Prinsip Perakaunan Tingkatan 4

Modul 9: PEMBETULAN KESILAPAN

Akaun Pulangan Belian LA12
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
2016 RM
Pulangan Jualan RM 2016 700
Ogos 31 Baki h/b
JA1 35 Ogos 31 Baki b/b 700
665
665 LA13
Amaun
700 RM

Sept 1 Baki b/b 35
865
Akaun Pulangan Jualan 900

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio LB2
JA1 Amaun
2016 RM 2016
RM
Ogos 31 Baki b/b 900 Ogos 31 Pulangan Belian 2 300

Baki h/b 2 300
1 540
900
LJ4
Sept 1 Baki b/b 865 Amaun

Akaun Belum Bayar: Salina RM
760
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
2016 2 240
Akaun Belum Terima: RM 2016 3 000
Ogos 31 Sabrina
Baki h/b JA1 760 Ogos 31 Baki b/b

1 540
2 300

Sept 1 Baki b/b

Akaun Belum Terima: Sabrina

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio

2016 RM 2016

Ogos 31 Baki b/b 3 000 Ogos 31 Akaun Belum Bayar:

Salina

Baki h/b

3 000

Sept 1 Baki b/b 2 240

(b) Imbangan Duga Terselaras
Kedai Runcit Chun

Imbangan Duga pada 31 Ogos 2016

Modal Awal Debit Kredit
Belian dan Jualan RM RM
Pulangan Jualan 20 000
Pulangan Belian 11 950 32 600
Akaun Belum Terima: Sabrina 865 665
Akaun Belum Bayar: Salina 1 540
Ambilan 2 240
Belanja Am 1 730
Sewa 50
Inventori Awal 700 56 535
Komisen 850
Tunai di tangan 4 600
Tunai di bank
Kenderaan 480
Belanja Membaiki Kenderaan 11 800
21 000
2 000
56 535

LATIHAN MINDA 9.1

1 Nyatakan kesilapan yang boleh berlaku pada Imbangan Duga.
2 Apakah perbezaan antara kesilapan ketara dengan kesilapan tidak ketara?

295

9.2 PENYATA KEWANGAN SELEPAS PEMBETULAN STANDARD PEMBELAJARAN
KESILAPAN
Murid boleh:
 P enyata Kewangan akan disediakan selepas penyediaan • M enyatakan kesan kepada
Imbangan Duga Terselaras.
Penyata Kewangan bagi
 P embetulan kesilapan akan memberi kesan dalam tahun kewangan semasa
Penyata Kewangan. terhadap kesilapan pada
item yang ditemui.
 Sekiranya pembetulan kesilapan tidak diambil kira • M enyediakan Penyata
dalam tahun kewangan sebelumnya, ini akan memberi Kewangan selepas
kesan terhadap untung atau rugi perniagaan bagi mengambil kira pembetulan
tahun kewangan semasa. terhadap akaun-akaun
yang berkaitan.
CONTOH 13 • M enerangkan kesan
terhadap untung atau
Berdasarkan Imbangan Duga Terselaras dalam Contoh 12, anda rugi bagi tahun kewangan
dikehendaki menyediakan Penyata Kewangan selepas semasa sekiranya
pembetulan kesilapan. pembetulan kesilapan tidak
Maklumat tambahan: Inventori akhir dinilai sebanyak RM2 800. diambil kira dalam tahun
Penyelesaian kewangan sebelumnya.

Kedai Runcit Chun
Akaun Perdagangan dan Untung Rugi bagi tahun berakhir 31 Ogos 2016

RM RM RM

Jualan 32 600
Tolak Pulangan Jualan (865)

31 735

Tolak Kos Jualan

Inventori Awal 4 600

Belian 11 950 11 285
Tolak Pulangan Belian (665)

Kos Barang untuk Dijual 15 885
Tolak Inventori Akhir (2 800)

Kos Jualan (13 085)

Untung Kasar 18 650

Tambah Hasil

Komisen 1 730

20 380

Tolak Belanja

Belanja Am 700

Sewa 850

Belanja Membaiki Kenderaan 2 000 (3 550)

