Prinsip Perakaunan Tingkatan 4

BUKU 4Modul
CATATAN
PERTAMA STANDARD KANDUNGAN
 Buku Catatan Pertama
 Jurnal Am
 Jurnal Khas
 Buku Tunai
 Buku Tunai Runcit

Jurnal merupakan salah satu Buku Catatan Pertama.

Revolusi Perindustrian di Eropah telah memperluas penggunaan Buku Catatan Pertama
malah perakaunan menjadi nadi kemajuan kilang-kilang pada waktu itu.
Tanpa Buku Catatan Pertama, akauntan syarikat tidak mampu menyediakan laporan
kewangan tahunan perniagaan. Buku Catatan Pertama sangat penting kerana segala
kesilapan dalam catatan perakaunan boleh dirujuk semula dalam Buku Catatan Pertama.
Buku Catatan Pertama khususnya jurnal sangat penting kepada perniagaan yang baru
didaftarkan atau ditubuhkan. Segala modal yang dibawa masuk akan direkodkan dalam
Buku Catatan Pertama. Catatan penutupan akaun melalui catatan jurnal dalam Buku
Catatan Pertama perlu dibuat sekiranya perniagaan itu hendak ditutup atau diteruskan
pada tempoh perakaunan akan datang.
Buku Catatan Pertama perlu direkodkan pada setiap masa berdasarkan waktu sebenar
bagi mengelakkan kesilapan dan mengurangkan catatan pembetulan dan pelarasan.

95 95

4.1 BUKU CATATAN PERTAMA STANDARD PEMBELAJARAN

Pengenalan Murid boleh:
Buku Catatan Pertama ialah buku catatan asal yang • Menjelaskan maksud Buku
merekodkan segala urus niaga perniagaan.
Semua urus niaga akan direkodkan terlebih dahulu dalam Catatan Pertama.
Buku Catatan Pertama sebelum dipindahkan ke dalam lejar. • Menyenaraikan jenis-jenis

Jenis-jenis Buku Catatan Pertama Buku Catatan Pertama.
• M enerangkan kegunaan

Buku Catatan Pertama.

Buku Tunai Jurnal
Runcit
Jenis-jenis
Buku Catatan

Pertama

Buku Tunai TIP

Jurnal Buku Catatan Pertama
 Buku catatan asal atau Buku Catatan Pertama yang merupakan bahagian yang
penting dalam proses
digunakan untuk merekodkan semua urus niaga perakaunan. Semua urus niaga
perniagaan mengikut kronologi dan urutan tarikh. perlu direkodkan dalam Buku
Buku Tunai Catatan Pertama sebelum
 Buku yang merekodkan semua penerimaan dan dipindahkan ke dalam lejar.
pembayaran wang tunai dan cek.
Buku Tunai Runcit Daya Fikir
 Buku yang merekodkan perbelanjaan harian yang
melibatkan pembayaran amaun yang kecil dan tidak Bolehkah urus niaga
sesuai dibayar dengan cek. direkodkan dalam lejar
tanpa direkodkan terlebih
Kegunaan Buku Catatan Pertama dahulu dalam Buku
Kegunaan Buku Catatan Pertama bertujuan untuk Catatan Pertama?
meminimumkan kesilapan dan ketinggalan catatan urus
niaga dalam perniagaan. Oleh itu, Buku Catatan Pertama
merupakan alat kawalan dalam sistem merekodkan
urus niaga.

LATIHAN MINDA 4.1
1 B erikan maksud Buku Catatan Pertama.
2 Nyatakan jenis-jenis Buku Catatan Pertama.

96

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

4.2 JURNAL AM STANDARD PEMBELAJARAN
Murid boleh:
Tujuan Penyediaan Jurnal Am • M enjelaskan tujuan

J urnal Am disediakan bagi merekodkan semua urus niaga penyediaan Jurnal Am.
yang tidak boleh direkodkan dalam mana-mana Buku • Melakar dan menerangkan
Catatan Pertama yang lain.
format Jurnal Am termasuk
Urus niaga yang direkodkan dalam Jurnal Am ialah: lajur folio.
 C atatan pembukaan • Mengenal pasti urus niaga
 B elian dan jualan aset bukan semasa secara kredit catatan pembukaan, belian
 A mbilan barang niaga dan aset bukan semasa dan jualan aset bukan
 M odal tambahan selain tunai dan bank semasa secara kredit,
 C atatan penutupan ambilan barang niaga
dan aset bukan semasa,
Format Jurnal Am modal tambahan selain
tunai dan bank, catatan
Jurnal Am 8 JA1 penutup, catatan pelarasan,
pembetulan kesilapan
Tarikh 1 Butir 2 Folio 4 Debit 5 Kredit 6 serta realisasi.
• M erekodkan urus niaga
2016 RM RM secara manual atau
menggunakan aplikasi
Sept 1 Nama Akaun LAX XX TMK berdasarkan
Didebitkan pernyataan urus niaga dan
dokumen sumber.
N ama Akaun LAX XX
Dikreditkan TIP

(Keterangan) 3 7 XX XX Keterangan bagi setiap urus
niaga perlu direkodkan dalam
1 Tarikh urus niaga berlaku Jurnal Am.
2 • Nama akaun yang didebitkan
• N ama akaun yang dikreditkan
• Catatan debit dan kredit tersebut adalah berasaskan

catatan bergu iaitu satu akaun didebitkan dan satu
lagi akaun dikreditkan

3 Penerangan ringkas berkaitan urus niaga terlibat

4 Rujukan halaman dalam lejar

5 Merekodkan jumlah akaun yang didebitkan

6 Merekodkan jumlah akaun yang dikreditkan

7 Jumlah di bahagian debit mesti sama dengan jumlah di
bahagian kredit

8 Rujukan halaman 1 dalam Jurnal Am

97

Urus Niaga Jurnal Am
Contoh-contoh berikut merupakan urus niaga yang akan direkodkan dalam Jurnal Am:
Catatan Pembukaan

CONTOH 1

Pada 1 Januari 2016, Encik Farid memulakan perniagaan dengan membawa masuk tunai berjumlah
RM35 000 ke dalam bank dan perabot bernilai RM2 400 ke dalam perniagaannya.

CONTOH 2

Baki-baki berikut diambil daripada Kedai Kek Zahra pada 1 Mei 2016: RM
2 000
2016 1 100
Mei 1 Inventori 13 300
1 650
Tunai di tangan 16 000
Tunai di bank
Akaun Belum Bayar: Perniagaan Maisarah
Modal

Belian Aset Bukan Semasa secara Kredit

CONTOH 3

2016

Jan 13 Ali Enterprise membeli tiga buah rak pameran bernilai RM800 secara kredit daripada
Kedai Perabot Yap Seng untuk kegunaan perniagaan restorannya.

23 Sebuah mesin taip terpakai dibeli secara kredit dengan harga RM330 daripada
Perniagaan Norlida.

J ualan Aset Bukan Semasa secara Kredit

CONTOH 4

2016
Jan 17 Pasar Mini AAA menjual sebuah mesin daftar tunai terpakai bernilai RM600 secara kredit

kepada Kedai Buku Che Ros.
28 Sebuah meja pejabat terpakai bernilai RM400 dijual secara kredit kepada

Perniagaan Husna.

Ambilan Barang Niaga

CONTOH 5

2016
Jan 9 Pemilik mengambil barang niaga bernilai RM450 untuk kegunaan peribadi.
24 Pemilik mengambil barang niaga bernilai RM120 untuk dihadiahkan kepada anaknya.

98

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

Ambilan Aset Bukan Semasa

CONTOH 6
2016
Jan 19 Pemilik mengambil rak pameran bernilai RM160 untuk kegunaan peribadi.
24 Pemilik mengambil komputer pejabat bernilai RM1 200 untuk kegunaan peribadi.

Modal Tambahan Selain Tunai dan Bank

CONTOH 7
2016
Jan 5 Pemilik membawa masuk kenderaan persendirian bernilai RM50 000 ke dalam perniagaan.
8 Pemilik membawa masuk mesin pencetak peribadi bernilai RM345 untuk kegunaan perniagaan.

Catatan Penutupan
Catatan ini dibuat dalam Jurnal Am dan dipindahkan ke dalam lejar untuk menutup
Akaun Hasil dan Akaun Belanja.

CONTOH 8

Pindahkan baki Akaun Belian RM45 600 ke dalam Akaun Perdagangan dan Untung Rugi.

Catatan Pelarasan
Catatan dalam Jurnal Am bagi merekodkan pelarasan untuk mengemas kini baki akaun
pada akhir tempoh perakaunan.

CONTOH 9

Kadar bayaran RM240 belum lagi dijelaskan.

Pembetulan Kesilapan
Jurnal Am digunakan untuk membetulkan kesilapan catatan merekodkan urus niaga.

CONTOH 10

Encik Muhamad telah membawa masuk sebuah sofa miliknya bernilai RM450 ke dalam perniagaan
tetapi direkodkan dengan nilai RM540.

Realisasi
Catatan berkaitan urus niaga pembubaran perniagaan perkongsian.

CONTOH 11

Pada tarikh pembubaran Perniagaan Perkongsiaan Muhibah, kelengkapan kedai dijual dengan
harga RM15 000. Cek diterima dan dibankkan.

99

Merekodkan Urus Niaga
Catatan Pembukaan
Memo berikut diambil daripada buku Kedai Permainan Alisha pada 1 Mei 2016 yang
menjual permainan kanak-kanak:

MEMO
Kedai Permainan Alisha
584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. INFO
04-485 7605
Tarikh: 1 Mei 2016 Modal dihitung dengan
Baki-baki aset dan liabiliti pada 1 Mei 2016: rumus berikut:
RM
Inventori 2 650 Modal = Aset – Liabliti

Tunai di tangan 1 400
Tunai di bank 13 800
Akaun Belum Bayar: Perniagaan Maisara 1 650
Modal 16 200

––––––(–P–Ae–nlig–shu–ra–u–s–) –––––

Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal:

(a) Secara manual Jurnal Am JA1
Kredit
Tarikh Butir Folio Debit
RM
2016 RM
1 650
Mei 1 Inventori LA1 2 650 16 200
17 850
Tunai BT1 1 400
Bank BT1 13 800

Akaun Belum Bayar: Perniagaan Maisara LB1

Modal LA2

(Aset, liabiliti dan modal pada tarikh ini) 17 850

(b) Secara berkomputer

1 Sediakan format Jurnal Am

Jurnal Am mempunyai lima lajur iaitu Tarikh, Butir, Folio, Debit dan Kredit.

2 Masukkan teks dan angka

Tajuk dan teks Jurnal Am dimasukkan ke lajur dan baris yang tertentu.

AB C D E
JA1
1 Jurnal Am Folio Debit
RM Kredit
2 Tarikh Butir LA1 2650 RM
BT1 1400
3 2016 BT1 1650
LB1 13800 16200
4 Mei 1 Inventori LA2 17850
17850
5 Tunai

6 Bank

7 Akaun Belum Bayar: Perniagaan Maisara

8 Modal

9 (Aset, liabiliti dan modal pada tarikh ini)

100

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

Belian Aset Bukan Semasa secara Kredit
Pada 10 Mei 2016, Kedai Permainan Alisha membeli perabot daripada Kedai Perabot
Yap Seng.

ASAL INVOIS INV001

Kedai Perabot Yap Seng

Lot 158 Jalan Kangkung, 09000 Kulim, Kedah.

04-490 4884 Daya Fikir

Kepada: Tarikh: 10 Mei 2016 Apakah tujuan peniaga
membeli Aset Bukan Semasa?
Kedai Permainan Alisha

584-G Lorong Kemuning 1,

Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah.

Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM)
1. Rak Pameran
2. Meja Kaunter 80.00 16 1 280.00 TIP

260.00 1 260.00 Jika urus niaga terus direkodkan
dalam lejar tanpa catatan
1 540.00 jurnal, kita mungkin akan
melakukan kesilapan mencatat.
Tolak Diskaun Niaga 10% 154.00

JUMLAH 1 386.00

Ringgit: Satu ribu tiga ratus lapan puluh enam sahaja

Syarat: 10% 5 hari, 5% 10 hari
Serahan: Angkutan dibayar
K. & K. di K.

––––––(–P–Ae–nlie–srh–ima––a–) ––––– ––––––(YP–e–na–gp–uS–ru–es–n)–g–––––

Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal:

(a) Secara manual Jurnal Am JA2
Kredit
Tarikh Butir Folio Debit
RM RM
2016
1 386 1 386
Mei 10 Perabot LA3

Kedai Perabot Yap Seng LA4

(Belian perabot secara kredit daripada Kedai
Perabot Yap Seng)

(b) Secara berkomputer

A B CD E

1 Jurnal Am JA2
2 Tarikh Butir Folio Debit Kredit
3 2016
RM RM

4 Mei 10 Perabot LA3 1386

5 Kedai Perabot Yap Seng LA4 1386

6 (Belian perabot secara kredit daripada Kedai Perabot Yap Seng)

7

101

Jualan Aset Bukan Semasa secara Kredit
Pada 13 Mei 2016, Kedai Permainan Alisha menjual rak pameran kepada Kedai Buku
Wan Che Ros.

SALINAN INVOIS INV002
Kedai Permainan Alisha
584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah.
04-485 7605
Kepada: Tarikh: 13 Mei 2016
Kedai Buku Wan Che Ros
894 Taman Cendana,
Jalan Keladi, 09000 Kulim, Kedah. TIP

Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) Invois ini berkaitan dengan
1. Rak Pameran 120.00 6 720.00 jualan rak pameran secara
720.00 kredit. (Rak pameran ini
Tolak Diskaun Niaga 10% 72.00 dibeli pada 10 Mei 2016)
JUMLAH 648.00

Ringgit: Enam ratus empat puluh lapan sahaja

Syarat: 10% 5 hari, 5% 10 hari ––––––(–PA–e–nlig–suh–r–au–s–) –––––
Serahan: Angkutan dibayar
K. & K. di K.

