EPREP book

อภิปรายข้อเสนอแนะและสรุปผลการศึกษา

จากการสัมภาษณ์ผู้ให้บริการ PrEP เรื่องการดำเนินงาน ปัญหา อุปสรรคและความท้าทายในการ

ิ
จัดบริการโดยภาพรวมพบว่าผู้ให้บริการมีทัศนคตที่ดีและมองว่าการดำเนินงานการจัดบริการ PrEP เป็นสิ่งที่สำคัญ
ในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีในประชากรกลุ่มเสี่ยง ซึ่งสอดคล้องกับผลการศึกษาเชิงปริมาณโดยใช้

แบบสอบถาม online

หน่วยบริการประเภท KPLHS มีความได้เปรียบหน่วยบริการประเภทโรงพยาบาลที่สามารถเน้นการ

บริการคลินิก PrEP เป็นหลักและทำงานเชิงรุกในการเข้าถึงกลุ่มประชากรเป้าหมายโดยเฉพาะกลุ่ม MSM และ

TGWs ในขณะที่โรงพยาบาลบางแห่งมีการให้บริการ PrEP รวมกับบริการอื่น ๆ เช่น คลินิกยาต้านไวรัส, VCT,

คลินิกโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ทำให้มีเวลาในการติดตามและทำงานเชิงรุกได้น้อยกว่า KPLHS ดังนั้นการทำงาน
ร่วมกันระหว่างโรงพยาบาลและ KPLHS ในพื้นที่น่าจะช่วยเพิ่มการเข้าถึงการบริการมากขึ้น:

“CBO น่าจะช่วยเรื่องป้องกันและเชื่อมกับโรงพยาบาลได้ ในการเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายมากขึ้น” ผู้ให้

คำปรึกษา KPLHS

นอกจากนี้กระบวนการให้บริการที่โรงพยาบาลรัฐมีความซ้ำซ้อนทำให้ไม่สะดวกต่อผู้รับบริการที่ต้องรอ

นาน:
“มาโรงพยาบาลรัฐต้องรอนาน และเวลาเปิดปิดไม่สะดวกกับผู้รับบริการที่ทำงาน” พยาบาลผู้ให้บริการ

PrEP

หน่วยบริการประเภท KPLHS มีจุดเด่นในการสามารถเข้าถึงผู้รับบริการกลุ่ม MSMs และ TGWs ในขณะ

ที่หน่วยบริการประเภทโรงพยาบาลสามารถเข้าถึงผู้รับบริการกลุ่มผลเลือดต่างได้มากกว่า ดังนั้นจึงควรมีการ

สนับสนุนหน่วยบริการแต่ละประเภทในการเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายหลักที่สามารถเข้าถึงได้มากตามศักยภาพที่เป็น

จุดเด่นของหน่วยบริการนั้น ๆ
การที่สปสช. ไม่ได้สนับสนุนค่าใช้จ่ายสำหรับยา nPEP ในชุดสิทธิประโยชน์ซึ่งผู้ให้บริการหลายคนมี

ความเห็นว่าควรมีการสนับสนุนเนื่องจากเป็นช่องทางหนึ่งในการเข้าถงกลุ่มที่มีความเสี่ยงให้เข้าถงการบริการPrEP
ึ
ึ
มากขึ้น:

“การรับบริการที่โรงพยาบาลรัฐมีกระบวนการที่เยิ่นเย้อ คนเลยมารับยาน้อย การให้บริการยา PEP หากเป็นคนไข้

ที่สิทธิการรักษาไม่ได้อยู่ที่รพ.xx ไม่สามารถจ่ายยาให้ได้แม้คนไข้จะยอมจ่ายตังค์เอง” พยาบาลผู้ให้บริการ PrEP

“ส่วนใหญ่คนที่มารับ PEP กับเราหลังจากนั้นเราจะผลักให้เข้า PrEP” ผู้ให้คำปรึกษา KPLHS
“เราจะบอกเค้าว่าเป็นโครงการต่อเนื่องจาก PEP to PrEP สำหรับเคสที่สนใจ” ผู้ให้คำปรึกษา KPLHS

“จะบอกเค้าว่าถ้ากินเป๊ปกับเราแล้วต้องต่อ PrEP สามารถทำได้ไหม เนื่องจากการที่กินเป๊ปแสดงว่าเค้ามีความ

เสี่ยง อาจจะมีความเสี่ยงต่อไปเรื่อย ๆ ถ้าเค้าโอเคเราก็สามารถจ่ายเป๊ปให้ได้เหมือนเป็นข้อตกลงกัน” ผู้ให้

คำปรึกษา KPLHS





[188] บทที่ 3 ผลการวิจัย

นอกจากนี้หน่วยบริการ PrEP ภายใต้โรงพยาบาลรัฐบาลยังมีข้อจำกัดในเรื่องของเวลาการเปิดทำการซึ่ง

มักเป็นเวลาราชการทำให้ไม่สะดวกสำหรับผู้รับบริการที่ทำงาน ดังนั้นการทำงานร่วมกันระหว่างโรงพยาบาลและ

KPLHS ในพื้นที่ และการเพิ่มหน่วยบริการ PrEP ในประเทศโดยเฉพาะในจังหวัดที่ยังไม่มีหน่วยให้บริการน่าจะ

สามารถเพิ่มการเข้าถึงการบริการมากขึ้น อย่างไรก็ตามผู้ให้บริการ PrEP ส่วนใหญ่มีความเห็นว่าการจัดบริการ
PrEP ควรมีการดำเนินงานที่โรงพยาบาลหรือหน่วยบริการที่มีความพร้อม และไม่เห็นด้วยกับการให้บริการ PrEP

ที่ร้านขายยาโดยมีความกังวลในเรื่องการให้คำปรึกษา ความเป็นส่วนตัว ตลอดจนการติดตามผลทาง

ห้องปฎิบัติการสำหรับผู้รับบริการ

ในการให้สนับสนุน PrEP เฉพาะในกลุ่มเป้าหมายที่มีความเสี่ยงสูง ผู้ให้บริการส่วนใหญ่ยังไม่เห็นด้วยและ

มองว่าควรให้สิทธิ์กับทุกคนที่ขอรับบริการ PrEP เนื่องจากการที่ผู้ที่ประเมินแล้วมีความเสี่ยงต่ำจะต้องจ่ายค่ายา
PrEP เองอาจเป็นอุปสรรคในการเข้าถึงยา และผู้รับบริการบางรายอาจไม่ได้ให้ข้อมูลความเสี่ยงที่แท้จริงเนื่องจาก

กลัวการถูกตีตราในสังคม:

“คิดว่าทุกคนสมควรกิน มีความเสี่ยง ไม่รู้จะเอาใครออก”

หน่วยบริการทุกประเภทมีจุดอ่อนในการเข้าถึงผู้ใช้ยาเสพติดซึ่งเป็นกลุ่มประชากรที่เข้าถึงได้ยากและ

ซับซ้อน ทั้งยังขาดความตระหนักในการใช้ยา PrEP เพื่อป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีเมื่อเทียบกับประชากรกลุ่มอื่น

และไม่ให้ความสำคัญในเรื่องดังกล่าวเนื่องจากมีปัญหาทางด้านอื่น ๆ รวมทั้งด้านเศรษฐกิจ ที่อยู่อาศัย ความ
ปลอดภัย การถูกตีตราที่มากกว่ากลุ่มประชากรอื่น การเพิ่มการเข้าถึงของยา PrEP ในประชากรกลุ่มดังกล่าวจึงมี

ความซับซ้อนและต้องการการดูแลมากกว่าการจัดบริการ PrEP ทั่วไป ดังนั้นควรมีรูปแบบการให้บริการที่

เหมาะสมในการทำงานร่วมกับองค์กรภาคประชาสังคมและคลินิกการลดอันตรายจากการใช้ยาเสพติด (harm

reduction) ในโรงพยาบาลในการเข้าถึงกลุ่มประชากรดังกล่าว การให้บริการยา PrEP ในสถานที่เดียวกับการ

ให้บริการทางการแพทย์สำหรับผู้ใช้สารเสพติด เช่น คลินิก methadone อาจเป็นทางเลือกหนึ่งในการเพมโอกาส
ิ่
การเข้าถึงมากกว่าการที่ผู้ใช้ยาเสพติดต้องเดินทางไปรับบริการยา PrEP ที่หน่วยให้บริการ [14]
รูปแบบในการจัดให้บริการ PrEP ควรให้ความสำคัญถึงความต้องการของผู้รับบริการ และเข้าใจปัญหา

อุปสรรคสำคัญในการเข้าถึง PrEP รวมถึงความคงอยู่ในระบบบริการ การจัดบริการควรคำนึงถึงบริบทของ

ประชากรกลุ่มเป้าหมาย เข้าถึงง่าย และมีบริการที่เป็นมิตร รูปแบบการให้บริการอาจเป็นที่โรงพยาบาล องค์กร

ภาคประชาสังคมขนาดใหญ่ (KPLHS) หรือสถานที่อื่นในชุมชน เช่น ร้านขายยาที่ผ่านการอบรมและมีพร้อม ผู้

ให้บริการอาจเป็นบุคคลากรทางการแพทย์ หรือผู้ให้คำปรึกษาที่ผ่านการอบรมกรณีที่รับบริการที่ KPLHS ที่มีการ
ทำงานร่วมกันในการให้บริการและส่งต่อผู้รับบริการ และมีช่องทางการให้บริการที่คำนึงถึงความต้องการของ

ผู้รับบริการเป็นหลัก [รูปที่ 4.14] โดยควรคำนึงถึง 3 องค์ประกอบ (3P’s) สำคัญ ได้แก่ ผู้รับบริการ (potential

PrEP users), ผู้ให้บริการ (providers) และผู้กำหนดนโยบาย (policy makers) [16] ตลอดจนควรมีการขยาย








รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [189]

การบริการมีหน่วยบริการที่ครอบคลุมและมีระบบการส่งต่อผู้รับบริการภายใต้โปรแกรม NAP PLUS ให้สามารถ

ไปรับบริการยา PrEP ที่หน่วยบริการอื่นได้ทั่วประเทศ



รูปที่ 4.14 รูปแบบในการจัดบริการ PrEP






































ผู้รับบริการ (potential PrEP users) ควรมีส่วนร่วมในการแสดงความคิดเห็นหรือเสนอรูปแบบการ

