คู่มือสุขศึกษา ป.5

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

Step 2asean

สขุ บญั ญตั แิ หง่ ชาต ิ ขอ้ ๒ : รกั ษาฟนั ใหแ้ ขง็ แรง และแปรงฟนั ทกุ วนั อยา่ งถกู ตอ้ ง ข้ันคิดวิเคราะห์
และสรุปความรู้

๑) แปรงฟนั อยา่ งถกู ตอ้ ง อยา่ งนอ้ ย ๒ ) ไ ม่ รั บ ป ร ะ ท า น ข น ม ที่ มี ๖. นักเรียนพิจารณาจากการสำ�รวจฟัน
วนั ละ ๒ คร้ัง และเลอื กใชย้ าสฟี ันที่ รสหวานจดั หรอื เหนยี วตดิ ฟนั เชน่ ของตนเองว่ามีฟันผุกี่ซี่ แล้วร่วมกัน
มี ส่ ว น ผ ส ม ข อ ง ฟ ลู อ อ ไ ร ด์ เ พ่ื อ ทอฟฟี่ ชอ็ กโกแลต เพราะจะทาำ ให้ แสดงความคิดเห็นว่า สาเหตุท่ีทำ�ให้
ปอ้ งกันฟนั ผุ ฟนั ผุ และไมใ่ ชฟ้ นั กดั ฉกี ของแขง็ ตนเองฟันผุเกิดจากอะไร เขียนเป็น
หรือเหนยี ว แผนภาพความคดิ

ตวั อยา่ งแผนภาพความคิด

สุขบญั ญตั ิ ไมแ่ ปรงฟนั ฟนั ผุ
แหง่ ชาติ สาเหตุ
ขอ้ ๒

รบั ประทานทอฟฟ่ี

dentist (เดน ่ ทสิ ทฺ)
คอื ทันตแพทย์

๓) ตรวจสุขภาพปากและฟัน
เปน็ ประจาำ อยา่ งน้อยปีละคร้ัง

อาชพี นา่ รู้
ทนั ตแพทย์ (อา่ นวา่ ทนั -ตะ-แพด) คอื ผทู้ ที่ ำาหนา้ ท่ีตรวจรักษาโรคในช่องปาก
และฟัน ให้คำาแนะนำาในการดูแลรักษาสุขภาพปากและฟัน ทำาให้ทุกคนมีสุขภาพปาก
และฟันทีด่ ี

การปฏิบตั ติ นตามหลักสขุ บญั ญตั ิแหง่ ชาติ 133

133 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 3 ข้นั ปฏิบตั ิ
St แหลละงั สกราปุรปควฏาิบมัตริู้

สขุ บญั ญตั ิแหง่ ชาต ิ ข้อ ๓ : ลา้ งมือให้สะอาดก่อนกินอาหาร
และหลงั การขับถ่าย
๗. นักเรียนร่วมกันฝึกปฏิบัติการล้างมือ
ท่ีถูกวิธีทีละขั้นตอนจนสามารถปฏิบัติ ล้างมือด้วยสบู่ให้สะอาดทุกคร้ังก่อนกินอาหารและหลังขับถ่าย หรือหยิบจับ
ไดถ้ กู ต้อง สิ่งของเครื่องใชท้ มี่ ีฝุ่นละอองสกปรก รวมทงั้ สารเคมที เ่ี ป็นอันตราย

ข้นั ตอนการลา้ งมือที่ถกู วิธี

การล้างมอื ให้สะอาด ๑) ฝ่ามือถกู ัน ๒) ฝ่ามือถูหลังมอื ๓) ฝ่ามือถูฝ่ามือ
อย่างถกู วธิ ี และนว้ิ ถูซอกน้ิว และน้วิ ถูซอกน้วิ

๖) ปลายนิ้วมอื ๕) ถนู ว้ิ หวั แมม่ ือ ๔) นิว้ มอื
๗) ถูรอบข้อมอื ถขู วางฝา่ มือ โดยรอบดว้ ยฝ่ามือ ถหู ลงั มือ

การล้างมือให้สะอาดอย่เู สมอ
ชว่ ยปอ้ งกนั ไขห้ วัดใหญ่สายพนั ธุใ์ หมไ่ ด้คะ่

134 สุขศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

สุดยอดคู่มือครู 134

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด ep 3aseanรอบรู้อาเซียนและโลก

St ข้ันปฏบิ ตั ิ
และสรปุ ความรู้
สุขบญั ญัติแห่งชาต ิ ข้อ ๔ : กนิ อาหารสุก สะอาด ปราศจากสารอนั ตราย หลังการปฏบิ ัติ
และหลกี เลี่ยงอาหารรสจดั สีฉดู ฉาด
๘. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๕-๖ คน

๑) เลอื กซ้อื ๒) รับประทาน แ ข่ ง ขั น ก า ร จำ � แ น ก อ า ห า ร ที่ ค ว ร
รับประทานและไม่ควรรับประทาน
อแหาลหาะงารร่าายทซคปใ่สี้อื นาลดอตไทอมาาม้อหดมแ่ ีคงาสพฤถรณุาดงท่นิรกูภพีส่เพาาดษิ ลพ่อื แหสดใลหระี ะืออไ้ ดสาแดุ้ขขหบอ้่งัญชเแอ๔พญาลาต่อืหคะตั ิใามริหรบีคค้ไนถวดร�ำ้้วาวส้บสมนันาะห๕ลรอแรอละาลหา่ าาดเง๘ะหมกจกอคราหู่ แายรวิญลยก่ารามงเ้วดตยนกีมื่เบิอ้พาโรย่ือตใทหีด่ ้ ี ภายในเวลา ๒ นาที ลงในแผนภาพ
ความคิดบนกระดาน กลุ่มใดจำ�แนก
๓) รบั ประทานอาหารทปี่ รุงสกุ ใหม่ ๆ ไ ด้ ม า ก ท่ี สุ ด แ ล ะ ผิ ด น้ อ ย ที่ สุ ด เ ป็ น
ใช้ช้อนกลางในการรับประทานอาหาร ไม่รับประทาน ฝา่ ยชนะ
๙. นกั เรยี นแตล่ ะกลมุ่ รว่ มกนั เสนอวธิ กี าร
อาหารสกุ ๆ ดิบ ๆ หรืออาหารประเภทหมักดอง ป ฏิ บั ติ เ พื่ อ ห ลี ก เ ลี่ ย ง ส า ร เ ส พ ติ ด
มสี สี นั ฉูดฉาด และอาหารทป่ี ง้ิ ยา่ ง การพนันและการสำ�ส่อนทางเพศ
จนไหม้เกรยี ม ลงในแผนภาพความคิดบนกระดาน

สขุ บญั ญัตแิ ห่งชาติ ข้อ ๕ : งดบหุ ร ี่ สุรา สารเสพติด การพนันและ
การสำาส่อนทางเพศ

๑) ไม่ยุ่งเกี่ยวกับสารเสพติด สขุ บัญญตั ิ ๒) ปฏบิ ตั ติ นตามวฒั นธรรมไทย
ทุกประเภท ด้วยการไม่คิด แหง่ ชาติ ผู้ชายต้องรู้จักให้เกียรติผู้หญิง
ทดลอง ไม่เชื่อคำาชักชวนของ ขอ้ ๕ แ ล ะ ผู้ ห ญิ ง ต้ อ ง รู้ จั ก รั ก น ว ล -
เพอ่ื น รวมทงั้ ไมเ่ ลน่ การพนนั และ สงวนตวั ไมช่ งิ สกุ กอ่ นหา่ ม ไมร่ ริ กั
ไมใ่ กล้ชิดผเู้ ล่นการพนัน ในวัยเรียน

การปฏบิ ตั ิตนตามหลักสุขบัญญัติแห่งชาติ 135

135 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

Step 3 ขน้ั ปฏิบตั ิ
แหลละงั สกราปุรปควฏาิบมตั ริู้
จดุ ประกายความรู้
๑๐. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๓-๔ คน วันตอ่ ตา้ นยาเสพตดิ โลกตรงกับวันใด
คิดและฝึกซ้อมการแสดงบทบาท คาำ ตอบ : วันตอ่ ต้านยาเสพติดโลกตรงกับวนั ท่ี ๒๖ มิถนุ ายน ของทุกปี
สมมุติเร่ือง การสร้างความสัมพันธ์
ในครอบครัวให้อบอุ่น แล้วออกมา สุขบญั ญัตแิ หง่ ชาติ ข้อ ๖ : สร้างความสัมพันธ์ในครอบครวั ใหอ้ บอนุ่
แสดงหนา้ ช้ันเรยี นทลี ะกลุ่ม
๑) ทุกคนใน ๒) ทกุ คนใน
ครอบครัวรับผดิ ชอบ ครอบครัวทาำ กจิ กรรม
ต่อหนา้ ทขี่ องตนเอง ร่วมกนั เป็นประจำาหรอื จัด
เม่อื มปี ัญหาตอ้ งร่วมกนั ใหม้ โี อกาสพเิ ศษในครอบครัว
แกไ้ ขโดยยดึ หลกั ประชาธปิ ไตย เชน่ งานวันเกดิ วนั จบการศกึ ษา
ในครอบครัว รู้จักช่วยเหลือกัน ทาำ กจิ กรรมในวนั สาำ คญั ทางศาสนา
เช่น ชว่ ยกันทำางานบา้ น นอกจากน้คี วรมีความรัก
ดแู ลกนั เมอ่ื เจ็บปว่ ย ความห่วงใย มนี ้ำ�ใจ และ
สขุ บัญญัติ เออื้ เฟอื้ เผอ่ื แผ่ตอ่ กัน
แห่งชาติ
ขอ้ ๖

จดุ ประกายความรู้
วนั ครอบครวั ตรงกับวนั ใด
คำาตอบ : วนั ครอบครัวตรงกบั วันที่ ๑๔ เมษายน ของทุกปี ซึ่งเปน็ ชว่ งเทศกาลสงกรานต์
ท่ที กุ คนในครอบครวั ไดก้ ลับมาพรอ้ มหน้ากัน

136 สุขศึกษาและพลศึกษา ป.๕

เสริมความรู้ ครูควรสอน

เพลงสขุ สันต์วนั เกิด หรอื Happy birthday เปน็ เพลงทนี่ ิยมใช้ร้องในงานวันเกดิ
กอ่ นท่เี จ้าของวันเกดิ จะเป่าเทียนบนเค้ก ซึ่งมีเนื้อรอ้ ง ดังน ี้
Happy birthday to you,
Happy birthday to you,
Happy birthday Happy birthday,
Happy birthday to you.

สุดยอดคู่มือครู 136

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

Stasean

สขุ บัญญัตแิ หง่ ชาติ ข้อ ๗ : ปอ้ งกันอบุ ตั ภิ ยั ด้วยการไม่ประมาท ep 3 ขัน้ ปฏบิ ัติ
และสรปุ ความรู้
หลงั การปฏบิ ตั ิ

สุขบัญญัติ ๑) จัดบ้านเรือนให้สะอาดและมี ๑๑. นกั เรยี นแบง่ กลมุ่ ตามความเหมาะสม
แห่งชาติ ระเบียบ ดแู ลรกั ษาอุปกรณแ์ ละ แตล่ ะกลุ่มจะได้ตวั อยา่ งสถานการณ์
ขอ้ ๗ เคร่ืองมือเครื่องใช้ในบ้านให้อยู่ ดงั น้ี
ในสภาพดี ระมัดระวังการใช้
เครื่องใช้ไฟฟ้าและกิจกรรมท่ี สถานการณ์
ต้องใชไ้ ฟ
๒) ปฏิบัติตามกฎจราจร และ เด็กชายพันธ์เทพซ้อนท้ายรถจักรยานยนต์
กฎระเบียบของสถานที่ต่าง ๆ ของพ่อกลับบ้านทุกวัน แต่ถือหมวกนิรภัย
ไมเ่ ขา้ ไปอยูห่ รอื เลน่ ในสถานท่ี ไว้ในมอื โดยไมส่ วมศรี ษะ
ท่อี นั ตราย
จ า ก นั้ น ร่ ว ม กั น เ ส น อ แ น ว ท า ง
ปลอดภัยไว้ก่อน การปฏิบัติตนตามหลักสุขบัญญัติ
เมื่อพบอุปกรณ์เครื่องใช้ไฟฟ้าในบ้านช�ารุดต้องแจ้งพ่อแม่ ผู้ปกครองให้ทราบ แห่งชาติ ข้อ ๗ ลงในแบบบันทึก
ไม่ควรแก้ไขด้วยตนเอง เพราะจะทา� ใหถ้ กู ไฟฟา้ ชอร์ตได้ ดังตวั อย่าง

สขุ บญั ญัติแห่งชาติ ข้อ ๘ : ออกกำาลงั กายสม่�ำ เสมอและตรวจสุขภาพประจำาปี แบบบันทึกการปฏิบัติตน
ตามหลกั สุขบญั ญตั ิแหง่ ชาติ ขอ้ ๗
สขุ บญั ญัติ ๑) ออกก�าลังกายอย่างสมำ่�เสมอ
แหง่ ชาติ ซึ่งควรเลือกกิจกรรมที่เหมาะสม ๑. การปฏบิ ตั ิตนของเดก็ ชายพันธ์เทพ
ข้อ ๘ กับวัยของตนเอง จะสง่ ผลอย่างไร
๒) ตรวจสุขภาพด้วยการช่ังน้ำ�หนัก (หากเกดิ อบุ ตั เิ หตอุ าจไดร้ บั อนั ตรายถงึ ชวี ติ ได)้
วัดส่วนสูง ตรวจสุขภาพฟัน หรือ ๒. นกั เรยี นควรแนะน�ำ เด็กชายพันธ์เทพ
โรคต่าง ๆ อย่างสม่ำ�เสมอ เพื่อให้ ใหป้ ฏิบตั ิตามหลกั สุขบัญญตั ิแห่งชาติ
ทราบการเจริญเติบโตและความ อยา่ งไร
ผิดปกติของร่างกาย (ควรสวมหมวกนิรภัยขณะซ้อนท้ายรถ-
จักรยานยนต์ทุกครั้ง เพ่ือป้องกันอันตรายจาก
การปฏิบัติตนตามหลกั สขุ บญั ญตั แิ หง่ ชาติ 137 อุบัติเหตทุ อ่ี าจเกดิ ข้นึ )

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ ๑๒. นักเรียนแต่ละกลุ่มวางแผนการ
ออกกำ�ลังกายและตรวจสุขภาพ
ป ร ะ จำ � ปี ที่ เ ห ม า ะ ส ม กั บ วั ย ข อ ง
นกั เรียนลงในแบบบนั ทึก

ถ้าตอ้ งการใหเ้ พ่อื นมีสุขภาพร่างกายแขง็ แรงควรปฏิบัตอิ ยา่ งไร
๑ แนะน�ำใหเ้ ลน่ เกมคอมพวิ เตอร ์ ๒ แนะน�ำใหเ้ พ่อื นออกก�ำลังกายวนั ละ ๓๐ นาที
๓ แนะน�ำใหเ้ พอ่ื นเลน่ ดนตรีทกุ วนั ๔ แนะน�ำให้เพ่ือนน่ังสมาธกิ ่อนนอน

(เฉลย ๒ เพราะการออกกำ� ลงั กายทำ� ใหร้ า่ งกายแขง็ แรง จติ ใจแจม่ ใส ควรปฏบิ ตั อิ ยา่ งนอ้ ย

สปั ดาหล์ ะ๓ครง้ั ครงั้ ละ๓๐นาท)ี

137 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

Step 3 ข้ันปฏิบัติ
และสรปุ ความรู้
หลงั การปฏิบตั ิ สุขบญั ญตั ิแหง่ ชาติ ขอ้ ๙ : ทำาจิตใจใหร้ า่ เรงิ แจม่ ใสอยเู่ สมอ

๑๓. นักเรียนออกมาแสดงละครใบ้ ๑) ทำากิจกรรมที่ทำาให้จิตใจ ๒) พกั ผอ่ นดว้ ยการทาำ กจิ กรรม
ทีละคนเกี่ยวกับกิจกรรมที่ทำ�ให้ ร่าเริงแจ่มใส เช่น เล่นกีฬา ท่ี ผ่ อ น ค ล า ย อ า ร ม ณ์ เ ช่ น
จิตใจร่าเริงแจ่มใส แล้วเพื่อน ๆ ใน เล่นดนตรี ดูภาพยนตร์ อา่ นนทิ าน
ช้ั น เ รี ย น ท า ย ว่ า นั ก เ รี ย น ป ฏิ บั ติ
กจิ กรรมอะไรมปี ระโยชนอ์ ย่างไร

๕) มองโลกในแง่บวก รู้จัก สขุ บญั ญตั ิ ๓ ) เ ม่ื อ มี ปั ญ ห า ห รื อ รู้ สึ ก
เห็นใจและให้อภัยผู้อ่ืน ฝึก แหง่ ชาติ ไม่สบายใจ ควรปรึกษาพ่อแม่
นั่งสมาธใิ ห้จิตใจสงบ ข้อ ๙ ผูป้ กครองเพื่อชว่ ยแกไ้ ขปญั หา

๔) จัดส่ิงแวดล้อมใน
บ้านให้น่าอยู่

138 สขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ป.๕

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

การเล่นดนตรเี ปน็ หลักสุขบัญญตั ิทกี่ ่อใหเ้ กดิ ประโยชนอ์ ย่างไร

๑ รา่ งกายแข็งแรง ๒ สง่ิ แวดล้อมสะอาด

๓ ลดความเสีย่ งจากอุบตั เิ หตุ ๔ สุขภาพจิตดีและมคี วามสุข

(เฉลย ๔ เพราะการเลน่ ดนตรชี ว่ ยผอ่ นคลายอารมณ์ความเครยี ดทำ� ใหจ้ ติ ใจแจม่ ใส

มคี วามสขุ เปน็ การปฏบิ ตั ติ ามหลกั สขุ บญั ญตั แิ หง่ ชาติ ขอ้ ๙ ทำ� จติ ใจใหร้ า่ เรงิ แจม่ ใสอยเู่ สมอ)

สุดยอดคู่มือครู 138

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

Stasean

สุขบัญญตั ิแหง่ ชาต ิ ข้อ ๑๐ : มีสำานึกต่อส่วนรวม ร่วมสรา้ งสรรค์สังคม ep 3 ข้ันปฏิบตั ิ
และสรุปความรู้
หลังการปฏิบตั ิ

สขุ บญั ญตั ิ ๑) ทิ้งขยะในท่ีรองรับและกำาจัดขยะในบ้านทุกวัน โดย ๑๔. นักเรียนเสนอแนวทางการปฏิบัติตน
แหง่ ชาติ คัดแยกประเภทขยะก่อนนำาไปทิ้ง และไม่ปล่อยนำ้�เสีย ต า ม ห ลั ก สุ ข บั ญ ญั ติ แ ห่ ง ช า ติ ที่
ขอ้ ๑๐ ลงสแู่ มน่ ำ�้ ลำาคลอง นั ก เ รี ย น ป ฏิ บั ติ เ ป็ น ป ร ะ จำ � ม า
๒ แนวทาง วเิ คราะห์ผลทีเ่ กดิ ข้นึ จาก
๒) ใช้นำ้�และไฟฟ้าอย่างประหยัด การปฏิบัติ บันทึกข้อมูลลงใน
หลีกเล่ียงการใชว้ สั ดุท่ที ำาใหเ้ กดิ มลพษิ แผนภาพความคดิ
(อ่านว่า มน-ละ-พิด) ต่อสิ่งแวดล้อม
เช่น โฟม พลาสตกิ ๑๕. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งท่ีเข้าใจเป็น
ความร้รู ่วมกัน ดังน้ี
๓) มีส่วนร่วมในกิจกรรมอนุรักษ์
ส่งิ แวดล้อมในชุมชน เช่น ปลกู ตน้ ไม้ • หลกั สขุ บญั ญตั แิ หง่ ชาตเิ ปน็ สงิ่ ท ่ี
ทาำ ความสะอาดแหลง่ น้�ำ กาำ จัดแหล่ง ควรฝึกฝนจนเป็นนิสัย เพ่ือให้มี
เพาะพนั ธยุ์ ุงลาย สุขภาพดีท้ังทางด้านร่างกาย จิตใจ
และอารมณ์ รวมท้ังอยู่ในสังคมได้
อยา่ งมีความสขุ

สนุกกบั คำา ศพั ท์ (บาธ) อาบนำ้�
(บรัช) แปรงฟัน
bath (แชมพู') นำ�้ ยาสระผม, สระผม
brush
shampoo

การปฏบิ ัติตนตามหลกั สุขบญั ญัติแหง่ ชาติ 139

เสริมความรู้ ครูควรสอน • ถังขยะสีเหลือง ใช้สำ�หรับรองรับขยะท่ีสามารถนำ�มารีไซเคิลได้
หรือขยะแหง้ เชน่ แก้ว กระดาษ โลหะ พลาสติก เศษผ้า
• ถังขยะสีน้ําเงิน/สีฟ้า ใช้สำ�หรับรองรับขยะที่ย่อยสลาย • ถังขยะสีแดง/สีส้ม/สีเทา ใช้สำ�หรับรองรับขยะท่ีมีอันตรายหรือ
ไมไ่ ด้ หรอื ยอ่ ยสลายยาก เชน่ ถุงพลาสติกหรือกล่องโฟม ขยะมพี ษิ ตอ่ สงิ่ มชี วี ติ และสงิ่ แวดลอ้ ม เชน่ หลอดไฟฟา้ ถา่ นไฟฉาย
ท่เี ปือ้ นเศษอาหาร กระป๋องสเปรย์ กระป๋องยาฆ่าแมลงและยาปราบศัตรูพืช ภาชนะ
• ถังขยะสีเขียว ใช้สำ�หรับรองรับขยะท่ีย่อยสลายได้ ใส่น้ํายาทำ�ความสะอาด ภาชนะใส่น้ํามันเคร่ือง และภาชนะบรรจ ุ
อินทรียวัตถุที่ย่อยสลายเน่าเป่ือยง่าย หรือขยะเปียก สารอันตรายตา่ ง ๆ
เชน่ เปลือกผลไม้ เศษอาหาร พชื ผกั และผลไม้
139 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

Step 4

ขนั้ สอ่ื สารและนำ� เสนอ เว็บไซตแ์ นะนาำ

๑๖. นักเรียนร่วมกันสรุปแนวทางการ สอ่ื สขุ บญั ญัติแหง่ ชาติ กองสขุ ศึกษา กรมสนบั สนนุ บริการสุขภาพ
ปฏบิ ตั ติ นตามหลกั สขุ บญั ญตั แิ หง่ ชาติ http://www.thaihed.com
หน้าช้นั เรียน

ความรูเ้ พิ่มเติม
การลดปริมาณขยะโดยใชห้ ลัก ๕R

๑. Reduce (รีดวิ ซ)์ การลดของที่จะท้ิงให้น้อยลง หรอื ลดการสร้างขยะ
๒. Reuse (รยี ูส) ยดื อายกุ ารใช้งานหรอื ใช้ประโยชนใ์ ห้มากขน้ึ โดยการใช้ซำ�้ แลว้ ซำ้�อีก

หลาย ๆ คร้ัง
๓. Recycle (รีไซเคลิ ) เป็นการนาำ ขยะทค่ี งรปู ย่อยสลายไดย้ าก เช่น แกว้ กระดาษ โลหะ

พลาสตกิ ไปผ่านกระบวนการผลติ ออกมาเป็นผลิตภณั ฑช์ ้นิ ใหม่
๔. Repair (รีแพร์) นำาสง่ิ ของทยี่ ังพอแก้ไขได้มาซ่อมแซมใหส้ ามารถนาำ มาใช้ใหมไ่ ด้
๕. Reject (รเี จค) หลกี เล่ยี งการใชผ้ ลติ ภณั ฑ์ท่ีก่อใหเ้ กิดอันตราย เช่น ยาฆ่าแมลง