––––W––a(–Pn–e–nCe–hr–iem––aR–) –o–s –––

Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal:

(a) Secara manual Jurnal Am JA3
Kredit
Tarikh Butir Folio Debit
2016 LA5 RM RM
Mei 13 Kedai Buku Wan Che Ros LA3 648 648
Perabot
(Jualan perabot secara kredit kepada Kedai
Buku Wan Che Ros)

(b) Secara berkomputer

A B CD E

1 Jurnal Am JA3

2 Tarikh Butir Folio Debit Kredit

3 2016 RM RM

4 Mei 13 Kedai Buku Wan Che Ros LA5 648

5 Perabot LA3 648

6 (Jualan perabot secara kredit kepada Kedai Buku Wan Che Ros)

Ambilan Barang Niaga
Memo berikut diambil daripada buku Kedai Permainan Alisha pada 9 Mei 2016:

MEMO Tarikh: 9 Mei 2016
Kedai Permainan Alisha
584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah.

04-485 7605

Pemilik mengambil barang permainan bernilai RM450 untuk tujuan kegunaan peribadi (hadiah hari jadi anaknya).
–––––––(P–Ae–ln–igs–hu–ra–us–)–––––

102

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal:

(a) Secara manual Jurnal Am JA4
Kredit
Tarikh Butir Folio Debit
RM
2016 RM
450 450
Mei 9 Ambilan LA6

Belian LA7

(Ambilan barang niaga untuk kegunaan peribadi)

(b) Secara berkomputer

AB C D E
JA4
1 Jurnal Am Folio Debit Kredit
RM RM
2 Tarikh Butir LA6 450
LA7 450
3 2016

4 Mei 9 Ambilan

5 Belian

6 (Ambilan barang niaga untuk kegunaan peribadi)

Ambilan Aset Bukan Semasa

Memo berikut diambil daripada buku Kedai Permainan Alisha pada 19 Mei 2016:

MEMO
Kedai Permainan Alisha
584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah.

04-485 7605
Tarikh: 19 Mei 2016

Pemilik mengambil rak pameran bernilai RM160 untuk kegunaan peribadi.

––––––(–P–eA–nlg–isu–hr–ua–s–) –––––

Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal:

(a) Secara manual Jurnal Am JA5
Kredit
Tarikh Butir Folio Debit
RM RM
2016 160
160
Mei 19 Ambilan LA6

Perabot LA3

(Ambilan perabot untuk kegunaan peribadi)

(b) Secara berkomputer

AB C D E
JA5
1 Jurnal Am Folio Debit Kredit
RM RM
2 Tarikh Butir LA6 160
LA3 160
3 2016

4 Mei 19 Ambilan

5 Perabot

6 (Ambilan perabot untuk kegunaan peribadi)

7

103

Modal Tambahan Selain Tunai dan Bank
Memo berikut diambil daripada buku Kedai Permainan Alisha pada 20 Mei 2016:

MEMO TIP
Kedai Permainan Alisha
584-G Lorong Kemuning 1, Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. Memo ini berkaitan dengan
kenderaan yang dibawa masuk
04-485 7605 sebagai modal tambahan.

Tarikh: 20 Mei 2016

Pemilik membawa masuk kenderaan peribadi bernilai RM50 000 ke

dalam perniagaan. ––––––(–P–eA–nlig–su–hr–au–s–) –––––

Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal:

(a) Secara manual Jurnal Am JA6
Kredit
Tarikh Butir Folio Debit
RM
2016 RM
50 000
Mei 20 Kenderaan LA9 50 000

Modal LA2

(Membawa masuk kenderaan untuk
kegunaan perniagaan)

(b) Secara berkomputer

AB C D E
JA6
1 Jurnal Am Folio Debit Kredit
RM RM
2 Tarikh Butir LA9
LA2 50000 50000
3 2016

4 Mei 20 Kenderaan

5 Modal

6 (Membawa masuk kenderaan untuk kegunaan perniagaan)

7

LATIHAN MINDA 4.2

1 Nyatakan tiga urus niaga yang direkodkan dalam Jurnal Am.

2 Rekodkan urus niaga berikut dalam Jurnal Am:
(a) Ambilan inventori bernilai RM450 untuk kegunaan peribadi.

(b) Pemilik membawa masuk kenderaan peribadi bernilai RM12 000 ke dalam perniagaan.

3 Jurnal Am berikut diperoleh daripada rekod perakaunan seorang peniaga:

Jurnal Am

Tarikh Butir Folio Debit Kredit
RM RM
2016 LA1
LA2 240
Jun 2 P
240
Q

(Ambilan perabot pejabat untuk kegunaan keluarga)

Apakah P dan Q?

104

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

4.3 JURNAL KHAS STANDARD PEMBELAJARAN

Tujuan penyediaan Jurnal Khas adalah untuk merekodkan Murid boleh:
urus niaga yang kerap berlaku dalam perniagaan.
• M enjelaskan tujuan
Jurnal Jurnal Jurnal penyediaan Jurnal Khas.
Pembayaran Belian Jualan
• M elakar dan menerangkan
Tunai Jurnal Khas Jurnal format Jurnal Khas
Pulangan termasuk lajur folio.
Jurnal
Penerimaan Belian • M enjelaskan fungsi setiap
jenis Jurnal Khas.
Tunai
• Merekodkan urus niaga
berdasarkan maklumat
pernyataan urus niaga
dan dokumen sumber
dalam Jurnal Khas secara
manual atau menggunakan
aplikasi TMK.

• M enutup Jurnal Khas.

Jurnal
Pulangan

Jualan

Format Jurnal Khas

Jurnal Belian JB1 Jurnal Jualan JJ1

Jurnal Belian Jurnal Jualan

Tarikh Butir Folio No. Jumlah Tarikh Butir Folio No. Jumlah
12 Dokumen 13 Dokumen

2016 45 RM 2016 45 RM

Mei 10 Kedai A 6X Mei 10 Kedai B 6X
Syarikat B X Syarikat C X

7 31 Akaun Belian (Dt) 8 XX 7 31 Akaun Jualan (Kt) 9 XX

1 Tarikh urus niaga berlaku TIP
2 Nama-nama Akaun Belum Bayar
3 Nama-nama Akaun Belum Terima • Jurnal Belian akan dibuka
4 R ujukan halaman dalam lejar setelah invois belian
5 Nombor siri yang tercatat di hujung atas setiap dokumen diterima daripada pembekal.
6 Nilai bersih setelah ditolak diskaun niaga
7 Tarikh akhir tempoh/bulan • N ota kredit yang diterima
8 J umlah di akhir bulan dipindahkan ke dalam daripada pembekal akan
direkodkan dalam Jurnal
Akaun Belian Pulangan Belian.
9 Jumlah di akhir bulan dipindahkan ke dalam

Akaun Jualan

105

Jurnal Pulangan Belian Jurnal Pulangan Jualan

Jurnal Pulangan Belian JPB1 Jurnal Pulangan Jualan JPJ1

Tarikh Butir Folio No. Jumlah Tarikh Butir Folio No. Jumlah
1 2 Dokumen Dokumen
13
45 45
2016 RM 2016 RM
Mei 10 Kedai A Mei 10 Kedai B X
6 X Syarikat C 6 X
Syarikat B X

7 31 Akaun Pulangan Belian (Kt) 8 XX 7 31 Akaun Pulangan Jualan (Dt) 9 XX

1 Tarikh urus niaga berlaku 6 Nilai bersih setelah ditolak diskaun
2 Nama-nama Akaun Belum Bayar niaga
3 Nama-nama Akaun Belum Terima
4 R ujukan halaman dalam lejar 7 Tarikh akhir tempoh/bulan
5 Nombor siri yang tercatat di hujung atas 8 Jumlah di akhir bulan dipindahkan ke

setiap dokumen dalam Akaun Pulangan Belian
9 Jumlah di akhir bulan dipindahkan ke

dalam Akaun Pulangan Jualan

Jurnal Penerimaan Tunai Jurnal Penerimaan Tunai

Tarikh Butir No. Folio Tunai Bank Diskaun Akaun Belum Jualan Lain-lain
Resit (Dt) (Dt) Diberi Terima (Kt) Akaun
(Kt) 9 (Kt)
(Kt) 8
10
1 234 56 7

Jurnal Pembayaran Tunai Analisis Penerimaan

Jurnal Pembayaran Tunai

Tarikh Butir No. Folio Tunai Bank Diskaun Akaun Belum Belian Lain-lain
Cek (Kt) (Kt) Diterima Bayar (Dt) Akaun
(Dt) (Dt)
(Dt) 16
15 17
1 2 11 4 12 13 14

Analisis Pembayaran

1 Tarikh urus niaga berlaku 10 Merekodkan jumlah penerimaan
2 Nama-nama akaun yang terlibat daripada lain-lain akaun
3 Nombor dokumen sumber
4 R ujukan halaman dalam lejar 11 N ombor cek yang digunakan
5 Penerimaan tunai 12 Pembayaran tunai
6 Penerimaan cek 13 Pembayaran cek
7 P otongan yang diberi kepada Akaun 14 P otongan yang diterima daripada

Belum Terima Akaun Belum Bayar
8 Jumlah dikreditkan kepada Akaun 15 Jumlah didebitkan kepada Akaun

Belum Terima Belum Bayar
9 Merekodkan jumlah penerimaan 16 M erekodkan jumlah pembayaran belian

daripada jualan barang niaga barang niaga
17 M erekodkan jumlah pembayaran

daripada lain-lain akaun

106

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

Jurnal Khas dan Fungsinya INFO
Jurnal Belian Untuk mengetahui lebih lanjut
 Digunakan bagi merekodkan belian barang niaga dan tentang Jurnal Belian, sila
imbas QR Code berikut:
perkhidmatan secara kredit.
 P embeli akan menerima invois asal daripada pembekal. http://study.com/academy/lesson/
purchases-journal-definition-
Invois asal merupakan dokumen sumber bagi example.html
penyediaan Jurnal Belian.
 J ika berlaku kesilapan harga seperti harga terkurang Daya Fikir
caj daripada harga sebenar dalam invois, maka Bolehkah urus niaga jualan
pembekal akan mengeluarkan satu nota debit kepada aset terpakai direkodkan
pembeli bagi memaklumkan perkara tersebut. dalam Jurnal Jualan?
 N ota debit juga merupakan sumber maklumat kepada
Jurnal Belian. TIP
• Jurnal Pulangan Belian
Jurnal Pulangan Belian
 Digunakan bagi merekodkan pulangan barang niaga juga dikenali sebagai Jurnal
Pulangan Keluar.
kepada pembekal. • Jualan barang niaga secara
 Antara sebab barang niaga dipulangkan ialah barang tunai tidak direkodkan
dalam Jurnal Jualan.
rosak, kesilapan saiz atau jenama atau pemulangan • Jurnal Pulangan Jualan
bekas-bekas kosong seperti botol atau tin kepada juga dikenali sebagai Jurnal
pembekal. Pulangan Masuk.
 Nota kredit (asal) yang diterima daripada pembekal
merupakan dokumen yang menjadi sumber maklumat 107
kepada Jurnal Pulangan Belian.

Jurnal Jualan
 D igunakan bagi merekodkan jualan barang niaga dan

perkhidmatan secara kredit.
 P embeli akan menerima invois asal manakala peniaga

akan menyimpan invois salinan sebagai sumber
maklumat untuk direkodkan dalam Jurnal Jualan.
 J ika berlaku kesilapan harga seperti harga terkurang
caj daripada harga sebenar dalam invois, maka
nota debit (asal) akan diserahkan kepada pembeli.
Manakala nota debit (salinan) akan menjadi sumber
maklumat untuk direkodkan dalam Jurnal Jualan.

Jurnal Pulangan Jualan
 D igunakan bagi merekodkan pulangan barang niaga

daripada pembeli.
 A ntara sebab barang niaga dipulangkan adalah

seperti barang rosak, kesilapan saiz atau jenama atau
pemulangan bekas-bekas kosong oleh pembeli.
 Nota kredit (salinan) yang disimpan oleh peniaga
menjadi sumber rujukan untuk direkodkan dalam
Jurnal Pulangan Jualan.

Jurnal Penerimaan Tunai GLOSARI
 Digunakan bagi merekodkan semua penerimaan tunai
JURNAL PENERIMAAN TUNAI:
dan cek. Jurnal khas yang merekodkan
 J urnal ini akan merekodkan penerimaan hasil daripada semua penerimaan secara
tunai dan cek.
jualan, kutipan daripada Akaun Belum Terima dan JURNAL PEMBAYARAN TUNAI:
lain-lain penerimaan tunai. Jurnal khas yang merekodkan
semua pembayaran secara
Jurnal Pembayaran Tunai tunai dan cek.
 M erekodkan segala pembayaran tunai dan cek.
 J urnal ini akan merekodkan belian barang niaga, Daya Fikir

bayaran kepada Akaun Belum Bayar dan lain-lain Nyatakan pembayaran lain
pembayaran tunai. selain belian barang niaga dan
bayaran kepada Akaun Belum
Merekodkan Urus Niaga Bayar yang direkodkan dalam
Jurnal Belian Jurnal Pembayaran Tunai.
Kedai Permainan Alisha menerima invois dan nota debit
berikut daripada pembekal-pembekalnya:

ASAL INVOIS INV1211 ASAL INVOIS INV1651

Syahirah Toys Trading Kedai Permainan Gembira

Lot 174 Jalan Pahang, No 4 Galeri Arked Mara, Jalan Masjid Kapitan,

10500 Georgetown, Pulau Pinang. 10540 Georgetown, Pulau Pinang.

04-291 5622 04-233 9893

Kepada: Tarikh: 2 Mei 2016 Kepada: Tarikh: 8 Mei 2016

Kedai Permainan Alisha Kedai Permainan Alisha

584-G Lorong Kemuning 1, 584-G Lorong Kemuning 1,

Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah.

Bil Butir Harga Unit Jumlah Bil Butir Harga Unit Jumlah
(RM) (RM) (RM) (RM)
1. Bola 100 500.00
1. Kereta Kawalan 30.00 100 3 000.00 2. Kad Bergambar 5.00 150
Jauh 3. Belon 200 1 500.00
10.00 1 000.00
2. Anak Patung 15.00 120 1 800.00 3 000.00
5.00
300.00
4 800.00 2 700.00

Tolak Diskaun Niaga 10% 480.00 Tolak Diskaun Niaga 10%
JUMLAH 4 320.00 JUMLAH

Ringgit: Empat ribu tiga ratus dua puluh sahaja Ringgit: Dua ribu tujuh ratus sahaja

5% 10 hari 5% 7 hari
Angkutan dibayar Angkutan dibayar
K. & K. di K. K. & K. di K.

