article_20160627110624

ห น้ า | ๑๖๖

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
แป๊บ ถ่อแปบ๊ น. ท่อน้า(ในภาษาตากใบยงั หมายถงึ บบุ เข้าไป
เชน่ ปิบ๊ บุบ เรยี กวา่ “ทุ^งกือแปบ๊ ”)
แปร แปร๋ ก. กลบั กลาย
- แปรธาตุ - แปรถ๋ าด
แปรง แปรง๋ น. ส่งิ ของอย่างหน่งึ ทาดว้ ยขนสัตว์ ฯลฯ สาหรับใช้
ปดั หวี และถฟู นั หรือส่ิงอ่นื ๆ; ขนทขี่ ึน้ บนคอม้า
แปร่ง แปร๊ง,แปและ(ทบั ศัพท์ หรือหมูเป็นแถวๆ. ก. ปดั เชด็ หรือถูด้วยแปรง
มาลาย)ู ว. มีเสียงพดู ผิดเพ้ยี นไปจากเสยี งทพี่ ูดกันเป็น
แประ แปร๊ะ ปรกติในถนิ่ นั้น ๆ, ไม่สนิท
ว. อาการทเ่ี พียบจวนจะจม (ใชแ้ กเ่ รือ) ในคาว่า
แปล แปล๋,หมายความ เพยี บแประ, เตม็ ที่ เช่น เมาแประ
- แปลเปน็ ไทย - แปล๋เป๋นไทย ก. ถา่ ยความหมายจากภาษาหนง่ึ มาเป็นอีกภาษา
- แปลวา่ - หมายความหว่า หนึ่ง, ทาให้เข้าใจความหมาย
แปล้ แปล^ (โจ๊ว่ัด)
- อม่ิ แปล้ - อี๊มโจ๊ว่ดั ว. เพียบ, เตม็ ท่ี
แปลก แปล๊ก
ว. แตกตา่ งไปจากทีเ่ คยคิด เคยรู้ เคยเหน็
แปลง แปลง๋ เชน่ แปลกตาแปลกใจ; ตา่ ง, เพย้ี นไป, ผิดปรกติ
เชน่ เปน็ คนแปลก
แปลน แปล๋น น. ที่เป็นแอง่ มโี คลน, เรยี กพ้ืนที่ เชน่ นา หรือสวน
แหง่ หนงึ่ ๆ; ทอ่ี ยู่, บ้านเมือง, ที่พกั . ก. จาแลง,
แปลบ แปล๊บ(ทอดเสียงยาว) กลบั กลาย, เปลย่ี นรูป; แผลง
แป้ว แป^ว ก. ปรากฏ, โผล,่ ผุด. ว. วา่ ง, เปล่า, ไม่เต็ม, น.
แบบที่กาหนดไว้
แปะ แป๊ะ(ทอดเสยี งยาว) ว. ปลาบ, แวบ, วาบ; สะดงุ้
โป โป๋,ป๋อ ว. อาการท่ใี จฝ่อหรือหดหู่ลง ในคาว่า ใจแปว้
(คาว่า “แป^ว” ในภาษาตากใบ ยังมคี วามหมาย
โปง่ โปง๊ (โหลกโป๊ง) อืน่ อีก เช่น
ตดั ผมแหวง่ เรยี ก “ตัดผมแป^ว” กินขา้ วในจาน
โปน หลุน พรอ่ งไปนดิ หน่อย เรยี ก “กินค^าวม^ายแป^ว”)
- ตาโปน - ต๋าหลุน ก. เอาของแบน ๆ บาง ๆ ทาบเขา้ ไป.
น. การพนนั ชนิดหนง่ึ ซ่งึ จนี นาเข้ามา เล่นใน
เมืองไทย มี ๒ อย่างคือ โปกา กับโปปนั่
น. ลกั ษณะของสิ่งทพี่ องดว้ ยลมหรอื แกส๊ เช่น
ลูกโป่ง
ว. นนู ยื่นออกนอกแนวที่อยู่ตามปรกติ.

ห น้ า | ๑๖๗

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
โปร่ง โปรง๊
โปรด โปร๊ด ว. มลี ักษณะว่างหรือเปดิ เปน็ ช่อง, ไม่ทึบ, เชน่ ใต้
โปรย โปร๋ย ถุนโปรง่ ท่โี ปรง่ ปา่ โปร่ง; แจ่มใสไม่อึดอดั เชน่
โปะ โปะ๊ (ทอดเสยี งยาว) สมองโปร่ง
ไป ไป๋
ก. ถกู ใจหรอื พอใจมาก, ใช้ประกอบหนา้ กริยา
ไปรษณีย์ ไปรซ๋ านี แสดงความขอร้องอยา่ งสภุ าพ เช่น โปรดนัง่ น่ิง ๆ.
ว. ที่ถกู ใจหรือพอใจมาก เช่น คนโปรดของโปรด

ก. ตกลงมาเป็นเม็ด ๆ กระจายทว่ั ไป เชน่ ฝนโปรย
, ทาให้ตกลงมาด้วยอาการคลา้ ยคลึงเชน่ นน้ั
เชน่ โปรยขา้ วตอกดอกไม้

ก. พอกเขา้ ไป เชน่ เอาดินโปะ; เพม่ิ , ทมุ่ , เช่น โปะ
เงินลงไป

ก. เคลอื่ นออกจากท่ี, ใชต้ รงกันขา้ มกับ มา, เป็น
คาประกอบทา้ ยกรยิ าหมายความว่า เรือ่ ยไป, ไม่
หยุด, เชน่ ทาไป กินไป, เป็นคาประกอบท้ายคา
วิเศษณเ์ พอื่ เน้นความหมายใหห้ นักแน่นยง่ิ ขนึ้ เชน่
ขาวไป ช้าไป ดีเกนิ ไป

น. การสง่ หนังสือและส่งิ ของโดย
กรมไปรษณยี โ์ ทรเลข

ห น้ า | ๑๖๘

ผ ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ภำษำกลำง ดอ๊ กคี^กา๊ ย
น. ชื่อไม้พุ่มหลายชนิด ลาตน้ ตรง ก่งิ ส่ีเหล่ยี มมี
ผกากรอง พอื หง็อก หนามเล็กห่าง ๆ ดอกเป็นกระจุกสชี มพู หรือ แดง
พอื งะ อมเหลอื ง ปลูกเป็นไมป้ ระดับ และแพร่พนั ธุ์จนเปน็
ผงก วชั พชื ในบางทอ้ งที่, ก้ามกงุ้ ก็เรียก
ผงะ พือง้าด
ฝาปู๋น ก. ยกหัวขึน้ น้อย ๆ, กม้ หวั ลงแล้วเงยข้นึ โดยเรว็
ผงาด โหลกม่าย แสดงอาการยอมรบั หรือเห็นด้วย
ผนงั คอนกรีต
ผล พ^าโพย,พ^าโพรย ก. แสดงอาการชะงักงนั หรอื ถอยไปข้างหลงั เม่ือ
พือหวา ประสบเหตกุ ารณป์ ระจันหน้าโดยกะทันหนั ไมท่ ัน
ผวย ร้ตู ัวหรือคาดหมายมาก่อน
ผวา พอื สม
พ้อง ว. สงา่ , เด่น, ผาดโผน
ผสม - ขาวพ้อง
ผ่อง พ้อน น. ฝาทีก่ อ่ อิฐถือปูน, ฝาทึบทโ่ี บกปูน
- ขาวผอ่ ง พ้อนพั้น
ผอด พือออ็ บ น. ลูกไม้
ผอ่ น ผักบุ^ง (ในภาษาตากใบ ผลไม้ ต้องมีคาวา่ “โหลก”
ผ่อนผัน นาหน้าเสมอ แต่การเล่นของเดก็ บางอยา่ งก็ใช้
ผอบ “โหลก”นาหนา้ เหมือนกนั เช่น ซ่อนหา เรยี ก
ผกั บงุ้ “โหลกแร่น”, หมากขุม เรียก “โหลกหร่าย”,
หมากหีบ เรียก “โหลกฮีบ้ ”)

น. ผา้ ห่มนอนอย่างหนา เรียกวา่ ผา้ ผวย.

ก. แสดงอาการเชน่ เอามือไขว่คว้าหรืออ้าแขนโถม
ตวั เขา้ กอดเมื่อสะด้งุ ตกใจหรือตืน่ เตน้ . ว. อาการที่
หวาดสะดงุ้ เพราะตกใจกลัว เชน่ นอนผวากลัวโจร
มาปลน้ , อาการท่เี ดก็ นอนสะดุง้ ยกมือไขวค่ วา้ ใน
คาว่า เด็กนอนผวา, อาการที่อา้ แขนโผเข้ากอดกนั
เช่น เดก็ วิ่งผวาเข้าหาแม่

ก. รวมกนั เข้า

ว. ปล่งั , ปราศจากมลทิน, ไมข่ ่นุ มวั , เช่น ผิว
ผอ่ ง หน้าผ่อง ขาวผ่อง.

ก. หายใจ, ดูดลมจากปอด

ก. ทาให้หย่อนหรือคลายความตึง เช่น ผอ่ น
หน้ี ผ่อนอารมณ์

ก. ผ่อนตาม, ยอมลงตาม, ลดหย่อนให้

น. ภาชนะสาหรบั ใสข่ อง มีเชิง ฝาครอบมียอด มัก
ทาดว้ ยโลหะหรือไมก้ ลงึ

น. ชอ่ื ไม้เถาชนิดหน่ึง ทอดเลอ้ื ยตามพน้ื ดนิ หรือบน ผวิ
น้า ดอกสีขาวหรอื มว่ งอ่อน ลาต้นกลวง ยอดกนิ ได้

ห น้ า | ๑๖๙

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ผนั พั้น,ฮั้น
ก. หัน เช่น ผนั หนา้ , ทาให้เปลย่ี นไปจากแนวหรือ
ผ่า พา้ ,เชย้ี ง ลกั ษณะเดมิ เช่น ผันน้าเข้านา
- ผ่าฝี - พา้ ฝีฉี่
- ผ่าฟืน - เชี้ยงฟืน ก. ทาให้แยกออกจากกันตามยาวดว้ ยมดี หรือขวาน
ผา้ พ^า อยา่ งผ่าฟนื , และหมายถึงกิริยาที่ทาให้แยกออก
- ผา้ ขาด - พ^าหร่อื แฮ้ก เช่น ผา่ ฝี
ผ้าขาวม้า พ^าซ่กั อ๊าบ
ผ้าข้รี ิว้ พ^ารา่ ย น. สง่ิ ท่ีทาด้วยเยือ่ ใยเช่น ฝ้าย ไหม ขนสตั ว์ โดยวิธี
ผา้ เช็ดหนา้ พ^าแช่ดหนา่ (โบราณเรยี ก ทอหรอื อัดให้เปน็ ผืน
“พ^าบนิ่ ปอ้ ”)
ผา้ โสรง่ พ^าซอื หรง น. ผ้ารูปสเ่ี หล่ียมผืนผา้ ใชป้ ระจาตัวคนไทยแตก่ ่อน
สาหรบั หม่ คลุม คาด โดยมากใช้นงุ่ ผลดั อาบนา้
ผ้าแถบ พ^าองิ นม
ผ้าน่งุ พ^าหนงุ่ น. ผ้าเก่าๆ ขาดๆ ใชถ้ บู ้าน

ผาง ผาง น. ผ้าผืนเล็กรูปสี่เหลย่ี มจัตรุ สั สาหรบั เช็ดหน้าซับ
เหง่ือ
ผาด พ้าด
น. ผา้ นุ่งเป็นถุง มลี วดลายตา่ งๆ อยา่ งชาวชวา
ผาดเพง่ แลฮ้างๆ มลายูนุ่ง
ผา่ น พา้ น
ผ่านพ้น พ้านโพน่ น. ผ้าผืนยาว ๆ แคบ ๆ ใช้หม่ คาดหน้าอกต่างเส้ือ
ผา่ ว พ้าว
ผิง ผงี น. ผ้าสาหรับนุ่งชนิดหน่ึง มีลกั ษณะเปน็
ผิว พว้ิ ส่เี หลย่ี มผนื ผ้า(ในภาษาตากใบ “พ^าหนงุ่ ” ของ
ผ้หู ญิงมักจะเปน็ ผา้ พนื้ สดี า ในเวลาทางาน สว่ นจะ
ใชไ้ ปวัดหริอไปงานสาคัญ เขาจะใชผ้ ้าน่งุ ลาย
ปาเต๊ะของมลายูสาหรบั “พ^าหนงุ่ ” ของผ้ชู าย
เวลาทางานกใ็ ชผ้ า้ พื้นเหมือนกนั แต่นุ่งส้ันกวา่ วิธี
นงุ่ คือ พับขวา พบั ซ้ายเข้าหากนั แลว้ ม้วนขน้ึ เรียก
“กือแหม็ด” บางโอกาสเหน็บพรา้ ด้วย ดา้ มพร้าจะ
ยกผา้ นงุ่ ดา้ นหลงั ขึน้ เมื่อจะไปวัดหรืองานสาคญั
มกั จะนุ่งผา้ โสรง่ ปัจจุบันหาดูไดย้ าก”

ว. เสยี งดังเชน่ เอามือตบสิง่ ของ; อาการเต้นออก
ท่าอย่างโกรธจดั เชน่ เต้นผางๆ

ว. ผ่านหรือเคลอ่ื นไปเร็ว (มักใชแ้ กก่ ริยาเห็น), มอง
แตเ่ ผิน ๆ ไม่ถ่ีถ้วน, เชน่ มองผาด เหน็ ผาด ๆ ดู
ผาด ๆ

ก. ดหู า่ ง ๆ, ดูเผิน ๆ

ก. ล่วงจุดใดจุดหน่ึงไป

ก. ลว่ งเลย, ผ่านไป, พ้นไป, เลยไป

ว. อาการที่รอ้ นวาบๆ.

ก. อัง,ลน,ย่าง,ทาให้อนุ่ เช่นนง่ั ผงิ ไฟ

น. ส่วนที่มีลกั ษณะบาง ๆ เป็นพื้นหุ้มอยู่ภายนอก
สดุ ของหนังและเปลือก เป็นต้น

ห น้ า | ๑๗๐

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ผเี้ ส้ือ ผีเซื^อ
น. ชอื่ แมลงชนิดหนึ่ง มปี กี เป็นแผ่นบาง ๒ คู่ ลาตัว
ผหี ลอก ผีลอ้ ก ปีก และขาปกคลุมดว้ ยเกล็ดขนาดเล็กมาก คล้าย
ผง่ึ พ้งึ ฝนุ่ เมื่อมองดว้ ยตาเปล่า เกลด็ เหลา่ นท้ี าให้เกิดสี
ต่าง ๆ กันปากเปน็ งวงยาวมว้ นเขา้ อย่ใู ต้หัวได้
ผึ้ง พึ^ง
น. การทถ่ี กู ผีทาให้ตกใจกลวั
ผน่ื พรืน,พล้นื
ผุ พกุ่ ก. เอาไว้หรอื ใหอ้ ยู่อยา่ งเปดิ เผย เพอื่ ให้ได้รับแดด
ผู้ พู^,โพ^,โผ่ ลม น้าคา้ ง เปน็ ต้น เชน่ ผงึ่ แดด ผงึ่ ลม. ว. ทีก่ าง
- ผู้คน - พู^คน ออก, ทผ่ี ายออก, เช่น อกผายไหล่ผึง่
- ม้าตวั ผู้ - มา่ โพ^
- ววั ตัวผู้ - งวั โผ่ น. แมลงชนดิ หนงึ่ ตวั ขนาดแมลงวันหัวเขียวสี
- ไก่ตวั ผู้ - กา๊ ยโพ^ เหลอื งๆ มเี หลก็ ในที่ก้น ต่อยปวด กนิ เกสร ดอกไม้
(สาหรบั คาน้ี หากมีคาอื่นมาผสม สาเนยี งจะเพยี้ น
ผู้ชาย พื^อชาย ไป เช่น นา้ ผ้งึ เรยี ก “น่ามผึง่ ,นา่ มพึ^ง”, ขีผ้ ง้ึ เรียก
ผู้หญิง พื^อหยงิ “คี^พ^ึ ง”, ผงึ้ หลวง เรยี ก “พึ^งหลวง”)
ผใู้ หญ่บา้ น นาย
ผกู โพ้ก น. ตุ่มเล็กๆ ท่ขี ึ้นตามผวิ หนังติดกันเปน็ พืดไป

ผกู ขาด โพ้กค้าด ก. กรอ่ นอย่างฟันผุ, รว่ นหรอื ยุย่ เช่น กระดกู ผุ ไม้
เผด็ แผด็ ผุ
เผ่น เพน้
เผยิบ พือเยิบ้ น. คาใชแ้ ทนบุคคล เช่น นายกรัฐมนตรีเป็นผู้รบั
เผล่ เพล้ สนองพระบรมราชโองการ หรอื ใชแ้ ทนคาว่า คน
เชน่ ผนู้ ้ัน ผู้นี้ ทกุ ผู้ทกุ นาม หรอื ใช้แทนส่ิงท่ีถอื
เสมือนคน เชน่ ศาลเป็นผตู้ ัดสิน; คาใช้ประกอบ
คากรยิ าหรือประกอบคาวเิ ศษณ์ใหเ้ ปน็ นามขึน้
เช่น ผู้กนิ ผู้ดี. ว. คาบอกเพศ หมายความว่า ตัว
ผู้ เชน่ ม้าผู้ วัวผ.ู้ ส. ท,ี่ ซง่ึ , เช่น บุคคลผ้กู ระทา
ความดยี ่อมไดร้ ับความสุข

น. คนท่ีมเี พศค่กู ับหญงิ

น. คนทม่ี ีหนา้ ที่ต้องมบี ุตร, คูก่ บั ผู้ชาย

น. ตาแหน่งผูป้ กครองท้องท่ี ซึ่งมอี านาจหน้าท่ี
ปกครองบรรดาราษฎรที่อย่ใู นเขตหมู่บ้าน

ก. เอาเชือกเป็นต้นสอดคล้องกันใหเ้ กิดเปน็ เงื่อน
เพอ่ื ทาให้มั่นหรือติดต่อกนั ในตวั หรอื กบั สิ่งอ่ืน
เช่น ผูกเชอื ก ผูกลวด ผูกโบ, ติดต่อหรอื ติดพันกนั
แน่นกบั สง่ิ ใดสิง่ หน่งึ เชน่ ผกู ใจผูกโกรธ ผูกมิตร

ก. มีสทิ ธิ ทาได้แตผ่ ู้เดยี ว

ว. มรี สเชน่ รสแห่งพริก

ก. อาการท่ีกระโดดโจนไปโดยไม่รัง้ รอ

ว. อาการเชน่ ของแบนบางๆ พดั กระพือขนึ้ ลงชา้ ๆ.

ว. อาการท่ยี ้มิ อยา่ งกระหย่ิมอิ่มใจ

ห น้ า | ๑๗๑

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
เผละ แพละ ว. เสยี งอย่างเสียงสาดโคลน; และหมายความวา่
เผ่า ไม่เปน็ ท่เี ป็นทาง เช่น โยนเผละ ทงิ้ เผละ
เผา่ พนั ธ์ุ บั้งก๋า(เพี้ยนจากภาษา น. เหลา่ กอ, กล่มุ ชนเชอื้ ชาติเดียวกัน (มกั ใชแ้ ก่ชน
เผอื่ มลายู) กลุ่มน้อยของประเทศ) เชน่ ชาวเขาเผา่ ต่าง ๆ
พ้าวพันธ์ุ น. กลมุ่ ชนทมี่ เี ช้อื ชาตเิ ดียวกัน
เผอื ก เพอ้ื ว. สารอง เชน่ กกั น้าไว้เผอ่ื แล้ง; ให้มากไว้กวา่ ที่
เผือ่ น ต้องการสาหรับส่วนตวั หรือผ้อู ืน่ เชน่ กนิ เผอ่ื เอา
แผ่แมเ่ บยี้ หัวบอ๋ น ขา้ วมาเผื่อ.
แผ่หลา น. ตน้ ไม้ชนดิ หน่งึ อยู่ในจาพวกมัน ตน้ และใบ
แผด เพ้ือน คลา้ ยบอน ใช้กนิ หัว.
แผน่ น. ช่ือบวั สายชนิดหน่งึ ดอกสีขาบ คกู่ ับบัวผัน ซง่ึ มี
แบน๋ จอื หวกั สแี ดง
แผล ก. อาการท่ีงูเห่าหรืองูจงอางเปน็ ตน้ ชแู ละแผค่ อให้
แผลเร้อื รัง นอนตนื เสอ่ แบนเพื่อเตรยี มฉกศัตรเู ปน็ ต้น.
แผ่ว แพด้ ว. อาการทีน่ อนเหยยี ดแขนขาเตม็ ท่ี
แผว้ ก. เปล่งเสยี งดงั สนัน่ (ตามปรกติใชป้ ระกอบกบั คา
แพ้น เสยี ง เป็น แผดเสยี ง)
โผล่ น. สิ่งท่ีมลี ักษณะแบน ๆ อยา่ งกระดาษหรือ
- โผล่หน้า บา๊ ด กระดาน เชน่ แผ่นกระดาษ แผ่นกระดาน, ลักษณ
- โผล่หัว นามใช้เรียกสงิ่ ท่ีมลี ักษณะเชน่ น้นั เชน่ กระดาษ
- โผล่ขึน้ เปือ้ ย,โด๊ะ แผน่ หน่ึง
ไผ่ แพ้ว น. เน้ือหนังทแ่ี ตกแยกออกเพราะเปน็ โรคหรือถูก
ของมคี ม
แพ^ว น. แผลท่ีหายยาก
ว. เบา ๆ เชน่ เสียงแผ่ว คอื เสียงเบาเกือบไมไ่ ด้ยิน
หล่อ,โพล้,ผุด หายใจแผ่ว คอื หายใจเบาจนเกือบไมร่ ู้สกึ ว่าหายใจ
- หล่อคอ ก. ทาให้เตียน สะอาด หรอื หมดส้ินไป, มักใช้
- หลอ่ หัว ประกอบกับคาอ่ืน เช่น แผว้ ถางแผว้ กวาด. ว.
- โพลค้ ื^น,ผดุ คืน^ สะอาด, หมดจด, บริสทุ ธ,ิ์ มักใช้เขา้ คกู่ ับคา ผอ่ ง
พา้ ย เปน็ ผ่องแผว้ .
ก. ผุดขึน้ , สงู ขน้ึ , เช่น โผล่ข้ึนมาจากนา้ ; ชะโงก
ออกมา, เยยี่ มออกมา, เช่นโผล่หวั ออกมาจากรงั ,
ยนื่ ออกให้ปรากฏ เชน่ โผลห่ นา้

น. ช่อื ไมพ้ ุ่มหลายชนิดและหลายสกุล ขึน้ เป็นกอ
ลาต้นเป็นปลอ้ ง ๆ

ห น้ า | ๑๗๒

ฝ ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ผรงั ,พอื หรงั ,คนขาว น. ชนชาตผิ วิ ขาว
ภำษำกลำง หยือ่ มนู ว้ ยหมาก,หย่ือมู น. ชื่อต้นไมช้ นดิ หนึ่งผลเทา่ ผลสาล่ี ใบรสฝาด ใช้
ฝรง่ั แมด็ หมาก ผลรบั ประทาน, ชอ่ื มนั ชนดิ หนง่ึ
ฝรง่ั ฟ้อ,หลีบ ก. เหี่ยวยุบ, เห่ยี วแฟบ
ฟั้ง,เสก น. ทีด่ ินริมน้าเป็นขอบเขตทะเล แมน่ ้า ลาคลอง
ฝอ่ ฝาหล่ือมี น. ส่ิงทปี่ ดิ ปากหม้อดินท่เี ปน็ หม้อข้าว หม้อแกง
ฝ่ัง ฟา้ ,ฝา,ต๊าก น. พืน้ ของมือและเท้า, มกั พดู เขา้ ค่กู ันวา่ ฝ่ามือฝา่
ฝาละมี - ฟ้าฝืน เท้า: ก. กลา้ ผ่าน (เขา้ ไปหรอื ออกมา) หรือฝืนอย่ใู น
ฝ่า - ฟา้ อน๋ ตราย ทีอ่ ันตราย, ทนรบั , ทนสู้, เช่น ฝา่ อปุ สรรค ฝ่า
- ฝา่ ฝืน - ฝาตนี อันตราย
- ฝ่าอันตราย - เดินตา๊ กฝน
- ฝ่าเท้า ฟา น. แผ่นที่ดาดกรหุ ลงั คา เพดาน หรือปดิ ใตต้ ง. ว. ขนุ่ มวั ไม่
- ฝ่าฝน ผ่องใส (ใช้แกผ่ ิว) เช่น กระจกฝ้า , เรียกหน้าท่ีมลี ักษณะ
ฝา้ ฟ้าก เปน็ จุดหรือรอยผ่ืนสีคลา้ ๆ วา่ หน้าเป็นฝา้

