเหมอื นคนซื้อหรือคนเลน่
การพนนั เพ่อื เป็นส่ือจูงใจให้คนหลงซอื้ หรือหลง
เลน่ การพนันด้วย

น. ส่วนของเรือนหรอื สถานท่ีท่ยี ื่นเด่นออกมา

น. เครื่องยงิ ชนิดหน่ึง มีคนั และราง ยิงด้วยลกู หนา้
ไม้

น. วา่ นชนดิ หน่ึง ใบคล้ายหน้าววั มดี อกสีงาม

น. เครอื่ งโรยขนมจนี เป็นแผ่นกลม ทาด้วย
ทองเหลืองหรือทองแดง ทีเ่ จาะรูทวั่ แผ่น เย็บตดิ ไว้
ตรงกลางผ้าสี่เหลี่ยมซึง่ เจาะรูให้พอเหมาะกับแผน่
ทองเหลืองหรือทองแดงนั้น, แวน่ กเ็ รยี ก

น. ต้นไมช้ นิดหนึง่ ใบใหญเ่ ป็นขน มีกลิ่นฉนุ ใชท้ า
ยา ถือกนั ว่าผีกลวั ใบหนาด

ก. เบื่อ, จดื จาง, คลายจากความผูกพนั , คลายจาก
ความรัก

ก. ไปเสียให้พน้ , หลีกไปให้พ้น

ห น้ า | ๒๕๙

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
หน้ี เน^ น. เงนิ ท่ีกยู้ ืมมาจากผูอ้ ืน่ ; บุญคณุ ทผี่ ู้อน่ื ได้ทาแก่
ตน ซ่งึ จะต้องตอบแทน, สิง่ ตดิ ค้าง ยงั ไมช่ าระ
หนีบ นบี้ ก. คีบหรอื บบี ให้แรงให้แนน่ ด้วยของทเ่ี ป็นงา่ ม เช่น
ง่ามน้ิวมอื หรือตะไกร
หนึ่ง น้ึง น. หนว่ ย, จานวนเดยี ว
หนุน หนูน ก. รองไว้, รองให้สงู ขน้ึ ; ค้าจนุ , เอาใจชว่ ย
หนุ่ม นุ้ม น. ชายทีม่ อี ายพุ ้นวัยเด็ก นบั ตามความนยิ มต้ังแต่
๑๕-๓๐ ปี. ว. เรียกชายที่ยังดไู ม่แกต่ ามวัย เชน่ ดู
หนู น^ุ ย ยงั หนุ่มอยู่
- เดก็ ชาย - แอนุ^ย ส. คาทีเ่ ด็กหญิงหรือเด็กชายใช้เรียกแทนตวั เอง
- เด็กหญงิ - กือนุ^ย
