ห น้ า | ๑๑๖
ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ถ้วน ท^วน ว. ครบ, เต็มจานวนทก่ี าหนดไว้; ไม่มเี ศษ เช่น ร้อย
บาทถว้ น
ถ้วย ท^วย น. ชามขนาดเล็กมีรูปตา่ ง ๆ กัน เช่น ถว้ ยนา้
รอ้ น ถ้วยน้าพริก ทที่ าดว้ ยแก้วก็มี เรียกวา่ ถว้ ยแก้ว
ถวาย ทอื หวาย สาหรบั ใสน่ า้ เย็น; ของรูปอย่างถว้ ย เช่น ช้อน
ถว้ ย กระเบ้ืองถว้ ย
ถ่อ ทอ้ ก. ให้, มอบให้, เชน่ ถวายของ (ใช้แก่พระสงฆ์หรือ
เจ้านาย)
ถอก กือถอก น. ไมส้ าหรบั ยนั แล้วดันใหเ้ รือเดนิ มักเปน็ ไม้ไผ.่
ถอด ท้อด ก. ทาให้เรอื เดนิ ด้วยใช้ไมน้ นั้ ยันแลว้ ดันไป
ก. รน้ั , ร่นเข้าไป
ถอ่ ม ท้อม ก. เอาออก เชน่ ถอดเสอื้ ถอดรองเท้า ถอดยศ;
ถา่ ย เช่น ถอดแบบมาจากพ่อจากแม่; หลุดออก
ถ่อย ทอ้ ย(คนท้อย) เช่น เล็บถอด
ถ้อย ท^อย ก. ต่าลง, ค้อมลง เช่น เขาถ่อมหลังเวลาเดนิ ผ่าน
ถัง กอื ถาง หน้าผู้ใหญ่
ว. ชว่ั , เลว, ทราม(คนถอ่ ย)
ถว่ั ทั้ว น. คาพูด, มักใชป้ ระกอบกบั คาอ่นื เช่น ถ้อยคา
- ถัว่ ดา - ท้ัวดา น. ภาชนะจาพวกหนง่ึ มรี ูปต่างๆ โดยมากใชต้ ักนา้
- ถั่วแดง - ทั้วแดง๋ หรือขงั นา้
ถว่ั แปบ ทวั้ ปล๋าดี๊ น. ไมจ้ าพวกหน่งึ ใชฝ้ กั หรือเมล็ดเปน็ อาหาร (ถวั่
ดา,ถ่ัวแดง)
ถว่ั งอก ท้ัวหงอก
น. ชอื่ ไมเ้ ถาชนิดหนึง่ ดอกสีม่วงฝักแบน ๆ; ชื่อ
ถั่วลิสง ทั้วหวั ขนมชนดิ หน่ึงทาดว้ ยแป้งขา้ วเหนียวตม้ คลกุ กับ
ถ้า ท^า มะพร้าว มไี ส้ถ่วั เขียวเราะเปลือกน่ึง มลี ักษณะ
- ถา้ หากว่า - ท^าฮ้ากหว่า แบน ๆ คลา้ ยถั่วแปบ โรยงา น้าตาล
ถาก ทา้ ก น. เมลด็ ถ่วั เขยี วหรอื เมล็ดถวั่ เหลืองที่เอามาเพาะ
- ถากหญ้า - ทา้ กย^า ให้งอกแล้วใช้เป็นอาหารต่างผกั
ถาง ถาง น. ชอ่ื ถวั่ ชนิดหนึ่ง มฝี ักอย่ใู ต้ดิน
- ถางป่าในไร่ - ถางหรา่ ย สัน. คาแสดงความคาดหมาย คาดคะเน หรือข้อแม้
ถา่ ง ทา้ ง,กา๋ ง,แบ๊ะ
ก. ใชจ้ อบเป็นต้นดายใหเ้ ตยี น เช่น ถากหญ้า ถาก
ดิน.
ก. ใชม้ ดี เปน็ ตน้ ฟันใหเ้ ตยี น เชน่ ถางหญา้ ถางปา่
ก. แยกปลายออกให้หา่ งจากกนั เชน่ ถ่างขา, กางออก
ห น้ า | ๑๑๗
ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ถาด ท้าด,กอื หลา น. ภาชนะใส่สงิ่ ของ รูปแบน ๆ
ถ่าน ท้าน น. ไม้ท่ีเผาแลว้ จนสุก มสี ีดา โดยมากสาหรับใชเ้ ป็น
- ถา่ นไม้ - ท้านม่าย เชื้อเพลงิ , เซลล์ไฟฟ้าชนดิ ปฐมภมู ิ มีรปู
- ถา่ นไฟฉาย - โหลกไฟ ทรงกระบอกขนาดเล็ก ภายในบรรจุผงคารบ์ อน
แมงกานสี ไดออกไซด์ ซิงก์คลอไรด์ แอมโมเนียม
ถา่ ย ทา้ ย,ฉาย คลอไรด์
- ถา่ ยรปู - ฉายโหรบ ก. ฉายรปู , ชักรปู , ถา่ ยภาพ เชน่ บันทึกภาพโดยวธิ ใี ห้
- ถ่ายท้อง - โหระ(กินยา๋ โหระ) แสงจากส่ิงทจ่ี ะถา่ ยไปลงบนแผน่ วัสดใุ ส เชน่ ฟลิ ม์
ถ้า ทา กระจกถา่ ยรปู ก. กินยาระบายใหอ้ จุ จาระออก
ถ่ิน ทนิ้
- ทอี่ ยู่ - เถโ่ ย้ น. ช่องทีเ่ ป็นโพรงลกึ เข้าไปในภเู ขาหรือท่ที ึบ
ถ่ี ที้,เท้ น. ท่ี, แดน, ท่อี ยู่
ถบี ทบ้ี ว. มีระยะหรือช่องวา่ งชดิ ๆ กัน เช่น ตะแกรงตา
ถ่ี หวซี ีถ่ ,ี่ มรี ะยะเวลากระชน้ั ชิดกัน, ไมห่ ่าง, เชน่
ถึง ทึ้ง รถมาถี่ มลี กู ถี่ ซอยเทา้ ถ่ี ๆ
ก. งอเข่าแลว้ ใช้ฝ่าเท้ากระแทกออกไป, งอเข่าแล้ว
ถือดี ถือด,ี อว๊ ดดี ใช้ฝ่าเท้าดันไปโดยแรง เชน่ ถบี รถถบี จกั ร
ก. บรรลุจดุ หมาย เชน่ เมอ่ื ไรจะถึง; ว. มากพอ
ถยุ ทยุ้ ,ทม้ เชน่ ถึงเกลอื ถึงนา้ ตาล ถึงเครอ่ื ง. บ. ส,ู่ กระทั่ง, ยัง
, เช่นไปถงึ บ้าน
ถกู ต้อง ต^อง(โท้กต^อง) ก. ทะนงตัว, อวดดี, สาคัญวา่ มีดีในตน, (มักเป็นไป
ถูก โท้ก,ราคาโท้ก,ข่าโท้ก ในเชิงก้าวรา้ วคนอนื่ เปน็ ต้น)
เถอะ,เถิด เตอ๊ ะ ก. ถ่ม เชน่ ถุยของในปากออกมา, ถม่ นา้ ลายมี
- ไปกันเถอะ - ไป๋กันเต๊อะ,ไปเ๋ ต๊อะ เสียงดัง
- ช่างมนั เถอะ - เปร๊วมัน้ เต๊อะ ว. ชอบ, ควร, ไมผ่ ดิ
เถระ เถหระ ก. ราคาตา่ , ไมแ่ พง
ว. คาประกอบทา้ ยกรยิ าแสดงความหมายเป็นเชิง
เถลไถล เถ่ยี วเร,เถ่ียวหระ ตกลง วิงวอน หรอื ชักจูง เชน่ เอาเถอะ มา
เถา หยัน่ เถอะ กินเถอะ
น. พระผูใ้ หญ่ ตามพระวินัยกาหนดว่า พระมี
เถ้า ถ่าว(คี^ถา่ ว) พรรษาตง้ั แต่ ๑๐ ขึน้ ไป เรียกวา่ พระเถระ
ว. ไม่ตรงไปตรงมาเทีย่ วแวะโน่นแวะนี่
น. เครือไม้, เถาไม้ เชน่ หวายลิงเป็นพชื ทเ่ี ป็นเถา
เหมอื นหวายธรรมดา แต่ชอบข้นึ ตามทล่ี ุม่ ซ่งึ มีนา้
ขัง
น. ส่ิงที่เปน็ ผงละเอยี ดของสงิ่ ทเี่ หลอื จากไฟเผา
มอดแลว้
ห น้ า | ๑๑๘
ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
เถาะ เทาะ น. ชอ่ื ปที ่ี ๔ ของรอบปนี ักษัตร มกี ระต่ายเปน็
เครื่องหมาย
เถกิ ชอ้ ก(หัวช้อก) ก. ลักษณะของหนา้ ผากท่ผี มถอยร่นสงู ขึน้ ไปหรือ
ขึน้ อยู่สงู กว่าปกติ เชน่ หน้าผากของเขาเถกิ เพราะ
เถยี งกัน เถยี งกัน,โจก๊ เจก๊ ผมร่วงมาก
เถอื เทื้อ ก. ถกเถยี ง, โต้เถียง
ก. เชอื ดเฉอื นลงไปอยา่ งแรงด้วยของมีคม เชน่
เถือ่ น เท้อื น หนงั เหนยี วเถอื ไม่เขา้
- เหลา้ เถอื่ น - ล^าวเทื้อน น. ป่า. ว. นอกกฎหมาย เช่น เหล้าเถื่อน
- กล้วยเถอ่ื น - กล^วยเท้อื น
แถก แทก้ ก. เสอื กไป, ไถไป
- ปลาแถกเหงอื ก - ปล๋าแทก้ เงื้อก
แถบ แทบ้ ,เสก น. โซน, เขต, ถ่นิ , แถว: ว. ใชเ้ รียกของทเ่ี ป็นแผ่น
- แถบโน้น,แถบนี้ - เสกน้ีง,เสกนี^ เล็ก ๆ แตย่ าว เชน่ แถบทองแถบผา้
- แถบเงินแถบทอง - แทบ้ เงนิ แท้บทอง
โถ ม^อลอ้ น. ภาชนะโดยมากทาดว้ ยดินเผาหรอื กระเบ้อื ง
เคลือบปากกว้าง มฝี าปดิ , เรียกสงิ่ ทม่ี ลี ักษณะ
โถ พดุ่ โธ,จา๋ พดุ่ โธ คล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น โกศโถ
อ. คาทีเ่ ปล่งออกมาดว้ ยความสงสารหรอื เหน็ อก
ไถ่,ถ่าย ทา้ ย(ท้ายจาหนา) เหน็ ใจเปน็ ตน้
ไถล ซือเล้ือด ก. ชาระหนเ้ี พอ่ื ถอนคืนทรัพย์สินท่ีจานาไว้
เถลไถล ควา้ ยจีเถี่ยวเร ก. ไถไป, เพล่ียงไป, พลาดไป.
ก. ไถล, เชอื นแช มคี วามหมายว่า ไม่ตรงมาตรงไป
เทยี่ วแวะโน่นแวะนี่
ห น้ า | ๑๑๙
ท
ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ทด ท็อด
ก. กนั ไว้, กน้ั ไว,้ ทาให้นา้ ทว่ มทน้ ข้นึ มาดว้ ยทานบเปน็
ทน ถนั ตน้ เชน่ ทดนา้ ; แทน, เปน็ คาใชเ้ ข้าค่กู ันว่า ทดแทน
เนอ้ื ความกลายเปน็ ตอบแทน, น. สงิ่ ท่ใี ช้กน้ั นา้
ทนาย ถอ่ื นาย,หมอความ
ทอ็ บ ก. อดกลนั้ ได้, ทานอยู่ได้, เช่น ทนด่า ทนทกุ ข์ ทน
ทบ ทอหร่ามาน หนาว, ไมแ่ ตกหกั หรือบบุ สลายง่าย เช่น ของดใี ช้
ทรมาน ซบ่ั ทน ไม้สกั ทนกว่าไมย้ าง. ว. แขง็ แรง, ม่นั คง, เชน่
โร,่ สาบ ฟันทน, อึด เชน่ วิ่งทนดานา้ ทน
ทรพั ย์ ซดุ
ทราบ น. ทนายความ มคี วามหมายวา่ ผู้ที่ไดร้ ับอนญุ าต
ถือ่ ลาย,พงั ใหว้ า่ ความแทนคู่ความในศาล
ทรุด
ฉวก,ถว่ั ก. พบั เขา้ มา เช่น ทบผ้า ทบเชือก
ทลาย ทว่ ง
ถวด ก. ทาให้ลาบาก, ทาทารุณ เชน่ ทรมานตวั ทรมาน
ทว่ั ทว่ น สัตว์
- อ^วนท่วน
ทว้ ง จ๋ม,ถว่ ม,ท^วม น. เงินตรา
ทวด
ทว้ น - นา่ มจ๋ม,น่ามถ่วม ก. รู้ (ใช้ในความสภุ าพ) เชน่ ทราบขา่ วได้รบั ทราบ
- อว้ นทว้ น - จม๋ หัว,ท^วมหวั แลว้ เรียนมาเพ่อื ทราบ
ทว่ ม
สาเนียงจะเปลี่ยนไป ก. จมลงหรอื ลดลงกว่าระดับเดมิ เพราะสง่ิ รองรบั มี
ตามคาที่มาผสม เช่น กาลงั ตา้ นทานไม่พอ เช่น กาแพงทรดุ สะพานทรุด,
- นา้ ท่วม ยุบลง เช่น ตกตา่ กว่าเดมิ เชน่ ฐานะทางเศรษฐกิจ
- ทว่ มหวั กาลงั ทรดุ หนกั , เรียกอาการไขท้ หี่ นกั ลงไปกวา่ เดิม
ว่า ไข้ทรุด
ก. อาการท่สี งิ่ ซ่งึ เป็นกลุ่มก้อนแตกหกั หรือพัง
กระจัดกระจายเชน่ กองทรายทลาย, พังหรอื ทาให้
พัง เช่น กาแพงทลาย
ว. ท้ังหมด, ทั้งสิ้น, ทกุ หนทุกแหง่ , เชน่ ทั่วตัว ท่ัว
โลก ทวั่ หนา้
ก. พดู เป็นทานองไมเ่ หน็ ดว้ ย
น. พอ่ หรอื แม่ของปู่ ยา่ ตา ยาย
ว. อ้วนแข็งแรง, ใชพ้ ูดประกอบกับคา อ้วน เปน็
อ้วนท้วน
ก. ไหลหลาก บา่ หรอื เอ่อท้นจนลบพน้ื ทหี่ รือสงิ่ ใด
ส่งิ หนึ่ง เชน่ นา้ ทว่ มทงุ่ น้าท่วมบา้ น
ห น้ า | ๑๒๐
ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ท้วม ทว่ ม
ว. มีรปู รา่ งสันทดั อ้วนน้อย ๆ และไมส่ ูงใหญ่ เช่น
ทวาย ถ่ือวาย ผู้หญิงคนน้ที ้วม
ทวาร รอ็ กขี่ น. คนพวกยะไข่ในประเทศพม่า
ทวปี ถื่อหวีบ น. ชอ่ ง เช่น ทวารหนัก ใชเ้ ป็นคาสุภาพ หมายถึง รู
ข้ี
ทศชาติ ทอ็ ดซ่ะฉาด
น. เกาะ; ส่วนใหญข่ องแผน่ ดินในโลก เช่น ทวปี
ทหาร ถ่ือหาน เอเชยี ทวปี ยโุ รป
ทอ่ ถ่อ
น. ชื่อคัมภีร์ชาดกว่าด้วยเรอื่ งพระพทุ ธเจ้าครั้งยัง
ทองคา ทอง เป็นพระโพธสิ ตั ว์อยู่ 10 ชาติ
ทองพันช่งั ทองพนั ฉง่ั น. ชายท่เี กณฑ์ เขา้ ฝึกเป็นนักรบ
ทองรูปพรรณ เขรื่องทอง น. สง่ิ สาหรับใหส้ ง่ิ อน่ื มนี ้าเป็นตน้ ผ่านไปได้ มกั มี
ลักษณะกลมรปู คล้ายปลอ่ ง เช่นท่อน้า
ท่อง ถ่อง
ทอ้ ง พุง น. ธาตชุ นิดหน่งึ เปน็ โลหะ ลักษณะเปน็ ของแข็งสี
- ปวดทอ้ ง - แจบ็ พุง เหลอื ง ใช้ทารปู พรรณตา่ งๆ และทาเงนิ ตรา ปัจจบุ นั
ทอ้ ง พุงย้าย กาหนดความบรสิ ุทธ์ขิ องทองคาด้วยหนว่ ยกะรัต
ทอ้ งแก่ ทอ่ งแก๊ น. ต้นไมช้ นดิ หนง่ึ ใบกลม มีกลนิ่ หอม ดอกสีขาว
ท้องขึน้ ,ทอ้ งเฟ้อ ซือนะพุง ต้นเป็นพุม่ เล็กๆ ใชท้ ายาได้
น. ทองคาที่ทาสาเร็จเปน็ เครื่องประดับและของใช้
ทอ้ งเดนิ ,ท้องรว่ ง โหระ ต่าง ๆ
ทอ้ งท่ี ทอ่ งเถ่
ก. เทย่ี วไป
ทอ้ งน้อย ทอ่ งน่อย
ท้องปลงิ ทอ่ งปลิง น. พงุ , ส่วนของรา่ งกายที่มีกระเพาะและไส้พุงอยู่
ภายใน
ท้องผูก ทอ่ งโพ้ก
ท้องร่อง ท่องหร่อง น. มคี รรภ์
ทอด ถอด
- ทอดแห - ถอดแห ว. มีครรภจ์ วนจะคลอด
ว. อาการทล่ี มในกระเพาะตขี ึ้นเพราะอาหารไม่
ย่อยและเป็นพษิ
ว. อาการทถ่ี ่ายอุจจาระเหลวมากบ่อย ๆ
น. พน้ื ท่หี รอื ถน่ิ ทแี่ ห่งใดแห่งหน่ึง เช่น ท้องที่
จังหวดั ทอ้ งที่อาเภอ ท้องทีท่ ี่เกิดเหตุ ท้องท่ที ่ีมี
ภูมิลาเนา
น. สว่ นของรา่ งกายระหว่างสะดือกบั หวั หนา่ ว
น. ชื่อตะไบชนดิ หน่งึ มรี ปู เหมือนท้อง ปลิง คือ ข้าง
หนึง่ กลม ขา้ งหนึง่ แบน.
ว. อาการที่อจุ จาระแข็งถา่ ยออกลาบาก
น. รอ่ งนา้ , คนู ้า, คลอง, คู
น. เหวย่ี งไป เชน่ ทอดแห
ห น้ า | ๑๒๑
ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ทอดกฐนิ ถอดกือถิน ก. ทาพธิ ีถวายผา้ กฐนิ แก่พระสงฆ์
ทอดน่อง ถอดหน่อง ว. อาการทเี่ ดินช้า ๆ ตามสบาย
ทอดผา้ ปา่ ถอดพ^าป๊า น. พิธบี ุญอยา่ ง หนง่ึ ของชาวพทุ ธ, ผา้ ปา่ คอื ผ้าที่ผู้
ทาบุญนาไปวางไว้ทใี่ ดท่หี นึง่ ไมต่ ้องการให้พระรู้วา่
ทอ่ น ถ่อน ตนเป็นผทู้ าบุญ และตั้งใจไว้ว่าหากภกิ ษรุ ปู ใดมา
พบผา้ น้นั ก่อนให้หยบิ เอาไป, กิริยาทเ่ี อาผ้ามาวาง
ทะนง,ทระนง ถือดี ไว้ แลว้ ต้งั ใจอธษิ ฐานน้นั เรียกวา่ ทอดผา้ ป่า
ทะนาน ถอ่ื นาน น. ส่วนท่ีตดั หรอื ทอนออกเป็นตอน ๆ เชน่ ท่อน
ทะเบยี น ถื่อเบยี น หวั ท่อนกลาง ท่อนหาง; ลักษณนามเรยี กส่งิ ท่ตี ัด
แบ่งหรือทอนออกเป็นท่อน ๆ เชน่ ฟืนท่อนหนง่ึ
ทะมัดทะแมง กือช่บั ก. ถอื ตวั , หยิง่
น. เคร่ืองตวงอยา่ งหน่ึงทาด้วยกะโหลกมะพรา้ วเปน็
ทะลาย ถอื่ ลาย ตน้ ; ชอื่ มาตราตวงโบราณ ๒๐ทะนาน เป็น ๑ ถัง
ทะลงึ่ ผุ่งค^ื น น. บัญชจี ดลักษณะจานวนคน จานวนสตั ว์หรอื
ทะลง่ึ ,ทะเล้น ลาม จานวนสง่ิ ของตลอดจนการงานต่าง ๆ ท่รี ฐั บนั ทึก
ไว้เป็นหลักฐานเก่ยี วกับประชาชนพลเมือง
ทะลุ ถอ่ื โหละ,กื่อโหละ ว. คลอ่ งแคล่ว, กระฉับกระเฉง, ไมเ่ ก้งกา้ ง, เช่น
ทะเล ถอ่ื เล ทางานทะมดั ทะแมงทา่ ทางทะมดั ทะแมง; รัดกมุ
ทะเลาะ เถียงก่ัน เช่น แตง่ ตัวทะมัดทะแมง
ทะเลาะ โซ^กัน,รอ็ บกัน น. ช่อผลของหมากมะพร้าวเปน็ ต้นทีอ่ อกลกู เป็น
ทัก ทกั่ กล่มุ รวมกนั เช่น ทะลายหมากทะลายมะพรา้ ว
- ทกั ทว้ ง - ทั่กทว่ ง ก. ถีบตวั พรวดขึ้นมา เช่น ทะลึง่ ขน้ึ จากนา้
ทง่ั ถง่ั ก. โปนออก เช่น ตาทะเลน้ , ลน้ ออก เช่น เนื้อผา้
ทั้ง ท่ัง ตรงตะเข็บทะเล้นออก. ว. ทาหนา้ หวั เราะอย่าง
- ทั้งหมด - ทัง่ หม็อด ทะล่ึงโดยไมเ่ หมาะแกบ่ ุคคลหรอื โอกาส
ก. เกิดเปน็ รูหรือทาใหเ้ ป็นรูถึงอีกข้างหนึ่ง. ว. ท่ี
เปน็ รู เช่น หมอ้ ทะลุ
น. ห้วงน้าเคม็ ทีเ่ วง้ิ วา้ งกวา้ งใหญ่ แตเ่ ล็กกว่า
มหาสมุทร.
