การบรกิ ารลกู คาและการบรหิ ารความสัมพันธล กู คา | 129
2. Analytical CRM ระบบวิเคราะหขอมูลลูกคาท่รี วบรวมไดจ ากสว น Operational CRM
หรือจากแหลงอื่นๆ เพ่ือแบงลูกคาออกเปนกลุมและคนหากลุมลูกคาเปาหมายท่ีบริษัทสามารถ
นําเสนอสินคา หรอื บริการเพ่ิมเติมได
3. Collaborative CRM ระบบชวยสนับสนุนในการติดตอปฏิสัมพันธกับลูกคาผานทาง
ชองทางตางๆ เชน ติดตอสวนตัว จดหมาย แฟกซ โทรศัพท เว็บไซต E-Mail เปนตน รวมถึงชวย
จัดการทรัพยากรท่ีบริษัทมีคือพนักงาน กระบวนการทํางาน และฐานขอมูล (Database)
ลูกคา เพอื่ นาํ ไปใหบ รกิ ารแกล กู คา และชว ยรกั ษาฐานลกู คา ของบริษัทไดด ขี นึ้
7.4 ประโยชนข องการบริหารความสัมพันธล กู คา (CRM) ตอธรุ กจิ
1. เพ่ิมความสามารถในการใหบริการลูกคาไดดีขึ้น เชน ใชเว็บไซตในการใหขอมูล
เกย่ี วกับสนิ คา วธิ กี ารใชสนิ คา และใหความชว ยเหลือแกล กู คาไดต ลอด 24 ชัว่ โมง เปน เครอื่ งมือท่ีจะ
ชวยใหการบรกิ ารลูกคานัน้ มรี ะบบมากย่งิ ขึน้
2. พัฒนาความสัมพันธระหวางองคกรกับลูกคาใหดีขึ้น ชวยใหบริษัทรูถึง ความสนใจ
ความตองการ และพฤติกรรมการซื้อของลูกคา ทําใหบริษัทสามารถนําเสนอสินคาที่เหมาะสม กับ
ลกู คาได และชวยใหบริษัทสามารถใหบริการหลังการขายแกลูกคาตามท่ีลูกคาตองการได การสราง
ความสัมพันธกับลูกคาในระยะยาวจะชวยเพ่ิมความจงรักภักดีตอองคกรหรือสินคาขององคกร
(Loyalty) ลดการสูญเสียลูกคา ลดตนทุนการตลาด เพ่ิมรายไดจากการที่ลูกคาซื้อซํ้าหรือแนะนําให
คนรูจักซือ้ สนิ คาของบริษทั และนน่ั หมายถึงกําไรของบรษิ ัททีเ่ พ่มิ มากขน้ึ
7.5 การบรหิ ารความสัมพนั ธลูกคาใชก ับใครไดบ าง
การบริหารงานลูกคาสัมพันธไมใชเพียงแตมุงเนนเฉพาะเจาะจงไปท่ีกลุมลูกคาคาดหวัง
เทานั้นหากแตจ ะตองสรา ง สมั พนั ธภาพอนั ดีและความม่ันคงในระยะยาวกับกลมุ ตาง ๆ ดวยอนั ไดแ ก
1. ลูกคา เปน กลุมบคุ คลหลกั ในการใชกลยทุ ธน ้ี เพอื่ ใหเกิดความพึงพอใจและความผูกพนั
ตอตัวสนิ คา และองคกร
2. ตลาดผูมีอิทธิพลตอการตัดสินใจซ้ือ ในการตัดสินใจซ้ือสินคาน้ันไมเพียงแตผูซื้อ
เทานั้นทม่ี ีอิทธิพลตอการตัดสินใจซื้อหรือใชบริการ หากแตม ีกลมุ ผูมอี ิทธิพลตอการตัดสินใจนั้นดวย
ดังนน้ั หากเราสามารถสรางความผูกพันและภาพลักษณทีด่ ีกับกลมุ ดังกลาวได ยอมหมายถึงโอกาสท่ี
จะขายไดม ากยงิ่ ขึ้น
3. พนักงานขององคกร กลยุทธการบริหารความสัมพันธลูกคานั้นสามารถปรับใชกับ
บุคคลากรขององคกรไดดวย และหากสามารถปรับใชไดผล บุคลากรเหลาน้ันก็จะเกิดความนับถือ
และความมั้นใจในการทาํ งานและภาคภมู ใิ จท่ีจะไดทาํ งานของตนตอ ไป
130 | การบริการลูกคา และการบรหิ ารความสมั พันธล ูกคา
4. ตลาดผูขายวัตถุดิบและพันธมิตรทางธุรกิจ ในปจจุบันมีการนําเอากลยุทธบริหาร
ความสัมพันธลูกคามาปรับใชกับกลุมผูขายวัตถุดิบและพันธมิตรทางการคามากข้ึน เน่ืองจากการ
แขง ขันทร่ี ุนแรงมากข้ึน การทํางานกับกลุมคนที่มีความสมั พนั ธก นั ยอมสงผลดีกวา กลุมคนทมี่ ุงแตจ ะ
ทาํ กาํ ไรของตนเพียงอยา งเดยี วแนนอน
7.6 แบบจําลองการสรางสัมพันธ
ในการสรางความสมั พนั ธโดยใชแนวคิดการสรางความสัมพันธก ับลกู คานั้น มีการประยกุ ต
เอาทฤษฎีมาสรางเปนกิจกรรมท่ีหลากหลาย โดยในการประกอบธุรกิจในปจจุบันน้ี สามารถมา
จัดเปนแบบจําลองการสรางสัมพันธภาพกับลูกคา ซ่ึงเปนแนวคิดตนแบบของกิจกรรมการสราง
ความสัมพนั ธ ไว 4 รปู แบบ ดงั นี้
แบบจําลองการสรางสัมพันธดวยรางวัล
แบบจําลองแบบนมี้ กั จะมงุ เนน ทีก่ ารตัง้ พฤติกรรมเปา หมายของลูกคา และถา หากลกู คา สามารถ
ทําพฤติกรรมเปาหมายน้ันไดสาํ เร็จก็จะมีรางวัลให ยกตัวอยางกิจกรรมเชน การสะสมแตม การสะสมไมค
การสะสมถงุ หรอื สติ๊กเกอร หรอื แมแ ตการส่ังซอ้ื ใหไ ดจาํ นวนทต่ี อ งการ เพ่อื แลกกบั รางวลั เปน ตน
