Prinsip Perakaunan Tingkatan 4

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

LATIHAN

Soalan Objektif

Arahan: Tiap-tiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan iaitu A, B, C dan D. Bagi setiap soalan, pilih
satu jawapan yang paling sesuai.

1 Aini baru memulakan perniagaan dengan tunai di tangan RM5 000 dan kenderaan

RM7 000 sebagai modal.

Apakah Buku Catatan Pertama yang sesuai untuk merekodkan urus niaga tersebut?

A Jurnal Am C Jurnal Pulangan Jualan

B Jurnal Belian D Jurnal Penerimaan Tunai

2 Urus niaga berikut yang manakah tidak direkodkan dalam Jurnal Am?
A Membeli meja pejabat secara kredit.
B Pulangan barang niaga rosak kepada penjual.
C Memindahkan akaun hasil dan belanja ke dalam akaun penamat.
D Membawa masuk kenderaan peribadi ke dalam perniagaan.

3 Antara berikut, manakah merupakan kumpulan Jurnal Khas?

I Jurnal Am III Jurnal Pulangan Jualan

II Jurnal Belian IV Jurnal Pembayaran Tunai

A I, II dan III C I, III dan IV

B I, II dan IV D II, III dan IV

4 Kedai Buku Aliah menjual komputer terpakai secara kredit kepada Puan Naimah.

Buku Catatan Pertama manakah yang perlu digunakan untuk merekodkan urus niaga tersebut?

A Jurnal Am C Jurnal Belian

B Buku Tunai D Jurnal Pulangan Jualan

5 Pasar Segar Sapiyah menghantar invois kepada Kedai Makan Mutiara bernilai RM2 300 pada

8 Oktober 2016. Invois ini adalah untuk pembekalan barang masakan yang telah dipesan oleh

Kedai Makan Mutiara seminggu sebelum tarikh berkenaan.

Buku Catatan Pertama yang manakah digunakan untuk merekodkan butiran invois tersebut

dalam buku Pasar Segar Sapiyah?

A Jurnal Am C Jurnal Belian

B Buku Tunai D Jurnal Jualan

6 Sistem Panjar biasanya digunakan dalam penyediaan

A Buku Tunai C Penyata Bank

B Akaun Bank D Buku Tunai Runcit

7 Antara berikut, urus niaga manakah direkodkan dalam Buku Tunai sebelah kredit?

I Membayar hutang kepada pembekal.

II Jualan secara tunai kepada pelanggan.

III Ambilan tunai untuk kegunaan peribadi.

IV Membawa masuk tunai peribadi ke dalam perniagaan.

A I dan II C II dan IV

B I dan III D III dan IV

145

8 Pernyataan yang manakah benar tentang Catatan Kontra dalam Buku Tunai?
A Menyediakan cara pembetulan kesilapan dalam Buku Tunai.
B Merujuk kepada pemindahan bank ke dalam tunai pejabat dan sebaliknya.
C Merupakan kaedah pembatalan diskaun diberi ke atas cek tak laku.
D Menyelaraskan jumlah antara diskaun diberi dengan diskaun diterima.

9 “Pemilik telah memindahkan tunai dari bank ke dalam perniagaan.”

Apakah sumber dokumen yang dirujuk untuk menyediakan catatan tersebut?

A Memo C Keratan cek

B Baucar D Slip masuk wang

10 Maklumat berikut diambil daripada Buku Tunai Runcit Kedai Komputer Kamal:

Kod Akaun RM
1 Julai 2016
1 Julai – 31 Julai 2016 Jumlah penerimaan 500

Jumlah pembayaran 440

Berdasarkan Sistem Panjar, berapakah jumlah wang yang perlu dituntut daripada juruwang?

A RM60 C RM500

B RM440 D RM940

Soalan Struktur

1 Pada 1 Mac 2016, baki aset dan liabiliti Perniagaan Jalor adalah seperti berikut:

Alatan Pejabat RM
Inventori 4 500
Tunai 15 000
Bank 1 800
Akaun Belum Bayar: Pembekal Joras 12 700
3 250

Pada 17 Mac 2016, pemilik membawa masuk komputer peribadi bernilai RM4 500 untuk
kegunaan perniagaan.

Rekodkan maklumat di atas dalam Jurnal Am.

2 Urus niaga berikut diambil daripada buku-buku Kedai Alat Tulis Aini:

2016
Mei 1 Pemilik memulakan perniagaan dengan tunai di tangan RM4 000, tunai di bank

RM22 500 dan van peribadi RM10 000.
2 Beli mesin fotostat daripada Syarikat Alatan Pejabat Haris RM1 300.
3 Beli barang niaga daripada Pembekal Pavala RM9 400.

4 Bayar premium insurans RM240. (No. Cek 222305)
8 Jual barang niaga kepada Kedai Buku Wawasan berharga RM4 500.
10 Bayar bil air RM140. (No. Cek 222331)
15 Beli barang niaga daripada Pembekal Azlan berharga RM1 060.
17 Jualan tunai RM125. (No. Resit 2640)
20 Jual barang niaga kepada Syarikat Zaimah berharga RM1 500.
22 Hantar nota kredit kepada Syarikat Zaimah kerana pulangan barangan rosak RM90.

146

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

23 Derma kepada rumah anak Kebajikan Bedaya RM100. (No. Cek 222323)
27 Bayar Pembekal Azlan dengan cek sebanyak RM1 007. Terima diskaun RM53.

(No. Cek 222335)
28 Bayar upah pekerja berjumlah RM225. (No. Cek 222346)
31 Terima cek RM2 000 daripada Kedai Buku Wawasan. (No. Resit 2641)

Rekodkan urus niaga di atas dalam Jurnal Am dan Jurnal Khas.

(Jawapan: Akaun Jualan RM6 000, Akaun Belian RM10 460, Akaun Pulangan Belian RM90)

3 Urus niaga berikut diambil daripada buku peniaga Muthu Maju Trading:
2016
Sept 1 Baki tunai di tangan RM2 200.
Baki tunai di bank RM4 000.
2 Beli perabot dengan cek RM360.
6 Bayar kepada Pembekal Selva dengan cek RM3 600, terima diskaun RM400.
10 Jual barang niaga berharga RM1 520. Cek diterima.
11 Tunai dikeluarkan daripada bank sebanyak RM500 untuk kegunaan pejabat.
15 Terima komisen secara tunai RM200.
20 Bayar sewa dengan cek berjumlah RM600.
21 Terima cek daripada Kedai Rini berjumlah RM2 400, diskaun diberi RM300.
23 Cek yang diterima daripada Kedai Rini dipulangkan oleh bank kerana tak laku.
26 Belian tunai RM900.
27 Jualan tunai RM1 200.
29 Masukkan tunai berjumlah RM1 400 ke dalam bank.

Anda dikehendaki menyediakan Buku Tunai.

(Jawapan: Tunai RM4 100, Bank RM9 320)

4 Kesume Marketing menyimpan Buku Tunai Runcit mengikut Sistem Panjar bermula pada
1 Oktober 2016. Wang permulaan RM500 diperuntukkan sebagai dana tunai runcit.
Penerimaan wang daripada ketua juruwang dilakukan pada awal bulan berikutnya.
Penggunaan wang dalam bulan Oktober 2016 adalah seperti berikut:

2016 RM

Okt 4 Sabun pencuci tangan 10

6 Dakwat pencetak 56

9 Upah pencuci 70

15 Minuman pelanggan 35

21 Salinan kunci pejabat 15

23 Tisu tandas 20

25 Sampul surat 10

27 Gula dan kopi pejabat 22

30 Plastik sampah 8

31 Pembaikan lampu pejabat 40

Anda dikehendaki menyediakan Buku Tunai Runcit sehingga 31 Oktober 2016 dengan
menunjukkan lajur alat tulis, belanja pejabat, minuman dan pelbagai.

(Jawapan: Alat tulis RM66)

147

5 Baki-baki berikut diambil daripada rekod perakaunan Kedai Kasut Asri pada 1 Mac 2016:

RM

Bank 8 000

Tunai 4 200

Tunai Runcit 40

Kenderaan 8 000

Akaun Belum Terima: Kedai Rashid 5 000

Akaun Belum Bayar: Syarikat Aliyah Maju 3 600

Modal 21 640

Urus niaga berikut berlaku sepanjang bulan Mac 2016: RM
Mac 260
1 Menerima cek daripada ketua juruwang untuk rekupmen
6 400
tunai runcit 3 400
3 Beli barang niaga daripada Pembekal Pamela
4 Bayar hutang Syarikat Aliyah Maju dengan cek dan menerima
diskaun RM200 10
3 500
Beli setem 15
6 Jual barang niaga kepada Kedai Simon 1 550
Beli plastik sampah 70
7 Jualan tunai 5 000
9 Pembaikan paip pejabat 2 300
Terima cek daripada Kedai Rashid 3 020
12 Beli komputer secara kredit daripada Kedai Komputer Norma 30
15 Beli barang niaga daripada Sulaiman Trading 750
Beli kertas A4 1 020
16 Belian tunai 1 500
18 Pulang barang niaga yang rosak kepada Sulaiman Trading 450
19 Jual barang niaga kepada Perniagaan Kavitha 1 350
21 Perniagaan Kavitha pulang barang niaga yang rosak 3 850
22 Beli perabot secara tunai 4 000
23 Jualan tunai 1 800
28 Tunai pejabat dimasukkan ke bank
30 Bayar gaji pekerja dengan cek

Rekodkan urus niaga di atas dalam Buku Catatan Pertama berikut:
(a) Jurnal Am
(b) Jurnal Jualan
(c) Jurnal Belian
(d) Jurnal Pulangan Jualan
(e) Jurnal Pulangan Belian
(f) Buku Tunai
(g) Buku Tunai Runcit (dengan menunjukkan lajur alat tulis, pos dan belanja pejabat)

(Jawapan: Akaun Jualan RM5 000, Akaun Belian RM9 420, Buku Tunai – Tunai RM3 500, Bank RM1 540,
Buku Tunai Runcit – Alat tulis RM30, Pos RM10, Belanja pejabat RM85)

148

LEJAR 5Modul

Gambar berikut menunjukkan aksi pasukan beregu STANDARD KANDUNGAN
lelaki Malaysia dalam satu pertandingan badminton.  Pengenalan Lejar
Dalam perlawanan beregu, setiap pemain dikehendaki  Sistem Catatan Bergu
bekerjasama terutama dari segi pergerakan. Sebagai  Akaun Kawalan
contoh, apabila seorang pemain bergerak ke kanan
seorang lagi akan bergerak ke kiri. Begitu juga dengan
catatan dalam lejar yang menggunakan Sistem Catatan
Bergu. Setiap urus niaga akan direkodkan sekurang-
kurangnya dalam dua akaun.
Satu akaun akan didebitkan dan satu lagi akaun akan
dikreditkan. Penyediaan lejar perlu direkodkan dengan
mematuhi Sistem Catatan Bergu untuk mengelakkan
kesilapan dan ketinggalan catatan yang menyebabkan
Imbangan Duga menjadi tidak tepat.

Dalam satu pertandingan badminton pemain pasukan beregu perlu bekerjasama
dalam setiap pergerakan.

149

5.1 LEJAR STANDARD PEMBELAJARAN

Pengenalan Murid boleh:
 Buku akaun utama untuk merekodkan pelbagai jenis • Menjelaskan tujuan

urus niaga perniagaan. penyediaan lejar.
 Akaun dalam lejar merupakan ringkasan urus niaga • Menyatakan fungsi setiap

perniagaan yang tepat dan sistematik. lejar.
 Perekodan dalam lejar menggunakan Sistem Catatan • Menerangkan format lejar

Bergu. dalam bentuk ’T’ dan
bentuk lajur.
Jenis Lejar • M engklasifikasikan akaun-
akaun mengikut kumpulan
Lejar Am Lejar Khas (Subsidiari) akaun.

