3) 3100-0009 วิชางานเครื่องมือกลเบื้องต้น ปวส

นาดและคุณภาพผิวของช้ินงานตามต้องการ
อกไปตามแนวไส มีทั้งงานไสในแนวนอนและ
ขนาดของชิ้นงาน งานไสในแนวตั้งสามารถ
าดใหญ่ใช้สาหรับชิ้นงานท่ีมีขนาดใหญ่หรือ
กเคร่ืองไสใหญจ่ งึ มีขนาดใหญ่เชน่ กนั

สาระการเรยี นรู้

1. ชนิดของเครือ่ งไส
2. หลักการทางานของเครอ่ื งไส
3. ส่วนประกอบท่ีสาคญั ของเครือ่ งไส
4. อุปกรณแ์ ละเคร่อื งมอื ทีใ่ ช้กับเครอ่ื งไส
5. ขน้ั ตอนการทางานของเครือ่ งไส
6. การคานวณในงานไส
7. ความปลอดภัยในการใช้เครอ่ื งไส
8. การบารุงรักษาเครอื่ งไส



สมรรถนะประจาหนว่ ย

1. แสดงความรเู้ กีย่ วกับเคร่ืองไส
2. แสดงความรู้เกยี่ วกบั วธิ ีการทางานได้อย่างป

จดุ ประสงค์การเรียนรู้

1. บอกชนดิ ของเคร่ืองไสได้
2. บอกหลักการทางานของเคร่ืองไสได้
3. บอกส่วนประกอบท่สี าคญั ของเครอื่ งไสได้
4. บอกอปุ กรณ์และเครอ่ื งมอื ท่ใี ชก้ บั เครือ่ งไสไ
5. อธิบายวธิ ีการการคานวณในงานไสได้
6. บอกข้ันตอนการทางานของเครอ่ื งไสได้
7. อธบิ ายวิธีการใช้เครื่องไสด้วยความปลอดภ
8. อธิบายวธิ ีการบารุงรักษาเคร่อื งไสได้

ปลอดภยั

ได้
ภัยได้

ชนดิ ของเคร่อื งไส

เครื่องไสนอน

เคร่อื งไสต้งั

ชนดิ ของเคร่อื งไส

เค

คร่อื งไสขนาดใหญ่

หลกั การทางานของเครือ่ งไส

กลไกภายในขอ

กลไกภายในของเคร่ืองไสท่ัวๆ ไปมีการข
ส่งผ่านมาท่ีเฟืองขับ แล้วส่งผ่านไปล้อเฟืองตัวใหญ
สง่ กาลังขบั ผ่านไปดนั Ram ให้เคลื่อนท่ีไป-กลบั ท

องเครอ่ื งไสนอน

ขับเคล่ือนด้วยชุดเฟืองที่รับกาลังขับจากมอเตอร์
ญ่ (Bull Gear) ซึ่งจะประกอบร่วมกับข้อเหวยี่ ง
ทาใหม้ ดี ไสซึง่ อยใู่ นป้อมมีดตัดเฉอื นชน้ิ งานออก

หลกั การทางานของเคร่ืองไส

วิธีต้ังและปรบั ค

เปล่ียนความยาวของระยะชักให้อยู่ใน
Crank Gear จะต้องเลื่อนออกจากจุดศูนย์กลางซ
ระยะชกั มคี ่าเปน็ ศูนย์ไปยังเสน้ รอบวง จะเป็นจุด

การปรบั แตง่ ความยาวของชว่ งชกั นอี้ าศัย
การหมนุ ปรับดว้ ยมือผ่านเฟอื งเฉียง ซึ่งปลายเพล

ความยาวชว่ งชกั

นตาแหน่งท่ีต้องการ ตาแหน่งสลักยึดข้อเหวี่ยงใน
ซึ่งเปน็ จุดที่ระยะชักมีค่าเป็นศูนย์กลาง ซึ่งเป็นจุดท่ี
ดทม่ี ีความยาวของระยะชกั มีค่าความยาวมากทีส่ ุด
ยหลกั การของระยะการหนศี นู ย์ปรับด้วยเกลียวโดย
ลาเป็นรูปส่เี หลีย่ มผืนผ้าเพื่อเอาไวใ้ สป่ ระแจหมุน