บริการที่ต้องการ รวมถึงการประเมินการจัดให้บริการ PrEP ที่ตนเองได้รับ การประชาสัมพันธ์และข้อมูลข่าวสาร

ควรมีความเหมาะสมกับบริบทของแต่ละกลุ่มเป้าหมายโดยปราศจากการตีตรา; ผู้ให้บริการ (providers) รวมถึง
บุคคลากรทางการแพทย์และผู้ให้คำปรึกษาที่ดำเนินงานด้าน PrEP เป็นผู้มีส่วนสำคัญอย่างมากในการจัดให้บริการ

PrEP อย่างมีประสิทธิภาพ การพัฒนาอบรมให้ความรู้บุคคลากรดังกล่าวให้เพียงพอและการให้คำแนะนำ แนวทาง

้
ปฏิบัติที่ชัดเจน ตลอดจนแก้ไขขอกังวลเกี่ยวกับยา PrEP เช่น ในเรื่องความปลอดภัย อาการไม่พงประสงค์ การดื้อ
ึ
ยาต้านไวรัส ประสิทธิภาพยา จะช่วยเสริมความมั่นใจและประสิทธิภาพในการให้การบริการที่ดียิ่งขึ้น นอกจากนี้

ควรคำนึงภาระงาน ค่าใช้จ่าย และแรงจูงใจในการทำงาน ที่อาจเป็นอุปสรรคในการทำงานของบุคคลากรดังกล่าว

ด้วย; ผู้กำหนดนโยบาย (policy makers) เป็นผู้มีส่วนสำคัญที่จะกำหนดนโยบายผลักดันให้มีการจัดการบริการ

PrEP ในชุดสิทธิประโยชน์ที่ครอบคลุมในระดับประเทศ ความเสมอภาคในการเข้าถึงการบริการ รวมถึงการติดตาม
ผลการดำเนินงานในภาพรวม ผู้กำหนดนโยบายจึงควรได้รับข้อมูล หลักฐานเชิงประจักษ์ รวมถึงข้อมูลด้านความ

คุ้มค่าและประสิทธิภาพของยา PrEP อย่างครบถ้วน เพื่อช่วยในการตัดสินใจและกำหนดนโยบายต่าง ๆ [16]





[190] บทที่ 3 ผลการวิจัย

การจัดบริการ PrEP ในประเทศไทยยังคงต้องการการสนับสนุนจากส่วนกลาง ทั้งกรมควบคุมโรค

กระทรวงสาธารณสุข สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติและเครือข่ายฯ อย่างต่อเนื่องในการอบรมความรู้เรื่อง

PrEP เพื่อพัฒนาบุคคลากรผู้ให้บริการ PrEP รวมถึงบุคคลากรทางการแพทย์ที่ทำงานด้านอื่นในการสร้างความ

ิ
ความรู้ความเข้าใจและทัศนคตต่อบริการ PrEP ที่ถูกต้อง ควรมีการเพิ่มการประชาสัมพันธ์ให้ PrEP เป็นที่รู้จักมาก
ขึ้นในวงกว้างเพื่อเพิ่มการเข้าถึงการบริการของกลุ่มประชากรเป้าหมายและการส่งต่อระหว่างหน่วยบริการที่ควร

จะมีกระจายในทุกจังหวัดทั่วประเทศเพื่อความต่อเนื่องของการจัดบริการเชื่อมต่อระหว่างการรักษาและการ

ป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี อันจะนำไปสู่การยุติปัญหาเอดส์ของประเทศไทยในปี ค.ศ. 2030






































































รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [191]



สรุปผลการประเมินผลการจัดบริการ PrEP


บทที่ 4
ข้อค้นพบส าคัญ



ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย สรุปผลการ




วิจัย และ




ข้อเสนอแนะ






















รายงานการประเมินผลการด าเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [193]

บทที่ 4


สรุปผลการวิจัยและข้อเสนอแนะ


ในการวิจัยประเมินผลการจัดบริการ PrEP ครั้งนี้ สามารถสรุปผลการวิจัยทั้งในด้านผู้รับบริการและผู้
จัดบริการ รวมไปถึงข้อค้นพบที่ส าคัญ ๆ และข้อเสนอแนะเชิงนโยบายต่อการจัดบริการ PrEP ได้ดังต่อไปนี้


PrEP Cascade (การวิเคราะห์ข้อมูลผู้รับบริการ PrEP จากฐานข้อมูลโปรแกรม NAP)

ในส่วนของการวิเคราะห์ข้อมูล PrEP cascade ในปีงบประมาณ 2563 จากฐานข้อมูล National
AIDS Program (NAP plus) พบว่ามีการลงข้อมูลของผู้รับบริการ PrEP counseling หรือ การให้ค าปรึกษา
แนะน าบริการยา PrEP และมีการลงทะเบียนจ านวนผู้รับบริการที่ได้รับการเสนอ PrEP (PrEP Offer) น้อยมาก

หน่วยบริการส่วนใหญ่จะไม่ลงข้อมูลของผู้ที่ให้ค าปรึกษาแนะน าบริการ PrEP แล้วไม่สนใจพร้อมระบุเหตุผล
ลงในโปรแกรม NAP แต่หน่วยบริการส่วนใหญ่จะเลือกลงทะเบียนเฉพาะรายที่แสดงความสนใจและน าไปสู่การ
ลงทะเบียนออกเลข PrEP ในขั้นตอนต่อไป จากระบบฐานข้อมูลในโปรแกรม NAP พบว่า มีผู้รับบริการที่มีการ

ลงทะเบียนสนใจ PrEP 1,285 ราย และมีการจ่ายยา PrEP จริงให้แก่ผู้รับบริการจ านวน 1,221 ราย (95.0 %)
จากหน่วยบริการประเภทโรงพยาบาล และ โรงพยาบาลร่วมกับ CBO ในส่วนหน่วยบริการ KPLHS จะไม่มี
ข้อมูลส่วนนี้ในโปรแกรม NAP เนื่องจากหน่วยบริการ KPLHS จะลงข้อมูลแยกต่างหากในโปรแกรมเฉพาะของ
ทางศูนย์วิจัยโรคเอดส์สภากาชาดไทยที่เป็นองค์กรรับผิดชอบดูแลหน่วยงาน CBOs ได้แก่ SWING และ RSAT
และทางศูนย์วิจัยโรคเอดส์สภากาชาดไทยจะดึงข้อมูลผู้รับบริการ PrEP เฉพาะส่วนที่รับการสนับสนุนงบจาก

สปสช มาให้ทาง สปสช. เพื่อโอนเชื่อมต่อข้อมูลเข้าไปรวมอยู่ในโปรแกรม NAP เป็นระยะประมาณทุกต้นเดือน
ท าให้ไม่สามารถวิเคราะห์ PrEP initiation cascade ของข้อมูลการจัดบริการ PrEP ภายใต้ สปสช ปี 2563
โดยรวมได้ จึงได้ท าการแยกวิเคราะห์ PrEP initiation cascade ในส่วนของโรงพยาบาล (รูปแบบ

โรงพยาบาล , โรงพยาบาลร่วมกับCBO) แยกออกจากหน่วยบริการแบบ KPLHS
ในส่วนของ PrEP Retention Cascade พบว่า ในข่วงการติดตาม 1 เดือน และ 3 เดือนแรกของการ
กินยา PrEP ทั้ง 3 รูปแบบบริการมีข้อมูลการคงอยู่การกินยา PrEP (PrEP Retention) ไม่แตกต่างกัน ในช่วง
1 เดือนหลังจากการรับยา PrEP อยู่ที่ 99% โดยเฉลี่ย การติดตามช่วง 3 เดือน พบว่า PrEP Retention เฉลี่ย

อยู่ที่ 62.56% ส่วนการติดตามช่วง 6 เดือน รูปแบบโรงพยาบาลกับรูปแบบโรงพยาบาลร่วมกับCBO ไม ่
แตกต่างกัน อยู่ที่ 48.36% และ 47.06% ตามล าดับ ส่วนรูปแบบ KPLHS ลดลงเหลือ 27.04% จาก
ข้อมูลวิเคราะห์ PrEP Retention เปรียบเทียบระหว่างหน่วยบริการแต่ละประเภท สรุปได้ว่ารูปแบบ KPLHS
มีศักยภาพในการค้นหาผู้รับบริการที่สนใจรับบริการ PrEP ได้จ านวนมากในช่วงเวลาที่สั้นกว่าหน่วยบริการ

ประเภทโรงพยาบาล และ โรงพยาบาลร่วมกับ CBO แต่การคงอยู่ของการกินยา PrEP (PrEP Retention) ใน
ผู้รับบริการจากหน่วย KPLHS ณ. เวลา 6 เดือน จะลดลงประมาณเกือบหนึ่งเท่าเมื่อเทียบกับหน่วยบริการ
ิ
PrEP ที่จัดโดยโรงพยาบาล ซึ่งอาจขึ้นกับการประเมนความเสี่ยงของผู้รับ PrEP แต่ละรายที่จะขอกินหรือ
ุ
ื่
หยดยาPrEP ในแต่ละช่วงเวลา เมอหยุดยาไปแล้ว หากกลับมามความเสี่ยงอก ก็สามารถมารับค าปรึกษา
ี
ี
และเริ่มรับยา PrEP ใหม่อีกครั้งได้ในอนาคต







[194] บทที่ 4 สรุปผลการวิจัยและข้อเสนอแนะ

HIV Seroconversion (การเปลี่ยนแปลงผลเลือดการติดเชื้อเอชไอวี จากลบเป็นบวก)
จากการวิเคราะห์ข้อมูลจากโปรแกรม NAP ในผู้รับบริการ PrEP ประมาณ 2,000 ราย ภายใต้สิทธิ

