ค่มู อื ครูใชค้ กู่ ับหนังสือเรียน
มาตรฐานสากล ๕ชน้ั ประถมศึกษาปที ี่
๒๑ 5ศตวรรษที่
BBL Steps
ใชก้ ระบวนการ
GPAS
เนน้ การทำ�งานของสมอง
BBL & PBL
จดั การเรียนรตู้ ามแนวทาง
Backward
Design
เพิ่มผลสมั ฤทธ์ดิ ้วย
ข้อสอบเนน้ สมรรถนะ
สโทคกั่อู รษางะเงศซาตยีนวนรบรแรู ษณลทะี่า๒โกลา๑กร
เฉลยค�ำ ตอบ
ละเอียดทุกข้อ
QคCวOาRDมEรสนคู้ ววอ่ื าตั มเกสเขรร้ารใิมมจ
สถาบนั พัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.)
ผงั สาระการเรยี นรู้
หนังสอื เรยี น รายวชิ าพื้นฐาน สุขศกึ ษาและพลศึกษา ชั้นประถมศึกษาปีท่ี ๕ กลุ่มสาระการเรยี นรู้สขุ ศึกษาและพลศึกษา
สาระที่ ๑ : การเจรญิ เติบโตและพัฒนาการของมนษุ ย์ สาระที่ ๒ : ชีวิตและครอบครัว
หนว่ ยการเรยี นร้ทู ่ี ๑ ระบบย่อยอาหารและระบบขบั ถ่ายปสั สาวะ หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี ๒ ครอบครัวที่หลากหลาย
(พ ๑.๑ ป.๕/๑, ป.๕/๒) (พ ๒.๑ ป.๕/๒)
หนว่ ยการเรียนรูท้ ี่ ๓ การเปลย่ี นแปลงทางเพศและสุขอนามยั ทางเพศ
สาระท่ี ๕ : ความปลอดภยั ในชีวิต แลสะขุ พศลึกศษึกาษา (พ ๒.๑ ป.๕/๑)
หน่วยการเรียนรู้ท่ี ๔ การแก้ไขปัญหาความขัดแย้งในครอบครัวและกลุ่มเพื่อน
หนว่ ยการเรียนรู้ที่ ๑๓ ยาและสารเสพติดให้โทษ (พ ๒.๑ ป.๕/๓)
(พ ๕.๑ ป.๕/๑, ป.๕/๒, ป.๕/๓)
หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี ๑๔ อทิ ธพิ ลของสอ่ื ทมี่ ตี อ่ พฤตกิ รรมสขุ ภาพ สาระท่ี ๓ : การเคลอื่ นไหว การออกก�ำ ลังกาย
(พ ๕.๑ ป.๕/๔) การเลน่ เกม กีฬาไทย และกีฬาสากล
สาระที่ ๔ : การสรา้ งเสริมสุขภาพ สมรรถภาพ และการปอ้ งกันโรค หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ ๕ การพฒั นาทักษะการเคล่อื นไหวร่างกาย
(พ ๓.๑ ป.๕/๑, ป.๕/๓, ป.๕/๔)
หน่วยการเรยี นรูท้ ี่ ๘ การทดสอบและปรบั ปรงุ สมรรถภาพทางกาย หน่วยการเรียนรู้ท่ี ๖ การออกกำ�ลังกาย การเลน่ เกม และกิจกรรมนนั ทนาการ
(พ ๔.๑ ป.๕/๕) (พ ๓.๑ ป.๕/๒, ป.๕/๖) (พ ๓.๒ ป.๕/๑, ป.๕/๓, ป.๕/๔)
หน่วยการเรียนร้ทู ่ี ๙ การปฏบิ ัตติ นตามหลักสขุ บญั ญตั แิ หง่ ชาติ หนว่ ยการเรยี นรทู้ ี่ ๗ การเลน่ กีฬาเพอ่ื สร้างเสรมิ สุขภาพ
(พ ๔.๑ ป.๕/๑) (พ ๓.๑ ป.๕/๔, ป.๕/๕) (พ ๓.๒ ป.๕/๒, ป.๕/๓, ป.๕/๔) (พ ๕.๑ ป.๕/๕)
หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ ๑๐ การปฏบิ ัติตนเพ่อื ป้องกันโรค
(พ ๔.๑ ป.๕/๔)
หน่วยการเรียนร้ทู ่ี ๑๑ ข้อมลู ขา่ วสารเพอื่ การสร้างเสรมิ สขุ ภาพ
(พ ๔.๑ ป.๕/๒)
หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี ๑๒ การเลอื กซ้อื อาหารและผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพ
(พ ๔.๑ ป.๕/๓)
คูม่ ือครูใชค้ กู่ ับหนงั สอื เรียน
แสลขุ ะศพึกลษศาึกษา ๕ชนั้ ประถมศึกษาปที ่ี
ตามมาตรฐานการเรียนรู้และตวั ช้วี ัด
กลมุ่ สาระการเรียนรสู้ ุขศึกษาและพลศกึ ษา
ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขัน้ พ้นื ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑
สงวนลิขสทิ ธ์ิ
ส�ำ นักพมิ พ์ บริษัทพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จ�ำ กัด
พ.ศ. ๒๕๖๔
สถาบนั พัฒนาคุณภาพวชิ าการ (พว.)
๑๒๕๖/๙ ถนนนครไชยศรี แขวงถนนนครไชยศรี เขตดสุ ิต กรงุ เทพฯ ๑๐๓๐๐
โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ (อัตโนมตั ิ ๑๕ สาย), ๐-๒๒๔๑-๘๙๙๙
แฟกซ์ : ทกุ หมายเลข, แฟกซอ์ ตั โนมัติ : ๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑, ๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖
website : www.iadth.com
พเิ ศษ
การพฒั นาคุณภาพผูเ้ รียนทสี่ อดคลอ้ งกบั
G PA S S t e p s เสริมสร้างศกั ยภาพการเรยี นรู้ตาม
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การอธิบายเปา้ หมาย เปา้ หมายการเรยี นรู้ สุขบัญญตั แิ หง่ ชาต ิ ข้อ ๓ : ล้างมือใหส้ ะอาดกอ่ นกนิ อาหาร
การเรยี นรู้ และการท�ำ และหลงั การขับถ่าย
ชน้ิ งานท่ีผเู้ รียนจะได้ ระบเุ ปา้ หมายการเรยี นรใู้ นหลกั สตู รตามแนวทาง
คะแนนอย่างชัดเจน ท�ำ ใหผ้ ้เู รียน Backward Design ซง่ึ ประกอบดว้ ย ล้างมือด้วยสบู่ให้สะอาดทุกคร้ังก่อนกินอาหารและหลังขับถ่าย หรือหยิบจับ
เห็นทศิ ทางในการเรยี น เปน็ การ - มาตรฐานการเรยี นรแู้ ละตวั ชว้ี ดั สง่ิ ของเครือ่ งใชท้ ่ีมฝี ุ่นละอองสกปรก รวมทง้ั สารเคมที ีเ่ ปน็ อนั ตราย
ขจัดความกังวลใจ และสรา้ ง - สมรรถนะส�ำ คญั ของผเู้ รยี น
ความรู้สกึ เชิงบวกใหแ้ ก่ผเู้ รยี น - คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์ ข้ันตอนการลา้ งมือทถ่ี กู วิธี
การใช้ค�ำ ถาม 55%การล้างมือให้สะอาด
หรอื กำ�หนดปญั หา St Stภาระงาน/ชนิ้ งาน อยา่ งถกู วธิ ี
ที่ผูเ้ รียนต้องพบในชีวิต กำ�หนดภาระงานหรอื ช้นิ งานของผ้เู รยี น ๑) ฝ่ามอื ถูกัน ๒) ฝา่ มือถูหลังมอื ๓) ฝ่ามือถูฝ่ามือ
(Problem Based Learning: PBL) ซงึ่ เปน็ หลักฐานแสดงความเข้าใจ และนิ้วถูซอกนิ้ว และน้ิวถูซอกน้วิ
เพื่อสรา้ งความรู้สึกตื่นเต้นท้าทาย
กระตนุ้ อารมณ์ให้ผเู้ รยี นสนใจ ep 1 ๖) ปลายน้วิ มือ ๕) ถูนวิ้ หวั แม่มือ ๔) นว้ิ มือ
อยากเรียนรู้ อยากสืบสอบ ๗) ถูรอบข้อมอื ถูขวางฝ่ามอื โดยรอบด้วยฝา่ มอื ถหู ลงั มือ
ซึง่ สง่ ผลต่อการเรียนรูท้ ด่ี ี ข้ันสงั เกต
รวบรวมข้อมลู การล้างมอื ใหส้ ะอาดอย่เู สมอ
การรวบรวมขอ้ มูล ช่วยป้องกันไข้หวัดใหญ่สายพันธ์ุใหม่ได้ค่ะ
จากสง่ิ แวดลอ้ ม 1. ตง้ั คำ�ถาม ต้ังสมมตุ ิฐาน เพอื่ กระตนุ้
และแหลง่ เรยี นรู้ ประสบการณใ์ ห้ผูเ้ รยี นเกดิ การเรยี นรู้ 134 สขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ป.๕
อย่างหลากหลาย ผ่านระบบ
ประสาทสมั ผสั (ways of knowing) 2. สงั เกตและรวบรวมขอ้ มูลจากแหล่งเรยี นรู้ กจิ กรรมเสรมิ สรา้ งศกั ยภาพการเรยี นรู้ในศตวรรษท่ี 21
ทงั้ การเหน็ (ทางตา) การไดย้ นิ อย่างหลากหลาย เพอ่ื ใหผ้ เู้ รียนรู้จัก ข้อสอบเนน้ สมรรถนะ
(ทางห)ู การสัมผัส (ทางกาย) เลือกข้อมลู ทต่ี ้องการ
การไดก้ ลิน่ (ทางจมูก) และสารประโยชนม์ ากมายสำ�หรบั ครู
การรบั รส (ทางปาก) ทำ�ให้สมอง ep 2
เกดิ การเรียนรแู้ ละมีพฒั นาการ
เพราะสง่ิ แวดล้อมคือตัวกระตุ้น ขนั้ คดิ วเิ คราะหแ์ ละสรุปความรู้
พัฒนาการสมอง และส่งิ แวดลอ้ ม
ที่หลากหลายท�ำ ใหส้ มองเรยี นรไู้ ดด้ ี 3. จดั กระทำ�ขอ้ มลู ดว้ ยการคิดวิเคราะห์
การจัดขอ้ มลู ของสมอง (จ�ำ แนก จดั หมวดหมู ่ หาความสัมพันธ ์
จะใชก้ ารคดิ หา เปรียบเทียบ ฯลฯ) โดยใช้แผนภาพจดั
ความสัมพนั ธเ์ ชอ่ื มโยงกบั ความคดิ อย่างเปน็ ระบบ สรุปสาระสำ�คญั
ประสบการณ์เดิม เปรียบเทยี บ สงั เคราะห์เปน็ ความคดิ รวบยอด
จดั กลุ่ม และสรปุ เปน็ หลักการ
ของตนเอง กจิ กรรมทีเ่ น้นการคดิ 4. คิดประเมินเพ่ือเพิ่มคุณค่าโดยเช่ือมโยงกับ
จึงท�ำ ให้สมองเกิดการเรียนรู้ หลกั คณุ ธรรม จรยิ ธรรม คา่ นยิ ม หลกั ปรชั ญา
และครตู ้องฝึกให้ผู้เรียนใช้ ของเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อสร้างความเป็น
แผนภาพความคดิ พลเมืองไทยและพลโลกที่มีคุณภาพ
(Graphic Organizers) แลว้ สรุปเป็นความคดิ รวบยอด
เพื่อจัดขอ้ มลู อยา่ งเปน็ ระบบ
สรา้ งการคิดอยา่ งมแี บบแผน 5. สรา้ งทางเลอื กโดยออกแบบหรอื คดิ สรา้ งสรรค์
แนวทางอย่างหลากหลาย แล้วตัดสินใจ
เลอื กแนวทางทดี่ ีทส่ี ุด
6. วางแผนขน้ั ตอนการปฏบิ ตั งิ านทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพ
เพ่อื น�ำ ไปสู่ความสำ�เรจ็
การคิดประเมนิ เพื่อเพิม่ คุณคา่ ท�ำ ให้ผูเ้ รยี นเหน็ ความส�ำ คญั ของสิง่ นนั้
ขอ้ มลู ที่มคี วามสำ�คัญมีความหมายตอ่ ชวี ติ สมองจะสนใจและตอบสนอง
จึงสง่ ข้อมูลเหลา่ นัน้ เข้าสกู่ ระบวนการเรยี นรู้ โดยเช่ือมโยงกับความรู้
และทักษะทีม่ อี ยเู่ ดิม สรา้ งความหมายให้มากย่ิงข้นึ
สุดยอดคู่มือครู 2
พิเศษ
การเรียนรขู้ องสมอง (Brain Based Learning)
มาตรฐานสากลในศตวรรษท่ี 21
Apขp้ันlปyฏiิบnัตgิแลanะสdรCุปoคnsวtาruมcรtiู้หngลังthกeารKปnoฏwิบlัeตdิ ge A ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying the Communication Skill
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
สุขบญั ญตั แิ ห่งชาต ิ ขอ้ ๔ : กนิ อาหารสกุ สะอาด ปราศจากสารอันตราย St St St asean
และหลีกเลย่ี งอาหารรสจดั สฉี ดู ฉาด
3ep ข้นั ปฏหบิ ลัตงั กิแาลระปสฏรบิุปัตควิ ามรู้
7. เขยี นขน้ั ตอนการปฏบิ ัตงิ านจรงิ และ
๑) เลือกซอื้ ๒) รบั ประทาน ลงมอื ปฏบิ ตั ติ ามแผน ประเมนิ ความส�ำ เรจ็
อแหาลหาะงารร่าายทซคปใ่ีส้อื นาลดอตไทอมาาม้อหดมแ่ ีคงาสพฤถรณุาดงทิน่รูกภพีส่เพาาดิษลพอ่ื แหสดใลหระี ะืออไ้ ดสาแด้ขุ ขหบอ้ง่ ญั ชเแอ๔พญาลาตอ่ืหคะตั ิใามริหรบคี คไ้นถวดรำ�้ว้าว้สบสมนนั าะห๕ลรอแรอละาลห่าาาดเง๘ะหมกจกอคราหู่ แายรวิญลยกา่รามงเว้ดตยนกีมื่เบิอ้พาโรยื่อตใทหดี่ ้ ี ของงานและประเมนิ การทำ�งานเชิงระบบ
๓) รับประทานอาหารที่ปรุงสกุ ใหม่ ๆ เพ่ือปรบั ปรงุ และแกป้ ัญหา แลว้ สรุป การเคลือ่ นไหวและ
เปน็ ความคดิ รวบยอด การลงมอื ปฏบิ ตั ทิ �ำ ให้
55%ใช้ช้อนกลางในการรับประทานอาหาร ไม่รับประทาน
อาหารสกุ ๆ ดบิ ๆ หรอื อาหารประเภทหมักดอง 8. น�ำ ความเขา้ ใจทีเ่ กดิ จากการปฏบิ ัติ สมองพัฒนาทั้งสองด้าน
มสี สี ันฉูดฉาด และอาหารทีป่ ้งิ ยา่ ง เมอื่ ผูเ้ รียนน�ำ หลักการจากศาสตร์
จนไหม้เกรียม มาสร้างองคค์ วามรู้ หรือสรปุ เปน็ หลักการ แขนงตา่ ง ๆ ไปปฏบิ ตั ิหรอื ลงมอื
แก้ปญั หามากข้ึน ความรู้จะยิ่งถักทอ
ขยายกว้างขน้ึ เกดิ ทกั ษะการคิด
รเิ รมิ่ สรา้ งสรรค์ (creative thinking)
ep 4 การคิดแก้ปญั หา (problem solving
ข้นั สอ่ื สารและน�ำเสนอ thinking) การคดิ อยา่ งมวี จิ ารณญาณ
(critical thinking) ผเู้ รยี นได้พฒั นา
สขุ บญั ญตั ิแห่งชาต ิ ข้อ ๕ : งดบุหร่ี สรุ า สารเสพตดิ การพนนั และ 9. สอื่ สารและน�ำ เสนอผลงานหรอื ความส�ำ เรจ็ ความคิดท้ังระบบ และสามารถ
การสาำ ส่อนทางเพศ เพือ่ ขยายความรใู้ นรปู แบบการอภิปราย
การรายงาน นำ�เสนอดว้ ยแผงโครงงาน สรา้ งองคค์ วามร้ไู ปพรอ้ ม ๆ กนั
๒) ปฏบิ ตั ติ นตามวฒั นธรรมไทย PowerPoint Presentation เป็นตน้ เกิดความเข้าใจที่ลมุ่ ลกึ และเป็น
ผู้ชายต้องรู้จักให้เกียรติผู้หญิง ความเข้าใจทคี่ งทน สามารถนำ�ไป
๑) ไม่ยุ่งเก่ียวกับสารเสพติด สุขบัญญตั ิ แ ล ะ ผู้ ห ญิ ง ต้ อ ง รู้ จั ก รั ก น ว ล - ประดษิ ฐผ์ ลงาน สร้างผลติ ภณั ฑ์
ทุกประเภท ด้วยการไม่คิด แห่งชาติ สงวนตวั ไมช่ งิ สกุ กอ่ นหา่ ม ไมร่ ริ กั จัดท�ำ โครงงาน (Project Based
ทดลอง ไม่เช่ือคำาชักชวนของ ขอ้ ๕ ในวัยเรียน Learning: PBL) พฒั นาพหุปญั ญา
เพอื่ น รวมทงั้ ไมเ่ ลน่ การพนนั และ
ไมใ่ กล้ชดิ ผ้เู ลน่ การพนัน ep 5 และขยายผลสู่สังคมตามมาตรฐาน
ขัน้ ประเมินเพื่อเพมิ่ คุณค่า สากลและวิสยั ทัศน์ในศตวรรษท่ี 21
บริการสงั คมและจิตสาธารณะ
การปฏบิ ตั ติ นตามหลักสุขบญั ญัตแิ หง่ ชาติ 135
กจิ กรรมเสริมสรา้ งศักยภาพการเรียนร้ใู นศตวรรษท่ี 21 10. เช่ือมโยงความรู้ไปสู่การทำ�ประโยชน์ให้กับ
ขอ้ สอบเน้นสมรรถนะ ท้องถ่ิน สังคม สิ่งแวดล้อม ในระดับ
ประเทศ อาเซียน และโลก ตามวุฒิภาวะ
และสารประโยชนม์ ากมายสำ�หรบั ครู ข อ ง ผู้ เ รี ย น แ ล้ ว ป ร ะ เ มิ น ค่ า นิ ย ม
นิสัยแหง่ การคิด การกระท�ำ
Active Learning
3 สุดยอดคู่มือครู
พิเศษ
GPAS กระบวนการเรียนรู้ BBL อย่างแทจ้ ริง
Steps ตามมาตรฐานสากลและวิสยั ทัศน์ในศตวรรษที่ ๒๑
ep 1
ข้ันสงั เกต รวบรวมข้อมูล (Gathering)
St
การรวบรวมข้อมูลเพื่อสร้างฐานการเรียนรู้ ดกงั รนะี้ ตุ้นอารมณ์ตขื่น้ันเสตัง้นGเกตaสรtรh้าวงeบคrรiววnามgมขร้อู้สมึกูลเชิงบวก สนุกสนาขนั้นคิดวิPเคrรoาcะหe
Stน่าสนใจ ท�ำ ใหส้ มองตน่ื ตวั พรอ้ GมPเรAียSน5รู้ Sซtึ่งeมpีs๒ วิธี
St
วธิ ที ่ ี ๑ การใชค้ ำ�ถาบมูรณหราอื กกา�ำรหทนักษดะปศญั ตหวรารทษผ่ี ท้เู ่ีร2ีย1นตอ้ งพบในชวี ติ ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
วธิ ีท่ ี ๒ ให้ผู้เรียนอยู่ในสิ่งแวดล้อมท่ีเอื้อต่อการเรียนรู้ โดยใช้ระบบประสาทสัมผัสรับรู้ข้อมูล เรียนรู้
ตัวจชาก้ีวขัดองจริง ส่งิ ใกล้ตัว ภาพ บัตรค�ำ ฯลฯ รวมท้งั ไดส้ บื คน้ จากแหลง่ เรียนรตู้ า่ งๆ ดว้ ยตนเอง
พ ๔.๑ ป.๕/๑ การปฏบิ ตั ติ นตามหลกั สุขบัญญัตแิ ห่งชาตข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล
GPAS 5 Steps ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ตวั ชวี้ ัด
ภาระงาน/ชิ้นงาน
แผนภาพความคดิ แนวทพา ๔ง.๑ก ป.า๕/ร๑ปฏบิ ตั ติ น การปฏิบตั ิตนตามหลักสุขบญั ญตั ิแหง่ ชาติ
ตามหลกั สุขบัญญตั ิแห่งชาติภาระงาน/ช้ินงาน
จุดประกายความคดิ
แผนภาพความคดิ แนวทางการปฏิบัตติ น
ตามหลักสขุ บญั ญตั แิ หง่ ชาติ จดุ ประกายความคิด
ep 1 ep 1 ข้ันสงั เกต
รวบรวมข้อมลู
ขน้ั สังเกต๑. นักเรียนร่วมกันสนทนาเก่ียวกับ
รวบรวมข้อมลูขอ้ ความ สขุ ภาพซอ้ื ไมไ่ ด้ แตส่ ร้างได้
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เ ก่ี ย ว กั บ ก า ร ป ฏิ บั ติ ต น ต า ม ห ลั ก
๑. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส น ท น า เ ก่ี ย ว กั บสุขบัญญัติแห่งชาติ จากหนังสือเรียน “สขุ ภาพซอ้ื ไมไ่ ด้ แตส่ ร้างได”้
หรือแหล่งการเรยี นรทู้ ห่ี ลากหลาย
เพือ่ น ๆ มีความคิดเห็นอยา่ งไรกับคา� กลา่ วน้ี
ขอ้ ความ สขุ ภาพซือ้ ไม่ได้ แตส่ รา้ งได้
๑. ความหมายสขุ บัญญัตแิ ห่งชาติ
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล สุขบัญญัติแห่งชาติ (อ่านว่า สุก-ขะ-บัน-หฺยัด-แห่ง-ชาด) หมายถึง ข้อกาำ หนด
เ ก่ี ย ว กั บ ก า ร ป ฏิ บั ติ ต น ต า ม ห ลั ก พื้นฐานของเด็กและเยาวชนตลอดจนประชาชนทั่วไปท่ีพึงปฏิบัติอย่างเป็นประจำา
สมำ�่ เสมอจนเป็นสขุ นสิ ยั ส่งผลใหม้ สี ุขภาพดที ัง้ รา่ งกาย จติ ใจ และสงั คม
สุขบัญญัติแห่งชาติ จากหนังสือเรียน 130 สุขศึกษาและพลศกึ ษา ป.๕
หรือแหล่งการเรยี นร้ทู ห่ี ลากหลาย
สุดยอดคู่มือครู 130 “สุขภาพซอ้ื ไม่ได้ แต่สรา้ งได้”ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การปฏบิ ตั ติ นตามหลักสุขบญั ญตั ิแห่งชาตจิ ะส่งผลอยา่ งไร
๑ เกดิ โรคไดง้ า่ ย
๒ รา่ งกายเจรญิ เตบิ โตชา้
๓ ท�าใหป้ ระสบอุบัติภัยได้
๔(เฉ ลทยา� ใ๔ห้มเพีสรุขาะภหาลพกั กสาขุ ยบแญั ลญะตัจแิติ หใง่จชสาตมแิบตรู ล่ณะข์แอ้ ขเป็งแน็ กรางรปฏบิ ตั ติ นเทพถ่ี กูอ่ื ตนอ้ งเๆหมมาะสคี มวามคิดเหน็ อยา่ งไรกบั ค�ากลา่ วนี้
