วรรณกรรมเรื่องแก้วหน้าม้า

97

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เม่ือนั้น โฉมยงองคน์ างมณศี รี
น้อมเศยี รอภวิ นั ท์ทนั ที เทวีซา้ สั่งทรงธรรม์
แม้นไปถึงเวยี งวงั ขา้ งใน พระอยา่ ได้พูดฉาวกล่าวขวัญ
แมน้ คนผรู้ ู้คาสาคัญ ตัดสวาดขิ าดกนั เป็นม่ันคงฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ ฟงั นาง พระเชยคางตอบความตามประสงค์
ข้อนั้นขวญั ตาอย่าพะวง โฉมยงค่อยอยู่สวสั ดี

ส่ังพลางทางรบี บทจร ออกจากห้องนอนสาวศรี
เสด็จทรงม่ิงมา้ พาชี จรลีมาตามรถั ยาฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ คร้ันถงึ จ่ึงลงอัสดร ทินกรบ่ายคล้อยเวหา
พระโฉมยงทรงเสด็จลีลา เขา้ สู่มหาปราสาทชยั ฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ นัง่ เหนอื แท่นรตั นร์ จู ี เหน็ นางทศั มาลีศรใี ส
พระเสแสรง้ แกล้งทาลูบไล้มใิ หแ้ จ้งคาสาคัญฯ

ฯ ๒ คา ฯ

98

๏ พลบค่ายา่ แสงสุริยง อสั ดงลับในไพรสัณฑ์
คิดถงึ แก้วแววตาลาวัณย์ ทรงธรรมส์ ะท้อนถอนใจ

เผยแกลแลชมดารากร อัมพรไม่มีปัถไหม
บุหลันเล่อื นลอยฟ้านภาลยั เหมอื นพักตรแ์ ก้วแววนยั นานวล

รวยรนิ หอมกลนิ่ ผกามาศ ท่ีบานดาษเกล่ือนไปในสวน
ยามวิโยคโศกศลั ย์รัญจวน พระคร่าครวญคะนงึ ถึงเทวฯี

ฯ ๖ คา ฯ

๏ ทอดองค์ลงในทีไ่ สยาสน์ ภูวนาถตรมตรองหมองศรี
ให้เคลิม้ เคลน้ เหน็ องค์เทวี มายนื ย้มิ ริมท่ีไสยา

พระลุกขึ้นเมียงมองร้องทัก ยิ้มพยักกวักหัตถ์ตรัสเรยี กหา
แวว่ แวว่ เหมือนแกว้ กัลยา ขานขาแล้วนกึ รู้สึกกายฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ พระแกล้งทาคลาหาผ้าผอ่ น พไิ รบ่นรนร้อนใจหาย
โฉมยงจงไปให้ไกลกาย ไมส่ บายร้อนรนเปน็ พ้นไปฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมื่อนั้น นางทัศมาลศี รีใส
ไดพ้ งั ตระหนกตกใจ ทรามวัยฉวยพัดปัดไปมาฯ

ฯ ๒ คา ฯ

99

๏ เมอ่ื นนั้ พระหน่อนาถสรุ ิยวงศ์พงศา
นง่ิ นอนรอ้ นรักหนักอุรา จนนิทราระงบั หลบั ไปฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เม่ือน้ัน นางมณีเยาวยอดพสิ มยั
พลบค่ายา่ ปฐมยามชัย เนาในเคหาตายาย
น่ิงคะนงึ ถงึ องค์ทรงศักด์ิ นงลกั ษณย์ ้ิมอยู่ไม่ร้หู าย
ช่างไมร่ รู้ ะแบบแยบคาย เปน็ ชายโง่กว่านารี
สาจติ ท่ีคิดชังชงิ ทอดท้ิงเกลียดกลวั เอาตวั หนี
ได้แก้แคน้ แทนกันทันที พรุ่งนี้จะวา่ ให้สาใจฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ คิดพลางเอนองค์ลงนอน จะโศกเศร้าเรา่ ร้อนก็หาไม่
คิดแตจ่ ะตดั พ้อหน่อไท แล้วระงบั หลบั ไปในทันทีฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ คร้ันร่งุ ก็ต่นื ฟ้ืนกาย โฉมฉายสรงพักตรผ์ ่องศรี
ประดับองค์ทรงเคร่ืองรจู ี เขา้ ทหี่ อ้ งในใสด่ านฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมื่อนั้น พระพนิ ทองว่องไวใจหาญ
พวยพุง่ ร่งุ แสงสุริย์กานต์ ภบู าลยินดปี รีดา

100

จึ่งบอกแก่โฉมยงนงลักษณ์ นอ้ งรักผยู้ อดเสนห่ า
โฉมตรูจงอยู่ในปรางคป์ รา พีจ่ ะลาไปชมบุรี
สง่ั เสรจ็ เสด็จลลี า มาโสรจสรงคงคาเกษมศรี

กรายกรย่างเย้ืองจรลี ยงั พระโรงรูจที ันใดฯ
ฯ ๖ คา ฯ

๏ คร้นั ถงึ จ่งึ ทรงอาชา หา้ มเหลา่ เสนาน้อยใหญ่
องคเ์ ดียวเล้ยี วออกนอกวงั ใน ตรงไปเคหาตายายฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ คร้ันถงึ จ่งึ ลงอัสดร เร่งรีบบทจรผนั ผาย
เขา้ ไปในทับให้ลบั กาย กรกรายผลกั บานทวารพลัน
แลว้ รอ้ งเรียกโฉมยงนงคราญ เหตุใดใส่ดานกวดขัน

พ่มี ารบั แก้วตาลาวณั ย์ จรจรัลไปชมเภตราฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมื่อน้ัน นางมณีย้ิมละไมในหน้า
ร้องทลู หนอ่ ไทมิได้ชา้ ตวั ขา้ ป่วยไข้ไม่สบาย
ผดั ต่อพอรุ่งพรุ่งนี้จะตามเสดจ็ พันปีไมห่ นหี าย
เชิญเขา้ วงั ในใหส้ บาย มติ ายคงประสบพบพกั ตรฯ์

ฯ ๔ คา ฯ

101

๏ เมื่อนัน้ พระหน่อนาถสุรยิ ์วงศ์ทรงศักดิ์
สดบั เสยี งโฉมยงนงลักษณ์ ความรักเพยี งสนิ้ สมประดี

มิได้รู้แยบยลกลใน ภูวไนยอกสนั่ ขวญั หนี
เห็นทวารบานปิดมดิ ดี ภมู ผี ลักไสไปมาฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ ลิม่ สลกั หักพบั ยับไป เข้าได้ในห้องเคหา
นัง่ แนบแอบชิดพนดิ า พระหัตถาประคองตอ้ งองค์
เห็นชน่ื แชม่ แยม้ ย้มิ พรมิ้ เพรา พศิ ดรู เู้ ท่านวลระหง
ประจงจูบลูบโลมโฉมยง แยม้ สรวลชวนลงไปนาวีฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ ฟังตรัส ชลุ หี ตั ถ์บงั คมก้มเกศี
แกลง้ ว่าอนิจจาไมป่ รานี มาเซ้าซี้ลูบคลาร่าไป
งดกอ่ นผ่อนพอผาสุก ยงั เป็นทุกขเ์ ม่ือยเหนบ็ เจ็บไข้
แล้วทาเป็นสะท้อนถอนใจ บดิ เบอื นเชือนไปไมน่ าพาฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เม่อื นั้น พระพงศ์ภชุ สดุ รักหนกั หนา
รับขวัญราพันพจนา อนิจจามิง่ มิตรบิดเบือน
เรียมหวงั ตั้งหน้ามารับ ควรฤากลบั ผ่อนผัดนัดเลื่อน
แกลง้ เหนย่ี วหนว่ งถ่วงรกั ชักเชอื น บดิ เบอื นหนา่ ยหนีไปทีเดยี ว

102

ว่าพลางแอบองิ พิงพาด สุดสวาดพิ ูดพลอดกอดเกีย้ ว
ประหลาดนักผลกั มอื ถอื จรงิ เจียว อย่าลอ่ ลวงหนว่ งเหนยี่ วไดป้ รานีฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ พระโฉมยง พระจงโปรดเกล้าเกศี
อยา่ ยว่ั เยา้ เฝ้ากวนยวนยี ใชท่ ี่จะลบั ดับสูญไป
เมื่อกลางวนั แสกแสกแปลกมา ไมอ่ วดหนา้ อวดงามตามไปได้
พระเปน็ ชายจะอายอดสูใคร สุดแต่ไดก้ ารเหน็ เปน็ ดฯี

ฯ ๔ คา ฯ

๏ สุดสวาดิ แหลมฉลาดลิน้ ลมสมศรี
รกั เจา้ เท่าดวงชีวี สดุ ทจี่ ะหย่อนผ่อนปรน
พดู กนั ทนี่ วี่ ่ามคิ วร จึงชักชวนลงไปใกล้ถนน
กห็ ลีกเล่ียงเบ่ยี งบา่ ยอายคน เพอ่ื เพราะนฤมลไมเ่ มตตา
ตรสั พลางสัพยอกหยอกเย้า คลึงเคลา้ ยวนความเสน่หา
กรกุมอมุ้ แอบแนบอรุ า แก้วตาอยา่ สลัดตดั รอนฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ เมอ่ื น้ัน โฉมยงองคม์ ณีศรีสมร
ฟงั ตรสั มัธุรสสนุ ทร คมค้อนแล้วตอบวาที
พระจะปล้าทาเลน่ เชน่ ชู้ ให้อายหมูบ่ ริจาทาสี
ค่เู คยเชยขวญั ทา่ นมี นอ้ งนี้ชาวป่าพนาวัน

103

ตา่ ศกั ด์ิทกุ สิง่ เหมือนห่ิงห้อย บญุ นอ้ ยไม่สสู้ ุริยฉ์ ัน
จะก่อเกิดเริศร้างกลางคนั จะผินผันพักตราไปหาใคร
ยามรักน้าผกั กห็ วานฉา่ ไม่ชอกชา้ เพราะสมคั รรักใคร่
คร้ันเชยชมสมจิตคิดไว้ กลัวจะไมเ่ หมอื นคร้งั แตห่ ลังมาฯ

ฯ ๘ คา ฯ

๏ น้องรกั เสนาะนกั ถ้อยคาร่าวา่
น่ีฤาชาวพงพีปรชี า ช่างพูดจาหลกั แหลมแกมกล
ความจริงมง่ิ แมไ่ ม่แลเหน็ ประหนง่ึ เช่นกลา่ วถ้อยสรอ้ ยสน
จะใหส้ ัตย์ปฏิญาณทัณฑ์บน แมน้ ปดปนล่อลวงดวงใจ