Lejar Am (LA) INFO

 M erekodkan semua akaun kecuali Akaun Belum Tujuan pembahagian lejar:
Terima dan Akaun Belum Bayar barang niaga. • Dapat memudahkan

 Contoh: Akaun Hasil, Akaun Belanja, Akaun Aset, kerja-kerja mencatat.
Akaun Liabiliti, Akaun Modal dan Akaun Ambilan. • K esilapan dapat

Lejar Khas (Subsidiari) diminimumkan.
• Kualiti dan kecekapan
 M erekodkan semua urus niaga dengan:
• Akaun Belum Terima perekodan dapat
(a) Jualan barang niaga secara kredit. ditingkatkan.
(b) Lejar Akaun Belum Terima dikenali sebagai Lejar • M udah untuk membuat
rujukan.
Jualan (LJ).
• Akaun Belum Bayar GLOSARI
(a) Belian barang niaga secara kredit.
(b) Lejar Akaun Belum Bayar dikenali sebagai Lejar AKAUN BELUM TERIMA: Pelanggan
yang berhutang dengan
Belian (LB). perniagaan kita. Ia berlaku
apabila kita membenarkan
Lejar jualan barang niaga secara
kredit kepada pelanggan.
Bentuk ‘T’ Bentuk Lajur AKAUN BELUM BAYAR: Pembekal
barang niaga. Ia berlaku
Bentuk ‘T’ apabila kita membeli barang
niaga secara kredit daripada
Debit (Dt) Nama Akaun Kredit (Kt) pembekal.

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun

Untuk merekodkan Nama Rujukan catatan Nilai
tarikh urus niaga akaun diperoleh wang

Lejar dalam bentuk ‘T’

 Terdapat dua bahagian dalam setiap akaun lejar.
B ahagian kiri dipanggil debit dan bahagian kanan
dipanggil kredit.

150

Modul 5: LEJAR

Bentuk Lajur Folio Debit Kredit Baki INFO
Tarikh Butir RM RM RM
Banyak perisian perakaunan
Tarikh Nama Baki akan dikemas kini memudahkan kerja-
urus niaga akaun selepas setiap urus niaga kerja mencatat sehingga
Lejar bentuk lajur menyediakan penyata
kewangan seperti UBS, MYOB,
 Bahagian debit atau kredit bergantung kepada jenis MyBiz Accounting, Century
akaun yang direkodkan. Software, Proline dan DKS.

 Sebagai contoh, di bahagian debit Akaun Aset akan Daya Fikir
direkodkan dengan penambahan aset dan di bahagian
kredit pula akan direkodkan dengan pengurangan aset. Yang manakah antara berikut
merupakan Akaun Nominal?
Klasifikasi Akaun-akaun A Akaun Kenderaan, Akaun
Akaun Nyata dan Akaun Nominal merupakan akaun
untuk merekodkan urus niaga selain daripada Akaun Belum Terima dan Akaun
Belum Terima dan Akaun Belum Bayar. Belanja Am
B Akaun Gaji, Akaun
Akaun-akaun dalam Lejar Faedah atas Pinjaman dan
Akaun Sewa Diterima
Akaun Nyata Akaun Nominal C Akaun Belum Bayar,
Akaun Diskaun Diberi
Akaun Nyata dan Akaun Pulangan
 A kaun yang merekodkan semua aset perniagaan. Belian
 Sebagai contoh, Akaun Lengkapan, Akaun Perabot, D Akaun Perabot, Akaun
Premis dan Akaun Alatan
Akaun Kenderaan, Akaun Bank, Akaun Tunai, Akaun Pejabat
Inventori dan Akaun Alatan Pejabat.

Akaun Nominal
 A kaun yang merekodkan semua hasil dan belanja.
 S ebagai contoh, Akaun Belian, Akaun Jualan, Akaun

Belanja Am, Akaun Kadar Bayaran, Akaun Dividen,
Akaun Sewa Diterima, Akaun Pulangan Belian dan
Akaun Pulangan Jualan.

LATIHAN MINDA 5.1

1 Nyatakan fungsi Lejar Am.
2 Sebutkan lima akaun yang direkodkan dalam Akaun Nominal.

151

5.2 SISTEM CATATAN BERGU STANDARD PEMBELAJARAN

Sistem Catatan Bergu merekodkan setiap urus niaga Murid boleh:
sekurang-kurangnya dalam dua akaun yang berbeza • Menerangkan maksud
iaitu satu akaun akan didebitkan dan satu akaun akan
dikreditkan dengan amaun yang sama. Sistem Catatan Bergu.
• Menunjukkan bahagian
Nama Akaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun debit dan kredit pada
akaun lejar.
Bahagian debit lejar Bahagian kredit lejar • Menerangkan peraturan
mencatat dengan contoh
CONTOH 1 urus niaga.
• Mengenal pasti akaun-
Rekodkan urus niaga berikut ke dalam akaun yang berkenaan akaun yang terlibat bagi
mengikut Sistem Catatan Bergu dalam Perniagaan Alat Tulis Afiq: sesuatu urus niaga.
• Merekodkan urus niaga
2016 berdasarkan pernyataan
urus niaga.
Jan 2 Afiq membeli 2 rak pameran secara kredit daripada • M engimbangkan akaun-
akaun dalam lejar.
Kilang Perabot SoSo sebanyak RM3 400. • Menyatakan baki normal
bagi aset, liabiliti, ekuiti
Penyelesaian pemilik, hasil dan belanja.
• M emindahkan catatan
Akaun Perabot daripada Buku Catatan
Pertama ke akaun-akaun
Tarikh Butir Folio Amaun dalam lejar am dan lejar
khas secara manual atau
2016 RM dengan menggunakan
aplikasi TMK.
Jan 2 Akaun JA2 3 400 Amaun yang • Membincangkan kesan
Belum sama dan akibat sekiranya
Bayar: Sistem Catatan Bergu
Kilang tidak digunakan dalam
Perabot merekodkan urus niaga
SoSo perniagaan.

Akaun Belum Bayar: Kilang Perabot SoSo Daya Fikir

Tarikh Butir Folio Amaun Rekodkan urus niaga berikut
dalam lejar.
2016 RM (a) Mengambil barang niaga
bernilai RM250 untuk
Jan 2 Perabot JA1 3 400 tujuan promosi
(b) Jualan barang niaga
Cara Merekodkan Urus Niaga dalam Lejar bernilai RM3 000 secara
kredit kepada Wahyu.
1 Kenal pasti akaun yang terlibat dalam dokumen

sumber/pernyataan urus niaga.

2 Kenal pasti catatan akaun di bahagian debit

atau kredit di kedua-dua akaun.

3 Rekodkan dalam akaun dengan lengkap iaitu

mengandungi tarikh, butir dan nilai urus niaga
dalam wang ringgit.

152

Modul 5: LEJAR

Rekodkan urus niaga berikut dalam akaun yang berkenaan mengikut Sistem Catatan Bergu:

CONTOH 2

2016
Apr 1 Memulakan perniagaan dengan wang tunai di bank RM30 000.

Penyelesaian

Akaun yang didebit dan dikredit Keterangan

Debit Kredit Bank didebitkan kerana aset bertambah.
Modal dikreditkan kerana ekuiti pemilik bertambah.
Bank

Modal

Tarikh Butir Folio Akaun Bank Akaun Modal Butir Folio Amaun
2016 Amaun Tarikh RM
2016
RM 30 000

Apr 1 Modal JA1 30 000 Apr 1 Bank BT1

CONTOH 3

2016
Apr 4 Membeli barang niaga secara kredit daripada Pembekal SyaSya bernilai RM4 300.

Penyelesaian

Akaun yang didebit dan dikredit Keterangan

Debit Kredit Belian didebitkan kerana belanja bertambah.
Pembekal SyaSya dikreditkan kerana liabiliti bertambah.
Belian

Pembekal SyaSya

Akaun Belian Akaun Belum Bayar: Pembekal SyaSya
Amaun
Tarikh Butir Folio Tarikh Butir Folio Amaun
2016 LB1 RM
Apr 4 Akaun Belum Bayar: 2016 RM
Pembekal SyaSya 4 300
Apr 4 Belian LA1 4 300

CONTOH 4

2016
Apr 12 Menjelaskan hutang kepada Pembekal SyaSya dengan cek bernilai RM2 000.

Penyelesaian

Akaun yang didebit dan dikredit Keterangan

Debit Kredit Pembekal SyaSya didebitkan kerana liabiliti berkurang.
Bank dikreditkan kerana aset berkurang.
Pembekal SyaSya

Bank

Akaun Bank

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun
2016 JA1 LB1 RM
Apr 1 Modal RM 2016
2 000
30 000 Apr 12 Akaun Belum Bayar: Pembekal SyaSya

Akaun Belum Bayar: Pembekal SyaSya

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun
2016 RM
RM 2016
Apr 12 LA1 4 300
Bank BT1 2 000 Apr 4 Belian

153

Cara Merekodkan Urus Niaga berdasarkan Pernyataan Urus Niaga

CONTOH 5

Maklumat berikut diperoleh daripada Kedai Tudung Rosidah pada bulan Mac 2016:

2016 RM
Mac 1 Baki-baki akaun adalah seperti berikut:
Tunai di bank 25 000
Tunai di tangan 2 500
Perabot 5 600
Akaun Belum Terima: Farisha 1 400
3 Membeli barang niaga daripada Amisyah Collection secara kredit 4 500
4 Memulangkan barang niaga kepada Amisyah Collection kerana rosak 150
6 Jual barang niaga kepada Nor Wani secara tunai 1 300
10 Beli barang niaga secara tunai 500
12 Farisha menyelesaikan baki hutangnya dengan cek 1 400
13 Jual barang niaga secara kredit kepada Intan Butik 2 000
16 Intan Butik memulangkan barang niaga kerana rosak 100
18 Pemilik membuat ambilan barang niaga untuk kegunaan sendiri 30
19 Cek yang diberi oleh Farisha didapati cek tak laku 1 400
24 Menjelaskan hutang sepenuhnya kepada Amisyah Collection dengan cek 4 350
25 Membayar kadar bayaran dengan tunai 200
28 Membayar sewa kedai dengan cek 1 500
30 Membayar gaji pekerja secara tunai 600

Rekodkan urus niaga tersebut dalam lejar.

