กำหนดการสอน-ว31104-วิทยาศาสตร์กายภาพ-ม.5

30

6) ในอากาศมีแก๊สไนโตรเจน และแก๊สออกซิเจน ประมาณร้อยละเท่าใด (แนวการตอบ
แก๊สไนโตรเจน มีประมาณร้อยละ 78 โดยปริมาตร และแก๊สออกซิเจน มีประมาณร้อยละ 21)

7) ในอากาศยังมีแก๊สอื่นๆ ซึ่งคิดเป็นร้อยละ 1 ได้แก่แก๊สอะไรบ้าง (แนวการตอบ แก๊ส
อาร์กอน (Ar) แก๊สฮีเลียม (He) แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO ))
2
8) ค าว่า “อาร์กอน” ในภาษากรีกมีความหมายว่าอย่างไร (แนวการตอบ อาร์กอน
หมายถึง “ขี้เกียจ เฉื่อยชา”)

9) สารที่มีธาตุเพียงชนิดเดียวเป็นองค์ประกอบ เรียกว่าอะไร (พร้อมยกตัวอย่าง)

(แนวการตอบ เรียกว่า “ธาต” เช่น แก๊สอาร์กอน (Ar) แก๊สฮีเลียม (He) ซึ่งอาจอยู่ในรูปของอะตอม
ุ
แก๊สไนโตรเจน (N ) แก๊สออกซิเจน (O ) อยู่ในรูปของโมเลกุล)
2
2
10) สารที่มีธาตุมากกว่าหนึ่งชนิดเป็นองค์ประกอบ เรียกว่าอะไร (พร้อมยกตัวอย่าง)

(แนวการตอบ เรียกว่า “สารประกอบ” เช่น แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO ) ไอน้ า (H O))
2
2
3.2 ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายและสรุปการศึกษาค้นคว้าจนสรุป เรื่อง องค์ประกอบใน
อากาศ ดังนี้

1) สูตรเคมีของแก๊สต่าง ๆ ทเป็นองค์ประกอบในอากาศ เช่น แก๊สอาร์กอน (Ar) และแก๊ส
ี่
ฮีเลียม (He) อยู่ในรูปของอะตอม แต่แก๊สออกซิเจน (O ) แก๊สไนโตรเจน (N ) แก๊สคาร์บอนไดออกไซด ์
2
2
(CO ) ไอน้ า (H O) อยู่ในรูปโมเลกุล เนื่องจากประกอบด้วย 2 อะตอมขึ้นไป
2
2
2) แก๊สอาร์กอน (Ar) แก๊สฮีเลียม (He) แก๊สออกซิเจน (O ) แก๊สไนโตรเจน (N ) เป็นธาตุ
2
2
เนื่องจากประกอบด้วยธาตุเพียงชนิดเดียว ไอน้ า (H O) และแก๊สคาร์บอนไดออกไซด (CO ) เป็นสารประกอบ
์
2
2
เนื่องจากประกอบด้วยธาตุมากกว่าหนึ่งชนิด

ขั้นที่ 4 ขั้นขยายความรู้
4.1 ครูให้ความรู้เพิ่มเติมนอกจากแก๊สในอากาศแล้ว การระบุว่าสารเคมีชนิดอื่นอยู่ในรูปอะตอม

หรือโมเลกุล และจัดเป็นธาตุหรือสารประกอบสามารถพิจาณาได้จากสูตรเคมี จากนั้นให้นักเรียนท า

แบบฝึกหัด 1.1
4.2 ครูให้นักเรียนแต่ละคนเล่าสู่กันฟังถึงความรู้ที่ได้จากการท ากิจกรรม และปัญหาที่เกิดขึ้น

ระหว่างการท ากิจกรรม



ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินผล
5.1 ครูตรวจใบกิจกรรม เรื่อง องค์ประกอบในอากาศ ของนักเรียน

5.2 ครูตรวจสมุดการท าแบบฝึกหัดท้ายบทที่ 1 ข้อที่ 1-2 หน้า 21 ของนักเรียน


ประยุกต์และตอบแทนสังคม
ครูให้นักเรียนแต่ละคนน าความรู้ที่เรียนไปค้นคว้าเพิ่มเติมที่ห้องสมุด หรือเว็บไซต์ แล้วน าเสนอใน

ชั้นเรียน

31

ู้
8. สื่อการเรียนร/แหล่งเรียนร ู้
8.1 หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ (วิทยาศาสตร์กายภาพ) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 เล่ม 1

(ฉบับปรับปรุง พ.ศ.2560)
8.2 ใบกิจกรรม เรื่อง องค์ประกอบในอากาศ

8.3 อินเทอร์เน็ต หรือ ห้องสมุด



9. การวัดและประเมินผล
จุดประสงค์การเรียนร ู้ วิธีการวัด เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน

ด้านความรู้ (K)

1) นักเรียนบอกชื่อและปริมาณของแก๊ส 1) ตรวจใบกิจกรรม 1) แบบประเมินการ 1) นักเรียนสามารถ
ต่าง ๆ ในอากาศได ้ เรื่อง องค์ประกอบใน ท ากิจกรรม ตอบค าถามในใบ

2) นักเรียนระบุว่าสารเป็นธาตุหรือ อากาศ 2) ใบกิจกรรม เรื่อง กิจกรรมได้ระดับดี

สารประกอบ และอยู่ในรูปอะตอม โมเลกุล 2) ตรวจแบบฝึกหัด องค์ประกอบใน ผ่านเกณฑ์
หรือ ไอออนจากสูตรเคมีได ้ ท้ายบทที่ 1 ข้อที่ 2 อากาศ 2) นักเรียนท า

3) แบบฝึกหัดท้าย แบบฝึกหัดท้ายบทที่
บทที่ 1 ข้อที่ 2 1 ข้อที่ 2 ได้ระดับดี

ผ่านเกณฑ์

ด้านกระบวนการ (P)
1) นักเรียนสามารถจัดกระท าและสื่อ 1) ตรวจใบกิจกรรม 1) แบบประเมินการ 1) นักเรียนสามารถ

ความหมายของข้อมูลที่ศึกษาค้นคว้าได ้ เรื่อง องค์ประกอบใน ท ากิจกรรม สรุปเนื้อหาที่ได้จาก
อากาศ 2) ใบกิจกรรม เรื่อง การศึกษาค้นคว้า

องค์ประกอบใน ได้ระดับดี ผ่านเกณฑ์

อากาศ
ด้านคุณลักษณะ (A)

1) ใฝุเรียนรู้และเป็นผู้มีความมุ่งมั่นในการ 1) ตรวจใบกิจกรรม 1) แบบประเมินการ 1) นักเรียนท าภาระ

ท างาน เรื่อง องค์ประกอบใน ท ากิจกรรม งานที่ได้รับมอบหมาย
อากาศ 2) แบบฝึกหัดท้าย ไดระดับดี ผ่านเกณฑ์
้
2) ตรวจแบบฝึกหัด บทที่ 1 ข้อที่ 2

ท้ายบทที่ 1 ข้อที่ 2

32

10. เกณฑ์การประเมินผลงานนักเรียน


เกณฑ์การประเมินแบบ Rubrics ของการท ากิจกรรม เรื่อง องค์ประกอบในอากาศ


ประเด็นการ ค่าน้ าหนัก
ประเมิน คะแนน แนวทางการให้คะแนน
ด้านความรู้ 3 ตอบค าถามถูกต้องครบถ้วนทุกข้อ

(K) 2 ตอบค าถามถูกต้องครบถ้วน 5-9 ข้อ

1 ตอบค าถามถูกต้องครบถ้วน 1-4 ข้อ
3 ท าแบบฝึกหัดท้ายบทที่ 1 ข้อที่ 2 ได้ถูกต้องครบถ้วน

2 ท าแบบฝึกหัดท้ายบทที่ 1 ข้อที่ 2 ได้ แต่ยังไม่ถูกต้องครบถ้วน

่
1 ท าแบบฝึกหัดท้ายบทที่ 1 ข้อที่ 2 แตไม่ถูกต้อง
ด้าน 3 สรุปเนื้อหา เรื่อง องค์ประกอบในอากาศได้ถูกต้องครบถ้วน

กระบวนการ 2 สรุปเนื้อหา เรื่อง องค์ประกอบในอากาศได้ค่อนข้างถูกต้องครบถ้วน

(P) 1 สรุปเนื้อหา เรื่อง องค์ประกอบในอากาศได้ แต่ไม่ครบถ้วน
ด้าน 3 ท าภาระงานที่ได้รับมอบหมายเสร็จภายในเวลาที่ก าหนด และเรียบร้อยถูกต้องครบถ้วน

คุณลักษณะ 2 ท าภาระงานที่ได้รับมอบหมายเสร็จภายในเวลาที่ก าหนด แต่งานยังผิดพลาดบางส่วน

(A) 1 ท าภาระงานที่ได้รับมอบหมายเสร็จ แต่ล่าช้า และเกิดข้อผิดพลาดบางส่วน


ระดับคะแนน
คะแนน 3 หมายถึง ระดับดีมาก
คะแนน 2 หมายถึง ระดับด ี

คะแนน 1 หมายถึง ระดับพอใช ้


ุ
หมายเหต หาค่าเฉลี่ยของคะแนนด้านความรู้ (K) คะแนนเต็ม เท่ากับ 3

33

การประเมินการท ากิจกรรม เรื่อง องค์ประกอบในอากาศ


จุดประสงค์การเรียนร ู้
ด้าน ด้าน รวม
ด้านความรู้ ระดับ
ที่ ชื่อ - นามสกุล กระบวนการ คุณลักษณะ คะแนน
(K) คุณภาพ
(P) (A)
3 3 3 9

1

2
3

4

5
6

7

8
9

10

11

12
13

14

15
16

17

18
19

20

21
22

23

24

25
26

27

28

34

จุดประสงค์การเรียนร ู้
ด้าน ด้าน รวม
ด้านความรู้ ระดับ
ที่ ชื่อ - นามสกุล กระบวนการ คุณลักษณะ คะแนน
(K) คุณภาพ
(P) (A)

3 3 3 9

29

30
31

32

33
34

35

36
37

38

39
40



ระดับคุณภาพ

คะแนน 9 หมายถึง ระดับดีมาก

คะแนน 7-8 หมายถึง ระดับด ี
คะแนน 5-6 หมายถึง ระดับปานกลาง

คะแนน 3-4 หมายถึง ระดับปรับปรุง

35

บันทึกหลังการสอน

หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง อากาศ ใ

แผนการสอนที่ 1 เรื่อง องค์ประกอบในอากาศ .
ใ
วันที่ เดือน พ.ศ. ใ


ผลการจัดการเรียนร ู้



……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...


……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

ปัญหา / อุปสรรค



……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...


……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

ข้อเสนอแนะ/แนวทางแก้ปัญหา



……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...


……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...



ลงชื่อ............................................ครูผู้สอน ลงชื่อ.............................................หัวหน้ากลุ่มสาระ

(นางสาวนิลนิกา แก้วปัญญา) (นางนพรัตน์ ครุฑเกิด)

36
ชื่อ ชั้น เลขที่ ‘



ใบกิจกรรม เรื่อง องค์ประกอบในอากาศ




1. สรุปสิ่งที่ได้จากการศึกษาค้นคว้า


องค์ประกอบในอากาศส่วนใหญ่เป็นแก๊สไนโตรเจน (N2) ประมาณร้อยละ 78 โดยปริมาตร และแก๊สออกซิเจน (O2)
อีกประมาณร้อยละ 21 ส่วนที่เหลืออีกประมาณร้อยละ 1 เป็นแก๊สชนิดอื่นๆ เช่น แก๊สอาร์กอน (Ar) แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์

(CO2) แก๊สฮีเลียม (He) l

(CO2) แก๊สฮีเลียม (He) l

แก๊สไนโตรเจน ( N ) มีปริมาณมากที่สุดในอากาศ แก๊สนี้ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น เมื่อมนุษย์หายใจ แก๊สชนิดนี้จะเคลื่อนท ี่
2
ผ่านเข้าและออกจากปอดโดยไม่ท าปฏิกิริยากับสารใด ๆ ในร่างกาย ท

(CO2) แก๊สฮีเลียม (He) l

แก๊สออกซิเจน (O ) มีปริมาณน้อยกว่าแก๊สไนโตรเจนเกือบ 4 เท่า แต่มีความจ าเป็นต่อสิ่งมีชีวิตมาก เมื่อมนุษย์และ
2
สัตว์หายใจเอาแก๊สออกซิเจนเข้าสู่ร่างกาย แก๊สชนิดนี้จะท าปฏิกิริยาเคมีกับสารอาหาร แล้วให้พลังงานที่จ าเป็นส าหรับการ

ด ารงชีวิต นอกจากนี้แก๊สออกซิเจนยังมีส่วนส าคัญในปฏิกิริยาเคมีที่เกิดขึ้นในชีวิตปร ะจ าวัน เช่น การเผาไหม้ การเกิดสนิ ท

(CO2) แก๊สฮีเลียม (He) l

แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO ) มีปริมาณน้อยมากในอากาศ แก๊สนี้ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น เป็นผลิตภัณฑ์จากปฏิกิริยาเคมี
2
ระหว่างสารอาหารกับแก๊สออกซิเจนในกระบวนการหายใจของสิ่งมีชีวิต รวมทั้งการเผาไหม้เชื้อเพลิงต่างๆ ในชีวิตประจ าวัน

แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ยังเป็นสารตั้งต้นที่ส าคัญในกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสงของพืช v

(CO2) แก๊สฮีเลียม (He) l

แก๊สอาร์กอน (Ar) มีประมาณร้อยละ 0.9 ในอากาศ ค าว่า “อาร์กอน” ในภาษากรีกมีความหมายว่า “ขี้เกียจ เฉื่อย

ชา” ซึ่งสอดคล้องกับความไม่ว่องไวต่อปฏิกิริยาเคมีของแก๊สนี้ b
แก๊สฮีเลียม (He) เป็นแก๊สอีกชนิดหนึ่งที่เฉื่อยต่อปฏิกิริยาเคมี ดังนั้นเมื่อหายใจเข้าไป แก๊สเหล่านี้จึงไม่เกิดปฏิกิริยา

กับสารเคมีใด ๆ ในร่างกาย m

แก๊สต่างๆ แก๊สที่เป็นองค์ประกอบของอากาศแห้ง แต่ในอากาศยังมีความชื้น ซึ่งเกิดจากไอน้ า ( H2O) ในปริมาณท ี่
แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับอุณหภูมิ ฤดูกาล หรือสถานที่ เนื่องจากไอน้ าเป็นแก๊สที่ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตา

เปล่า แต่สิ่งที่ตามองเห็น เช่น เมฆ หมอก เกิดจากการควบแน่นของไอน้ ากลายเป็นละอองน้ าขนาดเล็กจ านวนมากที่ยังไม่ตก
(CO2) แก๊สฮีเลียม (He) l

อากาศประกอบด้วยสารเคมีที่อยู่ในรูปของอะตอม เช่น แก๊สอาร์กอน (Ar) แก๊สฮีเลียม (He) และอยู่ในรูปของ

โมเลกุล เช่น แก๊สไนโตรเจน (N2) แก๊สออกซิเจน ( O2) แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ ( CO2) ไอน้ า (H2O) โดยสารที่มีธาตุเพียง
ชนิดเดียวเป็นองค์ประกอบ เรียกว่า ธาตุ ซึ่งอาจอยู่ในรูปของอะตอม เช่น แก๊สอาร์กอน (Ar) แก๊สฮีเลียม (He) หรืออยู่ในรูป