ฝาก ฟา้ ด ก. มอบให้ไวเ้ ป็นตน้ ว่าเพ่ือให้ช่วยดูแลคุ้มครองหรือ
พิทกั ษร์ ักษา เช่น ฝากตวั ฝากบา้ น, ใหป้ รากฏเป็น
ฝาด ทานอ็ บ เกยี รติ เชน่ ฝากชอื่ เสยี ง ฝากฝมี อื , ใหน้ าไปหรือให้
ฟา้ ย ทาแทนตวั เชน่ ฝากจดหมาย ฝากหน้าท่ี
ฝาย ฟ^าย ว. มีรสเช่นรสหมากหรือลูกเบญกานี; เหน็ ผิดพลาด
ฝ่าย ไป; แลเหน็ คลาดเคลอ่ื นไปจากของเดิม.
ฝ้าย ฟนิ้ น. ท่กี น้ั น้าเพ่ือการชลประทาน
น. ขา้ ง, พวก, ส่วน
ฝิ่น ฝฉี ี่ น. ชอ่ื ไม้พุ่มหลายชนิด เมลด็ ใหน้ า้ มนั ปยุ ห้มุ เมลด็
ใชท้ อผา้ เปลอื กรากใช้ทายาได้
ฝี ฟด้ื น. ชอ่ื ไม้ล้มลุกชนดิ หนึง่ ยางซึ่งกรดี จากผลนามา
เค่ียวใหเ้ หนียวเปน็ ยาเสพติด ใชท้ ายาได้
ฝดื น. โรคจาพวกหนึ่ง เปน็ ต่อมบวมขน้ึ กลัดหนองขา้ ง
ใน เรียกชอ่ื ตา่ ง ๆ กันหลายชนดิ
ว. เคลอื่ นไหวไม่สะดวกไมค่ ล่องเพราะแรงต้านทาน
มกี ารเสียดสี เชน่ ประตูฝืน กินขา้ วฝืดคอ, และ
หมายถึงอาการคล้ายคลงึ เชน่ นัน้ เชน่ การคา้ ฝดื ;
เรียกภาวะทางเศรษฐกิจทป่ี ริมาณเงนิ หมนุ เวยี นใน
ประเทศมนี อ้ ยไป การใชจ้ า่ ยลดนอ้ ยลงทาให้ราคา
สนิ คา้ ตก วา่ เงนิ ฝืด

ห น้ า | ๑๗๓

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ฝืน
ขนื ,ต่อื แบง็ (ทบั ศัพท์มลายู) ก. ตอ้ งจาใจทาสิ่งที่ไม่อยากจะทา เช่น ฝืนกนิ ฝนื
ฝนุ่
ทา; ขดั , ไมท่ าตาม, เชน่ ฝนื ระเบยี บ; ขืน, ขนื ไว้,
เฝ้า
เหน่ยี วร้งั , เชน่ ฝืนใจ
เฝือก
ฟนุ้ น. ดนิ แหง้ หรือสิ่งอื่นท่ีละเอียดเป็นผง เช่น ฝนุ่
เฝือ่ น
แฝก ละออง ฝุน่ ชอลก์ ; ผงขาว ๆ คล้ายแปง้ ใช้ผัดหนา้
แฝด
หรอื ทาสงิ่ ของตา่ ง ๆ เชน่ ฝุน่ ผัดหน้า

ฟ^าว ก. ระวังดูแล, รกั ษา, เช่น เฝา้ ไข้ เฝ้าขโมย เฝา้

บ้าน; มุง่ ทาแต่สงิ่ ใดส่งิ หน่ึง เชน่ เฝ้าถาม เฝา้ แต่

ร้องไห้; จ้องด,ู คอยดู, เช่น นงั่ เฝา้ โทรทศั น์ตลอด

วัน

เฟอื้ ก น. อปุ กรณ์ที่ใช้ดามกระดูกและข้อ มหี ลายชนิด

ตามวสั ดุทีใ่ ช้ ปจั จุบนั นยิ มทาดว้ ยปนู ปลาสเตอร์

เรียกวา่ เฝอื กปนู

เฟอื้ น ว. รสท่เี จอื ฝาดและขืน่ อยา่ งรสดเี กลือ

แฟ้ก น. ชื่อไมล้ ้มลกุ ชนิดหนงึ่ ใบใช้มุงหลงั คา รากใช้ทา

ยาได้

แฟ้ด,แฟ้บ ว. เป็นคู่ (ใชเ้ รยี กลูกที่เกดิ จากท้องแม่เดยี วกนั ใน

ระยะเวลาเดยี วกนั หรือใกล้กัน) เชน่ มลี ูกแฝด, โดย

อนโุ ลมเรยี กลูกที่เกิดจากท้องแมค่ นเดียวกนั แม้เกนิ

กว่า ๒ คนก็ได้ เช่นแฝด ๓ แฝด ๖, ติดกันเปน็ คู่

เชน่ มะมว่ งแฝด ผลไม้แฝด.

ห น้ า | ๑๗๔

พ ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ภำษำกลำง พอ็ ก ก. เอาสง่ิ ของห่อหรือซ่อนไว้ท่ีตัว เชน่ พกมีด พก-
- พอ็ กหมีด ปืน
พก - พ็อกปนื๊
- พกมดี พอ็ ดจ่ะนา น. การเปล่งวาจา, การพดู
- พกปืน พอ็ ดจ่ะนานุ่กร๋ม น. หนงั สือวา่ ดว้ ยถ้อยคาในภาษาใดภาษาหน่ึงเรยี ง
พจนา ตามลาดบั ตัวอักษร โดยท่วั ๆ ไปจะบอก
พจนานุกรม พะ่ ยา,ผอ่ื ยา ความหมายและที่มาของคาไว้ด้วย
น. เจา้ แผ่นดิน เช่น พญาลไิ ทย; ผูเ้ ปน็ ใหญ่, ผเู้ ป็น
พญา พะ่ ยาหนาก หัวหน้า, (มกั ใช้นาหนา้ นามอื่น)
ผ่อน (เสยี งสนั้ ) เชน่ พญานาค พญาหงส์
พญานาค โพน่ น. นาคใหญ่, งใู หญ่
พน่ ก. เป่าของออกจากปาก, เอาของออกจากปาก, พูด
พ้น โพ่นเขราะ มากหรอื พดู โอ้อวด
ผื่อนม,ปร๊ะหนม ก. อาการท่ผี ่านหรือหลดุ ออกไปอยนู่ อกเขตหรือ
พน้ เคราะห์ เลยทีก่ าหนดไว้ เชน่ พน้ อันตราย พ้นกเิ ลส พน้
พนม ผ่ือนก่ั ทุกข์ พ้นเกณฑ์ พ้นตวั พ้นบ้าน. ว. นอกเขตออกไป
ทานอ็ บ เช่น ขา้ มพ้น หลุดพน้
พนกั ผื่อนัน ก. ผา่ น, หลดุ , เหลอื
พนัง - แลน็ เบี^ย ก. ทาให้มีรูปอย่างดอกบวั ตูม เชน่ พนมมอื
พนัน (ในภาษาตากใบ มีความหมายอีกอย่างหนึง่ คือ
- เล่นการพนัน เปน็ งานอฐั ิของญาตผิ ใู้ หญ่เรียกว่า “งานผ่อื นม”
โดยกอ่ สรา้ งเป็นโรงสูง ลักษณะชั่วคราว ภายใน
สรา้ งมณฑปเป็นช้ันๆ จากฐานข้างล่างใหญ่ แล้วจะ
เลก็ ลดหลน่ั ขึน้ ไปตามลาดบั ทีย่ อดมณฑปจะ
ประดิษฐานโกศอัฐิ และจะมีการเทศน์ พระสวด
มนต์ กลางคืนมีมหรสพ งานจะมีจานวนก่วี นั กี่คนื
แลว้ แต่ฐานะของเจา้ ภาพ เม่ือถึงวนั สุดทา้ ยกจ็ ะ
อัญเชญิ โกศอัฐิลงมา บรรจุในเจดยี )์
น. เครือ่ งสาหรับพักสาหรับพิง เช่น พนกั เกา้ อ้ี
น. ทานบขนาดใหญ่
ก. เลน่ เอาเงินหรือสงิ่ อนื่ โดยอาศัยความฉลาด
ความชานาญ เล่ห์เหลี่ยม ไหวพรบิ และฝีมือ
รวมทัง้ โชคดว้ ย. น. การเล่นเช่นนั้น เรียกวา่ การ
พนัน

ห น้ า | ๑๗๕

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
พบ พ็อบ ก. ปะ, เจอะ
พยศ ผอื ยอ็ ด ก. แสดงอาการด้อื หรือถือตัวไมย่ อมทาตาม.
พยกั ผื่อยั่ก ก. อาการที่กม้ หน้าลงเล็กนอ้ ยแล้วเงยหนา้ ข้ึน
โดยเรว็ เป็นการแสดงความรบั รเู้ รยี กว่า พยักหน้า
พยาธิ ผ่ือหยาด น. ช่ือสตั ว์ไม่มีกระดูกสันหลงั ซง่ึ อย่างน้อยในระยะ
หนงึ่ ของชีวติ จะเปน็ ปรสิตอย่ใู นมนุษยแ์ ละสัตว์
พยาน ผ่อื ยาน,สักส(ี สกั ขี) น. หลักฐานเครื่องพสิ จู นข์ ้อเทจ็ จรงิ , ผทู้ ี่รู้เห็น
เหตกุ ารณ์หรือข้อเท็จจรงิ ท่ีใช้เป็นหลักฐานเครอ่ื ง
พยาบาท พยาบา๊ ด,ผ่ือยาบา๊ ด พิสูจนไ์ ด้; บุคคลซึ่งใหก้ ารในเรื่องหรือสิ่งทต่ี นได้
พยาบาล พยาบ๋าน,ผือ่ ยาบา๋ น เห็นไดย้ นิ หรอื ได้รับรมู้ าโดยวธิ อี ืน่ .
ก. ผกู ใจเจบ็ และอยากแกแ้ คน้ , ปองร้าย
พยายาม ปลา,ปลา่ ,บือ่ ลา ก. เอ้อื เฟื้อเลีย้ งดูเป็นพิเศษ; ดูแลรักษาคนไข้,
- พยายามทาอะไร - ปลา(บอ่ื ลา)ทาแอไหร ปรนนิบัตคิ นไข้
- อยา่ พยายามทา - ยาปลา่ เหลย ก. มุ่งทาธรุ ะ, ขวนขวาย, พากเพยี ร
เลย
- พยายามเขา้ สิ - บื่อลาค^าวแซ่ะ ก. ประคองใหท้ รงตัวอย,ู่ ประคองให้อยใู่ นสภาพปรกติ
พยงุ ผื่อยุง,ยดุ่ ว่าย
พรม ประ๊ ก. เอาสง่ิ ที่มีลักษณะเป็นนา้ ประโปรยใหก้ ระจาย
เปน็ เม็ดเลก็ ๆ เชน่ เอาน้าพรมผ้า พรมน้ามนต.์
พรรค พก่ั ,ผวก น. หมคู่ นท่เี ข้ารวมกันเปน็ พวกเป็นฝ่าย เชน่ พรรค
การเมือง, พวก เช่น คนพรรค์น้นั
พรรณนา พนั หร่อื นา ก. กลา่ วเปน็ เรอ่ื งเป็นราวอย่างละเอียดใหผ้ ูฟ้ ังนึก
เหน็ เป็นภาพ
พรวดพราด ผรวดพราด ว. อาการทเี่ ปน็ ไปอยา่ งรวดเร็วโดยไมย่ บั ยัง้ เช่น วิง่
พรวดพราด เปดิ ประตูพรวดพราดเขา้ มา
พรวน ยง ก. คุ้ยดินใหเ้ ป็นกลุม่ ล้อมตน้ ไม้, ทาดินให้โปร่ง,
เรยี กว่า พรวนดนิ
พรหมชาติ พรมมะฉาด น. หนงั สือตาราหมอดูแบบหนง่ึ
พร่อง ผร่อง,ย่บุ ว. ไม่เตม็ ตามอตั ราเพราะลดหรอื ขาดไป เช่น ตัก
แกงพรอ่ ง ทางานไม่พร่องกินไมร่ ู้จกั พร่อง. ก. ยบุ
พรอด ผรอด ไปหรอื ลดไปจากเดิม เช่น น้าในโอ่งพร่องไป
ว. เสยี งดังอยา่ งเสยี งของเหลวปนกบั ลมไหลออก
จากช่องเลก็ ๆ หรือขนึ้ มาจากเลนตม. น. เรียกดิน
เลนที่ฟดู โปง่ ข้ึนมา เช่น พรอดปลาไหล คือดินท่ี
โป่งขน้ึ มาซง่ึ เปน็ ทม่ี ี

ห น้ า | ๑๗๖

ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
พร้อม พร่อม,หลา,ด^วย
- ไปพร้อมกนั - ไป๋หลากนั ,ไปด๋ ^วยกัน ว. คาแสดงกิริยาร่วมกนั เชน่ ร้องเพลงพร้อมกนั
ปรบมอื พรอ้ มกัน หรือในเวลาเดยี วกัน เชน่ ไป
พร้อมใจ พรอ่ มใจ๋ พรอ้ มกัน ถงึ พรอ้ มกัน, และมีหมายความว่า ครบ
พร้อมญาติ พร่อมหยาก ครัน เช่นงามพร้อม ดพี ร้อม เตรยี มพร้อม, เสรจ็
พร้อมหน้า พร่อมหน่า เชน่ พรอ้ มแลว้

พร่อย ผรอ่ ย ก. รว่ มใจ, มีน้าใจเป็นอนั หนง่ึ อนั เดยี วกนั , เช่น เขา
พร้อย พร่อย พรอ้ มใจกนั ทางาน
- ลายพรอ้ ย - ลายพร่อย
พระ ผระ ว. มีญาติพน่ี อ้ งมากันมากมาย

พระยา ผระยา ว. รวมอยเู่ ปน็ จานวนมากอยา่ งพร้อมเพรียงกนั (ใช้
พระจันทร์ ผระจัน,เดือน แกค่ นท่ีมคี วามเกย่ี วข้องกัน) เช่น มากนั พร้อม
พระเจา้ ผระจ^าว หน้า มากันพร้อมหนา้ พร้อมตา
พระธาตุ ผระถาด
พระนอน ผระบั๊อทม ว. คร่าคร่า, แก่คร่า
พระเอก ผระเอ๊ก
พรกั พร้อม พรั่กพร่อม ว. ประไปทวั่ , ลายกระเป็นจดุ ประปราย, วาว,
พราย, เช่น ลายพร้อย
พรา่ ผร่า
น. ผถู้ ือบวช; ตาแหน่งบรรดาศกั ดริ์ องพระยาลงมา.
พร้า พรา่ ส. ใชแ้ ทนชือ่ ผเู้ ป็นใหญ่ เชน่ พระราชา. ว. ผู้
ประเสรฐิ , สาหรับนาหน้านามทใ่ี ช้เก่ยี วขอ้ งกบั ผู้
เปน็ ใหญ่ และผู้ท่เี คารพนบั ถือ เช่นพระพุทธ พระ
ธรรม พระสงฆ์ พระเจา้ แผ่นดิน เทวดา และของท่ี
ใหญ่โตบางอย่าง ฯลฯ

น. บรรดาศกั ด์ขิ า้ ราชการผ้ใู หญ่สงู กวา่ พระ ต่ากว่า
เจ้าพระยา เชน่ พระยาอนุมานราชธน

ก. ดวงจนั ทร์,เดอื น

น. เทพเจ้า, เทวดา; คานาหนา้ นามของผเู้ ปน็ ใหญ่
เช่น พระเจา้ แผน่ ดิน

ก. กระดกู ของพระพุทธเจา้ พระปจั เจกพุทธเจา้
และพระอรหันต์

ก. พระพทุ ธรูปท่ีบรรทมตะแคงขวา

น. ตวั เอกฝา่ ยชายในการแสดงละครหรอื
ภาพยนตร์

ว. รวมอยู่พร้อมหน้ากนั ใช้ในลักษณะเช่นญาติพ่ี
นอ้ งมากันพรักพร้อม, รวมอยู่พรอ้ มทกุ อย่าง เช่น
เตรียมขา้ วของไวใ้ ห้พรักพร้อม

ก. ทาใหเ้ สยี หาย, ทาลาย, ทาให้ย่อยยับ, ว.
กระจัดกระจายจนเห็นหรือได้ยนิ ไมถ่ นดั ชดั เจน
เชน่ ตาพร่า

น. มีดขนาดใหญ่

ห น้ า | ๑๗๗

ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
พราก
ผราก ก. จากไป, พาเอาไปเสยี จาก, แยกออกจากกนั ,
พรา่ ง
พราด เอาออกจากกนั , (ใช้เฉพาะสงิ่ ท่ีพัวพันกนั อยู่อยา่ ง

พรา่ ใกลช้ ิด) เช่น พรากลกู พรากเมยี เขา พรากลูกจาก
พรกิ
พริกไทย อกแม่. ว. อาการทนี่ ้าตาไหลออกมาก ๆ ในคาวา่

พริบ นา้ ตาไหลพราก
พรึน
พรึ่บ ผรา่ ง ว. พราย, แวว, พร่า, พรอ้ ย

พรืด ผราด ว. อาการดิ้นไปมาอยา่ งรุนแรงบังคับตวั ไม่ได้; เสียง
พรุ
ดงั เชน่ นั้น.
พรงุ่
พรงุ่ น้ี ผร่า ว. เสมอ, เนืองๆ, บอ่ ยๆ
พฤหัสบดี
พลบ โหลก-ฆฮ่ือจีน,โหลกบือ่ จนี น. ชอ่ื ไม้ล้มลุก ผลมรี สเผ็ด
พลวก
พรก่ิ น. ตน้ ไม้เถาชนิดหน่ึง ใบเหมือนพลู ผลกลมเลก็
พลอด
พลอ่ ย ตดิ กนั เปน็ พวงๆ
พลัง
พลั่ง กอื หยบิ ,กือหลิบ ก. พริบตา.

พล้ัง พรนื ว. เปน็ ผ่ืน
พลดั
- พลัดพราก พรบ่ึ ว. กริ ิยาทท่ี าพร้อม ๆ กันในทันทีทันใด เช่น ทหาร

พลับ เดินแถวตบเทา้ พรบึ ดอกไมบ้ านพรอ้ มกนั พรบึ่

ผรดื ว. ครืด, ดาษไป, เช่น ดอกไม้เต็มพรืด

โผระ น. ทลี่ มุ่ สนุ่น, บรเิ วณทล่ี มุ่ ช้นื แฉะ มีสนนุ่ คือ ซาก

ผุพังของพชื พรรณทบั ถมอยู่มาก

โผรก,โผรกๆ น. วนั ต่อไปจากวันน้ี (เหมือน พรุง่ น)ี้

โผรกช่าว น. วนั ถดั จากวันน้ไี ปวนั หน่ึง

วนั หดั น. ช่ือวันท่ี ๕ ของสัปดาห์

พล็อบ น. เวลาย่าคา่ , เวลาโพลเ้ พล้

ผลวก ก. อาการท่ีดินยบุ ลงเพราะไม่แนน่ เชน่ ดินพลวก

ลง

ผลอด ก. พูดเอาใจอยา่ งอ่อนหวานน่าฟงั , ช่างพดู

ผลอ่ ย ว. อาการทีพ่ ูดง่าย ๆ โดยไมต่ รติ รอง

ผ่ะลงั ว. กาลัง, มกั ใชพ้ ูดเข้าค่กู นั ว่า กาลังพลงั

ผลง่ั ว. อาการทห่ี ลงั่ ไหลออกมาไม่ขาดสายด้วยกาลังดัน

เชน่ น้าเดือดพลั่ง ๆ น้าไหลพล่งั ๆ

พลง่ั ก. พลาดโดยไมต่ ้ังใจหรือไมท่ ันคดิ

พลด่ั ก. พลาด หลุด หรอื ตกจากทใ่ี ดทหี่ นึ่ง เชน่ ของ

- พลดั่ ผราก พลัดจากมือ เด็กพลัดจากต้นไม้, พรากจากกันโดย

ไมร่ ู้ว่าหลงไปอยูท่ ีใ่ ด เช่น พลัดพอ่ พลัดแม่, พราก

จากถิ่นฐานหรือบ้านเกิดเมืองนอนเดมิ เชน่ พลัด

ถิ่นฐานบา้ นเมอื ง พลดั บ้าน พลดั เมอื ง

พลบั่ น. ช่อื ไมต้ ้นชนดิ หนง่ึ คล้ายตะโก ผลกนิ ได้

ห น้ า | ๑๗๘

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
พลับพลา พลบ่ั พลา
พลว่ั ผลว่ั น. ทีป่ ระทบั ชวั่ คราวซ่งึ ปลกู ไว้สาหรบั พระเจา้
พลา่ ผลา่ แผน่ ดนิ หรือเจา้ นาย
พลาด ผลาด
- พลาดพลง้ั - ผลาดพล่ัง น. เครอ่ื งมือสาหรับแทงดิน สาดดิน สาดข้าว รปู
พลา่ น ผล่าน แบน ๆ มดี า้ มสาหรับถือ
พล่าม กือว้าว
พลิก พลก่ิ น. เครื่องกบั ข้าวชนิดหน่งึ คล้ายยา มกั ใช้เน้อื ดิบ
พลว้ิ พล่วิ ทาให้สกุ ดว้ ยของเปรย้ี ว เช่น มะนาว
พลุ ผลุ,โผละ
พลกุ พลา่ น พลุ่กผลา่ น ก. ไม่ตรงที่หมาย ในลักษณะเช่น เพลีย่ งไป เล่ียงไป หรอื
พลงุ่ ผลุ่ง ไถลไป เช่น ยิงพลาด เหยียบบนั ไดพลาด; ผิดพลาด เพราะ
ไมร่ เู้ ทา่ หรือเช่อื ตัวเองเกินไป เช่น ตอบพลาด
พลุ่ง ครั่ก
พลุย้ พล่ยุ ว. อาการเปน็ ไปในลักษณะป่วน วุ่น สับสน ลนลาน
พวก ผวก ซา่ น หรืออยา่ งอืน่ ที่คลา้ ยกนั
พว่ ง ผ่วง
ว. เพอ้ เจอ้ , เหลงิ เจ้ิง, อาการทพี่ ดู มากจนเสยี ประโยชน,์
พอ ครัน อาการทพ่ี ูดซา้ ๆ ซาก ๆ ไมร่ จู้ กั จบจนนา่ ราคาญ
พอ่ ผ่อ
ก. กลบั ดา้ นหนงึ่ เป็นอีกด้านหนึ่ง

ก. บดิ , เบี้ยว, เชน่ คมมดี พลิ้ว; สะบดั เป็นคล่ืนไป
ตามลม เช่น ธงพล้วิ

น. ดอกไม้เพลงิ ชนดิ หน่ึง บรรจุดินปืนในกระบอก
ไม้ไผ่ เม่ือจดุ มเี สยี งระเบิดดังคล้ายเสยี งปนื

ว. อาการที่เคล่ือนไหวขวกั ไขวไ่ มเ่ ป็นระเบียบ เชน่
เดินพลกุ พลา่ น ว่งิ พลกุ พลา่ น แล่นพลกุ พล่าน

ก. อาการไฟไหมค้ วันพลุ่งขึน้ มา, และหมายถึง
อาการท่ีคลา้ ยคลึงเช่นนนั้ เช่น โทสะพลุ่งข้นึ มา
อารมณ์เดือดพล่งุ

ก. อาการที่ไอนา้ หรือควันดนั ตัวพุง่ ออกมาโดยแรง
เชน่ นา้ เดอื ดไอน้าพล่งุ ข้ึนมา

ว. ยุ้ย, ยนื่ ออกมาอยา่ งท้องคนอ้วน, เช่น ท้อง
พลุย้ พงุ พลุ้ย

น. คน สัตว์ หรือส่ิงต่าง ๆ ท่ีรวมกนั เขา้ เปน็ กลมุ่
เปน็ หมู่ตามอาชีพหรือชนดิ

ก. ต่อท้าย, ตามตดิ , เชน่ ขอพ่วงไปด้วย, เรยี กเรือ
ทีพ่ ่วงทา้ ยให้เรือโยงลากจูงไปวา่ เรือพ่วง, เรียกรถ
ท่พี ว่ งท้ายใหร้ ถคันหนา้ ลากไปวา่ รถพ่วง.