นำ้�ยาขดั พ้ืน หรอื สารเคมอี ื่น ๆ

ทม่ี า : ศนู ย์ข้อมูลสิง่ แวดลอ้ ม กรมส่งเสริมคณุ ภาพสง่ิ แวดล้อม

กิจกรรมพัฒนาการอ่าน

นกั เรยี นอ่านคาำ ศพั ทแ์ ละความหมายของคำาศัพทต์ อ่ ไปน้ี

คำาศัพท์ คำาอ่าน ความหมาย

ปราศจาก ปฺราด-สะ-จาก พ้นไป, ไม่มี

สรา้ งสรรค์ สา้ ง-สนั สรา้ งใหม้ ีใหเ้ ป็นขนึ้ , มลี ักษณะรเิ ริม่ ในทางดี

อนุรกั ษ์ อะ-นุ-รกั รกั ษาใหค้ งเดมิ

อุบัติภัย อ-ุ บดั -ติ-ไพ ภัยทเี่ กิดจากอุบัติเหตุ

140 สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

สุดยอดคู่มือครู 140 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ถ้าเกดิ ปัญหาข้นึ ในครอบครัว ควรปฏิบัตติ ามหลกั สุขบัญญัตขิ อ้ ใด
๑ หลีกเลี่ยงการพบปะพดู คยุ กนั
๒ ร่วมกนั แกไ้ ขปญั หาในครอบครวั
๓ ตดั สนิ ปญั หาดว้ ยการใชก้ �ำลังรุนแรง
๔ ใหบ้ ุคคลอื่นเปน็ ผูต้ ัดสินและแก้ไขปญั หาแทน
(เฉลย ๒ เพราะการชว่ ยกนั แกไ้ ขปญั หาจะทำ� ใหป้ ญั หาคลค่ี ลายไปในทางทดี่ ี

ทกุ คนในครอบครวั สามคั คแี ละรกั ใครก่ นั )

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก
ผงั สรปุ สาระสาำ คัญ
St5asean

ep ขนั้ ประเมินเพ่อื เพมิ่ คณุ คา่

บรกิ ารสังคม
และจติ สาธารณะ

๑๗. นักเรียนนำ�หลักการปฏิบัติตนตาม

ความหมายสขุ บัญญัติแหง่ ชาติ หลักสุขบัญญัติแห่งชาติไปใช้ในชีวิต
ประจำ�วัน และแนะนำ�ให้เพื่อนหรือ
สุขบัญญัติแห่งชาติ หมายถึง ข้อกำาหนดพ้ืนฐานของเด็กและเยาวชน สมาชิกในครอบครัวปฏิบัติตาม เพื่อ
ตลอดจนประชาชนทว่ั ไปทพ่ี ึงปฏิบัติจนเปน็ สุขนิสยั ใหม้ สี ุขภาพทด่ี ที ้ังร่างกาย จิตใจ และ

ความสาำ คัญของการปฏิบตั ิตนตามสขุ บัญญัตแิ หง่ ชาติ อารมณ์

เป็นพ้ืนฐานในการสร้างเสริมและปลูกฝังพฤติกรรมสุขภาพท่ีถูกต้อง
เพ่อื ใหม้ สี ุขภาพรา่ งกายและจิตใจทด่ี ี และอยใู่ นสงั คมไดอ้ ย่างมีความสขุ

การปฏบิ ัติตน หลักสุขบญั ญตั แิ ห่งชาติ
ตามหลกั สขุ
บญั ญตั ิแห่งชาติ ขอ้ ๑ ดแู ลรกั ษาร่างกายและของใชใ้ ห้สะอาด
ขอ้ ๒ รักษาฟันให้แขง็ แรง และแปรงฟนั ทกุ วนั อยา่ งถกู ตอ้ ง
ขอ้ ๓ ลา้ งมอื ให้สะอาดกอ่ นกนิ อาหารและหลังการขบั ถา่ ย
ขอ้ ๔ กนิ อาหารสกุ สะอาด ปราศจากสารอนั ตรายและหลกี เลยี่ งอาหาร

รสจัด สีฉูดฉาด
ข้อ ๕ งดบหุ รี่ สรุ า สารเสพตดิ การพนันและการสำาสอ่ นทางเพศ
ขอ้ ๖ สร้างความสัมพันธใ์ นครอบครัวใหอ้ บอ่นุ
ขอ้ ๗ ปอ้ งกันอุบัตภิ ัยดว้ ยการไมป่ ระมาท
ขอ้ ๘ ออกกาำ ลังกายสม�ำ่ เสมอและตรวจสขุ ภาพประจาำ ปี
ข้อ ๙ ทำาจิตใจใหร้ า่ เรงิ แจ่มใสอยู่เสมอ
ข้อ ๑๐ มีสาำ นกึ ต่อส่วนรวม รว่ มสรา้ งสรรค์สังคม

การปฏิบตั ิตนตามหลกั สขุ บญั ญัตแิ หง่ ชาติ 141

141 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตัวชี้วัด กิจกรรมการเรียนรู้

พ ๔.๑ ป.๕/๑

๑. นกั เรียนฝึกปฏบิ ัตติ นตามหลักสุขบญั ญัติแห่งชาติ โดยครูอธบิ ายและ
สาธิตให้นักเรยี นดู แล้วใหน้ ักเรยี นปฏิบตั ิ ดงั นี้
การล้างมืออย่างถูกต้อง
การแปรงฟนั อย่างถูกตอ้ ง

๒. นักเรียนบันทึกการปฏิบัติตนตามหลักสุขบัญญัติแห่งชาติเมื่ออยู่ที่บ้าน
ตลอด ๑ สปั ดาห์ แลว้ นาำ มารายงานหน้าชัน้ เรียน

ตวั อย่างการบันทกึ

วันท่ี กจิ กรรมทีป่ ฏบิ ตั ิ หลกั สขุ บญั ญตั ิแห่งชาติขอ้ ท่ี

แนวค�ำตอบ คำาถามพัฒนากระบวนการคิด

๑. สุขภาพร่างกายแข็งแรง จติ ใจแจ่มใส ๑. การปฏิบตั ติ นตามหลกั สุขบญั ญตั ิแหง่ ชาตทิ ถี่ กู ตอ้ งจะสง่ ผลอยา่ งไร
๒. เพอื่ ปอ้ งกนั ไมใ่ ห้เชื้อโรคเข้าสู่รา่ งกาย ๒. เพราะเหตุใดจงึ ตอ้ งลา้ งมือก่อนรบั ประทานอาหารและหลังขบั ถา่ ย
๓. ร่างกายแขง็ แรง ไมเ่ กิดการเจบ็ ปว่ ย ๓. การดแู ลรักษาร่างกายและของใชใ้ หส้ ะอาดอย่เู สมอ ส่งผลดตี ่อตนเองอย่างไร
๔. ทราบภาวะสุขภาพของร่างกายเพ่ือหาทาง ๔. การตรวจสขุ ภาพทกุ ปมี ีประโยชนอ์ ยา่ งไร
๕. นกั เรยี นมวี ธิ กี ารแนะนาำ คนในครอบครวั ใหป้ ฏบิ ตั ติ ามหลกั สขุ บญั ญตั ไิ ดอ้ ยา่ งไร
ป้องกันและแกไ้ ข
๕. บอกประโยชน์ที่ได้รับจากการปฏิบัติตาม 142 สขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ป.๕

หลกั สขุ บญั ญัตแิ ห่งชาติ ๑๐ ประการ

สุดยอดคู่มือครู 142

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

เป้าหมายการเรียนรู้

หน่วยการเรียนรู้ที่ การปฏิบัติตนเพื่อป้องกันโรค มาตรฐานการเรียนรู้

๑๐ มาตรฐาน พ ๔.๑
เห็นคุณค่าและมีทักษะในการสร้างเสริม
สุขภาพ การดำ�รงสุขภาพ การป้องกันโรค
และการสรา้ งเสรมิ สมรรถภาพเพอ่ื สขุ ภาพ

ตวั ชี้วัด สมรรถนะสำ�คัญของผเู้ รยี น

• ปฏบิ ัตติ นในการปอ้ งกันโรคท่ีพบบ่อยในชีวติ ประจา� วนั (พ ๔.๑ ป.๕/๔) ๑. ความสามารถในการส่อื สาร
๒. ความสามารถในการคิด
ผังสาระการเรียนรู้ ๓. ความสามารถในการแกป้ ัญหา
๔. ความสามารถในการใชท้ ักษะชีวติ
การปฏิบัติตนเพอ่ื ปอ้ งกนั โรค การปฏบิ ัติตนเพ่ือปอ้ งกันโรค ๕. ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี
ทพ่ี บบ่อยในชีวิตประจา� วัน ในช่องปาก
ค ณุ ลักษณะอนั พึงประสงค์
วธิ ีการปฏิบัตติ นเพ่อื ป้องกนั โรค การปฏิบัตติ น โรคในช่องปาก
โรคทพ่ี บไดบ้ ่อยในชวี ิตประจ�าวัน เพือ่ ป้องกนั โรค ใฝเ่ รียนรู้
การดแู ลรักษาตนเอง ตวั ชี้วัดท่ี ๔.๑ ต้ังใจ เพียรพยายามใน
เบ้อื งตน้ เมอ่ื เป็นโรคในชอ่ งปาก การเรียนและเข้ารว่ มกิจกรรมการเรียนรู้

การปอ้ งกันโรคในชอ่ งปาก มงุ่ ม่ันในการทำ�งาน
ตวั ชว้ี ดั ท่ี ๖.๑ ต้ังใจและรับผิดชอบใน
สาระสำาคัญ การปฏบิ ตั หิ น้าทกี่ ารงาน
ตัวชีว้ ดั ที่ ๖.๒ ทำ�งานด้วยความเพียร
การรู้จักปฏิบัติตนเพ่ือป้องกันโรคที่พบบ่อยในชีวิตประจ�าวัน เพื่อไม่ให้ตนเองเจ็บป่วยได้ง่าย พ ย า ย า ม แ ล ะ อ ด ท น เ พ่ื อ ใ ห้ ง า น สำ � เ ร็ จ
และมีสุขภาพท่ีดี นอกจากนี้ยังต้องรู้จักดูแลตนเองเบื้องต้นเม่ือเจ็บป่วย เพราะจะช่วยให้อาการ ตามเป้าหมาย
เจบ็ ป่วยบรรเทาความรุนแรงและหายเจบ็ ป่วยเร็วหรือฟื้นตัวไดเ้ รว็ ขนึ้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21

นกั เรยี นแบง่ กล่มุ แตล่ ะกลมุ่ ร่วมกนั คน้ คว้าความรูเ้ พิม่ เตมิ เรอ่ื ง สาเหตุ อาการ
การปฏิบัติตนเพื่อป้องกันโรคต่าง ๆ ท่ีนักเรียนสนใจ แล้วนำ�ความรู้ที่ได้รับ
จัดปา้ ยนิเทศเพ่อื แลกเปลีย่ นความรู้

143 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตวั ชวี้ ดั การปฏบิ ัติตนเพอื่ ป้องกันโรคที่พบบอ่ ย
ในชวี ติ ประจำาวัน
พ ๔.๑ ป.๕/๔
จดุ ประกายความคิด
ภาระงาน/ชนิ้ งาน

การแสดงบทบาทสมมตุ ิ การดแู ลรักษา
ตนเองเบ้อื งต้นเมอ่ื เป็นโรคไขห้ วดั

Step 1 ขัน้ สงั เกต การไมม่ โี รค เป็นลาภอนั ประเสรฐิ

รวบรวมขอ้ มลู เพื่อน ๆ มคี วามคิดเห็นอย่างไรกบั ข้อความดงั กล่าว

๑. นกั เรยี นตอบค�ำ ถามเกย่ี วกบั ประสบการณ์

การเจ็บปว่ ยของตนเอง ดังนี้
• นักเรียนเคยเจ็บป่วยหรือไม่
มอี าการอย่างไรบา้ ง การปฏิบัติตนเพื่อป้องกันโรค เป็นการดูแลรักษาสุขภาพร่างกายไม่ให้เจ็บป่วย
ไดง้ า่ ย ดงั น้ัน ควรให้ความสาำ คัญและปฏบิ ัตเิ ป็นประจำาสมำ�่ เสมอ แต่ถา้ เริ่มมอี าการ

(ตัวอย่างคำ�ตอบ เคย มีไข้ ตัวร้อน ไอ ผดิ ปกติให้รบี รักษาหรือพบแพทยท์ นั ที

มีน้าํ มกู ) ๑. วธิ กี ารปฏิบตั ิตนเพือ่ ปอ้ งกันโรค
• เมื่อเกิดอาการเจ็บป่วยเล็กน้อย
นักเรียนมีวิธีดูแลรักษาตนเองเบ้ืองต้น ๑) ดูแลสุขภาพตนเองให้แข็งแรงอยู่เสมอ ด้วยการหมั่นออกกำาลังกาย

รบั ประทานอาหารทม่ี ปี ระโยชน์ พักผ่อนให้เพียงพอ

อย่างไร (ยกตวั อย่าง ๑ อาการ) ๒) ไม่อยูใ่ กล้ชิดหรอื คลุกคลีกับผูป้ ่วย

(นักเรียนตอบตามประสบการณ์การเรียนรู้ ๓) ปฏิบัติตนเพื่อไม่ให้ตนเองได้รับเช้ือโรค

ของตนเอง เช่น เม่ือปวดศีรษะบอกพ่อแม่ เช่น กินอาหารที่สุกใหม่ ๆ ใช้ช้อนกลางและ การล้างมือใหส้ ะอาด
ล้างมือให้สะอาดอยู่เสมอ รับวัคซีนเพ่ือสร้าง ช่วยป้องกันเชื้อโรคเข้าสู่รา่ งกาย
ผู้ปกครองให้หยิบยาแก้ปวดให้รับประทาน ภูมคิ มุ้ กันโรค

และนอนหลับพกั ผอ่ น) ๔) ตรวจสขุ ภาพรา่ งกายเปน็ ประจาำ ทกุ ปี เพอ่ื
• นกั เรยี นจะมวี ธิ กี ารปอ้ งกนั ตนเอง ดูการเจริญเติบโตของร่างกาย และหาความ
ผิดปกติท่ีอาจจะทำาให้เกิดโรคต่าง ๆ เพ่ือจะได้
จากการเจ็บป่วยอย่างไรบา้ ง ป้องกันตง้ั แต่ต้น
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ไม่ใกล้ชิดกับผู้ที่ป่วย
144 สุขศกึ ษาและพลศึกษา ป.๕
ไมเ่ ลน่ กลางแดด ไม่ตากฝน)
๒. นักเรียนบอกวิธีการปฏิบัติตนเพื่อ

ป้องกันโรคมาคนละ ๑ วิธี โดยเขียน

ข้อมูลเป็นแผนภาพความคิดบน ๔. นกั เรยี นศกึ ษาและรวบรวมขอ้ มลู เกยี่ วกบั
กระดาน
โรคไข้หวัด จากหนังสือเรียนหรือแหล่ง
๓. ตัวแทนนักเรียน ๒-๓ คน ที่เคยเป็น การเรียนร้ทู ่หี ลากหลาย
โรคไข้หวัดออกมาเล่าประสบการณ์

เก่ียวกับอาการของโรคให้เพ่ือน ๆ ฟัง

หน้าช้ันเรยี น

สุดยอดคู่มือครู 144

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

St๒. โรคท่ีพบไดบ้ อ่ ยในชวี ติ ประจำาวัน ep 2asean
St๒.๑ โรคไข้หวัด
สาเหตุและการติดตอ่ ขั้นคดิ วิเคราะห์
St Stโรคไข้หวัดเกิดจากเช้ือไวรัส สามารถติดต่อกันและสรปุ ความรู้
ไดง้ า่ ยโดยการหายใจรบั เชอื้ โรคทป่ี ะปนอยใู่ นละอองเสมหะ
๕. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง
น�้ำ มกู น�้ำ ลายของผปู้ ว่ ยทไ่ี อหรอื จามออกมา นอกจากนกี้ าร ความคิดเห็น โดยตอบคำ�ถาม ดังน้ี

ทอี่ ากาศเปลย่ี นแปลง การเดนิ ตากฝนหรอื เดนิ ตากแดดเปน็ • โรคไขห้ วัดมอี าการอยา่ งไร
(ตวั อยา่ งคำ�ตอบ เปน็ ไข้ ไอ จาม เจบ็ คอ
เวลานานก็เป็นสาเหตุของโรคไข้หวัดไดเ้ ช่นเดียวกัน
มีนํ้ามกู ไหล)
อาการ การเดนิ ตากฝนโดยไม่กางรม่ • นักเรียนควรปฏิบัติตนอย่างไร
มีไข้สูง ตัวร้อน ปวดศีรษะ มีน้ำ�มูกไหล ไอ จาม อาจท�าให้เป็นโรคไข้หวัดได้
เม่อื เปน็ โรคไข้หวดั
เจ็บคอ (ตัวอย่างคำ�ตอบดื่มน้ํามากๆ หม่ ผา้ หนาๆ
การดแู ลรักษาตนเองเบือ้ งต้น
๑) เมื่อตัวร้อนหรือมีไข้ ควรใช้ผ้าชุบนำ้�เช็ดตัว ทำ�ร่างกายใหอ้ บอนุ่ อยู่เสมอ รบั ประทานยา
ตามท่ีแพทย์ส่ัง)
ให้ทวั่ เพือ่ ลดไข้ • นักเรียนจะปฏิบัติตนเพื่อป้องกัน
โรคไขห้ วดั อย่างไร
๒) รับประทานยาแกป้ วดเมอื่ ปวดศีรษะ เมอ่ื เปน็ ไข้หวดั จะมไี ข้สูง (ตัวอย่างคำ�ตอบ ไม่เดินตากฝน ไม่เล่น
๓) ด่มื น้ำ�มาก ๆ โดยเฉพาะน้�ำ อุ่น และปวดศีรษะ กลางแดดจัด)

๔) นอนหลบั พกั ผอ่ นใหเ้ พยี งพอและหม่ ผา้ หนา ๆ ep 3 ขัน้ ปฏบิ ตั ิ
แหลละงั สกราปุรปควฏาบิ มัตริู้
๕) รบั ประทานอาหารออ่ น ๆ ทย่ี อ่ ยงา่ ย เชน่ ขา้ วตม้
๖. นักเรียนจับคู่ร่วมกันคิดและฝึกซ้อม
นม ผลไม้

๖) ถา้ มไี ขส้ งู หรอื เปน็ ไขห้ วดั นานเรอ้ื รงั ควรรบี ไป

พบแพทย์

เม่ือเป็นไขห้ วดั ควรนอนหลบั การแสดงบทบาทสมมุติการดูแลรักษา
พักผ่อนใหเ้ พยี งพอ ตนเองเบื้องต้นเมื่อเป็นโรคไข้หวัด
แลว้ ออกมาปฏิบตั หิ นา้ ช้นั เรียน

๗. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงที่เข้าใจเป็น

การปฏิบตั ิตนเพ่อื ปอ้ งกนั โรค 145 ความรรู้ ว่ มกัน ดงั น้ี
• เมื่อเป็นโรคไข้หวัดควรดูแลรักษา
ตนเองเบื้องต้นอย่างถูกวิธี เพ่ือไม่ให้
5ep ขนั้ ประเมินเพอื่ เพิ่มคุณคา่ ep 4 อาการรุนแรงมากข้ึน และต้องรู้จัก
บริการสงั คม ปฏิบัติตนที่ถูกวิธี เพื่อป้องกันตนเอง
และจติ สาธารณะ ขนั้ สอื่ สารและนำ� เสนอ ไม่ใหเ้ ปน็ โรคไขห้ วดั อีก

๙. นกั เรยี นน�ำ ความรเู้ กยี่ วกบั การปฏบิ ตั ติ น ๘. นักเรียนแต่ละคู่ออกมาสรุปผลการ

เพื่อป้องกันโรคไข้หวัดไปแนะนำ� แสดงบทบาทสมมุติการดูแลรักษา

สมาชิกในครอบครัวและเพ่ือน ๆ เพ่ือ ตนเองเบื้องต้นเม่ือเป็นโรคไข้หวัด

ใหป้ ฏิบตั ติ นไดถ้ ูกต้อง หน้าชั้นเรียน โรคไขห้ วดั

145 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตัวชี้วัด การปฏบิ ตั ติ นเพื่อป้องกันโรค
๑) ไม่เดินตากฝน และไม่เล่นกลางแดดจดั
พ ๔.๑ ป.๕/๔
๒) ไมอ่ ย่ใู นท่ที มี่ ีอากาศเย็นเปน็ เวลานาน
ภาระงาน/ชนิ้ งาน ๓) ทำาร่างกายให้อบอุ่นอยู่เสมอ

แผนภาพความคดิ สาเหตขุ องโรค เม่ืออากาศหนาวเยน็ ควรสวมเส้อื ผ้าหนา ๆ
ไข้หวัดใหญส่ ายพันธใุ์ หม่
๔) หมั่นออกกาำ ลังกายสม�ำ่ เสมอ
ep 1 ข้นั สงั เกต
St St ๕) รับประทานอาหารท่ีมีประโยชน์
รวบรวมข้อมูล
โ ด ย เ ฉ พ า ะ ผั ก แ ล ะ ผ ล ไ ม้ ท่ี มี วิ ต า มิ น ซี สู ง
๑. นักเรียนร่วมกันสนทนาเก่ียวกับโรค
ไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ โดย เชน่ ฝร่ัง ส้ม มะเขือเทศ กะหลำ่�ปลี ผักหวาน เม่อื อากาศเยน็ ควรสวมเส้อื ผา้ หนา ๆ
ตอบค�ำ ถาม ดังนี้ ๖) ไมค่ ลกุ คลหี รอื ใกลช้ ดิ กบั ผปู้ ว่ ย เพอื่ ให้รา่ งกายอบอนุ่

• นักเรียนคิดว่าโรคไข้หวัดใหญ่ ๗) ไมใ่ ช้ส่ิงของ เครื่องใช้ เช่น แกว้ นำ�้ ปากกา ดนิ สอ รว่ มกบั ผปู้ ่วย
สายพันธุ์ใหม่เป็นปัญหาสำ�คัญของ
ประเทศไทยหรือไม่ ๒.๒ โรคไขห้ วดั ใหญส่ ายพนั ธุ์ใหม่

(ตัวอย่างคำ�ตอบ เป็นปัญหาสำ�คัญ เพราะ สาเหตุและการตดิ ตอ่
ติดต่อกันได้ง่าย เม่ือเป็นแล้วอาจทำ�ให้
เสียชีวติ ได)้ โรคไขห้ วดั ใหญส่ ายพนั ธใุ์ หม่ เปน็ โรคตดิ ตอ่ ทเ่ี กดิ จากเชอ้ื ไวรสั ไขห้ วดั ใหญ่
ชนดิ เอ เอช1เอ็น1 (A/H1N1) ตดิ ต่อจากการถกู ผปู้ ่วยไอหรือจามรดโดยตรง หรอื
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล การหายใจเอาละอองฝอยของน้ำ�มูก น้ำ�ลายท่ีกระจายออกมา รวมทั้งการสัมผัส
เกี่ยวกับโรคไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ กบั ส่งิ ของ เครอื่ งใชท้ ปี่ นเปือ้ นเชื้อโรค
จากหนังสือเรียนหรือแหล่งการเรียนรู้
ทห่ี ลากหลาย

ep 2 ข้ันคิดวเิ คราะห์ ปิดปากหรือจมกู ขณะไอหรือจาม

และสรปุ ความรู้ 146 สุขศึกษาและพลศกึ ษา ป.๕

๓. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง

ความคดิ เห็น โดยตอบคำ�ถาม ดงั นี้
• โรคไข้หวัดใหญ่สายพันธ์ุใหม่ • นักเรียนจะปฏิบัติตนอย่างไร
มอี าการอยา่ งไร เมือ่ เป็นโรคไข้หวดั ใหญส่ ายพนั ธใ์ุ หม่