Untung Bersih 16 830

296

Modul 9: PEMBETULAN KESILAPAN

Kedai Runcit Chun
Penyata Kedudukan Kewangan pada 31 Ogos 2016

RM RM RM
21 000
Aset Bukan Semasa 21 000
Kenderaan
15 780
Aset Semasa 2 800 36 780
Inventori Akhir 2 240 20 000
Akaun Belum Terima 11 800 16 830
Bank 36 830
Tunai 480
17 320 (50)
Tolak Liabiliti Semasa 36 780
Akaun Belum Bayar (1 540)
Modal Kerja

Ekuiti Pemilik
Modal Awal
Untung Bersih

Tolak Ambilan
Modal Akhir

 Berdasarkan Contoh 13, kesan terhadap untung rugi dalam Penyata Kewangan adalah
seperti berikut:

Kesilapan Sebelum pembetulan Selepas pembetulan
kesilapan kesilapan
Pemilik mengambil barang niaga
sebanyak RM50 untuk kegunaan Untung Untung Untung Untung
sendiri dan tidak direkodkan Kasar Bersih Kasar Bersih
dalam mana-mana buku.
Belanja membaiki kenderaan Berkurang Berkurang Bertambah Bertambah
RM2 000 telah direkodkan dalam
Akaun Kenderaan. Tiada Bertambah Tiada Berkurang
Pulangan jualan dan pulangan kesan Tiada kesan Tiada
belian masing-masing terlebih Tiada kesan Tiada kesan
rekod sebanyak RM35. kesan kesan
Pembayaran hutang sebanyak
RM760 kepada Salina telah Tiada Tiada Tiada Tiada
didebitkan dalam Akaun Belum kesan kesan kesan kesan
Terima Sabrina.

297

GERAK KERJA 1

Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan. Setiap kumpulan diminta membuat cabutan
sampul berisi beberapa situasi pembetulan kesilapan dan perlu menyiapkan tugasan berikut:
(a) Merekodkan pembetulan kesilapan dalam Jurnal Am dan lejar.
(b) Menyediakan Imbangan Duga Terselaras dan Penyata Kewangan.
(c) Merumuskan kesan pembetulan kesilapan terhadap untung atau rugi daripada

Penyata Kewangan.

Murid menerangkan kesan terhadap untung atau rugi bagi tahun kewangan semasa
sekiranya pembetulan kesilapan tidak diambil kira dalam tahun kewangan sebelumnya.

LATIHAN MINDA 9.2

1 Nyatakan kesilapan berikut:

Perkara Jenis kesilapan

(a) Baki debit Akaun Belian RM4 000 telah tersalah kira dan
direkodkan sebagai RM400.

(b) Bayaran gaji RM2 500 telah didebitkan dalam Akaun Gaji
tetapi tidak direkodkan dalam Akaun Tunai.

(c) Menerima komisen RM320 telah didebitkan dalam Akaun
Bank tetapi telah dikreditkan dalam Akaun Komisen Diterima
sebanyak RM230.

(d) Belian tunai RM700 didebitkan dalam Akaun Belian dan
Akaun Tunai.

(e) Diskaun diterima RM110 telah tersalah catat di bahagian
debit dalam Imbangan Duga.

2 Kenal pasti kesilapan yang berlaku. Jenis kesilapan

Perkara

(a) Ambilan tunai RM100 oleh pemilik perniagaan belum
direkodkan dalam mana-mana buku.

(b) Bil tunai RM450 telah didebitkan ke dalam Akaun Tunai dan
dikreditkan ke dalam Akaun Belian.

(c) Pulangan belian RM390 kepada Natalia telah tersalah rekod
dalam Akaun Natilia.

(d) Komisen yang diterima RM890 telah tersalah rekod sebanyak
RM980 ke dalam Akaun Komisen Diterima.

(e) Belian alat tulis RM210 telah didebitkan ke dalam Akaun
Alatan Pejabat tetapi direkodkan dengan betul dalam Akaun
Tunai.

(f) Belian barang niaga RM550 secara kredit telah direkodkan
dalam Jurnal Belian sebanyak RM505.

298

Modul 9: PEMBETULAN KESILAPAN

AKTIVITI PENGAYAAN Pembetulan Kesilapan
Aktiviti Permainan Kotak Beracun
1 Guru menyediakan kad nombor dan soalan-soalan dalam bab pembetulan kesilapan yang

merangkumi pelbagai aras.