ห่ม ซือง้ม ก. ขยม่ เช่น เด็กห่มก่ิงพุทรา
ห่ม ฮม้ ก. ใช้ผา้ คลมุ หรือพันส่ิงใดสง่ิ หนึง่ ทงั้ หมดหรือเพยี ง
- หม่ ผา้ - ฮ้มพา บางสว่ น เช่น หม่ ผ้า หม่ สไบ เอาผ้าไปห่มต้นโพธ์ิ
หมก หม็อก ก. กลบ, ซุกไว้ใต้, ฝัง
หมด หมอ็ ด ก. สิ้น, จบ, ไม่มี
หม่น มน้ ,มุ้น ว. มลี กั ษณะมัว ๆ หรือคลา้ ๆ (ใชแ้ กส่ )ี เชน่ สีฟา้
หม่น สเี ขียวหม่น.
หมวก มว้ ก น. เคร่ืองสวมศรี ษะมีรูปตา่ ง ๆ เพ่อื เปน็
เครื่องประดบั หรือกนั แดดกันฝน
หมอ่ มอ(เสียงยาว) น. เรียกลกู วัวหรอื ควายเลก็ ๆ วา่ ลูกหมอ่
(เรียกลกู ควาย “แหวะ้ ๆ, แหง้ะๆ”)
หมอ้ ม^อ น. ภาชนะประเภทหนึง่ มีรูปทรงต่าง ๆ สาหรับใส่
- หม้อแกง - ม^อแกง๋ ของหรือใช้งานบางอย่าง เชน่ หมอ้ แกง
หม้อขา้ ว ม^อค^าว น. หม้อสาหรบั หุงข้าว ก้นเป็นกระพุ้งเหมือนกะโล่
มีคอคอด มีฝาปิด รูปคล้ายฉ่งิ ควา่ มีปุ่มเม็ดข้างบน
หมอ้ ดนิ ม^อดิน เรียกว่า ฝาละมี
หม้อน้า ม^อน่าม น. ภาชนะประเภทหน่งึ ทาด้วยดินเผา
น. หม้อโลหะขนาดใหญ่ ใชต้ ้มนา้ ทาให้เกิดไอนา้
หมอก มอ้ ก เดอื ดท่ีมีแรงดนั สงู เพือ่ หมนุ เครื่องจักร; อปุ กรณ์
ของเครอื่ งยนต์บางชนิด สาหรบั บรรจนุ า้ เพ่ือ
หมอบ ม้อบ ระบายความร้อนของเคร่ืองยนต์
น. ละอองนา้ ขนาดเล็กมากที่มองเหน็ ไดด้ ้วยตาเปลา่
เกดิ จากการกลน่ั ตัวของไอน้า ลอยอย่ใู นอากาศ.
ก. กริ ิยาทคี่ ้เู ข่าลงและยอบตัวให้ทอ่ นแขนสว่ นล่าง
ราบอยู่กบั พนื้