ก. โตเ้ ถยี งกัน, เปน็ ปากเปน็ เสียงกัน
ก. ทมุ่ เถียงกันด้วยความโกรธ(ใชก้ าลัง)
ก. กล่าวเปน็ เชิงเตอื น
น. แท่งเหลก็ สาหรับช่างใช้รองรบั ในการตโี ลหะบาง
ชนดิ เชน่ เหล็ก ทอง ให้เป็นรปู ต่าง ๆ
ว. ทวั่ , รวมหมด, ตลอด
ห น้ า | ๑๒๒
ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ทันที แหล๊ะๆ ว. ทันทีทันใด
ทบั ทบ่ั ,เฮ้ง ก. ซ้อนอยู่ข้างบน, ทาบข้างบน
ทว่ั ถวั่ ว. ตลอด
ท่า ถา่ ,ท^า น. ฝ่ังน้าสาหรบั ขน้ึ ลงหรอื จอดเรือ; ก. อาการท่รี อ
- ท่าน้า - ถ่าน่าม อยู่, คอยอยู่
- คอยอยนู่ านแลว้ - ท^าโย้นานแลว่
ท้า ทา่ (ท่าทาย) ก. ทา้ เชน่ นายมารวยท้าทายใหผ้ มนาเร่ืองนเ้ี สนอ
ท้าหลา่ คณะกรรมการตลาดหลักทรัพย์ฯ
ทาก (คานใ้ี นภาษากลางไมม่ ี เปน็ คาเฉพาะของภาษา
ถาก ตากใบ เป็นเครื่องมอื สาหรบั ปอกมะพรา้ ว ทาดว้ ย
ทา่ น เหล็กมีดา้ มคล้ายเสียม แตแ่ ผ่นเหลก็ แบน รปู เรียว
ถ่าน,ถ่ัน แหลมคลา้ ยหัวปลี เวลาจะใช้งานให้เอาด้ามปกั ลง
ทาบ ดินให้เอนไป ดา้ นใดด้านหนึ่งตามความถนัดของ
ทา้ ย ถาบ ผใู้ ช้ จบั ลูกมะพร้าวสองมือ หันหัวออกนอกตวั
ท่าย เสียบเขา้ ทเ่ี หลก็ แหลมใหค้ ่อนไปทางหวั แล้วออก
ท้ายทอย แรงงัดไปทางด้านเอน เปลือกมะพร้าวกจ็ ะฉีกออก
ทา่ มกลาง บอ๊ นอ๊ ค จากผลอยา่ งง่ายดาย มะพรา้ ว ๑ ผล เสียบงดั เพยี ง
ถ่ามกลา๋ ง,ตรง๋ กลาง,วา้ ๒ ครั้ง เปลอื กนอกกจ็ ะล่อนออกหมด เรียกการ
ทายก งกลา๋ ง กระทานวี้ า่ “ล่ดิ พร่าว” เครื่องมอื นเ้ี รยี กวา่ “มา่ ย
ทายอ็ ก ทา้ หลา่ ”
น. สตั วเ์ สือกคลานจาพวกหน่ึง มี ๒ ชนิด ชนิดหนง่ึ
คลา้ ยปลิง กนิ เลอื ดคน อยตู่ ามปา่ , ชนิดหน่ึง ตวั
แบนๆ อาศยั อยตู่ ามทเี่ ยน็ ๆ
ส. ใช้แทนชอ่ื ผทู้ ีเ่ ราพูดด้วยหรือผู้ท่เี ราพูดถึง, ใช้
แทนสรรพนามบุรุษท่ี ๓ ในลักษณะแสดง ความ
เคารพ เชน่ ท่านนายกรัฐมนตรี
ก. วางวัตถุส่งิ หน่ึงแนบกบั อกี สง่ิ หนงึ่ เชน่ ทาบผา้
ทาบตวั
น. ส่วนท่อี ยสู่ ดุ ดา้ นหนึ่ง, ตรงข้ามกับ ด้านหัว
เช่น ท้ายเรอื , ตรงข้ามกบั ด้านหน้า เชน่ ท้ายวัง,
ตรงขา้ มกบั ต้น เช่น ท้ายฤดู
น. สว่ นสดุ ของกะโหลกศรี ษะข้างหลัง
น. ที่ซ่ึงอยู่ระหว่างกลางส่งิ แวดล้อม เชน่ อยใู่ น
ทา่ มกลางประชาชน. ว. ระหวา่ งกลางสงิ่ แวดล้อม
เช่น อยูท่ ่ามกลางอันตราย.)
น. ผูใ้ ห้, ผถู้ วายจตุปัจจยั แก่ภกิ ษุสามเณร, ถา้ เป็น
เพศหญงิ เรียกว่า ทายิกา.
ห น้ า | ๑๒๓
ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ทายาท ทาหยาด,พู^เซิปซอื กุ๋น น. ผู้สืบสนั ดาน, ผู้สืบสกลุ , หมายถึงผูร้ บั หรอื ผอู้ ย่ใู น
ฐานะทจี่ ะรบั ตาแหน่งหนา้ ที่ตอ่ จากบคุ คลอน่ื
ทายิกา ทาหยกิ า๋ เชน่ ทายาททางการเมอื ง; บุคคลรวมท้ังทารกในครรภ์
ท้าว ทา่ ว มารดาซ่ึงมสี ทิ ธิได้รบั มรดกของผู้ตาย ถา้ สิทธนิ นั้
- ทา้ วพระยา - ทา่ วผอ่ื ยา เกดิ ขน้ึ ตามกฎหมาย เรยี กวา่ ทายาทโดยธรรม ถา้ สิทธิ
ทาส ถาด น้ันเกดิ ขน้ึ ตามพนิ ยั กรรม เรยี กวา่ ผู้รบั พนิ ยั กรรม.
ทานาย ท่านาย,ทาย,บนู๋
ทาเนยี บ ทาเหนยี บ น. ผใู้ ห,้ ผู้ถวายจตุปจั จัยแกภ่ กิ ษสุ ามเณร(เพศหญิง)
ทาไม ได๋,เยียได๋ น. ผ้เู ปน็ ใหญ่; ตาแหน่งบรรดาศักด์ิข้าราชการฝ่าย
ทารา้ ย ทาร่าย ใน
ทาลาย แกนา้ ด น. ขี้ขา้ , ทาสา, ทาสี, ไพร่, ข้ารับใช้, ข้าทาส, บ่าว
ทิ้ง ทอด ก. บอกเหตุการณ์หรอื ความเปน็ ไปที่จะเกิดในเบอื้ งหนา้
- ทิง้ เสีย - ทอดเสยี
ทิพย์ ทบิ่ น. ทีท่ าการของคณะรฐั บาล เรียกวา่ ทาเนยี บ
- ตาทิพย์ - ต๋าทิ่บ รัฐบาล. การลาดบั ตาแหน่งหน้าท่ซี ง่ึ วางเปน็
ทิ่ม ท^ิ ม,ฆฮ่ือดะ ระเบียบแบบแผนขน้ึ ไว้ เชน่ ทาเนยี บสมณศกั ด์ิ
ทาเนียบราชการ
ที่ เถ่ ว. เพราะเหตไุ ร, เพราะอะไร, เพ่ืออะไร.
- ที่บา้ น - เถบ่ ^าน,เถเ่ รนิ ก. ทาให้บาดเจบ็ หรอื เสยี หาย
ที่สุด โจว๊ ่ัด
- โง่ทีส่ ดุ - เป๊อะโจว๊ ดั่ ก. อาการที่ทาใหส้ ง่ิ ซ่งึ เป็นกลมุ่ กอ้ นแตกหักหรือพังกระจดั
- สวยทีส่ ุด - งามโจว๊ ั่ด กระจาย, ทาให้พัง, ทาให้ฉิบหาย, ทาใหห้ มดสิน้ ไป
ทง้ึ ก่อื ฉาก
ก. โยนหรือเทเสยี โดยไมต่ ้องการ
ทบึ ทื่บ
ว. ดวี ิเศษอยา่ งเทวดา เชน่ ตาทิพย์
ก. เอาส่งิ ทม่ี ลี ักษณะยาว ๆ หรอื แหลม ๆ กระแทก
โดยแรง เช่น เอามดี ท่ิมพุง เอาน้วิ ทม่ิ ตา
บ. คานาหนา้ นามแสดงสถานที่ เช่น ท่บี ้าน ฯลฯ
ว. สุดทา้ ย เชน่ ในที่สุด; ลกั ษณะทีย่ ิ่งหรือหย่อน
กวา่ ส่ิงอื่น ๆ ท้งั หมดในพวกเดยี วกัน เช่น โง่
ท่สี ดุ สวยท่ีสุด
ก. พยายามดงึ ของเหนยี วหรอื สิ่งที่ตดิ อยูแ่ น่นแลว้
ๆ เลา่ ๆ เช่น ทึง้ ผม แรง้ ทง้ึ ศพ
ว. มลี มอากาศหรือแสงสวา่ งเขา้ ออกไม่ได้หรือไม่
เพียงพอ เช่น หอ้ งทบึ ผนังทึบ ตทู้ บึ ปา่ ทบึ , ไม่
โปรง่ แสง เช่น เป็นแท่งทบึ ; ไม่โปร่ง, หนาแนน่ ,
เช่น ลายทึบ; และมีหมายความว่าโง่มาก เช่น
ปัญญาทึบ สมองทึบ
ห น้ า | ๑๒๔
ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ทื่อ
เปอ๊ ะ,เถ่อ ว. ไม่คม (ใชแ้ ก่ของแบน ๆ ท่ีมีคมแต่ไม่คม) เช่น
ทุกัง
มีดทอื่ ; ไมเ่ ฉยี บแหลม เช่น ปัญญาทื่อ; ไม่มลี บั ลม
ทงุ่
เช่น – ไปท่งุ นา คมใน เช่น พูดทื่อ ๆ; น่งิ เฉยอยู่ไม่กระดุกกระดิก
- ไปท่งุ (ถ่าย เหมอื นส่ิงไม่มชี วี ติ เช่น แขง็ ท่ือ
อจุ จาระ)
ท้งุ ปลา๋ ทุ่กขัง น. ชอ่ื ปลานา้ เค็มชนดิ หน่ึง ไม่มเี กลด็ รปู คล้าย
ทุ่น
ทุบ ปลากด
ทุ่ม ถอ่ ง น. ท่ีราบ; อจุ จาระ. ก. ตามหลงั คาว่า ไป เชน่
ทมุ้ - ไปถ๋ อ่ ง ไปทุ่ง หมายถงึ ถ่ายอุจจาระ
ทุเรยี น - ไปแ๋ บ๊ง,ไป๋ปา๊
ทู่ ทุ่ง(ก่ือทงุ่ ) ก. กระท้งุ , กระแทก.
ทตู ถุ่น(ถุ่นอว๋ น) น. สงิ่ ที่ทาใหล้ อยนา้ สาหรบั จอดเรอื ดักปลา
- พระธรรมทตู
ทตู านุทูต ทุ่บ ก. ใชข้ องแขง็ เชน่ ค้อนหรือส่งิ ทีม่ ีลกั ษณะกลม ๆ
เท็จ
เทพ เปน็ ต้นตีลงไปบนสง่ิ ใดส่ิงหนึ่งเพ่ือให้แตก เชน่ ทบุ
เทรดิ
มะพร้าว ทบุ อิฐ ทบุ หิน หรอื เพ่ือใหน้ ุ่มใหแ้ หลก
เทวดา
เชน่ ทบุ เน้อื วัว ทบุ เน้อื หมู
เทพยุดา
เทศ ถมุ่ ก. เอาของหนัก ๆ ท้ิงลงไป เช่น เอาก้อนหนิ ทุ่มลง
ไปในนา้ , ท้ิงทับลง, ทงิ้ ถมลง, มีหมายถึงอาการที่
คลา้ ยคลึงเช่นน้ัน เชน่ ทุ่มเงิน
ทุ่ม ว. ไมแ่ หลม, ตา่ แตม่ ีความนุ่มนวลไม่แกร่งกรา้ ว,
(ใช้แกเ่ สยี ง).
ถอื่ เรยี น,กื่อเรียน น. ชื่อตน้ ไม้ชนดิ หนึง่ ผลเปน็ พูๆ เปลือกมีหนาม มี
ช่ือพนั ธ์ุตา่ งๆ เช่น กา้ นยาว หมอนทอง
ป้านทอื่ ว. ไม่แหลม (ใช้แก่ของทีม่ ลี กั ษณะยาวแหลม แต่
ขาดความแหลมไปเพราะความสึกกร่อนด้วยการใช้
เชน่ ดินสอทู่ เขม็ ทู่
ถดู (ป.) (พระธรรมทตู )
- ผระทาม่ะถูด
ทตู ๋านถุ่ ูด น. ทตู ใหญน่ ้อย, พวกทูต
หอ็ ก,คหี ็อก(ทอื แหลงห็อก) ว. ไมจ่ ริง, ปด, โกหก
เถบ(เถบพ่ะจ^าว) น. ผ้มู ีกายทิพย์, ชาวสวรรค์, ผู้มีคณุ ธรรมสงู
เสดิ น. เคร่ืองประดบั ศรี ษะ รปู เหมอื นมงกฎุ เต้ีย มี
กรอบหน้า
เทว่ะด๋า น. พวกชาวสวรรคท์ มี่ ีตาทิพย์ หูทพิ ย์ และกิน
อาหารทิพย.์
เถบพ่ะยดุ่ ๋า น. เทวดา (เหมือน เทพยเจ้า, เทพยดา)
เถด,เขรือ่ งเถด น. แขกปากีสถาน, เครื่องเทศ
ห น้ า | ๑๒๕
ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
เทศน์ เถด น. คาแสดง, คาสอน, การแสดงธรรม
เทอญ เต๊อะ,เติ๊ด ว. เถิด (ใช้เปน็ คาลงท้ายข้อความทแี่ สดงความมงุ่
หมายให้เปน็ ดงั นน้ั ดังนี้, มกั ใช้ในการใหศ้ ีลให้พร)
เทา่ ถา่ ว ว. แค่, เพยี ง เชน่ สูงเทา่ ใด
- เทา่ ที่ - ถา่ วเถ่
- เท่าใด - ถา่ วได๋ ว. แค่น้ัน, เพียงนั้น, ขนาดนนั้ , เปน็ คาเนน้ ความ
เท่าน้นั ยา(ถา่ วนนั ยา) แสดงจานวนจากดั จาเพาะ
น. ตนี (ใชใ้ นความสุภาพ)
เท้า ตนี
- รองเท้า - เก๊ือก น. ช่ือไม้ลม้ ลุกชนิดหนง่ึ หวั หรือเหงา้ มสี ัณฐานกลม
เทา้ ยายม่อม ทา่ วยายหมอ่ ม แบน ใชท้ าแปง้ เป็นอาหารได้ เรียกว่า แปง้
เทา้ ยายม่อม
เทดิ เถดิ ก. เทดิ ทูน, เชิดชู, ยกยอ่ ง, บชู า
เทนิ ทนู ก. ทนู เชน่ เอาของเทนิ หัว
เที่ยง เถีย่ ง ว. ตรง เช่น นาฬิกาเดินเทยี่ ง, แนน่ อน เช่น สังขาร
ไมเ่ ที่ยง คือ ไม่แนน่ อน; ทีส่ ะทอ้ นตรงกบั ความเปน็
เทียบ เถยี บ จรงิ ในคาว่า กระจกเที่ยง; แน,่ แม่นยา
ก. เอามาใหต้ ิด เชน่ จอดเรอื เทยี บท่า เทยี บรถ,
เท่ยี ว เถีย่ ว เอามาใหใ้ กลก้ นั เช่น เอาเรอื เล็กเขา้ เทียบเรือใหญ่
เทีย่ วเตร่ ไป๋เร น. ที, หน, คร้งั . ก. เตร็ดเตร่, ไปเพื่อเพลิดเพลนิ
เทอื ก เถือก ว. เท่ียวหาความสาราญ
น. ทดี่ ินทไ่ี ถและคราดแลว้ ทาให้เป็นโคลนเป็นตม
แท้ แท(่ แทจ่ ิง) เพื่อตกกล้า เชน่ ทาเทือกตกกลา้
แทง่ แถ่ง,อัน ว. จริง, แน่
น. ลกั ษณะของส่งิ ท่ีตนั และกลมยาวหรอื แบนหนา
แทง้ แท่ง(ต็อกโหลก) เช่น แทง่ ทอง แท่งเหลก็ แทง่ หนิ , ลกั ษณนามเรยี ก
แท่น แถ่น ของเชน่ นนั้ เชน่ ชอล์กแท่งหนง่ึ ดินสอ
ก. ตกลกู , คลอดก่อนกาหนด
แทบ แถบ น. ที่นงั่ ทนี่ อนคล้ายเตียง แต่ทบึ ไม่มีเทา้ ,เรยี กโตะ๊
แทรก แสก สาหรับกราบพระหน้าโต๊ะหมู่บูชาวา่ พระแทน่ ทรง
กราบ
แทะ แถะ,แกล็ด ว. เกือบ, จวนเจยี น, ใกล้ชดิ
ก. เขา้ ไปอยูใ่ นระหว่างสง่ิ อ่ืนในลักษณะที่
เบียดเสยี ดหรอื สอด
ก. เอาหน้าฟันกัดใหห้ ลุดออกมาทีละน้อย ๆ, เล็ม
กนิ ทีละน้อย ๆ
ห น้ า | ๑๒๖
ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
โทน
ทนราม่ะนา น. ช่ือกลองประเภทหนึ่งสาหรบั ตขี ัดจังหวะ ขึง
หนงั ด้านเดยี วคล้ายกลองยาว แตเ่ ล็กและส้ันกวา่
ห น้ า | ๑๒๗
ธ ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ถ่านาคาร,ถ่ือนาคาร น. นติ ิบคุ คลทีต่ งั้ ขน้ึ ตามกฎหมาย บริษทั จากดั
ภำษำกลำง หรือบรษิ ทั มหาชนจากดั ที่ใช้ช่อื หรือคาแสดงชอ่ื ว่า
ธนาคาร ถ่านานั่ด,ถอื่ นานดั่ ธนาคาร ซ่งึ ประกอบธุรกิจเก่ียวกับเงนิ และธรุ กิจ
หลักทรัพย์
ธนาณตั ิ ถ่อื น(ู โหลกถอ่ื น)ู น. ตราสารซ่ึงทที่ าการไปรษณยี แ์ หง่ หนงึ่ สั่งให้ทท่ี า
ทอหรา่ นี การไปรษณีย์อีกแห่งหนึ่งจา่ ยเงิน
ธนู ธรรมหมะ น. อาวธุ ประกอบด้วยคนั ยิง และลกู พวกเดียวกบั ศ
ธรณี ธรรมมะ่ คุณ น. พนื้ ดนิ , ท่ดี นิ , ปฐวี, แผ่นดิน
ธรรม ธรรมม่ะฉาด น. คาสง่ั สอน, คณุ ความดี, หลักธรรมะ
ธรรมคณุ ธรรมม่ะด๋า น. บทแสดงคณุ ของพระธรรม
ธรรมชาติ ธรรมมะ่ บอ็ ด น. สิง่ ท่ีเกิดมีและเปน็ อย่ตู ามธรรมดาของสง่ิ นน้ั
ธรรมดา ธรรมม่ะบ๋าน ว. ปกติ
ธรรมบท ธรรมมะ่ ยุ่ด,ธรรมยุ่ด
ธรรมบาล ธรรมวั่ด น. ข้อแหง่ ธรรม, ช่ือคาถาบาลีคัมภีรห์ นง่ึ ในขทุ กนกิ าย
ธรรมยตุ
ธรรมวตั ร ธรรมม่ะซ้าด น. ผูร้ กั ษาธรรม
ธรรมหมาด น. ชื่อนิกายหนงึ่ ของพุทธศาสนา
ธรรมศาสตร์ ค^าวกลา น. ลกั ษณะเทศนท์ านองธรรมดาอยา่ งหน่งึ ทแ่ี สดง
ธรรมาสน์ อยูท่ ่ัวไปไมใ่ ช่ทานองแบบเทศน์มหาชาต.ิ
ธัญพืช ธาดา๋ น. ความรู้เก่ยี วกับวชิ ากฎหมายโดยทวั่ ไป
ธาตรี น. ท่ีสาหรบั พระภกิ ษสุ ามเณรนง่ั แสดงธรรม
ธาดา ถาด น. พชื ล้มลกุ หลายชนดิ หนึ่ง เช่น ข้าว ขา้ วสาลี
ธาตรี ข้าวโพด ให้เมลด็ เปน็ อาหารหลัก
ธาตุ แหวน น. ผู้สรา้ ง, ผู้สรรค์, ผูร้ งั สฤษฎ์
โหลกสาว,โหลกพือหญิง น. แผน่ ดิน, โลก
ธามรงค์ ถเิ บต๊ น. สิ่งทถี่ อื วา่ เปน็ ส่วนสาคัญท่ีคุมกนั เปน็ ร่างของสิง่
ธิดา ถดุ ๋ง,ร่กุ ขื่อมูล ทัง้ หลาย โดยท่ัวๆ ไปเช่ือวา่ มี 4 ธาตุ ได้แก่ ธาตุดิน
ธเิ บต ธาตนุ า้ ธาตุไฟ ธาตลุ ม, สารเนอ้ื เดยี วลว้ นซึ่ง
ธุดงค์ ประกอบด้วยบรรดาอะตอมที่มีโปรตอนจานวน
เดยี วกนั ในนวิ เคลยี ส
น. แหวน, วงแหวน
น. ลูกสาว, บุตรี, ลูกหญงิ , บุตรสาว
น. ประเทศธเิ บต
น. องคค์ ณุ เครือ่ งกาจัดกเิ ลส, ชอ่ื วตั รปฏิบตั ิอยา่ ง
เครง่ ครัดของภกิ ษุ มี 13 อย่าง เช่น การอย่ใู นป่า
การอยู่โคนไม้
ห น้ า | ๑๒๘
ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ธรุ ะ
ธุลี ถุหระ น. กิจ, การงาน, ภาระ, หน้าที่, กจิ ธุระ
ธปู
ถลุ ี น. ละออง, ฝุ่น, ฝุน่ ละออง, เถา้ , ขเ้ี ถ้า, ผง
โธ,่ พทุ โธ่
โธก น. เครื่องหอมชนิดหน่ึงมีแกนทาดว้ ยกา้ นไมไ้ ผ่เล็ก
ๆ เป็นตน้ ยอ้ มสแี ดง พอกด้วยผงไมห้ อม, มกั ใชจ้ ดุ
คกู่ บั เทียน
พุ่ดโท,จา๋ พุ่ดโท อ. คาท่เี ปลง่ ออกมาดว้ ยความสงสารเวทนา
ห น้ า | ๑๒๙
น ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
น็อก น. ชื่อสัตวม์ ีกระดูกสันหลังเลือดอนุ่ มี 2 เท้า 2 ปกี
ภำษำกลำง และมขี นปกคลุมรา่ งกาย ออกลกู เปน็ ไข่ก่อนแล้ว
นก น็อกกอื จ๊อก จึงฟกั เป็นตวั
น. นกขนาดเลก็ ชอบอาศยั ตามชายคาบา้ นเรือน
นกกระจอก นอ็ กเขา เรยี ก กระจอกบ้าน
น็อกแอน๊ น. ช่อื เหยีย่ วชนิดหน่ึงเรยี ก เหยยี่ วนกเขา.
นกเขา น. ชอ่ื นกนางแอน่ ชนิดหน่งึ ลาตัวสีดา มแี ตม้ ขาว
นกนางแอน่ น่ะคอน ตรงโคนหาง ตาและขอบตาขาว ปากเหลอื ง
นอ็ บ น. เมือง, บรุ ี
นคร นอ็ บพ่ะคุณ ก. ไหว้, นอบน้อม
นบ น็อบพ่ะเขราะ น. ทองเน้อื เกา้ , ทองนพคุณเก้านา้
นพคณุ น. ชือ่ ดาวพระเคราะหท์ ั้ง ๙ มี อาทิตย์ จันทร์
นพเคราะห์ นอ็ บพ่ะร่ดั อังคาร พุธ เสาร์ พฤหสั บดี ราหู ศุกร์ และเกตุ.
น. แก้ว 9 อย่าง คือ เพชร ทับทมิ มรกต บุษราคัม
นพรัตน์ น่ะม่ดั สะกา๋ น โกเมน นลิ มกุ ดา เพทาย ไพฑูรย์
นา่ ร็อก,หนา่ รอ็ ก ก. การแสดงความอ่อนนอ้ มด้วยการกราบไหว้
นมสั การ น. แดนหรอื ภูมทิ ี่เชื่อกนั ว่าผูท้ าบาปจะต้องไปเกิด
นรก นา่ รา,หนา่ รา และถูกลงโทษ
นะ่ ว่ะโกหวาด น. คน.
นรา หนวด น. โอวาทเพื่อผ้บู วชใหม.่
นวโกวาท หน่วม ก. ใชม้ ือบบี หรอื กดคลงึ แรงๆ
นวด นวยหนาด,เดินหนาด ก. ออ่ นนุ่มจนเกือบเหลว
น่วม หนอก ก. ดินทอดน่อง, เยอ้ื งกราย, กรีดกราย
นวยนาด นอ็ กชาน บ. ขา้ งนอก, ตรงกันข้ามกับใน.
นอก ปลีแขง่ ,หน่อง น. พนื้ เรอื นนอกชายคา, พ้นื ที่นอกตัวเรือน
นอกชาน น่อง น. กลา้ มเน้ือท่ีอยดู่ ้านหลงั หน้าแขง้
นอ่ ง หนอบ น. ผ้รู ่วมสายเลอื ด แต่เกิดทหี ลัง
นอ้ ง หนอบน่อม ก. น้อมกายลงไหว้
นอบ น่อม ก. อาการซึ่งแสดงความเคารพอย่างสงู
นอบนอ้ ม นอ่ ย,อด๊ี นงึ้ ก. ก้มลง
น้อม - น่อยใจ๋ ว. นิดหนอ่ ย, น้อยนิด
น้อย - อดี๊ นงึ้ แรง
- นอ้ ยใจ
- น้อยมาก
ห น้ า | ๑๓๐
ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
นอ้ ยหน่า นอ่ ยน^า,นอ่ ยน้า น. ช่อื ไมพ้ มุ่ ขนาดเล็กชนดิ หนงึ่ ดอกสเี หลอื งแกม
เขยี ว กลีบดอกหนา มี 3 กลบี ผลสเี ขียว ผวิ นูน
น้อยโหนง่ โหลก-ราหนัง เป็นตาๆ เน้ือในผลหนาขาว รสหวาน มีเมลด็ มาก
น. ตน้ ไมช้ นิดหน่งึ รูปผลเน้อื ในเมล็ดเหมอื น
นะ หนะ นอ้ ยหน่า แตผ่ วิ เกล้ียงกวา่ .