–––(–P–eA–nl–eisr–him–a–a–) –– –––S(–P–eyn–ag–hui–rr–au–hs–) –– –––(P–eA–n–lei–srh–ima–a–)––– ––––(P–Ye–n–ug–suo–rfu–s–)––

108

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

ASAL NOTA DEBIT ND16/051
Kedai Permainan Gembira
No 4 Galeri Arked Mara, Jalan Masjid Kapitan, TIP

10540 Georgetown, Pulau Pinang. • Nota debit ini berkaitan
dengan urus niaga belian
04-233 9893 barang niaga terkurang caj
daripada Kedai Permainan
Kepada: Tarikh: 18 Mei 2016 Gembira. Maklumat nota
Kedai Permainan Alisha debit ini direkodkan dalam
584-G Lorong Kemuning 1, Jurnal Belian.
Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah.
• Jumlah bersih setelah
Akaun tuan/puan telah didebitkan seperti berikut: ditolak diskaun niaga
merupakan jumlah yang
Butiran Jumlah (RM) akan dipindahkan ke
600.00 dalam Jurnal Belian.
150 unit kad bergambar dalam INV1651 bertarikh
8 Mei 2016 yang berharga RM10 seunit terkurang 60.00
caj RM4 seunit. 540.00

Tolak Diskaun Niaga 10%
Jumlah

Ringgit: Lima ratus empat puluh sahaja

––––––(–PA–e–nlie–shr–iam––a–) ––––– ––––––(P–Ye–n–ug–suo–rfu–s–)––––––

Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal:

(a) Secara manual Jurnal Belian JB1
Jumlah
Tarikh Butir Folio No. Dokumen
RM
2016 4 320
2 700
Mei 2 Syahirah Toys Trading LB2 INV1211
540
8 Kedai Permainan Gembira LB3 INV1651 7 560

18 Kedai Permainan Gembira LB3 ND16/051

31 Akaun Belian (Dt) LA7

(b) Secara berkomputer

1 Sediakan format Jurnal Belian

Jurnal Belian mempunyai lima lajur iaitu Tarikh, Butir, Folio,
No. Dokumen dan Jumlah.

2 Masukkan teks dan angka

Tajuk dan teks Jurnal Belian dimasukkan ke dalam lajur dan baris yang
tertentu.

3 Masukkan formula

Formula untuk menghitung Jurnal Belian pada sel E7 adalah seperti
berikut:
Sel E7: =sum(E4:E6)

109

AB C D E
JB1
1 Jurnal Belian Folio No. Dokumen
Jumlah
2 Tarikh Butir LB2 INV1211 RM
LB3 INV1651 4320
3 2016 LB3 ND16/051 2700
LA7 540
4 Mei 2 Syahirah Toys Trading 7560

5 8 Kedai Permainan Gembira

6 18 Kedai Permainan Gembira

7 31 Akaun Belian (Dt)

8

9

Jurnal Jualan
Kedai Permainan Alisha mengeluarkan invois dan nota debit berikut kepada
pelanggan-pelanggannya:

SALINAN INVOIS INV0133 SALINAN INVOIS INV0136

Kedai Permainan Alisha Kedai Permainan Alisha

584-G Lorong Kemuning 1, 584-G Lorong Kemuning 1,

Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah.

04-485 7605 04-485 7605

Kepada: Tarikh: 11 Mei 2016 Kepada: Tarikh: 14 Mei 2016
Syarikat Mainan Mei Wah Murni Toys Sdn. Bhd.
251 Jalan Keladi, 22A Jalan Sungai Ular,
09000 Kulim, Kedah. 09000 Kulim, Kedah.

Bil Butir Harga Unit Jumlah Bil Butir Harga Unit Jumlah
(RM) (RM) (RM) (RM)
1. Bola 60 420.00
1. Kereta Kawalan 50.00 20 1 000.00 2. Kad Bergambar 7.00 80
1 200.00
Jauh 15.00
1 620.00
2. Anak Patung 25.00 60 1 500.00
162.00
2 500.00 Tolak Diskaun Niaga 10% 1 458.00
JUMLAH
Tolak Diskaun Niaga 10% 250.00

JUMLAH 2 250.00 Ringgit: Satu ribu empat ratus lima puluh lapan sahaja

Ringgit: Dua ribu dua ratus lima puluh sahaja

10% 15 hari 10% 15 hari
Serahan: Angkutan dibayar Serahan: Angkutan dibayar
K. & K. di K. K. & K. di K.

––––(MP–e–en–ie–rW–im–aa–h)––– ––––(P–eA–nl–gi–suh–rau–s–)––– –––(–P–eM–n–eur–rim–ni–a–) ––– ––––(P–eA–nl–gis–uh–rau–s–)–––

110

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

SALINAN NOTA DEBIT ND10/105
Kedai Permainan Alisha
584-G Lorong Kemuning 1,

Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah.

04-485 7605

Kepada: Tarikh: 28 Mei 2016
Syarikat Mainan Mei Wah
251 Jalan Keladi, TIP
09000 Kulim, Kedah.
Nota Debit ini berkaitan
Akaun tuan/puan telah didebitkan seperti berikut: dengan urus niaga jualan
barang niaga secara kredit
Butiran Jumlah (RM) dan terkurang caj kepada
Syarikat Mainan Mei Wah.
20 unit kereta kawalan jauh dalam invois INV0133 200.00 Maklumat nota debit (salinan)
terkurang caj RM10 seunit. ini direkodkan dalam
Jurnal Jualan.
Tolak Diskaun Niaga 10% 20.00

Jumlah 180.00

Ringgit: Satu ratus lapan puluh sahaja

––––––(–MP–e–neie–r–Wim––aa–h) ––––– ––––––(P–Ae–nl–igs–uh–rau–s–)––––––

Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal:

(a) Secara manual

Jurnal Jualan JJ1
Jumlah
Tarikh Butir Folio No. Dokumen
RM
2016 2 250
1 458
Mei 11 Syarikat Mainan Mei Wah LJ1 INV0133
180
14 Murni Toys Sdn. Bhd. LJ2 INV0136 3 888

28 Syarikat Mainan Mei Wah LJ1 ND10/105

31 Akaun Jualan (Kt) LA10

(b) Secara berkomputer

AB C D E
JJ1
1 Jurnal Jualan Folio No. Dokumen
Jumlah
2 Tarikh Butir LJ1 INV0133 RM
LJ2 INV0136 2250
3 2016 LJ1 ND10/105 1458
LA10 180
4 Mei 11 Syarikat Mainan Mei Wah 3888

5 14 Murni Toys Sdn. Bhd.

6 28 Syarikat Mainan Mei Wah

7 31 Akaun Jualan (Kt)

111

Jurnal Pulangan Belian
Kedai Permainan Alisha menerima nota kredit berikut
daripada pembekal-pembekalnya:

ASAL NOTA KREDIT NK16/1211

Syahirah Toys Trading

Lot 174 Jalan Pahang, 10500 Georgetown, Pulau Pinang.

Kepada: 04-291 5622 Tarikh: 8 Mei 2016

Kedai Permainan Alisha

584-G Lorong Kemuning 1,

Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. TIP

Akaun tuan/puan telah dikreditkan seperti berikut: Nota kredit ini berkaitan
dengan urus niaga pulangan
Bil Butiran Kuantiti Harga seunit Jumlah barang niaga kepada Syahirah
(RM) (RM) Toys Trading. Maklumat nota
kredit ini direkodkan dalam
1. Kereta Kawalan Jauh 15 30.00 450.00 Jurnal Pulangan Belian.
Tolak Diskaun Niaga 10% 45.00
405.00
JUMLAH

Ringgit: Empat ratus lima sahaja

––––––S––y–a–h–ir–a–h––––––
(Pengurus)

ASAL NOTA KREDIT NK16/1651

Kedai Permainan Gembira

No 4 Galeri Arked Mara, Jalan Masjid Kapitan,

10540 Georgetown, Pulau Pinang.

Kepada: 04-233 9893 Tarikh: 16 Mei 2016

Kedai Permainan Alisha

584-G Lorong Kemuning 1,

Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah.

Akaun tuan/puan telah dikreditkan seperti berikut: TIP

Bil Butiran Kuantiti Harga seunit Jumlah Nota kredit ini berkaitan
(RM) (RM) dengan urus niaga pulangan
barang niaga kepada
1. Kad Bergambar (Barang 50 10.00 500.00 Kedai Permainan Gembira.
dipulangkan kerana rosak) Maklumat nota kredit ini
direkodkan dalam Jurnal
Tolak Diskaun Niaga 10% 50.00 Pulangan Belian.
JUMLAH 450.00

Ringgit: Empat ratus lima puluh sahaja

–––––––(P–Ye–n–ug–suo–rfu–s–)–––––

112

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal:

(a) Secara manual Jurnal Pulangan Belian JPB1
Jumlah
Tarikh Butir Folio No. Dokumen
RM
2016 405
450
Mei 8 Syahirah Toys Trading LB2 NK16/1211 855

16 Kedai Permainan Gembira LB3 NK16/1651

31 Akaun Pulangan Belian (Kt) LA11

(b) Secara berkomputer

A B CD E

1 Jurnal Pulangan Belian JPB1

2 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah

3 2016 RM

4 Mei 8 Syahirah Toys Trading LB2 NK16/1211 405

5 16 Kedai Permainan Gembira LB3 NK16/1651 450

6 31 Akaun Pulangan Belian (Kt) LA11 855

7

Jurnal Pulangan Jualan
Kedai Permainan Alisha mengeluarkan nota kredit berikut kepada
pelanggan-pelanggannya:

SALINAN NOTA KREDIT NK11/0139 SALINAN NOTA KREDIT NK11/0142

Kedai Permainan Alisha Kedai Permainan Alisha

584-G Lorong Kemuning 1, 584-G Lorong Kemuning 1,

Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah. Taman Kemuning, 09000 Kulim, Kedah.

04-485 7605 04-485 7605

Kepada: Tarikh: 21 Mei 2016 Kepada: Tarikh: 24 Mei 2016
Syarikat Mainan Mei Wah Murni Toys Sdn. Bhd.
251 Jalan Keladi, 22A Jalan Sungai Ular,
09000 Kulim, Kedah. 09000 Kulim, Kedah.

Akaun tuan/puan telah dikreditkan seperti berikut: Akaun tuan/puan telah dikreditkan seperti berikut:

Bil Butiran Kuantiti Harga Jumlah Bil Butiran Kuantiti Harga Jumlah
seunit (RM) seunit (RM)
(RM) (RM)

1. Kereta Kawalan 10 50.00 500.00 1. Kad 20 15.00 300.00
Jauh Bergambar
30.00
Tolak Diskaun Niaga 10% 50.00 Tolak Diskaun Niaga 10% 270.00

JUMLAH 450.00 JUMLAH

Ringgit: Empat ratus lima puluh sahaja Ringgit: Dua ratus tujuh puluh sahaja

––––(P–eA–n–lgi–suh–ra–us–)––– ––––(P–Ae–nl–igs–hu–aru–s–)–––

113

Berikut merupakan cara untuk merekodkan urus niaga dalam jurnal:

(a) Secara manual Jurnal Pulangan Jualan JPJ1
Jumlah
Tarikh Butir Folio No. Dokumen
RM
2016 450
270
Mei 21 Syarikat Mainan Mei Wah LJ1 NK11/0139 720

24 Murni Toys Sdn. Bhd. LJ2 NK11/0142

31 Akaun Pulangan Jualan (Dt) LA12

(b) Secara berkomputer

A B CD E

1 Jurnal Pulangan Jualan JPJ1

2 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah

3 2016 RM

4 Mei 21 Syarikat Mainan Mei Wah LJ1 NK11/0139 450

5 24 Murni Toys Sdn. Bhd. LJ2 NK11/0142 270

6 31 Akaun Pulangan Jualan (Dt) LA12 720

Perekodan Urus Niaga dalam Jurnal daripada Pernyataan Urus Niaga

CONTOH 12

Maklumat berikut menunjukkan baki aset dan liabiliti Kedai Buku Muthu pada 1 Jun 2016:

RM

Tunai di tangan 2 500

Tunai di bank 12 600

Premis 60 000

Inventori 25 000

Akaun Belum Bayar: Syarikat Maidin 3 250

Urus niaga berikut berlaku sepanjang bulan Jun 2016:

Jun 1 Pemilik membawa masuk perabot daripada rumah RM850 untuk kegunaan perniagaan.
3 Hantar invois kepada Kedai Nurhuda RM4 200 pada harga senarai dengan diskaun

niaga 10%.
5 Hantar invois kepada Siew Ling kerana menjual barang niaga bernilai RM2 760 dengan

diskaun niaga 10%.
9 Beli barang niaga daripada Pembekal Lingam RM3 500 pada harga senarai dengan diskaun

niaga 10%.
13 Kedai Nurhuda memulangkan barang niaga bernilai RM400 yang dijual kepadanya

pada 3 Jun.
14 Terima invois daripada Syarikat Maidin kerana beli barang niaga bernilai RM3 200 dengan

diskaun niaga 10%.
15 Terima nota kredit daripada Pembekal Lingam kerana memulangkan barang niaga bernilai

RM180 yang dibeli pada 9 Jun.

Rekodkan urus niaga di atas dalam jurnal yang sesuai.