ห น้ า | ๒๖๐

ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
หมอ่ ม มอ้ ม น. คาท่ีใช้นาหนา้ ชอื่ หญงิ สามัญทเี่ ปน็ ภรรยาของ
เจา้ ฟ้า พระองคเ์ จ้า และหม่อมเจ้า, ยศของหมอ่ ม
หมกั แฉ่ ราชวงศท์ เ่ี ล่ือนขึน้ เป็นหมอ่ มราชนกิ ลุ
หมดั เหาหมา ก. แชไ่ ว้, เก็บท้ิงไว้
หมนั่ มน้ั ,จดั น. แมลงชนิดหนงึ่ ตวั เล็กๆ กระโดดไกล ชอบอยู่
- ขยันเรยี น - มน้ั เรยี น ตามตัวสัตวเ์ ช่นสนุ ขั และแมว
หมน้ั ม^ั น ก. ขยนั , ทาหรือประพฤติบ่อย ๆ อย่างเปน็
- แหวนหมั้น - แหวนมั^น ปรกติสมา่ เสมอ, เช่น หมน่ั ทาการบ้าน หม่ันมาหา
- คูห่ ม้ัน - โขม่ ั^น,โตะ๊ หนัง ก. มอบสิ่งของให้ฝา่ ยหญิงเป็นการผกู มดั วา่ จะ
- ทองหมัน้ - ทองหมน่ั แต่งงานดว้ ย ของทม่ี อบนน้ั เรียก ของหม้นั มี
หมาก ม้าก แหวนหม้นั ทองหมัน้ เปน็ ต้น
หมากเก็บ โหลกแกบ็
หมากขุม โหลกหรา่ ย น. ช่ือตน้ ไม้ชนดิ หนง่ึ มีผลฝาด ใช้เค้ยี วกินกับพลู;
เคร่ืองเค้ยี วทีป่ ระสมกนั มี หมากพลู ปนู ยา
หมากผู้ ม้ากโพ น. การเลน่ ของเด็ก เล่นดว้ ยเมด็ กรวด หรือลกู ไม้
หมากเมีย มา้ กเมีย โยนแล้วใชม้ อื เก็บขึ้น
หมากรุก ม้ากรุ่ก การละเล่นชนิดหนึ่งของภาคใต้ รางหมากขุม เป็น
รูปเรือทาจากไม้ ยาวประมาณ ๑๓๐ เซนติเมตร
หมาด ม้าด,มา้ ดๆ กว้างประมาณ ๒๐ เซนติเมตร มีหลุมเรยี งเปน็ ๒
หมานุ้ย หมาหมุย่ แถว หลมุ กว้างประมาณ ๗ เซนตเิ มตร ลึก
ประมาณ ๔ เซนตเิ มตร มีด้านละ ๗ หลมุ เปน็
การละเล่นพื้นบ้านของคนในสมยั ก่อน การเลน่
หมากขุมจะเล่นในยามว่างจากการทางาน เล่นได้
ทงั้ เดก็ และผใู้ หญ่ เปน็ การพักผอ่ นหยอ่ นใจ จึงเลน่
ไดท้ ั้งวัน มีลกั ษณะรูปรา่ งคล้ายเรอื มีหลมุ ฝ่ายละ
๗
น. ตน้ ไมช้ นดิ หนงึ่ ใชท้ ายา, พันธุใ์ บแดง เรียก
หมากผู้, พนั ธุ์ใบกว้าง เรียก หมากเมยี
น. ตน้ ไมช้ นดิ หนง่ึ ใช้ทายา, พันธุ์ใบแดง เรยี ก
หมากผู้, พนั ธุใ์ บกว้าง เรยี ก หมากเมยี
น. การเลน่ ชนิดหนง่ึ ใช้ตัวหมากซง่ึ มีรปู และชอื่
ตา่ งกนั ได้แก่ ขนุ เรือ ม้า โคน เมด็ และเบยี้ เดิน
บนกระดานสเี่ หล่ยี มจตั ุรสั แบง่ เป็น ๖๔ ตาเท่า ๆ
กนั เรียกวา่ กระดานหมากรุก
ว. แห้งไม่สนิท, เกอื บแห้ง, เชน่ ผา้ นยี้ งั หมาดอยู่
น. ไม้เถาชนดิ ใหญ่ ฝักแบนใหญ่ ชนิด เลก็ ฝกั กลม
ทัง้ ๒ ชนิดฝักเปน็ ขนคนั มาก.