ว. เทา่ ทต่ี อ้ งการ, ควรแกค่ วามต้องการ, เตม็ เทา่ ที่
จาเปน็ , เต็มตามต้องการ

น. ชายผู้ให้กาเนิดแกล่ ูก
(ในภาษาตากใบ ผู้ชายทีบ่ วชพระแล้ว จะเรียกว่า
“บิ^ดดา๋ ”)

ห น้ า | ๑๗๙

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
พ่อตา โตะ๊ บือ่ ต๋า
พอ่ ม่าย ผ่อม^าย น. พ่อของเมยี .
พอ่ เล้ยี ง ผ่อเลย่ี ง
พอก ผอก น. ชายผทู้ ีเ่ มียจากไป.

พะ ผะ,ผะกนั น. ผวั ของแม่ท่ีไมใ่ ช่พ่อของตน
ว. โปนออกมา เช่น คอพอก. ก. โพก, เอาของเหลว
พะเนียง ขือ่ เนียง,โหลกเนียง ปะเข้าไปหรือหุ้มเขา้ ไป.
พะวง ฮ้วง
พะอง ผอื โอ๋ง น. เพิง. ก. พบ, ปะ; ทบุ ต,ี ทาลาย.
(ในภาษาตากใบ คาว่า “ผะ” มคี วามหมายอกี
พัก พก่ั อยา่ งหนงึ่ วา่ มรสมุ เช่น ฤดมู รสุม เรียก
“ปือหยามผะ”)
พงั ผืด พังพื้ด
พังพาบ นอนขว่า,พงั ผาบ น. ตน้ ไมช้ นดิ หน่ึงมีฝัก เมลด็ แบนๆ กนิ ได้
พัด พด่ั
ก. กงั วล, หว่ งใย
พทั ธสีมา พ่ทั ธสมี า น. ไม้ไผป่ ่าตัดแขนงให้ยาวพอท่เี ท้าจะเหยียบขึ้นลง
พัน พัน,ผื่อลอน ได้ สาหรบั ผูกพาดขน้ึ ต้นไมต้ า่ งบันไดถา้ ตน้ ไม้สูง
พับ พบ่ั มากก็อาจใช้ไม้ไผห่ ลายลาผกู ตอ่ ๆ กนั ขึ้นไป

พบั เพยี บ พั่บเผยี บ ก. หยุดช่ัวคราว เชน่ พกั รอ้ น พกั เคร่อื ง, อยู่
พากเพียร ผากเพยี ร ช่วั คราว, อาศยั ชว่ั คราว, เชน่ บ้านพัก
พากยห์ นัง ผากหนัง
พาด ผาด น. เยื่อเหนยี วท่ยี ดึ กล้ามเน้ือให้ตดิ กัน

พ่าน ผ่าน,ผั่น ก. อาการท่นี อนคว่า หนา้ เชดิ
พายงดั พายงด่ั
พา่ ย ผา่ ย น. เคร่ืองโบกหรือกระพอื ลม. ก. โบก, กระพือ;
หมนุ .

น. เขตท่ีสงฆ์กาหนดผูกขนึ้ เพ่ือใชท้ าสงั ฆกรรม

ก. ม้วน, วดั โดยรอบ.

น. เรียกลักษณะผ้าหรือกระดาษท่ีพับไว้. ก. ทบ
เชน่ พับผา้ พับกระดาษ, หกั ทบ เชน่ พบั มีด, คูเ้ ขา้
เชน่ นัง่ พับขา; สิ้นกาลังทรงตัว เช่น คอพับ; ตดั
บญั ชเี ป็นสญู เชน่ เปน็ พับไป. ว. ทท่ี บหรือหักทบ
เขา้ ดว้ ยกนั เช่น ผ้าพับ มีดพับ
ว. อาการทนี่ ั่งพับขาให้ปลายเท้าไปทางเดยี วกนั

ก. บากบัน่ , พยายาม, ม่งุ ทาไมท่ อ้ ถอย

ก. พดู ตามบทพากยภ์ าพยนตร์

ก. ก่าย เช่น ขาพาดหมอนข้าง, ทอด เช่น พาด
บันได พาดสะพาน, พงิ เชน่ เอาบนั ไดพาดไวท้ ่ี
กาแพง, วางทาบลง, วางทาบห้อยลง, เช่น
ผา้ ขาวม้าพาดบา่ พาดผ้าไว้ท่ีราวพาดผา้ สังฆาฏิ

ว. พลา่ น, พลกุ พลา่ น, ไมเ่ ป็นระเบยี บ

การงดั ท้ายเรือให้เล้ียว
ก. แพ้, หนีไป

ห น้ า | ๑๘๐

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
พายุ ผอื โหยะ
พกิ าร ผิก๋าน น. ลมทพี่ ดั แรง

พิกุล กนุ๋ (ด็อกกนุ๋ ) ว. อาการแปลก, เสียอวัยวะท่ีใชก้ าร มแี ขนขา เสีย
ไปจากสภาพเดิม
พเิ คราะห์ ผเิ ขราะ
น. ไมใ้ หญโ่ ต ปลูกเปน็ ไม้ใหค้ วามร่มเยน็ ใบหนา
พฆิ าต ผขิ าด ใหญ่เป็นมัน ดอกเลก็ ๆ เป็นจักๆ สขี าว งามสะอาด
พิง พงี ตา บานเวลาใกลร้ ุ่งแล้วตวั กลบี มกั จะรว่ ง กลนิ่ หอม
พิจารณา พ่ดิ จ๋าร่ะนา,พิด่ จ๊าระหนา แรงทนทานแมก้ ระทั่งแห้งแล้ว เม่ือดอกแหง้ สีจะ
พธี ี ผท่ี ี เปล่ยี นเป็นสีนา้ ตาล เปน็ ดอกไมท้ ี่นาเอามาใช้ใน
การปรุงเครื่องหอมและเขา้ เครือ่ งยาไทย
พนิ ทุ พนิ ถุ ก. ใครค่ รวญ, ไตร่ตรอง, พิจารณาอยา่ งถ่ถี ้วน
รอบคอบ
พนิ าศ ผิหนาด
ก. ฆ่า เชน่ พิฆาตข้าศึก, ทาลายลา้ ง เชน่ เรือพิฆาต
พินจิ ตีเละ(ทับศัพท์มลาย)ู
พบิ ูล ผบ่ี ู๋น ก. องิ , พาด, อาศัย
พิพากษา ผิผากษา
พพิ าท ผผิ าด ก. ตรวจตรา, ตรติ รอง, สอบสวน
พเิ ภก ผิเผก น. แบบ, อยา่ ง, ธรรมเนียม; การทีท่ าเพ่ือความขลงั
พริ าบ ผิหราบ ศกั ดิส์ ทิ ธ์.ิ

พริ ุธ ผร่ี ดุ่ น. หยาดน้า, จดุ , จดุ ทใี่ สไ่ ว้ใต้ตวั อักษร; ลายแต้มสี
พลิ าป รอ่ งขรา่ ครวน ที่หน้าผากระหว่างค้วิ ; รูปวงเล็กๆ; รูปสระดังน้ี ิ
พลิ าส เดินหนาด น. ความเสยี หายส้นิ เชิง, ความเสยี หายยอ่ ยยับ.
ก. เสียหายสนิ้ เชงิ , เสียหายย่อยยบั
พศิ วง ซ้งสยั ,พดิ่ สะหวง
ก. พจิ ารณา, ตรวจตรา, เชน่ เพง่ พินิจ
พิศวาส พ่ดิ สะวา้ ด
พิเศษ ผิเซด้ ว. เตม็ , เต็มที่, มาก, กวา้ งขวาง

ก. ตดั สนิ คดโี ดยศาล
ก. พดู เกีย่ งแยง่ กนั , โตเ้ ถยี งกัน, ทะเลาะกัน

น. ลกู สมอชนดิ หน่งึ ใชท้ ายา

น. ชอื่ นกในวงศเ์ ดยี วกบั นกเขา รปู ร่างคล้ายกนั แต่
ขนาดใหญ่กวา่ สว่ นใหญ่ลาตวั สีเทาอมฟา้ หากนิ
บนพน้ื ดิน กินเมล็ดพชื

ก. ผดิ ปรกติ, มีอาการน่าสงสยั

ก. ร่าไรราพนั , ครา่ ครวญ, รอ้ งไห้, บน่ เพอ้

ว. สว่าง, กระจ่าง, งาม. ก. กรีดกราย, เยื้องกราย,
คะนอง, สนุก, ฟ้อนรา
ก. แปลกใจ, หลากใจ, เชน่ ทาให้พิศวง; สงสัย,
สนเท่ห์, เชน่ น่าพศิ วง

ว. ค้นุ เคย, สนทิ สนมกัน, ช่ืนชม, รกั ใคร่

ว. นอกเหนอื หรือแตกตา่ งไปจากปรกติธรรมดา
(มกั ใช้ในทางด)ี

ห น้ า | ๑๘๑

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
พษิ พด่ิ
น. สง่ิ ท่รี า้ ยเปน็ อันตรายแกร่ า่ งกายหรอื ให้ความ
พิษณุ พด่ิ สะ่ หนุ เดือดร้อนแก่จติ ใจ; ส่ิงท่ีร้ายเปน็ อันตราย เมื่อเข้าสู่
พสิ ูจน์ ตรว้ ดซ้อบ,ผิซู้ด ร่างกายจะทาใหต้ าย เจ็บปวด หรือพิการได้ บางอยา่ ง
เกิดจากแร่ เชน่ สารหน,ู บางอยา่ งเกดิ จากต้นไม้ เช่น
พี่ ผ่ี ตน้ แสลงใจ, บางอยา่ งเกิดจากสตั ว์เช่นงู

พเ่ี ลยี้ ง ผเ่ี ล่ียง น. พระนารายณ์
พ่ึง ผง่ึ ,พึ^ง
- พ่ึงพิง - ผ่ึงพงิ ก. บง่ , ชีแ้ จงใหร้ เู้ หตผุ ล, เชน่ เอาพยานหลกั ฐาน
- พึ่งไป - พึ^งไป๋ ไปพสิ จู น์ความจริงในศาล, ทดลองใหเ้ ห็นจรงิ ,
ทดลองหาความจริง
พดื ผืด
น. ผรู้ ว่ มบิดาหรอื มารดาเดยี วกันและเกิดก่อน, ผู้ท่ี
พน้ื พืน่ ,เพนิ่ มศี กั ดิเ์ สมอพี่; คานาหนา้ ช่ือคนที่มีอายุคราวพี่หรือ
- พ้ืนเรือน,พืน้ บ้าน - พื่นเริน,เพิ่นเรนิ มศี ักด์ิเสมอพี่
- พนื้ เพ - เพ่ินเพ
พุ โผะ น. ผมู้ หี นา้ ท่ีเลี้ยงดเู ด็ก; ผ้ทู าหนา้ ทีด่ ูแล ให้
- นา้ พุ - น่ามโผะ คาปรึกษา หรือช่วยเหลือ
- พุพอง - โผะ
พุก พกุ่ ก. อาศัย, พักพงิ , ขอความชว่ ยเหลอื : ว. คาช่วย
พงุ่ ผงุ่ กรยิ าหมายถึงเวลาทล่ี ว่ งไปหยก ๆ ในขณะท่ีพูดนั้น
เช่น เขาพึ่งไป, เพง่ิ กว็ า่ ; ใช้ประกอบหลังคา อยา่
พดุ พดุ่ เปน็ อย่าพ่งึ หมายความว่า ห้ามไม่ให้กระทาใน
ขณะน้นั เช่น อย่าพงึ่ ไป อย่าพ่งึ กนิ

น. แผ่นหรอื แนวแหง่ ส่งิ ของที่ตดิ เน่อื งกันไป; เหลก็
ชนดิ หนึ่งทีเ่ ทแผ่ออกเปน็ แผ่นยาว เชน่ เหล็กทา
ปลอกถัง. ว. มดั ให้นอนแผ่ เช่น ขงึ พืด.

น. สว่ นราบด้านหน้า ด้านนอก หรอื ด้านบนของสงิ่
ท่ีเป็นผืนเปน็ แผ่น เช่น พนื้ เรอื นพืน้ ดนิ ; แถบ, แถว,
ถ่นิ , เชน่ คนพ้นื นี้

ว. อาการทีน่ ้าหรอื แก๊สผุดขึน้ มา เช่น นา้ ร้อนพขุ ้ึนมา
แก๊สธรรมชาติพุข้ึนมา, อาการทน่ี า้ เหลอื งผดุ ขน้ึ มา
เช่น ฝีฝกั บัวพ.ุ น. น้าที่พขุ ้ึนมา เรียกวา่ นา้ พุ

น. ชือ่ หนูชนิดหนง่ึ ตวั โตกว่าหนทู อ้ งขาว อยู่ตาม
ทงุ่ นา

ก. ซดั ไป เช่น พุ่งหอก , อาการทป่ี ล่อยออกไป
โดยเร็ว เชน่ พงุ่ หมัด, มงุ่ ตรงไป เช่น พุง่ ความสนใจ
, อาการที่น้าหรือไฟพวยพุง่ ออกไป เชน่ นา้ พงุ่ แสง
ไฟฉายพงุ่ เป็นลาออกไป

น. ช่ือต้นไมพ้ วกหนึ่งมีหลายชนดิ ชนิดหนงึ่ เป็นไมเ้ นื้อ
แน่นละเอียดใชแ้ กะตรา อีกชนดิ เป็นไมด้ อก มีหลาย
พนั ธ์ุ เชน่ พุดซ้อน พดุ ลา บางชนิดใช้ลกู ยอ้ มผา้

ห น้ า | ๑๘๒

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
พทุ ธศักราช พดุ่ ถะศักร้าด น. การนบั ศักราช เรม่ิ นับแต่วันท่ีพระพุทธเจ้า
พุทธชาด พุ่ดถะฉาด ปรนิ พิ พาน
น. ช่อื ตน้ ไมช้ นิดหนึง่ ดอกคล้ายดอกพุด แต่เล็ก
พุทโธ่ พุ่ดโท,จ๋าพุ่ดโท เป็นไม้พมุ่ เลอ้ื ยได้ เวลาปลกู เจรญิ เป็นพมุ่ เม่ือไป
พุทรา พ่ดุ ซา พกั พงิ อะไรกก็ ลายเป็นไม้เลื้อย และเลอ้ื ยไปตาม
พธุ พ่ดุ สถานที่นนั้ ได้ เวลามดี อก ดอกเปน็ ชอ่ น้อยๆ เต็ม
พุ่ม ผมุ่ ตน้ สีขาวบรสิ ุทธิ์ บานเวลาเย็นและส่งกลิน่ หอม
เย็นๆ ไปตลอดคนื ตลอดวนั จนกระทั่งโรย
พู่ ผ่,ู โผ่ อ. คาท่เี ปล่งออกมาดว้ ยความสงสารหรือราคาญใจ
น. ชอ่ื ตน้ ไม้ชนดิ หน่ึงมหี นาม ผลกลมขนาด
พดู ผดู ,ทอื แหลง,กอื แหลง,ซือ มะขามป้อม รสเปร้ียวๆ หวานๆ
เพกา แหลง น. ช่อื วนั ท่ี ๔ แหง่ สัปดาห์
เพ่ง เพกา๋ น. ลกั ษณะกิง่ กา้ นของตน้ ไม้ท่ีรวมกนั มที รงเกอื บ
เพชฌฆาต เผง่ กลมยอดนนู คลา้ ยกระพุ่มมือ หรอื สงิ่ อืน่ ที่มี
เพชร แพด่ ฉะขาด ลักษณะคลา้ ยคลึง
แพด่ น. กลมุ่ หรือกระจุกท่ีประกอบดว้ ยขนสัตว์ ไหม
เพดาน ดา้ ย หรอื สง่ิ อ่ืน ๆ ท่ีคลา้ ยกัน โดยมากใช้หอ้ ย
เพน่ พา่ น เพด๋าน เชน่ พเู่ รอื สุพรรณหงส์ พมู่ ่าน, ทีใ่ ชช้ ูกม็ บี า้ ง เช่น พู่
เพนยี ด เผน่ ผา่ น หมวกเครอ่ื งยศทหารบางเหล่า
เพราะ ผะเหนียด ก. เปลง่ เสยี งออกเปน็ ถ้อยคา
เพรดิ เผราะ
เพรศิ เผรดิ น. ชื่อต้นไม้ชนิดหนึง่ ฝักแบน ยาว คลา้ ยถ่ัวฝักพร้า
เพรื่อ เผรดิ ก. จอ้ งดู, เล็งดู, (ใชแ้ ก่ตา) เช่น เพ่งสายตา
เผรื่อ น. เจ้าหนา้ ทีป่ ระหารชวี ิตนักโทษทตี่ ้องคาพิพากษา
ถึงท่ีสดุ ใหป้ ระหารชวี ิต
น. ช่อื แก้วท่ีแข็งทีส่ ุดและมนี า้ แวววาวมากกว่า
พลอยอ่ืน ๆ ใช้ทาเครื่องประดับหรอื ใชป้ ระโยชน์
ในทางอุตสาหกรรม
น. ส่วนท่สี ูงทส่ี ดุ ของห้อง
ก. เกะกะ, กระจัดกระจาย
น. กรงต่อนกเขา; วงลอ้ มทาเปน็ คอกสาหรบั คลอ้ ง
ชา้ ง
ว. นา่ ฟัง, เสนาะ, ไพเราะ, เชน่ พูดเพราะ. เหตุ,
เพื่อ
ก. กระเจดิ กระเจิง, เตลิดไป
ว. งาม.
ว. เรยี่ ราด, ท่วั ไป; ไมเ่ ป็นกจิ จะลักษณะ

ห น้ า | ๑๘๓

ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
เพลาะ เผลาะ น. ทข่ี ุดเปน็ รอ่ งสาหรับทหารกาบงั ตัวยงิ ต่อสขู้ า้ ศึก
เรียก สนามเพลาะ.
เพลดิ เพลนิ เผลิดเพลิน,เพลนิ ก. สนุกสนานไมร่ ้จู ักเบ่ือ, สนุกสนานจนลืมกงั วล
เพลยี หรือ่ แง(ทบั ศัพท์มลายู) ก. ออ่ นแรง, ถอยกาลัง, มีอาการเม่ือยล้า
เพล้ยี เพล่ยี น. ตวั แมลงชนิดหน่งึ ท่ีกินต้นขา้ วและกนิ ตน้ ไม้ มสี ี
ตา่ งๆ เห็นเป็นตัวบ้าง เหน็ ติดอย่เู ปน็ ไข่บา้ ง
เพศ เผด
เพสลาด เพสอ่ื ลา้ ด น. รปู , ตัวตน; ชนิด; ลักษณะแสดงความเป็นหญงิ หรอื ชาย

เพ้อ หล่อื เมอ,เพ่อ ว. ไมอ่ อ่ นไมแ่ ก่ (มักใช้แก่ใบไมบ้ างชนิดท่ีใช้เป็น
เพาะ เผาะ อาหาร เช่น ใบชะพลู ใบทองหลาง)
ก. คล่ัง, พูดอยา่ งไม่มสี ติ, พดู ไม่มีหลักฐาน
เพกิ เผกิ ก. ทาใหง้ อก, ทาใหเ้ กิด, เช่น เพาะถั่วงอก, และ
- เพกิ ถอน - เผกิ ถอน หมายถงึ อาการทีค่ ล้ายคลงึ เช่นนัน้ เช่น เพาะนสิ ัย
เพิ่ม เผ่มิ ,เตมิ ก. ถอน, ถลกออก, เบิก
เพียง เทยี ม
เพ้ยี น เพ่ียน ก. เตมิ , ทาให้มากขึน้
เพยี บ เผียบ ว. เทา่ เช่น เพียงนี้
ว. ผดิ แปลกไปเลก็ น้อย
เพื่อ เผื่อ ก. เกือบจม, เต็มแปล้, เช่น รถบรรทกุ ของจนเพยี บ
, หนกั เช่น คนไข้อาการเพียบ
เพือ่ น เผื่อน
บ. เหตุดว้ ย, เพราะดว้ ย, เพราะ, เพราะว่า, ด้วย, เช่น
แพ้ แพ่ ทางานเพ่ือจะไดเ้ งิน, ด้วยว่า, เกี่ยวกับ, เนื่องดว้ ย, สาหรบั ,
แพง่ แผง่ เช่น สละชีวิตเพื่อประเทศชาติ ทางานเพื่อลูก
แพทย์ หมอ,แผด
แพร่ แผร่ น. ผู้ชอบพอรกั ใครก่ ัน, ผู้สนิทสนมคุ้นเคยกนั . คา
แพรก แผรก ใช้แทนคาว่า เขา หรือ ท่าน ในอาการทีเ่ ปน็ กันเอง
ก. สไู้ มไ่ ด้, ทนไม่ได้, ตรงกนั ข้ามกับ ชนะ
แพร่ง แผรง่
แพ้ว แพว่ (กฎ)ท่เี ก่ียวกับสทิ ธสิ ว่ นเอกชน เชน่ กฎหมายแพง่ คดแี พง่
- หนุ่ ไล่กา - แพว่ นอ็ กแพว่ กา๋
แพะ แผะ น. หมอรกั ษาโรค
ก. กระจายออกไป, แผอ่ อกไป, เช่น แพร่เช้ือโรค
น. ชอ่ื หญา้ ชนิดหนงึ่ ตน้ เป็นฝอย เป็นหญา้ ทีเ่ จริญ
งอกงามเร็ว; ทางแยกของลาน้า. ก. แยก, แตก
น. ทางแยกทางบก. ก. แตกออก, แยกออก
ก. แขวนหรอื ปกั สงิ่ ของเช่นรูปห่นุ หลอกไว้ เพื่อ
ปอ้ งกันนกการบกวน เรียกว่า แพว้ นกแพ้วกา

น. ช่อื สัตวเ์ คย้ี วเอ้อื งชนิดหนึง่ กบี คู่ขนาดกลาง มคี วาม
อดทน แขง็ แรง และทนทานต่อโรคได้ดกี ว่าสตั ว์กบี คอู่ นื่ ๆ
สามารถปนี ป่ายท่ีสูงโดยเฉพาะโขดหินหรือภเู ขาไดด้ ี ขน
หยาบสดี า ขาว หรือนา้ ตาล มเี ขา ๑ คู่ ตัวผมู้ เี ครา หางสน้ั

ห น้ า | ๑๘๔

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
โพก โผก
ก. เอาผ้าหรือส่ิงของพนั หรือคลมุ หวั . ว. เรยี กผ้าที่
โพด คง,หร่อื คง ใชพ้ ันหรือคลุมหัววา่ ผ้าโพกหัว
น. ชอ่ื พันธ์ไุ มม้ ฝี ัก ซึ่งมเี มลด็ หุ้มรอบๆ มเี ปลือก ห้มุ
โพรก โผรก เป็นช้นั ๆ เรียก ข้าวโพด.
โพล่ง โผลง่
ว. ไมแ่ น่น, มีเนื้อไมแ่ นน่
โพลเ้ พล้ หวั ขา่ ,พอพล่อบ
ไพ่ ผา่ ย ว. ใช้ประกอบกริยาพดู วา่ พูดโพลง่ ๆ คอื พูดส่งๆ
ไปโดยไม่ตริตรองว่าควรหรือไมค่ วร
ไพร่ ผร่าย
ไพเราะ เผราะ น. เวลาพลบคา่ , เวลาจวนคา่ , เวลาเข้าไต้เข้าไฟ
ไพล่ ผลา่ ย
น. เครอ่ื งเล่นการพนนั อยา่ งหนึ่ง ทาดว้ ยกระดาษ
ค่อนข้างแข็งหรอื พลาสตกิ เป็นตน้ เป็นแผน่
ส่ีเหลี่ยมผืนผ้าบาง ๆ มีลวดลายและเคร่ืองหมาย
แสดงแต้มตา่ ง ๆ

น. ชาวเมือง, พลเมืองสามัญ; คนเลว.