จงึ สง่ เสรมิ สขุ ภาพทงั้ รา่ งกายและจติ ใจใหส้ มบรู ณแ์ ขง็ แรง)
สุดยอดคู่มือครู 4 ๑. ความหมายสขุ บัญญัติแหง่ ชาติ
St พเิ ศษ
St ep 2
St ขั้นคิดวเิ คราะหแ์ ละสรปุ ความรู้ (Processing)
สมองจะเกิดการเรียนรู้ทันทีเม่ือประเมินได้ว่า เรื่องที่กำ�ลังเรียนมีความหมายและสำ�คัญต่อการดำ�เนินชีวิต
ดังนั้น ในการสอนควรให้ผู้เรียนคิดประเมินเพื่อสร้างความหมายของความรู้ในมิติคุณธรรม จริยธรรม และ
ค่านิยมหลัก ๑๒ ประการ
ผเู้ รยี นจะกระตอื รอื รน้ เมอ่ื รา่ งกายไดเ้ คลอ่ื นไหว มสี ว่ นรว่ มในกจิ กรรมการเรยี นรู้ ท�ำ ใหส้ มองพฒั นา มศี กั ยภาพ
ในการคิดมากข้ึน สมองจะใชก้ ารคดิ หาความสัมพันธข์ องสงิ่ ต่าง ๆ เพอื่ เปรียบเทยี บ จดั กลุ่ม และสรา้ งเป็นหลักการ
ของตนเอง โดยใช้แผนภาพมาชว่ ยจดั ความคิดเหล่าน้ีให้เปน็ ระบบชดั เจน
GPASG5PASS t5epStseps G Pข้ันสังขGเกั้นตaสtรังhวเeบกrรตiaวnมtgรขh้อวeมบูลrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnขรgั้นุปคควิดามวริเคู้ rรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณากบูราณรทากักาษรทะักศษตะศวตรวรรษรษทท่ี ี่ 2211 ข้อสอบเน้นสขมร้อรสถนอะบเน้นสมรรถนะ
2ep eขp้นั 2คิดวเิ คแขรลั้นาะคสะิดรหวปุ เิ์ คครวาาะมหร์ู้
๑.๒ เพือ่ น
๔. นแลักะเรสียรนุปรค่ววมากมันรพู้ ิจารณาบทสนทนา
๑ .๒กา รคเพบเพอื่ ่ือนนที่เกเร หรือเพื่อนที่ติดสารเสพติด จะทำาให้ถูกชักชวนหรือ
๔. นักเรียนร่วดงัมนก้ี ันพิจารณาบทสนทนา ใทพน พำาากใไาหปลไ้จทมุ่ ป ำาด เทเลปพอ็นดรงตา ลเะ้สอคอกพงิดเงสาสวเราพ่าสรเคสปเพสาบ็นพรสสเเตสพงิ่าิทดพร่ือ่ีดไเตดสนดู ิด้ แีพนทตลอาี่ตเะมกกทิดเจาำเพาใรไ่ือกหด นน้เหป้ ี้ก น็นรหาทรือรอตส่ีือเกน้อกพงใจาื่จอกราขมานกรอีพเทงนปฤผ่ีต็นี้ตกอู้ ทิกนื่ิดาี่ยร รสรอตมาม้อเรรลับเงียสใกนนพาแกรตบลเบุ่มิดปเเพพ ็นจ่ือื่อทนนะ่ีย ทอำามใหร้ถับูกในชักกลชวุ่มนเพห่ือรนือ
คนที่ ๑ พูดว่า “พ่อแม่เราทะเลาะกัน ทำาให้จำาเป็นต้องเสพสารเสพติดตามเพื่อน หรือการมีพฤติกรรมเลียนแบบเพ่ือน
ดงั น้ี ทุกวนั เลย เราเครียดมาก ไม่มีความสขุ
คนที่ ๑ พเูดลยว ่ไาม ร่“ู้จพะ่ทอำาแยมังไ่เงรดา”ี ทะเลาะกัน ในกลุม่ เพราะหตคล้นงั ไิดหป้อลวงอนา่ง�้าสกเูบปันบเถน็หุ อระี่สง่ิ ที่ดดู แี ลอเะรยา่าทไเปลเำายตนใะฟะหมตุ นั ้เบเปปอน็ลน็สก่งิันททดไ่ี ีกมี่สว่ดา่นี ใจของผอู้ นื่
ทุกวนั เล ย เครนาทเคี่ ๒ร ยีพดูดวม่า า“กอย ไ่ามเค่มรียคี ดวเลายม สเดขุ ๋ียว
เลย ไมร่ ู้จะไทปหาำ ยาเพังไ่ืองนดใน”ี กลุ่มเราดีกวา่ เพื่อนเรามี ต้นไปลองสบู บหุ รี่ อยา่ เลยนะมันเปน็ สิ่งทไี่ มด่ ี
หลไงัมหท่ ดอ้ ลงองนเส�า้ พกสนั ารเเถสพอตะิดตามเพ่ือนและ เราไปเตะฟตุ บอลกันดีกว่า
ยาคลายเครยี ดจะทาำ ใหน้ ายมคี วามสขุ ”
ควรชกั ชวนเพือ่ นทา� กจิ กรรมท่ีมีประโยชน์
คนท่ี ๒ พจูดาวกน่า ้ัน“นอักยเร่าียเคนรร่วียมดกันเลวิเยค รเาดะห๋ีย์แวล ะ
ไปหาเพ่อื นแใสนดกงลควมุ่ าเมรคาิดดเกีห็นว ่าโ ดเพยต่อื อนบเครำาาถมาีม ๑.๓ สงั คม
ยาคลาย เคด รงัยี •น ดี้ นจักะเทรียาำ นใหคน้นทาี่ย ๑ม คมี ีปวัญามหสาอขุ ะ”ไร เนื่องจากสภาพสงั คมทเ่ี ปล่ยี นแปลงไป โดยส่วนหนึง่ เกดิ จากอิทธิพลของ
ชาวต่างชาติที่มีการเสพสารเสพติดอยไม่า่ทงดเปลอิดงเเสผพยส าทรเำาสใพหต้มดิ ตีกาามรเพใชื่อน้สแาลระเสพติด
จากนั้นนัก(เพร่อียแนม่ทระ่วเลมาะกกันันทวุกิเวคัน รเคาระียหด์แใชล้ชะีวิต โดยรูเ้ ท่าไมถ่ ึงการณ์ เพราะเห็นวา่ การใชส้ คาวรรเชสกั พชวตนิดเพเป่อื น็นเทร�าอ่ื กงิจปกกรรตมิธทร่ีมรีปมรดะาโ ยนชอนก์ จากนี้
แสดงคว าม ไมค•่ม ีคิดนวาเักมหสเร็นขุ ีย) นโคดนยท่ีต ๒อ บใหค้คำาำาถแนาะมน ำา
ดงั นี้ เพ่ือนอยา่ งไร การที่สังคมไม่ยอมรับผู้ท่ีผ่านการบำาบัดสารเสพติด ทำาให้เกิดปัญหาการกลับไปใช้
ส ารเสพ๑ต.ิด๓ให มส่ ังคม
๑.๔ คา่ นเยิ นมื่อ คงวจามากเชส่ือภาพสังคมทเี่ ปลยี่ นแปลงไป โดยสว่ นหนงึ่ เกิดจากอิทธิพลของ
ทผ โชำดิาดใา ห คยว้ดิดรตูดวู้เ า่่ทีา กหกงา่าาารไชกรเมสามไพถ่มตีค่สเึง่าิทสานกรพี่ิมยาเจสมรีกะพแณทตาลำาดิร ์ะใเนคพเหสั้นว้เรปาเพปาม็นะน็เสคชเสหนื่อาง่ิ ทททน็รี่ี่ี่ เวสา่ กพาตริใดชอส้ ยาร่าเงสเพปติดดิ เผเปยน็ เรทอ่ื ำางใปหก้มตีกิธารรรใมชด้สา านรอเกสจพาตกิดนี้
• นัก เร(ียบอนกคว่านอยท่าเ่ี ค๑รีย ดมแีปละัญจะพหาาไปอเะข้าไกรล ุ่ม ไมก่ทาันรสทม่ีสยั ัง คมไม่ยอมรับผู้ที่ผ่านการบำาบัดสารเสพติด ทำาให้เกิดปัญหาการกลับไปใช้
(พ่อแม่ท ะเล เพาร• าะะกเถพัน้าอ่ื นทนักใุกเนรวกียันลนุม่ เเมปคยี ็นารคนียลักดาเยรเียใคนชรยีค้ชดนีว)ทิตี่ ๑
ไม่มคี วามสุขจ)ะตอบเพ่ือนว่าอยา่ งไร สารเสพตดิ ใหม่ การเลือกคบเพอื่ นท่ีดี
• นัก เร(ียนกั นเรยีคนนตอทบ่ี ต๒ามค วใาหมค้คดิ ำาเหแน็ นขอะงตนนำาเอง
1 86 จะท�าให้หา่ งไกลสารเสพติด
เพอื่ นอย่างโทได่ีถรยูก ฟต้อังคงเำาหอมธาิะบสามยเเพช่นิ่มเปตฏิมิเสแธนควำคาชำาักตชอวบน ๑.๔ ค่านิยม ความเชือ่
(บอกว่าอยข่าอเคงเรพียื่อดน แแลละะหจาเะวพลาาวไ่าปงเทขำา้ากกิจลกรุ่มรม ส ุขศกึ ษาแ ละพกลศากึ รษมา ปีค.๕ ่านิยมและความเชื่อท่ี
เพราะเพื่อนใคนลากยลเคุม่ รยีมดยี )าคลายเครยี ด) บ๑คุ คคลไทผรมขใำอิดาด้อ่ทบใ สมหคนัคอีโอรบ้ดสิดวัเกนูมดวยา้นสา่าัยี สกกตหม จดิารานรรสกถ เาสนรไะเพมส่สพเสาตรพิดเมจสาะพกททตำาส่ีิดใดุ นหน้ั้เปเป็นน็ คสนิ่งทที่ี่
• ถ้านักเรียนเป็นนักเรียนคนท่ี ๑
จะตอบเพอ่ื นว่าอยา่ งไร
๒ บ้านเปดิ ร้านขายบหุ ร่ี การเลือกคบเพ่ือนท่ีดี
(นกั เรยี นตอบตามความคดิ เหน็ ของตนเอง ๓ ชอบเกบ็ ตัวเงยี บอย่คู นเดยี ว จะทา� ให้หา่ งไกลสารเสพตดิ
โดยฟังคำาอธิบายเพ่ิมเติมแนวคำาตอบ ๔ คบกับเพ่อื นทเ่ี สพสารเสพตดิ
ท่ีถูกต้องเหมาะสม เช่น ปฏิเสธคำาชักชวน (เฉลย18๔6 เสพขุ รศากึะทษาำาใแหละต้ พอ้ ลงศปึกฏษบิา ตัป.ติ๕นตามกลมุ่ เพอ่ื นเนอ่ื งจากกลวั เพอ่ื นไมค่ บ
ข อ ง เ พื่ อสนุดยอแดคลู่มือะคหรู า เ1ว8ล6า ว่ า ง ทำ า กิ จ ก ร ร ม และเมอ่ื ถกู เพอ่ื นชกั ชวนกจ็ ะเกรงใจไมก่ ลา้ ปฏเิ สธจงึ มโี อกาสตดิ สารเสพตดิ ไดง้ า่ ย)
คลายเครยี ด) ข้อสอบเน้นสมรรถนะ 5 สุดยอดคู่มือครู
บคุ คลใดมโี อกาสตดิ สารเสพตดิ มากทสี่ ุด
๑ ครอบครัวยากจน
พเิ ศษ
ep 3
ขน้ั ปฏิบัตแิ ละสรปุ ความรูห้ ลงั การปฏบิ ัติ (Applying and Constructing the Knowledge)
St
St การนำ�หลักการทส่ี รา้ งขึ้นไปปฏิบัติ ลงมอื ท�ำ ลงมือแกป้ ญั หา ท�ำ ใหส้ มองต่อยอดความรูท้ ี่มีอยู่เดมิ เกิดความรู้
ทซี่ บั ซอ้ นขนึ้ ยงิ่ ปฏบิ ตั เิ ปน็ ประจ�ำ จะเกดิ ความช�ำ นาญ กลายเปน็ ความเขา้ ใจทค่ี งทน ซงึ่ เรยี กวา่ องคค์ วามรู้ หรอื ปญั ญา
St
GPAS 5GPSAtSe5pSsteps G Pข้ันสังGขเก้ันตaสtรhังวeบเกrรiวnตaมgขtร้อhวมeูลบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปขควั้นาคมริดู้ วิเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความร
บูรณากาบรูรณทักากษาระทศักตษวะศรตรวรษรทษที่ 2ี่ 211 ข้อสอบเน้นสมรขร้อถนสะ อบเน้นสมรรถนะ
ep 3 แลepขะสั้น3รปุปฏคิบวัตาแหมิลลขะรงั ส้ันกู้รปาปุรฏปคบิ วฏัตาบิ มิ ตั ริู้
ก่อนวางจำาหน่าย ที่ฉลากต้องแสดงข้อความ เครื่องสำ�อ�งควบคุมพิเศษ และ
๕ห. นลักังกเราียรนปแฏบิบ่งกัตลิ ุ่มตามความเหมาะสม นฟเลเกำ้ลอ�ข่ยอกทขาสนะทบีผเบ้ววมะยีนาเยนบปงืดตาจยีผำากรำามนับหไยตใหนน้อมำากม่ราขรผยับัอดมบฟใเผนัทนคลรทก่ีฉติอื่ ่ีมภรงลีสหัณอ่าวมฑบนกายก์เผตคาำ อสจ้อยรมัด.ือ่งขขเนแอคงหงรหส่ือสรมือดงาสทรางำาฟาำ ยอใขลหา้องูออข้ คนอคยวรไบว.รว่ คงดเาุมค์มพผร เิล่ือศิตเษงคภสเัณชรำาน่ื่อฑอย์งดาาังสดสคผฟีำ�ันมวอบ�งคคุมวพบิเศคษุมพเชิเน่ ศยษาสแีฟลัน
นฟำ้อ�ยกาสบีผ้วมนยปดื าผกมไยห้อมมขเผคัดมร่ืฟองผันสลำาทอติ ี่ามภงีทสณั (ี่ม๒่วีสฑ)น ่ว์กนผเคผำาสรจสื่อมัดมงขขขสอำน�องอสหง�าสงรรคือคาววทรบบฟำาคคใุมลุมหูอข้เเปชนอ่็นนรไรว่ งด์ ผลิตภัณฑ์ดัดผม
๕. นักเรียนแบ่งเรกก่ว่ีลยมวุ่มกกัตนับเาวขิมธียีกคนารวแเาผลมือนกเภหซา้ือมพผาคละวิตสาภมมัณคิฑด์
ร่ ว ม กั น เ ขี ยสนุขภแาพผ ๒น ชนภิดา พ ค ว า ม คิ ด เคร่ืองสำาอางผสมสารป้องกันแสงแดด ผลิตภัณฑ์
เก่ียวกับว ิธ ีกตัวาอรย่าเงลแือผนกภซาพื้อคผวาลมคิติดภัณฑ์
สขุ ภาพ ๒ ชนดิ วธิ กี ารเลือก ควรสงั เกตภาชนะบรรจุต้องอยูใ่ น
สภาพปกติ มีฉลากบอกรายละเอยี ด สว่ นประกอบ ขจัดรังแค ผ้าเย็นหรือกระดาษเ(ย๒็น) ผ้าเอคนารมื่อัยงสำ�อ�งควบคุม เป็น
แป้งฝุ่นโรยตัวเคแปร้ง่ือน้ำ�งสำาอางที่มีส่วนผสมของสารควบคุม เช่น
ตวั อยา่ งแผนภาพความคดิวัน เดอื น ปีทผี่ ลิตและหมดอายุ มีเครื่องหมาย อย.
ชือ่ ผลิตภัณฑ์ วธิ ีการเลือกซื้อ ชื่อผลิตภณั ฑ์ เคร่ืองสำาอางผสมสารป้องกันแสงแดด ผลิตภัณฑ
นม ผลติ ภณั ฑ์สขุ ภาพ อาหารกระป๋อง สคาำวอบาคงมุทไี่ผมผู้ ม่ ลสี ติขแว่ สนปจ(า๓ผมัง้ดส)าฝ รมรถเนุ่ขังคผอโรแลงรอ่ื สติ คงยาไสรดต�ำคโ้ อผดววั �ยบง้าไคทแมเมวุ่ัยปต่ ไพอ้ป็้งนเิงศนเขปหษอ้�ำน็ หอรเรนคืออื ญรุ สอื่กาางตรร- ะดาษเย็น ผ้าอนามัย
วธิ ีการเลือก ควรสงั เกตภาชนะบรรจุตอ้ งอย่ใู น
ตัวอย่างเครื่องส�าอางควบคมุ
สภาพปกต ิ มฉี ลากบวอิธีกการรเาลยือลก ะคเวอรียสดังเก สตว่ภนาชปนะรบะรกรจอุตบ้อ งอยู่ใน เครื่องสำาอางกลุ่มนี้ เช่น ยาสระผมท่ีไม่มีสารขจัด
วนั เดือน ปที ผ่ี ลิตแลสวันภะผาหพลมปติ กแดตลอะ ิ มวาีฉันยลห ุามมกดบเี อคอากยรรุ อ่ืาแยลงละหะมเมีเอคยีารดย่อื งส หอ่วมนยาปย.ร ะอกยอ. บ
ช่ือผลติ ภัณฑ ์ ๖. นวธิักกี เารรเียลือนกรซ่วื้อมกันสรุปชสอ่ื ผิ่งลทติ ่ีเภขณั ้าฑใจ์ เป็น รงั แค ครมี นวดผม ครมี บาำ รงุ ผวิ ลปิ สตกิ สเปรย์ หรอื
นม ผคลิตวภามัณรฑรู้ ส์ ว่ ุขมภกาพนั ดงั นี้ อาหารกระปอ๋ ง
• ผลิตภัณฑ์สุขภาพ หากเลือกใช้ เจลแตง่ ผม ดนิ สอเขยี นควิ้ แปง้ ทาหนา้ เครอ่ื งสำาอาง
ตัวอย่างเครอ่ื งสา� อางควบแคตมุ่งตา ทาแกม้ สบู่ โฟมล้างหนา้ สา(ร๓ระ)ง ับกเลคิ่นรกอื่ ายงส�ำ อ�งทวั่ ไป เปน็ เครอ่ื ง
วิธีการเลือก ควรอสยังา่เงกถตกูภวาธิชนจี ะะทบราำ ใรหจุเ้ตก้อดิ งผอยลู่ใดนตี อ่ สขุ ภาพ ตวั อยา่ งเครอ่ื งสา� อางท่วั ไป สที าเลบ็ สาำ อางทไ่ี มม่ สี ว่ นผสมของสารควบคมุ พเิ ศษหรอื สา
สวันภผาพลปติ กแตละ ิ มวีฉนั ลหามกเแดกบตอดิอ่าหกอยรานั ุ าแกตยลเลระลาะมืยอเีเอคตกยี ร่อดใ่ือสช งสขุ้หไ่วภมมนาา่ปถยพรูก ะอวกยิอธ. บีก ็จะทำาให้ ๒) ก�รเลอื กซ้ือเครือ่ งสำ�อ�ง ควบคมุ ผผู้ ลติ สามารถผลติ ไดโ้ ดยไมต่ อ้ งขออนญุ าต
(๑) ภซือ้าชจนากะรบ้ารนรทจุต่มี อ้แี งหอลยง่ ู่ใผนลสติเภคทา่แีพรนด่ือน่ ี งไอมสน่ชำาาำ รอุดางกลุ่มนี้
๖. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งท่ีเข้าใจเป็น (๒) เช่น ยาสระผมท่ีไม่มีสารขจัด
(๓) ตรวจดฉู ลากเครอ่ื งสำาอรางงั ซแ่งึ ตค้องคแรสดมี งนข้อวมดูลผดมังนค้ี รมี บาำ รงุ ผวิ ลปิ สตกิ สเปรย์ หรอื
ความรรู้ ว่ มกัน ดังนี้ • ปชอื่ระหเภรือทหชร่อื อื ทชานงกดิ าขรเแอคจงต้าเลขค่งอรแตงือ่ ตเงคาสง่ราำท่อืผองาามสงแำาอดกานิม้ง สสอบเขู่ โยี ฟนมคลว้ิ ้างแหปนง้ ท้า าสหานรรา้ ะเคงบั รอ่ืกงลสน่ิ ำากอาาย
• ผลิตภัณฑ์สุขภาพ หากเลือกใช้ •
อยา่ งถกู วธิ จี ะทาำ ใหเ้ กดิ ผลดตี อ่ สขุ ภาพ 180 สขุ ศึกษาและพลศึกษา ป.๕ สีทาเล็บ
ตัวอย่างเคร่อื งสา� อางทว่ั ไป
แ ต่ ห า ก เ ลื อ ก ใ ช้ ไ ม่ ถู ก วิ ธี ก็ จ ะ ทำ า ใ ห้ ข้อสอบเน้นสม๒รร)ถ นะก�รเลอื กซือ้ เครอ่ื งส�ำ อ�ง
เกิดอนั ตรายตอ่ สขุ ภาพ ๒๑กา รเซซล้ืื้ออือเเกคคซรรอ้ื่อ่อืื เงงคสสราำำาือ่อองาาสงงโโำาดดอยยางดด((ใ๒๑ููททนป่ีีร่ข))าร้อคิมใาดาภซณเอื้หาชมจนาาะกะสรบมา้ทรนสี่รทุดจตุี่มอ้แี งหอลยง่ ใู่ผนลสิตภทาแี่พนดน่ ี ไอมนช่ ำารุด
๓ ซื้อเครอ่ื งสำาอางโดยด(๓ูท่ีช)่อื สนิตครา้ วจดูฉลากเคร่ืองสาำ อางซ่ึงต้องแสดงขอ้ มูล ดงั นี้
๔ ซอื้ เครือ่ งสำาอางโดยดูทเี่ ครอื่ •งหมายชรอ่ื บั รหอรงคือุณชภื่อาทพ าองยก. ารคา้ ของเครื่องสำาอาง
สุดยอดคู่มือครู 180 (คเณุฉลภยาพจ๔ากเสพ�ารนาักะงแาสนดคงณว่าะกเครรร่ืมอกงสาร•�าออาาหงานรป้ันแลผร่ะาะยนเากภแาลรทว้ตหจรงึวรมจอื ่ันสชใอจนบวแา่ดิ มลคีขะไวอดามง้รับปเคกลาอรรด่ือรภับงยัรสอ)าำงอาง
180 สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕
สุดยอดคู่มือครู 6 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
พเิ ศษ
ep 4
ข้ันส่อื สารและน�ำเสนอ (Applying the Communication Skill)
St St
St การถ่ายทอดความรู้ ความคิด ความรู้สึก โดยใช้ภาษา แสดงถึงความสามารถในการส่ือสารหรือปัญญา
ด้านภาษา กระบวนการนที้ �ำ ให้ผูเ้ รียนได้แลกเปลยี่ นความรู้ ทัศนคตซิ ึ่งกันและกัน ถา้ น�ำ เสนอโดยใช้คอมพวิ เตอร์
หรอื สื่ออิเลก็ ทรอนิกส์ ผเู้ รยี นกจ็ ะได้พฒั นาทกั ษะดา้ นเทคโนโลยดี ้วย
การสื่อสารและนำ�เสนอเป็นการสร้างอารมณ์เชิงบวกได้อย่างดี เม่ือผู้อื่นชื่นชอบผลงานของตน ช่ืนชม
ความส�ำ เรจ็ ของตน ผู้เรียนจะเกดิ ความภาคภมู ิใจ เกิดแรงบนั ดาลใจทจ่ี ะสร้างสรรคผ์ ลงานตอ่ ๆ ไป
Gatheringข้ันสังเกต รวบรวมข้อมูล ข้ันคิด
GPAS 5 Steps
ข้อสอบเน้นสมรรถนะข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล
GPAS 5 Steps ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักบูรษณาะกศารตทักษวะศรตรวรษรษทท่ี 2ี่ 121 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 4
ep 4 เว็บไซต์แนะนำา
ขน้ั สอ่ื สารและนา� เสนอ
ขนั้ สอื่ สารแล๙ะ. นนคัวกา� าเเมรสียคนินดแออสอดกงมตาัวนอำายเส่างนปอัญแหผานคภวาาพม บ้านแห่งรัก http://www.love4home.com
ขัดแย้งในครอบครัว และเสนอ เวบ็ กไิจกซรรตมพแ์ฒั นนากะารนอา่ ำาน
นกั เรียนอา่ นคาำ ศัพทแ์ ละคบวาม้าหนมแายหของ่งครำาักศัพทh์ตt่อtไปpน:ี้ //www.love4home.com
๙. นั ก เ รี ย น อ อ ก ม า นำ า เ ส น อ แ ผ น ภ า พ พฤติกรรมที่พึงประสงค์และไม่พึง
ประสงค์ในการแก้ไขปัญหาความ
ความคิดแสดงตัวอชข้ันัยดเแร่ายียน้งง ปัญหาความ พร้อมทั้งผลท่ีเกิดขึ้นหน้า
คาำ ศพั ท์ คาำ อ่าน ความหมาย
ขัดแย้งในครอบครัว และเสนอ ประชาธิปไตย ปฺระ-ชา-ทิ-ปะ-ไต, ระบอบการปกครองทถ่ี อื มตปิ วงชนเปน็ ใหญ,่
พฤติกรรมท่ีพึงประสงค์และไม่พึง
กจิ กรรมพัฒนาการอ่านปฺระ-ชา-ทิบ-ปะ-ไต การถอื เสยี งขา้ งมากเป็นใหญ่
ยตุ ิธรรม ยุด-ต-ิ ทาำ ความเที่ยงธรรม, ความชอบธรรม,
ความชอบด้วยเหตผุ ล
ประสงค์ในการแก้ไขปัญหาความ นกั เรยี นอา่ นคำาศัพทแ์ ละความหมายของคำาศพั ทต์ ่อไปนี้
ขัดแย้ง พร้อมท้ังผลท่ีเกิดข้ึนหน้า