ห น้ า | ๒๖๑

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
หมา้ ย ม^าย ว. คู่ครองของผู้ชายหรือผู้หญิง ตายหรือแยกทาง
- พ่อหม้าย - ผอ่ ม^าย กนั
- แมห่ มา้ ย - แหมม่ ^าย
หมารา่ หมาหร่า,แมงก๊อด น. ชอื่ ต่อหลายชนดิ ใชด้ ินเหนยี วทารังขนาดกาป้นั
หรอื เล็กกว่าตดิ ตามฝา้ คาน เสาบา้ น หรอื บริเวณที่
หม่ิน ม้นิ รม่ อ่ืน ๆ ในรังมหี นอนหรือเหยือ่ ทถ่ี ูกต่อยใหส้ ลบ
- หมิ่นประมาท - ม้ินปราม้าด เพ่อื เปน็ อาหารของลูกอ่อน
ก. แสดงกิรยิ าทา่ ทาง พูดจา หรือเขยี นเป็นลาย
หม่ี มี ลักษณ์อกั ษร เปน็ เชงิ ดูถกู วา่ มีฐานะต่าตอ้ ยหรือไม่
ดจี ริงไมเ่ ก่งจริง
หมน่ื มื้น น. เรียกแป้งขา้ วเจ้าที่โรยเปน็ เสน้ ลงในน้าเดอื ดพอสุก
หมนุ มนุ้ แลว้ นามาตากแหง้ วา่ เสน้ หม่ี, ช่อื อาหารประเภทหนงึ่
หมสู ัง บ่ือลงั ท่ีทาด้วยเสน้ หมี่ เช่น หม่กี รอบ หมีก่ ะท.ิ
หมู่ โม้ น. ชอ่ื ตาแหนง่ บรรดาศักดริ์ องขุนลงมา.
หยก หย็อก ก. เวียน, หนั ไปโดยรอบ
น. ชะมดชนดิ หน่งึ มที างปักษ์ใต้
หยง่ โยง้ น. กลมุ่ , พวก, หมวด
น. หนิ มีราคาอย่างดีชนดิ หนง่ึ เน้ือแขง็ ละเอียดเปน็
หยด หย็อด มัน อย่างดีมักสเี ขยี วหรือขาว.
ก. ทาใหฟ้ ูขนึ้ , ทาใหพ้ องข้ึน, ทาให้ตง้ั ขน้ึ , ไมใ่ ห้
หยวก ยว้ ก แน่น. ว. ฟ,ู ไม่แนน่ , พอง, กระจาย
หยอก ย้อก น. เมด็ เลก็ ๆ (ใช้กบั น้า). ก. ตกเปน็ หยาดเปน็ เม็ด,
ทาให้ตกเปน็ หยาด
หยอง หย็อง น. ลาตน้ กลว้ ย; แกนอ่อนภายในลาต้นกลว้ ย
หยอ่ ง เซ^ี ยน ก. เลน่ หรอื ลอ้ ไม่จริงจัง. ว. ใชใ้ นประโยคปฏิเสธ
หมายความวา่ มาก เช่น เก่งไม่หยอก คือ เก่งมาก
หรือ เน่าะ,เหรอ,เร่อะ,เรอ้ ก. กลัว, ขนหวั ลุก
- ไม่ไปหรือ - ม^ายไปเ๋ น่าะ น. เคร่อื งรองรับ, สง่ิ สาหรับใสห่ มาก พลู มีรูป
- ไม่ไปหรอกหรือ - ม^ายไปท๋ ีเหรอ เหมอื นถว้ ยมตี นี โดยมากทาด้วยทองเหลือง
- จะไปแลว้ หรอื - จีไปแ๋ ลว่ เรอ่ ะ สัน. คาเช่ือมความบอกคาถาม เชน่ ไปหรอื ; คา
- ไปแลว้ หรือ - ไป๋แล่วเรอ้ บอกความให้กาหนดเอา เชน่ ดาหรอื แดง.
- สดี าหรอื สีแดง - สีดาเหรอสีแดง๋
หรู,หรูหรา งามแรง ว. สวยงามดว้ ยการรจู้ ักประดบั ตกแตง่ เกนิ กว่าปรกติ
ธรรมดา เชน่ แต่งตวั สวยหรู จดั หอ้ งเสยี หรหู รา