ในการนําแบบจําลองตัวน้ีไปใช ตองระมัดระวังในเร่ืองของกรอบเวลาและส่ิงจูงใจใหดี
เพราะกรอบในการต้ังพฤติกรรมน้ันอยาใหยาวเกินไป เพราะลูกคาอาจเกิดความเคยชินจน และ
รางวัลจะตอ งเปน รางวัลที่สามารถสรา งแรงจงู ใจใหเกดิ กับลูกคาได
แบบจําลองการสรา งสัมพนั ธแบบเงอ่ื นไขสญั ญา
แบบจําลองน้ีคือแบบจําลองที่มุงเนนการผูกพันในระยะยาว โดยการสรางเงื่อนไขสัญญา
เพื่อผูกมัดลูกคาใหอยูกับองคกรไปนาน ๆ เชนการทําบัตรสมาชิก เพ่ือเปนการผูกมัดดวยเง่ือนไข
สัญญาวา หากลูกคากลับมาใชบริการอีกคร้ังก็จะมีสิทธิพิเศษให ยกตัวอยางกิจกรรม เชน การทํา
บัตรสมาชิก หรอื การทาํ สัญญาระยะยาว
ในการนําแบบจําลองน้ีไปใช ตองสามารถสรางความเช่ือม่ันและแรงจูงใจในการทําสัญญา
ใหได ลกู คาตอ งสามารถเห็นความแตกตา งของลกู คาสมาชกิ กับลูกคาทไ่ี มใชสมาชกิ ไดอยา งชัดเจน
แบบจาํ ลองการสรา งสมั พันธด วยบรกิ ารพิเศษ
แบบจําลองน้ีคอื แบบจําลองทีม่ อบสทิ ธิพเิ ศษหรือบรกิ ารพเิ ศษใหแกลูกคา โดยอาจจะมอบ
สิทธิพิเศษ หรือของชํารวยพิเศษ โดยอาจจะมีหลักในการพิจารณาใหบริการพิเศษจากขอมูลบาง
ประการของลกู คา ยกตวั อยางกิจกรรม เชน มีการบรกิ ารพเิ ศษ ในเดอื นเกิด เปน ตน
ในการนําแบบจาํ ลองนไ้ี ปใช ตองมอบบริการพิเศษท่ีมีคณุ คา ในสายตาของลกู คา ไมใ ชม อบ
ส่งิ ที่มีคณุ คาในสายตาขององคกรเอง
การบริการลกู คาและการบริหารความสัมพนั ธล กู คา | 131
แบบจําลองการสรางสัมพันธดว ยการใหความรู
แบบจําลองน้ีคือแบบจําลองที่มุงเนนการใหความรูแกลูกคา โดยการออกแบบกิจกรรมจะ
เปลี่ยนจากการใหรางวัลเปนการใหองคความรูท่ีจําเปนแทน ยกตัวอยางกิจกรรม เชน การสงนัก
บัญชี ไปสอนการลงบญั ชใี หล ูกคา เพือ่ เพ่มิ ประสทิ ธภิ าพในการบริหารจดั การ
ในการนําแบบจําลองน้ีไปใช จะตองใหความสําคัญกับองคความรูที่จะนําไปมอบใหกับ
ลูกคา โดยองคกรจะตองแสวงหาสิ่งท่ีเปนองคความรูท่ีลูกคาตองการ และเปนองคความรูที่เปน
ประโยชนก ับลูกคา ไดอยางชดั เจน
ก ารบ ริห ารค วาม สั ม พั น ธกั บ ลู ก ค าบ น สั งค ม อ อ น ไล น ( Social Customer
Relationship Management)
SCRM หรือการบรหิ ารความสัมพันธล ูกคา บนสังคมออนไลน เปนอีกชองทางหนึง่ ในการทํา
ความสัมพันธลูกคาที่มีความสําคัญในปจจุบัน และจะยิ่งทวีความสําคัญมากขึ้นในอนาคต เนื่องดวย
เหตุจากพฤติกรรมของผูบริโภคที่เปล่ียนแปลงไปอยางมาก ซ่ึงเกิดผลกระทบมาจากการพัฒนาของ
เทคโนโลยีสารสนเทศในปจจุบัน ท่ีทําผูบริโภคสามารถท่ีจะเขาถึงขอมูลขาวสารไดจากทุกท่ีทุกเวลา
ท่ีเรามักเรียกวา ยคุ โลกาภวิ ัติ ทาํ ใหผ ูประกอบการเองไมสามารถเพิกเฉยกบั ส่งิ ตางๆ ท่เี ปลยี่ นแปลงไป
ได ดังน้ันจึงเกิดแนวคิด SCRM ทีพ่ ัฒนามาจากแนวคิด CRM แบบดั่งเดิม โดยมจี ุดมงุ หมายอยูท่ีการ
สรางความสัมพันธกับลูกคาบนสงั คมออนไลน เพอ่ื แลกเปลี่ยนขอมลู ขาวสาร และแบงปน รวมไปถึง
การเสนอขายสนิ คา และบริการดว ยความรวดเร็ว และสามารถเขา ถงึ ลูกคา ไดท กุ ทที่ กุ เวลา ดงั น้นั การ
บริหารความสัมพันธลูกคาบนสังคมออนไลน จะมีความแตกตางจากการบริหารความสัมพันธลูกคา
แบบด้ังเดิม โดยมีรายละเอียดตามภาพที่ 7.1
ววิ ัฒนาการของ CRM และ SCRM
ภาพที่ 7.1 ววิ ฒั นาการของ CRM และ SCRM
ทีม่ า:http://www.socialmediaexaminer.com/what-is-social-crm/
132 | การบริการลกู คา และการบรหิ ารความสมั พันธลูกคา
จากภาพท่ี 7.1 วิวัฒนาการของ CRM และ SCRM สามารถอธบิ ายกระบวนการทํางานที่แตกตางกัน
ไดด งั น้ี
x ดา นผูรับผดิ ชอบ แบบดั้งเดิม จะมีการมอบหมายใหหนวยงานลูกคาเปนผูดแู ล แบบสังคม
ทกุ คนในองคกรตอ งรวมกันรบั ผดิ ชอบในการสรา งความสมั พนั ธกับลกู คา
x ดานกระบวนการ แบบดั้งเดิม องคกรจะเปนผูกําหนดกระบวนการในการบริหาร