ชั้นเรยี น คำาศพั ท์ คาำ อ่าน ควา
ประชาธิปไตย ปฺระ-ชา-ท-ิ ปะ-ไต, ระบอบการปกครอง
ปรฺ ะ-ชา-ทิบ-ปะ-ไต การถอื เสยี งขา้ งมาก
ยุติธรรม ยุด-ต-ิ ทาำ ความเท่ยี งธรรม, ค
ความชอบดว้ ยเหต
44 สุขศึกษาและพลศึกษา ป.๕
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ถา้ เพอ่ื นเดนิ ชนนกั เรยี นโดยไมต่ งั้ ใจแลว้ ไมข่ อโทษ นกั เรยี นควรปฏบิ ตั อิ ยา่ งไร
๑ ว่งิ เข้าไปตอ่ วา่ เพอ่ื น
๒ ไม่พดู กบั เพ่อื นคนนั้นอีก
๓ ไมโ่ กรธเพราะเพ่อื นไม่ไดต้ ้ังใจ
๔ ร้องโวยวายเสียงดังใหค้ นอน่ื ได้ยนิ
(เฉลย ๓ เพราะเปน็ การรจู้ กั ใหอ้ ภยั ผอู้ น่ื ชว่ ยลดปญั หาความขดั แยง้ )
สุดยอดคู่มือครู 44
7 สุดยอดคู่มือครู
พิเศษ
ep 5
ขน้ั ประเมนิ เพ่ือเพ่ิมคณุ ค่าบริการสังคมและจติ สาธารณะ (Self-Regulating)
St St
St เม่ือสมองของผู้เรียนได้รับการเสริมแรงเชิงบวกอย่างสมํ่าเสมอจากส่ิงที่ทำ� จะกระตุ้นให้คิดสร้างสรรค์
สง่ิ ทีเ่ ปน็ ประโยชน์เพมิ่ ข้นึ อกี หลอ่ หลอมเปน็ นิสยั แห่งการคิดการกระท�ำ ในตัวผู้เรยี น สามารถขยายผลไปสูส่ ังคมได้
ตามมาตรฐานสากลและวิสยั ทศั นใ์ นศตวรรษท่ี ๒๑
GPAS 5 Steps Gatheringขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการบทูรณักาษกาะรศทักตษะวศตรวรรรษษทท่ี 2่ี 121 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 5 5ep ขน้ั ประเมินเพ่ือเพ่มิ คุณคา่
ขน้ั ประเมนิ เพอ่ื เพ่มิ คแลุณบะรจติิกคาส่าราสธงัาครมณะ อาชีพนา่ รู้
แลบะรจ๙ิตกิ . าส รหนาสธักรงัาืเอรครโียมณรนคระ่วทม่ีกกำ�ันลสังำ�รระวจบป�ัญดหใน�สชุขุมภช�พน นักเทคนิคการแพทย์ คือ ผ้ทู ่ีมีหน้าท่ีตรวจหาความผดิ ปกติหรือเชื้อโรค นาำ เลอื ด
๙. นักเรียนร่วมกันสใจบ�ำ�กปรนลวิั้วนเรจก่ว่ียปมวกกัญันับจวหัดิธีกท�ำ��สรแปผุข้อ่นภงพกั�บันพหแรลือะ อาชพี น่ารู้นำ้�ลาย ปัสสาวะ อุจจาระของผู้ป่วยไปตรวจหาความผิดปกติหรือโรคต่าง ๆ แล้วนาำ ผลท่ีได้
ห รื อ โ ร ค ท่ี กำ � ลนแั งกำ�ไ้ไรปขะปแัญจบกหเ��พสื่ดอุขเภผใ�ยพนแดพชังรกุ่คมลว่��ชวม แนรู้ลใ ห้ว ้
ใจบ�กปนลิ้ัวนเรก่ว่ียมวกกันับคปจว้อนัดงใิธกนนัีชกทุมโรำ�ช�คนรแ แปผล้ะอ่นเปง็นพกแนับันวทหแ�งรลในือกะ�ร ไปแจง้ ให้กบั แพทย์หรือผปู้ ว่ ยทราบ
น้ำ�ลกเรวาะบ็ ยทไรซวตงปสแ์ าัสนธนะาสนรณกัำาาสวเขุทะคhอtนtpุจ:คิ/จ/wกาwราwระ.mแขoอพphงท.gผoย.ู้ปth์ ่วคยือไปผตู้ทรี่มวหี จนห้าาทคีต่ วรามวจผหิดาปคกวตามิหผรือดิ โปรกคตตหิ่างรอื ๆเ
ไปแจ้งให้กบั แพทยห์ รือผู้ปว่ ยทราบ
ผังสรปุ สาระสำาคัญ
แก้ไขปัญห�สุขภ�พดังกล่�ว แล้ว ข้อมลู ข่าวสาร เวบ็ ไซต์แนะนาำแหลง่ และวิธคี น้ หาขอ้ มลู ขา่ วสารทางสขุ ภาพ
นำ�ไปแจกเพ่ือเผยแพร่คว�มรู้ให้ เพ่ือการสรา้ ง-
คนในชุมชน และเป็นแนวท�งในก�ร เสริมสขุ ภาพ • เวบ็ ไซตท์ ใ่ี หข้ อ้ มลู ขา่ วสารเกย่ี วกบั การสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ เชน่ เวบ็ ไซต์
ปอ้ งกนั โรค
สเวำาบ็ กนไักซรงตาะข์นอทคงณสรำาะนวกกัรงรงสามนกาคารธณอะาากหรรารณรมแกลสะารยุขคา้มุ (คอยรอ.h)งผเtวู้บt็บpรไิโซภ:ต/ค์ก/ร(wสมคสบwุข.ภ) าwพจ.ิตmoph.go.th
• โทรศัพท์สายด่วนสุขภาพ ได้แก่ ๑๑๖๕ สายด่วนยาเสพติด
๑๓๒๓ สายดว่ นสุขภาพจติ ๑๕๕๖ สายด่วนผูบ้ รโิ ภคกบั อย. ๑๖๗๕
สายด่วนกนิ ดี สขุ ภาพดี
ผงั สรุปสาระสำาคญั• สถานบริการสุขภาพ ได้แก่ โรงพยาบาลสังกัดกระทรวงสาธารณสุข
สงั กดั กระทรวงกลาโหม สงั กดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร สาำ นกั งานสาธารณสขุ
การใชข้ ้อมลู ขา่ วสารในการสรา้ งเสริมสุขภาพ
• ปเลอ้ ืองกกซนั ้ือกอาารหตาดิ รโแรแลคะทหผีเ่ ลกลติิดภง่ข้ึนณัแใฑหล์สมขุะ่ในภวปาพิธจั ทจีคุบ่ถี นักู น้ วธิ หี าขอ้ มูลขา่ วสารทางสุขภาพ
• ปรจู้้อักงวกิธนั กี กาารรใถชกูบ้ หรกิล•อารกขลอวงสเงแวจหำาาบ็ลกนง่โฆไสักขุษซภณงตาาาพเท์กนตนิ่าใ่ีงคจหรๆณงิ ข้ อ้ะกมรลู รขมา่ กวสาราอรเากหย่ี าวรกแลบั ะกยาราส(รอา้ ยง.เ)สรเวมิ ็บสไขุ ซ
•
•
168 สขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ป.๕ เว็บไซต์ของสาำ นักงานคณะกรรมการคุ้มครองผบู้ ริโภ
• โทรศัพท์สายด่วนสุขภาพ ได้แก่ ๑๑๖๕ สาย
ข้อมูลข่าวสาร ๑๓๒๓ สายด่วนสขุ ภาพจติ ๑๕๕๖ สายด่วนผูบ้ ริโภ
เพื่อการสร้าง-
เสรมิ สุขภาพ สายด่วนกนิ ดี สุขภาพดี
• สถานบริการสุขภาพ ได้แก่ โรงพยาบาลสังกัดกระ
สงั กดั กระทรวงกลาโหม สงั กดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร สาำ น
สุดยอดคู่มือครู 168 การใชข้ ้อมลู ขา่ วสารในการสร้างเสรมิ สขุ ภาพ
สุดยอดคู่มือครู 8 • ป้องกนั การติดโรคท่เี กดิ ข้นึ ใหมใ่ นปจั จบุ ัน
• เลือกซือ้ อาหารและผลติ ภัณฑ์สุขภาพท่ถี กู วธิ ี
• ปอ้ งกันการถูกหลอกลวงจากโฆษณาเกินจริง
พิเศษ
ค�ำช้ีแจงในการใช้หนังสือเรียน
ที่ได้รับการออกแบบให้สอดคล้องกับการเรียนรู้ของสมอง
หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน สุขศึกษาและพลศึกษา ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและ
พลศึกษา เล่มนี้ ได้จัดทำ�ขึ้นตามมาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชี้วัด และสาระการเรียนรู้แกนกลางของหลักสูตรแกนกลาง
การศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ โดยมีเนื้อหา กิจกรรม และคำ�ถามที่เหมาะสมกับพัฒนาการของผู้เรียน กระตุ้น
กระบวนการคิดวิเคราะห์ให้กับผู้เรียน ซึ่งสอดคล้องกับการเรียนรู้ของสมอง (Brain Based Learning)
หน่วยการเรยี นรู้ท่ี ระบบย่อยอาหาร
และระบบขับถา่ ยปัสสาวะ
๑
ตัวช้ีวดั ตัวชี้วัด
เป็นเป้าหมายในการพฒั นา
ผู้เรียน ที่ผูเ้ รียนจะไดร้ ับและ ๑. อธิบายความส�าคัญของระบบย่อยอาหารและระบบขับถ่ายท่ีมีผลต่อสุขภาพ การเจริญเติบโต
ปฏบิ ัติไดใ้ นหนว่ ยการเรยี นรู้น้ี และพัฒนาการ (พ ๑.๑ ป.๕/๑)
๒. อธบิ ายวิธีดแู ลระบบย่อยอาหารและระบบขบั ถา่ ยให้ทา� งานตามปกติ (พ ๑.๑ ป.๕/๒)
ผังสาระการเรยี นรู้
เปน็ หวั ขอ้ ท่ผี ู้เรยี นจะได้เรยี น ผังสาระการเรยี นรู้
ในหน่วยการเรยี นร้นู ้ี
ระบบย่อยอาหาร ระบบขบั ถา่ ยปัสสาวะ
สาระส�ำคญั
เป็นความรู้ส�ำคัญที่เปน็ ความหมายและอวยั วะท่ีสา� คญั แระลบะรบปะยสั บอ่สบยาขวอะับาหถาา่ รย ความหมายและอวัยวะท่สี า� คญั
ความเขา้ ใจทีค่ งทน ของระบบย่อยอาหาร ของระบบขับถ่ายปสั สาวะ
ท่ีผ้เู รียนจะได้รบั
การทา� งานของระบบยอ่ ยอาหาร การท�างานของระบบ
ขบั ถา่ ยปสั สาวะ
ความส�าคญั ของระบบย่อยอาหาร
ความสา� คัญของระบบ
วิธดี แู ลระบบยอ่ ยอาหาร ขับถา่ ยปสั สาวะ
ให้ทา� งานตามปกติ
วิธดี ูแลระบบขบั ถ่ายปสั สาวะ
ใหท้ �างานตามปกติ
สาระสำาคัญ
ระบบยอ่ ยอาหารและระบบขบั ถา่ ยปสั สาวะมคี วามส�าคญั ตอ่ การดา� รงชวี ติ การดแู ลรกั ษาระบบ
ยอ่ ยอาหารและระบบขบั ถา่ ยปสั สาวะใหท้ า� งานตามปกต ิ เพอ่ื กา� จดั ของเสยี ออกจากรา่ งกาย และการ
รกั ษาสมดุลท�าให้ร่างกายทา� งานได้อย่างมปี ระสทิ ธภิ าพ
9 สุดยอดคู่มือครู
พเิ ศษ
จดุ ประกายความคดิ ครอบครัวที่หลากหลาย
เป็นค�ำถามที่กระต้นุ ความคดิ จุดประกายความคิด
ให้ผู้เรียนฝึกใชค้ วามคดิ
สรา้ งสรรคเ์ กีย่ วกบั ลักษณะครอบครัวทีอ่ บอนุ่
เรือ่ งที่จะเรียน ในความคิดของนักเรยี นเปน็ อยา่ งไร
เน้ือหา ครอบครัว หมายถึง คนตงั้ แต่ ๒ คนขน้ึ ไป ท่มี ีความสัมพันธ์กนั ทางการแต่งงาน
ทางสายเลือด ทางการรับเล้ียงเป็นบุตรบุญธรรม และพ่อแม่บุญธรรม
ครบตามตัวชวี้ ดั และตรงตาม หรือความสัมพันธ์แบบคู่ชีวิต สมาชิกในครอบครัว ประกอบด้วย พ่อ แม่ ลูก
หลักสตู รแกนกลาง หรือพ่อกับลูก แม่กับลูก ปู่ย่ากับหลาน ตายายกับหลาน หรือผู้ปกครองกับเด็ก
การศกึ ษาขัน้ พ้นื ฐาน แตบ่ างครอบครัวอาจมี ลุง ป้า นา้ อา ปู่ ยา่ ตา ยาย อยู่ด้วย บางครอบครัวสมาชกิ
พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ ประกอบดว้ ย พ่อ ลูก และผูช้ ายท่เี ปน็ คชู่ ีวิตของพ่อ หรอื แม่ ลกู และผู้หญงิ ทเี่ ป็น
เหมาะสมกบั ระดบั ช้นั คูช่ ีวติ ของแม่
ของผเู้ รยี น
การมีครอบครัวที่อบอุ่นนั้น สมาชิกในครอบครัวควรให้ความเคารพนับถือ
ไว้วางใจกัน เด็กควรเชื่อฟังคำาส่ังสอนของผู้ท่ีอาวุโสกว่า มีความรักใคร่ เอื้ออาทร
ให้ความช่วยเหลือดูแลซึ่งกันและกัน และปฏิบัติตามบทบาทหน้าที่ของตนเอง
ดว้ ยความรับผิดชอบ เพ่อื การอย่รู ่วมกันอย่างมคี วามสุข
16 สขุ ศึกษาและพลศึกษา ป.๕
สุดยอดคู่มือครู 10
พเิ ศษ
สนกุ กบั คำ� ศัพท์ สนุกกบั คำาศพั ท์ (โชล่ เดอะ) ไหล่, บ่า
เป็นหัวขอ้ ค�ำศพั ทภ์ าษาองั กฤษ shoulder (ซอง) เพลง
ทีเ่ ก่ียวกบั เร่ืองทีเ่ รยี น song
โดยมีค�ำศัพท์ ค�ำอ่าน
และความหมาย ปลอดภยั ไว้ก่อน
การต่อตัว ควรใช้เบาะรองเพื่อความปลอดภัย และให้ผู้ที่มีรูปร่างใหญ่และ
ปลอดภัยไวก้ อ่ น แขง็ แรงเปน็ ฐาน ผทู้ ม่ี รี ปู รา่ งเลก็ อยดู่ า้ นบน ตำาแหนง่ การวางเทา้ ควรอยบู่ รเิ วณสะบกั หรอื
เปน็ หวั ขอ้ ความรทู้ ใี่ หผ้ เู้ รยี นรจู้ กั สะโพก ห้ามยืนบนกระดูกสันหลัง และไม่ควรต่อตัวจนสูงเกินไป เพราะจะทำาให้ร่วง
ระมดั ระวังในการท�ำกจิ กรรม ลงมาไดร้ ับบาดเจบ็ ได้
ต่าง ๆ โดยสอดแทรกหัวข้อ
ทีส่ ัมพันธ์กบั เรอ่ื งที่เรยี น เว็บไซต์แนะนำา
การกฬี าแห่งประเทศไทย http://www.sat.or.th
กจิ กรรมพฒั นาการอ่าน
เป็นกจิ กรรมให้ผเู้ รียน กจิ กรรมพฒั นาการอา่ น
ได้ฝึกอ่านค�ำศพั ทภ์ าษาไทย
ในหนว่ ยการเรียนรู้ พร้อมกับ นกั เรียนอา่ นคาำ ศัพทแ์ ละความหมายของคำาศพั ทต์ ่อไปนี้
มีค�ำอ่าน และความหมาย คคาำ าำ ศศัพัพทท์ ์ คำาอ่าน คคววาามมหหมมาายย
บรรพบุรษุ บนั -พะ-บุ-หรฺ ุด ผเู้ ปน็ ตน้ วงศต์ ระกลู ซง่ึ มผี สู้ บื สายโลหติ มา,
บคุ คลท่ีนับตง้ั แตป่ ูย่ ่าตายายขึน้ ไป
พระราชนิพนธ์ พรฺ ะ-ราด-ชะ-น-ิ พน เรอื่ งท่พี ระมหากษัตรยิ แ์ ตง่ ขึ้น,
แต่งหนังสือ
พสกนกิ ร พะ-สก-กะ-นิ-กอน, คนทีอ่ ยใู่ นประเทศ ไม่วา่ จะเปน็ พลเมือง
พะ-สก-นิ-กอน ของประเทศนนั้ หรอื คนตา่ งดา้ วทม่ี าอาศยั
อย่กู ็ตาม
พสธุ า พะ-สุ-ทา แผ่นดิน
การพฒั นาทักษะการเคล่ือนไหวรา่ งกาย 65
11 สุดยอดคู่มือครู
พิเศษ
เว็บไซตแ์ นะนำา เวบ็ ไซตแ์ นะน�ำ
เป็นหัวข้อทใี่ ห้ผูเ้ รยี นสามารถ
สอ่ื สขุ บญั ญัติแหง่ ชาติ กองสุขศกึ ษา กรมสนบั สนนุ บรกิ ารสุขภาพ ค้นหาข้อมูลเพ่ิมเตมิ ในเรื่อง
http://www.thaihed.com ท่เี รยี นจากเว็บไซตท์ ่เี กย่ี วข้อง
ความร้เู พ่ิมเตมิ ความรเู้ พม่ิ เตมิ
การลดปรมิ าณขยะโดยใช้หลกั ๕R เปน็ หัวขอ้ ความรู้ทเี่ พิ่มเตมิ
จากเนอ้ื หาเพือ่ ให้ผู้เรียน
๑. Reduce (รดี ิวซ)์ การลดของทีจ่ ะท้ิงให้น้อยลง หรอื ลดการสร้างขยะ ได้รบั ความรูท้ น่ี อกเหนือจาก
๒. Reuse (รยี ูส) ยืดอายุการใชง้ านหรอื ใช้ประโยชน์ใหม้ ากข้นึ โดยการใช้ซ้ำ�แล้วซ้�ำ อีก บทเรียนเพ่ิมขนึ้
หลาย ๆ ครงั้
๓. Recycle (รีไซเคลิ ) เป็นการนาำ ขยะทคี่ งรูปยอ่ ยสลายไดย้ าก เชน่ แก้ว กระดาษ โลหะ
พลาสติก ไปผา่ นกระบวนการผลติ ออกมาเป็นผลติ ภณั ฑ์ชนิ้ ใหม่
๔. Repair (รแี พร)์ นาำ ส่ิงของท่ียงั พอแก้ไขไดม้ าซ่อมแซมให้สามารถนำามาใช้ใหม่ได้
๕. Reject (รีเจค) หลกี เล่ยี งการใชผ้ ลติ ภณั ฑ์ทก่ี ่อใหเ้ กิดอันตราย เช่น ยาฆ่าแมลง
นำ�้ ยาขดั พน้ื หรือสารเคมอี ื่น ๆ
ทีม่ า : ศนู ยข์ อ้ มลู สิง่ แวดลอ้ ม กรมส่งเสรมิ คุณภาพส่งิ แวดล้อม
กิจกรรมพฒั นาการอ่าน
นกั เรยี นอา่ นคาำ ศพั ท์และความหมายของคำาศพั ท์ตอ่ ไปน้ี
คำาศพั ท์ คาำ อ่าน ความหมาย
ปราศจาก ปรฺ าด-สะ-จาก พน้ ไป, ไมม่ ี
สรา้ งสรรค์ ส้าง-สัน สรา้ งให้มีใหเ้ ปน็ ข้นึ , มลี ักษณะริเริ่มในทางดี
อนรุ กั ษ์ อะ-น-ุ รัก รักษาให้คงเดมิ
อุบัตภิ ยั อุ-บัด-ต-ิ ไพ ภัยทีเ่ กิดจากอบุ ัติเหตุ
140 สขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ป.๕
๓) ๑๕๕๖ สายดว่ นผบู้ รโิ ภคกบั อย. (สาำ นกั งานคณะกรรมการอาหารและ
ยา) ให้บริการข้อมูลความรู้เก่ียวกับผลิตภัณฑ์สุขภาพ รับแจ้งข้อมูล และร้องเรียน
เกย่ี วกับผลิตภัณฑส์ ขุ ภาพทไ่ี ม่ปลอดภัย
๔) ๑๓๒๓ สายดว่ นสขุ ภาพจติ ฮอตไลน์ คลายเครียด (กรมสุขภาพจติ )
ใหข้ ้อมลู ความรู้เก่ียวกบั การแก้ไขปัญหาสขุ ภาพจิต การใชช้ วี ิตอย่างมคี วามสุข
๕) ๑๖๗๕ สายดว่ นกินดี สุขภาพดี (กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสขุ )
ให้ขอ้ มูลความรเู้ กี่ยวกับการส่งเสรมิ สขุ ภาพ และอนามยั ต่าง ๆ
เพื่อน ๆ อยากทราบข้อมูลสุขภาพในเรอ่ื งใด
และจะใชบ้ ริการสายดว่ นของหน่วยงานใดครบั
จดุ ประกายความรู้ จุดประกายความรู้
ประเทศไทยเริ่มมีโทรศัพทใ์ ช้คร้ังแรกเมือ่ ใด
เป็นหวั ขอ้ ค�ำถามกระตุน้ คาำ ตอบ : ประเทศไทยมีโทรศัพทใ์ ช้คร้ังแรกเม่ือ พ.ศ. ๒๔๒๔ ในสมัยรชั กาลท่ี ๕
ใหผ้ เู้ รียนไดฝ้ ึกคิดพร้อมกับ
มีค�ำตอบให้ ๑.๓ สถานบริการสุขภาพ
สถานบรกิ ารสุขภาพ
ของรฐั บาล
สงั กดั กระทรวงสาธารณสขุ สงั กดั กรงุ เทพมหานคร สังกัดสว่ นราชการอ่ืน
เช่น โรงพยาบาลราชวิถี เช่น โรงพยาบาลกลาง - สังกัดมหาวิทยาลัย เช่น
โรงพยาบาลเลิดสิน โรงพยาบาลตากสิน โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์
โรงพยาบาลศรธี ญั ญา โรงพยาบาลเจริญกรุง- โรงพยาบาลศริ ิราช
สถาบนั สขุ ภาพเด็ก- ประชารักษ์
แหง่ ชาติมหาราชินี ศูนย์บรกิ ารสาธารณสุข - สังกัดกระทรวงกลาโหม เชน่
โรงพยาบาลพระมงกฎุ เกลา้
166 สขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ป.๕
- สงั กดั กระทรวงมหาดไทย เชน่
โรงพยาบาลตาำ รวจ
สุดยอดคู่มือครู 12
พเิ ศษ
อาชพี นา่ รู้ อาชีพนา่ รู้
เป็นหวั ขอ้ ความรูใ้ นดา้ นอาชพี นกั เทคนคิ การแพทย์ คอื ผทู้ ่มี หี นา้ ที่ตรวจหาความผิดปกตหิ รอื เชอื้ โรค นำาเลอื ด
ต่าง ๆ ใหผ้ ู้เรยี นไดร้ ู้จกั อาชีพ นำ้�ลาย ปัสสาวะ อุจจาระของผู้ป่วยไปตรวจหาความผิดปกติหรือโรคต่าง ๆ แล้วนาำ ผลท่ีได้
ท่ีหลากหลาย ไปแจ้งให้กบั แพทย์หรอื ผปู้ ่วยทราบ
ผังสรุปสาระสำ� คัญ เว็บไซต์แนะนาำ
เปน็ การสรปุ ความคดิ รวบยอด กระทรวงสาธารณสขุ http://www.moph.go.th
ของเนื้อหาในแตล่ ะหวั ขอ้ ของ
หน่วยการเรยี นรู้ ผังสรปุ สาระสาำ คญั
ขอ้ มลู ขา่ วสาร แหล่งและวิธคี ้นหาข้อมูลขา่ วสารทางสขุ ภาพ
เพ่อื การสร้าง-
เสริมสขุ ภาพ • เวบ็ ไซตท์ ใ่ี หข้ อ้ มลู ขา่ วสารเกยี่ วกบั การสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ เชน่ เวบ็ ไซต์
สำานักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) เว็บไซต์กรมสุขภาพจิต
เว็บไซต์ของสำานักงานคณะกรรมการคมุ้ ครองผูบ้ รโิ ภค (สคบ.)