ห น้ า | ๒๖๒

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
หลงๆลืมๆ งาง้ดู ก. หายไปจากความจา, ไม่อาจระลึกได้(ใช้กับ
คนชรามากๆ)
หลด หล็อด น. ช่อื ปลาน้าจดื ชนดิ หนึ่ง ตวั แบนๆ ยาว ปาก
แหลม
หล่น ลน้ ก. ตกลงมา, รว่ งลง
หลบ สอ่ น,ลั่กส่อน,แอ๊บ ก. หลกี , เล่ียงไม่ให้พบ, เลีย่ งไม่ใหถ้ กู เชน่ หลบ
ลูกปนื ; แอบ เชน่ หลบเข้าหลังตู้
หลบ หล็อบ ก. ปกคลมุ หลุบลงมา (ใช้เฉพาะการมุงหลงั คาตรง
- ปดิ หลงั คา - หลอ็ บหลังคา อกไก)่
หล่ม ซือหลุด น. ท่มี ีโคลนลึก, ที่ลุ่มด้วยโคลน
- รถตดิ หลม่ - รอ็ ดตดิ ซือหลดุ
หลอ งอเง้าะ(ทับศัพท์มลายู) ว. เรียกฟนั ทม่ี ีช่องว่างระหวา่ งฟนั ซง่ึ เกดิ จากฟัน
หลดุ กรอ่ น หรือหักจนถงึ โคนฟนั วา่ ฟนั หลอ.
หล่อ งาม ว. รูปรา่ งดี
หลอ่ ลอ้ ก. ทาให้เปน็ รปู ตามแบบพิมพ์
หลอก ลอ้ ก ว. ลวง, หลอน. ก. ทาให้กลวั , ทาให้ตกใจ, ทาให้
เข้าใจผดิ ; ปด
หลอด ลอ้ ด น. ของกลมยาวเลก็ ๆ ทม่ี ีรตู ลอด เชน่ หลอด
ตะเกยี ง
หลับ โธเ่ ลือด ก. นอนหลบั นาน,เกยี จครา้ น
หลวั กือฉะ น. ตะกรา้ ใหญ่รปู สงู ๆ ชนดิ หนงึ่
หลาบ ล้าบ ก. เข็ด, ขยาด
- หลาบจา - ลา้ บจา
หลว่ิ ลว้ิ ว. หลว่ิ ตา คือ ดูด้วยตาขา้ งเดียว
- หล่วิ ตา - ลิ้วตา๋
หลีก ลก้ี ,แหวะกัน ก. หลบสิง่ ที่กดี ขวาง, เลยี่ ง, ขยบั ไปให้พ้นทีเ่ ดิม,
ให้ทาง
หลมุ ล้มุ น. ทซ่ี ่งึ มลี ักษณะเปน็ บ่อ มักมีขนาดเล็กและตื้น, ที่
ซง่ึ ขดุ ลงไปในพ้นื ดิน มีลกั ษณะตามต้องการเพื่อ
หลู่ ล็อบล,ู่ พายล็อบ วตั ถปุ ระสงค์อย่างใดอย่างหนึง่ เชน่ หลมุ เสา หลุม
ห่วง ฮ้วง เผาถา่ น
ก. ลบคณุ , ดูถกู , ไมน่ บั ถอื . หลู่หล่ี
หวด ตรว๊ ด,ซว้ ด น. เครอ่ื งคลอ้ ง เช่น หว่ งประต,ู ของทเ่ี ป็นวง. ก.
ผกู พัน, กังวลถงึ , มีใจพะวงอยู่
หวด ฮ้วด น. ภาชนะอยา่ งหนึ่งสาหรบั นงึ่ ของ ทาด้วยดนิ เผา
ไมไ้ ผ่สาน
ก. ฟาด, ตีแรง ๆ, โบย