2 Aktiviti dijalankan secara individu atau secara berkumpulan.

3 Guru akan memainkan muzik dan pada masa yang sama kotak beracun yang
mengandungi kad nombor akan beredar dalam kalangan murid.

4 Apabila muzik dihentikan, murid yang memegang kotak itu akan mencabut kad nombor
dan guru akan mengemukakan soalan.

5 Murid perlu menjawab dalam tempoh masa yang diberi.

6 Murid yang tidak dapat menjawab soalan, satu talian hayat dibenarkan.

7 Ganjaran diberi kepada murid yang dapat menjawab dengan tepat.

Contoh

Kad nombor Soalan

(1) Baki debit Akaun Belian RM3 000 telah
tersalah kira dan direkodkan sebagai RM300.
Nyatakan jenis kesilapan yang berlaku.

(2) Belian RM350 daripada Mariam telah
direkodkan dalam Akaun Maria. Nyatakan
jenis kesilapan yang berlaku.

(3) Jualan barang niaga RM1 000 kepada
Perniagaan Hamizah belum direkodkan
dalam mana-mana buku. Nyatakan jenis
kesilapan yang berlaku.

(4) Bayaran bagi belanja membaiki komputer
RM100 telah direkodkan dengan betul
dalam Akaun Bank tetapi tersalah rekod
dalam Akaun Alatan Pejabat. Nyatakan jenis
kesilapan yang berlaku.

(5) Van baharu bernilai RM40 000 yang dibeli
secara kredit daripada Perniagaan Motor
Naim telah didebitkan dalam Perniagaan
Motor Naim dan dikreditkan dalam
Akaun Kenderaan. Nyatakan jenis kesilapan
yang berlaku.

8 Guru boleh menyediakan kad nombor dan soalan sebanyak yang mungkin tetapi nombor
yang telah diambil tidak boleh diletakkan semula ke dalam kotak. Permainan ini akan
dimainkan beberapa pusingan sehingga kad nombor di dalam kotak habis.

299

PEMBETULAN KESILAPAN

Kesilapan ketara
• Kesilapan yang jelas dan dapat dilihat daripada Imbangan Duga yang

tidak seimbang.

Kesilapan tidak ketara
• Kesilapan yang berlaku tetapi tidak dapat dilihat daripada Imbangan

Duga kerana jumlah Imbangan Duga masih seimbang.

Kesilapan ketinggalan
• Satu urus niaga yang tidak direkodkan dalam Buku Catatan Pertama
dan lejar.

Kesilapan komisen

• K esilapan merekodkan dalam akaun yang salah di bawah pengelasan
akaun yang sama.

Kesilapan prinsip

• Kesilapan merekodkan dalam akaun yang salah di bawah pengelasan
akaun yang berbeza.

Kesilapan amaun

• M erekodkan amaun yang salah di bahagian debit dan di bahagian kredit.
Kesilapan amaun akan menyebabkan akaun terlebih atau terkurang rekod.

Kesilapan terbalik atau songsang

• M erekodkan urus niaga mengikut catatan bergu tetapi membuat catatan
di bahagian yang terbalik.

Kesilapan saling mengimbangi

• K esilapan yang sama berlaku di bahagian debit dan di bahagian kredit
akaun sama ada terlebih atau terkurang rekod.

300

Modul 9: PEMBETULAN KESILAPAN

LATIHAN

Soalan Objektif

Arahan: Tiap-tiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan iaitu A, B, C dan D. Bagi setiap soalan, pilih
satu jawapan yang paling sesuai.

1 Belian barang niaga RM9 900 secara kredit daripada Syarikat KK Bhd. belum direkodkan
dalam mana-mana buku. Bagaimanakah kesilapan ini dibetulkan dalam Jurnal Am?

A Belian Debit Kredit
Modal 9 900 9 900
9 900
B Belian 9 900 9 900
Syarikat KK Bhd. 9 900
9 900
C Syarikat KK Bhd.
Belian 9 900

D Modal
Belian

2 Bayaran membaiki mesin RM700 dengan cek tersilap rekod dalam Akaun Mesin.
Bagaimanakah kesilapan ini dibetulkan dalam Jurnal Am?