สารประกอบ เช่น แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) ไอน้ า (H2O) v

37

2. จงตอบค าถามให้ถูกต้องครบถ้วน


2.1 จงบอกสูตรเคมีของแก๊สไนโตรเจน แก๊ศออกซิเจน แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ ตามล าดับ

ตอบ แก๊สไนโตรเจน (N2) แก๊สออกซิเจน (O2) แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) รถ A ไม่มี,


2.2 แก๊สใดมีปริมาณมากที่สุดในอากาศ


ตอบ แก๊สไนโตรเจน (N2)การเคลื่อนที่ เพราะเมื่อเวลาผ่านไป รถ B มีการเปลี่ยนต าแหน่ง m


2.3 แก๊สใดมีปริมาณน้อยกว่าแก๊สไนโตรเจนเกือบ 4 เท่า


ี่
ตอบ แก๊สออกซิเจน (O2) ของวัตถุจึงจ าเป็นต้องมีการกล่าวถึงจุดท ช้เปรียบเทียบในการบอกต าแหน่ง

2.4 แก๊สใดเมื่อมนุษย์และสัตว์หายใจเข้าสู่ร่างกาย แก๊สชนิดนี้จะท าปฏิกิริยาเคมีกับสารอาหาร


ตอบ แก๊สออกซิเจน (O2) ของวัตถุจึงจ าเป็นต้องมีการกล่าวถึงจุดท ช้เปรียบเทียบในการบอกต าแหน่ง
ี่

2.5 แก๊สใดมีปริมาณน้อยมากในอากาศ ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น เป็นผลิตภัณฑ์จากปฏิกิริยาเคมีระหว่างสารอาหารกับแก๊สออกซิเจน
ในกระบวนการหายใจของสิ่งมีชีวิต รวมทั้งการเผาไหม้เชื้อเพลิงต่างๆ ในชีวิตประจ าวัน และยังเป็นสารตั้งต้นที่ส าคัญใน

กระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสงของพืช

ตอบ แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) ของ มีการกล่าวถึงจุดท ช้เปรียบเทียบในกา รบ อกต าแหน่ง
ี่

2.6 ในอากาศมีแก๊สไนโตรเจน และแก๊สออกซิเจน ประมาณร้อยละเท่าใด

ตอบ แก๊สไนโตรเจน มีประมาณร้อยละ 78 โดยปริมาตร และแก๊สออกซิเจน มีประมาณร้อยละ 21 ต้นไ


2.7 ในอากาศยังมีแก๊สอื่นๆ ซึ่งคิดเป็นร้อยละ 1 ได้แก่แก๊สอะไรบ้าง


ตอบ แก๊สอาร์กอน (Ar)ก๊สฮีเลียม (He) แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) ต้นไ ม้ หรือหอนาฬิกา


2.8 ค าว่า “อาร์กอน” ในภาษากรีกมีความหมายว่าอย่างไร


ตอบ อาร์กอน หมายถึง “ขี้เกียจ เฉื่อยชา” ซึ่งสอ ดคล้องกับความไม่ว่องไวต่อ ของแก๊สนี้ ลี่ยนน่งจากต าแหน่งฃ


2.9 สารที่มีธาตุเพียงชนิดเดียวเป็นองค์ประกอบ เรียกว่าอะไร (พร้อมยกตัวอย่าง)


ตอบ เรียกว่า “ธาต” เช่น แก๊สอาร์กอน (Ar) แก๊สฮีเลียม (He) ซึ่งอาจอยู่ในรูปของอะตอม แก๊สไนโตรเจน (N2) แก๊ส
ุ

ออกซิเจน (O2) อยู่ในรูปของโมเลกุล ก


2.10 สารที่มีธาตุมากกว่าหนึ่งชนิดเป็นองค์ประกอบ เรียกว่าอะไร (พร้อมยกตัวอย่าง)


ตอบ สารประกอบ เช่น แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) ไอน้ า (H2O) b

38


ี่
ชื่อ ชั้น เลขท ‘



เฉลยใบกิจกรรม เรื่อง องค์ประกอบในอากาศ




1. สรุปสิ่งที่ได้จากการศึกษาค้นคว้า


องค์ประกอบในอากาศส่วนใหญ่เป็นแก๊สไนโตรเจน (N ) ประมาณร้อยละ 78 โดยปริมาตร และแก๊สออกซิเจน ( O )
2
2
อีกประมาณร้อยละ 21 ส่วนที่เหลืออีกประมาณร้อยละ 1 เป็นแก๊สชนิดอื่นๆ เช่น แก๊สอาร์กอน (Ar) แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์
(CO2) แก๊สฮีเลียม (He) l

แก๊สไนโตรเจน ( N ) มีปริมาณมากที่สุดในอากาศ แก๊สนี้ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น เมื่อมนุษย์หายใจ แก๊สชนิดนี้จะเคลื่อนท ี่
2
ผ่านเข้าและออกจากปอดโดยไม่ท าปฏิกิริยากับสารใด ๆ ในร่างกาย ท

แก๊สออกซิเจน (O ) มีปริมาณน้อยกว่าแก๊สไนโตรเจนเกือบ 4 เท่า แต่มีความจ าเป็นต่อสิ่งมีชีวิตมาก เมื่อมนุษย์และ
2
สัตว์หายใจเอาแก๊สออกซิเจนเข้าสู่ร่างกาย แก๊สชนิดนี้จะท าปฏิกิริยาเคมีกับสารอาหาร แล้วให้พลังงานที่จ าเป็นส าหรับการ

ด ารงชีวิต นอกจากนี้แก๊สออกซิเจนยังมีส่วนส าคัญในปฏิกิริยาเคมีที่เกิดขึ้นในชีวิตประจ าวัน เช่น การเผาไหม้ การเกิดสนิท อ

แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO ) มีปริมาณน้อยมากในอากาศ แก๊สนี้ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น เป็นผลิตภัณฑ์จากปฏิกิริยาเคมี
2
ระหว่างสารอาหารกับแก๊สออกซิเจนในกระบวนการหายใจของสิ่งมีชีวิต รวมทั้งการเผาไหม้เชื้อเพลิงต่างๆ ในชีวิตประจ าวัน

แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ยังเป็นสารตั้งต้นที่ส าคัญในกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสงของพืช v

แก๊สอาร์กอน (Ar) มีประมาณร้อยละ 0.9 ในอากาศ ค าว่า “อาร์กอน” ในภาษากรีกมีความหมายว่า “ขี้เกียจ เฉื่อย

ชา” ซึ่งสอดคล้องกับความไม่ว่องไวต่อปฏิกิริยาเคมีของแก๊สนี้ b
แก๊สฮีเลียม (He) เป็นแก๊สอีกชนิดหนึ่งที่เฉื่อยต่อปฏิกิริยาเคมี ดังนั้นเมื่อหายใจเข้าไป แก๊สเหล่านี้จึงไม่เกิดปฏิกิริยา

กับสารเคมีใด ๆ ในร่างกาย m

แก๊สต่างๆ แก๊สที่เป็นองค์ประกอบของอากาศแห้ง แต่ในอากาศยังมีความชื้น ซึ่งเกิดจากไอน้ า ( H O) ในปริมาณท ี่
2
แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับอุณหภูมิ ฤดูกาล หรือสถานที่ เนื่องจากไอน้ าเป็นแก๊สที่ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตา

เปล่า แต่สิ่งที่ตามองเห็น เช่น เมฆ หมอก เกิดจากการควบแน่นของไอน้ ากลายเป็นละอองน้ าขนาดเล็กจ านวนมากที่ยังไม่ตก
ลงสู่พื้นโลก v

อากาศประกอบด้วยสารเคมีที่อยู่ในรูปของอะตอม เช่น แก๊สอาร์กอน ( Ar) แก๊สฮีเลียม ( He) และอยู่ในรูปของ
โมเลกุล เช่น แก๊สไนโตรเจน (N ) แก๊สออกซิเจน (O ) แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO ) ไอน้ า (H O) โดยสารที่มีธาตุเพียงชนิด
2
2
2
2
เดียวเป็นองค์ประกอบ เรียกว่า ธาตุ ซึ่งอาจอยู่ในรูปของอะตอม เช่น แก๊สอาร์กอน ( Ar) แก๊สฮีเลียม (He) หรืออยู่ในรูปของ
โมเลกุล เช่น แก๊สไนโตรเจน ( N ) แก๊สออกซิเจน ( O ) แต่สารที่มีธาตุมากกว่าหนึ่งชนิดเป็นองค์ประกอบ เรียกว่า
2
2
สารประกอบ เช่น แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO ) ไอน้ า (H O) v
2
2

39


2. จงตอบค าถามให้ถูกต้องครบถ้วน



2.1 จงบอกสูตรเคมีของแก๊สไนโตรเจน แก๊ศออกซิเจน แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ ตามล าดับ

ตอบ แก๊สไนโตรเจน (N ) แก๊สออกซิเจน (O ) แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO ) รถ A ไม่มี,
2
2
2
2.2 แก๊สใดมีปริมาณมากที่สุดในอากาศ


ตอบ แก๊สไนโตรเจน (N )การเคลื่อนที่ เพราะเมื่อเวลาผ่านไป รถ B มีการเปลี่ยนต าแหน่ง m
2

2.3 แก๊สใดมีปริมาณน้อยกว่าแก๊สไนโตรเจนเกือบ 4 เท่า


ี่
ตอบ แก๊สออกซิเจน (O ) ของวัตถุจึงจ าเป็นต้องมีการกล่าวถึงจุดท ช้เปรียบเทียบในการบอกต าแหน่ง
2
2.4 แก๊สใดเมื่อมนุษย์และสัตว์หายใจเข้าสู่ร่างกาย แก๊สชนิดนี้จะท าปฏิกิริยาเคมีกับสารอาหาร

ี่
ตอบ แก๊สออกซิเจน (O ) ของวัตถุจึงจ าเป็นต้องมีการกล่าวถึงจุดท ช้เปรียบเทียบในการบอกต าแหน่ง
2
2.5 แก๊สใดมีปริมาณน้อยมากในอากาศ ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น เป็นผลิตภัณฑ์จากปฏิกิริยาเคมีระหว่างสารอาหารกับแก๊สออกซิเจน

ในกระบวนการหายใจของสิ่งมีชีวิต รวมทั้งการเผาไหม้เชื้อเพลิงต่างๆ ในชีวิตประจ าวัน และยังเป็นสารตั้งต้นที่ส าคัญใน
กระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสงของพืช


ตอบ แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO ) ของ มีการกล่าวถึงจุดท ช้เปรียบเทียบในกา รบ อกต าแหน่ง
ี่
2
2.6 ในอากาศมีแก๊สไนโตรเจน และแก๊สออกซิเจน ประมาณร้อยละเท่าใด


ตอบ แก๊สไนโตรเจน มีประมาณร้อยละ 78 โดยปริมาตร และแก๊สออกซิเจน มีประมาณร้อยละ 21 ต้นไ


2.7 ในอากาศยังมีแก๊สอื่นๆ ซึ่งคิดเป็นร้อยละ 1 ได้แก่แก๊สอะไรบ้าง


ตอบ แก๊สอาร์กอน (Ar) แก๊สฮีเลียม (He) แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO ) ต้นไ ม้ หรือหอนาฬิกา
2

2.8 ค าว่า “อาร์กอน” ในภาษากรีกมีความหมายว่าอย่างไร


ตอบ อาร์กอน หมายถึง “ขี้เกียจ เฉื่อยชา” ซึ่งสอ ดคล้องกับความไม่ว่องไวต่อ ของแก๊สนี้ ลี่ยนน่งจากต าแหน่งฃ


2.9 สารที่มีธาตุเพียงชนิดเดียวเป็นองค์ประกอบ เรียกว่าอะไร (พร้อมยกตัวอย่าง)


ุ
ตอบ เรียกว่า “ธาต” เช่น แก๊สอาร์กอน (Ar) แก๊สฮีเลียม (He) ซึ่งอาจอยู่ในรูปของอะตอม แก๊สไนโตรเจน (N ) แก๊ส
2
ออกซิเจน (O ) อยู่ในรูปของโมเลกุล ก
2

2.10 สารที่มีธาตุมากกว่าหนึ่งชนิดเป็นองค์ประกอบ เรียกว่าอะไร (พร้อมยกตัวอย่าง)

ตอบ สารประกอบ เช่น แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO ) ไอน้ า (H O) b
2
2

40



แบบฝึกหัด 1.1



สารเคมีต่อไปนี้เป็นแก๊สที่อาจพบในอากาศ จงระบุว่าสารต่อไปนี้อยู่ในรูปอะตอมหรือ โมเลกุล และเป็นธาต ุ
หรือสารประกอบ โดยเขียนเครื่องหมาย  ลงในช่องว่าง



สูตรเคมี ฃื่อสารเคมี อะตอม โมเลกุล ธาต ุ สารประกอบ

แก๊สไฮโดรเจน
H
2
(hydrogen gas)
แก๊สครอรีน
Cl
2
(chlorine gas)
ไฮโรเจนคลอไรด์
HCl
(hydrogen chloride)


O โอโซน (ozone)
3
ไนโตรเจนมอนอกไซด ์
NO
(nitrogen monoxide)
ไนโตรเจนมอนอกไซด ์
CO
(carbon monoxide)

Ne นีออน (neon)



CH 4 มีเทน (methane)

41




เฉลยแบบฝึกหัด 1.1


สารเคมีต่อไปนี้เป็นแก๊สที่อาจพบในอากาศ จงระบุว่าสารต่อไปนี้อยู่ในรูปอะตอมหรือ โมเลกุล และเป็นธาต ุ

หรือสารประกอบ โดยเขียนเครื่องหมาย  ลงในช่องว่าง


สูตรเคมี ฃื่อสารเคมี อะตอม โมเลกุล ธาต ุ สารประกอบ

แก๊สไฮโดรเจน
H  
2
(hydrogen gas)
แก๊สครอรีน
Cl  
2
(chlorine gas)
ไฮโรเจนคลอไรด์
HCl  
(hydrogen chloride)


O โอโซน (ozone)  
3
ไนโตรเจนมอนอกไซด ์
NO  
(nitrogen monoxide)

ไนโตรเจนมอนอกไซด ์
CO  
(carbon monoxide)


Ne นีออน (neon)  


CH 4 มีเทน (methane)  

42







แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2
เรื่อง องค์ประกอบภายในอะตอม

รายวิชา ว31104 วิทยาศาสตร์กายภาพ 1 เวลา 1 ชั่วโมง
หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ชื่อหน่วยการเรียนรู้ อากาศ รวม 5 ชั่วโมง

ู้
กลุ่มสาระการเรียนรวิทยาศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ภาคเรียนที่ 1



1. มาตรฐานการเรียนรู้

ว 2.1 เข้าใจสมบัติของสสาร องค์ประกอบของสสาร ความสัมพันธ์ระหว่างสมบัติของสสารกับโครงสร้าง
และแรงยึดเหนี่ยวระหว่างอนุภาค หลักและธรรมชาติของการเปลี่ยนแปลงสถานะของสสาร การเกิดสารละลาย

และการเกิดปฏิกิริยาเคมี


2. ตัวชี้วัด
ว 2.1 ม.5/2 เปรียบเทียบความเหมือนและความแตก ต่างของแบบจ าลองอะตอมของโบร์กับแบบจ าลอง