ว. เพราะ, เสนาะ, น่าฟัง

ก. ไขว้ เช่น เอามือไพล่หลัง

ห น้ า | ๑๘๕

ฟ ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ภำษำกลำง ฟ่อก(เสียงสัน้ ) ว. บวม, ชา้ , อ่อนเพลียมาก
ฝอก ก. ทาใหส้ ะอาดหมดจด
ฟก ฟ่อง(เสียงยาว) ก. กลา่ วหาหรอื กลา่ วโทษต่อผ้ใู หญ่หรือตอ่ ศาล
ฟอก เชน่ ฟ้องศาล, แสดงให้รู้ เช่น มหี ลักฐานฟ้องอยู่ใน
ฟอ้ ง มั่ด ตวั
รา น. หญา้ หรอื ตน้ ขา้ วจานวนมากทีเ่ อามารวมกนั เป็น
ฟอ่ น ฟั่ก มัดใหญ่ ๆ
ฟอ้ น โหลกคพี ร้า ก. รา, เยอ้ื งกราย
ฟกั โหลกน่ามต่าว ก. กกไขใ่ หเ้ ปน็ ตัว, ทาให้ไข่อบอุน่ เพื่อใหเ้ ปน็ ตัว
ฟกั เขยี ว ฟั่ด น. ผกั ตน้ เป็นเถาคล้ายเถาแตงโม แตโ่ ตกวา่
ฟกั ทอง น. ผกั ต้นเป็นเถา ผลแปน้ ๆ เป็นพูๆ เนอื้ ในสีเหลือง
ฟดั ฟั^นเฉียก,ควั^นเฉยี ก (เหมอื น ฟักเหลือง)
ก. กัดเหวี่ยงหรือสะบัดไปมา เชน่ ถกู หมาฟดั ,
ฟั่น ฟ่า เหวี่ยง เช่น ถกู รถฟัดเสยี สะบักสะบอม; ต่อสู้ เชน่
- ฟา่ หลน่ั เด็กฟัดกนั
ฟ้า - ฟ่าแหลบ ก. คลงึ สิ่งเปน็ เส้นหลายเส้นใหเ้ ข้าเกลยี วกัน
- ฟา้ รอ้ ง ฝาก เช่น ฟ่นั ดา้ ย, นาป่านหรอื ปอเปน็ ตน้ มาตเี กลียวให้
- ฟ้าแลบ เป็นเชือก เรยี กวา่ ฟั่นเชอื ก
ฟาก ฝาด น. สว่ นเบ้ืองบนทมี่ องเห็นครอบแผน่ ดนิ อยู่ เชน่
ดาวเต็มฟา้ , อากาศ เช่น ฟ้าคร้มึ ฟ้าร้อง ฟา้ แหลบ
ฟาด ฟืน่
ฟงุ่ น. ลาไม้ไผเ่ ปน็ ต้นทผ่ี า่ แลว้ สบั ใหแ้ ตกออกเปน็ อัน
ฟน้ื เล็ก ๆ แตไ่ ม่ขาดจากกนั แล้วแบคว่าออกเป็นแผน่
ฟงุ้ โดยมากใชป้ ูเป็นพนื้ เรอื น เรยี กวา่ ฟากสับ, ส่วนท่ี
ทาเป็นซ่ีแลว้ ใช้หวายหรือเถาวลั ยถ์ กั ใหต้ ิดกันเป็น
ผนื เรียกวา่ ฟากซี่ หรือ ซ่ฟี าก. ฝั่ง, ขา้ ง, เชน่ อยู่
ฟากน้ี เรือข้ามฟาก ฟากฟ้า
ก. หวด, เหว่ียง, เช่น ฟาดด้วยไมเ้ รียว จระเข้ฟาด
หาง; (ปาก) กินอย่างเต็มท่ีเช่น ฟาดขา้ วเสยี ๓
ชาม
ก. กลับคืนมาใหม่ เช่น ฟน้ื ความทรงจา ฟนื้ สติ,
คืนความรสู้ กึ เชน่ ฟ้ืนจากสลบ
ก. ตลบไป เชน่ หอมฟุ้ง กลิน่ ฟุ้ง, ปลวิ ไป, กระจาย
ไป, เช่น ฝุ่นฟุ้ง. ว. มากเกนิ ควร (ใชแ้ กก่ ริยาคยุ )
เช่น คุยฟุง้

ห น้ า | ๑๘๖

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ฟบุ
ฟกู ฟบุ่ ก. หมอบลง, ยอบลง, เช่น ฟบุ ตัวลงกราบ เปน็ ลม
แฟบ
ไฟ ฟบุ ไป, ยุบลงอยา่ งจมกู ยุบ

ไฟฟา้ โผก,เบ๊าะ น. ท่ีนอนท่ียดั ดว้ ยน่นุ เป็นตน้ มักทาเปน็ ลูกฟูก

แฝบ ว. อาการของสงิ่ ทตี่ ามปรกติควรจะโปง่ หรอื พอง

แต่ไดย้ บุ หรือแบนลงไป เช่น ยางรถแฟบ ท้องแฟบ

ไฟ น. แสงทเ่ี กิดจากความร้อนแลว้ ลามไหม้เช้อื ตา่ งๆ.

(คานใ้ี นภาษาตากใบ ยังหมายถงึ ตะเกยี ง เชน่

ผูใ้ หญ่ส่งั เดก็ ว่า คา่ มืดแลว้ จุดตะเกยี งสิ ก็จะวา่

“ขา่ หมดื แลว่ จ๊อดไฟเต๊อะ”)

ไฟฟ่า น. พลงั งานรปู หนึ่งซ่งึ เกีย่ วขอ้ งกับการแยกตัว

ออกมา หรอื การเคลื่อนที่ของอเิ ล็กตรอนหรอื

โปรตอนหรอื อนภุ าคอ่นื ทีม่ ีสมบตั ิแสดงอานาจ

คล้ายคลึงกับอเิ ลก็ ตรอนหรอื โปรตอน ใชป้ ระโยชน์

ก่อใหเ้ กิดพลังงานอื่น เชน่ ความร้อน แสงสวา่ ง

การเคลอ่ื นท่ี

ห น้ า | ๑๘๗

ภ ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ภำษำกลำง
พอ็ บ น. โลก, แผน่ ดนิ , วฏั สงสาร, กาเนิด ของสตั ว์
ภพ
ภรต ผะรอ็ ด(ท่าวผะร็อด) น. ผเู้ ช่อื กษัตรยิ ์ในเร่อื งรามเกียรต์ิ เปน็ นอ้ ง

ภรรดา,ภสั ดา พระราม, ชอ่ื วรี บรุ ษุ ผเู้ ป็นจกั รพรรดิราชแห่งอนิ เดยี
ภรรยา,ภริยา
ภักดี เป็นโอรสท้าวทษุ ยนั ต์กบั นางศกุนตลา
ภาค
ภาคย์ ผวั น. ผวั
ภาชนะ
เมยี น. ภรยิ า, เมยี , หญงิ ท่ีเปน็ ค่คู รองของชาย
ภาพ
ภ่ักดี น. ความเลอื่ มใส, ความจงรัก, ความนับถือ, ความ
ภาระ
ซ่อื ตรง, ความนอบนบ
ภาวนา
ผาก น. ส่วน, ข้าง, ฝา่ ย, คราว.
ภิกขุ,ภิกษุ
ภู่ ผาก น. โชค, โชคดี. ว. งามด.ี
ภูต
โภชนา เถ่,เถ่ซา้ ย น. เคร่ืองใช้จาพวกถ้วยโถโอชามหม้อไห สาหรับใส่

สงิ่ ของ

(ภาษาตากใบ ในสมยั ก่อนชาวบ้านมีภาชนะใสน่ ้า

ดม่ื เรียกว่า “โขลก” ทาดว้ ยกะลามะพร้าว ตดั

ส่วนบนดา้ นท่มี ีรอู อกให้คงเหลอื ไวป้ ระมาณ ๒ ใน

๓ ของกะลา ขดู และขดั ใหเ้ ป็นมนั ตั้งรมควันไฟไว้

บนแผงท่ีเหนือเตาไฟ ซึ่งเรีกว่า “ผรา” ทง้ิ ไว้แรม

เดอื น แล้วเอาลงมาใส่น้าด่มื ร่วมกนั ท้ังครวั เรือน

จะมีกลิ่นหอมควันไฟ ซ่ึงในปัจจบุ นั ไมม่ ีให้ดูแล้ว)

ผาบ,โหรบ น. รปู ทป่ี รากฏเหน็ หรอื นกึ เห็น เช่น ภาพทิวทัศน์

ภาพในฝนั , สิง่ ท่วี าดขึน้ เป็นรูปหรือสิ่งท่ถี ่ายแบบไว้

เชน่ ภาพสนี า้ มนั ภาพถ่าย

ภาหระ น. ของหนกั , นา้ หนัก; ธุระท่ีหนกั , การงานที่หนกั ;

หนา้ ทีท่ ี่ต้องรบั ผิดชอบ เช่น พ่อแมม่ ีภาระในการ

เลยี้ งดูลูก ครูมภี าระในการอบรมสง่ั สอนศิษย์,

ความรบั ผิดชอบ เชน่ พ่อแม่ตายหมด พต่ี ้อง

รบั ภาระสง่ เสียเลี้ยงดูน้อง.

ภาหวะนา น. การทาใหม้ ีขนึ้ ใหเ้ ปน็ ข้ึนทางจิตใจ. ก. สารวมใจ

ใหแ้ น่วแนเ่ ป็นสมาธิ เช่น สวดมนตภ์ าวนา, สารวม

ใจต้งั ความปรารถนา เชน่ นั่งภาวนาขอใหพ้ ระชว่ ย

ภิ่กคุ,ภกิ่ ขุ,ผระ น. ชายทบ่ี วชเปน็ พระในพระพุทธศาสนา

แมงโผ่ น. แมลงภ,ู่ ชอ่ื แมลงตวั ขนาดนวิ้ กอ้ ย ปกี สีดา เจือน้าเงิน
คอเหลอื ง มักเจาะปลอ้ งไมไ้ ผ่หรอื แผ่นไมเ้ ขา้ ไปทารังอยู่

ผูด,ผี น. ผ,ี มักใช้เข้าคู่กนั เป็น ภตู ผ.ี

โผดฉะนา น. อาหาร, ขา้ วปลาอาหาร

ห น้ า | ๑๘๘

ม ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ภำษำกลำง ม่ะค็อด
มคธ น. ช่อื แคว้นในอนิ เดยี สมัยพระพุทธองค์ อยทู่ ฝี่ งั่ ใต้
มงคลุ ของแม่นา้ คงคาตอนกลาง ต่อกบั แมน่ า้ จัมปา
มงคล ดอ็ กคา้ ยกา๊ ย แม่น้าโสนะ ภูเขา วนิ ธยั อยู่ตอนใต้ ราชธานชี ือ่ รา
มณฑา ชคฤห์
ม่านี
มณี มอ็ ด น. เหตุท่ีนามาซึ่งความเจริญ
มด
ซือกุ๋น น. ไม้ตน้ ขนาดกลาง ลาต้นกลมเลก็ โคนต้นเป็นปุ่ม
มดลูก มะ่ ต,๊ิ ความคดิ ความเหน็ กงิ่ ยืดสูง ไม่แตกสาขามาก ในบางชนดิ ลาตน้ อ่อน
มติ มนตรี คล้ายกับจะเลื้อย ดอกโต สีเหลือง กลีบแข็ง เวลา
มนตรี บานไม่คลเี่ ต็มดอก กลนิ่ แรงจนฉนุ เร่มิ สง่ กลิน่ เวลา
มะ่ นุ่ด เช้าตรู่ มีดอกออกเสมอ
มนุษย์ โนรา
มโนรา มอระ่ ก็อด,มอหร่ีก็อด น. แกว้ หินมคี า่ สีแดง ในจาพวกนพรัตน์ มัก
มรกต ดอ๋ ย หมายถึงทับทิม
มรณะ มอระ่ ด็อก,มอหร่ือดอ็ ก
มรดก,มฤดก น. ชอื่ แมลงหลายชนดิ ส่วนทอ้ งปล้องที่ ๑ หรอื ปลอ้ งที่ ๑
ผะ และปลอ้ งท่ี ๒ ซ่ึงติดกับอกคอดกว่ิ ดา้ นหลงั ซ่ปึ ล้องทอ้ ง
มรสมุ แคก้ ดังกลา่ วมโี หนกสูงขึ้น อาจจะโคง้ มนหรอื เป็นแผน่ แบน
มลายู
น. อวัยวะภายในอันเปน็ ท่ตี ั้งครรภ์

น. ความเหน็ , ความคดิ เห็น

น. ทีป่ รึกษา, ผ้แู นะนา, ท่ีปรึกษาราชการ,
ขา้ ราชการช้นั ผใู้ หญ่, นยิ มใช้เป็นสว่ นท้ายของ
สมาส เช่น องคมนตรี รัฐมนตรี เทศมนตรี

น. สตั วท์ ีร่ ู้จกั ใช้เหตผุ ล, สัตวท์ ีม่ ีจิตใจสงู , คน

น. ศลิ ปะการแสดงพ้นื เมืองอย่างหน่งึ ของภาคใต้ มี
แม่บทท่าราอยา่ งเดยี วกับละครชาตรี

น. ชื่อรัตนะอย่างหน่ึงในจาพวกนพรตั น์ มีสีเขยี ว

น. ความตาย, การตาย; การหยดุ
(ถา้ ใช้กับพระสงฆ์ เรยี ก “มอระ่ หนะ” หรือ “ล่บั ”)

น. สงิ่ ทต่ี กทอดมาจากบรรพบุรุษหรือท่ีสืบทอดมา
แตบ่ รรพกาล; (กฎ) ทรัพยส์ นิ ทกุ ชนดิ ตลอดทั้งสิทธิ
หน้าท่ี และความรบั ผิดต่าง ๆ ของผูต้ าย เวน้ แต่
ตามกฎหมายหรือโดยสภาพแล้ว เปน็ การเฉพาะตวั
ของผูต้ าย เรยี กรวม ๆ ว่า กองมรดก

น. ลมฝน; ช่อื พายุใหญ่ทม่ี ีลมแรงและมฝี นตกหนกั

น. ชอ่ื ชนชาตหิ นึง่ อยู่ทางตอนใตข้ องแหลม
มลายู ต่อเขตแดนกับไทย

ห น้ า | ๑๘๙

ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
มวก หมวก น. ช่อื ไมเ้ ถา มยี างเหนยี วคลา้ ยกาว ใช้ทายาได้,
มว่ ง หม่วง กระทั่งตดิ เครือเขามวก ตังติด หรือ เถามวก
มวน คลงิ ว. สนี า้ เงนิ ปนแดง, ถา้ ออกครามเรียก สมี ่วงคราม
- มวนยาสบู - คลิงใบจ๋ าก ก. ทายาสูบให้เปน็ ตัวบหุ ร่ี
ม้วน ม่วน
มว้ ย ด๋อย ก. หมุนพนั เข้าไปให้มีลักษณะกลมอยา่ งรปู
มหรสพ,มโหรสพ เขรื่องแล็น ทรงกระบอก.
มหาชาติ ม่ะหาฉาด ก. ตาย, สนิ้ สุด, วายวอด, มกั ใชเ้ ขา้ ค่กู ับคา มอด
เป็น มว้ ยมอด หรอื มอดม้วย
มหาดไทย ม่ะฮา้ ดไทย น. การรืน่ เรงิ , การบนั เทิง, การเล่นเตน้ ราท้ังปวง,
การสนกุ รน่ื เรงิ .
มหาดเล็ก มะ่ ฮา้ ดแลก็ น. ชาตทิ ่พี ระพุทธเจา้ เกดิ เป็นพระเวสสันดร การ
เกดิ เป็นพระเวสสันดรของพระโพธสิ ตั ว์เจา้ ถือว่า
มหาธาตุ ม่ะหาถาด เป็นการเกดิ คร้ังยิ่งใหญใ่ นกาเนิดมนุษย์ ก่อนทจี่ ะ
ตรัสรเู้ ปน็ พระพทุ ธเจา้ จึงเรยี กว่ามหาชาติ เปน็ ชาติ
มหานิกาย มะ่ หาน่ิก๋าย ทท่ี รงบาเพญ็ บารมีถงึ ขั้นสุดยอด
มหาพน ม่ะหาพน น. ชื่อกรมที่ปกครองหัวเมืองฝ่ายเหนอื ในสมัย
โบราณ มีสมุหนายกเปน็ ประธาน, ชือ่ กระทรวงท่ีมี
มหาละลาย มนต์ซอื เน้ อานาจหนา้ ทเ่ี กย่ี วกับการปกครองท้องท่ี บาบัด
มหาหิงคุ์ ม่ะหาหงิ ทุกข์บารุงสุข
น. ข้าราชการในพระราชสานกั มหี น้าทีร่ บั ใช้พระ
เจ้าแผ่นดิน, ผู้ท่ีรับใชป้ ระจาเจา้ นาย หรือผู้ท่ีถวาย
ตวั เปน็ ผ้รู บั ใชเ้ จา้ นาย, เรียกทหารทีม่ ีหนา้ ทรี่ ักษา
พระองค์ในพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อย่หู ัวและพระ
บรมราชวงศว์ ่า ทหารมหาดเล็ก, เรยี กเต็มว่า
ทหารมหาดเลก็ รักษาพระองค์
น. พระอัฐธิ าตขุ องพระพุทธเจ้า, พระบรมธาตุ หรือ
พระบรมสารีริกธาตุ กเ็ รยี ก; เรยี กพระสถปู เจดีย์
หรือพระปรางค์ทีบ่ รรจุพระบรมธาตุ ว่า มหาธาตุ
น. ชือ่ คณะสงฆ์ไทยนิกายหนงึ่ , ค่กู ับ ธรรม-ยุตกิ
นกิ าย
น. ชอื่ กัณฑ์ในหนงั สือเวสสนั ดรชาดก ว่าดว้ ยเร่ือง
ป่าใหญ่ อันเปน็ ทางที่จะไปสู่อาศรมของพระ
เวสสันดร ณ เขาวงกต
น. ชอ่ื ต้นไม้ชนดิ หนงึ่ ใชท้ ายาได้
น. ยางไมช้ นิดหนึง่ ใชท้ ายาได้ กล่นิ รอ้ นฉุนและ
เหมน็ รสเผ็ดรอ้ น

ห น้ า | ๑๙๐

ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
มหมิ า,มหึมา ย้ายแรง
มเหาฬาร,มโหฬาร กว^างย้าย ว. ใหญ,่ โต
มอง แล
มอบ หมอบ ว. ยง่ิ ใหญ่, กวา้ งใหญ่, เช่น ใหญโ่ ตมโหฬาร
มอด หมอด
ก. มงุ่ ด.ู
มอม ส้อกโครก
ม่อย เคล่ิม ก. เวนให้, สละให้, ยกให้, ใหไ้ ว้

มะกรดู ตอ็ นกรู๊ด,โหลกกรดู๊ น. ช่ือแมลงขนาดเลก็ หลายชนดิ ในหลายวงศ์ท่ีเจาะ
กินเขา้ ไปในวสั ดตุ ่าง ๆ ทาใหเ้ กดิ เป็นรูพรนุ ทวั่ ไป
มะกลา่ ต็อนกล๊า,โหลกกลา๊ กับทง้ั มวี สั ดุผสมมูลขับถ่ายออกมาเปน็ ขยุ เปน็ เม็ด
เล็ก ๆ : ก. จวนจะดบั (ใชแ้ ก่ไฟ); ตาย
มะกอก ตอ็ นก๊อก,โหลกก๊อก
ว. เปอื้ นดว้ ยสมี ัว ๆ ดา ๆ, ก. ทาให้เป้ือนด้วยสีมัว
มะขวิด ตอ็ นชีหวดิ ,โหลกชีหวิด ๆ ดา ๆ เช่น มอมหนา้
มะขาม ต็อนขาม,โหลกขาม
ก. เคลิ้มหลับไปชั่วครู่ เชน่ ม่อยไปหน่อยหน่ึง. ว.
มะขามปอ้ ม ต็อนขามป^อม,โหลก เรยี กอาการที่มีสีหน้าสลดแสดงวา่ เสียใจวา่ หนา้
มะเขือ ขามป^อม มอ่ ย
ตอ็ นเขือ,โหลกเขือ
น. ชอ่ื ไมต้ น้ ชนดิ หนงึ่ ผลขรขุ ระ รสเปร้ียว ผวิ และ
ใบมีกล่นิ หอมฉุน ใชแ้ ต่งกล่นิ และรสอาหาร ใช้ทา
ยาได้

น. ต้นไมพ้ วกหนง่ึ มี ๒ ชนดิ คอื มะกล่าตน้ ต้น
คล้ายนนทรี ฝกั แก่มเี มล็ดแข็งสแี ดง, มะกล่า เครอื
ตน้ เป็นเถา ฝักแกม่ เี มลด็ สีแดงครงึ่ หนงึ่ ดาครึง่ หน่ึง
ขาวล้วนกม็ ี

น. ต้นไมพ้ วกหนึ่งมี ๔ ชนิด
คอื มะกอกบ้าน มะกอกปา่ มะกอกฝรงั่ มะกอกน้า
, ถ้าเรียกเพยี ง มะกอก หมายความถงึ มะกอกบา้ น
ใบคล้าย ใบหวา้ ใบอ่อนมีรสเปร้ียว ใช้เปน็ ผักดบิ
ผลขนาดลูกหมากดบิ เมอื่ สุกมีรสเปรยี้ วเจอื ฝาดใช้
ปรุงกบั ขา้ ว เชน่ พล่า ฯลฯ รากและเมลด็ ใชท้ ายา

น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ตน้ และกิง่ มี
หนาม ผลกลม เปลือกแข็ง กินได้ ยางใช้ทายาได้

น. ชอ่ื ไมต้ ้นขนาดใหญช่ นิดหนงึ่ ฝักมรี สเปรย้ี ว ใช้
ปรุงอาหารและทายาได้, พันธุ์ฝักแบนใหญ่
เรยี ก มะขามกระดาน, พนั ธุ์ฝักเลก็ เรียก มะขาม
ข้ีแมว, พนั ธฝ์ุ ักมรี สหวานเรยี ก มะขามหวาน

น. ชอื่ ไมต้ ้นขนาดกลางชนิดหน่งึ ผลกลม รสเปรีย้ ว
ฝาด เมลด็ แข็ง ผลใชท้ ายาได้

น. ชือ่ ไม้พุม่ หลายชนิด ชนิดท่ีผลกินได้ มหี ลาย
พนั ธ์ุ เช่น มะเขือไขเ่ ต่า มะเขือเจา้ พระยา มะเขือ
ละโว้,มะเขอื ยาว

ห น้ า | ๑๙๑

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
มะเขือขืน่ ต็อนเขือครน้ื ,โหลกเขือ- น. ชื่อไมล้ ม้ ลุกชนิดหน่งึ ผลกนิ ได้
มะเขือเทศ ครน้ื
มะเขือพวง ตอ็ นเขือซ็อม,โหลกเขือ- น. ช่อื ไมล้ ้มลกุ ชนิดหนงึ่ ผลกินได้
มะค่า ซอ็ ม
ต็อนแวง่ ,โหลกแวง่ น. ชอื่ ไมพ้ มุ่ ชนิดหนงึ่ ผลกินได้
มะเด่ือ มะ่ ขา่ น. ชือ่ ไม้ต้นขนาดใหญช่ นดิ หนึ่ง ใบคลา้ ยใบประดู่
มะตมู ฝักแบน หนา แข็ง เน้ือไม้สนี า้ ตาลอมแดง ใชใ้ น
ตอ็ นแมงม,ี้ โหลกแมงมี้ การก่อสร้าง, มะค่าโมง
มะนาว น. ต้นไมพ้ วกหน่งึ มี ๒ อยา่ ง คือ มะเดื่อปลอ้ ง ใบ-
มะปราง ตอ็ นม่ะตู๊ม,โหลกม่ะตู๊ม โตคาย, มะเดอ่ื ชมุ พร ใบเล็กไม่คาย และผลโตกว่า
น. ต้นไมช้ นดิ หนง่ึ ต้นมีหนาม ผลกลมทุย รสหวาน
มะปรงิ ตอ็ นบ่อื นาว,โหลกนาว เจอื เผ็ด ในกา้ นหน่ึงมี ๓ ใบเป็นรปู ๓ แฉก ใบใช้ใน
มะพร้าว การมงคล
ตอ็ นปรา๋ ง,โหลกปรา๋ ง น. ชื่อไม้พุ่มชนิดหนึ่งผลเล็ก ๆรสเปรย้ี ว ใชป้ รุง
มะพรา้ วแก้ว อาหาร
มะพรา้ วหา้ ว ตอ็ นปรงิ ,โหลกปริง น. ชอ่ื ไมต้ น้ ชนดิ หน่งึ ใบคล้ายใบมะม่วงแต่เล็กกวา่
มะพลบั ปลายใบแหลมผลสุกสีเหลืองอมแดง พนั ธร์ุ สเปรี้ยว
มะพูด ตอ็ นพรา่ ว,โหลกพร่าว จัด
มะเฟือง น. ต้นไม้ชนดิ หนงึ่ คล้ายมะปราง แต่ใบโตกว่า
มะไฟ พร่าวแก^ว ผลเลก็ รสเปรีย้ ว
มะมว่ ง น. ตน้ ไม้ชนดิ หนง่ึ ตน้ คลา้ ยต้นตาล ใบเป็น
มะเมีย พร่าว กา้ นยาวๆ มใี บแยกจากกัน ผลใช้ทานา้ มนั และปรุง
ต็อนพลบั่ ,โหลกพล่บั อาหารตา่ งๆ
ต็อนผดู ,โหลกผดู น. ช่ือขนมทาด้วยมะพร้าวขูดเปน็ เส้นเขื่อง คลุก
นา้ ตาล
ตอ็ นเฟือง,โหลกเฟือง น. ผลมะพร้าวที่แก่เต็มที่