ความสัมพนั ธ แบบสังคมกระบวนการในการสรา งความสัมพนั ธจะถกู าํ หนดโดยผบู ริโภค
x ขอบเขตเวลาในการสรางความสัมพันธ แบบดั้งเดิม ขอบเขตการบริการจะถูกจาํ กัดโดย
เวลาทําการ แบบสังคม ขอบเขตการบริการจะตองกําหนดโดยคํานึงถึงไลฟสไตลของ
ลกู คา
x จดุ สรางความสัมพันธ แบบด้ังเดิม องคกรจะเปนคนกําหนดสถานที่ที่จะพบปะและสราง
ความสัมพันธกับลูกคา แบบสังคม ผูบริโภคจะเปนคนสรางชองทางใหม ๆ ข้ึนมา องคกร
จะตอ งศกึ ษาและพยายามหาชอ งทางท่ีสามารถเขา ถงึ ลกู คา ใหได
x ทาํ ไมถึงเปล่ียน แบบด้ังเดมิ องคก รจะมงุ เนน การสรางความสมั พันธท เ่ี ปนข้ันตอนหรือการ
การทําธุรกรรม แบบสงั คม จะเนน ในเรื่องของการมสี วนรวมในกจิ กรรมระหวา งองคกรกับ
ผูบ รโิ ภค
x ทาํ อยา งไร แบบด้ังเดิม องคกรมกั จะวิเคราะหว าตนมคี วามสามารถหรือจุดแขง็ ใดนาํ เสนอ
เปน กจิ กรรมในการสรา งความสมั พันธอ อกไป แบบสงั คม องคก รตอ งทําการวิเคราะหค วาม
ตองการของผูบ ริโภคเสยี กอ นแลวคอ ยนาํ มาวางแผนการจัดกิจกรรมเพอื่ สรางความสัมพนั ธ
7.7 การบริหารความสัมพั นธกับซัพ พ ลายเออร (Supplier Relationship
Management)
การจัดการความสัมพันธกับซัพพลายเออรหรือท่ีเรียกวา SRM เปนวิธีการท่ีเปนระบบใน
การประเมินการมีสวนรวมของซัพพลายเออรในธุรกิจของคุณ ชวยใหคุณพิจารณาวาซัพพลายเออร
รายใดมีอทิ ธพิ ลท่ีดีท่ีสุดตอ ความสําเร็จของคุณและทําใหแนใจวาพวกเขาทํางานไดดี การจัดการหว ง
โซอปุ ทานใช SRM ในการจัดซ้ือการดาํ เนนิ งานและการจดั การโครงการ
SRM ชวยเสริมสรางความสัมพันธเชิงบวกกับซัพพลายเออรของคุณและชวยแนะนํา
กิจกรรมท่ีคุณควรมีสวนรวมกับซัพพลายเออรแตละราย มันทํางานในลักษณะเดียวกับการจัดการ
ความสมั พนั ธกบั ลกู คาหรอื CRM ทําในสวนหนา จัดการกบั ลูกคา โดยตรง
เปาหมายหลักของ SRM คอื การปรับปรุงกระบวนการทางธรุ กิจระหวางคุณและซัพพลาย
เออรของคุณ ดวยการสรางแนวทางท่ีคลองตัวคุณปรับปรุงประสิทธิภาพสําหรับธุรกิจและซัพพลาย
การบรกิ ารลกู คาและการบรหิ ารความสมั พนั ธล ูกคา | 133
เออรของคุณ แมวาแนวทางของ SRM จะแตกตางกันไปในแตละองคกร แตประเด็นหลักคือการ
พัฒนาความสมั พันธทีเ่ ปน ประโยชนรวมกนั กับซัพพลายเออรท ั้งหมดของคุณโดยเฉพาะอยา งย่ิงพวก
ท่ีถือวา เปน พันธมติ รเชิงกลยุทธส ําหรับแบรนดข องคณุ
ในปจจุบันการบริหารจัดการโซอุปทานน้ันมีความสําคัญอยางย่ิงกับองคกร เพราะการ
บริหาร โซอุปทานไดดียอมหมายถึงการที่องคกรน้ันสามารถควบคุมเก่ียวกับการไหลของสินคาและ
บริการไดด ี ดังน้ันการควบคมุ โซอ ปุ ทานทีด่ คี ือการควบคมุ ตั้งแตตนน้ํา จนถงึ ปลายนา้ํ ดังนั้นหลักการ
สรางความสัมพันธก ับลูกคาท่ีไดเรียนมาเมื่อตอนตนของบทน้ี ยังไมเพียงพอตอการสรางการบริหาร
หว งโซอุปทานที่ดี จึงเกิดแนวคิดใหในการยอนกลับไปบริหารความสัมพันธบริเวณตนน้ําดวย นั้นคือ
การบริหารความสัมพันธกับ ซัพพลายเออร เพื่อเปนการยืนยันไดวา เราจะมีวัตถุดิบปอนเขาสู
กระบวนการผลิตอยา งตอเนอื่ ง ถกู ตองตามคณุ ภาพทก่ี ําหนด และทันเวลาทตี่ องการ ตามภาพท่ี 7.2
ความหมายของการบรหิ ารความสมั พันธกับซพั พลายเออร
ศิริวรรณ ไชยสูรยกานต ไดใหใหคําจํากัดความของ SRM ตาม Burnes (1998) “SRM as
where customers and suppliers develop a close and long-term relationship work
together as partners” หรือ “จุดที่ลูกคาและซัพพลายเออรมีการพัฒนาความสัมพันธกันอยาง
ใกลช ดิ และเปนการทํางานรวมกันในระยะยาวในฐานะหนุ สวน”
ดร.สทิ ธชิ ยั ฝรัง่ ทอง ไดใหใหค ําจํากัดความของ SRM ไววา การทํางานรวมกันในระยะยาว
ในฐานะหุนสวน นับตั้งแตการแลกเปลี่ยนขอมูล เทคโนโลยี ตลอดจนการพัฒนาหรือการออกแบบ
ผลติ ภัณฑร วมกัน เพ่อื กอใหเกดิ ผลประโยชนรว มกันทง้ั สองฝาย