(ตัวอย่างคำ�ตอบ ถ้าไม่รุนแรงอาการคล้าย (ตัวอย่างคำ�ตอบ ใช้ผ้าชุบน้ําเช็ดตัว
กับโรคไข้หวัดใหญ่ แต่ถ้ารุนแรงมีอาการ รับประทานยา ถา้ ไม่ทุเลารบี ไปพบแพทย)์

ปอดอักเสบรนุ แรงหายใจเร็วเหนอ่ื ยหอบ)

สุดยอดคู่มือครู 146

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ep 3aseanรอบรู้อาเซียนและโลก

St St St ขั้นปฏิบตั ิ
และสรปุ ความรู้
อาการ หลังการปฏบิ ตั ิ
อาการของผู้ที่ได้รับเชื้อไวรัสเอ เอช1เอ็น1 ถ้าอาการไม่รุนแรงจะคล้ายกับ
ผปู้ ว่ ยโรคไขห้ วดั ใหญท่ ว่ั ไป คอื มไี ขส้ งู ไอ ปวดศรี ษะ ปวดเมอ่ื ยกลา้ มเนอ้ื ออ่ นเพลยี ๔. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๔-๕ คน
เจบ็ คอ บางรายอาจมีอาการเบอ่ื อาหาร คล่ืนไส้ อาเจยี น ทอ้ งเสยี ผู้ป่วยที่มีอาการไม่ รว่ มกันเขยี นแผนภาพความคดิ สาเหตุ
รนุ แรง อาการจะทเุ ลาและหายปว่ ยภายใน ๑ สปั ดาห์ แตบ่ างรายทม่ี อี าการปอดอกั เสบ ของโรคไข้หวดั ใหญส่ ายพนั ธ์ใุ หม่ และ
รุนแรง จะหายใจเร็ว เหน่ือย หอบ หายใจลาำ บาก ซ่ึงอาจทำาให้เสียชีวิตได้ ต้องรีบ การดูแลรักษาตนเองเบ้ืองต้นเมื่อ
นาำ ส่งแพทย์ เจ็บปว่ ย

การดแู ลรกั ษาตนเองเบ้ืองต้น ๕. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น
ความร้รู ่วมกนั ดังน้ี
๑) รับประทานอาหารอ่อน ๆ ที่ ๒) รับประทานยารักษาตาม
มีประโยชน์และย่อยง่าย เช่น อาการ เชน่ ยาลดไขบ้ รรเทาอาการ • โรคไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่เป็น
ข้าวตม้ ผกั ผลไม้ ไข่ และด่ืมน�ำ้ ปวดศีรษะ ยาแก้ไอ ยาละลาย โรคท่ีเป็นปัญหาสำ�คัญระดับประเทศ
สะอาดใหม้ าก ๆ งดดม่ื น�ำ้ เย็น เสมหะ จึงควรรู้สาเหตุ อาการ การปฏิบัติตน
และการป้องกัน เพื่อไม่ให้อาการของ
การดูแลรกั ษาตนเอง โรครุนแรงและรกั ษาไดท้ นั
เบื้องต้น
ep 4

๕) นอนหลบั พกั ผอ่ นใหเ้ พยี งพอ ๓) หมั่นใช้ผ้าชุบน้ำ�สะอาด ขน้ั สอ่ื สารและนำ� เสนอ
โดยนอนในท่ีที่อากาศถ่ายเท และไมเ่ ยน็ เช็ดตวั เพอื่ ลดไข้
ได้สะดวก ๖. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ�เสนอ
แผนภาพความคิด สาเหตุของโรค
๔) หลกี เลยี่ งการอยใู่ นทช่ี มุ ชน ไมใ่ กลช้ ดิ ไข้หวดั ใหญ่สายพันธุ์ใหมห่ น้าชั้นเรียน
ผู้ป่วย สวมหน้ากากอนามัย เพื่อป้องกัน
การแพร่ระบาด 5ep ขั้นประเมินเพื่อเพมิ่ คุณค่า
บริการสังคม
และจิตสาธารณะ

การปฏบิ ตั ติ นเพ่ือป้องกนั โรค 147 ๗. นกั เรยี นน�ำ ความรเู้ กย่ี วกบั การปฏบิ ตั ติ น
เพอื่ ปอ้ งกนั โรคไขห้ วดั ใหญส่ ายพนั ธใุ์ หม่
ไปแนะนำ�เพ่ือน ๆ ในโรงเรียน เพ่ือให้
ปฏิบตั ติ นไดถ้ กู ตอ้ ง

เสริมความรู้ ครูควรสอน

การบรโิ ภคไขค่ วรปฏิบตั ิ ดังน้ี
๑. ควรเกบ็ ไขไ่ วใ้ นตู้เย็น เพอื่ ยับยง้ั การเจรญิ เตบิ โต ๕. ไมค่ วรบรโิ ภคไขท่ เ่ี ปลือกไขแ่ ตก บบุ หรือรา้ ว
ของเชื้อจุลนิ ทรยี ์ ๖. ไม่บริโภคไข่ที่หมดอายุ หากไม่แน่ใจให้ทดสอบโดยนำ�
๒. ควรบรโิ ภคไข่ให้หมดภายใน ๒ สปั ดาห์หลงั จากซอื้ ไข่ไปลอยนํ้า หากไข่จมแสดงว่าไข่ยังสดอยู่ แต่ถ้าลอย
๓. ลา้ งมือทุกคร้ังทัง้ กอ่ นและหลังการสมั ผัสไข่ หรอื มกี ลนิ่ แสดงว่าไขเ่ นา่ เสีย

๔. เชด็ เปลอื กไข่ท่สี กปรกให้สะอาด

147 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตัวชวี้ ดั การปฏิบัตติ นเพ่ือป้องกนั โรค

St St พ ๔.๑ ป.๕/๔ ๑) ไมค่ ลกุ คลกี บั ผปู้ ว่ ยทเ่ี ปน็ โรคไขห้ วดั หรอื ไขห้ วดั ใหญ่
ภาระงาน/ชิน้ งาน ๒) ไม่ใช้แก้วนำ้� ช้อน ผ้าเช็ดหน้า หรือของใช้ส่วนตัว
แผนภาพความคิด วิธีการปฏิบัติตนเพ่ือป้องกัน
ตนเองจากโรคไขเ้ ลอื ดออก รว่ มกับผูอ้ ื่น
๓) ใชช้ อ้ นกลางในการรับประทานอาหารร่วมกบั ผอู้ ื่น
ep 1 ข้นั สังเกต ๔) หม่ันล้างมือบ่อย ๆ ด้วยสบู่และนำ้�สะอาดหรือ

รวบรวมข้อมูล การสวมหน้ากากอนามัย เจลล้างมอื ป้องกันเช้ือโรค
เพือ่ ปอ้ งกันโรคไข้หวัดใหญ่ ๕) สวมหนา้ กากอนามยั เม่อื ต้องเขา้ ไปอยู่ในท่ีท่ีมีคน
๑. นักเรียนร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับโรคท่ีเป็น
ปัญหาสำ�คัญของประเทศ โดยตอบคำ�ถาม สายพันธ์ใุ หม่ จาำ นวนมากหรือเส่ยี งต่อการได้รับเชื้อโรค
ดงั น้ี ๖) รักษาสุขภาพให้แข็งแรงอยู่เสมอ ด้วยการหม่ัน

• นักเรียนคิดว่าโรคใดบ้างที่เป็นปัญหา ออกกำาลังกายเป็นประจำา รับประทานอาหาร
ส�ำ คญั ของประเทศในปัจจบุ ัน ท่ีมีประโยชน์ ด่ืมนำ้�สะอาดมาก ๆ และนอนหลับ
พักผ่อนอยา่ งเพียงพอ
(ตัวอย่างคำ�ตอบ โรคไข้เลือดออก โรคเอดส์
โรคมะเรง็ ) เจลลา้ งมือเพ่ือป้องกันเชอื้ โรค

• นักเรียนคิดว่าโรคไข้เลือดออกเป็น ๒.๓ โรคไขเ้ ลอื ดออก
ปัญหาสำ�คัญของประเทศอย่างไร (ตัวอย่าง
คำ�ตอบ มีผู้เจ็บป่วยและเสียชีวิตด้วยโรคน้ี สาเหตุและการตดิ ต่อ
เปน็ จำ�นวนมาก) เกิดจากเช้อื ไวรัส ตดิ ตอ่ กันโดยมี
ยุงลายเป็นพาหะนำาโรค โรคไข้เลือดออกมัก
๒. นกั เรยี นรว่ มกนั สนทนาเกย่ี วกบั การเจบ็ ปว่ ย ระบาดในช่วงฤดูฝนเพราะยุงลายจะวางไข่
ด้วยโรคไข้เลือดออก แล้วนักเรียนท่ีมี แพร่พันธ์ุในท่ีท่ีมีน้ำ�ขัง ปกติยุงลายจะออก
ประสบการณก์ ารเจบ็ ปว่ ยดว้ ยโรคไขเ้ ลอื ดออก หากนิ ในเวลากลางวนั แตเ่ นอ่ื งจากเกดิ ปญั หา การถูกยุงลายกัดท�าใหเ้ ป็นโรคไข้เลอื ดออก
อ อ ก ม า เ ล่ า ป ร ะ ส บ ก า ร ณ์ ห น้ า ช้ั น เ รี ย น ภาวะโลกร้อนส่งผลให้ยุงลายมีการปรบั ตัวในการหากินเวลากลางคนื ดว้ ย และลกู นำ�้
ตามหัวขอ้ ดงั น้ี ยุงลายกลายเป็นตวั ยงุ เร็วข้นึ จึงมกี ารระบาดได้ในทุกฤดู

• สาเหตทุ ี่ท�ำ ให้เปน็ โรคไข้เลือดออก 148 สขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ป.๕
• ลกั ษณะอาการเมอ่ื เปน็ โรคไขเ้ ลอื ดออก
• ผลทไ่ี ดร้ บั จากการเปน็ โรคไขเ้ ลอื ดออก เสริมความรู้ ครูควรสอน
๓. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับ
การเลือกใช้เจลล้างมือ แนะนำ�ให้เลือกที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ชนิดเอทานอล
โรคไข้เลือดออก จากหนังสือเรียนหรือแหลง่ (Ethanol) หรือเอทิลแอลกอฮอล์ (Ethyl alcohol) อย่างนอ้ ย ๓๐ เปอรเ์ ซน็ ต์ เพ่อื ให้มี
ประสิทธิภาพสูงสุดในการฆ่าเชื้อโรค และปลอดภัยสำ�หรับผู้ใช้เม่ือต้องใช้มือหยิบจับ
eกpาร2เรียนรู้ทหี่ ขลน้ั าคกิดหวลิเคารยาะห์ อาหารเพื่อรับประทาน

และสรุปความรู้

๔. นักเรียนพิจารณาภาพเด็กที่นอนไม่กางมุ้ง
แล้วถูกยุงลายกัด และภาพเด็กนอนกางมุ้ง
จากน้ันนักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง
ความคดิ เหน็ โดยตอบค�ำ ถาม ดังนี้

• เพราะเหตใุ ดเด็กจงึ ถกู ยงุ ลายกัด
(นอนไม่กางมุ้ง)
• การปฏิบัติตนของเด็กในภาพใดทำ�ให้

เกดิ โรคไข้เลือดออก
(เด็กท่ีนอนไมก่ างมุง้ )

สุดยอดคู่มือครู 148

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด ep 3aseanรอบรู้อาเซียนและโลก

St St St ขนั้ ปฏิบตั ิ
และสรุปความรู้
อาการ หลงั การปฏบิ ตั ิ
เริ่มจากอาการมีไข้สูงติดต่อกันประมาณ ๒-๗ วัน ปวดศีรษะ ปวดตาม
เนอื้ ตัว หนา้ แดง หายใจหอบ อาจมจี ุดแดงข้ึนตามแขน ขา และลำาตัว มีอาการคลืน่ ไส้ ๕. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๓ กลุ่ม กลุ่มละ
เบ่ืออาหาร ผู้ที่มีอาการรุนแรงจะกระสับกระส่าย มือเท้าเย็น ถ่ายอุจจาระเป็นสีดำา เท่า ๆ กัน แต่ละกลุ่มร่วมกันเขียน
เนื่องจากเลือดออกในระบบทางเดินอาหาร ซึ่งอาจช็อกหมดสติและเสียชีวิตได้หาก แผนภาพความคิด วิธีการปฏิบัติเพื่อ
ไมไ่ ดร้ ับการรกั ษาอยา่ งทนั ท่วงที ป้องกันตนเองจากโรคไขเ้ ลอื ดออก
การดูแลรักษาตนเองเบ้ืองตน้
๑) เม่ือมีไข้สูงควรเช็ดตัวและรับประทานยาลดไข้ประเภทพาราเซตามอล ๖. นักเรียนร่วมกันสำ�รวจและทำ�ลาย
ไม่ควรใช้ยาจาำ พวกแอสไพริน เพราะจะทาำ ใหเ้ ลือดออกในกระเพาะอาหาร แหล่งเพาะพนั ธยุ์ งุ ลายในโรงเรยี น
๒) ด่ืมนำ้� น้ำ�ผลไม้ เพ่ือให้ร่างกายไม่อ่อนเพลีย โดยด่ืมคร้ังละน้อย ๆ
แต่ดื่มบอ่ ย ๆ ๗. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น
๓) รับประทานอาหารอ่อน ๆ เชน่ โจก๊ ข้าวต้ม ความร้รู ว่ มกัน ดงั นี้
๔) หากมีอาการซึม กระสบั กระสา่ ย ควรรบี ส่งแพทย์
• โรคไข้เลือดออกเป็นโรคที่เป็น
การปฏิบตั ิตนเพ่อื ป้องกนั โรค ปัญหาสำ�คัญระดับประเทศ จึงควร
๑) กำาจัดแหล่งเพาะพันธ์ุยุงลายทั้งท่ีบ้าน รู้สาเหตุ อาการ การปฏิบัติตน และ
โรงเรียน และในชุมชน เช่น ปิดฝาโอง่ น�้ำ ใชด้ นิ กลบ การปอ้ งกันโรค เพอื่ ไม่ใหอ้ าการของโรค
บริเวณท่มี ีน้ำ�ขงั หรอื เปลีย่ นนำ�้ ในจานรองขาตู้ แจกัน รุนแรงและไม่ให้เป็นโรคไข้เลือดออก
ทุกสัปดาห์ ได้อีก
๒) นอนกางมุง้ ระวังไม่ให้ยงุ ลายกัด
๓) อยใู่ นทท่ี อี่ ากาศถา่ ยเทไดส้ ะดวก ไมม่ ดื ทบึ ep 4
๔) ปลอ่ ยปลาหางนกยูง หรือปลาสอด กางมุ้งนอนชว่ ยปอ้ งกันยงุ ลาย

ในแหลง่ เพาะพันธุย์ ุงลาย ขนั้ สอ่ื สารและนำ� เสนอ

๕) จดั สง่ิ แวดลอ้ มบรเิ วณบา้ นใหโ้ ลง่ โปรง่ ๘. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ�เสนอ
ดว้ ยการตดั แตง่ กง่ิ ตน้ ไม้อยู่เสมอ แผนภาพความคิด วิธีการปฏิบัติตน
๖) จัดส่งิ แวดล้อมบริเวณโรงเรียนและ เพอื่ ปอ้ งกนั ตนเองจากโรคไขเ้ ลอื ดออก
ในหอ้ งเรียนใหส้ ะอาด อากาศปลอดโปร่ง ไม่มืดทบึ และผลการสำ�รวจและทำ�ลายแหล่ง
๗) ระวังยุงลายกัดขณะอยู่ในโรงเรียน เพาะพันธ์ุยุงลายในโรงเรียนหน้า
ดว้ ยการเลน่ ในทท่ี มี่ แี สงสวา่ ง ไมเ่ ลน่ ในหอ้ งทอี่ บั ทบึ ชนั้ เรยี น
การปลอ่ ยปลาหางนกยูงในอ่างบัว หรอื มแี สงสว่างไม่เพียงพอ
เพอื่ กา� จดั ลกู น�้ายงุ ลาย 5ep ข้นั ประเมินเพือ่ เพ่ิมคณุ ค่า
การปฏบิ ัติตนเพื่อปอ้ งกันโรค 149 บริการสังคม
และจติ สาธารณะ
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

การดูแลตนเองไมถ่ ูกต้องเม่อื เจ็บป่วยจะสง่ ผลอย่างไร ๙. นกั เรยี นน�ำ ความรเู้ กย่ี วกบั การปฏบิ ตั ติ น

๑ จิตใจและอารมณ์ร่าเริงแจ่มใส ๒ รับประทานอาหารไดม้ ากข้นึ เพื่อป้องกันโรคไข้เลือดออกไปแนะนำ�
สมาชิกในครอบครัวหรอื ชุมชน เพ่ือให้
๓ อาการเจบ็ ปว่ ยหายชา้ ๔ หายเจบ็ ป่วยเรว็ ข้ึน
(เฉลย ๓ เพราะหากปฏบิ ตั ติ นไมถ่ กู ตอ้ งจะทำ� ใหอ้ าการหายชา้ หรอื อาจรนุ แรง ปฏิบัติตนได้ถูกตอ้ ง

มากขนึ้ )

149 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตวั ชวี้ ัด อนรุ ักษ์สิ่งแวดล้อม ตะไครห้ อม

Stพ ๔.๑ ป.๕/๔ การปลูกพืชผักในบ้าน นอกจากจะ
สร้างความร่มรื่นและทำาให้อากาศดีแล้ว
ภาระงาน/ชิ้นงาน พืชผักบางชนิดยังมีคุณสมบัติช่วยไล่ยุงได้
เช่น ตะไคร้หอม แพงพวย ต้นไม้ไล่ยุง
แผนภาพความคิดเปรียบเทียบลักษณะ (มอสซ่ี บสั เตอร์ Mozzie buster)
อาการของโรคลมพิษแบบเฉียบพลัน
และแบบเร้ือรงั ๒.๔ โรคลมพษิ

ep 1 ขน้ั สังเกต โรคลมพิษ เป็นโรคผิวหนังที่
เกิดข้ึนได้กับทุกคน โดยเฉพาะผู้ท่ีมีประวัติ
รวบรวมขอ้ มลู คนในครอบครวั เปน็ โรคภมู แิ พ้ เพราะสาเหตุ
ส่วนใหญ่ของโรคลมพิษ เกิดจากการแพ้
๑. นักเรียนที่เคยเป็นโรคลมพิษออกมา สง่ิ ตา่ ง ๆ
เล่าประสบการณ์เกี่ยวกับโรคลมพิษ
ตามหัวขอ้ ดังน้ี ลักษณะของผนื่ ลมพิษ

• สาเหตทุ ีเ่ ป็นโรคลมพิษ ชนดิ ของโรคลมพิษ
• อาการของโรคลมพษิ ๑) ลมพิษแบบเฉยี บพลัน เป็นลมพษิ ท่เี ป็น ๆ หาย ๆ ตดิ ต่อกนั นอ้ ยกว่า
• การปฏิบตั ติ นเมือ่ เปน็ โรคลมพษิ ๖ สัปดาห์
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล ๒) ลมพิษเรอ้ื รัง เป็นลมพษิ ทเี่ ปน็ ๆ หาย ๆ ตอ่ เน่อื งกนั เกนิ ๖ สัปดาห์
สาเหตุ
เก่ียวกับโรคลมพิษ จากหนังสือเรียน ๑) การแพอ้ าหาร เชน่ อาหารทะเล
หรอื แหล่งการเรยี นร้ทู หี่ ลากหลาย ผงชรู ส สารกนั บดู สผี สมอาหาร
๒) การแพย้ าบางชนดิ ซง่ึ ทาำ ใหเ้ กดิ
ผื่นลมพิษ

การแพอ้ าหารทะเลอาจท�าใหเ้ กดิ ลมพิษ

150 สขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ป.๕

เสริมความรู้ ครูควรสอน

โรคภูมแิ พ้ เป็นโรคทางเดินหายใจทีพ่ บมากโดยเฉพาะประชาชนในเขตเมือง เนอ่ื งจากปจั จยั ดังน้ี
• อยู่บ้านทต่ี ิดเคร่ืองปรบั อากาศ ไม่ออกก�ำ ลังกาย ทำ�ใหร้ ่างกายออ่ นแอ เกิดการตดิ เชือ้ ได้งา่ ย
• รับประทานอาหารจานด่วน ท�ำ ให้ได้รับสารอาหารไมค่ รบถว้ น และไดร้ บั ส่งิ แปลกปลอมเขา้ มามาก เชน่ สี สารกันบูด
• นยิ มเล้ยี งสัตวเ์ ลย้ี งในบ้าน
• การตกแตง่ บา้ น ตดิ ตั้งพรม ทำ�ใหเ้ ช้ือไรฝนุ่ เจรญิ เติบโตได้ดี
• มลภาวะจากอตุ สาหกรรมและการจราจร
• การสูบบุหร่ี
สุดยอดคู่มือครู 150

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

๓) การแพพ้ ิษของสตั ว์และแมลงบางชนิด เช่น ผึง้ ต่อ มด St St ep 2asean
๔) การแพ้สิง่ ท่มี าสมั ผัส เช่น ขนสตั ว์ เกสรดอกไม้ ฝุ่นละออง
ขน้ั คดิ วิเคราะห์
และสรปุ ความรู้

๓. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง

ความคดิ เหน็ โดยตอบคำ�ถาม ดังน้ี
• อาการในลักษณะใดที่บ่งบอกว่า

เปน็ โรคลมพษิ

พิษของแมลงอาจทา� ใหแ้ พแ้ ละเกิดลมพิษ (ตัวอย่างคำ�ตอบ มีผ่ืนหรือป้ืนนูนแดงข้ึน
ตามร่างกาย และมอี าการคัน)
๕) การติดเช้ือไวรัส เชือ้ แบคทเี รยี เช้ือราหรอื มพี ยาธิ
• เม่ือเป็นโรคลมพิษนักเรียนควร
อาการ ดแู ลตนเองอยา่ งไร
เปน็ ผนื่ หรอื ปนื้ นนู แดง ไมม่ ขี ยุ แตม่ อี าการคนั ผน่ื จะ
(ตวั อยา่ งคำ�ตอบ นำ�ผา้ ชบุ นา้ํ แขง็ หรอื นา้ํ เยน็
เกิดขึ้นอย่างรวดเรว็ และกระจายตามตัว แขน ขา รอบดวงตา มาประคบ ทายาแกผ้ ดผน่ื คนั ไมเ่ กา)

ในผู้ที่อาการรุนแรงบริเวณใบหน้า ลำาคอ และริมฝีปาก • นักเรียนจะป้องกันโรคลมพิษได้
อย่างไร
จะบวม อาจมีอาการปวดท้อง แน่นจมูก หายใจไม่สะดวก
(ตัวอย่างคำ�ตอบ สังเกตตนเองว่าอาการ
ส่วนใหญ่ผื่นหรือปื้นลมพิษจะหายไปภายใน ๒๔ ช่ัวโมง ลมพิษเกิดจากสาเหตุใด และหลีกเล่ียง
สง่ิ นน้ั )
ผนื่ ลมพษิ ทีแ่ ขน แตอ่ าจมีผนื่ ใหมข่ ึ้นทอ่ี ื่น ๆ ได้
ep 3 ข้ันปฏิบัติ
การดแู ลรักษาตนเองเบอื้ งต้น แหลละังสกราุปรปควฏาิบมตั ริู้
๑) ประคบด้วยผ้าเย็นและทายาแก้
๔. นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๔-๕ คน
ผดผนื่ คนั หรอื ทาคาลาไมน์ (calamine) เพอ่ื ช่วย ร่ ว ม กั น เ ขี ย น แ ผ น ภ า พ ค ว า ม คิ ด
เ ป รี ย บ เ ที ย บ ลั ก ษ ณ ะ อ า ก า ร ข อ ง
ลดอาการคนั โ ร ค ล ม พิ ษ แ บ บ เ ฉี ย บ พ ลั น แ ล ะ
แบบเร้อื รงั
๒) ไม่แกะเกาผิวหนัง เพราะจะทำาให้

