EPREP book

ทัศนคติและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการให้บริการ PrEP


จากการสำรวจทัศนคติและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการให้บริการ PrEP ในด้านต่าง ๆ ได้แก่

1) ด้านหลักฐานทางคลินิกและข้อมูลการศึกษาปัจจุบัน
2) ด้านประสบการณ์การให้บริการ PrEP

3) ด้านการจัดลำดับความสำคัญและจัดบริการยา PrEP

4) ด้านประสิทธิภาพยา PrEP ในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีในแต่ละกลุ่มเสี่ยง

5) ด้านความต้องการได้รับการสนับสนุนการให้บริการยา PrEP จากส่วนกลาง และ

6) ด้านการจัดให้การบริการ PrEP ในแต่ละจุดให้บริการต่าง ๆ

ในแต่ละด้านประกอบด้วยคำถามย่อย และวัดคะแนนโดยใช้สเกลของลิเคิร์ท (Likert Scale) 5 ระดับ

จาก 1 (ไม่เห็นด้วยอย่างยิ่ง) ถึง 5 (เห็นด้วยอย่างยิ่ง) พบว่าโดยรวมผู้ให้บริการทั้ง 3 รูปแบบบริการมีทัศนคติที่
ค่อนข้างดีต่อการให้บริการ PrEP (ตารางที่ 4.3-4.6) (รูปที่ 4.2-4.5) ทัศนคติการให้บริการ PrEP ในแต่ละด้าน

สามารถสรุปได้ดังต่อไปนี้



ู
ด้านหลักฐานทางคลินิกจากข้อมลการศึกษาวิจัย
ผู้ให้บริการส่วนใหญ่มีความมั่นใจในหลักฐานทางคลินิกเกี่ยวกับประสิทธิผลของยา PrEP โดยผู้ให้บริการ
ประมาณสองในสามหรือมากกว่าไม่ได้มีความกังวลในประสิทธิภาพการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีจากการกินยา

PrEP (69.09% ประเภทโรงพยาบาล, 62.5% ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, 81.58% ประเภท

KPLHS) ผู้ให้บริการส่วนใหญ่เห็นด้วยว่าการกินยา PrEP อย่างสม่ำเสมอสามารถป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีได้

มากกว่าร้อยละ 90 (95.45% ประเภทโรงพยาบาล, 93.75% ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, 100%

ประเภท KPLHS) ผู้ให้บริการเกินกว่าครึ่งยังมีความวิตกกังวลว่า การกินยา PrEP ไม่สม่ำเสมอ จะทำให้มีโอกาส

เกิดเชื้อดื้อต่อยาต้านเอชไอวี (57.27% ประเภทโรงพยาบาล, 60.42% ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO,
68.43% ประเภท KPLHS) ในขณะที่ผู้ให้บริการ PrEP ประมาณครึ่งหนึ่งไม่ได้มีความกังวลว่าการกินยา PrEP ไป

นานๆ จะทำให้เกิดอาการข้างเคียงต่าง ๆ ตามมามากขึ้น (47.27% ประเภทโรงพยาบาล, 45.83% ประเภท

โรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, 65.79% ประเภท KPLHS) โดยภาพรวมในด้านหลักฐานทางคลินิกจากข้อมูล

การศึกษาวิจัยในปัจจุบัน พบว่าผู้ให้บริการ PrEP จากองค์กรภาคประชาสังคมมีแนวโน้มที่จะมีทัศนคติเชิงบวก

มากกว่าผู้ให้บริการ PrEP จากรูปแบบบริการแบบโรงพยาบาลและโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO เล็กน้อย

(ตารางที่ 4.3-4.6) (รูปที่ 4.2-4.5)





[146] บทที่ 3 ผลการวิจัย

ด้านประสบการณ์การให้บริการ PrEP

ผู้ให้บริการ PrEP เกินกว่าครึ่งหนึ่งหรือประมาณครึ่งหนึ่งเชื่อว่าผู้รับบริการที่กิน PrEP ส่วนใหญ่

รับประทานยา PrEP สม่ำเสมอ (56.37% ประเภทโรงพยาบาล, 56.25% ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ

CBO, 44.74% ประเภท KPLHS) เกินกว่าหนึ่งในสามหรือครึ่งหนึ่งของผู้ให้บริการเห็นด้วยกับประโยคที่กล่าวว่า
“คนที่กินยา PrEP มักมีพฤติกรรมเสี่ยงในการไม่สวมถุงยางอนามัยมากขึ้น” (40% ประเภทโรงพยาบาล, 52.09%

ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, 44.73% ประเภท KPLHS) ในขณะที่ 35.46% ประเภทโรงพยาบาล,

29.17% ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, และ 36.84% ประเภท KPLHS ไม่เห็นด้วยกับข้อความ

ั
ดังกล่าว เกินครึ่งหนึ่งของผู้ให้บริการประเภทโรงพยาบาลและโรงพยาบาลทำงานร่วมกบ CBO และเกินกว่าสองใน
สามประเภท KPLHS ไม่มีความกังวลเรื่องอาการข้างเคียงจากการกินยา PrEP เป็นเวลานาน (63.63% ประเภท
โรงพยาบาล, 56.25% ประเภทประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, 71.05% ประเภท KPLHS) 61.82%

ของผู้ให้บริการจากโรงพยาบาลและ 45.84% จากโรงพยาบาลที่ทำงานร่วมกับ CBO ไม่เห็นด้วยว่า “คนที่กินยา

ึ้
PrEP ไปแล้ว มักเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ถี่ขนกว่าเดิม” ในขณะที่ 52.63% ของผู้ให้บริการจาก KPLHS กลับ
เห็นด้วยกับประโยคดังกล่าว ผู้ให้บริการ PrEP ประมาณครึ่งหนึ่งหรือมากกว่าครึ่งไม่เห็นด้วยว่าคนที่กิน PrEP มัก

ถูกเข้าใจผิดจากคู่นอนว่าติดเชื้อเอชไอวี (46.46% ประเภทโรงพยาบาล, 56.25% ประเภทโรงพยาบาลทำงาน

ร่วมกับ CBO, 47.36% ประเภท KPLHS) ผู้ให้บริการเห็นว่า คนที่กิน PrEP มักใช้เข็มและกระบอกฉีดยาเสพติด
ร่วมกับคนอื่นมากขึ้น ประมาณครึ่งหนึ่ง (54.54% ประเภทโรงพยาบาล, 52.09% ประเภทโรงพยาบาลทำงาน

ร่วมกับ CBO, 60.53% ประเภท KPLHS ) ผู้ให้บริการส่วนหนึ่งไม่เห็นด้วยว่า“คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่มักมี

จำนวนคู่นอนเพิ่มมากขึ้นกว่าเดิม” ประมาณ 35.46%, 31.25% และ 47.37% ของผู้ให้บริการ PrEP จาก

โรงพยาบาล, โรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO และ KPLHS และผู้ให้บริการ PrEP โดยรวมประมาณครึ่งหนึ่งหรือ

มากกว่าไม่เห็นด้วยกับประโยคที่ว่า “ท่านรู้สึกว่ามีเวลาไม่เพียงพอในการให้คำปรึกษาคนที่ได้รับบริการ PrEP”

(52.72% ประเภทโรงพยาบาล, 43.75% ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, 63.16% ประเภท KPLHS)
(ตารางที่ 4.3-4.6) (รูปที่ 4.2-4.5)



ด้านการจัดลำดับความสำคัญและจัดการบริการยา PrEP

ผู้ให้บริการ PrEP จากโรงพยาบาลและโรงพยาบาลที่ทำงานร่วมกับองค์กรภาคประชาสังคมเกินกว่า

ครึ่งหนึ่งมีความเห็นว่า “การรณรงค์และส่งเสริมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวีมีความสำคัญ
และมีประสิทธิภาพมากกว่าการให้บริการ PrEP” (54.55% ประเภทโรงพยาบาล, 60.41% ประเภทโรงพยาบาล

ทำงานร่วมกับ CBO) ในขณะที่ผู้ให้บริการจาก KPLHS เพียง 39.48% เห็นด้วย และ 47.36% ไม่เห็นด้วยกับ





รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [147]

ข้อความดังกล่าว เกินกว่าครึ่งหนึ่งของผู้ให้บริการจากโรงพยาบาลและ KPLHS และมากกว่าหนึ่งในสามของผู้

ให้บริการจากหน่วยบริการรูปแบบโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO มองว่าการให้บริการยา PrEP มีความสำคัญ

และประสิทธิภาพมากกว่าการให้คำปรึกษาและตรวจหาเชื้อเอชไอวีในกลุ่มเสี่ยงบ่อยๆ (59.1% ประเภท

โรงพยาบาล, 35.42% ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, 57.9% ประเภท KPLHS) ประมาณสามในสี่ของ
ผู้ให้บริการ PrEP จากโรงพยาบาล (73.63%) และ KPLHS (76.32%) และครึ่งหนึ่งของของผู้ให้บริการ PrEP จาก

รูปแบบบริการแบบโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO (54.17%) มีความเห็นว่าการให้บริการยา PrEP ควรให้ยาฟรี

กับทุกคนที่สนใจขอเข้าโครงการ ในขณะที่ 64.55% ของผู้ให้บริการจากโรงพยาบาล 70.83% จากรูปแบบบริการ

แบบโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO และ 52.65% จาก KPLHS มีความเห็นว่าควรให้ยา PrEP ฟรีเฉพาะผู้ที่ถูก

ประเมินแล้วว่ามีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อเอชไอวีเท่านั้น ผู้ให้บริการ PrEP เกือบครึ่งหนึ่งจากโรงพยาบาล
(45.46%) และโรงพยาบาลที่ทำงานร่วมกับ CBO (47.91%) และ 63.16% จาก KPLHS ไม่เห็นด้วยที่ผู้ที่ไม่มีความ

เสี่ยงหรือความเสี่ยงต่ำจะต้องจ่ายค่ายา PrEP เอง ผู้ให้บริการ PrEP ทั้งหมดหรือเกือบทั้งหมดเห็นด้วยว่า “การให้

กินยา PrEP น่าจะมีต้นทุนถูกกว่าหากเขากลายเป็นผู้ติดเชื้อและต้องกินยาต้านไปตลอดชีวิต” (95.45% ประเภท

โรงพยาบาล, 83.34% ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, 86.84% ประเภท KPLHS) และ “การให้บริการ

ยา PrEP จะต้องทำไปร่วมกับการแนะนำให้ใช้ถุงยางอนามัยและการตรวจหา STI อย่างสม่ำเสมอ” (99.09%

ประเภทโรงพยาบาล, 93.75% ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, 100% ประเภท KPLHS) เกือบครึ่งหนึ่ง
ของผู้ให้บริการจากโรงพยาบาล (47.27%) และโรงพยาบาลที่ทำงานร่วมกับ CBO (47.92%) เห็นด้วยที่ควรให้ผู้ที่

กินยา PrEP ไม่สม่ำเสมอหยุดยาทันที ในขณะที่ 65.79% ของผู้ให้บริการจาก CBO ไม่เห็นด้วย, 56.36% ของผู้

ให้บริการจากโรงพยาบาล 47.92% ของผู้ให้บริการจากโรงพยาบาลที่ทำงานร่วมกับ CBO และ 68.43% ของผู้

้
ให้บริการจาก CBO ไม่เห็นด้วยกับขอความ “ผู้ที่กินยา PrEP แล้วกลับมาด้วย STI บ่อย ๆ ควรให้หยุดกินยา PrEP
เพื่อกระตุ้นให้เขาใช้ถุงยางอนามัยให้บ่อยขึ้น ก่อนจะจ่ายยา PrEP ต่อไป” (ตารางที่ 4.3-4.6) (รูปที่ 4.2-4.5)


ด้านประสิทธิภาพยา PrEP ในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีในแต่ละกลุ่มเสี่ยง

ผู้ให้บริการ PrEP ส่วนใหญ่หรือเกือบทั้งหมดมีความเชื่อว่ายา PrEP ให้ผลป้องกันเอชไอวีในกลุ่มเสี่ยง ทั้ง

ในกลุ่มชายที่เป็นเกย์ (94.55% ประเภทโรงพยาบาล, 97.92% ประเภทโรงพยาบาลที่ทำงานร่วมกับ CBO, 100%

ประเภท KPLHS) สาวข้ามเพศหรือสตรีข้ามเพศ (89.09% ประเภทโรงพยาบาล, 95.84% ประเภทโรงพยาบาลที่

ทำงานร่วมกับ CBO, 94.73% ประเภท KPLHS) คู่ผลเลือดต่าง (93.64% ประเภทโรงพยาบาล, 91.66% ประเภท
โรงพยาบาลที่ทำงานร่วมกับ CBO, 97.36% ประเภท KPLHS) ผู้ใช้ยาเสพติดชนิดฉีดหรือชนิดกิน (77.27%

ประเภทโรงพยาบาล, 85.42% ประเภทโรงพยาบาลที่ทำงานร่วมกับ CBO, 97.37% ประเภท KPLHS) ผู้ให้บริการ





[148] บทที่ 3 ผลการวิจัย

ทางเพศทั้งชายและหญิง (95.46% ประเภทโรงพยาบาล, 97.92% ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO,

94.74% ประเภท KPLHS) (ตารางที่ 4.3-4.6) (รูปที่ 4.2-4.5)



ด้านความต้องการได้รับการสนับสนุนการให้บริการยา PrEP จากส่วนกลาง
ผู้ให้บริการ PrEP เกือบทั้งหมดมีความต้องการได้รับการสนับสนุนจากส่วนกลางในการให้บริการยา PrEP

ซึ่งรวมถึงการจัดฝึกอบรมและทบทวนความรู้เกี่ยวกับการป้องกันโรคเอดส์และการจัดบริการ PrEP อย่างน้อยปีละ

1 ครั้ง (99.1% ประเภทโรงพยาบาล, 100% ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, 94.74% ประเภท KPLHS)

การสนับสนุนสื่อประชาสัมพันธ์และเผยแพร่ความรู้ผ่านช่องทางออนไลน์ต่าง ๆ เกี่ยวกับการบริการ PrEP

(99.09% ประเภทโรงพยาบาล, 95.83% ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, 100% ประเภท KPLHS) การ
สนับสนุนการจัดบริการและจ่ายยา PrEP ฟรี โดยไม่จำกัดจำนวนให้แก่กลุ่มเป้าหมายที่เข้าเกณฑ์ความเสี่ยงต่อการ

ติดเชื้อเอชไอวี (98.18% ประเภทโรงพยาบาล, 89.58% ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, 94.74%

ประเภท KPLHS) การจัดสรรอัตรากำลังสนับสนุนเพิ่มเติมให้แก่หน่วยงานป้องกันโรคเอดส์และการจัดบริการ PrEP

อย่างเหมาะสม (99.1% ประเภทโรงพยาบาล, 97.92% ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, 97.36%

ประเภท KPLHS) และการมีระบบการติดตามและนิเทศน์งานเกี่ยวกับการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีรวมถึงบริการ

PrEP และการรักษาผู้ติดเชื้อเพื่อยุติปัญหาเอดส์อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง (95.46% ประเภทโรงพยาบาล, 91.66%
ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, 94.74% ประเภท KPLHS) (ตารางที่ 4.3-4.5)







































รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [149]

ตารางที่ 4.3 ทัศนคติต่อการให้การบริการ PrEP ประเภทโรงพยาบาล

ไม่เห็นด้วย ไม่เห็น เห็นด้วย
ด้านหลักฐานทางคลินิกจากข้อมูลการศึกษาวิจัย ไม่แน่ใจ เห็นด้วย
1. อย่างยิ่ง ด้วย อย่างยิ่ง
ท่านมีความคิดเห็นอย่างไรกับประโยคต่อไปนี้ n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)
ท่านมีความกังวลว่า การกินยา PrEP อาจไม่ใช่วิธีการ
17
17
4
59
13
1.1 ป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีที่มีประสิทธิภาพในโลกแห่งความ ( 15.45 ) ( 53.64 ) ( 11.82 ) ( 15.45 ) ( 3.64 )
เป็นจริง*
การกินยา PrEP อย่างสม่ำเสมอสามารถป้องกันการติดเชื้อ 1 1 3 52 53
1.2
เอชไอวีได้มากกว่าร้อยละ 90 ( 0.91 ) ( 0.91 ) ( 2.73 ) ( 47.27 ) ( 48.18 )
การกินยา PrEP ไม่สม่ำเสมอ จะทำให้มีโอกาสเกิดดื้อยา 13 21 13 40 23
1.3
ต้านเชื้อเอชไอวีได้ ( 11.82 ) ( 19.09 ) ( 11.82 ) ( 36.36 ) ( 20.91 )

การกินยา PrEP ไปนาน ๆ จะทำให้เกิดอาการข้างเคียง 6 46 24 32 2
1.4
ต่างๆ ตามมามากขึ้น ( 5.45 ) ( 41.82 ) ( 21.82 ) ( 29.09 ) ( 1.82 )

ไม่เห็นด้วย ไม่เห็น เห็นด้วย
จากประสบการณ์การให้การบริการ PrEP ของท่านใน ไม่แน่ใจ เห็นด้วย
2. อย่างยิ่ง ด้วย อย่างยิ่ง
หน่วยบริการ โดยส่วนตัวท่านคิดว่า n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)
คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่รับประทานยา PrEP ไม่ค่อย 4 58 26 20 2
2.1
สม่ำเสมอ* ( 3.64 ) ( 52.73 ) ( 23.64 ) ( 18.18 ) ( 1.82 )
คนที่กินยา PrEP มักมีพฤติกรรมเสี่ยงในการไม่สวมถุงยาง 3 36 27 41 3
2.2
อนามัยมากขึ้น* ( 2.73 ) ( 32.73 ) ( 24.55 ) ( 37.27 ) (2.73)

คนที่กินยา PrEP ไปแล้ว มักเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ถี่ 10 58 26 14 2
2.3
ขึ้นกว่าเดิม* ( 9.09 ) ( 52.73 ) ( 23.64 ) ( 12.73 ) ( 1.82 )
คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่มักมีอาการไม่พึงประสงค์บ่อยถ้า 7 63 30 9 1
2.4
กินไปนาน ๆ* ( 6.36 ) ( 57.27 ) ( 27.27 ) ( 8.18 ) ( 0.91 )

คนที่กินยา PrEP มักถูกเข้าใจผิดจากคู่นอนและคนรอบข้าง 8 43 22 32 5
2.5
ว่าติดเชื้อเอชไอวี* ( 7.27 ) ( 39.09 ) ( 20.00 ) ( 29.09 ) ( 4.55 )
คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่มักมีจำนวนคู่นอนเพิ่มมากขึ้น 4 35 47 20 4
2.6
กว่าเดิม* ( 3.64 ) ( 31.82 ) ( 42.73 ) ( 18.18 ) ( 3.64 )

คนที่กินยา PrEP มักใช้เข็มและกระบอกฉีดยาเสพติด 10 50 44 4 2
2.7
ร่วมกับคนอื่นมากขึ้น* ( 9.09 ) ( 45.45 ) ( 40.00 ) ( 3.64 ) (1.82)

ท่านรู้สึกว่ามีเวลาไม่เพียงพอในการให้คำปรึกษาคนที่ได้รับ 6 52 12 37 3
2.8
บริการ PrEP* ( 5.45 ) ( 47.27 ) ( 10.91 ) ( 33.64 ) ( 2.73 )