• โทรศัพท์สายด่วนสุขภาพ ได้แก่ ๑๑๖๕ สายด่วนยาเสพติด
๑๓๒๓ สายด่วนสุขภาพจติ ๑๕๕๖ สายด่วนผบู้ ริโภคกบั อย. ๑๖๗๕
สายดว่ นกนิ ดี สขุ ภาพดี
• สถานบริการสุขภาพ ได้แก่ โรงพยาบาลสังกัดกระทรวงสาธารณสุข
สงั กดั กระทรวงกลาโหม สงั กดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร สาำ นกั งานสาธารณสขุ
การใช้ขอ้ มูลขา่ วสารในการสร้างเสริมสุขภาพ
• ป้องกันการตดิ โรคทเ่ี กดิ ขึน้ ใหมใ่ นปัจจุบัน
• เลือกซือ้ อาหารและผลติ ภัณฑส์ ุขภาพท่ีถูกวธิ ี
• ป้องกันการถูกหลอกลวงจากโฆษณาเกนิ จรงิ
• รจู้ ักวธิ ีการใช้บรกิ ารของแหล่งสุขภาพตา่ ง ๆ
168 สุขศกึ ษาและพลศึกษา ป.๕
13 สุดยอดคู่มือครู
พเิ ศษ
ค�ำถามทา้ ทาย คำาถามท้าทาย
เปน็ ค�ำถามกระตุ้นความคิด
ของผู้เรียนให้เกดิ ความคดิ ถ้าให้ผลิตรายการโทรทัศน์ท่ีถูกใจเด็กมากท่ีสุด เพื่อน ๆ จะผลิตรายการ
สรา้ งสรรค์ ท่มี ีรปู แบบใด เพราะอะไร
๒.๓ โทรศพั ท์เคล่ือนท่ี
ในปัจจุบันโทรศัพท์เคล่ือนที่เข้ามามี
บทบาทอย่างมากในชีวิตประจำาวัน นอกจากจะใช้
ติดต่อสื่อสารกันแล้ว โทรศัพท์เคลื่อนที่รุ่นใหม่ ๆ
ยังสามารถใช้ได้ท้ังการดูโทรทัศน์ ฟังวิทยุ และเล่น
อนิ เทอรเ์ นต็
อนั ตรายจากโทรศพั ท์เคล่อื นที่
๑) การถกู ล่อลวงไปละเมิดทางเพศ
โทรศัพท์เคลือ่ นทีเ่ ปน็ ช่องทาง
๒) การถูกหลอกใหเ้ ก่ียวข้องกับสารเสพติด การสือ่ สารและรบั ทราบขอ้ มลู
๓) การถูกหลอกลวงให้เสยี ทรัพยส์ ิน ขา่ วสารตา่ ง ๆ
การปอ้ งกันอันตรายจากการใชโ้ ทรศัพท์เคลื่อนท่ี
ในวัยของนักเรียนยังไม่มีความจำาเป็นต้องมีโทรศัพท์เคล่ือนท่ี แต่ถ้ามี
ก็ควรใช้อย่างเหมาะสม โดยใช้โทรศัพท์เพ่ือติดต่อสื่อสารเร่ืองราวสำาคัญเท่านั้น
สนกุ กบั คำาศัพท์
computer (คมั พวิ ่ เทอะ) เคร่ืองคอมพิวเตอร์
television (เทล ่ ละวิชนั ) โทรทศั น์
202 สุขศึกษาและพลศกึ ษา ป.๕
สุดยอดคู่มือครู 14
พเิ ศษ
๔) สัญลักษณ์รายการท่ีเหมาะสำาหรับผู้ชมอายุ ๑๓ ปี
ขึน้ ไป ผู้ชมทม่ี อี ายุต่ำ�กวา่ ๑๓ ปี ควรไดร้ ับคำาแนะนาำ
จากผูใ้ หญ่
๕) สัญลักษณ์รายการท่ีเหมาะสำาหรับผู้ชมอายุ ๑๘ ปี
ข้ึนไป ผู้ชมที่มีอายุต่ำ�กว่า ๑๘ ปี ควรได้รับคำาแนะนำา
จากผใู้ หญ่
๖) สัญลกั ษณร์ ายการเฉพาะ ไมเ่ หมาะแกเ่ ดก็ และเยาวชน
(อ่านวา่ เยา-วะ-ชน)
อนั ตรายจากสื่อโทรทัศน์
๑) การเลียนแบบพฤติกรรมท่ีใช้
ความรุนแรงของตัวแสดงในการ์ตูน ภาพยนตร์
หรือละคร
๒) การมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกัน
ก่อนวัยอันควร
๓) การฆ่าตัวตายเลียนแบบตัวแสดง
หรือขา่ วอาชญากรรมเม่อื มปี ัญหา การดรู ายการโทรทศั น์ควรเลือก
๔) การเลียนแบบการแต่งกายของ ท่ีเหมาะสมกบั วัย
อนรุ กั ษ์สิ่งแวดลอ้ ม นกั แสดงทาำ ให้เกิดอันตรายทางเพศ
เป็นหัวข้อความรู้ในการปลกู ฝัง การป้องกนั อันตรายจากสื่อโทรทัศน์
จิตส�ำนกึ ของผเู้ รยี นใหร้ ูจ้ กั ๑) ควรขอคาำ แนะนาำ จากพอ่ แม ่ ผปู้ กครองในการเลอื กชมรายการโทรทศั น์
อนุรกั ษ์และรกั ษาสงิ่ แวดล้อม
๒) ไม่หลงเชอ่ื คำาโฆษณาชวนเช่อื ต่าง ๆ ท่ีปรากฏในโทรทศั น์
อนุรักษส์ งิ่ แวดลอ้ ม
การปิดโทรทัศน์ควรกดปุ่มที่เครื่องโทรทัศน์ ไม่ควรกดปิดปุ่มที่รีโมต
เพียงอยา่ งเดียว เพอื่ เปน็ การประหยดั ไฟฟ้า
อทิ ธพิ ลของสอ่ื ทมี่ ีต่อพฤติกรรมสุขภาพ 201
15 สุดยอดคู่มือครู
พเิ ศษ
กิจกรรมการเรยี นรู้ กจิ กรรมการเรยี นรู้
เป็นกิจกรรมใหผ้ ูเ้ รียน
ได้ฝกึ ปฏิบตั แิ ละพฒั นาทกั ษะ ๑. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ร่วมกันค้นคว้าข้อมูลข่าวสารหรือเรื่องราวจากสื่อ
ทางดา้ นการคิดและความรู้ ประเภทตา่ ง ๆ ทชี่ ว่ ยส่งเสริมให้มพี ฤติกรรมสุขภาพที่ดี และทาำ ใหม้ พี ฤติกรรม
ประจ�ำหนว่ ยการเรียนรู้ สุขภาพท่ีไม่ดีอย่างละ ๑ เร่ือง จากนั้นร่วมกันวิเคราะห์ข้อมูลข่าวสารหรือ
เรื่องราวจากส่ือว่าส่งผลดีและผลเสียต่อสุขภาพอย่างไร แล้วออกมานำาเสนอ
คำ� ถามพัฒนากระบวนการคิด รายงานหน้าชน้ั เรียน
เป็นค�ำถามทา้ ยหนว่ ยการเรยี นรู้
ให้ผู้เรยี นได้ฝกึ คดิ วเิ คราะห์ ๒. นักเรยี นเสนอวิธกี ารบริโภคสอื่ ตา่ ง ๆ อย่างปลอดภัย สรปุ ข้อมูลเป็นแผนภาพ
ความคดิ
ตัวอยา่ งแผนภาพความคดิ
วิธีการบริโภค
ส่ือต่าง ๆ
อย่างปลอดภยั
คำาถามพฒั นากระบวนการคิด
๑. ส่อื ชนิดใดมอี ิทธิพลตอ่ นักเรยี นมากท่สี ุด เพราะเหตุใด
๒. ส่อื อินเทอร์เนต็ สง่ ผลต่อพฤตกิ รรมสุขภาพของวยั รนุ่ อยา่ งไร
๓. การเล่นเกมออนไลนท์ ม่ี คี วามรุนแรงเปน็ ประจำาสง่ ผลเสียอยา่ งไร
๔. รายการโทรทศั น์ใดบ้างทเ่ี หมาะสำาหรบั วัยของนักเรยี น
๕. นกั เรยี นมีแนวทางหลกี เล่ยี งสอื่ ทีส่ ง่ ผลเสียตอ่ สุขภาพอยา่ งไร
อิทธพิ ลของส่อื ท่มี ีตอ่ พฤตกิ รรมสุขภาพ 205
สุดยอดคู่มือครู 16
หนงั สอื เรยี น
รายวิชาพ้นื ฐาน
สถาบนั พัฒนาคณุ ภาพวิชาการ (พว.) สแลุขะศพึกลษศาึกษา
๑๒๕๖/๙ ถนนนครไชยศรี
แขวงถนนนครไชยศรี เขตดสุ ติ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๕
กรุงเทพฯ ๑๐๓๐๐ กลุม่ สาระการเรียนร้สู ุขศึกษาและพลศึกษา
โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขัน้ พน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑
(อตั โนมตั ิ ๑๕ สาย),
๐-๒๒๔๑-๘๙๙๙ ผูเ้ รียบเรยี ง รองศาสตราจารย์ ดร.เรณมุ าศ มาอนุ่
แฟกซ์ : ทุกหมายเลข, แพทยห์ ญงิ เขมฤทยั วรรณรสพากย์
แฟกซ์อัตโนมัติ :
๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑,
๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖
สงวนลิขสทิ ธ์ิ
สาำ นกั พิมพ์ บรษิ ทั พฒั นาคณุ ภาพ
วิชาการ (พว.) จำากัด
พ.ศ. ๒๕๖๔
ผู้ตรวจ รองศาสตราจารย์ทศั นยี ์ นนทะสร
ดร.จุฑามาศ บัตรเจรญิ
ดร.จรุ ีย์ เลาหพงษ์
website : บรรณาธกิ าร อาจารยน์ ฤมล วจิ ิตรรัตนะ
www.iadth.com
ค�ำนำ�
หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน สุขศึกษาและพลศึกษา ช้ันประถมศึกษาปีท่ี ๕
กลุ่มสาระการเรียนร้สู ุขศึกษาและพลศึกษา จัดทำาขึ้นตามมาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชี้วัด
และสาระการเรียนรแู้ กนกลางของหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช
๒๕๕๑ โดยมีเน้ือหาครอบคลุมสาระท่ี ๑ การเจริญเติบโตและพัฒนาการของมนุษย์
สาระท่ี ๒ ชีวติ และครอบครวั สาระท่ี ๓ การเคล่ือนไหว การออกกำาลงั กาย การเล่นเกม
กฬี าไทย และกีฬาสากล สาระท่ี ๔ การสร้างเสรมิ สุขภาพ สมรรถภาพ และการป้องกนั
โรค และสาระที่ ๕ ความปลอดภัยในชีวิต โดยตรงตามจุดประสงค์ของการเรียน
กลมุ่ สาระการเรยี นรสู้ ขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ทมี่ งุ่ เนน้ การสรา้ งและพฒั นาพฤตกิ รรมทาง
สุขภาพ ท้ังด้านความรู้ เจตคติ คุณธรรม คา่ นิยม และการปฏบิ ัตเิ กีย่ วกบั สุขภาพควบคู่
ไปด้วยกัน รวมทั้งการใช้กิจกรรมการเคล่ือนไหว การออกกำาลังกาย การเล่นเกม
และกีฬาในการพัฒนาสขุ ภาพ ท้งั ด้านรา่ งกาย จติ ใจ อารมณ์ สตปิ ญั ญา และสังคม ให้
เหมาะสมกบั วัยของผเู้ รียน
เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่ผู้สอนและผู้เรียน หนังสือเรียนเล่มน้ีจึงได้นำาเสนอ
เนื้อหาท่ีทันสมัย มีจุดประกายความคิด คาำ ถามท้าทาย และสอดแทรกข้อมูลเก่ียวกับ
สนกุ กบั คาำ ศพั ท์ จดุ ประกายความรู้ เวบ็ ไซตแ์ นะนาำ ปลอดภยั ไวก้ อ่ น อนรุ กั ษส์ ง่ิ แวดลอ้ ม
อาชพี นา่ รู้ ความรเู้ พม่ิ เตมิ และกจิ กรรมพฒั นาการอา่ น นอกจากนยี้ งั มผี งั สรปุ สาระสำาคญั
กิจกรรมการเรียนรู้ที่นำาไปสู่การประเมินผลตรงตามตัวช้ีวัด คำาถามพัฒนากระบวน
การคดิ และจุดประกายโครงงาน เพ่อื ให้ผเู้ รียนมีความรทู้ ก่ี วา้ งขึ้น
รองศาสตราจารย์ ดร.เรณุมาศ มาอุน่
พญ.เขมฤทยั วรรณรสพากย์
ค�ำชแ้ี จง
หนังสือเรียน รายวิชาพ้ืนฐาน สุขศึกษาและพลศึกษา ฉบับน้ีได้ปรับแก้ไข
เน้ือหาให้ถูกต้องและสอดคล้องตามพระราชบัญญัติความเท่าเทียมระหว่างเพศ
พ.ศ. ๒๕๕๘ พระราชบัญญัติการป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์
ในวัยรุ่น พ.ศ. ๒๕๕๙ และกฎหมายอื่นที่เกี่ยวข้อง ซึ่งแก้ไขปรับปรุงเน้ือหา
ภายใต้หลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ โดยปรับ
แก้ไขเนื้อหาในสาระที่ ๑ การเจริญเติบโตและพัฒนาการของมนุษย์ สาระที่ ๒
ชวี ติ และครอบครวั และสาระท่ี ๕ ความปลอดภัยในชีวติ เฉพาะเรอ่ื งที่เกย่ี วขอ้ ง
กบั เพศวถิ ี ความเทา่ เทียมระหวา่ งเพศ การปอ้ งกนั และแกไ้ ขปัญหาการต้งั ครรภ์
ในวัยรุ่น ซึ่งได้กำาหนดคำาสำาคัญ ความหมาย เนื้อหา และตัวอย่าง โดย
สำานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สำานักงานคณะกรรมการการศึกษา
ขัน้ พน้ื ฐาน ร่วมกบั ผทู้ รงคุณวฒุ จิ ากหน่วยงานทเ่ี กีย่ วขอ้ ง และภาคประชาสงั คม
ได้จัดทำาขึ้น เพื่อเป็นกรอบและแนวทางให้ทุกสำานักพิมพ์ใช้ในการปรับแก้ไข
หนังสือเรียนให้ถูกต้องเป็นที่เข้าใจตรงกันต้ังแต่ช้ันประถมศึกษาปีที่ ๑ ถึง
ช้นั มธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๖
ท้ังน้ี การปรับปรุงหนังสือเรียนดังกล่าว ยังคงยึดถือรากฐานเดิมของ
สังคมไทยไปพร้อมกับการเปล่ียนแปลงของสังคมโลก ซ่ึงจะเป็นประโยชน์ต่อ
นักเรียน ผู้ปกครอง ครู และทุกคนในสังคมในการร่วมสร้างความเข้าใจและ
ยอมรับการเปลยี่ นแปลงทเ่ี กดิ ขนึ้ ในศตวรรษที่ ๒๑ อยา่ งเทา่ เทยี มไปพร้อมกนั
สำรบญั หน้า
สาระที่ ๑ : การเจรญิ เตบิ โตและพัฒนาการของมนษุ ย์ ๕
หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี ๑ ระบบยอ่ ยอาหารและระบบขับถ่ายปสั สาวะ ๑๕
๒๔
สาระที่ ๒ : ชีวิตและครอบครวั
๓๙
หนว่ ยการเรียนรู้ที่ ๒ ครอบครัวทห่ี ลากหลาย
หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี ๓ การเปลี่ยนแปลงทางเพศและสุขอนามยั ทางเพศ ๔๗
หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ ๔ การแก้ไขปญั หาความขดั แยง้ ในครอบครวั ๖๘
๙๐
และกล่มุ เพื่อน
๑๑๐
สาระท่ี ๓ : การเคลื่อนไหว การออกก�าลงั กาย การเลน่ เกม กีฬาไทย ๑๒๙
และกีฬาสากล ๑๔๓
๑๖๑
หน่วยการเรยี นรู้ท่ี ๕ การพฒั นาทกั ษะการเคลอ่ื นไหวร่างกาย ๑๗๑
หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี ๖ การออกกำาลังกาย การเล่นเกม และกจิ กรรมนันทนาการ
หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ ๗ การเล่นกีฬาเพ่ือสร้างเสริมสขุ ภาพ ๑๘๔
๑๙๖
สาระท่ี ๔ : การสรา้ งเสริมสุขภาพ สมรรถภาพ และการปอ้ งกนั โรค ๒๐๖
๒๐๗
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๘ การทดสอบและปรบั ปรุงสมรรถภาพทางกาย
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๙ การปฏบิ ตั ติ นตามหลักสขุ บญั ญตั แิ หง่ ชาติ
หนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ ๑๐ การปฏิบัตติ นเพอ่ื ปอ้ งกนั โรค
หนว่ ยการเรยี นร้ทู ี่ ๑๑ ขอ้ มลู ขา่ วสารเพ่ือการสร้างเสริมสุขภาพ
หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑๒ การเลอื กซอื้ อาหารและผลิตภณั ฑ์สขุ ภาพ
สาระท่ี ๕ : ความปลอดภยั ในชีวิต
หน่วยการเรียนรูท้ ่ี ๑๓ ยาและสารเสพตดิ ใหโ้ ทษ
หนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ ๑๔ อทิ ธพิ ลของสอ่ื ทมี่ ตี อ่ พฤติกรรมสุขภาพ
จดุ ประกายโครงงาน
บรรณานกุ รม
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
เปา้ หมายการเรียนรู้
หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี ระบบย่อยอาหาร มาตรฐานการเรยี นรู้
และระบบขับถา่ ยปสั สาวะ
๑ มาตรฐาน พ ๑.๑
เข้าใจธรรมชาติของการเจริญเติบโตและ
พัฒนาการของมนษุ ย์
ตัวชีว้ ดั สมรรถนะสำ�คัญของผเู้ รียน
๑. อธิบายความส�าคัญของระบบย่อยอาหารและระบบขับถ่ายที่มีผลต่อสุขภาพ การเจริญเติบโต ๑. ความสามารถในการสอื่ สาร
และพัฒนาการ (พ ๑.๑ ป.๕/๑) ๒. ความสามารถในการคดิ
๒. อธิบายวธิ ีดูแลระบบย่อยอาหารและระบบขบั ถา่ ยใหท้ า� งานตามปกต ิ (พ ๑.๑ ป.๕/๒) ๓. ความสามารถในการแก้ปัญหา
๔. ความสามารถในการใชท้ ักษะชวี ติ
ผงั สาระการเรียนรู้ ๕. ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี
ระบบยอ่ ยอาหาร ระบบขบั ถ่ายปสั สาวะ คณุ ลักษณะอันพึงประสงค์
ความหมายและอวยั วะที่ส�าคญั แระลบะรบปะยสั บ่อสบยาขวอะับาหถา่ารย ความหมายและอวยั วะท่สี �าคญั ใฝ่เรยี นรู้
ของระบบย่อยอาหาร ของระบบขบั ถ่ายปัสสาวะ ตัวชี้วัดท่ี ๔.๑ ตั้งใจ เพียรพยายามใน
การเรยี นและเขา้ รว่ มกจิ กรรมการเรยี นรู้
การทา� งานของระบบย่อยอาหาร การท�างานของระบบ ตวั ชี้วัดท่ี ๔.๒ แสวงหาความรจู้ ากแหลง่ -
ขบั ถา่ ยปัสสาวะ เรียนรู้ต่าง ๆ ทั้งภายในและภายนอก
ความสา� คัญของระบบย่อยอาหาร โรงเรียน ด้วยการเลือกใช้สื่ออย่าง
ความสา� คญั ของระบบ เหมาะสม บันทึกความรู้ วิเคราะห์ สรุป
วธิ ดี แู ลระบบย่อยอาหาร ขบั ถ่ายปัสสาวะ เป็นองค์ความรู้ สามารถนำ�ไปใช้ในชีวิต
ใหท้ �างานตามปกติ ประจำ�วันได้
วธิ ีดแู ลระบบขับถ่ายปัสสาวะ
ให้ทา� งานตามปกติ มุ่งม่นั ในการทำ�งาน
ตวั ชี้วัดท่ี ๖.๑ ตั้งใจและรับผิดชอบใน
สาระสาำ คญั การปฏบิ ตั ิหน้าทีก่ ารงาน
ตวั ชวี้ ัดท่ี ๖.๒ ทำ�งานด้วยความเพียร
ระบบยอ่ ยอาหารและระบบขบั ถา่ ยปสั สาวะมคี วามส�าคญั ตอ่ การดา� รงชวี ติ การดแู ลรกั ษาระบบ พยายามและอดทนเพ่ือให้งานสำ�เร็จ
ยอ่ ยอาหารและระบบขบั ถา่ ยปสั สาวะใหท้ า� งานตามปกต ิ เพอ่ื กา� จดั ของเสยี ออกจากรา่ งกาย และการ ตามเป้าหมาย
รกั ษาสมดุลท�าใหร้ ่างกายทา� งานได้อยา่ งมีประสิทธภิ าพ
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 จุด ประกายโครงงาน
นักเรียนแบ่งกลุ่ม แต่ละกลุ่มร่วมกันวางแผน ออกแบบ และประดิษฐ์
แบบจำ�ลองของระบบย่อยอาหารจากวัสดุเหลือใช้ในท้องถิ่น แล้วนำ�เสนอ
หนา้ ชั้นเรียน
5 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
St St ตวั ชี้วัด ระบบยอ่ ยอาหาร
พ ๑.๑ ป.๕/๑ จดุ ประกายความคิด
พ ๑.๑ ป.๕/๒
เพอ่ื น ๆ คดิ ว่าเดก็ ๆ ในภาพนแ้ี ข็งแรงเพราะอะไร
ภาระงาน/ช้ินงาน
๑. ความหมายและอวยั วะทส่ี ำาคญั ของระบบยอ่ ยอาหาร
ภาพวาดระบายสี การปฏิบัติตน
เพอื่ ดแู ลรกั ษาระบบยอ่ ยอาหารใหท้ �ำ งาน ระบบยอ่ ยอาหารหรอื ระบบทางเดินอาหาร หมายถงึ ขบวนการแปรสภาพอาหาร
ตามปกติ ให้มีขนาดเลก็ ลง เพือ่ การดดู ซึมเข้าสูเ่ ซลล์
ep 1 ขัน้ สังเกต คำาถามท้าทาย
รวบรวมข้อมลู ถา้ นกั เรยี นไม่มีฟนั นกั เรยี นจะเลอื กรบั ประทานอาหารชนิดใดบ้าง
๑. นักเรียนร่วมกันสนทนาเก่ียวกับระบบ 6 สุขศึกษาและพลศกึ ษา ป.๕
ยอ่ ยอาหาร โดยตอบค�ำ ถาม ดงั นี้ เสริมความรู้ ครูควรสอน
• อวัยวะท่ีสำ�คัญในระบบย่อย- เซลล์ หมายถงึ หนว่ ยที่เลก็ ทส่ี ดุ ของสง่ิ มีชีวิต ไมส่ ามารถสังเกตไดด้ ้วยตาเปลา่
อาหารมีอะไรบ้าง ตอ้ งใช้กล้องจุลทรรศน์
(ฟัน หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ตับ
ลำ�ไสเ้ ล็ก ลำ�ไสใ้ หญ่ ทวารหนัก)
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เกี่ยวกับระบบย่อยอาหาร จาก
หนังสือเรียนหรือแหล่งการเรียนรู้
ท่หี ลากหลาย
ep 2 ข้ันคดิ วิเคราะห์
และสรุปความรู้
๓. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น
เกย่ี วกับระบบย่อยอาหาร ดังนี้
• ระบบย่อยอาหารมีความสำ�คัญ
ตอ่ รา่ งกายอย่างไร
(ตัวอยา่ งค�ำ ตอบ เป็นระบบทเ่ี ปลีย่ นอาหาร
ที่รับประทานให้เป็นสารอาหารที่จำ�เป็น
ตอ่ การเจริญเตบิ โตของร่างกาย)
สุดยอดคู่มือครู 6
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