รศ.ดร.ดวงพรรณ กรชิ ชาญชัย ศฤงคารินทร (2549) ไดอางถงึ คํากลาวของ Julie England
ประธานกลุมบริษัท Texas Instruments Semiconductor กลาวถึงพันธมิตรทางธุรกิจวา
เปนความสัมพันธชนิดหนึ่งของธุรกิจที่ต้ังอยูบนพื้นฐานของความเชื่อใจ เปดเผย และการแบงปน
ผลประโยชนที่เกิดขึ้น หรือแมกระท่ังความเสี่ยง ความสัมพันธแบบน้ีจะทําใหเกิดความสามารถ
ทางการแขงขนั เชงิ ยุทธศาสาตรม ากกวา ทฝี่ า ยหนง่ึ ฝา ยใดทําดวยตนเอง
โดยสรุป การบริหารความสัมพันธกับซัพพลายเออร คือการออกแบบการทํางานกับซัพ
พลายเออร โดยการแลกเปล่ียน แบงปน ขอมูล ขาวสาร เทคโนโลยี หรือแมแตการทํางานรวมกัน
เพื่อใหเกิดความสัมพันธอันดีตอกัน โดยมุงเนนการสรางความสัมพันธในระยะยาว บนพื้นฐานของ
ความเช่ือใจกัน เพื่อมุงสปู ระสทิ ธิผลท่ีมากกวา ตา งคนตา งทาํ
134 | การบริการลูกคา และการบรหิ ารความสมั พันธล กู คา
Building Trust
Continuous Share vision
improvement & objective
Performance Partnership Personal
metrics Relationship
Information Mutual benefits
& needs
sharing
Chang Commitment
& TM support
management
ภาพท่ี 7.2 รปู แบบการบรหิ ารความสมั พนั ธก ับซัพพลายเออร
ท่ีมา: ผศ.ดร. ธเนศ สริ กิ ิต
การสรางความสัมพันธกับซัพพลายเออร โดย ผศ.ดร. ธเนศ สิริกิต ไดมีการแยก
องคประกอบไวท ัง้ สนิ้ 9 องคประกอบ ดงั นี้
1. สรางความไวว างใจ เนื่องจากการทํางานรวมกันนัน้ ตองมพี ืน้ ฐานจากความไววางใจซ่ึง
กนั และกนั เสียกอน ถึงจะสามารถดาํ เนนิ การดานอ่ืนๆ ตอ ไปโดยราบรืน่
2. แบงปนวิสัยทัศนและวัตถุประสงค เปนที่ทราบกันดีวาทุกๆ องคกรจําเปนตองมี
วิสัยทัศนและวัตถุประสงคของตนเอง แตการทํางานรวมกันระหวางองคกรนั้น จําเปนที่จะตอง
แบงปนขอ มูลดังกลา ว เพือ่ ทีจ่ ะใหอ กี ฝายเขา ใจซึง่ กนั และกันไดด ียิ่งขึ้น
3. ความสัมพันธสวนบุคคล ในการสรางความสัมพันธระหวางองคกร มักมีจุดเร่ิมตนมา
จากการมคี วามสัมพันธสว นตวั เสียกอน แลว คอ ยๆ ขยายไปสคู วามสมั พนั ธทีใ่ หญขน้ึ
4. แบงปนความตอ งการและผลกําไรอยางเหมาะสม แนน อนทุกองคกรยอมหวังผลกําไร
แตการแบงปนกันอยางเหมาะสมนั้นจะสามารถเปนกาวใจ ในการเช่ือมทั้ง 2 บริษัทใหสามารถ
ทํางานรวมกนั ได ดงั คาํ กลา วที่วา ผลประโยชนต า งตอบแทน นน่ั เอง
การบรกิ ารลกู คา และการบริหารความสัมพนั ธล กู คา | 135
5. พนั ธะผกู พนั และการสนบั สนุนจากผูบริหารระดับบน หากตองการสรา งความสมั พนั ธ
จาํ เปนท่ีจะตองสรางขอตกลงรวมกันเพ่ือเปนสัญญาในระดับตน และจําเปนอยางยิ่งทต่ี องไดรับการ
สนบั สนุนจากผูบรหิ ารขององคก ร
6. การบรหิ ารความเปล่ียนแปลง ในโลกปจ จุบนั ธรุ กจิ น้ันพฒั นาตัวอยางรวดเรว็ และมีการ
วิวัฒนาการของพฤติกรรมผูบริโภค ดังนั้นหากองคกรยังมองซัพพลายเออรแบบเดิมๆ ไมนําเอา
แนวคิดดานการบริหารความเปลี่ยนแปลงเขามาใชงาน อาจทําใหองคกรน้ันปรับตัวไมทันและอาจ
สงผลถงึ ความมัน่ คงขององคก รได
7. แบงปนขอมูล ในการทํางานรวมกันควรมีการแบงปนขอมูลที่สําคัญขององคกรเพ่ือให
อกี ฝา ยสามารถนําขอมลู ไปวางแผนการผลติ ของตนได เชน การแบงปนตารางการผลติ เปน ตน
8. การประเมินประสิทธิภาพรวมกัน ในการดําเนินงานขององคกรน้ัน จําเปนอยางย่ิงที่
จะตองมกี ารวดั ผลการดาํ เนินงาน แตก ารวดั ผลการดาํ เนนิ งานรวมกนั นัน้ จะเนนไปในเร่อื งของการวัด
เพอื่ นาํ ขอ ดอ ยมาปรับแก และพฒั นากระบวนการใหดียง่ิ ๆ ขึ้น
9. ควรมีการพัฒนาอยางตอเนื่อง องคกรใดไรซ่ึงการพัฒนา ก็ไมตางจากองคกรท่ีรอวัน
ปด ตวั ฉะน้นั เมื่อเราไดผ ลของการประเมนิ แลว เราควรนําผลนน้ั มาปรับปรุงใหเกดิ ประสิทธิภาพ และ
การปรบั ปรงุ ไมใ ชงานประจาํ ป แตค วรเปน งานทีท่ าํ อยางตอ เน่ืองตลอดเวลา
ขอดีของการจดั การซพั พลายเออร