อะตอม แบบกลุ่มหมอก
ว 2.1 ม.5/3 ระบุจ านวนโปรตอน นิวตรอน อิเล็กตรอนของอะตอมและไอออนที่เกิดจากอะตอมเดียว

3. จุดประสงค์การเรียนร ู้

3.1 ด้านความรู้ (K)

1) นักเรียนระบุจ านวนเวเลนซ์อิเล็กตรอนจากแบบจ าลองอะตอมของโบร์ของธาตุที่ก าหนดให้ได ้
2) นักเรียนระบุจ านวนโปรตอน นิวตรอน และอิเล็กตรอนของอะตอม และไอออนที่เกิดจาก

อะตอมเดียวได ้

3.2 ด้านกระบวนการ (P)
1) นักเรียนเขียนเปรียบเทียบความเหมือนและความแตกต่างของแบบจ าลองอะตอมของโบร์กับ

แบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอกได ้

3.3 ด้านคุณลักษณะ (A)
1) ใฝุเรียนรู้และเป็นผู้มีความมุ่งมั่นในการท างาน


4. สาระส าคัญ

อากาศเป็นสารผสมประกอบด้วยแก๊สหลายชนิดในปริมาณ ที่แตกต่าง อยู่ในรูปของอะตอมและโมเลกุล

โดยสารที่อยู่ในรูปอะตอมจัดเป็นธาตุเสมอ ส่วนสารที่อยู่ในรูปโมเลกุลอาจเป็นธาตุหรือสารประกอบก็ได้ อะตอมเป็น
หน่วยย่อยของสารเคมี ภายในอะตอมประกอบด้วยโปรตอน นิวตรอน และอิเล็กตรอน ซึ่งมีจ านวนที่แตกต่างกันใน

ธาตุแต่ละชนิด ส่งผลให้ธาตุแต่ละชนิดมีมวลและสมบัติเฉพาะที่แตกต่างกัน โดยโปรตอนและนิวตรอนรวมกันอยู่ใน

43

นิวเคลียส ส่วนอิเล็กตรอนเคลื่อนที่รอบนิวเคลียส แบบจ าลองอะตอมของโบร์เสนอว่า อิเล็กตรอนเคลื่อนที่รอบ
นิวเคลียสเป็นวง ส่วนแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอกเสนอว่า อิเล็กตรอนเคลื่อนที่รอบนิวเคลียสในลักษณะ

ุ
กลุ่มหมอก อะตอมของธาตต่างชนิดกันมีจ านวนโปรตอนไม่เท่ากัน อะตอมเป็นกลางทาง ไฟฟูาเมื่ออะตอมของธาตุ
มีการให้หรือรับอิเล็กตรอนท าให้เกิดไอออน สัญลักษณ์นิวเคลียร์ แสดงชนิดและจ านวนอนุภาคใน อะตอมของธาตุ

ธาตุชนิดเดียวกันที่มีเลขมวลต่างกันเป็นไอโซโทปกัน ตารางธาตุจัดเรียงธาตุตามเลขอะตอมและสมบัติที่คล้ายคลึง
กันของธาตุ แบ่งธาตุออกเป็น 2 กลุ่มคือ กลุ่มธาตุเรพรีเซนเททีฟ และกลุ่มธาตุแทรนซิชัน และยังสามารถแบ่งธาต ุ

ออกเป็นโลหะ อโลหะ และกึ่งโลหะ โดยธาตุที่เป็นองค์ประกอบของแก๊สในอากาศส่วนใหญ่เป็นธาตุอโลหะ

แก๊สหลายชนิดในอากาศน ามาใช้ประโยชน์ได้มาก แต่บางชนิดเป็นพิษโดยส่งผลกระทบต่อสุขภาพมนุษย์และ
สิ่งแวดล้อม


5. สาระการเรียนร ู้

5.1 ความรู้

อะตอมเป็นหน่วยย่อยของสารเคมี ภายในอะตอมประกอบด้วยโปรตอน นิวตรอน และอิเล็กตรอน
ซึ่งมีจ านวนที่แตกต่างกันในธาตุแต่ละชนิด ท าให้ธาตุแต่ละชนิดมีมวลของอะตอมและสมบัติที่แตกต่างกัน

เช่น อะตอมของออกซิเจน (O) มี 8 โปรตอน 8 นิวตรอน และ 8 อิเล็กตรอน ซึ่งมีสมบัติต่างจากอะตอม

ของฮีเลียม (He) ที่มี 2 โปรตอน 2 นิวตรอน และ 2 อิเล็กตรอน ในธรรมชาติธาตุออกซิเจน (O ) อยู่ในรูป
2
โมเลกุล เป็นแก๊สที่เกิดปฏิกิริยาเคมีได้ เช่น ปฏิกิริยาการเผาไหม้ ส่วนธาตุฮีเลียม (He) อยู่ในรูปอะตอม

เป็นแก๊สที่ไม่เกิดปฏิกิริยาเคมี และแก๊สฮีเลียมเบากว่าแก๊สออกซิเจน
เนื่องจากอะตอมและองค์ประกอบภายในอะตอมมีขนาดเล็กมากไม่สามารถมองเห็นด้วยตาเปล่า

จึงมีการใช้แบบจ าลองอะตอมในการแสดงองค์ประกอบ และต าแหน่งขององค์ประกอบในอะตอม ซึ่ง
แบบจ าลองอะตอมได้รับการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงให้สอดคล้องกับผลการทดลองของนักวิทยาศาสตร์ที่มี

เพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ

แบบจ าลองอะตอมที่นิยมน ามาใช้ในการอธิบายสมบัติทางเคมีของธาตุ คือ แบบจ าลองอะตอม
ของโบร์ (Bohr’s atomic model) ประกอบด้วยโปรตอน (proton, p) ที่มีประจุบวก และนิวตรอน

(neutron, n) ไม่มีประจุรวมกันอยู่ในนิวเคลียส และอิเล็กตรอน (electron, e) มีประจุลบ เคลื่อนที่รอบ

นิวเคลียสเป็นวง ซึ่งแต่ละวงมีระยะห่างจากนิวเคลียสและมีพลังงานต่างกัน อิเล็กตรอนที่อยู่วงนอกสุด
เรียกว่า เวเลนซ์อิเล็กตรอน (valence electron) ดังตัวอย่างแสดงในรูป 1.5






รูป 1.5 แผนภาพแสดงแบบจ าลองอะตอมของโบร์ของฮีเลียมและออกซิเจน

เนื่องจากอิเล็กตรอนมีขนาดเล็กและเคลื่อนที่อย่างรวดเร็วตลอดเวลา ท าให้ไม่สามารถบอก
ต าแหน่งที่แน่นอนของอิเล็กตรอนได้ จึงมีการเสนอแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอก (electron clond

model of atom) ซึ่งแสดงโอกาสที่จะพบอิเล็กตรอนในลักษณะกลุ่มหมอก โดยบริเวณที่มีกลุ่มหมอกทึบ

เป็นบริเวณที่มีโอกาสพบอิเล็กตรอนได้มากกว่าบริเวณที่มีกลุ่มหมอกจาง

44

อะตอมของธาตุชนิดเดียวกันมีจ านวนโปรตอนเท่ากัน แต่อะตอมของธาตุต่างชนิดกันมีจ านวน
โปรตอนไม่เท่ากัน ดังนั้นจึงใช้จ านวนโปรตอนระบุชนิดของธาตุได้ เนื่องจากอะตอมเป็นกลางทางไฟฟูา จึง

มีจ านวนอิเล็กตรอนเท่ากับจ านวนโปรตอน ส่วนจ านวนนิวตรอนของธาตุแต่ละชนิดอาจเท่าหรือไม่เท่ากับ
จ านวนโปรตอน ดังตาราง 1.1

ตาราง 1.1 จ านวนโปรตอน อิเล็กตรอน และนิวตรอนของธาตุบางชนิด

สัญลักษณ์ ชื่อธาต ุ จ านวน
ธาตุ โปรตอน อิเล็กตรอน นิวตรอน

H ไฮโดรเจน (hydrogen) 1 1 0

He ฮีเลียม (helium) 2 2 2
C คาร์บอน (Carbon) 6 6 6

N ไนโตรเจน (nitrogen) 7 7 7

O ออกซิเจน (oxygen) 8 8 8
F ฟลูออรีน (fluorine) 9 9 10

Ne นีออน (neon) 10 10 10

Mg แมกนีเซียม (magnesium) 12 12 12

Cl คลอรีน (chlorine) 17 17 18
Ar อาร์กอน (argon) 18 18 22


เมื่ออะตอมของธาตุมีการให้หรือรับอิเล็กตรอนท าให้เกิดไอออน โดยไอออนบวกมีจ านวน

อิเล็กตรอนน้อยกว่าโปรตอน และไอออนลบมีจ านวนอิเล็กตรอนมากกว่าโปรตอน ตัวอย่างดังตาราง 1.2

ตาราง 1.2 จ านวนโปรตอน อิเล็กตรอน และนิวตรอนของไอออนบางชนิด
จ านวน
ไอออน
โปรตอน อิเล็กตรอน นิวตรอน
-
F 9 10 10
2-
O 8 10 8
+
Na 11 10 12
+
Ca2 20 18 20


5.2 กระบวนการ

1) ความสามารถในการสื่อสาร (อ่าน ฟัง พูด เขียน)
2) ความสามารถในการคิด (สังเกต วิเคราะห์ จัดกลุ่ม สรุป)

3) ความสามารถในการแก้ปัญหา (แสวงหาความรู้)
4) ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต (ความรับผิดชอบ)

5) ความสามารถในการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ (ใช้การสืบค้นผ่านคอมพิวเตอร์)

45

5.3 คุณลักษณะและค่านิยม
ใฝุเรียนรู้และเป็นผู้มีความมุ่งมั่นในการท างาน

6. บูรณาการ
บูรณาการกับกลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ เรื่อง สูตรหาพื้นที่วงกลม และเส้นรอบวง


7. กิจกรรมการเรียนรู้

ขั้นที่ 1 ขั้นสร้างความสนใจ

1.1 ครูทบทวนเนื้อหาเดิม เรื่อง องค์ประกอบในอากาศ
1.2 ครูตั้งค าถามตรวจสอบความรู้เดิม ดังนี้

1) นอกจากแก๊สในอากาศแล้ว การระบุว่าสารเคมีชนิดอื่นอยู่ในรูปอะตอม หรือโมเลกุล
และจัดเป็นธาตุหรือสารประกอบสามารถพิจาณาได้จากอะไร (แนวการตอบ สูตรเคมี)

2) หน่วยที่เล็กที่สุดของธาตุคืออะไร เพราะเหตุใด (แนวการตอบ อะตอม เพราะเป็น

ุ
หน่วยทเล็กที่สุดที่แสดงสมบัติเฉพาะของธาต)
ี่
1.3 ครูให้นักเรียนท ากิจกรรม 1.1 เพื่อทบทวนความรู้เกี่ยวกับต าแหน่งและชนิดประจุของโปรตอน
นิวตรอน และอิเล็กตรอน

1.4 ครูตั้งค าถามให้นักเรียนคิด เพื่อน าไปสกิจกรรมแบบจ าลองอะตอมของโบร์
ู่
1) อิเล็กตรอนเคลื่อนที่รอบนิวเคลียสในลักษณะใด (แนวการตอบ อิเล็กตรอนเคลื่อนท ี่

รอบนิวเคลียสเป็นวง ซึ่งแต่ละวงมีระยะห่างจากนิวเคลียสและมีพลังงานต่างกัน)


ขั้นที่ 2 ขั้นส ารวจและค้นหา

2.1 ครูให้นักเรียนทุกคนศึกษาค้นคว้าองค์ประกอบภายในอะตอมตามรายละเอียดในหนังสือเรียน
หน้า 7 - 10

2.2 นักเรียนท าใบงาน เรื่อง มารู้จักแบบจ าลองอะตอมของโบร์กับแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่ม

หมอกกันเถอะ
2.3 นักเรียนท าแบบฝึกหัด เรื่อง ระบุจ านวนโปรตอน อิเล็กตรอน และนิวตรอน

2.4 ครูให้ความรู้เกี่ยวกับการหาจ านวนเวเลนซ์อิเล็กตรอนของแบบจ าลองอะตอมของโบร์
2.5 นักเรียนท าแบบฝึกหัดท้ายบทที่ 1 ข้อ 4-5 ลงในสมุด


ขั้นที่ 3 ขั้นอธิบายและลงข้อสรุป
3.1 ครูน านักเรียนอภิปรายเพื่อน าไปสู่การสรุปโดยใช้ค าถามต่อไปนี้
1) องค์ประกอบภายในอะตอมมีอะไรบ้าง (แนวการตอบ ประกอบภายในอะตอมมี

อะไรบ้าง (แนวการตอบ อะตอมประกอบด้วยโปรตอน นิวตรอน และอิเล็กตรอน)

2) โปรตอน อักษรย่อคืออะไร และเป็นประจุบวกหรือลบ (แนวการตอบ อักษร คือ p
มีประจุบวก)

3) อิเล็กตรอน อักษรย่อคืออะไร และเป็นประจุบวกหรือลบ (แนวการตอบ อักษร คือ e

มีประจุลบ)

46

4) นิวตรอน อักษรย่อคืออะไร และเป็นประจุบวกหรือลบ (แนวการตอบ อักษร คือ n
ไม่มีประจ)
ุ
5) จงอธิบายแบบจ าลองอะตอมของโบร์ (แนวการตอบ แบบจ าลองอะตอมของโบร์
ประกอบด้วยโปรตอน (proton, p) ที่มีประจุบวก และนิวตรอน (neutron, n) ไม่มีประจุรวมกันอยู่ใน

นิวเคลียส และอิเล็กตรอน (electron, e) มีประจุลบ เคลื่อนที่รอบนิวเคลียสเป็นวง ซึ่งแต่ละวงมีระยะห่างจาก
นิวเคลียสและมีพลังงานต่างกัน)

6) จากแบบจ าลองอะตอมของโบร์ อิเล็กตรอนที่อยู่วงนอกสุด เรียกว่าอะไร (แนวการ

ตอบ เวเลนซ์อิเล็กตรอน (valence electron)
7) จงอธิบายแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอก (แนวการตอบ อิเล็กตรอนในลักษณะ

กลุ่มหมอก โดยบริเวณที่มีกลุ่มหมอกทึบเป็นบริเวณที่มีโอกาสพบอิเล็กตรอนได้มากกว่าบริเวณที่มีกลุ่ม

หมอกจาง)
8) ธาต Ne มีจ านวนโปรตอน อิเล็กตรอน และนิวตรอนเท่าใด (แนวการตอบ p = 10,
ุ
e = 10 และ n = 10)
2+
9) ไอออน Ca มีจ านวนโปรตอน อิเล็กตรอน และนิวตรอนเท่าใด (แนวการตอบ p =
20, e = 18 และ n = 20)
2-
10) ไอออน O มีจ านวนโปรตอน อิเล็กตรอน และนิวตรอนเท่าใด (แนวการตอบ p = 8,
e = 10 และ n = 8)

11) ธาตุฮีเลียม (He) มีจ านวนเวเลนซ์อิเล็กตรอนเท่าใด (แนวการตอบ 2)

12) ธาตุออกซิเจน (O) มีจ านวนเวเลนซ์อิเล็กตรอนเท่าใด (แนวการตอบ 6)
3.2 นักเรียนและครูร่วมกันอภิปรายและสรุปการศึกษาค้นคว้าจนสรุป เรื่อง องค์ประกอบภายใน