ห น้ า | ๒๖๓

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
หว้ น ฮ^วน ว. ส้นั ๆ, ไมม่ หี างเสียง, เช่น พดู ห้วน ๆ
หวย โหย น. ชอ่ื การพนัน ทายตวั เลข
หวย ล้อตเตอรี น. สลากกนิ แบ่ง
ห้วย ฮ^วย น. แอง่ น้าลกึ กว้างมีทางน้าไหลจากภเู ขามาขังอยู่
ตลอดปี หรอื แห้งบ้างเป็นบางคราว
หวอด ว้อด น. ฟองนา้ ท่ีปลาบางชนดิ เช่น ปลากดั ปลากริม
พน่ ไวส้ าหรบั เกบ็ ไข่
หวน่ั วั้น ก. สั่น, สะเทอื น, พรน่ั ใจ
- หว่ันใจ - ว้นั ใจ๋
- หวน่ั ไหว - วนั้ ไหว ก. เปล่งเสียงแสดงความขบขัน ดีใจ ชอบใจ,
หวัวรอ่ ,หววั เราะ หววั ,หวัวหรอ่ หวั เราะ ก็วา่
น. ตน้ ไม้ชนดิ หน่งึ ผลเล็กๆ เมือ่ สุกมสี มี ่วงแก่
หว้า ว^า รบั ประทานได้
ก. สะดงุ้ กลวั , กริ่งเกรง, เสยี ว, หวัน่
หวาด ว้าด,เสียว ก. โปรย เช่น หวา่ นทาน, สาดใหก้ ระจาย,
หวา่ น วา้ น เช่น หวา่ นขา้ วเปลือก, และหมายความวา่ แจกจา่ ย
ไปทั่ว ๆ เชน่ หว่านเงนิ
หวดิ แฉ็ด,เช้ียด,เก๊ีอบ,แข่ ว. เฉยี ด, จวนเจียน, เกือบ, เชน่ หวิดถกู ลอตเตอร่ี
หวี่ แมงมี้ น. ชือ่ แมลงชนิดหนึ่ง เรยี กชอื่ ตามเสียง ตัวเล็กกว่า
แมลงวัน ชอบตอมของบดู เนา่ .
หวีด วี้ด น. เคร่อื งสาหรับใชเ้ ป่าให้มีเสียงดงั เรียกว่า
นกหวดี . ว. มเี สยี งรอ้ งดังเชน่ น้นั โดยมากเป็นเสยี ง
หวดู วู้ด ผู้หญิง
น. เครื่องเปดิ ไอนา้ ให้มีเสยี งดัง. ว. เสียงเชน่ เสียง
หอ หอ เปิดหวดู
- เรอื นหอ - เรนิ หอ น. เรือนท่ีคบู่ า่ วสาวอยู่
หอ่ ฮ้อ
ก. พนั หรอื หุ้มสง่ิ ของดว้ ยใบไมห้ รือกระดาษ;
ห่อหมก ฮ้อหม็อก ลักษณนามเรยี กของทห่ี ้มุ ด้วยใบไมห้ รือกระดาษ
เชน่ ขนมหอ่ หนึง่ ข้าว ๒ ห่อ
ห้อ ฮ^อ น. ชอ่ื กับข้าวชนดิ หนึง่ ใชน้ ้าพรกิ กับเน้ือปลา กวน
- ห้อเลือด - ฮ^อเหลอื ด กับน้ากะทมิ ผี ักรองแล้วหอ่ น่งึ
หอก ฮอ้ ด ก. ฟกเลอื ด

น. อาวุธสาหรบั แทงชนิดหนึง่ ทาด้วยโลหะ มดี า้ ม
ยาว

ห น้ า | ๒๖๔

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
หอง ฮ^อง
- หมูหอง - หมูฮ^อง น. ชอ่ื แกงอยา่ งจีนชนิดหนงึ่ ใช้เนอ้ื หมู ต้มกบั
ห้อง ฮ^อง ดอกไมจ้ ีนหรอื หน่อไมแ้ หง้ และถัว่ ลิสง
หอ่ น ฮอ้ น น. ทก่ี ัน้ เปน็ ส่วนของเรือนหรือตกึ ฯลฯ; ตอน; ช้ัน
หอบ ฮ้อบ
ว. เคย
หอม หอม
หอมหวั ใหญ่ กือเทียมย้าย น. ของเชน่ ฟืนหรอื ผักหญา้ ท่ีรวมกันขนาดเต็ม ๒
แขนรวบได.้ ก. เอา ๒ แขนรวบสง่ิ ของไป; หายใจ
หอ้ มลอ้ ม ล่อม,ลอ่ มหน้าล่อมหลงั , ถีด่ ้วยความเหนอ่ื ยหรืออ่อนเพลีย
ฮ^อมล่อม
หอ้ ย ฮ^อย ว. มีกลิน่ ดี