ตอ็ นไฟ,โหลกไฟ น. ต้นไมพ้ วกหนง่ึ คล้ายตะโก ผลมีรสฝาดเจอื หวาน

ตอ็ นหม่วง,โหลกหม่วง น. ต้นไม้ชนดิ หนง่ึ ใบใหญห่ นาเปน็ มนั ผลกลม รส
เปร้ยี ว; เรียกสีเขียวแกว่ า่ สีมะพูด
ป๋หี มอ่ื เมยี น. ชอ่ื ไม้ต้นชนดิ หนึ่ง ผลเป็นเฟอื ง ๆ รสเปรี้ยวบา้ ง
หวานบา้ ง.
น. ชอ่ื ไมต้ น้ ชนดิ หนงึ่ ผลกลมออกเป็นพวง รส
เปรี้ยว ๆ หวาน ๆ
น. ชื่อไมต้ น้ มหี ลายชนดิ และหลายพันธ์ุ เช่น
อกร่อง พิมเสน
น. ม้า, ชื่อปีท่ี ๗ ของรอบปนี ักษัตร เรยี กตามรปู
หมายของปวี ่า ปีม้า

ห น้ า | ๑๙๒

ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
มะแม ป๋หี มื่อแม น. แพะ, ชอื่ ปที ี่ ๘ ของรอบปีนกั ษัตร เรียกตามรปู
มะยม หมายของปีวา่ ปีแพะ.
มะระ ต็อนหม่ือยมุ น. ช่ือไมต้ น้ ชนิดหนง่ึ ผลกลมเปน็ เฟอื ง ๆ รส
มะรนื ,โหลกหมอื่ ยมุ ,ยมุ เปรีย้ ว
มะรมุ ต็อนหม่ือหระ,โหลกหมื่อ- น. ชอ่ื ไมเ้ ถาชนดิ หนงึ่ ผลขรุขระ รสขม กนิ ได้
มะเรื่อง หระ,ผักฮา้ ย
มะโรง บื่อรนื น. วันถัดจากวนั พรงุ่ น้ไี ปวันหนึ่ง
มะละกอ ตอ็ นหมื่อรุม,โหลกหมื่อรมุ น. ต้นไมช้ นดิ หนง่ึ มีฝักยาว ใชเ้ ปน็ ผักแกง
,ก่อื รมุ
มะลิ บ่ือเหลือ่ ง น. วนั ท่ี ๔ ตอ่ จากวันนี้ คอื ต่อมะรืนขึ้นไป
มะแวง้ ปหี๋ ม่อื โรง น. พญานาค, งใู หญ่; ช่อื ปีท่ี ๕ ของรอบปีนักษัตร
เรยี กตามรปู หมายปีวา่ ปีงใู หญ่
มะเสง็ ต็อนกล^วยหลา,โหลก- น. ต้นไม้ชนิดหนึ่ง ใบใหญเ่ ป็นจักๆ กา้ นยาว ใชผ้ ล
มะหวด กล^วยหลา เปน็ ผกั มหี ลายชนิด เช่น มะละกอตัวผู้ คอื ชนิดท่มี ี
ลูกห้อยจากก้านยาวๆ มะละกอตัวเมีย คือมลี กู ติด
มะหาด ตอ็ นบอื่ เหละ,ด็อกบอ่ื - กบั ลาตน้
เหละ น. ชื่อไมด้ อกพวกหนึ่ง ดอกขาว กล่นิ หอมเย็น มี
มะอึก ตอ็ นแว่งครืน้ ,โหลกแว่ง- หลายชนดิ
คร้ืน น. ชื่อต้นไม้ มี ๒ ชนดิ คือ มะแวง้ ต้น ใบคลา้ ยมะเขอื
มัก , มะแวง้ เครอื ใบคลา้ ยใบตาลงึ , มีหนามทง้ั ๒ ชนดิ
มัก ปหี๋ มอื่ สิง,ปสี๋ งิ ผลเล็กคล้ายมะเขือพวง ใชเ้ ป็นผา้ และทายา
ม่งั น. งูเลก็ , ชือ่ ปที ่ี ๖ ของรอบปีนักษตั ร เรียกช่ือตาม
ต็อนลาชา,โหลกกลาชา รปู หมายของปวี า่ ปีงเู ลก็
น. ช่อื ไมต้ ้นขนาดย่อมชนิดหน่ึง ผลออกเป็นช่อ สกุ
ต็อนฮ้าด สีเหมือนลกู หวา้ กนิ ได้ รสหวานปะแล่ม ๆ, ปกั ษ์ใต้
เรยี ก กาชา หรอื กาซา
ตอ็ นอึก,โหลกอึก น. ชือ่ ไม้ต้นขนาดใหญห่ ลายชนิด ผลกลม ผวิ
ขรุขระคล้ายขนนุ แตเ่ ล็กกวา่ มาก รสเปร้ยี ว ๆ
มกั่ หวาน ๆ แก่นใช้ทายาได้
น. ต้นไม้ชนิดหน่งึ ตน้ คล้ายมะเขือ มีหนาม ใบและ
ด่าวา(ทบั ศัพท์มลายู) ผลเปน็ ขน ผลกลมเท่าผลพทุ รา ใช้ตากบั น้าพริก
หมง่ั และแกงก็ได้
ก. รกั , ชอบ, พอใจ. ว. เสมอ, เนืองๆ เช่น มักโกรธ
มกั งา่ ย
ก. มกั ได้
ก. มี, มีมาก. มง่ั คงั่ ว. มีมากมาย, มีแน่นหนา, มี
ทรัพย์มาก. มัง่ มี ว. มที รัพย์สมบตั ิมาก

ห น้ า | ๑๙๓

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
มั่ง ม^ั ง ว. บ้าง เช่น ขอม่ังซี
มงั กร มงั ก๋อน น. สตั ว์ในนิยายจนี รปู ร่างคล้ายงู แต่มีตนี มีเขา;
ชอื่ กลมุ่ ดาวรูปมงั กร เรยี กวา่ ราศีมงั กร เป็นราศีท่ี
มังคุด ตอ็ นมังค่ดุ ,โหลกมังคดุ่ , ๙ ในจกั รราศ,ี กงุ้ มังกร.
แมงคุ่ด น. ต้นไมช้ นิดหน่ึง ผลกลมสแี ดงคล้า เปลอื กมรี ส
มัด ฝาด เนอื้ ในเปน็ เมลด็ หุ้มเยอ่ื ขาวรวมกนั หลาย
มั่ด เมลด็ มีรสหวาน ทีเ่ จอื เปร้ียวเลก็ น้อยก็มี
มธั ยม ก. ผกู รดั เข้าด้วยกนั , ผูกรดั ให้แนน่ . น. ลักษณนาม
มธั ยัสถ์ มั่ดถอื่ ยม เรียกของบางอยา่ งทผ่ี ูกรดั เขา้ ดว้ ยกนั เชน่ ฟนื ๒ มัด
จือหมัด(เพ้ยี นมาจาก ว. กลาง, ปานกลาง, ระหว่างกลาง
มนั เทศ มลายู) ก. ประหยดั
มันสาปะหลัง มนั หลา
มันขี้หนู มนั มา่ ย น. ชื่อมนั ชนิดหน่ึง ยอดทาให้สกุ แล้วกนิ ได้
มนั มันหลิง น. ชอ่ื พันธไ์ุ ม้ตน้ ขนาดยอ่ ม ใช้หวั ทาแปง้
ม้ัน น. ช่ือไม้ลม้ ลุกชนดิ หนึ่ง หัวกินได้
มั่น ส. คาใชแ้ ทนผู้ที่เราพูดถงึ สาหรบั ผใู้ หญเ่ รยี กผู้น้อย
- มั่นคง มั^น,กือช่ับ,กอื่ ชั่บ มีเดก็ เป็นตน้ ตามสถานะที่ควร สาหรับเรียกผูอ้ ืน่
- จบั ให้ม่นั - มั^นคง อย่างไม่ยกย่อง และสาหรับเรียกสัตว์หรอื สิ่งอนื่ ทวั่
มว่ั - กุม๋ ฮายกื่อชั่บ ๆ ไปตามทค่ี วร, เปน็ สรรพนามบรุ ษุ ที่ ๓
มั^ว ว. แน,่ แนน่ อน, เช่น ใจม่นั ; แน่น เชน่ จับใหม้ ่นั
มัสยดิ
ซเู หรา ก. สมุ กนั , รวมกัน, ออกนั , ประชุม; ปะปนกนั จน
มา้ แยกไมอ่ อก เช่น วางของม่วั ไปหมด
มาก มา่ น. สถานท่ปี ระกอบศาสนกิจของชาวมสุ ลมิ , เดิม
ไทยมักเรียกวา่ สเุ หร่า
มาฆบชู า หมาก,โขเข,ราสา
น. สตั วส์ เี่ ท้าชนดิ หน่ึง ใช้เป็นพาหนะขบั ขแี่ ละเทยี มรถ;
มาขะบู๋ชา ช่อื ปูชนิดหน่งึ ตวั ลายเปน็ จุดสีนา้ ตาล พื้นขาว เรยี ก ปมู ้า

ว. หลาย เช่น คนมาก, ว. มากมายเสียเปล่า ใช้
ประโยชนไ์ ม่ได้
น. การบูชาในเดอื นมาฆะ, พธิ ีมาฆบูชา เปน็ ชอื่ การ
ทาบุญในพระพุทธศาสนา เน่ืองจากจาตรุ งค
สนั นบิ าตกระทาในวันเพ็ญเดือน ๓ (ถา้ ปีอธกิ มาส
ตกเพ็ญเดอื น ๔) เพอื่ ราลึกถึงคร้งั เมื่อพระศาสดา
ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ในที่ประชมุ สงฆ์ ๑,๒๕๐
รูป ท่วี ดั เวฬวุ นั เมืองราชคฤห์ หลังจาก
พระพทุ ธเจ้าตรัสรูแ้ ลว้ ๙ เดือน

ห น้ า | ๑๙๔

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
มาตรา หมาดตร๋า
น. หลกั กาหนด, ประมาณ; เครื่องวัดต่างๆ เชน่ วัด
ม่าน หม่าน ขนาด จานวน เวลา และมุม ฯลฯ; เรียกแมบ่ ทแจกลกู
ในการอา่ นเขียนคาไทย เชน่ มาตรากก บางทีเรียก แม่
มา้ ม มา่ ม กก ; (กม.) ตวั บทกฎหมายท่ีแบง่ ออกเปน็ ขอ้ ๆ

ม่าย ม^าย ก. อาการของสตั ว์ เช่น ไก่หรือปลากัดท่ีทาท่ากรดี
- พอ่ มา่ ย - ผอ่ ม^าย กราย วนไปรอบๆ อีกตัวหนง่ึ . น. ผ้าสาหรบั บงั มกั
- แมม่ ่าย - แหมม่ ^าย ใชก้ ัน้ ในห้องหรือประตหู น้าต่าง
มง่ิ หมง่ิ
มดิ แมด็ น. อวัยวะภายในรา่ งกายริมกระเพาะอาหารขา้ ง
มถิ ุนายน หมิทนุ ายน ซ้าย มีหน้าที่ทาลายเม็ดเลือดแดง สรา้ งเมด็ นา้
เหลอื งและสรา้ งภูมิคุ้มกนั ของรา่ งกาย
มี ยัง
ว. ไร้คูค่ รองเพราะผวั หรอื เมียตายจากไปและยังไม่ได้
มีเงนิ ยงั เบี่ย แต่งงานใหม่ และหมายรวมถึงเพราะหย่าขาดจากกนั ดว้ ย,
มีทอ้ ง พุงย้าย ถ้าเปน็ ชายเรียกวา่ พอ่ ม่าย, ถ้าเปน็ หญิงเรียกวา่ แมม่ า่ ย,
มีชวี ติ ยังโย้ โดยปรยิ ายเรียกหญิงทเ่ี ลกิ กบั ผัวว่า แม่ม่าย
มีด หมีด
มดี โกน หมดี โกน๋ น. ขวัญ, สง่ิ เป็นสิริ, สงิ่ เปน็ ท่ีรกั , ผู้เป็นทรี่ กั
มีดดาบ หมดี ดา๊ บ,ด๊าบ
มีดตอก หมดี ตอ๊ ก ว. อาการทล่ี ับหายไปหรือทาใหล้ ับหายไปจนหมดสนิ้
อย่างปดิ มิด จมมิด บังมิด, สนิท เช่น ปิดประตใู หม้ ดิ
มีดโต้ หมีดคล็อก
น. ชือ่ เดอื นท่ี ๖ ตามสุรยิ คติ ซงึ่ ขนึ้ ตน้ ดว้ ยเดือน
มกราคม มี ๓๐ วนั ; (เลิก) ชอ่ื เดอื นที่ ๓ ตามสุริ
ยคติ ซึ่งขน้ึ ต้นด้วยเดือนเมษายน.

ว. รวย เช่น เขาเป็นคนมี ไม่ใชค่ นจน, ไมเ่ ปลา่ , ไม่
ว่าง, เชน่ ในหมอ้ มีขา้ ว ในหอ้ งน้ามคี น. ก. ถือเป็น
เจา้ ของ, อยใู่ นครอบครอง, เชน่ มีเงนิ มีลูก

ว. รวย

ก. มีลกู อย่ใู นทอ้ ง

ก. มลี มหายใจ, ยงั ชพี , ดารงชีพ, ดารงชวี ติ

น. เครอื่ งมือสาหรบั ฟนั ผา่ จัก หรอื เหลา

น. มดี สาหรบั โกนผมหรอื โกนหนวด

น. มีดขนาดใหญ่ ใบมีดรูปยาวรีประมาณ ๑ ศอก
ปลายงอนขน้ึ เล็กนอ้ ย ด้ามทาดว้ ยไมย้ าว ๑ คืบ

น. มดี ขนาดกลาง ใบมีดรปู ร่างป้าน ๆ สันหนา คม
บาง ด้ามยาวและมปี ลายงอนขึ้นคล้ายคนั ธนู ใชจ้ ัก
ตอก เหลาไมห้ รือหวาย

น. มดี ขนาดใหญ่ กลาง และเลก็ ใบมีดมรี ปู ร่าง
คลา้ ยน้าเต้าผา่ เสีย้ วหัวโต สันหนา โคนมดี แคบ
ดา้ มทาดว้ ยไมเ้ ปน็ บ้องต่อออกไปจากตัวมดี ขนาด
สั้นพอมือกา มีดโตข้ นาดใหญ่และกลาง ใช้ฟันหรอื
ผา่ ทัว่ ไปขนาดเล็กใชก้ รีดหรือผ่าทุเรียน เปน็ ต้น

ห น้ า | ๑๙๕

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
มีดปาดตาล หมีดเชียดโนด้
น. มีดขนาดกลาง ใบมีดรูปร่างคล้ายปลากราย
มดี พบั หมดี ง่บั ปลายแหลม สันหนา ด้ามทาดว้ ยไมย้ าวประมาณ
มีดเหน็บ หมีดแหนบ็ ๑ คบื ใช้ปาดงวงตาลหรืองวงมะพร้าว

มึง มง้ึ น. มีดขนาดเลก็ ใบมีดพับกลับเขา้ ไปซ่อนอยู่ในฝกั
มดื หมดื ซงึ่ ทาหน้าท่ีเป็นดา้ มมีดอยูใ่ นตวั ได้
มื้อ เม่อ
น. มดี ขนาดกลาง ใบมดี รปู รา่ งปลายแหลม กลาง
มุก มกุ่ ปอ่ ง โคนแคบ สันค่อนข้างหนา ดา้ มทาเป็นกน่ั สอด
ติดกับด้ามไม้หรือทาเป็นบ้องติดอยใู่ นตวั ก็มี ปรกติ
มุข ม่กุ สอดใบมดี ไวใ้ นฝักซึ่งทาด้วยไม้หรอื หวายสาน ไว้
มุ้ง มุ่ง ขัดเอว ในเวลาออกนอกบ้าน ใช้ประโยชนไ์ ดห้ ลาย
มุด ลอด อยา่ ง
- มดุ ร้ัว - ลอดรว่ั
มทุ ะลุ หมถุ ะหลุ ส. คาใชแ้ ทนผทู้ ่ีเราพดู ดว้ ย, มักถือกนั วา่ ไม่สภุ าพ
หรือหยาบคาย, เปน็ สรรพนามบรุ ุษท่ี ๒
มนุ่ กล^าว
มุ่นใจ มุ๊น,ย^ุ ง(ม๊นุ ใจ๋,ยุ^งใจ)๋ ว. ขาดแสงสว่าง เช่น เดอื นมืด, น. เวลาใกลฟ้ ้าสาง
มยุ่ บึง,บู๊ด
มกู หมูก น. เวลา, คราว, (ใชเ้ ก่ยี วกบั การกนิ อาหาร) เช่น
อาหารมื้อเช้า อาหารมื้อกลางวนั อาหารมื้อเยน็
กนิ อาหารให้เป็นมื้อเป็นคราว, ลักษณนามหมายถึง
คราว, ครง้ั , หน, เช่น กินอาหารวันละ ๓ ม้อื

น. ชอื่ หอยทะเลกาบคู่ อาศัยอยตู่ ามแนวปะการัง
ใหไ้ ข่มุกและมุกซกี เปลอื กใช้ทาเปน็ เครื่องประดับ
ได้

น. หน้า, ปาก; ประธาน; สว่ นของตึกหรอื เรือนที่
ยนื่ ออกมาจากสว่ นใหญ่

น. ผา้ หรอื สง่ิ อืน่ ทท่ี าข้นึ สาหรับกางกันยุงหรือ
ป้องกันยุง, ลกั ษณนามว่า หลงั

ก. เอาหวั ลอดเขา้ ไป เชน่ มดุ รวั้ มุดใต้ถุน, เอาหัว
ดาลงในนา้ ในคาวา่ มดุ นา้ .

ก. หนุ หันพลันแล่น, โกรธแลว้ ทาลงไปอยา่ งไม่
คานึงถงึ เหตผุ ล
หรือไมย่ ับย้ัง. ว. มีนสิ ัยดดุ นั ชอบทาอะไรอย่าง
หนุ หันพลันแล่นหรอื โดยขาดสติปราศจากความย้ัง
คดิ

ก. ขมวด (ใชแ้ ก่มวยผม) เชน่ ม่นุ มวยผม ม่นุ พระ

ก. กลุ้มใจ, ยงุ่ ใจ, ขุ่นใจ.

ว. อาการที่ยม้ิ ไม่ออกเพราะไม่พอใจ (ใชแ้ ก่หนา้ )
เช่น เขาถูกดเุ ลยทาหน้าม่ยุ

น. นา้ เมอื กท่ีไหลออกจากจมูก เรียกวา่ นา้ มูก

ห น้ า | ๑๙๖

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
มตู ร หมดู
มูล่ ี่ หมุ่หล่ี น. น้าปัสสาวะ, นา้ เบา, เย่ียว

เมขลา เหมกขลา น. เคร่ืองบังประตหู น้าตา่ งเป็นทานองม่าน ทาด้วย
เมฆ เหมก ซีไ่ ม้เล็ก ๆ ถักดว้ ยเชือกเปน็ ช่องโปร่ง มีรอกและ
เม็ด แมด่ (เสียงสนั้ ) เชือกสาหรบั ชกั ให้ม้วนและคลไ่ี ด้

เมตตา เหมดตา๋ น. ชอ่ื นางเทพธิดาประจาสมุทร
เมตไตรย เหมดไตร๋
เมตร แมด่ (เสียงส้ัน) น. ไอน้าท่ีรวมกันเป็นก้อนลอยอยู่ ในอากาศ.
เม่น แม็น
น. สว่ นภายในของผลไม้ทีเ่ พาะเป็นต้นข้นึ ได้
เมน้ แม่น เช่น เม็ดมะมว่ ง; ของทีเ่ ป็นก้อนกลม ๆ ขนาดเล็ก
เม้ม แม่ม เชน่ เมด็ กรวด เมด็ ทราย
เมลด็ แมลด่ ,แม่ด(เสยี งสน้ั )
น. ความรักและเอน็ ดู, ความปรารถนาจะให้ผู้อ่ืนได้
เม่า ม^าว สุข
เมาะ เบ๊าะ
เมี่ยง เม^ี ยง น. พระนามของพระพุทธเจา้ ทจ่ี ะมาตรัสรู้ขา้ งหน้า

เมอ่ื ปา๊ (ปา๊ หรือ) น. ชอ่ื มาตราวัดความยาวตามวิธีเมตรกิ เทยี บกับ
มาตราวิธปี ระเพณี ๒เมตรเทา่ กบั ๑ วา
เมือก เหมอื ก,มเหลือก
น. สตั ว์ชนิดหนึ่ง ขนกลมแขง็ ยาวเรียว ปลาย
แหลมสีดาบ้างขาวบา้ ง มันจะสลัดขนนไี้ ปแทงศัตรู
ท่ีจะมาทารา้ ยมัน; ชอ่ื หอยทะเล เรียกวา่ หอย
เม่น มขี นเป็นหนามแขง็ ทัว่ ตัว

ก. ปดิ รมิ , พบั รมิ

ก. เมม้ ปาก

น. สว่ นภายในของผลไม้ท่เี พาะเปน็ ต้นข้นึ ได้
เช่น เมล็ดมะม่วงเมล็ดมะปราง, เม็ด กว็ า่ . (แผลง
มาจาก เมด็ )

น. เรยี กข้าวเปลือกข้าวเหนยี วทยี่ งั ไม่แก่จดั เอามา
คั่วแลว้ ตาใหแ้ บนวา่ ขา้ วเม่า

น. ทีน่ อนทาคล้ายฟูก แต่ยัดนุ่นหลวม ๆ สาหรับ
เดก็ .