อะตอม ดังนี้
1) อะตอมเป็นหน่วยย่อยของสารเคมี ภายในอะตอมประกอบด้วยโปรตอน นิวตรอน และ

อิเล็กตรอน ซึ่งมีจ านวนที่แตกต่างกันในธาตุแต่ละชนิด ท าให้ธาตุแต่ละชนิดมีมวลของอะตอมและสมบัติท ี่

แตกต่างกัน เช่น อะตอมของออกซิเจน (O) มี 8 โปรตอน 8 นิวตรอน และ 8 อิเล็กตรอน ซึ่งมีสมบัติต่าง
จากอะตอมของฮีเลียม (He) ที่มี 2 โปรตอน 2 นิวตรอน และ 2 อิเล็กตรอน ในธรรมชาติธาตุออกซิเจน

(O ) อยู่ในรูปโมเลกุล เป็นแก๊สที่เกิดปฏิกิริยาเคมีได้ เช่น ปฏิกิริยาการเผาไหม้ ส่วนธาตุฮีเลียม (He) อยู่ใน
2
รูปอะตอม เป็นแก๊สที่ไม่เกิดปฏิกิริยาเคมี และแก๊สฮีเลียมเบากว่าแก๊สออกซิเจน
2) เนื่องจากอะตอมและองค์ประกอบภายในอะตอมมีขนาดเล็กมากไม่สามารถมองเห็น

ด้วยตาเปล่า จึงมีการใช้แบบจ าลองอะตอมในการแสดงองค์ประกอบ และต าแหน่งขององค์ประกอบใน

อะตอม ซึ่งแบบจ าลองอะตอมได้รับการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงให้สอดคล้องกับผลการทดลองของ
นักวิทยาศาสตร์ที่มีเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ

3) แบบจ าลองอะตอมที่นิยมน ามาใช้ในการอธิบายสมบัติทางเคมีของธาตุ คือ
แบบจ าลองอะตอมของโบร์ (Bohr’s atomic model) ประกอบด้วยโปรตอน (proton, p) ที่มีประจ ุ

บวก และนิวตรอน (neutron, n) ไม่มีประจุรวมกันอยู่ในนิวเคลียส และอิเล็กตรอน (electron, e) มีประจ ุ

47

ลบ เคลื่อนที่รอบนิวเคลียสเป็นวง ซึ่งแต่ละวงมีระยะห่างจากนิวเคลียสและมีพลังงานต่างกัน อิเล็กตรอนท ี่
อยู่วงนอกสุด เรียกว่า เวเลนซ์อิเล็กตรอน (valence electron) ดังตัวอย่างแสดงในรูป 1.5


4) เนื่องจากอิเล็กตรอนมีขนาดเล็กและเคลื่อนที่อย่างรวดเร็วตลอดเวลา ท าให้ไม่สามารถ
บอกต าแหน่งที่แน่นอนของอิเล็กตรอนได้ จึงมีการเสนอแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอก (electron
clond model of atom) ซึ่งแสดงโอกาสที่จะพบอิเล็กตรอนในลักษณะกลุ่มหมอก โดยบริเวณที่มีกลุ่ม

หมอกทึบเป็นบริเวณที่มีโอกาสพบอิเล็กตรอนได้มากกว่าบริเวณที่มีกลุ่มหมอกจาง

5) อะตอมของธาตุชนิดเดียวกันมีจ านวนโปรตอนเท่ากัน แต่อะตอมของธาตุต่างชนิดกันมี
จ านวนโปรตอนไม่เท่ากัน ดังนั้นจึงใช้จ านวนโปรตอนระบุชนิดของธาตุได้ เนื่องจากอะตอมเป็นกลางทาง

ไฟฟูา จึงมีจ านวนอิเล็กตรอนเท่ากับจ านวนโปรตอน ส่วนจ านวนนิวตรอนของธาตุแต่ละชนิดอาจเท่าหรือไม่

เท่ากับจ านวนโปรตอน ดังตาราง 1.1

ขั้นที่ 4 ขั้นขยายความรู้
4.1 ครูให้ความรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับชวนคิดในหนังสือเรียน หน้า 10

1) อะตอมของธาตุชนิดหนึ่งมี 13 โปรตอน นักเรียนสามารถระบุจ านวนอิเล็กตรอน และ
นิวตรอนของธาตุนี้ได้หรือไม่ เพราะเหตุใด (สามารถบอกจ านวนอิเล็กตรอนได เพราะอะตอมของธาตุเป็น
้
้
กลางทางไฟฟูา จึงมีจ านวนโปรตอนเท่ากับอิเล็กตรอน แต่ไม่สามารถบอกจ านวนนิวตรอนได เพราะจ านวน
นิวตรอนและโปรตอนไม่มีความสัมพันธ์กัน)

4.2 ครูให้ความรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับจ านวนเวเลนซ์อิเล็กตรอนของธาตุที่ไม่ใช่โลหะทรานซิชัน

1) การระบุจ านวนเวเลนซ์อิเล็กตรอน (แบบจ าลองอะตอมของโบร์) เวเลนซ์อิเล็กตรอน คือ
จ านวนอิเล็กตรอนในระดับพลังงานนอกสุดหรือสูงสุด ของแต่ละธาตุจะมีอิเล็กตรอนไม่เกิน 8 การจัด

อิเล็กตรอน มีความสัมพันธ์กับการจัดหมู่และคาบ คือ เวเลนซ์อิเล็กตรอน จะตรงกับเลขที่ของหมู่ ดังนั้น

ธาตุที่อยู่หมู่เดียวกันจะมีเวเลนซ์อิเล็กตรอนเท่ากัน
4.3 ครูให้นักเรียนแต่ละคนเล่าสู่กันฟังถึงความรู้ที่ได้จากการท ากิจกรรม และปัญหาที่เกิดขึ้น

ระหว่างการท ากิจกรรม

4.4 ครูน านักเรียนท าแบบฝึกหัดท้ายบทที่ 1 ข้อ 3 บางส่วน แล้วให้นักเรียนท าด้วยตนเอง


ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินผล
5.1 ครูตรวจใบงาน เรื่อง มารู้จักแบบจ าลองอะตอมของโบร์กับแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอก

กันเถอะ

5.2 ครูตรวจแบบฝึกหัด เรื่อง ระบุจ านวนโปรตอน อิเล็กตรอน และนิวตรอน
5.3 ครูตรวจสมุดการท าแบบฝึกหัดท้ายบทที่ 1 ข้อ 4-5 ของนักเรียน


ประยุกต์และตอบแทนสังคม
ครูให้นักเรียนแต่ละคนน าความรู้ที่เรียนไปค้นคว้าเพิ่มเติมที่ห้องสมุด หรือเว็บไซต์ แล้วน าเสนอใน

ชั้นเรียน


ู้
8. สื่อการเรียนร/แหล่งเรียนร ู้

48

8.1 หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ (วิทยาศาสตร์กายภาพ) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 เล่ม 1
(ฉบับปรับปรุง พ.ศ.2560)

8.2 ใบงาน เรื่อง มารู้จักแบบจ าลองอะตอมของโบร์กับแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอกกันเถอะ
8.3 แบบฝึกหัด เรื่อง ระบุจ านวนโปรตอน อิเล็กตรอน และนิวตรอน

8.4 อินเทอร์เน็ต/ห้องสมุด
9. การวัดและประเมินผล

จุดประสงค์การเรียนร ู้ วิธีการวัด เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน

ด้านความรู้ (K)

1) นักเรียนระบุจ านวนเวเลนซ์อิเล็กตรอน 1) แบบฝึกหัดท้ายบท 1) แบบฝึกหัดท้าย 1) นักเรียนสามารถ
จากแบบจ าลองอะตอมของโบร์ของธาตุท ี่ ที่ 1 ข้อ 4 บทที่ 1 ข้อ 4 ท าแบบฝึกหัดท้าย

ก าหนดให้ได ้ 2) ตรวจแบบฝึกหัด 2) แบบฝึกหัด เรื่อง บทที่ 1 ข้อ 4 ได ้
2) นักเรียนระบุจ านวนโปรตอน นิวตรอน เรื่อง ระบุจ านวน ระบุจ านวนโปรตอน ระดับดี ผ่านเกณฑ์

และอิเล็กตรอนของอะตอม และไอออนท ี่ โปรตอน อิเล็กตรอน อิเล็กตรอน และ 2) นักเรียนสามารถ

เกิดจากอะตอมเดียวได ้ และนิวตรอน นิวตรอน ท าแบบฝึกหัด
3) แบบประเมินการ แบบฝึกหัด เรื่อง

ท ากิจกรรม ระบุจ านวนโปรตอน

อิเล็กตรอน และ
นิวตรอน ได้ระดับดี

ผ่านเกณฑ์

ด้านกระบวนการ (P)
1) นักเรียนเขียนเปรียบเทียบความเหมือน 1) ตรวจใบงาน เรื่อง 1) แบบประเมินการ 1) นักเรียนสามารถ

และความแตกต่างของแบบจ าลองอะตอม มารู้จักแบบจ าลอง ท ากิจกรรม สรุปเนื้อหาที่ได้จาก
ของโบร์กับแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่ม อะตอมของโบร์กับ 2) ใบงาน เรื่อง การศึกษาค้นคว้า

หมอกได ้ แบบจ าลองอะตอม มารู้จักแบบจ าลอง ได้ระดับดี ผ่านเกณฑ์

แบบกลุ่มหมอกกัน อะตอมของโบร์กับ
เถอะ แบบจ าลองอะตอม

แบบกลุ่มหมอกกัน
เถอะ

ด้านคุณลักษณะ (A)

1) ใฝุเรียนรู้และเป็นผู้มีความมุ่งมั่นในการ 1) ตรวจใบงานและ 1) แบบประเมินการ 1) นักเรียนท าภาระ
ท างาน แบบฝึกหัดของ ท ากิจกรรม งานที่ได้รับมอบหมาย

นักเรียน ไดระดับดี ผ่านเกณฑ์
้

49

10. เกณฑ์การประเมินผลงานนักเรียน


เกณฑ์การประเมินแบบ Rubrics ของการท ากิจกรรม เรื่อง องค์ประกอบภายในอะตอม


ประเด็นการ ค่าน้ าหนัก
ประเมิน คะแนน แนวทางการให้คะแนน
ด้านความรู้ 3 ท าแบบฝึกหัดท้ายบทที่ 1 ข้อ 4 ได้ถูกต้องครบถ้วน

(K) 2 ท าแบบฝึกหัดท้ายบทที่ 1 ข้อ 4 ได้ แต่ยังไม่ถูกต้องครบถ้วน

1 ท าแบบฝึกหัดท้ายบทที่ 1 ข้อ 4 ไม่ถูกต้อง
3 ท าแบบฝึกหัด เรื่อง ระบุจ านวนโปรตอน อิเล็กตรอน และนิวตรอน ได้ถูกต้องครบถ้วน

จ านวน 12-14 ข้อ

2 ท าแบบฝึกหัด เรื่อง ระบุจ านวนโปรตอน อิเล็กตรอน และนิวตรอน ได้ถูกต้องครบถ้วน
จ านวน 6-11 ข้อ

1 ท าแบบฝึกหัด เรื่อง ระบุจ านวนโปรตอน อิเล็กตรอน และนิวตรอน ได้ถูกต้องครบถ้วน

จ านวน 1-5 ข้อ หรือ ไม่ถูกต้อง
ด้าน 3 สรุปเนื้อหา เรื่อง แบบจ าลองอะตอมของโบร์กับแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอก

กระบวนการ ได้ถูกต้องครบถ้วน

(P) 2 สรุปเนื้อหา เรื่อง แบบจ าลองอะตอมของโบร์กับแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอก
ได้ค่อนข้างถูกต้องครบถ้วน

1 สรุปเนื้อหา เรื่อง แบบจ าลองอะตอมของโบร์กับแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอกได้

แต่ไม่ครบถ้วน
ด้าน 3 ท าภาระงานที่ได้รับมอบหมายเสร็จภายในเวลาที่ก าหนด และเรียบร้อยถูกต้องครบถ้วน

คุณลักษณะ 2 ท าภาระงานที่ได้รับมอบหมายเสร็จภายในเวลาที่ก าหนด แต่งานยังผิดพลาดบางส่วน

(A) 1 ท าภาระงานที่ได้รับมอบหมายเสร็จ แต่ล่าช้า และเกิดข้อผิดพลาดบางส่วน


ระดับคะแนน

คะแนน 3 หมายถึง ระดับดีมาก
คะแนน 2 หมายถึง ระดับด ี

คะแนน 1 หมายถึง ระดับพอใช ้


ุ
หมายเหต หาค่าเฉลี่ยของคะแนนด้านความรู้ (K) คะแนนเต็ม เท่ากับ 3

50

การประเมินการท ากิจกรรม เรื่อง องค์ประกอบภายในอะตอม


จุดประสงค์การเรียนร ู้
ด้าน ด้าน รวม
ด้านความรู้ ระดับ
ที่ ชื่อ - นามสกุล กระบวนการ คุณลักษณะ คะแนน
(K) คุณภาพ
(P) (A)
3 3 3 9

1

2
3

4

5
6

7

8
9

10

11

12
13

14

15
16

17

18
19

20

21
22

23

24

25
26

27

28

51

จุดประสงค์การเรียนร ู้
ด้าน ด้าน รวม
ด้านความรู้ ระดับ
ที่ ชื่อ - นามสกุล กระบวนการ คุณลักษณะ คะแนน
(K) คุณภาพ
(P) (A)

3 3 3 9

29

30
31

32

33
34

35

36
37

38

39
40



ระดับคุณภาพ

คะแนน 9 หมายถึง ระดับดีมาก

คะแนน 7-8 หมายถึง ระดับด ี
คะแนน 5-6 หมายถึง ระดับปานกลาง

คะแนน 3-4 หมายถึง ระดับปรับปรุง

52

บันทึกหลังการสอน

หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง อากาศ ใ

แผนการสอนที่ 2 เรื่อง องค์ประกอบภายในอะตอม .
ใ
วันที่ เดือน พ.ศ. ใ


ผลการจัดการเรียนร ู้



……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...


……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

ปัญหา / อุปสรรค



……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...


……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

ข้อเสนอแนะ/แนวทางแก้ปัญหา



……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...


……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...