จงต้องแสนศาสตราอาวุธ มว้ ยมดุ นรกหมกไหม้
ตรัสพลางทางจูบลูบไล้ หฤทัยเกษมเปรมปรีดฯิ์

ฯ ๖ คา ฯ

๏ เม่อื น้นั โฉมยงองคน์ างมณศี รี
รว่ มภิรมยส์ มสู่ภูมี เทวลี มุ่ หลงจงรกั
หมอบเมียงเคียงองค์ทรงฤทธ์ิ ทอดสนทิ นอนทบั กบั ตกั
ตรกึ พลางกราบลงตรงพักตร์ นงลกั ษณ์ทลู ความตามนัยฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ ตวั น้องตกตา่ กาพรา้ ญาตวิ งศพงศาก็หาไม่
เหน็ แตบ่ าทบงสท์ุ รงชัย จะไดเ้ ป็นทพ่ี งึ่ พา

104

ภายหน้าถ้าคดิ ผดิ พล้งั จงยกโทษโปรดประทังโทษา
หนงึ่ ไดป้ ฏญิ าณกายา ไว้ว่าชาตนิ ี้ไม่มนี าย
เวน้ ไวแ้ ตอ่ งค์ทรงเดช ชนนีบิตเุ รศฦๅสาย
ไม่สมจติ คิดไว้แมน้ ได้อาย จะสตู้ ายไม่เหยยี บธรณี

วา่ พลางทางทาระทวยองค์ ซบลงกบั เพลาเศรา้ ศรี
โอ้วา่ อนจิ จงั คร้ังนี้ น่าทจ่ี ะยบั อัประมาณ

เพราะประมาทอาจองหลงใหล ไมค่ ะเนกาหนดแต่รสหวาน
จะเต้ียต่าซ้าร้ายหลายประการ เยาวมาลย์ตรสั พลางทางโศกาฯ

ฯ ๑๐ คา ฯ

๏ เม่อื นั้น หนอ่ นรนิ ทรย์ นิ คารา่ ว่า
เชยคางพลางเช็ดชลนา แล้วบญั ชาเล้าโลมโฉมงาม

เจา้ อย่าโศกศลั ยร์ ันทด จงฟังรสวาทพี ีห่ า้ ม
จะโลมเล้ียงเคียงยศให้งดงาม ผ่อนตามวิญญาสารพนั

มิใหใ้ ครจาบจว้ งลว่ งล้า เกนิ ก้าน้องท้าวสาวสรร
จะพาแก้วแววตาวลิ าวัณย์ ไปเขตขัณฑ์มถิ ลิ าธานฯี

ฯ ๖ คา ฯ

๏ ตรสั พลางอิงแอบแนบเคลา้ ย่ัวเย้าปรีดิ์เปรมเกษมศรี
จนเบ่ยี งบา่ ยชายแสงสุรยี ์ ภมู ีตะลึงทงั้ กายา

พิศพักตรน์ ่มิ นชุ สดุ สงสาร อาลัยลานรสรักหนักหนา
นิง่ สลดระทดใจไปมา จงึ บญั ชาปลอบองค์นงคราญ

105

เยน็ แลว้ แก้วตาจะลาเจา้ คืนเข้าปรางค์มาศราชฐาน
พรุ่งน้พี ีจ่ ะมาไม่ชา้ นาน เยาวมาลยแ์ มอ่ ยู่สวสั ดฯี

ฯ ๖ คา ฯ

๏ ฟงั บัญชา กลั ยาประณตบทศรี
แล้วทลู วา่ วันหลังยงั มี จะรทู้ ่ีว่าขานประการได
ถ้าชว่ั ชงิ ผวั ทา่ นเชยชดิ จึงเปลอ้ื งปลดิ สมสาเลอื ดตาไหล

ไม่ข้ามวันพลันเป็นเห็นไป ทไี่ หนจะมปี รดี า
ไปเถิดพอ่ ไปอยไู่ ยเลา่ หนอ่ ยจะเฝา้ แย้มแกลแลหา
กลางวนั มไิ ดเ้ ข้าไสยา ไปนิทราค่าค่าใหส้ าราญ

วา่ พลางนงลักษณผ์ ลกั ไส อยไู่ ยเน่นิ ชา้ จะว่าขาน
บุญน้อยจะพลอยอปั ระมาณ เยาวมาลย์ว่าพลางทางโศกีฯ

ฯ ๘ คา ฯ

๏ ดวงสมร ไมเ่ ห็นรอ้ นรื้อเร่ืองเคืองพี่
จะกลับไปในวังครงั นี้ หวงั จะมใิ หแ้ จง้ แพร่งพราย
ปกปดิ กิตติศัพท์ให้ลับก่อนเปน็ ที่จะได้จรไปง่ายง่าย
เจา้ ดังดวงชวี พี ่ีชาย แม้นมิตายไม่รา้ งหา่ งกนั
แต่คร้งั นีจ้ าจนพ้นจิต เจ้าอยา่ คิดข้งึ เคยี ดเดยี ดฉนั ท์
พรุ่งนีพ้ จี่ ะมาไม่ช้าพลนั แจ่มจันทร์อย่าเศรา้ เสยี ใจฯ

ฯ ๖ คา ฯ

106

๏ ตรสั พลางโลมลูบจูบพกั ตร์ สุดรักมิใคร่พรากจากได้
จะเยอื้ งย่างนางยดุ พระบาทไว้ ยืนสะทอ้ นถอนใจไปมา

กลับเข้าสวมสอดกอดน้อง ทัง้ สองต่างสุดเสนหา
แต่วนเวียนเจยี นค่าอาลา ออกมาทรงมิ่งม้าพาชฯี

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เดินทางพลางร่าราพงึ ถวลิ ถึงแกว้ ตามารศรี
แวว่ เสยี งสาเนยี งนารี เหมือนแก้วพ่ีเมียงมองรอ้ งเชิญ
พระย้ังฟงั ไปไม่ใช่น้อง ยิ่งตรมตรองงว่ งงวยขวยเขนิ
แลดูสงิ่ ใดก็ไมเ่ พลิน พระด่วนเดินขบั มา้ คลาไคลฯ

ฯ ๔ คา ฯ เชดิ

๏ คร้นั ถึงวังพลันทันที พระลงจากพาชีหาช้าไม่
ดว่ นเสดจ็ ลลี าคลาไคล เข้าในตาหนักรจู ีฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ ลงนั่งแนบแอบองค์นงคราญ ทาเบกิ บานสบายคลายคล่ี
พดู พลอดกอดแก้วกษัตรีย์ มใิ ห้รู้ร้ายดปี ระการใดฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ เม่ือนัน้ นางทัศมาลีศรใี ส
นง่ั เรยี งเคยี งองค์ทรงชัย ทรามวยั ทลู ถามตามกจิ จา

107

พระเสดจ็ จรดลหนใด ช่างเน่ินนานกระไรหนักหนา
ลมื เสวยลมื สรงคงคา ลลี าจนส้นิ แสงสรุ ยิ นฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ ฟังเมียรกั ทรงศักดิ์เสแสรง้ แตง่ นสุ นธ์ิ
วันนต้ี ัวพ่ีจรดล หัดพลที่ท้องสนามชยั

คิดถึงแกว้ ตาจะมาวัง อา้ ยเหล่านั้นมันยงั ไม่จาได้
สอนยากหนกั หนาระอาใจ จะตอ้ งไปจนจาได้ชานาญ
ตรสั พลางทางเสดจ็ จรลี มาเข้าท่ีแต่งองค์สรงสนาน
ขึ้นสูแ่ ท่นรัตนช์ ัชวาลย์ ภูบาลเอนองค์ลงไสยาฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ ยอกรก่ายนลาตพาดพกั ตร์ ถวลิ ถึงนอ้ งรักเสนหา
โอ้พุ่มพวงดวงใจนัยนา จะนทิ ราเปล่าเปลี่ยวเดียวดาย

มีคู่อยู่ต่างหา่ งกนั ก่ีเดือนวันจะไดช้ มสมหมาย
จะแสนโศกถี ึงพช่ี าย ไหนจะวายชลนาอาวรณ์ฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ ยามวโิ ยคโศกศัลยร์ ันทด เศร้าสลดทอดทับกบั หมอน
ใหห้ งิมง่วงทรวงเศร้าเรา่ ร้อน นง่ิ นอนคะนงึ ถึงเทวี
แล้วเผยแกลแลดูพระจนั ทรา ช่างเชอื นช้าอยไู่ ยในวถิ ี
แคน้ ดว้ ยพระอาทิตย์เรอื งฤทธี ไปหลกี ลี้อยหู่ นตาบลใด

108

ทกุ วันมิทันจะเตม็ เนตร ก็อาเพศไก่ขันหวนั่ ไหว
วนั นช้ี า้ เฉ่ือยเร่ือยไป ปางใดจะรุ่งสรุ ิยาฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ คิดพลางเอนองคล์ งบรรทม เกรียมกรมแดดน้ิ ถวิลหา
ทอดถอนหฤทัยไปมา จนนิทราเคลิ้มหลับฉับพลนั ฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ ครัน้ รุ่งรางสร่างแสงทินกร ภธู รปรีดิ์เปรมเกษมสนั ต์
แตง่ องค์ทรงเสร็จจรจรลั ผายผันมายังพระโรงชยั ฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ ทรงนง่ั เหนอื หลงั อัสดร พร้อมหมู่นิกรน้อยใหญ่
ออกนอกทวารวังใน ไปสสู่ นามชัยทนั ทฯี

ฯ ๒ คา ฯ เชดิ

๏ คร้นั ถึงจึงหยุดอาชา เรยี กหาพเ่ี ลี้ยงท้ังส่ี
ใหศ้ กึ ษาบรรดาโยธี โดยทต่ี ารับเรยี นมาฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บดั นน้ั พระพเี่ ล้ียงรบั สั่งใสเ่ กศา
ก้มเกล้ากราบงามสามลา ออกมาจัดกนั ทนั ใด

109

บา้ งราทวนตคี ลขี ่ีมา้ สรวลเสเฮฮาทั้งนายไพร่
รากระบ่ีตีกระบองวอ่ งไว เกรียวกราวฉาวไปเปน็ โกลาฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมือ่ นนั้ พระพินทองวอ่ งไวใจกลา้
หยุดดหู มพู่ ลโยธา วญิ ญาคะนงึ ถงึ เทวี
ยมิ้ พยักกวกั เรยี กพเ่ี ล้ียง มาเคยี งม้าท่นี ่ังทัง้ ส่ี
แลว้ กระซบิ สนทนาพาที พวกพ่ีจงฝึกพลไกร
นอ้ งจะไปอย่ใู นเภตรา แม้นรบั สง่ั ให้หาเปน็ ไฉน
จงใหพ้ วกเสวกามา้ ใช้ ลงไปแจง้ ความตามอาการ
สัง่ พลางทางชักพาชี เรว็ ร่ีรีบออกนอกสถาน
เดินตัดลัดมาไมช่ า้ นาน รบี ผ่านฉนวนดว่ นมาฯ

