วรรณกรรมเรื่องแก้วหน้าม้า

47

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมื่อนนั้ หนอ่ กษัตรยิ ห์ ุนหนั หม่ันไส้
อายเหล่าสาวสรรกานลั ใน พระคกึ คักผลกั ไสไปทนั ที
ดดู ดู๋ า้ นหนา้ อบี า้ กาม ลวนลามกอดรัดชา่ งบดั สี

ใครฤาด้ือว่าเปน็ สามี ช่างพาทโี กหกพกลม
พดู เลน่ ง่ายงา่ ยไม่อายจิต กจู ะคิดเข่นฆ่าใหส้ าสม

หย่งิ ยศโยโสโงง่ ม หัวมงึ จะจมแผน่ ดินดอนฯ
ฯ ๖ คา ฯ

๏ ขนั จ้าน จะคอยพาลเอาผิดคดิ คอ่ น
เฝา้ รือ้ เรือ่ งเคอื งขัดตัดรอน เหน็ ง้องอนแสรง้ ไล่เสยี ไม่เบา

ข้ามิไดค้ บช้สู ่หู า เอาไปฆ่าข้อใดไฉนเลา่
งามนกั รักรปู จึงจบู เอา จะฟ้องหาข้าเจา้ กต็ ามใจ
คนย่อมรูเ้ หน็ เป็นห้าม แตร่ ูปข้าหางามเหมือนหม่อมไม่
จง่ึ ดา่ ทอพ้อตดั ขัดใจ ปฏเิ สธเสียไดท้ ุกประการฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ อกี าลี ชา่ งพาทีสบประมาทอาจหาญ
จองหองพองขนพ้นประมาณ ปากตลาดจัดจ้านดา้ นอึง

หน้าเหมือนหนา้ ม้าตาจระเข้ เสเพลสิ้นทีใมม่ ีถงึ
กูมิใชผ่ ัวชคู้ กู่ ับมงึ พระโกรธาดา่ องึ ตบตีฯ

48

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บัดนนั้ นางแก้วตอบวา่ น่าบัดสี
ชอบผดิ สิ่งใดก็ไม่มี ด่าตีโกรธข้าวา่ กระไร
คอ่ นว่าหน้าม้าตาจระเข้ จะถ่ายเททิง้ เสยี หาเมยี ใหม่
ว่าพลางทางล้อหน่อไท วงิ่ ร่ีหนีไปห้องนอนฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมอ่ื นนั้ พระโอรสยศยงทรงศร
เคอื งแค้นแนน่ ใจดงั ไฟฟอน ภูธรตรกึ ไตรไปมา

อแี กว้ สัปดนคนนี้ กาลรี า่ งร้ายขายหนา้
เฝ้ากวนใจไมเ่ ว้นเวลา จะแล่ฆา่ กเ็ กรงพระชนนี

จาจะลีลาคลาไคล เนาในพระโรงรังสี
คดิ พลางยา่ งเยื้องจรลี ออกไปยังท่ีพระโรงพลนั ฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ คร้ันถึงจง่ึ ส่ังพระพเี่ ลย้ี ง ให้รวบรวมพร้อมเพรียงท่นี ั่น
เลา่ ตามความหลงั ให้ฟงั พลนั จงมาอย่ดู ้วยกนั ท่ีโรงชยั ฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บัดนั้น พระพเี่ ลีย้ งบังคมประนมไหว้
รีบมากัน้ ห้องหับฉบั ไว แล้วเชญิ เสดจ็ หนอ่ ไทไสยาฯ

49

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมือ่ น้ัน พระทรงโฉมประโลมเสน่หา
เนาในพระโรงรตั นา ปรดี าภิรมยส์ าราญ
เช้าเย็นเลน่ ด้วยพระพ่ีเล้ียง พรอ้ มเพรียงปรีด์เิ ปรมเกษมสานต์
คอ่ ยคล่ีคลายสบายเบกิ บาน เนน่ิ นานหลายเดือนไม่เคล่ือนคลาฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมื่อนน้ั องค์พระปิตุเรศนาถา
เนาในปรางค์ทองห้องไสยา ในเวลาประถมราตรี

ตรองตรกึ นึกพะวงสงสาร พระกมุ ารพินทองผอ่ งศรี
แต่ได้นางหนา้ ม้ากาลี มาไวใ้ นทต่ี าหนักจันทน์
พระโอรสยศไกรผา่ ยผอม ตรมตรอมรูปจริตผดิ ผนั
จาจะรีบสง่ สารสาคัญ ไปเขตขัณฑ์เมอื งโรมบรุ ฯี

ฯ ๖ คา ฯ

๏ คิดพลางทางจับพระแสงทรง เสด็จลงจากแทน่ มณศี รี
กรายกรยา่ งเยื้องจรลี ออกพระโรงรูจีทันใดฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ นงั่ เหนอื แทน่ รัตน์ชัชวาล สงั่ เจ้าพนักงานผู้ใหญ่
เรง่ เร็วแตง่ สาส์นเป็นการไว ว่าให้ตอ้ งตามธรรมเนียมมา

50

ขอองคน์ งนุชบุตรีเมืองโรมวิถีนาถา
ใหพ้ ระลูกแก้วแววตา จงกาหนดวิวาห์เร็วพลันฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บดั นนั้ เสนาอาลักษณ์ตวั ขยนั
คานับรับส่งั พระทรงธรรม์ กร็ า่ งสาสน์ เรว็ พลนั ทันใด

แลว้ คัดใส่ลงลานทอง ใส่กลอ่ งมณีศรใี ส
ทง้ั เพชรนิลนากทองกองไว้ เสร็จตามท้าวไทบัญชาฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เม่ือนน้ั ท้าวมงคลราชนาถา
ตรัสสั่งทั้งสีเ่ สนา จงลลี ายงั โรมบุรี
นาบรรณาการสาส์นทรง ถวายองค์กษัตริยเ์ รืองศรี
แมน้ สมปรารถนาอยา่ ช้าทีจงคนื สบู่ รุ ีเร็วพลนั ฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บดั นั้น ราชทตู ส่ีตนคนขยัน
ถวายบังคมลาพากัน ลงสู่ลากาปนั ฉับไว
แลน่ ออกนอกอ่าวบุรีรมย์ ได้ลมลอ่ งตามนา้ ไหล
ทั้งตน้ หนคนทา้ ยนายใบ ยนื เรียงระไวระวังทฯี

ฯ ๔ คา ฯ

51

๏ แลน่ เรือ่ ยเฉอ่ื ยมาสิบห้าวัน ถึงเขตขัณฑ์เมอื งโรมวิถี
ทอดสมอรอรานาวี อยู่ที่ปากนา้ ตามทานองฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ บดั นน้ั ชาวด่านซงึ่ น่ังอยู่ท้ังผอง
เหน็ ลากาปั่นลั่นฆ้อง แลว้ ร้องทกั ถามความไป
นาวามาแต่บรุ รี มย์ เขตนิคมบุรนิ ถน่ิ ไหน
ค้าขายจาหนา่ ยสง่ิ ใด บอกไปใหแ้ จง้ กจิ จาฯ

ฯ ๔ คา ฯ เจรจา

๏ บดั นน้ั ราชทูตทั้งส่ีมียศถา
รอ้ งตอบมาพลันมิทันชา้ มาแต่มิถิลาธานี
ด้วยพระองค์ผ้ดู ารงศฤงคาร ใหน้ าบรรณาการสาส์นศรี
มาทางพระราชไมตรี มใิ ชไ่ พรีอย่าร้อนใจฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บดั นั้น ขนุ ดา่ นฟังแจ้งแถลงไข
ลงยังนาวาคลาไคล เข้าในนิเวศบวรฯ

ฯ ๒ คา ฯ เชดิ

๏ คร้นั ถงึ จ่งึ แถลงแจง้ การ กับเจ้าพนักงานศภุ อักษร
พอเวลาเฝ้าเจา้ นคร ก็ชวนกันบทจรเขา้ ไปฯ

52

ฯ ๒ คา ฯ เสมอ

๏ ครัน้ ถึงจงึ่ ชวนกนั กราบลง ทลู องค์พงศก์ ษัตริยเ์ ป็นใหญ่
บดั นท้ี ตู ามาแต่ไกล พักไวน้ อกด่านพระพาราฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมอ่ื นนั้ ทา่ นท้าวพรหมทตั นาถา
ได้ฟงั จึ่งสัง่ เสนา ให้รับทตู ามาเวียงชัยฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บดั น้นั เสนพี นักงานน้อยใหญ่
ออกมาเกณฑก์ นั ทันใด รบี ไปยังด่านปากน้าพลันฯ

ฯ ๒ คา ฯ เชิด

๏ คร้งั ถึงจึง่ แจง้ คดี กับสีท่ ูตาคนขยัน
บัดน้ีพระองค์ทรงธรรม์ ใหเ้ ชิญท่านทูตเข้าในพาราฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บดั น้ัน ราชทูตท้งั สมี่ ียศถา
จดั แจงตกแต่งกายา เสอื้ ผ้าหลายอยา่ งต่างต่างมี
ตา่ งเชิญสาราบรรณาการ พรง่ั พร้อมขนานทุกหน้าที่

ข้นึ จากนาวาไมช่ ้าที เสนีแห่หน้าคลาไคลฯ

53

ฯ ๔ คา ฯ กลองโยน

๏ ครน้ั ถงึ พระโรงรจนา นาทตู เข้ามาหาชา้ ไม่
ขนบรรณาการสาส์นชยั เขา้ เฝา้ ท้าวไทฉับพลนั ฯ

ฯ ๒ คา ฯ เสมอ

๏ เม่ือน้ัน ทา่ นท้าวพรหมทตั รังสรรค์
เหน็ บรรณาการสาส์นสวุ รรณ ทรงธรรมป์ ราศรัยไปทนั ที

พระองค์ผูด้ ารงนคั รา ยังเปรมปราภริ มย์เกษมศรี
ขา้ วกลา้ นาปรังต้งั ตน้ ดี ไพร่ฟา้ ประชาชสี ขุ สาราญ
ทั้งหมปู่ ระจามิตรทิศใด ไม่เบยี ดเบียนฤาไรในสถาน