ลงชื่อ............................................ครูผู้สอน ลงชื่อ.............................................หัวหน้ากลุ่มสาระ

(นางสาวนิลนิกา แก้วปัญญา) (นางนพรัตน์ ครุฑเกิด)

53
ี่
ชื่อ ชั้น เลขท ‘



ใบงาน เรื่อง มารู้จักแบบจ าลองอะตอมของโบร์กับแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอกกันเถอะ



1. สรุปสิ่งที่ได้จากการศึกษาค้นคว้า


แบบจ าลองอะตอมที่นิยมน ามาใช้ในการอธิบายสมบัติทางเคมีของธาตุ คือ แบบจ าลองอะตอมของโบร์ ( Bohr’s
atomic model) ประกอบด้วยโปรตอน (proton, p) ที่มีประจุบวก และนิวตรอน ( neutron, n) ไม่มีประจุรวมกันอยู่ใน

นิวเคลียส และอิเล็กตรอน (electron, e) มีประจุลบ เคลื่อนที่รอบนิวเคลียสเป็นวง ซึ่งแต่ละวงมีระยะห่างจากนิวเคลียสและ

มีพลังงานต่างกัน อิเล็กตรอนที่อยู่วงนอกสุด เรียกว่า เวเลนซ์อิเล็กตรอน (valence electron) ดังตัวอย่างแสดงในรูป 1.5 v

แบบจ าลองอะตอมที่นิยมน ามาใช้ในการอธิบายสมบัติทางเคมีของธาตุ คือ แบบจ าลองอะตอมของโบร์ ( Bohr’s

atomic model) ประกอบด้วยโปรตอน (proton, p) ที่มีประจุบวก และนิวตรอน (neutron, n) ไม่มีประจุรวมกันอยู่ใน

แบบจ าลองอะตอมที่นิยมน ามาใช้ในการอธิบายสมบัติทางเคมีของธาตุ คือ แบบจ าลองอะตอมของโบร์ ( Bohr’s

atomic model) ประกอบด้วยโปรตอน (proton, p) ที่มีประจุบวก และนิวตรอน (neutron, n) ไม่มีประจุรวมกันอยู่ใน











รูป 1.5 แผนภาพแสดงแบบจ าลองอะตอมของโบร์ของฮีเลียมและออกซิเจน


เนื่องจากอิเล็กตรอนมีขนาดเล็กและเคลื่อนที่อย่างรวดเร็วตลอดเวลา ท าให้ไม่สามารถบอกต าแหน่งที่แน่นอนของ
อิเล็กตรอนได้ จึงมีการเสนอแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอก ( electron clond model of atom) ซึ่งแสดงโอกาสที่จะ


พบอิเล็กตรอนในลักษณะกลุ่มหมอก โดยบริเวณที่มีกลุ่มหมอกทึบเป็นบริเวณที่มีโอกาสพบอิเล็กตรอนได้มากกว่าบริเวณที่มี
กลุ่มหมอกจาง


แบบจ าลองอะตอมที่นิยมน ามาใช้ในการอธิบายสมบัติทางเคมีของธาตุ คือ แบบจ าลองอะตอมของโบร์ (Bohr’s atomic
แบบจ าลองอะตอมที่นิยมน ามาใช้ในการอธิบายสมบัติทางเคมีของธาตุ คือ แบบจ าลองอะตอมของโบร์ ( Bohr’s


atomic model) ประกอบด้วยโปรตอน (proton, p) ที่มีประจุบวก และนิวตรอน (neutron, n) ไม่มีประจุรวมกันอยู่ใน
แบบจ าลองอะตอมที่นิยมน ามาใช้ในการอธิบายสมบัติทางเคมีของธาตุ คือ แบบจ าลองอะตอมของโบร์ ( Bohr’s


atomic model) ประกอบด้วยโปรตอน (proton, p) ที่มีประจุบวก และนิวตรอน (neutron, n) ไม่มีประจุรวมกันอยู่ใน
model) ประกอบด้วยโปรตอน (proton, p) ที่มีประจุบวก และนิวตรอน (neutr on, n) ไม่มีประจุรวมกันอยู่ใน

54

2. ค าถาม : แบบจ าลองอะตอมของโบร์กับแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอกความเหมือนและความแตกต่าง อย่างไร

ตอบ แบบจ าลองอะตอมทั้งสองมีความเหมือนกัน คือ อะตอมประกอบด้วยโปรตอน นิวตรอน และอิเล็กตรอน โดยต าแหน่ง


ของโปรตอนและนิวตรอนเหมือนกันคืออยู่ในนิวเคลียส ส่วนต าแหน่งของอิเล็กตรอนในแบบจ าลองอะตอมทั้งสองแตกต่างกัน


คือ แบบจ าลองอะตอมของโบร์แสดงการเคลื่อนที่ของอิเล็กตรอนรอบนิวเคลียสเป็นวง แต่แบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอก


แสดงโอกาสที่จะพบอิเล็กตรอนรอบนิวเคลียสในลักษณะกลุ่มหมอก v


คือ แบบจ าลองอะตอมของโบร์แสดงการเคลื่อนที่ของอิเล็กตรอนรอบนิวเคลียสเป็นวง แต่แบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอก


แสดงโอกาสที่จะพบอิเล็กตรอนรอบนิวเคลียสในลักษณะกลุ่มหมอก v

55


แบบฝึกหัด เรื่อง ระบุจ านวนโปรตอน อิเล็กตรอน และนิวตรอน


ค าชี้แจง ให้นักเรียนระบุจ านวนโปรตอน อิเล็กตรอน และนิวตรอนของธาตุบางชนิด ลงในช่องว่างให้ถูกต้อง


สัญลักษณ์ จ านวน
ข้อที่ ชื่อธาต ุ
ธาตุ โปรตอน อิเล็กตรอน นิวตรอน

1 H ไฮโดรเจน (hydrogen) 1 0

2 He ฮีเลียม (helium) 2 2

3 C คาร์บอน (Carbon) 6 6
4 N ไนโตรเจน (nitrogen) 7 7

5 O ออกซิเจน (oxygen) 8 8

6 F ฟลูออรีน (fluorine) 9 10
7 Ne นีออน (neon) 10 10

8 Mg แมกนีเซียม (magnesium) 12 12

9 Cl คลอรีน (chlorine) 17 18
10 Ar อาร์กอน (argon) 18 18



ค าชี้แจง ให้นักเรียนระบุจ านวนโปรตอน อิเล็กตรอน และนิวตรอนของไอออนบางชนิด ลงในช่องว่างให้ถูกต้อง

จ านวน
ข้อที่ ไอออน
โปรตอน อิเล็กตรอน นิวตรอน

-
1 F 10 10
2-
2 O 8 8
+
3 Na 11 10
+
4 Ca2 20

56
ชื่อ ชั้น เลขที่ ‘




เฉลยใบงาน เรื่อง มารู้จักแบบจ าลองอะตอมของโบร์กับแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอกกัน



เถอะ
1. สรุปสิ่งที่ได้จากการศึกษาค้นคว้า


แบบจ าลองอะตอมที่นิยมน ามาใช้ในการอธิบายสมบัติทางเคมีของธาตุ คือ แบบจ าลองอะตอมของโบร์ ( Bohr’s
atomic model) ประกอบด้วยโปรตอน ( proton, p) ที่มีประจุบวก และนิวตรอน ( neutron, n) ไม่มีประจุรวมกันอยู่ใน

นิวเคลียส และอิเล็กตรอน (electron, e) มีประจุลบ เคลื่อนที่รอบนิวเคลียสเป็นวง ซึ่งแต่ละวงมีระยะห่างจากนิวเคลียสและ

มีพลังงานต่างกัน อิเล็กตรอนที่อยู่วงนอกสุด เรียกว่า เวเลนซ์อิเล็กตรอน (valence electron) ดังตัวอย่างแสดงในรูป 1.5 v









รูป 1.5 แผนภาพแสดงแบบจ าลองอะตอมของโบร์ของฮีเลียมและออกซิเจน


เนื่องจากอิเล็กตรอนมีขนาดเล็กและเคลื่อนที่อย่างรวดเร็วตลอดเวลา ท าให้ไม่สามารถบอกต าแหน่งที่แน่นอนของ

อิเล็กตรอนได้ จึงมีการเสนอแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอก ( electron clond model of atom) ซึ่งแสดงโอกาสที่จะ

พบอิเล็กตรอนในลักษณะกลุ่มหมอก โดยบริเวณที่มีกลุ่มหมอกทึบเป็นบริเวณที่มีโอกาสพบอิเล็กตรอนได้มากกว่าบริเวณที่มี

กลุ่มหมอกจาง v


2. ค าถาม : แบบจ าลองอะตอมของโบร์กับแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอกความเหมือนและความแตกต่าง อย่างไร


ตอบ แบบจ าลองอะตอมทั้งสองมีความเหมือนกัน คือ อะตอมประกอบด้วยโปรตอน นิวตรอน และอิเล็กตรอน โดยต าแหน่ง


ของโปรตอนและนิวตรอนเหมือนกันคืออยู่ในนิวเคลียส ส่วนต าแหน่งของอิเล็กตรอนในแบบจ าลองอะตอมทั้งสองแตกต่างกัน


คือ แบบจ าลองอะตอมของโบร์แสดงการเคลื่อนที่ของอิเล็กตรอนรอบนิวเคลียสเป็นวง แต่แบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอก


แสดงโอกาสที่จะพบอิเล็กตรอนรอบนิวเคลียสในลักษณะกลุ่มหมอก v


คือ แบบจ าลองอะตอมของโบร์แสดงการเคลื่อนที่ของอิเล็กตรอนรอบนิวเคลียสเป็นวง แต่แบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอก

แสดงโอกาสที่จะพบอิเล็กตรอนรอบนิวเคลียสในลักษณะกลุ่มหมอก v

57


เฉลยแบบฝึกหัด เรื่อง ระบุจ านวนโปรตอน อิเล็กตรอน และนิวตรอน

ค าชี้แจง ให้นักเรียนระบุจ านวนโปรตอน อิเล็กตรอน และนิวตรอนของธาตุบางชนิด ลงในช่องว่างให้ถูกต้อง

จ านวน
ข้อที่ สัญลักษณ์ธาตุ ชื่อธาต ุ
โปรตอน อิเล็กตรอน นิวตรอน

1 H ไฮโดรเจน (hydrogen) 1 1 0

2 He ฮีเลียม (helium) 2 2 2
3 C คาร์บอน (Carbon) 6 6 6

4 N ไนโตรเจน (nitrogen) 7 7 7

5 O ออกซิเจน (oxygen) 8 8 8
6 F ฟลูออรีน (fluorine) 9 9 10

7 Ne นีออน (neon) 10 10 10

8 Mg แมกนีเซียม (magnesium) 12 12 12
9 Cl คลอรีน (chlorine) 17 17 18

10 Ar อาร์กอน (argon) 18 18 22


ค าชี้แจง ให้นักเรียนระบุจ านวนโปรตอน อิเล็กตรอน และนิวตรอนของไอออนบางชนิด ลงในช่องว่างให้ถูกต้อง


จ านวน
ข้อที่ ไอออน
โปรตอน อิเล็กตรอน นิวตรอน

-
1 F 9 10 10
2-
2 O 8 10 8
+
3 Na 11 10 12
+
4 Ca2 20 18 20

58







แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3

เรื่อง สัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาต ุ
รายวิชา ว31104 วิทยาศาสตร์กายภาพ 1 เวลา 1 ชั่วโมง

หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ชื่อหน่วยการเรียนรู้ อากาศ รวม 5 ชั่วโมง

กลุ่มสาระการเรียนรวิทยาศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ภาคเรียนที่ 1
ู้




1. มาตรฐานการเรียนรู้
ว 2.1 เข้าใจสมบัติของสสาร องค์ประกอบของสสาร ความสัมพันธ์ระหว่างสมบัติของสสารกับโครงสร้าง

และแรงยึดเหนี่ยวระหว่างอนุภาค หลักและธรรมชาติของการเปลี่ยนแปลงสถานะของสสาร การเกิดสารละลาย

และการเกิดปฏิกิริยาเคมี

2. ตัวชี้วัด

ว 2.1 ม.5/4 เขียนสัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาตและระบุการเป็นไอโซโทป
ุ

3. จุดประสงค์การเรียนร ู้

3.1 ด้านความรู้ (K)
ุ
1) นักเรียนเขียนสัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาตที่ก าหนดให้ และระบุว่าธาตุใดเป็นไอโซโทปกัน
3.2 ด้านกระบวนการ (P)
1) นักเรียนมีทักษะการค านวณ

3.3 ด้านคุณลักษณะ (A)

1) ใฝุเรียนรู้และเป็นผู้มีความมุ่งมั่นในการท างาน

4. สาระส าคัญ
อากาศเป็นสารผสมประกอบด้วยแก๊สหลายชนิดในปริมาณ ที่แตกต่าง อยู่ในรูปของอะตอมและโมเลกุล

โดยสารที่อยู่ในรูปอะตอมจัดเป็นธาตุเสมอ ส่วนสารที่อยู่ในรูปโมเลกุลอาจเป็นธาตุหรือสารประกอบก็ได้ อะตอมเป็น

หน่วยย่อยของสารเคมี ภายในอะตอมประกอบด้วยโปรตอน นิวตรอน และอิเล็กตรอน ซึ่งมีจ านวนที่แตกต่างกันใน
ธาตุแต่ละชนิด ส่งผลให้ธาตุแต่ละชนิดมีมวลและสมบัติเฉพาะที่แตกต่างกัน โดยโปรตอนและนิวตรอนรวมกันอยู่ใน

นิวเคลียส ส่วนอิเล็กตรอนเคลื่อนที่รอบนิวเคลียส แบบจ าลองอะตอมของโบร์เสนอว่า อิเล็กตรอนเคลื่อนที่รอบ

นิวเคลียสเป็นวง ส่วนแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอกเสนอว่า อิเล็กตรอนเคลื่อนที่รอบนิวเคลียสในลักษณะ
กลุ่มหมอก อะตอมของธาตต่างชนิดกันมีจ านวนโปรตอนไม่เท่ากัน อะตอมเป็นกลางทาง ไฟฟูาเมื่ออะตอมของธาตุ
ุ
มีการให้หรือรับอิเล็กตรอนท าให้เกิดไอออน สัญลักษณ์นิวเคลียร์ แสดงชนิดและจ านวนอนุภาคใน อะตอมของธาตุ
ธาตุชนิดเดียวกันที่มีเลขมวลต่างกันเป็นไอโซโทปกัน ตารางธาตุจัดเรียงธาตุตามเลขอะตอมและสมบัติที่คล้ายคลึง

59

กันของธาตุ แบ่งธาตุออกเป็น 2 กลุ่มคือ กลุ่มธาตุเรพรีเซนเททีฟ และกลุ่มธาตุแทรนซิชัน และยังสามารถแบ่งธาต ุ
ออกเป็นโลหะ อโลหะ และกึ่งโลหะ โดยธาตุที่เป็นองค์ประกอบของแก๊สในอากาศส่วนใหญ่เป็นธาตุอโลหะ

แก๊สหลายชนิดในอากาศน ามาใช้ประโยชน์ได้มาก แต่บางชนิดเป็นพิษโดยส่งผลกระทบต่อสุขภาพมนุษย์และ
สิ่งแวดล้อม


5. สาระการเรียนร ู้

5.1 ความรู้
เนื่องจากอะตอมของธาตุแต่ละชนิดมีจ านวนโปรตอนไม่เท่ากัน ดังนั้นการแสดงชนิดของธาตุด้วย

สัญลักษณ์ ท าให้ทราบจ านวนโปรตอนและจ านวนอิเล็กตรอน ซึ่งมีจ านวนเท่ากัน แต่จะยังไม่ทราบจ านวน

นิวตรอน ถ้าต้องการทราบจ านวนนิวตรอนในอะตอม ต้องพิจารณาจากสัญลักษณ์นิวเคลียร์ (nuclear
symbol) ซึ่งนอกจากประกอบด้วย สัญลักษณ์ธาตุ (element symbol) แล้วยังมีเลขอะตอม (atomic

number) ที่แสดงจ านวนโปรตอนเขียนไว้ที่มุมล่างซ้ายของสัญลักษณ์ธาตุ และเลขมวล (mass number)

ที่แสดงผลรวมของจ านวนโปรตอนและนิวตรอนในนิวเคลียสเขียนไว้ที่มุมบนซ้ายของสัญลักษณ์ธาตุ เช่น
ธาตุฮีเลียม (He) มี 2 โปรตอน และ 2 นิวตรอน จึงมีเลขอะตอมเท่ากับ 2 และเลขมวลเท่ากับ 4 และมี