ฯ ๘ คา ฯ

๏ คร้นั ถึงจ่งึ ลงจากพาชี ตรงไปในท่ีเคหา
เข้าสวมสอดกอดแกว้ กัลยา จมุ พติ พักตราสาราญใจ
แล้วเออื้ นอรรถตรัสปลอบเทวี จะพูดกนั ท่นี ห่ี าดีไม่

พ่ีขอเชญิ โฉมงามทรามวัย ลงไปเภตรากับสามีฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ เม่อื นั้น โฉมยงองค์นางมณีศรี
นบนว้ิ สนองพระวาที น้องนี้ตา่ ศักดิ์สรุ ยิ ว์ งศ์

110

อย่กู ระท่อมรงุ รังอยา่ งนี้ มคิ วรทภี่ ริ มยส์ มประสงค์
อบั อายขายเบื้องบาทบงส์ุ พระโฉมยงยาตรามาไย
ไมม่ ีทแี่ ทน่ ทองรองเขนย มิควรเลยพระองค์มาหลงใหล
อยู่ปราสาทหยาดฟ้าพร้อมข้าไท ไมช่ อบใจใครแนะนามาฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ ยอดม่ิง ความจริงไม่แสร้งแต่งมุสา
รักเจ้าเท่าดวงชีวา จะอบั อายขายหน้าไยมี

หากเห็นเป็นรมิ ถนนหลวง ฝูงคนท้งั ปวงอึงมี่
จะแพร่งพรายหลายหูดูไม่ดี เท่านดี้ อกเจ้าอย่าเงา้ งอน

ว่าพางแอบองิ พงิ เคลา้ ยว่ั เย้าด้วยความสโมสร
อะไรเล่าเฝ้าปัดสะบัดกร คมค้อนเบอื นหนีไปทีเดยี วฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ บัดสี อะไรนนี่ า่ พิโรธโกรธเกรยี้ ว
เล้ียวลดปดหญงิ จรงิ เจียว กลมเกลียวกอดรัดน่าขัดใจ
ซ่ึงบญั ชาว่าแสนเสน่ห์น้องพรา่ พร้องใหช้ อบอชั ฌาสยั
แม้นจริงเหมือนวาจาว่าไว้ จะเปล่ยี วเปล่าเศร้าใจไยมี

ทา่ นไปถึงเวยี งวังต้ังแต่สุข ที่คนจนทนทุกข์อยู่น่ี
นอนเดยี วเปลีย่ วเปลา่ เศร้าโศกี เพราะไม่มีคเู่ คล้าเปล่าดาย

ตื่นเชา้ กเ็ ฝา้ แตค่ อยทา่ กว่าจะลาทว่ั คนจนสาย
ยังกลนั่ แกลง้ แสรง้ เสเพทุบาย แยบคายพระเจา้ พอเข้าใจ

111

ว่าพลางทางทรงโศกา ชลนาแถวถั่งหลัง่ ไหล
ข่วนหยกิ พลกิ ผลักเชญิ ยักไป เนาในปรางค์ศรีใหป้ รดี าฯ

ฯ ๑๐ คา ฯ

๏ แกว้ พี่เจ้าว่าไยอยา่ งน้ีขนิษฐา
เคราะห์กรรมจาเป็นเหน็ แกต่ า ใช่ว่าแกลง้ สลัดตัดรอน

บา้ นเขาเรามาอยู่อาศยั จึงโลมเลา้ เอาใจไว้ก่อน
ไม่ช้าจะพาคนื นคร ได้รว่ มร้อนสมสองครองกัน
คืนน้ีพ่ีไปไม่เปน็ สขุ ความทุกขร์ นรอ้ นนอนฝนั
รุ่งรางสางแสงสรุ ยิ ัน ต้องเกียจกันปกปิดกิจจา

หวงั มใิ ห้ใครรเู้ ร่อื งราว ข้อข่าวจะคดิ ขนษิ ฐา
ถึงเพยี งนี้แลว้ แกว้ พ่ีอา โศกาดว้ ยกจิ ประการใด
ว่าพลางทางเชดิ ชลเนตร ซบั พกั ตร์อัคเรศให้แจ่มใส
ปลอบโยนโอนอ่อนผ่อนใจจงู กรทรามวยั ลีลามาฯ

ฯ ๑๐ คา ฯ

๏ สององค์ทรงรว่ มอสั ดร รบี เรง่ บทจรสูท่ า่
บัดเดยี๋ วเลี้ยวลัดตัดมา ลุถึงเภตราทนั ทีฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ คร้ันถงึ จงึ่ ลงจากกัณฐศั ว์ จูงหตั ถแ์ กว้ ตามารศรี
ลงสู่เภตราไม่ชา้ ทีเข้าทีห่ ้องหับฉบั พลันฯ

112

ฯ ๒ คา ฯ

๏ นั่งแนบแอบองค์นงลักษณ์ โลมลบู จูบพักตรเ์ กษมสันต์
ถ้อยทีมีจติ คิดผูกพัน ประทมเรยี งเคยี งกนั หลับไปฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ เยน็ รอนอ่อนแสงสรุ ิยง พระปลดองค์ม่ิงมติ รพสิ มยั
พี่จะพาโฉมงามทรามวัย ส่งเจ้าเนาในกระท่อมทับ
รงุ่ รางสา่ งแสงสุริยา จะกลบั มาหาน้องที่หอ้ งหบั
งามงอนอ่อนองคล์ งคานับ ประจงจบั หัตถาพาจรฯ

ฯ ๔ คา ฯ เสมอ

๏ ลงจากเภตราขน้ึ ม้ามงิ่ วางวิง่ วอ่ งไวดงั ไกรสร
ชกั ม้าเลี้ยวลดบทจร มใิ หช้ าวพระนครรทู้ ีฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ คร้นั ถึงจง่ึ สง่ั นงลกั ษณ์ ทรงศักด์ิอาลามารศรี
รบี ขบั ม่งิ มา้ พาชี ไปยงั ที่วงั พลันทันใดฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ รอเรยี งเคียงประทบั กบั เกยมาศ ลีลาศด้วยจิตพิสมัย
กรายกรลลี าคลาไคล เขา้ ในปราสาทรจนาฯ

113

ฯ ๒ คา ฯ

๏ นงั่ แนบแอบองค์มเหสี ทาทสี นทิ เสนหา
แยม้ สรวลชวนเลน่ เจรจา ปรดี าสาราญบานใจฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมือ่ น้นั โฉมยงองค์มณีศรใี ส
รว่ มภิรมย์สมสูภ่ วู ไนย นับไดป้ ีเศษสังเกตการณ์
ค่าไปเชา้ มาเป็นผาสุก กาจดั ทกุ ขป์ รดี ์ิเปรมเกษมสานต์
ทรงครรภ์โอรสกาหนดนาน อาการเกือบทศมาสครา
พระพงศภ์ ชุ สดุ สมคั รรักใคร่ มิไดห้ า่ งเหเสนหา

อยู่เย็นเปน็ สุขทุกเวลา ยายตาระวงั กงั วลฯ
ฯ ๖ คา ฯ

๏ วันหนึง่ จึงเกดิ นึกตรกึ ตรอง จาจะลองลาไปไพรสณฑ์
พระจะตรัสหา้ มปรามตามยุบล ฤาจะยอมผ่อนปรนประการใด

คดิ พลางเอนองค์ลงไสยา คอยหาพระยอดพสิ มยั
น่งิ นกึ ตรกึ ตรองจะลองใจ อยูใ่ นหอ้ งหบั ลับลี้ฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมือ่ นัน้ พระนรนิ ทร์พินทองผ่องศรี
อยู่ในปรางคร์ ัตนร์ ูจี กบั พระมเหสโี สภา

114

แสนคะนงึ ถงึ นางมณนี ัก น้องรกั จะละห้อยคอยหา
จงึ ออกจากห้องในไสยา ลีลายงั ทอ้ งพระโรงพลันฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ ทรงน่ังเหนือหลังมโนมัย ภูวไนยรีบเรง่ ผายผัน
เลยี้ วลดั รัถยามาพลัน มใิ ห้ชาวเมอื งนน้ั แจง้ ใจฯ
ฯ ๒ คา ฯ เชดิ

๏ คร้ันถงึ จ่งึ ลงจากอาชา เขา้ ห้องเคหาไม่ช้าได้
น่งั แนบแอบองคอ์ รทัย ประจงจูบลบู ไล้อินทรีย์ฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมื่อนัน้ โฉมยงองคน์ างมณีศรี
น้อมกายถวายอัญชลี ไดท้ ีจงึ ทูลฉลองมา
ตัวน้องท้องไส้ไมส่ บาย นิราศไรญ้ าติวงศ์พงศา
เช้าเย็นได้เหน็ แตย่ ายตา เปน็ กาพร้าขดั สนจนใจ
ฉวยประสูติโอรสยศยง เผา่ พงศ์ทาสีหามีไม่
จะอดอยากตรากตราร่าไปเหน็ จะไม่มีสขุ สาราญ
เมยี รกั จักขอบงั คมลา เมตตาปล่อยให้ไปสถาน
สามเดือนจะมาไมช่ ้านาน ภูบาลจงได้ปรานีฯ

ฯ ๘ คา ฯ

115

๏ เม่อื นั้น พระโฉมเฉดิ เลศิ ลา้ ราศี
ฟังคาราพันพาที ภูมีสวมกอดทอดถอนใจ
แล้วลูบโลมโฉมยงนงลกั ษณ์ น้องรักผูย้ อดพสิ มยั
อย่าแสนโศกเศร้าสร้อยน้อยใจ เรยี มไซ้รกั เจา้ เทา่ ชวี นั
ไมท่ อดทง้ิ จริงเจ้าอย่าเศร้าจิต คงจะคดิ พาไปไอศวรรย์
มาตรแมน้ จรลีหนที นั มใิ หข้ วญั เนตรน้องหมองวิญญา
ไปไยไกลผัวใชต่ วั เปลา่ ขวัญข้าวฟงั คาพร่ี ่าวา่
แมน้ ประสูตลิ กู แก้วแววตาพ่จี ะมาเย่ียมอย่ดู รู ะวัง
วา่ พลางโลมลูบจูบพักตร์ แสนรักไม่แคลงระแวงหวงั
จนเยน็ ย่าสุริยฉ์ ายบ่ายบัง พระลบู หลังโลมลาคลาไคล
เยอ้ื งยอ่ งจากห้องไสยา มาขน้ึ ทรงอาชาหาช้าไม่
ควบขับกลบั หลงั เข้าวังใน ใครใครไมร่ รู้ ้ายดีฯ