ผวิ หนงั อักเสบ

๓) ถ้ามีอาการแน่นหน้าอก หายใจ

ไม่สะดวก หรือเป็นเรอ้ื รงั ควรไปพบแพทย์ การทาคาลาไมน์บริเวณผืน่ ลมพิษ
๔) รับประทานยาตามแพทย์ส่ังอย่าง เพือ่ บรรเทาอาการคนั

เคร่งครัด

การปฏิบัตติ นเพื่อป้องกันโรค 151

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ข้อใดเป็นวธิ ดี ูแลตนเองเม่ือเป็นโรคลมพิษ ๒ ใช้แป้งเย็นทาบรเิ วณท่เี ปน็
๑ รบั ประทานยาแกป้ วดทกุ ๔ ชัว่ โมง ๔ อาบน้ำ� เมื่อรสู้ กึ คัน
๓ ใช้ผา้ ชุบนำ�้ เย็นประคบ

(เฉลย ๓ เพราะการใชค้ วามเยน็ ประคบจะทำ� ใหผ้ น่ื ลมพษิ ลดลง

และบรรเทาอาการคนั ผน่ื ไมล่ กุ ลาม)

151 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

St St Step 3 ขัน้ ปฏบิ ตั ิ การปฏบิ ัตติ นเพื่อป้องกนั โรค
แหลละังสกราปุรปควฏาบิ มัตริู้

๕. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงที่เข้าใจเป็น ๑) ไม่รับประทานอาหารหรือ ๒) ทำาจติ ใจใหร้ า่ เริงแจ่มใส
ความรูร้ ว่ มกนั ดังนี้ ใช้ยาท่ที ำาให้เกดิ อาการแพ้ ไมเ่ ครียด

• โรคลมพิษเป็นโรคท่ีเกิดขึ้น การปฏบิ ตั ิตน
ทบ่ี รเิ วณผวิ หนงั ของรา่ งกาย ซง่ึ สาเหตุ เพ่อื ปอ้ งกนั โรค
ส่วนใหญ่เกิดจากการแพ้ส่ิงต่าง ๆ
เราจึงควรสังเกตตนเองอยู่เสมอว่าแพ้ ๔) ดูแลรักษาความสะอาด ๓) สังเกตตนเองเพื่อหาสาเหตุ
สิ่งใด เพื่อหลีกเลี่ยงและป้องกันไม่ให้ ของร่างกาย ของใช้ส่วนตัวและ วา่ แพอ้ ะไร แล้วหลีกเลีย่ งสิ่งน้ัน
เกิดโรคลมพษิ เคร่อื งนุ่งหม่ อยู่เสมอ

ep 4

ขนั้ สอ่ื สารและนำ� เสนอ สนกุ กบั คาำ ศพั ท์ (ซิค) ปว่ ย, ไม่สบาย
(สลีพ) นอนหลับ
๖. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ�เสนอ sick
แ ผ น ภ า พ ค ว า ม คิ ด เ ป รี ย บ เ ที ย บ sleep
ลักษณะอาการของโรคลมพิษแบบ
เ ฉี ย บ พ ลั น แ ล ะ แ บ บ เ รื้ อ รั ง เวบ็ ไซต์แนะนำา
หนา้ ช้นั เรียน
สาำ นกั โรคตดิ ตอ่ อบุ ัตใิ หม่ กรมควบคุมโรค
5ep ข้ันประเมินเพือ่ เพมิ่ คณุ ค่า http://www.beid.ddc.moph.go.th
บริการสงั คม
และจิตสาธารณะ 152 สขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ป.๕

๗. นกั เรยี นรว่ มกนั จดั ท�ำ แผน่ พบั เกย่ี วกบั
ก า ร ป ฏิ บั ติ ต น เ พื่ อ ป้ อ ง กั น โ ร ค ใ น
ชอ่ งปาก แลว้ น�ำ ไปเผยแพรใ่ นโรงเรยี น
เพ่ือให้เพื่อน ๆ ในโรงเรียนนำ�ความรู้
ไปปฏบิ ัตติ ามได้ถูกตอ้ ง

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ขอ้ ใดเปน็ วิธีป้องกนั โรคลมพิษ

๑ หลกี เล่ยี งสิง่ ท่ีท�ำให้เกดิ อาการแพ ้ ๒ เล่นคลกุ คลีกับสัตว์เลี้ยงในบ้าน

๓ ฉีดวัคซนี ปอ้ งกันโรค ๔ พกั ผอ่ นให้เพยี งพอ

(เฉลย ๑ เพราะโรคลมพษิ เกดิ จากอาการแพ้ การหลกี เลยี่ งสง่ิ ทท่ี ำ� ใหแ้ พ้

จะทำ� ใหไ้ มเ่ ปน็ ผน่ื ลมพษิ )

สุดยอดคู่มือครู 152

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

ตัวชวี้ ดั

การปฏิบัตติ นเพ่อื ป้องกันโรคในช่องปาก พ ๔.๑ ป.๕/๔

ภาระงาน/ช้นิ งาน

อวัยวะในช่องปาก ได้แก่ ปาก ฟัน แผนภาพความคิด สาเหตุของโรคฟันผุ
เหงือก และล้ิน มีหน้าที่บดเคี้ยวอาหาร และโรคปรทิ ันต์

ช่วยให้พูดออกเสียงชัดเจน และรับ St ep 1 ขนั้ สังเกต
รสชาติอาหาร การดูแลรักษาสุขภาพ
ในช่องปาก ไม่ถูกต้องจะทำาให้เกิดโรค รวบรวมข้อมลู

ต่าง ๆ ๑. นักเรียนสังเกตภาพฟันผุ แล้วร่วมกัน
สนทนา โดยตอบค�ำ ถาม ดงั น้ี
๑. โรคในชอ่ งปาก การมฟี นั ทแี่ ขง็ แรงไมผ่ ทุ า� ให้ยิ้มไดอ้ ย่างมน่ั ใจ
๑.๑ โรคฟนั ผุ • ฟันในภาพมีลักษณะอย่างไร
สาเหตุ เรียกวา่ อะไร
๑) การแปรงฟันไม่ถูกวิธีทำาให้มีเศษอาหารตกค้างอยู่ระหว่างซ่ีฟัน และ
บริเวณรอ่ งฟันของฟนั กราม ทำาใหเ้ ชอ้ื แบคทีเรียสรา้ งกรดขึ้นมาทาำ ลายตัวฟัน (ตัวอย่างคำ�ตอบ มีจุดสีดำ�อยู่บริเวณ
๒) การรับประทานอาหารประเภทน้ำ�ตาล และอาหารที่มีรสหวานจัด
เปน็ ประจำา เช่น ช็อกโกแลต ขนมสายไหม ลกู อม นำ�้ อดั ลม เนือ้ ฟัน เรียกว่า ฟนั ผ)ุ
• ฟนั ของนกั เรยี นมลี กั ษณะเหมอื น

ในภาพหรือไม่

(เหมือน/ไมเ่ หมือน)
• นกั เรยี นตอ้ งการใหฟ้ นั ของตนเอง
มีลักษณะเหมือนฟันในภาพน้ีหรือไม่

เพราะอะไร

(ตัวอย่างคำ�ตอบ ไม่ต้องการ เพราะเป็น

ฟนั ผุ ทำ�ใหป้ วดฟนั )
• นกั เรยี นคดิ วา่ ฟนั ในภาพเกดิ จาก
สาเหตใุ ด
น�้าอดั ลมและอาหารทีม่ รี สหวานจดั ทา� ใหฟ้ ันผุ (ตัวอย่างคำ�ตอบ รับประทานทอฟฟ่ี

การปฏบิ ตั ิตนเพือ่ ป้องกันโรค 153

ไม่แปรงฟนั หลังอาหาร)
• นอกจากโรคฟันผุแล้วนักเรียน
รู้จักโรคอื่นท่ีเกิดขึ้นภายในช่องปาก
เสริมความรู้ ครูควรสอน
อีกหรอื ไม่ อยา่ งไร
ขนมสายไหม เปน็ ขนมชนิดหนง่ึ มีลกั ษณะเป็นน้ําตาลเสน้ บางเบา ถกู ปัน่ ข้ึนมา (ตัวอยา่ งคำ�ตอบ รจู้ ัก คือ โรคเหงือกบวม)
เป็นลักษณะคล้ายก้อนเมฆ มีหลายสี ทำ�ออกมาในรูปของก้อนเมฆเพื่อเป็น • นักเรียนคิดว่าโรคเหงือกบวม
ตวั แทนความฝนั และจินตนาการตามความเชือ่ ของชาวตะวนั ตก มีรสชาติหวาน เกดิ จากสาเหตุใด
(ตัวอย่างคำ�ตอบ มีหินปูนสะสมที่ฟัน
และเหนียว ๆ ละลายในปากอย่างรวดเร็วเหมือนกับปุยฝ้าย เวลาแห้งจะนุ่ม มากเกนิ ไป)
เหมือนปุยฝา้ ย แต่ถา้ ชนื้ จะเหนียวหนดื สามารถทานกับขนมกรอบไดด้ ที สี่ ุด

153 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

St Step 1 ขน้ั สงั เกต อาการ

รวบรวมขอ้ มูล

๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเก่ียวกับ

สาเหตุและอาการของโรคฟันผุและโรค ระยะเร่ิมแรก : ฟันเริ่มมีการเปล่ียนสีเป็นสีดำา โดยเฉพาะ
ปริทันต์ จากหนังสือเรียนหรือแหล่ง ตามหลมุ ร่องฟัน โดยทย่ี ังไม่มีอาการปวด
การเรียนรูท้ ี่หลากหลาย

ep 2 ขัน้ คิดวเิ คราะห์ ระยะท่ ี ๑ : เน้ือฟันเปล่ียนสีและเร่ิมผุ เม่ือรับประทาน
อาหารหรอื ดม่ื เครอื่ งดมื่ ทเี่ ยน็ หรอื หวานจะทาำ ให้
และสรุปความรู้ เกดิ อาการเสียวฟัน

๓. นักเรียนพิจารณาสถานการณ์เก่ียวกับ
โรคฟนั ผุ ดงั นี้

สถานการณ์ ระยะที ่ ๒ : ฟันผุมากถึงโพรงประสาทฟัน จะปวดฟันมาก
ทินภัทรกำ�ลังนอนร้องไห้อยู่บนเตียงคนไข้ ตลอดเวลา ไม่สามารถอุดฟันได้ ต้องถอนฟัน
หรือรักษาคลองรากฟัน
ในโรงพยาบาลเพราะปวดฟันและเสียวฟัน

สาเหตุมาจากเป็นโรคฟันผุ เพราะทินภัทร

รบั ประทานทอฟฟี่ทุกวนั

จากนั้นนักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง ๑.๒ โรคปรทิ นั ต ์ (อ่านวา่ ปะ-ริ-ทัน) หรือเหงอื กอักเสบ
ความคดิ เห็น โดยตอบค�ำ ถาม ดังน้ี
สาเหตุ
• ทินภทั รมอี าการอยา่ งไร ๑) เกดิ จากมแี ผน่ คราบฟนั ซงึ่ มเี ชอ้ื
(ปวดฟันและเสียวฟนั )
• อาการนเี้ ปน็ อาการของโรคทเี่ กดิ กบั ฟนั แบคทีเรีย และแทรกเข้าไปในส่วนลึกของ

โรคใด เหงอื กจนถึงหลอดเลือด ทำาให้เกิดการอกั เสบ
(โรคฟันผ)ุ
• วิธีป้องกันไม่ให้เกิดอาการเหมือน ๒) มีหินปูนเกาะสะสมบนแผ่น

ทินภทั รควรปฏิบตั อิ ย่างไร คราบฟัน โดยเฉพาะบริเวณคอฟันท่ีติดกับ
(ตวั อยา่ งคำ�ตอบ แปรงฟนั ให้สะอาดหลังอาหาร
เหงือก หรือร่องฟันท่ีข้ึนซ้อนเก ทำาให้เหงือก
และก่อนนอน)
๔. นักเรียนพิจารณาสถานการณ์เกี่ยวกับ อักเสบ ขนมปังแครกเกอร์
ท�าใหเ้ กิดแผ่นคราบฟนั ไดง้ า่ ย
โรคปริทันต์ ดงั น้ี
154 สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

สถานการณ์ • นักเรยี นคิดว่าแพรวาเปน็ โรคอะไร
(โรคเหงือกอักเสบ)
แพรวานอนไม่หลับเพราะปวดเหงือก • นักเรียนอยากเปน็ เหมือนแพรวาหรือไม ่ เพราะอะไร
ซ่ึงอักเสบเป็นสีแดง และมีเลือดออกเวลา (ตัวอย่างคำ�ตอบ ไม่ เพราะมอี าการปวดเหงอื กและทรมาน)
แปรงฟัน
เสริมความรู้ ครูควรสอน
จากน้ันนักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง

ความคดิ เหน็ โดยตอบค�ำ ถาม ดงั น้ี
• แพรวามีอาการอย่างไร
อาการเสียวฟนั เกดิ ขน้ึ ได้จากหลายสาเหตุ หากเกดิ ในวัยเด็กสาเหตมุ าจากฟนั ผุ สว่ น
(นอนไมห่ ลบั เพราะปวดเหงอื กทอ่ี กั เสบเปน็ สแี ดง ในกลุ่มผู้ใหญ่และผู้สูงอายุนั้น อาการเสียวฟันอาจเกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น

และมีเลอื ดออกเวลาแปรงฟนั ) คอฟนั สกึ ฟนั ร้าว หรือเกดิ ฟนั ผุซํ้าบริเวณฟันทีไ่ ด้รบั การอุดแลว้

สุดยอดคู่มือครู 154

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด ep 3aseanรอบรู้อาเซียนและโลก

St ข้ันปฏิบตั ิ
และสรปุ ความรู้
๓) การอดุ ฟนั ทไี่ มเ่ รยี บร้อย จะทาำ ใหร้ ะคายเคอื งตอ่ เหงือก หลงั การปฏบิ ตั ิ
๔) การใช้แปรงสีฟันท่ีขนแปรงแข็ง และการแปรงฟันไม่ถูกวิธีหรือ
แปรงฟนั อยา่ งรนุ แรง อาจทำาให้เหงอื กอักเสบได้ ๕. นั ก เ รี ย น จั บ คู่ กั บ เ พ่ื อ น ส ลั บ กั น
๕) การสบู บหุ รี่ เพราะในบหุ รม่ี สี ารนโิ คตนิ (Nicotine) และน�ำ้ มนั ดนิ หรอื ตรวจสุขภาพฟัน โดยบันทึกลักษณะ
ทาร์ (Tar) ซงึ่ สารตวั นจ้ี ะมคี วามเหนยี วและเกาะแนน่ กบั ผวิ ฟนั ทำาใหเ้ ศษอาหารเขา้ ไป ที่สังเกตเห็น แล้วเขียนเคร่ืองหมาย ✓
ตดิ สะสมไดง้ ่าย ลงในตาราง ดังตวั อย่าง

อาการ ลักษณะทีส่ งั เกต มี ไมม่ ี
ระยะแรกจะอักเสบที่เหงือก ทำาให้เหงือกเปลี่ยนสีเป็นสีแดง มีเลือดออก
จากเหงือกเวลาแปรงฟัน และเหงือกบวมไม่ยึดติดกับตัวฟันทำาให้เกิดกล่ินปาก ถ้า ๑. กล่ินปาก
อักเสบนานจะมีหนองออกจากช่องระหว่างเหงือกกับฟัน เม่ือนานขึ้นฟันจะโยกห่าง ๒. คราบหินปนู
หรอื อาจจะรสู้ ึกว่ามฟี นั ยาวขึน้ และฟนั จะหลดุ ออกมาในทส่ี ุด ๓. จดุ ด�ำ ท่รี ่องฟนั กราม
๔. เหงือกมีสแี ดงคลา้ํ
๕. เหงอื กบวม

เหงอื กปกติ เหงือกอกั เสบ

๒. การดแู ลรักษาตนเองเบ้อื งต้นเมอื่ เป็นโรคในช่องปาก

๑) รับประทานอาหารที่เค้ยี วงา่ ย ไมเ่ หนยี ว
๒) รักษาความสะอาดในช่องปากอยู่เสมอ ด้วยการแปรงฟันอย่างถูกวิธีและ
อมนำ�้ ยาบว้ นปากหรือนำ้�ผสมเกลอื เพ่ือปอ้ งกันกลนิ่ ปาก

การปฏบิ ตั ิตนเพือ่ ปอ้ งกันโรค 155

เสริมความรู้ ครูควรสอน

กล่นิ ปาก หรอื ปากเหมน็ เปน็ กลิ่นไม่สะอาดทีห่ ายใจออกมา นอกจากจะทำ�ให้เสียความมั่นใจยังเปน็ สญั ญาณเตือนวา่ อาจจะ
มีโรคประจ�ำ ตวั สาเหตขุ องกลน่ิ ปากมีหลายสาเหตุ แต่กลน่ิ ปากสว่ นใหญ่เกิดจากในปาก ซ่ึงไดแ้ ก่
• เศษอาหารทตี่ ดิ ตามซอกฟัน ซึ่งการแปรงฟันไมส่ ามารถขจดั เศษอาหารเหล่านไี้ ด้
• คราบหนิ ปนู และโรคเหงอื ก ซง่ึ จะมเี ชอ้ื แบคทเี รยี ย่อยอาหารท�ำ ใหเ้ กิดกล่ิน
• ล้ินสกปรก เป็นฝ้า ซ่ึงเกิดจากเศษอาหารหรือเสมหะ ฝ้าเหล่านี้จะมีเชื้อโรคมากมาย การทำ�ความสะอาดล้ินจะช่วยลด
กล่นิ ปากลงได้

155 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21St ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ep 3 ข้นั ปฏบิ ตั ิ ๓) บ้วนปากหรือแปรงฟันทุกคร้ัง
แหลละังสกราุปรปควฏาบิ มตั ริู้ หลังรับประทานอาหาร เพื่อป้องกัน
เศษอาหารอุดในช่องฟัน
๖. นักเรียนแบ่งกลุ่ม ๕ กล่มุ เล่นเกมจับคู่
ดแู ลฟันกนั เถอะ โดยมีวธิ ีการเลน่ ดังนี้ ๔) ไปพบทันตแพทย์เพ่ือทำาการ
รกั ษาอยา่ งถกู วธิ ี และปอ้ งกนั ไมใ่ หอ้ าการ
• นักเรียนอ่านข้อความบนกระดาน รนุ แรงหรอื ลุกลาม
พร้อมกนั ดงั นี้

ก. แปรงฟนั ให้ถกู วธิ ี A. ท�ำ ใหเ้ กดิ โรคฟนั ผุ

ข. อมฟลูออไรด ์ B. มีแคลเซียมชว่ ยให้ฟนั แข็งแรง การบ้วนปากท�าให้ปากสะอาดไม่มกี ลิน่ ปาก
ค. ใช้ขนแปรงแบบขนออ่ น C. ฟนั สะอาด

ง. ใชแ้ ปรงทด่ี ้ามจับถนัดมอื D. ไม่ทำ�อันตรายต่อเหงอื ก ๓. การปอ้ งกนั โรคในช่องปาก

จ. ดืม่ นมเป็นประจ�ำ E. ทำ�ให้เหงอื กบวม ๑) แปรงฟันให้ถูกวิธีอย่างน้อยวันละ ๒ ครั้ง หลังตื่นนอนตอนเช้าและก่อน
เข้านอน หรอื หลงั รับประทานอาหารทุกม้ือ โดยใช้เวลาแปรงฟนั คร้งั ละ ๓-๕ นาที
F. ควบคมุ ทศิ ทางการแปรง

ไดต้ ามต้องการ

G. ยับย้ังการผุของผิวเคลอื บฟนั การแปรงฟนั ที่ถูกวิธี

จากน้ันนักเรียนแต่ละกลุ่มฟังข้อความที่ การแปรงฟันด้านหน้า การแปรงฟนั บนด้านใน
มีตัวอักษรภาษาไทยหน้าข้อความ (ก-จ) ฟันบนให้ปัดขนแปรง ใ ห้ ห ง า ย แ ป ร ง แ ล ะ
ทลี ะขอ้ ความ แลว้ รอฟงั สญั ญาณใหย้ กมอื ล ง ฟั น ล่ า ง ใ ห้ ปั ด ปั ด ข น แ ป ร ง อ อ ก ม า
ตอบ กลุ่มใดยกก่อนมีสิทธิตอบก่อน ขนแปรงขนึ้ ดา้ นนอก
โดยเลือกผลท่ีเกิดขึ้นจากข้อความท่ีมี
ตวั อกั ษรภาษาองั กฤษหนา้ ขอ้ ความ (A-G) ๑. ๒.
ถ้าตอบถูกได้ ๑ คะแนน ถ้าตอบผิด
ให้กลุ่มอื่นตอบ เมื่อจบเกมกลุ่มใด ก า ร แ ป ร ง ฟั น บ ด เ คี้ ย ว ก า ร แ ป ร ง ฟั น ล่ า ง
ได้คะแนนมากท่ีสุดเป็นฝ่ายชนะ แล้ว ด้านบนให้หงายขนแปรงข้ึน ด้านในให้เอียงแปรง
ร่วมกันสรุปความรู้ท่ีได้เป็นแผนภาพ แล้วถูแปรงไปมา การแปรง เ ล็ ก น้ อ ย แ ล้ ว ปั ด
ความคดิ ฟันบดเค้ียวด้านล่างให้คว่ำ� ขนแปรงออกมา
ขนแปรงลงแลว้ ถแู ปรงไปมา ด้านนอก

๔. ๓.