ในยุคสมัยของการจัดซื้อหวงโซอุปทานกําลงั ทวีความซับซอนมากขึ้นเร่ือย ๆ โดยซัพพลาย
เออรหลายรายถูกใชโดยองคกรหน่ึงเพื่อผลติ ผลิตภัณฑข้ันสุดทาย ดวยแรงกดดันที่เพ่ิมขึ้นในหวงโซ
อุปทานเพื่อรักษาตนทุนใหลูกคาลดลงมันจึงยากท่ีจะรักษาอัตรากําไรท่ีดีเพื่อใหผลกําไรและ
ประสิทธิภาพอยูในระดับสูงสุด บริษัท จะตองใชแนวทางที่เปนระบบกับกลยุทธการจัดหาของพวก
เขา น่นั คอื สิ่งทกี่ ารจดั การความสัมพันธก ับซัพพลายเออรมีขอไดเปรยี บ 5 ประการ ดงั นี้
1. ลดตนทุน เมื่อพูดถึงการคนหาและเจรจาขอตกลงใหมกับซัพพลายเออรรายใหมมี
จํานวนของคาใชจายเร่ิมตนท่ีเกี่ยวของ มักจะมีคาใชจายท่ีสําคัญบางอยางที่เกี่ยวของกับการต้ังคา
ขอตกลงกับซัพพลายเออรใหม แตโปรแกรมการจัดการความสัมพันธกับซัพพลายเออรสามารถลด
ตนทุนเหลาน้ันไดดวยการสรางความสัมพันธที่มีคุณคารวมกันกับผูจัดหาท่ีสําคัญองคกรสามารถ
บรรลุการประหยัดตนทุนในระยะยาวในรูปแบบของปญหาที่ลดลงพรอมความพรอมคุณภาพและ
ความลาชาในการจดั หา
2. ปรับปรุงประสิทธิภาพ เมื่อความสัมพันธกับซัพพลายเออรขององคกรพัฒนาขึ้นการ
สอื่ สารก็ดีขึ้น เชนเดียวกับความสัมพันธใด ๆ เนื่องจากมีการพฒั นาซัพพลายเออรจะไดร ับรูเพิ่มเติม
เก่ียวกับองคกรและชวยใหพวกเขาเพ่ิมประสิทธิภาพการบริการของพวกเขา ปญหาการส่ังซ้ือจะ
136 | การบรกิ ารลกู คา และการบริหารความสมั พันธล กู คา
ลดลงและในกรณีท่ีมีปญหาเก่ียวกับการสั่งซ้ือเกิดข้ึนความสัมพันธท่ีดีระหวางองคกรและซัพพลาย
เออรจะทาํ ใหการแกไขปญ หางา ยขน้ึ
3. หว งโซอุปทานรวม ย่งิ องคก รและซพั พลายเออรเขาใจเกี่ยวกบั ธุรกจิ ของกันและกันมาก
เทา ใดพวกเขากจ็ ะสามารถชวยเหลอื ซง่ึ กนั และกันไดม ากขึน้ เทาน้ัน สิง่ นอ้ี าจตองปรับตัวท้ังสองดาน
แตอาจนําไปสูประสิทธิภาพท่ีเพ่ิมข้ึนและมูลคาการดําเนินงานท่ีเพิ่มข้ึน หากองคกรสามารถลด
จาํ นวนซัพพลายเออรท่ีตองการไดกระบวนการซ้ือและการจัดทํางบประมาณจะงายข้ึนและอาจชวย
ประหยัดไดมาก
4. กิจกรรมการจัดจาง เมื่อความสมั พันธระหวางซัพพลายเออรแ ละองคกรพัฒนาขึ้นควร
สรางความเชื่อม่ันระหวางสองซัพพลายเออร สิ่งน้ีจะชวยใหองคกรสามารถจัดหากิจกรรมท่ีไมใช
ธุรกิจหลักใหกับ ซัพพลายเออรอยางถาวรรวมถึงความรับผิดชอบดานสินคาคงคลังและการ
บริการลูกคา ในระดับหนง่ึ
5. การดําเนินการปรับปรุงอยางตอเน่ือง การสรางความสัมพันธท่ีดีในระยะยาวระหวาง
ซัพพลายเออรและองคก รจะชวยใหสามารถสงขอคิดเห็นและขอ เสนอแนะระหวางทั้งสองได ส่งิ น้ีจะ
ชวยใหการปรับปรุงการดําเนินงานคลองตัวในหวงโซอุปทานและลดตนทุนนอกเหนือจากการ
ปรับปรุงการบรกิ ารลกู คา
7.8 กรณศี ึกษา
ตัวอยา งการทํา CRM ทที่ าํ ให Starbucks ไดใ จลูกคา ทัว่ โลก
สําหรับการทําธุรกิจ “ความพึงพอใจของลูกคา” คือส่ิงที่ชี้วัดความสําเร็จไดดีท่ีสุด
นักธุรกิจและนักการตลาดสวนใหญจึงเลือกทํา CRM หรือ Loyalty Program เพ่ือสรางความ
ประทบั ใจใหกับลูกคาของพวกเขา แตการจะมัดใจลกู คา ใหส ําเร็จ ก็ไมใชเ รื่องงา ย ๆ เราจึงตอ งศึกษา
ตัวอยางการทํา CRM จากแบรนดท่ีหลายคนทั่วโลกพากันหลงรักอยาง Starbucks กันสักหนอย
วา พวกเขาใชว ิธแี บบไหนกนั ถงึ มดั ใจลูกคา ทั่วโลกไดเ หนยี วแนนขนาดน้ี ?
เทคนคิ มัดใจลกู คา ฉบับ Starbucks
ถา พดู ถงึ รา นกาแฟที่มีฐานลกู คาเหนียวแนน และเปน ตัวอยางการทาํ CRM ทด่ี ที ี่สดุ แบรนด
หนึ่ง คงไมมีใครมองขาม Starbucks ไปไดอยางแนนอน สังเกตไดจากรานสตารบัคสแทบทุกสาขา
ที่มีลูกคาขาประจําหมุนเวียนเขามาใชบริการกันอยางไมขาดสาย ซ่ึงนอกเหนือไปจากการใชบริการ
หนารานแลว ส่ืออ่ืน ๆ อยางเว็บไซต อินสตาแกรม เฟสบุค หรือแอปพลิเคชันของสตารบัคส
กย็ ังมลี กู คาตดิ ตามและใชง านกนั เปนจาํ นวนมาก แลว คุณรไู หมวาสตารบัคสเ ขาทาํ แบบนไ้ี ดอ ยา งไร ?