ฯ ๑๒ คา ฯ

๏ คร้ันวา่ มาถงึ วงั ใน สุริยใ์ สรอนรอนอ่อนศรี
พระโฉมยงลงจากพาชี จรลีเข้ายงั ปรางคป์ ราฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ มาจะกลา่ วบทไป ถงึ ทา้ วมงคลราชนาถา
ครองกรงุ บารุงพารา มิไดม้ โี รคาแผ้วพาน
แสนคะนึงถึงองค์โอรสรกั ช้านักแต่พรากจากสถาน
นบั ไดป้ ีเศษสังเกตการณ์ เน่นิ นานไม่กลับคนื มาฯ

116

ฯ ๔ คา ฯ

๏ คิดพลางทางเรียกมเหสี มาพาทีตรองตรึกปรกึ ษา
ลูกรักงามสรรพไม่กลบั มา แก้วตาจะคิดประการใดฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมือ่ น้นั นางมณฑาเทวศี รีใส
กราบพลางทางทลู ฉลองไป ซงึ่ สายใจไม่มาธานี

เหตุเพราะนางแกว้ สปั ดน เข้าปล้าปลกุ ซุกซนบัดสี
จงึ ขดั ใจไมอ่ ยู่บูรี เท่าน้งี ามสรรพไม่กลับมา

บัดนอ้ี คี นแสนรา้ ย สญู หายประมาณนานหนกั หนา
จงคดิ สง่ สาส์นไปให้มา เหน็ วา่ จะสมอารมณป์ องฯ
ฯ ๖ คา ฯ

๏ ฟงั เมียรกั ทรงศกั ดิ์เปรมปรดี ิ์ไมม่ ีสอง
แชม่ ช่ืนอารมณส์ มปอง เสดจ็ ออกยงั ท้องพระโรงชัยฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ ลดองค์ลงน่งั เหนืออาสน์ พร้อมหมู่อามาตย์น้อยใหญ่
กวักหตั ถต์ รสั เรยี กเสนาในมาใกล้แล้วมบี ญั ชา
จดั แจงแต่งศุภสาส์นศรี ไปยังบรุ ีโอรสา
วา่ เราประชวรโรคา ใหร้ ีบมาประเทศธานีฯ

117

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บดั น้ัน อามาตย์รับสงั่ ใสเ่ กศี
ออกมาสัง่ กันทันที ตามมีพระราชโองการ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ คร้ันเสร็จกใ็ ส่ในกล่องแกว้ แลว้ ทลู ถวายรายเรอื่ งสาร
หมอบเมียงเคยี งคอยพจมาน พรอ้ มยังหน้าฉานพระโรงชัยฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมอื่ น้นั กรงุ กษัตริย์ช่ืนแชม่ แจม่ ใส
จึงส่ังนายทหารชาญชัย เร่งไปยังโรมบรุ ี
บอกวา่ เราไซรไ้ ม่สบาย ให้เชิญพระลูกชายโฉมศรี
เสี้ยนหนามส่ิงใดน้นั ไมม่ ี ให้รีบจรลเี รว็ พลนั ฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บัดน้นั สองนายทหารแขง็ ขัน
ต่างคนคานับอภิวนั ท์ พากันมาลงนาวา
บา้ งถอนสมอกางใบ นายไพร่อตุ ลุดฉดุ ครา่
แลน่ ออกนอกอ่าวพารา บ่ายหน้ายังโรมนครฯ

ฯ ๔ คา ฯ

118

๏ คร้ันถงึ ปากน้าบรุ ี ทอดสมอนาวไี วก้ ่อน
เชิญสาสน์ ใสพ่ านบวร ลงนาวารบี จรเข้าไปฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ ครนั้ ถึงจึงแจง้ แหง่ คดี แกท่ า่ นเสนผี ู้ใหญ่
ครนั้ ถงึ เวลาก็คลาไคล เขา้ เฝา้ ภวู ไนยฉบั พลนั ฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ น้อมเศียรประณตบทมาลย์ ทูลตามอาการทุกสิง่ สรรพ์
บัดน้พี ระบิตุรงค์ทรงธรรม์ ใหส้ ่งสาสน์ สาคัญมาบดั นี้
ทลู พลางทางคลานเข้ามา ทูลถวายสาราพระโฉมศรี
กราบลงตรงพักตรภ์ มู ี เสนเี มยี งหมอบยอบกายาฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ เม่ือนั้น พระทรงโฉมประโลมเลขา
รับสาส์นทรงธรรมแ์ ล้ววันทา ผ่านฟา้ อา่ นความตามคดฯี

ฯ ๒ คา ฯ

๏ สาส์นทรงองค์พระบิตเุ รศ จอมนเิ วศมิถิลาบุรีศรี
มาถงึ องคห์ น่อไทธบิ ดี ดว้ ยพอ่ น้ปี ระชวรโรคา

แสนคะนึงถงึ องค์พระโอรส เฝา้ ครวญคร่ากาสรดหนักหนา
เจ้าพลัดพรากจากสถานนานช้า เชิญมาใหช้ ่นื หฤทัยฯ

119

ฯ ๔ คา ฯ

๏ จบสาส์นกราบกรานบติ ุเรศ ชลเนตรคลอคลอล่อไหล
จึงผินพักตรซ์ ักถามเสนาใน พระทรงชยั ประชวรโรคา

พระโรคน้ันฉนั ใดไฉนเจา้ หนักเบาอย่างไรให้เร่งว่า
หน่ึงพระองค์นงคราญมารดา ทรงจาเรญิ ฤาวา่ เปน็ ฉันใดฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บัดนั้น ทั้งสองทูตทูลแจ้งแถลงไข
องค์พระชนนีไมม่ ีภัย แต่ทา้ วไทบิตุรงค์ทรงธรรม์

ปั่นปว่ นประชวรโรคา แต่เหน็ ว่าไมส่ ู้กวดขัน
แตค่ ิดถึงพระเจ้าลูกผูกพัน ให้เชิญเสด็จผายผนั ไปบุรี
รบั สง่ั ใช้ให้มาทูลความ วา่ ราบเตยี นเส้ยี นหนามในกรุงศรี

อย่าทรงคดิ กังขาราคี ครัง้ นี้จะสขุ สาราญฯ
ฯ ๖ คา ฯ

๏ เมื่อนั้น พระโฉมเฉดิ เลิศลา้ สุรยิ ์ฉาน
ได้ฟงั หยั่งรใู้ นอาการ คอ่ ยเบิกบานถวลิ ยนิ ดี
สมจติ คดิ ไว้จะไปเมือง ไมไ่ ดเ้ คืองขุ่นข้องหมองศรี
จึงหยิบสาสน์ สาคัญทันที เสดจ็ คืนเขา้ ที่ตาหนกั ในฯ

ฯ ๔ คา ฯ

120

๏ น่งั เรยี งเคยี งองค์นงลักษณ์ ทรงศกั ดิ์บอกแจ้งแถลงไข
บัดนี้พระบิดาบญั ชาใช้ ให้ถือสาสน์ มาใหพ้ ี่ยา

บัดน้พี ระองค์ทรงธรรม์ พระประชวรป่วนป่นั หนกั หนา
ให้พี่จรลียังพารา สง่ สาส์นตราให้ดทู นั ทีฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมือ่ น้นั องค์พระธิดามารศรี
รับสาสน์ พระผผู้ า่ นธานี หัตถ์คล่ีอา่ นพลนั ทนั ใด
แลว้ ทลู พระโฉมยงทรงฤทธ์ิ การร้อนนอนจติ กระไรได้
โปรดดว้ ยชว่ ยพานอ้ งคลาไคล เฝา้ ไททั้งสองกษัตราฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ ฟังนาง พระโลมลูบปฤษฎางค์พลางวา่
โฉมงามจะตามลีลา ไปไยให้ช้าท่วงที

กรุงไกรไกลพ้นจะประมาณ ทงั้ กนั ดารไปในแดนวิถี
โฉมยงจงอย่บู ูรี แล้วพจ่ี ะกลบั มารบั ไป

ตอ้ งทลู องค์ทรงฤทธ์บิ ดิ ร การรอ้ นหนักหนาไม่ช้าได้
ตรสั พลางชวนนางทรามวัย คลาไคลข้นึ เฝ้าพระบิดรฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ คร้นั ถึงจ่งึ คลานเข้าเฝ้า น้อมเกลา้ กราบองค์พระทรงศร
กราบทลู ข้อความตามเร่ืองร้อน ทาทอดถอนหฤทยั ไปมาฯ

121

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เม่อื น้นั พรหมทตั ธิราชนาถา
ทงั คาเขยขวญั แลว้ บญั ชา แกว้ ตาจงรีบคลาไคล
โฉมยงองคท์ ัศมาลี จะไปด้วยสามีฤาไฉน
พอ่ แม่ไม่ห้ามตามแต่ใจ จงตรกึ ไตรปรึกษาหารือกันฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เม่ือนน้ั พระพงศภ์ ุชดษุ ฎขี มขี มัน
ทลู ว่าจะพาจรจรลั จะช้าไปไมท่ ันทว่ งที
แต่ลกู จะลาฝา่ พระบาท ลลี าศไปยงั บรุ ศี รี
แมน้ พระโรคเคล่ือนคลายหายดี จะรบั ไปอญั ชลีพระบาทาฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ ขอฝากโฉมยงนงลกั ษณ์ ทรงศักดิ์ไดโ้ ปรดเกศา
พรุ่งน้แี ตร่ ุ่งสรุ ยิ า ลกู รักจักลาคลาไคลฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ เม่อื นัน้ บิตุเรศชนนศี รใี ส
ต่างองคอ์ านวยอวยชัย เจา้ ไปเป็นสขุ สถาพร
อยา่ ห่วงไยในองคน์ งคราญ จงรีบไปอภบิ าลทรงศร
หายแลว้ แกว้ ตาจงลาจร รบี ร้อนกลบั มายังธานีฯ

122

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมื่อนั้น หน่อกษัตรยิ ์บังคมกม้ เกศี
รับพระพรพลนั ทันที จรลีไปจดั เภตราฯ