หลังจากแปรงฟนั แล้วควรแปรงลนิ้ ทกุ ครัง้ โดยวางแปรงสฟี ันตรงกลางล้ิน
และลากแปรงตามยาวลงมาจนถึงปลายลนิ้

156 สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

เสริมความรู้ ครูควรสอน

สาเหตทุ ตี่ อ้ งแปรงลน้ิ เพราะลนิ้ ของเรามลี กั ษณะเปน็ ปมุ่ เลก็ ๆ ซง่ึ การรบั รสอาหาร
ต่าง ๆ จะมีปุ่มขนาดต่างกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งลิ้นส่วนในจะมีลักษณะเป็น
ปุ่มรับรสใหญ่ ซึ่งอาจทำ�ให้เศษอาหาร คราบเครื่องด่ืมตกค้าง หมักหมม
เชอื้ จลุ นิ ทรยี ใ์ นปากกท็ �ำ ใหเ้ ศษอาหารเหลา่ นบี้ ดู เนา่ ซงึ่ เปน็ สาเหตสุ �ำ คญั ในการเกดิ
กล่นิ ปาก

สุดยอดคู่มือครู 156

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด ep 3aseanรอบรู้อาเซียนและโลก

๒) ใช้ยาสีฟันท่ีมีส่วนผสมของ St St ขั้นปฏบิ ตั ิ
ฟลอู อไรด์ เพ่อื ให้ฟนั แข็งแรง ฟนั ไม่ผุ และสรปุ ความรู้
หลังการปฏิบตั ิ

ยาสฟี ันทมี่ ีส่วนผสมของฟลอู อไรดช์ ว่ ยท�าใหฟ้ ันแข็งแรง ๗. นักเรียนจับคู่ร่วมกันเขียนแผนภาพ
ความคิด สาเหตุของโรคฟันผุและ
โรคปรทิ ันต์ และวิธีการป้องกนั

ตัวอยา่ งแผนภาพความคดิ

๓) เลือกซ้ือแปรงสีฟันที่มีขนแปรงอ่อน ไมแ่ ปรงฟันกอ่ นนอน โรคฟันผุ
หรือแข็งปานกลาง ด้ามแปรงยาวพอเหมาะ สาเหตุ
จับถนัดมือ หัวแปรงมีขนาดพอดี สามารถ เลอื กใช้แปรงสฟี ันท่ีมขี นแปรงออ่ น
เข้าไปทำาความสะอาดฟันได้ทุกซี่ โดยเฉพาะ เพ่ือไม่เปน็ อนั ตรายตอ่ เหงอื ก ชอบรับประทานทอฟฟี่และช็อกโกแลต
ฟันกรามด้านใน
วธิ ีการปอ้ งกนั
๔) หลีกเลี่ยงของหวานและเหนียว
เชน่ ลกู อม ช็อกโกแลต แปรงฟันทุกวันเวลาเช้าและก่อนนอน
และหลีกเล่ียงการรับประทานทอฟฟ่ีและ
ช็อกโกแลต

๕) ตรวจสุขภาพฟันกับทันตแพทย์ แปรงฟันไม่สะอาด โรคปรทิ นั ต์
เปน็ ประจาำ ทุกปี สาเหตุ

๖) หลกี เลย่ี งการดม่ื เครอ่ื งดม่ื ประเภท สบู บุหร่ี
ชา กาแฟ น�ำ้ อัดลม
การตรวจสขุ ภาพฟนั กับทนั ตแพทย์
วธิ กี ารป้องกัน
๗) รับประทานผัก ผลไม้ เช่น แตงกวา ฝรัง่ ชมพู่ หลังรับประทานอาหาร เพราะ แปรงฟนั อย่างถกู วิธใี หส้ ะอาด
จะชว่ ยทำาความสะอาดฟนั และไม่สูบบุหรี่

๘) ไม่ใช้ฟันกดั และเค้ยี วอาหารที่แข็งมาก ๘. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงที่เข้าใจเป็น
ความรู้ร่วมกัน ดงั น้ี
๙) เม่ือมีเศษอาหารติดตามซอกฟัน
ใหใ้ ช้ไหมขดั ฟนั ไม่ควรใช้ไมจ้ มิ้ ฟนั • การปฏิบัติตนอย่างถูกต้องใน
ก า ร ดู แ ล รั ก ษ า สุ ข ภ า พ ใ น ช่ อ ง ป า ก
ไหมขัดฟันใช้ทา� ความสะอาดฟนั จะท�ำ ใหไ้ มเ่ กดิ โรคเกย่ี วกบั เหงอื กและ
ฟนั และท�ำ ให้มสี ุขภาพในชอ่ งปากท่ีดี
การปฏิบตั ิตนเพอ่ื ป้องกันโรค 157

เสริมความรู้ ครูควรสอน ep 4

ในชา กาแฟจะมีสารท่ีทำ�ลายผิวเคลือบฟัน และทำ�ให้เกิดคราบฝังแน่น ขน้ั สอ่ื สารและนำ� เสนอ
ทผี่ ิวฟนั ทำ�ให้ฟันเป็นสเี หลอื ง ไม่ขาวสดใส และการใสน่ ้ําตาลในชา กาแฟ
ยงั ท�ำ ให้เกิดฟนั ผุไดง้ ่าย ๙. นักเรียนแต่ละคู่นำ�เสนอแผนภาพ
ความคิด สาเหตุของโรคฟันผุและ
โรคปริทันตห์ น้าช้นั เรียน และรว่ มกัน
ตรวจสอบความถกู ตอ้ ง

157 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

St5ep ขนั้ ประเมนิ เพื่อเพ่ิมคุณคา่
บริการสงั คม
และจติ สาธารณะ เวบ็ ไซตแ์ นะนำา
สำานักทนั ตสาธารณสุข กรมอนามัย http://dental.anamai.moph.go.th
๑๐. นักเรียนแนะนำ�วิธีการปฏิบัติตนเพ่ือ

ป้องกันโรคฟันผุและโรคปริทันต์ให้

กับสมาชิกในครอบครัว เพื่อเป็น กิจกรรมพฒั นาการอา่ น

แนวทางในการปฏิบัติตนให้มีสุขภาพ นักเรียนอ่านคำาศัพทแ์ ละความหมายของคาำ ศัพท์ต่อไปน้ี
ช่องปากและฟันที่ดี
คำาศพั ท์ คำาอ่าน ความหมาย
บคุ คล บุก-คน คน

ฤดู ร-ึ ดู ส่วนของปซี ึ่งแบง่ โดยถือเอาภูมิอากาศ

เปน็ หลกั

ผงั สรปุ สาระสำาคัญ

การปฏิบัติตน การปฏิบตั ติ นเพื่อปอ้ งกนั โรคที่พบบ่อยในชีวติ ประจาำ วนั
เพือ่ ปอ้ งกนั โรค
วิธกี ารปฏบิ ัตติ นเพ่ือป้องกันโรค
• หมัน่ ออกกำาลงั กาย รบั ประทานอาหารทมี่ ปี ระโยชน์และพกั ผอ่ นให้เพยี งพอ
• ไมอ่ ยใู่ กล้ชิดผปู้ ว่ ย และตรวจสุขภาพเป็นประจาำ ทุกปี
โรคท่ีพบได้บอ่ ยในชีวติ ประจาำ วัน
โรคที่พบบ่อยในชีวิตประจำาวัน ได้แก่ โรคไข้หวัด โรคไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่
โรคไขเ้ ลอื ดออก และโรคลมพษิ ดงั นน้ั เมอ่ื รา่ งกายเกดิ การเจบ็ ปว่ ย การดแู ลรกั ษา
เบ้ืองต้นเป็นสิ่งสำาคัญท่ีจะทำาให้โรคและอาการเจ็บป่วยบรรเทาและไม่รุนแรง
มากขึ้น แต่ถ้าอาการยังไมท่ ุเลาต้องรบี นาำ สง่ แพทยท์ นั ที

การปฏิบตั ิตนเพือ่ ปอ้ งกันโรคในช่องปาก

• รับประทานอาหารที่เคี้ยวง่าย หลีกเลี่ยงของหวานและเหนียว และเครื่องดื่ม
น�้ำ อัดลม

• แปรงฟนั อย่างนอ้ ยวนั ละ ๒ คร้ัง เช้าและกอ่ นเข้านอน
• ตรวจสุขภาพฟันเป็นประจาำ ทุกปี

158 สุขศึกษาและพลศึกษา ป.๕

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

การปฏิบตั ิตนในข้อใดชว่ ยป้องกนั โรคฟันผไุ ด้ดที ส่ี ุด
๑ ไปพบทนั ตแพทย์เมือ่ มีอาการปวดและเสยี วฟนั
๒ ดม่ื นมทุกคร้ังหลังรบั ประทานอาหาร
๓ ไม่รบั ประทานเนอื้ สตั วท์ กุ ชนดิ
๔ แปรงฟันทกุ เช้าและกอ่ นนอน
(เฉลย ๔ เพราะการแปรงฟนั ตอนเชา้ และกอ่ นนอนจะทำ� ใหฟ้ นั สะอาดไมม่ เี ศษอาหาร

ตดิ ตามซอกฟนั สารฟลอู อไรดจ์ ากยาสฟี นั ชว่ ยทำ� ใหฟ้ นั แขง็ แรงไมผ่ งุ า่ ย)

สุดยอดคู่มือครู 158

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

กจิ กรรมการเรียนรู้ ตัวช้ีวัด

๑. นักเรียนเลือกโรคจากที่กำาหนดให้ ๑ โรค วิเคราะห์สาเหตุและการดูแลรักษา พ ๔.๑ ป.๕/๔
ตนเองเบอื้ งตน้ เมอื่ เจบ็ ปว่ ยและการปอ้ งกนั โรค บนั ทกึ ขอ้ มลู เปน็ แผนภาพความคดิ
โรคไข้หวดั โรคไขห้ วดั ใหญ่สายพนั ธุใ์ หม่ โรคไขเ้ ลอื ดออก โรคลมพิษ

ตวั อย่างแผนภาพความคดิ
สาเหตุ โรค

การป้องกันโรค การดูแลรักษาตนเองเบอ้ื งตน้

๒. นักเรียนแบ่งกลุ่มร่วมกันค้นคว้าข้อมูลข่าวสารการระบาดของโรคท่ีกำาลัง
เป็นปญั หาสำาคัญของประเทศหรอื ของโลก กลุ่มละ ๑ ข่าว จากแหลง่ ขอ้ มลู เช่น
โทรทัศน์ วทิ ยุ หนังสือพมิ พ์ อนิ เทอร์เนต็ แล้วร่วมกนั ระดมสมองวเิ คราะห์ข่าว
ในประเด็น ดงั น้ี
๑) สถานการณก์ ารแพร่ระบาด
๒) การปอ้ งกนั และควบคมุ โรค
จากนนั้ ให้แตล่ ะกลมุ่ สรปุ ข้อมลู และออกมานาำ เสนอรายงานหนา้ ชั้นเรยี น

๓. นกั เรียนสำารวจฟันผุของตนเอง จากนนั้ ออกมาเลา่ เกี่ยวกบั วิธกี ารปฏบิ ตั ติ นเพือ่
ปอ้ งกนั ฟันผุของตนเองใหเ้ พอ่ื น ๆ ฟงั และแบ่งกล่มุ ๓ กลมุ่ (ตามปัญหาทพี่ บ)
และบอกวิธดี ูแลฟนั

การปฏิบัติตนเพ่ือปอ้ งกนั โรค 159 159 สุดยอดคู่มือครู

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

การกระทำ�ในข้อใดเป็นการปฏบิ ตั ติ นเพอ่ื ปอ้ งกนั โรคปริทนั ต์
๑ ไปพบทันตแพทยเ์ พ่อื ขดู หนิ ปูนทุก ๆ เดอื น
๒ หลกี เล่ยี งอาหารหวาน เหนยี ว ชา กาแฟ
๓ แปรงฟนั แรง ๆ เพอื่ ให้ฟนั สะอาด
๔ ใช้แปรงสีฟนั ที่มรี าคาแพง
(เฉลย ๒ เพราะการรบั ประทานอาหารทมี่ รี สหวานมากและเหนยี ว
จะทำ� ใหต้ ดิ ตามรอ่ งเหงอื กไดง้ า่ ย)

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตัวช้ีวัด ๔. นักเรียนแต่ละคนวิเคราะห์สาเหตุและการป้องกันฟันผุและโรคปริทันต์ บันทึก
ข้อมลู เปน็ แผนภาพความคิด
พ ๔.๑ ป.๕/๔ ตวั อยา่ งแผนภาพความคิด
สาเหตุ ฟนั ผุ
โรคปริทนั ต์

วิธกี ารป้องกันฟันผุและโรคปริทันต์

๕. นักเรียนดูแบบจำาลองฟันและฝึกปฏิบัติการแปรงฟันท่ีถูกวิธีจนสามารถทำาได้
ถกู ต้องทกุ คน

แนวคำ� ตอบ คำาถามพฒั นากระบวนการคิด
๑. นักเรียนควรปฏบิ ัตติ นอย่างไร เพอื่ ให้ปลอดภัยจากโรคตา่ ง ๆ
๑. ดูแลสุขภาพของตนเองให้แข็งแรงอยู่เสมอ ๒. การรู้จักดแู ลรักษาตนเองเบอื้ งตน้ เมอ่ื เจ็บป่วยมีประโยชนอ์ ย่างไร
หมั่นออกกำ�ลังกายและรับประทานอาหาร ๓. โรคไข้หวัดและโรคไข้หวัดใหญ่สายพนั ธ์ุใหม่ มีความแตกตา่ งกันอยา่ งไร
ทมี่ ีประโยชน์ ๔. ถา้ มีอาการเหงือกอกั เสบ จะสง่ ผลอย่างไร
๕. เมื่อเกิดฟันผุ นกั เรยี นควรปฏบิ ตั ติ นอยา่ งไร
๒. ทำ�ใหห้ ายป่วยไดเ้ ร็ว
๓. โรคไข้หวัดใหญ่สายพันธ์ุใหม่จะมีอาการ 160 สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

รนุ แรงกวา่ มีไข้สงู และปวดเม่อื ยกล้ามเนอ้ื
๔. เกิดกลนิ่ ปาก รับประทานอาหารไม่สะดวก
๕. แปรงฟันอยา่ งถกู วิธี ไปพบทันตแพทย์

สุดยอดคู่มือครู 160

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

เปา้ หมายการเรียนรู้

หน่วยการเรียนรทู้ ี่ ข้อมลู ขา่ วสาร มาตรฐานการเรยี นรู้
เพ่ือการสรา้ งเสริมสุขภาพ
๑๑ มาตรฐาน พ ๔.๑
เห็นคุณค่าและมีทักษะในการสร้างเสริม
สุขภาพ การดำ�รงสุขภาพ การป้องกันโรค
และการสรา้ งเสรมิ สมรรถภาพเพ่ือสขุ ภาพ

ตวั ชว้ี ดั สมรรถนะสำ�คญั ของผูเ้ รยี น

• ค้นหาข้อมูลข่าวสารเพื่อใช้สรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ (พ ๔.๑ ป.๕/๒) ๑. ความสามารถในการสื่อสาร
๒. ความสามารถในการคดิ
ผังสาระการเรียนรู้ ๓. ความสามารถในการแกป้ ัญหา
๔. ความสามารถในการใชท้ กั ษะชีวิต
แหล่งและวิธีคน้ หาขอ้ มูล การใชข้ อ้ มลู ข่าวสาร ๕. ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี
ข่าวสารทางสุขภาพ ในการสร้างเสรมิ สขุ ภาพ
ค ุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค์
เวบ็ ไซต์ ข้อมลู ขา่ วสารเพื่อการ
สายด่วนสุขภาพ สร้างเสริมสขุ ภาพ ใฝ่เรียนรู้
สถานบริการสขุ ภาพ ตัวชี้วัดที่ ๔.๑ ตั้งใจ เพียรพยายามใน
การเรยี นและเข้าร่วมกจิ กรรมการเรียนรู้
สาระสำาคัญ ตวั ชว้ี ัดท่ี ๔.๒ แสวงหาความรูจ้ ากแหล่ง-
เรียนรู้ต่าง ๆ ท้ังภายในและภายนอก
การศึกษาข้อมูลข่าวสารทางสุขภาพ เป็นสิ่งจ�าเป็นในการน�าไปใช้เลือกบริโภคอาหาร ผลิตภัณฑ์ โรงเรียน ด้วยการเลือกใช้สื่ออย่าง
และบรกิ ารสุขภาพเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตให้ดีขึ้น เหมาะสม บันทึกความรู้ วิเคราะห์ สรุป
เป็นองค์ความรู้ สามารถนำ�ไปใช้ในชีวิต
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ประจำ�วนั ได้

นกั เรยี นเขยี นเรยี งความเรอ่ื ง “สถานบรกิ ารสขุ ภาพในชมุ ชนทนี่ กั เรยี นอยาก ม่งุ มัน่ ในการท�ำ งาน
ใหเ้ ปน็ ” ความยาวไม่นอ้ ยกวา่ ๑ หน้ากระดาษขนาด A4 ตัวช้วี ดั ท่ี ๖.๑ ต้ังใจและรับผิดชอบใน
การปฏบิ ัติหนา้ ท่กี ารงาน
ตวั ชี้วัดที่ ๖.๒ ทำ�งานด้วยความเพียร
พ ย า ย า ม แ ล ะ อ ด ท น เ พื่ อ ใ ห้ ง า น สำ � เ ร็ จ
ตามเป้าหมาย

161 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตวั ชี้วัดSt ขอ้ มลู ขา่ วสารเพื่อการสร้างเสริมสุขภาพ

พ ๔.๑ ป.๕/๒ จุดประกายความคดิ

ภาระงาน/ชนิ้ งาน เจา้ หน้าท่ีกระทรวงสาธารณสุข ตรวจยานา�้ สตู รพเิ ศษ
ท่ีอ้างวา่ รักษาไดท้ กุ โรค พบกรดและแบคทเี รยี จา� นวนมาก
แผนภาพความคิด การค้นคว้าข่าว
เก่ยี วกบั สุขภาพ ซง่ึ หากนา� ไปดื่มจะทา� ให้เสียชวี ิตได้

ep 1 ขั้นสังเกต เพ่อื น ๆ มีความคิดเห็นอยา่ งไรกบั ข่าวนี้

รวบรวมข้อมลู ๑. แหลง่ และวิธีคน้ หาข้อมูลขา่ วสารทางสขุ ภาพ
๑.๑ การแสวงหาข้อมลู ขา่ วสารเพื่อการบริโภคทางเวบ็ ไซต ์ (Website)
๑. นักเรียนร่วมกันสนทนาเร่ือง ข่าวสาร
เพื่อสุขภาพผู้บริโภค โดยตอบคำ�ถาม เว็บไซต์ท่ใี หข้ ้อมูลข่าวสารเกีย่ วกับการสร้างเสรมิ สุขภาพ เช่น
ดงั น้ี ๑) http://www.fda.moph.go.th เวบ็ ไซตข์ องสำานกั งานคณะกรรมการ
อาหารและยา (อย.) ซ่ึงเป็นหน่วยงานที่รับผิดชอบในการคุ้มครองผู้บริโภคด้าน
• นักเรียนเคยค้นคว้าข้อมูลด้าน ผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพโดยตรง สง่ เสรมิ ความรู้ ความเขา้ ใจในการบรโิ ภคผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพ
สขุ ภาพหรือไม ่ ไดอ้ ย่างปลอดภยั กำากับดูแลผลิตภัณฑ์สขุ ภาพให้ไดม้ าตรฐานและปลอดภัย

(ตัวอยา่ งคำ�ตอบ เคย)
• ขอ้ มลู ทนี่ กั เรยี นคน้ หาสบื คน้ จาก

แหลง่ การเรียนรใู้ ด
(ตัวอย่างคำ�ตอบ อินเทอร์เน็ต)
• นักเรียนค้นคว้าข้อมูลในเร่ืองใด

(ตัวอย่างคำ�ตอบ การเลือกซ้ือสินค้า เช่น
ยาสีฟนั )

http://www.fda.moph.go.th ส�ำ นักง�นคณะกรรมก�รอ�ห�รและย� (อย.)

162 สุขศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

เสริมความรู้ ครูควรสอน

ผลิตภัณฑ์สุขภาพ ได้แก่ ผลิตภัณฑ์อาหาร ยา เคร่ืองสำ�อาง วัตถุอันตราย
ในบา้ นเรอื น เครอ่ื งมือแพทย์ และวัตถุเสพตดิ

สุดยอดคู่มือครู 162

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

St asean

๒) http://www.dmh.go.th เว็บไซต์ของกรมสุขภาพจิต ซึ่งเป็น ep 1
หน่วยงานท่ีส่งเสริม ป้องกัน รักษาและฟ้ืนฟูสุขภาพจิตของคนไทย เป็นศูนย์กลาง
ขอ้ มลู องค์ความรู้ และเทคโนโลยีด้านสุขภาพจิตของประเทศ ขัน้ สงั เกต
รวบรวมขอ้ มูล

๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เก่ียวกับข้อมูลข่าวสารเพ่ือการสร้าง

เสริมสุขภาพ จากหนังสือเรียนหรือ

แหล่งการเรยี นรทู้ ีห่ ลากหลาย

http://www.dmh.go.th เวบ็ ไซตข์ องกรมสขุ ภ�พจิต

๓) http://www.ocpb.go.th เว็บไซต์ของสำานักงานคณะกรรมการ
คุ้มครองผู้บริโภค (สคบ.) ซึ่งเป็นหน่วยงานท่ีให้ความคุ้มครองสิทธิผู้บริโภค
เผยแพรค่ วามร้เู กีย่ วกบั กฎหมายคมุ้ ครองผบู้ รโิ ภค รบั เรอื่ งร้องเรยี นของผ้บู ริโภค

http://www.ocpb.go.th เวบ็ ไซต์ของสำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รคมุ้ ครองผู้บรโิ ภค (สคบ.)

ขอ้ มูลขา่ วสารเพือ่ การสรา้ งเสริมสขุ ภาพ 163

เสริมความรู้ ครูควรสอน

สิทธผิ ้บู ริโภค ไดแ้ ก่
๑. สทิ ธิที่จะได้รบั ข่าวสาร คำ�พรรณนาสนิ คา้ ท่ีถูกต้อง
๒. สิทธิทีจ่ ะมอี สิ ระในการเลอื กซ้อื สินค้า
๓. สทิ ธิทจ่ี ะได้รบั ความปลอดภัยจากสินคา้
๔. สิทธิทจี่ ะไดร้ บั ความเปน็ ธรรมในการทำ�สัญญา
๕. สิทธิที่จะไดร้ ับการชดเชยคา่ เสียหาย

163 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ep 2 ขั้นคิดวิเคราะห์St

และสรปุ ความรู้ ๔) http://www.ddc.moph.go.th เว็บไซต์ของกรมควบคุมโรค ซ่ึง
รับผิดชอบเกี่ยวกับการควบคุมดูแลสถานการณ์การระบาดของโรคต่าง ๆ ให้
๓. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง คำาแนะนำาเก่ียวกับการปฏิบัติตน การป้องกันโรคที่กำาลังระบาดหรือโรคท่ี
ความคดิ เหน็ โดยตอบคำ�ถาม ดงั น้ี เกดิ ข้ึนใหม่

• ถ้าจะแสวงหาข้อมูลทางเว็บไซต์

ตอ้ งมีทกั ษะด้านใด
(ตวั อยา่ งคำ�ตอบทกั ษะการใชค้ อมพวิ เตอร)์
• ถ้ า นั ก เ รี ย น ต้ อ ง ก า ร รู้ เ รื่ อ ง

ผลิตภัณฑ์สุขภาพ ต้องเข้าไปใน
หน่วยงานใด

(สำ�นักงานคณะกรรมการอาหารและยา

(อย.) กระทรวงสาธารณสขุ ) http://www.ddc.moph.go.th เว็บไซตข์ องกรมควบคุมโรค
• องค์กรเพ่ือสาธารณประโยชน์

ท่ีเกี่ยวข้องกับการคุ้มครองผู้บริโภค ๕) เวบ็ ไซตข์ ององคก์ รเพอื่ สาธารณประโยชนท์ เ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การคมุ้ ครอง
มีหนว่ ยงานใดบา้ ง ผ้บู ริโภคและสนบั สนุนการสรา้ งเสริมสขุ ภาพของประชาชน เชน่ มลู นธิ ิเพอื่ ผู้บรโิ ภค
(สำ�นักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริม http://www.consumerthai.org สำานักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริม
สขุ ภาพ (สสส.) http://www.thaihealth.or.th
สขุ ภาพ หรอื สสส.)
• การแสวงหาข้อมูลข่าวสารต่าง ๆ

เ พื่ อ บ ริ โ ภ ค อ า ห า ร แ ล ะ ผ ลิ ต ภั ณ ฑ์
สขุ ภาพมีประโยชน์อยา่ งไรบ้าง

(ตวั อยา่ งคำ�ตอบไดผ้ ลติ ภณั ฑท์ ปี่ ลอดภยั

และมีคุณค่า สะดวก รวดเร็ว และประหยัด

คา่ ใช้จ่าย)

http://www.thaihealth.or.th ของส�ำ นกั ง�นกองทนุ สนับสนนุ ก�รสร้�งเสรมิ สขุ ภ�พ (สสส.)