[150] บทที่ 3 ผลการวิจัย

ไม่เห็นด้วย ไม่เห็น เห็นด้วย
ความคิดเห็นของท่านในการจัดลำดับความสำคัญและ ไม่แน่ใจ เห็นด้วย
3. อย่างยิ่ง ด้วย อย่างยิ่ง
จัดการบริการยา PrEP ให้แก่ผู้รับบริการ n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)
การรณรงค์และส่งเสริมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยงต่อ

3.1 การติดเชื้อเอชไอวี มีความสำคัญและมีประสิทธิภาพ 1 29 20 47 13
มากกว่าการให้บริการ PrEP* ( 0.91 ) ( 26.36 ) ( 18.18 ) ( 42.73 ) (11.82)

การให้บริการยา PrEP มีความสำคัญและมีประสิทธิภาพ 3 32 10 49 16
3.2 มากกว่าการให้คำปรึกษาและตรวจหาเชื้อเอชไอวีในกลุ่ม ( 2.73 ) ( 29.09 ) ( 9.09 ) ( 44.55 ) ( 14.55 )

เสี่ยงบ่อย ๆ
การให้บริการยา PrEP ควรให้ยาฟรี กับทุกคนที่สนใจขอ 3 17 9 40 41
3.3
เข้าโครงการ PrEP ( 2.73 ) ( 15.45 ) ( 8.18 ) ( 36.36 ) ( 37.27 )
การให้บริการยา PrEP ควรให้ยาฟรี เฉพาะผู้ที่ถูกประเมิน 7 28 4 38 33
3.4
แล้วว่า มีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อเอชไอวีเท่านั้น ( 6.36 ) ( 25.45 ) ( 3.64 ) ( 34.55 ) ( 30.00 )
ผู้ที่ไม่เสี่ยงหรือมีความเสี่ยงต่ำ หากต้องการกินยา PrEP 8 42 15 37 8
3.5
ควรต้องจ่ายเอง ( 7.27 ) ( 38.18 ) ( 13.64 ) ( 33.64 ) ( 7.27 )
การให้กินยา PrEP น่าจะมีต้นทุนถูกกว่าหากเขากลายเป็นผู้ 1 1 3 41 64
3.6
ติดเชื้อและต้องกินยาต้านไปตลอดชีวิต ( 0.91 ) ( 0.91 ) ( 2.73 ) ( 37.27 ) ( 58.18 )

การให้บริการยา PrEP จะต้องทำไปร่วมกบการแนะนำให้ใช้ 1 29 80
ั
3.7 0 0
ถุงยางอนามัยและการตรวจหา STI อย่างสม่ำเสมอ ( 0.91 ) ( 26.36 ) ( 72.73 )
ผู้ที่กินยา PrEP แต่มักกินยาไม่สม่ำเสมอ ควรให้หยุดยา 3 40 15 41 11
3.8
PrEP ทันที* ( 2.73 ) ( 36.36 ) ( 13.64 ) ( 37.27 ) ( 10.00 )
้
ผู้ที่กินยา PrEP แล้วกลับมาด้วย STI บ่อย ๆ ควรใหหยุดกิน
9
17
8
45
31
3.9 ยา PrEP เพื่อกระตุ้นให้เขาใช้ถุงยางอนามัยให้บ่อยขึ้น ก่อน (15.45) ( 40.91 ) ( 7.27 ) ( 28.18 ) (8.18)
จะจ่ายยา PrEP ต่อไป*
จากประสบการณ์ของท่าน การให้บริการยา PrEP น่าจะ ไม่เห็นด้วย ไม่เห็น เห็นด้วย
4 ได้ผลในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีในแต่ละกลุ่มเสี่ยง อย่างยิ่ง ด้วย ไม่แน่ใจ เห็นด้วย อย่างยิ่ง
n (%)
n (%)
มากน้อยเพียงได n (%) n (%) n (%)

1 5 38 66
4.1 ชายที่เป็นเกย์ 0
( 0.91 ) ( 4.55 ) ( 34.55 ) ( 60.00 )
1 11 40 58
4.2 สาวข้ามเพศหรือสตรีข้ามเพศ 0
( 0.91 ) ( 10.00 ) ( 36.36 ) ( 52.73 )





รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [151]

1 1 5 45 58
4.3 คู่ผลเลือดต่าง ทั้งรักต่างเพศและเพศเดียวกัน
( 0.91 ) ( 0.91 ) ( 4.55 ) ( 40.91 ) ( 52.73 )
2 3 20 39 46
4.4 ผู้ใช้ยาเสพติดชนิดฉีดหรือชนิดกิน
( 1.82 ) ( 2.73 ) ( 18.18 ) ( 35.45 ) ( 41.82 )

2 3 45 60
4.5 ผู้ให้บริการทางเพศทั้งชายและหญิง 0
( 1.82 ) ( 2.73 ) ( 40.91 ) ( 54.55 )
ไม่เห็นด้วย ไม่เห็น เห็นด้วย
ท่านมีความต้องการได้รับการสนับสนุนการให้บริการยา ไม่แน่ใจ เห็นด้วย
5. อย่างยิ่ง ด้วย อย่างยิ่ง
PrEP จากส่วนกลางอย่างไร n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)

มีการจัดฝึกอบรมและทบทวนความรู้เกี่ยวกับการป้องกัน 1 38 71
5.1 0 0
โรคเอดส์และการจัดบริการ PrEP อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง ( 0.91 ) ( 34.55 ) ( 64.55 )


ส่วนกลางควรสนับสนุนสื่อประชาสัมพันธ์ และเผยแพร่
1
28
81
5.2 ความรู้ผ่านช่องทางออนไลน์ต่าง ๆ เกี่ยวกับการกินยา 0 ( 0.91 ) 0 ( 25.45 ) ( 73.64 )
PrEP
สปสช ควรสนับสนุนการจัดบริการและจ่ายยา PrEP ฟรี
35
73
1
1
5.3 โดยไม่จำกัดจำนวน ให้แก่กลุ่มเป้าหมายที่เข้าเกณฑ์ความ 0 ( 0.91 ) ( 0.91 ) ( 31.82 ) ( 66.36 )
เสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวี
โรงพยาบาลควรจัดสรรอัตรากำลังให้แก่หน่วยงานป้องกัน 1 38 71
5.4 0 0
โรคเอดส์และการจัดบริการ PrEP อย่างเหมาะสม ( 0.91 ) ( 34.55 ) ( 64.55 )

ส่วนกลาง ระดับเขต และจังหวัด ควรมีระบบการติดตาม
และนิเทศน์งานเกี่ยวกับการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี 5 47 58
5.5 0 0
รวมถึงบริการ PrEP และการรักษาผู้ติดเชื้อเพื่อยุติปัญหา ( 4.55 ) ( 42.73 ) ( 52.73 )
เอดส์อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
ไม่เห็นด้วย ไม่เห็น เห็นด้วย
ในความเห็นของท่าน กรมควบคุมโรค และสปสช ควรจัด ไม่แน่ใจ เห็นด้วย
6. อย่างยิ่ง ด้วย อย่างยิ่ง
ให้มีบริการยา PrEP ในแต่ละจุดบริการต่อไปนี้หรือไม่ n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)

1 2 37 70
6.1 โรงพยาบาลทุกแห่งของรัฐที่มีบริการร่วมกับ สปสช 0
( 0.91 ) ( 1.82 ) ( 33.64 ) ( 63.64 )

2 9 38 61
6.2 โรงพยาบาลเอกชนที่เข้าร่วมจัดบริการภายใต้ สปสช. 0
( 1.82 ) ( 8.18 ) ( 34.55 ) ( 55.45 )







[152] บทที่ 3 ผลการวิจัย

โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่ผ่านการอบรมและพร้อม 9 9 13 42 37
6.3
ให้บริการรับยา PrEP ที่ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล ( 8.18 ) ( 8.18 ) ( 11.82 ) ( 38.18 ) ( 33.64 )
องค์กรภาคประชาสังคมที่ทำงานป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี/
13
6
2
41
48
6.4 โรคเอดส์ ที่มีความพร้อมในการจัดบริการ PrEP ได้ด้วย ( 1.82 ) ( 5.45 ) ( 11.82 ) ( 43.64 ) ( 37.27 )
ตนเอง
ร้านขายยาเอกชนที่ผ่านการอบรมและพร้อมให้บริการรับ 8 13 19 45 25
6.5
ยา PrEP ที่ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล ( 7.27 ) ( 11.82 ) ( 17.27 ) ( 40.91 ) ( 22.73 )
หมายเหตุ * เป็นคำถามเชิงลบการแปลผลน้ำหนักสูงสุดอยู่ที่ “ไม่เห็นด้วยอย่างยิ่ง” และน้ำหนักต่ำสุดอยู่ที่ “เห็นด้วยอย่างยิ่ง”































































รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [153]

ตารางที่ 4.4 ทัศนคติต่อการให้การบริการ PrEP ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับองค์กรภาคประชาสังคม

(CBO)

ไม่เห็นด้วย ไม่เห็น เห็นด้วย
ด้านหลักฐานทางคลินิกจากข้อมูลการศึกษาวิจัย ไม่แน่ใจ เห็นด้วย
1. อย่างยิ่ง ด้วย อย่างยิ่ง
ท่านมีความคิดเห็นอย่างไรกับประโยคต่อไปนี้ n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)
ท่านมีความกังวลว่า การกินยา PrEP อาจไม่ใช่วิธีการ
5
8
10
20
5
1.1 ป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีที่มีประสิทธิภาพในโลกแห่งความ ( 20.83 ) ( 41.67 ) ( 10.42 ) ( 16.67 ) ( 10.42 )
เป็นจริง*
การกินยา PrEP อย่างสม่ำเสมอสามารถป้องกันการติดเชื้อ 1 1 1 19 26
1.2
เอชไอวีได้มากกว่าร้อยละ 90 ( 2.08 ) ( 2.08 ) ( 2.08 ) ( 39.58 ) ( 54.17 )
การกินยา PrEP ไม่สม่ำเสมอ จะทำให้มีโอกาสเกิดดื้อยา 6 10 3 18 11
1.3
ต้านเชื้อเอชไอวีได้ ( 12.50 ) ( 20.83 ) ( 6.25 ) ( 37.50 ) ( 22.92 )

การกินยา PrEP ไปนานๆ จะทำให้เกิดอาการข้างเคียงต่างๆ 9 13 7 16 3
1.4
ตามมามากขึ้น ( 18.75 ) ( 27.08 ) ( 14.58 ) ( 33.33 ) ( 6.25 )
ไม่เห็นด้วย ไม่เห็น เห็นด้วย
จากประสบการณ์การให้การบริการ PrEP ของท่านใน ไม่แน่ใจ เห็นด้วย
2. อย่างยิ่ง ด้วย อย่างยิ่ง
หน่วยบริการ โดยส่วนตัวท่านคิดว่า n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)

คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่รับประทานยา PrEP ไม่ค่อย 3 24 7 12 2
2.1
สม่ำเสมอ* ( 6.25 ) ( 50.00 ) ( 14.58 ) ( 25.00 ) ( 4.17 )

คนที่กินยา PrEP มักมีพฤติกรรมเสี่ยงในการไม่สวมถุงยาง 14 9 17 8
2.2 0
อนามัยมากขึ้น* ( 29.17 ) ( 18.75 ) ( 35.42 ) (16.67)

คนที่กินยา PrEP ไปแล้ว มักเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ถี่ 5 17 15 9 2
2.3
ขึ้นกว่าเดิม* ( 10.42 ) ( 35.42 ) ( 31.25 ) ( 18.75 ) ( 4.17 )

คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่มักมีอาการไม่พึงประสงค์บ่อยถ้า 10 17 15 4 2
2.4
กินไปนาน ๆ* ( 20.83 ) ( 35.42 ) ( 31.25 ) ( 8.33 ) ( 4.17 )

คนที่กินยา PrEP มักถูกเข้าใจผิดจากคู่นอนและคนรอบข้าง 4 23 6 12 3
2.5
ว่าติดเชื้อเอชไอวี* ( 8.33 ) ( 47.92 ) ( 12.50 ) ( 25.00 ) ( 6.25 )

คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่มักมีจำนวนคู่นอนเพิ่มมากขึ้น 1 14 18 12 3
2.6
กว่าเดิม* ( 2.08 ) ( 29.17 ) ( 37.50 ) ( 25.00 ) ( 6.25 )

คนที่กินยา PrEP มักใช้เข็มและกระบอกฉีดยาเสพติด 8 17 20 3
2.7 0
ร่วมกับคนอื่นมากขึ้น* ( 16.67 ) ( 35.42 ) ( 41.67 ) ( 6.25 )

ท่านรู้สึกว่ามีเวลาไม่เพียงพอในการให้คำปรึกษาคนที่ได้รับ 3 18 1 19 7
2.8
บริการ PrEP* ( 6.25 ) ( 37.50 ) ( 2.08 ) ( 39.58 ) ( 14.58 )







[154] บทที่ 3 ผลการวิจัย

ไม่เห็นด้วย ไม่เห็น เห็นด้วย
ความคิดเห็นของท่านในการจัดลำดับความสำคัญและ ไม่แน่ใจ เห็นด้วย
3. อย่างยิ่ง ด้วย อย่างยิ่ง
จัดการบริการยา PrEP ให้แก่ผู้รับบริการ n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)
การรณรงค์และส่งเสริมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยงต่อ

3.1 การติดเชื้อเอชไอวี มีความสำคัญและมีประสิทธิภาพ 2 12 5 13 16
มากกว่าการให้บริการ PrEP* ( 4.17 ) ( 25.00 ) ( 10.42 ) ( 27.08 ) (33.33)

การให้บริการยา PrEP มีความสำคัญและมีประสิทธิภาพ 21 10 9 8
3.2 มากกว่าการให้คำปรึกษาและตรวจหาเชื้อเอชไอวีในกลุ่ม 0 ( 43.75 ) ( 20.83 ) ( 18.75 ) ( 16.67 )

เสี่ยงบ่อย ๆ
การให้บริการยา PrEP ควรให้ยาฟรี กับทุกคนที่สนใจขอ 4 11 7 17 9
3.3
เข้าโครงการ PrEP ( 8.33 ) ( 22.92 ) ( 14.58 ) ( 35.42 ) ( 18.75 )
การให้บริการยา PrEP ควรให้ยาฟรี เฉพาะผู้ที่ถูกประเมิน 2 9 3 18 16
3.4
แล้วว่า มีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อเอชไอวีเท่านั้น ( 4.17 ) ( 18.75 ) ( 6.25 ) ( 37.50 ) ( 33.33 )
ผู้ที่ไม่เสี่ยงหรือมีความเสี่ยงต่ำ หากต้องการกินยา PrEP 7 16 9 12 4
3.5
ควรต้องจ่ายเอง ( 14.58 ) ( 33.33 ) ( 18.75 ) ( 25.00 ) ( 8.33 )
การให้กินยา PrEP น่าจะมีต้นทุนถูกกว่าหากเขากลายเป็นผู้ 1 1 6 17 23
3.6
ติดเชื้อและต้องกินยาต้านไปตลอดชีวิต ( 2.08 ) ( 2.08 ) ( 12.50 ) ( 35.42 ) ( 47.92 )

การให้บริการยา PrEP จะต้องทำไปร่วมกบการแนะนำให้ใช้ 1 1 1 10 35
ั
3.7
ถุงยางอนามัยและการตรวจหา STI อย่างสม่ำเสมอ ( 2.08 ) ( 2.08 ) ( 2.08 ) ( 20.83 ) ( 72.92 )
ผู้ที่กินยา PrEP แต่มักกินยาไม่สม่ำเสมอ ควรให้หยุดยา 4 16 5 16 7
3.8
PrEP ทันที* ( 8.33 ) ( 33.33 ) ( 10.42 ) ( 33.33 ) ( 14.58 )
ผู้ที่กินยา PrEP แล้วกลับมาด้วย STI บ่อย ๆ ควรใหหยุดกิน
้
9
14
10
6
9
3.9 ยา PrEP เพื่อกระตุ้นให้เขาใช้ถุงยางอนามัยให้บ่อยขึ้น ก่อน (18.75) ( 29.17 ) ( 12.50 ) ( 18.75 ) (20.83)
จะจ่ายยา PrEP ต่อไป*
จากประสบการณ์ของท่าน การให้บริการยา PrEP น่าจะ ไม่เห็นด้วย ไม่เห็น เห็นด้วย
4. ได้ผลในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีในแต่ละกลุ่มเสี่ยง อย่างยิ่ง ด้วย ไม่แน่ใจ เห็นด้วย อย่างยิ่ง
n (%)
n (%)
มากน้อยเพียงได n (%) n (%) n (%)

1 15 32
4.1 ชายที่เป็นเกย์ 0 0
( 2.08 ) ( 31.25 ) ( 66.67 )
2 17 29
4.2 สาวข้ามเพศหรือสตรีข้ามเพศ 0 0
( 4.17 ) ( 35.42 ) ( 60.42 )
4 10 34
4.3 คู่ผลเลือดต่าง ทั้งรักต่างเพศและเพศเดียวกัน 0 0
( 8.33 ) ( 20.83 ) ( 70.83 )
4.4 ผู้ใช้ยาเสพติดชนิดฉีดหรือชนิดกิน 1 2 4 15 26




รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [155]

( 2.08 ) ( 4.17 ) ( 8.33 ) ( 31.25 ) ( 54.17 )

1 12 35
4.5 ผู้ให้บริการทางเพศทั้งชายและหญิง 0 0
( 2.08 ) ( 25.00 ) ( 72.92 )
ไม่เห็นด้วย ไม่เห็น เห็นด้วย
ท่านมีความต้องการได้รับการสนับสนุนการให้บริการยา ไม่แน่ใจ เห็นด้วย
5. อย่างยิ่ง ด้วย อย่างยิ่ง
PrEP จากส่วนกลางอย่างไร n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)
มีการจัดฝึกอบรมและทบทวนความรู้เกี่ยวกับการป้องกัน 14 34
5.1 0 0 0
โรคเอดส์และการจัดบริการ PrEP อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง ( 29.17 ) ( 70.83 )

ส่วนกลางควรสนับสนุนสื่อประชาสัมพันธ์ และเผยแพร่ 1 1 9 37
5.2 0
ความรู้ผ่านช่องทางออนไลน์ต่าง ๆ เกี่ยวกับการกินยา PrEP ( 2.08 ) ( 2.08 ) ( 18.75 ) ( 77.08 )

สปสช ควรสนับสนุนการจัดบริการและจ่ายยา PrEP ฟรี 2 1 2 7 36
5.3 โดยไม่จำกัดจำนวน ให้แก่กลุ่มเป้าหมายที่เข้าเกณฑ์ความ ( 4.17 ) ( 2.08 ) ( 4.17 ) ( 14.58 ) ( 75.00 )

เสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวี
โรงพยาบาลควรจัดสรรอัตรากำลังให้แก่หน่วยงานป้องกัน 1 9 38
5.4 0 0
โรคเอดส์และการจัดบริการ PrEP อย่างเหมาะสม ( 2.08 ) ( 18.75 ) ( 79.17 )
ส่วนกลาง ระดับเขต และจังหวัด ควรมีระบบการติดตาม

และนิเทศน์งานเกี่ยวกับการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี 3 1 16 28
5.5 0
รวมถึงบริการ PrEP และการรักษาผู้ติดเชื้อเพื่อยุติปัญหา ( 6.25 ) ( 2.08 ) ( 33.33 ) ( 58.33 )