พวกท่านมานก่ี ีว่ นั วาร จึ่งลถุ ึงสถานนัคราฯ
ฯ ๖ คา ฯ

๏ บัดนน้ั ราชทตู บงั คมก้มเกศา
พระองค์ผู้ดารงนคั รา ไพร่ฟา้ อยู่สุขสาราญ
ข้าพระบาทจรมาสบิ ห้าวันจึ่งลุถึงเขตขณั ฑร์ าชฐาน
ด้วยเดชะสององคท์ รงศฤงคาร จ่งึ คมุ้ ไร้ภยั พานถงึ เขตคันฯ

ฯ ๔ คา ฯ เจรจา

๏ ฟังทลู เพ่ิมพนู ปรีดิ์เปรมเกษมสันต์
จึ่งหยบิ สาส์นอา่ นทัศนาพลนั ข้อสาคัญคดีท่ีมมี าฯ

54

ฯ ๒ คา ฯ

๏ ในลักษณ์อักษรสาส์นทรง ขององค์ทรงภพนาถา
ถึงองคพ์ รหมทตั กษตั รา สองพาราขอรว่ มไมตรีกนั
ขอพระนุชบตุ รีศรีสวสั ด์ิ รว่ มเศวตฉัตรเฉดิ ฉนั

กับโอรสาววิ าหพ์ ลนั เปน็ ทองแผน่ เดยี วกันคุ้งวันตายฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ จบสาส์นอ่านส้นิ ในอกั ษร พระภธู รช่นื ชมสมหมาย
ยม้ิ เย้อื นเอ้ือนอรรถตรัสภปิ ราย พระฦๅสายจะประสงค์จงใจ

สมสองครองกันไม่ฉันทา ไมว่ า่ ดอกเจ้าเราจะให้
กลบั ไปทูลองค์พระทรงชยั กาหนดวันเดอื นใดกต็ ามทีฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บดั นน้ั อามาตย์ราชทูตทัง้ สี่
จึง่ ทลู วา่ ถ้าโปรดปรานี เดอื นสขี่ อนัดการวิวาห์
จะให้พระโอรสยศยง มาเฝา้ เบ้ืองบาทองค์พระนาถา
ตามพระองค์ทรงธรรม์มบี ัญชา ผา่ นฟ้าจงทราบบทมาลย์ฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมอื่ นนั้ พงค์กษตั รยี ์ปรดี ิเ์ ปรมเกษมสานต์
จง่ึ ตรัสเรยี กเสอ้ื ผ้ามาประทาน อีกของตระการนานาฯ

55

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บดั นั้น ราชทตู ทัง้ ส่มี ยี ศถา
รับของประทานแลว้ วนั ทาบงั คมลาออกมาไม่ชา้ ทฯี

ฯ ๒ คา ฯ เชิด

๏ ครัน้ ถึงจง่ึ ลงนาวา ตน้ หนลา้ ต้ากะลาสี
พอลมส่งตรงไปกไ็ ด้ที ออกนาวีตรงกลับบรุ ีพลนั ฯ

ฯ ๒ คา ฯ เชดิ

๏ ครัน้ ถึงยงั ซงึ่ พารา ประทับทอดหนา้ ท่าเกษมสันต์
สน่ี ายโดยด่วนชวนกนั ผายผนั ข้นึ เฝา้ เจา้ ธานฯี
ฯ ๒ คา ฯ เสมอ

๏ ครัน้ ถงึ จงึ ประณตบทบงส์ุ พระองค์ผ้ดู ารงกรุงศรี
กราบทูลเนอื้ ความตามคดี ถว้ นถ่ชี แ้ี จงดังบัญชาฯ
ฯ ๒ คา ฯ เจรจา

๏ เม่อื นนั้ พระผู้ผ่านเขตขัณฑก์ ห็ รรษา
จงึ ตรัสส่ังลูกแก้วแววตา จงเร่งเตรียมเภตราฉบั พลนั
กาหนดอีกเจด็ ราตรี ฤกษด์ ลี ูกแกว้ จงผายผัน
แล้วดารัสตรัสสงั่ เสนาพลนั จงจัดสรรให้เสร็จสาเร็จการฯ

56

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บดั นั้น เสนารบั ราชบรรหาร
คลานคล้อยถอยออกมาสัง่ การ ทุกทั่วพนักงานดังบญั ชาฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมือ่ นัน้ พระโฉมยงทรงยศโอรสา
ถว้ นเจ็ดราตรกี ็ปรีดา ผ่านฟา้ ถวิลยินดี
สระสรงทรงเครื่องพรายพรรณ ดังจนั ทรแ์ จ่มฟา้ ราศี
พรัง่ พร้อมสนมนารี ขน้ึ เฝ้าภมู ีทนั ใดฯ

ฯ ๔ คา ฯ เพลง

๏ ครั้นถงึ ประนมบงั คมบาท บิตรุ งค์ธิราชเป็นใหญ่
ท้งั พระชนนที รามวัย ภูวไนยจงสุขสวัสดฯี
ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมือ่ น้นั บิตุเรศมารดรท้ังสองศรี
อวยชัยใหพ้ รสวสั ดี ท้ังโรคาอยา่ มมี าแผว้ พานฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เม่ือนัน้ พระโอรสปรีดเ์ิ ปรมเกษมสานต์
นอ้ มเศยี รประณตบทมาลย์ ออกมาหน้าพระลานทันที

57

พร่งั พร้อมสนมนางใน ลงไปส่งเสด็จพระโฉมศรี
นางแกว้ สปั ดนคนดี กล็ อบตามภูมีลงมาฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ ครนั้ ถึงยงั ซ่ึงตาหนกั แพ ฝูงกานัลเซ็งแซ่อยู่แน่นหนา
พระแลเห็นนางแก้วหน้าม้า หมอบอยู่ตรงหน้าภูวไนย
เทวันบลั ดาลดลจิต ใหท้ รงฤทธเ์ิ ธอกล่าวปราศรยั [๑]

พระแลชมมจั ฉาชลาลยั ทใี่ นสาคเรศชโลทร
เหน็ ฉนากฉลามว่ายตามเรือ ท้งั พิมพาปลาเสือวา่ ยสลอน

จระเขก้ ุ้งก้ังมงั กร เท่ยี วลอยรอ่ นผดุ พ่นชลธารฯ
ฯ ๖ คา ฯ เชดิ

๏ ครนั้ ถึงสิบห้าราตรี ลถุ ึงบรุ เี กษมสานต์
ทอดสมอรอรั้งฟังโองการ อยยู่ งั หนา้ ด่านบรุ ีฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บดั นั้น นายดา่ นกองตระเวนเหน็ ถ้วนถี่
ร้องถามไปพลันทนั ที นนี่ าวมี าไยในพาราฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บดั น้ัน เสนีผมู้ ียศถา
ร้องตอบมาพลนั มิทันชา้ มาแดม่ ิถลิ าธานี

58

นดั ว่าจะมาสยุมพร ภูธรเสด็จมาถึงนี่
ทา่ นเรง่ ไปทลู มลู คดี ใหภ้ ูมที ้าวทราบอย่านอนใจฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บัดนนั้ ชุนดา่ นฟงั แจ้งแถลงไข
รีบแต่งตัวพลนั ทันใด คลาไคลรบี มาไม่ช้าทีฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ ครั้นถงึ จ่ึงแจ้งเหตุการณ์ กับเจ้าพนักงานถ้วนถี่
เสนาชวนกนั ทันที เข้าพระโรงรูจบี ัดดลฯ
ฯ ๒ คา ฯ เสมอ

๏ คร้ันถงึ จึ่งประณตบทมาลย์ กราบทลู ภบู าลตามนสุ นธิ์
บัดนีท้ ลู กระหมอ่ มจอมมงคล ยกพลมาแตง่ วิวาหก์ ารฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมอื่ นัน้ ท่านท้าวพรหมทดั เกษมสานต์
จ่งึ ดารสั ตรัสสัง่ พนักงาน จงจัดการไปรับเธอเขา้ มาฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บดั น้ัน ขุนนางจตั ุสดมภก์ รมท่า
ก้มเกล้ารับสง่ั บังคมลา ออกมาเกณฑก์ นั ทนั ใดฯ

59

ฯ ๒ คา ฯ

๏ ครัน้ เสร็จจง่ึ รีบจรลี ลงนาวีลาเลยี งเคียงไสว
เกณฑ์แห่แลลว้ นแตธ่ งชยั ออกไปรบั เสดจ็ พระทรงธรรม์ฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ ครั้นถึงจึ่งเข้าไปกราบทูล ตามมูลคดีทุกสิ่งสรรพ์
ว่าบดั นพี้ ระองค์ทรงธรรม์ เชญิ เสดจ็ จรจรลั เข้าธานฯี
ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมอื่ นัน้ พระโฉมยงทรงสวสั ด์ริ ศั มี
ไดฟ้ งั สมถวิลยินดีจรลมี าสรงคงคาฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ ลบู ไลส้ ุคนธป์ นปรุง เฟอ่ื งฟงุ้ ซับซาบอาบมังสา
ทรงภษู ติ ยกแย่งนาคา สนับเพลาโออ่ า่ ลวดลาย
ฉลององค์อนิ ทรธนูชเู ชดิ กรองศอเพราเพริศสงั วาลสาย
เจยี ระบาดตาดสวุ รรณพรรณราย เขม็ ขดั สายทองคาประจายาม
ตาบทิพย์ประดบั ทับทรวงทรง ทองกรธามรงคเ์ รืองอร่าม
มงกุฎเก็จเพชรพราววาววาม หอ้ ยอบุ ะอรา่ มรุ้งมณี
ขดั พระขรรค์บรรจงทรงศร บทจรจากทา้ ยบาหลี

พรง่ั พร้อมพเี่ ล้ียงเสนี จรลีขึ้นจากนาวาฯ

60

ฯ ๘ คา ฯ

๏ บดั น้ัน เสนตี ัวนายซา้ ยขวา
ใหป้ ระโคมแตรฆ้องกลองชวา แห่หน้านาเสด็จจรจรัล

พระองค์ขนึ้ ทรงยานุมาศ ยรุ ยาตรเข้าในไอศวรรย์
คับคั่งหลังหน้ากวา่ พนั ผายผันเขา้ ในทวาราฯ