ว. คาประกอบทา้ ยคาอื่น บอกความเปน็ เชงิ อ้อน
นัก นั่ก,หนกั วอน บงั คับตกลง หรือเน้นให้หนักแน่น เปน็ ตน้
- นกั กีฬา - น่ักก๊ีฬา น. ใช้ประกอบหนา้ คาอนื่ หมายความว่า ผู้ เชน่
- นักหนา - หนักหนา นักกฬี า, ว. มาก, หนักหนา
นง่ั หนัง่
นง่ั ขัดสมาธิ หนั่งแพงเชงิ ก. อาการที่หยอ่ นกน้ ให้ติดกบั พื้นหรือท่ีรองเชน่ เกา้ อ.้ี
นัด นด่ั ก. น่งั คู้เขา่ ท้ัง 2 ขา้ งใหแ้ บะลงทีพ่ ื้นแลว้ เอาขาไขว้
นัดดา หลาน กนั ทับฝ่าเทา้
นั่น หน่นั น. หน, คร้งั , คราว. ก. กาหนดกนั ไว้, บอกกนั ไว้.
- อยู่นัน่ - โยห้ น่นั น. หลาน (คอื ลกู ของลูก)
นั้น น^ั น ส. แทนชื่อท่อี ยู่ไมส่ ไู้ กลนัก.
นบั นับ่ ว. ใช้ประกอบนามหรือข้อความท่กี ลา่ วอ้างมาแล้ว
นา่ น^า เช่น ในจดหมายฉบับนัน้ , ใชป้ ระกอบนามทอี่ ยู่
- นา่ กิน - น^ากนิ ไกลกวา่ นี้ เช่น คนน้ัน ส่งิ นั้น, ใชป้ ระกอบคาอ่นื คู่
- น่ารัก - น^ารัก่ กบั คา ใด แสดงความแน่นอน เช่น คนใดคนน้นั
น้า นา่ เมอ่ื ใดเมอื่ นั้น.
- น้าชาย - ผอ่ น่า,น่าจา่ ว,นา่ เณร ก. ตรวจให้ทราบจานวน, กะกาหนด, จัด.
- น้าหญิง - แหม่นา่ ว. คาประกอบหน้ากริยา หมายความวา่ ควร เชน่
นาก หนาก นา่ จะทาอย่างนัน้ น่าจะเปน็ อย่างน้ี; ชวนให,้ ทาให้
อยากจะ, เช่น นา่ กนิ น่ารัก.
นาค หนาก น. น้องของแม่.
นาน นาน,บือหราน น. สตั วส์ ี่เทา้ ชนดิ หน่งึ เทยี่ วหาปลากินในน้า; โลหะ
- มานานแล้ว - มาบ่ือหรานแล่ว ผสมชนดิ หนง่ึ เอาทองคา เงนิ กบั ทองแดงผสมกนั
ใชท้ ารปู พรรณต่างๆ, สที องปนแดง.
น. ผ้ปู ระเสรฐิ ; คนผ้ทู ี่ไม่กลับมาทาความชั่วทีล่ ะได้
แลว้ อกี คือ พระอรหนั ต์, คนทเ่ี ตรียมบวช; งใู หญ่
เปน็ สัตวใ์ นจินตนยิ าย; ชา้ งตวั ประเสริฐ.
ว. ยาว, ช้า, (ใช้แก่เวลา) เช่น มานานแล้ว
ห น้ า | ๑๓๑
ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
นาบ หนาบ ก. ทาบลง, กดลง.
นายก นายอ็ ก น. ผ้นู า, ผู้เปน็ หวั หนา้
นายหนงั ดา่ ลงั (ทับศัพท์มลายู) ผ้แู สดง รบั ผิดชอบอุปกรณ์ การแสดงทุกชิน้
รบั ผิดชอบเรือ่ งพาหนะเดินทาง ตลอดการกินของ
นารายณ์ หนา่ ราย ผคู้ นท้ังคณะ(หนังตะลงุ )
น. ชอื่ หนึ่งของพระวิษณซุ ่งึ เป็นพระเจ้าองคห์ น่ึง
นา้ ว นา่ ว, ยุด่ ของศาสนาพราหมณ์
นาฬกิ า นาหลกิ ๋า,นากา๋ ,ยาม ก. เหนี่ยว, โน้ม.
- นาฬกิ าก่ีโมงแลว้ - ยามตีถา่ วใด๋แลว่ น. เคร่ืองบอกเวลา
นา้ น่าม
น. ของเหลวท่ใี ช้อาบกนิ และซักฟอก คอื น้าฝน
น้ากะทิ น่ามก่ือเถะ นา้ ทา่ เป็นต้น
น้าเกดิ นา่ มเด๊ิด น. น้าทคี่ น้ั ออกจากมะพร้าวขูด,
นา้ ขา้ ว นา่ มค^าว น. นา้ ขน้ึ มาก.
น้าแข็ง น่ามแขง,นา่ มหนี น. น้าทไ่ี ด้จากข้าวเมื่อหุงแลว้ เช็ดน้าหรอื ตักน้าออก
นา้ ครา น่ามคี^กล๋า น. น้าที่ถูกความเย็นจัดจนแข็งตวั เป็นก้อน.
น. น้าเสยี ทีข่ งั อยูใ่ นพื้นดนิ ท่เี ป็นแอ่งเชน่ ใต้ถุนครัว
นา้ ค้าง น่ามคา่ ง ในทอ่ ระบายนา้ เสยี
น้าคาวปลา น่ามคาวปล๋า น. น้าที่เป็นละอองตกลงมาจากอากาศ.
น. นา้ ลา้ งปลาทีม่ ีเมอื กและเลือดตดิ ใช้รดตน้ ไมใ้ ห้
นา้ เคย นา่ มเคย งาม, นา้ ลา้ งปลา
น. นา้ ท่ไี ด้จากเยื่อเคย (กะปิ) มีรสเคม็ ใช้ปรุง
นา้ ใจ นา่ มใจ๋ อาหาร
น้าชุบ นา่ มชุบ่ น. ใจแท้ ๆ, ใจจริง, ความจริงใจ
น. นา้ ทีเ่ จอื ด้วยธาตเุ งินหรือธาตุทอง สาหรับชุบ
น้าซาวขา้ ว น่ามล่างกือสาร ของต่างๆ มีทองเหลืองเปน็ ต้นให้เปน็ สีเงินหรือสี
น้าดอกไม้ นา่ มด๊อกมา่ ย ทอง, น้าทเ่ี อาเหล็กเผาไฟให้แดงแลว้ ชบุ ลงเพื่อให้
น้าตก น่ามต๊อก เหลก็ กลา้ ; (ถนิ่ ใต้) นา้ พริก.
น้าตา น่ามตา๋ น. น้าที่ลา้ งข้าวสารใหส้ ะอาดเม่อื ก่อนหงุ .
น้าตาย น่ามต๋าย น. ชอื่ ชมพชู่ นดิ หนงึ่ , มะมว่ งพนั ธุ์หน่งึ
น้าตาลกรวด นา่ มผ่ึงกรว๊ ด น. น้าที่ตกลงมาจากลาธารสูงสลู่ าธารต่า.
น. นา้ ที่ไหลออกจากนัยน์ตา.
น้าตาลทราย นา่ มผึ่งทราย น. น้าน้อย, นา้ ไม่เกิด.
น. นา้ ตาลท่มี ีลักษณะเปน็ ก้อนคลา้ ยกรวด คล้าย
สารสม้ มสี ีขาว
น. นา้ ตาลท่มี ีลักษณะเม็ดละเอยี ดอย่างทราย
ห น้ า | ๑๓๒
ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
น้าตาลโตนด นา่ มผึ่งโนต้
นา้ ตาลมะพรา้ ว น่ามผง่ึ พร่าว น. ทาจากตาล ของตน้ ตาลโตนด
น้าตาลเมา นา่ มตอื ว๊าก
น. ทาจากมะพรา้ ว ของต้นมะพร้าว
นา้ เต้า น่ามตา่ ว
น. นา้ ตาลสดที่ผสมเปลือกไม้เผาบางชนดิ หมกั แช่
น้าทรง น่ามซง ไว้
น้าผึ้ง นา่ มผงึ่ รวง น. ไมเ้ ถาชนดิ หน่งึ อยู่ในจาพวกฟักแฟง ใช้ผลเป็น
น้าปลา น่ามปล๋า อาหาร
นา้ พริก น่ามพร่ิก น. น้าทห่ี ยุดไหลชัว่ ขณะ, น้าที่คัง่ ค้างอยู่ในพน้ื ทที่ ่ี
เปน็ แหลง่ รับนา้
น้าพกั นา้ แรง นา่ มพั่กนา่ มแรง
นา้ พุ นา่ มผุ,น่ามโผะ น. นา้ หวานทีไ่ ดจ้ ากรงั ผ้ึง
น้ามนต์ นา่ มมนต์
น. น้าสาหรบั ปรุงอาหารใหม้ ีรสเค็ม ทาจากปลา
น้ามนั น่ามมนั หรือส่ิงอน่ื หมักกับเกลอื .
น. อาหารชนดิ หนึง่ ปรุงด้วย กะปิ กระเทียม พริก
น้ามกู น่ามหมกู ขี้หนู มะนาว เปน็ ต้น ใชเ้ ป็นเครือ่ งจ้มิ หรือคลุกข้าว
น้ายา นา่ มแกง๋ คือหมนจีน กนิ
นา้ ลาย นา่ มลาย น. แรงทีเ่ กดิ จากความมานะพยายามของตนเอง.
นา้ วา้ กล^วยนา่ มวา่ น. นา้ ท่ผี ุดข้ึนมาจากใตด้ ิน.
นา้ ส้ม นา่ มซ่อม,นา่ มซ็อม น. นา้ ทเี่ สกเพื่ออาบ กนิ หรอื ประพรม เปน็ ต้น ถอื
นา้ ส้ม นา่ มจอ่ ก๋า,น่ามก๋า กันวา่ เป็นมงคล.
น้าหนัก นา่ มหนัก น. ของเหลวเปน็ มันที่สกัดออกจากพชื และเปลว
สัตวห์ รือแรบ่ างอย่าง เชน่ ถา่ นหนิ
น้าหน้า น่ามหน่า,น่ามน^า
น. น้าเมอื กท่ีออกจากจมูก.
น้าหมาก นา่ มม้าก
น้าหอม นา่ มหอม น. อาหารคาวอยา่ งหนึ่ง ลักษณะอย่างแกง ทาดว้ ย
นา้ เหลอื ง น่ามเหลือง ปลาโขลกกับเคร่ืองปรงุ กินกับผกั บางอย่าง เชน่
ถว่ั งอก ใบแมงลัก ใช้คลุกกินกบั ขนมจีน
น. น้าทีไ่ หลออกจากตอ่ มตามกระพงุ้ แก้ม.
น. ชือ่ กลว้ ยพันธ์หุ นง่ึ ซง่ึ พฒั นามาจากลกู ผสม
ระหว่างกลว้ ยป่ากบั กลว้ ยตานี
น. น้าคัน้ จากผลส้ม ใช้เปน็ เครอื่ งด่มื
น. นา้ มรี สเปรยี้ ว ใชป้ รงุ อาหาร(จากตาลหรอื
มะพร้าว)
น. ความหนักของสิง่ ของตา่ งๆ, ความสาคัญ, ความ
มั่นคง.
น. หนา้ ตา, มักเป็น คาพดู ในทางไมด่ ี เช่น
สมน้าหน้า.
น. นา้ ลายท่บี ้วนออกเม่อื เวลากินหมาก.
น. น้าท่ีกลนั่ จากเครื่องหอม.
น. น้าใสๆ ทเี่ กิดจากโลหติ เสยี ออกตามแผล
ห น้ า | ๑๓๓
ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
น้าอบ นา่ มอ็อบ น. น้าท่ีอบและปรุงด้วยเคร่อื งหอม.
นา้ ออ้ ย น่ามอ่อย,นา่ มอ^อย น. น้ารสหวานท่ีได้จากต้นอ้อย.
นา้ ท่วม น่ามถ่วม,น่ามท^วม น. นา้ หลาก, อทุ กภยั
,น่ามจ๋ม
นกิ ร นก่ี ๋อน น. หมู่, พวก.
นกิ าย นก่ี า๋ ย น. หมู่, พวก, หมวด, ใช้เก่ยี วกับศาสนา ในกรณี
เชน่ คณะนักบวชในศาสนาเดียวกันที่แยกออกไป
นคิ ม นี่คม เป็นพวก ๆ เช่น มหานิกาย ธรรมยตุ นกิ าย
น. หมูบ่ า้ นขนาดใหญ่, ถิ่นฐานหรอื ชุมชนทเ่ี กิดข้ึน
น่ิง แหนง่ จากการต้ังหลักแหลง่ , หมู่บ้านใหญ่หรือตาบลท่ี
นิจ ฉ่วั ตวั ประชาชนเข้าไปตั้งถนิ่ ฐานอยู่เพ่อื ประกอบอาชพี
นิด อิด๊ นึ้ง เป็นหลักฐาน เชน่ นคิ มสร้างตนเอง
นทิ าน หน่ที าน ก. เฉย, เงยี บ, ไม่เคล่ือนไหว.
นิพพาน นพ่ิ พาน ว. เสมอไป, สมา่ เสมอ
ว. เลก็ , นอ้ ย
นิ่ม หนิม่ น. เรื่องทเ่ี ล่ากนั มา เชน่ นทิ านชาดก
น. ความดับสนิทแหง่ กิเลสและกองทุกข.์ ก. ดบั
นมิ นต์ หรอื่ มน กิเลสและกองทุกข์, ตาย (ใช้แก่พระอรหนั ต์)
นิมิต หนมี่ ดิ่ น. ชอ่ื สตั วส์ ี่เทา้ ตัวยาว เกล็ดหนา เรียก ตวั นมิ่
นยิ ม หน่ยี ม หรือ ลิ่น. ว. นมุ่ , นว่ ม, อ่อน.
นิยาย หนยี่ าย ก. เชญิ , เชื้อเชญิ , (ใชแ้ ก่พระภิกษุและสามเณร).
นิราศ หนี่หราด ก. นริ มติ , สร้าง, แปลง, ทา น. ลาง, เหตุ, เคา้ มูล
น. การกาหนด. ก. ชอบ, นับถือ.
นโิ รช น่ีโหรด น. เรอื่ งทีเ่ ล่าสืบกนั มา.
นิ่ว น^ิ ว ก. ปราศจากความหวัง, ไมม่ ีความตอ้ งการ, หมด
อยาก, เฉยอยู่; พลดั พราก, จากไป. น. คาประพนั ธ์
นว้ิ นิ่ว เชน่ กลอนหรือโคลงท่ีกลา่ วถึงการจากกัน.
ว. ไมม่ รี ส, ไม่อร่อย, จืด.
นิสัย หนส่ี ยั น. กอ้ นแข็งทอ่ี ยู่ในกระเพาะปสั สาวะ. ว. ขมวดคว้ิ
อยา่ งไม่พอใจ วา่ นว่ิ หนา้ .
นี่ น^ี ,หนี่ น. สว่ นทแี่ ตกออกจากมอื และเท้าเป็น ๕ กง่ิ ;
- น่ีใคร - นี^ใค มาตราความยาวไทย
- อยูท่ ี่นี่ - โย้หนี่ น. ความประพฤตทิ เี่ คยชิน เชน่ ทาจนเปน็ นสิ ยั ; ท่ีพง่ึ ,
ท่ีพักพงิ , ทอี่ าศยั , เช่น ขอนสิ ยั ในการอปุ สมบท.
ส. คาใช้แทนนามเฉพาะทีอ่ ยู่ใกลท้ ่ีสุด เชน่ นใ่ี คร
อยทู่ ่นี ่ี.
ห น้ า | ๑๓๔
ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
น้ี น่ี ว. คาใช้ประกอบนามที่อยู่ใกล้เพอื่ ให้รเู้ ฉพาะ เช่น
- อยา่ งน้ี - พนั นี่ อย่างน้ี
นีออน หนอ่ี อ๋ น น. หลอดไฟฟ้าเรืองแสงทใี่ ห้แสงสว่าง ใชเ้ ปน็ ไฟ
บ้านหรอื โฆษณา.
นึก นกึ่ ก. คดิ , ตรติ รอง; ราพงึ .
นง่ึ น^ึ ง ก. ทาให้สกุ หรือร้อนดว้ ยไอน้ารอ้ นอบ.
นงุ่ หนุ่ง ก. ใชผ้ า้ ปกปดิ กายท่อนล่าง เชน่ นงุ่ ผ้าถงุ นงุ่
กางเกง
นุ่น หนุ่น น. ต้นไมช้ นิดหนงึ่ ใชป้ ุยในผลยดั ทีน่ อนหรือหมอน
- เน้ือนนุ่ - ฟ^าย
- ต้นนุ่น - ตอ็ นงิว่ ส. คาสาหรบั แทนคานามท่ีอยู่ไกลออกไป.
นู่น,โนน่ หนู่
- อยู่โนน่ - โยห้ นู่ ว. อ่อน, นว่ ม.
นุ่ม หนมุ่ ว. อ้วน, อวบ; (ถ่นิ ปักษใ์ ต)้ เล็ก.
นยุ้ น^ุ ย ก. ทาให้หนัก, ทาใหแ้ น่น.
เนน้ แน่น(เสียงสั้น) ว. อกตัญญไู ม่รคู้ ณุ , ไม่สานกึ ถงึ บญุ คุณ.
เนรคณุ เนร่ะคุณ ก. บงั คบั ให้ออกไปเสียจากประเทศหรือถน่ิ ทีอ่ ยู่
เนรเทศ เนร่ะเถด ของตน
ก. สรา้ งหรือบันดาลดว้ ยอานาจ ฤทธ์ิ หรอื
เนรมติ เนระ่ ม่ิด อภนิ หิ ารใหบ้ งั เกดิ เปน็ ขนึ้ มีขึ้นโดยฉับพลนั
ว. เสีย, มกี ล่ินเหมน็ .
เนา่ หน่าว ว. ช้า, นาน
เน่ิน เหนิ่น,นาน ว. แชม่ ช้า, ชา้ ๆ อย่างมจี งั หวะ เชน่ เดนิ เนิบ ๆ
เนิบ เหนิบ พดู เนิบ ๆ.
น. ชอื่ ไมต้ น้ ชนดิ หน่ึง ฝกั บดิ เปน็ วง เมล็ดคอ่ นข้าง
เนียง ขือ่ เนยี ง แบน กนิ ได้, พะเนียง กเ็ รียก (ถนิ่ ปกั ษ์ใต้)
น. เน้ือววั
เนอ้ื เน่ืองัว น. ชายหญิงทีถ่ อื กนั วา่ เคยอยู่รว่ มกันมาแตป่ าง
เนอ้ื คู่ เนื่อโข่ ก่อน ชายหญิงที่สมเป็นค่คู รองกัน
น. ขนาดของพนื้ ท.่ี
เนื้อที่ เนือ่ เถ่ ก. ติดกัน, ต่อกนั , เกีย่ วขอ้ งกัน.
เน่ือง เหนื่อง ว. อาการท่ีไม่ไหวตงิ ไปช่วั ระยะหน่ึงเพราะเปน็ ลม
แน่ แหน่ ว. อาการทแี่ ออัดยดั เยยี ดหรอื เบยี ดเสยี ดจนแทบ
แนน่ แน^น ไม่มีทวี่ า่ ง
ก. แอบ, ชดิ , ทาบ.
แนบ แหนบ
ห น้ า | ๑๓๕
ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
แนะ แหนะ ก. ชแ้ี นวทางหรือวิธีการใหร้ ้โู ดยตรงหรือโดยอ้อม
- แนะนา - แหนะนา เช่น แนะนา แนะใหท้ า.
- แนะให้ทา - แหนะฮ^ายทา
โน ฟอ็ ก ก. นูนข้นึ เพราะถูกกระทบกระแทกเป็นต้น (มักใช้
แกห่ วั หรือหนา้ ) เช่น หวั โน หน้าโน
โนม้ โน่ม ว. นา้ ว, เหนี่ยว, นอ้ ม.
โนม้ ถ่วง โน่มทว้ ง ก. แรงที่ดงึ ดดู ซึ่งกนั และกันของเอกภพ
ไนลอ่ น ไนหลอ่ น น. สารประกอบอนิ ทรียซ์ ึ่งสังเคราะหข์ ึ้น มีโมเลกุล
ขนาดใหญ่ มกั ผลิตใหเ้ ป็นเสน้ ใยเลก็ ๆ ซง่ึ นาไปฟ่นั
เป็นเสน้ ด้ายหรือเส้นเชือกทมี่ ีความเหนยี วมาก
หรอื นาไปทอเป็นผา้ ได้, เรยี กสงิ่ ทีท่ าจากเสน้ ใยนน้ั
เช่น ผ้าไนลอน เชือกไนลอน.
ห น้ า | ๑๓๖
บ ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
บ๋อ
ภำษำกลำง บ็อก น. สว่ นของผวิ พน้ื โลกที่ไม่ใชท่ ะเลหรอื แม่นา้ ลา
บ คลองเปน็ ต้น, ภาคพื้นดนิ เชน่ ทหารบก ทางบก,
บก บ๊ง ทที่ ่ีแห้ง, ทที่ ี่พ้นจากน้า, เชน่ ขนึ้ บก
- บ๊งหนาม ก. ใช้ของแหลม ๆ แทงท่เี นอ้ื เพ่ือเอาหนามเป็นต้นทฝี่ ัง
บ่ง บง๊ ก๋าน อยู่ในเนือ้ หรอื หนองออก เชน่ บง่ หนาม บง่ หนอง
- บ่งหนาม
บงการ บ็อด ก. ระบุชี้ใหด้ าเนินการตาม, ควบคุมดูแลส่งั การ
- บอ็ ดฮ^ายเนยี น เฉยี บขาด
บด ก. ทาใหเ้ ปลือกแตก เชน่ บดขา้ วเปลอื ก, ทาให้
- บดให้ละเอยี ด บ็อด แหลก เชน่ บดขา้ วสกุ , ทาให้เปน็ ผง เชน่ บดยา
- เรือบ็อด นตั ถ์ุ, ทาให้เรยี บและแน่น เช่น บดถนน
บด น. เรือตอ่ ชนดิ หน่งึ รูปรา่ งเพรียว หวั ท้ายเรียว มี ๓
- เรือบด บอ็ ด ขนาด คอื เล็กกลาง ใหญ่ ใชไ้ ดท้ ้งั พายและ
- บ็อดเรียน กรรเชียง
บท น. คาสอนที่กาหนดให้เรยี น, ข้อทเ่ี ปน็ คติเตือนใจ
- บทเรยี น บ๋น เช่น บทเรยี นในชีวติ (หนงั ตะลุงท้องถนิ่ ของตากใบ
- บ๋นบ^าน กอ่ นจะเลน่ เข้าเรื่อง มตี วั นาบท เรยี กว่า “โหรบน^
บน - บน๋ เริน าบอ็ ด”
- บนบ้าน บ๊น บ. ในทีซ่ ง่ึ อยสู่ ูงหรือเหนอื เช่น นง่ั อยูบ่ นเรือน
- บนเรอื น - บ๊นบา๋ น
บน ก. ขอร้องส่ิงศักด์สิ ทิ ธ์ใิ ห้ชว่ ยโดยให้คามั่นว่าจะให้
- บนบาน บน๊ (คี^บ๊น) ส่งิ ของตอบแทนหรอื ทาตามท่ีใหส้ ัญญาไว้เม่ือเป็น
ผลสาเรจ็ , บนบาน
บ่น(ข้บี น) บน๊ ก. พดู พรา่ หรือวา่ กลา่ วซา้ ๆ ซาก ๆ; กลา่ วซา้ ๆ
บ๊ม กัน เช่น ท่องบ่นภาวนา.บน่ ถึง ก. กล่าวถึงบอ่ ย ๆ
บ่น บอ๊ หรม ก. พูดพร่าหรือว่ากล่าวซ้าๆ ซากๆ
บ่ม ก. ทาให้สกุ หรือใหแ้ หง้ ดว้ ยความอบอนุ่
บรม บั๊นจง๋ ,บันจง๋ ว. อยา่ งยิง่ , ท่ีสดุ , ไทยมักใช้นาหนา้ คาที่เกย่ี วกบั
พระเจา้ แผน่ ดิน หรือพระพทุ ธเจ้า เชน่ บรมบพติ ร
บรรจง บรมศาสดา ฯลฯ
ก. ต้งั ใจทา เชน่ บรรจงเขยี น, ทาโดยระมดั ระวงั
เชน่ มีนอ้ ยใชน้ ้อยค่อยบรรจง. ว. อยา่ งประณีต
เช่น เขยี นบรรจง, ตวั บรรจง
ห น้ า | ๑๓๗
ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
บรรจบ บัน๊ จอ็ บ,บันจอ็ บ
ก. เพิม่ ให้ครบจานวน เช่น บรรจบให้ครบร้อย บรรจบ
บรรจุ บนั๊ โจ๊ะ ใหค้ รบถ้วน; จดกนั , ใกลช้ ิดตดิ ต่อกนั , เชน่ ปูกระดาน
ใหบ้ รรจบกนั ทาง ๒ สายมาบรรจบกัน, ทาให้เข้ากนั
บรรดา บนั๊ ดา๋ สนิท เชน่ ตดิ กรอบหน้าตา่ งใหม้ มุ บรรจบกัน
บรรทม บน๊ั ทม,บนั ทม
บรรทดั บน๊ั ท่ัด,ม่ายบอ่ื ทด่ั ก. ใส่ลงในขวด หบี หรอื ถงุ เป็นต้น, ใส่ลงไว้ใน
ภาชนะหรือสถานที่ทีใ่ ดท่หี นง่ึ ทม่ี ดิ ชดิ เช่น บรรจุ
บรรทกุ ทุก่ อังคาร บรรจุอัฐิ บรรจุศพ; โดยปริยายหมายความ
บรรเทา บน๊ั เทา,ยังฉว่ั แลว่ ว่า ใหเ้ ข้าประจาท่ี, ใหเ้ ขา้ ประจาตาแหน่งครง้ั แรก,
เชน่ บรรจใุ หเ้ ปน็ ขา้ ราชการ, ใส่ลงไวต้ ามอัตรา
บรรพต บั๊นพอ็ ด,บนั พอ็ ด เช่น บรรจเุ ขา้ ไว้ในรายการ
บรรยาย บั๊นยาย,บนั ยาย
บรรลยั บั๊นไหล ว. ทง้ั หลาย, ทัง้ ปวง, ท้ังหมด, (มักใชอ้ ยู่ขา้ งหนา้ )
บรรลุ บนั โหละ เช่น บรรดามนุษย์ บรรดาทรัพยส์ มบัติท่ีมอี ยู่
บรรเลง บั๊นเลง,บันเลง
บรกิ าร บอ๊ รก่ิ ๋าน,ฉว่ ย ก. นอน
บริขาร บอ๊ ริ๊ขาน น. สายเชือกหรือไมส้ าหรบั ตเี สน้ ใหต้ รง; เส้น ๒
เส้นขนานกนั จากซา้ ยไปขวา เรยี กว่า บรรทัด เช่น
บริจาค บ๊อรจี า๊ ก,ฮ^าย เต็มบรรทัด คร่งึ บรรทดั
บริบาล บ๊อริ๊บ๋าน,ร่กั ษา
ก. วางไว้ ใสล่ ง หรือบรรจุลงบนยานพาหนะ เพื่อ
ขนยา้ ยไปทีละมาก ๆ
ก. ทุเลาหรือทาให้ทุเลา, ผอ่ นคลายหรอื ทาใหผ้ อ่ น
คลายลง, เบาบางหรอื ทาใหเ้ บาบางลง, สงบหรือ
ทาให้สงบ, เช่น บรรเทาทุกข์ อาการโรคบรรเทาลง
น. ภเู ขา
ก. ชแี้ จงหรอื อธิบายเร่ืองให้ฟัง, เล่าเรื่อง
ก. ฉิบหาย, วอดวาย, ยอ่ ยยับ, มอดม้วย
ก. ลุ, ถงึ , สาเรจ็ , เชน่ บรรลุมรรคผล
ก. ทาเพลงด้วยเครื่องดรุ ิยางค์ใหเ้ ปน็ ทเี่ จรญิ ใจ
ก. ปฏิบัติรบั ใช้, ให้ความสะดวกต่าง ๆ, เชน่ ร้านนี้
บรกิ ารลูกค้าด.ี น. การปฏบิ ตั ิรบั ใช้, การใหค้ วาม
สะดวกต่าง ๆ, เชน่ ให้บรกิ าร ใช้บริการ
น. เครื่องใชส้ อยของพระภิกษุในพระพทุ ธศาสนา มี
๘ อย่าง คือ สบง จวี ร สังฆาฏิ บาตร มดี โกนหรอื
มีดตัดเล็บ เข็ม ประคดเอว กระบอก กรองน้า
(ธมกรก) เรียกว่า อัฐบริขาร
ก. สละให้, เสยี สละ. น. การสละ, การให้, การแจก
, ความเสยี สละ
ก. ดูแลรักษา, ดแู ลเลย้ี งดู, เช่น บรบิ าลทารก. น.