เอดส์อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
ไม่เห็นด้วย ไม่เห็น เห็นด้วย
ในความเห็นของท่าน กรมควบคุมโรค และสปสช ควรจัด ไม่แน่ใจ เห็นด้วย
6. อย่างยิ่ง ด้วย อย่างยิ่ง
ให้มีบริการยา PrEP ในแต่ละจุดบริการต่อไปนี้หรือไม่ n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)

1 11 36
6.1 โรงพยาบาลทุกแห่งของรัฐที่มีบริการร่วมกับ สปสช 0 0
( 2.08 ) ( 22.92 ) ( 75.00 )

1 3 15 29
6.2 โรงพยาบาลเอกชนที่เข้าร่วมจัดบริการภายใต้ สปสช. 0
( 2.08 ) ( 6.25 ) ( 31.25 ) ( 60.42 )

โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่ผ่านการอบรมและพร้อม 4 4 8 11 21
6.3
ให้บริการรับยา PrEP ที่ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล ( 8.33 ) ( 8.33 ) ( 16.67 ) ( 22.92 ) ( 43.75 )

องค์กรภาคประชาสังคมที่ทำงานป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี/
6
22
11
4
5
6.4 โรคเอดส์ ที่มีความพร้อมในการจัดบริการ PrEP ได้ด้วย ( 10.42 ) ( 8.33 ) ( 12.50 ) ( 22.92 ) ( 45.83 )
ตนเอง
ร้านขายยาเอกชนที่ผ่านการอบรมและพร้อมให้บริการรับยา 4 8 9 9 18
6.5
PrEP ที่ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล ( 8.33 ) ( 16.67 ) ( 18.75 ) ( 18.75 ) ( 37.50 )
หมายเหตุ * เป็นคำถามเชิงลบการแปลผลน้ำหนักสูงสุดอยู่ที่ “ไม่เห็นด้วยอย่างยิ่ง” และน้ำหนักต่ำสุดอยู่ที่ “เห็นด้วยอย่างยิ่ง”




[156] บทที่ 3 ผลการวิจัย

ตารางที่ 4.5 ทัศนคติต่อการให้การบริการ PrEP ประเภทองค์กรประชาสังคมขนาดใหญ่ (KPLHS)

ไม่เห็นด้วย ไม่เห็น เห็นด้วย
ด้านหลักฐานทางคลินิกจากข้อมูลการศึกษาวิจัย ไม่แน่ใจ เห็นด้วย
1. อย่างยิ่ง ด้วย อย่างยิ่ง
ท่านมีความคิดเห็นอย่างไรกับประโยคต่อไปนี้ n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)
ท่านมีความกังวลว่า การกินยา PrEP อาจไม่ใช่วิธีการ
2
3
21
10
2
1.1 ป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีที่มีประสิทธิภาพในโลกแห่งความ ( 26.32 ) ( 55.26 ) ( 5.26 ) ( 5.26 ) ( 7.89 )
เป็นจริง*
การกินยา PrEP อย่างสม่ำเสมอสามารถป้องกันการติดเชื้อ 9 29
1.2 0 0 0
เอชไอวีได้มากกว่าร้อยละ 90 ( 23.68 ) ( 76.32 )
การกินยา PrEP ไม่สม่ำเสมอ จะทำให้มีโอกาสเกิดดื้อยา 3 5 4 16 10
1.3
ต้านเชื้อเอชไอวีได้ ( 7.89 ) ( 13.16 ) ( 10.53 ) ( 42.11 ) ( 26.32 )

การกินยา PrEP ไปนานๆ จะทำให้เกิดอาการข้างเคียงต่าง 4 21 3 9 1
1.4
ๆ ตามมามากขึ้น* ( 10.53 ) ( 55.26 ) ( 7.89 ) ( 23.68 ) ( 2.63 )

ไม่เห็นด้วย ไม่เห็น เห็นด้วย
จากประสบการณ์การให้การบริการ PrEP ของท่านใน ไม่แน่ใจ เห็นด้วย
2. อย่างยิ่ง ด้วย อย่างยิ่ง
หน่วยบริการ โดยส่วนตัวท่านคิดว่า n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)
คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่รับประทานยา PrEP ไม่ค่อย 3 14 9 10 2
2.1
สม่ำเสมอ* (7.89) ( 36.84 ) ( 23.68 ) ( 26.32 ) ( 5.26 )
คนที่กินยา PrEP มักมีพฤติกรรมเสี่ยงในการไม่สวมถุงยาง 1 13 7 14 3
2.2
อนามัยมากขึ้น* ( 2.63 ) ( 34.21 ) ( 18.42 ) ( 36.84 ) (7.89)

คนที่กินยา PrEP ไปแล้ว มักเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ถี่ 1 13 4 18 2
2.3
ขึ้นกว่าเดิม* ( 2.63 ) ( 34.21 ) ( 10.53 ) ( 47.37 ) ( 5.26 )
คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่มักมีอาการไม่พึงประสงค์บ่อยถ้า 5 22 5 5 1
2.4
กินไปนาน ๆ* ( 13.16 ) ( 57.89 ) ( 13.16 ) ( 13.16 ) ( 2.63 )

คนที่กินยา PrEP มักถูกเข้าใจผิดจากคู่นอนและคนรอบข้าง 3 15 6 13 1
2.5
ว่าติดเชื้อเอชไอวี* ( 7.89 ) ( 39.47 ) ( 15.79 ) ( 34.21 ) ( 2.63 )
คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่มักมีจำนวนคู่นอนเพิ่มมากขึ้น 18 6 12 2
2.6 0
กว่าเดิม* ( 47.37 ) ( 15.79 ) ( 31.58 ) ( 5.26 )

คนที่กินยา PrEP มักใช้เข็มและกระบอกฉีดยาเสพติด 6 17 12 2 1
2.7
ร่วมกับคนอื่นมากขึ้น* (15.79) ( 44.74 ) ( 31.58 ) ( 5.26 ) (2.63)

ท่านรู้สึกว่ามีเวลาไม่เพียงพอในการให้คำปรึกษาคนที่ได้รับ 4 20 3 9 2
2.8
บริการ PrEP* ( 10.53 ) ( 52.63 ) ( 7.89 ) ( 23.68 ) ( 5.26 )









รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [157]

ไม่เห็นด้วย ไม่เห็น เห็นด้วย
ความคิดเห็นของท่านในการจัดลำดับความสำคัญและ ไม่แน่ใจ เห็นด้วย
3. อย่างยิ่ง ด้วย อย่างยิ่ง
จัดการบริการยา PrEP ให้แก่ผู้รับบริการ n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)
การรณรงค์และส่งเสริมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยงต่อ

3.1 การติดเชื้อเอชไอวี มีความสำคัญและมีประสิทธิภาพ 3 15 5 11 4
มากกว่าการให้บริการ PrEP* ( 7.89 ) ( 39.47 ) ( 13.16 ) ( 28.95 ) (10.53)

การให้บริการยา PrEP มีความสำคัญและมีประสิทธิภาพ 2 11 3 16 6
3.2 มากกว่าการให้คำปรึกษาและตรวจหาเชื้อเอชไอวีในกลุ่ม ( 5.26 ) ( 28.95 ) ( 7.89 ) ( 42.11 ) ( 15.79 )

เสี่ยงบ่อย ๆ
การให้บริการยา PrEP ควรให้ยาฟรี กับทุกคนที่สนใจขอ 2 7 12 17
3.3 0
เข้าโครงการ PrEP ( 5.26 ) ( 18.42 ) ( 31.58 ) ( 44.74 )
การให้บริการยา PrEP ควรให้ยาฟรี เฉพาะผู้ที่ถูกประเมิน 6 11 1 5 15
3.4
แล้วว่า มีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อเอชไอวีเท่านั้น ( 15.79 ) ( 28.95 ) ( 2.63 ) ( 13.16 ) ( 39.47 )
ผู้ที่ไม่เสี่ยงหรือมีความเสี่ยงต่ำ หากต้องการกินยา PrEP 5 19 4 6 4
3.5
ควรต้องจ่ายเอง ( 13.16 ) ( 50.00 ) ( 10.53 ) ( 15.79 ) ( 10.53 )
การให้กินยา PrEP น่าจะมีต้นทุนถูกกว่าหากเขากลายเป็นผู้ 3 2 5 28
3.6 0
ติดเชื้อและต้องกินยาต้านไปตลอดชีวิต ( 7.89 ) ( 5.26 ) ( 13.16 ) ( 73.68 )
การให้บริการยา PrEP จะต้องทำไปร่วมกบการแนะนำให้ใช้ 1 37
ั
3.7 0 0 0
ถุงยางอนามัยและการตรวจหา STI อย่างสม่ำเสมอ ( 2.63 ) ( 97.37 )
ผู้ที่กินยา PrEP แต่มักกินยาไม่สม่ำเสมอ ควรให้หยุดยา 5 20 10 3
3.8 0
PrEP ทันที* ( 13.16 ) ( 52.63 ) ( 26.32 ) ( 7.89 )
ผู้ที่กินยา PrEP แล้วกลับมาด้วย STI บ่อย ๆ ควรใหหยุดกิน
้
2
16
10
5
5
3.9 ยา PrEP เพื่อกระตุ้นให้เขาใช้ถุงยางอนามัยให้บ่อยขึ้น ก่อน (26.32) (42.11) ( 5.26 ) (13.16) (13.16)
จะจ่ายยา PrEP ต่อไป*
จากประสบการณ์ของท่าน การให้บริการยา PrEP น่าจะ ไม่เห็นด้วย ไม่เห็น เห็นด้วย
4. ได้ผลในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีในแต่ละกลุ่มเสี่ยง อย่างยิ่ง ด้วย ไม่แน่ใจ เห็นด้วย อย่างยิ่ง
n (%)
n (%)
มากน้อยเพียงได n (%) n (%) n (%)
10 28
4.1 ชายที่เป็นเกย์ 0 0 0
( 26.32 ) ( 73.68 )

2 15 21
4.2 สาวข้ามเพศหรือสตรีข้ามเพศ 0 0
( 5.26 ) ( 39.47 ) ( 55.26 )

1 9 28
4.3 คู่ผลเลือดต่าง ทั้งรักต่างเพศและเพศเดียวกัน 0 0
( 2.63 ) ( 23.68 ) ( 73.68 )

4.4 ผู้ใช้ยาเสพติดชนิดฉีดหรือชนิดกิน 0 0 1 13 24




[158] บทที่ 3 ผลการวิจัย

( 2.63 ) ( 34.21 ) ( 63.16 )

1 1 11 25
4.5 ผู้ให้บริการทางเพศทั้งชายและหญิง 0
( 2.63 ) ( 2.63 ) ( 28.95 ) ( 65.79 )
ไม่เห็นด้วย ไม่เห็น เห็นด้วย
ท่านมีความต้องการได้รับการสนับสนุนการให้บริการยา ไม่แน่ใจ เห็นด้วย
5. อย่างยิ่ง ด้วย อย่างยิ่ง
PrEP จากส่วนกลางอย่างไร n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)
มีการจัดฝึกอบรมและทบทวนความรู้เกี่ยวกับการป้องกัน 2 11 25
5.1 0 0
โรคเอดส์และการจัดบริการ PrEP อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง ( 5.26 ) ( 28.95 ) ( 65.79 )

ส่วนกลางควรสนับสนุนสื่อประชาสัมพันธ์ และเผยแพร่ 9 29
5.2 0 0 0
ความรู้ผ่านช่องทางออนไลน์ต่าง ๆ เกี่ยวกับการกินยา PrEP ( 23.68 ) ( 76.32 )

สปสช ควรสนับสนุนการจัดบริการและจ่ายยา PrEP ฟรี 2 5 31
5.3 โดยไม่จำกัดจำนวน ให้แก่กลุ่มเป้าหมายที่เข้าเกณฑ์ความ 0 ( 5.06 ) 0 ( 13.16 ) ( 81.58 )

เสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวี
โรงพยาบาลควรจัดสรรอัตรากำลังให้แก่หน่วยงานป้องกัน 1 9 28
5.4 0 0
โรคเอดส์และการจัดบริการ PrEP อย่างเหมาะสม ( 2.63 ) ( 23.68 ) ( 73.68 )
ส่วนกลาง ระดับเขต และจังหวัด ควรมีระบบการติดตาม

และนิเทศน์งานเกี่ยวกับการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี 2 17 19
5.5 0 0
รวมถึงบริการ PrEP และการรักษาผู้ติดเชื้อเพื่อยุติปัญหา ( 5.26 ) ( 44.74 ) ( 50.00 )

เอดส์อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
ไม่เห็นด้วย ไม่เห็น เห็นด้วย
ในความเห็นของท่าน กรมควบคุมโรค และสปสช ควรจัด ไม่แน่ใจ เห็นด้วย
6. อย่างยิ่ง ด้วย อย่างยิ่ง
ให้มีบริการยา PrEP ในแต่ละจุดบริการต่อไปนี้หรือไม่ n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)

2 12 24
6.1 โรงพยาบาลทุกแห่งของรัฐที่มีบริการร่วมกับ สปสช. 0 0
( 5.26 ) ( 31.58 ) ( 63.16 )

3 12 23
6.2 โรงพยาบาลเอกชนที่เข้าร่วมจัดบริการภายใต้ สปสช. 0 0
( 7.89 ) ( 31.58 ) ( 60.53 )

โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่ผ่านการอบรมและพร้อม 2 6 10 20
6.3 0
ให้บริการรับยา PrEP ที่ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล ( 5.26 ) ( 15.79 ) ( 26.32 ) ( 52.63 )

องค์กรภาคประชาสังคมที่ทำงานป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี/
1 2 6 29
6.4 โรคเอดส์ ที่มีความพร้อมในการจัดบริการ PrEP ได้ด้วย 0 ( 2.63 ) ( 5.26 ) ( 15.79 ) ( 76.32 )
ตนเอง

ร้านขายยาเอกชนที่ผ่านการอบรมและพร้อมให้บริการรับยา 5 11 2 11 9
6.5
PrEP ที่ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล ( 13.16 ) ( 28.95 ) ( 5.26 ) ( 28.95 ) ( 23.68 )
หมายเหตุ * เป็นคำถามเชิงลบการแปลผลน้ำหนักสูงสุดอยู่ที่ “ไม่เห็นด้วยอย่างยิ่ง” และน้ำหนักต่ำสุดอยู่ที่ “เห็นด้วยอย่างยิ่ง”




รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [159]

ตารางที่ 4.6 ภาพรวมทัศนคติต่อการให้การบริการ PrEP ใน 3 ประเภทรูปแบบบริการ (โรงพยาบาล vs. โรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO vs. KPLHS)

โรงพยาบาล โรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO KPLHS
ด้านหลักฐานทางคลินิกจากข้อมูล ทัศนคติเชิง ทัศนคติเชิง ทัศนคติ
1. ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ
การศึกษาวิจัย บวก บวก เชิงบวก
ลบ n (%) n (%) ลบ n (%) n (%) ลบ n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)
การกินยา PrEP เป็นวิธีการป้องกัน
[160] บทที่ 3 ผลการวิจัย
1.1 การติดเชื้อเอชไอวีที่มีประสิทธิภาพใน 21 13 76 13 5 30 5 2 31
โลกแห่งความเป็นจริง ( 19.09 ) ( 11.82 ) ( 69.09 ) ( 27.08 ) ( 10.42 ) ( 62.50 ) ( 13.16 ) ( 5.26 ) ( 81.58 )
การกินยา PrEP อย่างสม่ำเสมอ 2 3 105 2 1 45 38

1.2 สามารถป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีได้ 0 0
มากกว่าร้อยละ 90 ( 1.82 ) ( 2.72 ) ( 95.46 ) ( 4.17 ) ( 2.08 ) ( 93.75 ) ( 100.00 )

การกินยา PrEP ไม่สม่ำเสมอไม่ได้ 63 13 34 29 3 16 26 4 8
1.3 ส่งผลมากต่อการเกิดดื้อยาต้านเชื้อ ( 57.27 ) ( 11.82 ) ( 30.91 ) ( 60.42 ) ( 6.25 ) ( 33.33 ) ( 68.42 ) ( 10.53 ) ( 21.05 )
เอชไอวี

การกินยา PrEP ไปนานๆ ไม่ได้ทำให ้ 34 24 52 19 7 22 10 3 25
1.4 เกิดอาการข้างเคียงต่าง ๆ ตามมา ( 30.91 ) ( 21.82 ) ( 47.27 ) ( 39.58 ) ( 14.48 ) ( 45.83 ) ( 26.32 ) ( 7.89 ) ( 65.79 )

มากขึ้น
ทัศนคติเชิง ทัศนคติเชิง ทัศนคติ
ด้านประสบการณ์การให้การบริการ ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ
2. บวก บวก เชิงบวก
PrEP ลบ n (%) n (%) ลบ n (%) n (%) ลบ n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)
คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่ 22 26 62 14 7 27 12 9 17
2.1
รับประทานยา PrEP สม่ำเสมอ ( 20.00 ) ( 23.64 ) ( 56.36 ) ( 29.17 ) ( 14.58 ) ( 56.25 ) ( 31.58 ) ( 23.68 ) ( 44.74 )

ตารางที่ 4.6 ภาพรวมทัศนคติต่อการให้การบริการ PrEP ใน 3 ประเภทรูปแบบบริการ (โรงพยาบาล vs. โรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO vs. KPLHS)

โรงพยาบาล โรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO KPLHS
ด้านหลักฐานทางคลินิกจากข้อมูล ทัศนคติเชิง ทัศนคติเชิง ทัศนคติ
1. ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ
การศึกษาวิจัย บวก บวก เชิงบวก
ลบ n (%) n (%) ลบ n (%) n (%) ลบ n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)
การกินยา PrEP เป็นวิธีการป้องกัน
[160] บทที่ 3 ผลการวิจัย
1.1 การติดเชื้อเอชไอวีที่มีประสิทธิภาพใน 21 13 76 13 5 30 5 2 31
โลกแห่งความเป็นจริง ( 19.09 ) ( 11.82 ) ( 69.09 ) ( 27.08 ) ( 10.42 ) ( 62.50 ) ( 13.16 ) ( 5.26 ) ( 81.58 )
การกินยา PrEP อย่างสม่ำเสมอ 2 3 105 2 1 45 38

1.2 สามารถป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีได้ 0 0
มากกว่าร้อยละ 90 ( 1.82 ) ( 2.72 ) ( 95.46 ) ( 4.17 ) ( 2.08 ) ( 93.75 ) ( 100.00 )

การกินยา PrEP ไม่สม่ำเสมอไม่ได้ 63 13 34 29 3 16 26 4 8
1.3 ส่งผลมากต่อการเกิดดื้อยาต้านเชื้อ ( 57.27 ) ( 11.82 ) ( 30.91 ) ( 60.42 ) ( 6.25 ) ( 33.33 ) ( 68.42 ) ( 10.53 ) ( 21.05 )
เอชไอวี

การกินยา PrEP ไปนานๆ ไม่ได้ทำให ้ 34 24 52 19 7 22 10 3 25
1.4 เกิดอาการข้างเคียงต่าง ๆ ตามมา ( 30.91 ) ( 21.82 ) ( 47.27 ) ( 39.58 ) ( 14.48 ) ( 45.83 ) ( 26.32 ) ( 7.89 ) ( 65.79 )

มากขึ้น
ทัศนคติเชิง ทัศนคติเชิง ทัศนคติ
ด้านประสบการณ์การให้การบริการ ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ
2. บวก บวก เชิงบวก
PrEP ลบ n (%) n (%) ลบ n (%) n (%) ลบ n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)
คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่ 22 26 62 14 7 27 12 9 17
2.1
รับประทานยา PrEP สม่ำเสมอ ( 20.00 ) ( 23.64 ) ( 56.36 ) ( 29.17 ) ( 14.58 ) ( 56.25 ) ( 31.58 ) ( 23.68 ) ( 44.74 )