114

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

Penyelesaian
Secara manual

Jurnal Am JA1
Kredit
Tarikh Butir Folio Debit
RM RM
2016 BT1
BT1 2 500 3 250
Jun 1 Tunai LA1 12 600 96 850
LA2 60 000 100 100
Bank LB1 25 000
LA3
Premis 100 100

Inventori

Akaun Belum Bayar: Syarikat Maidin

Modal

(Aset, modal dan liabiliti pada tarikh ini)

1 Perabot LA4 850
Modal LA3 850

(Membawa masuk perabot sebagai modal tambahan)

Jurnal Belian JB1
Jumlah
Tarikh Butir Folio No. Dokumen
2016 RM
Jun 9 Pembekal Lingam LB2 3 150
14 Syarikat Maidin LB1 2 880
30 Akaun Belian (Dt) LA5 6 030

Jurnal Jualan JJ1
Jumlah
Tarikh Butir Folio No. Dokumen
2016 RM
Jun 3 Kedai Nurhuda LJ1 3 780
5 Siew Ling LJ2 2 484
30 Akaun Jualan (Kt) LA6 6 264

Jurnal Pulangan Belian JPB1
Jumlah
Tarikh Butir Folio No. Dokumen
2016 RM
Pembekal Lingam LB2 162
Jun 15 Akaun Pulangan Belian (Kt) LA7 162
30

Jurnal Pulangan Jualan JPJ1
Jumlah
Tarikh Butir Folio No. Dokumen
2016 RM
Kedai Nurhuda LJ1 360
Jun 13 Akaun Pulangan Jualan (Dt) LA8 360
30

115

Secara berkomputer

AB C D E
JA1
1 Jurnal Am Folio Debit Kredit
RM RM
2 Tarikh Butir BT1 2500
BT1 3250
3 2016 LA1 12600 96850
LA2 60000 100100
4 Jun 1 Tunai LB1 25000
LA3
5 Bank 100100

6 Premis

7 Inventori

8 Akaun Belum Bayar: Syarikat Maidin

9 Modal

10 (Aset, modal dan liabiliti pada tarikh ini)

11 LA4 850
12 1 Perabot LA3 850
13 Modal
14 (Membawa masuk perabot sebagai modal tambahan)

15

Formula: D10 =sum(D4:D9) E10 =sum(E4:E9)

AB CD E

1 Jurnal Belian JB1

2 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah

3 2016 RM

4 Jun 9 Pembekal Lingam LB2 3150

5 14 Syarikat Maidin LB1 2880

6 30 Akaun Belian (Dt) LA5 6030

7

Formula: E6 =sum(E4:E5)

A B CD E
Jurnal Jualan
1 JJ1
2 Tarikh Butir
3 2016 Folio No. Dokumen Jumlah
4 Jun 3 Kedai Nurhuda
5 5 Siew Ling RM
6 30 Akaun Jualan
LJ1 3780
7
LJ2 2484
Formula: E6 =sum(E4:E5)
(Kt) LA6 6264

116

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

A B CD E

1 Jurnal Pulangan Belian JPB1

2 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah

3 2016 RM

4 Jun 15 Pembekal Lingam LB2 162

5 30 Akaun Pulangan Belian (Kt) LA7 162

6

Formula: E5 =sum(E4)

A B CD E

1 Jurnal Pulangan Jualan JPJ1

2 Tarikh Butir Folio No. Dokumen Jumlah

3 2016 RM

4 Jun 13 Kedai Nurhuda LJ1 360

5 30 Akaun Pulangan Jualan (Dt) LA8 360

6

Formula: E5 =sum(E4)

LATIHAN MINDA 4.3

1 Nyatakan jurnal yang sesuai untuk merekodkan urus niaga berikut:
(a) Ambilan inventori untuk tujuan promosi.
(b) Belian inventori secara kredit.
(c) Pulangkan barang rosak kepada pembekal.
(d) Jualan inventori secara kredit.

2 Rekodkan urus niaga berikut dalam Jurnal Khas yang sesuai:
2016
Feb 4 Hantar invois bernilai RM2 400 kepada Kedai Juara.
6 Kedai Juara pulangkan barang rosak bernilai RM210.
12 Hantar invois bernilai RM1 800 kepada Pasar Mini Ida.

3 Rekodkan urus niaga berikut dalam jurnal khas yang sesuai:
2016
Mac 5 Belian secara kredit daripada Perniagaan Fadilah berjumlah RM1 000.
15 Belian tunai daripada Perniagaan Haziq berjumlah RM2 000.
20 Jualan secara kredit kepada Perniagaan Yap berjumlah RM2 000.
30 Jualan tunai kepada Perniagaan Hoe berjumlah RM8 000.
30 Pulangan barang niaga yang rosak kepada Perniagaan Yap

berjumlah RM50.

117

4.4 BUKU TUNAI STANDARD PEMBELAJARAN

Tujuan Penyediaan Buku Tunai Murid boleh:
• M enjelaskan tujuan
Kebanyakan urus niaga yang dilakukan dalam perniagaan
adalah melalui transaksi secara tunai ataupun cek. Oleh penyediaan Buku Tunai.
itu, urus niaga tersebut kerap kali direkodkan dalam • M elakar dan menerangkan
Akaun Tunai dan Akaun Bank. Jadi, Buku Tunai akan
digunakan bagi mengatasi kekerapan membuka lejar format Buku Tunai tiga
tersebut. Buku Tunai merupakan Buku Catatan Pertama lajur termasuk lajur folio.
atau lejar untuk merekodkan penerimaan dan pembayaran • Merekodkan urus niaga
tunai atau cek dalam semua urus niaga perniagaan. berdasarkan pernyataan
urus niaga dan dokumen
Format Buku Tunai Tiga Lajur Termasuk Lajur Folio sumber secara manual atau
menggunakan aplikasi TMK.
• Mengimbang Buku Tunai
dan menyatakan kedudukan
baki Tunai dan baki Bank.
• Menjumlahkan lajur-lajur
diskaun.

Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Buku Tunai Butir Folio Diskaun Tunai BT1
Diberi Bank Tarikh Diterima Bank

1 234 56 78 9

1 Tarikh urus niaga berlaku TIP
2 Merekodkan lejar yang terlibat dalam urus niaga
3 Rujukan muka surat lejar dalam lejar catatan Peraturan merekodkan
Buku Tunai
bergunya dibuat • D ebit – penerimaan tunai
4 Merekodkan diskaun diberi dalam Akaun • K redit – pembayaran tunai

Belum Terima
5 Merekodkan amaun penerimaan wang tunai
6 Merekodkan amaun penerimaan cek
7 Merekodkan diskaun diterima daripada Akaun

Belum Bayar
8 Merekodkan amaun pembayaran wang tunai
9 Merekodkan amaun pembayaran cek

Urus Niaga berdasarkan Pernyataan Urus Niaga dan Dokumen Sumber

CONTOH 13

Maklumat berikut diperoleh daripada Perniagaan Tudung Husna pada bulan Januari 2016:

Jan 1 Baki Buku Tunai: Tunai RM2 600

Bank RM200 (Kredit)

3 Terima cek daripada Sanimah bernilai RM1 520.

118

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

5 Menerima cek daripada Ghaous RM7 000. Diskaun diberi RM500.
9 Menjual barang niaga secara tunai RM1 690.
Cek Sanimah bertarikh 3 Januari bernilai RM1 520 didapati tak laku.
11 Bayar premium insurans RM1 000 dengan tunai.
13 Mengeluarkan cek bernilai RM3 800 untuk membeli alatan pejabat.
20 Terima hasil jualan barang niaga RM2 420 dan dibankkan.
Beli barang niaga dengan cek RM1 500.
27 Bayar Perniagaan Wanjah dengan cek RM5 600. Diskaun diterima RM400.

Rekodkan urus niaga di atas dalam Buku Tunai.

Penyelesaian

Secara manual

Buku Tunai BT1

Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank
Diberi Diterima

2016 RM RM RM 2016 RM RM RM

Jan 1 Baki b/b JA1 2 600 Jan 1 Baki b/b JA1 200

3 Sanimah LJ1 1 520 9 Sanimah LJ1 1 520
5 Ghaous LJ2 7 000 (Cek tak laku)
500

9 Jualan LA2 1 690 11 Insurans LA3 1 000

20 Jualan LA2 2 420 13 Alatan Pejabat LA4 3 800

31 Baki h/b 1 680 20 Belian LA5 1 500

27 Perniagaan Wanjah LB1 400 5 600

31 Baki h/b 3 290

500 4 290 12 620 400 4 290 12 620

Feb 1 Baki b/b 3 290 Feb 1 Baki b/b 1 680

LA6 LA7

Secara berkomputer

A B C D EF G H I J KL Formula
Sel Formula
1 Buku Tunai BT1 D12 =SUM(D4:D9)
E12 =SUM(E4:E9)
2 Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank F12 =SUM(F4:F9)
Diberi Diterima J12 =SUM(J4:J11)
K12 =SUM(K4:K11)
3 2016 RM RM RM 2016 RM RM RM L12 =SUM(L4:L11)
4 Jan 1 Baki b/b JA1 2600 Jan 1 Baki b/b JA1 200 F9 =L12 –
(SUM(F4:F8))
5 3 Sanimah LJ1 1520 9 Sanimah LJ1 1520 K11 =E12 –
6 5 Ghaous LJ2 7000 (Cek tak laku) (SUM(K4:K10))
500

7 9 Jualan LA2 1690 11 Insurans LA3 1000

8 20 Jualan LA2 2420 13 Alatan Pejabat LA4 3800

9 31 Baki h/b 1680 20 Belian LA5 1500

10 27 Perniagaan Wanjah LB1 400 5600

11 31 Baki h/b 3290

12 500 4290 12620 400 4290 12620

13 Feb 1 Baki b/b 3290 Feb 1 Baki b/b 1680

14 LA6 LA7

119

CONTOH 14

Pada 1 Julai 2016, Buku Tunai Pasar Segar Hafsah yang menjalankan perniagaan kedai runcit
menunjukkan butir-butir seperti berikut:

Tunai di tangan RM
Tunai di bank 2 800
12 000

Berikut ialah dokumen-dokumen berkaitan dengan penerimaan dan pembayaran tunai sepanjang
bulan Julai:

Tarikh: 2 Julai 2016 RESIT RASMI ASAL
Penerima: Kedai Ramli Syarikat Peruncit Mei Shan R0010
Untuk: Rak pameran No. 44 Persiaran Anak Bukit, Tarikh: 4 Julai 2016

06500 Alor Setar, Kedah.

04-739 9889

Baki akhir 12 000 00 Diterima daripada: Pasar Segar Hafsah
Deposit – –
Jumlah 00 Sebanyak: Satu ribu satu ratus enam puluh sahaja
Cek ini 12 000 00
Baki 4 000 00 Untuk bayaran: Belian barang niaga
8 000
BMMB RM1 160.00 ––––––M–(P–ee–in–gS–u–rhu–as–n)–––––––
Tunai/No. Cek: BMMB123103

123102

SALINAN BIL TUNAI BT004 BAUCAR PEMBAYARAN No: 007/1001
Pasar Segar Hafsah
Pasar Segar Hafsah No. 129 Jalan BK 1,

No. 129 Jalan BK 1, Taman Bukit Kulim, Taman Bukit Kulim,

09000 Kulim, Kedah. 09000 Kulim, Kedah.

04-495 9595 04-495 9595

Kepada: Tarikh: 9 Julai 2016
Restoran Warisan Sejati
Lot 235 Jalan Bukit Awi, Kepada: Tarikh: 11 Julai 2016
09000 Kulim, Kedah. Encik Ibrahim Yusof

Bil Butir Kuantiti Harga Jumlah Bil Keterangan Jumlah
seunit (RM) (RM)
1. Tepung 10 kampit (RM)
2. Beras 16 kampit 25.00 1. Bayaran sewa kedai, bulan Julai 2016 800.00
3. Gula Pasir 2.50 400.00
4. Susu Cair 20 pek 50.00 Ringgit: Lapan ratus sahaja
5. Minyak 40 tin 25.00 130.00 Tunai/No. Cek:
14 kampit 35.00
Masak 2.50

3.25

2.50

JUMLAH 640.00

Ringgit: Enam ratus empat puluh sahaja

Tunai/No. Cek: –––(–PH–e–na–gf–usar–uh–s–) –– –(–PI–eb–nr–ea–rhi–mim–a–)– ––(HP–e–na–gf–us–aru–hs–)–

120

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

MEMO RESIT RASMI SALINAN
Pasar Segar Hafsah Pasar Segar Hafsah R333
No. 129 Jalan BK 1, Taman Bukit Kulim, No. 129 Jalan BK 1, Taman Bukit Kulim,
09000 Kulim, Kedah. Tarikh: 22 Julai 2016
09000 Kulim, Kedah.
04-495 9595
04-495 9595
Tarikh: 20 Julai 2016
Diterima daripada: Ismail & Anak-anak Trading
Pemilik mengambil wang tunai sebanyak
RM400.00 untuk menjelaskan bil telefon Sebanyak: Sembilan ratus sahaja
kediaman.
(Diskaun tunai RM100.00)
–––H––a–f–sa–h–––
(Pengurus) Untuk bayaran: Menjelaskan hutang pada 30 Jun 2016

RM900.00
Tunai/No. Cek: MBB1011977

–––––(HP–e–na–gf–us–aru–hs–)––––

SLIP DAFTAR TUNAI MEMO
Pasar Segar Hafsah
Pemborong Ekonomi Ahmad Mazlan No. 129 Jalan BK 1, Taman Bukit Kulim,
09000 Kulim, Kedah.
No. 151 Jalan Gangsa, Taman Gangsa,
04-495 9595
06500 Alor Setar, Kedah.
Tarikh: 28 Julai 2016
04-751 7510 26 Julai 2016
Kepada: Pengurus Akaun
Butiran Harga Unit Jumlah Rekodkan cek daripada Ismail & Anak-anak Trading berjumlah
seunit RM900 (No. Cek MBB1011977) yang dipulangkan oleh pihak
Jeruk Buah RM3.00 10 RM30.00 bank dengan perkataan Rujuk Kepada Penyuruh Bayar.
Minyak Masak 40 RM240.00
Rempah Kari RM6.00 30 RM150.00 ––––H––a–f–sa–h––––
Jumlah (Pengurus)
Tunai RM5.00 RM420.00
Baki RM500.00
RM80.00

Terima kasih.