164 สขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ป.๕

รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

ประเทศไทยมีบทบาทนำ�ในการผลักดันความร่วมมือด้านสาธารณสุขของ
อาเซียนในหลายด้าน เช่น ด้านการเตรียมพร้อมและรับมือกับโรคระบาด
ซง่ึ ประเทศไทยท�ำ หนา้ ทเ่ี ป็นประธานของเครือข่ายฝึกอบรมนกั ระบาดวทิ ยา
ภาคสนาม ในกรอบความร่วมมือระหว่างอาเซียนกับจีน ญี่ปุ่น และเกาหลีใต้
(ASEAN +3)

สุดยอดคู่มือครู 164

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

ep 2aseanSt

๖) http://www.sat.or.th เวบ็ ไซต์ของการกฬี าแหง่ ประเทศไทย ซ่งึ ให้ ขน้ั คิดวเิ คราะห์
ขอ้ มลู ความรู้เก่ยี วกบั ประวัติ กฎ กตกิ า ของกีฬาชนิดต่าง ๆ ความร้เู กี่ยวกบั หลกั การ และสรุปความรู้
ออกกำาลังกายและเล่นกีฬาที่ถูกต้อง รวมท้ังข้อมูลข่าวสารใหม่ ๆ เก่ียวกับสุขภาพ
การออกกาำ ลงั กาย และการเลน่ กีฬา ๔. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง
ความคิดเหน็ โดยตอบค�ำ ถาม ดังนี้
http://www.sat.or.th เว็บไซต์ของก�รกีฬ�แหง่ ประเทศไทย
• นักเรียนรู้จักสายด่วนสุขภาพ
คำาถามทา้ ทาย หน่วยงานใดบา้ ง
ถ้าให้สร้างเว็บไซต์ท่ีเผยแพร่ความรู้ด้านสุขภาพ นักเรียนจะสร้างเว็บไซต์ที่ให้ความรู้
ในเรอ่ื งใด (ตวั อยา่ งค�ำ ตอบสายดว่ นเรอ่ื งยา องคก์ าร
เภสชั กรรม)

• นกั เรียนเคยโทรศพั ทไ์ ปสายดว่ น
นั้นหรือไม ่

(ตวั อยา่ งคำ�ตอบ เคยโทรศัพทไ์ ป)
• สายด่วนดังกล่าวมีประโยชน์กับ

นกั เรียนอย่างไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ สอบถามเรื่องการใช้ยา

และข้อมลู เกย่ี วกบั ยาตา่ ง ๆ)

๑.๒ การแสวงหาข้อมูลข่าวสารทางสายดว่ นสุขภาพ

การแสวงหาข้อมูลข่าวสารทางสุขภาพ สามารถทำาได้โดยโทรศัพท์ไปท่ี
สายด่วนสขุ ภาพ เชน่

๑) ๑๑๖๕ สายด่วนยาเสพติด (สถาบันธัญญารักษ์ กรมการแพทย์)
ใหบ้ ริการตอบปัญหา และให้ความรเู้ กยี่ วกับสารเสพติด ใหค้ าำ แนะนำาเรือ่ งการบาำ บัด
รกั ษาผู้ติดสารเสพตดิ

๒) ๑๑๖๖ สายด่วน สคบ. (สาำ นกั งานคณะกรรมการคมุ้ ครองผ้บู ริโภค)
ให้บริการรับเรื่องร้องเรียนการถูกละเมิดสิทธิของผู้บริโภค ให้ความรู้เกี่ยวกับสิทธิ
ผบู้ รโิ ภค และการค้มุ ครองผู้บรโิ ภค

ขอ้ มูลข่าวสารเพ่อื การสรา้ งเสริมสุขภาพ 165

เสริมความรู้ ครูควรสอน

สำ�นักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค เป็นหน่วยงานท่ีทำ�หน้าท่ีดูแล
เก่ียวกับสิทธิของผู้บริโภค รับเรื่องร้องเรียนและฟ้องร้องเมื่อมีการละเมิด
สิทธผิ ู้บริโภค

165 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

Step 2 ขั้นคิดวิเคราะห์

และสรุปความรู้ ๓) ๑๕๕๖ สายดว่ นผบู้ รโิ ภคกบั อย. (สาำ นกั งานคณะกรรมการอาหารและ

๕. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น พิ จ า ร ณ า ตั ว อ ย่ า ง ยา) ให้บริการข้อมูลความรู้เก่ียวกับผลิตภัณฑ์สุขภาพ รับแจ้งข้อมูล และร้องเรียน
สถานการณ์และช่วยกันยกตัวอย่าง เกย่ี วกบั ผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพท่ีไม่ปลอดภัย
แหลง่ ขอ้ มลู ทใ่ี ชค้ น้ ควา้ ความรเู้ กยี่ วกบั
สถานการณ์น้ัน บันทึกลงในแผนภาพ ๔) ๑๓๒๓ สายดว่ นสุขภาพจิต ฮอตไลน์ คลายเครียด (กรมสุขภาพจติ )
ให้ข้อมลู ความรเู้ กีย่ วกับการแกไ้ ขปัญหาสุขภาพจิต การใชช้ ีวิตอย่างมคี วามสขุ

๕) ๑๖๗๕ สายดว่ นกินดี สขุ ภาพดี (กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสขุ )
ความคดิ ใหข้ อ้ มลู ความรเู้ กยี่ วกับการสง่ เสริมสุขภาพ และอนามยั ตา่ ง ๆ

ตวั อย่างแผนภาพความคิด

นชิ านันทต์ ้องการ แหลง่ ค้นคว้าขอ้ มลู เพ่ือน ๆ อยากทราบข้อมูลสขุ ภาพในเรื่องใด
คน้ ควา้ ขอ้ มูลเกยี่ วกบั ๑. เว็บไซต์ www. และจะใช้บริการสายดว่ นของหนว่ ยงานใดครับ
สารท่ีห้ามใชใ้ นอาหาร fda.moph.go.th
๒. สายด่วน ๑๕๕๖ จดุ ประกายความรู้
๓. สถานบริการสุขภาพ ประเทศไทยเร่ิมมีโทรศพั ทใ์ ชค้ ร้ังแรกเมอื่ ใด
ส�ำ นักงานสาธารณสุข คาำ ตอบ : ประเทศไทยมีโทรศพั ทใ์ ช้ครัง้ แรกเมอื่ พ.ศ. ๒๔๒๔ ในสมัยรชั กาลที่ ๕
จงั หวดั

ศภุ ณฐั ตอ้ งการคน้ ควา้ แหล่งคน้ ควา้ ข้อมลู ๑.๓ สถานบริการสขุ ภาพ
ข้ อ มู ล เ ก่ี ย ว กั บ สิ ท ธิ ๑. เว็บไซต์ www.ocpb.
ผ้บู รโิ ภค go.th สถานบรกิ ารสขุ ภาพ
๒. สายด่วน ๑๑๖๖ ของรัฐบาล
๓. สถานบรกิ ารสขุ ภาพ
โรงพยาบาล สงั กดั กระทรวงสาธารณสขุ สังกดั กรุงเทพมหานคร สงั กดั สว่ นราชการอน่ื
ประจ�ำ จงั หวดั

เชน่ โรงพยาบาลราชวถิ ี เช่น โรงพยาบาลกลาง - สังกัดมหาวิทยาลัย เช่น
โรงพยาบาลเลิดสนิ โรงพยาบาลตากสิน โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์
โรงพยาบาลศรีธญั ญา โรงพยาบาลเจริญกรุง- โรงพยาบาลศิรริ าช
สถาบนั สขุ ภาพเด็ก- ประชารกั ษ์
แหง่ ชาตมิ หาราชนิ ี ศนู ย์บรกิ ารสาธารณสขุ - สังกัดกระทรวงกลาโหม เชน่
โรงพยาบาลพระมงกฎุ เกล้า

- สงั กดั กระทรวงมหาดไทย เชน่
โรงพยาบาลตาำ รวจ

166 สุขศกึ ษาและพลศกึ ษา ป.๕

สุดยอดคู่มือครู 166 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

๑๕๕๖ เปน็ ขอ้ มูลขา่ วสารเพอื่ การบริโภคทางสายด่วนของหนว่ ยงานใด
๑ องคก์ ารเภสชั กรรม
๒ มลู นิธเิ พ่อื ผบู้ รโิ ภค
๓ ส�ำนกั งานคณะกรรมการอาหารและยา
๔ ส�ำนกั งานคณะกรรมการคุ้มครองผบู้ รโิ ภค

(เฉลย ๓ เพราะสายดว่ นองคก์ ารเภสชั กรรมคอื ๑๖๔๘ มลู นธิ เิ พอื่ ผบู้ รโิ ภค
คอื ๐-๒๒๔๘-๓๗๓๗ และส�ำนกั งานคณะกรรมการคมุ้ ครองผบู้ รโิ ภคคอื ๑๑๖๖)

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด ep 3aseanรอบรู้อาเซียนและโลก

St St ขนั้ ปฏบิ ัติ
และสรปุ ความรู้
๒. การใช้ขอ้ มลู ขา่ วสารในการสรา้ งเสริมสขุ ภาพ หลงั การปฏบิ ตั ิ

ขอ้ มูลขา่ วสารทางสขุ ภาพ สามารถนำามาใช้ในการสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพได้ ดังนี้ ๖. นักเรียนแบ่งกลุ่ม แต่ละกลุ่มร่วมกัน
๑) การป้องกนั การตดิ เชอื้ โรคทีเ่ กิดขึน้ ใหมแ่ ละโรคที่กาำ ลังระบาด สืบค้นข่าวเก่ียวกับสุขภาพในปัจจุบัน
๒) การเลือกซ้อื อาหารและผลติ ภณั ฑส์ ุขภาพทถี่ ูกวธิ ี ระบแุ หลง่ ทม่ี า และอธบิ ายความส�ำ คญั
๓) การปอ้ งกันการถกู หลอกลวงจากส่ือโฆษณาท่ีเกินจริง ของข้อมูลท่ีมีต่อตนเองและผู้อื่น
๔) การใชบ้ ริการของแหล่งบริการสุขภาพตา่ ง ๆ โดยเขียนเป็นแผนภาพความคิด
๕) การปฏบิ ัตติ นและการดแู ลสขุ ภาพของตนเองและครอบครวั ๗. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงที่เข้าใจเป็น
ความร้รู ่วมกัน ดงั นี้
สนกุ กบั คำาศัพท์ (คันซู ่ เมอะ) ผบู้ รโิ ภค • การค้นคว้าข้อมูลข่าวสารทาง
consumer (เฮลธฺ) สุขภาพ สขุ ภาพจะท�ำ ใหท้ ราบขอ้ มลู ขา่ วสารทาง
health (ฮอส ่ พเิ ทลิ ) โรงพยาบาล สุขภาพที่ทันสมัย เพ่ือนำ�ไปปฏิบัติ
hospital ในการดูแลตนเองให้มีสขุ ภาพท่ีดี

กิจกรรมพัฒนาการอา่ น ep 4

นกั เรยี นอา่ นคา� ศพั ท์และความหมายของคา� ศัพท์ตอ่ ไปนี้ ควาคมวหามหายมาย ขน้ั สอ่ื สารและนำ� เสนอ
คา� อค่า�านอา่ น
ค�าศัพท์ ๘. นักเรียนแต่ละกลุ่มนำ�เสนอแผนภาพ
บริโภค บอ-ร-ิ โพก กิน, เสพ, ใช้ส้นิ เปลอื ง, ใช้สอย ความคิดข่าวเก่ียวกับสุขภาพ และ
อธิบายความสำ�คัญของข้อมูลท่ีมีต่อ
สาธารณประโยชน์ สา-ทา-ระ-นะ- ประโยชนท์ ่ัวไปแก่ประชาชน ตนเองและผู้อนื่ หนา้ ช้ันเรยี น
ปรฺ ะ-โหฺยด

สิทธิ สดิ -ทิ อำานาจอนั ชอบธรรม, อำานาจทกี่ ฎหมาย
รับรองให้กระทำาการใด ๆ โดยสุจริต
ไดอ้ ยา่ งอิสระ

อุปการะ อ-ุ ปะ-กา-ระ, ความชว่ ยเหลือเก้ือกลู ,
อุบ-ปะ-กา-ระ ความอดุ หนนุ

ข้อมูลข่าวสารเพอ่ื การสร้างเสรมิ สุขภาพ 167

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

การรบั ร้ขู ้อมูลขา่ วสารดา้ นสขุ ภาพมีประโยชน์อย่างไร การใช้ข้อมูลขา่ วสาร
๑ ซื้อยารบั ประทานไดเ้ องโดยไมต่ ้องปรึกษาแพทย ์ ในการสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ
๒ ท�ำให้ได้ขอ้ มลู ทีถ่ กู ต้องในการบรโิ ภคผลติ ภณั ฑ์
๓ ท�ำใหไ้ มต่ อ้ งเสยี ค่ารักษาพยาบาลเมื่อเจ็บป่วย 167 สุดยอดคู่มือครู
๔ ท�ำใหซ้ ื้อสินคา้ ไดร้ าคาถกู
(เฉลย ๒ เพราะการรบั รขู้ อ้ มลู ขา่ วสารเปน็ สง่ิ ส�ำ คญั ทจ่ี ะท�ำ ใหใ้ ชผ้ ลติ ภณั ฑ์
ไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ งและมคี วามปลอดภยั )

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

5ep ข้ันประเมนิ เพอ่ื เพ่ิมคุณค่าSt
บรกิ ารสงั คม
และจติ สาธารณะ อาชพี น่ารู้
นักเทคนิคการแพทย์ คือ ผู้ทีม่ หี น้าทีต่ รวจหาความผิดปกตหิ รือเชื้อโรค นำาเลือด
๙. นักเรียนร่วมกันสำ�รวจปัญหาสุขภาพ น้ำ�ลาย ปัสสาวะ อุจจาระของผู้ป่วยไปตรวจหาความผิดปกติหรือโรคต่าง ๆ แล้วนาำ ผลท่ีได้
ห รื อ โ ร ค ท่ี กำ � ลั ง ร ะ บ า ด ใ น ชุ ม ช น ไปแจ้งใหก้ ับแพทยห์ รือผ้ปู ่วยทราบ
จากน้ันร่วมกันจัดทำ�แผ่นพับหรือ

ใบปลิวเก่ียวกับวิธีการป้องกันและ

แก้ไขปัญหาสุขภาพดังกล่าว แล้ว เว็บไซต์แนะนาำ
นำ�ไปแจกเพ่ือเผยแพร่ความรู้ให้ กระทรวงสาธารณสขุ http://www.moph.go.th
คนในชุมชน และเป็นแนวทางในการ

ปอ้ งกนั โรค ผงั สรุปสาระสำาคญั

ข้อมูลขา่ วสาร แหลง่ และวธิ ีคน้ หาข้อมูลขา่ วสารทางสขุ ภาพ
เพือ่ การสร้าง-
เสรมิ สขุ ภาพ • เวบ็ ไซตท์ ใี่ หข้ อ้ มลู ขา่ วสารเกยี่ วกบั การสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ เชน่ เวบ็ ไซต์
สำานักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) เว็บไซต์กรมสุขภาพจิต
เว็บไซต์ของสำานกั งานคณะกรรมการคุ้มครองผ้บู รโิ ภค (สคบ.)

• โทรศัพท์สายด่วนสุขภาพ ได้แก่ ๑๑๖๕ สายด่วนยาเสพติด
๑๓๒๓ สายด่วนสุขภาพจติ ๑๕๕๖ สายด่วนผบู้ ริโภคกบั อย. ๑๖๗๕
สายดว่ นกนิ ดี สขุ ภาพดี

• สถานบริการสุขภาพ ได้แก่ โรงพยาบาลสังกัดกระทรวงสาธารณสุข
สงั กดั กระทรวงกลาโหม สงั กดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร สาำ นกั งานสาธารณสขุ

การใชข้ ้อมลู ขา่ วสารในการสร้างเสรมิ สุขภาพ

• ป้องกนั การตดิ โรคท่เี กิดขน้ึ ใหม่ในปจั จุบนั
• เลอื กซอ้ื อาหารและผลติ ภัณฑ์สขุ ภาพที่ถูกวิธี
• ปอ้ งกันการถูกหลอกลวงจากโฆษณาเกนิ จรงิ
• รูจ้ ักวธิ กี ารใช้บรกิ ารของแหล่งสขุ ภาพตา่ ง ๆ

168 สขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ป.๕

สุดยอดคู่มือครู 168

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

กิจกรรมการเรียนรู้ ตัวชี้วัด

๑. นกั เรยี นยกตัวอย่างแหล่งขอ้ มูลข่าวสารทางสุขภาพหวั ขอ้ ละ ๑ ตัวอย่าง บันทกึ พ ๔.๑ ป.๕/๒
ข้อมูลเป็นแผนภาพความคิด
ตัวอยา่ งแผนภาพความคดิ

เวบ็ ไซต์ สถานบรกิ ารสุขภาพ

แหล่งข้อมูลข่าวสาร
เพอ่ื สขุ ภาพผูบ้ รโิ ภค

สายด่วนผบู้ ริโภค

๒. นกั เรยี นแบง่ กลมุ่ ๕ กลมุ่ ใหแ้ ตล่ ะกลมุ่ คน้ ควา้ ขอ้ มลู ขา่ วสารในเรอื่ งทกี่ ำาหนดให้
กลุม่ ละ ๑ เร่อื ง โดยจบั สลากไม่ให้ซ�้ำ กัน ดังนี้

๑) สิทธิผบู้ ริโภค
๒) การแก้ไขปญั หาความเครียด
๓) ฉลากผลติ ภัณฑ์สุขภาพ
๔) การขอใชบ้ ริการหลกั ประกันสุขภาพถว้ นหน้า
๕) การป้องกันโรคไข้หวัดใหญส่ ายพนั ธ์ใุ หม่

ข้อมลู ข่าวสารเพ่อื การสรา้ งเสริมสุขภาพ 169

169 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

จากนน้ั แตล่ ะกลมุ่ สรปุ ขอ้ มลู ขา่ วสารจากการศกึ ษาคน้ ควา้ ตามหวั ขอ้ ทก่ี ำาหนดให้
ดังนี้
๑) แหล่งข้อมลู ข่าวสารท่ีใชศ้ ึกษาคน้ ควา้
๒) ขอ้ มูลข่าวสารที่ได้จากการศกึ ษา
๓) ขอ้ ดีและข้อเสียของแหล่งขอ้ มลู ข่าวสาร
๔) แหลง่ ข้อมูลข่าวสารทน่ี า่ เช่อื ถอื มากที่สุดและอธบิ ายเหตุผล
๕) การนำาข้อมูลข่าวสารไปใชส้ ร้างเสรมิ สุขภาพ
จากนน้ั ออกมานาำ เสนอรายงานหน้าช้นั เรยี นทีละกล่มุ

แนวคำ� ตอบ คำาถามพัฒนากระบวนการคดิ

๑. ได้สินค้าท่ีมีคุณภาพ และไม่ถูกเอาเปรียบ ๑. การรบั ขอ้ มลู ข่าวสารเพอื่ การสร้างเสริมสขุ ภาพมปี ระโยชน์อยา่ งไร
จากผู้ขาย ๒. ถ้าตอ้ งการทราบข้อมูลเกย่ี วกับเชือ้ ไวรัสอโี บลา (Ebola) นกั เรียนควรทาำ อยา่ งไร
๓. ในชุมชนของนกั เรยี นมีหน่วยงานใดทใี่ หบ้ ริการด้านขอ้ มูลเกี่ยวกบั สุขภาพบ้าง
๒. เปดิ เว็บไซตข์ องกรมควบคมุ โรค ๔. นกั เรยี นจะมีแนวทางนาำ ข้อมูลข่าวสารไปใช้สร้างเสริมสุขภาพไดอ้ ยา่ งไร
๓. โรงพยาบาลส่งเสรมิ สขุ ภาพตำ�บล ๕. หากได้รบั ความไม่เปน็ ธรรมจากการซือ้ สนิ คา้ นกั เรยี นจะร้องเรียนหนว่ ยงานใด
โรงพยาบาลประจำ�อำ�เภอ/จงั หวัด
๔. นำ�ข้อมูลเกี่ยวกับการเลือกซ้ือผลิตภัณฑ์

สขุ ภาพไปใช้ซือ้ สนิ ค้า
๕. ส�ำ นกั งานคณะกรรมการค้มุ ครองผบู้ รโิ ภค

170 สขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ป.๕

สุดยอดคู่มือครู 170

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

เป้าหมายการเรียนรู้

หน่วยการเรียนร้ทู ่ี การเลือกซอื้ อาหาร มาตรฐานการเรียนรู้
และผลิตภัณฑ์สุขภาพ
๑๒ มาตรฐาน พ ๔.๑
เห็นคุณค่าและมีทักษะในการสร้างเสริม
สุขภาพ การดำ�รงสุขภาพ การป้องกันโรค
และการสร้างเสริมสมรรถภาพเพ่อื สขุ ภาพ

ตัวช้วี ดั สมรรถนะสำ�คัญของผู้เรยี น
• วิเคราะหส์ ือ่ โฆษณาในการตัดสินใจเลือกซื้ออาหารและผลติ ภณั ฑ์สขุ ภาพอยา่ งมีเหตุผล (พ ๔.๑ ป.๕/๓)
๑. ความสามารถในการสอื่ สาร
ผงั สาระการเรียนรู้ ๒. ความสามารถในการคดิ
๓. ความสามารถในการแกป้ ญั หา
อทิ ธิพลของสือ่ โฆษณา หลักในการเลือกซอื้ อาหาร ๔. ความสามารถในการใชท้ ักษะชวี ิต
ในการตดั สินใจเลือกซือ้ และผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพ ๕. ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี
อาหารและผลิตภัณฑส์ ขุ ภาพ
ค ณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงค์
การวิเคราะหส์ อ่ื โฆษณา การเลอื กซือ้ อาหาร การเลือกซื้ออาหาร
ที่เกนิ ความเป็นจรงิ และผลติ ภัณฑ์สุขภาพ ใฝเ่ รียนรู้
การเลอื กซือ้ ตัวชวี้ ดั ที่ ๔.๑ ตั้งใจ เพียรพยายามใน
การตรวจสอบข้อเทจ็ จรงิ ผลติ ภณั ฑส์ ุขภาพ การเรยี นและเขา้ ร่วมกิจกรรมการเรยี นรู้
ของสอื่ โฆษณา ตัวช้ีวดั ที่ ๔.๒ แสวงหาความรจู้ ากแหลง่ -
เรียนรู้ต่าง ๆ ทั้งภายในและภายนอก
สาระสำาคญั โรงเรียน ด้วยการเลือกใช้สื่ออย่าง
เหมาะสม บันทึกความรู้ วิเคราะห์ สรุป
การเลอื กซอื้ อาหารและผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพไมค่ วรหลงเชอื่ ค�าโฆษณา ตอ้ งตรวจสอบขอ้ เทจ็ จรงิ กอ่ นตดั สนิ ใจ เป็นองค์ความรู้ สามารถนำ�ไปใช้ในชีวิต
ซือ้ และตอ้ งเลือกซอื้ อย่างถกู วิธี เพ่อื ใหไ้ ดอ้ าหารและผลติ ภัณฑ์สุขภาพทใี่ ห้ประโยชนอ์ ย่างคมุ้ ค่าและปลอดภัย ประจำ�วนั ได้
ในการบรโิ ภค

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21

นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ ๔ คน แต่ละกลุ่มร่วมกันสำ�รวจอาหารและ
ผลิตภัณฑ์สุขภาพในโรงเรียน แล้วนำ�เสนอหน้าชั้นเรียนว่ามีอาหารหรือ
ผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพใดบา้ งทมี่ คี ณุ ภาพและไมม่ คี ณุ ภาพ พรอ้ มกบั บอกเหตผุ ล
ประกอบ