คนที่กินยา PrEP ไม่ได้มีพฤติกรรม 44 27 39 25 9 14 17 7 14
2.2 เสี่ยงในการไม่สวมถุงยางอนามัยมาก (40.00) ( 24.55 ) ( 35.45 ) ( 52.08 ) ( 18.75 ) ( 29.17 ) ( 44.74 ) ( 18.42 ) ( 36.84 )

ขึ้น
คนที่กินยา PrEP ไปแล้ว ไม่ได้พบว่า
14
11
68
26
16
4
20
15
22
2.3 เป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ถี่ขึ้น ( 14.55 ) ( 23.64 ) ( 61.82 ) ( 22.92 ) ( 31.25 ) ( 45.83 ) ( 52.63 ) ( 10.53 ) ( 36.84 )
กว่าเดิม
คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่ไม่ได้มี
อาการไม่พึงประสงค์บ่อยถ้ากินไป 10 30 70 6 15 27 6 5 27
2.4
นานๆ ( 9.09 ) ( 27.27 ) ( 63.64 ) ( 12.50 ) ( 31.25 ) ( 56.25 ) ( 15.79 ) ( 13.16 ) ( 71.05 )

การกินยา PrEP ไม่ได้ทำให้คนที่กิน
2.5 ยาถูกเข้าใจผิดจากคู่นอนและคนรอบ 37 22 51 15 6 27 14 6 18

ข้างว่าติดเชื้อเอชไอวี ( 33.64 ) ( 20.00 ) ( 46.46 ) ( 31.25 ) ( 12.50 ) ( 56.25 ) ( 36.84 ) ( 15.79 ) ( 47.37 )
คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่มักไม่ได้มี 24 47 39 15 18 15 14 6 18
2.6
จำนวนคู่นอนเพิ่มมากขึ้นกว่าเดิม ( 21.82 ) ( 42.73 ) ( 35.45 ) ( 31.25 ) ( 37.50 ) ( 31.25 ) ( 36.84 ) ( 15.79 ) ( 47.37 )

คนที่กินยา PrEP มักไม่ได้ใช้เข็มและ 6 44 60 3 20 25 3 12 23
2.7 กระบอกฉีดยาเสพติดร่วมกับคนอื่น

มากขึ้น (5.45) ( 40.00 ) ( 54.55 ) ( 6.25 ) ( 41.67 ) ( 52.08 ) (7.89) ( 31.58 ) ( 60.53 )
ท่านมีเวลาเพียงพอในการให ้ 40 12 58 26 1 21 11 3 24
2.8
คำปรึกษาคนที่ได้รับบริการ PrEP ( 36.36 ) ( 10.91 ) ( 52.73 ) ( 54.17 ) ( 2.08 ) ( 43.75 ) ( 28.95 ) ( 7.89 ) ( 63.16 )
ด้านการจัดลำดับความสำคัญและ ทัศนคติเชิง ทัศนคติเชิง ทัศนคติ

3. จัดการบริการยา PrEP ให้แก่ ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ บวก ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ บวก ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ เชิงบวก
n (%)
ลบ n (%)
n (%)
ลบ n (%)
ลบ n (%)
n (%)
ผู้รับบริการ n (%) n (%) n (%)
รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [161]

คนที่กินยา PrEP ไม่ได้มีพฤติกรรม 44 27 39 25 9 14 17 7 14
2.2 เสี่ยงในการไม่สวมถุงยางอนามัยมาก (40.00) ( 24.55 ) ( 35.45 ) ( 52.08 ) ( 18.75 ) ( 29.17 ) ( 44.74 ) ( 18.42 ) ( 36.84 )

ขึ้น
คนที่กินยา PrEP ไปแล้ว ไม่ได้พบว่า
14
11
68
26
16
4
20
15
22
2.3 เป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ถี่ขึ้น ( 14.55 ) ( 23.64 ) ( 61.82 ) ( 22.92 ) ( 31.25 ) ( 45.83 ) ( 52.63 ) ( 10.53 ) ( 36.84 )
กว่าเดิม
คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่ไม่ได้มี
อาการไม่พึงประสงค์บ่อยถ้ากินไป 10 30 70 6 15 27 6 5 27
2.4
นานๆ ( 9.09 ) ( 27.27 ) ( 63.64 ) ( 12.50 ) ( 31.25 ) ( 56.25 ) ( 15.79 ) ( 13.16 ) ( 71.05 )

การกินยา PrEP ไม่ได้ทำให้คนที่กิน
2.5 ยาถูกเข้าใจผิดจากคู่นอนและคนรอบ 37 22 51 15 6 27 14 6 18

ข้างว่าติดเชื้อเอชไอวี ( 33.64 ) ( 20.00 ) ( 46.46 ) ( 31.25 ) ( 12.50 ) ( 56.25 ) ( 36.84 ) ( 15.79 ) ( 47.37 )
คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่มักไม่ได้มี 24 47 39 15 18 15 14 6 18
2.6
จำนวนคู่นอนเพิ่มมากขึ้นกว่าเดิม ( 21.82 ) ( 42.73 ) ( 35.45 ) ( 31.25 ) ( 37.50 ) ( 31.25 ) ( 36.84 ) ( 15.79 ) ( 47.37 )

คนที่กินยา PrEP มักไม่ได้ใช้เข็มและ 6 44 60 3 20 25 3 12 23
2.7 กระบอกฉีดยาเสพติดร่วมกับคนอื่น

มากขึ้น (5.45) ( 40.00 ) ( 54.55 ) ( 6.25 ) ( 41.67 ) ( 52.08 ) (7.89) ( 31.58 ) ( 60.53 )
ท่านมีเวลาเพียงพอในการให ้ 40 12 58 26 1 21 11 3 24
2.8
คำปรึกษาคนที่ได้รับบริการ PrEP ( 36.36 ) ( 10.91 ) ( 52.73 ) ( 54.17 ) ( 2.08 ) ( 43.75 ) ( 28.95 ) ( 7.89 ) ( 63.16 )
ด้านการจัดลำดับความสำคัญและ ทัศนคติเชิง ทัศนคติเชิง ทัศนคติ

3. จัดการบริการยา PrEP ให้แก่ ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ บวก ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ บวก ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ เชิงบวก
n (%)
ลบ n (%)
n (%)
ลบ n (%)
ลบ n (%)
n (%)
ผู้รับบริการ n (%) n (%) n (%)
รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [161]

การให้บริการ PrEP มีความสำคัญ
และมีประสิทธิภาพในการป้องกัน 60 20 30 29 5 14 15 5 18

3.1 มากกว่าการรณรงค์และส่งเสริมการ (54.55) ( 18.18 ) ( 27.27 ) (60.42) ( 10.42 ) ( 29.17 ) (39.47) ( 13.16 ) ( 47.37 )
ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยงต่อการติด
เชื้อเอชไอวี

การให้บริการยา PrEP มีความสำคัญ
[162] บทที่ 3 ผลการวิจัย
และมีประสิทธิภาพมากกว่าการให ้ 35 10 65 21 10 17 13 3 22
3.2
คำปรึกษาและตรวจหาเชื้อเอชไอวีใน ( 31.82 ) ( 9.09 ) ( 59.09 ) ( 43.75 ) ( 20.83 ) ( 35.42 ) ( 34.21 ) ( 7.89 ) ( 57.89 )
กลุ่มเสี่ยงบ่อย ๆ
การให้บริการยา PrEP ควรให้ยาฟรี 20 9 81 15 7 26 9 29

3.3 กับทุกคนที่สนใจขอเข้าโครงการ ( 18.18 ) ( 8.18 ) ( 73.64 ) ( 31.25 ) ( 14.58 ) ( 54.17 ) ( 23.68 ) 0 ( 76.32 )
PrEP

การให้บริการยา PrEP ควรให้ยาฟรี
71
35
11
3
34
1
4
17
20
3.4 เฉพาะผู้ที่ถูกประเมินแล้ว่า มีความ ( 31.82 ) ( 3.64 ) ( 64.55 ) ( 22.92 ) ( 6.25 ) ( 70.83 ) ( 44.74 ) ( 2.63 ) ( 52.63 )
เสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อเอชไอวีเท่านั้น
ผู้ที่ไม่เสี่ยงหรือมีความเสี่ยงต่ำ หาก 50 15 45 23 9 16 24 4 10
3.5
ต้องการกินยา PrEP ควรต้องจ่ายเอง ( 45.45 ) ( 13.64 ) ( 40.91 ) ( 47.92 ) ( 18.75 ) ( 33.33 ) ( 63.16 ) ( 10.53 ) ( 26.32 )
การให้กินยา PrEP น่าจะมีต้นทุนถูก
3.6 กว่าหากเขากลายเป็นผู้ติดเชื้อและ 2 3 105 2 6 40 3 2 33
ต้องกินยาต้านไปตลอดชีวิต ( 1.82 ) ( 2.73 ) ( 95.45 ) ( 4.17 ) ( 12.50 ) ( 83.33 ) ( 7.89 ) ( 5.26 ) ( 86.84 )
การให้บริการยา PrEP จะต้องทำไป 1 109 2 1 45 38
3.7 ร่วมกับการแนะนำให้ใช้ถุงยางอนามัย 0 0 0

และการตรวจหา STI อย่างสม่ำเสมอ ( 0.91 ) ( 99.09 ) ( 4.17 ) ( 2.08 ) ( 93.75 ) ( 100.00 )

การให้บริการ PrEP มีความสำคัญ
และมีประสิทธิภาพในการป้องกัน 60 20 30 29 5 14 15 5 18

3.1 มากกว่าการรณรงค์และส่งเสริมการ (54.55) ( 18.18 ) ( 27.27 ) (60.42) ( 10.42 ) ( 29.17 ) (39.47) ( 13.16 ) ( 47.37 )
ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยงต่อการติด
เชื้อเอชไอวี

การให้บริการยา PrEP มีความสำคัญ
[162] บทที่ 3 ผลการวิจัย
และมีประสิทธิภาพมากกว่าการให ้ 35 10 65 21 10 17 13 3 22
3.2
คำปรึกษาและตรวจหาเชื้อเอชไอวีใน ( 31.82 ) ( 9.09 ) ( 59.09 ) ( 43.75 ) ( 20.83 ) ( 35.42 ) ( 34.21 ) ( 7.89 ) ( 57.89 )
กลุ่มเสี่ยงบ่อย ๆ
การให้บริการยา PrEP ควรให้ยาฟรี 20 9 81 15 7 26 9 29

3.3 กับทุกคนที่สนใจขอเข้าโครงการ ( 18.18 ) ( 8.18 ) ( 73.64 ) ( 31.25 ) ( 14.58 ) ( 54.17 ) ( 23.68 ) 0 ( 76.32 )
PrEP

การให้บริการยา PrEP ควรให้ยาฟรี
71
35
11
3
34
1
4
17
20
3.4 เฉพาะผู้ที่ถูกประเมินแล้ว่า มีความ ( 31.82 ) ( 3.64 ) ( 64.55 ) ( 22.92 ) ( 6.25 ) ( 70.83 ) ( 44.74 ) ( 2.63 ) ( 52.63 )
เสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อเอชไอวีเท่านั้น
ผู้ที่ไม่เสี่ยงหรือมีความเสี่ยงต่ำ หาก 50 15 45 23 9 16 24 4 10
3.5
ต้องการกินยา PrEP ควรต้องจ่ายเอง ( 45.45 ) ( 13.64 ) ( 40.91 ) ( 47.92 ) ( 18.75 ) ( 33.33 ) ( 63.16 ) ( 10.53 ) ( 26.32 )
การให้กินยา PrEP น่าจะมีต้นทุนถูก
3.6 กว่าหากเขากลายเป็นผู้ติดเชื้อและ 2 3 105 2 6 40 3 2 33
ต้องกินยาต้านไปตลอดชีวิต ( 1.82 ) ( 2.73 ) ( 95.45 ) ( 4.17 ) ( 12.50 ) ( 83.33 ) ( 7.89 ) ( 5.26 ) ( 86.84 )
การให้บริการยา PrEP จะต้องทำไป 1 109 2 1 45 38
3.7 ร่วมกับการแนะนำให้ใช้ถุงยางอนามัย 0 0 0

และการตรวจหา STI อย่างสม่ำเสมอ ( 0.91 ) ( 99.09 ) ( 4.17 ) ( 2.08 ) ( 93.75 ) ( 100.00 )

ผู้ที่กินยา PrEP แต่มักกินยาไม่ 52 15 43 23 5 20 13 25
3.8 สม่ำเสมอ ไม่ควรให้หยุดยา PrEP ( 47.27 ) ( 13.64 ) ( 39.09 ) ( 47.92 ) ( 10.42 ) ( 41.67 ) ( 34.21 ) 0 ( 65.79 )

ทันที
ผู้ที่กินยา PrEP แล้วกลับมาด้วย STI
บ่อย ๆ ไม่ควรให้หยุดกินยา PrEP 40 8 62 19 6 23 10 2 26
3.9
เพื่อกระตุ้นให้เขาใช้ถุงยางอนามัยให ้ (36.36) ( 7.27 ) ( 56.36 ) (39.58) ( 12.50 ) ( 47.92 ) (26.32) ( 5.26 ) ( 68.42 )
บ่อยขึ้น

ทัศนคติเชิง ทัศนคติเชิง ทัศนคติ
ด้านการป้องกันการติดเชื้อเอชไอว ี ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ
4. บวก บวก เชิงบวก
ในแต่ละกลุ่มเสี่ยง ลบ n (%) n (%) ลบ n (%) n (%) ลบ n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)

1 5 104 1 47 38
4.1 ชายที่เป็นเกย์ 0 0 0
( 0.91 ) ( 4.55 ) ( 94.55 ) ( 2.08 ) ( 97.92 ) ( 100.00 )

1 11 98 2 46 2 36
4.2 สาวข้ามเพศหรือสตรีข้ามเพศ 0 0
( 0.91 ) ( 10.00 ) ( 89.09 ) ( 4.17 ) ( 95.83 ) ( 5.26 ) ( 94.74 )

คู่ผลเลือดต่าง ทั้งรักต่างเพศและเพศ 2 5 103 4 44 1 37
4.3 0 0
เดียวกัน ( 1.82 ) ( 4.55 ) ( 93.64 ) ( 8.33 ) ( 91.67 ) ( 2.63 ) ( 97.37 )

5 20 85 3 4 41 1 37
4.4 ผู้ใช้ยาเสพติดชนิดฉีดหรือชนิดกิน 0
( 4.55 ) ( 18.18 ) ( 77.27 ) ( 6.25 ) ( 8.33 ) ( 85.42 ) ( 2.63 ) ( 97.37 )

2 3 105 1 47 1 1 36
4.5 ผู้ให้บริการทางเพศทั้งชายและหญิง 0
( 1.82 ) ( 2.73 ) ( 95.45 ) ( 2.08 ) ( 97.92 ) ( 2.63 ) ( 2.63 ) ( 94.74 )









รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [163]

ผู้ที่กินยา PrEP แต่มักกินยาไม่ 52 15 43 23 5 20 13 25
3.8 สม่ำเสมอ ไม่ควรให้หยุดยา PrEP ( 47.27 ) ( 13.64 ) ( 39.09 ) ( 47.92 ) ( 10.42 ) ( 41.67 ) ( 34.21 ) 0 ( 65.79 )

ทันที
ผู้ที่กินยา PrEP แล้วกลับมาด้วย STI
บ่อย ๆ ไม่ควรให้หยุดกินยา PrEP 40 8 62 19 6 23 10 2 26
3.9
เพื่อกระตุ้นให้เขาใช้ถุงยางอนามัยให ้ (36.36) ( 7.27 ) ( 56.36 ) (39.58) ( 12.50 ) ( 47.92 ) (26.32) ( 5.26 ) ( 68.42 )
บ่อยขึ้น

ทัศนคติเชิง ทัศนคติเชิง ทัศนคติ
ด้านการป้องกันการติดเชื้อเอชไอว ี ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิง ไม่แน่ใจ
4. บวก บวก เชิงบวก
ในแต่ละกลุ่มเสี่ยง ลบ n (%) n (%) ลบ n (%) n (%) ลบ n (%) n (%)
n (%) n (%) n (%)

1 5 104 1 47 38
4.1 ชายที่เป็นเกย์ 0 0 0
( 0.91 ) ( 4.55 ) ( 94.55 ) ( 2.08 ) ( 97.92 ) ( 100.00 )

1 11 98 2 46 2 36
4.2 สาวข้ามเพศหรือสตรีข้ามเพศ 0 0
( 0.91 ) ( 10.00 ) ( 89.09 ) ( 4.17 ) ( 95.83 ) ( 5.26 ) ( 94.74 )

คู่ผลเลือดต่าง ทั้งรักต่างเพศและเพศ 2 5 103 4 44 1 37
4.3 0 0
เดียวกัน ( 1.82 ) ( 4.55 ) ( 93.64 ) ( 8.33 ) ( 91.67 ) ( 2.63 ) ( 97.37 )

5 20 85 3 4 41 1 37
4.4 ผู้ใช้ยาเสพติดชนิดฉีดหรือชนิดกิน 0
( 4.55 ) ( 18.18 ) ( 77.27 ) ( 6.25 ) ( 8.33 ) ( 85.42 ) ( 2.63 ) ( 97.37 )

2 3 105 1 47 1 1 36
4.5 ผู้ให้บริการทางเพศทั้งชายและหญิง 0
( 1.82 ) ( 2.73 ) ( 95.45 ) ( 2.08 ) ( 97.92 ) ( 2.63 ) ( 2.63 ) ( 94.74 )









รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [163]

รูปที่ 4.2 ทัศนคติต่อการให้การบริการ PrEP ของผู้ให้บริการประเภทโรงพยาบาล โรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO และ KPLHS












[164] บทที่ 3 ผลการวิจัย

รูปที่ 4.2 ทัศนคติต่อการให้การบริการ PrEP ของผู้ให้บริการประเภทโรงพยาบาล โรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO และ KPLHS












[164] บทที่ 3 ผลการวิจัย

รูปที่ 4.3 ทัศนคติต่อการให้การบริการ PrEP ของผู้ให้บริการประเภทโรงพยาบาล


ทัศนคติต่อการให้การบริการ PrEP ของผู้ให้บริการประเภทโรงพยาบาล ในสัดส่วนเปอร์เซ็นต์
(%)

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

1. ด้านหลักฐานทางคลินิก
การกินยา PrEP เป็นวิธีการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีที่มีประสิทธิภาพใน…
การกินยา PrEP อย่างสม่ าเสมอสามารถป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีได้…
การกินยา PrEP ไม่สม่ าเสมอไม่ได้ส่งผลมากต่อการเกิดดื้อยาต้านเชื้อเอช…

การกินยา PrEP ไปนานๆ ไม่ได้ท าให้เกิดอาการข้างเคียงต่าง ๆ ตามมา…
2. ด้านประสบการณ์การให้การบริการ PrEP
คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่รับประทานยา PrEP สม่ าเสมอ
คนที่กินยา PrEP ไม่ได้มีพฤติกรรมเสี่ยงในการไม่สวมถุงยางอนามัยมากขึ้น
คนที่กินยา PrEP ไปแล้ว ไม่ได้พบว่าเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ถี่ขึ้น…
คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่ไม่ได้มีอาการไม่พึงประสงค์บ่อยถ้ากินไปนานๆ