ฯ ๔ คา ฯ กลองโยน

๏ ครั้นถงึ จึงหยดุ กระบวนแห่ เซ็งแซ่คึกคักเป็นหนกั หนา
เชญิ เสดจ็ หน่อไทไคลคลา เข้าพระโรงรจนาทนั ใดฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ คร้นั ถงึ จ่ึงถวายอภิวาท สองกษัตริยธ์ ิราชเปน็ ใหญ่
หมอบเมยี งเคียงแทน่ อาไพ หฤทยั สขุ เกษมเปรมปรดี ์ิฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เม่ือน้นั สองกษัตรยิ ธ์ ริ าชเรอื งศรี
พศิ พักตรเ์ ขยขวญั ทันที ยิ่งมีเมตตาอาลัย
ผิวผ่องละอองแน่งน้อย แช่มช้อยโสภานา่ รกั ใคร่
ย้ิมเย้อื นเออ้ื นอรรถตรัสไปว่าดวงใจพ่อมาถึงธานี
ทง้ั สองพระองค์ทรงยศ ไพร่พลชนบทกรงุ ศรี
สขุ เกษมเปรมปราไมร่ าคี สวสั ดดี ้วยกนั ฤาฉนั ใด

61

เดนิ ทางมากลางสาคเรศ เกิดเหตุร้อนเยน็ เปน็ ไฉน
จะเสกสองใหค้ รองราชัย ฤาพ่อจะกลับไปพระนครฯ

ฯ ๘ คา ฯ

๏ เมื่อน้นั พระโฉมยงทรงฤทธอ์ิ ดิศร
ได้ฟงั ตรสั มัธุรสสุนทร โอนออ่ นวันทาแลว้ พาที
พระองค์ทรงฤทธิเ์ หมือนบติ ุเรศ ชนนเี กดิ เกศเกศี

วงศาประชาชาวบุรี มิได้มโี รคันอนั ตราย
เดินทางมากลางทะเลวน สาราญใจไพรพ่ ลทั้งหลาย
ลมส่งตรงมาแสนสบาย สิบหา้ วนั ม่ันหมายถึงเวียงชยั

ลูกรกั จักฉลองละอองบาท บติ รุ งค์ธริ าชเปน็ ใหญ่
ปีหน้าจ่งึ จะลาไปเวยี งชยั เยีย่ มไทเสรจ็ สรรพจะกลับมาฯ

ฯ ๘ คา ฯ

๏ ฟังทูลนเรนท์สูรแสนโสมนัสา
เบอื นพักตร์กวกั เรียกเสนาอย่าชา้ หาฤกษ์ยามชัยฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บัดน้ัน ขุนโหรรบั สั่งบังคมไหว้
จับกระดานหารคูณไปทันใด ฤกษ์ใหญเ่ บด็ เสร็จเจ็ดวนั
คร้ันรตู้ ระหนักประจักษเ์ หตุ กราบทลู ทรงเดชเจ้าไอศวรรย์
จงทราบบาทบงสุ์พระทรงธรรม์ อีกเจ็ดวนั ทาการจะสาราญฯ

62

ฯ ๔ คา ฯ

๏ ฟังโหรทาย พระฦๅสายปรีดิ์เปรมเกษมสานต์
จ่ึงตรัสกับเขยขวัญมทิ ันนาน จงคิดอ่านตกแต่งพระบรุ ี

ให้เขาร้อื พระปรัศวจ์ ัดแจงตกแตง่ เครอ่ื งการภเิ ษกศรี
แลว้ ตรสั สัง่ เสนาไม่ชา้ ที เรง่ รดั บดั นีอ้ ย่านอนใจ
จงปลกู พลับพลารมิ สาคร ไดพ้ ักผ่อนเภตราอาศยั
หยดุ พักพหลพลไกร อย่าให้อดอยากทุกประการฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ เม่ือนน้ั พระทรงโฉมประโลมยอดสงสาร
น้อมเศียรประณตบทมาลย์ ลาพระภบู าลออกไป

พรง่ั พร้อมพเ่ี ลย้ี งเสนา ติดตามผ่านฟ้ามาไสว
รบี ออกนอกทวารวงั ใน รบี ไปสทู่ า่ วารีฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ ครน้ั ถงึ จง่ึ ลงยังนาวา แลมาตามท้องนทีศรี
แซเ่ สียงปีพ่ าทยด์ นตรี โยธีแหแ่ หนแน่นมาฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ มาถึงซ่งึ ลาสาเภาพลนั สุรยิ นั ลับเหลี่ยมภูผา
พระโฉมยงลงสเู่ ภตรา ผ่านฟา้ เปน็ สขุ สาราญฯ

63

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บดั นนั้ เสนที ร่ี ับบรรหาร
หมายเวรเกณฑ์กนั มิทนั นาน สับสนอลหม่านทัง้ เวียงชยั

ทาที่ประทบั พลบั พลา รมิ ฝ่ังคงคากว้างใหญ่
ที่ทางข้างหน้าขา้ งใน เสรจ็ สรรพฉบั ไวดังบัญชา

บ้างปลูกโรงราชพธิ ี ประดับด้วยมณีมคี า่
สาเรจ็ เสรจ็ สรรพประดับประดา คอยฤกษ์ววิ าห์วนั ดีฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ เมอ่ื นั้น พระนรนิ ทร์พนิ ทองผ่องศรี
เสร็จสรรพพลับพลาไมช่ ้าที ลีลานาวีเข้าเวยี งชยั
จอดเคียงเรียงลาเป็นลาดับ คงั่ คับดังแพแลไสว
สาเรจ็ เสร็จสรรพฉับไว แล้วขน้ึ ไปอยู่ประทับพลับพลาฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บดั น้ัน ฝา่ ยพวกพนักงานถ้วนหนา้
คร้นั ถึงกาหนดการววิ าห์ ตา่ งมาพระโรงคัลมิทนั นาน

เรง่ รัดจดั พวกกระบวนแห่ จอแจดาษดาหนา้ ฉาน
บุษบกรถทรงอลงการ รบั เสด็จพระกมุ ารเข้าเวียงชัยฯ

ฯ ๔ คา ฯ กลองโยน

64

๏ ครัน้ ถงึ จึ่งหยุดกระบวนแห่ เซ็งแซส่ นัน่ อยหู่ วั่นไหว
ยานมุ าศประทบั กบั เกยชัยคอยพระภูวไนยจรลีฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ เม่ือนนั้ พระพนิ ทองปรดี ์ิเปรมเกษมศรี
พรอ้ มพร่ังดังกระบวนโยธี จรลีมาสรงสาครฯ

ฯ ๒ คา ฯ เสมอ

๏ กรดี หตั ถข์ ัดสฉี วีวรรณ ทรงสคุ นธ์ปนสวุ รรณเกสร
ทรงภษู ติ พ้นื แดงแยง่ กนิ นร สวมซ้อนสนบั เพลาเพราพราย
ฉลององคส์ อดทรงเจยี ระบาด เขม็ ขดั คาดค่าเมืองเรอื งฉาย
ทับทรวงพวงกุด่นั พรรณราย ตาบทิพยเ์ พชรพรายเพราตา
ทองกรเปน็ พระยามังกรแก้ว ธามรงค์วาวแววทง้ั ซา้ ยขวา

มงกุฎแกว้ แวววบั จับตา ห้อยมาลาพวงกดุ น่ั บรรจงฯ
ฯ ๖ คา ฯ

๏ คร้ันเสร็จเสดจ็ จรลี ทว่ งทีดังพระยาราชหงส์
ออกจากห้องสุวรรณบรรจง มาทรงรถแก้วแววตาฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บดั นนั้ เสนตี วั นายซา้ ยขวา
บังคมก้มกราบสามลา คลายเคลอ่ื นโยธาจรลฯี

65

ฯ ๒ คา ฯ

๏ ครนั้ ถึงพระโรงชัชวาล หยุดพวกทวยหาญอึงม่ี
พระองคล์ งจากรถมณี เขา้ สู่โรงพิธีทันใดฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมื่อนน้ั พระองค์ชนนศี รีใส
สายแสงสรุ ิโยอโณทัย ทรามวยั กมุ กรพระธดิ าฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ นางในไขฝักประทมุ ทอง เป็นละอองเยน็ ซาบอาบมงั สา
ทรงสคุ นธ์ปนทองชโลมทาทรงภูษาเชงิ ชายลายสวุ รรณ

ประจงจบั พบั กลบี จบี โจงวาด เข็มขัดคาดรดั กายลายกระสัน
สะพกั ตาดพาดองคน์ างแจ่มจันทร์ สงั วาลวรรณสร้อยนวมสวมทรง

ทองกรธามรงค์เพชรรตั น์ พระพกั ตรผ์ ดั เลิศลว้ นนวลระหง
พระมารดามาชว่ ยประคององค์ ประจงทรงรัดเกล้าเพราพรายฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ สรรพเสรจ็ สมเด็จพระมารดร จูงกรจรจรลั ผันผาย
สาวศรีพี่เลยี้ งเรยี งราย ผันผายข้ึนเฝา้ พระบิดาฯ
ฯ ๒ คา ฯ เพลง

66

๏ ครั้นถงึ จ่ึงประณตบทบงสุ์ ผดู้ ารงภพราชนาถา
หมอบเมยี งเคียงองค์พระมารดา คอยฟังบัญชาท้าวไทฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เม่อื น้นั ทา่ นทา้ วพรหมทตั เป็นใหญ่
เหน็ ควรจวนได้ฤกษช์ ยั ภวู ไนยช่นื ชมยินดีฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ สระสรงทรงเคร่ืองอาภรณ์ พระหัตถก์ ุมศรชัยศรี
ตรัสชวนนงนุชพระบุตรี จรลีออกมาเกยสวุ รรณ

พระองค์ขึ้นทรงยานุมาศ พระนางนาฏทรงวอเฉิดฉัน
พระพ่ีเลยี้ งเคยี งองคน์ างแจ่มจันทร์ ข้นึ ทรงรถสวุ รรณอลงกรณ์

พรัง่ พร้อมสนมนางใน งามงามตามไปแลสลอน
ได้ฤกษ์ใหเ้ คล่ือนคลาจร พลนกิ รแห่แหนแนน่ มาฯ