น. ของกินเล่นที่ใช้ใบไม้บางชนดิ เชน่ ใบชาหมกั
ใบชะพลู ใบทองหลาง ห่อเคร่ือง มีถว่ั ลิสง
มะพรา้ ว กุ้งแห้ง หัวหอม ขิง

น. ครัง้ , คราว, เชน่ เรอ่ื งนีเ้ กิดเมอ่ื เขาไป
ตา่ งจังหวดั , โอกาส เชน่ พบได้ทกุ เมื่อ,ขณะท่ี
เช่น เม่อื เขาออกจากบ้าน ฝนกต็ ก, คานาหน้าคา
บอกเวลาทีล่ ่วงไปแล้วเชน่ เมอื่ คนื น้ีเมื่อเช้านี้ เมื่อ
วานซืน. สัน. ในขณะท่ี เช่น เขามาเม่ือฉันเหน็

น. ส่ิงที่มลี กั ษณะเป็นเลือก ๆ คือ เหนยี ว ๆ ลืน่ ๆ
อย่างเมือกปลา

ห น้ า | ๑๙๗

ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
เม่ือย เหมอ่ื ย
ก. อาการเพลยี ของกลา้ มเนอ้ื เมอื่ ทาส่งิ ใดส่ิงหน่ึงซา้
แม่ แหม่ ๆ อยเู่ ป็นเวลานาน เช่น เดินอยนู่ านจนเม่อื ย เมื่อย
มอื เพราะเขียนหนงั สือ
แมค่ า้ แหมค่ ่า
แม่ซอ้ื แหม่เซอ่ น. หญิงผู้ใหก้ าเนดิ บตุ ร
แมเ่ ตาไฟ แหมต่ ไี ฟ (ภาษาตากใบ สาหรบั ลกู ชายที่บวชพระแล้ว เรยี ก
แมน่ ้า แหม่น่าม แมว่ า่ “มารด๋า”)
แมม่ ่าย แหมม่ ^าย
แม่ยาย โตะ๊ บ่ือยาย น. หญงิ ผทู้ ่ที าหน้าทค่ี า้ ขาย
แมเ่ ลย้ี ง แหมเ่ ล่ียง
แม่ส่ือ แหม่เซ้อ น. เทวดาหรือผที ่เี ช่อื กันวา่ เป็นผู้ดูแลรกั ษาทารก
แม้ แม่
แมแ้ ต่ แมแ่ ต๊ น. ไมส้ เ่ี หลี่ยมทเ่ี ปน็ กรอบกรุดินสาหรบั วางก้อน
แมงดา แมงด๋า เส้าเกยี ง หรอื เตาวง
แมงลัก แมงลก่ั
น. ลาน้าใหญ่ซ่ึงเปน็ ท่รี วมของลาธารทั้งปวง
แม่น แหมน่
แมลงเม่า แมงหม่าว น. หญงิ ทีม่ ีผวั แลว้ แต่ผวั ตายหรือหยา่ ร้างกันไป
แมงปอ แมงบี่
น. แม่ของเมยี
แมลงภู่ แมงโผ่
น. เมยี ของพ่อท่ไี ม่ใชแ่ ม่ตวั , หญิงท่ีเลยี้ ง
ลกู บุญธรรม

น. หญงิ ทท่ี าหนา้ ท่ชี ักนาเพ่ือให้ชายหญิงได้แตง่ งาน
กนั , บางทเี รยี กวา่ แม่สือ่ แมช่ ัก

สนั . ผิวา่ , หากว่า, เชน่ แม้วา่ จะไปด้วย ก็ตามใจ

สนั . เพียงแต่ เช่น แมแ้ ตจ่ ะกินเขา้ ไป ก็ยังไม่มี

น. สตั ว์ทะเลชนิดหนงึ่ ตวั กลมมีกระดองเปน็ ๒
ตอน ตีนอยู่ที่อก

น. ผกั ชนิดหน่งึ ใบคลา้ ยใบโหระพา ใชใ้ บ
รับประทานกับขนมจนี นา้ ยา ใช้เมลด็ แช่กนิ กับ
น้ากะทผิ สมนา้ ตาล

ว. เทย่ี ง, แนว่ แน่, เชน่ ยิงปืนแม่น, ไมผ่ ิด, ถกู ต้อง,
เชน่ จาแม่น

น. ปลวกซ่ึงเป็นแมลงชนิดหนึง่ ชอบตอมไฟ เรียก
แมลงเมา่

น. ช่ือแมลงหลายชนิด หัวและอกสัน้ ปอ้ ม ส่วนท้อง
แคบและยาว หนวดส้ันเล็กมองคล้ายขน ตาโตใหญ่
๒ ขา้ งดูเต็มหัว ปีก ๒ คู่ ขนาดเทา่ ๆ กนั หรอื โตก
ว่ากนั เลก็ นอ้ ย ลกั ษณะยาว บางใส มีเสน้ ปีก
มากมาย อาจมสี ตี ่าง ๆ เชน่ สม้ เหลอื ง หรือนา้ เงนิ

น. ชอ่ื หอยชนิดหน่งึ รูปคลา้ ยหอยกะพง แตต่ วั โตกว่า
สกี าบมนั คลา้ ย ปกี แมลงภ;ู่ ช่ือปลาชนดิ หนึ่งคลา้ ยปลา
ช่อนแต่ตวั โตกวา่ สตี วั คลา้ ยปีกแมลงภู่; ชือ่ แมลงตวั
เขยี วๆ มกั เจาะรูอยตู่ ามฝาหรอื ปลอ้ งไมไ้ ผ่

ห น้ า | ๑๙๘

ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
แมลงหวี่ แมงมี้
โม่ บ็อด น. ชอ่ื แมลงตัวเล็กมาก

โม้ โม,่ กือว้าว น. เคร่ืองบดชนดิ หนึง่ ทาด้วยหนิ รปู รา่ งคล้ายสีสี
โม้ะๆ โจ๊ๆ ข้าว มี ๒ ส่วน ส่วนบนซง่ึ เรียกว่าลูกโมน่ นั้ มมี ือถือ
โมก โหมก สาหรบั หมุน และมรี ูสาหรับกรอกเมล็ดพชื เมื่อ
หมุนลูกโม่จะบดเมล็ดพืชให้ละเอยี ดและไหลลงสู่
โมง่ โหม่ง(แอโหม่ง) ส่วนลา่ งซง่ึ มีลักษณะเปน็ รางสาหรบั รองรับอยู่
เกือบรอบลูกโม่ ด้านหนง่ึ ของสว่ นลา่ งมชี ่องเปิดให้
โมทนา โมถอื่ นา สงิ่ ที่โม่แลว้ ไหลลงสูภ่ าชนะทรี่ องรบั ได้. ก. บดให้
ละเอยี ดดว้ ยโม่
โมห โอฮะ
ก. พดู อวดตวั เกนิ ความจรงิ
โมโห ยา้ บ
ไม่ ม^าย,หมี เสียงเรียกสนุ ขั

ไม่ขาด ม^ายค้าด น. ไม้ต้นเล็กหรอื ไม้พุ่ม สงู ตัง้ แต่ ๑-๓ เมตร มียาง
ไม่ไดเ้ ร่อื ง ม^ายด^ายเหร่ือง ใบเล็กๆ มักจะเกดิ ตามกิ่งไปในแนวเดียวกันเป็น
แผงๆ ดอกเล็กๆ ออกตามซอกใบเปน็ ช่อ ๓ หรอื ๔
ไมม่ ี ม^ายฮัน,หาม^าย,ฮาม^าย ดอกสขี าว มที ้งั ชนดิ ลาและซ้อน ส่งกล่นิ หอมเวลา
ไมร่ ู้ ม^ายโร่ เยน็ ๆ เป็นพวกไม้ประดบั

ว. เรยี กผู้ที่เอาผ้าคลุมหัวในการเล่นของเด็กว่า อ้าย
โมง่ , และหมายถงึ คนทค่ี ลุมหัวปิดหนา้ เพอ่ื ไม่ให้คน
จาหนา้ ได้

ก. ยินดดี ว้ ย,สนบั สนุน, เห็นด้วย, บันเทงิ ใจ, เราใช้
อุปสรรคอนุ ประกอบขา้ งหน้าเปน็
อนโุ มทนา แปลว่า พลอยยนิ ดี

น. ความฉงน, การหมดความรูส้ ึก, ความมืดมน,
ความหลง, ความเขลา, ความโง่, ใชว้ ่า โม่ห์ หรอื
เมาห์ กไ็ ด้

ก. โกรธ

ว. ม,ิ คาปฏิเสธความหมายของคาทอี่ ยู่ถดั ไป
เชน่ ไมก่ ิน ไมด่ ี, ถา้ อยู่ท้ายคา ตอ้ งมีคา หา อยู่
หนา้ เชน่ หากนิ ไม่

ก. ตดั เย่อื ใยไม่ขาด (มักใชแ้ ก่พอ่ แม่ทร่ี ักลกู มากถึง
จะโกรธจะเกลยี ดอยา่ งไรกต็ ัดไมข่ าด).

ว. ถอื เป็นเร่ืองเปน็ ราวไมไ่ ด้, ถือเป็นสาระไม่ได้
(ในภาษาตากใบ สาหรับคนที่ไม่ไดเ้ รอ่ื ง ไมเ่ อาไหน
เขาเรียกวา่ “คนกรอ็ กแกรก็ ” ถา้ หนกั กว่าน้ี
เรยี กวา่ “คนปรา่ หมนั โด๊ะ” เปน็ คาด่าทีร่ ุนแรง)

ก. ไม่ปรากฏอยู่

ก. ไม่เหน็ หรอื ไมร่ ้เู ร่ืองราวทเี กดิ ข้ึน

ห น้ า | ๑๙๙

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ไมเ่ อา ม^ายเอา๋ ก. ไมร่ ับเอาไว้
ไม่ไหว ม^ายหรอด,ม^ายกบั , ก. ไม่สามารถรับสภาพนั้นต่อไปได้อีก
ม^ายจือกับ
ไม้ ม่าย น. พชื ชนิดใหญ่ท่วั ไป, ส่วนต้นของพชื บางอย่าง ซงึ่
ใช้ทาส่ิงของตา่ งๆ, เรยี กของเช่นปลายา่ งที่เสยี บ ไม้
ไมยราบ หร่อื ง่บั เรียงเป็นตับวา่ ๑ ไม้ ๒ ไม้
น. ตน้ ไม้ชนิดหนง่ึ ใบหุบได้เมื่อ เวลาถูกต้องเข้า ตน้
แดงและคลา้ ยต้นผกั กระเฉด แตต่ ามก้านมหี นาม

ห น้ า | ๒๐๐

ย ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ภำษำกลำง ยอ่ ก(เสียงสั้น)
น. มาตราวัดไม้ คือ หน้ากวา้ ง ๑ ศอก ยาว ๑๖ วา
ยก ยอ่ งเหลกิ เป็น ๑ ยก ตามอัตราไมน้ ว้ิ ; เรียกผ้าไหม ชนดิ หนง่ึ
ย่อกแว่น(เสยี งสน้ั ) มหี นา้ ยกเปน็ ลายว่า ผา้ ยก; เรยี กการ กระทาเปน็
ยกเลกิ โกงโคง้ คราวๆ วา่ ยกหนึ่ง เชน่ มวยยกหน่งึ ; วธิ แี บ่งหน้า
ยกเวน้ ตา๋ มบนุ๋ ต๋ามกา หนงั สือทีพ่ ิมพ์คราวละ ๔ หน้าบา้ ง๘ หน้าบ้าง ๑๖
ยงโย่ ยอ็ น หนา้ บา้ ง ๓๒ หน้าบ้าง เป็นยก หนึ่ง; เรยี กเทศน์
ยถากรรม คราวละ ๒ วนั หรอื ๓ วนั บา้ ง วา่ เทศน์ยกหนงึ่ . ก.
ยน่ ยมมะ่ ถดู จับชูขน้ึ , เชิดชู; ถอน; พาเคล่ือน ไป เชน่ ยกพล
ยมพ่ะบ๋าน
ยมทตู ยมม่ะหราด ก. เอาออก, ถอนออก, ไมใ่ ช้
ยมบาล ยมมะ่ โหลก
ยมราช ม่ายหยอื่ ม่อก ก. ไมเ่ กี่ยวดว้ ย, กันเอาออก, ยอมใหเ้ ปน็ พเิ ศษ.
ยมโลก บ. นอกจาก, เว้นแต่, เวน้ เสียแต่
ยมก หยวบ
ย่วย ก. กิริยาทน่ี ง่ั ยอง ๆ หรอื ยืนขยับตวั ข้นึ ๆ ลง ๆ
ยวบ ย่อด(เสยี งส้ัน) ก้ม ๆ เงย ๆ ไมเ่ ปน็ ระเบยี บ
ย้วย
ยศ ว. ตามบุญตามกรรม, ตามแต่จะเปน็ ไป

ก. ร่นให้สัน้ หรือให้เรว็ เข้า เชน่ ยน่ หนทาง ยน่ เวลา
, หดร่นเขา้ ไป เช่น คอยน่ , ร่นเป็นรว้ิ รอย เชน่ หนา้
ย่น, ไมเ่ รียบ เชน่ เสื้อผา้ ยน่

น. ผู้นาคนตายไปยังบลั ลงั กพ์ ญายมเพอื่ รอคาตดั สิน

น. เจา้ พนกั งานเมืองนรก มีหน้าทล่ี งโทษทรมาน
คนท่ตี กนรกตามคาสัง่ ของพญายม

น. เทพผ้เู ป็นใหญป่ ระจายมโลก

น. โลกของพระยม; โลกของคนตาย

น. คู่, แฝด, ๒ ชั้น
เรยี ก เคร่อื งหมายรูปดงั นี้ "ๆ " เพ่ือให้อา่ นซา้ ความ
หรือซา้ คาขา้ งท้าย ๒ หน.

ก. อาการท่ีไหวจะยบุ ลง เชน่ นอกชานยวบ

ก. เบ่ียงหรอื เลี่ยงจากแนวปรกติ ทาใหย้ าวย่นื
เกนิ ไป เช่น กระโปรงยว้ ย ผา้ ย้วย

น. ความงาม, ความด,ี เกยี รติยศ, ชื่อเสียง, ความยง่ิ ใหญ่
ของคนเรา เรียกวา่ ยศ มี ๓ ลักษณะ คือ ยิง่ ในทางเป็น
ใหญ่ เรียก อิสรยิ ยศ, ย่งิ ในทางมพี วกมาก เรยี ก ปรวิ าร-
ยศ, ยงิ่ ในทางมีชอ่ื เสยี ง เรยี ก เกยี รติยศ; เคร่ือง
หมายความดีความชอบท่เี รยี งกันเป็นลาดบั ชนั้ กอ่ น
เปลี่ยนแปลงการปกครอง เช่น มหาอามาตย์ รองอามาตย์
หรอื ยศทหาร เชน่ พันตรี พนั โท เปน็ ตน้

ห น้ า | ๒๐๑

ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ยอ่ ย^อ
ย่อท้อ หยอ่ ทอ่ ,ย^อท่อ ก. ยอบลง เชน่ ย่อตวั ยอ่ เขา่ , ลดใหส้ ้นั หรอื เล็กลง
ยอก หยอก เชน่ ยอ่ ความ ยอ่ สว่ น; ทาให้ยุบเขา้ ไป

ยอง ยอ้ ง ก. ไมค่ ดิ สเู้ พราะขาดกาลงั ใจ
ย่อง หยอ่ ง
ยอด หยอด ก. ตาฝงั อยใู่ นเนื้อ เช่น หนามยอกเอาหนามบ่ง,
รูส้ ึกเจ็บแปลบคล้ายมีอะไรมาเสียดแทง เชน่ รู้สึก
ย้อน ย่อน ยอกอก, และหมายถึงอาการทีค่ ล้ายคลึงเชน่ น้นั
ย่อม ม^ายแพง เชน่ หนามยอกอก
ยอ้ ม ย่อม
ย่อย หย่อย ว. อาการท่ีนงั่ ชันเข่าท้งั ๒ โดยก้นไม่ถึงพ้นื เช่น น่งั
ยองอยู่ในท้องแม่
ยอ้ ย ย่อย
ก. เดนิ อย่างใชป้ ลายเท้าจดลงเบา ๆ.

น. สว่ นสูงสดุ , สว่ นเหนอื สุด, เช่น ยอด
ปราสาท ยอดเจดีย์ ยอดเขา, สว่ นปลายสุดของ
พรรณไม้หรือทแี่ ตกใหม่ เช่น ยอดผกั ยอด
ตาลงึ ยอดกระถิน; เรยี กคนหรอื สตั วท์ ่ีมีคุณสมบตั ิ
ยิ่งยวดเหนือผ้อู ่นื เช่น ยอดคน ยอดหญงิ ยอด
สนุ ขั ; จานวนรวม เชน่ ยอดเงิน; ว. ที่สุด
เชน่ ยอดเยยี่ ม ยอดรัก

ก. หวนกลบั เช่น ย้อนไป ยอ้ นมา ย้อนกลบั บา้ น,
ทวนกลบั เช่น ยอ้ นเกลด็ ยอ้ นหลัง, พูดสวนตอบ
(มักใชใ้ นทางไม่ดี) เช่น เดก็ ย้อนผู้ใหญ่ ลกู ย้อนแม่

ว. เบา (ใช้แก่ราคา); ลดลง, หย่อน

ก. ชุบด้วยส,ี อาบด้วยสี, ทาให้ด้าย ไหม หรอื ผา้
เปน็ ตน้ เป็นสตี า่ ง ๆ ดว้ ยการชุบลงไปในน้าสี

ก. ทาเปน็ ส่วนเลก็ ส่วนนอ้ ยโดยแยกจากสว่ นใหญ่
เช่น ยอ่ ยหิน; ทาให้ละลายจนซมึ ซาบได้ เช่น ย่อย
อาหาร. ว. เรยี กส่วนน้อยทแ่ี ยกจากสว่ นใหญ่ เช่น
สว่ นยอ่ ย กลมุ่ ย่อย, เบด็ เตลด็ , ไม่สาคัญ, เชน่ ขา่ ว
ย่อย, เรียกละครเรื่องส้นั ๆ ว่า ละครยอ่ ย; เรียก
ธนบตั รท่ีราคาน้อยกว่าฉบับที่มรี าคามากวา่
ธนบัตรยอ่ ย หรือ แบงก์ยอ่ ย

ก. ห้อยเป็นทางลงมา เชน่ รากไทรย้อยลงมา พวง
มะไฟห้อยยอ้ ย, ห้อยลงมา เชน่ รวงผ้งึ ยอ้ ยลงมา
ผมยอ้ ยลงปรกหน้า, ไหลเปน็ ทางยดื ลงมา เชน่
น้ามกู ย้อย น้าตาลย้อย, หยาดห้อยลงมาจวนจะ
หยด เช่น น้าหมากย้อย น้าตายอ้ ย; คราบหนิ ปนู ที่
ยอ้ ยลงมาจากเพดานถ้าหินปูน มลี ักษณะเปน็ ท่อน
เป็นกรวย หรือเปน็ แผ่นม่าน เรยี กวา่ หนิ ยอ้ ย

ห น้ า | ๒๐๒

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ยกั ย่กั (ย่ักคิ่ว)
ยกั ยอก ยั่กหยอก ก. อาการท่ีคว้ิ ยกข้ึนยกลง

ยักษ์ ยั่ก ก. เอาทรัพย์ของผอู้ ่นื ท่อี ยู่ในความดูแลรกั ษาของ
ตนไปโดยทุจริต, (กฎ) น. ชอ่ื ความผิดอาญาฐาน
ยัง ยงั ,หมี เบียดบังเอาทรัพย์ของผู้อืน่ หรือซง่ึ ผูอ้ น่ื เป็น
- กินขา้ วแลว้ หรือ - กนิ ค^าวแล่วหมี เจ้าของรวมอยดู่ ้วย ทอี่ ยู่ในความครอบครองมา
ยงั เปน็ ของตนหรือของบุคคลทีส่ ามโดยทจุ รติ เรยี กวา่
- พ่ออยู่บา้ นหรือ ความผดิ ฐานยักยอก
เปล่า
ยงั ชวั่ น. พวกดุรา้ ยพวกหน่งึ ไม่ใช่มนษุ ย์
,โดยทัว่ ไป ยักษ์ หมายถึง มนุษย์รปู ร่างใหญ่โต เขย้ี ว
ยั้ง ยาวออกมานอกปาก กินคนและสัตว์ มฤี ทธจิ์ าแลงตัว
ได้ ในวรรณคดีไทย ยกั ษ์มกั เป็นศตั รกู ับมนษุ ย์
ยัด
ก. คงอยู่, มี.
ยบั
ยบั ๆ - ผอ่ ยงั หมี
ยั่ว
ยว้ั เย้ีย ยงั ฉั่ว ก. ดขี ้ึนบา้ ง เช่น อาการคอ่ ยยงั ชัว่ ขน้ึ แลว้ , เบาขนึ้ ,
ยา ยังไม่หายสนิท
ยาเสน้ ยั่ง
ก. หยดุ เชน่ ตีไมย่ ้ัง กินไม่ยัง้ , ชะงักช่ัวคราว
ย่า ยด่ั เชน่ ยงั้ คิด ยง้ั มอื , ร้งั เช่น ย้งั ไมห่ ยุด, ขยกั เช่น
อย่าใชเ้ งนิ จนหมด ยง้ั ไว้บ้าง
ยั่บ
ยบ่ั ๆ (แด๊ดยบั่ ๆ) ก. บรรจุหรือใสส่ ิง่ ใดสิง่ หนึง่ โดยอดั ดันหรอื ผลักดนั
หย่ัว เข้าไป, และหมายถงึ บรรจุ ใส่ หรอื ให้ โดยอาการ
ยว่ั เยีย่ คล้ายคลึงเชน่ น้ัน เช่น เอาเงนิ ยัดใหเ้ ปน็ สนิ บน
หยา
บอ่ื เกา๋ ก. ย่น, ยูย่ ่ี, เชน่ ผ้ายับ เสื้อยับ

แหม่แก๊ ว. งามเปน็ แสงวาบวับ

ก. ยุให้กาเรบิ , ก่อให้เกิดความ, พดู หยอก, ลอ้

ว. อาการท่ีคนหรือสตั ว์จานวนมากเคล่ือนไหวขวกั ไขวไ่ ป
มา เช่น ลูกเต้ายว้ั เย้ียไปหมด หนอนไตก่ นั ย้วั เยย้ี

น. สิ่งทีใ่ ชแ้ ก้หรือป้องกันโรค หรือบารุงรา่ งกาย

น. ยาสบู ชนิดหน่ึงทหี่ ่นั ใบยาเปน็ เส้น ๆ หรอื เป็น
ช้ินเลก็ ๆ สาหรับมวนสบู หรือใสก่ ลอ้ งสูบ

น. แมข่ องพอ่ , เมียของปู่, ญาตผิ ู้หญิงทีเ่ ป็นชน้ั
เดียวกนั กับแม่ของพ่อ
(ในภาษาตากใบ พชี่ ายหรือน้องชายของย่า เรยี ก
“โตะ๊ ชาย” พส่ี าวหรือน้องสาวของย่า หรือหญิงอ่ืน
ที่มีอายุระดบั เดยี วกบั ย่า เรยี ก “โต๊ะ”)

ห น้ า | ๒๐๓

ภำษำกลำง ภำษำถิ่นตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ยา่ ทวด แหม่ถวด
ยาก อยาก น. แมข่ องปหู่ รือของย่า

ยาง ยาง(นอ่ กยาง) น. ความลาบาก. ว. ลาบาก เช่น พดู ยาก, ไม่
สะดวก เช่น ไปยาก มายาก, ไมง่ า่ ย เชน่ ตอบ
ยาง ยาง ยาก ทายาก; จน เชน่ คนยาก, นยิ มใชเ้ ข้าคกู่ ัน
ยาง หยาง(หยางมา่ ย) เป็น ยากจน
ยาง หยาง
ยาง หยาง(หยางรอ่ ด) น. ช่ือนกพวกหน่งึ ปากแหลม ขายาว ตัวสขี าวก็มี
ย่าง ย^าง บางชนิดตัวสดี า สนี ้าตาล เขียว ชอบกนิ ปลา เรยี ก
กันว่า นกยาง มีหลายชนดิ เชน่ ยางกรอก ยาง-
ยา่ ง หยา่ ง โทน ยางเปีย ฯลฯ
ยาจก ย้าจ็อก
ย่าน หย่ันยาว น. ตน้ ไม้ทเ่ี อายางใชป้ ระสมชันยาเรือ

ย่านลเิ ภา หยนั่ หร่ือบู น. ยางไม้
ย่าม หย่า
ยา่ มใจ ด^ายใจ๋ น. ยางพารา
ยาย แหมแ่ ก๊
น. ยางรถ
ยายทวด แหม่ถวด
ยา้ ย ย่าย ก. ทาใหส้ ุกด้วยการวางไว้เหนือไฟ เพื่อใหส้ ุกระอุ
ทวั่ กัน หรือใหแ้ หง้ มกั ใชแ้ กข่ องสด โดยปรกตใิ ช้
เวลานานกวา่ ป้งิ เชน่ ย่างไก่ ย่างหมู. ว. ท่ีทาใหส้ กุ
ด้วยวิธเี ช่นนัน้ เช่น ไกย่ า่ ง หมูยา่ ง.

ก. ยกเท้าก้าวไป, เดิน, ย่างเท้า ; เคลื่อนเขา้ สู่ เช่น
ย่างเขา้ หน้าหนาว อายุย่าง ๒๐ ปี

น. ผูข้ อ, คนขอทาน

น. แถว, ถิ่น, เช่น เขาเป็นคนยา่ นน้ี, บรเิ วณ
เช่น ยา่ นบางลาพู ย่านสาเพ็ง, ระยะทางตามกว้าง
หรอื ยาวจากตาบลหนงึ่ ไปยังอีกตาบลหน่ึง; ของท่ี
ตรงและยาว.