สว่ นประกอบตา่ งๆ ท่ีสาคัญของ

มือป้อนหัวไส
ป้อมมีด

โตะ๊ งาน

ฐานเคร่ือง

งเครื่องไสนอน

ตัวล็อกปรบั ระยะชกั

แคร่เลือ่ นเครอ่ื งไส

เพลาปรับระยะชกั

มือหมุนปอ้ นโตะ๊ งาน
ลานเล่อื นโต๊ะงาน

ส่วนประกอบตา่ งๆ ทส่ี าคัญของ

แคร่เลือ่ น

ระบบส่งกาลงั

แขนโยกเปล่ียนเฟอื ง
หัวแบ่ง

ฐานเครอ่ื ง

งเครื่องไสตงั้

สวิตชเ์ ปดิ -ปดิ

ชุดป้อมมีด
หัวจับชิ้นงาน
โตะ๊ งาน

มือหมนุ ปอ้ นโต๊ะงาน

ส่วนประกอบต่างๆ ที่สาคัญของ

ชดุ ป้อมมีด
โตะ๊ งาน

ฐานเครอ่ื ง

งเครื่องไสขนาดใหญ่

โครงเครอื่ ง
เสาเครอื่ งไส
สวิตชเ์ ปดิ -ปดิ

ชุดควบคมุ ไฮดรอลกิ

อปุ กรณ์และเคร่อื งมือที่ใชก้ บั เค

หวั แบ่งจบั งานไสต้ัง

คร่อื งไส

ปากกาจับช้นิ งานไสนอน

ข้ันตอนการทางานของเครอ่ื งไส

วธิ ตี ั้งและปรับค

กรณีชิ้นงานอย่กู บั ท่แี ละคมตดั เคลื่อนท่ี
จะใช้กับเครื่องไสขนาดเล็ก ซ่ึง

เรียกวา่ เครอ่ื งไสชว่ งสั้น

ส

ความยาวชว่ งชัก

กรณชี ิ้นงานเคลอื่ นทแ่ี ละคมตดั อยูก่ ับท่ี
จะใช้กับเครื่องจักรขนาดใหญ่ ซึ่ง

เรยี กวา่ เคร่อื งไสช่วงยาว

ขั้นตอนการทางานของเครือ่ งไส

• ก่อนใชง้ านควรตรวจสอบสภาพความพร้อมขอ
• ศึกษาแบบชน้ิ งานให้เข้าใจและวางแผนในการเ
• เลือกใชม้ ีดไสใหเ้ หมาะสมกบั วัสดทุ ่ีจะไส พรอ้ ม
• จบั ยดึ ชิน้ งานกับโต๊ะงานหรือปากกาจับช้ินงาน
• เลอื กปรบั ความเร็วของเคร่ืองให้เหมาะสม
• ปรับระยะชกั ของแคร่เลอื่ นใหเ้ หมาะสมกับช้นิ ง
• เปิดสวิตชเ์ ครอื่ งไสดึงแขนโยกเพ่ือเปล่ียนเฟอื งใ
• หยดุ เคร่อื งไส โดยการโยกแขนโยกปรบั เปลี่ยน
• วัดขนาดช้นิ งาน เมอ่ื ได้ขนาดตามตอ้ งการ ถอด
• ทาความสะอาดและเก็บกวาดบรเิ วณปฏิบตั งิ าน

ส

องเครือ่ งไสกอ่ นทกุ ครั้ง
เลือกใชเ้ คร่อื งจกั ร
มทงั้ จับยึดมีดไสกับป้อมมีดไสให้แน่น
นใหแ้ น่นและไดแ้ นวตงั้ ฉากกับโต๊ะงาน