BANK BERJAYA BERHAD SALINAN
No. 12G Lorong Putra 1/A2 Taman Putra, Jalan Kilang Lama,
Kilang Lama 09000 Kulim, Kedah.
04-495 3993

SIMPANAN 29 Julai 2016

CEK-CEK WANG TUNAI RM SEN
CAWANGAN INI RINGGIT: Satu Ribu Dua Ratus Sahaja 1 200 00

CEK-CEK RINGGIT NO. CEK TEMPAT 1 200 00
CAWANGAN Jumlah 1 200 00
TEMPATAN
Tunai
CEK-CEK BANK
TEMPATAN Baki
JUMLAH
CEK-CEK TOLAK KOMISEN
TEMPAT LAIN JUMLAH BERSIH

NAMA: Pasar Segar Hafsah Untuk Kegunaan Pejabat
NO. AKAUN: 2012938989 Diluluskan Oleh:

121

RESIT RASMI ASAL TIP
Syarikat Peruncit Mei Shan R989
• R esit rasmi ini dikeluarkan
No. 44 Persiaran Anak Bukit, Tarikh: 30 Julai 2016 oleh Syarikat Peruncit Mei
Shan berkaitan dengan
06500 Alor Setar, Kedah. belian barang niaga secara
tunai menggunakan cek.
04-739 9889
• Kreditkan Buku Tunai lajur
Diterima daripada: Pasar Segar Hafsah bank.

Sebanyak: Tiga ribu empat ratus sahaja

(Diskaun tunai RM340.00)

Untuk bayaran: Menjelaskan hutang pada 25 Jun 2016

RM3 400.00 ––––––M–(–Pe–ein–gS–u–rh–ua–sn–) ––––––
Tunai/No. Cek: BMMB123104

Rekodkan urus niaga di atas dalam Buku Tunai.

Penyelesaian
Secara manual

Buku Tunai BT1

Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank
Diberi Diterima
2016
Jul 1 Baki b/b RM RM RM 2016 RM RM RM

9 Jualan JA1 2 800 12 000 Jul 2 Perabot LA1 4 000

LA3 640 4 Belian LA2 1 160

22 Ismail & LJ1 100 900 11 Sewa LA4 800
Anak-anak 20 Ambilan
Trading LA5 400

29 Tunai K 1 200 26 Belian LA2 420
LJ1 900
28 Ismail &
Anak-anak K 1 200
Trading
(Cek tak laku)

29 Bank

30 Syarikat LB1 340 3 400
Peruncit Mei
Shan 620 4 640
340 3 440 14 100
31 Baki h/b
LA7
100 3 440 14 100

Ogos 1 Baki b/b 620 4 640

LA6

Fakta Penting
Urus niaga 29 Julai ialah Catatan Kontra.
Catatan Kontra merupakan pemindahan wang tunai dari bank ke pejabat atau dari pejabat ke bank.
Catatan Kontra ini melibatkan lajur bank dan lajur tunai pada halaman yang sama dalam Buku Tunai
iaitu satu lajur didebitkan dan satu lajur dikreditkan.

Pindahan berlaku dalam dua keadaan:
1 Pindahan wang tunai dari bank ke pejabat.

Dokumen perniagaan yang terlibat ialah keratan cek.
2 Pindahan wang tunai dari pejabat ke bank.

Dokumen perniagaan yang terlibat ialah slip wang masuk.

122

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

Secara berkomputer

A B CD EF G H IJ KL
1
Buku Tunai BT1

2 Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank
Diberi Diterima

3 2016 RM RM RM 2016 RM RM RM
4 Jul 1 Baki b/b
5 9 Jualan JA1 2800 12000 Jul 2 Perabot LA1 4000
6 22 Ismail & Anak-anak
7 Trading LA3 640 4 Belian LA2 1160
8 29 Tunai
LJ1 100 900 11 Sewa LA4 800

20 Ambilan LA5 400

K 1200 26 Belian LA2 420

9 28 Ismail & Anak-anak Trading LJ1 900
(Cek tak laku)

10 29 Bank K 1200
11
12 30 Syarikat Peruncit Mei Shan LB1 340 3400
13
14 Ogos 1 Baki b/b 31 Baki h/b 620 4640
15
100 3440 14100 340 3440 14100

620 4640

LA6 LA7

Formula Formula
Sel =SUM(D4:D8)
D13 =SUM(E4:E8)
E13 =SUM(F4:F8)
F13 =SUM(J4:J12)
J13 =E13 – (SUM(K4:K11))
K12 =F13 – (SUM(L4:L11))
L12

Mengimbangkan Buku Tunai dan Menyatakan TIP
Kedudukan Baki Tunai dan Baki Bank
Buku Tunai yang dibuka hendaklah diimbangkan pada • S ekiranya jumlah lajur bank
akhir tempoh perakaunan. di bahagian kredit lebih
besar daripada jumlah lajur
 Baki bank dan baki tunai bank di bahagian debit,
Jika jumlah di bahagian debit melebihi jumlah di maka baki akhir bank ialah
overdraf.
bahagian kredit, maka baki h/b terletak di bahagian
kredit. Oleh itu, baki b/b pada awal bulan yang berikut (a) h/b bermaksud hantar
akan terletak di bahagian debit. ke bawah

 Baki bank (b) b/b bermaksud bawa
Jika jumlah di bahagian kredit melebihi jumlah di ke bawah

bahagian debit, maka baki h/b terletak di bahagian • B aki bawa ke bawah tunai
debit. Oleh itu, baki b/b pada awal bulan yang berikut mesti di bahagian debit
akan terletak dibahagian kredit. sahaja.

123

Cara-cara mengimbangkan Buku Tunai:

1 Menjumlahkan kedua-dua bahagian debit
dan kredit.

2 Jumlah yang lebih besar ditulis di bahagian Daya Fikir

jumlah debit dan kredit. Mengapakah Buku Tunai
perlu diimbangkan?
3 Perbezaan antara jumlah debit dengan jumlah

kredit dikira dan ditulis sebagai baki h/b.

4 Bawa baki h/b ke bawah di bahagian

bertentangan dengan menulis baki b/b.

CONTOH 15

Buku Tunai BT1

Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank
Diberi Diterima

2016 RM RM RM 2016 RM RM RM

Jan 1 Baki b/b JA1 1 800 2 450 Jan 2 Belian LA3 1 195

9 Jualan LA1 640 4 Alatan Pejabat LA4 700

22 Komisen LA2 75 11 Insurans LA5 240

29 Jualan LA1 3 250 13 Ambilan LA6 400

26 Belian LA3 420

31 Baki h/b 1 620 3 640

2 440 5 775 2 440 5 775
1 620
Feb 1 Baki b/b 3 640

Menjumlahkan Lajur-lajur Diskaun
Lajur diskaun diterima dan diberi dijumlahkan sebelum dipindahkan ke dalam lejar.

CONTOH 16

Buku Tunai BT1

Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank
2016 Diberi Diterima
Jul 1 Baki b/b RM
9 Jualan RM RM RM 2016 RM RM 1 195
22 Komisen 1 640 15 250 Jul 2 Belian
29 Jualan JA1 LA3 239 700
320 4 Perabot 240
Ogos 1 Baki b/b LA1 100 175 11 Kadar LA4

LA2 3 250 Bayaran LA5

LA1 325 1 960 18 675 26 Belian
1 540 16 540 31 Baki h/b
LA3 42 420
425 1 540 16 540
LA6
281 1 960 18 675

LA7

124

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

CONTOH 17

Pada 1 Oktober 2016, Syarikat SMS Trading mempunyai baki tunai di tangan dan di bank
masing-masing berjumlah RM800 dan RM8 600.
Urus niaga berikut berlaku sepanjang bulan Oktober 2016:

2016 RM
Okt 3 Keluar wang tunai daripada bank untuk kegunaan pejabat 1 000
4 Bayar belanja angkutan dengan tunai
8 Bayar Syarikat Kavitha dengan cek untuk menjelaskan 140
hutangnya berjumlah RM3 800 3 700
11 Jualan tunai dibankkan
13 Terima cek daripada Park Liew dan diskaun diberikan 1 720
kepadanya berjumlah RM80 1 440
14 Beli perabot pejabat dengan cek
15 Cek Park Liew dipulangkan oleh pihak bank dengan perkataan 1 300
“Rujuk kepada Penyuruh Bayar” dan diskaun diberi kepadanya dibatalkan
18 Terima komisen dengan cek 540
20 Beli barang niaga dibayar dengan cek 3 000
21 Jualan tunai 2 400
24 Pindahkan wang dari pejabat ke bank 1 400
27 Ambilan tunai untuk kegunaan peribadi 1 000
29 Bayar sewa dengan cek
30 Bayar gaji pekerja dengan cek 600
1 500

Sediakan Buku Tunai.

Penyelesaian

Buku Tunai BT1

Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank
Diberi Diterima

2016 RM RM RM 2016 RM RM RM

Okt 1 Baki b/b JA1 800 8 600 Okt 3 Tunai K 1 000

3 Bank K 1 000 4 Angkutan LA3 140

11 Jualan LA1 1 720 8 Syarikat Kavitha LA4 100 3 700

13 Park Liew 80 1 440 14 Perabot LA5 1 300

18 Komisen LA2 540 15 Park Liew 1 440
21 Jualan LA1 (Cek tak laku)
2 400

24 Tunai K 1 400 20 Belian 3 000

24 Bank K 1 400

27 Ambilan LA6 1 000

29 Sewa LA7 600

30 Gaji LA8 1 500

31 Baki h/b 1 660 1 160

80 4 200 13 700 100 4 200 13 700

Nov 1 Baki b/b 1 660 1 160

125

LATIHAN MINDA 4.4

1 Nyatakan dua tujuan penyediaan Buku Tunai.

2 Urus niaga berikut diambil daripada rekod perakaunan Perniagaan Bajri:

2016
Ogos 1 Tunai di tangan RM3 200
Tunai di bank RM15 700
4 Beli barang niaga dengan cek RM1 860
7 Terima cek daripada Razi RM2 000
10 Jualan tunai RM1 400
11 Ambilan tunai RM260
14 Terima komisen secara tunai RM820
16 Bayar cek kepada Syarikat Zoa RM2 400 dan terima diskaun RM120
21 Beli alat tulis pejabat secara tunai RM30
26 Jualan tunai RM700
31 Tunai daripada pejabat dibankkan RM950

Anda dikehendaki menyediakan Buku Tunai.

3 Urus niaga berikut diambil daripada buku Perniagaan Aydah Maju: RM
2 250
2016 8 335
Jun 1 Baki tunai di tangan 1 700
Baki tunai di bank 1 000
2 Terima cek daripada Kedai Khalil 1 400
3 Keluarkan wang tunai dari bank untuk kegunaan pejabat
5 Jualan tunai 1 700
7 Bank pulangkan cek Kedai Khalil bertanda “Rujuk kepada 2 500
Penyuruh Bayar”
8 Beli mesin dengan cek 950
10 Terima komisen dengan cek
12 Bayar hutang Perniagaan Murni dengan cek dan terima 1 050
diskaun berjumlah RM45 840
13 Beli barang niaga secara tunai
14 Terima cek pinjaman dari Bank SME untuk 5 000
kegunaan perniagaan 800
15 Ambilan tunai untuk kegunaan peribadi
18 Terima cek daripada Encik Jerry dan memberi diskaun 970
sebanyak RM40 1 250
19 Beli barang niaga dengan cek
20 Beli alat tulis secara tunai 70
21 Jualan tunai 1 680
23 Beli komputer dengan cek 2 780
25 Masukkan tunai perniagaan ke dalam bank
26 Bayar gaji pekerja dengan cek 500
28 Bayar sewa kedai dengan tunai 1 200

700

Sediakan Buku Tunai. Imbangkan Buku Tunai dan bawa bakinya ke bawah.

126

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

4.5 BUKU TUNAI RUNCIT STANDARD PEMBELAJARAN

Tujuan Penyediaan Buku Tunai Runcit Murid boleh:
Kegunaan Buku Tunai Runcit adalah untuk pembayaran • Menerangkan tujuan
amaun kecil yang kerap berlaku dalam perniagaan seperti
bayaran minuman tetamu dan upah cuci pejabat. penyediaan Buku Tunai
Buku Tunai Runcit dianggap Buku Catatan Pertama Runcit.
kerana segala perbelanjaan akan direkodkan ke dalam • Menjelaskan Sistem Panjar.
buku ini sebelum dipindahkan ke dalam lejar. • Melakar dan menerangkan
Tujuan penggunaan Buku Tunai Runcit: format Buku Tunai Runcit
 Mengurangkan catatan belanja yang kerap berlaku termasuk lajur folio.
• Merekodkan perbelanjaan
bagi amaun yang kecil dalam buku tunai. runcit berdasarkan
 Mengelakkan pembayaran menggunakan cek untuk pernyataan urus niaga
secara manual atau
perbelanjaan yang amaunnya kecil. menggunakan aplikasi TMK.
Seorang juruwang khas ditugaskan bagi mengawal rekod • Menjumlahkan lajur
dan pembayaran tunai runcit. analisis, mengimbangkan
Buku Tunai Runcit dan
Sistem Panjar merekodkan rekupmen.
Sistem Panjar Runcit digunakan bagi menguruskan dana • M enganalisis
tunai runcit perniagaan. Juruwang akan memperuntukkan dokumen sumber dan
sejumlah wang tunai pada awal setiap bulan bagi mengklasifkasikannya
menjelaskan perbelanjaan yang amaunnya kecil. Pada setiap untuk menentukan
hujung bulan pula akan dihitung jumlah perbelanjaan perbelanjaan runcit
yang telah dibayar. Sekeping cek akan dikeluarkan untuk berasaskan sistem panjar.
tujuan rekupmen bagi wang yang telah dibelanjakan.
GLOSARI

SISTEM PANJAR: Jumlah yang
telah dibelanjakan dalam tempoh
tersebut akan menggantikan
semula jumlah asal.

