หนังสือภูษาศิลป์ จากท้องถิ่นสู่สากล

นายมีีชััย แต้้สุุจริิยา

ศิิลปิินแห่่งชาติิ สาขาทััศนศิิลป์์ (ทอผ้้า) พุุทธศัักราช ๒๕๖๔

นายมีีชััย แต้้สุุจริิยา ซึึมซัับและเรีียนรู้�้ในศิิลปะการทอผ้้ามาตั้�งแต่่วััยเยาว์์ ด้้วยการฝึึกฝนศิิลปะการออกแบบผ้้ามััดหมี่�่
และผ้้าพื้้น� เมืืองจากบรรพบุรุ ุษุ รวมถึึงผู้เ้� ชี่ย่� วชาญที่ท�่ รงภููมิปิ ัญั ญา ทั้้ง� การทำ�ำ ผ้้าทอยก การเก็บ็ ตะกอลายผ้้าจากคุณุ ทวดมั่น� จิติ ตะยะโสธร
คุุณยายโพวิินทร์์ จิิตตะยะโสธร รวมถึึงเจ้้าสิิริิบัังอร ภููริิพััฒน์์ (ณ จำำ�ปาศัักดิ์�) และแม่่คำำ�ปุุน ศรีีใส ศิิลปิินแห่่งชาติิ ที่�่ได้้ให้้คำ�ำ แนะนำ�ำ
ในการสร้้างสรรค์์ทอผ้้าชั้น� สููง ทำำ�ให้้สามารถนำ�ำ ความรู้้แ� ละประสบการณ์ท์ ี่่�ได้้ รวมกัับความคิิดสร้้างสรรค์ไ์ ปพัฒั นาต่่อยอด จนสามารถ
ออกแบบมััดหมี่่�ลายซัับซ้้อนได้้อย่่างยอดเยี่�่ยม มีีการทดลอง ค้้นคว้้า ออกแบบและประยุุกต์์ผลงานร่่วมสมััยที่่�ยัังรัักษาภููมิิปััญญา
และอััตลัักษณ์พ์ ื้้�นถิ่น� เช่น่ การพััฒนาลวดลายผ้้าให้้เหมาะสมกัับการนำ�ำ ไปใช้้ตัดั เย็็บเสื้อ� ผ้้า การออกแบบประยุกุ ต์ค์ ิิดค้้นผ้้าลายกาบบัวั
จากเทคนิิคการทอผ้้าดั้�งเดิิมของจัังหวััดอุุบลราชธานีี โดยเน้้นให้้เป็็นผ้้าทอที่่�ร่่วมสมััยสวมใส่่ได้้ทุุกเพศทุุกวััย การออกแบบและ
การฟื้�้นฟููการทอผ้้าเยีียรบัับลาวของจัังหวััดอุุบลราชธานีี ผ้้าแต่่ละผืืนจึึงมีีมิิติิลวดลายสีีสััน และความวิิจิิตรงดงาม มีีชื่�่อเสีียง
และกลายเป็น็ เอกลัักษณ์ข์ องผ้้าไหม “บ้้านคำำ�ปุุน” อัันเป็น็ ชื่�อ่ ของโรงทอผ้้า แหล่ง่ ผลิิตผ้้าไหม และแหล่่งการเรีียนรู้ท�้ ี่�่สำำ�คััญของจังั หวััด
อุบุ ลราชธานีี
นอกจากนี้้�ยัังได้้ออกแบบผ้้าประยุุกต์์ตามแบบลวดลายผ้้าราชสำำ�นัักสำำ�หรัับใช้้ถ่่ายทำำ�ภาพยนตร์์ตำ�ำ นานสมเด็็จพระนเรศวร
มหาราช และยัังได้้ออกแบบปรัับปรุุงเครื่�่องมืือเครื่�่องใช้้ในการทอผ้้า ออกแบบผลงานด้้านสถาปััตยกรรม การตกแต่่งภายใน
และออกแบบผลงานด้้านเรขศิิลป์์ เพื่่�อพระพุุทธศาสนาและงานการกุุศล และเป็็นผู้�้ถ่่ายทอดองค์์ความรู้�้ด้้านผ้้าทอและการออกแบบ
ลายผ้้า ตลอดจนการเผยแพร่ผ่ ลงานผ่า่ นการจัดั แสดงนิทิ รรศการทั้้ง� ในและต่า่ งประเทศ นับั เป็น็ คุณุ ููปการสำำ�คัญั ต่อ่ การสืืบสานงานประณีีต
ศิิลป์ท์ อผ้้าของชาติิ จึึงได้้รับั การยกย่อ่ งเชิดิ ชููเกีียรติิในฐานะศิิลปิินแห่่งชาติิ สาขาทัศั นศิลิ ป์์ (ทอผ้้า) พุุทธศัักราช ๒๕๖๔
248