อวยั วะท่ีส�ำ คญั ในระบบยอ่ ยอ�ห�ร Stasean
ep 2
ขั้นคิดวเิ คราะห์
และสรุปความรู้
ชว่ ยบดเคี้ยวอาหารโดยมลี นิ้ ฟัน หลอดอาหาร เป็นทางผ่านของอาหาร ๔. นกั เรยี นรว่ มกนั สรปุ ความคดิ รวบยอด
ชว่ ยคลกุ เคลา้ อาหารและ ทถี่ ูกบดเคีย้ วแลว้ กลืนลงสู่ เก่ียวกับหน้าท่ีและอวัยวะที่สำ�คัญของ
มนี ้ำ�ลายช่วยยอ่ ยอาหารพวกแปง้ กระเพาะอาหาร ระบบยอ่ ยอาหารโดยสรปุ เปน็ แผนภาพ
ความคิด
สรา้ งนำ�้ ย่อยเก็บไวท้ ถี่ งุ นำ้�ดี ตบั กระเพาะอาหาร
รบั อาหารจากหลอดอาหาร ตวั อย่างแผนภาพความคิด
ลาำ ไสใ้ หญ่
ดูดซึมนำ้�และเกลือแร่ออกจาก ลำาไสเ้ ลก็ ยอ่ ยอาหารและดูดซมึ ทวารหนัก ฟนั
กากอาหาร และขับเมือกออกมา สารอาหารและน�้ำ เพือ่ นำาไปใช้ ล�ำไส้ใหญ่
ห ล่ อ ล่ื น ใ ห้ ก า ก อ า ห า ร ท่ี แ ข็ ง ในการเจริญเติบโตของรา่ งกาย หลอดอาหาร
เคลอ่ื นทผี่ า่ นไปสปู่ ลายลาำ ไสใ้ หญ่ ล�ำไส้เล็ก กระเพาะอาหาร
ซง่ึ เปน็ สว่ นทีส่ ะสมอจุ จาระ ทวารหนกั อวัยวะท่ีส�ำคัญ
ในระบบย่อย
อวยั วะทส่ี ำ� คัญในระบบยอ่ ยอำหำร เปน็ ทางระบายอจุ จาระ
อาหาร
๒. การทาำ งานของระบบย่อยอาหาร
ตับ
๑) อาหารถกู ยอ่ ยท่ปี ากโดยการเค้ียวและมีน�ำ้ ลายออกมาช่วยยอ่ ย
๒) อาหารถกู กลนื ลงส่กู ระเพาะอาหาร และถูกย่อยโดยน้ำ�ย่อย ๕. นักเรียนคิดประเมินเพ่ือเพิ่มคุณค่า
๓) อาหารส่งไปยังลำาไส้เล็กและถูกย่อยโดยนำ้�ย่อย สารอาหารท่ีผ่านการย่อย เก่ียวกับระบบย่อยอาหาร โดยตอบ
แลว้ จะถกู ดูดซมึ ผา่ นผนังลาำ ไสเ้ ล็กเพื่อนาำ ไปใชใ้ นการเจรญิ เตบิ โตของรา่ งกาย คำ�ถาม ดงั น้ี
๔) กากอาหารขับเคลอ่ื นไปยังลาำ ไส้ใหญ่ เพอ่ื ดูดซึมน�้ำ วติ ามิน และแรธ่ าตุเขา้ สู่
ร่างกาย • ถ้าระบบย่อยอาหารทำ�งาน
๕) กากอาหารส่วนท่ีเหลือจะถูกขับออกมานอกร่างกายผ่านทางระบบขับถ่าย เป็นปกติ จะส่งผลดีต่อตนเองและ
เป็นอจุ จาระ ครอบครวั อยา่ งไร
สนกุ กับคำาศัพท์ กระเพาะอาหาร (ตัวอย่างคำ�ตอบ ทำ�ให้ร่างกายได้รับ
stomach (สทมั ่ มคั ) ฟัน สารอาหารท่ีมีประโยชน์ และครอบครัว
tooth (ทธู ) ไมต่ ้องสิน้ เปลืองค่าใช้จา่ ยในการรักษา)
ระบบย่อยอาหารและระบบขบั ถ่ายปสั สาวะ 7
การทำ�งานของ
ระบบย่อยอาหาร
7 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 3 ขัน้ ปฏิบัติ
St St แหลละังสกราปุรปควฏาบิ มัตริู้
St ๓. ความสำาคญั ของระบบยอ่ ยอาหาร
๖. นักเรียนร่วมกันเล่นเกมจับได้ให้ดูแล โดยมีวิธี ระบบยอ่ ยอาหาร เปน็ ระบบทเี่ ปลย่ี นอาหารทรี่ บั ประทานใหเ้ ปน็ สารอาหารทจี่ ำาเปน็
การเลน่ ดงั นี้ น�ำ ลกู บอลมาวางไวบ้ นโตะ๊ ตวั แทน
ตอ่ การเจริญเติบโตของร่างกาย ส่งผลใหม้ ีพัฒนาการทางด้านรา่ งกาย จติ ใจ อารมณ์
นักเรียน และนักเรียนร่วมกันร้องเพลงที่ชอบ และสติปัญญาเป็นไปตามวัย ซ่ึงหากระบบย่อยอาหารไม่สามารถทาำ งานได้ตามปกติ
พร้อมกับเร่ิมส่งลูกบอลไปให้เพ่ือน จากน้ัน จะทำาใหเ้ จ็บป่วย ร่างกายออ่ นแอ การเจริญเตบิ โตและพัฒนาการผดิ ปกติ
เปา่ นกหวดี หยดุ การรอ้ งเพลงและการสง่ ลกู บอล
ถา้ ลกู บอลหยดุ อยทู่ ใี่ ครใหบ้ อกวธิ กี ารดแู ลรกั ษา ๔. วธิ ีดแู ลระบบย่อยอาหารให้ทาำ งานตามปกติ
อวัยวะที่เกี่ยวข้องกับระบบย่อยอาหาร ๑) ทำาจิตใจให้แจ่มใส ไม่เครียด เพราะถ้าเครียดจะทำาให้กระเพาะอาหารหลั่ง
๗. นกั เรยี นวาดภาพระบายสกี ารปฏบิ ตั ติ นเพอื่ ดแู ล นำ้�ย่อยออกมามากกว่าปกติ เกิดอาการระคายเคืองกระเพาะอาหาร ลำาไส้หดตัว
รักษาระบบย่อยอาหารให้ทำ�งานตามปกติ มากกว่าปกติ
ที่นักเรียนปฏิบัติเป็นประจำ�ลงในชิ้นงาน
ดังตวั อย่าง ๒) ดูแลรักษาความสะอาดของช่องปากและฟัน โดยการแปรงฟันให้ถูกวิธี
เพราะถ้าฟันแข็งแรงจะช่วยบดเค้ียวอาหารให้ละเอียดก่อนกลืน การเคี้ยวอาหาร
ไมล่ ะเอยี ดทาำ ให้กระเพาะอาหารทาำ งานหนกั มากขนึ้
๓) รับประทานอาหารให้ตรงเวลา ทำาให้ระบบย่อยอาหารทำางานปกติ การ
(ภาพเดก็ ก�ำ ลงั เคีย้ วอาหารใหล้ ะเอียดก่อนกลนื ) รับประทานอาหารไม่ตรงเวลา เปน็ สาเหตุของโรคกระเพาะอาหาร โรคลำาไสอ้ ักเสบ
๔) รับประทานอาหารท่ีปรุงสุก สะอาด ไม่รับประทานอาหารสุก ๆ ดิบ ๆ
และอาหารรสจัด เพราะอาจทำาให้เกิดกรดในกระเพาะอาหาร มีอาการอึดอัดใน
• การปฏิบัติตนเพื่อดูแลรักษาระบบย่อยอาหาร กระเพาะอาหาร
ใ หท้ ำ� งานต ามปกติ คอื (การเคย้ี วอาหารให้ละเอยี ด ๕) รับประทานอาหารที่ย่อยงา่ ยและรับประทานผกั ผลไมเ้ ปน็ ประจำา เพราะผกั
ก่อนกลนื ) ผลไมม้ ีเสน้ ใยอาหาร ชว่ ยในการขบั ถ่ายสะดวก เชน่ ผกั บ้งุ ตาำ ลงึ คะน้า ถ่ัวฝกั ยาว
มะม่วง กลว้ ย ส้ม มะละกอ
• การปฏิบัติตนดังกล่าวส่งผลต่อระบบย่อยอาหาร
อยา่ งไร (ช่วยใหก้ ระเพาะอาหารย่อยไดง้ า่ ย)
• ถ้าไม่มีระบบย่อยอาหารจะเปน็ อย่างไร ๖) ดื่มนำ้�สะอาดวันละ ๖-๘ แก้ว จะช่วยให้ระบบย่อยอาหารและการขับถ่าย
(ร่างกายไม่ได้รับสารอาหารและไมเ่ จริญเติบโต) ทำางานได้ดี
๗) ขับถ่ายอุจจาระให้เป็นเวลา เพ่ือไม่ให้กากอาหารตกค้างและมีแก๊สในลำาไส้
๘. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงที่เข้าใจเป็นความรู้ และทอ้ งผกู หรือขับถ่ายยาก
ร่วมกนั ดงั นี้
• การทำ�งานของระบบย่อยอาหารมี
ความสำ�คัญต่อการดำ�รงชีวิต การดูแลรักษา 8 สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕
ระบบย่อยอาหารอย่างถูกวิธีจะทำ�ให้ร่างกาย
มคี วามสมบูรณแ์ ขง็ แรง
ep 4 5ep ขัน้ ประเมนิ เพ่อื เพ่ิมคุณคา่
บริการสงั คม
ขน้ั สอ่ื สารและนำ� เสนอ และจิตสาธารณะ
๙. นักเรียนออกมานำ�เสนอภาพวาดระบายสี ๑๐. นักเรียนนำ�วิธีการดูแลระบบย่อยอาหารไป
การปฏิบัติตนเพ่ือดูแลรักษาระบบย่อยอาหาร แนะนำ�สมาชิกในครอบครัว เพ่ือให้ปฏิบัติตน
ให้ท�ำ งานตามปกตหิ นา้ ชัน้ เรยี น และดแู ลระบบย่อยอาหารได้ถูกตอ้ ง
สุดยอดคู่มือครู 8
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ปลอดภัยไวก้ อ่ น ตัวชว้ี ัด
การด่ืมนำ้�อัดลมในขณะท้องว่างบ่อย ๆ จะทำาให้ท้องอืดและแสบท้อง พ ๑.๑ ป.๕/๑
เนอื่ งจากกรดในนำ�้ อัดลมจะกดั ผนงั กระเพาะอาหาร พ ๑.๑ ป.๕/๒
เวบ็ ไซต์แนะนาำ ภาระงาน/ช้ินงาน
ระบบย่อยอาหารในคลงั ความรู้ http://www.trueplookpanya.com • การแสดงบทบาทสมมุติเกี่ยวกับการ
ดูแลระบบขับถ่ายปัสสาวะให้ท�ำงาน
ระบบขับถา่ ยปัสสาวะ ตามปกติ
• แผนภาพความคิดวิธีปฏิบัติตน
จุดประกายความคดิ St เพื่อดูแลรักษาระบบขับถ่ายปัสสาวะ
ใหท้ �ำงานตามปกติ
ปวดปสั สาวะจงั
แต่รอครูสอน ep 1 ขั้นสังเกต
หมดชว่ั โมงก่อนดีกว่า
รวบรวมขอ้ มูล
จากการกระทา� ของจติ ราจะสง่ ผลอยา่ งไร
๑. นกั เรยี นสงั เกตภาพแลว้ รว่ มกนั สนทนา
ระบบยอ่ ยอาหารและระบบขบั ถา่ ยปสั สาวะ 9 แลกเปลี่ยนประสบการณ์ โดยตอบ
ค�ำ ถาม ดังนี้
• นักเรียนเคยปวดปัสสาวะเหมือน
จิตราหรือไม่
(เคย/ไม่เคย)
• แลว้ นกั เรยี นปฏบิ ัตอิ ยา่ งไร
(ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ ขออนญุ าตไปปสั สาวะ)
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เก่ียวกับระบบขับถ่ายปัสสาวะ จาก
หนังสือเรียนหรือแหล่งการเรียนรู้
ท่หี ลากหลาย ตามหัวข้อ ดงั นี้
๑) ความหมายและอวัยวะท่ีสำ�คัญ
ของระบบขับถา่ ยปัสสาวะ
๒) การทำ�งานของระบบขับถ่าย
ปัสสาวะ
๓) ความสำ�คัญของระบบขับถ่าย
ปสั สาวะ
๔) วิธีดูแลระบบขับถ่ายปัสสาวะ
ให้ทำ�งานตามปกติ
9 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ข้ันคดิ วิเคราะห์
St
และสรปุ ความรู้
๑. ความหมายและอวยั วะท่สี าำ คัญของระบบขบั ถา่ ยปสั สาวะ
ระบบขับถ่ายปัสสาวะ เป็นการกรองของเสียท่ีไม่มีประโยชน์ต่อร่างกาย เช่น
๓. นักเรียนร่วมกันพิจารณาสถานการณ์ น�้ำ ยูเรยี ออกจากกระแสเลือด และขับออกมาในรูปของน้�ำ ปสั สาวะ
ท่ีกำ�หนดเก่ียวกับระบบขับถ่ายปัสสาวะ
แ ล้ ว วิ เ ค ร า ะ ห์ แ ล ะ แ ส ด ง ค ว า ม คิ ด เ ห็ น อวยั วะทส่ี ำ�คัญในระบบขับถ�่ ยปัสส�วะ
โดยตอบค�ำ ถาม ดงั น้ี อวยั วะทสี่ าำ คญั ในระบบขบั ถา่ ยปสั สาวะ ไดแ้ ก่ ไต กรวยไต ทอ่ ไต กระเพาะปสั สาวะ
สถานการณท์ ี่ ๑ สถานการณ์ที่ ๒ ท่อปสั สาวะ เพราะทาำ หน้าท่ีกรองของเสยี ออกจากเลอื ดใหอ้ ย่ใู นรูปของน�ำ้ ปัสสาวะ
ขณะนั่งเรียนหนังสือ ขณะนั่งเรียนหนังสือ กรวยไต ไตข้างซา้ ย
รู้สึกปวดปสั สาวะ รู้สึกปวดปัสสาวะ แต่ เปน็ ทางผา่ นใหน้ ้�ำ ปัสสาวะ ทอ่ ไต
จงึ ขออนุญาตครู กล้ันไว้จนหมดช่ัวโมง ไหลมารวมกัน
ไปเขา้ ห้องน�้ำ ท่ีครูสอน
• นักเรียนควรปฏิบัติตนตามสถานการณ์ใด ไตขา้ งขวา เปน็ ทางผา่ นของน�ำ้ ปัสสาวะ
เพราะเหตใุ ด ลงสูก่ ระเพาะปสั สาวะ
(ตัวอย่างคำ�ตอบ สถานการณท์ ่ี ๑ เพราะเปน็ การ กระเพาะปัสสาวะ ทอ่ ปัสสาวะ
เป็นทางผา่ นของ
ปฏบิ ตั ติ นที่ถูกต้องและไม่ทำ�ให้กระเพาะปัสสาวะ เปน็ ท่ีเกบ็ นำ้�ปัสสาวะ เม่ือมี น้�ำ ปสั สาวะออกนอก
ปรมิ าณมากจะยืดหดตวั ร่างกาย
อกั เสบ) ทาำ ใหร้ สู้ กึ ปวดและขบั ปสั สาวะ
• นักเรียนมีวิธีการดูแลระบบขับถ่าย ผา่ นทางท่อปสั สาวะ
ปสั สาวะใหท้ �ำ งานตามปกตไิ ดอ้ ยา่ งไร อวัยวะที่ส�ำคญั ในระบบขับถ่ำยปสั สำวะ
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ด่ืมน้ําอยา่ งนอ้ ยวนั ละ ๘-๑๐ แกว้
๒. การทำางานของระบบขบั ถา่ ยปสั สาวะ
ไมร่ บั ประทานอาหารท่มี รี สเคม็ จดั )
ไต กรองของเสีย นำ้�ปสั สาวะ ท่อไต กระเพาะปัสสาวะ
๔. นักเรียนร่วมกันสรุปความรู้เป็นความคิด ออกจากเลอื ด น�ำ้ ปสั สาวะ เปน็ ท่ีเกบ็ สะสม
รวบยอดเกี่ยวกับระบบขับถ่ายปัสสาวะ ใหอ้ ยูใ่ นรูป
โดยเขยี นเปน็ แผนภาพความคิด นำ�้ ปสั สาวะ นำ้�ปสั สาวะ
ตวั อย่างแผนภาพความคดิ น้�ำ ปสั สาวะ
หน้าท่ีของระบบขบั ถา่ ย อวยั วะทสี่ ำ� คัญในระบบ 10 สขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ป.๕ ทอ่ ปัสสาวะ
ปสั สาวะ ขับถ่ายปสั สาวะ ขบั ปัสสาวะ
กรองของเสียส่วนเกินที่ไม่มี ๑. ไต (มี ๒ ขา้ ง) ออกนอกรา่ งกาย
ประโยชนต์ อ่ รา่ งกายออกจาก ๒. กรวยไต
กระแสเลือด เช่น น�้ำ ยูเรีย ๓. หลอดไตหรอื ท่อไต
และของเสยี อ่ืน ๆ ๔. กระเพาะปสั สาวะ
ระบบขบั ถา่ ย ๕. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าเกี่ยวกับความส�ำคัญของระบบขับถ่ายปัสสาวะ
ปสั สาวะ โดยตอบค�ำถาม ดังน้ี
การทำ�งานของระบบ วิธีดูแลระบบขับถ่ายปัสสาวะ • ระบบขับถา่ ยปัสสาวะมคี วามส�ำ คญั อย่างไร
ขบั ถ่ายปสั สาวะ ให้ท�ำงานตามปกติ (ตวั อย่างค�ำ ตอบ ชว่ ยไม่ให้เกดิ การสะสมของเสียและเชื้อโรคในร่างกาย ส่งผลให้มสี ขุ ภาพดี
ก ร ว ย ไ ต ก ร อ ง ข อ ง เ สี ย ๑. ดม่ื นำ้� สะอาดอยา่ งนอ้ ย ไม่เกดิ โรคหรอื เจ็บปว่ ยได้ง่าย)
อ อ ก จ า ก เ ลื อ ด ใ น รู ป วันละ ๘-๑๐ แกว้
ปัสสาวะ ส่งต่อผ่านท่อไต ๒. ไม่กลั้นปสั สาวะไวน้ าน ๆ
ไปยังกระเพาะปัสสาวะ ๓. ถ้าถ่ายปัสสาวะไม่ออก
เก็บสะสมน้ําปัสสาวะและ หรือเจ็บอวยั วะเพศ
ขับถ่ายออกเมื่อรู้สึกปวด มีเลอื ดปนออกมากับ
ผา่ นทอ่ ปสั สาวะ ปัสสาวะใหไ้ ปพบแพทย์
๔. ไม่รับประทานอาหารท่ีมี
สุดยอดคู่มือครู 10 รสจัด
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ep 3aseanรอบรู้อาเซียนและโลก
St ขน้ั ปฏบิ ตั ิ
และสรปุ ความรู้
๓. ความสำาคญั ของระบบขับถา่ ยปัสสาวะ หลงั การปฏิบัติ
ระบบขบั ถา่ ยปสั สาวะ เปน็ ระบบกาำ จดั ของเสยี ออกจากรา่ งกาย และชว่ ยควบคมุ ๖. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๕-๖ คน
ปริมาณน้ำ�ในร่างกายให้อยู่ในปริมาณที่เหมาะสม จึงช่วยไม่ให้เกิดการสะสมของ แต่ละกลุ่มร่วมกันคิดและฝึกซ้อม
ของเสยี หรอื เช้อื โรคในร่างกาย ส่งผลให้มสี ขุ ภาพดี ก า ร แ ส ด ง บ ท บ า ท ส ม มุ ติ เ กี่ ย ว กั บ
๔. วิธีดูแลระบบขบั ถา่ ยปัสสาวะใหท้ ำางานตามปกติ การดแู ลระบบขบั ถา่ ยปสั สาวะใหท้ �ำ งาน
ตามปกติ จากน้ันออกมาแสดงหน้า
วธิ ดี แู ล ๑) ดืม่ น้�ำ สะอาดวนั ละ ๖-๘ แกว้ เพราะนำ�้ จะช่วยให้ ชนั้ เรียนทลี ะกลุ่ม โดยเพอื่ น ๆ ร่วมกนั
ระบบขับถ่าย ระบบต่าง ๆ ในรา่ งกายทาำ งานเปน็ ปกติ ตรวจสอบและให้คำ�แนะน�ำ เพ่ิมเตมิ
ปัสสาวะใหท้ ำางาน ๗. นักเรียนเสนอวิธีปฏิบัติตนเพื่อดูแล
๒) ไมก่ ลนั้ ปสั สาวะ เพราะจะทำาใหก้ ระเพาะปสั สาวะ รักษาระบบขับถ่ายปัสสาวะให้ทำ�งาน
ตามปกติ อกั เสบ ตามปกติ ๑ วิธี และบอกผลที่เกิดข้ึน
บันทกึ ลงในแผนภาพความคดิ
๓) ไมร่ บั ประทานอาหารทม่ี รี สเคม็ จดั เพราะเสยี่ งตอ่ ตัวอย่างแผนภาพความคดิ
การเป็นโรคไต
วิธีปฏิบัตติ น ผลที่เกิดขึ้น
๔) หากถ่ายปัสสาวะไม่ออก เจ็บอวัยวะเพศเวลา เพ่อื ดแู ลรกั ษา ระบบขบั ถ่ายปัสสาวะ
ขับถ่ายปัสสาวะหรือมีเลือดปนออกมากับ ระบบขับถ่ายปสั สาวะ ทำ�งานไดต้ ามปกติ
น�ำ้ ปสั สาวะ ควรรบี บอกพอ่ แมใ่ หพ้ าไปพบแพทย์ ไมก่ ลน้ั ปสั สาวะ ไมเ่ กิดการเจ็บปว่ ย
ไวน้ าน ๆ
ปลอดภัยไวก้ อ่ น
การกดน้ำ�ด่ืมจากถังน้ำ�เย็น ต้องสังเกตว่าถังนำ้�มีสายดิน สายไฟฟ้าไม่ชำารุด
และไมม่ นี ำ้�เจ่ิงนองบรเิ วณพนื้ ท่ยี นื กด เพอื่ ป้องกนั การถกู ไฟฟา้ ดูด
เว็บไซตแ์ นะนาำ ๘. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น
โรคตามระบบ มลู นธิ หิ มอชาวบ้าน http://www.doctor.or.th ความรรู้ ว่ มกนั ดังน้ี
ระบบยอ่ ยอาหารและระบบขับถา่ ยปสั สาวะ 11 • ระบบขับถ่ายปัสสาวะมีความ
ส�ำ คญั หากระบบขบั ถา่ ยปสั สาวะท�ำ งาน
ผดิ ปกตจิ ะท�ำ ใหเ้ กดิ การเจบ็ ปว่ ย ดงั นนั้
เราจึงต้องดูแลรักษาระบบขับถ่าย
ปัสสาวะอยา่ งถูกต้อง
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การกระท�ำในขอ้ ใดทเ่ี ป็นอนั ตรายต่อระบบขับถา่ ยปสั สาวะมากที่สดุ
๑ ไม่รบั ประทานผัก
๒ พักผ่อนไมเ่ พยี งพอ
๓ กล้ันปสั สาวะไว้นาน ๆ
๔ รับประทานอาหารไมต่ รงเวลา
(เฉลย ๓ เพราะจะท�ำ ใหก้ ระเพาะปสั สาวะอกั เสบ)
11 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
Step 4
ขน้ั สอื่ สารและนำ� เสนอ ความรเู้ พ่มิ เตมิ
๙. นั ก เ รี ย น อ อ ก ม า นำ � เ ส น อ แ ผ น ภ า พ อุจจาระบอกภาวะสุขภาพ
ความคิด วิธีปฏิบัติตนเพ่ือดูแลรักษา ลักษณะสขี องอุจจาระทผ่ี ิดปกตแิ ละควรไปพบแพทย์ มดี ังนี้
ร ะ บ บ ขั บ ถ่ า ย ปั ส ส า ว ะ ข อ ง ต น เ อ ง
หน้าช้ันเรียน และร่วมกันเสนอแนะ สแี ดงหรอื มเี ลอื ดสดปนออกมาตอนทา้ ยของการอจุ จาระ อาจเกดิ จากโรครดิ สดี วง
เพม่ิ เติม ทวาร
สีดำาเหมือนถ่าน โดยที่ไม่ได้กินยาบำารุงเลือดพวกธาตุเหล็ก แสดงว่าอาจจะมี
เลอื ดออกในกระเพาะอาหารหรือลาำ ไส้
สีเหลอื งซีด อาจเกิดจากการอักเสบของลาำ ไส้ หรือเปน็ โรคมะเรง็
กจิ กรรมพฒั นาการอา่ น
นกั เรยี นอ่านคาำ ศพั ทแ์ ละความหมายของคำาศัพท์ตอ่ ไปนี้
คาำ ศัพท์ คำาอา่ น ความหมาย
ปริมาณ ปะ-ริ-มาน กาำ หนดความมากน้อยของจาำ นวน
พฒั นาการ พดั -ทะ-นา-กาน การทำาความเจรญิ , การเปลีย่ นแปลง
ในทางเจริญขึ้น, การคล่ีคลายไปในทางดี
สร้างเสรมิ สา้ ง-เสมิ ทำาใหเ้ กิดมีขึน้ และเพม่ิ พูนใหม้ ากยงิ่ ขึน้
ขณะขับถา่ ย อยา่ ลมื สงั เกตลกั ษณะ
ของอจุ จาระและปสั สาวะของ
ตนเองด้วยนะครับ
สุดยอดคู่มือครู 12 12 สขุ ศึกษาและพลศึกษา ป.๕
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การกระท�ำในข้อใดส่งผลให้ระบบยอ่ ยอาหารและระบบขับถา่ ยท�ำงานเปน็ ปกติ
๑ ออกก�ำลงั กายทันทีหลงั รับประทานอาหารเสรจ็
๒ รับประทานอาหารท่มี รี สจัดเป็นประจ�ำ
๓ รบั ประทานอาหารประเภทหมักดอง
๔ รบั ประทานผักและผลไมท้ ุกม้อื
(เฉลย ๔ เพราะผกั และผลไมเ้ ปน็ อาหารทย่ี อ่ ยงา่ ยมใี ยอาหารสงู
ชว่ ยใหข้ บั ถา่ ยสะดวก)
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ผงั สรุปสาระสาำ คญั
St5asean
ep ขั้นประเมนิ เพ่ือเพม่ิ คณุ ค่า