Format Buku Tunai Runcit

Buku Tunai Runcit BTR1

1 2 3 4 5 6 7 Analisis Bayaran
Tarikh Butir Folio No. Penerimaan Pembayaran
Baucar Pos Tambang Alat Belanja Folio Pelbagai
(Debit) (Kredit) Tulis Am 8

RM RM RM RM RM RM RM

1 Tarikh urus niaga berlaku TIP
2 Nama-nama akaun yang terlibat Penerimaan wang oleh
3 R ujukan halaman dalam lejar juruwang runcit perlu
4 Nombor dokumen sumber direkodkan dalam Jurnal Am.
5 Rekodkan peruntukan tunai runcit yang diterima

daripada ketua juruwang
6 R ekod bayaran runcit yang dilakukan mengikut

catatan perbelanjaan dalam baucar
7 Lajur khas bagi merekodkan urus niaga runcit yang

kerap berlaku
8 Merekodkan urus niaga yang berlaku sekali-sekala

dalam organisasi perniagaan

127

Perbelanjaan Runcit berdasarkan Pernyataan GLOSARI
Urus Niaga
PERBELANJAAN RUNCIT:
CONTOH 18 Pembelian kecil-kecilan yang
tidak praktikal untuk membuat
Kedai Buku Maisarah menyimpan Buku Tunai Runcit mengikut pembelian melalui pesanan
Sistem Panjar bermula pada 1 April 2016. Ketua juruwang hanya tempatan.
akan memberikan wang peruntukan sebulan sekali iaitu pada
setiap awal bulan. Berikut ialah penerimaan dan penggunaan Daya Fikir
wang dalam bulan April 2016:
Apakah yang dimaksudkan
2016 No. Baucar Menerima cek daripada ketua RM dengan Sistem Panjar?
April juruwang untuk memulakan Buku 600
V01 Tunai Runcit INFO
1 V02 Alat tulis dan kertas 90
Bayar belanja membaiki pintu 60 Untuk mengetahui Buku Tunai
3 V03 pejabat Runcit dengan lebih lanjut, sila
5 V04 Baiki paip pejabat 40 imbas QR Code berikut:
V05 Pos laju 50
7 V06 Pinjaman Azahar 120
9 V07 Surat berdaftar 30
13 Upah mencuci 70
26
29

Anda dikehendaki menyediakan Buku Tunai Runcit sehingga http://alhudaakaun.blogspot.
30 April 2016 dengan menunjukkan lajur alat tulis, belanja pejabat, my/2008/08/wang-panjar-
pos dan pelbagai. cek-banyak-digunakan-dalam.
html?m=1
Penyelesaian
Secara manual (Diakses pada 9 September 2016)

Buku Tunai Runcit BTR1

No. Penerimaan Pembayaran Analisis Bayaran
Baucar (Debit) (Kredit)
Tarikh Butir Folio Alat Pos Belanja Folio Pelbagai
Tulis Pejabat

2016 RM RM RM RM RM RM

April 1 Bank BT1 600

3 Alat Tulis dan V01 90 90
Kertas

5 Baiki Pintu V02 60 60

7 Baiki Paip V03 40 40

9 Pos Laju V04 50 50

13 Pinjaman V05 120 LA4 120

Azahar

26 Surat Berdaftar V06 30 30

29 Upah Mencuci V07 70 70

600 460 90 80 170 120

31 Baki h/b 140 LA1 LA2 LA3

600 600

Mei 1 Baki b/b 140

Bank BT2 460

128

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

Secara berkomputer

A B C D EF GH I JK
Butir Folio Buku Tunai Runcit BTR1
1 BT1 No.
Baucar Penerimaan Pembayaran Analisis Bayaran
2 BT2
Tarikh VO1 (Debit) (Kredit) Alat Pos Belanja Folio Pelbagai
VO2 Tulis Pejabat
3 VO3
VO4
4 2016 VO5 RM RM RM RM RM RM
5 April 1 Bank VO6
6 3 Alat Tulis dan Kertas VO7 600
90 90
7 5 Baiki Pintu
60 60
8 7 Baiki Paip
9 9 Pos Laju 40 40
10 13 Pinjaman Azahar
11 26 Surat Berdaftar 50 50
12 29 Upah Mencuci
120 LA4 120
13
14 31 Baki h/b 30 30
70 70
15
16 Mei 1 Baki b/b 600 460 90 80 170 120
17 Bank
140 LA1 LA2 LA3

600 600
140

460

Formula Formula INFO
=SUM(F6:F12) Tunai runcit melibatkan
Sel =SUM(G6:G12) jumlah pembayaran bagi
F13 =SUM(H6:H12) amaun yang kecil. Belanja
G13 =SUM(I6:I12) yang berjumlah besar tidak
H13 =SUM(K6:K12) dibayar dengan tunai runcit.
I13 =F15–F13 Sebagai contoh, belian aset
K13 dan gaji.
F14

Menjumlahkan Lajur Analisis, Mengimbangkan Buku TIP
Tunai Runcit dan Merekodkan Rekupmen
Semua lajur analisis bayaran akan dihitung pada setiap hujung Pada akhir bulan, jumlah
bulan dengan menjumlahkan keseluruhan perbelanjaan yang telah dibelanjakan akan
dan pembayaran yang dibuat. Jumlah yang diperoleh dibayar semula supaya jumlah
akan dipindahkan ke dalam Lejar Am yang berkaitan. baki panjar runcit pada bulan
Cara-cara mengimbangkan Buku Tunai Runcit: berikutnya cukup seperti yang
sepatutnya.
1 Jumlahkan kedua-dua belah penerimaan (debit)
Jurnal Am
dan pembayaran (kredit). Jumlah yang lebih
besar ditulis di bahagian jumlah kedua-dua belah. Tarikh Butir F Dt Kt

2 Beza antara jumlah penerimaan (debit) dan 2016

pembayaran (kredit) dikira dan ditulis baki h/b. Mei 31 Tunai Runcit 235

3 Bawa baki h/b ke bawah di bahagian Bank 235

bertentangan dengan menulis baki b/b. (Bayaran
balik dana
tunai runcit)

129

Buku Tunai Runcit BTR1

No. Penerimaan Pembayaran Analisis Bayaran
Baucar (Debit) (Kredit)
Tarikh Butir Folio Alat Pos Belanja Folio Pelbagai
2016 Tulis Am

RM RM RM RM RM RM

April 1 Bank BT1 500

3 Alat Tulis dan V01 45 45
Kertas

5 Baiki Lampu V02 30 30

9 Surat Berdaftar V03 25 25

13 Pinjaman Abu V04 120 LA4 120
26 Pos Laju V05
15 15

500 235 45 40 30 120

31 Baki h/b 265 LA1 LA2 LA3

Mei 1 Baki b/b 500 500
Bank
265

BT2 235

Rekupmen panjar runcit dibuat berdasarkan perbezaan baki panjar runcit. Sekiranya
rekupmen panjar runcit sesebuah perniagaan tersebut bernilai RM500 manakala baki
panjar runcit pada hujung bulan tersebut bernilai RM265, maka rekupmen panjar runcit
yang perlu dibuat melalui cek adalah bernilai RM235.

Menganalisis Dokumen Sumber dan Mengklasifikasikannya

CONTOH 19

Kedai Komputer Adam menyimpan Buku Tunai Runcit mengikut Sistem Panjar bermula pada
1 Ogos 2016. Ketua juruwang memasukkan tunai ke dalam panjar runcit berjumlah RM400 pada
1 Ogos 2016.
Berikut ialah dokumen penerimaan dan penggunaan wang dalam bulan Ogos 2016:

ASAL BIL TUNAI A1021 BAUCAR TUNAI RUNCIT V02
Kedai Buku Aishah Sdn. Bhd. Kedai Komputer Adam
118-G Lorong Kedidi 2/1, Taman Kedidi,
09000 Kulim, Kedah. Lot. 898 Jalan Keladi, Taman Keladi,
04-490 7007
09000 Kulim, Kedah.
Kepada: Tarikh: 7 Ogos 2016
04-495 2015

Kedai Komputer Adam Tarikh: 9 Ogos 2016

Lot. 898 Jalan Keladi, Kuantiti Keterangan Jumlah (RM)

Taman Keladi, 09000 Kulim, Kedah. 1 unit Tambang teksi ke lapangan 35.00

Bil Butir Harga Unit Jumlah terbang Pulau Pinang
1. Buku Tulis (RM) (RM)
2. Kertas A4 1.50 2 3.00
10.00 1 10.00 JUMLAH 35.00
13.00
JUMLAH Ringgit: Tiga puluh lima sahaja

Ringgit: T iga belas sahaja Tunai/No. Cek:

Tunai/No. Cek: ––––(P–eS–n–gh–ui–lra–us–)–––– ––A–u(–Pd–ei–nF–ear–ihm–m–a–i) – ––––(P–Ae–nd–ag–mu–ru–s–)–

130

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

SLIP DAFTAR TUNAI ASAL BIL TUNAI A1332
Kedai Runcit Hamidi Kedai Perkhidmatan Cuci-cuci
Lot. 512 Jalan Rambai, Taman Bukit Mertajam,
Taman Rambai, 09000 Kulim, Kedah. 14000 Bukit Mertajam, Pulau Pinang.
04-733 7337 16 Ogos 2016 04-692 2996

Butiran Harga seunit Unit Jumlah Kepada: Tarikh: 27 Ogos 2016

Kopi Kapal Api RM7.00 2 RM14.00 Kedai Komputer Adam

Gula RM2.50 2 RM5.00 Lot. 898 Jalan Keladi,

Jumlah RM19.00 Taman Keladi, 09000 Kulim, Kedah.

Tunai RM20.00 Bil Butir Harga Unit Jumlah
1. Mencuci Pejabat (RM) (RM)
Baki RM1.00
50.00 ½ hari 50.00

Terima kasih. JUMLAH 50.00

SLIP DAFTAR TUNAI Ringgit: L ima puluh sahaja
Kedai Makan Asam Pedas
Lot. 253 Jalan Kulim Lunas, Tunai/No. Cek: ––––(P–e–kn–eg–eul–yr–us–)––––
09000 Kulim, Kedah.
04-495 5101 29 Ogos 2016
Unit Jumlah
Butiran Harga seunit TIP
2 RM17.00 Slip daftar tunai merekodkan
Set Asam Pedas RM8.50 urus niaga bayaran makan
Ikan Pari 2 RM5.00 dan minum pembekal
RM22.00 perniagaan.
Jus Buah RM2.50 RM25.00
Jumlah RM3.00
Tunai

Baki

Terima kasih.

Anda dikehendaki menyediakan Buku Tunai Runcit sehingga 31 Ogos 2016 dengan menunjukkan

lajur alat tulis, belanja pejabat, tambang dan pelbagai.

Penyelesaian

Buku Tunai Runcit BTR1

No. Penerimaan Pembayaran Analisis Bayaran
Baucar (Debit) (Kredit)
Tarikh Butir Folio Alat Tambang Belanja Folio Pelbagai
Tulis Pejabat

2016 RM RM RM RM RM RM

Ogos 1 Bank BT1 400

7 Alat Tulis V01 13 13

9 Tambang V02 35 35

16 Kopi dan V03 19 19
Gula

27 Upah V04 50 50
Mencuci

29 Makan dan V05 22 22
Minum

400 139 13 35 91

31 Baki h/b 261 LA1 LA2 LA3

400 400

Sept 1 Baki b/b 261

Bank BT2 139

131

PINTASAN MINDA 1

Pada 1 Jun 2017, Puan Mardziah memulakan perniagaan Prima Elektrik Enterprise
yang menjual barang-barang elektrik di pekan Malim Nawar, Perak. Beliau membawa
masuk modal sebanyak RM95 000 yang terdiri daripada:

Premis RM
Tunai di tangan
Tunai di bank 60 000
Alatan Pejabat 2 000
28 000
5 000

Dokumen-dokumen berikut menunjukkan urus niaga Prima Elektrik Enterprise
sepanjang bulan Jun 2017:

Tarikh: 1 Jun 2017 RESIT RASMI ASAL
Penerima: Kerani akaun KEDAI PERABOT SURIA R4320
Untuk: Tunai Runcit Lot 25, Jalan Haji Zaki, 31400 Ipoh, Perak. Tarikh: 2 Jun 2017

05-265 4715

Baki akhir 28 000 00 Diterima daripada: Prima Elektrik Enterprise
Deposit ––
Jumlah Sebanyak: Lapan ratus lima puluh sahaja
Cek ini 28 000 00
Baki 200 00 Untuk bayaran: Rak peragaan

BMMB 27 800 00 RM850.00 ––––––(P–eS–n–gu–rui–rau–s–)–––––
Tunai/No. Cek:
3218721

ASAL INVOIS INV3262 SALINAN INVOIS INV7868
SYARIKAT MOSHIMO SDN. BHD. PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE
28 Jalan Nirwana, 31400 Ipoh, Perak. 103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak.
05-238 7190 05-477 2360

Kepada: Tarikh: 3 Jun 2017 Kepada: Tarikh: 4 Jun 2017
Prima Elektrik Enterprise RSH Sdn. Bhd.
103 Jalan Orkid, 96 Jalan Ampang,
31700 Malim Nawar, Perak. 31900 Kampar, Perak.

Bil Butir Harga Unit Jumlah Bil Butir Harga Unit Jumlah
(RM) (RM) (RM) (RM)

1. Peti Sejuk 1 200.00 12 14 400 1. Peti Sejuk 1 600.00 6 9 600

2. Televisyen 1 500.00 8 12 000 2. Televisyen 1 800.00 5 9 000

26 400 18 600

Tolak Diskaun Niaga 20% 5 280 Tolak Diskaun Niaga 10% 1 860
JUMLAH 21 120 JUMLAH 16 740

Ringgit: D ua puluh satu ribu seratus dua puluh Ringgit: E nam belas ribu tujuh ratus empat puluh

sahaja sahaja

Syarat: 10% 14 hari, 5% 21 hari ––(–P–eLn–eg–ou–nr–u–s–) Syarat: 10% 14 hari, 5% 21 hari ––M(P–ea–nr–gd–uz–riua–sh–)–
Serahan: Angkutan dibayar Serahan: Angkutan dibayar
K. & K. di K. K. & K. di K.
–––(P–eR–n–oe–sra–im–a–)––
–––M(P–e–an–red–rz–imi–aa–h)––

132

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

SLIP DAFTAR TUNAI ASAL NOTA KREDIT NK1312
Kedai Alat Tulis Cheah SYARIKAT MOSHIMO SDN. BHD.
12 Jalan Orkid, Kepada: 28 Jalan Nirwana, 31400 Ipoh, Perak.
05-238 7190
31700 Malim Nawar, Perak. Tarikh: 6 Jun 2017
5 Jun 2017
05-477 2128 Prima Elektrik Enterprise

103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak.