ฯ ๖ คา ฯ กลองโยน

๏ คร้นั ถงึ ยังซง่ึ โรงพิธี ให้หยดุ มนตรีทั้งซ้ายขวา
สามกษตั ริย์ยุรยาตรคลาดคลา เขา้ มาสโู่ รงพธิ กี ารฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ ฝ่ายองค์สมเดจ็ พระบิดร จูงกรหน่อไทใจหาญ
นงั่ เหนอื กองแก้วสรุ ิยก์ าญจน์ โดยแบบบรุ าณก่อนมาฯ

67

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมื่อน้นั องค์พระชนนีเสน่หา
จูงกรพระราชธิดา น่ังกองสุวรรณาทนั ใดฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บดั น้นั ฝา่ ยพวกพนักงานน้อยใหญ่
ประโคมฆ้องกลองดังทงั้ เวยี งชัย เสียงสนัน่ หวนั่ ไหวเปน็ โกลี

ฝา่ ยพวกชพี ราหมณ์พฤฒาเข้ามาตา่ งเบกิ บายศรี
จดุ เทยี นเวยี นแว่นอัคคี โหก่ อ้ งอึงมเ่ี อาชยั ฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ คร้ันถ้วนคารบทนั ที พราหมณช์ เี ข้ามาหาช้าไม่
รวบรบั ดบั พลนั ทนั ใด แล้วไปเฉลิมเจมิ พักตรา
ต่างต่างอานวยอวยพร ใหถ้ าวรยาวยนื ชันษา
ครองกนั แตห่ นุม่ คุ้มชรา ปราศจากโรคาอยา่ แผ้วพานฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ คร้ันสาเรจ็ เสร็จการสยุมพร ภูธรปรีดิเ์ ปรมเกษมสานต์
ตรัสชวนเขยขวัญมทิ นั นาน เข้าสสู่ ถานทนั ใดฯ
ฯ ๒ คา ฯ

68

๏ ครัน้ ถงึ จึ่งพาหน่อนาถ ยุรยาตรขน้ึ ปราสาทสุกใส
พระมารดาพาองค์อรไท เขา้ ในปรางค์ทองห้องสุวรรณฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ คร้ันถึงจึ่งสัง่ นางพเี่ ล้ียง ใหพ้ รอ้ มเพรียงสรุ างคน์ างสาวสรร
พอโพล้เพลเ้ พลาสายัณห์ จอมขวัญเลา้ โลมพระบุตรี
เจ้าจงจัดแจงแตง่ องค์ แม่จะได้ไปสง่ โฉมศรี
ฤกษ์ยามสาคัญวนั น้ี จะเป็นศรีสวัสดิส์ บื ไปฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมอ่ื นน้ั นางทศั มาลีศรีใส
แจง้ วา่ มารดาจะพาไป อายใจเปน็ พ้นคณนา
ให้สะเทนิ้ เมินพกั ตรไ์ ม่พาที เทวหี วาดหวัน่ พรัน่ หนกั หนา
เห็นพ่ีเล้ียงยิม้ พรายชายตา กลั ยาชาเลอื งเคืองคอ้ นฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมื่อน้นั องค์พระชนนศี รสี มร
ลบู หลังลูกยาแลว้ วา่ วอน บังอรของแม่อย่าเกยี จกัน
บิตุรงคใ์ หส้ ง่ เสียวนั นี้ ดว้ ยฤกษ์งามยามดีกวดขนั
จงสระสรงแต่งองค์อย่าช้าพลัน จอมขวญั ของแม่อยา่ แชเชอื นฯ

ฯ ๔ คา ฯ

69

๏ ฟงั มารดา ตรกึ ตราอายใจใครจะเหมือน
ไมไ่ หวติงนิ่งหงิมย้ิมเยื้อน บดิ เบือนพักตร์หนีไมน่ าพาฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บัดนน้ั สองนางพีเ่ ลย้ี งซ้ายขวา
เข้าไปกระซิบเจรจา ไม่กลัวพระบิดาฤาว่าไร
นั่งนง่ิ ไมต่ ิงอนิ ทรยี ์ เน้ือเยน็ เหน็ ดีฤาไฉน

จะให้เสียฤกษพ์ าว่ากระไร ไวไวไปสรงชลธาร
ว่าพลางทางเข้าอุ้มองค์ เขา้ ในห้องสรงสระสนาน
พนกั งานไขฝักประทมุ มาลย์ นางอยู่งานหมอบเมียงอยู่เรียงรายฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ ลูบไล้กระแจะน้ามนั ปรุง ภูษานุ่งพืน้ ม่วงช่วงฉาย
คาดเข็มขัดตรัจเตร็จเพชรพราย โฉมฉายกรดี หตั ถ์ผดั พักตรา

ทรงสไบตาดทองรองซบั สร้อยนวมสวมทับพระอังสา
สังวาลช่วงดวงกดุ ัน่ จนิ ดา ทองกรบษุ ราเรืองระยับ

แล้วเลือกธามรงค์ทรงสอดแต่ละยอดเรยี งเม็ดเพชรประดบั
สวมทรงรดั เกลา้ วาววับ เสรจ็ สรรพมาเฝ้าพระมารดาฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ แล้วถวายคานบั อภวิ าท หมอบเมียงเคียงอาสน์นาถา
คิดประหว่ันคร่นั ครา้ มขามวิญญา ก้มหน้าสะเทน้ิ เขนิ อายฯ

70

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมื่อน้นั องค์พระชนนโี ฉมฉาย
โลมลูบปลอบวา่ แม่อย่าอาย โฉมฉายของแมผ่ ู้ภักดี
สมศักดิ์สมวงศ์พงศพ์ นั ธุ์ เปรยี บดังดวงจนั ทรส์ ุรยิ ์ศรี

ควรเปน็ ภัสดาสามี ฤกษ์ดจี ะได้จรจรัล
ขึน้ เฝ้าบิดาเสียอย่าด้อื เขา้ จงู มือโฉมฉายผายผัน
พรงั่ พร้อมสนมกานัล เสดจ็ จรจรัลมาทนั ทีฯ

ฯ ๖ คา ฯ เพลง

๏ ครัน้ ถงึ จงึ่ องค์พระมารดร จูงกรธดิ ามารศรี
ขนึ้ บนปราสาทรูจี แต่สองมารศรที รามวัยฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมอ่ื นน้ั หนอ่ นรินทรพ์ นิ ทองผ่องใส
เหน็ พระมารดามาแต่ไกล ภวู ไนยก็ถวายอญั ชลีฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมื่อนั้น โฉมยงองค์เอกภเิ ษกศรี
รับหตั ถ์เขยขวญั ทันที จรลีเข้าห้องพรรณราย
ลดองค์ลงนั่งบลั ลังกร์ ัตน์ หน่อกษัตริย์แลเลีย่ งเมยี งหมาย
พระธดิ าเมินหมอบยอบกาย เอยี งอายขวยเขินเมินพักตรฯ์

71

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมอ่ื นั้น องค์พระชนนมี ีศกั ดิ์
เรยี กพระโฉมยงนงลักษณ์ มาน่ังตรงพกั ตรแ์ ล้วพาที
สององคจ์ งสมัครรักกัน ตามวงศ์พงศ์พนั ธุ์กษตั รยิ ์ศรี
ชอบผิดอยา่ คิดราคี จงมคี วามเจรญิ สบื ไป
สง่ แล้วมารดาจะลาเจ้า ขวญั ขา้ วทงั้ สองจงผ่องใส
ครองกนั จงดีอย่ามีภยั กอดจูบลบู ไล้ทง้ั สองราฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ เมือ่ น้นั พระโฉมเฉดิ เลิศลา้ เลขา
รบั กรชนนดี ว้ ยปรีดา ชายตาแย้มสรวลสารวลกนั
สบพักตรก์ ็พยักย้ิมพราย สนทิ แนบแยบคายคมสัน
โฉมฉายอายเอยี งเมยี งมัน ทรงธรรม์เกษมเปรมปรดี ์ิฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมอ่ื นน้ั องค์พระมารดามารศรี
ตรัสกับเขยขวญั ทนั ที แม่น้ีจะลาคลาไคล
วา่ พลางนางลกุ ลงจากอาสน์ ชวนฝงู กานัลนาฏนอ้ ยใหญ่
ออกจากห้องสวุ รรณทนั ใดกลบั ไปยงั ปรางค์รจนาฯ

ฯ ๔ คา ฯ

72

๏ เมื่อน้ัน พระบตุ รีแนง่ นอ้ ยเสนห่ า
ความอายประหว่ันพรน่ั วญิ ญา ตกประหม่าไม่เป็นสมประดี

ถอยองค์ลงไปเสียใหห้ ่าง นวลนางจะลุกขึน้ วิ่งหนี
มองหาพีเ่ ลย้ี งนารี เลื่อนองค์จากท่ที ันใดฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมอ่ื น้นั หน่อกษัตรยิ ย์ ้มิ ย่องผอ่ งใส
ฉวยฉดุ กรยุดสไบไว้ ปราศรยั ลูบไล้ไปมาฯ

ฯ ๒ คา ฯ ชาตรี

๏ สุดสวาดิ์ งามขนงวงวลิ าสเลขา
พรง้ิ เพราเสาวภาคย์โสภา ใตฟ้ า้ เอกเอยี่ มไมเ่ ทียมทัน
เป็นกศุ ลหนหลังเราทง้ั สอง เคยร่วมห้องร่วมเรยี งเคียงขวัญ
ใชใ่ กล้เคียงเวยี งชยั อยู่ไกลกนั สูข้ ้ามชลดน้ ดน้ั สันโดษมา
ท้งิ สถานบา้ นเรือนมาอยู่น่ี เพราะว่าพจี่ งจติ ขนิษฐา
ท่านเสกมิ่งมารศรีให้พ่ียา แก้วตาจะว่าประการใด
พี่ขอเชญิ โฉมงามทรามสวาดิ์ มาไสยาสน์แทน่ ทองใหผ้ อ่ งใส
อย่าแฝงกายอายเหนียมเรยี มไย พระลูบไลโ้ อบอุ้มแลว้ กุมกรฯ