249

บรรณานุุกรม

สำ�ำ นักั งานคณะกรรมการวัฒั นธรรมแห่ง่ ชาติิ กระทรวงศึึกษาธิกิ าร, ศิลิ ปินิ แห่ง่ ชาติิ พุทุ ธศักั ราช ๒๕๒๙. กรุงุ เทพฯ : บริษิ ัทั อมรินิ ทร์พ์ ริ้น� ติ้ง� กรุ๊พ� จำำ�กัดั , ๒๕๒๙.
สำำ�นักั งานคณะกรรมการวัฒั นธรรมแห่ง่ ชาติิ กระทรวงศึึกษาธิกิ าร, ศิลิ ปินิ แห่ง่ ชาติิ พุทุ ธศักั ราช ๒๕๓๐. กรุงุ เทพฯ : บริษิ ัทั อมรินิ ทร์พ์ ริ้น� ติ้ง� กรุ๊พ� จำ�ำ กัดั , ๒๕๓๐.
กรมส่ง่ เสริมิ วัฒั นธรรม กระทรวงวััฒนธรรม, ศิิลปินิ แห่ง่ ชาติิ พุทุ ธศัักราช ๒๕๕๓. กรุงุ เทพฯ : บริิษััท รุ่�งศิลิ ป์์การพิิมพ์์ (๑๙๗๗) จำ�ำ กัดั , ๒๕๕๓
กรมส่่งเสริมิ วัฒั นธรรม กระทรวงวััฒนธรรม, ศิิลปิินแห่่งชาติิ พุทุ ธศัักราช ๒๕๕๙. กรุุงเทพฯ : สำ�ำ นัักงานกิิจการโรงพิมิ พ์์ องค์ก์ ารสงเคราะห์์ทหารผ่่านศึึก

ในพระบรมราชููปถััมภ์์, ๒๕๕๙.
กรมส่่งเสริมิ วัฒั นธรรม กระทรวงวััฒนธรรม, ศิลิ ปิินแห่่งชาติิ พุุทธศัักราช ๒๕๖๐. กรุุงเทพฯ : สำ�ำ นักั งานกิจิ การโรงพิมิ พ์์ องค์์การสงเคราะห์์ทหารผ่่านศึึก

ในพระบรมราชููปถััมภ์์, ๒๕๖๐.
กรมส่่งเสริิมวัฒั นธรรม กระทรวงวััฒนธรรม, ศิิลปินิ แห่ง่ ชาติิ พุทุ ธศัักราช ๒๕๖๑. กรุุงเทพฯ : สำ�ำ นัักงานกิจิ การโรงพิมิ พ์์ องค์์การสงเคราะห์์ทหารผ่่านศึึก

ในพระบรมราชููปถััมภ์์, ๒๕๖๑.
กรมส่ง่ เสริมิ วััฒนธรรม กระทรวงวััฒนธรรม, ศิิลปิินแห่ง่ ชาติิ พุุทธศัักราช ๒๕๖๒. กรุงุ เทพฯ : สำ�ำ นักั งานกิจิ การโรงพิมิ พ์์ องค์์การสงเคราะห์ท์ หารผ่่านศึึก