สัญลักษณ์นิวเคลียร์เป็น He จากข้อมูลจ านวนโปรตอนและนิวตรอนในตาราง 1.1 สามารถเขียน
4
2
สัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาตุไนโตรเจน (N) และอาร์กอน (Ar) ดังรูป 1.7






รูป 1.7 สัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาตุฮีเลียม ไนโตรเจน และอาร์กอน


เนื่องจากอะตอมของธาตุมีจ านวนโปรตอนและอิเล็กตรอนเท่ากัน ดังนั้นจ านวนอิเล็กตรอนของ
อะตอมจึงเท่ากับเลขอะตอมในสัญลักษณ์นิวเคลียร์ด้วย นอกจากนี้ยังพบว่ามีธาตุชนิดเดียวกันที่มีเลขมวล

ต่างกันซึ่งเรียกว่า ไอโซโทป (isotope) เช่น ธาตุไฮโดรเจน มีเลขอะตอมเท่ากับ 1 มี 3 ไอโซโทป ที่มีเลข
มวลเท่ากัน 1 2 และ 3 ซึ่งมีสัญลักษณ์นิวเคลียร์เป็น H H และ H ตามล าดับ หรืออาจเขียนรูปย่อของ
1
2
3
1
1
1
3
3
ไอโซโทปโดยแสดงเฉพาะสัญลักษณ์ของธาตุกับเลขมวล เช่น H เขียนได้เป็น H หรือ H  3
1
ไอโซโทปของธาตุบางชนิดไม่เสถียร สามารถแผ่รังสีได้ เรียกว่า ไอโซโทปกัมมันตรังสี (radioactive
isotope) ไอโซโทปกัมมันตรังสีบางชนิดน ามาใช้ประโยชน์ได้ เช่น ยูเรเนียม-235 (U-235) ใช้เป็นแหล่ง
พลังงานในโรงไฟฟูานิวเคลียร์ คาร์บอน-14 (C-14) ใช้หาอายุของซากสิ่งมีชีวิตโบราณ ไอโอดีน-131 (I-131)
ใช้ติดตามและรักษาความผิดปกติของต่อมไทรอยด์
5.2 กระบวนการ

1) ความสามารถในการสื่อสาร (อ่าน ฟัง พูด เขียน)

2) ความสามารถในการคิด (สังเกต วิเคราะห์ จัดกลุ่ม สรุป)
3) ความสามารถในการแก้ปัญหา (แสวงหาความรู้)

4) ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต (ความรับผิดชอบ)

60

5) ความสามารถในการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ (ใช้การสืบค้นผ่านคอมพิวเตอร์)


5.3 คุณลักษณะและค่านิยม
ใฝุเรียนรู้และเป็นผู้มีความมุ่งมั่นในการท างาน



6. บูรณาการ
-


7. กิจกรรมการเรียนรู้

ขั้นที่ 1 ขั้นสร้างความสนใจ

1.1 ครูทบทวนบทเรียนที่ผ่านมา เรื่อง องค์ประกอบภายในอะตอม และจ านวนเวเลนซ์
อิเล็กตรอน

ู่
1.2 ครูน าเข้าสู่บทเรียนโดยตั้งค าถาม เพื่อน าเข้าสกิจกรรม
1) ถ้าอะตอมของธาตุชนิดหนึ่งมี 15 โปรตอน นักเรียนจะสามารถระบุจ านวนอิเล็กตรอน

และจ านวนนิวตรอนของธาตุนั้นได้หรือไม่ อย่างไร
2) เราสามารถเขียนสัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาตุฮีเลียมได้ว่าอย่างไร


ขั้นที่ 2 ขั้นส ารวจและค้นหา
2.1 ครูน านักเรียนศึกษา เรื่อง สัญลักษณ์ธาตุ ตามรายละเอียดในหนังสือเรียน หน้า 11 และ

เพิ่มเติมเนื้อหาสัญลักษณ์นิวเคลียร์ X
A
Z
2.2 นักเรียนท าใบงาน เรื่อง สัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาต ที่ครูแจกให้
ุ

ขั้นที่ 3 ขั้นอธิบายและลงข้อสรุป

ี่
3.1 ครูท าการสุ่มนักเรียน จ านวน 3 คน (สุ่มเลขท) ให้บอกสัญลักษณ์ธาตุของตนเอง (พร้อมบอก
เลขมวล เลขอะตอม จ านวนโปรตอน จ านวนนิวตรอน และจ านวนนิวตรอน)
3.2 ครูน านักเรียนอภิปรายเพื่อน าไปสู่การสรุปโดยใช้ค าถามต่อไปนี้

1) จาก X สัญลักษณ์ X หมายถึง (แนวการตอบ สัญลักษณ์ของธาต)
ุ
A
Z
2) จาก X สัญลักษณ์ A หมายถึง (แนวการตอบ เลขมวล)
A
Z
3) จาก X สัญลักษณ์ Z หมายถึง (แนวการตอบ เลขอะตอม)
A
Z
4) จาก X จ านวนโปรตอนและอิเล็กตรอนมีค่าเท่ากับสัญลักษณ์ใด (แนวการตอบ Z หรือ
A
Z
เลขอะตอม)
5) จาก X ผลรวมของจ านวนโปรตอนและนิวตรอนในนิวเคลียส คือ สัญลักษณ์ใด
A
Z
(แนวการตอบ A หรือ เลขมวล)
6) นักเรียนสามารถค านวณหาจ านวนนิวตรอนได้อย่างไร (แนวการตอบ น าเลขมวล –

เลขอะตอม หรือ A-Z)
7) ธาตุชนิดเดียวกันที่มีเลขอะตอมเหมือนกัน แต่เลขมวลต่างกัน เรียกว่า (แนวการตอบ

ไอโซโทป)

61

3.3 นักเรียนและครูร่วมกันอภิปราย จนสรุป เรื่อง สัญลักษณ์ของธาตุและไอโซโทป ดังนี้
1) สัญลักษณ์นิวเคลียร์ (nuclear symbol) ประกอบด้วย สัญลักษณ์ธาตุ (element

symbol) เลขอะตอม (atomic number) ที่แสดงจ านวนโปรตอนเขียนไว้ที่มุมล่างซ้ายของสัญลักษณ์ธาตุ
และเลขมวล (mass number) ที่แสดงผลรวมของจ านวนโปรตอนและนิวตรอนในนิวเคลียสเขียนไว้ที่มุม

บนซ้ายของสัญลักษณ์ธาตุ เช่น ธาตุฮีเลียม (He) มี 2 โปรตอน และ 2 นิวตรอน จึงมีเลขอะตอมเท่ากับ 2
และเลขมวลเท่ากับ 4

2) อะตอมของธาตุมีจ านวนโปรตอนและอิเล็กตรอนเท่ากัน ดังนั้นจ านวนอิเล็กตรอนของ

อะตอมจึงเท่ากับเลขอะตอมในสัญลักษณ์นิวเคลียร์ด้วย นอกจากนี้ยังพบว่ามีธาตุชนิดเดียวกันที่มีเลขมวล
ต่างกันซึ่งเรียกว่า ไอโซโทป (isotope) เช่น ธาตุไฮโดรเจน มีเลขอะตอมเท่ากับ 1 มี 3 ไอโซโทป ที่มีเลข

มวลเท่ากัน 1 2 และ 3 ซึ่งมีสัญลักษณ์นิวเคลียร์เป็น H H และ H ตามล าดับ หรืออาจเขียนรูปย่อของ
2
3
1
1
1
1
3
3
ไอโซโทปโดยแสดงเฉพาะสัญลักษณ์ของธาตุกับเลขมวล เช่น H เขียนได้เป็น H หรือ H  3
1

ขั้นที่ 4 ขั้นขยายความรู้
4.1 ครูให้ความรู้เพิ่มเติม
ไอโซโทปของธาตุบางชนิดไม่เสถียร สามารถแผ่รังสีได้ เรียกว่า ไอโซโทปกัมมันตรังสี
(radioactive isotope) ไอโซโทปกัมมันตรังสีบางชนิดน ามาใช้ประโยชน์ได้ เช่น ยูเรเนียม-235 (U-235)
ใช้เป็นแหล่งพลังงานในโรงไฟฟูานิวเคลียร์ คาร์บอน-14 (C-14) ใช้หาอายุของซากสิ่งมีชีวิตโบราณ ไอโอดีน-

131 (I-131) ใช้ติดตามและรักษาความผิดปกติของต่อมไทรอยด์

4.2 ครูให้นักเรียนแต่ละคนเล่าสู่กันฟังถึงความรู้ที่ได้จากการท ากิจกรรม และปัญหาที่เกิดขึ้น
ระหว่างการท ากิจกรรม

4.3 ครูน านักเรียนท าแบบฝึกหัดท้ายบทที่ 1 ข้อ 6-7 บางส่วน แล้วให้นักเรียนท าด้วยตนเอง


ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินผล

5.1 ครูตรวจใบงาน เรื่อง สัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาต ุ

5.2 ครูตรวจแบบฝึกหัด เรื่อง สัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาต ุ


ประยุกต์และตอบแทนสังคม
ครูให้นักเรียนแต่ละคนน าความรู้ที่เรียนไปค้นคว้าเพิ่มเติมที่ห้องสมุด หรือเว็บไซต์ แล้วน าเสนอใน

ชั้นเรียน

ู้
8. สื่อการเรียนร/แหล่งเรียนร ู้
8.1 หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ (วิทยาศาสตร์กายภาพ) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 เล่ม 1

(ฉบับปรับปรุง พ.ศ.2560)

8.2 ใบงาน เรื่อง สัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาต ุ
8.3 แบบฝึกหัด เรื่อง สัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาต ุ

8.4 อินเทอร์เน็ต
8.5 ห้องสมุด

62


9. การวัดและประเมินผล

จุดประสงค์การเรียนร ู้ วิธีการวัด เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน
ด้านความรู้ (K)

1) นักเรียนเขียนสัญลักษณ์นิวเคลียร์ของ 1) ตรวจใบงาน เรื่อง 1) แบบประเมินการ 1) นักเรียนสามารถ

ธาตุที่ก าหนดให้ และระบุว่าธาตุใดเป็น สัญลักษณ์นิวเคลียร์ ท ากิจกรรม ตอบค าถามในใบงาน
ไอโซโทปกัน ของธาตุ 2) ใบงาน เรื่อง ได้ระดับดี ผ่านเกณฑ์

สัญลักษณ์นิวเคลียร์

ของธาตุ
ด้านกระบวนการ (P)

1) นักเรียนมีทักษะการค านวณ 1) ตรวจแบบฝึกหัด 1) แบบประเมินการ 1) นักเรียนสามารถ

เรื่อง สัญลักษณ ์ ท ากิจกรรม หาค าตอบในการ
นิวเคลียร์ของธาตุ 2) แบบฝึกหัด เรื่อง ค านวณได้ระดับดี

สัญลักษณ์นิวเคลียร์ ผ่านเกณฑ์
ของธาตุ

ด้านคุณลักษณะ (A)

1) ใฝุเรียนรู้และเป็นผู้มีความมุ่งมั่นในการ 1) ตรวจใบงาน เรื่อง 1) แบบประเมินการ 1) นักเรียนท าภาระ
ท างาน สัญลักษณ์นิวเคลียร์ ท ากิจกรรม งานที่ได้รับมอบหมาย

ของธาต ุ 2) ใบงาน เรื่อง ไดระดับดี ผ่านเกณฑ์
้
2) ตรวจแบบฝึกหัด สัญลักษณ์นิวเคลียร์

เรื่อง สัญลักษณ ์ ของธาต ุ

นิวเคลียร์ของธาตุ 3) แบบฝึกหัด เรื่อง
สัญลักษณ์นิวเคลียร์

ของธาตุ

63



10. เกณฑ์การประเมินผลงานนักเรียน
ุ
เกณฑ์การประเมินแบบ Rubrics ของการท ากิจกรรม เรื่อง สัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาต


ประเด็นการ ค่าน้ าหนัก
ประเมิน คะแนน แนวทางการให้คะแนน

ด้านความรู้ 3 ตอบค าถามถูกต้องครบถ้วน จ านวน 11-15 ข้อ

(K) 2 ตอบค าถามถูกต้องครบถ้วน จ านวน 5-10 ข้อ
1 ตอบค าถามถูกต้องครบถ้วน จ านวน 1-4 ข้อ หรือไม่ถูกต้อง

ด้าน 3 ท าแบบฝึกหัดถูกต้องครบถ้วนทุกข้อ

กระบวนการ 2 ท าแบบฝึกหัดถูกต้องครบถ้วน จ านวน 3-4 ข้อ
(P) 1 ท าแบบฝึกหัดถูกต้องครบถ้วน จ านวน 1-2 ข้อ หรือไม่ถูกต้อง

ด้าน 3 ท าภาระงานที่ได้รับมอบหมายเสร็จภายในเวลาที่ก าหนด และเรียบร้อยถูกต้องครบถ้วน

คุณลักษณะ 2 ท าภาระงานที่ได้รับมอบหมายเสร็จภายในเวลาที่ก าหนด แต่งานยังผิดพลาดบางส่วน
(A) 1 ท าภาระงานที่ได้รับมอบหมายเสร็จ แต่ล่าช้า และเกิดข้อผิดพลาดบางส่วน



ระดับคะแนน
คะแนน 3 หมายถึง ระดับดีมาก

คะแนน 2 หมายถึง ระดับด ี

คะแนน 1 หมายถึง ระดับพอใช ้

64

การประเมินการท ากิจกรรม เรื่อง สัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาต ุ


จุดประสงค์การเรียนร ู้
ด้าน ด้าน รวม
ด้านความรู้ ระดับ
ที่ ชื่อ - นามสกุล กระบวนการ คุณลักษณะ คะแนน
(K) คุณภาพ
(P) (A)
3 3 3 9

1

2
3

4

5
6

7

8
9

10

11

12
13

14

15
16

17

18
19

20

21
22

23

24

25
26

27

28

65

จุดประสงค์การเรียนร ู้
ด้าน ด้าน รวม
ด้านความรู้ ระดับ
ที่ ชื่อ - นามสกุล กระบวนการ คุณลักษณะ คะแนน
(K) คุณภาพ
(P) (A)

3 3 3 9

29

30
31

32

33
34

35

36
37

38

39
40



ระดับคุณภาพ

คะแนน 9 หมายถึง ระดับดีมาก

คะแนน 7-8 หมายถึง ระดับด ี
คะแนน 5-6 หมายถึง ระดับปานกลาง

คะแนน 3-4 หมายถึง ระดับปรับปรุง

66

บันทึกหลังการสอน

หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง อากาศ ใ

ุ
แผนการสอนที่ 3 เรื่อง สัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาต .
ใ
วันที่ เดือน พ.ศ. ใ


ผลการจัดการเรียนร ู้



……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...


……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

ปัญหา / อุปสรรค



……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...


……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

ข้อเสนอแนะ/แนวทางแก้ปัญหา



……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...


……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...