หัน ฮน้ั น. ชือ่ ไม้ลม้ ลุกมหี ัวหลายชนดิ มีกลน่ิ ฉนุ ใชป้ รงุ
อาหาร
หน่ั ฝาน
ก. โอบลอ้ ม, แวดล้อม, เช่น ฝงู ชนห้อมล้อมดารา
หัวกะทิ หวั กอื เถะ ภาพยนตรช์ อื่ ดัง
หัวโจก หวั โจ๊ก
หัวปลวก หวั ปล๊วก ก. แขวนติดอยู่ เช่น หอ้ ยอบุ ะ, ปล่อยหรอื หย่อนให้
หัวปลี ปลีกล^วย แขวนติดอยู่ เช่น นงั่ หอ้ ยเทา้

หวั ปี หัวป๋ี ก. ผนั ร่างไปทางใดทางหนง่ึ เช่น หนั ซ้าย คือ ผนั
หวั แมต่ นี ,หวั แม่เทา้ หวั แหมต๋ นี รา่ งไปทางซ้าย หันขวา คือ ผนั ร่างไปทางขวา,หมนุ
หัวแม่มือ หัวแหมม่ ือ เช่น หนั หนา้ มาทางน้ี; เปลี่ยนใจ เช่น หนั ไปเขา้ กบั
หวั รนั้ ด^ื อแรง ศตั รู
หัวเราะ หวั หร่อ ก. เอาของวางลงบนท่ีรองรบั แล้วตดั ให้เป็นชนิ้ เล็ก
หัวเรอื ใหญ่ หัวเรอื ยา้ ย ๆ

หวั เรอ่ื ง หวั เหรอ่ื ง น. กะททิ ่ีค้ันครัง้ แรก

หวั หงอก หวั ง้อก น. ผนู้ าคนอน่ื ประพฤติเกเร. ว. เปน็ โจกกว่าเพ่ือน

น. จอมปลวก, รังปลวกทีเ่ ป็นดนิ สูงข้ึน
น. ดอกของกล้วยที่ยังมีกาบหุ้มอยู่ ซงึ่ อยถู่ ดั จาก
กล้วยตีนเต่า

ว. ทแี รก, เกดิ กอ่ นเพื่อน, เชน่ ลกู คนหวั ปี

น. น้ิวใหญ่ของตีน (เหมือน หัวแมเ่ ทา้ )

น. นวิ้ ต้นของมอื , (ปาก) นิ้วโป้, นวิ้ โปง้
ว. พูดไม่เชอ่ื , ห้ามยาก

ก. เปลง่ เสยี งแสดงความขบขัน ดีใจ ชอบใจ

น. ผอู้ อกรับแทนผอู้ ื่นเสียเอง, ผ้จู ัดการทุกอย่างให้
ผู้อื่นดว้ ยตนเอง, ผ้ทู ช่ี อบเจา้ กี้เจา้ การทาเร่ือง
ตา่ งๆ เสยี เอง

น. ถอ้ ยคาหรือวลีที่แสดงสาระสาคัญของเร่ืองซ่ึง
เขยี นไว้ทตี่ น้ เรื่อง

น. หวั ท่ีมผี มเปล่ียนจากสเี ดมิ เปน็ สีขาว, และ
หมายถงึ คนแก่.