ฯ ๒ คา ฯ เสมอ

๏ ครนั้ ถงึ ทวารวงั ใน ข้นึ ทรงมโนมยั ตัวกลา้
พร่ังพร้อมพี่เลยี้ งโยธา ตรงไปสู่ท่าฉับพลนั ฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ พระองค์ลงสูส่ าเภาทองให้เกณฑก์ องพหลพลขนั ธ์
รวบรวมพรอ้ มพรง่ั ท้ังนน้ั จดั สรรสรรพเสรจ็ สาเรจ็ การฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เบยี่ งบ่ายชายแสงทินกร ภธู รปรดี เ์ิ ปรมเกษมสานต์
เสด็จทรงมโนมัยชยั ชาญ บทมาลย์ยงั เรือนยายตาฯ
ฯ ๒ คา ฯ เชดิ

๏ ครั้นถงึ จง่ึ ลงจากพาชี ตรงเขา้ ไปในท่เี คหา
นงั่ แนบแอบองค์พนดิ า ผ่านฟ้ากอดจบู ลบู ไล้
ตรัสวา่ วันนี้มีสาส์นทรง บติ รุ าชมาตุรงคเ์ ปน็ ใหญ่
ให้ตัวพี่ลีลาคลาไคล กลับไปมิถลิ าธานี

123

พี่ขอเชิญโฉมยงนงลกั ษณ์ ไปเฝา้ องคท์ รงศกั ดิ์กบั พี่
จะถนอมเป็นจอมนารี รกั ร่วมชวี ีจนวันวายฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ เมอ่ื นนั้ นางมณีทลู ไปดังใจหมาย
นอ้ งนย้ี ากยับอบั อาย เคืองขายบาทบงส์ุทรงธรรม์

หนงึ่ พระบิตุราชมาตรุ งค์ เผ่าพงศ์กษตั รยิ ์รงั สรรค์
แจง้ วา่ ขา้ ชาวปา่ พนาวัน จะชวนกันตฉิ นิ นินทา
เปน็ ตายไม่ขอจรดล จะสูท้ นอยู่นด่ี ีกว่า

เชิญเสด็จภวู ไนยไคลคลา ตวั ขา้ ไม่ขอจรลีฯ
ฯ ๖ คา ฯ

๏ ฟงั พลาง พระเลา้ โลมโฉมนางมณีศรี
แล้วกลา่ วสนุ ทรวาที เจา้ ว่าไยอยา่ งน้ีไม่ควรการ
พุม่ พวงดงั ดวงนัยนเ์ นตร จงเจตนจ์ ะเลย้ี งเคยี งสมาน
จะบดิ เบอื นเชือนชกั หักราน เพื่อเพราะเยาวมาลยไ์ มเ่ มตตา
ถงึ พระบิตุราชมาตุรงค์ ก็ควรคงจะรกั หนักหนา

ใครจะลว่ งตฉิ ินนินทา แกว้ ตาอยา่ ร้อนหฤทัย
อยนู่ ีพ่ ี่พรากไปจากองค์ ญาตวิ งศเ์ จา้ นห้ี ามีไม่
แม้นประสูตลิ กู น้อยกลอยใจ คอื ใครจะมาพยาบาล
เหน็ แต่ตายายก็ไร้ญาติ ตัดขาดไม่เป็นแกน่ สาร
พี่ขอเชญิ โฉมยงนงคราญ บทมาลยไ์ ปสู่บูรีฯ

124

ฯ ๑๐ คา ฯ

๏ เมื่อนน้ั โฉมยงองค์นางมณีศรี
ฟังคาราพันพาที เทวีจึงทลู ฉลองไป
นอ้ งเสงีย่ มเจยี มตัวกลัวอาย ไม่อวดงามตามชายไปได้
จะทนสู้อย่ตู ามยากไร้ มใิ ห้ใครรู้จักพักตรา
พระองคจ์ งเสด็จจรลี คนื ไปส่บู รู ีเป็นสุขา
อย่าหวนหว่ งหนว่ งหนักชกั ช้า กลบั มาจงึ ประสบพบกัน
วา่ พลางทางทรงโศกี เทววี ิโยคโศกศัลย์
ซบพกั ตร์กับตักพระทรงธรรม์ แจ่มจันทรโ์ ศกาอาลัยฯ

ฯ ๘ คา ฯ

๏ เมอ่ื น้ัน หนอ่ กษัตรยิ ห์ ม่นหมองไม่ผ่องใส
ความแสนพิศวาสจะขาดใจ ภูวไนยราพนั พาทีฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ โอ้ว่าเจ้าดวงมณฑาทองเคยร่วมห้องภิรมย์สมศรี
รักเจ้าเทา่ ดวงชวี ี จะใหพ้ ี่เริศร้างไปอย่างไร

สงสารทัง้ ลูกนอ้ ยกลอยจิต จะเปลื้องปลิดท้งิ ขว้างอย่างไฉน
มาตรแมน้ โฉมยงมปิ ลงใจ ที่ไหนจะมีปรดี า

เชิญพุ่มพวงดวงใจนยั นเ์ นตร ไปประเทศธานเี ราดีกวา่
อยู่ไยในโรมพารา ไปครองกรงุ มถิ ิลาสถาพรฯ

125

ฯ ๖ คา ฯ

๏ ฟงั ตรัส ชลหี ัตถ์ทลู ความตามนุสรณ์
นอ้ งไซรใ้ ชว่ ่าไม่อาวรณ์ สุดรอ้ นสดุ รกั หนักอุรา
แตป่ ากหากพลั้งดังเสยี แลว้ พระแก้วจงโปรดเกศา
อยา่ ใหน้ ้องตอ้ งเสยี วาจา อย่าเพ่อพาไปสู่บรู ี

แม้นไม่ฟังยงั่ ยืนขืนจิต จะสู้สน้ิ ชวี ิตเปน็ ผี
จงตัดเกลา้ เกศาขา้ น้ี ใสใ่ นนาวไี ปเวยี งชยั
ว่าพลางทางทรงโศกา ชลนาแถวถัง่ หลั่งไหล
โอ้พระยอดฟา้ ยาใจ เมอื่ ไรจะเสร็จเสดจ็ มาฯ

ฯ ๘ คา ฯ

๏ ฟังพาที ภูมีกลมุ้ กลดั มนัสสา
สวมสอดกอดแกว้ กัลยา ชลนาไหลหลัง่ พรั่งพราย
องค์อ่อนระทวยงวยงง ด้วยอาลัยในองค์โฉมฉาย
พศิ พักตร์ทั้งรกั ท้ังเสยี ดาย กรกรายกอดนางทางโศกีฯ

ฯ ๔ คา ฯ โอด

๏ โอ้วา่ เจ้าเพอื่ นพศิ วาส จะนริ าศแรมร้างหา่ งศรี
ตง้ั แต่จะแสนโศกศัลย์พนั ทวี เกือบปจี ะพบประสบกัน
ยามปลอดคลอดองคโ์ อรสราช ไร้ญาติพวกพ้องประคองขวัญ
เหน็ แตย่ ายตาชราครนั จะโศกศลั ย์เปล่ยี วเปลา่ เศร้าใจ

126

ตรัสพลางทางถอดธามรงค์ มาสอดทรงนิ้วน้อยละห้อยไห้
ปลอบเปลย่ี นภูษาผ้าสไบ ภูวไนยกาสรดโศกีฯ
ฯ ๖ คา ฯ

๏ เมื่อน้นั โฉมยงองคน์ างมณีศรี
รบั พระภษู าไม่ช้าที โศกกี ้มกราบกับบาทาฯ

ฯ ๒ คา ฯ โอด

๏ โอว้ ่าพระองค์ทรงเดช จะลับเนตรประมาณนานนักหนา
อย่หู ลังจะต้งั แตโ่ ศกา ทกุ ทิวาเปลย่ี วเปลา่ เศร้าใจ

ว่าพลางทางเปลื้องสไบทรง ถวายองค์พระยอดพิสมยั
ซบกบั บาทาโศกาลัย มิไดเ้ ปน็ สมประฤาดฯี
ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมือ่ นน้ั พระพนิ ทองหมองหมดสลดศรี
รบั ขวัญกลั ยาแล้วพาที แกว้ พ่ีอย่าทรงโศกา
กรรมแล้วจ่งึ แคลว้ คลาดกัน จงนบั วนั คอยพี่ดีกวา่
ปลอบพลางทางเรยี กยายตา เขา้ มาแล้วมีพจมาน
ตวั เราจะลาไปธานี อยู่นี่รว่ มเรือนเปน็ เพื่อนหลาน
ยามปลอดคลอดองค์พระกมุ าร จงชว่ ยกนั อภิบาลเทวี
มาถงึ จงึ จะสนองคุณ ที่การุญรักษามารศรี
เงนิ ทองของขา้ วเรามี พร่งุ น้ีเราจะใหไ้ ว้พลางฯ

127

ฯ ๘ คา ฯ

๏ บดั นน้ั สองเฒ่าทูลไปมไิ ด้หมาง
พระอย่าห่วงบว่ งใยในนาง ทูลพลางวนั ทาคลาไคลฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เม่ือนน้ั หนอ่ กษัตรยิ ห์ มน่ หมองไมผ่ อ่ งใส
ปลอบนางทางเชด็ ชลนัยน์ ปล้ืมใจจงอย่สู วัสดี
ผัวรกั จกั ไปไมอ่ ยชู่ า้ จะกลับมาภริ มยส์ มศรี

บารงุ บุตรสุดใจให้ดี เย็นแลว้ แก้วพ่จี ะขอลา
ปลอบพลางทางเช็ดชลเนตร ทรงเดชเศรา้ สรอ้ ยละห้อยหา

ตัดรกั หกั ใจไคลคลา แล้วเหลยี วมาดูองคน์ งคราญ
องค์อ่อนระทวยงวยงง พระโฉมยงกาสรดสงสาร
สวมสอดกอดองคน์ งคราญ ภบู าลโศกาอาลัย
ลบู หลังสง่ั นุชสุดสวาดิ อาลัยไม่คลาดไปจากได้

ขืนสลดั ตัดรกั หกั ใจ คลาไคลมาทรงพาชี
เคล้มิ องคห์ ลงยืนอยเู่ ปน็ ครู่ มิได้รู้สึกองค์พระโฉมศรี

หวนจิตคิดไดส้ ติดี ภมู ีชักม้าคลาไคลฯ
ฯ ๑๒ คา ฯ

๏ ครนั้ ถึงจ่ึงลงอสั ดร ภธู รทุกข์ทนหม่นไหม้
เดินพลางสะท้อนถอนใจ เขา้ ในตาหนักรจู ี