หลักประกันสุขภาพ ปี 2563 ตรวจพบผู้ติดเชื้อเอชไอวีรายใหม่ ณ.ขณะที่เริ่มยา PrEP จ านวน 5 ราย ซึ่งถือ
ิ
เป็นการติดเชื้อเอชไอวีตั้งแต่แรกที่เริ่มกนยา PrEP และได้ยุติการให้ยา PrEP ไปทันที ส่วนผู้รับยา PrEP ไปกิน
่
่
ู
ทุกรายจากการติดตามในระบบข้อมลภายใต้โปรแกรม NAP ไมพบผู้ติดเชื้อรายใหมในผู้ที่รับยา PrEP ไป
กินอย่างต่อเนื่อง แต่พบวา ผู้ที่กินยา PrEP แล้วขอหยุดยา PrEP ไประยะเวลาหนึ่ง (มากกวา 3 เดือนขึ้น
่
่
ไป) และได้กลับมาขอรับการตรวจ VCT ซ้ า มผู้ที่มผลเลือดเปลี่ยนจากลบกลายเป็นบวกเพิ่มจ านวน 8
ี
ี
รายจากผู้ที่กลับมาขอตรวจเลือดจ านวนหนึ่งในหน่วยบริการที่ให้บริการPrEPทั้งที่เป็นโรงพยาบาลและ KPLHS

ผู้รับบริการ PrEP
ผลการศึกษาในผู้รับบริการ พบว่า ผู้รับบริการ PrEP ทั้งหน่วยบริการประเภทโรงพยาบาลส่วนใหญ่
ี่
เป็นกลุ่มชายทมีเพศสัมพันธ์กับชาย มีสตรีข้ามเพศและคู่สามีภรรยาผลเลือดต่างบ้างแต่จ านวนไม่มาก โดย
จะพบคู่ผลเลือดต่างที่หน่วยบริการประเภทโรงพยาบาลมากกวาหน่วยบริการประเภท KPLHS ส่วนใหญ่
่
ผู้รับบริการมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวีจากการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ปลอดภัยคือเปลี่ยนคู่นอนหลายคนและ

ั
ไม่ใช้ถุงยางอนามัยเมื่อมีเพศสัมพนธ์อย่างสม่ าเสมอ มีส่วนน้อยมาก ๆ ที่ให้ข้อมูลความเสี่ยงว่าตนเองเป็นผู้ใช้
สารเสพติดและมีพฤติกรรมการใช้เข็มฉีดยาหรือกระบอกฉีดยาร่วมกับผู้อน และส่วนใหญ่บอกว่ามีการตรวจ
ื่
เลือดหาการติดเชื้อเอชเป็นประจ าทุกปีอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง

ในกลุ่มที่ตัดสินใจรับ PrEP และกินยาต่อเนื่อง เหตุผลหลักเพราะต้องการป้องกันตนเองจากการติด
เชื้อเอชไอวีนอกเหนือจากการป้องกันโดยการใช้ถุงยางอนามัยทั้งในกลุ่มที่ประเมินความเสี่ยงตนเองสูงและ
ที่ประเมินว่าตนเองมีความเสี่ยงต่ า ส าหรับในกลุ่มที่เคยกิน PrEP และหยุดไปและขอกลับมากินยาอกครั้งให้
ี
ี
ี
เหตุผลหลักว่าเนื่องจากตนเองกลับมามความเสี่ยงใหม่อกครั้ง และส่วนใหญ่ในกลุ่มที่ตัดสินใจกินยานี้สามารถ
กินยาได้สม่ าเสมอตรงเวลา ไม่มีปัญหาจากผลข้างเคียงของยา มีส่วนน้อยที่มีผลข้างเคียงจากยาในช่วงแรก แต่
อาการข้างเคียงก็หายได้เอง
ในกลุ่มที่ตัดสินใจไม่รับ PrEP ส่วนใหญ่ได้รับทราบข้อมูลเกี่ยวกับ PrEP จากเจ้าหน้าที่หน่วยบริการ
ิ
และทราบข้อดีของการ PrEP ในการช่วยป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีร่วมกับการใช้ถุงยางอนามัย แต่ประเมน
ตนเองแล้วคิดว่าตนเองไม่เสี่ยงหรือคิดว่ามีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อต่ า คิดว่าตนเองไม่มีความพร้อมในการ
กินยาไม่อยากกินยาเป็นประจ าทุกวันและยังมีความกังวลเกี่ยวกับผลข้างเคียงจากยา PrEP
ในกลุ่มที่เคยรับ PrEP และขอหยุดยา มีเหตุผลหลักที่ขอหยุดยาคือตนเองไม่มีความเสี่ยงแล้ว เพราะ
ิ่
เลิกกับคู่ที่มีเพศสัมพนธ์ประจ า แต่หากในอนาคตประเมินความเสี่ยงตนเองเพมขึ้นก็อาจจะกลับมารับ PrEP
ั
อีกครั้ง นอกจากนี้ยังพบเหตุผลที่ขอหยุดยาที่เกี่ยวข้องกับความสะดวกในการรับบริการด้วย
ในด้านการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวี ทั้งในเรื่องของจ านวนคู่นอน การใช้
ู
ถุงยางอนามัย และการเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพนธ์ พบว่า ส่วนใหญ่จะให้ข้อมลวามพฤติกรรมต่าง ๆ ไม ่
่
ี
ั
แตกต่างกันเมื่อเปรียบเทียบช่วงกินยา PrEP และช่วงไม่กินยา PrEP
ในด้านความพงพอใจในการจัดบริการ PrEP ที่หน่วยบริการ พบว่า ส่วนใหญ่มีความพงพอใจด้าน
ึ
ึ
ระบบการจัดบริการและผู้ให้บริการอยู่ในระดับดีถึงดีมากทั้งในหน่วยบริการประเภทโรงพยาบาลและ KPLHS
แต่ในด้านความสะดวกในการนัดหมายและการเข้ารับบริการจะพบว่าผู้รับบริการที่ KPLHS มีความสะดวก
มากกว่าผู้รับบริการที่โรงพยาบาล






รายงานการประเมินผลการด าเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [195]

ผู้ให้บริการ PrEP
ผลการศึกษาเชิงปริมาณในผู้ให้บริการ PrEP ส่วนใหญ่มีความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับ PrEP

และมีทัศนคติที่ดีต่อผู้รับบริการ ในส่วนของผลการศึกษาเชิงคุณภาพ พบว่าหน่วยบริการทั้งประเภท
โรงพยาบาลและ KPLHS มีความพร้อมในการจัดบริการ PrEP ในระดับที่น่าพอใจ มีบุคลลากรที่มีความรู้ มี
ประสบการณ์ในการให้บริการมานานหลายปีทั้งในหน่วยบริการที่เป็นโรงพยาบาลและหน่วยบริการ KPLHS มี
ิ่
หน่วยบริการที่เป็นโรงพยาบาลบางแห่งพบว่ามีการเปลี่ยนแปลงผู้ให้บริการเข้ามาใหม่เพมเติม ท าให้บางคน
ี
อาจยังไม่ได้รับการอบรมการจัดบริการ PrEP จากส่วนกลางในช่วงที่ผ่านมา รวมถึงปัญหาการมบุคลากร
ื่
ี
ค่อนข้างจ ากัดเมอเทียบกับภาระงานที่มหลากหลายด้านโดยเฉพาะหน่วยบริการโรงพยาบาลที่เป็นหน่วย
จัดให้บริการยาต้านเพื่อการรักษาผู้ติดเชื้อร่วมไปกับการให้บริการยา PrEP ในหน่วยงานเดียวกัน บางแห่ง
ยังมีข้อจ ากัดเรื่องสถานที่ที่คับแคบเมื่อเทียบกับจ านวนผู้รับบริการทุกประเภทและมีข้อจ ากัดเรื่องภาระงานที่

คอนข้างมาก หน่วยบริการประเภท KPLHS โดยภาพรวมมีความคล่องตัวเรื่องการจัดระบบบริการมากกว่า
เนื่องมาจากภาระงานของหน่วยบริการประเภทโรงพยาบาลมักจะมีหลากหลายด้านมากกว่า ทั้งการตรวจ
ั
โรคติดต่อทางเพศสัมพนธ์ การให้ค าปรึกษาเพื่อตรวจเลือดหาการติดเชื้อโดยสมัครใจ (VCT) รวมถึงเป็นหน่วย
บริการยาต้านไวรัสเอชไอวีให้แก่ผู้ติดเชื้อฯ ร่วมด้วย ข้อจ ากัดในการให้บริการที่พบบ่อยเป็นเรื่องการเจาะ

เลือดตรวจตามสิทธิ บางหน่วยบริการอาจมความจ าเป็นต้องตรวจเลือดติดตามการท างานของไตของ
ี
่
ผู้รับบริการ PrEP มากกวาจ านวนครั้งที่ก าหนดให้หน่วยบริการสามารถเบิกได้ตามสิทธิ ซึ่งอาจก่อให้เกิด
ื่
ภาระค่าใช้จ่ายแก่ผู้รับบริการได้ ถุงยางอนามัยที่ได้รับจากส่วนกลางเพอน ามาแจกจ่าย มีขนาดไม่ครบตามที่
ผู้รับบริการต้องการ มักจะมีแต่ขนาดเล็กให้เบิก และขาดการสนับสนุนเจลหล่อลื่นท าให้ผู้รับบริการต้องไปหา
ซื้อเอง เป็นต้น การค้นหากลุ่มเป้าหมายผู้รับบริการของหน่วยประเภทโรงพยาบาลยังมีลักษณะการท างาน
ี
ั
เชิงรุกน้อยกวา KPLHS เนื่องจากการมภาระงานหลายด้านและก าลังคนมจ ากัด จึงมกจะเป็นการท างาน
ี
่
แบบตั้งรับเป็นหลัก หรือประสานกับ CBO ในพนที่ (ถามี) ในการช่วยหาผู้สนใจรับบริการ PrEP และส่งต่อมา
ื้
้
ื่
ให้ ผู้รับบริการส่วนมากจะค้นหาข้อมูลเองผ่านทางสื่อสังคมออนไลน์หรือจากเพอนแนะน าและมารับบริการ
ั
เพราะตั้งใจมาขอรับ PrEP อยู่แล้ว ในหน่วยบริการประเภท KPLHS มกจะเน้นท างานเชิงรุก มทั้ง Mobile
ี
VCT และ Mobile PrEP ไปตามสถานศึกษา ห้างสรรพสินค้า แหล่งชมชนที่เสามารถเข้าถึงกลุ่มเป้าหมาย
ุ
เฉพาะ แต่ก็ยังพบข้อจ ากัดเรื่องการรอผลตรวจเลือดและการจ่ายยาที่ยังไม่สามารถจ่ายยาได้ทันทีในขณะออก
หน่วยเคลื่อนที่ จ าเป็นต้องนัดให้มารับยา PrEP ที่หน่วยบริการในภายหลัง ท าให้การท างานยังไม่บรรลุ
เป้าหมายที่ตั้งไว้
ี
นอกจากนี้ยังพบหน่วยบริการที่มีการจัดบริการ PrEP เชิงรุกในเรือนจ าค่อนข้างน้อย มหน่วยบริการ
ของโรงพยาบาลแห่งหนึ่งที่มการจัดบริการ VCT และบริการ PrEP เชิงรุกเข้าไปให้บริการแก่ผู้ต้องขังใน
ี
เรือนจ าชายค่อนข้างได้ผลดี ซึ่งกลุ่มผู้ต้องขังก็เป็นหนึ่งในประชากรกลุ่มเสี่ยงที่ควรเข้าถึงบริการ PrEP ด้วย
เช่นกัน การให้บริการประสบความส าเร็จในระดับหนึ่งโดยต้องอาศัยความร่วมมืออย่างดีระหว่างโรงพยาบาล
และเจ้าหน้าที่ในเรือนจ า ท าให้ผู้ต้องขังส่วนใหญ่สามารถเข้าถึงยา PrEP ได้ แต่ก็พบยังมีข้อจ ากัดอยู่หลาย
ประการ เช่น การบริการจัดการยาที่แตกต่างกันในแต่ละแดนภายในทัณฑสถาน การเข้มงวดเรื่องยาและถุงยาง