ผ้รู ักษา, ผ้ดู ูแล, ผเู้ ลย้ี งดู.
ห น้ า | ๑๓๘
ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
บรบิ รู ณ์ บอ๊ รบี ู๋น
บรภิ าษ บ๊อรผ่ิ าด,แฉ่ง ก. ครบ, เตม็ ท่ี, พร้อมเพรียง, ไม่บกพร่อง,
บรโิ ภค บอ๊ รโิ่ ผก,กิน ครบถว้ น
บรวิ าร บอ๊ รีหวาน ก. กลา่ วตเิ ตยี น, กลา่ วโทษ, ด่าว่า
บริเวณ บ๊อรเี ว๋น ก. กนิ (ใช้เฉพาะอาการที่ทาใหล้ ่วงลาคอลงไปสู่
บรษิ ัท บ๊อรสี ดั กระเพาะ) เช่น บรโิ ภคอาหาร, เสพ เชน่ บริโภค
บริสุทธิ์ บ๊อรสี ดุ กาม; ใช้สิน้ เปลอื ง, ใชส้ อย, เช่น บริโภคสมบตั ิ, คู่
กับ อุปโภค
บวก บ๊วก
น. ผู้แวดลอ้ มหรือผู้ตดิ ตาม เช่น พระพทุ ธเจา้ มี
บวง บ๋วง ภิกษปุ ระมาณ ๕๐๐ รปู เปน็ บริวาร, สิ่งท่เี ป็น
- บวงสวง - บ๋วงซ้วง สว่ นประกอบหรือสมทบส่ิงอื่นท่ีเป็นประธาน เชน่
บว่ ง บว๊ ง บรวิ ารกฐิน.
บวช บว๊ ด น. พนื้ ท่ีภายในขอบเขตที่กาหนดไว้ เช่น บรเิ วณ
- บวชสามเณร - บ๊วดเณร บ้าน บรเิ วณโบสถ์ บรเิ วณวดั บริเวณสนามหลวง
- พระ - ผระ
น. หมู่, คณะ, เชน่ พทุ ธบริษัท
ว. แท้, ไมม่ ีอะไรเจือปน, เช่น ทองบรสิ ุทธ์ิ,
ปราศจากมลทนิ , ปราศจากความผิด, เชน่ เป็นผู้
บรสิ ทุ ธิ์, หมดจดไม่มีตาหนิ เช่น เพชรบรสิ ทุ ธ์ิ
เครอื่ งแกว้ บริสุทธิ์; เรียกสาวพรหมจารีวา่ สาว
บรสิ ุทธิ์.
ก. เอาจานวนหนึง่ รวมเข้ากบั อีกจานวนหนึ่งหรอื หลาย
จานวนให้เปน็ จานวนเพมิ่ ขน้ึ จานวนเดียวกัน, เพมิ่ เตมิ เขา้
ไป. ว. ท่ีเป็นไปในทางสนับสนุน ทางดี หรือเชงิ สร้างสรรค์
เชน่ มองในทางบวก; ในทางคณิตศาสตร์เรยี กจานวนเลขท่ี
มคี ่ามากกว่าศนู ย์ว่า จานวนบวก. น. เรยี กเคร่ืองหมาย
คณติ ศาสตรร์ ูปดังน้ี + วา่ เครื่องหมายบวก
ก. บชู า. บวงสรวง ก. บูชาเทวดาดว้ ยเครือ่ งสังเวย
และดอกไม้ธูปเทียน เปน็ ต้น
น. เชือกทที่ าเปน็ วงสาหรับคล้อง รดู เขา้ ออกได้,
และมีหมายถงึ สิง่ อืน่ ท่มี ีลกั ษณะคล้ายคลงึ เชน่ นนั้
เช่น บ่วงมาร
ก. สละเหย้าเรือนออกเป็นนักบวช ไมว่ า่ ในศาสนาใดกต็ าม
ต้องเป็นคนไมม่ ีเหยา้ เรือน ไม่มภี รรยา
(ในภาษาตากใบ การเรยี กขานช่ือบุคคล จะเน้นคานาหนา้
เพ่อื ใหร้ ้ถู ึงสถานภาพว่า เคยผ่านการบวชเรียนมาหรอื ไม่
ผ้ชู ายจะตอ้ งบรรพชาและอปุ สมบท คนทบ่ี วชสามเณร
เมื่อสึกออกมา จะมคี านาหนา้ นามวา่ “เณร” คนทบี่ วช
พระ เมือ่ สกึ ออกมาจะมคี านาหนา้ นามวา่ “จ่าว” การบวช
พระถา้ อยตู่ ดิ ต่อกนั ต้ังแตส่ ิบพรรษาขึ้นไป เม่อื สึกออกมา
จะมคี านาหนา้ นามว่า “ท่ดิ ”)
ห น้ า | ๑๓๙
ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
บว้ น
- บ้วนปาก บ^วน ก. ทาให้น้าหรือของเหลวออกจากปาก
บวบ
- บ^วนป๊าก
บวม
- ช้าบวม บว๊ บ,โหลกบ๊วบ น. ผกั จาพวกหนึง่ ตน้ เป็นเถา มหี ลายอย่าง โดย
บอ
- บ้าๆบอๆ มากใช้ผลเป็นอาหาร เช่น บวบเหล่ียมบวบหอม
บ่อ หรอื บวบกลม และบวบงู เปน็ ตน้
- บอ่ น้า
บอก บว๋ ม,ฟ็อก ก. อาการท่ีเนอ้ื อมู หรือนูนขึ้นเพราะอกั เสบหรือ
- บอกกลา่ ว
บอ่ ง - ชา่ บ๋วม ฟกชา้
บอ้ ง
- บ้องกญั ชา บอ๋ ,ประ๊ ว. เกอื บบา้ , ใกล้จะเปน็ บ้า, จติ ใจไม่ปรกติ
- ปลอ้ งไม้ไผ่
- บ^าๆบอ๋ ๆ (ชาวตากใบสมัยก่อน ถ้าเปน็ ผู้หญงิ ปล่อยผม ไม่
บอด
บอน เกลา้ มวย จะเรยี กว่า “คนปร๊ะ”
บ่อน บ๊อ น. ชอ่ งลึกลงไปในดนิ หรือในหินใช้เปน็ ท่ขี ังนา้
- บ่อนไก่
- บอ่ นววั ชน - บ๊อนา่ ม
- บ่อนไพ่
บอบ บอ๊ ก ก. พดู ให้รู้, เลา่ ให้ฟัง
- บอบชา้
บอ่ ย,บ่อยๆ - บ๊อกกลา๊ ว
- เขามาบ่อย
บ^อง ก. เจาะ, สบั
บอระเพ็ด
บะหม่ี บ^อง น. ปลอ้ งไมจ้ าพวกไมไ้ ผ่ท่ีขงั ข้อ; สงิ่ ทีเ่ ปน็ ชอ่ งคลา้ ย
- บ^องกั๊นชา,บ^องกนั ชา กระบอก เช่น ชอ่ งสาหรับสวมด้ามขวานหรือส่ิว
- ปล^องมา่ ยพา้ ย,บ^อง เปน็ ต้น, ลกั ษณนามเรียกการสบู กัญชาหมดครง้ั
ม่ายพา้ ย หนงึ่ วา่ บ้องหนง่ึ
บอ๊ ด ว. มืด, ไม่เหน็ , (ใช้แกต่ า)
บ๋อน น. ต้นไม้จาพวกหน่งึ บางชนิดชอบเกิดในน้า ต้น
คลา้ ยคูน ยางคัน ใช้เปน็ อาหาร บางชนิดเป็นพวก
บ๊อน,บ๋อน วา่ น ใบมีสีต่างๆ ปลกู เปน็ ไมป้ ระดับ.
- บอ๊ นก๊าย,บ๋อนกา๊ ย น. แหลง่ เป็นทีช่ ุมนุมกันเพอื่ เล่นการพนนั
- บอ๋ นงวั เช่น บอ่ นไก่ บอ่ นเบย้ี บอ่ นไพ่
- บอ๊ นผา่ ย,บ๋อนผ่าย
บ๊อบ ว. อ่อนเปล้ยี หรอื หมดแรงเพราะถกู ทุบตอี ยา่ งรนุ แรง
- บ๊อบช่า หรือเจบ็ ป่วยอยา่ งหนกั หรือออกกาลงั มากเกนิ ไป
บ๊อย,เลือนๆ ว. เสมอๆ, เนืองๆ
- เคา้ มาบ๊อย,เคา้ มา
เลอื นๆ น. เถาวัลย์ชนิดหนึง่ เถาเป็นปุ่มๆ มรี สขม ใช้ทายา
แข็ดหมูน,แข็ดซอื หมูน น. อาหารของจนี ทาด้วยแปง้ สาลี มสี ีเหลือง ห่ัน
ม,ี หมี่ เป็นเส้นขนาดเส้นขนมจนี ต้มสกุ ปรุงด้วย
เครื่องแบบกว๋ ยเตียว
ห น้ า | ๑๔๐
ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
บัง บัง
บั้ง บั^ง ก. กัน ก้นั หรือปิดไม่ให้เห็น ไม่ให้ผ่าน ไม่ให้โดน
บงั เกดิ บังเก๊ิด
บงั คนเบา,บงั คนหนัก ถา่ เบ๋า,ถา่ หนกั น. สง่ิ ทีเ่ ปน็ แถบๆ เช่นเครือ่ งหมายยศนายสิบ
บังคม บง๊ั คม,บังคม
ก. เกดิ เชน่ บงั เกดิ อุบตั ิเหตุ บงั เกิดลมพายุ, ทาให้
บงั ควร บง๊ั ควร,บงั ควร เกดิ เชน่ แม่บงั เกิดเกลา้
บังคับ บั๊งคั่บ,บังคบ่ั
บงั สกลุ บงั ซอื กุน๋ ,บงั สะกุน๋ น. ปสั สาวะ,อุจจาระใช้ว่า พระบงั คนเบา
บังอาจ บงั อ๊าด ก. แสดงความเคารพพระมหากษตั รยิ ์ สมเดจ็
บังเอิญ ผ่ือโย,พะโย พระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระบรมราชนิ ี และพระ
บัญชา บัน๊ ชา,บันชา บรมราชวงศ์ชนั้ สงู ตามประเพณีไทย, ใชว้ า่ ถวาย
บัญชี บน๊ั ชี,บันชี บังคม
บัญญตั ิ บน๊ั หยัด,บันหยัด ว. ควรอย่างย่งิ , เหมาะอยา่ งย่ิง, (มกั ใช้ในความ
บณั ฑิต,บณั ฑติ ย์ บั๊นดิด,บันดิด ปฏเิ สธ) เช่น ไม่บงั ควร หาเป็นการบังควรไม่
บดั กรี บ^ั ดกรี น. การวา่ กล่าวปกครอง; กฎเกณฑ์. ก. ใช้อานาจ
บัดซบ เปอ๊ ะแรง ใหท้ า, สัง่ ดว้ ยอานาจ
บดั สี บั^ดสี
บัตร บ^ั ด น. เรียกผา้ ที่พระภกิ ษุชักจากศพ หรือทที่ อดไวห้ นา้
บัน จ๊ัว ศพ หรือที่ทอดบนดา้ ยสายสิญจนห์ รือผา้ ภษู าโยงที่
- หน้าจั่ว - น^าจ๊ัว ต่อจากศพด้วยการปลงกรรมฐานวา่ ผ้าบงั สุกุล,
เรยี กกริ ิยาท่ีพระภิกษุชกั ผา้ เช่นน้ันว่า ชักบังสกุ ุล
ก. กลา้ แสดงกลา้ ทาด้วยทะนงใจหรอื ฮึกเหมิ โดย
ไม่ยาเกรงหรอื ไม่รูจ้ ักสงู ต่า, กล้าละเมิดกฎหมาย
ว. ที่เกิดข้ึนโดยไม่รู้ตัวหรือไม่คาดหมาย, เผอิญ
น. คาสั่งของผู้มีอานาจบังคับในการปกครอง. ก.
สง่ั การตามอานาจหนา้ ที่
น. สมดุ หรือกระดาษสาหรับจดรายการต่าง ๆ ไว้
เปน็ หลักฐาน เช่น บญั ชเี งนิ สดบญั ชพี ัสดุ บัญชี
พล บญั ชเี รยี กชอื่
น. การแตง่ ต้งั , ข้อท่ีตง้ั ขึน้ , ขอ้ บังคบั . ก. แต่งตง้ั , ต้ังข้นึ
น. ผู้มีปญั ญา, นกั ปราชญ์, ผู้ทรงความรู้, ผูส้ าเรจ็
การศึกษาข้ันปริญญา ๓ ข้ัน คอื ปริญญาตรี-โท-
เอก, ผู้มีความรู้ความสามารถเป็นพเิ ศษแตก่ าเนิด
ก. ประสานใหต้ ดิ กัน, เชอ่ื มให้ตดิ กนั , (ใชส้ าหรับ
ของท่เี ปน็ โลหะ)
ว. โง่เสยี เต็มประดา, งเี่ ง่า, สมองชั้นเดียว
ว. ละอาย, ขายหน้า, น่าอับอายขายหน้า
(เหมอื น บดั สบี ดั เถลงิ )
น. แผ่นเอกสาร แสดงสทิ ธิของผใู้ ช้
น. จัว่ , หน้าจั่ว เรยี ก หน้าบนั .
ห น้ า | ๑๔๑
ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
บั่น บั๊น,ฟัน ก. ตัดให้ส้นั , ตดั ใหเ้ ป็นทอ่ น ๆ
บั้น บ^ั น น. ครึง่ หนง่ึ หรือตอนหนึง่ ของส่ิงท่ีแบง่ ออกเป็น ๒
- บ้นั เอว,บน้ั ท้าย - บ^ั นเอว๋ ,บั^นทา่ ย สว่ นเทา่ ๆ กัน เชน่ บั้นต้นบั้นปลาย.
บันดาล บั๊นดา๋ น ก. ให้เกดิ มีขน้ึ เป็นขึน้ ด้วยแรงอานาจของส่ิงใดสงิ่
หน่ึง เชน่ บญุ บนั ดาลบันดาลโทสะ
บันได กอื ได๋ น. ส่ิงท่ีทาเป็นข้นั ๆ สาหรับก้าวขึน้ ลง, กระได กว็ า่
บัว บัว น. ไม้จาพวกหน่ึง ชอบเกดิ ในนา้ มหี ลายชนดิ
- ดอกบัว - ด๊อกบวั
- บัวตูม - บัวพุม,บวั ต๊มู น. ชือ่ ไมล้ ้มลุกชนดิ หนึ่งในวงศ์ Umbelliferae ขึ้น
- บวั บาน - บวั บา๋ น ตามทชี่ มุ่ ช้นื ทอดเลอื้ ยไปตามพ้นื ดิน ใบเดี่ยวกลม
บัวบก ผักแหวน่ ขอบใบหยักเลก็ น้อย ใบและต้นกินไดแ้ ละใชท้ ายา
ได้ พายัพและอสี านเรียก ผกั หนอก ปกั ษ์ใต้และ
บัวลอย ขนมุ อี้ ตราดเรยี ก ผกั แวน่ .
น. ชื่อขนมหวานต้มน้ากะทิ
บ่า บ๊า (ภาษาตากใบ “บวั ลอย” หมายถงึ ลอดชอ่ ง)
น. ส่วนของรา่ งกายระหวา่ งคอกบั หวั ไหล่, ว.
บ้า บ^า อาการทีน่ า้ ไหลล้นมาโดยเร็ว
- ไอบ้ ้า - แอบ^า น. คนเสียจรติ . ว. เสยี จริต, สตฟิ ัน่ เฟือน
บาก บ๊าก
ก. ใชส้ ิง่ มีคมเช่นมีดหรือขวานเปน็ ตน้ ฟันส่ิงใดสิ่งหนงึ่
บาง บา๋ ง,ลาง,ลัง เช่น ตน้ ไม้ให้เปน็ แผลเปน็ รอยหรอื เปน็ ทางเข้าไป
- บ้านบางนอ้ ย - บ^านบา๋ งนอ่ ย น. ตาบล; ลาคลอง. ว. ไมห่ นา; ใช้ประกอบกบั นาม
- บางคน - ลางคน,ลงั คน หมายความว่า ไม่ท่วั ไป, สว่ นใดส่วนหนึ่ง, เชน่ บาง
- บางที - ลางที คน บางพวก บางสง่ิ ฯลฯ
บา่ ง กือบ๊าง
น. สตั ว์สเี่ ทา้ ชนิดหน่งึ ตัวคล้ายกระรอก โต เกือบ
บ้าง มั^ง,ลัง,หมั่ง เท่าค่าง อยตู่ ามโพรงไม้ สขี า้ งทั้ง ๒ มหี นังเปน็ พืด
แล้วแต่ประโยคทีม่ า คล้ายปกี โผไปมาได้ไกลๆ
สัมพันธ์ เชน่ - มั^งลังซ้วน ส. บางคน, บางสิง่ , บางตัว. ว. ใชป้ ระกอบคาอ่ืนให้
- บ้างบางสว่ น - ลังซว้ น ทราบวา่ มสี ว่ นตา่ งๆ กัน เช่น อยา่ งนน้ั บา้ งอยา่ งนี้
- บางสว่ น - พรก่ิ มั^งกอ่ื เทียมหมัง่ บ้าง ฯลฯ
- พรกิ บ้าง
กระเทียมบ้าง
ห น้ า | ๑๔๒
ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
บาด บ๊าด ก. ทาใหเ้ กิดเปน็ แผลหรอื รอยขดี ขว่ นอยา่ งของมี
- มดี บาด - บ๊าดหมีด คมบาด เช่น มีดบาด แกว้ บาด หญ้าคาบาด. น.
แผล
บาตร บา๊ ด น. ภาชนะชนดิ หนงึ่ สาหรับภกิ ษสุ ามเณรใชร้ ับ
- ทาบุญตักบาตร - ทาบนุ๋ ตักบ๊าด อาหารบณิ ฑบาต
บาท บ๊าด น. มาตราเงินตามวธิ ีประเพณี 100 สตางค์ หรือ 4
- ไม่มีเงินสกั บาท - หาม^ายเบี^ยซือบา๊ ด สลึง เทา่ กับ 1 บาท
บาดาล บ๊าด๋าน,บ๋าดา๋ น น. พ้นื ทใี่ ตร้ ะดบั ผวิ ดินลงไป, เรียกน้าท่ีสบู จากใต้
ดนิ ทลี่ ึกไม่ตา่ กวา่ ๑๐ เมตรว่า นา้ บาดาล
บาน บา๋ น น. ใชเ้ รียกของเปน็ แผน่ ๆ บางอย่าง เช่น บาน
- บานประตู - บา๋ นกอื ตู๋ ประตู. ก. คลี่ออก เช่น ดอกไม้บาน
- ดอกไม้บาน - ดอ๊ กมา่ ยบ๋าน
บ้าน,บ้านเรือน บ^าน,เรนิ ,บ่าน น. ทีอ่ ย,ู่ บรเิ วณที่เรือนต้งั อยู่, ถิน่ ทม่ี มี นุษยอ์ ยู่
บาป บ๊าบ น. ความช่ัว, ความลาบาก
บาย,บายศรี บา๋ ย,บ๋ายศรี น. เครอื่ งเชิญขวญั หรือรบั ขวัญ ทาด้วยใบตอง รูป
คล้ายกระทง เป็นช้นั ๆ มขี นาดใหญ่เลก็ สอบขึน้ ไป
บา่ ย คลอ่ ย ตามลาดบั เป็น ๓ ชั้น ๕ ชัน้ ๗ ชัน้ หรอื ๙ ชน้ั มี
บาร์ บ๋า เสาปักตรงกลางเปน็ แกน มีเคร่ืองสังเวยวางอยใู่ น
บายศรแี ละมไี ข่ขวญั เสียบอยู่บนยอดบายศรี มี
บารมี บ๊าระหมี หลายอย่าง เช่นบายศรตี อง บายศรปี าก
ชาม บายศรใี หญ่.