Penyelesaian

Buku Tunai BT1
Bank
Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai
Diberi Diterima RM
1 400
2016 RM RM RM 2016 RM RM 4 350

Mac 1 Baki b/b JA1 2 500 25 000 Mac 10 Belian LA2 500 1 500
19 150
6 Jualan LA4 1 300 19 Farisha LJ1 26 400
12 Farisha LJ1
1 400 (Cek tak laku)

24 Amisyah LB1
Collection

25 Kadar LA7 200
Bayaran

28 Sewa LA8

30 Gaji LA9 600

31 Baki h/b 2 500

3 800 26 400 3 800
2 500
Apr 1 Baki b/b 19 150

Lejar Am

Tarikh Butir Folio Akaun Perabot Butir Folio LA1
JA1 Amaun Tarikh Amaun

2016 RM
5 600
Mac 1 Baki b/b

154

Modul 5: LEJAR

Akaun Belian LA2
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
LB1 LA6 RM
2016 RM 2016 30
BT1 Folio
Mac 3 Akaun Belum 4 500 Mac 18 Ambilan LB1 LA3
Bayar: Amaun
Amisyah Folio
Collection BT1 RM
LJ2 150
10 Tunai 500 Folio
LA4
Akaun Pulangan Belian Folio Amaun

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio RM
1 300
2016 Folio 2 000

Mac 4 Akaun Belum LA5
Bayar: Amaun
Amisyah
Collection LA6
Amaun
Akaun Jualan
LA7
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Amaun

2016 LA8
Amaun
Mac 6 Tunai

13 Akaun Belum
Terima: Intan
Butik

Tarikh Butir Folio Akaun Pulangan Jualan Butir
LJ2 Amaun Tarikh
2016
RM
Mac 16 Akaun Belum 100
Terima: Intan
Butik

Tarikh Butir Folio Akaun Ambilan Butir
LA2 Amaun Tarikh Butir
2016 Butir
RM
Mac 18 Belian 30

Tarikh Butir Folio Akaun Kadar Bayaran
BT1 Amaun Tarikh
2016
RM
Mac 25 Tunai 200

Tarikh Butir Folio Akaun Sewa
BT1 Amaun Tarikh
2016
RM
Mac 28 Bank 1 500

155

Akaun Gaji LA9
Amaun Tarikh Amaun
Tarikh Butir Folio Butir Folio
BT1 RM
2016 600

Mac 30 Tunai

Lejar Belian

Akaun Belum Bayar: Amisyah Collection LB1
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
LA2 RM
2016 RM 2016 4 500

Mac 4 Pulangan Belian LA3 150 Mac 3 Belian

24 Bank BT1 4 350

Lejar Jualan

Akaun Belum Terima: Farisha LJ1
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
BT1 RM
2016 RM 2016 1 400

Mac 1 Baki b/b 1 400 Mac 12 Bank

19 Bank BT1 1 400

Akaun Belum Terima: Intan Butik LJ2
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
LA5 RM
2016 RM 2016 100

Mac 13 Jualan LA4 2 000 Mac 16 Pulangan Jualan

Mengimbangkan Lejar INFO
Semua akaun dalam lejar perlu ditutup pada akhir bulan
atau akhir tempoh perakaunan. Nombor rujukan folio Buku
Mengimbangkan akaun bermaksud kedua-dua bahagian Catatan Pertama tidak
akaun perlu seimbang untuk mencari beza antara jumlah semestinya mengikut urutan.
bahagian debit dan jumlah bahagian kredit akaun tersebut. Nombor rujukan tersebut
Berikut merupakan beberapa contoh untuk menutup dan bergantung kepada pemilik
mengimbangkan akaun: perniagaan.

 Akaun yang hanya mempunyai satu catatan sahaja LA1
Akaun Perabot

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun

2016 JA1 RM 2016 RM
Mac 1 Baki b/b 5 600 Mac 31 Baki h/b 5 600
5 600 1
5 600 1 5 600

Apr 1 Baki b/b 3

156

Langkah-langkah mengimbang: Modul 5: LEJAR

1 Mengimbangkan jumlah di bahagian debit dan Daya Fikir
Apakah yang dimaksudkan
di bahagian kredit. dengan mengimbangkan lejar?

2 Meletakkan dua garisan di kedua-dua jumlah.
3 Memindahkan baki akhir ke bulan hadapan.

 A kaun yang mempunyai catatan di bahagian debit dan di bahagian kredit

Akaun Belum Terima: Intan Butik LJ2
Folio Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir

2016 RM 2016 LA5 RM
Mac 13 Jualan LA4 1 2 000 Mac 16 Pulangan Jualan
100
Apr 1 Baki b/b 2 000 31 Baki h/b 2 1 900
3 1 900
2 000

Langkah-langkah mengimbang:

1 Mengimbangkan jumlah di bahagian debit dan
di bahagian kredit mengikut jumlah yang
paling besar. INFO
Untuk mendapatkan langkah
2 Mencari beza baki jumlah di bahagian debit dan mengimbangkan akaun
dalam lejar, sila imbas QR
di bahagian kredit dan jadikannya baki h/b. Code berikut:

3 Membawa baki h/b ke bulan hadapan. https://www.youtube.com/
watch?v=LJicWWRHs70
• Jika baki h/b di bahagian debit, maka baki (Diakses pada 9 September 2016)
b/b di bahagian kredit.

• J ika baki h/b di bahagian kredit, maka baki
b/b di bahagian debit.

157

 A kaun yang di bahagian debit dan di bahagian kreditnya sama

Akaun Belum Bayar: Amisyah Collection LB1
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
LA2 RM
2016 RM 2016 4 500
Mac 4 Pulangan Belian LA3 150 Mac 3 Belian
BT1 4 350
24 Bank
1 4 500
1 4 500

Langkah-langkah mengimbang:

1 Jumlahkan kedua-dua bahagian debit dan

bahagian kredit. Jumlahnya mesti sama di
kedua-dua bahagian.

 Mengimbangkan Buku Tunai

Buku Tunai BT1

Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank
Diberi Diterima

2016 RM RM RM 2016 RM RM RM

Mac 1 Baki b/b JA1 2 500 25 000 Mac 10 Belian LA2 500

6 Jualan LA4 1 300 19 Farisha LJ1 1 400
12 Farisha LJ1 1 400 (Cek tak laku)

24 Amisyah LB1 4 350
Collection

25 Kadar Bayaran LA7 200

28 Sewa LA8 1 500

30 Gaji LA9 600

31 Baki h/b 2 500 19 150

3 800 26 400 3 800 26 400

Apr 1 Baki b/b 2 500 19 150

Langkah-langkah mengimbang:

1 Jumlahkan di bahagian debit dan di bahagian TIP
kredit untuk lajur tunai dan bank dengan
jumlah yang sama (jumlah yang paling besar). Dalam Buku Tunai:
Baki b/b tunai mesti di
2 Cari beza baki untuk lajur tunai dan bank dan bahagian debit kerana Buku
jadikan ia baki h/b. Tunai adalah aset.

3 Bawa baki h/b ke bawah dan jadikan baki b/b. Baki b/b bank boleh di
bahagian debit atau di
bahagian kredit kerana
peniaga boleh membuat
overdraf bank.

158

Modul 5: LEJAR

Baki Akaun-akaun Lejar INFO
Akaun Aset
 Semua Akaun Aset mesti berbaki debit. Overdraf ialah pengeluaran
 S ebarang penambahan pada aset direkodkan di wang lebih daripada baki
yang terdapat dalam Akaun
bahagian debit dan pengurangan aset direkodkan di Bank dengan kelulusan
bahagian kredit. pihak bank.
 Sebagai contoh, Akaun Perabot, Akaun Lengkapan,
Akaun Kenderaan, Akaun Inventori, Akaun Belum TIP
Terima, Akaun Bank, Akaun Tunai, Akaun Hasil
Belum Terima dan Akaun Belanja Prabayar. • Akaun Aset dan Liabiliti
seperti Akaun Kenderaan,
Dt Akaun Aset Kt Akaun Belum Terima dan
Akaun Belum Bayar akan
Nilai bertambah Nilai berkurang ditutup dan bakinya akan
dipindahkan ke dalam
Akaun Liabiliti Penyata Kedudukan
 Semua Akaun Liabiliti mesti berbaki kredit. Kewangan. Baki akaun ini
 S ebarang penambahan direkodkan di bahagian kredit akan dibawa ke tempoh
perakaunan akan datang.
dan pengurangan direkodkan di bahagian debit.
 S ebagai contoh, Akaun Belum Bayar, Akaun Overdraf • Semua Akaun Hasil dan
Belanja seperti Akaun Gaji,
Bank, Akaun Pinjaman dan Akaun Gadai Janji. Akaun Sewa dan Akaun
Komisen akan ditutup
Dt Akaun Liabiliti Kt dan dihantar ke Akaun
Perdagangan dan
Nilai berkurang Nilai bertambah Untung Rugi.

Akaun Belanja INFO
 S emua Akaun Belanja akan berbaki debit.
 S ebarang penambahan belanja akan direkodkan di Untuk mendapatkan
maklumat tentang langkah
bahagian debit. mengimbangkan akaun dalam
 Sebagai contoh, Akaun Belian, Akaun Gaji, Akaun lejar yang lebih lanjut, sila
imbas QR Code berikut:
Belanja Am, Akaun Kadar Bayaran, Akaun Susut Nilai
Aset Bukan Semasa dan Akaun Faedah Atas Pinjaman.

Dt Akaun Belanja Kt

Nilai bertambah

Akaun Hasil

 Semua Akaun Hasil mesti berbaki kredit.

 Penambahan hasil akan direkodkan di bahagian kredit.

 Sebagai contoh, Akaun Jualan, Akaun Sewa Diterima, https://www.youtube.com/
Akaun Dividen, Akaun Faedah Atas Simpanan Tetap watch?v=cE6rxxYnFfY
dan Akaun Komisen Diterima.
(Diakses pada 9 September 2016)
Dt Akaun Hasil Kt

Nilai bertambah

159

Akaun Ekuiti Pemilik Daya Fikir
 Terdiri daripada Akaun Modal dan Akaun Ambilan.
 Sebarang penambahan modal akan direkodkan di Nyatakan baki normal bagi
akaun-akaun berikut:
bahagian kredit Akaun Modal. (a) Akaun Sewa Diterima
 Sebarang penambahan ambilan akan direkodkan di (b) Akaun Kadar Bayaran
(c) Akaun Gaji
bahagian debit Akaun Ambilan. (d) Akaun Pinjaman

Dt Akaun Modal Kt

Nilai bertambah

Dt Akaun Ambilan Kt
Nilai bertambah

Memindahkan Catatan daripada Buku Catatan Pertama ke dalam Lejar

CONTOH 6

Maklumat berikut diambil daripada Perniagaan Maisarah pada bulan September 2016.
Anda dikehendaki memindahkan catatan daripada Buku Catatan Pertama ke dalam lejar.

Tarikh Jurnal Am Folio Debit JA1
Butir Kredit

2016 RM RM

Sept 1 Bank BT6 30 000
Perabot LA2 5 000
Akaun Belum Terima: Perniagaan Firas LJ1 2 700
Akaun Belum Bayar: Pembekal Theah LB1 3 450
Modal LA1 34 250
(Aset, liabiliti dan ekuiti pemilik pada tarikh ini)
37 700 37 700

10 Ambilan LA3 300
Belian LA4 300

(Ambilan barang niaga untuk kegunaan sendiri)

12 Alatan Pejabat LA5 2 500
Kedai Komputer Mimi LA6 2 500

(Membeli komputer secara kredit)

Tarikh Butir Jurnal Belian No. Dokumen JB2
Folio Jumlah
2016 INV7890
LB1 INV6570 RM
Sept 2 Pembekal Theah LB2 INV4539
16 Pemborong Azizul LB3 3 000
(Dt) LA4 2 700
21 Perniagaan Ramesh 1 790

30 Akaun Belian 7 490

160

Modul 5: LEJAR

Tarikh Butir Jurnal Pulangan Belian No. Dokumen JPB3
Folio NK345 Jumlah
2016
LB1 RM
Sept 3 Pembekal Theah (Kt) LA7 300
300
30 Akaun Pulangan Belian

Tarikh Butir Jurnal Jualan No. Dokumen JJ4
Folio Jumlah
2016 INV5467
LJ2 INV5468 RM
Sept 5 Farhan Enterprise LJ1 INV5469 3 200
LJ1 4 270
13 Perniagaan Firas (Kt) LA8
270
14 Perniagaan Firas 7 740