งาน
ให้เครื่องไสทางาน
นเฟอื ง ปดิ สวิตช์
ดช้ินงานออกจากปากกาหรอื โตะ๊ งาน
น

การคานวณในงานไส

ตารางความเรว็ ตดั

ดและอตั ราปอ้ นไส

การคานวณในงานไส

สตู รคานวณ

,
=

N = จังหวะไส (คู่จังหวะไส/นาท)ี
L = ความยาวงานไส เทา่ กับความยาวงานบว

ณคจู่ ังหวะไส




V = ความเร็วตัดเฉล่ีย (เมตร/นาท)ี

วกระยะเผ่อื หนา้ มีด (20 มม.) และหลังมดี (10 มม.)

ความปลอดภยั ในการใชเ้ ครอื่ งไ

• ไมจ่ ับยดึ เครือ่ งมอื และอปุ กรณใ์ นขณะทเี่ ครอ่ื งจ
• ปัดเศษโลหะออกด้วยแปรง หลงั จากเครอ่ื งหยดุ
• เมื่อเครอ่ื งจกั รกาลังทางานหา้ มออกจากบรเิ วณ
• ใช้เคร่อื งมอื อย่างถกู ต้อง
• เมือ่ เครอ่ื งจกั รชารดุ หรอื เกดิ อุบตั เิ หตตุ ้องรายง
• ต้องระมัดระวังในการจบั ยดึ เคร่อื งมือมคี มและ
• หยุดเครอื่ งกอ่ นเปล่ยี นความเรว็ ในการไส
• ปรับตาแหนง่ ของกลไกป้อนอตั โนมตั ิก่อนปิดสว
• ห้ามหยดุ มดี ก่อนจะชกั กลบั สุดยกเวน้ เกดิ เหตสุ
• ตอ้ งแน่ใจวา่ ชิน้ งานจับยึดอยา่ งถูกต้องยดึ แน่นป

ไส

จักรกาลงั ทางาน
ดนิ่ง
ณท่ีปฏบิ ตั ิงาน

งานใหผ้ ู้ควบคุมทราบทันที
ะไม่ใช้เครอื่ งมอื ท่ีแตกร้าว

วิตช์
สดุ วสิ ยั
ปลอดภัยและกลไกปอ้ นอย่ใู นตาแหน่งปกติ

การบารงุ รักษาเคร่อื งไส

• ทาความสะอาดเคร่อื งจักรทุกครั้งหลังจากการป
• หยอดน้ามนั หลอ่ ล่ืนตามจดุ ตา่ งๆ ทกุ ครง้ั ก่อนก
• ตรวจระดบั น้ามันในหอ้ งเกียรอ์ ยู่เสมอ
• ใช้น้ามันหล่อล่นื ใหต้ รงตามท่บี รษิ ทั ผผู้ ลติ กาหน
• บนั ทกึ การหลอ่ ลื่นประจาวนั /สปั ดาห/์ เดอื น ตา

ปฏบิ ตั ิงาน
การทางาน

นดมา
ามจุดที่บรษิ ัทผ้ผู ลติ กาหนดโดยเครง่ ครดั

สรุป เคร่ืองไสเป็นเครื่องจักรกลชนิดหน
ผิวเรียบ โดยการจับยึดช้ินงานเข้ากับปากก
เคล่ือนท่ีตัดในแนวเส้นตรงผ่านกลับไป-มาต
ระหว่างมีดไสกับชิ้นงาน ส่วนใหญ่จะอยู่กับ
รูปร่างตามต้องการ ก่อนที่จะทาการไสต้องเต
งานไสประกอบไปด้วยมือหมุน แท่นระดับ ท
ผิวงาน แต่สาหรับการไสผิวเอียงสามารถทาก
ปรับฟอร์มมีดให้เหมาะสมกับงาน ข้อควรระ
เพราะจะเกิดอันตรายจากเศษโลหะท่ีกระเด็น
3 ชนิด ไดแ้ ก่ เครื่องไสนอน เครื่องไสต้ัง และ