อนามัยที่จะสามารถน าเข้าไปในเรือนจ า และที่ส าคัญคือระบบการส่งต่อผู้รับบริการเมื่อพนโทษออกไปเพอรับ
้
ื่
บริการ PrEP ได้หากยังคงมีความสี่ยงอยู่ ควรมีระบบการติดตามให้บริการ PrEP อย่างต่อเนื่องเมื่อพน
้
จากทัณฑสถานไปด้วย
ี
ส าหรับการจัดบริการ PrEP ในกลุ่มผู้ใช้สารเสพติดซึ่งเป็นอกหนึ่งในประชากรกลุ่มเสี่ยงยังมีข้อจ ากัด
หลายประการที่ท าให้ประชากรกลุ่มนี้ยังเข้าไม่ถึงการบริการด้านการป้องกัน ทั้งการเข้าถึง VCT และบริการ




[196] บทที่ 4 สรุปผลการวิจัยและข้อเสนอแนะ

ู
ี
PrEP จากข้อมูลการศึกษาพบว่ามผู้รับบริการPrEPเพียงส่วนน้อยที่ให้ข้อมลวาตนเองเป็นผู้ใช้สารเสพติด
่
่
่
ี
และจากการศึกษาในผู้ให้บริการก็พบวาผู้ให้บริการส่วนใหญ่ไมค่อยจะมประสบการณ์การท างานใน
่
ี
ประชากรกลุ่มนี้ โดยเฉพาะและมความเห็นวาประชากรกลุ่มนี้ยังเข้าถึงตัวได้ค่อนข้างยาก ยังมีความกังวล
ในเรื่องของความลับที่พวกเขาใช้สารเสพติดและอาจมีผลกระทบทางกฎหมายอยู่มาก นอกจากนี้ยังขาดการ
ประสานงานกันระหว่างหน่วยที่ให้บริการ PrEP กับคลินิกยาเสพติดในโรงพยาบาลเดียวกัน หน่วยบริการที่เคย
มีประสบการณ์การเชิญชวนประชากรกลุ่มผู้ใช้สารเสพติดให้รับ PrEP ก็ให้ข้อมูลว่า ประชากรกลุ่มนี้ไม่ได้มี
ความวิตกหรือกังวัลเกี่ยวกับการติดเชื้อเอชไอวีเป็นอนดับต้น ๆ จึงอาจท าให้ไม่สนใจเข้ารับบริการ PrEP เพอ
ื่
ั
ป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี


สรุปข้อค้นพบส าคัญจากการวิจัยประเมินผล
ในการศึกษาครั้งนี้มีข้อค้นพบที่ส าคัญและข้อเสนอแนะเชิงนโยบายต่อส านักงานหลักประกันสุขภาพ

ั
แห่งชาติและกรมควบคุมโรค กระทวงสาธารณสุข ที่จะเป็นประโยชน์ต่อการพฒนาระบบการจัดบริการ PrEP
ของประเทศไทย ดังต่อไปนี้

ื่
1. การจัดบริการ PrEP ถือเป็นมาตรการหนึ่งที่สามารถน ามาใช้ร่วมกับมาตรการอน ๆ เพื่อการป้องกันการติด
เชื้อเอชไอวีในกลุ่มประชาชนที่มีความเสี่ยงสูง อาทิเช่น การใช้ถุงยางอนามัย การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม
ั
เสี่ยง การเข้าถึง VCT และการตรวจและรักษาโรคติดต่อทางเพศสัมพนธ์ เป็นต้น นอกจากนี้การคัดกรอง
โดยการตรวจเลือด VCT ก่อนเริ่มยา PrEP ยังช่วยเพิ่มโอกาสในการค้นพบผู้ติดเชื้อฯ รายใหม่ตั้งแต่ต้น ท า
ให้ผู้ติดเชื้อฯ รายใหม่สามารถเข้าถึงการรักษาด้วยยาต้านได้เร็วขึ้น ซึ่งจะส่งผลให้ลดโอกาสการแพร่เชื้อ

ไปสู่ผู้อื่นเมื่อยาต้านไวรัสสามารถกดเชื้อเอชไอวีให้อยู่ในระดับต่ าได้ในอนาคต (ข้อมูลจากการวิเคราะห์พบ
ผู้รับบริการที่มีผลเลือดบวกที่บ่งบอกว่าเป็นการติดเชื้อฯรายใหม่ ตอนเริ่มยา PrEP ในปี 2563 จ านวน 5

ราย จากผู้รับบริการ PrEP ประมาณ 2,000 ราย)
2. รูปแบบการจัดบริการที่ด าเนินการโดย KLPHS มีความโดดเด่นในการจัดบริการเพื่อเข้าถงประชากรเสี่ยงที่
ึ
เป็นกลุ่มเป้าหมายได้ดีและมีผู้รับบริการจ านวนมากในเวลาอนสั้น เมื่อเทียบกับรูปแบบบริการที่จัด
ั
้
ี
โรงพยาบาลร่วมกบ CBO หรือ โรงพยาบาลด าเนินการเอง เนื่องจากมรูปแบบการจัดบริการเชิงรุกที่เขาถึง
ั
กลุ่มเป้าหมายได้มากกว่า และมีการจัดบริการนอกเวลาร่วมด้วยซึ่งท าให้สะดวกต่อผู้รับบริการ
3. การตัดสินใจเลือกกิน PrEP หรือไม่ขอกิน ขึ้นกับปัจจัยส่วนตัวของแต่ละราย ที่ส าคัญคือ การประเมิน
ความเสี่ยงและความวิตกส่วนตัวต่อการติดเชื้อฯ ของตนเอง ความสะดวกในการมารับบริการทั้งสถานที่/

เวลาเปิดบริการของหน่วยบริการ ความวิตกกังวลต่ออาการข้างเคียงจากการกินยา PrEP และบางรายอาจ
มีความวิตกกังวลเรื่องการถูกตีตราจากการกินยา PrEP โดยบุคคลอื่น

4. การคงอยู่ในการกิน PrEP (PrEP Retention) ในระยะเวลา 6 เดือนขึ้นไป มีความแตกต่างกัน ระหว่าง
ผู้รับ PrEP ในหน่วยบริการที่เป็นโรงพยาบาล หรือ โรงพยาบาลร่วมกับ CBO เมื่อเทียบกับ KPLHS

ประมาณเกือบ 1 เท่า (โรงพยาบาล 48.36% โรงพยาบาลร่วมกับ CBO 47.06% และ KPLHS 27.04%)
ทั้งนี้อาจขึ้นกับการประเมินความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ การเปลี่ยนแปลงของพฤติกรรมเสี่ยง และ
ความสามารถในการจัดการลดความเสี่ยงของผู้รับบริการ PrEP ในแต่ละหน่วยบริการ









รายงานการประเมินผลการด าเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [197]

5. ผลการประเมินเรื่องการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยงต่อการติดเชื้อฯในช่วงก่อนการกิน PrEP และช่วงที่กิน

ิ่
PrEP ไม่พบว่ามีการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมหรือการเพมความเสี่ยงอย่างชัดเจน เช่น อตราการเป็น STI
ั
รายใหม่ และการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ถุงยางอนามัยเมื่อมีเพศสัมพันธ์ เป็นต้น
ื่
6. จากการวิเคราะห์ข้อมูลในระบบ NAP เพอติดตามผลการตรวจเลือดในผู้ที่ยังรับยา PrEP อยู่อย่างต่อเนื่อง
ั
ในปีงบประมาณ 2563 โดยวิเคราะห์ข้อมูลถึงเดือนกุมภาพนธ์ พ.ศ.2564 ไม่พบว่าผู้ที่ยังคงกินยา PrEP
อย่างต่อเนื่องในระบบบริการ มีการติดเชื้อเอชไอวีรายใหม่เกิดขึ้น (หากประมาณว่า ประชากรกลุ่มเสี่ยงนี้

มีอบัติการณ์การติดเชื้อเอชไอวีที่ 3% แสดงว่า การกินยา PrEP สามารถป้องกันการติดเชื้อรายใหม่ได้
ุ
ประมาณ 60 ราย จากผู้รับบริการ PrEP ในปี 2563 จ านวน 2000 ราย)

ื่
7. จากการวิเคราะห์ข้อมูลในระบบ NAP เพอติดตามผู้รับ PrEP ในปีงบประมาณ 2563 ที่หยุดการกินยา (ทั้ง
การหยุดยาที่หน่วยบริการหรือขาดการติดต่อ ไม่กลับมารับยาตามนัด แต่มีผู้เคยรับบริการ PrEP จ านวน