30 Akaun Jualan

Tarikh Butir Jurnal Pulangan Jualan No. Dokumen JPJ5
Folio NK240 Jumlah
2016
LJ2 RM
Sept 6 Farhan Enterprise (Dt) LA9 200
200
30 Akaun Pulangan Jualan

Buku Tunai BT6

Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank
Diberi Diterima

2016 RM RM RM 2016 RM RM RM

Sept 1 Baki b/b 30 000 Sept 2 Tunai Runcit BTR7 250

4 Bank K 3 000 4 Tunai K 3 000

5 Jualan LA8 550 6 Pembekal LB1 150 3 300
100 2 600 Theah LA4 2 450
8 Perniagaan LJ1
Firas 9 Belian

20 Ambilan LA3 500

25 Gaji LA12 800

28 Sewa LA13 1 200

30 Kadar LA14 450
Bayaran

Alat Tulis LA15 100

Baki h/b 1 700 22 400

100 3 550 32 600 150 3 550 32 600

Okt 1 Baki b/b 1 700 22 400 LA11

LA10 Okt 1 Tunai Runcit BTR7 190

161

Buku Tunai Runcit BTR7

No. Penerimaan Pembayaran Analisis Bayaran
Baucar
Tarikh Butir Folio (Debit) (Kredit) Alat Belanja Pos Folio Pelbagai
Tulis Pejabat

2016 RM RM RM RM RM RM

Sept 2 Bank BT6 250

4 Kertas dan V001 100 100
Dakwat

10 Alas Meja V002 40 40

15 Baiki Lampu V003 20 20

20 Setem dan Pos V004 15 15

27 Kopi dan Teh V005 15 15
Pejabat

250 190 100 75 15

30 Baki h/b 60 LA15 LA16 LA17

250 250

Okt 1 Baki b/b 60

Bank BT6 190

Penyelesaian
Lejar Am

Akaun Modal LA1
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
JA1 RM
2016 RM 2016 34 250
34 250
Sept 30 Baki h/b 34 250 Sept 1 Baki b/b 34 250

34 250

Okt 1 Baki b/b

Akaun Perabot LA2
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
JA1 RM
2016 RM 2016 5 000
5 000
Sept 1 Baki b/b 5 000 Sept 30 Baki h/b

5 000

Okt 1 Baki b/b 5 000

Akaun Ambilan LA3
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
2016 RM 2016 RM
JA1
Sept 10 Belian BT6 300 Sept 30 Baki h/b 800

20 Tunai 500

800 800

Okt 1 Baki b/b 800

162

Modul 5: LEJAR

Akaun Belian LA4
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
2016 RM 2016 JA1 RM
BT6 300
Sept 9 Bank JB2 2 450 Sept 10 Ambilan 9 640

30 Akaun Belum 7 490 30 Baki h/b 9 940
Bayar

Okt 1 Baki b/b 9 940
9 640

Akaun Alatan Pejabat LA5
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
JA1 RM
2016 RM 2016
2 500
Sept 12 Akaun Belum 2 500 Sept 30 Baki h/b
Bayar: Kedai
Komputer
Mimi

2 500 2 500
2 500
Okt 1 Baki b/b

Akaun Belum Bayar: Kedai Komputer Mimi LA6
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
JA1 RM
2016 RM 2016 2 500

Sept 30 Baki h/b 2 500 Sept 12 Alatan 2 500
Pejabat 2 500

2 500 LA7
Amaun
Okt 1 Baki b/b
RM
Akaun Pulangan Belian 300

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio 300
JPB3 300
2016 RM 2016
LA8
Sept 30 Baki h/b 300 Sept 30 Akaun Belum Amaun
Bayar
RM
300 550
7 740
Okt 1 Baki b/b
8 290
Akaun Jualan 8 290

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
RM 2016
2016 BT6
JJ4
Sept 30 Baki h/b 8 290 Sept 5 Tunai

30 Akaun Belum
Terima

8 290

Okt 1 Baki b/b

163

Akaun Pulangan Jualan LA9
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
RM
2016 RM 2016 200

Sept 30 Akaun Belum JPJ5 200 Sept 30 Baki h/b 200
Terima
LA10
Okt 1 Baki b/b 200 Amaun
200
RM
Akaun Diskaun Diberi 100

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio 100
BT6
2016 RM 2016 LA11
Amaun
Sept 30 Akaun Belum 100 Sept 30 Baki h/b
Terima RM
150
Okt 1 Baki b/b 100
100 150
150
Akaun Diskaun Diterima
LA12
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun
BT6
2016 RM 2016 RM
800
Sept 30 Baki h/b 150 Sept 30 Akaun Belum 800
Bayar
LA13
150 Amaun

Okt 1 Baki b/b RM
1 200
Akaun Gaji 1 200

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio LA14
2016 BT6 RM 2016 Amaun

Sept 25 Tunai 800 Sept 30 Baki h/b RM
450
800 450

Okt 1 Baki b/b 800

Akaun Sewa

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
BT6 RM 2016
2016

Sept 28 Bank 1 200 Sept 30 Baki h/b

1 200

Okt 1 Baki b/b 1 200

Akaun Kadar Bayaran

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
BT6
2016 RM 2016

Sept 30 Tunai 450 Sept 30 Baki h/b

450

Okt 1 Baki b/b 450

164

Modul 5: LEJAR

Akaun Alat Tulis LA15
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
2016 RM 2016 RM
BT6
Sept 30 Tunai BTR7 100 Sept 30 Baki h/b 200

Tunai Runcit 100

200 200

Okt 1 Baki b/b 200

Akaun Belanja Pejabat LA16
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
2016 BTR7 RM 2016 RM
75
Sept 30 Tunai Runcit 75 Sept 30 Baki h/b 75

75

Okt 1 Baki b/b 75

Akaun Pos LA17
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
BTR7 RM 2016 RM
2016 15
15
Sept 30 Tunai Runcit 15 Sept 30 Baki h/b
LJ1
15 Amaun

Okt 1 Baki b/b 15 RM
2 600
Lejar Jualan
100
Akaun Belum Terima: Perniagaan Firas 4 540
7 240
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio

2016 RM 2016 BT6
BT6
Sept 1 Baki b/b JA1 2 700 Sept 8 Bank

13 Jualan JJ4 4 270 Diskaun Diberi

14 Jualan JJ4 270 30 Baki h/b

7 240

Okt 1 Baki b/b 4 540

Akaun Belum Terima: Farhan Enterprise LJ2
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
JPJ5 RM
2016 RM 2016
200
Sept 5 Jualan JJ4 3 200 Sept 6 Pulangan

Jualan

30 Baki h/b 3 000
3 200
3 200

Okt 1 Baki b/b 3 000

165

Lejar Belian

Akaun Belum Bayar: Pembekal Theah LB1
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
RM
2016 RM 2016 JA1 3 450
JB2 3 000
Sept 3 Pulangan Belian JPB3 300 Sept 1 Baki b/b

6 Bank BT6 3 300 2 Belian

Diskaun BT6 150
Diterima

30 Baki h/b 2 700
6 450
6 450
Okt 1 Baki b/b 2 700

Akaun Belum Bayar: Pemborong Azizul LB2
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
JB2 RM
2016 RM 2016 2 700
Folio 2 700
Sept 30 Baki h/b 2 700 Sept 16 Belian JB2 2 700

2 700 LB3
Amaun
Okt 1 Baki b/b
RM
Akaun Belum Bayar: Perniagaan Ramesh 1 790
1 790
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir 1 790

2016 RM 2016

Sept 30 Baki h/b 1 790 Sept 21 Belian

1 790

Okt 1 Baki b/b

Memindahkan Catatan daripada Buku Catatan Pertama ke dalam Lejar
secara Berkomputer

Sediakan format akaun lejar dalam bentuk lajur.
1A
B CD EF

1 Butir Akaun INFO
2 Tarikh Folio Debit Kredit Baki
Akaun lejar mempunyai enam
3 RM RM RM lajur iaitu tarikh, butir, folio,
debit, kredit dan baki.
4

5

6

7

8

9

10 Akaun lejar mempunyai enam lajur
11

166

Modul 5: LEJAR

Masukkan teks dan data.

A B CD EF

1 Akaun Belian

2 Tarikh Butir Folio Debit Kredit Baki

3 2016 RM RM RM

4 Sept 9 Bank BT6 2450

5 10 Ambilan JA1 300

6 30 Akaun Belum Bayar JB2 7490

7

8 Akaun Jualan

9 Tarikh Butir Folio Debit Kredit Baki Data-data yang dimasukkan
diambil daripada Buku
10 2016 RM RM RM Tunai dan Jurnal Khas

11 Sept 5 Tunai BT6 550

12 30 Akaun Belum Terima JJ4 7740

13

14 Akaun Belum Terima: Perniagaan Firas

15 Tarikh Butir Folio Debit Kredit Baki

16 2016 RM RM RM

17 Sept 1 Baki b/b JA1 2700

18 8 Bank BT6 2600

19 Diskaun Diberi BT6 100

20 13 Jualan JJ4 4270

Masukkan rumus untuk menghitung
3 baki akaun.
AB CD E F

1 Akaun Belian Baki
RM
2 Tarikh Butir Folio Debit Kredit 2450
2150
3 2016 RM RM 9640

4 Sept 9 Bank BT6 2450 Baki = F4 – E5
RM = F5 + D6
5 10 Ambilan JA1 300 550
8290
6 30 Akaun Belum Bayar JB2 7490
Baki
7 RM
2700
8 Akaun Jualan 100
0
9 Tarikh Butir Folio Debit Kredit 4270

10 2016 RM RM

11 Sept 5 Tunai BT6 550

12 30 Akaun Belum Terima JJ4 7740 = F11 + E12

13

14 Akaun Belum Terima: Perniagaan Firas

15 Tarikh Butir Folio Debit Kredit

16 2016 RM RM = F17 – E18
= F18 – E19
17 Sept 1 Baki b/b JA1 2700 = F19 + D20

18 8 Bank BT6 2600

19 Diskaun Diberi BT6 100

20 13 Jualan JJ4 4270

21

167

Kesan dan Akibat Sistem Catatan Bergu Tidak Daya Fikir
Digunakan dalam Merekodkan Urus Niaga
Senarai dan bincangkan
Akibat: I mbangan Duga tidak seimbang kelebihan Sistem Catatan
Bergu berbanding dengan
Kesan: Sistem Catatan Tunggal.
• Untung rugi yang diperoleh tidak tepat.
• Kedudukan kewangan tidak dapat ditentukan GLOSARI

dengan tepat. SISTEM CATATAN TUNGGAL:
• P erbandingan prestasi perniagaan antara tahun yang Dikenali juga sebagai rekod
tidak lengkap iaitu urus niaga
disediakan kurang tepat. direkodkan sekali sahaja.
• Catatan tidak lengkap.

CONTOH 7

Perniagaan Muthu hanya merekodkan jumlah wang yang diterima dan wang yang keluar untuk
satu tempoh tertentu. Mereka juga mengabaikan konsep entiti berasingan yang mana perbelanjaan
peribadi tidak dibezakan dengan perbelanjaan perniagaan. Oleh itu, Penyata Kewangan tidak dapat
disediakan dengan tepat kerana maklumat yang diperlukan tidak mencukupi.

LATIHAN MINDA 5.2

1 Nyatakan maksud Sistem Catatan Bergu.

2 Lengkapkan jadual berikut dengan menyatakan nama akaun yang didebitkan dan
dikreditkan bagi setiap urus niaga yang diberikan:

Bil Butiran urus niaga Debit Kredit

(a) Menjual barang niaga secara kredit bernilai RM3 400
kepada Ainur.

(b) Mengambil barang niaga RM250 untuk kegunaan sendiri.

(c) Belian tunai RM650.