ห น้ า | ๒๖๕

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
หวั หน้า หัวน^า น. ผู้เปน็ ใหญใ่ นหมู่หน่งึ ๆ
หัวหมนุ หวั มุน้ ก. งง, สับสน, หัวหมุนเปน็ ลกู ขา่ ง ก็วา่
หัวหอม กือเทยี มแต๋ง
หวั ไหล่ หัวบ๊า ช่อื ไมล้ ม้ ลุกมีหัวหลายชนดิ ในสกุล กลิ่นฉนุ ใชป้ รุงอาหาร
หวั อก หัวออ็ ก
น. จะงอยไหล่, แงบ่ า่
หัวออก หวั อ็อก น. สว่ นเบ้อื งบนของอกในระดับหวั ใจ; (ปาก)
- มว้ นหวั ออก - มว่ นหวั อ็อก สภาพทน่ี า่ เห็นใจ เชน่ หวั อกแมค่ ้าหัวอกคนจน
หวั ออ่ น หัวออ๊ น น. หัวของตวั หนังสือทม่ี ้วนออกนอกเสน้ กรอบของ
ตวั อกั ษร เช่น ตัว พ ตวั ภ
หากิน หากนิ ว. ว่าง่าย, สอนงา่ ย, เชน่ เขาเป็นคนหัวออ่ น บอก
อะไรกเ็ ชอื่ , ก. ยอมอ่อนตามง่าย เช่น เดก็ คนนี้หัว
หาเรอ่ื ง หาเหร่อื ง อ่อนมาก พอชี้แจงให้เขา้ ใจก็เปลย่ี นความคิดทันที
ก. ทางานเลย้ี งชวี ิต, หาเลย้ี งชพี , เชน่ เขาหากนิ
หาเหตุ หาเฮ้ด ด้วยการประกอบอาชพี สจุ ริต

หาวา่ หาหวา่ ก. ทาให้เกิดเหตุ เชน่ อย่ดู ี ๆ กไ็ ปหาเร่ือง, เอาความไมด่ ี
หา่ ฮ้า มาให้ เช่น เดก็ คนนี้หาเรอ่ื งใหป้ วดหวั อยู่เรือ่ ย; หาสาเหตุ
เพื่อทาสง่ิ ใดส่งิ หน่ึง เช่น หาเรอ่ื งกนิ เหล้ากัน; ชวนววิ าท
ห้า ฮ^า เชน่ พวกเราน่ังอย่ดู ี ๆ มาหาเรือ่ งกันได้
- วันทห่ี ้า - วันเถฮ่ ^า
- ห้าแตม้ - ฮ^าแต^ม ก. คอยยกข้อผิด, จับผดิ , เช่น เขาชอบหาเหตฉุ ัน
- ซีหา้ - ซีห่า อย่ตู ลอดเวลา; หาสาเหตุ, หาท่ีมา, เชน่ ไฟไหม้ครั้ง
หาก ฮ้าก นหี้ าเหตุไม่ได้; ข้ออา้ ง เชน่ เขาหาเหตุลาหยดุ งาน
ก. กลา่ วหา
หางแขง็ หางแขง น. ผีจาพวกหนึ่ง ถือกันวา่ ทาให้คนเป็นโรคลงราก
หรือโรคตดิ ตอ่ ร้ายแรง เลยเรียกโรคเหล่านวี้ ่า โรค
หา่ ; จานวนน้าฝนทีต่ กลงมากๆ โบราณใช้กาหนด
เตม็ บาตรทร่ี องกลางแจ้ง เรียกว่าหา่ หนึ่งๆ
น. จานวนนบั อยใู่ นระหวา่ ง ๔ กับ ๖

ก. โบราณใช้เปน็ กริยานเุ คราะหว์ า่ พึง, ควร,
ว. จาก, แยกออกไปอีกสว่ นหน่งึ , เช่น ออก
หาก ต่างหาก. สัน, ถ้า, แม้; เผอิญ
น. ชอ่ื ปลาทะเลชนดิ หนึ่ง ลาตวั เพรียว แบนข้าง
เลก็ นอ้ ย คอดหางแคบมาก เป็นเหลยี่ มแขง็ ดูคลา้ ย
ขาไก่ เกล็ดเลก็ แตเ่ ฉพาะทีอ่ ยู่ในแนวเสน้ ขา้ งตวั
จนถงึ ขา้ งหางขยายกว้าง ท่ขี อบแผ่นปิดเหงอื กมจี ุด
ดาใหญ่ วา่ ยน้าเรว็ อยเู่ ปน็ ฝูงใกลผ้ ิวนา้