การกินยา PrEP ไม่ได้ท าให้คนที่กินยาถูกเข้าใจผิดจากคู่นอนและคนรอบ…
คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่มักไม่ได้มีจ านวนคู่นอนเพิ่มมากขึ้นกว่าเดิม
คนที่กินยา PrEP มักไม่ได้ใช้เข็มและกระบอกฉีดยาเสพติดร่วมกับคนอื่น…
ท่านมีเวลาเพียงพอในการให้ค าปรึกษาคนที่ได้รับบริการ PrEP
3. ด้านการจัดล าดับความส าคัญการให้บริการเพร็พ

การให้บริการ PrEP มีความส าคัญและมีประสิทธิภาพในการป้องกัน…
การให้บริการยา PrEP มีความส าคัญและมีประสิทธิภาพมากกว่าการให…
้
การให้บริการยา PrEP ควรให้ยาฟรี กับทุกคนที่สนใจขอเข้าโครงการ PrEP
ควรให้ยา PrEP ฟรี เฉพาะผู้ที่ถูกประเมินว่ามีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อ…
ผู้ที่ไม่เสี่ยง/มีความเสี่ยงต่ า หากต้องการกินยา PrEP ไม่ควรต้องจ่ายเอง
การให้กินยา PrEP น่าจะมีต้นทุนถูกกว่าหากเขากลายเป็นผู้ติดเชื้อและ…

การให้บริการยา PrEP จะต้องท าไปร่วมกับการแนะน าให้ใช้ถุงยาง…
ผู้ที่กินยา PrEP แต่มักกินยาไม่สม่ าเสมอ ไม่ควรให้หยุดยา PrEP ทันที
ผู้ที่กินยา PrEP แล้วกลับมาด้วย STI บ่อย ๆ ไม่ควรให้หยุดกินยา PrEP …
4. ด้านประสิทธิภาพยาเพร็พในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีในแต่ละ…
ชายที่เป็นเกย ์

สาวข้ามเพศหรือสาวประเภทสอง
คู่ผลเลือดต่าง ทั้งรักต่างเพศและเพศเดียวกัน
ผู้ใช้ยาเสพติดชนิดฉีดหรือชนิดกิน
ผู้ให้บริการทางเพศทั้งชายและหญิง


ทัศนคติเชิงลบ ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิงบวก







รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [165]

รูปที่ 4.4 ทัศนคติต่อการให้การบริการ PrEP ของผู้ให้บริการประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO


ทัศนคติต่อการให้การบริการ PrEP ของผู้ให้บริการประเภทโรงพยาบาลท างานร่วมกับ CBO
ในสัดส่วนเปอร์เซ็นต์ (%)

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

1. ด้านหลักฐานทางคลินิก
การกินยา PrEP เป็นวิธีการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีที่มีประสิทธิภาพ…
การกินยา PrEP อย่างสม่ าเสมอสามารถป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีได้…
การกินยา PrEP ไม่สม่ าเสมอไม่ได้ส่งผลมากต่อการเกิดดื้อยาต้านเชื้อ…

การกินยา PrEP ไปนานๆ ไม่ได้ท าให้เกิดอาการข้างเคียงต่าง ๆ ตามมา…
2. ด้านประสบการณ์การให้การบริการ PrEP
คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่รับประทานยา PrEP สม่ าเสมอ
คนที่กินยา PrEP ไม่ได้มีพฤติกรรมเสี่ยงในการไม่สวมถุงยางอนามัยมาก…
คนที่กินยา PrEP ไปแล้ว ไม่ได้พบว่าเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ถี่ขึ้น…
คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่ไม่ได้มีอาการไม่พึงประสงค์บ่อยถ้ากินไปนานๆ
การกินยา PrEP ไม่ได้ท าให้คนที่กินยาถูกเข้าใจผิดจากคู่นอนและคน…

คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่มักไม่ได้มีจ านวนคู่นอนเพิ่มมากขึ้นกว่าเดิม
คนที่กินยา PrEP มักไม่ได้ใช้เข็มและกระบอกฉีดยาเสพติดร่วมกับคน…
ท่านมีเวลาเพียงพอในการให้ค าปรึกษาคนที่ได้รับบริการ PrEP
3. ด้านการจัดล าดับความส าคัญการให้บริการเพร็พ
การให้บริการ PrEP มีความส าคัญและมีประสิทธิภาพในการป้องกัน…

้
การให้บริการยา PrEP มีความส าคัญและมีประสิทธิภาพมากกว่าการให…
การให้บริการยา PrEP ควรให้ยาฟรี กับทุกคนที่สนใจขอเข้าโครงการ …
ควรให้ยา PrEP ฟรี เฉพาะผู้ที่ถูกประเมินว่ามีความเสี่ยงสูงต่อการติด…
ผู้ที่ไม่เสี่ยง/ความเสี่ยงต่ า หากต้องการกินยา PrEP ไม่ควรต้องจ่ายเอง
การให้กินยา PrEP น่าจะมีต้นทุนถูกกว่าหากเขากลายเป็นผู้ติดเชื้อและ…
การให้บริการยา PrEP จะต้องท าไปร่วมกับการแนะน าให้ใช้ถุงยาง…
ผู้ที่กินยา PrEP แต่มักกินยาไม่สม่ าเสมอ ไม่ควรให้หยุดยา PrEP ทันที

ผู้ที่กินยา PrEP แล้วกลับมาด้วย STI บ่อย ๆ ไม่ควรให้หยุดกินยา PrEP …
4. ด้านประสิทธิภาพยาเพร็พในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีในแต่ละ…
ชายที่เป็นเกย ์
สาวข้ามเพศหรือสาวประเภทสอง
คู่ผลเลือดต่าง ทั้งรักต่างเพศและเพศเดียวกัน

ผู้ใช้ยาเสพติดชนิดฉีดหรือชนิดกิน
ผู้ให้บริการทางเพศทั้งชายและหญิง

ทัศนคติเชิงลบ ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิงบวก







[166] บทที่ 3 ผลการวิจัย

รูปที่ 4.5 ทัศนคติต่อการให้การบริการ PrEP ของผู้ให้บริการประเภท KPLHS


ทัศนคติต่อการให้การบริการ PrEP ของผู้ให้บริการประเภท KPLHS ในสัดส่วนเปอร์เซ็นต์ (%)

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

1. ด้านหลักฐานทางคลินิก
การกินยา PrEP เป็นวิธีการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีที่มีประสิทธิภาพใน…
การกินยา PrEP อย่างสม่ าเสมอสามารถป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีได้…

การกินยา PrEP ไม่สม่ าเสมอไม่ได้ส่งผลมากต่อการเกิดดื้อยาต้านเชื้อเอช…
การกินยา PrEP ไปนานๆ ไม่ได้ท าให้เกิดอาการข้างเคียงต่าง ๆ ตามมา…
2. ด้านประสบการณ์การให้การบริการ PrEP

คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่รับประทานยา PrEP สม่ าเสมอ
คนที่กินยา PrEP ไม่ได้มีพฤติกรรมเสี่ยงในการไม่สวมถุงยางอนามัยมากขึ้น
คนที่กินยา PrEP ไปแล้ว ไม่ได้พบว่าเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ถี่ขึ้น…

คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่ไม่ได้มีอาการไม่พึงประสงค์บ่อยถ้ากินไปนานๆ
การกินยา PrEP ไม่ได้ท าให้คนที่กินยาถูกเข้าใจผิดจากคู่นอนและคนรอบ…
คนที่กินยา PrEP ส่วนใหญ่มักไม่ได้มีจ านวนคู่นอนเพิ่มมากขึ้นกว่าเดิม

คนที่กินยา PrEP มักไม่ได้ใช้เข็มและกระบอกฉีดยาเสพติดร่วมกับคนอื่น…
ท่านมีเวลาเพียงพอในการให้ค าปรึกษาคนที่ได้รับบริการ PrEP

3. ด้านการจัดล าดับความส าคัญการให้บริการเพร็พ
การให้บริการ PrEP มีความส าคัญและมีประสิทธิภาพในการป้องกัน…
้
การให้บริการยา PrEP มีความส าคัญและมีประสิทธิภาพมากกว่าการให…
การให้บริการยา PrEP ควรให้ยาฟรี กับทุกคนที่สนใจขอเข้าโครงการ PrEP
ควรให้ยา PrEP ฟรี เฉพาะผู้ที่ถูกประเมินว่ามีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อ…
ผู้ที่ไม่เสี่ยง/ความเสี่ยงต่ า หากต้องการกินยา PrEP ไม่ควรต้องจ่ายเอง

การให้กินยา PrEP น่าจะมีต้นทุนถูกกว่าหากเขากลายเป็นผู้ติดเชื้อและ…
การให้บริการยา PrEP จะต้องท าไปร่วมกับการแนะน าให้ใช้ถุงยาง…
ผู้ที่กินยา PrEP แต่มักกินยาไม่สม่ าเสมอ ไม่ควรให้หยุดยา PrEP ทันที

ผู้ที่กินยา PrEP แล้วกลับมาด้วย STI บ่อย ๆ ไม่ควรให้หยุดกินยา PrEP …
4. ด้านประสิทธิภาพยาเพร็พในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีในแต่ละ…
ชายที่เป็นเกย ์

สาวข้ามเพศหรือสาวประเภทสอง
คู่ผลเลือดต่าง ทั้งรักต่างเพศและเพศเดียวกัน
ผู้ใช้ยาเสพติดชนิดฉีดหรือชนิดกิน

ผู้ให้บริการทางเพศทั้งชายและหญิง


ทัศนคติเชิงลบ ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิงบวก





รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [167]

ด้านการจัดให้บริการ PrEP ในแต่ละประเภทสถานบริการ


ผู้ให้บริการ PrEP ส่วนใหญ่หรือมากกว่าสองในสามมีความเห็นว่าควรจัดบริการยา PrEP ใน

โรงพยาบาลทุกแห่งของรัฐที่มีบริการร่วมกับสปสช. (97.28% ประเภทโรงพยาบาล, 97.92% ประเภท
โรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, 94.74% ประเภท KPLHS) โรงพยาบาลเอกชนที่เข้าร่วมจัดบริการภายใต้

สปสช. (90% ประเภทโรงพยาบาล, 91.67% ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, 92.11% ประเภท

KPLHS) โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่ผ่านการอบรมและพร้อมให้บริการรับยา PrEP ที่ส่งต่อมาจาก

โรงพยาบาล (71.82% ประเภทโรงพยาบาล, 66.67% ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, 78.95%

ประเภท KPLHS) และองค์กรภาคประชาสังคมที่ทำงานป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี/โรคเอดส์ที่มีความพร้อมใน

การจัดบริการ PrEP ได้ด้วยตนเอง (80.91% ประเภทโรงพยาบาล, 68.75% ประเภทโรงพยาบาลทำงาน

ร่วมกับ CBO, 92.11% ประเภท KPLHS) ในขณะที่ผู้ให้บริการ PrEP มากกว่าครึ่งหนึ่งเห็นด้วยกับการจัดให้มี
บริการยา PrEP ที่ร้านขายยาเอกชนที่ผ่านการอบรมที่พร้อมให้บริการรับยา PrEP ที่ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล

(63.64% ประเภทโรงพยาบาล, 56.25% ประเภทโรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO, 52.63% ประเภท

KPLHS) จากทัศนคติโดยรวมในการจัดบริการ PrEP จะเห็นว่าร้านขายยาเอกชนเป็นสถานบริการที่ผู้ให้บริการ

PrEP ส่วนใหญ่เห็นว่าควรมีการจัดให้บริการ PrEP น้อยที่สุดเมื่อเทียบกับสถาบบริการอื่น โดยเฉพาะผู้

ให้บริการจากหน่วยบริการประเภท KPLHS ที่เกือบครึ่งหนึ่ง (42.11%) มีทัศนคติเชิงลบ (ไม่เห็นด้วย หรือไม่
เห็นด้วยอย่างยิ่ง) ต่อการจัดบริการ PrEP ที่ร้านขายยาเอกชน (ตารางที่ 4.3-4.5) (รูปที่ 4.6-4.9)










































[168] บทที่ 3 ผลการวิจัย

รูปที่ 4.6 ทัศนคติต่อการจัดให้มีบริการยา PrEP ในแต่ละประเภทสถานบริการของผู้ให้บริการทั้งหมด


ทัศนคติต่อการจัดให้มีบริการยา PrEP ในแต่ละประเภทสถานบริการในสัดส่วนเปอร์เซ็นต์
(%)

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100


โรงพยาบาลทุกแห่งของรัฐที่มีบริการร่วมกับ สปสช




โรงพยาบาลเอกชนที่เข้าร่วมจัดบริการภายใต้ สปสช.


โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต าบลที่ผ่านการอบรมและ
พร้อมให้บริการรับยา PrEP ที่ส่งต่อมาจาก
โรงพยาบาล
องค์กรภาคประชาสังคมที่ท างานป้องกันการติดเชื้อ
เอชไอวี/โรคเอดส์ ที่มีความพร้อมในการจัดบริการ
PrEP ได้ด้วยตนเอง


ร้านขายยาเอกชนที่ผ่านการอบรมและพร้อมให้บริการ
รับยา PrEP ที่ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล

องค์กรภาคประชาสังคม โรงพยาบาลส่งเสริม
ร้านขายยาเอกชนที่ผ่าน ที่ท างานป้องกันการติด สุขภาพต าบลที่ผ่านการ
การอบรมและพร้อม โรงพยาบาลเอกชนที่ โรงพยาบาลทุกแห่งของ
ให้บริการรับยา PrEP ที่ เชื้อเอชไอวี/โรคเอดส์ ที่ อบรมและพร้อม เข้าร่วมจัดบริการ รัฐที่มีบริการร่วมกับ
มีความพร้อมในการ
ส่งต่อมาจาก จัดบริการ PrEP ได้ด้วย ให้บริการรับยา PrEP ที่ ภายใต้ สปสช. สปสช
ส่งต่อมาจาก
โรงพยาบาล
ตนเอง โรงพยาบาล
ทัศนคติเชิงลบ 25.00 9.18 14.29 1.53 1.02
ไม่แน่ใจ 15.31 10.71 13.78 7.65 2.04

ทัศนคติเชิงบวก 59.69 80.10 71.94 90.82 96.94

ทัศนคติเชิงลบ ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิงบวก























รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [169]

รูปที่ 4.7 ทัศนคติต่อการจัดให้มีบริการ PrEP ในแต่ละประเภทสถานบริการของผู้ให้บริการประเภท

โรงพยาบาล


ทัศนคติต่อการจัดให้มีบริการยา PrEP ในแต่ละประเภทสถานบริการของผู้ให้บริการประเภท
โรงพยาบาล ในสัดส่วนเปอร์เซ็นต์ (%)

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100


โรงพยาบาลทุกแห่งของรัฐที่มีบริการร่วมกับ สปสช



โรงพยาบาลเอกชนที่เข้าร่วมจัดบริการภายใต้ สปสช.


โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต าบลที่ผ่านการอบรมและ
พร้อมให้บริการรับยา PrEP ที่ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล

องค์กรภาคประชาสังคมที่ท างานป้องกันการติดเชื้อเอช
ไอวี/โรคเอดส์ ที่มีความพร้อมในการจัดบริการ PrEP …

ร้านขายยาเอกชนที่ผ่านการอบรมและพร้อมให้บริการรับ
ยา PrEP ที่ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล

องค์กรภาคประชาสังคม
โรงพยาบาลส่งเสริม
ร้านขายยาเอกชนที่ผ่าน ที่ท างานป้องกันการติด สุขภาพต าบลที่ผ่านการ โรงพยาบาลเอกชนที่เข้า โรงพยาบาลทุกแห่งของ
การอบรมและพร้อม เชื้อเอชไอวี/โรคเอดส์ ที่ อบรมและพร้อม ร่วมจัดบริการภายใต้ รัฐที่มีบริการร่วมกับ
ให้บริการรับยา PrEP ที่ มีความพร้อมในการ
ให้บริการรับยา PrEP ที่
ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล จัดบริการ PrEP ได้ด้วย ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล สปสช. สปสช
ตนเอง
ทัศนคติเชิงลบ 19.09 7.27 16.36 1.82 0.91

ไม่แน่ใจ 17.27 11.82 11.82 8.18 1.82
ทัศนคติเชิงบวก 63.64 80.91 71.82 90.00 97.27


ทัศนคติเชิงลบ ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิงบวก
























[170] บทที่ 3 ผลการวิจัย

รูปที่ 4.8 ทัศนคติต่อการจัดให้มีบริการ PrEP ในแต่ละประเภทสถานบริการของผู้ให้บริการประเภท

โรงพยาบาลทำงานร่วมกับ CBO


ทัศนคติต่อการจัดให้มีบริการ PrEP ในแต่ประเภทสถานบริการของผู้ให้บริการ
ประเภทโรงพยาบาลท างานร่วมกับ CBO ในสัดส่วนเปอร์เซ็นต์ (%)


0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100


โรงพยาบาลทุกแห่งของรัฐที่มีบริการร่วมกับ สปสช






โรงพยาบาลเอกชนที่เข้าร่วมจัดบริการภายใต้ สปสช.




โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต าบลที่ผ่านการอบรมและ
พร้อมให้บริการรับยา PrEP ที่ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล


องค์กรภาคประชาสังคมที่ท างานป้องกันการติดเชื้อเอช
ไอวี/โรคเอดส์ ที่มีความพร้อมในการจัดบริการ PrEP ได้
ด้วยตนเอง



ร้านขายยาเอกชนที่ผ่านการอบรมและพร้อมให้บริการรับ
ยา PrEP ที่ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล


องค์กรภาคประชาสังคม
โรงพยาบาลส่งเสริม
ร้านขายยาเอกชนที่ผ่าน ที่ท างานป้องกันการติด สุขภาพต าบลที่ผ่านการ โรงพยาบาลเอกชนที่เข้า โรงพยาบาลทุกแห่งของ
การอบรมและพร้อม เชื้อเอชไอวี/โรคเอดส์ ที่ อบรมและพร้อม ร่วมจัดบริการภายใต้ รัฐที่มีบริการร่วมกับ
ให้บริการรับยา PrEP ที่ มีความพร้อมในการ
ให้บริการรับยา PrEP ที่
ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล จัดบริการ PrEP ได้ด้วย ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล สปสช. สปสช
ตนเอง
ทัศนคติเชิงลบ 25.00 18.75 16.67 2.08 2.08
ไม่แน่ใจ 18.75 12.50 16.67 6.25 0.00

ทัศนคติเชิงบวก 56.25 68.75 66.67 91.67 97.92

ทัศนคติเชิงลบ ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิงบวก















รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [171]

รูปที่ 4.9 ทัศนคติต่อการจัดให้มีบริการ PrEP ในแต่ละประเภทสถานบริการของผู้ให้บริการประเภท

KPLHS


ทัศนคติต่อการจัดให้มีบริการ PrEP ในแต่ละประเภทสถานบริการของผู้ให้บริการ
ประเภท KPLHS ในสัดส่วนเปอร์เซ็นต์ (%)


0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

โรงพยาบาลทุกแห่งของรัฐที่มีบริการร่วมกับ สปสช



โรงพยาบาลเอกชนที่เข้าร่วมจัดบริการภายใต้ สปสช.


โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต าบลที่ผ่านการอบรมและ
พร้อมให้บริการรับยา PrEP ที่ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล

องค์กรภาคประชาสังคมที่ท างานป้องกันการติดเชื้อเอช
ไอวี/โรคเอดส์ ที่มีความพร้อมในการจัดบริการ PrEP …

ร้านขายยาเอกชนที่ผ่านการอบรมและพร้อมให้บริการรับ
ยา PrEP ที่ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล

องค์กรภาคประชาสังคม
โรงพยาบาลส่งเสริม
ร้านขายยาเอกชนที่ผ่าน ที่ท างานป้องกันการติด สุขภาพต าบลที่ผ่านการ โรงพยาบาลเอกชนที่เข้า โรงพยาบาลทุกแห่งของ
การอบรมและพร้อม เชื้อเอชไอวี/โรคเอดส์ ที่ อบรมและพร้อม ร่วมจัดบริการภายใต้ รัฐที่มีบริการร่วมกับ
ให้บริการรับยา PrEP ที่ มีความพร้อมในการ
ให้บริการรับยา PrEP ที่
ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล จัดบริการ PrEP ได้ด้วย ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล สปสช. สปสช
ตนเอง
ทัศนคติเชิงลบ 42.11 2.63 5.26 0.00 0.00
ไม่แน่ใจ 5.26 5.26 15.79 7.89 5.26

ทัศนคติเชิงบวก 52.63 92.11 78.95 92.11 94.74

ทัศนคติเชิงลบ ไม่แน่ใจ ทัศนคติเชิงบวก



























[172] บทที่ 3 ผลการวิจัย

สรุปผลการสำรวจทัศนคติและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการให้บริการ PrEP ของผู้ให้บริการ

ในภาพรวมผู้ให้บริการทั้ง 3 รูปแบบบริการมีทัศนคติเชิงบวกต่อการจัดให้บริการ PrEP ผู้ให้บริการ

ส่วนใหญ่มีความเชื่อในด้านหลักฐานทางคลินิกจากข้อมูลการศึกษาวิจัยของยา PrEP แต่มีความกังวลว่าการกิน

ยา PrEP ไม่สม่ำเสมอ จะทำให้มีโอกาสเกิดดื้อยาต้านเชื้อเอชไอวีทั้ง ๆ ที่โอกาสเกิดเชื้อดื้อยามีน้อยมาก ใน
ด้านประสบการณ์การให้การบริการ PrEP ผู้ให้บริการยังมีความกังวลว่าการกินยา PrEP อาจทำให้เกิดการ

ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวีที่มากขึ้น ผู้ให้บริการเกือบทั้งหมดมีความเห็นว่าการให้กินยา

PrEP น่าจะมีต้นทุนถูกกว่าการรักษาผู้ติดเชื้อเอชไอวีและมองว่าการให้บริการ PrEP จำเป็นที่จะต้องทำควบคู่

ั
ไปกับการแนะนำให้ใช้ถุงยางอนามัยเมื่อมีเพศสัมพันธ์และการตรวจหาการป่วยเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพนธ์
เป็นระยะ ผู้ให้บริการส่วนใหญ่มีความเห็นว่าควรมีการให้บริการยา PrEP ฟรีในทุกกลุ่มเสี่ยง และยังคงต้องการ
ได้รับการสนับสนุนจากส่วนกลางในด้านต่าง ๆ เช่น จัดฝึกอบรมและทบทวนความรู้เกี่ยวกับการป้องกันโรค

เอดส์และการจัดบริการ PrEP อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง การสนับสนุนสื่อประชาสัมพันธ์เกี่ยวกับบริการ PrEP

และเผยแพร่ความรู้ผ่านช่องทางออนไลน์ต่าง ๆ เกี่ยวกับการกินยา PrEP กการสนับสนุนอัตรากำลังคนเพมเติม
ิ่
ให้แก่หน่วยบริการ การปรับปรุง/ขยายสถานที่ในการให้คำปรึกษาและบริการ PrEP รวมไปถึงการติดตามและ

นิเทศน์งานจากส่วนงานในพื้นที่เกี่ยวกับการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีและบริการ PrEP และการรักษาผู้ติด

เชื้อเพื่อยุติปัญหาเอดส์อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
ผู้ให้บริการส่วนใหญ่เห็นด้วยว่าควรจัดให้มีบริการยา PrEP ในโรงพยาบาลทุกแห่งของรัฐที่มีบริการ,

โรงพยาบาลเอกชนที่เข้าร่วมจัดบริการภายใต้ สปสช., โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่ผ่านการอบรมและ

พร้อมให้บริการรับยา PrEP ที่ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล, องค์กรภาคประชาสังคมที่ทำงานป้องกันการติดเชื้อ

เอชไอวี/โรคเอดส์ที่มีความพร้อมในการจัดบริการ PrEP ได้ด้วยตนเอง ในขณะที่ประมาณเพียงครึ่งหนึ่งเห็น

ด้วยที่จะให้มีการจัดบริการรับยา PrEP ที่ร้านขายยาเอกชนที่ผ่านการอบรมและพร้อมให้บริการรับยา PrEP ที่

ส่งต่อมาจากโรงพยาบาล ทั้งนี้อาจเนื่องมาจากความกังวลในเรื่องข้อจำกัดของร้านขายยาในการให้คำปรึกษา
สถานที่ที่สามารถให้ความเป็นส่วนตัว รวมถึงการติดตามผลทางห้องปฎิบัติการเป็นระยะและอาการข้างเคียงที่

อาจเกิดขึ้นในผู้รับบริการ PrEP

การอบรมให้ความรู้อย่างต่อเนื่องเพื่อพัฒนาบุคคลากรผู้ให้บริการ PrEP การเพิ่มช่องทางการ

ประชาสัมพันธ์สื่อสารเพื่อให้ยา PrEP เป็นที่รู้จักในวงกว้าง และสนับสนุนการจัดบริการ PrEP อย่างต่อเนื่อง

จากส่วนกลางจึงมีความสำคัญต่อความต่อเนื่องในการจัดการบริการ PrEP และช่วยเพิ่มการเข้าถึงในกลุ่ม
ประชากรเป้าหมายหลักในแต่ละพื้นที่ในประเทศไทย











รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [173]

การศึกษาเชิงคุณภาพในกลุ่มผู้ให้บริการ

ผลการสัมภาษณ์กลุ่มเล็กผู้ให้บริการ PrEP ในหน่วยบริการภายใต้สปสช. และภาคประชาสังคม

จากการสัมภาษณ์กลุ่มเล็กผู้ให้บริการ PrEP โดยใช้แบบสอบถามกึ่งโครงสร้าง (semi-structured

interview) เพื่อสอบถามข้อมูลด้านการดำเนินงาน ปัญหา อุปสรรคและความท้าทายในการจัดบริการ PrEP
และวิธีการแก้ไขปัญหาการให้บริการ ระหว่างเดือนกันยายน-ตุลาคม พ.ศ. 2563 มีผู้ให้บริการเข้ารับการ

สัมภาษณ์จำนวน 37 คน จาก 10 หน่วยบริการจากพื้นที่ 5 จังหวัด (เชียงใหม่, อุดรธานี, สงขลา, ราชบุรี และ

กรุงเทพมหานคร) ทั้ง 4 ภูมิภาค (ตารางที่ 4.7) ในจำนวนนี้เป็นแพทย์ 3 คน พยาบาล 14 คน เภสัชกร 2 คน

และอื่น ๆ เช่น ผู้ให้คำปรึกษา, ผู้จัดการมูลนิธิ, ผู้ประสานงานจำนวน 18 คน


ตารางที่ 4.7 รายชื่อหน่วยบริการที่มีผู้จัดบริการPrEPเข้าร่วมการสัมภาษณ์กลุ่มเล็ก

รูปแบบการบริการ
ลำดับที่ ชื่อหน่วยบริการ
รพ. รพ. + CBO KPLHS
1 โรงพยาบาลฝาง ✓

2 โรงพยาบาลอุดรธานี ✓
3 โรงพยาบาลหาดใหญ่ ✓

4 โรงพยาบาลเลิดสิน ✓
5 โรงพยาบาลตากสิน ✓

6 โรงพยาบาลราชบุรี ✓

7 ศูนย์บริการสาธารณสุข 28 ✓
8 มูลนิธิเอ็มพลัส (MPlus) ✓
สมาคมฟ้าสีรุ้งแห่งประเทศไทย (Rainbow Sky
9 ✓
Association of Thailand-RSAT)

มูลนิธิเพื่อนพนักงานการบริการ (Service Workers in
10 ✓
Group-SWING)


การเข้าร่วมการจัดบริการ PrEP และสาเหตุที่ตัดสินใจเข้าร่วมบริการ

หน่วยบริการ PrEP ส่วนใหญ่เริ่มต้นเข้าร่วมการจัดการบริการ PrEP ในช่วงปีพ.ศ.2560-2563 จาก

การสนันสนุนจากแหล่งทุนอื่น เช่น โครงการ PrEP พระองค์โสมฯ หรือ 'Princess PrEP', ศูนย์ความร่วมมือ

ไทย-สหรัฐด้านสาธารณสุข (Thailand MOPH - U.S. CDC Collaboration; TUC), กองทุนโลก (The Global

Fund to Fight AIDs, Tuberculosis and Malaria; GFATM), สำนักการแพทย์ กรุงเทพมหานคร ก่อนที่จะ

เข้าร่วมโครงการจัดบริการ PrEP ภายใต้สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ในปีพ.ศ. 2563 ซึ่ง
โรงพยาบาลหลายแห่งได้มีการเปิดให้บริการคลินิกยาต้านไวรัสมาก่อนและถูกเลือกให้เป็นหน่วยบริการนำร่อง




[174] บทที่ 3 ผลการวิจัย

ในการจัดการบริการ PrEP ภายใต้สปสช. (ศูนย์บริการสาธารณสุข 28, โรงพยาบาลหาดใหญ่) โดยสาเหตุหลัก

ที่เข้าร่วมการจัดให้บริการ PrEP เนื่องจากการมีอัตราความชุกและอุบัติการณ์การติดเชื้อเอชไอวีสูงในพื้นที่

รับผิดชอบ มีประชากรกลุ่มเสี่ยงต่อการติดเชื้อฯ จำนวนมากในพื้นที่ จึงช่วยเพิ่มการเข้าถึงยา PrEP เพื่อเป็น

ประโยชน์ในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีในประชากรกลุ่มสี่ยงต่าง ๆ ในพื้นที่


รูปแบบการจัดบริการ และการดำเนินงาน

หน่วยบริการ PrEP ส่วนใหญ่มีการจัดให้บริการ PrEP โดยได้รับการสนับสนุนจากหลายแหล่งทุน

รวมทั้งสปสช. โดยมี 3 แห่ง (โรงพยาบาลหาดใหญ่, โรงพยาบาลเลิดสิน, โรงพยาบาลราชบุรี) ที่ได้รับการ

สนับสนุนจากสปสช.เพียงแหล่งเดียว (รูปที่ 4.10) หน่วยบริการที่เป็นโรงพยาบาลส่วนใหญ่จะมีการจัด
ให้บริการ PrEP ร่วมกับบริการ VCT (HIV Voluntary Counselling and Testing) และคลินิกยาต้านไวรัส

ในขณะที่โรงพยาบาลบางแห่ง เช่น โรงพยาบาลหาดใหญ่, ศูนย์บริการสาธารณสุข 28 และหน่วยบริการภาค

ประชาสังคมหรือ KPLHS มีการจัดการให้บริการ PrEP เป็นคลินิกยา PrEP แยกต่างหาก โดยมีทั้งที่ให้บริการ

ตรวจเลือดและรับยา PrEP ในวันเดียวกัน (Same day PrEP) (โรงพยาบาลหาดใหญ่, โรงพยาบาลตากสิน, โรง

พยาบาลเลิดสิน, KPLHS) และนัดเริ่มยา PrEP ในวันถัดไป (โรงพยาบาลฝาง, โรงพยาบาลอุดรธานี,

โรงพยาบาลราชบุรี) (รูปที่ 4.11) กรณีที่เป็นการให้บริการตรวจเลือดและรับยา PrEP ในวันเดียวกัน (Same
day PrEP) ที่โรงพยาบาลสามารถทราบผลตรวจเลือดเอชไอวีได้ในวันเดียวกันก่อนจ่ายยา ในขณะที่หน่วย

บริการประเภท KPLHS จะเป็นการจ่ายยา PrEP ให้แก่ผู้รับบริการไปก่อนและโทรแจ้งผลตรวจเลือดภายหลัง

โดยหากผลการตรวจเลือดมีปัญหา เช่น มีค่าไตผิดปกติ จะมีการปรึกษาแพทย์ และโทรแจ้งผู้รับบริการให้หยุด

ยาหากแพทย์มีความเห็นว่าควรหยุดยา ส่วนกรณีรับยาในวันถัดไปจะทำการนัดผู้รับบริการมาในวันต่อมาเพื่อ

แจ้งผลตรวจเลือดและจ่ายยา PrEP































รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [175]

รูปที่ 4.10 แหล่งทุนที่ได้รับการสนับสนุนในการจัดให้บริการ PrEP


แหล่งทุนที่ได้รับการสนับสนุน


สปสช. แห่งเดียว* สปสช.และหน่วยงานอื่น





21%









79%




หมายเหตุ: *โรงพยาบาลหาดใหญ่, โรงพยาบาลเลิดสิน, โรงพยาบาลราชบุรี

รูปที่ 4.11 สัดส่วนโรงพยาบาลที่สามารถจัดให้บริการจ่ายยา PrEP ในวันเดียวกันหรือ same-day PrEP




Same-day PrEP


Yes No**





30%




70%





หมายเหตุ: **โรงพยาบาลฝาง, โรงพยาบาลอุดรธานี, โรงพยาบาลราชบุรี



ในการเปิดให้บริการพบว่าหน่วยบริการ PrEP ประเภท KPLHS มีการเปิดให้บริการในช่วงบ่ายถึงช่วงเวลา

กลางคืน ในขณะที่หน่วยให้บริการ PrEP ภายใต้สังกัดโรงพยาบาลรัฐส่วนใหญ่เปิดให้บริการในช่วงเวลาราชการ
อย่างไรก็ตามหน่วยบริการ PrEP ภายใต้โรงพยาบาลรัฐบางแห่งก็มีการเพิ่มเวลาในการเปิดให้บริการเพื่อเอื้อต่อ

ผู้รับบริการในช่วงนอกเวลาเช่นกัน เช่น โรงพยาบาลตากสินมีการจัดบริการยา PrEP ร่วมกับคลินิกโรคติดต่อทาง

เพศสัมพันธ์ คลินิกยาต้านไวรัสและ VCT โดยเรียกรวมว่า “คลินิกตะวันใหม่” และมีการขยายเวลาเปิดทำการจนถึง


[176] บทที่ 3 ผลการวิจัย

20.00 ในวันอังคารเพื่ออำนวยความสะดวกกับผู้รับบริการหลังเลิกงาน, ศูนย์บริการสาธารณสุข 28 มีการขยายเวลา

การให้บริการถึง 20.00 ในวันพฤหัสบดี


การเข้าถึงผู้รับบริการ

ผู้รับบริการ PrEP ส่วนใหญ่ที่เข้ามารับบริการยา PrEP ที่หน่วยบริการมาจากช่องทาง ต่าง ๆ กัน ได้แก่
1. ผู้รับบริการ walk-in มาขอรับคำปรึกษาเรื่องการกินยา PrEP ด้วยตนเอง

2. จากการทำงานเชิงรุกออกหน่วย Mobile VCT ไปตามสถานศึกษา ห้างสรรพสินค้า ให้ความรู้เกี่ยวกับเอชไอ

วีและโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ และความรู้เกี่ยวกับการป้องกันและบริการ PrEP
3. จากการส่งต่อจากหน่วยงานอื่นในโรงพยาบาล เช่น การส่งต่อคู่ผลเลือดต่างกรณีที่คู่รับยาที่คลินิกยาต้าน

ไวรัส คลินิกโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ภายในโรงพยาบาลเดียวกัน

4. การโฆษณาผ่านสื่อประชาสัมพันธ์ออนไลน์ และ social media ต่าง ๆ
5. การได้รับการแนะนำจากเพื่อนหรือคนรู้จักที่เป็นผู้รับบริการ PrEP

6. ผู้ที่รับประทานยา nPEP (Non-Occupational Post-Exposure Prophylaxis) มาก่อนแล้วได้รับคำแนะนำ

ให้รับประทานยา PrEP ต่อเพื่อป้องกันการติดเชื้อฯ
การส่งต่อผู้รับบริการจากหน่วยอื่นในโรงพยาบาลเป็นช่องทางในการเข้าถึงผู้รับบริการที่มักพบในหน่วยบริการ

ประเภทโรงพยาบาลและโรงพยาบาลที่ทำงานร่วมกับ CBO ในขณะที่การโฆษณาผ่านสื่อออนไลน์และ social
media ต่าง ๆ เป็นช่องทางหลักในการเข้าถึงบริการของหน่วยบริการประเภท KPLHS/CBO (รูปที่ 4.12 และ

4.13A-B)


รูปที่ 4.12 ช่องทางในการเข้าถึงผู้รับบริการ

































รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [177]

รูปที่ 4.13A แผนผังการให้บริการ PrEP ในศูนย์สุขภาพชุมชน [15]






















































































[178] บทที่ 3 ผลการวิจัย

รูปที่ 4.13B ขั้นตอนการให้บริการ PrEP (Client Flow)


































จากการสัมภาษณ์พบว่าผู้รับบริการที่มารับบริการยา PrEP ส่วนใหญ่เป็นผู้รับบริการ walk-in เพอมา
ื่
ขอรับคำปรึกษาเรื่องการกินยา PrEP ด้วยตนเองหรือได้รับการบอกต่อ ๆ กันในกลุ่มสังคมเพื่อนหรือคนรู้จัก

ในขณะที่โรงพยาบาลบางแห่งมีการทำงานเชิงรุกร่วมกับ CBOs ในพื้นที่ เช่น มีการออกหน่วย mobile VCT

ไปที่สถานศึกษาระดับอุดมศึกษาและระดับอาชีวศึกษาเพื่อให้ความรู้เกี่ยวกับเอชไอวีและโรคติดต่อทาง

เพศสัมพันธ์ต่าง ๆ แต่ไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควร:
้
“เราไปประชาสัมพันธ์ทุกที่ไม่ว่าจะเป็นในค่ายทหาร หรือค่าย xx สถานศึกษา 5 แห่งเราก็เขาทั้งหมด
สถานพินิจเราก็เข้า เหลือสถานประกอบการ” พยาบาลผู้ให้บริการ PrEP

“บางคนกลัว ตั้งแต่มาตรวจเลือด พอบอกจะกินต้องตรวจเอชไอวีก่อน บอกว่าไม่เอาแล้ว” พยาบาลผู้

ให้บริการ PrEP



ผู้รับบริการยา PrEP จากหลายหน่วยบริการเริ่มต้นจากการรับประทาน nPEP และตัดสินใจ
รับประทานยา PrEP ต่อภายหลังจากที่ได้รับคำแนะนำจากเจ้าหน้าที่ผู้ให้บริการ PrEP เพราะเป็นผู้มีความ

เสี่ยงสูงจากการประเมิน แต่เนื่องจากในปัจจุบันสปสช. ไม่ได้มีการสนับสนุนค่าใช้จ่ายสำหรับ nPEP ในชุด

สิทธิประโยชน์โดยตรง จะให้ได้เฉพาะในกรณีถูกข่มขืนกระทำชำเราโดยไม่ยินยอม ทำให้ผู้รับบริการต้องจ่ายค่า

ยา nPEP เอง หน่วยบริการบางแห่งอาจใช้งบจากส่วนอื่นมาจ่าย nPEP ให้ โดยขอให้กิน PrEP ต่อหลังกิน

nPEP







รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [179]