A Mesin Debit Kredit
Bank 700 700
700
B Belanja Membaiki Mesin 700 700
Mesin 700
700
C Belanja Membaiki Mesin
Bank 700

D Mesin
Belanja Membaiki Mesin

3 Kesilapan berikut telah dikesan dalam buku Perniagaan Amira:

Jualan kepada Miza tersalah rekod dalam Akaun Niza.

Apakah jenis kesilapan tersebut? C Kesilapan ketinggalan
A Kesilapan amaun D Kesilapan komisen
B Kesilapan songsang

4 Sewa yang diterima sebanyak RM850 daripada penyewa telah direkodkan dalam Akaun Sewa
Dibayar. Apakah jenis kesilapan ini?

A Kesilapan prinsip
B Kesilapan terbalik
C Kesilapan komisen
D Kesilapan saling mengimbangi

301

5 Maklumat berikut diperoleh daripada Kedai Malik:
Bayaran gaji pekerja RM600 telah direkodkan dalam Akaun Belanja Am.

Bagaimanakah catatan pembetulan ini dilakukan?

A Dt Kt C Dt Kt
Gaji 600 Gaji 600

Bank 600 Belanja Am 600

B Dt Kt D Dt Kt
Bank 600 Belanja Am 600
Gaji Gaji
600 600

6 Petikan akaun berikut diperoleh daripada buku seorang peniaga yang tersilap rekod.

Akaun Insurans Akaun Bank

2016 RM 2016 RM

Ogos 9 Bank 60 Ogos 9 Bank 60

Bagaimanakah kesilapan ini dibetulkan dalam Jurnal Am?

A Dt Kt C Dt Kt
Insurans 60 Bank 120

Bank 60 Insurans 120

B Dt Kt D Dt Kt
Bank 60 Insurans 120
Insurans Bank
60 120

7 Maklumat berikut diperoleh daripada Kedai Osman.

Belian tunai RM1 800 hanya direkodkan dalam Akaun Bank tetapi
tidak direkodkan dalam Akaun Belian.

Bagaimanakah kesilapan ini dibetulkan?

A Akaun Belian C Akaun Belian
RM
RM
Belian 1 800
Bank 1 800

B Akaun Belian D Akaun Belian
RM
RM
Bank 1 800
Belian 1 800

8 Urus niaga direkodkan dengan betul dalam Buku Catatan Pertama. Apabila dipindahkan

ke dalam lejar, amaun bagi Akaun Jualan sepatutnya RM8 000 tetapi direkodkan sebagai

RM800. Bagaimanakah pembetulan ini dilakukan?

A Akaun Jualan C Akaun Jualan

RM RM

8 000 8 000
Bank 800 Han Bank 800 Han

B Akaun Jualan D Akaun Jualan

RM RM

800 800
Bank 8 000 Han Bank 8 000 Han

302

Modul 9: PEMBETULAN KESILAPAN

Soalan 9 dan 10 berdasarkan imbangan duga berikut.
Baki-baki buku perakaunan Perniagaan Siva pada 31 Disember 2016 adalah seperti berikut:

(a) Debit Kredit
RM RM
Belian
Akaun Belum Bayar 42 000 8 400
Kadar Bayaran
Insurans 800
300

Terdapat dua kesilapan sebelum Penyata Kewangan hendak disediakan iaitu:
(a) Sekeping invois daripada Pembekal Mimi bernilai RM5 300 baru dijumpai dan belum

direkodkan dalam mana-mana buku.
(b) Kadar bayaran dan insurans terkurang rekod RM40.

9 Apakah jenis kesilapan di atas?

(a) (b)

A Kesilapan ketinggalan Kesilapan saling mengimbangi

B Kesilapan ketinggalan Kesilapan amaun

C Kesilapan prinsip Kesilapan saling mengimbangi

D Kesilapan prinsip Kesilapan amaun

10 Jumlah Imbangan Duga di bahagian debit dan di bahagian kredit sebelum pembetulan ialah

RM86 400. Berapakah jumlah Imbangan Duga Terselaras selepas kesilapan dibetulkan?