บาลี บา๊ หลี น. เวลาในระหว่างเที่ยงกบั เย็น
บา่ ว บ๊าว(โหลกบา๊ ว) น. หนว่ ยวัดความกดอากาศ: น. ร้านขายเครื่องดื่ม
บาศ บ๊าด ประเภทมีแอลกอฮอล์ มักมีดนตรแี ละท่ใี ห้ลูกคา้
- บ่วงบาศ - บ๊วงบา๊ ด เตน้ ราดว้ ย, สถานบริการเหล้าหรือเครื่องดม่ื
บานาญ บา๊ นาน,บานาน น. คุณความดที ี่ควรบาเพญ็ , คุณสมบตั ิที่ทาให้
ย่งิ ใหญ่, เชน่ วา่ ชมพระบารมี พระบารมปี กเกลา้ ฯ
บาเพ็ญ บ๊าเพน็ ,บาเพ็น พา่ ยแพ้แก่บารมี
บารุง บ๊าหรุง,บาหรุง น. พระพุทธวจนะอันมีมาในพระ-ไตรปฎิ ก
น.ชายหนมุ่
น. บ่วงสาหรบั โยนไปคลอ้ ง
น. รางวลั , เงินเลยี้ งชพี , เงินคา่ ตอบแทนข้าราชการ
ทีเ่ กษยี ณอายุราชการหรอื ลาออกแลว้ โดยรบั เป็น
รายเดือน
ก. ทาใหเ้ ตม็ , ทาให้มีขึ้น; ปฏิบัติ
ก. ทะนุบารุง, บารุงรกั ษา
ห น้ า | ๑๔๓
ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
บาเหน็จ บา๊ แหน็ด,บาแหนด็
น. รางวัล, คา่ เหนื่อย, ค่าความชอบเปน็ พเิ ศษ, เช่น ปูน
บิด บิ^ด บาเหนจ็ , เงินตอบแทนทไี่ ดท้ างานมา ซง่ึ จา่ ยครงั้ เดยี วเม่ือ
ออกจากงาน; (กฎ) เงนิ ตอบแทนความชอบทีไ่ ดร้ บั ราชการ
บิดา บ^ิ ดด๋า,ผอ่ มา ซ่งึ จา่ ยคร้ังเดียวเมอ่ื ออกจากงาน
บิน บิ๊น น. โรคชนดิ หนงึ่ มอี าการปวดมวน และอจุ จาระ
เป็นมูกเลอื ด. ก. หมุน, หัน; พลิกแพลง, เชอื นแช.
บิ่น แวง้ ,บิน๊ น. พ่อ
- มีดบ่นิ - หมดี แวง้ (ชาวตากใบ ผทู้ ่บี วชเปน็ พระแลว้ เมื่อสึกออกมาจะ
- บ้าบิน่ - บ^าบิน๊ รียกพ่อวา่ “บิ^ดดา๋ )
บลิ เลยี ด บิ่นเหลยี ด ก. ไปในอากาศดว้ ยกาลังปกี , เดินอากาศ, ไปใน
อากาศด้วยกาลงั เครื่องยนต์
บี้ บี^,ขือ่ ย,ี ซดุ่ ก. แตกลไิ ปเล็กน้อย (ท่คี ม ที่แง่ หรอื ท่ียอด) เช่น
บีบ บี๊บ มดี บ่ิน ชามปากบิ่น. ว. บา้ อยา่ งหุนหันพลนั แล่น
บึง บึง
บึ้ง บ^ึ ง น. ชอ่ื กีฬาในร่มอย่างหนึ่ง เล่นบนโต๊ะรปู
สเ่ี หลี่ยมผืนผ้าปูสักหลาด มีหลุมกรุตาขา่ ย ๖ หลมุ
บึ้ง บึ^ง,บู๊ด ทมี่ ุมท้ัง ๔ และตรงกลางด้านยาว ผเู้ ล่นใช้ไม้ยาว
- หนา้ บึง้ ,หนา้ บดู - น^าบงึ ,น^าบู๊ด ซึ่งเรียกว่า ควิ แทงลกู กลมให้ได้แตม้ ตามกติกา.
บุก บุ^ก ก. กดหรอื บบี ให้แบนหรือผดิ จากรูปเดิม
บกุ เบิก บ^ุ กเบ๊ิก ก. นวด, ค้นั ดว้ ยมือหรือไมข้ าคีม, กดใหแ้ บน
น. หนองนา้ ใหญ่ มนี ้าขังตลอดปี
บกุ รกุ บ^ุ กรุ่ก น. สัตวช์ นดิ หนง่ึ คลา้ ยแมงมมุ สีดา แตต่ ัวโตกว่า
บุ้ง บ^ุ ง อย่รู ตู ามป่า.
ว. ขึง, ตงึ , ไม่ยิ้มแย้ม, (สาหรับ หนา้ )
บุ้ง บ^ุ ง
น. ว่านชนดิ หน่งึ คลา้ ยบอน แต่ข้ึนบนบก ยางคนั มีหัวโต
บุ้ง บุ^ง
ก. เบกิ ป่าทาไรน่ า, เดนิ ทางเข้าไปสารวจภูมิ
ประเทศท่ยี ังไมเ่ คยมีผ้ใู ดเข้าไป
ก. ล่วงเกนิ เข้าไป, รกุ เขา้ ไป
น. หนอนชนดิ หนง่ึ ตัวเป็นขน ถกู เข้าจะคนั (ภาษา
ตากใบ เรียกว่า “ขนหนอน”
น. เครอื่ งมือสาหรบั ถูไม้ ทาด้วยเหลก็ มฟี ันเปน็ ปุ่ม
แหลมคม.
น. ชื่อไม้เถาชนิดหนง่ึ ทอดเลื้อยตามพนื้ ดินหรอื บน
ผวิ น้า ดอกสีขาวหรอื ม่วงอ่อน ลาตน้ กลวง ยอดกนิ
ได้ เรียก ผักบงุ้ , พนั ธ์ดุ อกขาวเรยี ก ผกั บุง้ จนี ,
ราชาศัพท์ เรยี ก ผกั ทอดยอด.
ห น้ า | ๑๔๔
ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
บุญ
บุตร บุ๋น น. ความด,ี กศุ ล, ความสขุ เชน่ คนมีบญุ
- บุตรชายวัยรุ่น
- บตุ รสาว โหลก น. ลกู
บุบ
บุ๋ม - โหลกบา๊ ว
- สะดอื บุ๋ม
บมุ่ บ่าม - โหลกสาว
บุ้ย
- บ้ยุ ปาก บุ^บ ก. ทุบเบา ๆ, ตาเบา ๆ; บ้ลู ง, ยบุ ลง
บูรณะ
บรุ าณ ลก่ึ ก. บุบ, ยบุ
บหุ รี่
- ซอื ดือลกี่
บชู า
- บชู าพระ ลอ่ กลอ่ ก,ล่อกลั่ก ว. ทีข่ าดความยับย้งั ไมเ่ กรงใจใคร
บูด บุ^ย ก. ทาปากย่ืนบอกใบใ้ ห้คนอ่นื รู้ (เหมือน บยุ้ ปาก)
เบ้ - บุ^ยปา๊ ก
เบ่ง บู๋ร่ะหนะ,แตง๊ ก. ซอ่ มแซมทาให้กลับคืนดเี หมือนเดมิ
เบ็ญจศลี
เบ็ด บูหราน ว. เก่า, กอ่ น
- ตกเบด็
ลอเก๊าะ(ทบั ศพั ทม์ ลาย)ู น. ยาสบู ท่ใี ชใ้ บตองหรือกระดาษเปน็ ต้นมวนใบยา
เบ็ดเตลด็
เบ็ดเสรจ็ ท่ีห่นั เปน็ ฝอย(บางครงั้ จะเรียก “หยาแก^แหรด็ ”
เบน
ชาวบ้านส่วนมากสูบยามวนเอง เรียกวา่ “หยา
เบอร์
เบอ้ เร่อ ใบจา๊ ก”)
เบะ บูช๋ า,ชา ก. แสดงความเคารพบคุ คลหรอื ส่งิ ท่ีนบั ถือด้วย
- ชาผระ เคร่อื งสกั การะ มีดอกไม้ ธูป เทยี น เป็นต้น
เช่น บชู าพระ
บู๊ด ว. มีรสเปรี้ยวและมกี ล่นิ เหมน็ เปร้ยี วแสดงว่าเสีย
(ใชแ้ ก่อาหาร) เชน่ ข้าวบดู แกงบดู
เบ^,บี^ด,เบี^ยว(นาเบี^ยว) ว. บิด, ไมต่ รง, เช่น ทาปากเบ้; ทาหน้าแสดง
อาการผดิ หวัง ไม่เหน็ ด้วย ไม่พอใจ หรือเจ็บปวด
เบ๊ง ก. อวดว่ามอี านาจ, อวดทาเป็นใหญ่
สินฮ^า น. ศีล 5
แบด็ น. เคร่ืองมือตกปลาเปน็ ไมย้ าว มสี าย ปลายมขี อ
- ตอ็ กแบด็ เหลก็ สาหรับเก่ยี วเหยอ่ื ให้ปลากนิ เพื่อใชเ้ กยี่ ว
ปากปลา
แบ็ดตือแหล็ด,แล็กๆน่อยๆ น. ของเล็กๆ น้อยๆ ทไ่ี มส่ าคัญมากนัก
แบด็ แส็ด,รว่ มท่งั หม็อด ว. รวมด้วยกัน, หมดด้วยกนั , ส้นิ ด้วยกัน
เบ๋น ก. เหหรอื ทาใหเ้ หไปขา้ งใดขา้ งหนงึ่ เช่น หวั เรอื
เบน เบนหวั เรอื เบนความคดิ เบนความสนใจ
เบ๋อ น. หมายเลขตามลาดบั เช่น เรียงเบอร์
ยา้ ยหมาก ว. โต, ใหญ่กว่าปรกติ (เหมือน เบ้อเรอ่ เทอ่ ,
เบ้อเริม่ , เบ้อเริ่มเทม่ิ )
โขเข,ราสา ว. มกั ใช้ประกอบคา เหลอื เปน็ เหลอื เบะ คือ เหลือ
มาก เช่นในกรณีท่ีเตรยี มของไวม้ าก แตค่ นมาน้อย
ห น้ า | ๑๔๕
ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
เบา เบ๋า ว. มีนา้ หนักน้อย; ย่อมเยา เช่น เบาราคา; คอ่ ย,
ค่อย ๆ, เช่น เสียงเบาเดินเบา ๆ, ทุเลา เชน่ ไขเ้ บา
เบ้า บ^าว ลง, ชะลอกาลังเร็วให้ช้าลง เชน่ เบารถ, น. เยยี่ ว.
ก. ถา่ ยปัสสาวะ, เย่ียว
เบาะ เบ๊าะ น. ดินหรอื โลหะป้นั เป็นรปู คล้ายถ้วยสาหรบั หลอม
เบิก เบิ๊ก,เหรกิ หรือผสมโลหะบางชนดิ เชน่ ทอง เงิน
เบิ่ง เพิ้ด น. เครอื่ งรองนั่งยดั ดว้ ยสิ่งของมนี ุ่นหรอื ของที่นมุ่
- ควายเบง่ิ - ควายเพ้ิด ก. เปิด, เผย, ทาให้กว้าง, เปดิ ออก; นาจา่ ยออก
เบียร์ เบีย ก. จ้องดู, แหงนหน้าดู, เชน่ ควายเบิ่ง
เบี้ย เบี^ย,เบีย่
- ไม่มีเงนิ - หาม^ายเบี^ย,ฮาม^าย น. น้าเมาอย่างหนึ่งเปน็ ชนิดเมรัย
เบี^ย น. เงิน, อัฐ
- มีเงนิ ไหม - ยังเบย่ี หมี
เบย่ี ง เบี๊ยง ก. เลีย่ ง, เบน, บ่าย
เบียด เบี๊ยด ก. แทรกหรอื เสยี ด เชน่ เบยี ดเข้าไป, ชดิ กันตดิ กนั
เบยี น เกนิ ไปในทจี่ ากัด เชน่ ตน้ ไมข้ นึ้ เบยี ดกัน ยนื เบยี ดกนั
เบยี น ก. รบกวน, ทาให้เดือดร้อน, มักใช้เข้าคูก่ บั คา
เบี้ยว เบียด เปน็ เบยี ดเบยี น; น. เรยี กสัตว์หรือพืชที่
เบี^ยว อาศยั อยูภ่ ายนอกหรอื ภายในสตั ว์หรือพืชอน่ื โดย
เบือ แยง่ กนิ อาหารว่า ตวั เบยี น
- สากกะเบือ เบือ ว. มรี ูปบดิ เบไ้ ปจากเดิมซึง่ มักจะมีลกั ษณะค่อนข้าง
- ซา้ กกือเบือ กลม เช่น หวั เบย้ี ว ปากเบ้ียว.
เบื่อ น. เรยี กสากไมท้ ่ีใชต้ าข้าวเบือหรอื นา้ พริกว่า
เบื๊อ สากกะเบอื , เรียกครกดินที่ใชต้ าขา้ วเบือหรือนา้
เบ้ือง พรกิ วา่ ครกกะเบือ
เบื^อง ก. วางยาพษิ เปน็ ตน้ ใหเ้ มาหรือให้ตาย เชน่ เบ่ือ
หนู เบ่อื ปลา. ว. เมา. น. เรียกสารท่ีทาให้เมาหรือให้
ตายวา่ ยาเบอื่ : ก. รู้สกึ อิดหนาระอาใจ เหนอ่ื ยหนา่ ย
หรอื ไม่อยาก เช่น เบ่ืองาน เบอื่ โลก เบ่อื อาหาร
น. ทาง, ข้าง, ดา้ น, (ใช้ในลักษณะที่เรม่ิ ต้นไปถงึ
ปลาย สงู ตา่ หรอื ซ้าย ขวา เป็นต้น): น. ช่อื อาหาร
วา่ งอย่างหนงึ่ ทาโดยละเลงแป้งท่ีผสมดแี ลว้ ลงบน
กระทะแบนท่เี รียกว่า กระเบื้องใหเ้ ป็นแผน่ กลม ๆ
และบางเสมอกัน ใส่ไสห้ วานหรอื ไส้เค็มแล้วพับ ๒
เรยี กว่า ขนมเบ้ืองหรอื ขนมเบือ้ งไทย
ห น้ า | ๑๔๖
ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
เบือน ฮน้ั ก. หนั หน้าหนี ในคาวา่ เบอื นหน้า
- เบือนหนา้ - ฮัน้ นา
แบ แบ๋,หงาย ก. แผ่ให้แบนออก เช่น แบมือ
- แบมือ - หงายมือ
แบ้ แบ^ ว. แบะ, ไปล่, แปล้, เฉไปข้างหลงั เชน่ วัวเขาแบ้
- ววั เขาแบ้ - งวั เขาแบ^
แบก แบก๊ ก. ยกของทีม่ นี า้ หนักขึ้นวางบนบา่ เชน่ แบก
ของ แบกปนื , และมีหมายความว่า รบั ภาระหนกั ,
แบง่ แบง๊ มีความรบั ผิดชอบมาก, เชน่ แบกภาระเขา้ ไว้
มาก แบกงานไว้มาก
แบง่ เบา แบ๊งเบา๋ ก. แยกส่งิ ท่เี ปน็ อนั เดยี วกนั หรือถือวา่ เปน็ อัน
แบ่งปัน แบง๊ ปน๋ั เดียวกันออกเป็นสว่ น ๆ เชน่ แบง่ เงนิ แบ่งของ
แบง่ ภาค แบ๊งผาก ก. แบง่ ภาระหนักใหเ้ บาลง
แบ่งแยก แบ๊งแหยก ก. แบ่งส่วนให้บ้าง, แบง่ ให้บางสว่ น
ก. แยกสว่ น
แบ่งรับแบ่งสู้ แบ๊งรบ่ั แบง๊ โซ^ ก. แบง่ ออกจากกนั เป็นส่วนหนง่ึ ตา่ งหาก
แบน แบ๋น เช่น แบ่งแยกโฉนดทด่ี นิ
ก. รับบ้างปฏเิ สธบา้ ง, รับหรือปฏเิ สธโดยมีเง่อื นไข
แบบ แบบ๊ ว. มลี ักษณะแผ่ราบออกไป เช่น ถูกเหยียบเสีย
- เครอ่ื งแบบ - เขร่ืองแบบ๊ แบน; ไมป่ ่อง, ไม่นนู , เช่น เรือท้องแบน, แฟบ เช่น
แบะ แบะ๊ จมูกแบน ยางแบน
น. เคร่อื งแต่งกายที่กาหนดให้แตง่ เหมือน ๆ กนั
โบ,โบว์ โบ๋ เฉพาะหมูห่ นงึ่ คณะหน่งึ
ก. แบออก เชน่ แบะหนงั สือ, ทาให้อ้า เชน่ แบะ
โบก โบ๊ก ทเุ รียน. ว. อ้า, ทเ่ี ปดิ กวา้ งออกไป, เชน่ ถกู ฟันหวั
แบะ; มีลกั ษณะกางออกหรือถา่ งออก เชน่ ลอ้ แบะ
โบ๊เบ้ โจก๊ เจ๊ก,โชห้ าย น. ผ้าทีผ่ ูกใหเ้ ป็นช่อคลา้ ยดอกไม้, ผา้ ผูกคออยา่ ง
โบย โบย๋ ,ตี,เค^ี ยน หกู ระต่าย
โบราณ บหู ราน,ตะแหรก ก. พัด, ทาให้เคลื่อนไหวไปมาอย่างโบกมือโบกธง;
ทา, ฉาบ, เชน่ โบกปูน
โบสถ์ โบด๊ ว. มเี สียงเอด็ อึงจนฟงั ไม่ได้ศพั ท์.
ก. เฆ่ยี นดว้ ยหวายเปน็ ต้นเปน็ การลงโทษ
ว. มมี าแลว้ ชา้ นาน, เก่าก่อน, เช่น อกั ษรโบราณหนังสือ
เกา่ , เกา่ แก,่ เชน่ แพทยแ์ ผนโบราณ ของโบราณ
น. สถานทีส่ าหรบั พระสงฆใ์ ชป้ ระชมุ ทาสังฆกรรม
เช่น สวดพระปาติโมกข์ อุปสมบท มีสมี าเปน็ เครอ่ื ง
บอกเขต
ห น้ า | ๑๔๗
ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ใบ ใบ๋
น. สว่ นของพืชทต่ี ิดอยู่กับกงิ่ หรือลาต้น โดยมากมี
ใบเงินใบทอง ใบเ๋ งินใบ๋ทอง ลกั ษณะเปน็ แผ่นแบน ๆ รปู ร่างตา่ ง ๆ กัน มีก้าน
ใบฎกี า ใบด่ ๊ีกา๋ ,ใบดีก๋า ใบหรอื ไมม่ กี ็ได้ มักมสี เี ขียว; สง่ิ ทท่ี าดว้ ยผืนผา้ เป็น
ใบตอง ใบ๋กล^วย ตน้ สาหรับขึงท่ีเสากระโดงเพื่อรับลม; แผ่นเอกสาร
ใบปก ใบ๋ป็อก หรอื หนงั สอื สาคัญต่าง ๆ เช่น ใบขับขี่ ใบทะเบยี น;
ใบปลวิ ใบป๋ ล๊วิ เรียกของที่เป็นแผ่น ๆ เช่น ใบหนงั สือ ใบมดี ใบหู
ใบพัด ใบพ๋ ัด่ ทองใบ; ลกั ษณนามสาหรบั ใช้เรยี กผลไม้ ภาชนะ
เครอื่ งใชบ้ างอย่าง หรอื แผ่นเอกสาร เชน่ มะม่วง
ใบไม้ ใบ๋ม่าย ๒ ใบ ถว้ ย ๓ ใบ ตู้ ๔ ใบ ใบขับขี่ ๕ ใบ
ใบรับรอง ใบ๋ร่บั รอง
ใบสุทธิ ใบส๋ ดุ ถิ น. ชอ่ื เรียกใบเงินชนดิ หนึ่ง ท่พี น้ื ใบสีเขยี ว กลาง
ใบเหลือง
ใบเสร็จ ใบแ๋ สด็
ใบเหยียบยา่ หนังสือดนิ ,ใบเ๋ ยยี้ บหยา่ น. หนังสอื อาราธนา พระสงฆ์ไปในการทาบญุ
ใบหนา้ ใบน๋ ^า ตา่ งๆ; ตาแหนง่ พระฐานานุกรมรองจากสมหุ ์ลงมา
ใบ้ บ^าย
น. ใบกล้วย
น. กระดาษหรือผา้ หรือหนังท่ีหมุ้ ภายนอกหนา้ ปก
สมดุ ไมใ่ ห้ขาดหรือเปื้อนเสียเร็ว
น. แผ่นกระดาษมีข้อความประกาศหรอื โฆษณา
เพอ่ื เผยแพรแ่ กป่ ระชาชนทั่ว ๆ ไป
น. วตั ถทุ ี่มลี ักษณะแบนมีรสู าหรับใส่แกนหรือเพลา
ใหห้ มนุ ได้ สาหรบั พัดลมพัดน้า เพื่อขับยานมี
เครื่องบนิ และเรือ ใหเ้ คลื่อนท่ีหรือเพื่อให้เกิดความ
เย็น เชน่ ใบพดั เครอ่ื งบนิ ใบพดั พัดลม
น. ส่วนของพืชทมี่ ีหน้าท่หี ายใจ คายน้า เกบ็ อาหาร
สืบพันธุ์
น. เอกสารท่แี สดงการรับรอง เชน่ ใบรบั รองแพทย์
น. เอกสารแสดงวิทยฐานะและความประพฤตขิ อง
บุคคลผูถ้ ือเมอ่ื ลาออกหรือจบการศึกษาชัน้ สูงสุด
ของโรงเรียน
น. หนงั สือท่ีลงชื่อรับเงนิ หรือสงิ่ ของเสร็จแล้ว
น. เอกสารทีเ่ จ้าพนกั งานออกใหใ้ นการจับจองทีด่ ิน
วา่ งเปลา่
น. เคา้ หน้า, ดวงหน้า, รปู ลกั ษณะของหนา้
ว. ไมส่ ามารถจะพดู เปน็ ถอ้ ยคาท่ีคนทว่ั ๆ ไปเขา้ ใจ
ได้, และมีหมายความว่า น่งิ ไมพ่ ูด เช่น นั่งเปน็ ใบ้.
ก. แสดงกริ ิยาทา่ ทางแทนถ้อยคา เชน่ ภาษาใบ้;
แนะดว้ ยอุบาย เช่น บอกใบ้, บอกเลศนัย เชน่ ใบ้
หวย
ห น้ า | ๑๔๘
ป ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ป๋อ
ภำษำกลำง ป็อก น. แผ่นกระดาษทอ่ี ยู่หน้าและหลังสมดุ ; แผน่ ผา้
ป ปิดปากกระเป๋าเสื้อ, ก. ปดิ , คลุม, ครอบ
ปก ธรรมด๋า ว. คงท่ี, เป็นไปตามเคย, ไมแ่ ปลกไปจากเดิม
ห็อก,คี^หอ็ ก ว. โกหก, พดู เท็จ (เหมือน ปดโป)้
ปกติ,ปรกติ - ทือแหลงคี^หอ็ ก
ปด ป๋น ก. ประสมกนั
- พดู ปด ป๊น,เนยี น,ลื่ออิด ก. ทาใหแ้ หลกละเอียดด้วยการตาเปน็ ตน้ เชน่ ป่น
ปน เกลอื ป่นปลา ปน่ พริก. ว. ทีแ่ หลกละเอียด เชน่
ป่น เฉาะ,เผลาะ พริกปน่ ปลาป่น เกลือป่น
ปร็อก น. ป่มุ ผา้ หรือ เชือกที่ขอดไว้
ปม ปรง๋ ก. ปก, ปิด, คลุม, เชน่ พระนาคปรก
ปรก น. ตน้ ไมจ้ าพวกหน่ึง ชนดิ ต้นเปน็ กอ ข้ึนตามริมน้า
ปรง ปรน๋ ใบยาวๆ เปน็ ทาง ใบออ่ นสแี ดง ใชเ้ ปน็ ผัก, อกี ชนิด
หนงึ่ โคนสดี าคล้ายต้นเปง้ ก้านเปน็ ทางใบเล็กยาว
ปรน บอ่ื หรวด ก. บารุงเลีย้ งดูใหส้ มบูรณ์(ภาษาตากใบ ยงั หมายถึง
ปร๋วนแปร๋ เผาไร่ เรยี กวา่ “ปรน๋ หรา่ ย”)
ปรวด น. หนองทเ่ี ปน็ ก้อนแข็งอยใู่ นเนอื้
ปรวนแปร ปร๊อ,พร้อ(ฮ้นั พร้อ) ก. เปลีย่ นแปลงไป, กลบั กลายไป, ผดิ ไป จาก
ปร๋องด๋อง ปรกติ
ปร๋อ ว. จ,ี ปรือ, เร็ว.