128

ฯ ๒ คา ฯ

๏ ลดองคล์ งนัง่ บัลลงั กร์ ัตน์ กอดหตั ถต์ รมตรองหมองศรี
ผกู จิตคิดถงึ นางมณี เขา้ ทส่ี ิริไสยาฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมื่อน้ัน พระบุตรีแนง่ นอ้ ยเสน่หา
เหน็ พระเฝา้ เศร้าจติ นทิ รา กัลยาไม่รูร้ ้ายดี
สาคัญคดิ ว่าองค์ทรงธรรม์ โศกศัลย์ถงึ องค์มารศรี
เศร้าสร้อยพลอยทรงโศกี จนเขา้ ที่ระงบั หลับไปฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมอ่ื นัน้ โฉมยงองค์มณีศรใี ส
รงุ่ รางสรา่ งแสงอโณทัย ต้ังใจจะสง่ ทรงธรรม์
จ่ึงออกจากห้องในไสยา พักตราเศร้าสรอ้ ยโศกศลั ย์
หยดุ ย้ังบงั บานทวารพลัน ไม่เหลอื บแลแปรผันพักตราฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมือ่ นัน้ พระพนิ ทองหมองพกั ตร์หนักหนา
พวยพุง่ รุ่งแสงสรุ ิยา จึงโลมลานิม่ นชุ บุตรี
ทาลูบหนา้ ลบู หลังส่งั ความโฉมงามประณตบทศรี

เยือ้ งย่างจากปรางคร์ จู ี เสด็จออกยงั ท่ีพระโรงธารฯ

129

ฯ ๔ คา ฯ

๏ คร้นั ถงึ จง่ึ ชวนพระพี่เลย้ี ง พรอ้ มเพรยี งโยธาทห่ี นา้ ฉาน
เสด็จทรงมงิ่ ม้าอาชาชาญ บทมาลยม์ ายังเภตราฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ ครั้นถงึ ซ่ึงบ้านตายาย พระโฉมฉายแลลอดสอดหา
เหลยี วสบพบพักตร์ขวัญกลั ยา หยดุ ม้าสะท้อนถอนใจ

เหน็ โฉมยงลงนง่ั บังคม อารมณ์ย่ิงคิดพสิ มยั
องค์อ่อนระทวยงวยงงไป ชลนัยน์หล่ังหลอ่ คลอตา
จงึ หยบิ เอาถุงทองกองให้ บ้ยุ ใบบ้ อกมติ รขนิษฐา
จาเปน็ จาใจไคลคลา ขบั มา้ ยา่ งเย้ืองจรลีฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ คร้ันถงึ จงึ่ ลงในนาเวศ ทรงเดชนง่ั ทา้ ยบาหลี
แสนคะนึงถงึ แกว้ แววมณี มิได้มีความสขุ สาราญฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บดั นัน้ พระพเี่ ลยี้ งเสนาโยธาหาญ
บ้างกางใบใสเ่ สาเสรจ็ การ ขนั กว้านฉดุ สายสมอมา
นายท้ายบ่ายลานาวี ฤกษด์ ีลมล่องคล่องหนักหนา
ฆาตฆ้องร้องโหส่ ามลา เภตราแล่นออกนอกเวียงชัยฯ

130

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมอื่ นนั้ โฉมยงองคม์ ณีศรีใส
ยามวโิ ยคโศกเศรา้ เปลา่ ใจ เนาในหอ้ งหับลับลี้
แสนคะนงึ ถึงองค์ทรงฤทธิ์ ม่ิงมิตรหมน่ หมองไมผ่ ่องศรี
อกเอย๋ สงสารป่านฉะนี้ ภูมีจะเปน็ ประการใด
คดิ พลางทางทรงโศกา ชลนาแถวถัง่ หล่ังไหล
เย็นรอนอ่อนแสงอโณทยั ทรามวยั ประชวรครรภาฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ จงึ ตรสั ร้องเรียกหาตากับยาย กลงิ้ เกลอื กเสือกกายในเคหา
แมเ่ จา้ จงช่วยลกู ดว้ ยรา เรยี กพลางกลั ยากโ็ ศกีฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ บัดน้ัน สองเฒา่ อกสน่ั ขวญั หนี
ยายเฒ่าเข้ามาไมช่ า้ ที ประคององค์เทวีไว้แนบกาย
แม่จงกล้ันอดสะกดใจ จะผันแปรแก้ไขโฉมฉาย
เร็วราตาเอย๋ อยา่ วนุ่ วาย เบ่ยี งบา่ ยชว่ ยกนั ให้ทนั ทีฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บดั น้ัน ตาเฒา่ วงิ่ วนบน่ อู้อี้
ฟนื ตองกองไฟยงั ไม่มี สองคนเท่าน้อี นาถใจ

131

วา่ พลางทางข้ึนบนหลังคา ผกู เชือกพนั ผ้าหาช้าไม่
ลงมาหาฟืนก่อไฟวงิ่ ไปว่งิ มาตาเหลือกลานฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมอื่ นน้ั โฉมยงนงนุชสดุ สงสาร
ยามชยั ไดฤ้ กษ์ศุภวาร นงคราญประสูติกุมารา
เป็นชายเฉดิ โฉมประโลมเนตร เหมือนพระบติ เุ รศดังเลขา
บริสุทธผิ์ ดุ ผอ่ งดงั ทองทา พกั ตราจ้ิมลมิ้ พร้ิมพรายฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บดั นน้ั ยายตาชื่นชมสมหมาย
ยายเฒา่ เขา้ ช้อนเอาหลานชาย มาโสรจสรงวรกายทนั ที

แลว้ วางลงในที่ไสยา ยายตาปรีดิ์เปรมเกษมศรี
ชงิ กันกอดจูบลูบอนิ ทรยี ์ ก่อกองอัคคีให้นงคราญ
ปรนนิบัตวิ ดั ถากมารดา ประเดย๋ี วมาสวมสอดกอดหลาน
จับโนน่ ซนน่ตี ะลีตะลาน สองคนอลหมา่ นเป็นสงิ คลีฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ ครนั้ ประมวลถว้ นเสร็จเจด็ วนั จะจาเรญิ เชิญขวัญพระโฉมศรี
จัดแจงอู่อาสน์ลาดดี ยายยกบายศรีนมแมวมา
พวงเงินพวงทองซองขวญั จัดสรรพรอ้ มไวใ้ นเคหา
อุม้ องค์พระกุมารหลานยา ยายตาเชิญขวัญราพันไปฯ

132

ฯ ๔ คา ฯ

๏ ขวัญเอยขวญั พอ่ หน่อนเรศ อยเู่ ขตคงคาชลาไหล
อยา่ หลงชมพนมพนาลัย ขวญั อยา่ ไปตามติดพระบิดา
ขวญั เอยเชญิ เชยบายศรีสอง พวงเงนิ พวงทองทง้ั ซ้ายขวา

ได้ฤกษ์เลกิ โห่สามลา ยายตาอานวยอวยพรฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ ยกองคว์ างอยู่ในอู่น้อย นง่ั คอยแกวง่ ไกวมใิ ห้ออ้ น
อยู่เย็นเปน็ สุขไม่ทุกขร์ ้อน ถาวรเกษมเปรมปรดี ฯิ์

ฯ ๒ คา ฯ

๏ เมอ่ื น้ัน โฉมยงองค์นางมณศี รี
โลมเลยี้ งลกู ยาในธานี มไิ ดม้ ีเหตุการณ์พานภัย
เนิ่นนานประมาณเดือนเศษ ตรองเหตุถึงคู่พสิ มยั
เม่ือผ่านฟา้ มาจากกรุงไกร ให้เราทาลกู ไว้ดงั วาจา
สมใจได้องคโ์ อรสแล้ว จาจะตอ้ งคลาดแคลว้ ไปคอยท่า
ยอกย้อนซอ่ นกลมารยา ให้สมสาใจองค์ทรงธรรมฯ์

ฯ ๖ คา ฯ

๏ คิดพลางทางลุกลลี า มานั่งไหว้ยายตาขมขี มนั
บอกวา่ จะลาจรจรลั เยี่ยมวงศพ์ งศพ์ ันธุใ์ นพงพี

133

เดอื นหน่ึงไมน่ านหลานจะมา ยายตาทง้ั สองอยา่ หมองศรี
เงนิ ทองของขา้ วเรายงั มี เอาไว้เลีย้ งชวี ไี มเ่ อาไป

ว่าพลางทางหยิบกระทายทอง ใหส้ องยายตาหาชา้ ไม่
อย่าได้คิดหนกั หนว่ งหว่ งใย หลานไปไม่ชา้ จะมาพลนั ฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ ฟงั วาจา ยายตาตกใจไมม่ ีขวัญ
สวมกอดกลั ยาแล้ววา่ พลนั แจ่มจันทรอ์ ย่าเพ่อคลาไคล

ทุ่งกวา้ งกลางอรัญบรรพต โอรสเนอื้ เยน็ จะเป็นไข้
อ่อนศกั ดห์ิ นักหนาจะพาไป ดวงใจหยดุ ยั้งฟงั วาจา

หน่งึ เมื่อเสดจ็ จรดล จุมพลฝากฝงั สัง่ ข้า
แม้นเกดิ เหตุเภทภยั พาธา จะตอ้ งรับพระอาญาภูมีฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ ฟังหา้ ม โฉมงามยม้ิ เยื้อนเบือนหน้าหนี
ยอกรวันทาแล้วพาที ข้านี้ใม่ท้ิงอยา่ กรงิ่ ใจ
เดือนเดยี วจะมาไม่ชา้ นกั ทรงศกั ด์หิ าทันมาถึงไม่
อยา่ กล่าวการทานทัดขดั ใจ จงชื่นช่วยอวยชัยนัดดาฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บดั นน้ั ยายตาอาลัยร้องไหจ้ า้
เขา้ สวมกอดพระกุมารผ่านฟา้ โศกาครวญคร่าราพนั

134

โอพ้ ระหลานเอ๋ยเคยอยู่ ได้ช่ืนชผู กู ใจใฝฝ่ ัน
รปู หลอ่ พ่อจะจรจรัล ก่วี นั จงึ จะมาหายาย
เคยชมเคยเชยเคยถนอม เคยกลอ่ มเคยไกวน่าใจหาย
เห็นอยู่หลดั หลดั มาพลดั พราย ตายายรา่ พลางทางโศกาฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ เม่อื นนั้ โฉมยงสงสารเปน็ หนักหนา
กลนื กล้ันโศกชี ลุ ลี า กัลยาอุม้ องคพ์ ระกุมาร
ตรสั ปลอบยายตาอย่าอาวรณ์ ไม่ชา้ จะจรคืนสถาน
ว่าพลางรบี มามิช้านาน จากบา้ นยายตาไม่ชา้ ทฯี