น. ชือ่ เฟินเถาหลายชนดิ หนึง่ เปลอื กเถาใช้สานเปน็
กระเปา๋ และเคร่ืองใช้อ่ืน ๆ

น. เครื่องใชส้ าหรบั ใส่สง่ิ ของเลก็ ๆ น้อย ๆ ทาดว้ ย
ผ้า มหี ูหรอื สายในตวั สาหรับสะพาย

ก. เหิม, ทะยาน, ไดใ้ จ

น. แมข่ องแม่, เมียของตา, หญิงทีเ่ ปน็ ญาติช้นั
เดียวกับแมข่ องแม่หรือที่อายุรนุ่ ราวคราวเดียวกับ
ยาย

น. แม่ของตาหรือของยาย

ก. เปลี่ยนท่ี เชน่ ยา้ ยเก้าอีไ้ ปไวม้ มุ หอ้ ง. ว. อาการ
ทรี่ ่างกายบางส่วนเชน่ พงุ เอว เคลอื่ นไหวไปมา
ข้างโน้นทีข้างนี้ทตี ามจังหวะขณะเดิน (มักใชแ้ กค่ น
อว้ น) เช่น เดนิ ย้ายพงุ เดินยา้ ยเอว

ห น้ า | ๒๐๔

ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ย่า เยยี๊ บ
ก. เหยยี บหนัก ๆ ซา้ ๆ, ถา้ เหยียบในลักษณะ
ยา่ ตี เชน่ นั้นอยูก่ ับท่ีเรยี กว่า ยา่ เท้า
ก. ตกี ลองหรือฆ้องถี่ ๆ หลายครัง้ เพื่อบอกเวลา
ยา่ เทือก ทาเถือก สาหรับเปล่ยี นยาม เรยี กวา่ ย่ากลอง ย่าฆอ้ ง
ย่ารงุ่ หัวหรุ่ง
ยา้ ย่า ก. ย่าดินโคลนพื้นนาท่จี ะตกกล้าให้ออ่ นเหลว

ยง่ิ หย่งิ น. เวลา ๖ นาฬกิ าก่อนเทยี่ ง; ตีกลองรวั บอกเวลารงุ่

ยนิ ดี ยินดี ก. พดู หรือทาซ้า ๆ (เพ่ือเน้นให้แน่น ใหก้ ระชบั ให้
ยิ้ม ย่ิม ม่ันคง), ว. อาการที่กดั เบา ๆ เพียงให้บุบหรือเป็น
รอยช้า เชน่ หมากดั ย้าแต่ไมเ่ ข้า เคย้ี วพอย้า ๆ
ยี กอื ยี,ขื่อยี
ยี่ หย(ี่ เดือนหยี่) ว. ถ้าอยขู่ ้างหลัง หมายความวา่ เป็นยอด, ทีส่ ดุ , เช่น งาม
ย่งิ ดียงิ่ , ถา้ อยขู่ ้างหน้า ใช้ในเชงิ เปรียบเทียบหมายความ
ยี่เก หล่ีเก๋ วา่ เกนิ , ลา้ , เพม่ิ ข้ึน, เจริญข้ึน, มากขึ้น, ฯลฯ เช่น ยง่ิ
งาม ย่ิงด,ี ถา้ ประกอบหนา้ คาอน่ื มกั มาเป็นคูก่ นั เสมอ
ยี่โป้ พ^าปลอ๊ ย,พ^าซือไบ๋ เช่น ยิ่งมากยงิ่ ดี ยง่ิ ตยี ิ่งกดั ยงิ่ แก่ยิง่ โง่ยง่ิ โตยง่ิ เซ่อ
ยี่สง ท้วั ,ทวั้ หวั
ก. ชอบใจ, ดีใจ
ยี่สิบ หยีส่ บิ
ยี่หอ้ หย่ฮี ^อ ก. แสดงให้ปรากฏวา่ ชอบใจ เยาะเย้ย หรอื เกลียด-
ชัง ดว้ ยริมฝีปากและใบหนา้
ยดึ ยดึ่ ก. ขย้ี

ยดื หยดื ว. ท่ีสอง เช่น เดอื นย่ี (คือ เดือนท่ี ๒ นบั ทาง
ยืดยาด หยืดหยาด,ลาหลาบ จันทรคติ)
ยืน หยนี
น. ลเิ ก, การเล่นคลา้ ยละครรา ดดั แปลงมาจาก
ละครมลายู

น. ผ้าสาหรบั พาดไหล่ หรือคาดพงุ

น. ชอ่ื ถัว่ ชนิดหน่ึง มฝี ักเป็นพวง ติดอยตู่ ามราก
ใต้ดิน, บางทวี ่า ลิสง

ว. จานวน ๑๐ สองหนรวมกนั
น. เคร่ืองหมายสาหรับร้านค้าหรือการค้า; ช่อื เสยี ง
เชน่ ตอ้ งรกั ษาย่หี ้อใหด้ ี อยา่ ทาให้เสียยห่ี ้อ.

ก. ถือเอาไว้ เชน่ ยึดราวบนั ไดไวใ้ ห้ดี, เหน่ยี ว, รั้ง;
เขา้ ครอบครอง เช่น ยดึ พนื้ ที่, ใชอ้ านาจกฎหมาย
รบั สงิ่ ใดสิ่งหนึง่ มา เช่น ยดึ ใบขบั ข่ี ยดึ ทรัพย์

ก. ขยายออก, เป็นสายยาว. ว. ยาว, นาน.

ว. ชกั ช้า

(ในภาษาตากใบ คาวา่ “หยนี ” ถา้ ผสมกับ เทีย่ ง
เปน็ ยนื เท่ียง จะพดู วา่ “หยืนเถี่ยง” มคี วามหมาย
วา่ ทาบุญ ๗ วนั , ๕๐ วนั หรอื ๑๐๐ วนั ใหแ้ ก่
ผู้ตาย)

ห น้ า | ๒๐๕

ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ยน่ื หยืน่
ก. กิริยาหรอื อาการท่ีเหยียดหรือเหลอื่ มลา้ ออกไป
ยืม อีม เชน่ ยื่นมือ; เสนอ, ส่ง, มอบ, เช่น ยนื่ ฟอ้ ง; และ
หมายถงึ กิริยาของผทู้ เี่ ข้าไปเก่ียวขอ้ งกบั เรื่องทีเ่ ขา
ยุ โหยะ ไม่ต้องการให้พูดใหท้ าว่า ย่ืนปาก ยนื่ หนา้ . ว. เรยี ก
ส่ิงทีม่ ีลักษณะคลา้ ยคลึงเชน่ นั้น เช่น คางยน่ื พงุ ยืน่
ยุง่ คว้าย
ก. ขอส่ิงของ เงิน เป็นต้น มาใช้ชว่ั ระยะเวลาหนึ่ง
ยุ่ง กือโจ๋ แล้วคืนให้หรือใชค้ ืน, นาของของผู้อนื่ มาใชเ้ ป็นของ
ยุ่ง ยุ^ง ตน เช่น ยมื คาในภาษาบาลมี าใช้

ยุด ยดุ่ ก. กล่าวชักชวน สง่ เสริม หนนุ หรอื เป็นใจให้ทาสง่ิ
ยตุ ิ เป๋นอนั จ็อบเหร่ือง ใดส่ิงหน่ึง (มกั ใช้ในทางท่ไี มส่ มควร) เช่น ยุใหเ้ ขา
ยตุ ิธรรม ยดุ่ ตท๊ิ า ทะเลาะกัน ยุให้โกรธ ยใุ ห้กาเริบ

ยบุ ยุ่บ ก. เขา้ มาเกีย่ วข้องพวั พันโดยไมจ่ าเป็น เชน่ อย่าไป
ยบุ ยบั ยุบ่ ยับ่ ยงุ่ เรอ่ื งของเขา อยา่ ไปยุง่ กับเขา, มธี ุระพวั พันมาก
เช่น กาลงั ยงุ่ อย่ามากวนใจ
ยุ่ย เปี๊อย
เย็น เหย็น ว.อาการทท่ี าให้สับสน เชน่ ทาเร่อื งย่งุ , เรียกผ้ทู ่ี
เยน็ ชืด เหย็นแปรก็ ชอบทาให้สบั สนวนุ่ วายวา่ ตวั ยุ่ง
เยบ็ แย่บ(เสยี งสน้ั )
ว. อาการของสิ่งท่เี ป็นเส้นเป็นฝอยสับสนพัวพนั กนั
ถึงกับต้องสางจงึ จะเปน็ ระเบยี บเรยี บรอ้ ยได้ เชน่
ผมย่งุ ไหมพนั กันยงุ่ , ไม่เรียบร้อย

ก. ฉุดไว้ เชน่ ยดุ มือ, ดงึ ไว้ เชน่ ครุฑยดุ นาค, ร้งั ไว้
เช่น ยุดไว้เปน็ ตวั ประกัน

ก. ตกลง, จบ, เลกิ , แลว้ ; ชอบ, ถูกต้อง

น. ความเท่ยี งธรรม, ความชอบธรรม, ความชอบ
ด้วยเหตผุ ล, ว. เที่ยงธรรม, ไมเ่ อนเอยี งเข้าขา้ งใด
ขา้ งหนึง่ , ชอบดว้ ยเหตผุ ล, เชน่ ราคา
ยตุ ิธรรม กรรมการตัดสินอยา่ งยุตธิ รรม

ก. ทรดุ , บุบเข้าไป, ลด, ลดลง; เลกิ , ยกเลกิ

(ในภาษาตากใบ หมายถงึ มากมาย เหลอื ท่ีจะ
คานวณนบั เชน่ มีสัตว์ตายและเนา่ แลว้ มหี นอน
มากมาย จะพูดว่า “หนอนยบุ่ ยับ่ ”)

ว. ผหุ รอื เป่อื ยจนสลายตวั ไดง้ า่ ย เช่น ไม้เนอื้ -
ยุ่ย ดนิ ยุย่

น. เวลาใกล้ค่า: ว. มีความรสู้ กึ ตามผวิ หนังเหมือน
ถกู นา้ แขง็ , หนาว, หายร้อน

ว. เยน็ อย่างสิง่ ไมม่ ชี ีวิต เช่น เขานอนตายตัวเยน็ ชืด
, เย็นจนหมดรสชาติ เช่น แกงเยน็ ชืด

ก. ทาให้ตดิ กันโดยใช้เข็มร้อยด้ายหรอื เชือก

ห น้ า | ๒๐๖

ภำษำกลำง ภำษำถน่ิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
เย้ย เยย่ ก. พดู หรอื กระทาใหไ้ ด้อาย ให้เจบ็ ใจ ใหโ้ กรธ
เยอะ หมากแรง,โขเข,ราสา ว. มากเหลือหลาย, ถมไป, เช่น อาหารมีเยอะ ข้าว
ของเยอะแยะ.
เย้า ย้อก ก. หยอก
เยาะ ตอแด่ะ(ท็อกแหลงตอ ก. พูดหรือแสดงกริ ิยาใหเ้ จบ็ ใจชา้ ใจ โดยยา้ ถงึ
แดะ่ ) ความเสียเปรียบ ความด้อยกวา่ หรอื ความ
เยม้ิ ผิดพลาด เชน่ เยาะวา่ ไหนว่าเกง่ นกั ทาไมสอบตก
เยิม่ ก. ซึมออกมาแทบหยด เชน่ นา้ เหลอื งเยมิ้ , ชุ่มมาก
เยยี แทบหยด เช่น ใส่นา้ มันจนเย้ิม, (โดยมากใชแ้ ก่น้า
- อย่างทาอย่างน้นั เยยี หรือของเหลวท่มี ลี ักษณะเหนียวเหนอะหนะ); และ
- แกล้งทาเปน็ ตาย - ยาเยยี พนั หนน่ั หมายถึงลักษณะท่ีเหน็ คลา้ ยคลงึ เชน่ นนั้ เช่น
เยียใด - เยยี ดอ๋ ย นยั น์ตาเยิม้
เยี่ยง เยียใด๋ ก. กระทา
เยย่ี ง เหยย่ี ง
เยยี่ ม โต๊ะเหยีย่ ง ก. ทาไม, ทาอะไร
มาแลกนั ,ไปแ๋ ลกนั น. อยา่ ง, แบบอย่าง
เย่ยี ม ว. เช่น, ใช้ว่า เย่อื ง กม็ ี
เยีย่ ว ดีหมาก ก. ไปถามขา่ วทุกขส์ ขุ , ไปหา, เชน่ ไปเย่ียมญาติ
เยื่อ เหยย่ี ว,ช้ี มาเยย่ี มบ้าน
เยื^อ ว. ย่ิง, เด่น, เลิศ, เช่น ดเี ย่ียม เขาเยี่ยมทางคานวณ
เยอื ก น. นา้ เบา. ก. ถา่ ยปัสสาวะ
เหยน็ ค^าวหัวใจ๋ น. ส่งิ ทเี่ ป็นแผน่ บางอยู่ตามผวิ หรือภายในของ
แย่ ร่างกายบางสว่ นหรอื ของส่ิงต่าง ๆ เชน่ เยื่อใน
เตม๊ ที,เต๊มเถ่ กระดูก เยอ่ื หัวหอม เยอื่ ไม้ไผ่
แย้ ว. อาการท่รี สู้ กึ หนาวสะท้านถึงขัว้ หวั ใจ, เย็นยะ
แย่ เยอื ก
แยก ว. เตม็ ที, หนัก, เช่น ปลายเดือนการเงนิ แย่ อาการ
แหยก ไขแ้ ย่เพยี บลงทุกวนั
น. ช่ือสัตว์เลือ้ ยคลาน ลาตัวแบนราบ ขา้ งตัวมีสี
สวย ไม่มหี นามสนั หลงั อาศยั ขุดรูอยู่ในดิน หากนิ
ตามพื้นดนิ
ก. ทาใหส้ ่ิงทร่ี วมกนั อยหู่ รือประกอบกันอยู่ออก
จากกนั เชน่ แยกกลุม่ ประชมุ , กริ ิยาของสงิ่ ที่
รวมกันอย่หู รือประกอบกันอยู่แตกออกจากกนั เช่น
แผ่นดินแยก, แตกหรือทาให้แตกออกเปน็ ทาง เช่น
แมน่ า้ แยก ทางแยก, ไมร่ วมกัน เช่น แยกกนั อยู่

ห น้ า | ๒๐๗

ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
แยง่ ชงิ กนั ,ชีงกัน ก. ยือ้ เอาไป เช่น ถกู แย่งของไปจากมือ, รีบฉวย
หรอื รีบทาเสียก่อน เช่น แยง่ ทาน
แยง้ เถียง ก. ไมต่ รงหรือลงรอยเดียวกนั เชน่ ความเห็นแย้ง
กนั ข้อความแยง้ กนั
แย้ม แย่ม ก. เผยอ, คลี่, บานแตน่ ้อย ๆ
แยแส กอ่ื หรา ก. เอาเปน็ ธุระ, เกี่ยวข้อง, สนใจ, เอาใจใส่, (มกั ใช้
- ไม่แยแส - ม^ายกอ่ื หรา ในประโยคปฏเิ สธ) เช่น เขาไมแ่ ยแสว่าใครจะคดิ
อยา่ งไร
แยะ แยะ ก. แยก, แบะออก, แตกออก. ว. มากมาย เชน่ ขา้ ว
ของมแี ยะไป, มักใชเ้ ข้าคู่กบั คา เยอะ เปน็
โย้ เอ๋น เยอะแยะ
ว. เอนเพราะไม่ต้งั ตรงทรงตัวตามธรรมดาทค่ี วร
โยก โหยก เปน็ เช่น เรอื นโย้ เขียนหนังสือโย้
ก. คลอน เช่น ฟนั โยก , เคล่ือนไหว เช่น ก่งิ ไมโ้ ยก,
โยง ยง ทาใหม้ ีอาการเชน่ นั้น เชน่ โยกฟัน; และหมายถึง
อาการท่ีพูดหรือทาพิโยกพิเกน เชน่ กวา่ จะตกลง
โย่ง โย^ง,โหยง่ กันได้ พูดโยกอยนู่ าน, โยกโย้ กว็ ่า
- สงู โยง่ - สงู โย^ง ก. เอาไม้แซะขา้ วให้สกุ ทว่ั กัน, ทาให้โหยง่ , คุ้ย, ใน
- เดินโยง่ ๆ - เดนิ โหยง่ ๆ คาว่า โยงข้าว
โยชน์ โหยด ว. ลักษณะท่สี งู กว่าปรกติ เม่ือเคลอ่ื นไหวดู
- เสาโทรเลข - เสาโหยด ประหนึง่ วา่ โยกเยกไปมา เชน่ สูงโยง่
- สายโทรเลข - สายโหยด
น. ช่อื มาตราวัดทางยาว ๔๐๐ เส้นเปน็ ๑ โยชน์

ห น้ า | ๒๐๘

ร ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ภำษำกลำง ร็อก
รก น. ทหี่ ุม้ ตัวเด็กในครรภแ์ นบอยู่ในมดลูก พร้อมดว้ ย
ร็อด สายเลือดทต่ี ิดกบั สะดือ; ว. รงุ รงั , เกลอ่ื นกลน่
รด
ร็อด ก. เท ราด สาด ฉดี หรอื โปรยนา้ หรอื ของเหลวไป
รถ รอ็ ดท้บี ยังสงิ่ ใดสิ่งหนึง่ เพื่อใหเ้ ปียกหรือใหเ้ ปียกชุ่ม
รถจักรยาน รอ็ คเขร่ือง,ร็อดมั่ดเต่อไซ เช่น รดนา้ ต้นไม้
รถจกั รยานยนต์ ร็อดยนต์
รถยนต์ น. ยานท่ีมลี อ้ สาหรบั เคล่ือนไป เชน่ รถยนต์ รถไฟ
ถอย,กือหยบั ,คือหยับ
รน่ ร็อบ น. รถถบี
รบ
กลอ็ ด,หร่อม น. รถจกั รยานท่ีมเี คร่ืองยนต์
ร่ม หรอ่ ม
รม่ ล้น น. ยานพาหนะที่ขบั เคล่ือนดว้ ยเครื่องยนต์ ตาม
รว่ ง ปรกตมิ ี ๔ ล้อมีหลายแบบหลายชนดิ เรยี กชือ่ ต่าง
หร่วน ๆ กันตามความมุ่งหมายทใ่ี ช้
ร่วน
หรวบ ก. ขยับถอยให้ชดิ เขา้ มาหรือออกไป เช่น รน่ แถว
รวบ
หรว่ ม ก. สกู้ ัน, ตอ่ สูใ้ นทางศึก, เช่น ไปรบกบั ขา้ ศึกท่ี
ร่วม ชายแดน, สู้ เช่น รบกบั หญ้าไม่ชนะ; เร้าจะเอาให้
รอ็ ด ได้ เชน่ ลูกรบแมใ่ ห้ซื้อตุ๊กตา
รส ท^า
น. ส่ิงทีใ่ ชส้ าหรบั กางกันแดด กันฝนมีด้าม
รอ หรอก,โหลกหรอก
น.บริเวณท่ีแดดสอ่ งไม่ถึง เช่น ร่มไม้
รอก
ก. หลน่ เชน่ ใบไม้ร่วง ผลไมร้ ่วง, หลดุ เช่น ถูกชก
ฟันรว่ ง ผมรว่ ง.

ว. ทม่ี ลี ักษณะเป็นก้อนไมเ่ หนียว แตกละเอียดได้
ง่าย เช่น ดินรว่ น ปลากุเราเค็มเน้ือร่วน ข้าวรว่ น

ก. อาการทเ่ี อาส่งิ ตา่ ง ๆ เขา้ มาไวด้ ้วยกันใหเ้ ป็นฟอ่ น
เป็นมัด เป็นกลมุ่ เปน็ กอง , เอามอื ทัง้ ๒ ข้างหรือวง
แขนโอบรดั ส่งิ ใดสง่ิ หนงึ่ เข้าหาตวั เชน่ รวบตัว

ก. สสู่ ม, รวม, อย่ดู ้วย. ว. เกอื บถึง, เกอื บหมด,
เกือบแล้ว, เกือบสาเรจ็ , ด้วยกัน, อันเดยี วกนั .

น. ส่ิงที่รู้ได้ดว้ ยลนิ้ เช่น เปรี้ยว หวาน เค็ม ฝาด,
และหมายถึง ความไพเราะ เชน่ กลอนบทน้ีไมม่ รี ส

ก. คอย เชน่ รอรถ ; ยบั ยั้ง เชน่ รอการพจิ ารณาไว้
กอ่ น; เกือบจด, จอ่

น. เครือ่ งผ่อนแรงรูปคลา้ ยลอ้ มแี กนหมนุ ได้
รอบตวั ท่ีขอบเป็นร่องสาหรบั ให้เสน้ เชอื กหรอื เส้น
ลวดเดินได้สะดวก ใช้สาหรบั ยก ลากหรอื ดึงของ
หนกั ใหเ้ บาแรงและสะดวกคล่องข้นึ

ห น้ า | ๒๐๙

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
รองชา้ รองช่า น. ชอ่ื โรคชนดิ หนึ่งเป็นตามฝ่ามือหรือฝา่ เทา้ มีน้า
ใส ๆ อยรู่ ะหวา่ งหนังช้ันนอกกับเนอ้ื
รองท้อง รองท่อง ก. กินอะไรเลก็ น้อยกันหิวก่อนจะถึงเวลาอาหาร
รองเทา้ เกื๊อก น. เกือก.
ร่อง หรอ่ ง น. รอยลกึ เป็นชอ่ งทางไปตามยาว, สันดนิ ระหว่าง
ทอ้ งร่องสาหรับเพาะปลูก เชน่ รอ่ งผกั ร่องมนั
ร้อง ร่อง ก. ขับลา, ทาเสยี งใหเ้ ปน็ เพลงต่างๆ.
- รอ้ งเพลง - รอ่ งเพลง
รอ้ งไห้ ว๊ีด,รอ่ ง(เสยี งยาว) ก. อาการที่น้าตาไหลเพราะประสบอารมณ์อนั แรง
กลา้ เช่น เจบ็ ปวด เศร้าโศก ดใี จ
รอด หรอด ก. พน้ ไป, ปลอดจาก, เช่น รอดอันตราย, บางที
หมายความว่า ผ่านพน้ ภยั อนั ตรายหรือส่งิ ที่ไม่พึง
รอน หระ,บั๊น ปรารถนามาได้ เช่น เครอื่ งบินตกรอดมาได้
ก. ตดั ใหเ้ ปน็ ทอ่ น ๆ เชน่ รอนฟืน; ทาให้ลดลง
ร่อน หร่อน เช่น รอนกงิ่ ไม้
ก. อาการของส่งิ มลี กั ษณะแบนเลอ่ื นลอยไปหรือมา
ร้อน ร่อน(เสยี งยาว) ในอากาศ
ว. มีความรสู้ ึกตามผิวหนังเหมือนถกู ไฟ; กระวน
ร่อแร่ อา๋ กา๋ รหนักหมาก กระวาย เช่น รอ้ นใจ; รีบเร่ง, ชา้ อยไู่ ม่ได้
รอบ หรอบ ว.หนัก, อาการหนักจวนส้นิ ใจ
รอ้ ย ร่อย น. การบรรจบถึงกัน, การเวียนไปบรรจบถงึ กนั
ว. จานวนนบั ๑๐ สิบหนเปน็ หน่ึงรอ้ ย (๑๐๐): ก. สอด
ระ หระ,ผะ , สอดดว้ ยด้าย, เชน่ รอ้ ยดอกไม:้ น. ยศทหารบกหรือ
ระกา หระ่ กา๋ ,หรื่อก๋า ตารวจชนั้ สัญญาบตั รชั้นตน้ ต่ากวา่ นายพันหรอื นาย
พันตารวจ เชน่ นายรอ้ ย ร้อยตรีร้อยตารวจโท
ระกา หร่ะกา,หรอ่ื กา ก. กระทบเรยี ดไป เช่น เอาไม้ระร้ัวสังกะสี
น. ชอ่ื ปีท่ี ๑๐ ของรอบปนี ักษัตร มไี กเ่ ปน็
ระคน ป๋นกนั เคร่ืองหมาย
น. ชอื่ ปาล์มชนดิ หน่ึง ขึ้นเปน็ กอ ก้านใบมหี นาม
ระคาง หมองใจ๋กัน แขง็ เนอื้ ฟา่ ม ผลออกเปน็ กระปุก กนิ ได.้
ระคาย คาย ก. ปนหรอื ผสมให้เขา้ กนั คละกันเปน็ กล่มุ เป็นพวก
เชน่ โจทย์ระคน
ระฆงั หร่ะฆัง,หรื่อฆัง ก. หมาง, หมองใจ, เคืองใจ
น. ละอองทีท่ าให้คายคนั . ก. ทาให้คายคันเหมือน
ถกู ละออง เช่นระคายตัว

น. เครือ่ งใชต้ ีให้เกดิ เสยี งเปน็ อาณตั ิสญั ญาณ หลอ่ ดว้ ย
ทองเหลอื ง รูปคลา้ ยลูกฟกั ตัด มหี ตู ดิ อยูต่ อนบน

ห น้ า | ๒๑๐

ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ระงบั หร่ะงบ่ั ,หรอื่ งบ่ั
ระดม หระ่ ด๋ม,หรื่อด๋ม ก. ยับยั้งไว้, ทาใหส้ งบ: น. ช่ือไม้พุ่มชนดิ หนง่ึ
ระดบั หร่ะดบั ,หรอ่ื ดบั คล้ายตน้ กา้ งปลา ใช้ทายาได้

ระดู หรื่อดู๋ ก. ทาพร้อม ๆ กนั เช่น ระดมยิง; รวบรวม,
ระทด ซ^าว,ม^ายหรอด รวมเขา้ ด้วยกัน
ระทม ช่าใจ๋
ระทวย ออ๊ นใจ๋ น. ลักษณะของพืน้ ผิวตามแนวนอนระหว่างจดุ ๒
ระนาด หร่ะหนาด,หรอ่ื หนาด จดุ ท่มี คี วามสูงเสมอกนั โดยปรกตใิ ชร้ ะดับนา้ ทะเล
เป็นมาตรฐานในการวดั , เรียกเคร่อื งวัดความเสมอ
ระนาว หรอ่ื นาว,เป๋นแถว ของพน้ื ผวิ วา่ เคร่ืองวัดระดบั . ก. ปูลาด, แตง่ ตัง้