ฯ ๘ คา ฯ

๏ เมื่อนน้ั นางทศั มาลีศรีสมร
ฟงั ตรสั มธั รุ สสุนทร คมค้อนขวยเขินสะเทิน้ ใจ

73

ยิมพลางทางวา่ นา่ บดั สี ชา่ งพาทีกลา่ วความแต่ตามได้
ทง้ิ สมบตั ิวัตถาข้าไท มาได้ถงึ โรมบุรี

ไยจึงไม่สมสองครองคู่ เชยชมสมสู่อยกู่ รงุ ศรี
ตอ้ งลาบากยากมาในวารี ฤานอ้ งนี้ฉดุ ลากกระชากมาฯ

ฯ ๖ คา ฯ

โอ้โลม

๏ แสนเอยแสนคม ทง้ั คารมแหลมหลักเปน็ หนักหนา
ทราบแลว้ วา่ แกว้ กลั ยา มไิ ด้ไปเรียกหาว่าวาน

ความรกั หากซนมาจนพบ จนประสบนงนุชสดุ สงสาร
พไี่ รค้ สู่ สู่ มชมสาราญ เยาวมาลยจ์ งได้ปรานี
วา่ พลางจงู นางดาเนินนาด มานงั่ เหนืออาสน์มณศี รี

สัพยอกหยอกเย้ายวนยี สขุ เกษมเปรมปรีดิห์ ฤทยั ฯ
ฯ ๖ คา ฯ ตระ โลม

๏ ร่งุ รางสร่างแสงสรุ ยิ า ตรสั ชวนกลั ยาพสิ มยั
มาสระสรงทรงเครอ่ื งอาไพ คลาไคลเฝ้าสองกษตั ราฯ

ฯ ๒ คา ฯ เพลง

๏ คร้ันถงึ จึง่ ถวายบังคมคลั หมอบเรียงเคียงกนั อยู่ตรงหน้า
กม้ พักตรเ์ สียไมเ่ จรจา คอยฟงั บญั ชาพระทรงธรรม์ฯ

74

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมอื่ นน้ั พรหมทตั ทศทิศรังสรรค์
ทั้งนางสนุ ทราวิลาวณั ย์ ชวนกนั กอดจบู ลูบไล้
ตา่ งวา่ นา่ ชมสมสอง ดังทองหมดส้ินปถั ไหม
ดงั บหุ ลนั สรรคส์ รา้ งกันมาไว้ จึ่งได้ประสบพบพาน
พอ่ แม่แกอ่ งค์ลงแล้ว ลกู แกว้ อยูด่ ้วยช่วยคิดอ่าน
ดแู ลชอบผดิ กจิ การ ดงั แบบบุราณสบื มาฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ ฟังตรัส หน่อกษัตริยบ์ งั คมก้มเกศา
ชวนโฉมอรไทไคลคลา กลบั มาปราสาททันทฯี

ฯ ๒ คา ฯ

๏ ครนั้ ถึงจึ่งเขา้ ห้องทอง น่ังแนบแอบน้องเกษมศรี
สัพยอกเยา้ ชวนยวนยี สุขเกษมเปรมปรดี ิ์สาราญฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เม่อื นั้น นวลนางหนา้ มา้ ปรีชาหาญ
เนาในมิถลิ ามาช้านาน ประมาณสองเดือนไม่เคล่ือนคลาย
คดิ คะนึงถงึ องคพ์ ระทรงศกั ดิ์ ความรกั มิใครจ่ ะเสื่อมหาย

นง่ั นอนรอ้ นใจไมส่ บาย โฉมฉายนิ่งนกึ ตรึกตรา

75

เมอ่ื เธอจรจากวงั ก็ส่ังไว้ ใหเ้ ราไซรท้ าลูกไว้คอยท่า
จะยอกย้อนซ้อนกลมายา แก้แคน้ แสนสาแก่น้าใจฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ คดิ พลาง นวลนางออกจากที่อาศยั
รบี ลงอฒั จนั ทรม์ าทันใด มใิ หใ้ ครแจ้งแห่งคดี
ครั้นออกนอกวงั ไมย่ ้งั หยุด รบี รุดมาตามแถววิถี

ลับตาคนผใู้ นบุรี ตรงไปยงั ทนี่ าวาฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ แวะเขา้ สุมทุมพุ่มพง สุรยิ งบ่ายบงั พฤกษา
น่ังลงตรงกลางนาวา ชกั ยนตเ์ ภตราลอยไปฯ

ฯ ๒ คา ฯ เชดิ ฉงิ่

๏ ครูห่ นึง่ ถงึ กฎุ ดี ง โฉมยงยินดจี ะมีไหน
ลงจากนาวาคลาไคล เข้าไปเฝา้ องค์พระทรงญาณฯ

ฯ ๒ คา ฯ เสมอ

๏ คร้ันถงึ จ่งึ ถวายอัญชลี พระมหามุนปี รีชาหาญ
หมอบเมยี งเคียงคอยพจมาน แสนสาราญหฤทยั พนั ทวีฯ

ฯ ๒ คา ฯ

76

๏ เม่อื นัน้ พระมหาดาบสฤาษี
แลเหน็ หน้าม้าพาชี ย้มิ พลางทางมบี ัญชา
ตวั เจา้ ได้เขาพระเมรุไป ถวายองค์ทรงชยั นาถา
ได้ลาภฤาเปลา่ เลา่ กิจจา กลับมาดว้ ยเหตุประการใดฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บัดนน้ั นางแกว้ ยมิ้ น้อยย้มิ ใหญ่
ทูลความตามจรงิ ทกุ ส่งิ ไป โดยนยั นุสนธิต์ ้นปลาย
บดั นี้พระองคท์ รงฤทธิ์ ไมค่ ดิ ผูกพันมน่ั หมาย
หนไี ปไกลเมอื งเคืองระคาย จะผันผายตามองค์พระทรงธรรมฯ์

ฯ ๔ คา ฯ

๏ ฟังวาจา พระสทิ ธาสารวลสรวลสนั ต์
มีศักดเ์ิ สยี เปล่าไมเ่ ทา่ ทัน พากนั โงเ่ งา่ เหมือนเตา่ ปลา
ซึ่งเจ้าจะคิดตดิ ตามไป ถึงโรมวิสัยไกลหนกั หนา

เหาะเหนิ เดินได้ในเมฆา ประมาณเจด็ ทิวาราตรี
ตาจะชว่ ยจดั แจงแตง่ ให้ ด้วยได้มาพึงจนถงึ น่ี
วา่ พลางทางองค์พระมนุ ี ร่ายเวทฤทธฉี ับพลนั ฯ

ฯ ๖ คา ฯ รัว

๏ บังเกดิ ข้ึนเปน็ กระทายทอง ใส่ของเครอื่ งทรงสาวสวรรค์
หยิบยนื่ ให้นางพลางราพันเมืองน้ันทิศนีต้ าชไ้ี ปฯ

77

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมือ่ น้นั นางแกว้ กราบกม้ บงั คมไหว้
รับของประทานสาราญใจ วนั ทาลาไปยังสัดจองฯ

ฯ ๒ คา ฯ เชิด

๏ ชกั สายยนต์ล่ิวปลวิ ฟา้ เภตราเหาะพนั พันผยอง
ทุกษิณครบสามตามทานอง ลอยลอ่ งไปในกลีบเมฆฯี

ฯ ๒ คา ฯ เชดิ ฉ่ิง

๏ ครนั้ เสรจ็ เจด็ วนั ดงั บัญชา เภตรามาถึงโรมวิถี
ชักสายยนตแ์ วะนาวี สทู่ ่ีปถั พีทนั ใดฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ ครั้นถงึ จง่ึ ลงจากเรือน้อย สรุ ิย์ฉายบา่ ยคล้อยเหลย่ี มไศล
ยอกรวนั ทาสุราลัย ถอดรปู ทรามวยั ฉบั พลนั ฯ
ฯ ๒ คา ฯ รวั

๏ กลายเป็นนารีศรโี สภา พกั ตราพรง้ิ เพรดิ เฉิดฉนั
กรายกรยา่ งเย้ืองจรจรลั ผายพนั เข้าส่บู ูรฯี
ฯ ๒ คา ฯ รัว

78

๏ ครน้ั ถึงยงั ซึ่งถนนหลวง ฝงู คนทง้ั ปวงอยู่อึงม่ี
นางดาเนินเดนิ ดูพระบรู ี ตามแถววถิ ที างจร
ร้านรายขายของท้ังสองฝาก เมย่ี งหมากพฤกษาผา้ ผ่อน
เครือ่ งแก้วแววรบั ซบั ซอ้ น ผ้าหม่ นอนตา่ งต่างมาวางราย
ลางนางนั่งรา้ นขายพานถม ดสู วยสมพรงิ้ เพริศเฉิดฉาย
ห่มสีทับทมิ พร้ิมพราย น่งั ขายเครื่องทองดูยองใย
ลางนางบา้ งขายกระจกหวีห่มสีจาปาน่ารักใคร่
ขายเครื่องหอมหวนยวนใจ บ้างรอ้ ยมาลยั มะลลิ า
ชมพลางนางรีบจรลี มิได้มีใครทักรู้จกั หนา้
เลี้ยวลงฉนวนดว่ นมา เดินดูนาวารมิ นทีฯ

ฯ ๑๐ คา ฯ

๏ ครั้นถึงจง่ึ เห็นสาเภาจอด ท้ายทอดใบกางต่างตา่ งสี
เห็นกระท่อมยายตารมิ วารี อย่ขู ้างวิถีทางจร
เทวีตรติ รึกนึกใน จาจะหยุดอาศยั ทน่ี ี่กอ่ น
แมน้ พระทรงยศบทจร จะล่อพระภธู รใหห้ นาใจ
คดิ พลางนางแวะเขา้ มา นัง่ ไหวย้ ายตาแลว้ ปราศรัย

หลานเป็นกาพรา้ มาแต่ไกล จะอาศัยอยู่ด้วยชว่ ยทางานฯ
ฯ ๖ คา ฯ

๏ บัดน้นั สองเฒ่าปรีดิเ์ ปรมเกษมสานต์
ลูบหลงั ลูบหนา้ ยุพาพาล เยาวมาลยแ์ มม่ าแตแ่ ห่งใด