ลงชื่อ............................................ครูผู้สอน ลงชื่อ.............................................หัวหน้ากลุ่มสาระ

(นางสาวนิลนิกา แก้วปัญญา) (นางนพรัตน์ ครุฑเกิด)

67
ชื่อ ชั้น เลขที่ ‘



ใบงาน เรื่อง สัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาต
ุ


1. จงเติมค าตอบลงในช่องว่างให้ถูกต้อง

1.1
A

X


Z



1.2 จากสัญลักษณ์นิวเคลียร์ข้างบน จ านวนโปรตอน และอิเล็กตรอน คือสัญลักษณ์ใด Z v

1.3 จากสัญลักษณ์นิวเคลียร์ข้างบน ผลรวมของจ านวนโปรตอนและนิวตรอนในนิวเคลียส คือสัญลักษณ์ใด A v
1.4 นักเรียนสามารถค านวณหาจ านวนนิวตรอนได้อย่างไร เลขมวล – เลขอะตอม (A-Z) v

1.5 จากสัญลักษณ์ธาตุไนโตรเจน N เลขมวล เท่ากับ 14 เลขอะตอม เท่ากับ 7 v
14
7
จ านวนโปรตอน เท่ากับ 7 จ านวนอิเล็กตรอน เท่ากับ 7 จ านวนนิวตรอน เท่ากับ 7 ท

2. ให้นักเรียนศึกษาตารางธาตุ พร้อมเลือกสัญลักษณ์ธาตุคนละ 1 ธาตุ พร้อมระบุชื่อภาษาไทยของธาตุ เลขมวล

เลขอะตอม จ านวนโปรตอน จ านวนอิเล็กตรอน และจ านวนนิวตรอน


40 v 2.1 ชื่อภาษาไทย ธาตุอาร์กอน แ

2.2 ชื่อภาษาอังกฤษ Argon แ
Arv 2.3 เลขมวล มีค่าเท่ากับ 40 แ

18 v 2.4 เลขอะตอม มีค่าเท่ากับ 18 แ
2.5 จ านวนโปรตอน มีค่าเท่ากับ 18 แ

2.6 จ านวนอิเล็กตรอน มีค่าเท่ากับ 18 แ
2.7 จ านวนนิวตรอน มีค่าเท่ากับ 22 แ





3. จงตอบค าถามต่อไปนี้ให้ถูกต้อง

3.1 ธาตุชนิดเดียวกันที่มีเลขอะตอมเหมือนกัน แต่เลขมวลต่างกัน เรียกว่า ไอโซโทป (isotope) v
3.2 ธาตุไฮโดรเจนมีเลขอะตอมเท่ากับ 1 มี 3 ไอโซโทป ที่มีเลขมวลเท่ากับ 1 2 และ 3 ซึ่งเขียนสัญลักษณ์นิวเคลียร์

ได้อยางไร ไอโซโทป (isotope) v
่
3.3 ธาตุคาร์บอนมีเลขอะตอมเท่ากับ 6 มี 3 ไอโซโทป ที่มีเลขมวลเท่ากับ 12 13 และ 14 ซึ่งเขียนสัญลักษณ์นิวเคลียร์
ได้อยางไร ไอโซโทป (I sotope) v
่

68



ุ
แบบฝึกหัด เรื่อง สัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาต



์
ค าชี้แจง จงเติมข้อมูลเกี่ยวกับอะตอมของธาตุในตารางให้สมบูรณ


สัญลักษณ์ สัญลักษณ์ เลข จ านวน จ านวน จ านวน

ุ
นิวเคลียร์ ธาต เลขมวล อะตอม โปรตอน อิเล็กตรอน นิวตรอน
1 H
1

O 16 8

C 6 6

Cl 35 17 17


20 Ne
10

69
ชื่อ ชั้น เลขที่ ‘



เฉลยใบงาน เรื่อง สัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาต
ุ


1. จงเติมค าตอบลงในช่องว่างให้ถูกต้อง

1.1
เลขมวล A

X สัญลักษณ์ธาตุ


เลขอะตอม Z



1.2 จากสัญลักษณ์นิวเคลียร์ข้างบน จ านวนโปรตอน และอิเล็กตรอน คือสัญลักษณ์ใด Z v

1.3 จากสัญลักษณ์นิวเคลียร์ข้างบน ผลรวมของจ านวนโปรตอนและนิวตรอนในนิวเคลียส คือสัญลักษณ์ใด A v
1.4 นักเรียนสามารถค านวณหาจ านวนนิวตรอนได้อย่างไร เลขมวล – เลขอะตอม (A-Z) v

1.5 จากสัญลักษณ์ธาตุไนโตรเจน N เลขมวล เท่ากับ 14 เลขอะตอม เท่ากับ 7 v
14
7
จ านวนโปรตอน เท่ากับ 7 จ านวนอิเล็กตรอน เท่ากับ 7 จ านวนนิวตรอน เท่ากับ 7 ท

2. ให้นักเรียนศึกษาตารางธาตุ พร้อมเลือกสัญลักษณ์ธาตุคนละ 1 ธาตุ พร้อมระบุชื่อภาษาไทยของธาตุ เลขมวล

เลขอะตอม จ านวนโปรตอน จ านวนอิเล็กตรอน และจ านวนนิวตรอน


40 v 2.1 ชื่อภาษาไทย ธาตุอาร์กอน แ

2.2 ชื่อภาษาอังกฤษ Argon แ
Arv 2.3 เลขมวล มีค่าเท่ากับ 40 แ

18 v 2.4 เลขอะตอม มีค่าเท่ากับ 18 แ
2.5 จ านวนโปรตอน มีค่าเท่ากับ 18 แ

2.6 จ านวนอิเล็กตรอน มีค่าเท่ากับ 18 แ
2.7 จ านวนนิวตรอน มีค่าเท่ากับ 22 แ





3. จงตอบค าถามต่อไปนี้ให้ถูกต้อง

3.1 ธาตุชนิดเดียวกันที่มีเลขอะตอมเหมือนกัน แต่เลขมวลต่างกัน เรียกว่า ไอโซโทป (isotope) v
3.2 ธาตุไฮโดรเจนมีเลขอะตอมเท่ากับ 1 มี 3 ไอโซโทป ที่มีเลขมวลเท่ากับ 1 2 และ 3 ซึ่งเขียนสัญลักษณ์นิวเคลียร์

ได้อยางไร H H และ H v
่
2
3
1
1
1
1
3.3 ธาตุคาร์บอนมีเลขอะตอมเท่ากับ 6 มี 3 ไอโซโทป ที่มีเลขมวลเท่ากับ 12 13 และ 14 ซึ่งเขียนสัญลักษณ์นิวเคลียร์
ได้อยางไร C Cและ C v
่
14
13
12
6
6
6

70


เฉลยแบบฝึกหัด เรื่อง สัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาต ุ




์
ค าชี้แจง จงเติมข้อมูลเกี่ยวกับอะตอมของธาตุในตารางให้สมบูรณ

สัญลักษณ์ สัญลักษณ์ เลขมวล เลข จ านวน จ านวน จ านวน

นิวเคลียร์ ธาต อะตอม โปรตอน อิเล็กตรอน นิวตรอน
ุ

1 H
1 H 1 1 1 1 0

16 O
8 O 16 8 8 8 8
12 C
6 C 12 6 6 6 6
35
17 Cl Cl 35 17 17 17 18
20 Ne
10 Ne 20 10 10 10 10

71





แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 4

เรื่อง ตารางธาต ุ
รายวิชา ว31104 วิทยาศาสตร์กายภาพ 1 เวลา 1 ชั่วโมง

หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ชื่อหน่วยการเรียนรู้ อากาศ รวม 5 ชั่วโมง

กลุ่มสาระการเรียนรวิทยาศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ภาคเรียนที่ 1
ู้




1. มาตรฐานการเรียนรู้
ว 2.1 เข้าใจสมบัติของสสาร องค์ประกอบของสสาร ความสัมพันธ์ระหว่างสมบัติของสสารกับโครงสร้าง

และแรงยึดเหนี่ยวระหว่างอนุภาค หลักและธรรมชาติของการเปลี่ยนแปลงสถานะของสสาร การเกิดสารละลาย

และการเกิดปฏิกิริยาเคมี

2. ตัวชี้วัด
ว 2.1 ม.5/5 ระบุหมู่และคาบของธาตุ และระบุว่าธาตุเป็นโลหะ อโลหะ กึ่งโลหะ กลุ่มธาตุเรพรีเซนเททีฟ

หรือกลุ่มธาตุแทรนซิชันจากตารางธาต ุ
ว 2.1 ม.5/6 เปรียบเทียบสมบัติการน าไฟฟูา การให้และรับอิเล็กตรอนระหว่างธาตุในกลุ่มโลหะกับอโลหะ


3. จุดประสงค์การเรียนร ู้

3.1 ด้านความรู้ (K)
1) นักเรียนระบุหมู่และคาบของธาตุในตารางธาตุได ้

2) นักเรียนเปรียบเทียบการน าไฟฟูาและการให้หรือรับอิเล็กตรอนของธาตุโลหะและอโลหะได ้

3.2 ด้านกระบวนการ (P)
1) นักเรียนระบุว่าธาตุที่ก าหนดให้เป็นโลหะ อโลหะ หรือกึ่งโลหะ หรือเป็นธาตุเรพรีเซนเททีฟ หรือ

้
ธาตุแทรนซิซันจากตารางธาตุได
3.3 ด้านคุณลักษณะ (A)
1) ใฝุเรียนรู้


4. สาระส าคัญ

อากาศเป็นสารผสมประกอบด้วยแก๊สหลายชนิดในปริมาณ ที่แตกต่าง อยู่ในรูปของอะตอมและโมเลกุล

โดยสารที่อยู่ในรูปอะตอมจัดเป็นธาตุเสมอ ส่วนสารที่อยู่ในรูปโมเลกุลอาจเป็นธาตุหรือสารประกอบก็ได้ อะตอมเป็น
หน่วยย่อยของสารเคมี ภายในอะตอมประกอบด้วยโปรตอน นิวตรอน และอิเล็กตรอน ซึ่งมีจ านวนที่แตกต่างกันใน

ธาตุแต่ละชนิด ส่งผลให้ธาตุแต่ละชนิดมีมวลและสมบัติเฉพาะที่แตกต่างกัน โดยโปรตอนและนิวตรอนรวมกันอยู่ใน

นิวเคลียส ส่วนอิเล็กตรอนเคลื่อนที่รอบนิวเคลียส แบบจ าลองอะตอมของโบร์เสนอว่า อิเล็กตรอนเคลื่อนที่รอบ
นิวเคลียสเป็นวง ส่วนแบบจ าลองอะตอมแบบกลุ่มหมอกเสนอว่า อิเล็กตรอนเคลื่อนที่รอบนิวเคลียสในลักษณะ

72

ุ
กลุ่มหมอก อะตอมของธาตต่างชนิดกันมีจ านวนโปรตอนไม่เท่ากัน อะตอมเป็นกลางทาง ไฟฟูาเมื่ออะตอมของธาตุ
มีการให้หรือรับอิเล็กตรอนท าให้เกิดไอออน สัญลักษณ์นิวเคลียร์ แสดงชนิดและจ านวนอนุภาคใน อะตอมของธาตุ

ธาตุชนิดเดียวกันที่มีเลขมวลต่างกันเป็นไอโซโทปกัน ตารางธาตุจัดเรียงธาตุตามเลขอะตอมและสมบัติที่คล้ายคลึง
กันของธาตุ แบ่งธาตุออกเป็น 2 กลุ่มคือ กลุ่มธาตุเรพรีเซนเททีฟ และกลุ่มธาตุแทรนซิชัน และยังสามารถแบ่งธาต ุ

ออกเป็นโลหะ อโลหะ และกึ่งโลหะ โดยธาตุที่เป็นองค์ประกอบของแก๊สในอากาศส่วนใหญ่เป็นธาตุอโลหะ
แก๊สหลายชนิดในอากาศน ามาใช้ประโยชน์ได้มาก แต่บางชนิดเป็นพิษโดยส่งผลกระทบต่อสุขภาพมนุษย์และ

สิ่งแวดล้อม


5. สาระการเรียนร ู้

5.1 ความรู้
ธาตุเป็นองค์ประกอบของแก๊สในอากาศมีทั้งที่อยู่ในรูปอะตอมและโมเลกุล เช่น อาร์กอน (Ar)

ุ
ฮีเลียม (He) แก๊สออกซิเจน (O ) แก๊สไนโตรเจน ( N ) ปัจจุบันมีธาต ที่ค้นพบแล้วไม่น้อยกว่า 118 ธาต ุ
2
2
นักวิทยาศาสตร์ได้จัดหมวดหมู่ของธาตุใน รูปของตารางที่เรียกว่า ตารางธาต (periodic table of
ุ
elements) โดยจัดเรียงธาตตามเลขอะตอม และให้ธาตุที่มีคล้ายคลึงกันอยู่ในหมู่ที่ใกล้เคียงกัน
ุ
ตารางธาตุมีแ ถวตามแนวตั้ง เรียกว่า หมู่ ( group) และมีแถวตาม แนวนอน เรียกว่า คาบ

(period) การระบุในตารางธาตุที่นิยมใช้กันในปัจจุบันมี 2 ระบบ คือ ระบบ International Union of
Pure and Applied Chemistry (IUPAC) ซึ่งแบ่งออกเป็น 18 หมู่ โดยใช้สัญลักษณ์เลขอารบิก 1-18 แทน

ุ
หมู่ธาตุ และระบบ Chemical Abstracts Service (CAS) ซึ่งแบ่งธาตออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่ม A และ
กลุ่ม B โดยกลุ่ม A เรียกว่า ธาตุเรพรีเซนเททีฟ ( representative elements) หรือ ธาตุหมู่หลัก

(main-group elements) มี 8 หมู่ อยู่ทางด้านซ้ายและขวาของตารางธาต และใช้สัญลักษณ์เป็นเลขโรมัน
ุ
IA-VIIIA และกลุ่ม B เรียกว่า ธาตุแทรนซิชัน (transition elements) มี 8 หมู่ อยู่ตรงกลางของตาราง ธาต ุ

และใชสัญลักษณเป็นเลขโรมัน IB-VIIIB การระบุหมู่ของธาตุในหนังสือเรียนเล่มนี้ใช้ระบบ CAS
์
้
ธาตในหมู่ VIIIA ส่วนใหญ่มีสถานะเป็นแก๊ส อยู่ในรูปของอะตอม ไม่ว่องไวต่อปฏิกิริยาเคมี
ุ
จึงเรียกธาตุในหมู่นี้ว่า แก๊สมีสกุล ( noble gas) อะตอมของธาตุหมู่ VIIIA เช่น นีออน (Ne) อาร์กอน (Ar)

มีเวเลนซ์อิเล็กตรอนเท่ากับ 8 ยกเว้นฮีเลียม (He) มีเวเลนซ์อิเล็กตรอนเท่ากับ 2 ส่วนธาตุในหมู่ VIIA เช่น

ฟลูออรีน (F) คลอรีน (Cl) มีเวเลนซ์อิเล็กตรอนเท่ากับ 7 ธาตุในหมู่นี้อยู่ในรูปโมเลกุล ว่องไวต่อปฏิกิริยา
เคมี และเมื่อเกิดปฏิกิริยามีแนวโน้มรับอิเล็กตรอน ท านองเดียวกันจ านวนเวเลนซ์อิเล็กตรอนในอะตอมของ

ธาตุหมู่ IA-VIA จะเท่ากับเลขหมู่ และธาตุในหมู่เดียวกันมีสมบัติทางเคมีส่วนใหญ่คล้ายกัน

นอกจากนี้การจัดธาตุในตารางธาตุแบ่งออกเป็น โลหะ อโลหะ และกึ่งโลหะ โดยกลุ่มธาตุเรพรีเซน
เททีฟมีทั้งเป็นโลหะ กึ่งโลหะ และอโลหะ ส่วนธาตุกลุ่มแทรน ซิชันเป็นโลหะทั้งหมด ธาตุที่เป็นโลหะ เช่น