(d) Membeli alat tulis secara tunai RM200.

(e) Membawa masuk kenderaan bernilai RM50 000 untuk
kegunaan perniagaan.

(f) Membayar Akaun Belum Bayar dengan cek bernilai
RM2 500.

(g) Membayar insurans RM2 400 secara tunai.

(h) Menerima cek tak laku daripada Akaun Belum Terima
bernilai RM340.

(i) Jualan tunai RM560 dan dibankkan.

(j) Menerima tunai sebanyak RM300 daripada Akaun Belum
Terima yang telah dihapuskan sebagai hutang lapuk.

168

Modul 5: LEJAR

5.3 AKAUN KAWALAN STANDARD PEMBELAJARAN

Pengenalan Murid boleh:
 Ringkasan Akaun Belum Terima dalam Lejar Jualan • M enerangkan tujuan

dan Akaun Belum Bayar dalam Lejar Belian. penyediaan Akaun Kawalan
 A kaun Kawalan akan memudahkan syarikat untuk Belum Terima dan Akaun
Kawalan Belum Bayar.
menentukan jumlah Akaun Belum Terima dan Akaun • M engenal pasti Buku
Belum Bayar. Catatan Pertama sebagai
 R ingkasan Lejar Jualan dan Belian dapat ditunjukkan sumber maklumat kepada
dalam Akaun Kawalan. Ini membolehkan Imbangan penyediaan Akaun Kawalan.
Duga disedia dan diimbangkan. • Menyediakan Akaun
Kawalan secara manual
Tujuan Penyediaan Akaun Kawalan atau menggunakan aplikasi
 Memudahkan jumlah baki keseluruhan Akaun Belum TMK.
• M enerangkan sebab-sebab
Terima dan Akaun Belum Bayar dihitung. Akaun Kawalan Belum
 Untuk menyemak ketepatan catatan dalam Akaun Belum Terima dan Akaun Kawalan
Belum Bayar boleh berbaki
Terima dan Akaun Belum Bayar. minoriti.
 Untuk mengimbangkan Lejar Am. • M enerangkan dengan
contoh situasi di mana
Jenis-jenis Akaun Kawalan seorang penghutang
juga merupakan seorang
Akaun Kawalan pemiutang bagi entiti
perniagaan dan
dihubungkaitkan dengan
Catatan Kontra.
• M enerangkan implikasi
sekiranya Akaun
Kawalan tidak disediakan
menggunakan contoh
berkaitan.

Akaun Kawalan Akaun Kawalan
Belum Terima Belum Bayar

Akaun Kawalan Belum Terima Daya Fikir

 Berbaki debit kerana ia merupakan aset. Nyatakan dua tujuan
penyediaan Akaun Kawalan.
 Berbaki kredit jika:
• P ulangan barang niaga oleh Akaun Belum Terima

setelah hutang dijelaskan.
• Akaun Belum Terima menerima diskaun daripada

peniaga setelah hutang dijelaskan.

169

 F ormat

Akaun Kawalan Belum Terima LAXX
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
RM
20XX RM 20XX JPJXX XX
BTXX XX
Baki b/b XX Baki b/b BTXX XX
JAXX XX
Jualan JJXX XX Pulangan Jualan BTXX XX
XX
Faedah JAXX XX Bank XX

Bank BTXX XX Diskaun Diberi XXX
(Cek tak laku) XX
Hutang Lapuk

Diskaun Diberi JAXX XX Kontra
(dibatalkan)
Baki h/b

Baki h/b XX

XXX

Baki b/b XX Baki b/b

Akaun Kawalan Belum Bayar

 Berbaki kredit kerana ia merupakan liabiliti.

 B erbaki debit jika:
• P ulangan barang niaga setelah hutang dijelaskan.
• Peniaga menerima diskaun daripada Akaun Belum Bayar setelah hutang dijelaskan.

 Format

Akaun Kawalan Belum Bayar LAXX

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun

20XX RM 20XX RM

Baki b/b XX Baki b/b XX

Bank BTXX XX Belian JBXX XX

Diskaun BTXX XX Angkutan JAXX XX
Diterima Masuk

Pulangan Belian JPBXX XX Faedah JAXX XX

Kontra BTXX XX Baki h/b XX

Baki h/b XX

XXX XXX

Baki b/b XX Baki b/b XX

170

Modul 5: LEJAR

CONTOH 8

Berikut ialah Akaun Kawalan Belum Terima berdasarkan sumber maklumat dalam Buku

Catatan Pertama. Buku Tunai BT1

Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank
Diberi Diterima

2016 RM RM RM 2016 RM RM RM

Jan 6 Irwayu LA2 40 560 Jan 19 Irwayu (Cek LA2 560
10 Imran LA4 200 940 tak laku)

240 1 500

Baki pada 1 Januari: Jurnal Am JA2
RM Kredit
Irwayu 600 Tarikh Butir Folio Debit
Azri 350 2016 LA2 RM RM
40
950 Jan 31 Irwayu 40

Diskaun Diberi BT1

(Diskaun diberi dibatalkan)

Hutang Lapuk LA9 350
Azri LA3 350

(Hutang lapuk dihapuskan)

Akaun Kawalan Belum Terima LA19
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
RM
2016 RM 2016 1 500

Jan 1 Baki b/b 950 Jan 31 Bank BT1 300
240
31 Jualan JJ3 3 500 Pulangan Jualan JPJ4 350
2 660
Bank (Cek tak laku) BT1 560 Diskaun Diberi BT1 5 050

Diskaun Diberi JA2 40 Hutang Lapuk JA2
(Dibatalkan)
Baki h/b

5 050

Feb 1 Baki b/b 2 660

Tarikh Butir Jurnal Jualan No. Dokumen JJ3
2016 Folio Jumlah
Jan 5 Imran INV001
10 Ainur LJ1 INV002 RM
16 Farhan LJ2 INV003 1 200
31 Akaun Jualan LJ3 1 300
(Kt) LA6 1 000
3 500

Jurnal Pulangan Jualan JPJ4
Jumlah
Tarikh Butir Folio No. Dokumen
2016 NK001 RM
Ainur LJ2 300
Jan 11 300
31 Akaun Pulangan Jualan (Dt) LA8

171

CONTOH 9

Berikut ialah Akaun Kawalan Belum Bayar berdasarkan sumber maklumat dalam Buku
Catatan Pertama.

Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Buku Tunai Folio Diskaun Tunai BT1
Diberi LB1 Diterima
Bank Tarikh Butir Bank
RM RM RM
2016
Jan 19 Pembekal 150 2 300

Acu

150 2 300

Baki pada 1 Januari: Jurnal Am JA2
Kredit
RM Tarikh Butir Folio Debit
RM RM
Pembekal Acu 1 300 2016 240
240
Pembekal Ju 1 400 Jan 31 Angkutan Masuk LA4

2 700

Pembekal Diyana LB2

(Angkutan dikenakan)

Faedah LA5 29
29
Pembekal Diyana LB2

(Faedah dikenakan)

Akaun Kawalan Belum Bayar LA20
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
RM
2016 RM 2016 2 700
3 900
Jan 31 Pulangan Belian JPB4 300 Jan 1 Baki b/b
240
Bank BT1 2 300 31 Belian JB3 29

Diskaun Diterima BT1 150 Angkutan Masuk JA2 6 869

Baki h/b 4 119 Faedah JA2 4 119

6 869

Feb 1 Baki b/b

Jurnal Belian JB3
Jumlah
Tarikh Butir Folio No. Dokumen
RM
2016 INV092 2 450
INV074 1 450
Jan 2 Pembekal Acu LB1 3 900

11 Pembekal Diyana LB2

31 Akaun Belian (Dt)

Jurnal Pulangan Belian JPB4
Jumlah
Tarikh Butir Folio No. Dokumen
RM
2016 300
300
Jan 12 Pembekal Diyana LB2 NK275

31 Akaun Pulangan Belian (Kt)

172

Modul 5: LEJAR

CONTOH 10

Akaun Kawalan Belum Terima disediakan untuk memastikan jumlah dalam Lejar Jualan adalah
sama dengan jumlah dalam Akaun Kawalan Belum Terima.

Lejar Jualan

Akaun Belum Terima: Perniagaan Firas LJ1
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
RM
2016 RM 2016 BT6 2 600
BT6
Sept 1 Baki b/b JA1 2 700 Sept 8 Bank 100
4 540
13 Jualan JJ4 4 270 Diskaun Diberi 7 240

14 Jualan JJ4 270 30 Baki h/b

7 240

Okt 1 Baki b/b 4 540

Akaun Belum Terima: Farhan Enterprise LJ2

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun
JPJ5 RM
2016 RM 2016 200

Sept 5 Jualan JJ4 3 200 Sept 6 Pulangan Jualan 3 000
3 200
30 Baki h/b

3 200

Okt 1 Baki b/b 3 000

Lejar Am

Akaun Kawalan Belum Terima LA18

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun
RM
2016 RM 2016 BT6
JPJ5 2 600
Sept 1 Baki b/b JA1 2 700 Sept 30 Bank BT6
200
30 Jualan JJ4 7 740 Pulangan Jualan 100
7 540
Diskaun Diberi 10 440

Baki h/b

10 440

Okt 1 Baki b/b 7 540

Baki Akaun Belum Terima: Perniagaan Firas RM4 540
Baki Akaun Belum Terima: Farhan Enterprise RM3 000
Baki Akaun Kawalan Belum Terima RM7 540

Akaun Kawalan Belum Bayar disediakan untuk memastikan jumlah dalam Lejar Belian adalah sama
dengan jumlah dalam Akaun Kawalan Belum Bayar.

Lejar Belian

Akaun Belum Bayar: Pembekal Theah LB1

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun
RM
2016 RM 2016 JA1
JB2 3 450
Sept 3 Pulangan Belian JPB3 300 Sept 1 Baki b/b 3 000

6 Bank BT6 3 300 2 Belian

Diskaun Diterima BT6 150

30 Baki h/b 2 700

6 450 6 450
2 700
Okt 1 Baki b/b

173

Akaun Belum Bayar: Pemborong Azizul LB2
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
JB2 RM
2016 RM 2016
2 700
Sept 30 Baki h/b 2 700 Sept 16 Belian 2 700
2 700
2 700

Okt 1 Baki b/b

Akaun Belum Bayar: Perniagaan Ramesh LB3
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
JB2 RM
2016 RM 2016
1 790
Sept 30 Baki h/b 1 790 Sept 21 Belian 1 790
1 790
1 790

Okt 1 Baki b/b

Lejar Am

Akaun Kawalan Belum Bayar LA19
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
RM
2016 RM 2016 JA1
JB2 3 450
Sept 30 Pulangan Belian JPB3 300 Sept 1 Baki b/b 7 490

Bank BT6 3 300 30 Belian

Diskaun Diterima BT6 150

Baki h/b 7 190

10 940 10 940
7 190
Okt 1 Baki b/b

Baki Akaun Belum Bayar: Pembekal Theah RM2 700
Baki Akaun Belum Bayar: Pemborong Azizul RM2 700
Baki Akaun Belum Bayar: Perniagaan Ramesh RM1 790
Baki Akaun Kawalan Belum Bayar RM7 190

Catatan Kontra
 K ontra merupakan pindahan daripada Lejar Jualan ke dalam Lejar Belian atau sebaliknya.
 K ontra hanya akan berlaku jika sesebuah perniagaan menjual dan membeli secara

kredit dengan peniaga yang sama.
 H utang yang wujud akan diselesaikan melalui Catatan Kontra.