น่ึงที่ใช้ทุ่นแรงในการตัดเฉือนส่วนใหญ่จะใช้กับงานตัด
กาแล้วจับยึดปากกาเข้ากับโต๊ะงานของเครื่อง ให้คมตัด
ตลอดผิวหน้าของช้ินงาน การทางานของเคร่ืองไสเกิดขึ้น
บตัวมีดไสจะเคล่ือนท่ีทาการตัดเฉือนผิวงานออกให้เป็น
ตรียมมีดสาหรับงานไสตามลักษณะงานอุปกรณ์ สาหรับ
ท่ีรองมีดให้พร้อม การไสผิวเรียบ ป้อมมีดจะต้ังฉากกับ
การปรับหัวไสให้ได้มุมตามองศาท่ีกาหนดหรือจะทาการ
ะวังคือขณะทาการไสช้ินงานไม่ควรยืนตรงหน้าเคร่ืองไส
นออกมาจากการงัดของชิ้นงาน เครื่องไสโดยท่ัวไปแบ่งได้
ะเครอ่ื งไสขนาดใหญ่

8 เคร่อื

องเจียระไน

สาระสาคัญ

การเจียระไนเป็นการแปรรูปวัสดุด้วยว
ยดึ ติดกนั ด้วยตัวยึดและข้ึนรูปเป็นฟอร์มต่างๆ ซึ่ง
สามารถกระทาาได้หลายแบบ คือการเจียระไนร
ศนู ย์

วิธีการขัดสีและคมตัดที่เป็นวัสดุแข็งที่ถูก
งเรียกว่า หินเจียระไน การเจียระไนด้วยหิน
ราบ การเจียระไนกลม และการเจียระไนไร้

สาระการเรยี นรู้

1. ชนดิ ของเครื่องเจยี ระไน
2. ส่วนประกอบที่สาคญั ของเครอื่ งเจียระไน
3. อุปกรณแ์ ละเครอ่ื งมอื ที่ใช้กับเครอื่ งเจยี ระไน
4. การคานวณในงานเจียระไน
5. ขนั้ ตอนการทางานของเคร่อื งเจียระไน
6. ความปลอดภัยในการใชเ้ ครอ่ื งเจียระไน
7. การบารุงรกั ษาเคร่ืองเจียระไน

น

สมรรถนะประจาหน่วย

1. แสดงความรูเ้ กย่ี วกบั เคร่ืองเจยี ระไน
2. เจยี ระไนวสั ดตุ ามแบบสั่งงาน

จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้

1. บอกชนิดของเครอ่ื งเจียระไนได้
2. บอกสว่ นประกอบทสี่ าคญั ของเครือ่ งเจียระ
3. บอกอุปกรณแ์ ละเครอ่ื งมือท่ีใชก้ บั เครอื่ งเจยี
4. คานวณงานเจียระไนได้
5. บอกขน้ั ตอนการทางานของเครอื่ งเจยี ระไน
6. อธิบายวิธกี ารใช้เครอ่ื งเจียระไนดว้ ยความป
7. บอกวิธีการบารุงรกั ษาเครื่องเจียระไนได้

ะไนได้
ยระไนได้
นได้
ปลอดภัยได้

ชนดิ ของเคร่อื งเจยี ระไน

แบบท่ี 1

แบบท่ี 3

เครื่องเจียระไนราบ

แบบที่ 2
แบบท่ี 4

ชนิดของเคร่ืองเจยี ระไน

เครือ่ งเจียระไนกลม

แบบที่ 1 ภายนอก
แบบที่ 2 ภายใน

ชนิดของเครื่องเจยี ระไน

เครอื่ งเจยี ระไนไรศ้ ูนย์



ส่วนประกอบท่สี าคญั ของเครื่อง

ฝาครอบปอ้ งกันเศษ
ชุดปรบั ระยะในการเจียระไน

มอื หมุนแท่นเลอ่ื น
ฐานเคร่ือง