79

รปู รา่ งดงั เทพนฤมิต พักตร์พิศดงั ดวงแขไข
ถ่ินฐานตาแหนง่ อยแู่ ห่งใด มาไยจงแถลงแจง้ กจิ จาฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมอื่ นั้น นางมณยี มิ้ พลางทางวา่
หลานเปน็ ชาวดอนสญั จรมา ญาติวงศพ์ งศากไ็ ม่มี
ยายจงกล่อมเกลยี้ งเลีย้ งไว้ หลานจะแทนคุณให้ทั้งสองศรี
งานการทาได้เปน็ ไรมี จงเมตตาปรานเี ถดิ คุณยายฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บดั นั้น สองเฒ่าตอบไปดังใจหมาย
บญุ แลว้ แก้วตามาหายาย อยูใ่ ห้สบายอย่าปรารมภ์

ว่าแล้วกจ็ งู มือมา ยายตาปรดี ิ์เปรมเกษมสม
ราตรีเขา้ ท่เี ชยชมแสนภริ มย์ดว้ ยหลานสาราญใจฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมอื่ นน้ั นางมณีเยาวยอดพิสมัย
ครน้ั คา่ ย่าประถมยามชัย เข้าในห้องหบั ลับลี้
นง่ิ คะนงึ ถงึ องค์พระทรงศักดิ์ ไม่นานนักคงพบประสบศรี
จะผนั แปรแก้ไขให้ดิบดี ครงั นีไ้ ดเ้ ล่นได้เห็นกนั
คดิ พลางเอนองค์ลงนอน ใหอ้ าวรณว์ โิ ยคโศกศัลย์
คิดครวญจวนรุ่งสุริยัน จอมขวัญระงบั หลับไปฯ

80

ฯ ๖ คา ฯ ตระ

๏ ครั้นร่งุ นางตืน่ ฟ้ืนกาย โฉมฉายสรงพักตรใ์ หผ้ ่องใส
สาวน้อยคอยองค์พระทรงชัย อย่ใู นหอ้ งหบั ไม่หลับตาฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมือ่ นัน้ พระพนิ ทองทรงโฉมเสนห่ า
รว่ มภริ มยส์ มสวู่ นดิ า ในมหาปรางค์มาศรูจี
เม่อื วนั จะพบนงคราญ เทวญั บันดาลพระโฉมศรี

หลับไหลไสยาในราตรี ภูมีนมิ ิตพิสดาร
ฝนั วา่ ยาจกคนหนง่ึ นน้ั ผายผันมายังราชฐาน
ถวายดอกบุปผาผกากาญจน์ ภบู าลมิได้ไยดี
ท้ิงลงตรงพืน้ แผ่นดินดล เกิดพิกลกลายกลับไปกบั ที่
โชตชิ ่วงดงั ดวงจินดาดี พระหยบิ ได้มณนี นั้ มา
กาไว้ในหตั ถอ์ ัศจรรย์ แกว้ น้ันพาเหาะขึ้นเวหา
ใกลร้ งุ่ พระสะดุ้งกายา แบหตั ถท์ ัศนาก็หายไป
แขง็ ขึงตะลงึ อยเู่ ปน็ ครู่ รู้ว่านิมติ คิดสงสัย
ตรองตรกึ นึกนิง่ ในพระทัย มิไดแ้ สดงใหแ้ พร่งพราย
คิดจะใคร่ไปดูเภตรา เยี่ยมเหล่าโยธาทง้ั หลาย
พระจงึ เอ้ือนอรรถตรัสภิปราย โฉมฉายจงอยู่ตาหนกั จนั ทน์
ผัวรักจกั ลาคลาไคล ลงไปเย่ียมพหลพลขันธ์
พ่ไี ปไมถ่ ึงสกั กึ่งวัน จอมขวัญค่อยอยู่จงดีฯ

81

ฯ ๑๖ คา ฯ

๏ เสด็จออกพระโรงรจนา บัญชาสั่งพีเ่ ลยี้ งทัง้ ส่ี
เรง่ ผูกพระยาพาชี น้องนีจ้ ะไปยังเภตราฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บัดนัน้ พระพเี่ ล้ียงรับสงั่ ใส่เกศา
เรง่ รบี ไปพลันดังบัญชา ผกู มา้ มาประทับกบั เกยชยั ฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมอ่ื นน้ั พระทรงโฉมประโลมพสิ มัย
ขึน้ ทรงมิง่ มา้ อาชาไนย ตรงไปยังท่าวารฯี

ฯ ๒ คา ฯ เชิด

๏ ผ่านทบั ยายตามาพลนั จรจรัลรีบไปในวถิ ี
พระองคล์ งจากพาชี จรลีลงยงั เภตราฯ

ฯ ๒ คา ฯ เสมอ

๏ ลดองคล์ งนั่งเหนือบาหลี ประพาสดชู าวบรุ ถี ้วนหนา้
แจวพายขายของทอ้ งชลา หน้าตารปู รา่ งต่างตา่ งกันฯ
ฯ ๒ คา ฯ

82

๏ บัดน้ัน โยธีพ่ีเลยี้ งเกษมสนั ต์
เห็นฝงู แมค่ า้ พากนั ผูกพันลดเลยี้ วเก้ยี วพาน
บา้ งเรยี กนา้ ต่อของพดู ประจบ ทากระทบจา๋ หล่อนอ่อนหวาน
ซบุ ซิบปราศรัยใจเบิกบาน แสนสาราญสรวลเสเฮฮาฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บดั นนั้ สาวสาวชาวเมอื งถว้ นหน้า
เหน็ พวกมหาดเล็กเดก็ ชา พดู จาพสิ มัยเป็นไมตรี
ต่างตา่ งชาเลืองเคืองค้อน เงา้ งอนซ่อนชายอายหนี
ฉวยฉดุ หยดุ ชงิ เปน็ สงิ คลี นารีขวยเขินสะเทิ้นใจฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมือ่ นั้น นวลนางมณีศรใี ส
แฝงบงั ดอู งคพ์ ระทรงชัย เหน็ ท้าวไทเสดจ็ ลงเภตรา
นางจึงเข้าไปในห้อง หยิบเอากระทายทองกบั ภูษา
นาดนวลดว่ นเดินดาเนนิ มา สทู่ า่ นา้ พลนั ทนั ทฯี

ฯ ๔ คา ฯ

๏ ครัน้ ถึงยงั ซ่งึ สาเภาทอง นวลละอองปรีด์ิเปรมเกษมศรี
วางกระทายลงพลนั ทันที จรลีลงสรงคงคาฯ
ฯ ๒ คา ฯ

83

๏ กรีดหตั ถข์ ดั สีฉววี รรณ ลอ่ องค์ทรงธรรม์อยตู่ รงหนา้
ลอยล่องในทอ้ งชลธาร์ วา่ ยไปว่ายมาสาราญใจฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมื่อน้ัน พระนรินทร์พนิ ทองผ่องใส
แลเห็นโฉมงามทรามวัย เลศิ ลา้ วิไลลาวัณย์
พระค่อยดาเนินเดินมา ราชาแฝงองค์เกษมสันต์
แลลอดสอดนยั นาพลนั มใิ หจ้ อมขวญั เห็นกายฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมื่อนัน้ นางมณยี ิม้ อยู่ไมร่ หู้ าย
แจง้ ว่าพระองคพ์ งศน์ ารายณ์ แฝงกายดูองคน์ างนงคราญ

ทาเป็นไม่เหน็ พระภูมี ลอยเล่นวารเี กษมสานต์
แล้วข้นึ จากสายชลธาร น่งั บนตะพานตรงพกั ตรา
กรดี หัตถ์ขัดสีวารีรด เหยาะหยดผ่องพักตร์ดงั เลขา
แกลง้ ล่อหน่อไทอยู่ไปมา เมนิ หน้าเฉยอยู่ไม่ดูไปฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ เม่ือน้นั พระพนิ ทองมองดูอยู่ใกลใ้ กล้
พศิ โฉมนางงามทรามวัย นางในแผ่นภพไมเ่ ทียมทนั
ผวิ ผ่องดงั ทองธรรมชาติ เอี่ยมสะอาดดังหนง่ึ ดวงบุหลัน
พกั ตรผ์ ่องสองปรางอยา่ งลูกจัน ขนงเนตรเกศกรรณพรรณราย

84

พิศศอดงั ศอเหมราช งามวิลาสพร้งิ เพริศเฉิดฉาย
อรชรอ้อนแอน้ กรีดกราย เหมือนละมา้ ยนางฟา้ นารี
สองกรอ่อนชดแชม่ ช้อย แนง่ น้อยน่าชมประสมศรี

แข็งขึงตะลึงอนิ ทรยี ์ ฤดแี ดดนิ้ ในวญิ ญา
ดูพลางทางแสนพิศวาส พระหน่อนาถนึกพะวังกงั ขา
ใครหนอนวลละอองดงั ทองทา งามกว่านมิ่ นชุ พระบตุ รี
แตไ่ ดย้ ลพักตรน์ า่ รักแสน ไมเ่ หมือนแมน้ โฉมน้องของพี่

จะสืบดใู ห้รู้รา้ ยดี วา่ สามมี ีแล้วฤาเปลา่ ดายฯ
ฯ ๑๒ คา ฯ

๏ คิดพลางทางมีวาจา ตรสั สง่ั เสนาท้ังหลาย
ตามดูให้รู้แยบคาย ว่าโฉมฉายจะอยสู่ ถานใดฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บัดน้ัน มหาดเล็กรับสัง่ ไมย่ ้ังได้
ด่วนลงนาวาคลาไคล แฝงคอยอรไททันทีฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมื่อนั้น โฉมยงองคน์ างมณีศรี
ครั้นเสร็จซง่ึ สรงวารี จึงทรงเคร่ืองมณฉี บั พลนั ฯ

ฯ ๒ คา ฯ

85

๏ นุ่งนอกอย่างเขยี นทองรองเรอื ง เข็มขดั ทับคา่ เมืองเฉิดฉัน
สไบคาดพาดพบั ระยบั มนั สงั วาลวัลย์สร้อยนวมสวมกาย
ทองกรเกา้ คู่ชมพนู ุท ธามรงค์เรือนครุฑเฉิดฉาย