ในพระบรมราชููปถัมั ภ์์, ๒๕๖๒.
กรมส่่งเสริิมวัฒั นธรรม กระทรวงวัฒั นธรรม, ศิิลปินิ แห่่งชาติิ พุุทธศัักราช ๒๕๖๔. กรุงุ เทพฯ : สำ�ำ นัักงานกิิจการโรงพิมิ พ์์ องค์ก์ ารสงเคราะห์์ทหารผ่่านศึึก

ในพระบรมราชููปถััมภ์,์ ๒๕๖๔.
คณะอุุตสาหกรรมสิ่่�งทอ มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลกรุุงเทพ. ผ้้าไทย มรดกแห่่งภููมิิปััญญาของไทย Textile of Thailand : an intellectual

heritage. กรุุงเทพฯ : บริิษััท เอ.พีี.กราฟิิคดีีไซน์์และการพิิมพ์์ จำ�ำ กัดั , ๒๕๕๓.
เผ่า่ ทอง ทองเจืือ, และ กิติ ติกิ รณ์์ นพอุดุ มพันั ธุ์�. มัดั หมี่่� สายสัมั พัันธ์์เอเชีีย. กรุุงเทพฯ : บริษิ ัทั อมริินทร์์พริ้น� ติ้�ง แอนด์์ พับั ลิิชชิ่่�ง จำำ�กััด (มหาชน), ๒๕๕๙.
พิพิ ิิธภััณฑ์ผ์ ้้าในสมเด็จ็ พระนางเจ้้าสิิริกิ ิติิ์� พระบรมราชินิ ีีนาถ, ราชศิลิ ป์พ์ ัสั ตราภรณ์.์ กรุงุ เทพฯ : พิพิ ิิธภัณั ฑ์์ผ้้าในสมเด็จ็ พระนางเจ้้าสิริ ิกิ ิติิ์� พระบรมราชินิ ีีนาถ,

๒๕๕๕.
มหาวิิทยาลัยั ศิลิ ปากร. ผ้า้ ทอพื้้�นเมืืองในภาคเหนืือ โครงการพัฒั นาผ้้าพื้�น้ เมืืองในทุุกจังั หวััดทั่่�วประเทศ มหาวิทิ ยาลัยั ศิลิ ปากร. กรุงุ เทพฯ : มหาวิิทยาลัยั ,

๒๕๔๔.
มหาวิทิ ยาลัยั ศิลิ ปากร. ผ้า้ ทอพื้น้� เมืืองในภาคใต้้ โครงการพัฒั นาผ้า้ พื้น�้ เมืืองในทุกุ จังั หวัดั ทั่่ว� ประเทศ มหาวิทิ ยาลัยั ศิลิ ปากร. กรุงุ เทพฯ : มหาวิทิ ยาลัยั , ๒๕๔๔.
มหาวิิทยาลััยศิิลปากร. ผ้้าทอพื้้น� เมืืองในภาคกลาง โครงการพััฒนาผ้้าพื้�้นเมืืองในทุุกจัังหวัดั ทั่่�วประเทศ มหาวิิทยาลัยั ศิิลปากร. กรุงุ เทพฯ : มหาวิิทยาลัยั ,

๒๕๔๔.
มหาวิทิ ยาลัยั ศิลิ ปากร. ผ้า้ ทอพื้น�้ เมืืองในภาคตะวันั ออกเฉียี งเหนืือ โครงการพัฒั นาผ้า้ พื้น้� เมืืองในทุกุ จังั หวัดั ทั่่ว� ประเทศ มหาวิทิ ยาลัยั ศิลิ ปากร. กรุงุ เทพฯ :

มหาวิิทยาลััย, ๒๕๔๔.