การบรกิ ารลกู คาและการบรหิ ารความสมั พันธล ูกคา | 137
กุญแจดอกสําคัญท่ีทําใหสตารบัคสมัดใจลูกคาไดอยางเหนียวแนน ก็คือ “การทําความ
เขาใจและใสใจรายละเอียดตาง ๆ เกี่ยวกับลูกคา” เพื่อสรางความประทับใจลูกคาใหไดมากท่ีสุด
ดว ยวธิ ีการดังตอไปน้ี
พัฒนาบริการใหต อบโจทยลกู คา
สตารบัคส คือ “รานกาแฟ” นอกเหนือไปจากคุณภาพของกาแฟแลว อีกสิ่งท่ีจะทําให
ลูกคาประทับใจได ก็คืองานบริการและบรรยากาศของราน สตารบัคสท่ีเขาใจรสนิยมของลูกคา
ตวั เองดี จึงมกี ารตกแตง รานใหอ บอุน มกี ลิ่น มเี สยี งทที่ าํ ใหร ูสึกผอนคลาย รวมถงึ การอบรมพนักงาน
ใหใสใจรายละเอยี ดของลูกคา จดจาํ ชือ่ และเมนปู ระจําของแตละคนได พรอ มท้งั เขียนชอ่ื ลูกคา ลงบน
แกวกาแฟ ก็ถอื เปนกลยทุ ธท ส่ี รา งความสมั พันธกับลกู คาไดเ ปนอยา งดี
ใชเทคโนโลยีใหมบี ทบาทสาํ คัญ
สตารบัคส ไดนําเทคโนโลยี CRM เขามาใชในการทํา Loyalty Program ไมวาจะเปน
STARBUCKS CARD (บัตรสมาชิก), STARBUCKS REWARDS (ระบบสะสมแตม), ระบบ E-Wallet
หรือแอปพลิเคชันสําหรับสั่งกาแฟกอนถึงหนารานได เทคโนโลยีเหลานี้จะชวยใหลูกคาใชบริการได
สะดวกขน้ึ เขาถึงโปรโมชนั่ ไดง ายข้ึน และประทบั ใจในสตารบ คั สมากยงิ่ ขึ้น
สรางกจิ กรรมอยา งตอเนอ่ื ง
สตารบ ัคส คือหน่ึงในรา นกาแฟที่มโี ปรโมชันหรอื กจิ กรรมทางการตลาดถ่ีมาก ไมวาจะเปน
การเปดตวั เครอื่ งด่ืมใหม ๆ คอลเลคชนั บัตรสตารบัคสแ ละแกวน้ําตามเทศกาล ไปจนถึงโปรโมชันลด
แลก แจก แถม ทมี่ ใี หล ูกคา ไดรว มสนกุ และเขาถงึ สตารบัคสอ ยางตอ เน่ือง
ทม่ี า : http://www.thaidotcompayment.co.th/2018/05/crm-starbucks/
138 | การบริการลูกคา และการบรหิ ารความสมั พนั ธล ูกคา
แบบฝก หัดทา ยบทท่ี 7
การบริการลกู คาและการบรหิ ารความสัมพนั ธลกู คา
ตอนที่1 จงเลือกคําตอบทถ่ี ูกท่ีสุด
1) ขอใดไมใช ความสาํ คญั หลักของการบริการลกู คา
ก. เปน การสรางความพึงพอใจ
ข. เปนการสรา งขอไดเ ปรียบทางการแขงขนั
ค. เปน การยกระดับการใหบ ริการ
ง. เปนการเพิม่ ยอดขาย
2) ระดับการใหบ ริการลกู คา มีก่รี ะดบั
ก. 1 ระดับ
ข. 2 ระดับ
ค. 3 ระดับ
ง. 4 ระดบั
3) ขอ ใด ไมใช ระดบั การใหบริการ
ก. การบรกิ ารลกู คา กอ นการขาย
ข. การบริการลูกคา ในระดับลาง
ค. การบริการลูกคาระหวา งการขาย
ง. การบรกิ ารลกู คา หลังการขาย
4) กระบวนการทาํ งานของระบบการบรหิ ารลกู คา สัมพันธมที ัง้ หมดก่ขี น้ั ตอน
ก. 2 ข้นั ตอน
ข. 3 ขัน้ ตอน
ค. 4 ขนั้ ตอน
ง. 5 ขน้ั ตอน
5) ขอ ใดกลา วถงึ กระบวนการทาํ งานของระบบการบรหิ ารลกู คาสมั พันธไดถกู ตอ ง
ก. Identify, Differentiate, Interact, Customize, Happy
ข. Identify, Differentiate, Interact, Customize
ค. Identify, Interact, Customize
ง. Interact, Customize
การบริการลูกคาและการบรหิ ารความสมั พนั ธล ูกคา | 139
6) เปาหมายสงู สดุ ของการบรหิ ารความสัมพันธล ูกคา
ก. เกบ็ ขอ มลู ลูกคา
ข. เปล่ียนจากลูกคา ใหเปนลกู คาตลอดไป
ค. สรา งประสบการณแ ปลกใหม
ง. ทาํ ใหล ูกคาพงึ พอใจสงู สดุ
7) จงเลือกคาํ ตอบทถี่ ูกท่สี ุด เราสามารถใชการบรหิ ารความสมั พันธล กู คา กับกลุมบคุ คลใดไดบ าง
ก. ลกู คา , ตลาดผูม ีอทิ ธพิ ลตอ การตดั สินใจซื้อ, พนักงานขององคกร, ตลาดผขู าย
วตั ถดุ ิบและพนั ธมติ รทางธรุ กจิ
ข. ลกู คา, พนกั งานขององคก ร, ตลาดผูข ายวตั ถดุ ิบและพันธมิตรทางธรุ กจิ
ค. ลูกคา, ตลาดผูมีอิทธพิ ลตอ การตดั สนิ ใจซอ้ื
ง. ลูกคา , ตลาดผูขายวตั ถดุ ิบ
8) จงเลอื กกิจกรรมท่ใี ชแนวคิดแบบจาํ ลองการสรางสัมพันธด ว ยรางวัล
ก. โชวบัตรสมาชิก ลดทันที 10 %
ข. โทรฟรี 24 ชม. ในวันเกดิ ของคุณ
ค. หากจา ยดวยเงินสดลด 5%
ง. ซือ้ กาแฟครบ 10 แกว แถมชาเย็น 1 แกว ภายใน 1 เดอื น
9) อะไร ไมใ ช กจิ กรรมทใี่ ชแ นวคิดแบบจาํ ลองการสรางสมั พันธด ว ยบรกิ ารพิเศษ
ก. ชุดของสะสมพเิ ศษ แลกซื้อไดเฉพาะสมาชิก
ข. ทจี่ อดรถพเิ ศษสาํ หรบั ลกู คา ผหู ญงิ
ค. บรกิ ารท่จี อดรถ Super Car
ง. โชวบัตรสมาชกิ ลดทันที 10 %
10) ขอ ใดไมใ ชแ บบจาํ ลองการสรางความสัมพันธ
ก. แบบจําลองการสรา งสมั พันธด วยรางวัล
ข. แบบจาํ ลองการสรา งสมั พนั ธดว ยบรกิ ารพเิ ศษ
ค. แบบจําลองการสรางสมั พนั ธด ว ยการใหค วามรเู ฉพาะดา น
ง. แบบจําลองการสรา งสมั พันธดวยการสะสมแตม
140 | การบริการลกู คาและการบรหิ ารความสมั พนั ธลูกคา
ตอนท่ี 2 จงตอบคําถามตอ ไปนี้ และอธิบายพอเปนสังเขป
1. จงอธิบายความสาํ คัญของการบริการลกู คา และระดับในการบรกิ ารลกู คา อยางละเอียด
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………
การบริการลกู คาและการบริหารความสัมพนั ธล กู คา | 141
2. จงอธิบายถงึ ความเปนมาของการบรหิ ารความสัมพันธล กู คา พอสงั เขป
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………….