หน่วยบริการหลายแห่งมีการใช้สื่อออนไลน์, social media ในการประชาสัมพันธ์และแจกเอกสาร

แผ่นพับในการประชาสัมพันธ์ให้ประชากรกลุ่มเสี่ยงมารับ PrEP โดยมีการระบุรายชื่อหน่วยบริการ PrEP ใน

เอกสารแผ่นพับ


การจัดให้บริการ PrEP ในเรือนจำ

ที่โรงพยาบาลแห่งหนึ่งในภาคกลางมีการจัดบริการเชิงรุกเข้าไปให้บริการยา PrEP แก่ผู้ต้องขังใน

เรือนจำ 2 แห่งคือ เรือนจำกลางของจังหวัด (18 คน) และเรือนจำภายนอกซึ่งเป็นเรือนจำความมั่นคงสูง (33

คน) โดยการทำงานร่วมกับผู้ประสานงานและเจ้าหน้าที่แดนพยาบาลของเรือนจำ เนื่องจากทีมเจ้าหน้าที่ผู้

ให้บริการเห็นว่าเป็นกลุ่มที่เปราะบาง ไม่สามารถเข้าถึงถุงยางอนามัยและการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีได้
เต็มที่

“ในเรือนจำถึงแม้เรานำถุงยางอนามัยไปให้ที่แดนพยาบาล แต่บางที ผอ. แต่ละแดนจะไม่อนุญาตให้

นำไปใช้” พยาบาลผู้ให้บริการ PrEP

โดยเริ่มต้นทำ RRTTR (Reach-Recruit-Test-Treat-Retain) ในเรือนจำตั้งแต่ปี พ.ศ. 2559 และจัด

อบรมเรื่อง HIV และ PrEP ในกลุ่มนักโทษที่เป็นแกนนำในแต่ละแดนรวมประมาณ 70 คน จากนั้นกลุ่มแกนนำ

ที่ได้รับการอบรมจะมีการบอกต่อแก่เพื่อนที่อยู่ในเรือนจำ โดยในแต่ละแดนในเรือนจำจะมีการส่งรายชื่อผู้ที่
สนใจรับบริการยา PrEP มาให้ทางโรงพยาบาลเดือนละ 1 ครั้ง เพื่อให้เจ้าหน้าที่ที่รับผิดชอบการดำเนินงาน

PrEP ที่โรงพยาบาลทำการซักประวัติรายบุคคล และเจาะเลือดส่งตรวจที่โรงพยาบาล และทำการนัดหมายอีก

ครั้งเพื่อจ่ายยา PrEP ไปให้ในเรือนจำ โดยจ่ายยาครั้งละ 1 เดือน และมีการประเมิน adherence โดยให้

รับประทานยาต่อหน้าเจ้าหน้าที่ ทางโรงพยาบาลมีผู้ขอรับบริการยา PrEP ในปัจจุบันประมาณ 60 คน ส่วน

ใหญ่เป็นผู้รับบริการจากเรือนจำ โดยมีเพียงส่วนน้อยที่เป็นผู้รับบริการจากภายนอกเรือนจำ


กลุ่มประชากรหลักที่มารับบริการ

กลุ่มประชากรหลักที่มารับบริการ PrEP คือกลุ่มชายรักชายหรือ MSM (men who have sex with

men; MSM) และ สตรีข้ามเพศ (transgender women; TGW) โดยในมุมมองของผู้ให้บริการส่วนใหญ่กลุ่ม

ชายรักชายหรือ MSM (men who have sex with men; MSM) เป็นกลุ่มที่เข้าถึงได้ง่ายที่สุดเนื่องจากเป็น

กลุ่มที่มีความรู้และการศึกษาคอนข้างดี มีงานทำหรือเป็นนักศึกษา มีความตระหนักและทราบถึงประโยชน์ของ
่
ยา PrEP มีเครือข่ายและเพื่อนในสังคมเดียวกันที่รับยา PrEP ซึ่งทำให้มีการแนะนำและบอกต่อกันให้มาใช้

บริการ ในขณะที่กลุ่มสตรีข้ามเพศมักจะมีการใช้ยาฮอร์โมนเพศร่วมด้วย ทำให้มีความวิตกอาการข้างเคียงจาก

การกินยา PrEP รวมกับการใช้ฮอร์โมน อาจเป็นอุปสรรคในการรับประทานยา PrEP ต่อเนื่องในระยะยาว:








[180] บทที่ 3 ผลการวิจัย

“TG ที่ผ่าตัดแปลงเพศแล้วใช้การร่วมเพศผ่านช่องคลอดใหม่ไม่ใช่ทวารหนัก เค้าเลยคิดว่าเสี่ยงน้อย

กว่า” ผู้ให้คำปรึกษา KPLHS

“เค้า (TGWs) กลัวหลงๆ ลืม ๆ (เพราะกินยาเยอะ) และกลัววินัยในการทานยาด้วย” ผู้ให้คำปรึกษา

KPLHS
ประชากรสองกลุ่มนี้เป็นประชากรหลักของหน่วยบริการประเภท KPLHS ซึ่งมักมีผู้ให้บริการหรือ

เจ้าหน้าที่ให้คำปรึกษาที่เป็นประชากรสองกลุ่มนี้เช่นเดียวกันทำให้มีความเข้าใจและทราบถึงความต้องการของ

ประชากรในกลุ่มนี้ ตลอดจนสามารถสร้างสัมพันธภาพที่ดีกับผู้รับบริการได้ค่อนข้างดีมาก

อย่างไรก็ตามผู้ให้บริการ PrEP ภายในเรือนจำกลับมีความเห็นว่ากลุ่มสตรีข้ามเพศหรือ TGW เป็น

กลุ่มที่ชักชวนให้มารับประทานยา PrEP ง่ายกว่า เนื่องจากสตรีข้ามเพศในเรือนจำมีการใช้ฮอร์โมนน้อยมาก
เนื่องจากมีข้อจำกัดในการเข้าถึงยาทุกประเภท และพบว่าผู้รับบริการที่เป็นสตรีข้ามเพศในเรือนจำมีความ

สนใจและกล้าที่จะมาขอคำปรึกษากับเจ้าหน้าที่ที่ให้บริการจากโรงพยาบาลที่เป็นผู้หญิงส่วนใหญ่เพราะมี

ความรู้สึกว่าเป็นพวกเดียวกัน:

“TG เข้าถึงง่ายเค้าเห็นเราเหมือนพี่สาว” พยาบาลผู้ให้บริการ PrEP



ประชากรทั่วไปรวมทั้งกลุ่มคู่ผลเลือดต่างยังเป็นผู้รับบริการ PrEP ในสัดส่วนที่น้อยกว่าสองกลุ่มแรก
โดยส่วนใหญ่มักเป็นผู้มารับบริการที่หน่วยบริการ PrEP ประเภทโรงพยาบาล ซึ่งเริ่มต้นจากการส่งต่อมาจาก

หน่วยบริการอื่นในโรงพยาบาลเดียวกัน เช่น การส่งต่อคู่ผลเลือดต่างกรณีที่คู่รับยาที่คลินิกต้านไวรัส คลินิก

โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ หรือมาฝากครรภ์และตรวจเลือดพบว่าเป็นคู่ผลเลือดต่าง ประชากรกลุ่มนี้บางรายไม่

สนใจรับประทานยา PrEP หลังจากที่เจ้าหน้าที่ได้ให้คำแนะนำปรึกษาโดยส่วนใหญ่ให้เหตุผลว่าไม่มีความเสี่ยง:

่
“เค้าจะปฏิเสธมากอน บอกว่าไม่กินก็ได้เค้าไม่ได้มีอะไรกันแล้ว” พยาบาลผู้ให้บริการ PrEP
และในบางกรณีพบว่าคู่ผลเลือดต่าง MSM บางรายไม่ต้องการเปิดเผยข้อมูล:
“จริงๆแล้วเค้าจะไม่บอกว่าเค้ามีคู่จะบอกว่าเค้าโสดอยู่หลังจากติดเชื้อ” พยาบาลผู้ให้บริการ PrEP



ผู้ใช้ยาเสพติดหรือ (people who injects drugs; PWIDs) เป็นกลุ่มประชากรที่เข้าถึงได้ยากและ

ซับซ้อนที่สุด เนื่องจากลุ่มประชากรที่ยังขาดความรู้และขาดความตระหนักในการใช้ยา PrEP เพื่อป้องกันการ

ติดเชื้อเอชไอวีเมื่อเทียบกับประชากรกลุ่มอื่นและอาจไม่ให้ความสำคัญในเรื่องดังกล่าวเนื่องจากมีปัญหา
ทางด้านอื่น ๆ เช่น ปัญหาเศรษฐกิจ การถูกตีตรา ที่อยู่อาศัย ความปลอดภัยจากตำรวจ เป็นต้น:

“ขณะนี้โรงพยาบาลไม่มีกลุ่มผู้ใช้ยาเสพติดมารับบริการ PrEP เลย เนื่องจากเข้าถึงยากและเป็นกลุ่ม

ปิด” พยาบาลผู้ให้บริการ PrEP

“มีการชวนคนไข้จากคลินิกยาเสพติดมากิน PrEP ทุกเคส แต่ไม่มีใครกิน” แพทย์ผู้ให้บริการ PrEP





รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [181]

“กลุ่มผู้ใช้ยาเสพติดเป็นกลุ่มที่ไม่พร้อมที่จะให้ความร่วมมือในการรับประทานยา ไม่สะดวกที่จะมา

โรงพยาบาล และน่าเป็นห่วงเรื่อง adherence” พยาบาลผู้ให้บริการ PrEP



ผลการดำเนินงาน และระบบติดตามผู้ป่วย
หน่วยบริการส่วนใหญ่มีผู้รับบริการที่รับประทานยา PrEP ได้ต่อเนื่องได้นานกว่า 6 เดือนมากกว่าร้อย

ละ 50 ส่วนใหญ่ที่หยุดรับประทานยา PrEP เนื่องจากมีความเสี่ยงลดลง จากประสบการณ์ของผู้ให้บริการ

พบว่าผู้รับบริการในกลุ่มคู่ผลเลือดต่างและ MSM สามารถรับประทานยาได้ดีต่อเนื่องเมื่อเทียบกับกลุ่มอื่น ๆ

ในการติดตามผู้รับบริการหน่วยบริการประเภทโรงพยาบาลส่วนใหญ่ไม่ได้มีระบบการแจ้งเตือนการนัด

หมายล่วงหน้าแต่มีการโทรศัพท์ติดตามภายหลังจากวันนัดกรณีที่ผู้รับบริการไม่มาตามนัด ส่วนหน่วยบริการ
ประเภท KPLHS มักมีทั้งการระบบการส่ง SMS แจ้งเตือนก่อนวันนัดและโทรศัพท์/ไลน์ติดตามหากผู้รับบริการ

ไม่มาตามนัดและผู้รับบริการยังสามารถติดต่อผู้ให้บริการได้ทางไลน์กรณีที่ต้องการขอคำปรึกษาเพิ่มเติม

นอกจากนี้หน่วยบริการบางแห่งยังมีการให้บริการตอบคำถามเรื่องยาทาง line official ของหน่วยงานโดยมี

การทำงานร่วมกับเภสัชกร ผู้รับบริการที่ขาดการติดต่อมักเป็นผู้รับบริการที่ย้ายภูมิลำเนา เปลี่ยนเบอร์

โทรศัพท์มือถือ ในบางรายหยุดยาเองและไม่มาติดตามเนื่องจากประเมินตนเองว่าไม่มีความเสี่ยงแล้ว ในการ

ให้บริการ PrEP แก่ผู้ต้องขังในเรือนจำพบว่านักโทษที่รับประทานยา PrEP หลังพ้นโทษแล้วเกือบทั้งหมดหยุด
กินยา PrEP และไม่สามารถติดตามได้ ภาพรวมการดำเนินงาน ปัญหาและอุปสรรคในการจัดบริการ PrEP

เปรียบเทียบทั้ง 3 รูปแบบบริการ ได้สรุปนำเสนอไว้ในตาราง 4.8



ปัญหาและอุปสรรคที่สำคัญในการจัดบริการ PrEP และความต้องการได้รับการสนับสนุนจากส่วนกลาง

ุ
ปัญหาและอปสรรคที่สำคัญ ตลอดจนความต้องการการสนับสนุนการจัดบริการ PrEP สามารถสรุปได้
ดังต่อไปนี้
1. ยา PrEP ยังเป็นที่รู้จักเฉพาะคนบางกลุ่มและยังขาดการประชาสัมพันธ์ให้เป็นที่รู้จักในวงกว้าง ในบาง

โรงพยาบาลแม้แต่บุคลากรทางการแพทย์ที่ไม่ได้ทำงานด้านเอชไอวียังไม่ทราบและไม่มีความรู้ความ

เข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับ PrEP ทำให้ขาดการสนับสนุนและส่งต่อผู้รับบริการที่เข้าเกณฑ์ความเสี่ยงมา

รับบริการ PrEP :

“ด้วยความที่น้อยคนจะรู้จัก PrEP ที่จะเข้าถึง โดยส่วนใหญ่ข้างนอกจะเป็นกลุ่ม MSM และไม่ได้
เข้าถึงทุกคน การประชาสัมพันธ์อาจจะน้อย ด้วยความที่ไม่ได้มียา PrEP จ่ายในทุกโรงพยาบาล มี

จำกัดเป็นพื้นที่ หลายคนเลยยังไม่รู้จักเลยทำให้เข้าถึงการบริการได้น้อย พอเราไปประชาสัมพันธ์ทำ

ให้ได้เป็นบางกลุ่ม ๆ ยังไม่ได้มีการขยายในวงกว้าง” พยาบาลผู้ให้บริการ PrEP

“กลุ่มที่กินยังกลัวเป็นโครงการวิจัยอยู่ กลัวเค้าเป็นหนูทดลอง”พยาบาลผู้ให้บริการ PrEP





[182] บทที่ 3 ผลการวิจัย

“ยา PrEP เป็นเรื่องใหม่ เจ้าหน้าที่ของโรงพยาบาลที่ไม่ได้ทำงานด้านนี้ยังไม่รู้จักยา PrEP ไม่รู้เลยว่า

ยาPrEP คืออะไร…” พยาบาลผู้ให้บริการ PrEP

ดังนั้น การสนับสนุนจากส่วนกลางในการประชาสัมพันธ์ให้ PrEP เป็นที่รู้จักในวงกว้างผ่านสื่อ

ประชาสัมพันธ์ต่าง ๆ เช่น ทางโทรทัศน์ ตลอดจนการสร้างความรู้ความเข้าใจและทัศนคติต่อผู้ใช้ยา
PrEP ในสังคมจะทำให้การเข้าถึงยา PrEP เพิ่มมากขึ้น รวมถึงการสร้างความรับรู้และความเข้าใจต่อ

ประโยชน์ของ PrEP ในบุคลากรด้านการแพทย์และสาธารณสุขในหน่วยบริการอื่น ๆ ในโรงพยาบาล

2. ความต่อเนื่องของระบบบริการ การที่หน่วยบริการบางแห่งไม่สามารถให้บริการตรวจเลือดและจ่ายยา

PrEP ในวันเดียวกันหรือ same day PrEP ได้ ทำให้ต้องนัดผู้รับบริการมาฟังผลและรับยาในวันถัดไป

ซึ่งอาจทำให้ผู้รับบริการบางส่วนไม่กลับมาฟังผลเลือดและรับยา แม้ว่าหน่วยบริการโรงพยาบาลบาง
แห่งและ KPLHS มีการจ่ายยา PrEP ให้ผู้รับบริการไปก่อนโดยโทรแจ้งผลตรวจเลือดในภายหลัง แต่

หน่วยบริการบางแห่งก็ยังไม่สามารถจ่ายยาให้ผู้รับบริการไปก่อนได้เนื่องจากมีปริมาณยาในคลังยาที่

จำกัด ดังนั้นการสนับสนุนปริมาณยาที่เพียงพอจากส่วนกลางจึงมีความสำคัญที่จะทำให้มีความสะดวก

ในการจัดให้บริการแก่ผู้รับบริการ PrEP ได้คล่องตัวมากขึ้น ไม่ต้องนัดผู้รับบริการกลับมาใหม่อีกครั้ง

“อยากให้โรงพยาบาลมี Stock ยาที่มากกว่านี้จะได้สามารถจ่ายยา PrEP ให้ผู้รับบริการในวันที่มารับ

บริการได้เลย ไม่ต้องนัดผู้รับบริการมารับยาในวันถัดไป ในกรณีที่พบผลเลือดผิดปกติ เช่น มีผลเลือด
เอชไอวีเป็นบวก หรือมีผลค่าการทำงานของไตผิดปกติจึงจะค่อยโทรศัพท์แจ้งผู้รับบริการเป็นราย ๆ

ไป น่าจะทำให้มีความสะดวกในการจัดบริการมากขึ้นและไม่เสี่ยงต่อการไม่กลับมาฟังผลเลือดของ

ผู้รับบริการด้วย” พยาบาลผู้ให้บริการ PrEP

นอกจากนี้ ผู้ให้บริการจากโรงพยาบาลได้เสนอขอแนะนำให้ทางสปสช. จัดแยกส่วนยา PrEP สำหรับ

จ่ายในคลินิคห้ผู้รับบริการ PrEP ออกจากยาต้านตัวเดียวกันที่ใช้สำหรับคลินิกยาต้านไวรัส เพื่อความ

สะดวกในการบริหารจัดการ stock ยาสำหรับบริการ PrEP โดยตรง
3. ความซ้ำซ้อนของระบบการลงข้อมูล ทำให้ผู้บริการต้องมีการลงข้อมูลเดียวกันในหลายโปรแกรม ทั้ง

ส่วนของโปรแกรม NAP และโปรแกรมเฉพาะตามแหล่งทุนที่สนับสนุน เช่น PrEPThai เป็นต้น ทำให้

เป็นปัญหาภาระงานหรือ work load ซึ่งต้องไปทำนอกเวลา ดังนั้นจึงอยากเสนอให้ทางส่วนกลาง

พัฒนาระบบข้อมูลไม่ให้ซ้ำซ้อนหรือใช้โปรแกรมเพียงโปรแกรมเดียวเพื่อการบริหารจัดการ

4. สถานที่ให้คำปรึกษาและจัดบริการ PrEP มีความคับแคบเนื่องจากมีข้อจำกัดในเรื่องงบประมาณ
สนับสนุนและสถานที่ของโรงพยาบาล ซึ่งทำให้การจัดบริการเป็นไปด้วยความจำกัด โดยเฉพาะหน่วย

บริการที่มีผู้มารับบริการจำนวนมากในแต่ละวัน ซึ่งการให้บริการ PrEP ต้องมีการให้คำปรึกษาที่เป็น

ส่วนตัว:

“สถานที่เป็นสองชั้นอยู่ในตึกแถว ห้องแคบมาก คนไข้หลักพัน” แพทย์ผู้ให้บริการ PrEP





รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [183]

“คลินิกเล็กมากขนาดตรวจภายในยังต้องขยับกัน” พยาบาลผู้ให้บริการ PrEP

จึงมีความต้องการการสนับสนุนจากส่วนกลางในเรื่องงบประมาณและสถานที่

5. ในผู้ป่วยบางรายที่มีปัญหา การสนับสนุนค่าตรวจห้องปฏิบัติการมีการจำกัดจำนวนครั้งตามสิทธิ์
ที่สปสช.กำหนด แต่มีบางรายที่อาจจำเป็นต้องตรวจถี่มากขึ้นหากมีความจำเป็น สปสช.จึงควรมีการ