174

Modul 5: LEJAR

CONTOH 11

Pada 3 Januari 2016, Perniagaan Wawan membeli barang niaga berjumlah RM1 500 daripada
Pembekal Yani. Pada 5 Januari 2016, Perniagaan Wawan telah menjual barang niaga kepada
Pembekal Yani bernilai RM450. Catatan dalam buku Perniagaan Wawan adalah seperti berikut:

Lejar Belian

Akaun Belum Bayar: Pembekal Yani LB1
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
JB1 RM
2016 RM 2016 1 500

Jan 31 Kontra LJ1 450 Jan 3 Belian

Lejar Jualan

Akaun Belum Terima: Pembekal Yani LJ1
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
LB1 RM
2016 RM 2016 450

Jan 5 Jualan JJ1 450 Jan 31 Kontra

Pembekal Yani merupakan Akaun Belum Terima dan Akaun Belum Bayar bagi Perniagaan Wawan.
Catatan Kontra dilakukan dengan memindahkan akaun yang lebih kecil ke dalam akaun yang lebih
besar jumlahnya. Hutang Pembekal Yani kepada Perniagaan Wawan telah dapat diselesaikan
melalui Catatan Kontra.

Daya Fikir

Implikasi Akaun Kawalan Apakah yang akan terjadi jika:
Sukar untuk mengesan kesilapan berikut: • Baki dalam Akaun Kawalan
• K esilapan menjumlahkan Akaun Belum Terima dan
Belum Terima tidak sama
Akaun Belum Bayar dengan jumlah baki Akaun
• K esilapan ketinggalan catatan Belum Terima dalam Lejar
• K esilapan memindahkan catatan Jualan.
• Baki dalam Akaun Kawalan
PINTASAN MINDA 2 Belum Bayar tidak sama
dengan jumlah baki Akaun
Belum Bayar dalam Lejar
Belian.
Bincangkan.

Berdasarkan Pintasan Minda 1 dalam Modul 4 pada muka surat 132, pindahkan catatan
daripada Buku Catatan Pertama ke dalam lejar yang berkenaan, tutup semua akaun
dan sediakan Akaun Kawalan.

Penyelesaian
Lejar Jualan

Akaun Belum Terima: RSH Sdn. Bhd. LJ1
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
2017 RM 2017 BT1 RM
8 000
Jun 4 Jualan JJ1 16 740 Jun 10 Bank 8 740
16 740
30 Baki h/b

16 740

Jul 1 Baki b/b 8 740

175

Akaun Belum Terima: Kedai Reza LJ2
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
2017 RM
RM 2017 JPJ1 270
Jun 20 Jualan BT1 684
JJ1 7 110 Jun 24 Pulangan Jualan BT1 6 156
7 110
25 Diskaun Diberi

Bank

7 110

Lejar Belian

Akaun Belum Bayar: Syarikat Moshimo Sdn. Bhd. LB1
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
JB1 RM
2017 RM 2017 21 120

Jun 6 Pulangan Belian JPB1 960 Jun 3 Belian

13 Diskaun Diterima BT1 2 016

Bank BT1 18 144

21 120 21 120

Akaun Belum Bayar: Perniagaan Elektrik Wah LB2

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun
JB1
2017 RM 2017 RM
800
Jun 30 Baki h/b 800 Jun 29 Belian 800
800
800

Jul 1 Baki b/b

Lejar Am

Akaun Premis LA1

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun
JA1
2017 RM 2017 RM
60 000
Jun 1 Modal 60 000 Jun 30 Baki h/b 60 000

60 000

Jul 1 Baki b/b 60 000

Akaun Alatan Pejabat LA2

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun

2017 RM 2017 RM
5 000
Jun 1 Modal JA1 5 000 Jun 30 Baki h/b 5 000

5 000

Jul 1 Baki b/b 5 000

Akaun Modal LA3

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun

2017 RM 2017 JA1 RM
JA1 60 000
Jun 30 Baki h/b 95 000 Jun 1 Premis JA1
JA1 2 000
Tunai 28 000

Bank 5 000
95 000
Alatan Pejabat 95 000

95 000

Jul 1 Baki b/b

176

Modul 5: LEJAR

Akaun Promosi LA4

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun
JA1
2017 RM 2017 RM
Jun 17 Belian 100
100 Jun 30 Baki h/b 100

100

Jul 1 Baki b/b 100

Akaun Belian LA5

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun
JA1
2017 BT1 RM 2017 RM
JB1 100
Jun 15 Tunai 1 200 Jun 17 Promosi 23 020
23 120
30 Akaun Belum Bayar 21 920 30 Baki h/b

23 120

Jul 1 Baki b/b 23 020

Akaun Jualan LA6

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun

2017 RM 2017 BT1 RM
JJ1 1 500
Jun 30 Baki h/b 25 350 Jun 8 Tunai 23 850
25 350
30 Akaun Belum Terima 25 350

25 350

Jul 1 Baki b/b

Akaun Pulangan Belian LA7

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun

2017 RM 2017 RM

Jun 30 Baki h/b 960 Jun 30 Akaun Belum Bayar JPB1 960

960 960

Jul 1 Baki b/b 960

Akaun Pulangan Jualan LA8

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun

2017 RM 2017 RM
270
Jun 30 Akaun Belum Terima JPJ1 270 Jun 30 Baki h/b 270

270

Jul 1 Baki b/b 270

Akaun Sewa Diterima LA9

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun
BT1
2017 RM 2017 RM
3 500
Jun 30 Baki h/b 3 500 Jun 22 Bank 3 500
3 500
3 500

Jul 1 Baki b/b

Akaun Perabot LA10
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
2017 BT1 RM
Jun 2 Tunai RM 2017 850
850
850 Jun 30 Baki h/b

850

Jul 1 Baki b/b 850

177

Akaun Gaji LA11
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
2017 BT1 RM
RM 2017 500
Jun 28 Tunai 500
500 Jun 30 Baki h/b

500

Jul 1 Baki b/b 500

Akaun Diskaun Diberi LA12
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
RM
2017 RM 2017 684
684
Jun 30 Akaun Belum Terima BT1 684 Jun 30 Baki h/b

684

Jul 1 Baki b/b 684

Akaun Diskaun Diterima LA13
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
BT1 RM
2017 RM 2017 2 016
2 016
Jun 30 Baki h/b 2 016 Jun 30 Akaun Belum Bayar 2 016

2 016

Jul 1 Baki b/b

Akaun Alat Tulis LA14
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
RM
2017 RM 2017 55
55
Jun 30 Tunai Runcit BTR1 55 Jun 30 Baki h/b

55

Jul 1 Baki b/b 55

Akaun Belanja Pejabat LA15
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
RM
2017 RM 2017 110
110
Jun 30 Tunai Runcit BTR1 110 Jun 30 Baki h/b

110

Jul 1 Baki b/b 110

Penyediaan Akaun Kawalan

Akaun Kawalan Belum Terima LA16
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
2017 RM
RM 2017 BT1 14 156
Jun 30 JPJ1
Jualan JJ1 23 850 Jun 30 Bank BT1 270
684
Pulangan Jualan 8 740
23 850
Diskaun Diberi

Baki h/b

23 850

Jul 1 Baki b/b 8 740

178

Modul 5: LEJAR

Akaun Kawalan Belum Bayar LA17
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
2017 JB1 RM
Bank RM 2017 21 920
Jun 30 Pulangan Belian
Diskaun Diterima BT1 18 144 Jun 30 Belian
Baki h/b
JPB1 960

BT1 2 016

800

21 920 21 920
800
Jul 1 Baki b/b

GERAK KERJA 1

Berdasarkan Gerak Kerja 1 dalam Modul 4 pada muka surat 137, pindahkan catatan
daripada Buku Catatan Pertama ke dalam lejar yang berkenaan, tutup semua akaun dan
sediakan Akaun Kawalan.

LATIHAN MINDA 5.3

1 (a) Nyatakan tujuan Akaun Kawalan disediakan.
(b) Mengapakah Akaun Kawalan Belum Terima boleh berbaki kredit?

2 Maklumat berikut diambil daripada buku Perniagaan Aiman:

RM
3 760
Baki Akaun Belum Terima pada 1 September 2016 25 670

Jualan kredit 234
370
Diskaun Diberi 19 450
980
Pulangan Jualan
75
Penerimaan cek daripada Akaun Belum Terima 350

Cek tak laku RM
4 300
Diskaun diberi dibatalkan 18 560

Hutang lapuk 450
230
Anda dikehendaki menyediakan Akaun Kawalan Belum Terima. 15 600
370
3 Maklumat berikut diperoleh daripada buku Perniagaan Ravindran: 650



Baki Akaun Belum Bayar pada 1 April 2016

Belian kredit

Diskaun Diterima

Pulangan Belian

Bayaran cek kepada pembekal

Caj angkutan dikenakan

Pindahan daripada lejar jualan ke dalam lejar belian

Anda dikehendaki menyediakan Akaun Kawalan Belum Bayar.

179

AKTIVITI PENGAYAAN Terma Perakaunan dalam Lejar
Baca petunjuk-petunjuk dengan teliti. Kemudian cari jawapan dengan terma perakaunan

yang tepat.

Soalan

1 Lejar yang merekodkan semua urus niaga kecuali Akaun Belum Terima dan Akaun
Belum Bayar.

2 Jualan kredit

3 Belian kredit

4 Akaun yang merekodkan semua aset perniagaan.

5 Sistem yang digunakan untuk merekodkan urus niaga dalam lejar.

6 Pindahan daripada Lejar Jualan ke dalam Lejar Belian atau sebaliknya.

7 Akaun aset dan belanja mempunyai baki di bahagian .

8 Akaun merupakan ringkasan Akaun Belum Terima dan Akaun Belum Bayar.

9 Akaun hasil, liabiliti dan mempunyai baki di bahagian kredit.

10 Salah satu sumber catatan yang digunakan untuk menyediakan Akaun Kawalan Belum Terima.

11 Daripada Akaun Kawalan Belum Bayar, jumlah akan dapat diketahui.

12 Setiap akaun perlu ditutup dan di .

13 Bentuk akaun

14 Merekodkan semua Akaun Hasil dan Belanja.

R J KEKU I T I PEM I L I KPADA
UD K K I E D K I EWSWA S D P P A S
BBRBE L I ANKRED I TBERKU
EEMT TGBRCORHCROCNHAT
RND L L K T EMU I J DKH AGSU T
P T E E L E J AR AMK EMERHVN Z
E U P P J J K S RWB T B G T T U R NM
MKOOH AK I T T AE I DS T TGYE
I L S SMROT I HHD TUDE A F AR
U A T T YRNGRGGUGG I RNE T A
T J I UK B TGG I N A AHHBGR AH
AUNYA I RT I AAK L AGUHDT J
NRGGN T A F AK B L A L R L UCEU
GG AG B S R I L GU B K AWA L A N R
L NOM I N A L DRGP I A Y A AHG L
UH EWL O L S RU J G L HNMK Y Y A
J URNA L PU L ANGAN J UA L AN
UHHTNKSBUPGSHNGYMJ BK
RGUUGTXU J SYAGY J RKGDH
HS I S T EMC A T A T ANB ERGU A
SNT I D I I MB ANGK ANRZ EBS

180

Modul 5: LEJAR

LEJAR
Lejar

• B uku yang mengandungi pelbagai jenis akaun yang digunakan untuk
merekodkan semua urus niaga.

• L ejar terbahagi kepada dua jenis iaitu Lejar Am dan Lejar Khas
(Lejar Subsidiari).