3. นกั ศึกษาคดิ วา ประโยชนข องการบรหิ ารความสัมพันธลูกคาตอธุรกิจคอื อะไร
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
142 | การบริการลูกคาและการบรหิ ารความสมั พันธลกู คา
4. จงอธิบายไดว า การบริหารความสมั พนั ธลกู คา สามารถใชกบั ใครไดบ าง
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
5. จงอธิบายความหมายความสําคญั และขอ ดีของการบรหิ ารซพั พลายเออรม าพอสงั เขป
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า | 143
รายละเอยี ดการสอน
ประจําสัปดาหท่ี 8 (จาํ นวน 3 ชั่วโมง)
หัวขอการสอน : การบรหิ ารคลงั สนิ คา และศนู ยก ระจายสนิ คา
(Warehouse Management and Distribution Center)
จุดประสงคก ารสอน เพือ่ ใหส ามารถ
1. อธบิ ายความหมายและความแตกตางของคลงั สนิ คา และศนู ยก ระจายสนิ คาได
2. อธบิ ายถงึ วตั ถุประสงคและประโยชนของคลงั สนิ คา และศูนยกระจายสนิ คา ได
3. แบงประเภทของคลังสนิ คา ตามประเภทตา งๆ ได
4. อธิบายความสมั พันธของคลังสนิ คา กบั กจิ กรรมอื่นๆ ของโลจิสติกสได
รายการสอน
1. ความหมายของคลงั สนิ คา
2. วตั ถุประสงคและประโยชนข องคลังสินคา
3. การแบง ประเภทของคลังสินคา
4. กระบวนการพน้ื ฐานที่สาํ คญั ในการบรหิ ารคลงั สินคา
5. การพัฒนาประสิทธิภาพการจดั การคลังสินคา
6. ความสัมพนั ธของคลังสนิ คา กบั กจิ กรรมโลจิสตกิ สอ ื่นๆ
วิธกี ารสอน
บรรยาย ถาม – ตอบ
หนงั สอื / เอกสารประกอบการสอน
คํานาย อภิปรัชญาสกุล. การจัดการคลังสินคา Warehouse Management. พิมพคร้ังท่ี 3.
กรุงเทพฯ: บริษทั โฟกัสมเี ดยี แอนด พบั ลิชชิ่ง จํากดั . 2553.
ชุติระ ระบอบ. (2556) การจัดการโลจิสติกสและโซอุปทาน. สมุทรปราการ: โครงการสํานักพิมพ
มหาวทิ ยาลยั หัวเฉยี วเฉลิมพระเกียรติ
ไชยยศ ชัยม่ันคง, มยุขพันธุ ไชยม่ันคง. กลยุทธโลจิสติกสและซัพพลายเชนเพื่อการแขงขันใน
ตลาดโลก. –กรุงเทพฯ: ซี.วาย.ซิสเต็มพรินต้ิง, 2550
144 | ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า
เรื่องนารูเกี่ยวกับคลังสินคา ตอนท่ี 1. เอกสาร online http://www.logisticscorner.com
/index.php?option=com_content&view=article&id=2548:-
1&catid=38:warehou sing&Itemid=92
สาขาวิชาการจัดการโลจิสติกส คณะบริหารธุรกิจ มหาวิทยาลัยธนบุรี. (2559). เอกสาร
ประกอบการสอนวิชา การจัดการโลจิสติกสและซัพพลายเชน (Logistics and Supply
Chain Management) พมิ พครัง้ ที่ 2. กรงุ เทพฯ: มหาวิทยาลยั ธนบุรี
Lambert,D.M., Stock, J.R.,&Ellram, L.M. (1998). Fundamentals of logistics management.
Boston, Mass.:Irwin/McGraw-Hill.
N. Faber, Organizing warehouse management, International Journal of Operations &
Production Management, vol. 33, pp. 1230-1256, 2013.