หนึ่งได้กลับมาตรวจเลือดหาการติดเชื้อเอชไอวีซ้ าหลังหยุดยา PrEP ไปช่วงเวลาหนึ่ง โดยวิเคราะห์ข้อมูล
ถึงเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ.2564) พบว่า มีผู้เคยรับยา PrEP แต่หยุดยาไปแล้ว (มากกว่า 3 เดือนขึ้นไป) มีผล
เลือดเปลี่ยนแปลงจากลบเป็นบวก ซึ่งแสดงถึงการติดเชื้อเอชไอวีรายใหม่ จ านวน 8 ราย จากผู้รับบริการที่

กลับมาขอรับค าปรึกษาและตรวจเลือดหาการติดเชื้อเอชไอวี (VCT) ซ้ า จึงมีความส าคัญอย่างมากที่หน่วย
จัดบริการควรจะพฒนาระบบการติดตามประชากรกลุ่มที่ยังมีความเสี่ยงที่ได้ยุติการกินยา PrEP ไปแล้ว
ั
ื่
ให้มีความตระหนักที่จะต้องใช้วิธีการป้องกันการติดเชื้ออน ๆ ร่วมด้วย อาทิเช่น การใช้ถุงยางอนามัยทุก
ั
ครั้งเมื่อมีเพศสัมพนธ์ ลดพฤติกรรมเสี่ยงต่าง ๆ ที่อาจท าให้ติดเชื้อฯได้ การกลับมาขอรับค าปรึกษาและ
ตรวจเลือดหาการติดเชื้อเอชไอวีเป็นระยะทุก 3-6 เดือน และหากมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อฯ เพมมาใหม่
ิ่
อีก สามารถกลับมาขอรับค าปรึกษาและรับยา PrEP ไปทานต่อได้จากหน่วยบริการที่ไปได้สะดวก
8. ระบบโปรแกรมการจัดเก็บข้อมูลการจัดบริการ PrEP ภายใต้โปรแกรม NAP ของทาง สปสช. ที่เป็น

ื่
หน่วยงานหลักที่รับผิดชอบและพัฒนาขึ้นมาเพอใช้ประโยชน์ในการติดตามประเมินผล ถือเป็นหัวใจส าคัญ
อย่างยิ่ง ปัจจุบันยังมีการใช้โปรแกรมเก็บข้อมูลบริการ PrEP ที่เป็นโปรแกรมเฉพาะของหน่วยงานบริการ

ฝั่งองค์กรภาคประชาสังคม และบางกองทุนที่สนับสนุนเรื่องยาPrEP อยู่ การปรับให้ทุกหน่วยงานที่
จัดบริการ PrEP มาใช้โปรแกรม NAP ให้เป็นตัวกลางส าหรับบริการ PrEP ในทุกแหล่งงบประมาณ น่าจะ

เป็นแนวทางที่เหมาะสมในอนาคต เพอให้สามารถน าข้อมูลการจัดบริการมาใช้ประโยชน์ในการติดตาม
ื่
ประเมินผล ในภาครวมของบริการ PrEP เพอการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีของประเทศไทยได้อย่างเป็น
ื่
เอกภาพ


ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายต่อส านักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติและกรมควบคุมโรค กระทรวง

สาธารณสุข
1. ส านักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ควรพจารณาบรรจุบริการ PrEP เป็นเครื่องมือเพมเติม เพอการ
ิ่
ิ
ื่
ป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี ให้อยู่ในชุดสิทธิประโยชน์ส าหรับประชากรกลุ่มเสี่ยงช่วงอายุตั้งแต่ 18 ปีขึ้นไป
หรือ 15 ปีขึ้นไปในกรณีที่มีความเสี่ยงชัดเจนและสนใจเลือกจะกินยา PrEP

ิ่
2. เร่งเพมหน่วยบริการ PrEP ที่ด าเนินโดยองค์กรชุมชน (KPLHS) ที่มีศักยภาพตามเกณฑ์มาตรฐานที่ก าหนด
โดยกรมควบคุมโรค ในจังหวัดที่มีอตราความชุกของการติดเชื้อเอชไอวีค่อนข้างสูง เช่น กรุงเทพมหานคร
ั




[198] บทที่ 4 สรุปผลการวิจัยและข้อเสนอแนะ

ื้
ิ่
เชียงใหม่ และจังหวัดที่เป็นพนที่เป้าหมายส าคัญในการยุติเอดส์ และเร่งเพมหน่วยบริการโรงพยาบาลให้
ี
กระจายครบทุกจังหวัดทั่วประเทศ และส าหรับพื้นที่ที่มหน่วยงาน CBO ด าเนินงานเชิงรุกกับกลุ่มประชากร
เป้าหมายในเรื่องเอดส์ แต่ยังไม่มีศักยภาพมากพอที่จะจัดบริการ PrEP ได้ ควรสนับสนุนให้มีการท างาน
ื้
ร่วมกันระหว่าง CBO กับโรงพยาบาลในพนที่ เพอให้มีช่องทางการส่งต่อประชากรกลุ่มเสี่ยงที่สนใจมาที่
ื่
ื่
หน่วยบริการของโรงพยาบาลเพอรับค าปรึกษาและรับบริการ PrEP หากมีความต้องการ ควรเร่งจัดตั้ง
หน่วยบริการ PrEP อย่างน้อยในโรงพยาบาลที่มีความพร้อม ให้กระจายในทุกจังหวัดทั่วประเทศ อย่างน้อย

จังหวัดละ 1 แห่ง ในปี พ.ศ. 2565 เป็นต้นไป ทั้งนี้ส่วนกลางควรจัดอบรมวิชาการส าหรับผู้ให้บริการ PrEP
รายใหม่ และการจัดอบรมฟื้นฟูให้ผู้ให้บริการรายเก่าอย่างต่อเนื่องอย่างน้อย 1-2 ปีต่อครั้ง

ิ่
3. เพมการสนับสนุนวัสดุอปกรณ์ในการจัดบริการ PrEP เช่น สนับสนุนการจัดหา stock ยาแพร็พให้มีความ
ุ
ี
เพยงพอที่จะด าเนินการแบบ same day PrEP ได้ ควรมีการขยายสิทธิการเบิกค่าตรวจทางห้องปฏิบัติการ
ในกรณีสงสัยเรื่องการท างานของไต มากกว่าจ านวนครั้งที่ก าหนดหากมีข้อบ่งชี้ทางการแพทย์ สนับสนุน
สารหล่อลื่นและถุงยางอนามัยให้มีหลากหลายขนาดที่ผู้รับบริการสามารถเลือกใช้ขนาดที่ต้องการได้
4. กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข ควรเร่งเพมการประชาสัมพนธ์ให้ความรู้เกี่ยวกับ PrEP ให้
ิ่
ั
กว้างขวางมากขึ้นกว่าที่เป็นอยู่ในปัจจุบันผ่านช่องทางการสื่อสารที่หลากหลาย โดยเน้นประชากรหลัก
โดยเฉพาะกลุ่มชายมีเพศสัมพนธ์กับชาย พนักงานบริการทางเพศ วัยรุ่นที่มีความเสี่ยงสูง คู่ผลเลือดต่าง
ั
กลุ่มผู้ใช้ยาเสพติดทั้งฉีดและกิน เพอให้ประชาชนกลุ่มเสี่ยงมีความตระหนักรู้ และมีความเข้าใจที่ถูกต้อง
ื่
ื่
เกี่ยวกับยา PrEP ที่สามารถเลือกใช้ร่วมไปกับวิธีการป้องกันการติดเชื้อฯ อนๆ อย่างเหมาะสมในแต่ละ
ั
บุคคล ควรมีการประชาสัมพนธ์แหล่งบริการ PrEP ในพนที่ใกล้บ้าน ใกล้ที่ท างาน ที่กระจายอยู่ในแต่ละ
ื้
ื้
ื่
จังหวัด แต่ละพนที่เพอให้ผู้สนใจสามารถไปขอค าปรึกษาและขอรับบริการ PrEP ได้สะดวก รวมถึงกรณี
การย้ายที่อยู่ ทีท างานก็สามารถช่วยประสานย้ายหน่วยรับบริการได้สะดวกมากขึ้นในอนาคต
5. เนื่องจากการเข้าถึงบริการ PrEP ของหน่วยบริการในปัจจุบันค่อนข้างจ ากัดส าหรับกลุ่มผู้ใช้ยาเสพติด ทาง
ิ่
ื่
กรมควบคุมโรคควรพจารณาให้การสนับสนุนเพมเติมเพอเพมการเข้าถึงการบริการของประชากรกลุ่มนี้
ิ
ิ่
เช่น การให้บริการยา PrEP ในสถานที่เดียวกับการให้บริการทางการแพทย์ส าหรับผู้ใช้สารเสพติด อาจ
ิ
พจารณาให้มีหน่วยงานเฉพาะในการเข้าถึงและดูแลประชากรกลุ่มนี้โดยท างานร่วมกับองค์กรภาคประชา
สังคมที่เน้นการท างานเข้าถึงกลุ่มผู้ใช้ยาเสพติดโดยตรง และควรสนับสนุนให้มีการจัดตั้งองค์กรภาคประชา
สังคมที่ท างานกับกลุ่มผู้ใช้ยาเสพติดให้มีกระจายในระดับพื้นที่และจังหวัดมากขึ้นในทุกภูมิภาค
6. ควรจัดตั้งคณะท างานเพื่อก ากับติดตามและประเมินผลมาตรการต่าง ๆ ที่ใช้เพอการป้องกันการติดเชื้อเอช
ื่
ไอวี รวมถึงบริการ PrEP อย่างต่อเนื่อง สนับสนุนโปรแกรมการลงข้อมูลการจัดบริการ PrEP ลงในโปรแกรม
ื่
NAP ของ สปสช. ส าหรับผู้รับบริการ PrEP จากทุกแหล่งทุน เพอให้สามารถน าข้อมูลไปวิเคราะห์
ประมวลผลเพอสะท้อนภาพรวมของการจัดบริการ PrEP ที่เชื่อมต่อกับข้อมูลบริการการป้องกันการติดเชื้อ
ื่
ฯ และการรักษาผู้ติดเชื้อเอชไอวี ที่เกี่ยวข้องในระดับประเทศได้อย่างมีประสิทธิภาพในอนาคต















รายงานการประเมินผลการด าเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [199]

[200] บทที่ 4 สรุปผลการวิจัยและข้อเสนอแนะ

เอกสารอ้างอิง




1. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) UPHS. About HIV/AIS [updated
December 2 2019; cited 2020 30 June]. Available from:

https://www.cdc.gov/hiv/basics/whatishiv.html.
2. เจนจิต ฉายะจินดา. ขวัญจิตร เหล่าทอง. โรคติดเชื้อระบบสืบพันธุ์น่ารู้: โรคติดเชื้อเอชไปวี [cited 30

June 30 2020]. Available from:
https://www.si.mahidol.ac.th/th/healthdetail.asp?aid=1094
3. The World Health Organization. HIV/AIDS [cited 2020 30 June]. Available from:

https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hiv-aids.
4. UNAIDS. AIDSinfo 2018 [cited 2020 21 April]. Available from:

http://aidsinfo.unaids.org/.
5. Thai AIDS Society 2016 [cited 2020 5 May]. Available from:

http://www.thaiaidssociety.org/index.php?option=com_content&view=article&id=170
&Itemid=89.