อะลูมิเนียม (Al) เหล็ก (Fe) ตะกั่ว (Pb) ทองแดง (Cu) ทองค า (Au) ส่วนใหญ่มีสถานะ เป็นของแข็งท ี่
ี
อุณหภูมิห้อง มีจุดหลอมเหลวและจุดเดือดสูง น าความร้อน น าไฟฟูาได้ด และมีแนวโน้มให้อิเล็กตรอนเมื่อ
เกิดปฏิกิริยาเคมี ธาตุที่เป็นอโลหะ เช่น ไนโตรเจน (N) ออกซิเจน (O) โบรมีน (Br) ไอโอดีน (I) ธาตุในกลุ่ม

นี้พบได้ทั้งสามสถานะที่อุณหภูมิห้อง ส่วนใหญ่ไม่น าไฟฟูา จุดหลอมเหลวและจุดเดือดต่ า และมีแนวโน้มรับ
อิเล็กตรอนเมื่อเกิดปฏิกิริยาเคมี ส่วนธาตุที่เป็นกึ่งโลหะ เช่น ซิลิคอน (Si) เจอร์เมเนียม ( Ge) สารหนู (As)

มีสถานะเป็นของแข็ง น าไฟฟูาได้ดีกว่าอโลหะ แต่ไม่ดีเท่ากับโลหะ

73

5.2 กระบวนการ
1) ความสามารถในการสื่อสาร (อ่าน ฟัง พูด เขียน)

2) ความสามารถในการคิด (สังเกต วิเคราะห์ จัดกลุ่ม สรุป)
3) ความสามารถในการแก้ปัญหา (แสวงหาความรู้)

4) ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต (ความรับผิดชอบ)
5) ความสามารถในการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ (ใช้การสืบค้นผ่านคอมพิวเตอร์)

5.3 คุณลักษณะและค่านิยม

ใฝุเรียนรู้



6. บูรณาการ
บูรณาการกับกลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ เรื่อง ตัวเลขโรมัน


7. กิจกรรมการเรียนรู้
ขั้นที่ 1 ขั้นสร้างความสนใจ

1.1 ครูทบทวนบทเรียนที่ผ่านมา เรื่อง สัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาต ุ
1.2 ครูน าเข้าสู่บทเรียนโดยเกริ่นน าว่า ปัจจุบันมีการค้นพบธาตุจ านวนมากจึงมีการจัดหมวดหมู่

ของธาตุในรูปตาราง เรียกว่า ตารางธาต ุ


ขั้นที่ 2 ขั้นส ารวจและค้นหา
2.1 ให้นักเรียนพิจารณาตารางธาตุในรูป 1.8 แล้วให้อภิปรายเกี่ยวกับลักษณะและข้อมูลที่ปรากฏ
ในตารางธาตุ และศึกษาเนื้อหาตามรายละเอียดในหนังสือเรียน หน้า 13-15 (ครูให้ความรู้ระหว่างนักเรียน

ศึกษาค้นคว้า)

2.2 ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม 3-5 คน โดยคละกลุ่มเก่ง ปานกลาง อ่อน
2.3 ให้นักเรียนท ากิจกรรมกลุ่มเพื่อฝึกการระบุหมู่และคาบของธาตุ การระบุว่าธาตุเป็นธาตุเรพรี

เซนเททีฟและธาตุแทรนซิชัน รวมทั้งการระบุว่าธาตุเป็นโลหะ อโลหะ หรือกึ่งโลหะ ให้พิจารณาจากตาราง

่
ุ
ธาต โดยครูท าการสุ่มหยิบบัตรค าธาต จ านวน 10 บัตรค า แล้วให้นักเรียนแตละกลมแข่งขันกันตอบว่าธาต ุ
ุ
ุ่
นี้อยู่ในหมู่คาบใด
2.4 นักเรียนท าแบบฝึกหัด 1.3 ในหนังสือเรียน หน้า 15 -16 ลงในสมุด
2.5 นักเรียนท าแบบฝึกหัดท้ายบทที่ 1 ข้อ 9 ในหนังสือเรียน หน้า 24-25 ลงในสมุด

ขั้นที่ 3 ขั้นอธิบายและลงข้อสรุป

3.1 ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับตารางธาตุ โดยใช้ค าถามเพื่อน าไปสู่การสรุป ดังนี้

็
1) จ านวนแถวตามแนวตั้งและแนวนอนเปนเท่าใด การจัดเรียงธาตุมีความสัมพันธ์กับเลข
อะตอมอย่างไร (แนวการตอบ ตารางธาตมี 18 แถวตามแนวตั้ง และ 7 แถวตามแนวนอน และการจัดเรียง
ุ
ธาตุเป็นไปตามล าดับตามเลขอะตอมจากน้อยไปมาก)

74

2) กลุ่มธาตุเรพรีเซนเททีฟและกลุ่มธาตุแทรนซิชันมีอย่างละกี่หมู่ อยู่บริเวณใดของตาราง
ุ
ธาต (แนวการตอบ กลุ่มธาตุเรพรีเซนเททีฟมี 8 หมู่ (IA – VIIIA) อยู่ทางด้านซ้ายและขวาในตารางธาตุ และ
กลุ่มธาตุแทรนซิชันเป็นธาตุกลุ่ม B มี 8 หมู่ (IB – VIIIB) อยู่ตรงกลางในตารางธาต)
ุ
3.2 นักเรียนและครูร่วมกันอภิปรายจนสรุป เรื่อง ตารางธาตุ ดังนี้

1) ตารางธาตุประกอบด้วยแถวตามแนวตั้งและแถวตามแนวนอน โดย แต่ละช่องแสดง

สัญลักษณ์ธาตุ ชื่อธาตุ และเลขอะตอม
2) การจัดธาตุในตารางธาตุออกเป็นกลุ่มโลหะ กึ่งโลหะ และอโลหะ โดยพิจารณาจาก

ตารางธาตุในรูป 1.8 ซึ่งใช้สีช่วยในการแบ่งกลุ่มธาต จากนั้นร่วมกันอภิปรายเปรียบเทียบ สมบัติของธาต ุ
ุ
โลหะและอโลหะว่า โลหะมีสมบัติน าไฟฟูาและมีแนวโน้มให้อิเล็กตรอนเมื่อเกิดปฏิกิริยาเคมี อโลหะส่วน

ใหญ่ไม่น าไฟฟูา และมีแนวโน้มรับอิเล็กตรอนเมื่อเกิดปฏิกิริยาเคมี


ขั้นที่ 4 ขั้นขยายความรู้
4.1 ครูให้ความรู้เพิ่มเติม
1) แถวตามแนวตั้งเรียกว่า หมู่ และแถวตามแนวนอนเรียกว่า คาบ โดยใช้ตัวเลขก ากับหมู่

เป็นเลขโรมันตามด้วยตัวอักษร A หรือ B ทั้งนี้ธาตุที่อยู่ 2 แถวล่างของตารางธาตุ บริเวณใต้คาบ 7 เป็นธาตุท ี่

แทรกอยู่ระหว่างหมู่ IIA และ IVB ในคาบที่ 6 และคาบที่ 7 เรียกว่า ธาตุกลุ่มแลนทานอยด์และกลุ่มแอก
ทินอยด ตามล าดับ
์
2) การเรียกชื่อกลุ่มธาตุอ้างอิงตาม IUPAC 2017 โดยเรียกธาตุกลุ่มแลนทาไนด์ว่าเป็นธาตุ

กลุ่มแลนทานอยด์ และธาตุกลุ่มแอกทิไนด์ว่าเป็นธาตุกลุ่มแอกทินอยด ตามล าดับ
์
3) จ านวนเวเลนซ์อิเล็กตรอนรอนของธาตุเรพรีเซนเททีฟเท่ากับเลขหมู่ เช่น คลอรีน (Cl)

เป็นธาตุหมู่ VIIA มีจ านวนเวเลนซ์อิเล็กตรอนเท่ากับ 7
4.2 ครูให้นักเรียนแต่ละคนเล่าสู่กันฟังถึงความรู้ที่ได้จากการท ากิจกรรม และปัญหาที่เกิดขึ้น

ระหว่างการท ากิจกรรม



ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินผล
5.1 ครูประเมินจากการท ากิจกรรมกลุ่ม เรื่อง บัตรค าธาต ุ

5.2 ครูตรวจสมุดการท าแบบฝึกหัดของนักเรียน


ประยุกต์และตอบแทนสังคม
ครูให้นักเรียนแต่ละคนน าความรู้ที่เรียนไปค้นคว้าเพิ่มเติมที่ห้องสมุด หรือเว็บไซต์ แล้วน าเสนอใน

ชั้นเรียน


ู้
8. สื่อการเรียนร/แหล่งเรียนร ู้
8.1 หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ (วิทยาศาสตร์กายภาพ) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 เล่ม 1
(ฉบับปรับปรุง พ.ศ.2560)

8.2 อินเทอร์เน็ต
8.3 ห้องสมุด

75

8.4 ตารางธาต ุ
8.5 บัตรค าธาต ุ


9. การวัดและประเมินผล

จุดประสงค์การเรียนร ู้ วิธีการวัด เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน

ด้านความรู้ (K)
1) นักเรียนระบุหมู่และคาบของธาตุใน 1) ตรวจแบบฝึกหัด 1) แบบฝึกหัดท้าย 1) นักเรียนสามารถ

ตารางธาตุได ้ ท้ายบทที่ 1 ข้อ 9 บทที่ 1 ข้อ 9 ท าแบบฝึกหัดท้าย

2) นักเรียนเปรียบเทียบการน าไฟฟูาและ 2) ตรวจแบบฝึกหัด 2) แบบฝึกหัด 1.3 บทที่ 1 ข้อ 9
การให้หรือรับอิเล็กตรอนของธาตุโลหะและ 1.3 ข้อ 3-4 ข้อ 3-4 ได้ระดับดี ผ่านเกณฑ์

อโลหะได 3) แบบประเมินการ 2) นักเรียนสามารถ
้
ท ากิจกรรม ท าแบบฝึกหัด 1.3
ข้อ 3-4 ได้ระดับดี

ผ่านเกณฑ์
ด้านกระบวนการ (P)

1) นักเรียนระบุว่าธาตุที่ก าหนดให้เป็นโลหะ 1) ถามค าถาม เรื่อง 1) แบบประเมินการ 1) นักเรียนสามารถ

อโลหะ หรือกึ่งโลหะ หรือเป็นธาตุเรพรีเซน บัตรค าธาต ุ ท ากิจกรรม ตอบค าถามได้ระดับ
เททีฟ หรือธาตุแทรนซิซันจากตารางธาตุได้ 2) บัตรค าธาตุ ดี ผ่านเกณฑ์

(ทักษะการจ าแนกประเภท)

ด้านคุณลักษณะ (A)
1) ใฝุเรียนรู้ 1) ตรวจแบบฝึกหัด 1) แบบประเมินการ 1) นักเรียนท าภาระ

ท้ายบทที่ 1 ข้อ 9 ท ากิจกรรม งานที่ได้รับมอบหมาย

้
2) ตรวจแบบฝึกหัด 2) ใบงาน เรื่อง ไดระดับดี ผ่านเกณฑ์
1.3 ข้อ 3-4 สัญลักษณ์นิวเคลียร์

3) ถามค าถาม เรื่อง ของธาต ุ
บัตรค าธาตุ 3) แบบฝึกหัด เรื่อง

สัญลักษณ์นิวเคลียร์

ของธาตุ

76





10. เกณฑ์การประเมินผลงานนักเรียน
เกณฑ์การประเมินแบบ Rubrics ของการท ากิจกรรม เรื่อง ตารางธาต ุ



ประเด็นการ ค่าน้ าหนัก
ประเมิน คะแนน แนวทางการให้คะแนน
ด้านความรู้ 3 ท าแบบฝึกหัดท้ายบทที่ 1 ข้อ 9 ได้ถูกต้องครบถ้วนทุกข้อย่อย
(K) 2 ท าแบบฝึกหัดท้ายบทที่ 1 ข้อ 9 ได้ถูกต้องครบถ้วน (ข้อย่อย จ านวน 2 ข้อ)

1 ท าแบบฝึกหัดท้ายบทที่ 1 ข้อ 9 ได้ถูกต้องครบถ้วน (ข้อย่อย จ านวน 1 ข้อ หรือท าไม่

ถูกต้อง)
3 ท าแบบฝึกหัด 1.3 ข้อ 3-4 ได้ถูกต้องครบถ้วน

2 ท าแบบฝึกหัด 1.3 ข้อ 3 หรือ 4 ได้ถูกต้องครบถ้วน (ถูกเพียงข้อเดียว)

1 ท าแบบฝึกหัด 1.3 ข้อ 3-4 แต่ไม่ถูกต้อง

ด้าน 3 นักเรียนแต่ละกลุ่มได้คะแนน 9-10 คะแนน
กระบวนการ 2 นักเรียนแต่ละกลุ่มได้คะแนน 5-8 คะแนน

(P) 1 นักเรียนแต่ละกลุ่มได้คะแนน 0-4 คะแนน

ด้าน 3 ท าภาระงานที่ได้รับมอบหมายเสร็จภายในเวลาที่ก าหนด และเรียบร้อยถูกต้องครบถ้วน
คุณลักษณะ 2 ท าภาระงานที่ได้รับมอบหมายเสร็จภายในเวลาที่ก าหนด แต่งานยังผิดพลาดบางส่วน

(A) 1 ท าภาระงานที่ได้รับมอบหมายเสร็จ แต่ล่าช้า และเกิดข้อผิดพลาดบางส่วน



ระดับคะแนน
คะแนน 3 หมายถึง ระดับดีมาก

คะแนน 2 หมายถึง ระดับด ี

คะแนน 1 หมายถึง ระดับพอใช ้


หมายเหต หาค่าเฉลี่ยของคะแนนด้านความรู้ (K) คะแนนเต็ม เท่ากับ 3
ุ

77

การประเมินการท ากิจกรรม เรื่อง ตารางธาต ุ


จุดประสงค์การเรียนร ู้
ด้าน ด้าน รวม
ด้านความรู้ ระดับ
ที่ ชื่อ - นามสกุล กระบวนการ คุณลักษณะ คะแนน
(K) คุณภาพ
(P) (A)
3 3 3 9

1

2
3

4

5
6

7

8
9

10

11

12
13

14

15
16

17

18
19

20

21
22

23

24

25
26

27

28

78

จุดประสงค์การเรียนร ู้
ด้าน ด้าน รวม
ด้านความรู้ ระดับ
ที่ ชื่อ - นามสกุล กระบวนการ คุณลักษณะ คะแนน
(K) คุณภาพ
(P) (A)

3 3 3 9

29

30
31

32

33
34

35

36
37

38

39
40



ระดับคุณภาพ

คะแนน 9 หมายถึง ระดับดีมาก

คะแนน 7-8 หมายถึง ระดับด ี
คะแนน 5-6 หมายถึง ระดับปานกลาง

คะแนน 3-4 หมายถึง ระดับปรับปรุง

79



บันทึกหลังการสอน

หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง อากาศ ใ

ุ
แผนการสอนที่ 4 เรื่อง ตารางธาต .
ใ
วันที่ เดือน พ.ศ. ใ


ผลการจัดการเรียนร ู้



……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...


……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

ปัญหา / อุปสรรค



……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...


……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

ข้อเสนอแนะ/แนวทางแก้ปัญหา


……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...


……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...




ลงชื่อ............................................ครูผู้สอน ลงชื่อ.............................................หัวหน้ากลุ่มสาระ
(นางสาวนิลนิกา แก้วปัญญา) (นางนพรัตน์ ครุฑเกิด)