250

มณเฑีียร ตั้้ง� ศิริ ิพิ ัฒั น์.์ ผ้า้ คืือชีีวิติ : พยอมสีีนะวัฒั น์์ศิลิ ปินิ แห่ง่ ชาติิสาขาทัศั นศิลิ ป์์ (ศิลิ ปะงานผ้า้ ) ปีพี ุทุ ธศักั ราช ๒๕๓๐.กรุงุ เทพฯ:โรงพิมิ พ์ส์ ามเจริญิ พาณิชิ ย์ ์ ( กรุงุ เทพฯ)
จำ�ำ กัดั , ๒๕๕๒.

วิบิ ููลย์์ ลี้้�สุุวรรณ. ผ้้าไทย พััฒนาการทางอุุตสาหกรรมเเละสัังคม. กรุุงเทพฯ : บริษิ ััทอมริินทร์พ์ ริ้น� ติ้�ง กรุ๊พ� จำ�ำ กััด, ๒๕๓๐.
สำ�ำ นัักงานปลััดกระทรวงวััฒนธรรม, สมเด็็จพระนางเจ้า้ สิริ ิกิ ิติ ิ์์� พระบรมราชินิ ีีนาถ พระบรมราชชนนีีพัันปีหี ลวง.
กรุุงเทพฯ : บริษิ ััท รุ่�งศิลิ ป์ก์ ารพิิมพ์์ (๑๙๗๗) จำ�ำ กััด, ๒๕๖๓.
สำ�ำ นักั งานปลัดั กระทรวงวัฒั นธรรม, อัคั ราภิิรัักษศิิลปิิน. กรุุงเทพฯ : กระทรวงวััฒนธรรม, ๒๕๕๘.
สำ�ำ นักั งานคณะกรรมการวัฒั นธรรมแห่ง่ ชาติ.ิ ผ้้าไทย : ๒๕๓๗ ปีี รณรงค์ว์ ััฒนธรรมไทย. กรุุงเทพฯ : สำ�ำ นัักงานคณะกรรมการวััฒนธรรมแห่ง่ ชาติิ, ๒๕๓๗.
สำ�ำ นักั โบราณคดีีและพิิพิธิ ภััณฑสถานแห่ง่ ชาติิ กรมศิลิ ปากร. ผ้า้ พื้น้� เมืืองอีีสาน. กรุงุ เทพฯ : บริษิ ััท อมริินทร์์พริ้น� ติ้ง� แอนด์์ พับั ลิิชชิ่่ง� จำ�ำ กััด (มหาชน), ๒๕๔๐.
สิทิ ธิชิ ััย สมานชาติ.ิ มรดกภููมิปิ ัญั ญาสิ่�งทออีีสาน. กรุงุ เทพฯ : โรงพิิมพ์ช์ ุมุ นุุมสหกรณ์์การเกษตรแห่่งประเทศไทย จำำ�กัดั , ๒๕๖๓.
Susan Conway. ด้้วยจงรัักและบููชา : HRH Princess Maha Chakri Sirindhorn textile collection : symbols of love and respect. กรุงุ เทพฯ

: บริิษัทั อมริินทร์์พริ้�นติ้�ง แอนด์์ พัับลิชิ ชิ่่�ง จำ�ำ กัดั (มหาชน), ๒๕๖๓.
สื่อ� อิิเล็ก็ ทรอนิกิ ส์ ์
https://archive.sacit.or.th/handicraft/267
https://archive.sacit.or.th/handicraft/2212
https://readthecloud.co/na-muen-sri-textile-museum/
https://qsds.go.th/silkcotton/k_20.php
https://www.bot.or.th/Thai/MuseumAndLearningCenter/BOTMuseum/Northern/Pages/textile03.aspx
https://www.museumthailand.com/en/3525/storytelling/ผ้้าโบราณเมืืองลอง/