Butiran Harga seunit Unit Jumlah Akaun tuan/puan telah dikreditkan seperti berikut:

Pen RM2.00 5 RM10.00 Bil Butir Harga seunit Jumlah
(RM) (RM)
Pensil RM5.00 1 RM5.00
1. Peti Sejuk (dikembalikan 1 200 1 200
Jumlah RM15.00
kerana rosak)

Tunai RM15.00 Tolak Diskaun Niaga 20% 240
JUMLAH 960
Baki –
Ringgit: Sembilan ratus enam puluh sahaja

Terima kasih. –––M(P–ea–nr–de–rz–iima–ha–)–– ––(–P–eLn–eg–ou–nr–u–s–)

SALINAN BIL TUNAI BT004 RESIT RASMI SALINAN
PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE R3000
PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE 103 Jalan Orkid,
Tarikh: 10 Jun 2017
103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. 31700 Malim Nawar, Perak.

05-477 2360 05-477 2360

Kepada: Tarikh: 8 Jun 2017

Encik Wong Wai Lun Diterima daripada: RSH Sdn. Bhd.

Harga Jumlah Sebanyak: Lapan ribu sahaja
seunit (RM)
Bil Butir Kuantiti (RM) Untuk bayaran: Menjelaskan sebahagian
1. Peti Sejuk 1
daripada hutang

1 500 1 500 RM8 000.00
Tunai/No. Cek: RHB1987652
JUMLAH 1 500 ––M–(P–ea–nr–gd–uz–riua–sh–)––

Ringgit: Seribu lima ratus sahaja –––M––a–r–d–z–ia–h–––
Tunai/No. Cek: (Pengurus)

ASAL BIL TUNAI BT5051

PERNIAGAAN CITRA

RESIT RASMI ASAL 287 Jalan Selasih, 31600 Gopeng, Perak
SYARIKAT MOSHIMO SDN. BHD. R6378
28 Jalan Nirwana, Tarikh: 13 Jun 2017 05-451 2335

31400 Ipoh, Perak. Kepada: Tarikh: 15 Jun 2017

05-238 7190 Prima Elektrik Enterprise

103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak.

Diterima daripada: Prima Elektrik Enterprise Harga Jumlah
seunit (RM)
Sebanyak: Lapan belas ribu seratus empat Bil Butir Kuantiti (RM)
1. Mesin Pengisar 12
puluh empat sahaja (Diskaun 100 1 200

tunai RM2 016.00) JUMLAH 1 200

Untuk bayaran: Menjelaskan invois INV3262 Ringgit: Seribu dua ratus sahaja
Tunai/No. Cek:
RM18 144.00
Tunai/No. Cek: MBB3218722 –––(P–e–Ln–ge–ou–nru–s–)–– –––(–P–eR–na–gz–uir–fu–s–) ––

133

SLIP DAFTAR TUNAI MEMO Tarikh: 18 Jun 2017
Kedai Glory Mia PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE Penerima: Prima Elektrik
23 Jalan Melur,
31700 Malim Nawar, Perak. 103 Jalan Orkid, Enterprise
05-477 2765 16 Jun 2017 31700 Malim Nawar, Perak. Untuk: Kegunaan perniagaan

Butiran Harga Unit Jumlah 05-477 2360
seunit Tarikh: 17 Jun 2017
Baki akhir 17 656 00
Pewangi RM2.00 15 RM30.00 Mengambil seunit mesin pengisar Deposit ––
Pejabat bernilai RM100.00 untuk Jumlah
tujuan promosi. Cek ini 17 656 00
Jumlah RM30.00 Baki 3 000 00
–––M(P–ea–nr–gd–uz–riua–sh–)–– 14 656 00
Tunai RM40.00 BMMB
3218722
Baki RM10.00

Terima kasih.

SALINAN INVOIS INV7869 RESIT RASMI SALINAN
PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE R3001
PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE 103 Jalan Orkid,
Tarikh: 22 Jun 2017
103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. 31700 Malim Nawar, Perak.

05-477 2360 05-477 2360

Kepada: Tarikh: 20 Jun 2017

Kedai Reza Diterima daripada: RSH Sdn. Bhd.

82 Jalan Aman, 32600 Seri Iskandar Bota, Perak. Sebanyak: Tiga ribu lima ratus sahaja

Bil Butir Harga Unit Jumlah Untuk bayaran: Sewa
(RM) (RM)
RM3 500.00
1. Peti Sejuk 1 600.00 4 6 400 Tunai/No. Cek: BIMB2187502

2. Mesin Pengisar 150.00 10 1 500 ––M(–P–ea–nrdg–zu–ir–au–hs–) –

7 900

Tolak Diskaun Niaga 10% 790 SALINAN NOTA KREDIT NK1000
JUMLAH 7 110 PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE

Ringgit: T ujuh ribu seratus sepuluh sahaja 103 Jalan Orkid,

Syarat: 10% 14 hari, 5% 21 hari 31700 Malim Nawar, Perak.
Serahan: Angkutan dibayar
K. & K. di K. 05-477 2360

––(–P–eR–n–ee–rzia–m–a–) –– –(–MP–ea–nr–gd–uz–riu–ash–) – Kepada: Tarikh: 24 Jun 2017

Kedai Reza

BAUCAR TUNAI RUNCIT BTR1002 82 Jalan Aman,
PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE
103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. 32600 Seri Iskandar Bota, Perak.

04-477 2360 Akaun tuan/puan telah dikreditkan seperti berikut:
Tarikh: 23 Jun 2017
Unit Butir Harga seunit Jumlah
(RM) (RM)

Keterangan Jumlah (RM) 2 Mesin Pengisar 150 300

Bayaran upah mencuci bilik 80.00 (dikembalikan

mesyuarat kerana rosak)

JUMLAH 80.00 Tolak Diskaun Niaga 10% 30

Ringgit: Lapan puluh sahaja JUMLAH 270

Tunai/No. Cek: Ringgit: Dua ratus tujuh puluh sahaja

–––––Z––it–a––––– –––M––a–rd–z–i–a–h–– ––(–P–eR–n–eez–ria–m–a–) –– ––(MP–e–anr–gd–uz–riu–as–h)–
(Penerima) (Pengurus)

134

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

RESIT RASMI SALINAN SLIP DAFTAR TUNAI
PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE R3002 Kedai Alat Tulis Cheah
103 Jalan Orkid, 12 Jalan Orkid,
Tarikh: 25 Jun 2017
31700 Malim Nawar, Perak. 31700 Malim Nawar, Perak.
26 Jun 2017
05-477 2360 05-477 2128

Diterima daripada: Kedai Reza Butiran Harga seunit Unit Jumlah

Sebanyak: Enam ribu seratus lima puluh Fail 2 inci RM4.00 5 RM20.00
Fail 3 inci
enam sahaja (Diskaun tunai Jumlah RM2.00 10 RM20.00
Tunai
RM684.00) Baki RM40.00

Untuk bayaran: Menjelaskan invois INV7869 RM40.00

–

RM6 156.00 Terima kasih.
Tunai/No. Cek: AMB1982765
––M(–P–ea–nrg–du–zri–ua–sh–) – INVOIS
ASAL INV5310

PERNIAGAAN ELEKTRIK WAH

BAUCAR PEMBAYARAN BR1000 54 Jalan Haji Said, 31400 Ipoh, Perak.
PRIMA ELEKTRIK ENTERPRISE
103 Jalan Orkid, 31700 Malim Nawar, Perak. 05-249 9761

04-477 2360 Kepada: Tarikh: 29 Jun 2017
Prima Elektrik Enterprise
Tarikh: 28 Jun 2017 103 Jalan Orkid,
31700 Malim Nawar, Perak.
Keterangan Jumlah (RM)
Gaji bulan Jun 2017 500.00 Bil Butir Harga Unit Jumlah
(RM) (RM)

1. Kipas Angin 200.00 5 1 000

1 000

Tolak Diskaun Niaga 20% 200

JUMLAH 500.00 JUMLAH 800
Ringgit: Lima ratus sahaja
Tunai/No. Cek: Ringgit: L apan ratus sahaja

–––(P–e–Nn–e–irn–iam–a–)––– –––M(P–ea–nr–gd–uz–riua–sh–)–– Syarat: 10% 14 hari, 5% 21 hari ––(P–e–Wn–g–au–hru–s–)–
Serahan: Angkutan dibayar
K. & K. di K.

–––M(P–e–an–red–rz–imi–aa–h)––

Berdasarkan dokumen-dokumen perniagaan yang diberi, anda dikehendaki menyediakan:
(a) Jurnal Am
(b) Jurnal Belian
(c) Jurnal Jualan
(d) Jurnal Pulangan Belian
(e) Jurnal Pulangan Jualan
(f) Buku Tunai
(g) Buku Tunai Runcit (dengan menunjukkan lajur alat tulis, belanja pejabat

dan pelbagai)

135

Penyelesaian Jurnal Am JA1
(a)
Debit Kredit
Tarikh Butir Folio RM RM

2017 LA1 60 000
BT1 2 000
Jun 1 Premis BT1 28 000
LA2 5 000
Tunai LA3
95 000
Bank 95 000 95 000

Alatan Pejabat

Modal

(Memulakan perniagaan dengan aset dan modal)

17 Promosi LA4 100

Belian LA5 100

(Ambilan barang niaga untuk tujuan promosi)

(b) Jurnal Belian JB1
Jumlah
Tarikh Butir Folio No. Dokumen
RM
2017 21 120

Jun 3 Syarikat Moshimo Sdn. Bhd. LB1 INV3262 800
21 920
29 Perniagaan Elektrik Wah LB2 INV5310

30 Akaun Belian (Dt) LA5

(c) Butir Jurnal Jualan JJ1
Folio No. Dokumen Jumlah
Tarikh
2017 LJ1 INV7868 RM
Jun 4 RSH Sdn. Bhd. INV7869 16 740
20 Kedai Reza LJ2 7 110
30 Akaun Jualan (Kt) LA6 23 850

(d) Jurnal Pulangan Belian JPB1
Jumlah
Tarikh Butir Folio No. Dokumen
RM
2017 960
960
Jun 6 Syarikat Moshimo Sdn. Bhd. LB1 NK1312

30 Akaun Pulangan Belian (Kt) LA7

(e) Jurnal Pulangan Jualan JPJ1
Jumlah
Tarikh Butir Folio No. Dokumen
RM
2017 270
270
Jun 24 Kedai Reza LJ2 NK1000

30 Akaun Pulangan Jualan (Dt) LA8

136

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

(f) Buku Tunai BT1

Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank Tarikh Butir Folio Diskaun Tunai Bank
2017 Diberi Diterima

RM RM RM 2017 RM RM RM

Jun 1 Modal LA3 2 000 28 000 Jun 1 Tunai Runcit BTR1 200

8 Jualan LA6 1 500 2 Perabot LA10 850

10 RSH Sdn. Bhd. LJ1 8 000 13 Syarikat LB1 2 016 18 144
3 500 Moshimo
18 Bank K 3 000 Sdn. Bhd.

22 Sewa Diterima LA9

25 Kedai Reza LJ2 684 6 156 15 Belian LA5 1 200

18 Tunai K 3 000

28 Gaji LA11 500
30 Baki h/b 3 950 24 312

684 6 500 45 656 2 016 6 500 45 656

Jul 1 Baki b/b 3 950 24 312 LA13

LA12 Jul 1 Tunai Runcit BTR1 165

(g) Buku Tunai Runcit BTR1

No. Penerimaan Pembayaran Analisis Bayaran
Baucar (Debit) (Kredit)
Tarikh Butir Folio Alat Belanja Folio Pelbagai
Tulis Pejabat

2017 RM RM RM RM RM
Jun 1 Bank 200
BT1 15
5 Pen dan Pensil 15
16 Pewangi 30 40 30
23 Upah Cuci 80 55 80
26 Fail 40 LA14
200 165 110
30 Baki h/b 35 LA15
200 200
Jul 1 Baki b/b BT1 35
Bank 165

GERAK KERJA 1

Pada 1 Mac 2018, Encik Amine memulakan perniagaan Pusat Perabot Amine yang menjual

pelbagai jenis perabot di Jitra, Kedah. Beliau membawa masuk modal sebanyak RM49 000

yang terdiri daripada:

RM

Tunai di tangan 3 000

Tunai di bank 40 000
Alatan Pejabat 6 000

Dokumen-dokumen berikut menunjukkan urus niaga Pusat Perabot Amine sepanjang bulan
Mac 2018:

137

Tarikh: 1 Mac 2018 RESIT RASMI ASAL
Penerima: Kerani akaun KEDAI KOMPUTER MAJU R7123
Untuk: Tunai Runcit Lot 25, Jalan Haji Salleh, 06000 Jitra, Kedah. Tarikh: 2 Mac 2018
04-917 4714

Baki akhir 40 000 00 Diterima daripada: Pusat Perabot Amine
Deposit ––
Jumlah Sebanyak: Satu ribu lapan ratus sahaja
Cek ini 40 000 00
Baki 200 00 Untuk bayaran: Komputer

BMMB 39 800 00 RM1 800.00 –––––(–Pe–An–g–liu–fr–u–s)–––––
Tunai/No. Cek: MBB1376281
1376280

ASAL INVOIS INV6712 SALINAN BIL TUNAI BT1000
PEMBEKAL PERABOT IZATI
54 Jalan Seri Ayu, 06000 Jitra, Kedah. PUSAT PERABOT AMINE

04-917 4762 No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah.

Kepada: Tarikh: 3 Mac 2018 04-917 4360

Pusat Perabot Amine Kepada: Tarikh: 4 Mac 2018

No.2 Jalan Ilmu, Encik Faiq Aiman

06000 Jitra, Kedah. Harga Jumlah
seunit (RM)
Bil Butir Harga Unit Jumlah Bil Butir Kuantiti (RM)
(RM) (RM) 2 000
1. Set Sofa 2 000 7 14 000 1. Set Sofa 1 2 000 950
2. Almari Pakaian 1
2. Almari Pakaian 800 10 8 000 950

22 000
Tolak Diskaun Niaga 20% 4 400
JUMLAH 17 600
JUMLAH 2 950
Ringgit: T ujuh belas ribu enam ratus sahaja Ringgit: Dua ribu sembilan ratus lima puluh sahaja
Tunai/No. Cek: BBC1824638
Syarat: 10% 14 hari, 5% 21 hari ––(P–eI–n–gz–au–triu–s–)–
Serahan: Angkutan dibayar –––(–PA–e–mn–gi–unr–eu–s–) ––
K. & K. di K.
––(–P–eA–nm–e–riin–me–a–) ––

ASAL NOTA KREDIT NK2276 RESIT RASMI ASAL
PEMBEKAL PERABOT IZATI PEMBEKAL PERABOT IZATI R3002
54 Jalan Seri Ayu, 06000 Jitra, Kedah. 54 Jalan Seri Ayu, Tarikh: 8 Mac 2018

Kepada: 04-917 4762 Tarikh: 6 Mac 2018 06000 Jitra, Kedah.