• A kaun lejar boleh disediakan dalam bentuk ‘T’ dan bentuk lajur.
• A kaun-akaun dalam lejar dapat dikelaskan kepada dua kategori iaitu

Akaun Nyata dan Akaun Nominal.
• A kaun dalam lejar perlu ditutup dan diimbangkan. Akaun Aset dan

Belanja akan mempunyai baki di bahagian debit sementara liabiliti,
ekuiti pemilik dan hasil akan mempunyai baki di bahagian kredit.
• B aki-baki ini akan dihantar ke Imbangan Duga.

Sistem Catatan Bergu
• S etiap urus niaga direkodkan sekurang-kurangnya ke dalam dua

akaun yang berbeza.

Akaun Kawalan
• A kaun Kawalan Belum Terima dan Akaun Kawalan Belum Bayar adalah

sebahagian daripada Lejar Am.
• A kaun Kawalan Belum Terima – dikenali sebagai Akaun Kawalan

Lejar Jualan.
• A kaun Kawalan Belum Bayar – dikenali sebagai Akaun Kawalan

Lejar Belian.
• Tujuan Akaun Kawalan
– Memudahkan jumlah baki keseluruhan Akaun Belum Terima dan

Akaun Belum Bayar dihitung
– Menyemak ketepatan catatan dalam Akaun Belum Terima dan Akaun

Belum Bayar
– Mengimbangkan Lejar Am
• C atatan Kontra dibuat dengan memindahkan baki daripada akaun Lejar

Jualan ke dalam Lejar Belian atau sebaliknya.

181

LATIHAN

Soalan Objektif

Arahan: Tiap-tiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan iaitu A, B, C dan D. Bagi setiap soalan, pilih
satu jawapan yang paling sesuai.

1 Apakah Lejar?
A Buku yang merekodkan urus niaga secara tunai sahaja.
B Buku yang merekodkan hasil dan belanja sepanjang tahun.
C Buku yang merekodkan semua perbelanjaan untuk satu tempoh perakaunan.
D Buku yang mengandungi pelbagai jenis akaun untuk merekodkan pelbagai urus niaga.

2 Nyatakan akaun yang terlibat dalam catatan bergu untuk urus niaga berikut:
Membeli barang niaga secara kredit daripada Pembekal Shahrizan.

Debit Kredit
A Barang niaga Akaun Belum Bayar
B Belian Pembekal Shahrizan
C Belian
D Tunai Tunai
Belian

3 Pindahkan catatan berikut ke dalam lejar.

Tarikh Jurnal Am Debit Kredit
Butir

Jan 7 Komputer 2 500

Kedai Komputer Bi 2 500

(Membeli komputer secara kredit)

A Akaun Belian Kedai Komputer Bi 2 500
Komputer 2 500 Belian

B Akaun Komputer Kedai Komputer Bi 2 500
Kedai Komputer Bi 2 500 Komputer

C Akaun Tunai Akaun Komputer 2 500
Komputer 2 500 Tunai

D Kedai Komputer Bi Akaun Komputer
Komputer 2 500 Kedai Komputer Bi 2 500

182

Modul 5: LEJAR

4 Maklumat berikut diambil daripada Perniagaan Adik Manja:

Akaun Kawalan Belum Terima

Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio Amaun
RM
2017 RM 2017 256

Jun 30 Baki b/b 2 430 Jun 30 Baki b/b LA1 300
LA2 540
Jualan JJ1 X Hutang Lapuk BT1 400
BT1 5 670
Pulangan Jualan LA3 200

Kontra 1 520

Bank

Diskaun Diberi

Baki h/b

Berapakah nilai X? C RM6 200
A RM4 946 D RM8 886
B RM6 456

5 Pilih catatan bergu yang betul bagi urus niaga Kedai Perabot Cantik.

Urus niaga Debit Kredit
I Jualan perabot secara tunai Perabot Tunai
II Mengambil perabot untuk kegunaan perniagaan Perabot Belian
III Belian kredit daripada Pembekal Aiman Belian Pembekal Aiman
IV Bayar sewa dengan cek Sewa Bank

A I, II dan III C II, III dan IV
B I, II dan IV D I, III dan IV

6 Dalam keadaan manakah Akaun Kawalan Belum Terima mempunyai baki kredit?

I Akaun Belum Terima memulangkan barang selepas menjelaskan hutang.

II Akaun Belum Terima menerima diskaun selepas menjelaskan hutang.

III Bayaran Akaun Belum Terima kurang daripada hutangnya.

IV Akaun Belum Terima dikenakan faedah.

A I dan II C I dan IV

B II dan III D III dan IV

7 Akaun berikut diambil daripada Lejar Syarikat Amri:

Akaun Ambilan Akaun Belian 320
Mei 12 Belian 320 Mei 12 Ambilan 183

Apakah maksud urus niaga di atas?
A Mengambil barang niaga untuk kegunaan peribadi.
B Mengambil barang niaga untuk dijual semula.
C Membeli barang niaga untuk kegunaan pejabat.
D Mengambil wang tunai perniagaan untuk kegunaan sendiri.

8 Puan Mahani telah mengambil barang niaga bernilai RM300 untuk tujuan derma. Apakah

akaun yang akan dikreditkan?

A Jualan C Belian

B Ambilan D Promosi

9 Pilih pasangan yang betul.

Akaun Nyata Akaun Nominal

A Perabot Akaun Belum Terima

B Gaji Akaun Belum Bayar

C Kenderaan Komisen

D Jualan Belian

10 Peniaga membayar sewa kediaman menggunakan wang perniagaannya. Apakah catatan lejar
untuk urus niaga ini?

Debit Kredit
A Sewa Tunai
B Kenderaan Sewa
C Ambilan Tunai
D Tunai Ambilan

Soalan Struktur

1 Pada 1 April 2016, Aiman telah memulakan Perniagaan Kedai Alat Tulis di Kulai, Johor.

Beliau telah membawa masuk wang tunai di bank sebanyak RM30 000 dan perabot bernilai

RM2 500. Urus niaga berikut berlaku sepanjang April 2016:

2016 RM

Apr 2 Membeli barang niaga daripada Pembekal Alat Tulis Geruda secara kredit 1 000

4 Membeli sebuah komputer riba dengan cek 2 500

5 Mengeluarkan wang di bank untuk kegunaan perniagaan 3 000

8 Belian tunai 800

12 Jualan tunai 520

15 Membeli barang niaga daripada Alaf 21 secara kredit 1 200

16 Memulangkan barang niaga kepada Alaf 21 kerana rosak 120

20 Menjual barang niaga secara kredit Kedai Buku Mimi 1 500

21 Menyelesaikan hutang kepada Pembekal Alat Tulis Geruda dengan cek 900

25 Mengambil alat tulis untuk kegunaan peribadi 100
29 Membayar sewa dengan cek. Separuh daripadanya merupakan

sewa kediaman 2 000

30 Membayar gaji pekerja dengan tunai 1 200

Anda dikehendaki:
(a) Rekodkan urus niaga di atas ke dalam lejar dan Buku Tunai.
(b) Tutup dan imbangkan lejar dan Buku Tunai tersebut.

(Jawapan: Baki Buku Tunai – Tunai RM1 520, Bank RM21 600)

184

Modul 5: LEJAR

2 Maklumat berikut diambil daripada Perniagaan Lokman yang menjual alatan pejabat. Berikut
merupakan aset dan liabiliti perniagaan pada 1 Oktober 2016:

Jurnal Am JA1

Tarikh Butir Folio Debit Kredit
RM RM
2016 BT6
LA2 27 000 3 500
Okt 1 Bank BT6 3 000 31 400
LA1 2 500 34 900
Lengkapan LB1 2 400
LA1 250
Tunai 34 900
LA3 250 500
Akaun Belum Terima: Fahmi Enterprise LA4
500
Akaun Belum Bayar: Pemborong Alatan Pejabat Alia LA13
LB2
Modal

(Aset, liabiliti dan ekuiti pemilik pada tarikh ini)

10 Alatan Pejabat

Belian

(Ambilan barang niaga untuk kegunaan pejabat)

12 Angkutan

Akaun Belum Bayar: Kilang Pan Sinic

(Caj angkutan dikenakan)

Jurnal Belian JB2

Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah

2016 RM

Okt 11 Kilang Pan Sinic LB2 INV6780 3 500

21 Pemborong Sonex LB3 INV3254 2 400

31 Akaun Belian (Dt) LA4 5 900

Jurnal Pulangan Belian JPB3

Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah

2016 RM

Okt 22 Pemborong Sonex LB3 NK543 400

31 Akaun Pulangan Belian (Kt) LA5 400

Jurnal Jualan JJ4

Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah

2016 RM

Okt 8 Perniagaan Syahmi Deco Deco LJ2 INV4163 3 500

16 R&Z Enterprise LJ3 INV2362 2 800

31 Akaun Jualan (Kt) LA6 6 300

Jurnal Pulangan Jualan JPJ5

Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah

2016 RM

Okt 9 Perniagaan Syahmi Deco Deco LJ2 NK120 500

31 Akaun Pulangan Jualan (Dt) LA7 500

185

Buku Tunai BT6

Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank
Diberi Diterima

2016 RM RM RM 2016 RM RM RM
2 500 27 000 750
Okt 1 Baki b/b JA1 550 Okt 4 Belian LA4
1 350
10 Jualan LA6 100 2 300 12 Pemborong LB1
600
12 Fahmi Enterprise LJ1 100 3 050 29 300 Alatan Pejabat Alia 100 3 400
1 650 23 300
15 Ambilan LA8 800
500
20 Kilang Pan Sinic LB2
1 650 23 300
25 Gaji LA9 100 3 050 29 300

30 Kadar Bayaran LA10
31 Baki h/b

Nov 1 Baki b/b

Anda dikehendaki:
(a) Pindahkan catatan di atas ke dalam lejar.
(b) Tutup dan imbangkan lejer-lejar tersebut.

3 Maklumat berikut diperoleh daripada Perniagaan Rubiah seorang pembekal jus buah-buahan:

2016 RM
Jan 1 Baki debit Lejar Jualan 2 340
Baki kredit Lejar Jualan
Baki debit Lejar Belian 240
Baki kredit Lejar Belian 150
Jan 31 Jualan kredit 4 560
Jualan tunai 10 860
Belian kredit 1 020
Belian tunai 5 460
Pulangan masuk 230
Pulangan keluar 230
Menerima cek daripada Akaun Belum Terima 450
(termasuk hutang lapuk terpulih RM400) 8 650
Kontra
Hutang lapuk 540
Diskaun diberi 720
Diskaun diterima 240
Caj angkutan dikenakan oleh pembekal 450
Faedah dikenakan kepada Akaun Belum Terima kerana lewat bayar 330
Cek yang diterima daripada Akaun Belum Terima tidak dilayan oleh bank 210
Diskaun diberi dibatalkan 670
Feb 1 Baki debit Lejar Belian 60
Baki kredit Lejar Jualan 130
256

Anda dikehendaki menyediakan:
(a) Akaun Kawalan Belum Terima
(b) Akaun Kawalan Belum Bayar

(Jawapan: Baki Akaun Kawalan Belum Terima RM4 176(Dt) RM256(Kt), Baki Akaun Kawalan Belum Bayar
RM130(Dt) RM8 890(Kt))

186

IMBANGAN 6Modul
DUGA

Gambar berikut menunjukkan sebuah dacing yang STANDARD KANDUNGAN
digunakan pada suatu masa dahulu. Dacing digunakan
untuk menyukat emas, perak, bijih timah dan rempah.  Pengenalan Imbangan Duga
Barang yang hendak disukat diletakkan di atas dacing
dan pengimbang berat digunakan untuk mengimbangi  Hubungan antara Imbangan
dacing tersebut. Begitu juga dengan Imbangan Duga Duga, Inventori Akhir dan
yang baki debit dan baki kreditnya diambil daripada Penyata Kewangan
lejar perlu diseimbangkan untuk menguji ketepatan
rekod dalam lejar.