แจ่มจารสั รัดเกลา้ เพราพราย ห้อยอบุ ะพรรณรายอรา่ มตาฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ คร้นั เสร็จยา่ งเย้อื งจรลี งามดังมณเี มขลา
ถอื กระทายกรายกรลลี า คนื สูเ่ คหาทนั ใดฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ ครน้ั ถึงจ่ึงตากผ้าไว้หนา้ เรือน จะแชเชอื นชกั ชา้ กห็ าไม่
ตรงเขา้ หอ้ งพลันทันใด ตง้ั ใจคอยดูพระภูมฯี
ฯ ๒ คา ฯ

๏ บดั นั้น คนใช้ได้แจ้งถว้ นถี่
โดยดว่ นชวนกนั จรลี คนื สูน่ าวที นั ใดฯ

ฯ ๒ คา ฯ เชิด

๏ คร้นั ถึงจ่ึงตรงเขา้ วันทา ทลู ตามกจิ จาหาช้าไม่
อยู่รมิ มรคาคลาไคล จงทราบใตบ้ งกชบทมาลย์ฯ

ฯ ๒ คา ฯ เจรจา

86

๏ เม่ือน้นั พระทรงโฉมประโลมสงสาร
ช่นื ชมโสมนัสเบิกบาน จ่ึงมบี ัญชาการตรสั ไป
ท่วงทเี นื้อเย็นจะเป็นสาว จะว่าชาวเมอื งน้เี ห็นมิใช่
จาจะคดิ ตดิ ตามทรามวัย จะได้พานพบสบพักตรา
มาตรแมน้ มีคู่สู่สม จะชงิ ชมไม่คิดสงั ขาร์
ตรัสพลางทางลุกลีลา ลงจากเภตราฉับพลนั ฯ

ฯ ๖ คา ฯ เสมอ

๏ เสด็จทรงกณั ฐศั ว์อัสดร บทจรพรอ้ มพวกพลขนั ธ์
ตรงตามรัถยามาพลนั ดว้ ยพระทัยผูกพันเทวฯี

ฯ ๒ คา ฯ

๏ ครั้นถงึ ซึง่ บ้านยายตา จงึ ขับพวกโยธาไปจากที่
พระลงจากมง่ิ มา้ พาชี เสดจ็ ไปในทที่ วารา

เมยี งมองรอ้ งเรียกตายาย แยม้ ยม้ิ พรม้ิ พรายอยใู่ นหน้า
แลลอดสอดดูกัลยา แล้วน่ังลงตรงหนา้ กระทอ่ มทับฯ

ฯ ๔ คา ฯ เจรจา

๏ บัดนนั้ สองเฒา่ เอนหลังกาลงั หลับ
แวว่ เสยี งหนอ่ ไทตกใจวบั ลุกขยบั ย่างย่องมองดู
เหน็ พระโฉมงามทรามวัย ตกใจเขมน้ อยู่เป็นครู่
ลนลานคลานออกนอกประตู หมอบอยตู่ รงพักตร์พระจักรฯี

87

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมื่อนั้น หนอ่ นรินทร์พนิ ทองผ่องศรี
แยม้ ยม้ิ พรม้ิ พักตร์พาที ตรสั ถามตามมกี จิ จา
อันนางโฉมยงนงคราญ เปน็ ลกู ฤาหลานของปา้

มคี ูส่ สู่ มภริ มยา ฤาวา่ สาวสรรฉนั ใดฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ บดั นั้น สองเฒา่ บังคมประนมไหว้
ทลู ความตามเจริญทุกส่ิงไป มิใชเ่ ชอ้ื วงศ์พงศ์พนั ธุ์
นางมาแต่ไหนก็ไมร่ ู้ ยอมอยูด่ ้วยเกล้ากระหม่อมฉัน

ยงั ไมม่ ีคู่สองครองกนั ทรงธรรม์จงทราบบาทาฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมือ่ นน้ั พระพนิ ทองว่องไวใจกล้า
ไดฟ้ งั ดังทิพธารา มาสรงชืน่ วิญญาเปรมปรีดิ์
ยมิ้ พลางทางกลา่ วสุนทร ดกู ่อนทา่ นผจู้ าเริญศรี
นางไร้ภัสดาสามี จงยกใหเ้ รานี้เถิดเปน็ ไร
จะเล้ยี งเป็นมเหสที ร่ี ัก ยศศกั ดสิ์ องเฒา่ เราจะให้
ทั้งทรัพยส์ ินจนิ ดาข้าไท จะใหท้ ุกสงิ่ สารพันฯ

ฯ ๖ คา ฯ

88

๏ บดั น้ัน สองเฒา่ ระรัวตัวส่นั
กราบพลางทางทลู สนองพลัน ทรงธรรมจ์ งโปรดปรานี
แม้นองคน์ งนชุ เปน็ บุตรหลาน วงศว์ านของขา้ บทศรี

จะถวายทรงศกั ดิ์จักรี มิได้มเี กยี จกันฉนั ทา
น่ีเปน็ แต่โฉมตรมู าอยดู่ ว้ ย ไดอ้ ยู่แต่จะชว่ ยวอนว่า
เป็นสดุ แทแ้ ตใ่ จไฉยา ตัวขา้ จะไปถามทรามวัย
ทูลพลางทางลกุ จรลี เขา้ ในทเ่ี คหาอาศยั
นั่งแนบแอบองค์อรไท ลบู ไลแ้ ลว้ แจ้งแพรง่ พราย
บดั น้ีหน่อไททใี่ นวงั มายงั เคหาน่าใจหาย
เฝา้ ตรัสรอ้ งเรียกหาตายาย แลว้ เบย่ี งบา่ ยพดู จาพาที
จง่ึ วอนงอนง้อขอเจ้า จะรบั เขา้ ไปเปน็ มเหสี
โฉมยงจงนกึ ตรึกคดี จะไปดว้ ยภมู ีฤาฉันใดฯ

ฯ ๑๒ คา ฯ

๏ เมอื่ นนั้ โฉมยงองคม์ ณีศรใี ส
ยิ้มพลางผินพักตร์มาซกั ไซ้เมยี มีฤาไม่ทใี่ นวังฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ ฟังวาจา ยายตาแจ้งตามความหลงั
หา้ มแหนแน่นไปในวงั แตย่ ังไม่มบี ุตราฯ

ฯ ๒ คา ฯ

89

๏ ฟงั พาที นางมณีค้อนพลางทางว่า
ข้าเป็นคนจนซนมา ญาติวงศพ์ งศาข้าไมม่ ี
ซง่ึ ว่าจะพาไปเลย้ี งดู เคยี งคู่อดเิ รกภเิ ษกศรี
ซ่งึ โฉมยงนงนชุ บุตรี ภมู ีจะแฝงไว้แหง่ ใด
จงกลบั ไปทูลถามตามคา อยา่ อมอาอู้อ้หี าดีไม่

ขา้ เป็นชาวดงพงไพร เหน็ ไม่ควรคู่ภูมีฯ
ฯ ๖ คา ฯ

๏ ฟังวาจา ยายตาลบู โลมโฉมศรี
น้อยฤาหลานข้าปัญญาดี ยายนพ้ี ล้ังจติ คิดไม่ทัน
จะไปทูลไถ่ถามตามตรง พระองค์จะวา่ อยา่ งไรน่ัน
ว่าพลางต่างเดนิ งกงนั พากนั ไปเฝ้าพระภูมี
นั่งลงตรงพักตรแ์ ลว้ กราบทูล นเรนทร์สรู จงโปรดเกศี
ข้าไปไถถ่ ามตามคดี เทวไี มย่ อมพร้อมใจ
ตวิ ่าพันปมี หี ้ามแหน มาขนื แคน่ กล่าวความตามได้
ซงึ่ จะเล้ียงเคียงองค์ทรงชัย แมน้ จะไปตามคาราพนั
แตโ่ ฉมยงองคเ์ อกภเิ ษกศรีจะไว้ท่ีแห่งใดไฉนน่ัน
ถอ้ ยคารา่ ว่ามาอยา่ งนน้ั ทรงธรรมจ์ งทราบพระบาทาฯ

ฯ ๑๐ คา ฯ

๏ เมื่อนัน้ พระโฉมเฉิดเลศิ ลา้ เลขา
ได้ฟังดังทิพธารา มาโสรจสรงวญิ ญาใหย้ นิ ดี

90

แย้มยิ้มพรมิ้ พักตร์พจนารถ เหลอื ฉลาดลน้ิ ลมสมศรี
ยายตาพากันจรลีไปบอกว่าเมยี มีไม่ชอบใจ

มาตรแมน้ โฉมยงปลงจติ จะเปล้อื งปลิดเสนห่ าอย่าให้
จะพาแก้วแววตาคลาไคล ยังเวียงชัยของเราดังเกา่ มาฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ บัดน้นั สองเฒ่าประนมก้มเกศา
เข้าในหอ้ งพลนั มิทันชา้ พระตามมายนื แอบแทบทวาร
สองเฒา่ เขา้ ไปใกลห้ ลานสาว ว่ากลา่ ววงิ วอนออ่ นหวาน
ยายไปทูลความตามอาการ ภบู าลสรวลสนั ตท์ นั ที

ตรัสวา่ จะพาไปเวียงชัย ไมอ่ าลยั ในมิ่งมเหสี
เจ้าจงตรกึ ไตรดใู ห้ดี จะไดฝ้ ากอินทรยี ์ท่านสบื ไปฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ ฟงั ยายตา ยิม้ ละไมในหนา้ แล้วปราศรยั
นอ้ ยฤาลมชายนา่ อายใจ แม้นไม่ตรึกตราก็น่ารัก

มเหสเี ป็นทชี่ ืน่ ชิดรูปจรติ น่าชมสมศักด์ิ
ยังเออ้ื นอรรถตรัสไดว้ า่ ไมร่ กั ใครฉดุ ชักชวนมาจากธานี
บุญหนักศักด์ิใหญ่ยงั ไมช่ อบ จะมาลอบรักข้าน่าบดั สี