ปรองดอง ปร๊อด ก. ออมชอม, ประนปี ระนอม, ยอมกัน, ไม่แก่งแย่ง
กัน, ตกลงกนั ด้วยความไกล่เกลย่ี , ตกลงกันด้วย
ปรอด ป่ะรอ้ ด,ปือร้อด ไมตรีจิต
น. นกกรอด ลกั ษณะสีเหลอื งหมน่ กินผลไมแ้ ละ
ปรอท ปร๋อย แมลงเปน็ อาหาร
ปือก็อบ น. ธาตชุ นดิ หน่งึ มลี ักษณะเหลวขน้ สคี ลา้ ยตะก่วั
ปรอย ถูกความร้อนระเหยไปไดเ้ ร็ว มปี ระโยชนใ์ นการ
ประกบ ปราก๊วด,ปือกว๊ ด นาไปประดิษฐ์ เป็นเทอรโ์ มมิเตอร์ บารอมเิ ตอร์
ว. โรย (สาหรับตา), พราๆ, หยิมๆ, (สาหรับฝนตก)
ประกวด ก. ประกบั กันเขา้ , แนบกันเข้า, ทาบกัน, ดาม ให้
ติดกัน
ก. แขง่ ขนั เพือ่ เลือกเฟน้ เอาดี โดยมีการตัดสิน
เชน่ ประกวดนางงาม ประกวดบทความ
ห น้ า | ๑๔๙
ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ประกอบ ปรากอ๊ บ,ปือก๊อบ ก. เอาชน้ิ ส่วนตา่ ง ๆ มารวมหรือคุมกันเข้าเป็น
รูปรา่ งตามท่ีต้องการ เชน่ ประกอบรถยนต์
ประกนั ปรากนั ,ปือกนั ,หยา่ มิน ก. รบั รอง, ยืนยัน
ประการ (เพย้ี นมาจากภาษามาลาย)ู
- บางประการ ปราก๋าน,ยา้ ง น. อยา่ ง เช่น จะทาประการไร, ชนดิ เชน่ หลาย
- ประการหนง่ึ - บา๋ งปราก๋าน ประการ; ทานอง, แบบ, เชน่ ด้วยประการฉะน้ี.
ประกาศ - ยา้ งนง้ึ
ปราก๊าด(โบราณใช้ ก. ปา่ วรอ้ ง, แจ้งใหท้ ราบ
ประคด “อูก๊าด”)
ประคบ รั่ดค็อด น. เคร่อื งคาดเอวหรืออกของพระภกิ ษุสามเณร
ปอื่ ค็อบ ว. เรยี กผ้าทีห่ ่อเครื่องยาผกู เป็นลูกกลม ๆ อังไฟ
ประคอง แลว้ นาบหรือคลงึ บริเวณทปี่ วดวา่ ลกู ประคบ. ก.
ปือ่ คอง นาบหรือกดคลึงดว้ ยลูกประคบ
ประคา ก. พยงุ ใหท้ รงตัวอยู่ เช่น ประคองตวั เอง, ช่วยพยุง
ประเคน โหลกคา,ซ^อยคา ไม่ให้เซไมใ่ ห้ล้มเป็นตน้ เช่นประคองคนเจบ็ ให้
เคน ลกุ ประคองคนแกเ่ ดนิ , ระมดั ระวังไม่ให้หกหรอื
ประโคม พลั้งพลาด เช่นประคองชามแกงให้ดี, โอบรัดเบา ๆ
จาเหนินเขร่ือง เช่น หนุม่ สาวเดนิ ประคองกนั ไป; โดยปรยิ าย
ประจบ หมายถึงอาการทีค่ ล้ายคลงึ เช่นนน้ั เชน่ ประคอง
ปราจ็อบ,ปอื จ็อบ สถานการณ์บ้านเมืองไวใ้ ห้ดี
ประจวบ น. ลกู ประคา
ประจนั ผื่อโย ก. ถวายของพระโดยวธิ ียกส่งให้ตามพธิ ีการที่
- ฝาประจันห้อง กาหนดไว้ เชน่ ประเคนอาหาร
ประจาน กั^น,ก^าน ก. บรรเลงดนตรเี พ่อื เป็นสญั ญาณในพิธบี างอย่าง
ประจา - ฝากั^นฮ^อง เพื่อสักการบูชาหรอื ยกย่อง
ประจุ ปราจา๋ น,ปือจ๋าน ก. บรรจบ, เพมิ่ ให้ครบจานวน, ทาให้เข้ากนั สนทิ
ประเจียด ปราจา,ปอื จา เช่น ติดกรอบหนา้ ตา่ งใหม้ มุ ประจบกนั : ก. พดู
ปราจุ๊(ซา้ ย) หรอื ทาใหเ้ ขารกั เขาชอบ
พ^าป่ะเจยี๊ ด ก. จาเพาะพอด,ี สบเหมาะ, บังเอญิ พบ, เชน่ นา้ เหนอื
หลากมาประจวบกบั น้าทะเลหนนุ นา้ เลยทว่ ม
ก. กัน้ เป็นส่วนสัด เช่น ฝาประจันหอ้ ง
ก. ประกาศความชั่ว.
ว. เป็นปรกติ, เสมอ
ก. บรรจุ, ใส่
น. ผ้าลงเลขยันตถ์ อื กนั ว่าเป็นเคร่ืองป้องกนั
อนั ตรายได้ ใชเ้ ป็นผา้ ผกู คอหรอื ผูกต้นแขน
ห น้ า | ๑๕๐
ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ประชด ปือช็อด,ทาแด๊ก ก. แกล้งทาให้เกินควรหรอื พูดแดกดนั เพราะความ
ไมพ่ อใจ
ประชัน ปือชัน,แขงกนั ว. อาการท่ีแข่งขันเพอ่ื ให้รูว้ า่ ใครจะแสดงไดด้ ีกวา่
หรือเก่งกว่ากนั
ประชุม ปอื ชุม ก. มารวมกันหรอื เรยี กให้มารวมกนั เพื่อประโยชน์
อย่างใดอย่างหน่งึ , มาร่วมพบกนั เพื่อปรกึ ษาหารอื
ประฌม,ประนม ปร๊ะหนม ก. ยกกระพ่มุ มือ, ยกมือขึน้ กระพุ่ม
ประดง บอ่ื ดง๋ ,บือ่ ดง น. ชอ่ื โรคผิวหนงั จาพวกหนึง่ ทาให้คนั
ประดู่ กือโด๊
ประเดมิ ปราเดมิ ,ปรือเดมิ น. ช่อื ไมต้ ้นขนาดใหญ่ ดอกสเี หลอื ง กล่นิ หอม ก่ิงมกั ทอด
ประเดยี ว กือเดยี ว ยอ้ ย เปลอื กสเี ทา มนี า้ ยางน้อย ปลูกเป็นไมใ้ หร้ ่มตามถนน
- ประเดียวเดยี ว - กอื เดยี วนึง้
ประตู กอื ตู๋,ปา๊ กก่ือตู๋ ก. เรม่ิ ต้นหรือเรมิ่ แรกในการซ้ือหรอื ขาย
น. ช่ัวระยะเวลาหนง่ึ , ชั่วขณะหนึ่ง, ชั่วคร่หู น่งึ ,
ประถม ปอื ถม เช่น รอประเดียวนะ
ประทงั ซงโย้,พอถัน
น. ช่องทางเขา้ ออกของบ้านเรือน, ชอ่ ง, ทาง, เช่น ไมม่ ี
ประทัด โหลกทั่ด,โหลกถา่ ว ประตสู ;ู้ ลักษณนามเรยี กจานวนคร้งั ทเ่ี ตะลกู บอลเข้าไปใน
ประทับ ปร๊ะทบ่ั ,ปือทั่บ ประต,ู เรยี กชอ่ งหรือโอกาสท่จี ะไดห้ รอื เสยี ในการพนัน
บางชนิด, กัก กน้ั หรือระบายนา้ ณ ที่อืน่ อันมใิ ช่ท่ีมาแหง่
ประทา่ เสกนู^,เสกคอื น้ึง นา้ ซงึ่ จะสง่ เข้าสเู่ ขตชลประทาน โดยมีช่องปิดเปดิ ได้
ประทปี ปร๊ะถีบ
- ตะเกียง - ตือเกียง ว. ปฐม, ลาดับแรก, ลาดับเบือ้ งต้น
ประทนุ กอื่ ทนุ ก. ทาให้ทรงอย่ไู ด้, ทาใหด้ ารงอยู่ได้, เชน่ กนิ พอ
ประทังชีวิต เรอื นโยเ้ อาเสาไปคา้ พอประทงั ไว้ก่อน
ประเทศ ประ๊ เถด น. ดอกไม้ไฟ
ประเทียบ ประ๊ เถียบ ก. (ราชา) อย่ทู ี่, อยู่กับท่ี, เชน่ ประทับท่ีพระ
ตาหนกั จติ รลดารโหฐาน, (ราชา) นัง่ เชน่ ประทับ
บนพระราชอาสน์; แนบอยู่, แนบชิด, แนบลง, เช่น
กอดประทับอก เอาปืนประทับบ่า
น. ฟากโน้น, ฝ่ังโนน้
น. ตะเกยี ง, โคม, ไฟท่ี มีเปลวสว่าง
น. หลังคาเรอื รถ หรือเกวยี นทมี่ ีรูปโคง้ คุ่มตามรปู
เรือ รถ หรอื เกวยี น, เรยี กม้งุ ครอบท่หี ุบและกางได้
คล้ายร่มว่า ม้งุ ประทุน
น. บา้ นเมือง, แวน่ แคว้น
ก. เทยี บ. น. สถานทหี่ รอื ปรางค์ปราสาทอันเป็นที่
หา้ มไม่ใหใ้ ครเขา้ ไปเกีย่ วข้อง; พระสนม; รถพระ
ประเทยี บ คือ รถฝ่ายใน (รถเจา้ ชัน้ สูง), เรอื พระ
ประเทียบ คอื เรอื ฝา่ ยใน, ปจั จบุ ันเรียก รถประจา
ตาแหนง่ สมเด็จพระสงั ฆราชว่า รถ พระประเทยี บ
ห น้ า | ๑๕๑
ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ประธาน ประ๊ ธาน
น. ตาแหนง่ ผูท้ เ่ี ปน็ หวั หน้าหรือเป็นใหญใ่ นท่ี
ประปราย อี๊ดๆ,ยังอด๊ี ๆ ประชุม . ว. ท่เี ป็นหลักสาคญั ในทนี่ นั้ ๆ เช่น พระ
ประธาน. น. ผูก้ ระทา เช่น เดก็ วิ่ง เด็ก เปน็
ประปา ปร๊ะปา๋ ประธานของกรยิ า ว่ิง
ประเปรยี ว ปร๊ะเปรยี ว(ขลอ่ ง,หวอ่ ง)
ประพฤติ ปร๊ะพรึด่ ว. มกี ระจายอยหู่ า่ ง ๆ เช่น ผมหงอกประปราย, มี
หา่ ง ๆ เปน็ ระยะ ๆ, เร่ียราย, เล็กนอ้ ย, เช่น ยิงกนั
ประพิมพ์ประพาย หรื่อมา่ ย ประปราย
ประเภท ปร๊ะเผด น. น้าทีก่ รองใหส้ ะอาดปราศจากเช้ือโรคแลว้ จ่าย
ประมาณ ปราหมาน ไปใหป้ ระชาชนบรโิ ภคใช้สอย เรยี กว่า นา้ ประปา
ประมาท ปรามา้ ด ว. มรี ปู รา่ งหรอื ทา่ ทางปราดเปรยี ว, มีลักษณะ
แคลว่ คล่องวอ่ งไว
ประโยค ปราโย้ก,ปรอื โย้ก
ประโยชน์ ปราโย้ด,ปรอื โยด้ น. ความเปน็ ไปอันเกีย่ วด้วยการกระทาหรือปฏิบัติ
ประวัติ ปราหวัด ตน, ก. ทาตาม, ปฏบิ ตั ิ, เช่น ประพฤตธิ รรม;
ประวิง ทว้ ง,นว้ ง กระทา, ดาเนินตน, ปฏิบตั ิตน, เชน่ ประพฤติดี
ประสงค์ ต^องก๋าน ประพฤติชว่ั .
ประสบ ปราสอ็ บ,พ็อบ
น. รปู พรรณสณั ฐาน โดยเฉพาะหมายถึงลักษณะ
ประสา ภาษา หรือสว่ นทค่ี ล้ายคลงึ กนั เช่น เด็กคนนี้มี
- ตามประสาเด็ก - ตา๋ มภาษาแดก็ ประพิมพ์ประพายคลา้ ยพ่อ
น. ชนิด, อย่าง, แผนก, ส่วน, ความตา่ งกัน
ก. กะหรอื คะเนให้ใกล้เคยี งจานวนจรงิ หรอื ให้
พอเหมาะพอควร, ว. ราว ๆ เช่น ประมาณ ๓-๔
เดอื น.
ก. ขาดความรอบคอบ, ขาดความระมดั ระวงั เพราะ
ทะนงตวั , น. ความเลินเล่อ, การขาดความ
ระมัดระวัง, เชน่ ขบั รถโดยประมาท
น. คาพดู หรือขอ้ ความที่ได้ความบริบรู ณ์ตอนหน่งึ
ๆ
น. สิ่งทีต่ อ้ งการ, สิ่งท่ใี ชไ้ ด้, ผล.
น. เร่อื งราวว่าดว้ ยความเปน็ ไปของคน สถานที่
หรือส่งิ ใดสง่ิ หนึ่ง
ก. หน่วงไวใ้ หเ้ นน่ิ ช้า, ถว่ งเวลา, เชน่ ประวงิ เวลา
ก. ตอ้ งการ; มงุ่ หมาย; อยากได้
ก. พบ. ประสบการณ์, น. การท่ีได้ผา่ นพบ
พฤติการณห์ รือสงิ่ ต่างๆ มาแลว้ , ภาษาพดู ท่วั ๆ ไป
มกั ใชว้ า่ ความจัดเจน
น. คาพูด; อยา่ ง; ธรรมเนยี ม; เพศ; คราว, เวลา,
เช่น ตามประสาเดก็
ห น้ า | ๑๕๒
ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ประสาท แซ็น น. สว่ นของร่างกาย มีลกั ษณะคลา้ ยเส้นใย มีหน้าที่
นาคาสงั่ และความร้สู กึ ไปสู่หรือออกจากสมองหรือ
ประสาน เฉ่ือม อวัยวะสว่ นอนื่ ของร่างกาย
ประสูติ ปราซ้ดู ก. ทาใหต้ ิดกนั , ทาให้สนิทกัน, เชอื่ ม, รดั , ผูกไว้
- คลอด - ขลอด น. การเกิด; การคลอด. ก. เกิด; คลอด.
ประเสริฐ ปราเซดิ้
ประหม่า ปราม้า(กื่อทน่ั ) ว. วเิ ศษ, ดีเลศิ , ดที ส่ี ุด.
ประหยัด ปรือหยัด,จอื หมัด(เพยี้ น ก. สะทกสะท้าน, พรนั่ ใจ
จากมลาย)ู ก. ยบั ยง้ั , ระมดั ระวัง, เช่น ประหยัดปาก ประหยดั
ประหลาด ปราล้าด คา; ใชจ้ า่ ยแตพ่ อควรแก่ฐานะ
- แปลก - แปลก๊ ว. แปลกผดิ ปรกติหรือมิไดค้ ิดคาดหมายว่าจะ
ประหลา่ ปราหลา,กอื ไหม เป็นไปได้, น่าพศิ วง
น. เครอ่ื งประดับสาหรบั ผูกข้อมือ ทาเปน็ รูปกลม
ประหวน่ั ว้ันใจ ๆ สลักเปน็ ลวดลาย
ปรักปรา ปรกั ปรา ก. พร่นั ใจ, สะทกสะเทิ้น
- ใส่ความ - ซา้ ยความ ก. กล่าวโทษหรือให้การใสร่ ้ายเกนิ ความเป็นจริง
ปรัง ปรัง(นาปรงั )
ปรบั ไหม(ต^องไหม,ปรบั ท่กุ ) น. เรียกนาที่ต้องทาในฤดแู ลง้ วา่ นาปรงั .
ปรับ ปรา๊ บ ก. บอก, เล่า. ปรับทุกข์
- ปรบั พ้นื ท่ใี หเ้ รียบ - ปร๊าบเถ่ ก. ทาให้อยใู่ นสภาพท่ีเหมาะหรอื ดีข้นึ , ทาให้เรยี บ,
ปรบั ปรงุ แต๊ง ทาให้เสมอ
ปร่า ปรา๊ ก. แกไ้ ขให้เรยี บรอ้ ยย่ิงขึน้
ปรากฏ ปร๋าก็อด
ปราชญ์ ปรา๊ ด ว. ลกั ษณะของรสทไ่ี มก่ ลมกลอ่ มไมแ่ น่ชดั วา่ เป็นรสอะไร
ปราณ ปร๋าน
- ลมปราณ - ลมปร๋าน ก. เห็นชดั , แจม่ แจง้
ปราด ปรา๊ ด น. ผูร้ ,ู้ ผู้มปี ัญญา
น. ลมหายใจ
ปราน ปร๋าน
ปราณี ปรา๋ หนี,เหน็ ดู๋ ก. แล่นอยา่ งฉบั ไว เชน่ ปราดเขา้ ใส.่ ว. อาการที่
ปราบ ปรา๊ บ เปน็ ไปอยา่ ง ฉับไว เชน่ วิ่งปราด
ปรามาส ปราม๊าด น. โคตร,วงศ์
ปรารถนา ปรา๊ ดทือหนา น. ผู้มีชวี ิต, สัตว์, คน
ปราสาท ปราซา้ ด ก. ทาให้ราบ, ทาใหอ้ ยู่ในอานาจ
น. การจบั ต้อง, การลูบคลา
ก. ต้องการ, อยากได้, มงุ่ หมาย, ประสงค์
น. เรือนมยี อดเปน็ ช้นั ๆ สาหรับเปน็ ทีป่ ระทับของ
พระเจ้าแผน่ ดินหรอื เป็นที่ประดษิ ฐานส่งิ ศักดส์ิ ทิ ธิ์.
ห น้ า | ๑๕๓
ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ปริ ปริ๊
ปรนิ ิพพาน ปรน่ิ ิ่พพาน,นิ่พพาน ก. แยม้ , ผล,ิ แตกแต่น้อย.
ปริบ กอื พรบิ่ ,กอื หลบิ น. การดบั รอบ, การดับสนิท, การดบั โดยไมเ่ หลือ;
ปรม่ิ ปร๊ีม เรยี กอาการตายของพระพทุ ธเจ้าและพระอรหันต์.
ปรี่ ปร๊ี ว. อาการกะพรบิ บ่อย ๆ
ปรชี า ปรีชา ว. เสมอขอบ, เสมอพืน้ , (ในลกั ษณะอย่างนา้ ที่ข้นึ
เสมอขอบตลิง่ )
ปรอื ปรือ
ว. ล้น, ริน ๆ, เต็มเกือบจะล้น, เต็มเกนิ ไป, มาก
ปรุ ปร,ุ๊ เป๋นรๆู เกินไป. ก. ร่เี ข้าไป.
ปรงุ ปรงุ๋ ,ปอื สมเขรื่อง น. ความรอบร,ู้ ความรอบคอบ, ความหย่ังรู้, ความ
ปรดู ปรู๊ด กาหนดรู้
- พงุ่ ไปโดยเรว็ - ผงุ่ ปรดู๊
ปลก หง็อกๆ น. ชื่อไม้ล้มลกุ ชนดิ หนง่ึ ขึ้นในนา้ ใบยาว ๆ ใช้มุง
- ไหวป้ ลกๆ - ว^ายหง็อกๆ หลังคาและสานเส่ือ
ปลกเปลย้ี ฮาม^ายแรง
ปลง ปลง๋ ก. ทาให้เปน็ รู ๆ, สลักให้เป็นรู ๆ มลี วดลายตา่ ง ๆ. ว. เปน็
รเู ล็ก ๆ เชน่ หนา้ ปร;ุ ทะล,ุ ตลอด, เช่น เท่ียวเสียปรุ
ปลงตก ปลง๋ ต็อก
ปลงผม ปล๋งผม ก. ประสม, แตง่
ปลงศพ ปล๋งสอ็ บ
ปลงอาบัติ ปล๋งอา๋ บั^ด ว. อาการทนี่ า้ หรอื ของเหลว พ่งุ ออกจากช่องแคบ
ปลด ปล็อด โดยเรว็ แรง, และมีหมายความว่า ฉบั ไว
ปล้น ปล็อน,อุก ว. อาการท่ยี กมือไหวถ้ ี่ผงก ๆ (ใชแ้ ก่กรยิ าไหว้ ว่า
ไหวป้ ลก ๆ)
ปลวก ปลว๊ ก
ก. กะปลกกะเปลย้ี
ก. เอาลง เชน่ ปลงหมอ้ ข้าว, ปล่อยหรอื เปล้ืองให้
พ้นไป (ในลักษณะทร่ี ู้สกึ ว่าหนกั อยู)่
ก. พิจารณาจนเห็นจริงแล้วปลอ่ ยไปตามสภาพ
ก. โกนผม (ใชแ้ กบ่ รรพชิต)
ก. เผาผี, จัดการเผาหรอื ฝงั ศพให้เสร็จสิ้นไป
ก. บอก ความผดิ ของตนแก่ภิกษรุ ปู อืน่ เพื่อสังวรตอ่ ไป
ก. เอาออก (ใชแ้ ก่สง่ิ ที่เกีย่ วอยู่ แขวนอยู่ คล้องอยู่
หรอื ขัดอยู่); และมีหมายความวา่ ทาใหพ้ น้ จากข้อ
ผกู พันหรือพ้นจากตาแหนง่ หน้าท่ี เช่น ปลด
หนี้ ปลดออกจากราชการ
ก. คมุ พวกมีอาวุธครบมอื ตัง้ แต่ ๓ คนขึน้ ไปแย่ง ชงิ
เอาสิ่งของของคนอืน่ ดว้ ยความบังอาจ.
น. ช่ือแมลง รูปรา่ งคล้ายมด แต่สว่ นท้องกบั อกมีขนาด
ไล่เล่ยี กนั หนวดมีลักษณะเปน็ ปลอ้ งกลมคล้ายลกู ปัด ไม่
หักงอเป็นขอ้ ศอกเหมอื นมด ส่วนใหญต่ ัวสีขาวหรือครมี ไม่
ชอบแสง อาศยั ทารังรวมกันอยเู่ ปน็ กลุ่มใหญบ่ นพืน้ หรือใต้
ดิน มักจะเอาดนิ มาสร้างคลมุ ทางเดิน บางชนดิ ทาลายไม้
ตน้ ไม้ ฯลฯ.
ห น้ า | ๑๕๔
ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ปลอก ปลอ๊ ก
ปลอ่ ง ปลอ๊ ง น. ส่งิ ท่ที าเป็นวงสาหรบั สวมหรือรัดของตา่ ง ๆ,
ปล้อง ปล^อง,ปลอ่ ง เครื่องที่ทาสาหรับสวมสงิ่ ของตา่ ง ๆ เช่น ปลอกมดี
ปลอกหมอน.
ปลอด ปลอ๊ ด
ปลอ้ น ปล็อน น. ชอ่ งหรือรทู ี่ทะลุข้ึนจากพื้นดนิ , สง่ิ ทเี่ ป็นชอ่ ง
ปลอบ ปล๊อบ กลวงคลา้ ยท่อตงั้ ตรงขนึ้ ไปสาหรับควันข้ึนหรือรับ
ปลอม ปล๋อม ลม, ชอ่ งทท่ี ะลขุ ึ้นจากถ้า
ปลอ่ ย ปลอ๊ ย
น. ชว่ งระยะระหวา่ งข้อของไม้ไผห่ รืออ้อย ฯลฯ,
ปลงั ปลัง โดยปรยิ ายใชเ้ รยี กส่ิงทีม่ ลี ักษณะคลา้ ยคลึงเชน่ น้ัน
ปลัง่ แวว,แวววบ่ั เชน่ คอปล้อง คอื คอที่มีร้วิ รอยเหน็ เปน็ ปลอ้ ง ๆ.
ปลัด ปอื หลัด ชื่อหญา้ ชนิดหนงึ่ ชอบขึ้นในที่ช้นื แฉะ ตน้ เปน็ ข้อ ๆ
ปลา ปลา๋ มีไสใ้ นระหวา่ งข้อเป็นปุยขาว.
ปลากรมิ ค^าวเป๊ยี ก ก. พ้นจาก, ปราศจาก, เชน่ ปลอดคน ปลอดภยั .