สนับสนุนค่าตรวจห้องปฎิบัติการในส่วนที่เกินสิทธิ์ เช่น ตรวจ HIV ที่บ่อยขึ้น ตรวจไวรัสตับอักเสบ C

(Anti-HCV) การทำงานของไต ในรายที่จำเป็นและมีข้อบ่งชี้ทางการแพทย์เพื่อประโยชน์และความ

ปลอดภัยของผู้รับบริการ

6. บุคคลากรทางการแพทย์ที่ไม่ได้ทำงานด้านเอชไอวีขาดความรู้เกี่ยวกับยา PrEP จึงควรมีการอบรมให้

ความรู้เกี่ยวกับ PrEP ให้บุคลากรทางการแพทย์กลุ่มงานอื่น ๆ ได้รับทราบด้วย จะได้มีการสนับสนุน
ส่งต่อผู้รับบริการได้ ตลอดจนควรจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้เพื่อแลกเปลี่ยนประสบการณ์ในการ

ดำเนินงานการจัดบริการ PrEP ระหว่างหน่วยบริการเป็นประจำ อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง

7. ถุงยางอนามัยที่ได้รับจากส่วนกลางไม่ได้ขนาดตามที่ต้องการ โดยขนาดที่ต้องการคือ size 52, 54

และ 56 แต่ที่ส่วนกลางส่งมาให้คือขนาด size 49 ซึ่งไม่ใช่ขนาดที่ต้องการ นอกจากนี้ยังไม่ได้มีการ

สนับสนุนสารหล่อลื่นในส่วนของหน่วยบริการที่เป็นโรงพยาบาล :
ี
“เพียงพอใน size ที่ไม่ต้องการ (49) แต่ไม่มขนาดที่ต้องการ” พยาบาลและเภสัชกรผู้ให้บริการ PrEP
8. อัตรากำลังคนที่จำกัดโดยเฉพาะหน่วยบริการที่มีทั้งคลินิกยาต้านไวรัส, VCT, คลินิกโรคติดต่อทาง

เพศสัมพันธ์ และคลินิกยา PrEP อยู่ด้วยกัน ทำให้ไม่มีเวลาในการทำงานเชิงรุกและติดตาม

ผู้รับบริการ:

“โรงพยาบาลมีปัญหาmanpowerไม่ได้ใกล้ชิดผู้รับบริการ เท่า CBO” พยาบาลผู้ให้บริการ PrEP


9. ผู้ให้บริการส่วนใหญ่ยังขาดประสบการณ์ในการให้บริการกลุ่มผู้ใช้ยาเสพติด และมีความเห็นว่าควร
จัดระบบบริการเฉพาะสำหรับกลุ่มผู้ใช้ยาเสพติด เพื่อให้คนกลุ่มนี้เข้าถึงบริการได้มากขึ้น

10. การสนับสนุนยา PrEP ให้กับคนนอกสิทธิ์ เช่น คนต่างด้าว เนื่องจากคนกลุ่มนี้บางคนมีคู่เป็นคนไทย

หากไม่ได้ป้องกันและเกิดติดเชื้อเอชไอวีขึ้นก็เป็นภาระของประเทศไทยด้วยเช่นกัน:

“ควรจัดบริการ PrEP ให้คนนอกสิทธิ์เนื่องจากคนกลุ่มนี้ที่มีคู่เป็นคนไทย หากไม่ได้รับการป้องกันก็

เป็นภาระของประเทศเช่นกัน” พยาบาลผู้ให้บริการ PrEP

















[184] บทที่ 3 ผลการวิจัย

ั้
ตารางที่ 4.8 สรุปการดำเนินงาน ปัญหาและอุปสรรคในการจัดบริการ PrEP ของทง 3 รูปแบบบริการ
ประเด็น โรงพยาบาล โรงพยาบาล+CBO KPLHS

1. การเข้าถึงผู้รับบริการ - การส่งต่อจากหน่วยงานอื่นในโรงพยาบาล เช่น คลินิกยาต้านไวรัส, คลินิกคัด - การโฆษณาผ่านสื่อประชาสัมพนธ์ออนไลน์
ั
กรองและรักษาโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์, แผนกผู้ป่วยนอก, แผนกฝากครรภ์/ และ social media ต่าง ๆ เช่น

สูติ-นรีเวช; การส่งต่อจากองค์กรภาคประชาสังคม (KPLHS) Facebook, twitter, gay application

- การทำงานเชิงรุก Mobile VCT ไปตามสถานศึกษา ให้ความรู้เกี่ยวกับเอชไอวี - การทำงานเชิงรุก Mobile VCT ไปตาม
และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ (ไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควร) สถานศึกษา ให้ความรู้เกี่ยวกับเอชไอวีและ

- การแนะนำจากเพื่อนหรือคนรู้จักที่เป็นผู้รับบริการPrEP โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์

- ผู้รับบริการ walk-in มาขอรับคำปรึกษาเรื่องการกินยาPrEPด้วยตนเอง - การแนะนำจากเพื่อนหรือคนรู้จักที่เป็น

- ผู้ที่รับประทานยา nPEP (Non-Occupational Post-Exposure Prophylaxis) ผู้รับบริการ PrEP
่
มากอนแล้วได้รับคำแนะนำให้รับประทานยา PrEP ต่อ - ผู้รับบริการ walk-in มาขอรับคำปรึกษา
เรื่องการกินยา PrEP ด้วยตนเอง

- ผู้ที่รับประทานยา nPEP (Non-
Occupational Post-Exposure

Prophylaxis) มาก่อนแล้วได้รับคำแนะนำ

ให้รับประทานยา PrEP ต่อ
2. กลุ่มประชากรหลักที่มา - ชายรักชายหรือ MSM (men who have sex with men; MSM) เป็นกลุ่มที่ - ชายรักชายหรือ MSM (men who have

รับบริการ เข้าถึงได้ง่ายที่สุด sex with men; MSM) เป็นกลุ่มที่เขาถึง
้
- สตรีข้ามเพศ (transgender women; TGW) มีการใช้ฮอร์โมนร่วมซึ่งเป็น ได้ง่ายที่สุด
อุปสรรคในการรับประทานยา PrEP




รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [185]

ั้
ตารางที่ 4.8 สรุปการดำเนินงาน ปัญหาและอุปสรรคในการจัดบริการ PrEP ของทง 3 รูปแบบบริการ
ประเด็น โรงพยาบาล โรงพยาบาล+CBO KPLHS

1. การเข้าถึงผู้รับบริการ - การส่งต่อจากหน่วยงานอื่นในโรงพยาบาล เช่น คลินิกยาต้านไวรัส, คลินิกคัด - การโฆษณาผ่านสื่อประชาสัมพนธ์ออนไลน์
ั
กรองและรักษาโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์, แผนกผู้ป่วยนอก, แผนกฝากครรภ์/ และ social media ต่าง ๆ เช่น

สูติ-นรีเวช; การส่งต่อจากองค์กรภาคประชาสังคม (KPLHS) Facebook, twitter, gay application

- การทำงานเชิงรุก Mobile VCT ไปตามสถานศึกษา ให้ความรู้เกี่ยวกับเอชไอวี - การทำงานเชิงรุก Mobile VCT ไปตาม
และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ (ไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควร) สถานศึกษา ให้ความรู้เกี่ยวกับเอชไอวีและ

- การแนะนำจากเพื่อนหรือคนรู้จักที่เป็นผู้รับบริการPrEP โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์

- ผู้รับบริการ walk-in มาขอรับคำปรึกษาเรื่องการกินยาPrEPด้วยตนเอง - การแนะนำจากเพื่อนหรือคนรู้จักที่เป็น

- ผู้ที่รับประทานยา nPEP (Non-Occupational Post-Exposure Prophylaxis) ผู้รับบริการ PrEP
่
มากอนแล้วได้รับคำแนะนำให้รับประทานยา PrEP ต่อ - ผู้รับบริการ walk-in มาขอรับคำปรึกษา
เรื่องการกินยา PrEP ด้วยตนเอง

- ผู้ที่รับประทานยา nPEP (Non-
Occupational Post-Exposure

Prophylaxis) มาก่อนแล้วได้รับคำแนะนำ

ให้รับประทานยา PrEP ต่อ
2. กลุ่มประชากรหลักที่มา - ชายรักชายหรือ MSM (men who have sex with men; MSM) เป็นกลุ่มที่ - ชายรักชายหรือ MSM (men who have

รับบริการ เข้าถึงได้ง่ายที่สุด sex with men; MSM) เป็นกลุ่มที่เขาถึง
้
- สตรีข้ามเพศ (transgender women; TGW) มีการใช้ฮอร์โมนร่วมซึ่งเป็น ได้ง่ายที่สุด
อุปสรรคในการรับประทานยา PrEP




รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [185]

ประเด็น โรงพยาบาล โรงพยาบาล+CBO KPLHS

- คู่ผลเลือดต่าง (serodiscordant couples) ส่วนใหญ่ได้จากการส่งต่อกรณีที่คู่ - สตรีข้ามเพศ (transgender women;
รับยาที่คลินิกต้านไวรัส TGW) มีการใช้ฮอร์โมนร่วมซึ่งเป็น

- ผู้ให้บริการทางเพศ (male/female sex workers; MSWs/FSWs) มีเป็นส่วน อุปสรรคในการรับประทานยา PrEP

น้อย - ผู้ให้บริการทางเพศ (male/female sex

- ผู้ใช้ยาเสพติด (people who injects drugs; PWIDs) เป็นกลุ่มที่เข้าถึงได้ยาก workers; MSWs/FSWs) มีเป็นส่วนน้อย
[186] บทที่ 3 ผลการวิจัย
ที่สุด ปัจจุบันยังไมมีผู้รับบริการ PrEP ในกลุ่มนี้ที่โรงพยาบาล ส่วนใหญ่เป็น MSM
่
- ผู้ใช้ยาเสพติด (people who injects

้
drugs; PWIDs) เป็นกลุ่มที่เขาถึงได้ยาก
ที่สุด ไม่มีผู้รับบริการที่จัดอยู่ในกลุ่มนี้

ส่วนมากเป็นกลุ่ม MSM ที่มีการใช้ยาบ้าง
เป็นครั้งคราว

3. ระบบติดตามผู้รับบริการ - ส่วนใหญ่ไม่ได้มีการแจ้งเตือนการนัดหมายล่วงหน้า บางโรงพยาบาล*มีการโทร - มีการทำนัดผ่าน website (test me

ติดตามภายหลังที่ไม่มาตามนัด now)

- มีการให้บริการตอบคำถามเรื่องยาทาง line official ของหน่วยงานโดยมีการ และมีทั้งการส่ง SMS แจ้งเตือนก่อนวันนัด
ทำงานร่วมกับเภสัชกร (โรงพยาบาลเลิดสิน) และโทรศัพท์/ไลน์ติดตามกรณีไม่มาตาม

- โรงพยาบาลส่วนใหญ่ต้องดูแลงานคลินิก ARV+VCT+PrEP(+STI) ร่วมกัน นัด

- ผู้รับบริการสามารถติดต่อผู้ให้บริการได้
ทางไลน์กรณีที่ต้องการขอคำปรึกษา

เพิ่มเติม

- ดูแล PrEP และ VCT เป็นหลัก

ประเด็น โรงพยาบาล โรงพยาบาล+CBO KPLHS

- คู่ผลเลือดต่าง (serodiscordant couples) ส่วนใหญ่ได้จากการส่งต่อกรณีที่คู่ - สตรีข้ามเพศ (transgender women;
รับยาที่คลินิกต้านไวรัส TGW) มีการใช้ฮอร์โมนร่วมซึ่งเป็น

- ผู้ให้บริการทางเพศ (male/female sex workers; MSWs/FSWs) มีเป็นส่วน อุปสรรคในการรับประทานยา PrEP

น้อย - ผู้ให้บริการทางเพศ (male/female sex

- ผู้ใช้ยาเสพติด (people who injects drugs; PWIDs) เป็นกลุ่มที่เข้าถึงได้ยาก workers; MSWs/FSWs) มีเป็นส่วนน้อย
[186] บทที่ 3 ผลการวิจัย
ที่สุด ปัจจุบันยังไมมีผู้รับบริการ PrEP ในกลุ่มนี้ที่โรงพยาบาล ส่วนใหญ่เป็น MSM
่
- ผู้ใช้ยาเสพติด (people who injects

้
drugs; PWIDs) เป็นกลุ่มที่เขาถึงได้ยาก
ที่สุด ไม่มีผู้รับบริการที่จัดอยู่ในกลุ่มนี้

ส่วนมากเป็นกลุ่ม MSM ที่มีการใช้ยาบ้าง
เป็นครั้งคราว

3. ระบบติดตามผู้รับบริการ - ส่วนใหญ่ไม่ได้มีการแจ้งเตือนการนัดหมายล่วงหน้า บางโรงพยาบาล*มีการโทร - มีการทำนัดผ่าน website (test me

ติดตามภายหลังที่ไม่มาตามนัด now)

- มีการให้บริการตอบคำถามเรื่องยาทาง line official ของหน่วยงานโดยมีการ และมีทั้งการส่ง SMS แจ้งเตือนก่อนวันนัด
ทำงานร่วมกับเภสัชกร (โรงพยาบาลเลิดสิน) และโทรศัพท์/ไลน์ติดตามกรณีไม่มาตาม

- โรงพยาบาลส่วนใหญ่ต้องดูแลงานคลินิก ARV+VCT+PrEP(+STI) ร่วมกัน นัด

- ผู้รับบริการสามารถติดต่อผู้ให้บริการได้
ทางไลน์กรณีที่ต้องการขอคำปรึกษา

เพิ่มเติม

- ดูแล PrEP และ VCT เป็นหลัก

ประเด็น โรงพยาบาล โรงพยาบาล+CBO KPLHS

4. ปัญหาและอุปสรรคใน - ยา PrEP ยังเป็นที่รู้จักเฉพาะคนบางกลุ่มและขาดการประชาสัมพันธ์ให้เป็นที่ - มีปัญหาการจ่ายยา PrEP ซึ่งต้องอาศัย
การดำเนินงาน รู้จักในวงกว้าง (บุคคลากรโรงพยาบาลที่ทำงานด้านอื่นยังไม่รู้จัก PrEP) ความร่วมมือจากโรงพยาบาล จึงต้องการ

- ความต่อเนื่องของระบบบริการ หน่วยบริการบางแห่งไม่สามารถให้บริการจ่าย ให้สร้างความเข้าใจเรื่อง PrEP กับแพทย์

ยาPrEP ในวันเดียวกันหรือ same-day PrEP ได้ พยาบาลมากขึ้น

- ข้อจำกัดในเรื่องของเวลาการเปิดทำการของหน่วยบริการโรงพยาบาล

- ความซ้ำซ้อนของระบบการลงข้อมูลทำให้เป็นปัญหา work load
- งบประมาณ สถานที่ กำลังคน ที่จำกัด

5. ความต้องการการ - การประชาสัมพันธ์ให้ PrEP เป็นที่รู้จักในวงกว้าง - การประชาสัมพันธ์ให้ PrEP เป็นที่รู้จักใน

สนับสนุนจากส่วนกลาง - งบประมาณ สถานที่ กำลังคน วงกว้างคู่ขนานกับที่ KPLHS ทำเพอเพม
ื่
ิ่
a) ปริมาณยาที่เพียงพอเพอให้สามารถจัดบริการ same-day PrEP ได้ ความน่าเชื่อถือ
ื่
b) ค่าตรวจห้องปฏิบัติการในรายที่จำเป็น - สร้างความเข้าใจเรื่อง PrEP กับแพทย์

c) ถุงยางอนามัยขนาด size 52, 54 และ 56 และสารหล่อลื่น พยาบาล

- พัฒนาระบบข้อมูลไม่ให้ซ้ำซ้อนหรือใช้โปรแกรมเพียงโปรแกรมเดียวเพื่อดึง
ข้อมูล

- การสนับสนุนยา PrEP ให้กับคนนอกสิทธิ์ (ต่างด้าว)

- ระบบบริการส่งต่อ case ให้ไปรับ PrEP ที่หน่วยบริการอื่นได้ (seamless service)

- การสนับสนุนยา nPEP ในชุดสิทธิประโยชน์เพื่อเข้าถึงกลุ่มที่มีความเสี่ยงซึ่งเป็นช่องทางในหาผู้รับบริการยา PrEP
หมายเหตุ: *โรงพยาบาลฝาง, โรงพยาบาลหาดใหญ่ ,โรงพยาบาลราชบุรี






รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [187]

ประเด็น โรงพยาบาล โรงพยาบาล+CBO KPLHS

4. ปัญหาและอุปสรรคใน - ยา PrEP ยังเป็นที่รู้จักเฉพาะคนบางกลุ่มและขาดการประชาสัมพันธ์ให้เป็นที่ - มีปัญหาการจ่ายยา PrEP ซึ่งต้องอาศัย
การดำเนินงาน รู้จักในวงกว้าง (บุคคลากรโรงพยาบาลที่ทำงานด้านอื่นยังไม่รู้จัก PrEP) ความร่วมมือจากโรงพยาบาล จึงต้องการ

- ความต่อเนื่องของระบบบริการ หน่วยบริการบางแห่งไม่สามารถให้บริการจ่าย ให้สร้างความเข้าใจเรื่อง PrEP กับแพทย์

ยาPrEP ในวันเดียวกันหรือ same-day PrEP ได้ พยาบาลมากขึ้น

- ข้อจำกัดในเรื่องของเวลาการเปิดทำการของหน่วยบริการโรงพยาบาล

- ความซ้ำซ้อนของระบบการลงข้อมูลทำให้เป็นปัญหา work load
- งบประมาณ สถานที่ กำลังคน ที่จำกัด

5. ความต้องการการ - การประชาสัมพันธ์ให้ PrEP เป็นที่รู้จักในวงกว้าง - การประชาสัมพันธ์ให้ PrEP เป็นที่รู้จักใน

สนับสนุนจากส่วนกลาง - งบประมาณ สถานที่ กำลังคน วงกว้างคู่ขนานกับที่ KPLHS ทำเพอเพม
ื่
ิ่
a) ปริมาณยาที่เพียงพอเพอให้สามารถจัดบริการ same-day PrEP ได้ ความน่าเชื่อถือ
ื่
b) ค่าตรวจห้องปฏิบัติการในรายที่จำเป็น - สร้างความเข้าใจเรื่อง PrEP กับแพทย์

c) ถุงยางอนามัยขนาด size 52, 54 และ 56 และสารหล่อลื่น พยาบาล

- พัฒนาระบบข้อมูลไม่ให้ซ้ำซ้อนหรือใช้โปรแกรมเพียงโปรแกรมเดียวเพื่อดึง
ข้อมูล

- การสนับสนุนยา PrEP ให้กับคนนอกสิทธิ์ (ต่างด้าว)

- ระบบบริการส่งต่อ case ให้ไปรับ PrEP ที่หน่วยบริการอื่นได้ (seamless service)

- การสนับสนุนยา nPEP ในชุดสิทธิประโยชน์เพื่อเข้าถึงกลุ่มที่มีความเสี่ยงซึ่งเป็นช่องทางในหาผู้รับบริการยา PrEP
หมายเหตุ: *โรงพยาบาลฝาง, โรงพยาบาลหาดใหญ่ ,โรงพยาบาลราชบุรี






รายงานการประเมินผลการดำเนินงาน PrEP ภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์สปสช. ปีงบประมาณ 2563 [187]