เปน็ แต่ชาวดงพงพี พันปีจะเล้ยี งสักเพียงไรฯ
ฯ ๖ คา ฯ

91

๏ เม่ือนัน้ หนอ่ นรินทรพ์ ินทองผ่องใส
ฟังนางชา่ งตอบชอบฤทยั ย่งิ รักใครผ่ กู พนั กลั ยา
สุดที่จะเงือดงดสะกดจิต ลืมคดิ อบั อายขายหน้า
จงึ เยื้องยา่ งเข้าทางทวารา ยายตาหลบลบั ฉับพลันฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บัดนัน้ นางมณีแกลง้ กลวั ตวั สัน่
จะวง่ิ ตามยายตามาพลนั พระยนื ขวางกางก้นั พักตรา
โฉมยงวง่ิ ตรงเขา้ แฝงกาย ทาเอื้อนอายแฉลบแอบฝา

เมยี งมองร้องเรยี กยายตา จงลลี ามารบั ฉบั พลนั ฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมื่อน้นั หน่อกษัตรยิ ์สารวลสรวลสนั ต์
แลว้ ตรสั ปลอบกลั ยาลาวัณย์ จอมขวัญของพีด่ งั ดวงใจ

เรยี มไม่รักจกั มาหาหรอื ควรฤาแก้วตาไม่ปราศรัย
จะแฝงกายอายเหนียมเรียมไย มาพูดจาปราศรัยกนั โดยดี

วา่ พลางทางเดินเขา้ ชิด เจ้าผดู้ วงชวี ติ ของพ่ี
เรยี มรักมิใช่พวกไพรี แกว้ พ่ีอย่าประหวน่ั วิญญาฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ เมอ่ื นน้ั นางมณีแน่งนอ้ ยเสน่หา
ทาเป็นเชน่ แขกแปลกมา เมียงเมนิ พักตราไม่พาที

92

เหน็ พระดาเนินเดินเข้าชิด ทาเบือนบิดชม้อยถอยหนี
ยม้ิ อยู่ในหน้าไม่พาที ว่งิ หนเี รียกหาตากบั ยายฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมอ่ื นน้ั พระโฉมยงปลงรักสมัครหมาย
เห็นน่ิมน้องหมองเมนิ เขนิ ระคาย พระแย้มย้ิมพริ้มพรายพาทฯี

ฯ ๒ คา ฯ

๏ ดวงสมร เฝ้าคมค้อนเคืองใจสง่ิ ใดพี่
รักเจา้ เท่าดวงชวี ี มารศรีจงได้เมตตา

ส่งิ ใดรังเกียจเดียดฉัน จงผอ่ นผันตรองตรึกปรึกษา
จะตามใจไม่ขดั หทั ยา อยา่ โกรธาสลัดตดั รอน
ตรสั พลางทางควา้ ผ้าสไบ ปล้มื ใจจงฟังบ้างก่อน

อยา่ เพ่อคิดเคืองขดั ตดั รอน จงผันผ่อนให้งามตามทานองฯ
ฯ ๖ คา ฯ

๏ เมอ่ื น้ัน นางแก้วเบือนสะบัดขดั ข้อง
คอ้ นควักชกั ชายสไบกรอง ปัดปัองแล้วกลา่ ววาจาฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เจบ็ ใจ ช่างคมุ เหงกระไรดงั ทาสา
เหตเุ หน็ เปน็ ชาวพนาวา ผ่านฟ้าเปน็ เจ้าชาวบรุ ี

93

มารกุ ราษฎร์อาจอุกบุกบนั สารพนั พดู จาน่าบัดสี
แม้นรกั หากเห็นไม่เชน่ นี้ ดทู ่วงทจี ะทาให้ช้าใจ
พระอย่าแตง่ ขอ้ ล่อลิ้น ทราบส้นิ ทีแ่ สนพิสมัย

หนา้ นอ้ งต้องอย่างเพยี งนางใน ช่วงใชร้ องเบ้อื งบาทา
จะเป็นพระมเหสที ่ีรัก เจยี มศักดน์ิ ้อยเกินวาสนา

ตระกลู หงส์ฤาจะลงมาแกมกา ชาวปา่ ฤาจะไปอยู่ในวังฯ
ฯ ๘ คา ฯ

๏ คมุ เหงเลน่ เห็นว่าข้าน้ี ไมม่ ีที่พง่ึ พาเปน็ ฝาฝั่ง
จะกม้ หน้าแกะดินกินขา้ วตงั กลวั ร้ัววังไม่กล้าคลาไคลฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ นอ้ งรกั แหลมหลักปรีชาจะหาไหน
ไมแ่ ต่งขอ้ ล่อลน้ิ อย่ากนิ ใจ จะพาไปโลมเลี้ยงเคยี งองค์
ซึง่ รานรกุ บกุ มาครานี้ ก็เพราะพ่รี ักนอ้ งตอ้ งประสงค์
จะกล่อมเกลี้ยงเลีย้ งโลมโฉมยง เปน็ จอมนาฏอนงค์นางใน
แมน้ แกว้ แววตาไมป่ รานี อนั จะพ้นมือพ่ีอยา่ สงสัย
จงโอนอ่อนผอ่ นตามให้งามใจ พลางลบู ไลเ้ ลียมโลมโฉมงามฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ บัดสี อะไรนีจ่ ้วงจาบหยาบหยาม
มิทันจะโอนอ่อนผอ่ นตาม มาก่อกวนลวนลามถงึ เพียงนี้

94

จะทาเลน่ เช่นชาตเิ ชลยศักดิ์ คมุ เหงหักหาญปล้าทาบัดสี
ไม่งา่ ยดอกบอกขาดชาตนิ ้ี สามีผใู้ ดไมน่ ิยม

จะทนสู้อยูต่ ามประสายากไมย่ อมอยากมีคสู่ สู่ ม
พลางสะบัดปัดกรค้อนคม ทรามชมมใิ ห้ใกล้กายาฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ แสนแขนง น้อยฤาแกล้งแนมเหนบ็ เก็บว่า
นีฤ่ าคือชาวพนาวา อนิจจามุน่ มุดุดัน

ไหนไหนเจา้ วา่ มาข่มเหง จะยาเกรงกลัวใครท่ีไหนน่นั
แม้นมิเมตตาจงฆ่าฟัน ฤาฟ้องหาวา่ กันก็ตามใจฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ วา่ พลางทางปิดทวารา ไขว่ควา้ เล้ยี วลัดสกดั ไล่
วิ่งหนีพ่ีไย เหน็ ไมพ่ ้นมือ
เขา้ ถงึ เพียงนี้ หลีกหนีพน้ ฤา

แขง็ ขงึ ดงึ ดื้อ วิง่ ฮอื ใครจะอายฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ พระโฉมยง มารกุ ราษฎร์อาจองใจหาย
เหตุเหน็ เปน็ ชาย ว่นุ วายเตม็ ที
ควา้ ไขวไ่ ล่ปล้า เหมือนทาทาสี
เกรงใจใครมี เป็นทที าไปฯ

95

ฯ ๔ คา ฯ

๏ แกว้ พ่ีช่างพาทีสลัดตัดได้
เปน็ ไรเปน็ ไป มิใช่ชิงชงั
ตรสั พลางไล่ลัด สกดั หนา้ หลัง
อ้อื องึ ตึงตัง ไปท้งั ห้องนอนฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมอื่ น้นั โฉมยงองคม์ ณีดวงสมร
เฝ้าหลกี ลีห้ นซี นให้พน้ กร แลว้ จ่งึ กล่าวสุนทรวาจาฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ พระเจา้ พระจงโปรดเกล้าเกศา
มาตรแมน้ พระองคท์ รงเมตตา ตัวข้าจะหย่อนผ่อนตาม
เรอื นนที้ ่ีทางกลางถนน ประชาชนหญงิ ชายหลายหลาม

โดยสมคั รรกั ใคร่ก็ไม่งาม จะมีความอัปยศสบื ไป
แม้นจะเล่นเชน่ ชคู้ ปู่ ลา้ จง่ึ ค่อยทาหักหวนดว่ นได้
ถ้าสมัครรักจรงิ จงน่งิ ไว้ อยา่ เพ่อให้ฉาวชอ่ื ลือชา
ควรครองจะรองบาทบงสุ์ โดยดงั จานงปรารถนา
แม้นขืนทาใหช้ ้าวญิ ญา เหนวา่ หมอ่ มฉันถงึ วนั ตายฯ

ฯ ๘ คา ฯ

96

๏ ฟงั คา หวานฉ่าเพราะหูไม่รหู้ าย
ยิม้ พลางทางตอบอภิปรายสายสวาดสิ ดุ รกั ดงั ดวงใจ
เพราะความรักหนักทรวงดวงจติ จึ่งขกุ คิดหกั หวนด่วนได้
พลงั้ จติ ผิดแล้วแกว้ กลอยใจ เจ้าอยา่ ได้เคืองขัดตดั รอน
แตน่ ไ้ี ปไมเ่ ปน็ เช่นแต่หลัง จงมานั่งพาทดี ้วยพ่ีก่อน
ตรัสพลางยา่ งเย้ืองจงู กร เชยช้อนอุม้ น้องเขา้ ห้องใน
ลงนง่ั แนบแอบองค์นงลักษณ์ จะพลกิ ผลกั หยิกทงึ้ ไปถึงไหน
จงผนิ มาพาทีใหด้ ีใจ พี่มใิ ห้นิ่มน้องหมองพกั ตราฯ

ฯ ๘ คา ฯ

๏ เม่ือนน้ั นางมณีบังคมก้มหนา้
ทูลความตามจติ จนิ ดา ตวั ข้าคนพลัดซัดจร
ไหนไหนพระกไ็ ดต้ ้องกาย จะได้อายกบั องคท์ รงศร
เชญิ เสด็จทรงยศบทจร ให้นอ้ งคลายวายร้อนราคาญ
พรงุ่ นจี้ ึงค่อยเสดจ็ มา จะสู้สามภิ กั ดิ์ไม่หักหาญ
นิราศไรไ้ กลพงศว์ งศ์วาน จะพงึ่ เบื้องบทมาลยจ์ นวันตายฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ ฟังราพัน รบั ขวญั เลา้ โลมโฉมฉาย
พระสวมสอดกอดรดั ตรสั ภิปราย โฉมฉายอย่าร้อนหฤทยั

วนั นี้พ่ียาจะลาเจ้า ขวัญขา้ วอยหู่ ้องใหผ้ อ่ งใส
แต่อย่าลืมสัญญาท่วี า่ ไว้ ปลืม้ ใจจงอยูส่ วัสดีฯ