บรกิ ารสังคม
และจติ สาธารณะ
๑๐. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๒ กลุ่ม จัดทำ�
ระบบยอ่ ยอาหาร ระบบย่อยอาหาร ป้ายนิเทศเพ่ือเผยแพร่ความรู้ภายใน
และระบบขบั ถา่ ย ระบบย่อยอาหาร เป็นระบบที่มีความสาำ คัญต่อรา่ งกาย เพราะชว่ ยย่อย โรงเรียนเก่ียวกับการดูแลระบบ
อาหารและส่งสารอาหารที่จำาเป็นไปเลี้ยงร่างกาย และขับของเสียออก ย่อยอาหารและระบบขับถ่ายปัสสาวะ
ปสั สาวะ จากร่างกาย เราจึงต้องดูแลรักษาระบบย่อยอาหารให้ทำางานเป็นปกติ ดังน้ี
จะทำาให้ร่างกายเจริญเติบโตและมีพัฒนาการตามวัย ถ้าเราดูแลไม่ดี
จะทำาให้ระบบย่อยอาหารทำางานผิดปกติ มีผลทำาให้เจ็บป่วย สุขภาพ กลมุ่ ที่ ๑ วธิ ีดแู ลระบบยอ่ ยอาหาร
ไมด่ ี เป็นผลใหร้ ่างกายไมเ่ จริญเตบิ โตและไมพ่ ฒั นาการตามวยั กลมุ่ ท่ี ๒ วิธีดแู ลระบบขับถา่ ย
ปัสสาวะ
ระบบขบั ถ่ายปัสสาวะ
ระบบขับถ่ายปัสสาวะ เป็นการกรองของเสียออกจากร่างกาย มีความ
สำาคัญตอ่ การรกั ษาสมดุลของร่างกาย เพราะหากระบบขับถา่ ยปัสสาวะ
ทำางานผิดปกติจะทำาให้เกิดการเจ็บป่วย เราจึงต้องดูแลรักษาระบบ
ขบั ถา่ ยปสั สาวะอยา่ งถกู ตอ้ ง เพอ่ื ใหร้ า่ งกายทาำ งานอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ
กจิ กรรมการเรยี นรู้ ตัวช้ีวัด
๑. นกั เรยี นยกตวั อยา่ งปญั หาทเี่ กยี่ วกบั ระบบยอ่ ยอาหารและระบบขบั ถา่ ยปสั สาวะ
พ ๑.๑ ป.๕/๑
และตรวจสอบ ดงั นี้
๑) พฤตกิ รรมการกินว่ากนิ ครบ ๓ มอ้ื หรือไม่ และกินจุบจบิ ในเวลาใด อย่างไร
๒) พฤติกรรมดา้ นการขบั ถา่ ยทุกวนั หรอื ไม่ และมีแนวทางการแก้ไขอยา่ งไร
จากน้ันให้ผู้แทนนกั เรยี นออกมานาำ เสนองานหนา้ ชั้นเรยี น
ระบบยอ่ ยอาหารและระบบขบั ถา่ ยปัสสาวะ 13 13 สุดยอดคู่มือครู
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ถา้ ตอ้ งการให้ขบั ถ่ายง่ายควรปฏิบตั ติ นอย่างไร
๑ รับประทานวติ ามนิ เป็นประจ�ำ
๒ รับประทานเนอ้ื สัตว์ให้มาก ๆ
๓ รับประทานอาหารที่ย่อยงา่ ย มีใยอาหารสูง
๔ รบั ประทานอาหารรสจดั เพ่อื กระต้นุ การขับถ่าย
(เฉลย ๓ เพราะอาหารทีย่ ่อยงา่ ย มกี ากใยสงู เช่น ผัก ผลไม้ จะทำ�ให้
ระบบย่อยอาหารท�ำ งานได้ดี กากอาหารไม่แขง็ ไม่เหนียว จึงขับถา่ ยไดง้ า่ ย)
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ตัวช้ีวัด ๒. นักเรยี นเสนอวิธีการดูแลรักษาระบบย่อยอาหารที่ตนเองปฏิบัติเป็นประจาำ และ
อธิบายผลทีเ่ กดิ ขึ้น บนั ทกึ ลงในแผนภาพความคิด
พ ๑.๑ ป.๕/๑ ตัวอยา่ งแผนภาพความคดิ
พ ๑.๑ ป.๕/๒
วธิ ีการดแู ลรกั ษาระบบย่อยอาหาร ผลท่ีเกดิ ขึน้
๓. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๔-๕ คน ช่วยกันค้นคว้าข้อมูลสุขภาพที่ทันสมัย
เก่ียวกับโรคของระบบย่อยอาหาร กลุ่มละ ๑ ข้อมูล สรุปและออกมานำาเสนอ
หน้าชนั้ เรยี น
๔. นกั เรยี นแบง่ กลมุ่ ๔ กลมุ่ รว่ มกนั ศกึ ษาคน้ ควา้ ขอ้ มลู โรคหรอื อาการผดิ ปกตขิ อง
ระบบขบั ถา่ ยปสั สาวะ แลว้ วเิ คราะหส์ าเหตแุ ละการปอ้ งกนั จากนน้ั ออกมานาำ เสนอ
รายงานหนา้ ชนั้ เรยี น
๕. นักเรียนเสนอวิธีการดูแลรักษาระบบขับถ่ายปัสสาวะให้ทำางานตามปกติ โดยให้
ผแู้ ทนนกั เรียนออกมาสรปุ ขอ้ มูลเป็นแผนภาพความคดิ
วธิ กี ารดแู ล
รกั ษาระบบย่อยอาหาร
และระบบ
ขับถา่ ยปสั สาวะ
แนวคำ� ตอบ คำาถามพัฒนากระบวนการคดิ
๑. ท�ำให้ปวดท้อง ระคายเคืองกระเพาะอาหาร ๑. การรบั ประทานอาหารรสเผด็ จดั เป็นประจำา จะสง่ ผลเสียต่อระบบยอ่ ยอาหารอย่างไร
๒. เพ่อื ให้ยอ่ ยง่าย กระเพาะอาหารไม่ตอ้ ง ๒. เพราะเหตุใดจึงตอ้ งเคีย้ วอาหารใหล้ ะเอียดกอ่ นกลนื
ท�ำงานหนัก ๓. การรบั ประทานอาหารไม่ตรงเวลา สง่ ผลเสยี อย่างไร
๓. ท�ำใหเ้ ป็นโรคกระเพาะอาหาร ๔. การกลัน้ ปสั สาวะนาน ๆ ส่งผลเสียตอ่ สขุ ภาพรา่ งกายอย่างไร
๔. ท�ำใหก้ ระเพาะปสั สาวะอักเสบ ๕. การดมื่ น�ำ้ น้อยจะสง่ ผลตอ่ การดาำ เนนิ ชวี ติ อย่างไร
๕. ท�ำใหร้ า่ งกายไม่มกี ารขบั ของเสยี
และท�ำให้เสยี ชวี ิต 14 สขุ ศึกษาและพลศึกษา ป.๕
สุดยอดคู่มือครู 14
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
เปา้ หมายการเรยี นรู้
หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี ครอบครัวทหี่ ลากหลาย มาตรฐานการเรยี นรู้
๒ มาตรฐาน พ ๒.๑
เข้าใจและเห็นคุณค่าตนเอง ครอบครัว
เพศศกึ ษา และมที ักษะในการด�ำ เนินชีวิต
ตัวชี้วดั สมรรถนะสำ�คญั ของผเู้ รยี น
• อธิบายความส�าคัญของการมคี รอบครวั ทีอ่ บอนุ่ ตามวฒั นธรรมไทย (พ ๒.๑ ป.๕/๒)
๑. ความสามารถในการสือ่ สาร
ผังสาระการเรียนรู้ ๒. ความสามารถในการคิด
๓. ความสามารถในการแกป้ ัญหา
ความสา� คัญของครอบครวั การสรา้ งสัมพันธภาพท่ดี ี ๔. ความสามารถในการใช้ทกั ษะชวี ติ
ในครอบครวั ๕. ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี
ครอบครัวทห่ี ลากหลาย คณุ ลักษณะอันพึงประสงค์
การปฏิบตั ิตนเปน็ สมาชิก ใฝ่เรียนรู้
ของครอบครัว ตัวชีว้ ดั ที่ ๔.๑ ตั้งใจ เพียรพยายามใน
การเรียนและเข้ารว่ มกจิ กรรมการเรยี นรู้
สาระสาำ คญั ตัวช้ีวัดท่ี ๔.๒ แสวงหาความรจู้ ากแหลง่ -
การอยู่ร่วมกันในครอบครัว สมาชิกของครอบครัวควรปฏิบัติตนตามบทบาทหน้าที่ของตนเอง มีความ เรียนรู้ต่าง ๆ ทั้งภายในและภายนอก
เอ้ือเฟื้อเผื่อแผ่กัน เคารพซึ่งกันและกัน การปฏิบัติตนดังกล่าวจะช่วยส่งเสริมให้ครอบครัวอยู่ร่วมกันอย่าง โรงเรียน ด้วยการเลือกใช้ส่ืออย่าง
มคี วามสุข และด�ารงชีวิตอย่ใู นสังคมได้อยา่ งปลอดภยั และมีความสุข เหมาะสม บันทึกความรู้ วิเคราะห์ สรุป
เป็นองค์ความรู้ สามารถนำ�ไปใช้ในชีวิต
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ประจ�ำ วนั ได้
นกั เรยี นแบง่ กลมุ่ กลมุ่ ละ ๔-๕ คน แตล่ ะกลมุ่ รว่ มกนั คดิ และฝกึ ซอ้ มการแสดง มงุ่ มัน่ ในการทำ�งาน
บทบาทสมมุติเกี่ยวกับการปฏิบัติตนเป็นสมาชิกของครอบครัวท่ีอบอุ่น แล้ว ตัวช้ีวดั ที่ ๖.๑ ตั้งใจและรับผิดชอบใน
ออกมาแสดงหน้าชั้นเรียน การปฏิบัตหิ นา้ ท่กี ารงาน
ตวั ชวี้ ัดท่ี ๖.๒ ทำ�งานด้วยความเพียร
พยายามและอดทนเพ่ือให้งานสำ�เร็จ
ตามเปา้ หมาย
15 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ตวั ชว้ี ัดSt ครอบครัวทห่ี ลากหลาย
พ ๒.๑ ป.๕/๒ จดุ ประกายความคดิ
ภาระงาน/ชน้ิ งาน ลกั ษณะครอบครวั ทีอ่ บอนุ่
ในความคิดของนักเรียนเปน็ อย่างไร
แผนภาพความคดิ คุณธรรมและ
วิธปี ฏิบัติตนที่ท�ำใหค้ รอบครัว ครอบครวั หมายถงึ คนตั้งแต่ ๒ คนข้นึ ไป ท่ีมคี วามสัมพันธ์กันทางการแต่งงาน
มคี วามอบอุ่น ทางสายเลือด ทางการรับเลี้ยงเป็นบุตรบุญธรรม และพ่อแม่บุญธรรม
หรือความสัมพันธ์แบบคู่ชีวิต สมาชิกในครอบครัว ประกอบด้วย พ่อ แม่ ลูก
ep 1 ข้ันสงั เกต หรือพ่อกับลูก แม่กับลูก ปู่ย่ากับหลาน ตายายกับหลาน หรือผู้ปกครองกับเด็ก
แตบ่ างครอบครวั อาจมี ลงุ ปา้ นา้ อา ปู่ ย่า ตา ยาย อยู่ดว้ ย บางครอบครัวสมาชิก
รวบรวมข้อมูล ประกอบด้วย พอ่ ลูก และผู้ชายทเ่ี ปน็ คู่ชวี ิตของพ่อ หรือ แม่ ลูก และผ้หู ญิงที่เปน็
คชู่ ีวติ ของแม่
๑. นักเรียนร่วมกันสนทนา โดยตอบ
คำ�ถาม ดงั นี้ การมีครอบครัวที่อบอุ่นนั้น สมาชิกในครอบครัวควรให้ความเคารพนับถือ
ไว้วางใจกัน เด็กควรเช่ือฟังคำาส่ังสอนของผู้ท่ีอาวุโสกว่า มีความรักใคร่ เอื้ออาทร
• ครอบครัวท่ีอบอุ่นตามความคิด ให้ความช่วยเหลือดูแลซึ่งกันและกัน และปฏิบัติตามบทบาทหน้าท่ีของตนเอง
ของนักเรียนมีลักษณะเป็นอย่างไร ดว้ ยความรบั ผิดชอบ เพ่อื การอยูร่ ว่ มกนั อย่างมคี วามสุข
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ทุกคนในครอบครัว
ไม่ทะเลาะเบาะแวง้ มคี วามรัก ความสามัคคี 16 สุขศกึ ษาและพลศึกษา ป.๕
ชว่ ยเหลอื ดแู ลซง่ึ กนั และกัน)
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เ ก่ี ย ว กั บ ค ร อ บ ค รั ว ท่ี ห ล า ก ห ล า ย
จากหนังสือเรียนหรือแหล่งการเรียนรู้
ทห่ี ลากหลาย ตามหัวข้อ ดังนี้
๑) ความสำ�คญั ของครอบครัว
๒) การสร้างสัมพันธภาพท่ีดีใน
ครอบครัว
๓) การปฏิบัติตนเป็นสมาชิกของ
ครอบครัว
สุดยอดคู่มือครู 16
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
aseanSt
๑. ความสาำ คัญของครอบครัว ep 2
การอบรมเลี้ยงดูในครอบครัว เพ่ือให้สมาชิกในครอบครัวมีความพร้อม ข้ันคิดวิเคราะห์
ในการปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อม ปฏิบัติตนได้เหมาะสมกับเพศ และใช้ชีวิต และสรปุ ความรู้
อยู่ในสังคมได้อย่างปลอดภยั และมคี วามสขุ
๓. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง
ผลของการมีครอบครวั ทอี่ บอุ่น ความคิดเห็นเกี่ยวกับความสำ�คัญของ
ครอบครัว โดยตอบค�ำ ถาม ดังน้ี
• ในฐานะที่เป็นสมาชิกคนหน่ึงของ
ทุกคนในครอบครัวมีความรกั สมาชิกในครอบครวั ครอบครัว นักเรียนมีหน้าที่สำ�คัญ
และความสามัคคีกัน ใชช้ วี ติ ในสงั คม อยา่ งไร
ไดอ้ ย่างมคี วามสขุ (ตวั อย่างคำ�ตอบ ชว่ ยงานบา้ นตงั้ ใจเรยี น)
• นักเรียนต้องการอยู่ในครอบครัว
แบบใด เพราะเหตุใด
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ครอบครัวท่ีรักใคร่
ปรองดองกนั เพราะอยู่แลว้ มีความสขุ )
• ครอบครัวมีความสำ�คัญต่อ
นกั เรียนอย่างไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เป็นสถาบันแรก
ที่ช่วยอบรมสั่งสอนให้สามารถใช้ชีวิต
ในสงั คมได)้
สงั คมเกิดความสงบสขุ สมาชิกในครอบครัวมีความพร้อม
เพราะทกุ คนปฏิบัตติ ามกฎระเบียบ ในการปรับตวั ใหเ้ ข้ากบั สภาพ
สังคมท่เี ปลยี่ นแปลงอยู่เสมอ
ตามทีไ่ ดร้ ับการอบรมสง่ั สอน
จากครอบครวั
ครอบครัวท่ีหลากหลาย 17
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การกระท�ำในขอ้ ใดเปน็ พฤตกิ รรมทท่ี �ำให้ครอบครัวมคี วามสขุ
๑ หลังเลิกเรยี นรีบกลบั บา้ นและช่วยงานบา้ น
๒ ชอบออกไปเทยี่ วนอกบ้านตอนกลางคืน
๓ เมือ่ มีปัญหาชอบเกบ็ ตัวอยคู่ นเดียว
๔ ไมเ่ ช่ือฟงั ใครนอกจากพ่อ
(เฉลย ๑ เพราะเปน็ การปฏบิ ตั ติ นเปน็ เดก็ ดี ท�ำ ใหค้ รอบครวั สบายใจ
และภาคภมู ใิ จ ทกุ คนในครอบครัวจึงมคี วามสขุ )
17 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขนั้ คดิ วิเคราะห์
St
และสรปุ ความรู้ ๒. การสรา้ งสัมพันธภาพท่ีดีในครอบครัว
๔. นกั เรยี นรว่ มกนั พจิ ารณาสถานการณเ์ กย่ี วกบั ๑) สมาชิกในครอบครัวมีความรักใคร่และ
ความสัมพนั ธใ์ นครอบครวั จากนน้ั วิเคราะห์ เออ้ื อาทรตอ่ กนั ใหค้ วามชว่ ยเหลอื และดแู ลเอาใจใส่
และเปรียบเทียบลักษณะของครอบครัว กันอยเู่ สมอ
จากสถานการณ์ท่ีกำ�หนด บันทึกลงใน
แผนภาพความคดิ ๒) สมาชกิ ในครอบครวั ปฏบิ ตั ติ นตามบทบาท
และหน้าทค่ี วามรับผดิ ชอบของตนเอง
สถานการณท์ ่ี ๑
การรบั ประทานอาหารรว่ มกนั การดูแลหาอาหารให้ผ้สู ูงอายุในบ้าน
ครอบครวั ของเนย มีพ่อ พีช่ าย ยา่ อา ทาำ ใหค้ รอบครัวอบอนุ่
และเนย โดยมีพอ่ เป็นหวั หน้าครอบครวั แสดงถึงความรักความห่วงใยต่อท่าน
ทกุ คนในครอบครวั จะรบั ประทานอาหาร-
เย็นร่วมกันทุกวันเพื่อพูดคุยเร่ืองต่าง ๆ ๓) สมาชกิ ในครอบครวั มคี วามเคารพนบั ถอื กนั
เนยคอยดูแลหาอาหารและบีบนวด มคี วามกตญั ญู รจู้ ักการไปลามาไหว้
ให้ย่าเสมอ ซ่ึงท่านอบรมสั่งสอนให้เนย
เปน็ คนดีตง้ั ใจเรยี นและเชอื่ ฟงั ผปู้ กครอง ๔) สมาชกิ ในครอบครวั ทาำ กจิ กรรมตา่ งๆรว่ มกนั
เป็นประจำา เช่น รับประทานอาหารพร้อมกัน
ช่วยกนั ทำาความสะอาดบ้าน
สถานการณท์ ่ี ๒ ๕) สมาชิกในครอบครัวยอมรับ
ครอบครวั ของหนงิ มีสมาชกิ ๕ คน คือ การปฏิบัติตนตามความเช่ือและค่านิยม
พ่อ แม่ ยาย หนิง และน้องสาว โดยมพี ่อ
เป็นหัวหน้าครอบครัว พ่อแม่ของหนิง ที่แตกต่างกัน
จะออกไปท�ำงานแต่เช้าและกลับคํ่า
จึงไม่มีเวลาเจอหนิงเลย เมื่อถึงวันหยุด ๖) สมาชิกในครอบครัวมีส่วนร่วม
หนิงกับน้องสาวก็จะแย่งกันดูโทรทัศน์
เป็นประจ�ำ ยายบอกให้หนิงเสียสละ และยอมรบั ในการตัดสนิ ใจรว่ มกนั
ให้นอ้ ง หนิงจึงโกรธและไมพ่ ูดกบั ยาย
๗) สมาชิกในครอบครัวใช้คำาพูด การแสดงความคดิ เห็นรว่ มกันทาำ ให้เกิด
ตัวอยา่ งแผนภาพความคิด ทีส่ ภุ าพ ไพเราะตอ่ กัน ความสามัคคใี นครอบครวั
๘) สมาชิกในครอบครัวช่วยกันประหยัด และดูแลรักษาทรัพย์สมบัติของ
ครอบครัว
ลกั สษถณานะกขาอรงณค์ทรอ่ี ๑บครเหัวมสอื ่ิงนทกี่ นั ลกั ษสณถาะนขกอางรคณรอ์ทบ่ี ๒ครวั 18 สขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ป.๕
เสริมความรู้ ครูควรสอน
ให้ความรัก ดูแลเอาใจใส่ตอ่ กัน มสี มาชกิ ในครอบครัว สมาชิกในครอบครัวไม่รกั
ชว่ ยกนั แก้ไขปญั หา และ ๕ คน มญี าตผิ ู้ใหญ่ และไม่สามัคคกี นั ต่างคนตา่ งอยู่
พดู คยุ กันทกุ วนั ท�ำกจิ กรรม อาศยั อยดู่ ้วย โดยมี เกดิ ความขดั แยง้ ในครอบครวั
ร่วมกนั เปน็ ประจ�ำ ท�ำให้ พอ่ เปน็ หัวหน้า ท�ำให้ครอบครวั ขาดความรกั
ครอบครวั อบอนุ่ ครอบครวั ความอบอุ่น
สุดยอดคู่มือครู 18 มารยาททั่วไปในการรับประทานอาหารรว่ มกบั บุคคลอนื่ ควรปฏบิ ัติตนดังน้ี
๑. ไมท่ �ำเสียงดังในขณะรบั ประทาน
๒. อาหารแต่ละค�ำควรตักค�ำเลก็ ๆ และไมเ่ ลอื กเฉพาะอาหารทชี่ อบ
๓. ไม่ควรต�ำหนริ สชาตขิ องอาหาร ควรรับประทานอาหารทกุ ชนดิ ท่ีวางอยบู่ นโต๊ะอาหาร
๔. ไม่ควรบงั คับใหแ้ ขกรบั ประทานอาหารชนิดใดชนิดหนง่ึ มากเกินควร
๕. ไม่ควรต�ำหนหิ รอื ว่ากลา่ วสมาชิกในครอบครัวขณะรับประทานอาหาร
๖. ควรนัง่ ตัวตรง ไม่น�ำแขนขน้ึ มาวางบนโต๊ะ และไม่กม้ ศรี ษะลงไปรบั ประทานอาหารจากจานเขา้ ปาก
๗. ไม่กระดกิ เท้าหรอื เคาะโตะ๊ เพราะเป็นการสร้างความร�ำคาญให้แก่ผู้อ่ืน
๘. ไม่รบั ประทานอาหารมูมมาม หรือท�ำอาหารหกเลอะเทอะ
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
๓. การปฏิบตั ติ นเป็นสมาชกิ ของครอบครัว ep 2 ขั้นคดิ วิเคราะห์St
สมาชิกในครอบครัว การปฏบิ ัติตนตามหนา้ ที่ และสรุปความรู้
๑. เป็นผู้นาำ ของครอบครวั ๕. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๔ กลุ่ม กลุ่มละ
๒. รบั ผิดชอบในการหารายไดม้ าเล้ยี งครอบครวั เท่า ๆ กัน แล้วแต่ละกลุ่มร่วมกัน
๓. ดูแลความเป็นอย่ขู องสมาชิกทุกคนในครอบครัว วเิ คราะหแ์ ละแสดงความคดิ เหน็ เกย่ี วกบั
เชน่ จัดหาอาหาร เครื่องนงุ่ ห่ม หรือสุขอนามัยของลกู การปฏบิ ตั ติ นเปน็ สมาชกิ ของครอบครวั
๔. แก้ไขปญั หาครอบครวั และเปน็ ที่พึ่งของสมาชกิ ในครอบครัว แลว้ น�ำ ขอ้ มลู ทไ่ี ดม้ าสรปุ ลงในแผนภาพ
พอ่ แมแ่ ละผ้ปู กครอง ๕. ประพฤตติ นเป็นแบบอย่างทด่ี ี ความคิด จากนั้นแต่ละกลุ่มนำ�มา
แลกเปลี่ยนเรียนรู้กัน แล้วร่วมกัน
๖. อบรมสั่งสอนลกู ให้เปน็ คนดี รวมทง้ั ชน่ื ชมและใหก้ ำาลังใจ สรุปความคิดรวบยอดเป็นแผนภาพ
ในเวลาท่เี หมาะสม ความคิดบนกระดาน
๗. สง่ เสริมและสนับสนนุ แนวทางการศกึ ษาของลกู
๘. คอยดูแลและปกป้องจากอันตราย แต่ไม่เป็นการทะนุถนอม ตัวอยา่ งแผนภาพความคิด
มากเกินไป จนขาดประสบการณก์ ารเรยี นรดู้ ว้ ยตนเอง
พ่อแม่ ผ้ปู กครอง
๑. ช่วยงานบ้านเทา่ ท่ตี นเองจะทาำ ได้ ๑. เปน็ ผ้หู ารายได้เลย้ี งครอบครวั
๒. มีความรับผดิ ชอบ ตง้ั ใจเรียนหนังสือ ๒. ดูแลความเป็นอยขู่ องสมาชกิ ในครอบครัว
๓. รู้จกั อดออมและใช้จา่ ยเงินอยา่ งประหยัด ๓. อบรมส่งั สอนลูก
๔. มคี วามกตัญญกู ตเวที (อา่ นว่า กะ-ตัน-ยู-กะ-ตะ-เว-ท)ี ๔. ส่งเสริมการศกึ ษาและคอยดแู ลปกป้อง
๕. ชว่ ยดแู ลญาตผิ ใู้ หญห่ รอื ผทู้ ตี่ อ้ งการความชว่ ยเหลอื ในครอบครวั จากอนั ตราย
ลกู ๖. เคารพเชื่อฟังคำาส่ังสอนของพ่อแม่ ผู้ปกครอง หรือญาติผู้ใหญ่
ในครอบครวั