ระแนง หระ่ แนง,หรื่อแนง น. เลอื ดประจาเดือนท่ีถูกขบั ถา่ ยจากมดลูกออกมา
ระบม หรื่อบม๋ ทางชอ่ งคลอด

ระบัด หร่อื บดั ก. สลดใจ, หมดเรยี่ วแรง, มีจิตใจหว่ันไหวเพราะ
ระบาด หร่อื บ๊าด ความโศกสลด

ระบาย หรื่อบ๋าย ก. ตรมใจ, ตรอมใจ, เจบ็ ชา้ ระกาใจ

ว. ออ่ นช้อย, ออ่ นใจ: ก. ระทด, มกั ใชเ้ ขา้ คู่กบั คา
ระทด เป็น ระทดระทวย

น. เครอ่ื งปพ่ี าทย์ชนดิ ตี ประกอบดว้ ยลูกระนาดทาดว้ ยไม้
รอ้ ยเชอื กหัวทา้ ยเขา้ เปน็ ผืนใช้แขวนบนรางระนาด หรอื ทา
ดว้ ยเหล็กหรือทองเหลืองใช้วางเรยี งบนรางระนาดมีไม้
ประกบั หัวทา้ ย ลกู ระนาดเรียงขนาดส้ันยาวใหล้ ดหลัน่ กนั
ตามลาดับเสียง มีต้ังแต่ ๑๗–๒๑ ลกู มไี มต้ คี ู่หนึง่ เรยี กว่า
ไมต้ รี ะนาด

ว. มากมาย (ใช้แก่สงิ่ ทอี่ ยู่ในลักษณะท่ีห้อยแขวน
เปน็ สาย เปน็ แถวเปน็ แนว) เช่น แขวนธงเป็น
ระนาว สอบตกเปน็ ระนาว

น. ไม้สเ่ี หลย่ี มขนาดยาว หน้า ๑ x ๑ ใช้ตที ับบนกลอน
หรอื จันทันสาหรบั มงุ กระเบือ้ งหรอื ตที บั ครา่ วเพอ่ื ทาร้ัว

ก. อาการเจบ็ รา้ วทเ่ี กิดจากความเม่อื ยขดั หรอื
บอบชา้ เชน่ ฝีระบมจนเปน็ ไข้ ถกู ตีระบมไปท้ังตวั ,
ชอกช้า เช่น อกระบม ระบมใจ

ก. ลดั , ผลิ, แตกใบอ่อน

ว. แพร่ไปอยา่ งรวดเร็ว, แพร่ไปอย่างกวา้ งขวาง,
แพรไ่ ปทว่ั , เชน่ ข่าวลอื ระบาด, ลักษณะของ
โรคตดิ ตอ่ ที่แพร่ไปอยา่ งรวดเรว็ และกว้างขวางเป็น
คราว ๆ ไป, เรียกโรคท่ีมลี ักษณะเชน่ นน้ั วา่ โรค
ระบาด เช่น อหวิ าตกโรคเปน็ โรคระบาดชนิดหนงึ่

น. ผ้าท่ีห้อยจากขอบ: ก. ผ่อนออกไป เช่น ระบาย
สินคา้ ระบายน้าระบายความทุกข์, ถา่ ยออก
เชน่ ระบายท้อง ระบายอากาศ

ห น้ า | ๒๑๑

ภำษำกลำง ภำษำถ่นิ ตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
ระบา
หรือ่ บา น. การแสดงท่ใี ชท้ า่ ฟอ้ นรา ไมเ่ ปน็ เรื่องราว มุ่ง
ระบอื
ระบุ ความสวยงามหรอื ความบันเทิง จะแสดงคนเดียว
ระเบิด
ระเบยี ง หรอื หลายคนก็ได้ เช่น ระบานพรัตน์ ระบากอย
ระเบียบ
ระมดั ระวัง ระบาฉุยฉาย.
ระยะ
ระยบั ลือ ว. เลา่ ลือ เช่น ข่าวระบอื , เลื่องลอื , แพร่หลายรูก้ ัน
ระยา
ระโยง ทว่ั , เชน่ ชือ่ เสียงระบือไปไกล
ระราน
หร่ือบุ๊ ก. เจาะจง เช่น ระบชุ อ่ื ผู้รับ ระบุตัวบคุ คล, บ่งชอื่ ,
ระลอก
ระลึก,ราลึก ออกช่ือเฉพาะ, เชน่ ระบชุ ่อื พยาน
ระวาง
ระแวง หรื่อเบดิ๊ ก. ปะทุแตกออกไป เช่น คลังกระสนุ ระเบิด, ทาใหป้ ะทุ
ระหง
ระหว่าง แตกออกไปเช่น ระเบิดหนิ . น. ลูกระเบดิ เช่น ทิ้งระเบดิ
ระหัด
หรอ่ื เบยี ง น. พื้นเรือนทตี่ ่อออกไปทางด้านขา้ ง มหี ลงั คาคลุม

หรอ่ื เบี๊ยบ น. แบบแผนทวี่ างไว้เปน็ แนวปฏบิ ตั หิ รือดาเนินการ

เช่น ระเบยี บวนิ ัยระเบยี บข้อบังคบั

ผอ่ื ยดั่ ก. ดแู ลใหป้ ลอดภยั , ดูแลอย่างรอบคอบไม่ให้พลง้ั

พลาด, เช่น ระมัดระวงั ให้ดเี วลาขา้ มถนน

หรอ่ื หยะ น. ช่วง, ตอน, เช่น ระยะเวลา ระยะทาง ระยะน้ี

ฝนตกชกุ

หรอ่ื ยั่บ,ย่ับๆ ว. พราวแพรว, วบั วาบ, (ใช้แก่แสงหรือรัศม)ี เช่น

ผ้ามันระยับ

ฉ่ัว,ฉ่วั แรง ว. ชวั่ ช้า, ต่าชา้ , เลวทราม, อัปมงคล, เช่น คน

ระยา เร่ืองระยา

หรอ่ื โยง น. สายโยงเสากระโดงเรอื

หระราน ก. ประพฤตเิ ปน็ พาลเกเร ทาให้เดือดร้อน เชน่ เขา

เทย่ี วระรานชาวบา้ น,มักใช้เข้าคูก่ ับคา เกะกะ เปน็

เกะกะระราน

กอจ๋ะ(ทับศัพท์มลาย)ู น. คลน่ื ขนาดเล็ก.

หรือลกึ่ ,ขอ่ื นึง ก. คดิ ถงึ หรือนึกถึงเรอื่ งราวหรอื เหตกุ ารณใ์ นอดตี ,

ราลกึ กว็ ่า

หรื่อวาง น. ทาเนยี บ เช่น เรือขึน้ ระวาง; ทว่ี ่างสาหรับ

บรรทุกของในเรือ เช่น เสียค่าระวาง

หร่ือแวง,ซ้งสยั ก. แคลงใจ, สงสัย; เอียงไป

เพรยี ว(หร่างเพรยี ว) ว. สงู โปร่ง เชน่ ปา่ ระหง, สูงสะโอดสะอง เชน่

รูปรา่ งระหง คอระหง

หร่ะวา้ ง,หรอื่ ว้าง,ว้าง น. สว่ นกลาง, ช่อง, ระยะตั้งแต่แห่งหนึ่งถึงอกี แห่ง

หนง่ึ , เวลาทกี่ าลังเป็นไปอยู.่

หรื่อหัด น. เคร่ืองวิดนา้ อยา่ งหนึ่งเป็นราง ใช้ถีบดว้ ยเท้า

หรอื ฉดุ ด้วยเคร่ืองจักร

ห น้ า | ๒๑๒

ภำษำกลำง ภำษำถิน่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
ระเห็จ หรอื่ แหด็ ก. ไปอยใู่ นที่ท่ีไม่สมควร เช่น ระเห็จขน้ึ ไปอยู่บน
ระเหย หรอ่ื เหย ยอดไม้
ระอา หร่ะอ๋า,เบ๊ือ ก. เปิด, คลายกลิน่ และรส, กล่นิ รสหายไป, หมด
ระอุ หรอ่ื อุ๊ ไป, ทาใหห้ มด, แห้งกระจายไปในอากาศ
รัก รก่ั ก. เบื่อหน่ายหรือหมดกาลังใจเพราะถกู รบกวน,
ทาใหเ้ กิดราคาญหรือมเี หตตุ ดิ ขัดบ่อย ๆ
รกั แร้ รัก่ แร่ ว. ร้อนมาก ในความวา่ อากาศร้อนระอุ แผน่ ดนิ
รกั ษา รก่ั ษา รอ้ นระอุ; สกุ ทวั่ เชน่ ขา้ วระอุ
รังดมุ รังดุ๋ม,รงั กื่อด๋มุ น. ชอื่ ไม้ตน้ ชนิดหน่ึง ยางเปน็ พิษ ใช้ลงพ้ืนหรือทา
รงั เกยี จ รังเกยี๊ จ,ฮหี นา(ทบั ศัพท์ ส่งิ ต่าง ๆ เรียกว่า น้ารัก: ก. มีใจผูกพันด้วยความ
รั้ง มลาย)ู หว่ งใย เชน่ พ่อแม่รักลูก, มใี จผกู พนั ดว้ ยความ
รังวดั ร่ัง เสน่หา, มีใจผูกพนั ฉันชสู้ าว, เชน่ ชายรกั หญงิ ,ชอบ
รังว่ัด เช่น รักสนกุ รักสงบ
รงั สี น. สว่ นร่างกายที่อยูใ่ ตโ้ คนแขนเหนือสีขา้ งข้ึนไป
รังหยาว แสง ก. ระวงั , ดแู ล, ปอ้ งกัน, เลีย้ ง
รัชชปู การ รังหยาว น. ช่องทีเ่ จาะสาหรับขดั ลูกดุม
ร่ัชชู ก. เกลยี ดเพราะรสู้ กึ ขยะแขยงหรือไม่ชอบใจ
รัฐบาล
รฐั มนตรี รด่ั ถ่อื บา๋ น ก. ย้งั , รอ, คอย; เหนี่ยวไว้, ชกั มา; ระวงั , เฝา้ ,
รั่ดถอ่ื มนตรี รกั ษา, ครอง.
รัดกุม ก. สารวจพน้ื ทก่ี วา้ งยาว, วดั ท่ีดนิ ; (กฎ) วดั ปักเขต
รดั พสั ตร์ รัด่ กมุ๋ ,กือชบ่ั และทาเขต จดหรือคานวณเน้ือที่เพ่อื ให้ทราบทต่ี ้ัง
รั่ดพ่ัด แนวเขตท่ีดนิ หรือทราบที่ตัง้ และเนอ้ื ที่ของท่ดี นิ
น. แสง, แสงสวา่ ง
ก. รบกวนให้โกรธ
น. เครือ่ งอุปการแก่ราชสมบัติ หมายถงึ เงินที่
ราษฎรใหแ้ ผน่ ดนิ เป็นเงนิ เก็บจากชายฉกรรจท์ ี่
ไมไ่ ดร้ บั ราชการทหาร เลกิ เก็บเมือ่ ใช้ พ.ร.บ. ภาษี
เงนิ ไดห้ ลัง พ.ศ. ๒๔๗๕
น. องคก์ รปกครองประเทศ, คณะบุคคลท่ีใช้อานาจ
บริหารในการปกครองประเทศ
น. ผเู้ ปน็ สมาชกิ ของคณะรฐั มนตรหี รอื คณะรัฐบาล
รับผดิ ชอบรว่ มกบั คณะรัฐมนตรใี นนโยบายท่วั ไป
ของรฐั บาลในการบริหารราชการแผ่นดนิ
ว. ไมร่ มุ่ ร่าม, กระชับ, ไม่ยาวเยิ่นเยอ้ , เช่น แต่งตัว
รดั กมุ สานวนรัดกมุ
น. ผา้ คาด, เขม็ ขัด

ห น้ า | ๒๑๓

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
รัตนตรยั รดั่ ตะ๊ หนะตรัย
รน้ั ด^ื อ น. แกว้ ๓ ดวง, รตั นตรัย เปน็ ศพั ทเ์ ฉพาะ หมายถึง
รับ รับ่ สงิ่ เคารพนบั ถือสูงสุดของพทุ ธศาสนิกชน
รับประกัน ร่บั ปอื่ กัน ว. ดอ้ื ดันทรุ งั เช่น เดก็ คนนรี้ ั้นจริง

รบั ประทาน กิน ก. รองไว้, ถือเอา; ยอม
รบั ปาก รั่บปา๊ ก
รับไหว้ ร่บั หวา่ ย ก. ยนื ยัน เช่น รับประกนั ว่าเขาเปน็ คนซ่ือ, รับรอง,
รว่ั หรั่ว รับใช้ค่าเสยี หาย, เช่น รับประกัน
รว้ั รว่ั คณุ ภาพ รบั ประกันซ่อมฟรี; (กฎ) รับรองวา่ จะรับ
ราก หราก ผิดแทนลกู หนี้ในเม่ือลูกหนี้ไม่ชาระหน้ีตามสญั ญา

รากแกว้ หรากโจด๊ ก. กนิ เช่น รับประทานอาหาร
ราคะ ราขะ
ราคา ข่า ก. รบั คา เชน่ เขารบั ปากว่าจะมารบั แต่ก็ไม่มา,
บางทกี ใ็ ชเ้ ขา้ คู่กับคา รับคา เปน็ รับปากรับคา
ราง โพง
รา่ ง หรัง่ ,หร่าง ก. รับรองการท่ีเขามาไหว้, จัดของไว้ใหแ้ ก่ชาย
หญิง ทีแ่ ตง่ งานแล้วมาไหว้.
ร่างกาย หรั่งกา๋ ย,หร่างกา๋ ย
ร่างรา้ น หรา่ งรา่ น,หน่งั ร่าน ก. แพร่งพราย; ชอ่ งใหน้ า้ หรอื อากาศไหลเขา้ ออกได้.

รา้ ง รั่ง,รา่ ง น. เครือ่ งล้อมกนั เป็นเขตของบ้าน, เรียกทหารซงึ่
ทาหนา้ ท่ีเป็นกาลังป้องกนั ชาตวิ า่ ร้ัวของชาติ

น. ส่วนของตน้ ไม้ ตามปรกติอยใู่ นดนิ มหี น้าทีด่ ดู
อาหารเลยี้ งลาตน้ : ก. อาเจยี น, อ้วก, สารอกออก
ทางปาก. น. อาการท่สี ารอกออกมาทางปาก

น. รากใหญ่, รากสาคัญของต้นไม้

น. ความกาหนัด

น. มลู คา่ ของสิง่ ของท่ีคิดเปน็ เงนิ ตรา; จานวนเงนิ
ซ่งึ ไดม้ ีการชาระหรือตกลงจะชาระในการซื้อขาย
ทรัพย์สิน, และหมายความวา่ ค่า,คณุ ค่า, มกั ใช้ใน
ความปฏิเสธเชน่ เขาทาตัวเป็นคนไม่มีราคา

น. เครื่องสาหรับรองนา้ ฝนท่ีชายคา

น. รูปทรง, โครง, ตวั , ว. ทท่ี ารูปโครงขนึ้ เพ่ือลอก
คัด หรือแตง่ ในภายหลงั เช่น ฉบับร่าง ตน้ รา่ ง ภาพ
ร่าง โครงรา่ ง

น. ตัว, รปู รา่ ง

น. โครงร่างท่ีทาดว้ ยไม้หรือโลหะ สาหรบั นัง่ หรือ
ปนี ป่ายในการก่อสรา้ งสง่ิ สงู ๆ เชน่ พระเจดยี ์หรอื
ตกึ , นงั่ รา้ น กว็ า่

ก. จากไปชั่วคราว เช่น แยกกันอย่แู ต่ยงั ไมห่ ยา่ ขาด
จากกัน เช่น ผวั เมียร้างกนั . ว. ทถี่ กู ทอดท้ิง เช่น
พ่อรา้ ง แมร่ ้าง,วา่ งเปล่า, ปราศจากผู้คน, เชน่
บ้านร้าง เมอื งร้าง

ห น้ า | ๒๑๔

ภำษำกลำง ภำษำถ่ินตำกใบ (เจ๊ะเห) ควำมหมำย
รางจืด รางจ๊ีด น. ตน้ ไมเ้ ถาชนดิ หน่งึ ใช้เป็นยาแก้พิษ
ราชการ หราดฉะก๋าน น. การงานของประเทศหรอื ของพระเจ้าแผน่ ดนิ
ราชพฤกษ์ หราดฉะพร่ึก,คูน น. ช่ือไมต้ ้นชนิดหนง่ึ ดอกสเี หลอื ง ฝักสีดา เกลยี้ ง
ราชทตู หราดฉะถูด ใช้ทายาได้, คนู ก็เรียก
น. ผู้ทีพ่ ระราชาสง่ ไป, ผูร้ ับใชไ้ ปเจรจาแทน, ผู้
ราชินี ราฉินี ไดร้ บั มอบหมายจากรัฐบาลใหเ้ ป็นผู้แทนไปตดิ ต่อ
ราด หราด,จ๋าน กบั ต่างประเทศ, ผู้นาขา่ วสารไปประเทศอน่ื ,
ผแู้ ทนชาตใิ นประเทศอืน่ , ผแู้ ทนรัฐบาลประจาอยู่
ราตรี กลา๋ งคนื ,ราตรี ในสานกั แหง่ รัฐบาลอื่น
น. พระมเหสี
ร่าน อ๊าด,ยา้ ก ก. เทของเหลว ๆ เช่นนา้ ให้กระจายแผ่ไปหรือให้
ร้าน ร่าน เรีย่ รายไปท่วั เชน่ ราดน้า, และหมายถึงอาการท่ี
ราบ หราบ คลา้ ยคลึงเช่นน้ัน เช่น เยย่ี วราด ขร้ี าด
น. กลางคืน, เวลาค่า, น. ไม้พ่มุ ขนาดกลาง โต
รามเกียรต์ิ รามมะ่ เกียน เตม็ ท่สี งู ประมาณ ๒ เมตร ดอกเล็กๆ สีเขยี วอ่อน
รายจ่าย รายจา๊ ย ออกเปน็ ช่อดกมาก มีเตม็ ตน้ บานเวลากลางคืน ส่ง
รา่ ย หรา่ ย กลนิ่ ฉนุ แรงมากตลบฟุ้งไปท่วั ท้งั บรเิ วณ
- ร่ายมนต์ - หรา่ ยมน ก. อยาก, ใคร่
รา้ ย รา่ ย น. ท่ีท่ีปลกู ยกพื้นข้นึ สาหรบั นั่งหรอื ขายของ,
สถานท่ีขายของ
ร้าว รา่ ว,ปรัด ว. เรียบเสมอพืน้ ไม่มีลมุ่ ๆ ดอน ๆ เช่น ทร่ี าบ ราบ
ราษฎร หราดซือด๋อน เป็นหน้ากลอง,และหมายความว่า หมดส้ิน เช่น
หญา้ ตายราบ; ลม้ ระเนระนาด เชน่ พายุพัดป่า
ราบ; เรยี กทหารเดนิ เทา้ ว่า ทหารราบ
น. ช่ือเร่ืองวา่ ดว้ ยพระรามทาศกึ กบั ทศกัณฐ์ เดมิ
เป็นคัมภรี ์ของอินเดียช่อื รามายณะ
น. รายการจา่ ย เชน่ เดอื นนร้ี ายจ่ายสูงกว่าเดอื นที่
แล้ว
ก. อา่ น; เสก

ว. ดุ เชน่ ใจรา้ ย, ชวั่ เชน่ ปากร้าย คนร้าย, ไม่ดี
เช่น เคราะหร์ า้ ย โชครา้ ยชะตารา้ ย;ทเ่ี ป็นอนั ตราย
เชน่ พิษร้าย เนือ้ รา้ ย โรคร้าย. น. ความไม่ดี เช่นใส่
ร้าย ปา้ ยร้าย ให้ร้าย
ว. มรี อยแตกลกึ เปน็ ทางลงไปในเนือ้ ของส่งิ ใดสิง่
หนึ่ง เชน่ แกว้ รา้ ว
น. ประชาชน, พลเมอื ง

ห น้ า | ๒๑๕

ภำษำกลำง ภำษำถนิ่ ตำกใบ (เจะ๊ เห) ควำมหมำย
รา่ เรียน หรา่ เรียน
รา่ ไห้ วีด๊ ,รอ่ ง(เสียงยาว) ก. ท่องบน่ , เพาะความรู้, หาความรู้ฝึกหัด
รามะนาด ราม่ะหนาด
รามะร่อ แขแ่ ล่ว ก. รอ้ งไหเ้ ปน็ เวลานาน, ร้องไหไ้ ม่หยดุ หย่อน

ริ หริ น. ชอ่ื โรคชนดิ หน่งึ เกดิ ตามรากฟนั ทาใหเ้ หงือก
รดิ สีดวง รดิ่ สอ่ื ดว๋ ง,รดั่ ด๋วง บวมเปน็ หนอง

รนิ รนี ว. ในระยะทางหรือเวลาอันใกล้จวนเจยี น เชน่ จะ
สาเรจ็ การศกึ ษาอยู่รามะร่อ จะถึงบา้ นอยรู่ ามะร่อ,
ร้ิน ร่นี รอมรอ่ กว็ ่า
รบิ ร่บิ
ริ้ว ริ่ว ก. เร่ิมคดิ หรอื ทาแปลกจากปรกติ (มกั ใช้ในทางไม่
ริษยา รด่ิ ษ่ะหยา,รดิ่ สอ่ื หยา, ด)ี เชน่ ริสบู บุหรรี่ เิ ที่ยวกลางคนื , รอิ า่ น กว็ ่า
รีด อิดฉา.หงึ สา
หรีด น. ชอ่ื โรคพวกหน่งึ มหี ลายชนิด เชน่ เกิดในช่องตา
รบี จมูก และทวารหนกั
รื่น,รืน่ เรงิ กอื ดว๊ น (ในภาษาตากใบ ยงั มีความหมายอ่นื เชน่ ทาอะไร
รอื้ เหริ่นเริง ที่เปน็ ท่ีถูกใจ กจ็ ะเรียกว่า “ต^องรั่ดด๋วง”)
เร่อ
รุ ก. เทใหไ้ หลออกเร่ือย ๆ ทีละนอ้ ย เช่น รินน้าใส่
โหระ ถ้วย. ว. เร่ือย ๆ, น้อย ๆ,เชน่ น้าไหลริน ลมพดั
ริน ๆ.

น. ชื่อแมลงพวกตัวบ่ึงที่มีขนาดเล็กกวา่ แมลงหวี่

ก. รวบเอายดึ เอาโดยพลการหรอื โดยอานาจ
กฎหมาย

น. เสน้ ลายหรือส่งิ อนื่ ทีม่ ีลกั ษณะเปน็ รอย เป็นทาง
ๆ เป็นแถวหรือเป็นแนวยาวไป เชน่ ริ้วขบวน

น. ความ ชงิ ชงั , ความคดิ เกียดกัน, ความไม่อยาก
ใหค้ นอื่นได้ดี

ก. บบี รูด หรือทาสงิ่ ใดสง่ิ หนึ่งให้แผ่ กวา้ ง ยาว
หรือเรียบ ตามท่ตี ้องการ, กดแรง ๆและไถเพอ่ื ทา
ให้เรยี บ เชน่ รีดผ้า รีดใบตอง รีดกลบี บัว, บีบทาให้
เป็นแผน่ หรือเป็นเส้นยาวเช่น รีดทอง รดี ยาง, บีบ
รดู ดว้ ยอาการเคน้ เพื่อให้สง่ิ ท่ีอยู่ภายในออกมา
เชน่ รีดนมววั รดี ไสห้ มู รดี หนอง

ก. อาการท่ีทาอยา่ งใดอยา่ งหน่ึงอย่างรวดเรว็ , ว.
รวดเรว็ , ไม่รอชา้

ว. ครึกคร้นื ,สนุกสนาน,ครื้นเครง

ก. แยกออกหรือถอดออกเปน็ ต้นจากสิ่งท่เี ปน็ รปู
แล้วให้เสยี ความเปน็ กลุม่ กอ้ นของรปู เดิม เชน่ ร้อื
บ้าน; เอาขึ้นมาใหม่ เชน่ รื้อเร่อื งราวท่ีระงบั ไว้
ขึ้นมาพจิ ารณาใหม่ รอื้ เร่ืองเดิมขึน้ มาเขยี นใหม่

ก. ระบายสิ่งทีไ่ ม่ต้องการออกไป