ฯ ๔ คา ฯ

๏ ครัน้ ถงึ ซ่ึงนอกพระนคร ทินกรบ่ายบงั รงั สี
โฉมยงจานงจรลี ตรงไปยังทนี่ าวาฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ ครน้ั ถึงจ่งึ ถอดธามรงค์ ผูกหตั ถ์ให้องค์โอรสา
พลางอานวยอวยพรลูกยา แล้วสวมรูปหนา้ มา้ ทนั ใดฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ น่งั ลงตรงกลางสัดจอง คอ่ ยประคองลกู แอบแนบใกล้
ชกั สายยนต์พลันทนั ใด เรือนอ้ ยลอยไปในเมฆีฯ

135

ฯ ๒ คา ฯ

๏ ครั้นถงึ ศาลาอาศรม ทรามชมปรดี ิ์เปรมเกษมศรี
อุ้มองคโ์ อรสธบิ ดี เข้าเฝ้าพระมนุ ฉี บั พลนั ฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ ครน้ั ถงึ จึ่งวางพระโอรส กราบบาทดาบสขมีขมัน
หมอบลงตรงพกั ตร์พระนักธรรม์ แจม่ จันทรค์ อยฟังบัญชาฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บัดนั้น พระมหาดาบสพรตกล้า
มงุ่ เขมน้ เหน็ นางหนา้ ม้า สารวลรา่ แลว้ ถามความไป

ลบั กายหายหนา้ ไปกวา่ ปี พบพระสามีฤาหาไม่
กมุ ารนลี้ ูกเตา้ เหลา่ ใคร บอกไปใหแ้ จ้งแห่งคดฯี

ฯ ๔ คา ฯ

๏ ฟังบัญชา วันทาทลู ความไปตามท่ี
แต่ต้นจนพรากจากสามี กุมารองคน์ ้อยน้ีคือบุตรา
หลานรกั จกั อยู่ฉลองคณุ ท่กี ารุญโปรดเกล้าเกศา

เจด็ วนั จะครรไลลา คืนเขา้ พาราถาวรฯ
ฯ ๔ คา ฯ

136

๏ บดั น้ัน พระนักสทิ ธฟ์ งั นางทางนุสรณ์
จงหยุดพักใหห้ ายคลายรอ้ น จงึ ค่อยจรเข้าสบู่ ูรี
ว่าพลางทางอมุ้ พระกมุ าร มาชมชน่ื สาราญเกษมศรี
เป็นชายเหมอื นบติ รุ งค์คงดี สิบปสี ง่ มาอยูป่ ่าดง
ตาจะช่วยส่ังสอนผ่อนให้ มีอทิ ธ์ฤิ ทธไิ กรสมประสงค์

ว่าพลางกอดจูบลบู องค์ แลว้ ส่งใหน้ างเทวีฯ
ฯ ๖ คา ฯ

๏ เม่ือนั้น นางแก้วปรดี เิ์ ปรมเกษมศรี
ครนั้ เย็นรอนอ่อนแสงระวี จรลีไปท่าสาคร

รับตักน้าใชน้ า้ ฉันเด็ดดวงบุษบนั เกสร
ทาเปลผูกให้ลูกหลับนอน แลว้ ย้อนลงสรงคงคาฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ คร้ันคา่ ย่าแสงอโณทยั เขา้ ไปปรนนิบัติวดั ถา
นอ้ มกายถวายผลผลา แลว้ มาหอ้ งหับฉบั พลนั
กอดกมุ อมุ้ องค์พระลูกรกั โลมลบู จบู พกั ตร์แล้วรับขวัญ
ล้าเล่อื ยเหน่อื ยมาแต่อารญั แจ่มจนั ทร์ระงับหลับไปฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เมื่อนนั้ พระนรนิ ทร์พินทองไม่ผอ่ งใส
จาเดิมพรากจากนุชสุดสายใจ ภวู ไนยเปลี่ยวเปลา่ เศรา้ สกนธ์

137

พลบคา่ กล่าฟ้าภาณุมาศ สถติ อาสน์อ้างวา้ งอยู่กลางหน
เห็นแตพ่ กั ตร์พเี่ ล้ยี งเคยี งสกนธ์ พระจมุ พลสะทอ้ นถอนวญิ ญาฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ เอนองคล์ งในไสยาสน์ ถวลิ หวาดถึงมติ รขนิษฐา
แลเหลียวเปลี่ยวใจนยั นา ในอุรารอ้ นนักดังอัคคี
คร้นื ครน้ื คล่นื คลัง่ กาลงั คิดทรงฤทธต์ิ รมตรองหมองศรี
คลนื่ คลั่งเหมือนพ่ีคลงั่ ดวงฤดี กเ่ี ดอื นปจี ะพบประสบกนั ฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ ครวญพลางทางทรงไสยาสน์ กรกา่ ยพระนลาตโศกศัลย์
ร้อนรุ่มกลมุ้ ใจดังไฟกัลป์ พลางกลืนกล้ันระงับหลับไปฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ พวยทงุ่ รุ่งแสงสุรยิ า แลมาโดยลาแม่น้าไหล
เภตราพาวนเวียนไป เนนิ่ นานมไิ ดจ้ รลฯี
ฯ ๒ คา ฯ

๏ บดั น้ัน ตน้ หนคนงานชาญหนา้ ที่
จิตใจไม่เป็นสมประดี บ้างลงลานาวีเรยี งราย
จับสายโซย่ ดุ ฉดุ คร่า เภตราลอยเลอื่ นเคลื่อนขยาย
โหร่ ้องก้องไปท้ังไพรน่ าย ชุลมุนว่นุ วายเป็นโกลาฯ

138

ฯ ๔ คา ฯ

๏ แล่นลดั ตดั วนพ้นไป เสนีดีใจเปน็ หนักหนา
แลน่ เร่ือยเฉื่อยไปในธารา สรุ ยิ าลบั น้าลงราไร
ลมพดั ปัดท้ายบ่ายลา เข้าในปากนา้ เมืองใหญ่
แลเหน็ นายด่านชาญชัย เตบิ ใหญเ่ ป็นยักษ์ศักดา
ไพร่พลพร้อมพรั่งท้ังนนั้ พนื้ พวกกุมภัณฑแ์ กลว้ กลา้
ลมปดั ซดั ส่งตรงมา เสนาวุ่นวิง่ เปน็ สิงคลฯี

ฯ ๖ คา ฯ

๏ เมื่อนั้น พระพนิ ทองสุรยิ ว์ งศท์ รงศรี
จึงตรสั ส่งั พเ่ี ล้ียงโยธี ให้ทอดอยูด่ ูทีชาวเวียงชยั ฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บดั นั้น อามาตยร์ ับส่งั ไมย่ ้ังได้
ทอดสมอรอลดปลดใบ จอดไว้นอกดา่ นพาราฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บัดน้ัน นายกองสิทธศิ กั ดยิ์ ักษา
เป็นใหญใ่ นด่านชานชาลา แลเหน็ เภตราแต่ไกล
ส่ังให้ตีฆ้องรอ้ งถาม แลน่ ขา้ มนาวามาแต่ไหน
มีธุระประสงคส์ ่งิ ใด ผิดไพร่เคยค้านาวีฯ

139

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บดั นัน้ พระพเี่ ลี้ยงตอบความตามที่
จะไปเมืองมิถลิ าธานี ลมตีป่วนปดั ซดั มา
พักพอลมอ่อนผอ่ นลง จะไปโดยจานงปรารถมา

นฤ่ี าคือเมืองอสรุ าเรามานี้มใิ ชไ่ พรฯี
ฯ ๔ คา ฯ

๏ บดั นัน้ นายกองด่านใหญช่ ัยศรี
ลกุ โลดโกรธนกั ดงั อัคคี อสุรีจง่ึ ร้องตอบไป
เหวยเหวยมนษุ ย์เท่าแมงวนั ไม่รจู้ ักกุมภณั ฑฤ์ าไฉน
อาจหาญชาญชิตฤทธไิ กร มาได้ถงึ แดนอสรุ า
สิน้ ท้ังบา่ วนายหลายพัน ชวี นั จะเป็นภักษา
ว่าพลางโลดโผนโจนมา ฆาตกลองสญั ญาทันทีฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ บัดน้ัน หมูม่ ารทหารยกั ษี
ยินเสยี งฉลองชัยเภรี ตา่ งออกจากท่ที ันใด
ผาดแผลงสาแดงเดชา สองตาแดงดงั สรุ ิย์ใส
ถืออาวุธสรรพฉับไว มายังดา่ นใหญ่พร้อมกันฯ

ฯ ๔ คา ฯ

140

๏ บดั น้ัน ขุนด่านนายหมวดกวดขัน
แลเห็นพหลพลกุมภัณฑ์ มาถงึ พรอ้ มกนั ทั้งไพรน่ าย
จงึ่ ส่ังสองทหารชาญชยั เร่งคมุ ไพรช่ วนกันผนั ผาย
ไปกากบั เรอื ไวอ้ ยา่ ใหค้ ลาย จะไปทูลเจ้านายในบรุ ีฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บดั นน้ั นายกองสิทธศิ ักด์ยิ ักษี
ฟังคาอาลาพาโยธี เหาะรี่มายังเภตราฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ คร้ันถึงจึ่งลอ้ มพร้อมพรง่ั คบั คงั่ แต่ล้วนยักษา
ตวั นายประจาลานาวา เงือ้ งา่ กระบองคะนองใจฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บัดน้นั โยธพี เี่ ล้ยี งนอ้ ยใหญ่
แลเห็นยักษาตาเป็นไฟ จติ ใจไม่เปน็ สมประดี
บ้างหลับตาควา้ กอดกันเปน็ กล่มุ หาเสอ่ื หุ้มหอ่ ตัวกลวั ยักษี
บา้ งยกฟูกพบั ทับอนิ ทรีย์ บ้างหนีมดุ ไปใต้ท้องเรือ
บ้างคดิ ถึงพวกพ้องร้องไหโ้ ฮ โอโ้ อค๋ รงั้ น้ไี ม่มเี หลือ
ไพรน่ ายตายยับราวกับเบือ ทั้งเลอื ดเน้ือเป็นภกั ษ์ยกั ษ์มาร
เซ็งแซแ่ ก่หนมุ่ รุมกนั รอ้ ง เสยี งกอ้ งเภตราน่าสงสาร
ว่งิ ปะทะปะปนลนลาน กึกก้องสะทา้ นท้ังเภตราฯ