ความร้เู พ่ิมเติม การปฏบิ ตั ติ น
เปน็ สมาชกิ
ผปู้ กครอง หมายถงึ ผใู้ หก้ ารอปุ การะเลย้ี งดู อบรมสง่ั สอน และพฒั นาเดก็ ทอ่ี ยใู่ น ของครอบครวั
ความปกครองดูแลของตนตามสมควรแก่ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรม
แห่งท้องถิ่น และต้องคุ้มครองสวัสดิภาพเด็กที่อยู่ในความปกครองดูแลของตนมิให้ตก ลูก ญาติ
อยู่ในภาวะอันน่าจะเกิดอันตรายแก่ร่างกายหรือจิตใจ ผู้ปกครองอาจเป็นพ่อ แม่ ญาติ ๑. ช่วยงานบา้ น ๑. อบรมสั่งสอน
คนใดคนหนงึ่ หรอื บุคคลอน่ื ทมี่ สี ิทธดิ ูแลเด็ก เช่น พ่อแม่บุญธรรม ๒. ตงั้ ใจเรียน หลาน
หนังสือ ๒. เป็นทพ่ี ง่ึ ของ
ครอบครัวท่หี ลากหลาย 19 ๓. เคารพเชือ่ ฟงั ลูกหลาน
ค�ำ สงั่ สอน ๓. เปน็ แบบอยา่ งที่ดี
ใหค้ นในครอบครวั
19 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 3 ขน้ั ปฏบิ ตั ิ
St แหลละังสกราปุรปควฏาบิ มัตริู้ การปฏิบัตติ นตามหน้าท่ี
สมาชกิ ในครอบครัว
๖. นักเรียนจัดทำ�แผนภาพความคิด ๑. อบรมสงั่ สอนลูกหลานใหเ้ ป็นคนดขี องครอบครัวและสังคม
เกี่ยวกับคุณธรรมและวิธีปฏิบัติตน ๒. ชว่ ยเหลอื งานในครอบครัวเทา่ ท่ีจะทาำ ได้
ที่ ทำ � ใ ห้ ค ร อ บ ค รั ว มี ค ว า ม อ บ อุ่ น ๓. ให้ความรักและดูแลลูกหลานใหป้ ระพฤตติ นเปน็ คนดี
๑ คุณธรรม ๔. ชว่ ยแก้ไขปญั หาในครอบครวั และเปน็ ทพ่ี ่งึ ของลูกหลาน
ปูย่ า่ ตายาย ญาติผู้ใหญ่ ๕. ประพฤติตนเปน็ คนดี เปน็ แบบอยา่ งท่ดี ใี ห้คนในครอบครัว
ตัวอยา่ งแผนภาพความคดิ
คณุ ธรรมและวิธปี ฏบิ ัติตน ผลท่ีเกดิ ขน้ึ สนุกกบั คำาศัพท์ (แกรนดฺ' แพ' เรินท)ฺ ปู่ ย่า ตา ยาย
ท่ีทำ� ใหค้ รอบครวั มคี วาม ตนเอง มีความสุขและ grandparent (แกรนดฺ' ซัน) หลาน
สบายใจ สุขภาพจิตดี grandson
อบอุ่น ไมม่ คี วามเครยี ด
คุณธรรม ความกตญั ญ-ู ครอบครวั มีความอบอุ่น เวบ็ ไซตแ์ นะนำา
กตเวที รกั ใครส่ ามคั คี กลมเกลยี ว สขุ ภาพครอบครวั http://www.thaihealth.net
วธิ ปี ฏบิ ัติตน ดูแลพอ่ แม่ กัน
ผปู้ กครอง เมอ่ื ทา่ น สังคม มีความสงบสุข
เจ็บปว่ ยหรือแกช่ รา ไม่เกิดปัญหาวนุ่ วาย
คุณธรรม ความเอื้อเฟอ้ื
เผอื่ แผ่ กจิ กรรมพัฒนาการอ่าน
วิธีปฏิบตั ิตน แบ่งขนม
ให้นอ้ งหรือบคุ คลในบ้าน
รบั ประทาน
๗. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น นกั เรียนอา่ นคำาศัพท์และความหมายของคาำ ศัพท์ตอ่ ไปน้ี
ความรรู้ ว่ มกัน ดงั น้ี
คาำ ศพั ท์ คาำ อา่ น ความหมาย
• การมีครอบครัวท่ีอบอุ่นน้ัน
ทุกคนในครอบครัวต้องปฏิบัติตน กตัญญูกตเวที กะ-ตนั -ยู-กะ-ตะ-เว-ที รู้อุปการะทที่ ่านทาำ ให้, ซ่งึ รคู้ ณุ ท่าน
ตามหน้าที่ของตนเองให้เหมาะสม
จะทำ�ใหส้ มาชิกมีความสขุ สมบรู ณท์ าง ทรพั ย์สมบัติ ซบั -สม-บดั ทรัพยส์ นิ ท่อี ยูใ่ นครอบครอง
ด้านร่างกาย จิตใจ อยู่ร่วมกับผู้อ่ืน บรรยากาศ บัน-ยา-กาด อันอาจใช้สอยแจกจา่ ยได้
ในสังคมอยา่ งมคี วามสุข
ความร้สู กึ หรอื สง่ิ ทอี่ ย่รู อบ ๆ ตวั
20 สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕
สุดยอดคู่มือครู 20 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ครอบครวั ที่อบอุน่ สง่ ผลตอ่ สมาชกิ ในครอบครวั อย่างไร
๑ ไม่พ่งึ พาอาศัยกัน
๒ ไมด่ แู ลเอาใจใสก่ ัน
๓ ทะเลาะและไม่เข้าใจกัน
๔ มีสขุ ภาพร่างกายและจติ ใจท่ีดี
(เฉลย ๔ เพราะการมคี รอบครวั ทอ่ี บอนุ่ จะท�ำ ใหเ้ กดิ ความสบายใจ มคี วามสขุ
อารมณแ์ จม่ ใส และสง่ ผลใหอ้ วยั วะตา่ งๆท�ำ งานไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพรา่ งกายจงึ แขง็ แรง)
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
ep 4
St St
ผังสรปุ สาระสาำ คัญ ขน้ั สอื่ สารและนำ� เสนอ
ความสาำ คัญของครอบครวั ๘. นักเรียนออกมานำ�เสนอแผนภาพ
การมีครอบครัวที่อบอุ่นจะทำาให้สมาชิกในครอบครัวมีคุณภาพชีวิตที่ดี ความคิด คุณธรรมและวิธีปฏิบัติตน
ทั้งด้านร่างกายและจิตใจ สามารถอยู่ร่วมกับผู้อ่ืนในสังคมไทยด้วย ที่ ทำ � ใ ห้ ค ร อ บ ค รั ว มี ค ว า ม อ บ อุ่ น
ความรัก ความสามัคคีอยา่ งมคี วามสขุ พร้อมกับอธิบายผลที่เกิดขึ้นหน้า
ช้ันเรียน
ครอบครวั การสรา้ งสัมพนั ธภาพที่ดีในครอบครัว
ท่ีหลากหลาย 5ep ขั้นประเมินเพ่อื เพ่ิมคุณคา่
สมาชิกในครอบครัวช่วยเหลือซ่ึงกันและกัน ปฏิบัติตนตามบทบาทและ บรกิ ารสงั คม
หนา้ ทค่ี วามรบั ผดิ ชอบของตนเอง มคี วามเคารพนบั ถอื กนั ทาำ กจิ กรรมตา่ ง ๆ และจิตสาธารณะ
ภายในครอบครัวรว่ มกนั พดู จาไพเราะต่อกนั ยอมรบั การปฏิบัติตนตาม
ความเช่อื และค่านิยมท่ีแตกต่างกัน ๙. นกั เรยี นแนะน�ำ แนวทางการปฏบิ ตั ติ น
เป็นสมาชิกของครอบครัวท่ีอบอุ่น
ให้กับเพือ่ นและสมาชิกในครอบครัว
การปฏิบตั ติ นเป็นสมาชกิ ของครอบครัว
• พ่อแม่ ผู้ปกครอง เป็นผู้หารายได้เลี้ยงครอบครัว ดูแลความเป็นอยู่
ของสมาชิกในครอบครัว อบรมส่ังสอนลูก ส่งเสริมการศึกษา
และคอยดูแลปกป้องจากอนั ตราย
• ลกู ชว่ ยงานบา้ น ตง้ั ใจเรยี นหนงั สอื เคารพเชอื่ ฟงั คาำ สงั่ สอนของพอ่ แม่
ผ้ปู กครอง หรือญาติผใู้ หญ่ในครอบครัว
• ปยู่ า่ ตายาย ญาตผิ ใู้ หญ่ อบรมสงั่ สอนหลานใหเ้ ปน็ คนดี เปน็ ทพ่ี งึ่ ของ
ลูกหลาน เป็นแบบอย่างทีด่ ีให้คนในครอบครัว
ครอบครัวทห่ี ลากหลาย 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
การกระท�ำในขอ้ ใดสอดคล้องกบั คุณธรรมความกตญั ญกู ตเวที
๑ ช่วยดูแลปูย่ ่า ตายาย เม่ือท่านไม่สบาย
๒ ชว่ ยแมท่ �ำอาหารเฉพาะท่ีตนเองชอบ
๓ บอกพอ่ แม่ ผู้ปกครองทกุ คร้ังเมื่อจะไปเทีย่ ว
๔ พีท่ �ำการบ้านให้นอ้ งเปน็ ประจ�ำ
(เฉลย ๑ เพราะเปน็ การรคู้ ณุ และตอบแทนคณุ ของผมู้ พี ระคณุ คอื ปยู่ า่ ตายาย)
21 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ตัวชี้วัด กิจกรรมการเรยี นรู้
พ ๒.๑ ป.๕/๒ ๑. นักเรียนแบ่งกลุ่มตามความเหมาะสม ร่วมกันคิดการแสดงบทบาทสมมุติ
ครอบครวั ท่ีมีความอบอุ่น แล้วออกมาแสดงหนา้ ช้ันเรียน
๒. นักเรียนเสนอวิธีปฏิบัติตนที่เป็นการสร้างสัมพันธภาพที่ดีในครอบครัว
บนั ทกึ ข้อมูลเปน็ แผนภาพความคิด แล้วออกมานำาเสนอหนา้ ชนั้ เรยี น
ตวั อย่างแผนภาพความคิด
วิธีปฏบิ ตั ิตน
ท่ีเปน็ การสร้าง
สัมพันธภาพทด่ี ี
ในครอบครวั
๓. นักเรียนยกตัวอย่างสำานวนสุภาษิตท่ีเก่ียวกับการปฏิบัติตน คนละ ๑ สำานวน
อธิบายความหมาย และเสนอวิธีปฏิบัติตนตามสำานวนสุภาษิตน้ัน บันทึกลงใน
แบบบนั ทึก
ตัวอย่างแบบบนั ทึก
สำานวนสุภาษิต คอื
ความหมาย
วิธปี ฏบิ ัตติ นตามสาำ นวนสุภาษิต คือ
22 สุขศกึ ษาและพลศึกษา ป.๕
สุดยอดคู่มือครู 22
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
คำาถามพัฒนากระบวนการคิด แนวคำ� ตอบ
๑. ครอบครัวท่ีมีฐานะรำ่�รวย เป็นลักษณะของครอบครัวท่ีมีความอบอุ่นหรือไม่ ๑. ไมเ่ สมอไป สง่ิ ส�ำคัญท่ีท�ำใหค้ รอบครวั
อย่างไร มีความอบอุ่น คอื ความรัก ความเอาใจใส่
๒. ถา้ ครอบครัวไมม่ ีความอบอุน่ จะสง่ ผลตอ่ สมาชิกในครอบครวั อยา่ งไร ดูแลช่วยเหลอื ซง่ึ กนั และกัน
๓. นักเรียนควรชักชวนสมาชิกในครอบครัวทำากิจกรรมใด ท่ีแสดงถึงครอบครัว ๒. เกิดความไมเ่ ข้าใจกัน ทะเลาะเบาะแว้ง
ไมส่ บายใจ เครียด
อบอุน่ และเปน็ ประโยชน์ตอ่ ครอบครวั และสงั คม ๓. ปลกู ต้นไมใ้ นชมุ ชน ท�ำความสะอาด
๔. นกั เรยี นแสดงความกตัญญกู ตเวทีต่อครอบครวั อย่างไร สถานทสี่ าธารณะ
๕. ถ้าทุกคนในครอบครวั มีความอบอุ่น จะสง่ ผลตอ่ สังคมไทยอยา่ งไร ๔. น�ำนำ�้ ให้พ่อแม่ ผู้ปกครองดมื่ หลงั กลับจาก
ท�ำงาน
๕. สงั คมเกดิ ความสงบสขุ
ครอบครัวท่หี ลากหลาย 23 23 สุดยอดคู่มือครู
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ถ้าครอบครัวไม่อบอุ่นจะสง่ ผลตอ่ สมาชกิ ในครอบครัวอยา่ งไร
๑ ฐานะยากจน
๒ การเรียนดีขึน้
๓ สขุ ภาพจิตไม่ด ี
๔ ประสบความส�ำเรจ็ ในการท�ำงาน
(เฉลย ๓ เพราะการมคี รอบครวั ทไ่ี มอ่ บอนุ่ จะท�ำ ใหเ้ กดิ ความเครยี ดคดิ มาก
วติ กกงั วล สง่ ผลเสยี ตอ่ สขุ ภาพจติ )
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
เป้าหมายการเรยี นรู้ หน่วยการเรยี นร้ทู ่ี การเปลี่ยนแปลงทางเพศ
และสขุ อนามยั ทางเพศ
มาตรฐานการเรียนรู้
มาตรฐาน พ ๒.๑
เข้าใจและเห็นคุณค่าตนเอง ครอบครัว
เพศศึกษา และมที กั ษะในการด�ำ เนินชวี ิต
สมรรถนะส�ำ คญั ของผเู้ รยี น ตวั ช้วี ัด
• อธบิ ายการเปล่ียนแปลงทางเพศ และปฏบิ ตั ติ นได้เหมาะสม (พ ๒.๑ ป.๕/๑)
๑. ความสามารถในการสอ่ื สาร
๒. ความสามารถในการคดิ ผงั สาระการเรียนรู้
๓. ความสามารถในการแก้ปัญหา
๔. ความสามารถในการใช้ทกั ษะชีวิต การเปล่ียนแปลงทางเพศ การปฏิบัติตนในการดแู ล
๕. ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี รักษาสุขอนามยั ทางเพศ
คุณลักษณะอันพงึ ประสงค์ การเปลีย่ นแปลงด้านร่างกาย กแารลเะปสลขุ ่ยี อนนแาปมลยั งททางางเพเพศศ การปฏบิ ัติตนเม่อื เกิดการเปลยี่ นแปลง
ทางเพศด้านร่างกาย
ใฝเ่ รยี นรู้ การเปลย่ี นแปลงด้านจิตใจ
ตวั ชว้ี ัดท่ี ๔.๑ ต้ังใจ เพียรพยายามใน อารมณ์ สงั คม การปฏบิ ัตติ นเม่อื เกิดการเปล่ียนแปลง
การเรยี นและเข้ารว่ มกจิ กรรมการเรยี นรู้ ทางเพศด้านจติ ใจ อารมณ ์ สงั คม
ตัวชว้ี ัดท่ี ๔.๒ แสวงหาความรจู้ ากแหลง่ -
เรียนรู้ต่าง ๆ ท้ังภายในและภายนอก การวางตัวทเ่ี หมาะสม
โรงเรียน ด้วยการเลือกใช้ส่ืออย่าง
เหมาะสม บันทึกความรู้ วิเคราะห์ สรุป สาระสำาคัญ
เป็นองค์ความรู้ สามารถนำ�ไปใช้ในชีวิต
ประจำ�วนั ได้ เมือ่ เข้าสวู่ ัยเดก็ ตอนปลาย จะมีการเปลย่ี นแปลงทางเพศอยา่ งชดั เจนมากขึน้ ท�าใหต้ ้องดูแลรักษาสุขอนามยั
ทางเพศอยา่ งถูกวธิ ี และรจู้ กั การวางตวั ใหเ้ หมาะสม
ม่งุ มน่ั ในการทำ�งาน
ตวั ชว้ี ัดท่ี ๖.๑ ต้ังใจและรับผิดชอบใน บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 จุดประกายโครงงา น
การปฏบิ ตั หิ นา้ ท่ีการงาน
ตวั ชว้ี ดั ที่ ๖.๒ ทำ�งานด้วยความเพียร
พยายามและอดทนเพื่อให้งานสำ�เร็จ
ตามเป้าหมาย
โครงงาน สมุนไพรระงบั กลิน่ กาย
นักเรยี นแบง่ กลุม่ กลุ่มละ ๕-๗ คน ศึกษาคน้ ควา้ สมนุ ไพรทส่ี ามารถ
ระงับกลิน่ กาย กลุ่มละ ๑ ชนดิ จากนน้ั น�ำ เสนอในรูปแบบแผงโครงงาน
สุดยอดคู่มือครู 24
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
การเปลย่ี นแปลงทางเพศ ตัวชีว้ ัด
จดุ ประกายความคดิ เด็กในภาพก�าลงั ท�าอะไร พ ๒.๑ ป.๕/๑
และมปี ระโยชน์อยา่ งไร ภาระงาน/ชิน้ งาน
เกมตอบคำ�ถามเกี่ยวกับการเปล่ียนแปลง
St Stทางเพศ
ep 1 ขนั้ สงั เกต
รวบรวมข้อมูล
เด็กวัยเรียนหรือวัยเด็กตอนปลาย คือ ช่วงอายุระหว่าง ๑๐-๑๒ ปี ซ่ึงเป็นวัย ๑. นกั เรยี นรว่ มกนั สนทนา โดยตอบค�ำ ถาม ดงั นี้
เริ่มต้นของการเปล่ียนแปลงทางเพศท่ีเห็นได้ชัดเจน ท้ังด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์ • นกั เรยี นคดิ วา่ เมอ่ื ขน้ึ ชน้ั ป.๖ นักเรียน
และสงั คม
จะมกี ารเปลยี่ นแปลงทางรา่ งกายจากชน้ั ป.๕
๑. การเปลีย่ นแปลงดา้ นรา่ งกาย อยา่ งไร
(ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ ตวั สงู ข้นึ แขนขายาวข้นึ น้ําหนกั
การเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกายของเด็กวัยเรียนหรือวัยเด็กตอนปลาย
แต่ละคนเปล่ียนแปลงไม่เท่ากันทุกคน เน่ืองจากความแตกต่างทางด้านเช้ือชาติ มากขน้ึ )
กรรมพันธ์ุ อาหาร การพักผอ่ น และการออกกาำ ลงั กาย เป็นต้น ๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับ
เพศชาย
การเปลี่ยนแปลงทางเพศ จากหนังสือเรียน
๑) นำ้�หนกั และส่วนสงู เพิม่ ขน้ึ อย่างรวดเร็ว แขนขายาว ไหลก่ ว้าง หรอื แหลง่ การเรยี นรทู้ หี่ ลากหลายตามหวั ขอ้
๒) เร่ิมมสี วิ ขึ้นทใ่ี บหนา้ และลาำ ตัว ดังนี้
๓) ฮอร์โมนเพศชายกระตุ้นใหอ้ วัยวะเพศมขี นาดใหญข่ นึ้ ๑) การเปล่ียนแปลงดา้ นร่างกาย
๔) มีหนวดเคราและขนขน้ึ ที่รักแรแ้ ละอวยั วะเพศ ๒) การเปล่ียนแปลงดา้ นจิตใจ อารมณ์
๕) เสียงแตก แหบห้าว ๓) การเปลี่ยนแปลงด้านสงั คม
๖) ตอ่ มเหง่ือขับเหง่ือออกมามาก ทาำ ใหม้ กี ลิ่นตวั
๗) อวยั วะสบื พันธภุ์ ายในเร่มิ ทาำ งาน จงึ มีการสร้างอสจุ ิ เม่ือเข้าสูว่ ยั เดก็ ตอนปลาย ep 2 ขน้ั คิดวเิ คราะห์
และหล่ังนำ�้ อสุจ ิ หรือการฝนั เปียก อาจมสี ิวขน้ึ ท่ีใบหน้า
และสรุปความรู้
การเปล่ยี นแปลงทางเพศและสุขอนามัยทางเพศ 25
๓. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเก่ียวกับ
เสริมความรู้ ครูควรสอน การเปล่ียนแปลงทางเพศ โดยตอบค�ำถาม
ดังนี้
ฝันเปียก คือ การหลั่งนํ้าอสุจิในขณะหลับของเพศชาย มักเกิดในช่วงวัยรุ่นถึงวัยผู้ใหญ่
ตอนต้น อาจเกิดจากการเปล่ียนแปลงของร่างกาย หรือฝันเกี่ยวกับเรื่องเพศ หรือฝันว่า • นักเรียนมีการเปลี่ยนแปลงทางด้าน
กำ�ลังปัสสาวะ ทำ�ให้นํ้าอสุจิหล่ังออกมาโดยไม่เกิดการกระตุ้นก็ได้ การฝันเปียกไม่มี รา่ งกายจากชน้ั ป.๔ อยา่ งไรบ้าง
อนั ตรายใด ๆ แตเ่ ป็นการปรบั ตัวของรา่ งกายตามธรรมชาติ
(ตัวอย่างค�ำตอบ น�้ำหนักและส่วนสูงเพิ่มขึ้น
อย่างรวดเร็ว เริ่มมีสิวที่ใบหน้า เสียงแตก มีขนข้ึน
ตามรา่ งกาย)
• นักเรียนมีการเปล่ียนแปลงทางด้าน
จติ ใจ อารมณ์ และสงั คมอยา่ งไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ มีความวิตกกังวล อารมณ์
อ่อนไหวง่าย สนใจในเร่ืองเพศ ต้องการเป็นท่ี
ยอมรบั ของกล่มุ )
25 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขน้ั คิดวเิ คราะห์
St
และสรปุ ความรู้
๔. นกั เรยี นรว่ มกนั วเิ คราะห์ เปรยี บเทียบ เมื่อมเี หง่ือออกมากจะทาำ ให้มีกล่นิ ตัว
การเปลี่ยนแปลงด้านร่างกายของ
เพศชายและเพศหญิงโดยกำ�เนิด แล้ว เพศหญิง
ร่วมกันสรุปเป็นความคิดรวบยอด
โ ด ย เ ขี ย น เ ป็ น แ ผ น ภ า พ ค ว า ม คิ ด ๑) น้�ำ หนักและสว่ นสงู เพิม่ ขึน้ อยา่ งรวดเร็ว รปู ร่างสงู และตวั ใหญ่กวา่ เพศชาย
บนกระดาน ๒) เริ่มมสี วิ ข้นึ ท่ีใบหน้าและลาำ ตวั
๓) ฮอร์โมนเพศหญงิ กระต้นุ ให้หนา้ อกขยายใหญข่ น้ึ
ตัวอยา่ งแผนภาพความคิด ๔) มีขนขน้ึ ทอี่ วยั วะเพศและรกั แร้
๕) สะโพกผายออก
น้�ำหนักและส่วนสูงเพิม่ ข้ึน มีหนวดเครา ๖) ตอ่ มเหง่อื ขบั เหงอ่ื ออกมามาก ทำาให้มกี ลน่ิ ตัว
๗) อวยั วะสืบพันธภุ์ ายในเริม่ ทาำ งาน จงึ มีการตกไข่และมปี ระจาำ เดอื น
มีขนขึน้ ท่รี ักแร้ เสยี งเปลย่ี น
มีสิวท่ใี บหน้า ระบบสบื พันธ์เุ รมิ่ ท�ำงาน
เพศชาย
การเปลีย่ นแปลง
ดา้ นรา่ งกาย
เพศหญงิ
มสี ิวขึน้ ทใี่ บหน้า มีกลิน่ ตัว
มีขนขนึ้ ทอ่ี วยั วะเพศ น�้ำหนกั และสว่ นสงู เพม่ิ ขนึ้
สะโพกผายออก มีประจ�ำเดอื น
มหี นา้ อกขยายใหญ่ขึน้
วัยเด็กตอนปลายเพศหญิงจะสูงและตวั ใหญก่ ว่าเพศชาย
26 สขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ป.๕
เสริมความรู้ ครูควรสอน ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ประจำ�เดือน คือ เลือดและเน้ือเย่ือ เมอื่ นกั เรียนมีการเปล่ยี นแปลงทางด้านรา่ งกายจะปฏบิ ตั ิตนอยา่ งไร
ต่าง ๆ ท่ีหลุดลอกออกจากเย่ือบุ- ๑ พยายามทำ�ใหม้ ีรูปรา่ งเหมือนเพือ่ น
โพรงมดลกู ซ่งึ การหลดุ ลอกของเยือ่ บุ- ๒ ยอมรบั และปรับตวั อย่างถูกวธิ ี
โพรงมดลกู จะเกดิ ประมาณเดอื นละครง้ั ๓ รบั ประทานอาหารใหม้ ากทีส่ ุด
ภาวะทีเ่ กิดขน้ึ น้ี จึงถูกเรียกว่า ๔ ปรกึ ษาแพทย์
ประจำ�เดอื น (เฉลย ๒ เพราะเปน็ การเขา้ ใจถึงธรรมชาตขิ องชีวิตทต่ี ้องเจรญิ เตบิ โตจากวยั หนึง่
สู่อกี วัยหนึง่ และพร้อมทจ่ี ะปรบั ตัวเม่ือเกดิ การเปลีย่ นแปลง)
สุดยอดคู่มือครู 26
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