Pusat Perabot Amine 04-917 4762

No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah. Diterima daripada: Pusat Perabot Amine

Akaun tuan/puan telah dikreditkan seperti berikut: Sebanyak: Lapan ribu sahaja

Bil Butir Harga seunit Jumlah Untuk bayaran: M enjelaskan sebahagian
(RM) (RM)
1. Almari Pakaian 800 800 invois INV6712

(dikembalikan kerana rosak) RM8 000.00
Tolak Diskaun Niaga 20% 160 Tunai/No. Cek: MBB1376282

JUMLAH 640

Ringgit: Enam ratus empat puluh sahaja

–––(P–Ae–nm–e–irn–ime–a–)–– ––(–PI–en–zg–au–tr–iu–s–) –––(P–eI–n–gz–ua–rtui–s–)––

138

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

SALINAN INVOIS INV4000 SLIP DAFTAR TUNAI
PUSAT PERABOT AMINE Kedai Alat Tulis Lim
No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah. No.11 Jalan Cahaya,
04-917 4360
06000 Jitra, Kedah.
Kepada: Tarikh: 10 Mac 2018 12 Mac 2018
Kedai Perabot Aisya 04-917 4228

Lot 34 Jalan Kampung Padang,
06000 Jitra, Kedah.
Butiran Harga seunit Unit Jumlah
Bil Butir Harga Unit Jumlah Fail RM3.00 8 RM24.00
(RM) (RM) Pen RM4.00 2 RM8.00
Jumlah RM32.00
1. Set Sofa 2 400 4 9 600 Tunai RM32.00
Baki
2. Almari Pakaian 1 200 4 4 800 –

14 400

Tolak Diskaun Niaga 10% 1 440
JUMLAH 12 960

Ringgit: D ua belas ribu sembilan ratus enam puluh
sahaja

Syarat: 10% 14 hari, 5% 21 hari ––(P–Ae–mn–g–iun–reu–s–)– Terima kasih.
Serahan: Angkutan dibayar
K. & K. di K.
–––(P–Ae–n–ise–yr–aim–a–)––

SALINAN NOTA KREDIT NK1100 RESIT RASMI SALINAN
PUSAT PERABOT AMINE PUSAT PERABOT AMINE R5001
No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah.
No.2 Jalan Ilmu, Tarikh: 15 Mac 2018
04-917 4360
06000 Jitra, Kedah.
Kepada: Tarikh: 14 Mac 2018
Kedai Perabot Aisya 05-477 2360
Lot 34 Jalan Kampung Padang,
06000 Jitra, Kedah. Diterima daripada: Kedai Perabot Aisya

Akaun tuan/puan telah dikreditkan seperti berikut: Sebanyak: Sembilan ribu tujuh

Harga seunit Jumlah ratus dua puluh sahaja
(RM) (RM)
Bil Butir (Diskaun tunai RM1 080)

1. Set Sofa (dikembalikan 2 400 2 400 Untuk bayaran: Menjelaskan invois

kerana rosak) INV4000

Tolak Diskaun Niaga 10% 240 RM9 720.00
JUMLAH 2 160 Tunai/No. Cek: RHB1967534

Ringgit: Dua ribu seratus enam puluh sahaja

–––(P–Ae–ni–se–yra–im–a–)–– ––(–PA–emn–g–iun–r–eu–s–) –––(–PA–enm–g–iu–nr–eu–s–) –

MEMO Tarikh: 17 Mac 2018
PUSAT PERABOT AMINE –––(–PA–em–n–gin–uer–u–s–) ––
No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah.

04-917 4360

Mengambil satu set sofa bernilai RM1 600.00 untuk kegunaan keluarga.

139

BAUCAR TUNAI RUNCIT BTR1002 ASAL INVOIS INV6810
PUSAT PERABOT AMINE PEMBEKAL PERABOT IZATI
54 Jalan Seri Ayu, 06000 Jitra, Kedah.
No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah. 04-917 4762
04-917 4360

Tarikh: 19 Mac 2018 Kepada: Tarikh: 20 Mac 2018
Pusat Perabot Amine
Keterangan Jumlah (RM) No.2 Jalan Ilmu,
06000 Jitra, Kedah.
Bayaran upah membaiki pintu 90.00

JUMLAH 90.00 Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM)

Ringgit: Sembilan puluh sahaja 1. Set Sofa 2 000 2 4 000

Tunai/No. Cek: 4 000

–––(P–Se–n–he–irm–im–aa–)––– –––(P–eA–nm–g–ui–nru–es–)–– Tolak Diskaun Niaga 20% 800

JUMLAH 3 200

Ringgit: T iga ribu dua ratus sahaja

SLIP DAFTAR TUNAI 22 Mac 2018 Syarat: 10% 14 hari, 5% 21 hari ––(P–Ie–n–zg–aut–riu–s–)–
Kedai Alat Tulis Lim Serahan: Angkutan dibayar
No.11 Jalan Cahaya, K. & K. di K.

06000 Jitra, Kedah. –––(P–Ae–nm–e–irn–ime–a–)––

04-917 4228

Butiran Harga seunit Unit Jumlah Tarikh: 29 Mac 2018
Penerima: Encik Ah Lok
Kunci Kabinet RM1.00 8 RM8.00 Untuk: Sewa kedai

Kunci Pintu RM1.00 12 RM12.00

Jumlah RM20.00

Tunai RM20.00 Baki akhir 42 670 00
Deposit ––
Baki – Jumlah
Cek ini 42 670 00
Terima kasih. Baki 1 200 00
41 470 00
BAUCAR PEMBAYARAN BR3001 BMMB
PUSAT PERABOT AMINE 1376283

No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah. RESIT RASMI SALINAN
04-917 4360 PUSAT PERABOT AMINE R5002
No.2 Jalan Ilmu, 06000 Jitra, Kedah.
Tarikh: 24 Mac 2018 04-917 4360 Tarikh: 30 Mac 2018

Keterangan Jumlah (RM)

Gaji bulan Mac 2018 600.00 Diterima daripada: Pusat Perabot Izati

JUMLAH 600.00 Sebanyak: Lapan ratus

Ringgit: Enam ratus sahaja Untuk bayaran: Komisen

Tunai/No. Cek: RM800.00
Tunai/No. Cek: AMB1346783
–––(P–e–Nn–e–irn–iam–a–)––– –––(P–Ae–nm–g–iun–reu–s–)–– –––(P–Ae–nm–g–iun–reu–s–)–

Berdasarkan dokumen-dokumen perniagaan yang diberi, anda dikehendaki menyediakan:
(a) Jurnal Am
(b) Jurnal Belian
(c) Jurnal Jualan
(d) Jurnal Pulangan Belian
(e) Jurnal Pulangan Jualan
(f) Buku Tunai
(g) Buku Tunai Runcit (dengan menunjukkan lajur alat tulis, belanja pejabat dan pelbagai)

140

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

LATIHAN MINDA 4.5

1 Nyatakan tujuan penyediaan Buku Tunai Runcit.

2 Apakah yang dimaksudkan dengan Sistem Panjar?

3 Pada 1 Januari 2016, ketua juruwang Perniagaan Amirul telah memberikan dana tunai
runcit berjumlah RM400 kepada kerani akaun untuk membiayai belanja runcit bagi
bulan tersebut. Sepanjang bulan itu, sejumlah RM320 telah digunakan untuk
perbelanjaan runcit.

Berapakah jumlah wang yang akan dibayar balik oleh ketua juruwang kepada kerani
akaun pada awal Februari?

4 Perniagaan Shira menyimpan Buku Tunai Runcit mengikut Sistem Panjar dengan nilai
panjar berjumlah RM400. Pada 1 Oktober 2016, baki tunai runcit peniaga tersebut
ialah sebanyak RM40.

2016 RM

Oktober 1 Bayaran balik oleh ketua juruwang X

4 Pewangi 35

6 Kertas dan dakwat 26

17 Minuman pelanggan 50

21 Alas meja 45

23 Kertas karbon 20

25 Sampul surat 30

28 Gula dan kopi pejabat 15

30 Bunga pejabat 29

31 Pembaikan pintu pejabat 70

A nda dikehendaki menyediakan Buku Tunai Runcit sehingga 31 Oktober 2016 dengan
menunjukkan lajur alat tulis, belanja pejabat, minuman dan pelbagai.

5 Perniagaan Seri Lobak menyimpan Buku Tunai Runcit mengikut Sistem Panjar. Baki
Buku Tunai Runcit pada 1 Mac 2017 ialah RM40. Urus niaga yang berlaku sepanjang
bulan Mac adalah seperti berikut:

2017 RM
Mac 1 Terima sekeping cek daripada ketua juruwang sebagai bayaran
balik tunai yang telah dibelanjakan pada bulan Februari 260
4 Sampul surat 8
5 Alas meja
6 Pewangi 25
10 Surat khabar dan majalah pejabat 28
12 Minuman mesyuarat 45
15 Setem dan sampul surat 35
18 Bunga meja pejabat 12
20 Belanja membaiki tingkap pejabat 18
22 Fail dan kertas karbon 40
25 Gula dan kopi pejabat 22
29 Belanja membaiki paip pejabat 12
20

A nda dikehendaki menyediakan Buku Tunai Runcit sehingga 1 April 2017 dengan
menunjukkan lajur analisis alat tulis, belanja pejabat, minuman dan pelbagai.

141

AKTIVITI PENGAYAAN Terma Perakaunan dalam Buku Catatan Pertama
Baca petunjuk-petunjuk dengan teliti. Kemudian lengkapkan silang kata berikut dengan terma
perakaunan yang tepat.

5
3
24
1
86
7

10

9

MELINTANG

1 Modal dikira dengan menggunakan persamaan ; aset tolak liabiliti.

6 Jurnal disediakan bagi merekodkan semua urus niaga yang tidak boleh

direkodkan dalam mana-mana Buku Catatan Pertama yang lain.

7 Buku merupakan Buku Catatan Pertama yang akan merekodkan penerimaan

dan pengeluaran tunai atau bank dalam semua urus niaga perniagaan.

9 Sistem Runcit digunakan bagi menguruskan dana tunai runcit perniagaan.

10 digunakan sebagai dokumen sokongan bagi pengeluaran wang untuk

kegunaan perbelanjaan runcit.

MENEGAK

2 Catatan dibuat bagi menentukan semua maklumat urus niaga berkaitan

sesuatu tempoh perakaunan direkodkan bagi tempoh tersebut sahaja.

3 Jurnal digunakan bagi merekodkan urus niaga tertentu yang kerap berlaku

dalam perniagaan.

4 khas ditugaskan bagi mengawal rekod dan pembayaran tunai runcit.

5 Buku Catatan Pertama terdiri daripada , buku tunai dan buku tunai runcit.

8 Jurnal digunakan bagi merekodkan jualan barang niaga secara kredit.

142

Modul 4: BUKU CATATAN PERTAMA

BUKU CATATAN PERTAMA

Buku catatan asal yang merekodkan semua urus niaga perniagaan.
Semua urus niaga akan direkodkan terlebih dahulu dalam Buku Catatan
Pertama sebelum dipindahkan ke dalam lejar.

Terdiri daripada
• Jurnal
– Jurnal Am
– Jurnal Khas
• Buku Tunai
• Buku Tunai Runcit

Jurnal Am

• D igunakan untuk merekodkan segala urus niaga yang tidak direkodkan
dalam Jurnal Khas.

• Urus niaga yang direkodkan dalam Jurnal Am:

– Catatan permulaan perniagaan

– Jualan dan belian aset bukan semasa secara kredit

– Ambilan barang niaga untuk kegunaan perniagaan atau
kegunaan peribadi

– Membawa masuk aset sebagai modal tambahan

– Pembetulan kesilapan

– Catatan pelarasan

– Merekodkan pembubaran perniagaan

– Catatan penutupan dan pindahan baki-baki akaun

Jurnal Khas

• J urnal Jualan digunakan untuk merekodkan urus niaga jualan barang
niaga secara kredit kepada peniaga.

• J urnal Belian digunakan bagi merekodkan urus niaga belian barang
niaga secara kredit daripada pembekal.

• J urnal Pulangan Jualan digunakan untuk merekodkan urus niaga
pulangan barang niaga yang dibuat oleh pelanggan.

• J urnal Pulangan Belian digunakan bagi merekodkan urus niaga
pulangan barang niaga kepada pembekal.

• J urnal Penerimaan Tunai digunakan untuk merekodkan urus niaga
penerimaan tunai.

• J urnal Pembayaran Tunai digunakan untuk merekodkan urus niaga
pembayaran tunai.

143

Buku Tunai
• D igunakan untuk mengatasi kekerapan membuka akaun lejar tunai

dan bank.
• B uku Catatan Pertama yang akan merekodkan penerimaan dan

pengeluaran tunai atau cek dalam semua urus niaga perniagaan.
• C atatan Kontra merupakan pemindahan wang tunai dari bank ke pejabat

atau dari pejabat ke bank.
• C atatan Kontra ini melibatkan lajur bank dan lajur tunai di halaman

yang sama dalam Buku Tunai iaitu satu lajur didebitkan dan satu lajur
lagi dikreditkan.
Buku Tunai Runcit
• M erekodkan semua jenis perbelanjaan perniagaan yang melibatkan
amaun yang kecil dan tidak sesuai dibayar menggunakan cek.
• Sistem Panjar Runcit digunakan untuk merekodkan Buku Tunai Runcit.
• F ungsi Buku Tunai Runcit adalah untuk mengurangkan catatan
perbelanjaan kecil yang kerap berlaku dalam Buku Tunai.
• S istem Panjar akan memperuntukkan sejumlah wang yang digunakan
untuk menampung perbelanjaan runcit seperti bayaran pos, belanja am
dan lain-lain.
• J umlah wang yang telah dibelanjakan perlu direkodkan semula dengan
membayar balik wang yang telah dibelanjakan ke dalam Buku
Tunai Runcit.

144