6. Molina JM, Charreau I, Spire B, Cotte L, Chas J, Capitant C, et al. Efficacy, safety, and
effect on sexual behaviour of on-demand pre-exposure prophylaxis for HIV in men
who have sex with men: an observational cohort study. Lancet HIV. 2017;4(9): e402-

e10. Epub 2017/07/28. doi: 10.1016/s2352-3018(17)30089-9. PubMed PMID: 28747274.
7. Molina J-M, Spire B, Cotte L, Chas J, Capitant C, Tremblay C, et al. Efficacy, safety,

and effect on sexual behaviour of on-demand pre-exposure prophylaxis for HIV in
men who have sex with men: An observational cohort study. The Lancet HIV. 2017;4.
doi: 10.1016/S2352-3018(17)30089-9.

8. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) UPHS. Preexposure Prophylaxis for
the Prevention of HIV Infection in the United States—2017 Update: A Clinical Practice

Guideline 2018 [cited 2020 21 April]. Available from:
https://www.cdc.gov/hiv/pdf/risk/prep/cdc-hiv-prep-guidelines-2017.pdf.

9. Grant RM, Anderson PL, McMahan V, Liu A, Amico KR, Mehrotra M, et al. Uptake of
pre-exposure prophylaxis, sexual practices, and HIV incidence in men and

transgender women who have sex with men: a cohort study. Lancet Infect Dis.
2014;14(9):820-9. Epub 2014/07/30. doi: 10.1016/s1473-3099(14)70847-3. PubMed
PMID: 25065857; PubMed Central PMCID: PMCPMC6107918.

10. The Thai Red Cross AIDS Research Centre. [cited 2020 21 April]. Available from:
https://www.prevention-trcarc.org/en/advocacy/Thailand-PrEP-Programs.






รายงานการประเมินผลการด าเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [201]

11. Vanhamel J, Rotsaert A, Reyniers T, Nöstlinger C, Laga M, Van Landeghem E, et al.

The current landscape of pre-exposure prophylaxis service delivery models for HIV
prevention: a scoping review. BMC Health Serv Res. 2020;20(1):704.
12. Ramautarsing R, Doi Nakpor T. Differentiated HIV Service Delivery through Key

Population-Led Health Services for men who have sex with men and transgender
women, Thailand: Differentiated Care; [cited 2020 27 April]. Available from:

http://www.differentiatedcare.org/Portals/0/adam/Content/CCgFbDgPhkSIiDmJlg-
iIA/File/TRC%20SISTERS%20Thailand.pdf.

13. (HITAP) HITAP. Economic evaluation of HIV Pre-Exposure Prophylaxis. Health
Intervention Technology Assessment Programme (HITAP), 2019.

14. Allen ST, O’Rourke A, White RH, et al. Barriers and Facilitators to PrEP Use Among
People Who Inject Drugs in Rural Appalachia: A Qualitative Study. AIDS Behav.

2020;24(6):1942-195
15. Institute of HIV Research and Innovation (IHRI). แผนผังการให้บริการ PrEP ในศูนย์สุขภาพ

ชุมชน (CBOs).
16. Creating Alternative Demand for Pre-Exposure Prophylaxis (PrEP). The 2 Asia-Pacific
nd
Regional Consultation on PrEP Implementation; 2018; Bangkok, Thailand: Creating

Alternative Demand.













































[202] เอกสารอ้างอง
ิ

Slide presentation



น ำเสนอสรุปผลโครงกำร



Executive Summary ภาคผนวก



เครื่องมือที่ใช้ในกำรเก็บข้อมูล








































รายงานการประเมินผลการด าเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [203]

[204] Slide presentation

รายงานการประเมินผลการด าเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [205]

[206] Slide presentation

รายงานการประเมินผลการด าเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [207]

เอกสารผลการประเมินเบื้องต้น โครงการน าร่องให้บริการยาป้องกันก่อนการสัมผัสเชื้อเอชไอวี (PrEP) ในระบบ
หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ

เสนอโดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์สุวัฒน์ จริยาเลิศศักดิ์ ฃ

คณบดีคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
การประชุมคณะอนุกรรมการก าหนดประเภทและขอบเขตในการให้บริการสาธารณสุข ครั้งที่ 2/2564

วันที่25 มีนาคม 2564 เวลา 09.00 – 12.00 น.

ห้องประชุม 401 ชั้น 4 ส านักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ
o Download : https://ph.cmu.ac.th/PrEP/Slide.pdf






[208] Slide presentation

Executive Summary




HIV pre-exposure prophylaxis monitoring and process evaluation for Thailand’s
National PrEP roll-out under the Universal Health Coverage (UHC)
for fiscal year 2020


Evaluation Team

Faculty of Public Health, Chiang Mai University

1. Emeritus Prof.Suwat Chariyalertsak (Principal Investigator)
2. Dr.Sineenart Chautrakarn
3. Dr.Kannikar Intawong
4. Dr.Ajaree Rayanakorn
5. Ms.Chonlisa Chariyalertsak

Division of AIDS and STIs, Department of Disease Control

1. Mrs.Porntip Khemngern
2. Ms.Areerat Yuttaprechanan
























Research funding by

1. The Global Fund to Fight AIDs, Tuberculosis and Malaria (GFATM), Department of
Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand
2. The Joint United Nations Program on HIV/AIDS: UNAIDS



รายงานการประเมินผลการด าเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [209]

Executive Summary


HIV pre-exposure prophylaxis monitoring and process evaluation for Thailand’s
National PrEP roll-out under the Universal Health Coverage (UHC)
for fiscal year 2020

1.1 Background and significance


Thailand is among the countries with highest HIV prevalence in Asia and the Pacific region
with an estimated of 480,000 people living with HIV (PLWH) in 2018 accounting for 9% of the

region’s total HIV infected population [1]. Despite the fact that the prevalence has been declining
over the past decades due to successful early treatment and prevention programs, HIV remains
a significant public health issue of the country. HIV acquisition is disproportionately high among

certain key populations (KPs) including transgender women (TGW), men who have sex with men
(MSM), heterosexual HIV-1 serodiscordant couples, sex workers (SWs), and people who injects

drugs (PWIDs). To achieve the country ambitious goal in stopping AIDs endemic in the country
by 2030, a number of strategies including scale-up screening for early HIV treatment and HIV
prevention are crucial to pave the way for the disease eradication.


HIV Pre-exposure prophylaxis (PrEP) is the use of antiretroviral medications among
uninfected HIV individuals at high risk to prevent HIV infection. The two antiretroviral drugs
combination of 200 mg emtricitabine (FTC) and 300 mg tenofovir disoproxil fumarate (TDF) have

been recommended by the World Health Organization (WHO) for the use as PrEP before potential
HIV risk exposure [2]. In Thailand, PrEP has been implemented as an additional measure for HIV

prevention among key population since 2014. PrEP service in Thailand can be categorized into
three different models include the followings:

1. Facility-based or hospital-based model where PrEP service is provided at local

hospitals. Hospitals that are PrEP service centers would receive direct funding from the National
Health Security Office (NHSO) to run HIV related services including HIV Voluntary Counselling
and Testing (VCT), HIV testing, PrEP and ARV clinics.


2. CBOs reach-recruit to hospitals where staff working under community-based
organizations (CBOs) help in reaching and recruiting potential PrEP clients as well as referring
them to nearby hospitals that are PrEP service centers. PrEP is offered at hospital settings.








[210] Executive Summary

3. Key-Population-Led Health Services (KPLHS) where PrEP service is delivered by

community-based organizations (CBOs). This type of service delivery is available in
some provinces in the country.


In 2020, the National Health Security Office (NHSO) launched a pilot project in providing
PrEP service for 2,000 PrEP initiators in 51 PrEP service centers. In this regard, the national
monitoring and evaluation (M&E) framework has been adopted to evaluate on this early

implementation. As a part of M&E process, this study aims to evaluate the PrEP services under
this UHC pilot project delivered to identify significant gaps and issues concerning PrEP cascade

and reflect “real world” feasibility of PrEP use as well as issues hindering the retention in PrEP
services among key populations. The findings from this evaluation would be crucial to inform
decisions regarding increase coverage in UHC as well as improvement of PrEP service delivery

in Thailand.

1.2 Objectives

1. To assess PrEP service provision and identify pros and cons among the three service

delivery models in PrEP implementation.
2. To compare different characteristics between PrEP users who continued on PrEP for three
or more consecutive months and the broader PrEP-eligible population, and identify factors

affecting PrEP adherence and discontinuation.
3. To explore perceived barriers and facilitators, awareness and interest, and attitude towards
PrEP utilization among PrEP clients as well as risk compensation i.e. increased unsafe sex

among PrEP users, reduced condom use, STIs prevalence.
4. To identify key factors affecting successful PrEP implementation as well as PrEP service
providers’ knowledge of and attitudes towards PrEP service.

2. Methodology

This M&E is a mixed methods study, entailing both quantitative and qualitative analyses. The
study consists of three parts:
1. Secondary data analysis of consecutive PrEP clients from the National AIDs Program

(NAP PLUS) under NHSO for the fiscal year 2020 during the period from 1 October 2019 to 30
September 2020 to capture PrEP cascades, and analyze on Thailand PrEP uptake and retention.