A RM91 780 C RM91 660

B RM91 740 D RM91 620

Soalan Struktur

1 Imbangan Duga Perniagaan Razak pada 31 Julai 2016 adalah seimbang. Maklumat berikut
merupakan kesilapan yang telah dikesan:

(i) Jualan barang niaga sebanyak RM400 kepada Perniagaan Anuar belum direkodkan
dalam mana-mana buku.

(ii) Jualan peralatan bernilai RM2 900 telah dikreditkan dalam Akaun Kenderaan.
(iii) Bayaran insurans RM320 tersalah rekod dalam Akaun Gaji.
(iv) Bayaran sewa RM2 000 dengan cek telah didebitkan dalam Akaun Bank dan dikreditkan

dalam Akaun Sewa.

Anda dikehendaki:
(a) Nyatakan jenis kesilapan tersebut.
(b) Membetulkan kesilapan dalam Jurnal Am.

(Jawapan : (Dt) Perniagaan Anuar (Kt) Jualan RM400, (Dt) Kenderaan (Kt) Peralatan RM2 900,
(Dt) Insurans (Kt) Gaji RM320, (Dt) Sewa (Kt) Bank RM4 000)

303

2 S elepas Perniagaan Sofas menyediakan Akaun Perdagangan dan Untung Rugi berakhir pada
31 Disember 2016 beberapa kesilapan telah ditemui iaitu:

(i) Belian barang niaga sebanyak RM1 000 daripada Pembekal Amanda belum direkodkan
dalam mana-mana buku.

(ii) Bayaran bagi belanja membaiki alatan pejabat RM1 100 telah direkodkan betul dalam
Akaun Bank tetapi tersalah rekod dalam Akaun Alatan Pejabat.

(iii) Sekeping invois bernilai RM445 yang diterima daripada Emylia, seorang pembekal telah
direkodkan sebanyak RM454 dalam Jurnal Belian dan Akaun Belian.

(iv) Kenderaan baharu bernilai RM40 000 yang dibeli secara kredit daripada Perniagaan
Motor Power telah didebitkan dalam Perniagaan Motor Power dan dikreditkan dalam
Akaun Kenderaan.

Anda dikehendaki:

(a) Nyatakan jenis kesilapan tersebut.

(b) Membetulkan kesilapan dalam Jurnal Am (keterangan tidak diperlukan).

(Jawapan: (Dt) Pembekal Amanda (Kt) Jualan RM1 000, (Dt) Belanja membaiki alatan pejabat

(Kt) Alatan pejabat RM1 100, (Dt) Emylia (Kt) Belian RM9, (Dt) Kenderaan
(Kt) Perniagaan Motor Power RM80 000)

3 Encik Idham pemilik Kedai Komputer Idham telah menyediakan Imbangan Duga pada
31 Ogos 2016. Walaupun jumlah debit dan kredit adalah sama tetapi beliau telah mengesan
berlaku tiga kesilapan iaitu:

(a) Akaun Kadar Bayaran yang direkodkan berjumlah RM500 adalah ambilan oleh Encik
Idham untuk membayar belanja bil utiliti rumah kediamannya.

(b) Sebuah komputer telah diambil untuk kegunaan perniagaan. Perkara ini belum
direkodkan dalam mana-mana buku.

(c) Penerimaan cek bernilai RM1 000 daripada Jaafar telah didebitkan dalam Akaun Jaafar
dan dikreditkan dalam Akaun Bank.

Anda dikehendaki membantu Encik Idham membetulkan kesilapan tersebut dalam

Jurnal Am (keterangan tidak diperlukan).