251

ภูษู าศิิลป์์ จากท้อ้ งถิ่�น่ ...สู่่ส� ากล

รััฐบาล โดย กระทรวงวััฒนธรรม
จัดั พิิมพ์์เนื่อ�่ งในโอกาสมหามงคลเฉลิิมพระชนมพรรษา ๙๐ พรรษา ๑๒ สิงิ หาคม ๒๕๖๕
จััดพิมิ พ์ ์ พุุทธศักั ราช ๒๕๖๕ จำ�ำ นวน ๓,๐๐๐ เล่ม่
ISBN : 978-616-543-782-0

ที่�่ปรึกึ ษา รััฐมนตรีีว่่าการกระทรวงวััฒนธรรม
นายอิทิ ธิพิ ล คุุณปลื้้�ม ปลัดั กระทรวงวัฒั นธรรม
นางยุุพา ทวีีวััฒนะกิจิ บวร ผู้�ต้ รวจราชการกระทรวงวััฒนธรรม
นายชััยพล สุุขเอี่�่ยม ผู้ต�้ รวจราชการกระทรวงวัฒั นธรรม
นางโชติิกา อัคั รกิิจโสภากุุล

คณะบรรณาธิกิ ารและคณะทำ�ำ งาน นางจุุฑาทิพิ ย์ ์ โคตรประทุุม
นางสาวพิิมพ์์พรรณ ไพบููลย์ห์ วังั เจริิญ นางเบญจมาส แพทอง
นางนนทพร พรประยุุทธ วันั งาม นางอลงกรณ์ ์ จารุธุ ีีรนาท
นางสาวอรสรา สายบัวั นางสาวกิ่ �งทอง มหาพรไพศาล
นายบุุญสืืบ ขลิิบเพ็็ง นายเอกราช จัันทร์์กลับั
นางสาวจุุฑารัตั น์ ์ เกษมทวีีทรัพั ย์์ นายพิิชญุุตม์ ์ ทองปทุมุ
นางสาวอุุษา แย้้มบุบุ ผา นายคาวีี สร้้อยสาวะ
นายธเนษฐ์์ กลิ่น� คุ้ม� นางสาวจุุไรรัตั น์ ์ หรั่�งทอง
นายปััฐมพงศ์ ์ รััตนโกศัยั นายมัังคลากร ทุุนเพิ่่ม�
นายณััฐทรงชััย ผโลทััยเลิิศ นายชยานนท์ ์ เทศมาสา
นางสาวปิ่่�นอนงค์ ์ อภิิวงค์์งาม นายรุจุ ิิภาส เพ็ช็ รวิชิ ิิต
นายจิิรเมธ จัันทรพิมิ พ์ ์

ถ่า่ ยภาพ : ผ้า้ ไทยลายอัตั ลัักษณ์์ ๗๖ จัังหวัดั
สมาคมถ่่ายภาพแห่่งประเทศไทย ในพระบรมราชููปถัมั ภ์์

จััดพิมิ พ์์
สำำ�นัักงานปลัดั กระทรวงวััฒนธรรม
โทร. ๐ ๒๒๐๙ ๓๕๐๔, ๐ ๒๒๐๙ ๓๕๙๙

พิิมพ์์ที่�่ ข้้อมูลู แหล่่งผลิิตผ้้าไทย
สำ�ำ นักั งานกิิจการโรงพิิมพ์์ องค์ก์ ารสงเคราะห์ท์ หารผ่า่ นศึึก ในพระบรมราชููปถััมภ์์ ลายอััตลัักษณ์์ ๗๖ จัังหวััด
252





๑๐ ถนนเทยี มรว่ มมติ ร แขวงหว้ ยขวาง
เขตหว้ ยขวาง กรงุ เทพฯ ๑๐๓๑๐
โทรศพั ท์ ๐ ๒๒๐๙ ๓๕๙๙
www.m-culture.go.th