Stasean
๒. การเปลย่ี นแปลงดา้ นจิตใจ อารมณ์ สังคม ep 2
ข้ันคดิ วเิ คราะห์
และสรุปความรู้
“ไม่เปน็ ไร ๕. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น วิ เ ค ร า ะ ห์ เ กี่ ย ว กั บ
หรอกจะ้ ”
๑) มีอารมณ์อ่อนไหวง่ายตามสภาพ “ขอโทษนะ การเปลี่ยนแปลงด้านจิตใจ อารมณ์
แวดล้อมหรือสถานการณ์ เช่น โมโหง่าย ที่พดู ไมด่ ”ี และสังคม แล้วสรุปเป็นความคิด
โกรธงา่ ย แต่หายเร็ว
รวบยอด โดยเขียนเป็นแผนภาพ
ความคดิ บนกระดาน
ตัวอยา่ งแผนภาพความคิด
วัยเดก็ ตอนปลายมีอารมณโ์ กรธงา่ ยหายเร็ว ต้องการเป็นอิสระ
๒) มีความรู้สึกวิตกกังวล เน่ืองจาก สนใจตนเอง มคี วามสนใจ
การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายและไม่ทราบ มากขึ้น ในเรื่องเพศ
วิธปี ฏบิ ตั ติ นท่ีถูกต้อง
การเปลย่ี นแปลง
เมอื่ มสี วิ จะร้สู ึกวิตกกงั วล ด้านจติ ใจ อารมณ์
และสงั คม
๓) มีความรักและต้องการปกป้อง ชอบอยู่กบั ตอ้ งการเปน็ ที่
กลุ่มเพื่อนหรอื พวกพอ้ งของตน กลุม่ เพอ่ื น ยอมรบั ของกลุ่ม
วยั เดก็ ตอนปลายจะมีความรักตอ่ กลุ่มเพอื่ น 27 สุดยอดคู่มือครู
การเปล่ียนแปลงทางเพศและสุขอนามยั ทางเพศ 27
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ข้อใดเปน็ การเปลย่ี นแปลงทางด้านจติ ใจ อารมณ์ และสงั คมในทางที่ดี
๑ ตอ้ งการให้ผอู้ ื่นยอมรบั ตนฝ่ายเดียว
๒ เวลาโกรธเพอ่ื นจะใชเ้ สียงดัง
๓ ร้องไหฟ้ ูมฟายเวลาเสยี ใจ
๔ ให้อภัยเมอ่ื เพ่ือนท�ำผิด
(เฉลย ๔ เพราะเปน็ การแสดงออกถงึ การมคี วามอดทนอดกลน้ั
ควบคมุ อารมณข์ องตนเองได)้
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 3 ขนั้ ปฏิบัติ
แหลละังสกราุปรปควฏาิบมตั ริู้
St St
๖. นักเรียนร่วมกันพิจารณาและอ่าน St ๔) มีความสนใจเรอื่ งเพศ ความชอบและการแสดงออก
บัตรคำ�เกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลง รกั สวยรักงามมากขน้ึ ทางเพศของคนแต่ละคน
ทางเพศบนกระดาน ดังนี้ อาจจะแตกต่างกนั เรยี กว่า
เพศวิถี ทุกคนไมจ่ า� เป็น
หน้าอกขยายใหญข่ ึ้น มขี นขึ้นทีร่ กั แร้ ตอ้ งมีความชอบและ
การแสดงออกทางเพศ
มหี นวดเครา เสียงเปล่ยี น ทต่ี รงกบั เพศโดยกา� เนดิ
มสี ิวข้ึนท่ีใบหน้า สนใจเพศตรงข้าม
ชอบอยใู่ นกลมุ่ เพอื่ นมากกวา่ อยกู่ บั ครอบครวั ๕) เห็นความสำาคัญและใสใ่ จความรู้สกึ ของเพ่ือนมาก ปฏิบัตติ นตามเพ่ือน
สะโพกผายออก มีประจ�ำเดอื น ในกลุม่ ทงั้ การแตง่ กาย การใชค้ ำาพูด และการใชส้ ิ่งของ
ไม่ชอบถกู เปรียบเทียบกับผ้อู ื่น
จากน้ันนักเรียนแบ่งกลุ่ม ๒ กลุ่ม ๖) ต้ อ ง ก า ร เ ป็ น ที่ ย อ ม รั บ
กลุ่มละเท่า ๆ กัน โดยคละเพศ แล้ว ของกลุ่ม จึงเลือกเข้ากลุ่มเพ่ือนที่มี
ร่วมกันเล่นเกมตอบคำ�ถาม โดยมี ลักษณะและความชอบคล้ายกบั ตนเอง
วิธีเล่น ดังน้ี ตัวแทนนักเรียนอ่าน
บตั รค�ำ แลว้ แตล่ ะกลมุ่ รว่ มกนั วเิ คราะห์ วัยเดก็ ตอนปลายชอบทำากจิ กรรมรว่ มกับ
ว่าเปน็ การเปลยี่ นแปลงดา้ นใด กลุม่ ใด เพ่ือนท่มี ีความชอบเหมือนกนั
ตอบถูกมากทส่ี ุดเป็นฝ่ายชนะ
๗) ต้องการเพ่ือนสนิทหรือคนรู้ใจ เป็นเพื่อนคู่คิด คอยให้คำาปรึกษาและ
๗. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งท่ีเข้าใจเป็น ช่วยแก้ไขปญั หา
ความรูร้ ว่ มกัน ดังนี้
28 สขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ป.๕
• เม่อื เจริญเติบโตข้นึ ทุกคนจะมีการ
เปล่ียนแปลงทางด้านร่างกาย จิตใจ 5ep ขน้ั ประเมินเพือ่ เพ่มิ คุณคา่
อารมณ์ และสังคมไปตามวัยท่ีมากข้ึน บรกิ ารสงั คม
จึงควรปรับตัวให้เหมาะสมเพ่ือการ และจิตสาธารณะ
เจริญเติบโตอย่างผู้มีสุขภาพดี และ
ใช้ชีวติ ในสงั คมอยา่ งมคี วามสุข ๙. นักเรียนนำ�ความรู้เกี่ยวกับการเปล่ียนแปลงทางเพศ
และสขุ อนามยั ทางเพศไปแนะน�ำ ใหก้ บั เพอ่ื น ๆ นอ้ ง ๆ
ep 4 เพ่ือใหม้ กี ารปรับตวั ต่อการเปลีย่ นแปลงทเี่ หมาะสม
ขน้ั สอ่ื สารและนำ� เสนอ
๘. ตัวแทนนักเรียนออกมาสรุปผลการ
เลน่ เกมตอบค�ำ ถามหนา้ ชั้นเรยี น
สุดยอดคู่มือครู 28
A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
การปฏิบัติตนในการดแู ลรกั ษาสขุ อนามยั ทางเพศ St ตวั ชว้ี ัด
สขุ อนามยั ทางเพศ (อา่ นวา่ สกุ -ขะ-อะ-นา-ไม-ทาง-เพด) หมายถงึ การมคี วามรู้ พ ๒.๑ ป.๕/๑
ความเขา้ ใจ และสามารถดแู ลสขุ ภาพอนามยั ทางเพศไดอ้ ยา่ งเหมาะสมตามวยั ภาระงาน/ช้นิ งาน
แผนภาพความคดิ การส�ำรวจการเปลยี่ นแปลง
๑. การปฏิบตั ิตนเมอื่ เกดิ การเปลย่ี นแปลงทางเพศด้านรา่ งกาย ทางเพศดา้ นตา่ ง ๆ ของตนเอง
ep 1 ขน้ั สงั เกต
รวบรวมขอ้ มูล
๑) อาบนำ้�ฟอกสบู่ชำาระล้างร่างกาย ๒) ใช้สบู่ทำาความสะอาดอวัยวะเพศ ๑. นักเรียนร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับการอาบน้�ำ
ให้สะอาดอย่างน้อยวันละ ๒ ครั้ง หรือ ทุกคร้ังเมื่ออาบน้ำ� และใช้ผ้าเช็ดตัวซับ กอ่ นมาโรงเรยี นของนกั เรยี น โดยตอบค�ำถาม
หลงั จากออกกาำ ลงั กายและเลน่ กฬี า ใหแ้ ห้ง ดังนี้
• ตอนเชา้ กอ่ นมาโรงเรยี นนกั เรยี นอาบนำ้�
หรอื ไม่
(ตวั อย่างค�ำตอบ อาบ)
• หลังจากอาบน�้ำนักเรียนเช็ดตัวให้แห้ง
ก่อนหรือไม่
(ตัวอยา่ งค�ำตอบ เช็ด)
• นกั เรยี นคดิ วา่ การอาบน�ำ้ ดอี ยา่ งไร
(ตวั อยา่ งค�ำตอบ ท�ำใหร้ า่ งกายสะอาด ปราศจาก
เชอื้ โรค ร่างกายสดชนื่ กระปร้กี ระเปรา่ )
๒. นักเรยี นอ่านสถานการณ์ทก่ี �ำหนด ดงั น้ี
๓) ทำาความสะอาดอวัยวะเพศทุกครั้ง ๔) ล้างหน้าด้วยนำ้�สะอาด หรือใช้สบู่ สถานการณ์
หลงั ขบั ถา่ ยปสั สาวะและอจุ จาระ เพศหญงิ อ่อน ๆ แล้วล้างด้วยนำ้�ที่สะอาดวันละ เช้าวันหนึ่งบนรถโดยสารประจ�ำทาง มี
เด็กนักเรียนคนหนึ่งเดินข้ึนไปบนรถ
เช็ดหรือล้างจากด้านหน้าไปด้านหลัง ไมเ่ กนิ ๓ ครง้ั เพือ่ ปอ้ งกนั การเกดิ สิว แต่ที่น่ังเต็ม เขาต้องยืนบนรถ เมื่อเวลา
ผ่านไปสักครู่ คนรอบข้างเริ่มเอามือ
และซับให้แห้ง เพ่ือป้องกันเช้ือโรคจาก ปิดจมกู และเดนิ ถอยหนี
ทวารหนักเขา้ สู่อวัยวะเพศ การเปล่ยี นแปลงทางเพศและสุขอนามัยทางเพศ 29
จากนั้นนักเรียนร่วมกันสนทนาเก่ียวกับ
• เหตกุ ารณน์ ้สี ่งผลต่อเดก็ คนนแ้ี ละต่อผูอ้ ่นื อยา่ งไรบ้าง สถานการณ์ดังกลา่ ว โดยตอบค�ำถาม ดงั นี้
(ตวั อยา่ งค�ำตอบ ท�ำใหข้ าดความมัน่ ใจในตนเอง ผู้อื่นไมอ่ ยากอยู่ใกล้ ท�ำให้เปน็ ท่ีรงั เกียจของผู้อ่นื ) • นักเรียนคิดว่าเด็กคนนี้เป็นอะไร ท�ำไม
๓. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเก่ียวกับการปฏิบัติตนในการดูแลรักษาสุขอนามัย คนอน่ื จงึ ยนื ปิดจมกู
(ตวั อย่างค�ำตอบ อาจจะมกี ลน่ิ ตัวแรง)
ทางเพศ จากหนังสือเรยี นหรือแหล่งการเรยี นรู้ทหี่ ลากหลายตามหวั ข้อ ดงั นี้
• นักเรียนคิดว่าสาเหตุที่ท�ำให้เด็กคนนี้
๑) การปฏิบัตติ นเมอ่ื เกดิ การเปลี่ยนแปลงทางเพศดา้ นร่างกาย
มีกลนิ่ ตวั คอื อะไร
๒) การปฏบิ ัติตนเมือ่ เกิดการเปลย่ี นแปลงทางเพศด้านจติ ใจ
(ตัวอยา่ งค�ำตอบ อาบน�ำ้ ไมส่ ะอาด)
๓) การปฏบิ ัติตนเม่ือเกิดการเปลย่ี นแปลงทางเพศด้านอารมณ์
๔) การปฏิบตั ิตนเมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงทางเพศดา้ นสังคม ทเกกาิดงากเรพาปรศฏเดปบิ ้าัลตนยี่ิตรนนา่ แงเมปก่อืลายง
29 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขั้นคิดวเิ คราะห์
St
และสรปุ ความรู้
๔. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง ๕) ตัดเล็บมือให้สั้นและหม่ันล้างมือให้ ๖) สวมใสเ่ ส้อื ผา้ ชดุ ชั้นใน ถงุ เท้า และ
ความคิดเห็นเกี่ยวกับการปฏิบัติตน สะอาด ไม่ใช้มือสกปรกสัมผัสบริเวณ รองเท้าท่ซี ักสะอาด แหง้ สนทิ และไมใ่ ช้
ในการดูแลรักษาสุขอนามัยทางเพศ ใบหนา้ เพราะจะทำาให้เกิดสิวได้ ของใช้ส่วนตัวร่วมกับผู้อ่ืน เพ่ือป้องกัน
โดยตอบคำ�ถาม ดังน้ี โรคตดิ ต่อ
• การดูแลรักษาสุขอนามัยทางเพศ ๗) รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ๘) หากมีความผิดปกติท่ีอวัยวะเพศ
เป็นสง่ิ สำ�คัญหรือไม่ เพราะอะไร
ออกกำาลังกายสมำ่�เสมอ และพักผ่อนให้ ต้องรีบบอกพ่อแม่ ผู้ปกครองให้ทราบ
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เป็นสิ่งสำ�คัญ เพราะว่า
เพียงพอ เพ่ือหาวธิ แี ก้ไข หรือพาไปพบแพทย์
จะทำ�ให้ร่างกายมสี ุขภาพท่ดี ี ไม่เกิดโรค)
• นักเรียนควรปฏิบัติตนในการดูแล ๙) เพศหญิงต้องดูแลรักษาความสะอาดร่างกายระหว่างมีประจำาเดือนอย่าง
ถกู ต้อง ดังนี้
รักษาสุขอนามัยทางเพศด้านร่างกาย
อยา่ งไร (๑) เตรียมผ้าอนามยั ไว้ให้พร้อม และใชผ้ ้าอนามัยอย่างถกู ต้อง
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ดูแลรักษาร่างกายและ
เตรียมผา้ อนามยั ให้พรอ้ ม ลอกกระดาษกาวท่อี ย่ดู า้ นหลัง ติดด้านทีม่ กี าวกบั ด้านใน
ของใช้ให้สะอาด ออกกำ�ลังกาย และ ผ้าอนามัยออก ของกางเกงชัน้ ใน
30 สุขศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕
พกั ผอ่ นให้เหมาะสม)
• นักเรียนควรปฏิบัติตนในการดูแล
รักษาสุขอนามัยทางเพศด้านจิตใจ
อย่างไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ทำ�จิตใจให้แจ่มใส
อยู่เสมอ น่งั สมาธิ)
• นักเรียนควรปฏิบัติตนในการดูแล
รักษาสุขอนามัยทางเพศด้านอารมณ์
อย่างไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ไม่หมกมุ่นเรื่องเพศ
จนเกนิ ไปรจู้ ักใช้เวลาว่างใหเ้ ปน็ ประโยชน)์
เสริมความรู้ ครูควรสอน
๗ ข้นั ตอนในการล้างมอื ท่ถี กู ตอ้ ง ไดแ้ ก่
๑. ฝ่ามือถกู นั ๒. ฝ่ามอื ถูหลังมือ และถูซอกนว้ิ มอื
๓. ฝา่ มือถูฝ่ามอื น้ิวถซู อกน้ิว ๔. หลงั น้ิวถฝู า่ มือ
๕. ถนู ิ้วหัวแมม่ ือโดยรอบดว้ ยฝา่ มือ ๖. ปลายน้วิ ถขู วางฝ่ามือ
๗. ฝ่ามอื และน้วิ ถรู อบข้อมอื
สุดยอดคู่มือครู 30
A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า
pplying and Constructing the Knowledge
เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ep 2aseanSt
(๒) เปลี่ยนผ้าอนามัยบ่อย ๆ และ ข้นั คิดวิเคราะห์
ผ้าอนามัยที่ใช้แล้วควรห่อกระดาษและท้ิงลงใน และสรุปความรู้
ถงั ขยะให้เรยี บรอ้ ย
๕. นกั เรยี นพจิ ารณาสถานการณท์ ก่ี �ำ หนด
แล้วร่วมกันวิเคราะห์และแสดงความ
คดิ เห็น โดยตอบค�ำ ถาม ดังน้ี
สถานการณท์ ี่ ๑ สถานการณท์ ่ี ๒
(๓) ทาำ ความสะอาดอวยั วะเพศขณะอาบน�ำ้ ขณะอาบน้�ำใช้สบู่เด็ก ขณะอาบน้�ำไม่ท�ำ
โดยชำาระล้างจากด้านหน้าไปด้านหลัง ไม่ฉีดน้ำ�เข้าไป ท�ำ ค ว า ม ส ะ อ า ด ความสะอาดอวยั วะเพศ
สวนล้างช่องคลอด และไม่ควรลงสระว่ายนำ้�หรือ อวยั วะเพศทุกครัง้
เล่นน้ำ�ในแม่น้ำ�ลำาคลองขณะท่ีมีประจำาเดือนเพราะอาจ
ตดิ เชอ้ื โรคได้ • การปฏิบัติตนในสถานการณ์ท่ี ๑
จะท�ำ ใหเ้ กดิ ผลอยา่ งไร
(๔) เมอื่ มอี าการปวดทอ้ งระหวา่ งมปี ระจาำ เดอื น
ดื่มน้ำ�อุ่นและนอนพัก หรือใช้กระเป๋าน้ำ�ร้อนประคบ (ตัวอย่างคำ�ตอบ อวัยวะเพศสะอาด
บรเิ วณหนา้ ทอ้ ง หากยงั ไมด่ ขี น้ึ จงึ รบั ประทานยาแกป้ วด ไม่ทำ�ให้เกดิ โรค)
• การปฏิบัติตนในสถานการณ์ท่ี ๒
จะท�ำ ใหเ้ กดิ ผลอยา่ งไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ อวัยวะเพศไม่สะอาด
(๕) จดบนั ทกึ วนั แรกทป่ี ระจาำ เดอื นมา อาจเกิดอาการคนั และอาจเกดิ โรคได)้
เพอ่ื จะไดเ้ ตรยี มความพรอ้ มในวนั ทปี่ ระจำาเดอื นมา
ในครง้ั ตอ่ ไป โดยปกตปิ ระจาำ เดอื นจะมาทกุ ๒๘ วนั • นั ก เ รี ย น ค ว ร ป ฏิ บั ติ ต น ต า ม
สถานการณ์ใด เพราะเหตุใด
(ตวั อยา่ งค�ำ ตอบสถานการณท์ ่ี๑เพราะท�ำ ให้
ปลอดภยั ไวก้ ่อน มสี ขุ อนามยั ทางเพศท่ีดี ร่างกายแขง็ แรง)
การสวมใส่เสื้อชนั้ ในท่รี ดั แน่นตอ่ เนื่องเป็นเวลานาน จะทาำ ให้ผวิ หนังระคายเคือง สถานการณ์ท่ี ๓ สถานการณท์ ี่ ๔
หรืออักเสบ อาจทำาให้เสี่ยงต่อการเป็นมะเร็งเต้านม และการสวมใส่กางเกงชั้นในที่ชื้น
จะทาำ ให้เกิดเช้อื ราและมีอาการคนั อวยั วะเพศ มีสิวขึ้นท่ีใบหน้า จึง มีสิวข้ึนท่ีใบหน้า จึง
การเปล่ียนแปลงทางเพศและสุขอนามัยทางเพศ 31 วิตกกังวลมากจน หมั่นล้างหน้าและ
นอนไมห่ ลบั ท�ำจิตใจให้แจ่มใส
อย่เู สมอ
• นักเรยี นควรปฏบิ ัตติ นตามสถานการณใ์ ด เพราะเหตใุ ด • การปฏิบัติตนในสถานการณ์ท่ี ๓
(ตัวอยา่ งคำ�ตอบ สถานการณ์ที่ ๔ เพราะทำ�ใหส้ วิ หาย และมีสขุ ภาพจติ ที่ดี) จะท�ำ ใหเ้ กิดผลอยา่ งไร
เสริมความรู้ ครูควรสอน (ตัวอย่างคำ�ตอบ เครียด ทำ�ให้สิวไม่หาย
การใช้กระเป๋าน้ําร้อนประคบหน้าท้อง ช่วยบรรเทาอาการปวดท้อง และอาจมีสวิ ข้ึนมากกวา่ เดิม)
เพราะความร้อนจะช่วยผ่อนคลายกล้ามเน้ือได้ดี ส่วนเคร่ืองด่ืมอุ่น ๆ • การปฏิบัติตนในสถานการณ์ท่ี ๔
เชน่ นํา้ ขิงอุ่น นํ้ามะนาวอนุ่ กส็ ามารถชว่ ยบรรเทาอาการปวดได้
จะท�ำ ใหเ้ กดิ ผลอยา่ งไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ทำ�ให้ใบหน้าสะอาด
สิวหาย)
31 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขน้ั คดิ วเิ คราะห์
St
และสรปุ ความรู้
๒. การปฏิบัติตนเมื่อเกิดการเปล่ียนแปลงทางเพศด้านจิตใจ
๖. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง อารมณ์ สงั คม
ความคดิ เหน็ เกยี่ วกบั การปฏบิ ตั ติ นเมอ่ื
เกดิ การเปล่ยี นแปลงทางเพศ แล้วสรุป วิธีการปฏิบัติตนเม่ือเกดิ การเปลยี่ นแปลงทางเพศด้านจติ ใจ อารมณ์ และสงั คม
เป็นความคิดรวบยอด โดยเขียนเป็น มวี ธิ ีการ ดงั นี้
แผนภาพความคิดบนกระดาน ๑) ทาำ จิตใจให้แจ่มใสอยูเ่ สมอ และแสดงออกทางอารมณ์อย่างเหมาะสม
๒) เมื่อวิตกกังวลเกี่ยวกับการเปล่ียนแปลงทางร่างกาย ควรขอคำาแนะนำา
ตัวอย่างแผนภาพความคิด จากพ่อแม ่ ผู้ปกครอง และผอ่ นคลายอารมณด์ ว้ ยการทำากิจกรรมที่เหมาะสม
๓) เมื่อมีการเปล่ียนแปลงของอารมณ์ เชน่ หงดุ หงดิ โกรธ เศร้า ควรแสดงออก
รับประทานอาหาร สวมใสเ่ สื้อผา้ ที่ อยา่ งเหมาะสม และทาำ กิจกรรมทส่ี นใจเพ่อื ผอ่ นคลายความรูส้ ึกนัน้ เชน่ เล่นดนตรี
ออกก�ำลงั กาย สะอาด เหมาะสม เล่นกฬี า
พกั ผอ่ นให้เพียงพอ กับรปู รา่ งและเพศ
ถ้ามีความผิดปกติ ท�ำความสะอาด
เก่ียวกับอวัยวะเพศ อวัยวะเพศทุกครง้ั
ทอี่ าบน�ำ้ และหลงั
ควรรีบบอก
พอ่ แม่ ผ้ปู กครอง ขบั ถ่าย
ในเดก็ ผหู้ ญงิ ทเี่ รม่ิ มี ดา้ นรา่ งกาย อาบน�้ำรักษาความ การเล่นดนตรีทาำ ให้จติ ใจเบกิ บาน การเลน่ กฬี าชว่ ยผอ่ นคลายความเครยี ด
ประจ�ำเดอื นควรดแู ล การปฏิบัตติ น สะอาดรา่ งกาย
รักษาความสะอาด เม่อื เกดิ การ ใหส้ ะอาดทกุ วนั
เปน็ พเิ ศษ เปลยี่ นแปลง
รจู้ กั คบเพอ่ื นทด่ี ี
ท�ำจติ ใจใหแ้ จม่ ใส ทางเพศ
ไมว่ ติ กกงั วล ด้านจิตใจ อารมณ์ และสังคม ไม่ทดลองเกี่ยวกับ ๔) ชว่ งอายุน้นี กั เรยี นบางคนสามารถเกดิ อารมณ์ทางเพศไดเ้ ป็นธรรมชาติปกติ
ในการเปล่ียนแปลง เรอื่ งเพศ ของมนุษย์ ซึ่งการแสดงออกทางอารมณ์เพศ เช่น การระบายอารมณ์ทางเพศ
ควรทาำ ในสถานทที่ ี่ปดิ มิดชดิ และเป็นกิจกรรมสว่ นตัว
ทางรา่ งกาย ๕) ยอมรับและภาคภูมใิ จในตนเอง
ไมห่ มกมนุ่ ในเรอื่ ง ไมเ่ ลยี นแบบ ผู้ทม่ี คี วามภาคภมู ิใจในตนเอง
เพศจนเกนิ ไป จะเชอื่ มัน่ ความสามารถของตนเอง
หากมปี ญั หาเรอื่ งเพศ เรอ่ื งเพศจากสอ่ื
ควรขอค�ำแนะน�ำจาก ทจี่ ะกระทา� ส่ิงต่าง ๆได้สา� เร็จ
รจู้ กั การใชเ้ วลาวา่ ง พอ่ แม่ ผปู้ กครองเพอ่ื ทัง้ ดา้ นการเรียนและการอยรู่ ่วมกนั
ใหเ้ ปน็ ประโยชน์ ใหช้ ว่ ยแกป้ ญั หา
32 สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕
สุดยอดคู่มือครู 32
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
คู่มือสุขศึกษา ป.5
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search