171 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตวั ช้ีวัด อิทธพิ ลของส่ือโฆษณาในการตดั สนิ ใจเลอื กซอ้ื
อาหารและผลิตภัณฑส์ ขุ ภาพ
พ ๔.๑ ป.๕/๓
St จุดประกายความคดิ เพอ่ื น ๆ จะเลอื กนมชนิดใด
ภาระงาน/ชน้ิ งาน เพราะเหตใุ ด
นมรสชอ็ กโกแลต
แบบบนั ทกึ โฆษณาอาหารและ หอม หวาน มัน อรอ่ ย
ผลติ ภณั ฑส์ ุขภาพ
นมสูตรขาดมนั เนย ไขมนั ต�า่
ep 1 ขัน้ สงั เกต เพ่ือร่างกายท่แี ข็งแรง

รวบรวมขอ้ มูล การโฆษณาทางสอ่ื ตา่ ง ๆ มอี ทิ ธพิ ลตอ่ การตดั สนิ ใจเลอื กซอ้ื อาหารและผลติ ภณั ฑ์
สุขภาพของผู้บริโภคเป็นอย่างมาก เนื่องจากการโฆษณาจะนำาเสนอด้านดีของสินค้า
๑. นักเรียนร่วมกันสนทนา โดยตอบ และบรกิ าร เพอื่ สร้างแรงจงู ใจและกระต้นุ ใหผ้ บู้ ริโภคเกดิ ความตอ้ งการซื้อ
ค�ำ ถาม ดงั น้ี
โฆษณา หมายถึง การกระทำาไม่ว่าวิธีใด ๆ เพ่ือให้ผู้บริโภคเห็นหรือรับทราบ
• นักเรียนเคยได้ยินโฆษณาสินค้า ขอ้ ความเพ่อื ประโยชน์ในการค้า
และบรกิ ารบา้ งหรอื ไม่
ส่ือโฆษณา คือ เครือ่ งมอื ท่ีมหี น้าที่นาำ พาขา่ วสารทผ่ี ู้โฆษณาต้องการให้ผู้บริโภค
(เคย/ไม่เคย) ไดร้ บั รแู้ ละเกดิ ความตอ้ งการในสนิ คา้ สอ่ื โฆษณาทนี่ ยิ มใชโ้ ดยทว่ั ไป เชน่ หนงั สอื พมิ พ์
• ประโยคหรือคำ�จากการโฆษณา นติ ยสาร วทิ ยุ โทรทศั น์ และโซเชยี ลมเี ดีย (Social Media) เนอื่ งจากเปน็ สื่อทเี่ ข้าถึง
กลุม่ ผูบ้ รโิ ภคได้จาำ นวนมาก
สิ น ค้ า แ ล ะ บ ริ ก า ร ท่ี นั ก เ รี ย น ช อ บ
มีอะไรบ้าง ผลิตภัณฑ์สุขภาพ เป็นผลิตภัณฑ์ที่จำาเป็นต่อการดำารงชีวิต ประกอบไปด้วย
(ตัวอย่างค�ำ ตอบ โกแ๋ ก่มันทกุ เม็ด ผลิตภัณฑ์อาหาร ยา เคร่ืองสำาอาง วัตถุอันตรายท่ีใช้ในบ้านเรือน เครื่องมือแพทย์
เป๊ปซเ่ี ต็มทีก่ บั ชวี ติ และวัตถุเสพติด
ไดเกียวเคร่อื งฟิต สตารต์ ตดิ งา่ ย)
• นักเรียนเคยซ้ือสินค้าจากการ 172 สุขศึกษาและพลศกึ ษา ป.๕
โฆษณาบา้ งหรอื ไม่
(เคย/ไมเ่ คย) ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล
เกี่ยวกับอิทธิพลของส่ือโฆษณาในการ ข้อใดเป็นอิทธิพลของโฆษณาตอ่ การเลือกซ้ือสนิ คา้
ตดั สนิ ใจเลอื กซอ้ื อาหารและผลติ ภณั ฑ์ ๑ ซ้อื ขนมกรบุ กรอบมารบั ประทาน เพราะตอ้ งการเพมิ่ น้�ำหนัก
สุขภาพ จากหนังสือเรียนหรือแหล่ง ๒ ซื้อนมกล่องทยี่ งั ไม่หมดอายดุ ่มื เพราะกลวั ทอ้ งเสยี
การเรียนร้ทู ห่ี ลากหลาย ๓ ซ้ือครีมบ�ำรุงผวิ ตามนักแสดงทีต่ นเองชอบโฆษณา
๔ ซ้อื ยาสฟี ันมาใช้เพราะที่บ้านหมด
สุดยอดคู่มือครู 172 (เฉลย ๓ เพราะเปน็ การซอื้ สนิ คา้ ตามโฆษณาซง่ึ แสดงใหเ้ หน็ วา่ โฆษณา
มอี ทิ ธพิ ลตอ่ การซอื้ สนิ คา้ )

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขin้ันgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

St asean

ตัวอย่างผลิตภัณฑ์สุขภาพ ep 2
๑. ผลิตภัณฑ์อาหาร ได้แก่ อาหารและเครื่องด่ืมในภาชนะบรรจุท่ีปิดสนิท
ผลิตภัณฑ์อาหารเสรมิ ตา่ ง ๆ เช่น ชาเขียว ซปุ ไก่สกดั สาหรา่ ยสไปรูลินา ขนั้ คิดวเิ คราะห์
๒. ผลติ ภณั ฑย์ า ไดแ้ ก่ ยารกั ษาโรคชนดิ ตา่ ง ๆ ทง้ั ทเี่ ปน็ ยาแผนปจั จบุ นั ยาแผน และสรุปความรู้
โบราณ ยาแผนปจั จบุ ันเฉพาะยาบรรจุเสร็จทีไ่ ม่ใชอ่ ันตราย และยาควบคุมพิเศษ
๓. ผลิตภัณฑ์เครื่องสำาอาง เช่น ผลิตภัณฑ์ทำาความสะอาดผิวหน้า สบู่ โลชัน ๓. นักเรียนพิจารณาข้อความโฆษณา
ยาสระผม น�ำ้ หอม ยาสฟี ัน สนิ คา้ บนกระดาน ดงั นี้
๔. ผลิตภัณฑ์วัตถุอันตรายที่ใช้ในบ้านเรือน เช่น ผลิตภัณฑ์ซักผ้า ผลิตภัณฑ์
ทาำ ความสะอาดห้องน้ำ� ผลติ ภณั ฑป์ อ้ งกนั และกำาจัดแมลง นา้ํ ยาบว้ นปากดี ๑
๕. ผลิตภัณฑ์เครอ่ื งมอื แพทย์ เช่น ถุงยางอนามยั คอนแทกต์เลนส์ เขม็ ฉีดยา
เกา้ อี้นวดไฟฟ้า นํา้ ยาบว้ นปากผสมฟลอู อไรด์
๖. ผลติ ภณั ฑว์ ตั ถเุ สพตดิ เชน่ ยานอนหลบั ยาลดความอว้ น สารเสพตดิ ทม่ี กี าร สูตรพิเศษ เมื่อใช้แล้วทำ�ให้ฟันขาว
ใช้ประโยชน์ทางการแพทย์ เชน่ มอร์ฟนี ฝิน่ สะอาด แขง็ แรง โดยไมต่ อ้ งแปรงฟนั

๑. การวิเคราะหส์ ื่อโฆษณาทีเ่ กนิ ความเป็นจรงิ น้าํ ยาบว้ นปากดี ๒
นา้ํ ยาบ้วนปากผสมฟลอู อไรด์
การโฆษณาทีเ่ กินความเป็นจรงิ มีหลายลกั ษณะ เช่น สูตรใหม่ ช่วยสร้างเสรมิ ฟันให้
แข็งแรง ฟันไม่ผงุ า่ ย
๑) โฆษณาอวดอา้ งสรรพคุณทเ่ี กินความเปน็ จรงิ ยาสฟี นั ดีไลท์
จากนั้นนักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และ
เทน่า ยาสระผมท่ชี ่วยให้ มีสว่ นผสมของสารขัดฟันขาว แสดงความคิดเห็น โดยตอบคำ�ถาม
เสน้ ผมน่มุ ผมแตกปลายหาย ใช้แล้วฟนั ขาวย่งิ กวา่ ก้อนสา� ลี ดังนี้

ทันทตี ้ังแตค่ ร้ังแรกที่ใช้ • นักเรียนจะเลือกซ้ือสินค้าชนิดใด
เพราะเหตุใด

๒) โฆษณาวิธกี ารใชห้ รอื วิธกี ารบรโิ ภคท่ีสะดวกงา่ ยเกนิ ความเป็นจริง (ตัวอย่างคำ�ตอบ น้ํายาบ้วนปากดี ๒
เพราะมีความน่าเช่ือถือ ไม่โฆษณาเกิน

ผงซกั ฟอกฟบิ ความเป็นจริง)
เพยี งแค่แชผ่ า้ ไว้ ๑๕ นาที
ฟิบ ไม่ต้องขยี้ ผา้ ก็สะอาดเหมือนใหม่ ๔. นักเรียนร่วมกันยกตัวอย่างโฆษณา
สินค้าแล้ววิเคราะห์และแสดงความ
การเลือกซ้อื อาหารและผลิตภัณฑส์ ุขภาพ 173 คดิ เหน็ วา่ โฆษณานัน้ ๆ มคี วามน่าเชือ่ ถือ

หรอื ไม่ อย่างไร

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

นักเรียนควรเลอื กซ้ือสินค้าจากโฆษณาในขอ้ ใด
๑ นำ้� ยาบ้วนปากใช้แลว้ ไม่ต้องแปรงฟนั กส็ ะอาด
๒ ยาสีฟนั สมนุ ไพร ใช้ครั้งเดียวปากหอมตลอดวัน
๓ ยาสระผมทีท่ �ำใหห้ นงั ศรี ษะสะอาด ปราศจากรังแค
๔ ครีมนวดผมเมือ่ ใช้แลว้ ผมจะเงางามเหมือนกระจกเงา
(เฉลย ๓ เพราะเปน็ ขอ้ ความโฆษณาทไ่ี มเ่ กนิ ความเปน็ จรงิ สามารถเกดิ ขน้ึ ไดจ้ รงิ )

173 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

St St St ep 3 ขั้นปฏิบตั ิ ๓) การโฆษณาสรรพคณุ ของยาว่ากินแลว้ สามารถรักษาโรคได้หลายชนดิ
แหลละงั สกราุปรปควฏาบิ มัตริู้
รกั ษาโรคได้ ๑๐๘ อยา่ ง
๕. นั ก เ รี ย น สำ � ร ว จ โ ฆ ษ ณ า อ า ห า ร แ ล ะ เปน็ ยาอายวุ ัฒนะ
ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่นักเรียนเคยเห็น
หรือเคยได้ยิน ๑ ชนิด บันทึกลงใน
แบบบันทกึ ดังตัวอย่าง

แบบบนั ทกึ โฆษณาอาหาร ๔) การโฆษณาทกี่ าำ หนดระยะเวลาในการไดร้ บั ผลในการใช้เกนิ ความเป็นจริง
และผลติ ภณั ฑ์สขุ ภาพ

ขอ้ ความโฆษณา (ไวตาม้ิลค์ ให้โปรตีน อ่มิ สบายทอ้ ง) สา� รวจจากผู้ใช้
กว่า ๓๐ คน วา่ ใช้แลว้
๑. อาหารและผลติ ภณั ฑ์สขุ ภาพจากโฆษณา คอื จดุ ด่างดา� จางหาย
(นมถวั่ เหลอื ง ไวตาม้ิลค์)
๒. ขอ้ ความโฆษณาดังกล่าวมคี วามน่าเชื่อถอื หรือไม่ ภายใน ๑๔ วนั
(น่าเชื่อถือ)
๓. นักเรียนจะมีวิธีตรวจสอบข้อเท็จจริงจากโฆษณานี้ ๒. การตรวจสอบขอ้ เท็จจรงิ ของส่ือโฆษณา
อยา่ งไร (อา่ นรายละเอยี ดข้อมูลดา้ นโภชนาการ
ท่ีฉลากอาหาร) การตรวจสอบข้อเท็จจริงจากสือ่ โฆษณา สามารถปฏบิ ตั ไิ ด้ ดงั นี้
๔. นักเรียนจะเลือกซ้ืออาหารและผลิตภัณฑ์สุขภาพน้ี ๑) ผู้บริโภคต้องศึกษาเง่ือนไขรายละเอียดอื่น ๆ ของอาหาร และผลิตภัณฑ์
หรือไม่ (เลอื กซ้อื ) สขุ ภาพทอี่ าจไมไ่ ดร้ ะบไุ วใ้ นโฆษณา เนอ่ื งจากการโฆษณาอาหารและผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพ
ส่วนใหญ่จะเสนอแต่ข้อดี และเง่อื นไขท่ีเปน็ ประโยชนต์ ่อผู้บรโิ ภค สว่ นขอ้ เสียมักจะ
๖. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็น ไม่กล่าวถงึ
ความร้รู ว่ มกนั ดังน้ี ๒) ยึดถือหลักความเป็นจริง พิจารณาข้อความจากการโฆษณาว่ามีความ
เปน็ ไปไดห้ รือไมใ่ นชีวติ จริง
• การเลอื กซอื้ อาหารและผลติ ภณั ฑ์ ๓) ตรวจดูฉลากอาหารและผลิตภัณฑ์สุขภาพโดยละเอียด ซ่ึงฉลากต้องระบุ
สุขภาพไม่ควรหลงเชื่อคำ�โฆษณา ควร ขอ้ มูลดังนี้

eตpรว4จสอบขอ้ เท็จจริงกอ่ นตัดสินใจซื้อ 174 สุขศึกษาและพลศึกษา ป.๕

ขนั้ สอ่ื สารและนำ� เสนอ ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

๗. นักเรียนออกมานำ�เสนอแบบบันทึก การเลอื กซื้อผลิตภัณฑ์ท่มี คี ณุ ภาพควรพิจารณา
การส�ำ รวจโฆษณาอาหารและผลติ ภณั ฑ์ จากสิ่งใด
สุขภาพหนา้ ชัน้ เรียน ๑ เครื่องหมายรบั รองคุณภาพ อย.
๒ ลกั ษณะบรรจภุ ัณฑ์สวยงาม
5ep ขน้ั ประเมินเพ่ือเพิ่มคุณคา่ ๓ การโฆษณาสรรพคุณ
บรกิ ารสงั คม ๔ ช่ือผลติ ภัณฑ์ การตรวจสอบขอ้ เท็จจรงิ
และจติ สาธารณะ ของส่อื โฆษณา

๘. นกั เรยี นน�ำ ความรเู้ กย่ี วกบั การวเิ คราะห ์ (เฉลย ๑ เพราะแสดงวา่ ผลติ ภณั ฑน์ นั้ ผา่ นการตรวจสอบและรบั รอง
สื่อโฆษณาเพ่ือเลือกซื้อผลิตภัณฑ์
คุณภาพไปแนะนำ�เพ่ือน ๆ เพื่อให้ ความปลอดภยั จากส�ำนกั งานคณะกรรมการอาหารและยา)
เลือกซ้ือผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ได้อย่าง
ถกู ต้องและปลอดภัยกบั ตนเอง

สุดยอดคู่มือครู 174

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวชี้วัด รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

๖ วนั เดอื น ปี ทีผ่ ลิตและวนั หมดอายุ ตัวชี้วดั

๑ชอ่ื ของสินค้า ๘ พ ๔.๑ ป.๕/๓
ข้อมลู โภชนาการ
ภาระงาน/ชนิ้ งาน

แบบบันทกึ การเลือกซอื้ อาหาร

๓ ep 1 ขัน้ สังเกตSt

วธิ ใี ชแ้ ละ รวบรวมขอ้ มูล
การเกบ็ รกั ษา
๑. นั ก เ รี ย น ร่ ว ม กั น ส น ท น า เ กี่ ย ว กั บ
๒ การเลือกซ้ืออาหาร โดยตอบคำ�ถาม
ดงั นี้
ส่วนประกอบ
สำาคญั • ครอบครวั ของนกั เรยี นซอ้ื อาหารสด
จากท่ีใด
๗ ๔ ๙ ๕ คำาเตือน ขอ้ หา้ ม หรือข้อควรระวงั ในการใช้
เครื่องหมายของสำานักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) (ตวั อยา่ งค�ำ ตอบตลาดสดซเู ปอรม์ ารเ์ กต็ )
ราคาสนิ คา้ ขนาด ปรมิ าณ น้าำ หนักของสินคา้ ๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล

ฉลากผลิตภัณฑน์ ม เก่ียวกับการเลือกซ้ืออาหาร จาก
หนังสือเรียนหรือแหล่งการเรียนรู้
หลกั ในการเลอื กซือ้ อาหารและผลิตภัณฑส์ ุขภาพ ทหี่ ลากหลาย

๑. การเลือกซอ้ื อาหาร

อาหารท่ีนำามารับประทานควรเลือกที่มีคุณค่า ถูกต้องตามหลักโภชนาการ
เพื่อให้ได้สารอาหารที่มปี ระโยชน์ตอ่ ร่างกาย และเกดิ ความปลอดภัยในการบริโภค

การเลือกซ้ืออาหารและผลิตภัณฑส์ ขุ ภาพ 175

เสริมความรู้ ครูควรสอน

เครื่องหมายของสำ�นักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) เป็น
เครอื่ งหมายทแี่ สดงวา่ อาหารหรอื ผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพนนั้ ไดผ้ า่ นการตรวจสอบ
และรบั รองคณุ ภาพจากส�ำ นกั งานคณะกรรมการอาหารและยา ซง่ึ จะมตี วั เลข
ทง้ั หมด ๑๓ หลัก

175 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 2 ขัน้ คดิ วเิ คราะห์
St

และสรปุ ความรู้ ๑.๑ เนื้อสัตวต์ ่าง ๆ

๓. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดง เน้ือหมู ควรเลือกท่ีมีสีชมพู ไม่มี
ความคดิ เหน็ โดยตอบค�ำถาม ดงั น้ี กลนิ่ เหม็น มันควรมีสีขาว หนงั บางเกลยี้ งไม่มขี นติด

• นักเรียนมีหลักในการเลือกซ้ือ เน้ือวัว ควรเลอื กทีม่ ีสแี ดงสด ไมม่ ี
เน้ือสตั วอ์ ย่างไร กลน่ิ เหม็น มันควรมสี ีเหลือง

(ตัวอย่างค�ำตอบ สด ไม่มีกล่ินเหม็น

ร้านสะอาด) ไก่ เป็ด ควรเลือกท่มี เี นอ้ื แน่น
หนังไมย่ ่น เนอื้ มีสีขาวอมชมพู ไม่มีกลนิ่ เหม็น
• เพราะเหตุใดจึงต้องเลือกซ้ือผลไม้
ตามฤดกู าล

(ตัวอย่างค�ำตอบ ได้ผลไม้ท่ีสด และการ ปลา ควรเลอื กทมี่ เี หงอื กสแี ดงสด ตาใส
เกล็ดติดกบั หนังแนน่ เน้ือปลาแข็ง ไม่ย่ยุ
เจอื ปนของสารพษิ น้อยหรอื ไมม่ )ี
• อาหารประเภทป้งิ ยา่ งทไี่ หมเ้ กรียม

กับอาหารประเภททอดที่มีสีนํ้ามันท่ีใช้ ๑.๒ ผักและผลไม้ การเลือกซื้อผักและผลไม้
ทอดสีดำ� นักเรียนจะเลือกรับประทาน ควรเลือกซ้ือตามฤดูกาลเพ่ือให้ได้
หรอื ไม่ เพราะเหตุใด ผกั และผลไม้สด ผักและผลไม้ที่มีคุณภาพ ราคาถูก
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ไม่รับประทาน เพราะอาจ และต้องเลือกที่สด ไม่เห่ียว สะอาด
และปลอดสารพษิ
เสี่ยงต่อการเกดิ โรคมะเรง็ )

จดุ ประกายความรู้

ผลไม้ชนดิ ใดถูกยกย่องให้เปน็ ราชาและราชินขี องผลไม้ไทย
คำาตอบ : ราชาผลไม้ คือ ทเุ รยี น (Durian)

ราชนิ ผี ลไม้ คอื มงั คุด (Mangosteen)

176 สขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ป.๕

เสริมความรู้ ครูควรสอน

โปรตีนในเนอื้ ปลาเป็นโปรตนี ที่ยอ่ ยงา่ ย มีคณุ คา่ ในการบ�ำ รงุ สมอง พฒั นา
สมองในเด็ก โดยเฉพาะปลาทะเลนอกจากจะได้โปรตีนแล้วยังได้ไอโอดีน
ท่ีมีส่วนช่วยในการพัฒนาสมอง ช่วยป้องกันโรคคอพอก โดยเฉพาะพ้ืนท่ี
หา่ งไกลจากทะเลทมี่ คี วามเสี่ยงในการเกิดโรคคอพอกสูง

สุดยอดคู่มือครู 176

A ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgส่ือthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพlaิ่มtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

๑.๓ อาหารประเภทป้ิง ยา่ ง การซอื้ อาหารป้งิ ย่าง St St St asean
ไมค่ วรซือ้ ทไ่ี หมเ้ กรยี ม
การเลอื กซอ้ื อาหารประเภทปงิ้ ยา่ ง ep 3 ข้นั ปฏิบตั ิ
ควรเลือกโดยดูจากภาชนะท่ีใส่อาหาร และสรปุ ความรู้
ต้องสะอาด อาหารที่ปิ้งควรสุกพอดี หลงั การปฏิบตั ิ
ย่างไม่ไหม้เกรยี ม อาหารทนี่ าำ มาป้งิ ย่างต้อง
สด ใหม่ สะอาด ไม่มีกล่ินเหม็น เตาป้ิง ๔. นักเรียนแบ่งกลุ่ม แต่ละกลุ่มวาดภาพ
ย่างตอ้ งไมม่ คี ราบดำา ๆ ติดอยู่ การเลือกซื้ออาหาร และอธิบายวิธีการ
เลอื กซอื้ อาหารทส่ี นใจลงในแบบบนั ทกึ
๑.๔ อาหารประเภททอด ดงั ตัวอยา่ ง

๑) การเลอื กซอื้ อาหารประเภททอด แบบบันทึกการเลอื กซื้ออาหาร
ควรเลือกซ้ือที่ไม่มีคราบน้ำ�มันหรือรอยไหม้
อาหารสุกทวั่ ถึงกัน และไม่อมน้�ำ มัน (ภาพปลาตะเพียนสด)

๒) สังเกตนำ้�มันที่ใช้ทอด ถ้าสี อ าหา รปร ะเภท (ปลาสด)
นำ้�มันมสี ดี ำาไมค่ วรซอ้ื ว ิธกี า รเล ือกซอ้ื (ปลามีเหงือกสีแดงสด ตาใส
เกลด็ ติดกบั หนังแนน่ เนื้อปลาแขง็ ไม่ยุ่ย)

อาหารประเภททอดควรซือ้ ทีใ่ สใ่ นภาชนะทสี่ ะอาด ๕. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงที่เข้าใจเป็น
ความร้รู ว่ มกัน ดังนี้
เราควรหลกี เลย่ี งการรับประทานอาหารทีป่ ิง้
ย่างจนไหมเ้ กรยี ม เพราะจะทา� ให้เส่ยี งตอ่ • การเลือกซื้ออาหาร ควรเลือกที่
สด สะอาด ถกู ตอ้ งตามหลกั โภชนาการ
การเกดิ โรคมะเรง็ ครับ เพอ่ื ความปลอดภยั ในการบริโภคและ
เป็นประโยชน์ตอ่ รา่ งกาย
ปลอดภัยไวก้ อ่ น
ep 4
น�้ำ มะนาวทบ่ี รรจขุ วดขายจะมกี ารใชส้ ารเคมที เ่ี ปน็ อนั ตรายตอ่ กระเพาะ-
อาหารและลำาไส้ จงึ ควรหลกี เลีย่ งและควรใชม้ ะนาวสดเป็นลูกจะปลอดภัยกวา่

ขน้ั สอ่ื สารและนำ� เสนอ

การเลือกซ้อื อาหารและผลติ ภณั ฑส์ ุขภาพ 177 ๖. นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำ�เสนอ
ภาพวาดการเลอื กซอ้ื อาหาร และอธบิ าย
เสริมความรู้ ครูควรสอน วธิ กี ารเลือกซือ้ อาหารหนา้ ชน้ั เรยี น

การรบั ประทานอาหารปิง้ ยา่ งเป็นประจำ� จะทำ�ให้ร่างกายได้รบั สารที่ทำ�ให้ 5ep ขัน้ ประเมนิ เพือ่ เพิม่ คุณคา่
เกิดโรคมะเร็งในอวัยวะต่าง ๆ ได้ การช่วยลดการสะสมของสารก่อมะเร็ง บรกิ ารสังคม
ในร่างกายท�ำ ได้โดยบรโิ ภคผกั และผลไม้เปน็ ประจำ�ทกุ วัน เพ่อื ทำ�ใหร้ ะบบ และจิตสาธารณะ
การขับถ่ายและการขจัดของเสียออกจากร่างกายทำ�งานได้อย่างมี
ประสทิ ธิภาพ ๗. นกั เรยี นน�ำ ความรเู้ กย่ี วกบั การเลอื กซอ้ื
อาหารและผลิตภัณฑ์สุขภาพไปช่วย
พอ่ แม่ ผปู้ กครองในการเลอื กซอ้ื อาหาร
และผลติ ภณั ฑส์ ุขภาพในครอบครวั
177 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตัวช้ีวดั ๒. การเลอื กซอื้ ผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพ

พ ๔.๑ ป.๕/๓ ๒.๑ ผลิตภัณฑ์จากนม
๑) ภาชนะบรรจุต้องอยู่ในสภาพปกติ
ภาระงาน/ช้นิ งาน
เช่น กล่องนมต้องไม่บวม โป่งพองหรือฉีกขาด
แผนภาพความคิด วิธีการเลือกซื้อ
ผลติ ภณั ฑ์สขุ ภาพ ขวดนมตอ้ งสะอาด ฝาปิดมิดชิด

ep 1 ขัน้ สังเกต ๒) ฉลากมรี ายละเอยี ดของสว่ นประกอบ

St รวบรวมขอ้ มลู วนั ผลติ วันหมดอายุ และสถานทีต่ ัง้ ของแหลง่ ผลิตท่ี

๑. นักเรียนร่วมกันสนทนา โดยตอบ ชดั เจน
ค�ำ ถาม ดังน้ี
๓) เลือกซื้อนมท่ีมีการรับรองคุณภาพ
• ก่อนเลือกซื้อผลิตภัณฑ์สุขภาพ
นักเรียนเคยสังเกตฉลากบนซองหรือ จากสำานักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) นม
กล่องหรอื ไม่ มขี อ้ ความใดบ้าง โดยดูจากเคร่อื งหมาย อย.