141

ฯ ๘ คา ฯ

๏ เม่ือนั้น พระทรงโฉมประโลมเลขา
เนาในแท่นทองห้องไสยา ได้ยนิ เสยี งโศกากห็ ลากใจ

จึง่ ชวนสพี่ ่ีเล้ียงเคียงกาย ผันผายจากทอี่ าศัย
แลเห็นพวกพลสกลไกร เขาโหห่ อ้ มล้อมไวม้ ากมาย

บา้ งลงประจาลาเภตรา กายาโตใหญน่ ่าใจหาย
พระโฉมยงองค์ส่ันพร่ันกาย ผนั ผายเขา้ ในท่ไี สยา
ทรงฤทธ์ปิ ิดบานทวารชยั ยง่ิ ตระหนกตกใจหนักหนา

กอดชงฆ์ทรงโศกโศกา ดงั ว่าจะสน้ิ สมประดีฯ
ฯ ๘ คา ฯ

๏ โอ้วา่ อนิจจาตวั เรา จะวอดวายตายเปลา่ ไม่พอท่ี
ไฉนจะได้ไปส่บู ูรี ครง้ั นถี้ ึงวนั บรรลัย

โอ้ว่าทรงฤทธิป์ ิตุเรศ ชนนเี กิดเกศเปน็ ใหญ่
จะนับวนั คอยลูกผูกใจ คอื ใครจะแจ้งแห่งกิจจา
แสนสงสารโฉมยงองคม์ ณี ป่านนจ้ี ะละห้อยคอยหา
ครรภ์แกเ่ ดือนทศมาสครา แกว้ ตาจะเป็นประการใด
ตวั ตายไม่เสียดายดวงชวี ติ วิตกแต่ม่ิงมติ รพิสมยั
มิได้แจง้ แหง่ เหตเุ ภทภยั ดวงใจจะเศรา้ แสนทวี
คอยหายจะหมายว่าทิ้งขวา้ ง จะคมุ แคน้ แสนระคางเคืองพี่
ซงึ่ โฉมยงองคท์ ัศมาลี มง่ั มเี ห็นจะไม่เป็นไรนกั

142

รา่ พลางโศกาอาดูร เพม่ิ พูนวิตกเพยี งอกหัก
ชลเนตรโซมซาบลงอาบพกั ตร์ ทรงศักดิ์ซบพักตรโ์ ศกาฯ

ฯ ๑๒ คา ฯ

๏ แลว้ ล่นั กลอนมิดปดิ ป้อง ซอ่ นอยู่ในหอ้ งเลขา
นอนนิ่งไมต่ ิงกายา คลผี่ า้ ปกหมุ้ คลุมกายฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ บดั นนั้ นายดา่ นชื่นชมสมหมาย
ยนิ เสยี งพลไกรไพร่นาย วนุ่ วายไมเ่ ป็นสมประดี
เหน็ อยใู่ นอานาจไม่คลาดแคล้ว ผอ่ งแผว้ ปรีด์ิเปรมเกษมศรี
จึ่งรอ้ งสง่ั กุมภณั ฑ์ทันที เราจะจรลีไปทลู ไท
ทา่ นจงรวบรวมให้พร้อมกนั อยา่ ให้มนั หลบลี้หนไี ด้
ส่ังพลางทางแผลงฤทธไิ กรเหาะลิว่ ปลิวไปยงั พาราฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ คร้ันถึงจ่ึงคลานเข้าไป หมอบราบกราบไหวท้ ้าวยกั ษา
กราบทลู ข้อความตามกจิ จา เภตราหลงเขา้ อ่าวบรุ ี
มากมายหลายร้อยลอยแล่น เนืองแน่นในทอ้ งนทศี รี

ลอ้ มไวก้ วดขันมน่ั คงดี พนั ปีจงทราบบทมาลยฯ์
ฯ ๔ คา ฯ

143

๏ เมอื่ น้นั อสุราพาลราชอาจหาญ
ช่นื ชมโสมนัสเบิกบาน ทรวงพระสรวลสะทา้ นพระโรงชัย
บญุ ปากกูอยากมาหนักหนา เสาะหาท่ัวจบหาพบไม่

บดั นี้สมจติ ท่คี ดิ ไว้ จะไปก็จวนเวลา
ขุนดา่ นชาญชยั จงไปก่อน อยา่ ให้จรหลกี ลห้ี นหี นา้
ตวั เราพรุ่งนจี้ ะลลี า ไปกินเลน่ เชน่ ปลาสาแก่ใจฯ

ฯ ๖ คา ฯ เจรจา

๏ บดั น้ัน ขุนด่านหมอบราบกราบไหว้
รับคาอาลาคลาไคล กลับไปยังด่านบรุ ีฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ ครัน้ ถึงจึง่ ส่ังเหลา่ ทหาร วา่ มีพระโองการท้าวยักษี
ให้ล้อมเหล่ามนุษย์ในนาวี พรงุ่ นีจ้ ะเสร็จเสด็จมาฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บดั น้ัน โยธดี ใี จเปน็ หนักหนา
รับคาสาแดงเดชา เหาะมาห้อมล้อมพร้อมกนั ฯ

ฯ ๒ คา ฯ

๏ บัดนนั้ พระนักสิทธฤ์ ทธิรงคร์ ังสรรค์
เนาในศาลาอารัญ ทรงธรรม์บาเพ็งเล็งญาณ

144

แจ้งวา่ ผวั นางสปั ดน ทง้ั โยธีรีพ้ ลจะสงั ขาร
พระตระหนกตกใจไขดาน แล้วตรสั บอกเยาวมาลยท์ ันที

ผัวเจา้ เข้าไปในเมืองยักษ์ จะเปน็ ภกั ษ์แก่หมูย่ ักษี
จงผันแปรแกไ้ ขใหด้ ี สามจี ึงจะปลอดรอดตายฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ เมอ่ื น้ัน นางแกว้ อกส่ันขวัญหาย
กราบพลางทูลความตามอุบาย ขา้ จะคิดผันผายตามไป

พระองค์ได้ทรงพระเมตตาเปลย่ี นแปลงกายาอยา่ ช้าได้
กรุงยักษ์ศักดสิ์ ิทธอิ์ ยทู่ ิศใดจะลาไปตามองค์ทรงธรรม์ฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ ฟงั พาที พระมุนีแจ้งจริงทุกสงิ่ สรรพ์
แมน้ จะไปไม่ถึงกึ่งวนั รักกันจงรบี จรลี
ตรัสพลางทางหยิบพรา้ โต้ใหญ่ ย่ืนใหแ้ ก่นางโฉมศรี
มฤี ทธ์ิหนักหนาพรา้ เลม่ น้ี แม้นจะมีประสงคส์ ่งิ ใด
ฤาจะเปลี่ยนแปลงกายา ได้ดังจนิ ดาพิสมัย
เจ้าจงสวัสดมี ชี ยั ชี้ทิศทางให้ดังจานงฯ

ฯ ๖ คา ฯ

๏ เม่ือนนั้ นางแกว้ ช่นื ชมสมประสงค์
รับพรา้ มาพลางทางกราบลง ยื่นองค์ลกู ใหด้ ังใจปอง

145

ยกพร้าอาจารย์ขึ้นทูลเกล้า คอ่ ยคลายความรอ้ นเร่าหมน่ หมอง
ชพู ลางทางนึกตรกึ ตรอง แปลงรูปนวลละอองทนั ใดฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ ร่างกายกลายเปน็ มาณพน้อย แชม่ ชอ้ ยโสภาจะหาไหน
กราบบาทดาบสยศไกร แล้วคลาไคลมายังนาวาฯ
ฯ ๒ คา ฯ

๏ ชักสายยนตย์ าวสาวเหาะ ร่อนเลาะไปในเวหา
บ่ายพักตรจ์ าเพาะพารา เรง่ ร้อนรบี มาในราตรี
ฯ ๒ คา ฯ

๏ พอรุ่งรางสร่างแสงสุริยนั ผายผันถึงกรุงยักษี
แลเห็นเภตราพระสามี อสรุ ีรายลอ้ มพร้อมกัน
เสียงคนร้องไหใ้ นเภตรา ดงั เสยี งวาตาพลิ ึกลั่น

เคืองแคน้ แนน่ ใจดงั ไฟกัลป์ จึง่ ผายผันลงสู่นาวีฯ
ฯ ๔ คา ฯ

๏ ครนั้ ถึงซึง่ ลาเภตรา แลหาไม่เหน็ พระโฉมศรี
จึง่ ร้องถามไปพลนั ทนั ที ชวนกนั โศกดี ้วยอันใดฯ

ฯ ๒ คา ฯ

146

๏ บัดนัน้ พระพเี่ ลี้ยงผู้มีอชั ฌาสัย
ฟงั ความถามทักซักไซ้ จง่ึ ผนั แปรแลไปฉับพลนั
เหน็ มาณพน้อยกลอยจติ คิดวา่ เทวฤทธ์ริ ังสรรค์
นงั่ ลงเคารพอภวิ นั ท์ ชวนกนั แถลงแจ้งกจิ จา
ข้าไซร้จะไปบุรรี มย์ ต้องลมวนุ่ วายหนกั หนา
ปว่ นปดั ซดั เซเภตรามา อสุราลอ้ มไวด้ งั ใจจง
วันนีน้ ัดว่าจะมากนิ สุดสิ้นเลือดเนอ้ื ไมเ่ หลือหลง
บุญสบพบพักตร์พระโฉมยง โปรดจงช่วยชนมใ์ ห้พ้นภัย
ทลู พลางตา่ งแสนโศกา ชลนาแถวถง่ั หลง่ั ไหล
กราบแลว้ กราบเล่าเฝ้าพไิ ร นายไพรห่ มอบราบกราบกรานฯ

ฯ ๑๐ คา ฯ

๏ เมอ่ื นั้น มาณพฟังวา่ นา่ สงสาร
ผนิ พักตรซ์ ักถามตามอาการ ใครเปน็ เจ้านายท่านทง้ั นี้

เรว็ ไวไปบอกใหอ้ อกมา พูดจาโดยการถ้วนถ่ี
จะช่วยมใิ ห้มว้ ยชีวี เรง่ เชิญเสด็จภูมอี อกมาฯ

ฯ ๔ คา ฯ

๏ บดั น้ัน พระพ่ีเลย้ี งบงั คมก้มเกศา
รีบไปให้ทนั บัญชา เหน็ ปิดทวาราก็ร้องไป

บดั นี้มีเทพเทวัญ ขีเ่ รอื สาปน้ั เหาะได้
จะชว่ ยชนมใ์ หพ้ ้นโพยภยั ภูวไนยจงเปดิ ทวาราฯ