2. A study involving PrEP service providers consisting of 2 parts which are 1.) A self-
administered questionnaire to examine PrEP service providers’ knowledge of and attitudes
towards PrEP service and 2.) A focus group interview using semi-structure questionnaire to




รายงานการประเมินผลการด าเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [211]

capture barriers of PrEP initiation and retentions, differences, advantages, and disadvantages
between 3 PrEP service delivery models, issues, and recommendations concerning PrEP service

delivery.
3. A study on PrEP clients entailing 2 parts which are:
Part 1. A self-administered questionnaire to assess risk behaviors, factors affecting clients'

decision to initiate, continue or stop oral PrEP, experiences, adverse events of PrEP use, and risk
compensation among key populations in which PrEP clients from hospital-based setting and

KPLHS were categorized into the following 6 groups:
1.1 People who recently initiated PrEP as new PrEP users
1.2 People who had been offered PrEP counselling but did not interest to initiate PrEP

2. PrEP users who had previously discontinued PrEP and restarted PrEP again
3. PrEP users who have been staying on PrEP from 1 month onwards

4. PrEP users who discontinued PrEP at clinic
5. PrEP users who discontinued PrEP for at least one month and did not come back to
PrEP center


Part 2. Individual in-depth interviews using semi-structured questionnaires to identify
factors affecting the decision to initiate PrEP, experiences of PrEP use, challenges, and

recommendations on PrEP service delivery. PrEP clients were categorized into the following 4
groups:
1. New PrEP users who recently initiated PrEP and remained on PrEP

2. Clients who had been offered PrEP but did not initiate PrEP
3. Individuals who had previously discontinued PrEP and restarted PrEP again

4. PrEP users who discontinued PrEP and did not come back for follow-up


2.1 Data collection
The study data collection consists of three parts:

2.1.1 Secondary data analysis of the national PrEP program database
Data of all consecutive patients screened for PrEP eligibility in PrEP databases would be

captured and analyzed to understand the overall picture of PrEP cascades.


2.1.2 Data collection for PrEP clients
This consists of two sections:






[212] Executive Summary

 Quantitative data collection: A self-administered online survey was conducted

to assess risk behavior, PrEP adherence, and attitudes towards PrEP among KPs.
PrEP clients were classified into six categories as specified previously and
recruited to take a self-administered questionnaire. The online self-administered

questionnaires were distributed by PrEP service providers at participating PrEP
centers.
 Qualitative data collection: In-depth interviews using semi-structured

questionnaires with PrEP clients from both hospitals and KPLHS delivering PrEP
service were conducted. Participants were recruited with support from PrEP
service providers at each center who would select 2 PrEP clients who were willing

to participate in the study per category.

2.1.3 Data collection for PrEP service providers
This consists of two sections:


 Quantitative data collection: A self-administered online survey was distributed to
PrEP service providers across the country from 50 PrEP centers in 21 provinces
(30 hospitals, 4 KPLHS, 16 hospitals that work collaboratively with CBOs) to

examine PrEP service providers’ knowledge of and attitudes towards PrEP service
as well as barriers concerning delivering PrEP services.

 Qualitative data collection: Focus group interviews using semi-structure
questionnaire to capture barriers of PrEP initiation and retentions, differences,
advantages and disadvantages between 3 PrEP service delivery models with PrEP

service providers from 11 centers were conducted.

3. Findings of the evaluation


3.1 PrEP Cascades
According to the analyses, very few records concerning PrEP counselling or PrEP offered
were entered into the National AIDs Program (NAP Plus). This indicates that service providers

rarely enter this information into the system but mainly focus on data entry for individuals initiating
PrEP with PrEP numbers. There were 1,285 individuals registered for PrEP and 1,221 individuals
initiated PrEP (95.0%) from hospital-based setting with or without CBO collaboration whereas

there were 747 individuals registered and offered PrEP from KPLHS setting. Data for KPLHS
setting had been entered into another operating system under their organization. Only data of
individuals under NHSO funding with relevant variables were transferred to NAP Plus for PrEP




รายงานการประเมินผลการด าเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [213]

number generation. As the actual number of individuals being introduced to PrEP prior to PrEP
initiation is not available, analyzing PrEP initiation cascade for KPLHS setting would not be

possible. Therefore, only PrEP initiation cascade for hospital-based setting (with or without CBO
collaboration) would be presented in the study.


Retention in PrEP service at 1, and 3 months is similar between three service delivery
models. The overall average retention at 1 month and 3 months were 99% and 62.5%
respectively. Nearly half of PrEP clients from hospitals (48.36%) and hospitals that work

collaboratively with CBOs (47.06%) stayed on PrEP at 6 months while only 27% of PrEP users
from KPLHS remained. Although KPLHS setting could reach and recruit many potential PrEP
clients, but PrEP retention rate at 6 months was very much lower when compared to those from

hospital-based setting.

Analysis of PrEP information in 2,000 PrEP users under UHC in 2020 from NAP Program

about HIV status; there were 5 cases who had new HIV seroconversion at the initiation of PrEP,
no any new HIV seroconversion case occurred among those who were continuing on PrEP use.
Among PrEP clients who discontinued from using PrEP and came back for VCT services later,

there were 8 HIV seroconvert cases from people who received HIV testing in the clinics.

Table 1 Number of PrEP users registered and initiated by quarter

Types of service Year 2019 Year 2020
delivery model
Quarter 4 Quarter 1 Quarter 2 Quarter 3 Total
(Initiate)
(Oct - % (Jan - % (Apr - % (Jul - %
Dec) March) Jun) Sep)
Hospital 64 10.29 201 32.32 156 22.86 201 32.61 622
(n=31) (596)
N average/Hospital
= 18.40
Hospital + CBO 106 15.99 157 23.68 179 25.94 221 33.48 663
(n=16) (652)
N average/Hospital
= 40.8
KPLHS (n=2) 374 50.07 373 49.93 - - - - 747
N average/Hospital (747)
= 374.5
Total 2032
(1968)











[214] Executive Summary

Table 2 PrEP initiation and PrEP cascades

T1 October 2019 – September 2020


Service types VCT HIV NEG Eligible PrEP offer Register Initiate

Hospital 265,258 243,378 30,373 652 622 569
(12.48%) (2.15%) (95.40%) (91.48%)
Hospital+CBO 70,588 64,741 10,815 674 663 652
(16.71%) (6.23%) (98.37%) (98.34%)
KPLHS N/A N/A N/A N/A 747 747

th
T2 October 2019 – March 2020 Cohort, followed up to 30 Sep 2020
Service types VCT HIV NEG Eligible PrEP offer Register Initiate 1 month 3 6
months months
Hospital 135,869 126,817 15,274 284 274 244 244 166 118
(12.04 %) ( 1.86%) ( 96.48%) ( 89.05%) (100%) (68.03%) (48.36%)
Hospital+CBO 38,165 34,460 6,240 274 273 272 271 166 128
(18.11%) (4.39%) (99.64%) (99.63%) (99.63%) (61.03%) (47.06%)
KPLHS N/A N/A N/A N/A 747 747 747 436 202
(100%) (58.37%) (27.04%)
T3 October 2019 – June 2020 Cohort, followed up to 30 Sep 2020
th
Service types VCT HIV NEG Eligible PrEP offer Register Initiate 1 month 3 6
months months
Hospital 196,617 182,790 20,265 438 417 377 377 241 NA
(11.09%) (2.16%) (95.21%) (90.41%) (100%) (63.93%)
Hospital+CBO 54,392 50,030 8,642 449 445 440 439 267 NA
(17.27%) (5.20%) (99.11%) (98.88%) (99.77%) (60.68%)

*** Note: the numbers in “Eligible” were calculated from “POST_TESTPREP ” in VCT. “POST_TESTPREP” refers to
individuals who had been offered PrEP after VCT (1 = yes, 2 = no). According to NAP+ database from October 2019
– September 2020, there were 46,692 individuals who had been offered PrEP whereas there were 291,549 who had
not been offered among 370,683 individuals receiving VCTs.



































รายงานการประเมินผลการด าเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [215]

3.2 PrEP clients


Most PrEP users are men who have sex with men (MSM), followed by transgender
women (TGW) and HIV-serodiscordant couples. A relatively higher proportion of serodiscordant

couples are found at hospital-based setting. Majority of PrEP clients have potential risk of HIV
infection due to sexual risk behaviors including having multiple partners and less/no condoms
use when having sexual intercourse while very few PrEP users reported of drug use or sharing

needle/syringe.


The most common reason to initiate PrEP was to protect themselves from HIV infection
apart from other prevention methods e.g. condom use. People who did not initiate PrEP after
being offered PrEP counseling service reported that they either did not have potential risk of

HIV infection or did not ready to take the medication and still had concern regarding drug
adverse effects. Those who discontinued PrEP were mainly due to having low or no potential
risk whereas individuals who ever stopped and restarted PrEP reported the reason as having

new potential risks for HIV infection. Majority of PrEP clients had good adherence with minimal
or no side effects. Most adverse events occurred at starting of medication and were well

tolerated after taking PrEP continuously for a longer period.


The most frequent reasons for not initiating PrEP were their perceived with no or low
risk in acquiring HIV infection, followed by concerns or inconvenience about taking daily PrEP,
and adverse events.

Figure 1 Self-administered risk assessment among PrEP clients (N = 513)





































[216] Executive Summary

The major reason for PrEP discontinuation was perceiving of no or low risk to HIV
infection. However, they showed willingness to restart PrEP again in the future if HIV risk

increased again. Other reasons included concerns regarding PrEP adverse events, and dislike
of medication taking and inconvenience of making an additional trip to the clinic.


There was no change in risk behavior regardless of PrEP use. Similar numbers of
sexual partners, frequency of condom use and STIs between prior and after PrEP initiation

were reported.


Majority of PrEP clients were most satisfied to PrEP service delivered at PrEP center.
However, regarding subjectively perceived convenience to access PrEP service, PrEP clients
from KPLHS seemed to have more convenience in accessing to service compared to those

from hospital-based setting.