Dacing ialah alat ukuran tradisional yang digunakan dalam urusan perniagaan pada suatu masa dahulu.

187187

6.1 IMBANGAN DUGA STANDARD PEMBELAJARAN
Murid boleh:
Pengenalan • M enerangkan fungsi
Imbangan Duga ialah senarai baki debit dan baki kredit
yang diambil daripada akaun-akaun lejar pada satu Imbangan Duga.
tarikh tertentu. • Menyediakan Imbangan
Imbangan Duga disediakan untuk menyemak ketepatan
Sistem Catatan Bergu. Ini bermakna jika Imbangan Duga Duga dengan memindahkan
tidak seimbang atau terdapat perbezaan antara jumlah baki debit dan baki kredit
bahagian debit dan bahagian kredit maka kesilapan daripda Buku Tunai,
telah berlaku. Buku Tunai Runcit serta
lejar secara manual atau
Fungsi Imbangan Duga menggunakan aplikasi TMK.
• Menyediakan Imbangan
Menyemak ketepatan Catatan Bergu. Duga mengikut proses
Kitaran Perakaunan bermula
Fungsi Menyemak ketepatan pengiraan dalam daripada Dokumen Sumber.
Imbangan Buku Catatan Pertama dan lejar. • Menerangkan situasi di
mana Imbangan Duga masih
Duga Menyemak ketepatan proses boleh seimbang walaupun
pemindahan daripada Buku Catatan terdapat kesilapan.
Pertama ke dalam lejar.
TIP
Memudahkan penyediaan Penyata
Kewangan. • Semua baki akaun daripada
lejar mesti dihantar
Imbangan Duga ke Imbangan Duga.
Imbangan Duga akan
Bentuk ‘T’ Bentuk Lajur menyemak ketepatan
Sistem Catatan Bergu,
Untuk menyediakan Imbangan Duga, semua akaun dalam ketepatan merekodkan
lejar perlu ditutup dan diimbangkan. dan memindahkan rekod
Akaun-akaun yang mempunyai: daripada Buku Catatan
 Baki debit Pertama ke dalam lejar.
Senarai di bahagian debit Imbangan Duga.
 Baki kredit • Untuk mendapat nota dan
Senarai di bahagian kredit Imbangan Duga. maklumat lanjut berkenaan
dengan Imbangan Duga,
sila imbas QR Code berikut:

https://www.youtube.com/
watch?v=An08HqOgYJ0

(Diakses pada 9 September 2016)

188

Modul 6: IMBANGAN DUGA

Bentuk ‘T’

Perniagaan XYZ
Imbangan Duga pada …

Akaun yang berbaki debit Akaun yang berbaki kredit

Bentuk Lajur Perniagaan XYZ Kredit
Imbangan Duga pada ... Merekodkan nilai
Butiran
Menyenaraikan Debit baki akaun
di bahagian kredit
semua akaun Merekodkan nilai
dalam lejar baki akaun

di bahagian debit

Penyediaan Imbangan Duga
Secara Manual

CONTOH 1

Berikut merupakan Buku Tunai Runcit, Buku Tunai dan buku lejar Perniagaan Farhan Iskandar
sepanjang bulan April 2016. Baki-baki akaun dalam lejar, Buku Tunai dan Buku Tunai Runcit akan
dipindahkan ke dalam Imbangan Duga.

Buku Tunai Runcit BTR6

No. Penerimaan Pembayaran Analisis Bayaran
Baucar (Debit) (Kredit)
Tarikh Butir Folio Alat Belanja Pos Folio Pelbagai

Tulis Pejabat

2016 RM RM RM RM RM RM

Apr 2 Bank BT7 300

4 Kertas dan V001 100 100
Dakwat

10 Alas Meja V002 40 40

15 Derma V003 50 LA14 50

20 Setem dan V004 15 15
Pos

27 Pewangi V005 25 25
Pejabat

300 230 100 65 15 50

30 Baki h/b 70 LA11 LA12 LA13

300 300

Mei 1 Baki b/b 70

Bank BT7 230

189

Buku Tunai BT7

Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank
2016 Diberi Diterima
Apr 1 Modal
2 Bank RM RM RM 2016 RM RM RM
12 Jualan
24 Syameel JA1 50 000 Apr 2 Tunai Runcit BTR6 300

Mei 1 Baki b/b K 5 000 Tunai K 5 000

LA4 400 3 Alatan LA2 3 500
LJ1 1 300 Pejabat

7 Belian LA3 2 500
20 Syarikat LB1 150 4 800

Happy Bee LA8 600
25 Gaji LA9 700
28 Sewa
30 Baki h/b 3 600 35 700
6 700 50 000
6 700 50 000 150
3 600 35 700 LA10 230

Mei 1 Tunai Runcit BTR6

Lejar Am

Tarikh Butir Folio Akaun Modal Butir Folio LA1
Amaun Tarikh Bank JA1 Amaun
2016 Baki b/b
RM 2016 RM
Apr 30 Baki h/b 50 000 Apr 1 50 000
50 000 50 000
50 000
Mei 1

Tarikh Butir Akaun Alatan Pejabat Butir Folio LA2
Folio Amaun Tarikh Amaun

2016 RM 2016 RM
3 500
Apr 3 Bank BT7 3 500 Apr 30 Baki h/b 3 500

3 500

Mei 1 Baki b/b 3 500

Tarikh Butir Folio Akaun Belian Butir Folio LA3
Amaun Tarikh LA7 Amaun
BT7 Ambilan
2016 JB2 RM 2016 Baki h/b RM
300
Apr 7 Tunai 2 500 Apr 17 7 500
7 800
30 Akaun Belum Bayar 5 300 30

7 800

Mei 1 Baki b/b 7 500

190

Modul 6: IMBANGAN DUGA

Tarikh Butir Akaun Jualan Butir LA4
Folio Amaun Tarikh Folio Amaun

2016 RM 2016 RM

Apr 30 Baki h/b 2 830 Apr 12 Tunai BT7 400

30 Akaun Belum Terima JJ3 2 430

2 830 2 830

Mei 1 Baki b/b 2 830

Tarikh Butir Akaun Pulangan Belian Butir Folio LA5
Folio Amaun Tarikh JPB4 Amaun

2016 RM 2016 RM
350
Apr 30 Baki h/b 350 Apr 30 Akaun Belum Bayar 350
350
350

Mei 1 Baki b/b

Tarikh Butir Akaun Pulangan Jualan Butir LA6
Folio Amaun Tarikh Folio Amaun

2016 RM 2016 RM
200
Apr 30 Akaun Belum Terima JPJ5 200 Apr 30 Baki h/b 200

200

Mei 1 Baki b/b 200

Tarikh Butir Akaun Ambilan Butir LA7
Folio Amaun Tarikh Folio Amaun

2016 RM 2016 RM
300
Apr 17 Belian JA1 300 Apr 30 Baki h/b 300

300

Mei 1 Baki b/b 300

Tarikh Butir Akaun Gaji Butir LA8
Folio Amaun Tarikh Folio Amaun

2016 RM 2016 RM
600
Apr 25 Tunai BT7 600 Apr 30 Baki h/b 600

600

Mei 1 Baki b/b 600

191

Tarikh Butir Folio Akaun Sewa Butir Folio LA9
BT7 Amaun Tarikh Baki h/b Amaun
2016
RM 2016 RM
Apr 28 Bank 700 Apr 30 700
700 700
700
Mei 1 Baki b/b

Akaun Diskaun Diterima LA10
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
BT7 RM
2016 RM 2016 150

Apr 30 Baki h/b 150 Apr 20 Akaun Belum Bayar: 150
150
Syarikat Happy Bee

150

Mei 1 Baki b/b

Tarikh Butir Akaun Alat Tulis Butir Folio LA11
Folio Amaun Tarikh Amaun
2016
RM 2016 RM
100
Apr 30 Tunai Runcit BTR6 100 Apr 30 Baki h/b
100
100

Mei 1 Baki b/b 100

Tarikh Butir Akaun Belanja Pejabat Butir Folio LA12
Folio Amaun Tarikh Amaun

2016 RM 2016 RM
65
Apr 30 Tunai Runcit BTR6 65 Apr 30 Baki h/b
65
65

Mei 1 Baki b/b 65

Tarikh Butir Folio Akaun Pos Butir Folio LA13
BTR6 Amaun Tarikh Baki h/b Amaun
2016
RM 2016 RM
Apr 30 Tunai Runcit
15 Apr 30 15

15 15
15
Mei 1 Baki b/b

Tarikh Butir Folio Akaun Derma Butir Folio LA14
BTR6 Amaun Tarikh Baki h/b Amaun
2016
RM 2016 RM
Apr 30 Tunai Runcit 50 Apr 30 50
50 50
50
Mei 1 Baki b/b

192

Modul 6: IMBANGAN DUGA

Lejar Belian

Akaun Belum Bayar: Syarikat Happy Bee LB1
Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir Folio
JB2 RM
2016 RM 2016
5 300
Apr 13 Pulangan Belian JPB4 350 Apr 10 Belian

20 Bank BT7 4 800

Diskaun Diterima BT7 150

5 300 5 300

Lejar Jualan

Akaun Belum Terima: Syameel LJ1
Folio Amaun
Tarikh Butir Folio Amaun Tarikh Butir

2016 RM 2016 RM

Apr 15 Jualan JJ3 2 430 Apr 18 Pulangan Jualan JPJ5 200

24 Tunai BT7 1 300

30 Baki h/b 930

2 430 2 430

Mei 1 Baki b/b 930

Berdasarkan maklumat yang diberi, sediakan Imbangan Duga pada 30 April 2016.

Penyelesaian

Penyediaan Imbangan Duga dalam bentuk ‘T’

Perniagaan Farhan Iskandar
Imbangan Duga pada 30 April 2016

RM RM
50 000
Alatan Pejabat 3 500 Modal
Belian 7 500 Jualan 2 830
350
Pulangan Jualan 200 Pulangan Belian 150

Ambilan 300 Diskaun Diterima 53 330

Gaji 600
Sewa 700

Akaun Belum Terima: Syameel 930

Alat Tulis 100

Belanja Pejabat 65
Pos 15

Derma 50

Bank 35 700

Tunai 3 600
Tunai Runcit 70

53 330

193

Penyediaan Imbangan Duga dalam bentuk lajur

Perniagaan Farhan Iskandar
Imbangan Duga pada 30 April 2016

Debit Kredit
RM
RM
50 000
Modal 2 830

Jualan 350
150
Belian 7 500
53 330
Alatan Pejabat 3 500

Ambilan 300

Gaji 600

Sewa 700

Pulangan Belian

Diskaun Diterima

Akaun Belum Terima: Syameel 930

Alat Tulis 100

Belanja Pejabat 65

Pos 15

Derma 50

Bank 35 700

Tunai 3 600

Tunai Runcit 70

Pulangan Jualan 200

53 330

Secara Berkomputer INFO

1 Sediakan Imbangan Duga dalam bentuk lajur. Hamparan elektronik
seperti Microsoft Excel dapat
2 Masukkan nama akaun dan jumlahnya. membantu anda membuat
pengiraan menggunakan
3 • T ekan butang ‘auto sum’ (Σ) dan ‘highlight’ arahan-arahan tertentu.
kawasan yang ingin dijumlahkan dan tekan Ia memudahkan anda
butang ‘Enter’. menyediakan Imbangan Duga
dengan pantas.

• Jumlah akan dihitung secara automatik.

194