(ตัวอย่างคำ�ตอบ เคย มีตรา อย. มีวัน ๔) สำาหรับนมพาสเชอไรซ์ต้องดูวันหมดอายุเป็นสำาคัญ เพราะสามารถ
เดือน ปีท่ีผลิต วันหมดอายุ บอกปริมาณ
นํ้าหนกั สทุ ธิ) เกบ็ รักษาไดน้ านประมาณ ๑๐ วัน เท่านั้น

• ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่พบในชีวิต ๒.๒ อาหารกระปอ๋ ง
ประจำ�วนั มอี ะไรบา้ ง
๑) เลือกอาหารกระป๋องที่กระป๋องอยู่ในสภาพปกติ ไม่บวมหรือบุบ
(ตวั อยา่ งค�ำ ตอบนม อาหารกระปอ๋ ง นาํ้ ดม่ื และไมม่ สี นมิ เกาะ
เครื่องส�ำ อาง)
๒) ฉลากต้องบอกรายละเอียดของ
๒. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูล ส่วนประกอบ วันผลิต วันหมดอายุ และ
เกย่ี วกบั การเลอื กซอ้ื ผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพ สถานที่ต้ังของแหลง่ ผลติ ทีช่ ัดเจน
จากหนังสือเรียนหรือแหล่งการเรียนรู้
ทหี่ ลากหลาย ๓) เลือกท่ีมีการรับรองคุณภาพจาก
สาำ นกั งานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) โดย
ดูจากเครื่องหมาย อย. หรือได้รับเครื่องหมาย
มาตรฐานผลิตภณั ฑอ์ ุตสาหกรรม (มอก.)

อาหารกระป๋องท่รี ะบวุ ันหมดอายุ

178 สขุ ศกึ ษาและพลศึกษา ป.๕

เสริมความรู้ ครูควรสอน

วันผลติ อาจใชอ้ ักษรย่อภาษาองั กฤษ เช่น MFG (Manufacturing Date),
MFD (Manufactured Date)
วันหมดอายุ เช่น EXP (Expiry Date), EXD (Expiration Date)

สุดยอดคู่มือครู 178

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ขั้นSปeรlะfเม-Rินeเพgื่อuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

๒.๓ น�้ำ ดื่มบรรจขุ วด Step 2asean

ข้ันคดิ วิเคราะห์
และสรุปความรู้

๑) ภาชนะบรรจุหรือขวดอาจเป็นขวดแก้ว นาำ้ ด่มื ใสสะอาด ๓. นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์และแสดงความคิดเห็น
หรือขวดพลาสติกซ่ึงต้องสะอาด ขวดไม่รั่วซึม ฝาต้อง บรรจขุ วดที่ปดิ สนทิ โดยตอบคำ�ถาม ดงั น้ี
ปิดสนทิ
• ครอบครัวของนักเรียนมีวิธีการเลือกบริโภค
๒) ลักษณะของนำ้�ต้องสะอาด ไม่มีตะกอน ผลิตภณั ฑ์ที่ถกู ต้องตามสุขอนามยั อยา่ งไร
ไม่มสี ี ไมม่ กี ลนิ่
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เลือกผลิตภัณฑ์ท่ีมีฉลากบอก
๓) ฉลากระบุชื่อน้ำ�ดื่ม เลขทะเบียนตำารับ
อาหารในกรอบเครื่องหมายของสำานักงานคณะกรรมการ รายละเอียดของผลิตภัณฑ์และมีตรารับรองคุณภาพ และ
อาหารและยา (อย.) และสถานทต่ี ง้ั แหลง่ ผลติ ที่ชัดเจน
เลือกให้ตรงกบั จดุ ประสงคใ์ นการใช้)
อนรุ กั ษส์ ิง่ แวดลอ้ ม • การเลือกบริโภคผลิตภัณฑ์สุขภาพมีความ

ขวดน้ำ�พลาสติกท่ีใช้แล้ว สามารถนำามาประยุกต์ใช้เป็น สำ�คัญต่อครอบครวั ของนกั เรยี นอยา่ งไร
แจกนั ดอกไม้หรือกระถางปลกู ไม้ประดบั เชน่ พลูด่าง เพ่ือช่วยลด (ตัวอย่างคำ�ตอบ ท�ำ ใหไ้ ดผ้ ลิตภณั ฑท์ ่ีมคี ุณภาพ ไม่เกิด
ปริมาณขยะและอนุรกั ษ์ส่งิ แวดล้อม
ผลเสียต่อสขุ ภาพ)
๔. นักเรียนวิเคราะห์สถานการณ์ที่กำ�หนด แล้วตอบ

คำ�ถาม ดงั น้ี

สถานการณ์

ชาลินีซื้อยาสระผมจากตลาดนัดแถวบ้านมาใช้ เพราะ
คนขายบอกว่าเป็นยาสระผมท่นี กั แสดงนิยมใช้กนั

๒.๔ เครอื่ งสำาอาง • บุคคลในสถานการณ์มีการตัดสินใจเลือกซื้อ
ผลิตภัณฑส์ ุขภาพถูกต้องหรอื ไม ่
เครือ่ งสำาอาง หมายถงึ ผลิตภณั ฑท์ นี่ ำามาใชน้ วด ทา ถู โรย พน่ หยอด ใส่
อบหรอื ใชด้ ว้ ยวิธีอืน่ ๆ ต่อสว่ นใดส่วนหนึง่ ของรา่ งกาย เพอ่ื ใหเ้ กิดความสะอาดหรอื (ตัวอยา่ งค�ำ ตอบ ไม่ถกู ต้อง)
• ถ้าไม่ถูกต้อง บุคคลในสถานการณ์ควรเลือก
สง่ เสรมิ ให้เกิดความสวยงาม รวมทง้ั เคร่อื งประทนิ ผวิ ตา่ ง ๆ
ซ้ือผลิตภัณฑ์สุขภาพดังกล่าวอย่างไร
๑) ประเภทของเครื่องสำาอาง (ตวั อยา่ งค�ำ ตอบเลอื กซอ้ื จากรา้ นทม่ี แี หลง่ ผลติ ทแี่ นน่ อน
เคร่อื งสำาอางแบ่งเปน็ ๓ ประเภท ดังนี้
(๑) เครื่องสำาอางควบคุม และไมค่ วรเช่ือคำ�บอกเล่าของคนขาย)
พิเศษ เป็นเคร่ืองสำาอางที่มีส่วนผสมของสาร
ควบคมุ พเิ ศษซงึ่ อาจทำาใหเ้ กดิ อนั ตรายตอ่ ผใู้ ช้ สถานการณ์

จึงต้องกำากับดูแลอย่างเข้มงวด โดยต้อง ปรีติเลือกซื้อยาสีฟันที่ไม่มีเครื่องหมาย อย. มาใช้ เพราะ
ท่ีฉลากบอกวา่ ใชแ้ ลว้ ฟันขาวภายใน ๗ วนั
ขึ้นทะเบียนตำารับเครื่องสำาอางควบคุมพิเศษ ตัวอย่างเครอื่ งสาำ อางควบคมุ พเิ ศษ
• บุคคลในสถานการณ์มีการตัดสินใจเลือกซ้ือ
การเลอื กซ้ืออาหารและผลิตภัณฑ์สุขภาพ 179 ผลติ ภณั ฑส์ ุขภาพถกู ตอ้ งหรอื ไม่

(ตวั อยา่ งค�ำ ตอบ ไมถ่ กู ต้อง)
• ถ้าไม่ถูกต้อง บุคคลในสถานการณ์ควรเลือก

ซื้อผลิตภัณฑ์สุขภาพดังกลา่ วอยา่ งไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ เลือกซ้ือยาสีฟันท่ีมีเคร่ืองหมาย อย.

โดยตรวจสอบข้อมลู บนฉลาก)

สถานการณ์
ไปรยาเลือกซ้อื นมกลอ่ งทใ่ี กล้หมดอายุ และมีการโฆษณา
ว่าดืม่ ๑ กลอ่ ง จะสงู เพม่ิ ข้ึน ๒ เซนตเิ มตร

• บุคคลในสถานการณ์มีการตัดสินใจเลือกซื้อ
ผลิตภัณฑ์สขุ ภาพถกู ต้องหรือไม่

(ตวั อย่างคำ�ตอบ ไม่ถกู ต้อง)
• ถ้าไม่ถูกต้อง บุคคลในสถานการณ์ควรเลือก

ซื้อผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพดงั กลา่ วอยา่ งไร
(ตัวอย่างคำ�ตอบ ไม่ซื้อนมกล่องที่ใกล้หมดอายุ และ

ไม่เชอื่ คำ�โฆษณาท่ีเกินจริง)

179 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ขั้นสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ข้ันคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ
ep 3 ขน้ั ปฏบิ ัติ
St แหลละงั สกราุปรปควฏาิบมตั ริู้

ก่อนวางจำาหน่าย ที่ฉลากต้องแสดงข้อความ เครื่องสำ�อ�งควบคุมพิเศษ และ
เลขทะเบียนตำารบั ในกรอบเครอื่ งหมาย อย. เครอ่ื งสำาอางควบคุมพเิ ศษ เชน่ ยาสฟี นั
๕. นักเรียนแบ่งกลุ่มตามความเหมาะสม น้ำ�ยาบ้วนปาก ไหมขัดฟันที่มีส่วนผสมของสารฟลูออไรด์ ผลิตภัณฑ์ดัดผม
ร่ ว ม กั น เ ขี ย น แ ผ น ภ า พ ค ว า ม คิ ด ฟอกสผี ม ยืดผม ยอ้ มผม ผลติ ภัณฑก์ าำ จัดขนหรอื ทาำ ให้ขนรว่ ง
เกี่ยวกับวิธีการเลือกซ้ือผลิตภัณฑ์

สุขภาพ ๒ ชนดิ (๒) เคร่ืองสำ�อ�งควบคุม เป็น
ตวั อยา่ งแผนภาพความคิด เคร่ืองสำาอางที่มีส่วนผสมของสารควบคุม เช่น

วธิ กี ารเลือก ควรสงั เกตภาชนะบรรจตุ อ้ งอย่ใู น เครื่องสำาอางผสมสารป้องกันแสงแดด ผลิตภัณฑ์
สภาพปกติ มีฉลากบอกรายละเอียด ส่วนประกอบ ขจัดรังแค ผ้าเย็นหรือกระดาษเย็น ผ้าอนามัย
วนั เดอื น ปที ผ่ี ลติ และหมดอายุ มเี คร่อื งหมาย อย. แป้งฝุ่นโรยตัว แปง้ นำ้�

ชือ่ ผลติ ภัณฑ์ วธิ ีการเลอื กซ้อื ชอ่ื ผลิตภณั ฑ์ (๓) เครอ่ื งส�ำ อ�งทวั่ ไป เปน็ เครอ่ื ง-
นม ผลติ ภณั ฑ์สขุ ภาพ อาหารกระปอ๋ ง สาำ อางทไี่ มม่ สี ว่ นผสมของสารควบคมุ พเิ ศษหรอื สาร
ควบคมุ ผผู้ ลติ สามารถผลติ ไดโ้ ดยไมต่ อ้ งขออนญุ าต
วิธีการเลือก ควรสังเกตภาชนะบรรจุต้องอยู่ใน ตัวอย่างเครอ่ื งส�าอางควบคมุ เครื่องสำาอางกลุ่มน้ี เช่น ยาสระผมท่ีไม่มีสารขจัด
สภาพปกติ มีฉลากบอกรายละเอียด ส่วนประกอบ ตวั อยา่ งเคร่ืองส�าอางทั่วไป รงั แค ครมี นวดผม ครมี บาำ รงุ ผวิ ลปิ สตกิ สเปรย์ หรอื
วันผลติ และวันหมดอายุ และมเี ครื่องหมาย อย. เจลแตง่ ผม ดนิ สอเขยี นคว้ิ แปง้ ทาหนา้ เครอ่ื งสำาอาง
แตง่ ตา ทาแกม้ สบู่ โฟมลา้ งหน้า สารระงบั กลน่ิ กาย
๖. นักเรียนร่วมกันสรุปส่ิงที่เข้าใจเป็น สีทาเลบ็
ความร้รู ่วมกัน ดังน้ี
๒) ก�รเลือกซื้อเครือ่ งสำ�อ�ง
• ผลิตภัณฑ์สุขภาพ หากเลือกใช้ (๑) ซอื้ จากรา้ นทีม่ ีแหล่งผลิตทีแ่ น่นอน
อยา่ งถกู วธิ จี ะท�ำ ใหเ้ กดิ ผลดตี อ่ สขุ ภาพ (๒) ภาชนะบรรจตุ ้องอยูใ่ นสภาพดี ไมช่ ำารุด
แ ต่ ห า ก เ ลื อ ก ใ ช้ ไ ม่ ถู ก วิ ธี ก็ จ ะ ทำ � ใ ห้ (๓) ตรวจดูฉลากเครอื่ งสำาอางซึง่ ตอ้ งแสดงขอ้ มลู ดงั นี้
เกิดอันตรายตอ่ สุขภาพ • ชอื่ หรือ ชือ่ ทางการคา้ ของเคร่อื งสำาอาง
• ประเภทหรือชนิดของเคร่ืองสาำ อาง

180 สุขศกึ ษาและพลศึกษา ป.๕

สุดยอดคู่มือครู 180 ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

การเลอื กซอ้ื เครื่องสำ�อางในข้อใดเหมาะสมทีส่ ดุ
๑ ซือ้ เครอ่ื งส�ำอางโดยดทู ี่ราคา
๒ ซื้อเคร่ืองส�ำอางโดยดทู ี่ปริมาณ
๓ ซ้อื เครือ่ งส�ำอางโดยดทู ่ีชอื่ สนิ คา้
๔ ซือ้ เครือ่ งส�ำอางโดยดทู ี่เคร่อื งหมายรบั รองคณุ ภาพ อย.
(เฉลย ๔ เพราะแสดงว่าเครื่องส�ำอางนั้นผ่านการตรวจสอบและได้รับการรับรอง

คณุ ภาพจากส�ำนกั งานคณะกรรมการอาหารและยาแลว้ จงึ ม่ันใจวา่ มีความปลอดภัย)

A ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Applyขinั้นgสื่อthสeารCแoลmะนm�ำuเnสiนcaอtion Skill ข้ันSปeรlะfเม-Rินeเพg่ือuเพla่ิมtคinุณgค่า

pplying and Constructing the Knowledge

เสริมความรู้ ครูควรสอน ตัวช้ีวัด รอบรู้อาเซียนและโลก

ep 4asean
St St
• ส่วนประกอบสำาคญั ขน้ั สอ่ื สารและนำ� เสนอ
• ชื่อและทต่ี ัง้ ของผผู้ ลิตหรือผนู้ ำาเข้า
• วัน เดือน ปีทผ่ี ลิต วันหมดอายุ ๗. นักเรียนนำ�เสนอแผนภาพความคิด
• วธิ ีใช้ วิธีการเลือกซื้อผลิตภัณฑ์สุขภาพ
• ปริมาณสุทธิ หน้าชั้นเรียน
• คำาเตอื นในการใช้
5ep ขัน้ ประเมนิ เพือ่ เพมิ่ คณุ ค่า
สนกุ กับคาำ ศพั ท์ (เพา่ เดอะ) แป้ง บริการสังคม
(โซพ) สบู่ และจิตสาธารณะ
powder
soap ๘. นักเรียนนำ�ข้อมูลเก่ียวกับการเลือกซ้ือ
อ า ห า ร แ ล ะ ผ ลิ ต ภั ณ ฑ์ สุ ข ภ า พ ไ ป
เว็บไซตแ์ นะนำา เผยแพร่และแนะนำ�ให้แก่สมาชิกใน
สำานักงานคณะกรรมการอาหารและยา http://www.fda.moph.go.th ครอบครวั เพอื่ น�ำ ไปใชใ้ นชวี ติ ประจ�ำ วนั

กิจกรรมพฒั นาการอา่ น

นกั เรียนอา่ นคาำ ศพั ทแ์ ละความหมายของคำาศัพท์ตอ่ ไปนี้

คำาศพั ท์ คาำ อ่าน ความหมาย

ปรมิ าตร ปะ-ริ-มาด ขนาดของสิ่งใด ๆ ทม่ี รี ปู ทรง ๓ มติ ิ
และระบุปริมาณเปน็ หนว่ ยลกู บาศก์

พิจารณา พ-ิ จา-ระ-นา ตรวจตรา, ตรติ รอง, สอบสวน

ภาชนะ พา-ชะ-นะ, พาด-ชะ-นะ เครือ่ งใชจ้ าำ พวกถว้ ยโถโอชาม
หมอ้ ไหเปน็ ตน้ สำาหรับใสส่ ง่ิ ของ

อิทธพิ ล อดิ -ท-ิ พน อาำ นาจทีส่ ามารถบันดาลให้ผอู้ ื่น
ตอ้ งคลอ้ ยตามหรือทำาตาม, อำานาจ
ทส่ี ามารถบนั ดาลใหเ้ ป็นไปไดต้ า่ ง ๆ

การเลอื กซื้ออาหารและผลติ ภัณฑ์สขุ ภาพ 181

ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

การหาข้อมูลในการเลอื กซอ้ื เครื่องสำ�อางมวี ิธีการอยา่ งไร
๑ สอบถามไปยงั ผู้ผลิต ๒ สอบถามจากผู้ทเี่ คยใช้
๓ อ่านฉลากของเครื่องส�ำอาง ๔ ขอค�ำแนะน�ำจากผขู้ ายทเี่ ชีย่ วชาญ
(เฉลย ๓ เพราะฉลากเครอ่ื งส�ำอางจะมขี อ้ มลู เชน่ สว่ นประกอบ วธิ ใี ช้
ค�ำเตอื น ขอ้ หา้ ม คณุ สมบตั ขิ องเครอื่ งส�ำอางเพอื่ เปน็ ขอ้ มลู กอ่ นตดั สนิ ใจซอ้ื )

181 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 Steps ข้ันสังGเกตatรhวeบrรiวnมgข้อมูล ขั้นคิดวิPเคrรoาcะหe์แsลsะiสnรgุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ข้อสอบเน้นสมรรถนะ

ตัวช้ีวัด ผงั สรปุ สาระสำาคัญ

พ ๔.๑ ป.๕/๓

การเลอื กซ้อื อาหาร อทิ ธพิ ลของสอ่ื โฆษณาในการตดั สนิ ใจเลอื กซอ้ื อาหารและผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพ
และผลติ ภัณฑ์
สุขภาพ การโฆษณาทางส่อื ต่าง ๆ มีอิทธพิ ลตอ่ การตดั สนิ ใจในการเลอื กซอ้ื อาหาร
และผลิตภัณฑ์สุขภาพของผู้บริโภคเป็นอย่างมาก เนื่องจากโฆษณาจะ
นำาเสนอเฉพาะด้านดีของสินค้า เพื่อสร้างแรงจูงใจให้ผู้บริโภคมีความ
ต้องการซื้อ ดังนั้น ผู้บริโภคควรวิเคราะห์และตรวจสอบข้อเท็จจริง
ก่อนเลือกซ้ืออาหารและผลิตภัณฑ์สุขภาพอย่างรอบคอบ เพราะอาจจะ
ทาำ ใหไ้ ดร้ ับสนิ คา้ ที่ไมม่ คี ุณภาพและไมป่ ลอดภัยในการบริโภค

หลักในการเลือกซอ้ื อาหารและผลติ ภัณฑส์ ขุ ภาพ

อาหารและผลิตภัณฑ์สุขภาพเป็นส่ิงจำาเป็นต่อการดำารงชีวิตของเรา หาก
เลอื กซอื้ อาหารและผลติ ภณั ฑท์ ไี่ มม่ คี ณุ ภาพ กอ็ าจจะสง่ ผลตอ่ สขุ ภาพและ
ภาวะโภชนาการเราได้ ดังน้ัน จึงจำาเป็นต้องมีความรู้ ความเข้าใจในการ
เลือกซอ้ื เลือกใช้ เพื่อใหบ้ ริโภคไดอ้ ยา่ งปลอดภัยและได้ประโยชน์คุ้มค่า

กจิ กรรมการเรียนรู้

๑. นักเรียนสำารวจโฆษณาอาหารหรือผลิตภัณฑ์สุขภาพที่นักเรียนเคยเห็น
หรือเคยได้ยินมา ๑ ชนิด จากนั้นสรุปข้อมูลตามหัวข้อที่กำาหนดให้และออกมา
นาำ เสนอรายงานหน้าชัน้ เรยี น
๑) ข้อความโฆษณา
๒) ชอื่ อาหารหรอื ผลติ ภณั ฑส์ ุขภาพจากโฆษณา
๓) วิเคราะห์ความนา่ เชอ่ื ถือของโฆษณาว่านา่ เชอื่ ถือหรือไม่
๔) วธิ ีการตรวจสอบขอ้ เทจ็ จรงิ จากโฆษณา

182 สุขศึกษาและพลศกึ ษา ป.๕

สุดยอดคู่มือครู 182