ก. ปล้ินเปลือกหรือเมล็ดในผลไม้ออกจากปาก,
ลอกเปลือกผลไม้ออก เช่น ปล้อนมะพรา้ ว
ก. พดู เอาอกเอาใจใหค้ ลายอารมณข์ ่นุ หมอง
ก. ทาใหเ้ หมือนคนอื่นหรือสิง่ อน่ื เพ่อื ใหห้ ลงผิดวา่ เปน็
คนนัน้ หรือส่งิ นน้ั เชน่ ปลอมตวั . ว. ไม่แทห้ รอื ไมจ่ รงิ
ตามสภาพของสงิ่ นน้ั เช่น ฟนั ปลอม ผมปลอม
ก. ทาใหอ้ อกจากสิง่ ทต่ี ดิ อยู่ ผูกอยู่ หรือขอ้ งอยู่
เช่นปล่อยนักโทษ ปลอ่ ยนก; ยอมให้ เช่น ปลอ่ ยให้
เข้ามา; ละเลย เชน่ ปลอ่ ยให้บา้ นรกรงุ รงั ปลอ่ ย
ใหน้ ้าล้น
น. ช่อื ไม้เถาชนิดหน่ึง ใบอวบนา้ เถาและใบสีเขยี ว
อ่อนหรือแดง มยี างเป็นเมือก ผลสกุ สมี ว่ งดา ยอด
และดอกอ่อนกนิ ได้และใช้ทายาได้, ผกั ปลัง ก็เรียก
ว. ผ่องใส, มีนา้ นวล, มกั ใช้เข้าคู่กบั คา เปลง่ เปน็
เปลง่ ปลัง่
น. ผู้มตี าแหนง่ หน้าทรี่ องจากผทู้ ม่ี ีตาแหนง่ หนา้ ท่ี
เหนือตนโดยตรง เช่นปลัดกระทรวง ปลัดจังหวัด
น. ช่ือสตั ว์น้าเลือดเย็นมีกระดูกสนั หลัง รา่ งกาย
แบง่ เป็นสว่ นหวั ลาตวั และหาง สว่ นใหญห่ ายใจ
ทางเหงือกยกเว้นปลาปอด มีครีบใชช้ ่วยในการ
เคลอื่ นไหว บางชนดิ มเี กล็ด บางชนดิ ไม่มี รูปรา่ ง
ลกั ษณะ ขนาดและพฤติกรรมแตกตา่ งกันมากมาย
พบในแหลง่ น้าท่ัวไป.
น. ชื่อขนมชนดิ หนึง่ ทาดว้ ยแปง้ เปน็ เส้นๆ ใสก่ ะทิ
และน้าตาล
ห น้ า | ๑๕๕
ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ปลากัด ปลา๋ ค^ี หริม,โหลกคี^หรมิ
น. ช่ือปลานา้ จืดขนาดเลก็ ชนิดหนงึ่ ทารังเปน็ หวอดทผ่ี ิว
ปลาร้า ป๊าร่า น้า ตัวผใู้ หญ่กว่าตวั เมยี มสี สี วยงาม สามารถพองครบี แผ่
ปลาหมึก หมึก ฝาเหงือกและเปล่งสใี หเ้ ข้มขน้ึ อีกในขณะตอ่ สู้ ชอบกัดกัน
ปลาบ ปลา๊ บ น. ปลาหมักเกลอื
ปลาย ปลา๋ ย
ปลา้ ปลา น. ชอื่ สตั ว์ไม่มกี ระดูกสันหลังท่ีมีขาซึ่งเรียกว่า
หนวดอยบู่ ริเวณหัว อาศัยอย่ใู นทะเล มถี ุงบรรจนุ ้า
ปลิง ปลิง สดี าอยา่ งหมึกสาหรับพ่นเพื่อพรางตัว มีหลายสกลุ
ปลิ้น ปลิ^น ว. อาการของความรสู้ กึ เจ็บหรือเสียวแปลบๆ
ปลิ้นปลอก,ปลน้ิ ล้อกลวง น. ยอด, ท่สี ุด
ปล้อน
ปลิว ก. ใชแ้ ขนกอดรัดจับกุมเพ่ือจะให้อีกฝ่ายหนึง่ ลม้
หรอื ให้อยู่ในอานาจที่จะทาได้ตามใจตน, โดย
ปลี ปริยายหมายความว่าพยายามทากจิ การอย่างเต็ม
- ปลีกล้วย กาลงั , ปลกุ ปล้า, โคน่ ต้นไม(้ ถต.)
- ปลนี อ่ ง
ปลีก น. ชอื่ สตั ว์ไมม่ กี ระดูกสันหลัง ตัวยืดหดไดค้ ล้าย
ทาก เกาะคนหรือสตั ว์เลือดอุ่นเพื่อดูดกนิ เลอื ด
ปลม้ื อาศัยอยใู่ นนา้ จดื มหี ลายชนิด.
ปลกุ เสก
ปลกู ก. กลับขา้ งในบางสว่ นให้โผลอ่ อกมา เชน่ ปลิ้นตา,
โผล่ยน่ื หรอื ทาใหโ้ ผลย่ ่นื ออกมาจากสิ่งที่มีอะไร
หอ่ หุ้มอยู่ เช่น พุงปล้ิน ตาปล้นิ
ก. ใช้อุบายลอ่ ลวงเพ่ือให้สาเร็จประโยชนต์ น
ปลิ๊ว ก. ลอยตามลม, ถูกลมพดั , (ใช้แกส่ ่ิงที่มลี กั ษณะ
เบา), ใชเ้ ป็นคาเปรยี บเทียบ มคี วามหมาย
ปลี คลา้ ยคลึงเช่นนนั้ เช่น เดินตวั ปลิว
- ปลีกล^วย น. ช่อดอกของกลว้ ยท่ยี ังมีกาบหุ้มอยู่; กล้ามเนื้อท่ี
- ปลแี ข่ง มีรปู ลักษณะอยา่ งหัวปลี เชน่ ปลีนอ่ ง
ปลก๊ี
ก. แยกหรอื หลกี ออกจากหมูจ่ ากพวกไป, ยอ่ ย
ปลื^ม ออกไปจากส่วนใหญ่ เช่น ขายปลีก เงนิ ปลกี
ปลกุ เซก้ ก. ช่นื ใจ, อ่มิ ใจ, ยินดี
โปล๊ก ก. เสกใหข้ ลัง
ก. เอาต้นไม้หรอื เมล็ด หนอ่ หวั ใส่ลงในดินหรือสงิ่
อืน่ เพื่อใหง้ อกหรือใหเ้ จริญเติบโต, ทาให้
เจรญิ เติบโต, ทาใหง้ อกงาม เช่น ปลูกไมตรี
เช่น ปลูกไมตรี; เอาสิง่ ตา่ ง ๆ มาปรุงกนั เข้าเพื่อทา
เปน็ ทอี่ ย่หู รือที่พักอาศยั โดยวิธฝี งั เสาลงในดิน
เช่น ปลูกบา้ นปลูกเรือน, ปลกู สร้าง
ห น้ า | ๑๕๖
ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ปวง ป๊วง ว. ท้ังหมด, ท้ังสน้ิ , เชน่ ปวงชน, มักใช้เขา้ คู่กบั คา
- ทงั้ ปวง - ทั่งป๊วง ท้ัง เป็น ทั้งปวง เชน่ ชนท้งั ปวง
ป่วง ป๊วง น. โรคระบาดมอี าการให้ท้องร่วงและอาเจียน
ปวด ป๊วด,แจบ็ ,เซ้ียบ ก. รสู้ กึ เจบ็ ต่อเนื่องอยู่ในร่างกาย เช่น ปวด
- ปวดเม่ือย - ปว๊ ดเหม่ือย,ม-เหล่อื ย หวั ปวดทอ้ งเยย่ี ว ปวดฟัน
ตวั
- ปวดท้อง - แจ็บพงุ ,เซ้ียบพงุ ก. มวน, อลวน, อาการทปี่ วดมวนอยูใ่ นท้องเพราะ
- ปวดท้องข้ี - แจ็บพุงข่ี อาหารเป็นเหตุ
- ปวดท้องเยีย่ ว - แจ็บพุงเหย่ียว ว. วนเวยี นกลับไปกลับมา
ปว่ น ปว๊ น,สาป๊วน
ก. รสู้ กึ ไม่สบายเพราะโรคหรือความไข้หรือเหตอุ ่ืน
ปว้ น ป^วน ทที่ าให้รสู้ กึ เช่นนนั้
- ปว้ นเป้ียน - ป^วนเปี^ยน
ปว่ ย ปว๊ ย,ค^าย ก. เสยี งานเสียการ, ไรป้ ระโยชน์, เช่น ป่วยการพดู . ว.
- ปว่ ยไข้ - ป๊วยค^าย เรยี กคา่ ชดเชยการงานหรือเวลาทเี่ สียไปว่า คา่ ป่วยการ
ป่วยการ ปว๊ ยกา๋ น
ก. ยอมใหใ้ ช้, ยอมใหข้ อ; ยอมใหว้ ่ากล่าว, ยอมให้
ปวารณา ปา๊ วารณา ตักเตอื น, บอกเปิดโอกาสไวใ้ ห้
น. เปลอื กไม้ท่เี ขาลอกเอามาทาเชอื ก เช่น ปอ
ปอ ป๋อ กระเจา ก็ลอกเอามาจากตน้ กระเจา
- เชือกปอ - เฉยี กป๋อ น. ชอื่ แมลงหลายชนิดหน่ึง หวั และอกส้ันป้อม
ปอ แมงบี่ ส่วนท้องแคบและยาว หนวดสน้ั เล็กมองคลา้ ยขน
ตาโตใหญ่ ๒ ขา้ งดูเตม็ หัว ปีก ๒ คู่ ขนาดเทา่ ๆ
ป้อ ม^ายแรง,ม^ายหรอด กันหรือโตกวา่ กนั เลก็ น้อย ลักษณะยาว บางใส มี
ปอ้ ยอ ยอ เส้นปีกมากมาย อาจมสี ตี ่าง ๆ เช่น ส้ม เหลือง
หรือนา้ เงิน, แมลงปอ ก็เรียก
ปอก ปอ๊ ก ว. ออ่ นแอ, ทอ้ แท.้
- ปอกลอก - ปอ๊ กหลอก ก. ตามใจหรอื เอาใจจนเกนิ ไป, ยกย่องเยนิ ยอจน
ปอก ล่ิด เกินพอดี, บารุงบาเรอจนเกินไป.
- ปอกมะพรา้ ว - ล่ดิ พร้าว ก. ทาใหเ้ ขาหลงเช่อื แล้วก็ลอกชงิ ทรัพย์ไป
- ปอกสบั ปะรด - ล่ิดโหลกหนัด
ปอง ป๋อง ก. เอาเปลอื กหรือสงิ่ ทห่ี ่อหุ้มออก.
- ปองรา้ ย - ป๋องร่าย
ก. ม่งุ , หวงั , มงุ่ หมาย.
ห น้ า | ๑๕๗
ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ปอ่ ง ปอ๊ ง น. ชอ่ื แมงหลายชนดิ หนึ่ง หัวติดกับอกเป็นสว่ น
- แมลงป่อง - แมงป๊อง เดียวกัน รปู รา่ งค่อนไปทางสเ่ี หลี่ยมยาว ส่วนทอ้ ง
เป็นปล้อง ๆ ขนาดไล่เล่ยี กับอก ๗-๘ ปล้อง ส่วนท่ี
ป้อง ป^อง เหลอื เล็กลงตอ่ กันยาวคล้ายหาง ที่ปลายมเี หล็กใน
- ป้องกัน - ป^องกัน สามารถต่อยใหเ้ จ็บปวดได้ มีขา ๔ คู่ ด้านหน้ามี
ปอด ปอ๊ ด สว่ นของปากขยายใหญโ่ ตกวา่ ขา ลกั ษณะเหมือน
กา้ มปใู ช้สาหรับจับเหยื่อ.
ปอดลอย กลวั ,ใจ๋เฮย้ี ว ก. กนั , กน้ั , บงั ไว้, คมุ้ ครอง
ปอดแหก คี^คล้าด,ตั^บพอง
ปอน แตง๊ ตวั มอซอ น. อวยั วะทาหนา้ ท่เี ก่ยี วกับการหายใจอยูภ่ ายใน
ป้อน ป^อน ร่างกายของคนหรือสัตว์ท่ีมีกระดกู สนั หลงั เปน็
- ปอ้ นข้าว - ป^อนค^าว ส่วนมาก
ปอบ ปอ๊ บ ก. ใจไม่สู้ดีชักจะหวาด ๆ, ใชว้ ่า ปอด กม็ ี
- ผปี อบ - ผีป๊อบ ก. กลัว, หวาดกลัว
ปอม ปอ็ กกอ๋ ว. ขะมกุ ขะมอม, ไมใ่ ชข่ องดี
ปอ้ ม ป^อม,ป่อม ก. เอาอาหารส่งใหถ้ งึ ปากหรือใส่ปากใหก้ ิน
- ปอ้ มยาม - ป^อมยาม
- ตารวจท่ปี อ้ ม - ตาร้วดเถ่ป^อม น. ผชี นดิ หน่งึ เช่อื กนั วา่ สิงอยใู่ นตัวคน กินตบั ไตไส้
- ตารวจในป้อม - ตาร้วดในป่อม พุงจนหมดแลว้ ออกไป คนนน้ั กต็ าย
ปะ ป๊ะ น. กงิ้ ก่า, บางทีว่า กะปอม
- ปะผา้ - ป๊ะพ^า น. หอรบ; ทอ่ี ยูห่ รือท่ีพักซ่ึงทาขนึ้ ใช้กนั แดดกันฝน
- หนา้ ปะ - น^าปะ๊ เชน่ ป้อมตารวจ.
ปะขาว ผ่อต๋า
ปะทะ ตอ๊ โซ^ ก. มาเจอกัน, มาประเชิญหน้ากนั ; เอาวัตถุ เช่น ผา้
ปะทะปะหัง พอถนั ,พอถนั ด^าย หรอื ไม้ ปดิ ทบั ส่วนทีช่ ารดุ เป็นช่องเปน็ รู เช่น ปะ
ปะทุ กือโถะ ผา้ ปะวา่ ว, ปดิ ทบั เช่น ปะหนา้
น. ชายผู้จาศีลนงุ่ ห่มผา้ ขาว
ปะปน ปน๋ ,ปน๋ กนั ก. โดนกนั , กระทบกัน, เชน่ เรือปะทะกนั
ก. พยุงไว้, ทานไว้, ประคองไว้.
ปะรา ป๊ารา ก. แตกหรอื ผุดออกมาดว้ ยแรงเบง่ ดนั เช่น ภเู ขาไฟ
ปะทุ
ก. ปนกัน (มกั ใชใ้ นลกั ษณะท่ีสิง่ ต่างชนดิ ต่าง
ประเภทระคนปนกัน), บางทีกใ็ ช้หมายความอยา่ ง
เดียวกับ ปน
น. สง่ิ ปลกู สรา้ งข้นึ ชั่วคราว มเี สา หลังคาแบนดาด
ดว้ ยผ้าหรือใบไม้
ห น้ า | ๑๕๘
ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ปะหงับ,ปะหงบั ๆ พอื หงาบๆ ว. อาการที่ทาปากหงบั ๆ อย่างอาการของผปู้ ว่ ย
ใกลจ้ ะตาย เชน่ นอนเจ็บปะหงับ ๆ
ปะเหลาะ ปอื จอ็ บ,ทาดี ก. พดู จาหว่านลอ้ มเอาอกเอาใจ เชน่ ผใู้ หญ่
ปะเหลาะเด็ก, พดู หรือทาสนิทชิดชอบใหเ้ ขาพึงใจ
ปัก หล่างวั เพ่อื หวงั ประโยชนต์ น
ปักเป้า ปา๋ ป^าว ก. ตงั้ ฝังลง เชน่ ปักเสาววั ให้กินหญา้ กลางทงุ่
น. ชื่อปลาทะเลชนิดหนงึ่ ลาตวั ป้อมหรือกลมมาก
ปัง ปงั่ (คือหนมปัง๋ ) นอ้ ยแล้วแต่ชนิด ขนาดยาวต้งั แต่ ๖-๖๐
เซนตเิ มตร สามารถพองตวั ได้ ผิวหนงั มหี นาม ฟนั มี
ปัง ปา้ ง ลักษณะเป็นกระดูกแขง็ ไม่มีครีบท้อง บางชนดิ พบ
ในน้าจืด ไม่ควรนามารับประทาน.
ปจั จัย ปัดใจ๋ น. อาหารชนิดหน่ึงทาด้วยแป้งผสมเชื้อ เรียกว่า
ขนมปัง
ปัจจบุ ัน และนี,เถโ่ ยน้ ี^,ปัจจ๊บุ นั ว. อาการทีถ่ ูกปาหรอื ทบุ ตอี ย่างจังๆ; ถกู ตรงที่
บัญจ ป๋นั จ๊ะ หมาย; เสียงดังเชน่ เสียงของตกหรือปืนดัง
น. เหตอุ นั เปน็ ทางใหเ้ กิดผล, หนทาง, และ
ปัญญา ปั๊นยา หมายถงึ เงินตราก็ได้ (มักใชแ้ กภ่ ิกษุสามเณร)
น. เวลาเดียวน,้ี ทนั ที
ปัญหา ปัน๊ หา ว. ห้า.(บัญจศีลา คือศลี หา้ ),การงดั ขอ้ มอื กันก็เรียก
ปัด ป^ั ด “ปน๋ั จะ๊ ”
- ปัดกวาด - ปั^ดกว๊าด น. ความรอบรู้, ความรทู้ ว่ั , ความฉลาดเกดิ แต่การ
- ปดั ทีน่ อน - ป^ั ดเถ่นอน เรยี นรู้
- ปัดเป่า - ป^ั ดปา๊ ว น. ขอ้ สงสัย, ขอ้ ขดั ขอ้ ง
- ปัดแขง้ ปัดขา - ปดั แขง่ ปัดขา ก. ทาให้หมดไปพ้นไปด้วยการพัดหรอื โบก เชน่ ปัด
- ลูกปดั - โหลกป^ั ด ฝนุ่ ปัดแมลงวนั ; เบนไป, เฉไป, เดินขาปัด; กระทบ
ปัดๆ ปั^ดๆ เสยี ดไป, น. เมด็ แก้วเปน็ ต้นมีรตู รงกลางสาหรับ
รอ้ ยเปน็ เคร่ืองประดบั ต่าง ๆ เรียกวา่ ลกู ปดั
ปัน ป๋ัน(แบง๊ ป๋นั )
ปั่น ปั๊น,ฮนั้ ,มนุ้ ว. อาการทโี่ กรธกระฟัดกระเฟยี ด, อาการท่ดี ้นิ
พราดๆ
ปน่ั ป่วน ยงุ ใจ๋ ก. แบง่ เชน่ ปันเป็นส่วน ๆ
ก. ทาใหห้ มุน, ทาใหเ้ วยี น, เชน่ ปนั่ แปะ ปัน่ โป;
หมนุ เชน่ หวั ปัน่
ก. เคลอ่ื นไหวไปมาอย่างรนุ แรงผดิ ปรกติ เช่น
ทะเลปั่นปว่ น; สบั สนวุน่ วายผดิ ปรกติ เช่น ใจคอ
ปัน่ ปว่ น ท้องปนั่ ปว่ น
ห น้ า | ๑๕๙
ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ปั้น ปั^น,ทา ก. เอาส่งิ อ่อน ๆ เชน่ ข้ผี งึ้ ดนิ เหนียว มาทาใหเ้ ปน็
- เคร่ืองปน้ั - เขร่ืองปั^น รปู ตามท่ีต้องการ เช่น ปั้นนตุ๊กตา; สร้างขน้ึ ,
- ปน้ั สหี น้า - ทาหนา่ เสกสรรขึน้ , เช่น ป้ันพยาน ปั้นเรือ่ ง; ชุบเลย้ี งและ
- ปั้นลม - ปั^นลม อบรมสั่งสอนให้เปน็ คนดี เช่น ฉันป้ันเขามาจนไดด้ ี.