Table 3 PrEP service satisfaction (n = 513)

Variables Hospital CBO p-value
(n = 355) (n = 158)
Satisfaction to PrEP service at PrEP 0.587
center
- Most satisfied 260 (73.2%) 123 (77.8%)
- Very satisfied 79 (22.3%) 30 (19.0%)
- Moderately satisfied 14 (3.9%) 5 (3.2%)
- Less satisfied 0 (0.0%) 0 (0.0%)
- Least satisfied 2 (0.6%) 0 (0.0%)
Satisfaction to PrEP counselling provided 0.983
by PrEP service providers
- Most satisfied 293 (82.5%) 132 (83.5%)
- Very satisfied 53 (14.9%) 22 (13.9%)
- Moderately satisfied 7 (2.0%) 3 (1.9%)
- Less satisfied 1 (0.3%) 0 (0.0%)
- Least satisfied 1 (0.3%) 1 (0.6%)
Perceived convenience to access PrEP 0.011*
service
- Most convenient 180 (50.7%) 97 (61.4%)
- Very convenient 84 (23.7%) 37 (23.4%)
- Moderately convenient 73 (20.6%) 22 (13.9%)
- Less convenient 16 (4.5%) 0 (0.0%)
- Least convenient 2 (0.6%) 2 (1.3%)















รายงานการประเมินผลการด าเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [217]

3.3 PrEP clients in People Who Injecting Drugs (PWID)

Perceived risk of HIV infection among PWIDs
Majority of PWIDs started using drugs from inhaling before switching to injection due to
rapid onset and longer duration of action which resulted to cost saving. Once they became

injection drug users, they would no longer use non-injection administration i.e. inhalation.

Those who were in settings located nearby Drug User Networks were able to access to
free clean needles and syringes while PWIDs in rural settings were more likely to use their

syringes repeatedly due to low socioeconomic status. Majority of PWIDs usually avoided sharing
needles and syringes due to the risk in acquiring HIV and other infections. However, this was

inevitable in case of unavailability of new syringes and they needed the drugs urgently.

PrEP awareness among PWIDs
Among PWIDs who had never heard about PrEP, upon learning about PrEP, most

participants were interested in taking PrEP to reduce their risks of HIV infection and confident
that they would be able to adhere to medications while some participants were concerned
regarding their adherence to therapy.


Among PWIDs who were aware of PrEP, there were those who had previously
discontinued PrEP and current PrEP users. The main reason of PrEP discontinuation was due to

concerns regarding adverse events whereas alarm-clock based reminder was reported to
facilitate good adherence among PWIDs who were current PrEP users.

According to respondents, increased access by expanding PrEP services in various

locations nearby methadone clinics would be essential to improve PrEP uptake among PWIDs
as well as more promotion of PrEP services to improve public understanding and awareness of

PrEP in wider populations.

3.4 PrEP service providers

From quantitative analysis, PrEP service providers in Thailand have positive
attitudes towards PrEP. Majority of participants reported a high level of perceived knowledge in
PrEP and supported PrEP provision in all high-risk groups with residual concern regarding impact

of PrEP on anti-retroviral drug resistance. In terms of service delivery experiences, most
respondents perceived that PrEP would not lead to increase risk behaviors (risk compensation).

Nearly all respondents perceived that PrEP costs less than care for HIV and discerned the
importance of providing PrEP service together with condoms and STIs testing/counselling. PrEP
was perceived to be effective in all risk groups including MSMs, TGW, serodiscordant couples,

PWIDs, and sex workers (Figure 2).





[218] Executive Summary

Figure 2 Service providers’ attitudes towards PrEP (hospital vs. hospital+CBO vs. CBO)















































Implementing PrEP service would require support from the government regarding training,

promotion of PrEP service, unlimited quota of patient recruitment, funding and manpower.
Most service providers do not have experiences in providing PrEP to people who injects
drugs (PWIDs) and consider them to be the most difficult to reach among all key populations.

Several factors impede PrEP utilization among PWIDs include forgetting to take PrEP, housing
stability and safety, financial issues and stigmatization.
According to qualitative study, majority of PrEP service centers performed well in

delivering PrEP service. Most PrEP service providers both from hospital and KPLHS settings
had several years of experiences and high level of knowledge in PrEP. However, there were
some new PrEP service providers from hospital setting who did not receive PrEP training.

Challenges in delivering PrEP service are high workload, limited manpower, and working space
for counseling activities due to the overwhelming number of clients. KPLHS generally has

advantage in reaching and recruiting potential PrEP clients over hospital-based setting where
PrEP service in hospital setting is usually integrated with ARV, STI clinics and VCT. Limited
coverage of the benefit package remains challenges. These include additional laboratory testing





รายงานการประเมินผลการด าเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [219]

cost for clients with impaired renal functions, insufficient supplies of lubricants and condoms at
required sizes (52”, 54”, 56”). PrEP users are recruited from social networking platform, walk-in

clients, and referral-based model. KPLHS deliver mobile VCT, and PrEP at educational
institutions, department stores, and communities in reaching key populations. However, there
are limitations concerning waiting time for laboratory testing results, and same-day PrEP initiation

during mobile VCT. PrEP uptake remains challenges in incarcerated populations. Only one
PrEP center in the study provides mobile PrEP service in male prisons through great coordination

between wardens and hospital PrEP service providers. Challenges remained include different
management between each prison section or wing, and post-incarceration PrEP access.
Monitoring and referral to nearby PrEP service centers for post-incarcerated individuals after

leaving prisons would be essential for continuity of PrEP use. Several factors impeded
PrEP utilization among people who injects drugs (PWIDs) including forgetting to take PrEP,

housing stability and safety, financial and legal issue and stigmatization. PrEP users usually do
not disclose they history of illicit drug use. Most service providers do not have experiences in
providing PrEP to PWIDs and consider them to be the most difficult to be reached among all key

populations. Community-based organizations working with PWIDs are concentrated in some
certain settings. According to informants from CBO, PrEP is not among the top priority among
this population as there are other significant competing priorities in PWID lives.




4. Summary and policy recommendations
The national PrEP implementation for populations with substantial risk is essential to increase
long-term use of PrEP resulting in reducing the number of HIV-infected individuals and stopping

AIDs endemic in Thailand. The research team proposed policy recommendations as follows.
1. NHSO should consider including PrEP into the universal health coverage scheme (UHC)

for high-risk population at 18 years of age or over or from 15 years of age among
individuals with increased risk of HIV acquisition who have interest in taking PrEP.
2. The number of PrEP service centers under KPLHS with high potential and standard in

delivering PrEP service certified by the Department of Disease Control, Ministry of Public
Health especially in provinces or settings with high HIV prevalence should be increased.
In terms of service distribution, there should be at least one PrEP center in each province

from 2022 onwards. The CBOs reach-recruit to hospitals model should be encouraged in
reaching and recruiting more potential PrEP clients.
3. More support of operation coverage including subsidizing the cost of medications to

enable same-day PrEP, increasing coverage of additional necessary laboratory tests e.g.,
HIV testing, anti-HCV, renal function tests for special cases, providing lubricants and






[220] Executive Summary

condoms at required sizes, and annual PrEP training to new service providers as well as
refresher trainings every 2-3 years should be considered.

4. The Department of Disease Control, Ministry of Public Health should advertise more about
PrEP via multiple communication platforms focusing on key populations including MSMs,
SWs, adolescents with potential high risk, serodiscordant couples, PWIDs to improve

public understanding and increase access to wider populations. Advertisement of PrEP
service centers locating nearby homes, workplaces to facilitate potential PrEP users in

accessing to service should be mandated.
5. Due to limited PrEP uptake among people who injects drugs (PWIDs), the government
should consider providing additional support to improve access among this key population

such as integrating PrEP services into venues PWID access and having specific
body/organization to look after this population separating from other key populations.

6. A working group to monitor and evaluate the progress of PrEP program in parallel with
other HIV program should be formed. A single system for PrEP data entry should be used
for all PrEP services regardless of different sources of funding to enable efficient M&E

process and analyses.




















































รายงานการประเมินผลการด าเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [221]

ื
เครื่องมอที่ใช้ในการเก็บข้อมล
ู




เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมล แบ่งเป็น 2 ประเภท
ู

1. ส าหรับผู้ให้บริการ

เชิงปริมาณ

 แบบสอบถาม “ทัศนคติและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการให้การบริการ PrEP ของบุคลากร

ในหน่วยจัดบริการ”

o Download : https://ph.cmu.ac.th/PrEP/EPrEP.pdf

เชิงคุณภาพ

 แบบสัมภาษณ์เชิงคุณภาพ

o Download: https://ph.cmu.ac.th/PrEP/Provider2.pdf




2. ส าหรับผู้รับบริการ

เชิงปริมาณ

 กลุ่มที่ 1.1 แบบสอบถาม PrEP ส าหรับรายใหม่ ครั้งแรก_ตัดสินใจกิน

 กลุ่มที่ 1.2 แบบสอบถาม PrEP ส าหรับรายใหม่ ครั้งแรก_ไม่กินยา

 กลุ่มที่ 2 แบบสอบถาม PrEP ที่หยุดกินยา 3 เดือนขึ้นไปและขอกลับมารับยาเพร็พใหม่


 กลุ่มที่ 3 แบบสอบถาม PrEP ส าหรับรายทีกินยาต่อเนื่อง

 กลุ่มที่ 4 แบบสอบถาม PrEP ที่มาขอหยุดยาที่คลินิก

 กลุ่มที่ 5 แบบสอบถาม PrEP ที่หยุดยาเกิน 1 เดือนและไม่กลับมากินอีก

o Download : https://ph.cmu.ac.th/PrEP/Survey+.pdf

เชิงคุณภาพ

 แบบสัมภาษณ์เชิงคุณภาพ

o Download : https://ph.cmu.ac.th/PrEP/Survey2.pdf












[222] เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บขอมูล
้

ิ
ส ง ห า ค ม 2 5 6 4

ISBN: 978-616-398-607-8























ั
ุ
สนบสนนงบประมาณวิจัยโดย
กองโรคเอดส์และโรคตดตอทางเพศสัมพันธ์ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข
ิ
่
ภายใตงบประมาณโครงการ กองทุนโลก (STAR2)
้
(The Global Fund to Fight AIDs, Tuberculosis and Malaria,

Department of Disease Control , Ministry of Public Health)
และ โครงการเอดส์แหงสหประชาชาต (The Joint United Nations Programme on HIV/AIDS; UNAIDS)
ิ
่
ร า ย ง า น


























ค ณ ะ ส า ธ า ร ณ สุ ข ศ า ส ต ร์ ม ห า วิ ท ย า ลั ย เ ชี ย ง ใ ห ม่
ผู้จัดทํา