(Jawapan: (Dt) Ambilan (Kt) Kadar bayaran RM500, (Dt) Alatan Pejabat (Kt) Belian RM900,
(Dt) Bank (Kt) Jaafar RM2 000)

304

RUJUKAN

RUJUKAN

Loh Lan, You Hui Li, Rithuwan Nasir, 2015. Kesalahan Lazim Prinsip Perakaunan,
SAP Pendidikan.
Loh Lan, Zan Asri, 2013. Kuasai Melalui Diagram Prinsip Perakaunan SPM,
SAP Pendidikan.
Takiah Mohd Iskandar, Norida Basnan, 2010. Perakaunan Kewangan, Prinsip dan
Amalan di Malaysia, Cerdik Publications Sdn. Bhd.
Loh Lan, 2007. Prinsip Perakaunan Tingkatan 4, Edusystem Sdn. Bhd.
Tan Siew Lian, 2010. Nexus Pro SPM Prinsip Perakaunan, Sasbadi Sdn. Bhd.
Wan Mohd Nazif, Fazilah Ibrahim, 2005. Kerjaya Dalam Bidang Perakaunan,
PTS Professional Publishing Sdn. Bhd.
Glecy Tan, 2012. The Ultimate Book for Principles of Accounts, SAP Education.
Zan ‘Asri Tasir, Sharini Haji Ramli, Salina Kassim, 2010. Prinsip Perakaunan Tingkatan 4
dan 5, Sasbadi Sdn. Bhd.
Roshyani Arshad, Laily Umar, Siti Maznah Mohd Arif, Kamaruzzaman Muhammad,
2009. Financial Accounting An Introduction, MC Graw Hill (Malaysia) Sdn. Bhd., Shah
Alam Selangor.
Tan Liong Tong, 2014. Financial Accounting and Reporting in Malaysia, Commerce Clearing
House (Malaysia) Sdn. Bhd.
Harold Randall, David Hopkins, 2012. Cambridge International AS and A level Accounting,
Cambridge University Press.
Jerry J. Weygandt, Paul D. Kimmel, Donald E. Kieso, 2015. Accounting Principles, John
Wiley & Sons, Incorporated.
Shlomo Simanovsky, 2010. Accounting for Beginners, Global Finance School, Meitav
Learning Ltd.

305

INDEKS

A H Memo 78, 79
Aset Hasil 38 Mengimbang 156, 157, 158
Semasa 39, 43 Hutang
Bukan Semasa 39, 43 Lapuk 259 N
Akaun Lapuk Terpulih 260 Nota
Kawalan 169 Ragu 261 Debit 80
Kawalan Belum Bayar 170 Kredit 80, 81
Kawalan Belum Terima 169 I
Modal 229 Imbangan O
Perdagangan 224 Duga 3, 188 Overdraf 159
Untung Rugi 228 Duga Terselaras 4, 275
Andaian Perakaunan 21 Inventori 204, 206 P
Pelarasan 277
B J Penyata
Baki Jurnal 96, 105 Bank 88
Debit 188 Jurnal Kewangan 4, 277
Kredit 188 Am 97 Pendapatan 36
Baucar 74 Belian 105, 107 Kedudukan Kewangan 232
Belanja 38, 41 Jualan 105, 107 Perakaunan
Belum Khas 105 Kewangan 4
Terperoleh 252 Pembayaran Tunai 106, 108 Pengurusan 5
Bayar 256 Penerimaan Tunai 106, 108 Persamaan Perakaunan 47
Terima 253 Pulangan Belian 107, 112 Peruntukan Hutang Ragu 261
Bentuk Pulangan Jualan 105, 113 Prabayar 255
Lajur 189 Prinsip
T 189 K Ketekalan 22, 23
Bil Tunai 72 Kaedah Kos 22, 23
Buku Garis Lurus 267
Catatan Pertama 3, 96 Baki Berkurang 267 R
Tunai 96 Kebolehbandingan 15 Resit 72, 73
Tunai Runcit 96, 127 Kebolehsahan 15
Kebolehfahaman 15 S
C Kesilapan Sistem Panjar Runcit 127
Carta Akaun 58, 59 tidak ketara 289 Simpan Kira 2
Catatan Bergu 152 ketara 286 Slip
Catatan Kontra 55, 174 Kitaran Perakaunan 2 Bank 75
Cek 73 Kos manfaat 24 Pindahan Wang 76
Susut
D L Nilai 266
Diskaun Lejar 3, 149, Nilai Terkumpul 66
Niaga 85 Am 150
Tunai 86 Khas 150 T
Liabiliti 39, 44 Tempoh Perakaunan 240
E
Ekuiti Pemilik 39, 46 M
Entiti Berasingan 21 Makluman
Debit 77, 78
306 Kredit 78