ปั้น ป^าน น. ภาชนะดินสาหรบั ชงน้าชา มีพวยเหมือนกา
ปัสสาวะ เหยย่ี ว น. เยย่ี ว
ปา ซด่ั ก. ซัดไปดว้ ยอาการยกแขนขึ้นสูงแล้วเอยี้ วตัว
ป่า ป๊า น. ท่ที ม่ี ีตน้ ไม้ตา่ ง ๆ ข้ึนมา
- ปา่ ชา้ - ป๊าเปร๊ว,เปรว๊
- ปา่ ไม้ - ปา๊ ม่าย น. ปา่ ไม้ออ่ น, ป่าซึง่ ไดถ้ างทาไรม่ าแล้ว และมไี มร้ นุ่ ใหม่
- ปา่ ดง - ป๊าดง๋ เกิดขึ้น ซงึ่ โดยมากมักเป็นไมช้ นิดข้ึนเรว็ เนอ้ื ไม่ใครแ่ ขง็
ป่าใส ปา๊ ใส
ป่าโปร่ง ป๊าไส น. ป่าทมี่ ีต้นไม้ใหญ่ขนึ้ ไม่หนาแน่นนัก
ป้า ป^า น. พ่สี าวของพ่อหรือแม่ หรือหญงิ ทมี่ ีวยั ไลเ่ ลีย่ แต่
- พีส่ าวของแม่ - แหม่ป^า แก่กวา่ พอ่ หรือแม่, คาเรยี กหญิงที่ไม่ร้จู กั แต่มกั มี
อายแุ ก่กว่าพ่อหรือแม่
ปาก ปา๊ ก น. ส่วนหนงึ่ ของร่างกายคนและสตั ว์ อย่ทู ี่บริเวณ
ใบหน้า มลี ักษณะเป็นช่องสาหรบั กนิ อาหารและใช้
ปากกา ปา๊ กก๋า สาหรับเปล่งเสียงได้ดว้ ย; และหมายถงึ ส่วนต่าง ๆ
ปากคบี ปา๊ กขีบ ที่อยใู่ นบริเวณปากเชน่ ปากเป่อื ย; ขอบชอ่ งแห่งสง่ิ
ตา่ ง ๆ เช่น ปากหมอ้ ปากไห; ต้นทางสาหรบั เข้า
ปากนา้ ปา๊ กนา่ ม ออก เชน่ ปากช่อง ปากตรอก; กลีบดอกกล้วยไม้
คล้ายรปู กรวยหรือหลอดทอ่ี ยู่ตรงกลางเป็นที่อยู่
ปากบอน ปา๊ กคัน ของเกสร, กระเป๋า ก็เรยี ก; ใช้เป็นลักษณนามของ
ส่ิงบางอยา่ งเชน่ แหอวนหรือพยานบุคคล เชน่ แห
ปากหนงึ่ อวน ๒ ปาก พยาน ๓ ปาก. ก. พดู เชน่
ดีแตป่ าก
น. เคร่ืองสาหรับขดี เขยี นชนิดหนึ่ง
น. เครือ่ งคบี เป็นเหล็ก ๒ ขา สว่ นมากมปี ลาย
แหลม สาหรับคีบสิง่ ของ
น. บรเิ วณที่แควไหลลงมาบรรจบลานา้ ใหญ่
เช่น ปากนา้ โพ หรอื บริเวณท่ีลานา้ ใหญ่ไหลลงสู่
ทะเลหรอื ทะเลสาบ เช่น ปากน้า
เจ้าพระยา ปากน้าบางปะกง
ว. อาการท่ปี ากอยู่ไม่สขุ ชอบพดู ชอบฟ้อง,
ปากคัน หรอื ปากตาแย ก็ว่า
ห น้ า | ๑๖๐
ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ปากเปียก ป๊ากเปย๊ี ก น. เรียกการว่ากล่าวตักเตือนซา้ แลว้ ซา้ เลา่ ก็ยังไม่
ปาง ได้ผลตามที่มงุ่ หมาย
- ปางเม่ือ ป๊าง,ป๋าง น. คร้ัง, คราว, เมอื่ , เชน่ ปางก่อน: ว. แทบ, เกือบ,
- ปางตาย - ปา๊ งเหมื่อ จวน, เช่น ปางตาย วา่ จวนตาย
ป้าง - ป๋างต๋าย,แข่ด๋อย,แฉ็ด
ปาฏิหารยิ ์ จดี อ๋ ย น. ช่อื โรคชนิดหนึง่ มีตับและมา้ มโต มีไขค้ ลุมเครือ
ป^าง(ค^ายป^าง) เร้อื รงั คือ ไข้จบั ส่นั เรื้อรัง
ปาด น. ส่ิงท่ีนา่ อศั จรรย์, ความอัศจรรย์, ก. กระทาสงิ่ ท่ี
- ปาดหน้า ปา๊ ต๊หิ าน ตามปรกติทาไม่ได้ เชน่ ปาฏิหาริย์ขึน้ ไปอยูบ่ น
- ปาดตาล หลังคา
ปาทาน ป๊าด น. สัตว์ชนิดหนง่ึ รปู คล้ายเขียด ชอบอยตู่ ามต้นไม.้
ปาน - ป๊าดน^า ก. ฝาน, เชอื ด, เถอื . ปาดหนา้ ก. เอาส่วนทีไ่ ม่
ป่าน - เฉยี ดโน้ด ต้องการออก เช่น ขบั รถปาดหนา้
- เชอื กป่าน ปาโบ,แค้กปาทาน น. ชอ่ื แขกพวกหนึ่ง
- ปา่ นนี่ ปา๊ น,จาป๊ยุ น. รอยสแี ดงหรือสดี าเปน็ ต้นทเ่ี กดิ เป็นเองตาม
ปา้ น ร่างกายบางแหง่ แต่กาเนิด
ปา่ ย ป๊าน,ป๊า น. ชือ่ พรรณไม้หลายชนดิ หลายสกุลในหลายวงศ์
ปา้ ย - เฉียกปา๊ น เปลอื กเปน็ ใยเหนียว ใช้ทอผา้ และทาเชอื ก
- ปา๊ นี^
ปาราชกิ ป^าน,เถอ่ (ม^ายคม) ว. ท,ู่ ไมค่ ม
ป๊าย ว. ปีนข้ึนไปด้วยความยากลาบาก, มักใชเ้ ขา้ คูก่ ับ
ปาลม์ คา ปนี เปน็ ป่ายปีน หรอื ปนี ป่าย
ป^าย น. แผน่ หนังสอื หรือแผ่นเคร่ืองหมายทบี่ อกใหร้ ู้
เช่น ปา้ ยชื่อหา้ งร้าน ปา้ ยจราจร; ก. ทาใหต้ ดิ
ป๊าราชก่ิ เฉพาะทีใ่ ดทีห่ น่งึ , ทาอย่างหยาบ ๆ ไม่ต้องการ
ประณตี บรรจง, ทาใหเ้ ปรอะเปอื้ นดว้ ยอาการคลา้ ย
ปา๋ ม เช่นน้นั , และมีหมายถึงลักษณะอาการที่คลา้ ยคลึง
เชน่ นน้ั เชน่ ปา้ ยความผดิ ใหผ้ ้อู ื่น
น. ช่ืออาบตั ทิ ่ีภกิ ษุตอ้ งเขา้ แล้วขาดจาก เพศสมณะ. ว. ผู้
พ่ายแพ้, ผูต้ อ้ งอาบตั ปิ าราชิก คาว่า ปาราชกิ หมายถึง
อาบตั หิ นัก ๔ ข้อไดแ้ ก่ ๑. เสพเมถุน ๒. ฆา่ คน ๓. ลกั
ทรพั ยร์ าคา ๑ บาทข้นึ ไป ๔. อวดอุตริมนสุ ธรรม, อาบตั ิ ๔
ขอ้ นี้ เรียกวา่ ปาราชกิ ภกิ ษุใดต้องเขา้ แล้วยอ่ มพน้ จาก
ความเป็นภกิ ษกุ ลบั มาบวชอกี ไมไ่ ด้
น. ชื่อเรียกไมต้ ้นชนดิ หนง่ึ ท่ีนาเขา้ มาจาก
ตา่ งประเทศ เช่นปาลม์ ขวด ปลกู เป็นไมป้ ระดับ
, ปาลม์ น้ามนั ปลูกใช้ผลและเมล็ดทาน้ามัน
ห น้ า | ๑๖๑
ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ปาวๆ ป๋าวๆ ว. เสียงรอ้ งเอ็ดอึงและซ้าซาก
ปา่ ว ป๊าว ก. บอกใหร้ ทู้ ั่วกัน
ปิ้ง ปิง ก. ทาให้สุกดว้ ยการวางไวเ้ หนือไฟ
ปิ่น ปิ๊น น. เครือ่ งประดับสาหรับปักผมท่ีม่นุ เป็นจุก; จอม,
ยอด, เชน่ ปน่ิ พภิ พ
ปน่ิ โต ช่นั ,ปน่ิ โต๋ น. ภาชนะสาหรับใสข่ องกนิ ซ้อนกันเป็นชนั้ ๆ มีหู
รอ้ ยหวิ้ ได้, ลักษณนามว่า เถา เช่นปิ่นโต ๒ เถา
ปี ปี๋ น. เวลาชว่ั โลกโคจรรอบดวงอาทิตยค์ รั้งหนง่ึ ราว
๓๖๕ วนั ; เวลา ๑๒ เดือนตามสุริยคติ
ปี่ ป(๊ี ปา๊ วป)๊ี น. เครือ่ งดนตรปี ระเภทเป่าลมอย่างหน่ึงทใ่ี ชล้ น้ิ
ตัวปหี่ รอื เลาปม่ี กั ทาด้วยไม้แก่น
ปี้ ปี^,กันตือเหมยี ก. ร่วมเพศเพื่อสืบพนั ธ์ุ (ใชแ้ ก่ นก เป็ด ไก่ เป็น
ตน้ )
ปีก ปกี๊ น. อวัยวะสาหรบั บนิ ของนกหรอื แมลง, ส่วนของส่ิง
- ปีกนก - ปก๊ี น็อก ตา่ ง ๆ ท่มี ลี ักษณะเช่นน้ัน เชน่ ปีกไม้ ปีกเคร่ืองบิน
- ปีกไม้ - ปก๊ี มา่ ย
ปนี ตา๊ ย ก. ไตโ่ ดยใชม้ อื และเท้าเกาะยึดขนึ้ ไป
ปีบ ปี๊บ น. ไมต้ น้ สูงใหญพ่ อใช้ แต่กม็ ีดอกตั้งแต่ต้นเลก็ ๆ
- ต้นปีบ - ต็อนปบ๊ี ดอกสีขาวสะอาด ลักษณะกลีบเป็นหลอดยาวบาน
เวลาเย็นตลอดไป จนถึงอกี เย็นหน่งึ แลว้ รว่ ง เวลา
ปี๊บ เป๊บ บานมีกลิน่ หอมนกั บางทีดอกแห้งใช้ปนกับยาสบู
ปีบ๊ ท^ุ ง,ถ่งุ คล้ายกบั เคร่ืองปรุงอย่างหน่งึ
- ปบี๊ ใส่น้า - ทุ^งซา้ ยนา่ ม ว. เสียงเชน่ เสียงเสือร้อง.
- น้าในปีบ๊ - น่ามในถุ่ง น. ภาชนะใสน่ ้า
ปึ่ง ปึ๊ง
ว. ทาท่าไว้ยศไม่อยากพดู จาด้วย; ทาทีเฉยแสดง
ปืน ปื๊น อาการคล้ายกบั โกรธ, ปึง่ ชา
น. อาวุธสาหรับยงิ ใหล้ ูกออกจากลากลอ้ งด้วยกาลงั
ปอื๋ ปดื (ดาปืด) ดินระเบดิ หรอื แรงอัด
ปงุ้ ก่ี ซาก,ี ซากี่ ว. ดาสนทิ , ดามาก, มดื
น. เคร่อื งสานคล้ายรูปคลา้ ยเปลอื กหอยแครง ใช้
ปุ่ม ปุ๊ม สาหรับโกยดนิ
- ป่มุ ฆ้อง - ปุ๊มค่อง น. ปม, ของทนี่ นู ขนึ้ จากพื้นเดิม เชน่ ปมุ่ ฆ้อง
ปุย ปุ๋ย
- ปุยฝ้าย - ปุ๋ยฟ^าย น. ของทเ่ี ปน็ ใยฟูอยา่ งสาลีหรือขนสัตว์บางชนดิ
เช่น ปยุ ฝ้าย ปยุ สาลี สนุ ัขขนเป็นปยุ .
ห น้ า | ๑๖๒
ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ปุ๋ย บ่อื ยา
น. สงิ่ ทใี่ สล่ งไปในดินหรือให้ธาตุอาหารพชื หนง่ึ
ปู ปู๋ หรือหลายธาต.ุ
(คาว่า “บือ่ ยา” เพย้ี นมาจากคาวา่ “บายอ” ใน
ปู่ ผอ่ แก๊ ภาษามาลายู คือ ปุ๋ยคอก มาจากมลู สัตว์ เช่น มูล-
ปูน ปู๋น วัว, มูลไก่ เรยี กว่า บอ่ื ยาข่ีงัว, บ่ือยาขก่ี ๊าย ปจั จุบนั
- ปนู ซีเมนต์ - ปู๋นซาแมน ใชป้ ุ๋ยเคมกี ันมาก จึงเรยี กวา่ ปุย๋ )
- ปูนกนิ หมาก - ปู๋นกนิ มา้ ก
- ปูนแดง,ปนู ขาว - ปนู๋ แดง๋ ,ปนู๋ ขาว น. ชือ่ สัตวไ์ ม่มีกระดกู สันหลังมขี า ๕ คู่ คแู่ รกเปน็
เป๋ เพล้ ก้าม รยางค์ทีป่ ลอ้ งทอ้ งไม่ใชใ้ นการวา่ ยนา้ มีหลาย
- ขาเป๋ - ขาเพ้ล วงศ์ เชน่ ปูดาหรือปูทะเล ปูม้า ปแู สม
เป๊ก แขงโค้ก
เป็ด แปด็ น. พอ่ ของพ่อ, ผัวของยา่ , ญาติผูช้ ายหรือชายที่นบั
เป็น เป๋น ถือชั้นปู่
เปรต เปร๊ด น. หนิ ปนู หรอื เปลือกหอยเม่ือถูกเผาจนสลายตัว
, ปูนกนิ กับหมากหรือปนู แดง ในคาเชน่ ป้าย
เปรม เปรม๋ ปูน ปูนกดั ปาก, ปนู ขาว; ปนู ซีเมนต์ ในคาเช่น เท
เปรย ทอื แหลงเปร๋ยๆ ปูน โบกปูน.
เปรอะ เปรอ๊ ะ ว. บิดไป, เฉไป, ไถลไป, เช่น ขาเป๋ ผมเป๋, มกั ใช้
- เปยี กชุ่ม - เปยี๊ กเปร๊อะ เข้าคกู่ ับคา ไป๋ ว่า เปไ๋ ป๋ หรือ ไปเ๋ ป๋
ว. ใช้ประกอบคา แขง็ วา่ แข็งเป๊ก หมายความว่า
แข็งมาก.
น. สัตวพ์ วกนก รปู คลา้ ยห่านแต่ตัวเล็กกวา่
ก. คากริยาสาหรับแสดงความสมั พนั ธ์ระหว่างคากบั คา
เพ่อื ให้เห็นวา่ คาหน้าและคาหลงั มีภาวะ คอื ความมี
ความเป็น เกี่ยวข้องกันอยา่ งไร เช่น ท่านเป็นเจา้ เขา
เป็นนาย. เปน็ ๒ : ก. สามารถ, ได้, เชน่ เตน้ เปน็ รา
เป็น. ว. ยงั มีชวี ติ อย,ู่ ยงั ไม่ตาย, เช่น ปลาเปน็
น. สัตวพ์ วกหนึง่ เกิดในอบายภมู ิ คือ แดนทุกข์, ผี
เลวจาพวกหน่ึง มหี ลายชนิด ชนดิ หนงึ่ ตามทีว่ า่ กัน
ว่ามรี ปู รา่ งสงู โย่งเยง่ เทา่ ต้นตาล ผมยาวหยอกห
ยอย คอยาว ผอมโซ มีปากเท่ารเู ขม็ มือเท่าใบตาล
กนิ แตเ่ ลอื ดและหนองเป็นอาหาร มกั รอ้ งเสยี งดงั
วด้ี ๆ ในตอนกลางคนื
ก. สบาย, รนื่ เริง. น. ความรกั , ความ ชอบใจ.
ก. กลา่ วข้นึ มาลอย ๆ เพือ่ ให้ผอู้ ืน่ ไดย้ ิน. ว. อาการ
ท่ีกล่าวขึ้นมาลอย ๆ เพื่อใหผ้ ู้อน่ื ไดย้ นิ เช่น เคยพูด
เปรยไว้ พดู เปรย ๆ
ว. เลอะ, เปยี กชุ่ม
ห น้ า | ๑๖๓
ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
เปราะ โหลกเขือเปร๊ะ น. มะเขือเปราะ
เปราะ กอื เปร๊าะ น. ว่านชนิดหน่งึ หัวและใบมีกลิน่ หอม
เปราะ เปร๊าะ ว. หักง่าย, แตกง่าย
เปรยี ง เปรียง น. เถาวัลย์เปรยี ง
เปรี้ยง เปรี^ยง ว. เสยี งดงั ลั่นอย่างเสียงฟา้ ผ่า; จดั , กลา้ , (ใชแ้ ก่
- แดดเปรย้ี ง - แดด๊ เปรี^ยง แดด) ในคาวา่ แดดเปรย้ี ง
เปรียบ เปรย๊ี บ(เปรีย๊ บเถยี บ) ก. เอาสงิ่ หนง่ึ เขา้ มาเทยี บกับอีกสิง่ หนงึ่ เพอื่ ให้เหน็
วา่ ใกลก้ ัน เสมอกัน หรือผดิ กัน
เปรียว แห,เปลย๊ี ว ว. ไม่เชอ่ื ง, วอ่ งไว, (ใชแ้ กส่ ัตว์บางชนดิ เชน่ นกหรอื
ไกเ่ ปน็ ต้นที่ไม่คนุ้ คน)
เปรี้ยว เปรี^ยว,ซ็อม ว. มรี สอย่างหน่ึงอยา่ งรสมะนาว มกี ลนิ่ หรอื รส
- เปร้ยี วมาก - ซอ็ มเปรี^ยว,ซอ็ มแรง อย่างอาหารบูดหรอื อาหารเสีย
เปรียะ เปรย๊ี ะ ว. เสยี งที่เกดิ จากส่ิงของที่แตกหรอื ขาดเปน็ ตน้ ซง่ึ มี
- ถูกต้องเปรียะ - ต^องเปร๊ยี ะ เสียงดงั เช่นน้ันอย่างแกว้ แตก; อาการท่ีแกว้ หลู น่ั
- แน่นเปรียะ - แนน็ เปร๊ยี ะ เพราะข้ึนไปบนท่สี งู ๆ เปน็ ต้น; โดยปรยิ าย
- ตงึ เปรียะ - เสง็ เปร๊ยี ว หมายความว่า คล่องไม่ตดิ ขดั เชน่ พดู เปรย๊ี ะ, มาก
- พดู มาลายูได้ - ทอื แหลงแค้กด^าย เกนิ ไป เช่น ตึงเปรีย๊ ะ
เปรียะ เปรยี๊ ะ
เปล เปล(๋ เวเปล) น. เครื่องสาหรับนอน ใชไ้ กวหรือโยก, เคร่ือง
สาหรับนอนเล่นแกว่งไกวไปมาได้
เปลง่ เปล๊ง ก. ฉายออก, แผ่ออก, เชน่ เปล่งรัศมี, ออกเสยี ง
- เปลง่ เสยี ง - เปลง๊ เสยี ง เชน่ เปล่งเสียง. ว. แจ่มใส, สกุ ใส
- เปลง่ ปลัง่ - แวว
เปลว เปลว๋ น. เรียกไฟทีล่ ุกแลบออกมาหรือพวยพุ่งขน้ึ
- เปลวไฟ - เปล๋วไฟ วา่ เปลวไฟ
เปล่า ม^าย,กอื่ ด็อก,ปล๊าว ว. ว่าง, ไม่มอี ะไรอนื่ , เช่น มือเปล่า ปากเปล่า; เป็น
- เปล่าประโยชน์ - ม^ายด^ายอีไหร คาปฏิเสธ แปลวา่ ไม่มี ไมเ่ ป็นอย่างนัน้ . ก. อา้ งวา้ ง
- ปากเปลา่ - ป๊ากกื่อด๊อก เชน่ เปลา่ ใจ.
- จานเปลา่ - ชามกอื่ ดอ๊ ก
- ได้เปล่าเสยี เปลา่ - ด^ายปล๊าวเสียปล๊าว, น. ชอื่ ต้นไมพ้ วกหนึ่งมี ๒ ชนิด เปลา้ ใหญต่ ้น
ด^ายเสยี กือ่ ด๊อก โต เปลา้ เล็กต้นเป็นพุ่ม มีอยูต่ ามปา่ ใช้ทายา
เปลา้ ปล^าว น. ช่อื นกในวงศเ์ ดยี วกบั นกเขาและนกพิราบ ลาตวั
สเี ขยี วเห็นไดช้ ดั แตล่ ะชนดิ แตกตา่ งกนั ตรงสีท่ี
เปล้า ปลา่ ว(นอ็ กปล่าว) หน้าอกและไหลซ่ ่ึงอาจมสี ีมว่ งหรือนา้ ตาล กินผลไม้
หากินเป็นฝูง
ห น้ า | ๑๖๔
ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
เปลาะ เปล๊าะ น. ระยะทีม่ ัดหรือขอดไวเ้ ป็นตอน ๆ, ลักษณะท่ีมัด
หรอื ขอดไวเ้ ปน็ ตอน ๆ, เช่น ผกู เปน็
เปลี้ย เปลยี ,ฮายม^ายแรง เปลาะ แกป้ ญั หาเปน็ เปลาะ ๆ
ว. ขาดกาลงั ทจี่ ะเคลื่อนไหวได้ตามปรกติ เชน่ แขน
เปลี่ยน เปลอี๊ น,ผลดั ,แหลก ขาเปลี้ยไปหมด
- เปลีย่ นคน - เปล๊ีอนคน ก. แปรหรอื กลายไปจากลักษณะหรอื ภาวะเดิม,
- เปล่ียนเสอื้ ผา้ - ผลดั พ^า เอาสิง่ หนึ่งเข้าแทนอกี สงิ่ หนึง่ โดยกรรมวิธตี ่าง ๆ
- เปลี่ยนส่งิ ของกัน - แหลกกนั เชน่ แลกเปลยี่ น ผลดั เปลีย่ น
สบั เปล่ยี น เปล่ียนแปลง, ย้าย เชน่ เปล่ียนที่
เปลย่ี ว เปลี๊ยว อยู่ เปลย่ี นพรรค เปล่ยี นคล่ืนวทิ ยุ
ว. ว้าเหว่ เชน่ เปลยี่ วใจ, วา่ งคน เช่น หนทาง
เปลยี่ ว น้อก เปลีย่ ว
น. เรยี กเนือ้ ทน่ี ูนขึ้นที่คอววั ควายและสัตว์มีกบี เมื่อ
เปลอื ก เปลอ๊ื ก เวลาหนุ่ม, ความหนมุ่ ของววั ควาย
น. ส่วนท่ีหมุ้ นอกของสิ่งต่าง ๆ เชน่ ต้นไม้ ผลไม้
เปลอื ง เปลือง หรือสตั ว์บางอยา่ งมหี อยหรือฟองสัตว์
- สิน้ เปลือง - ซ^ิ นเปลอื ง ก. หมดไป, ส้นิ ไป, เสียเปลา่
(ภาษาตากใบ ประโยค ทางานเสรจ็ ก็ว่า
เปลอ้ื ง เปลื^อง “เปล้ือง”)
เปลอื ย เปลอ๊ื ย,แก^เปลื๊อย ก. ปลด, เอาออก
เป๋อ ใจ๋ลอย ว. ไมม่ อี ะไรปกปิดรา่ งกาย เช่น เปลอื ยกาย
เป่า ปา๊ ว ว. เหม่อ, เผลอ, เซอ่ ๆ
- เป่าลม - ป๊าวลม ก. พ่นลมออกมาทางปาก
เป้า ป^าว,ปา่ ว
- มองไม่เหน็ เป้า - แลม^ายเหน็ ป^าว น. สิ่งท่ีกาหนดไว้เปน็ จุดหมาย เชน่ นักยิงปนื ยงิ ถูก
- เปา้ น่งิ - ป^าวแหน่ง ตรงเป้าทุกนัด เอาตน้ ไม้เป็นเป้า; โดยปรยิ าย
- ยงิ เป้า - ยงิ ป่าว หมายความว่า เปน็ ท่ีเพง่ เลง็ เช่น เปน็ เป้าสายตา.
เปิด เป๊ิด,เบ๊ิก
- เปดิ ไฟ - เปิ๊ดไฟ ก. ทาใหส้ ่งิ ทปี่ ิดอยเู่ ผยออก เชน่ เปดิ ประตู, ทาให้
- เปิดป้าย - เปิ๊ดป^าย เครือ่ งยนต์กลไกทางาน เช่น เปดิ วทิ ยุ เปดิ พดั ลม,
- เปิดประตู - เบิ๊กก่ือตู๋ ตรงข้ามกบั ปดิ ; ทาพิธเี ปน็ ประเดิมเพือ่ ดาเนนิ
เปิบ เปิ๊บ กิจการงานหรือใหใ้ ช้ได้เป็นต้น เชน่ เปิดร้านใหม่
เปิ๊บ เป๊บ ก. ใชป้ ลายน้วิ ขย้มุ ขา้ วใสป่ ากตนเอง
เปีย จกุ ว. เสียงดังเชน่ อีเกง้ ร้อง.
เปีย คือหนมเป๋ยี น. ผมท่ีถักห้อยยาว(ผมเปยี )
น. ชื่อขนมอย่างหนึ่ง ทาดว้ ยแป้งเปน็ ช้นั ๆ มีไส้ใน,
ขนมเปียะ หรือ ขนมเปี๊ยะ
ห น้ า | ๑๖๕
ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
เปยี ก เปี๊ยก ก. มนี ้าชุ่มปนผสมอยูห่ รือติดอยู่ เชน่ เปยี กเหง่อื
เปยี กฝน เปียกน้า. ว. ท่ีชุม่ นา้ เชน่ ผมเปยี ก ผ้า
เปอ้ื น ส็อกโขรก,จ๋ม เปยี ก เหงื่อเปียก, อ่อนเกือบเละอยา่ งขา้ วเปียก,
- พน้ื เป้ือน - เพ่นิ ส็อกโขรก กวนสง่ิ เชน่ ข้าวหรือแป้งเป็นต้นบนไฟให้สุก เชน่
- ผา้ เปื้อนนา้ แกง - พ^าจ๋มนา่ มแก๋ง เปียก ขา้ วเหนยี ว เปยี กสาคู. ว. เรยี กข้าวทต่ี ้มและ
เป่ือย เป๊อื ย กวนให้เละ หรือข้าวท่ตี ม้ กับน้ากะทเิ จือเกลือ
แป แป๋ เลก็ น้อย กวนให้สุกจนขน้ หรือเละ มรี สเคม็ ๆ มนั
ๆ ว่า ขา้ วเปียก, เรยี กสง่ิ ทมี่ ีลักษณะคล้ายคลงึ
แป้ง แป^ง เชน่ นัน้ เช่น แปง้ เปียก สาคเู ปยี ก, เรียกขนมชนิด
แปง้ มนั สาปะหลงั แป^งมันม่าย หนง่ึ ทาจากแป้งขา้ วเจา้ ตัง้ ไฟกวนกับน้าตาลหม้อ
แปง้ ขา้ วหมาก โหลก-ฆฮี และกะทิ หยอดใหม้ ีขนาดพอคาแล้วโรยถัว่ ทองค่ัว
แปง้ หม่ี แป^งมี่ ว่า ขนมเปยี ก.
แปด แปด๊ ก. เลอะ, เปรอะ
แป้น แป^น ว. ท่ีขาดงา่ ย เช่น ดา้ ยเปื่อย, ที่หลดุ จากกนั ง่าย
แปบ ทั้วปลา๋ ดี๊ เช่น ผ้าเปอ่ื ย, ย่ยุ งา่ ย เช่น เนอื้ เปอื่ ย, ทม่ี ีนา้ เหลอื ง
เย้ิม เชน่ แผลเป่อื ย
น. ส่วนหนึ่งของโครงสร้างหลังคา วางอยู่บน
โครงสร้างอนื่ ๆ ได้แก่ จนั ทัน ปลายเต้า เสาตุ๊กตา
ปลายขอ่ื และปลายข่ือประธาน ทาหน้าท่ีรับกลอน
หรอื รบั เคร่ืองมงุ โดยตรง
น. ส่งิ ทีเ่ ป็นผงละเอียดไดจ้ ากเมล็ดพืช ผลไม้ และ
รากไม้ ใช้เปน็ อาหาร, ผงขาว ๆ ที่ทาดว้ ยหิน
สาหรับผัดหน้า
น. หวั มนั สาปะหลงั ท่บี ดละเอียด
น. แปง้ ที่เปน็ เช้อื สาหรบั ทาขา้ วหมาก
น. แป้งข้าวสาลี, แปง้ สาลี หรอื แปง้ ม่ี
น. จานวนเจด็ บวกหน่ึง; ชื่อเดือนจันทรคติ เรียกว่า
เดอื น ๘ ตกในราวเดือนกรกฎาคม-สงิ หาคม, ถ้าปี
ใดมอี ธิกมาส คือ มเี ดือน ๘ สองหน เรยี กว่า เดือน
๘ แรก และ ๘ หลงั . แปด ๒ : ก. เปือ้ น, มกั พูดเข้า
คูก่ ันเป็น แปดเป้อื น; ปน, ระคน, มกั พดู เขา้ คู่กัน
เป็นแปดปน
น. กระดานกลม, ไม้ฐานสาหรบั ปั้นหม้อ, ไม้
กระดานที่ตดิ ไวบ้ นหัวเสา
น. ชือ่ ถ่วั ชนิดหน่งึ ฝักแบนๆ
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
article_20160627110624
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search