โสตทศั นวสั ดุ
บอรด ขาว ปากกา เครื่องคอมพวิ เตอร เคร่ืองฉายภาพ
การประเมินผล
ถาม – ตอบในช้ันเรียน
ทดสอบยอ ยในชน้ั เรียน
ตรวจการทําแบบฝก หัดทายบท
ผลการสอบประจาํ ภาคการศกึ ษา
งานทมี่ อบหมาย
1. ใหท าํ แบบฝกหัดทายบททกุ ขอ
2. ใหท บทวนบทเรียนตามทไี่ ดเรยี นไป
3. ใหศกึ ษาเพิ่มเติมและทดลองทําแบบฝกหดั ในหัวขอที่ไดเรยี นไปจากหนังเลม อ่ืน ๆ
4. ใหเ ตรียมเนือ้ หาสาระความรูสาํ หรบั ที่จะเรียนประจาํ สปั ดาหต อไป
ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า | 145
บทที่ 8
การบรหิ ารคลงั สนิ คา และศูนยกระจายสินคา
คลังสินคามีวิวัฒนาการมาเปนเวลานาน โดยไดรับอิทธิพลของแนวคิดจากการเก็บรักษา
อาหาร และวัตถดุ บิ ในครวั เรอื น ตอ มาไดพัฒนาการมาสูการเก็บรักษาวัตถุดบิ และสนิ คา ไวเ พือ่ รอการ
ผลิต และจําหนา ย ในประเทศไทยวิวัฒนาการของคลงั สินคาเรม่ิ มีความสาํ คญั เมื่อมีชาวตางชาติจาก
ยโุ รปและอเมริกาเขามามีบทบาทดา นการคา ชวงหลังสงครามโลกคร้ังท่ี 2 และจากวิวัฒนาการของ
การคาและเศรษฐกิจของโลกที่มีการเปล่ียนแปลงอยางมากภายหลังส้ินสุดสงครามโลกครั้งท่ี 2
ประมาณป พ.ศ. 2488 หรือ ค.ศ. 1945 เมื่อญี่ปุนยอมแพสงครามเปนตนมา มีการแขงขันทาง
เศรษฐกิจกันอยางมากมาย สินคาเร่ิมมีการเคลื่อนยายจากทองถิ่นหนึ่งสูอีกทองถ่ินหนึ่ง พัฒนาไปสู
อีกเมืองหนึ่ง และอีกประเทศหนึ่งในเวลาตอมา สงผลตอปริมาณการผลิต และการคาซึ่งผูผลิตเริ่ม
มองเห็นความสําคัญของระบบการจําหนายสินคาและเกี่ยวของไปถึงระบบของการจัดการเ ก่ียวกับ
วัตถุดิบท่ปี อ นเขา สูกระบวนการผลติ จนเปนสินคาสาํ เรจ็ รปู ทไี่ ดมกี ารผลิตแลว ปจ จยั เหลาน้สี ง ผลไปสู
การแสวงหาวิธีการจัดการทีด่ ีเกี่ยวกับวตั ถดุ ิบและสินคา สาํ เร็จรปู ทผี่ ลติ ไวเปน จาํ นวนมากวางกองเพ่อื
รอการจําหนา ย ผูป ระกอบการเองไมส ามารถหาวธิ กี ารทีด่ ีในการจัดการเก่ยี วกบั ปจจัยดังกลาวได จึง
ไดเ กดิ แนวคิดในการจัดการเกี่ยวกบั คลงั สินคา ซึ่งถือวาเปนองคป ระกอบสําคญั อยางย่ิงในระบบของ
การผลิตสินคาท่ีสงผลตอการใหบริการลูกคาท่ีดี อีกทั้งยังหมายถึง การใชตนทุนหรือคาใชจายท่ี
เกดิ ขน้ึ ใหเ กดิ ประสิทธิภาพสูงสุด
8.1 ความหมายของคลงั สนิ คา
ไดมีผูใหความหมาย/คําจํากัดความของคําวา คลังสินคา (Warehouse) ไวหลาย
ความหมาย ซงึ่ ขอนาํ มากลา วไวด งั นี้
คลังสินคา หมายถึง พ้ืนท่ีท่ีไดวางแผนแลวเพื่อใหเกิดประสิทธิภาพในการใชสอยและ
เคลื่อนยายสินคาและวัตถุดิบ (A planned space for the efficient accommodation and
handling of goods and materials) (คํานาย อภปิ รัชญาสกุล, 2547)
คลงั สินคา หมายถึง เปนสวนหนงึ่ ของระบบโลจิสตกิ สของกิจการซ่ึงเกบ็ สินคา คงคลังท่ีอยู
ในระหวางจุดกําเนิดกับจุดบริโภค และจัดหาสารสนเทศเพ่ือการบริหารในเรื่องสถานะภาพ เง่อื นไข
และการจัดเรียงของสินคา คงคลงั ท่กี ําลงั เก็บอยู (โภคทรัพย พมุ พวง.2549; อางอิงมาจาก J R Stock and D
M Lambert)
146 | ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า
คลังสินคา หมายถึง ส่ิงปลูกสรางท่ีมีไวเพื่อใชในการพัก และเก็บรักษาสินคาในปริมาณที่
มาก กิจกรรมของคลังสินคาสวนใหญจะเก่ียวของกับการเคล่ือนยายสินคาหรือวัตถุดิบ การจัดเก็บ
โดยไมใหส ินคาเสื่อมสภาพหรอื แตกหกั เสยี หาย ลักษณะท่วั ไปของคลงั สินคา คืออาคารช้นั เดียวมีพืน้ ที่
โลงกวา งสาํ หรบั เก็บสนิ คา ที่มปี ระตูขนาดใหญห ลายประตเู พ่อื สะดวกในการขนถายสินคา
ตามพระราชบัญญัติศุลกากร พุทธศักราช 2469 คําวา “คลังสินคา” หมายความวา
“โรงพักสินคาที่มั่นคง” ปจจุบันความหมายของคลังสินคาไดครอบคลุมถึงสถานที่จัดเก็บสินคาทํา
หนาท่ีเปน จุดพัก จัดเก็บกระจายการจัดสินคา หรือ วตั ถุดิบ ท้ังในสวนของการบริหารสินคาคงคลัง
และการบรหิ ารการจัดเก็บ
http://www.logisticscorner.com/images/stories/Articles/Warehouse/w
h20110918_02_02.jpgคลังสินคา (Warehouse) หรือท่ีในอดีตนิยมเรียกวา โกดัง (Go
down) คือ อาคารทางพาณิชยที่ใชสําหรับเก็บสินคาเพื่อรอการขนสง คลังสินคาถูกใชโดยผูผลิต
ผนู ําเขา ผูส งออก ผคู าสง ธรุ กิจขนสง ศุลกากร ฯลฯ คลังสินคา มักเปนอาคารหลังใหญและกวาง
ตงั้ อยูในเขตอุตสาหกรรมในตัวเมือง ภายในอาคารมีทางลาดเอียงสําหรับขนถายสินคาข้ึนหรือลงรถ
หรือบางคร้ังกข็ นถา ยสนิ คามาจากสถานีรถไฟ สนามบิน หรอื ทาเรือโดยตรงและมกั จะมีเครนหรือรถ
ฟอรค ลิฟท เพื่อเคลือ่ นยายสินคาทวี่ างอยบู นพาเลท (pallet) ไปยังสถานทจี่ ัดเกบ็ ตอไป
จากความขางตนสามารถสรุป ความหมายของคาํ วา คลงั สินคา (Warehouse) หมายถึง
สถานทที่ ใี่ ชในการจดั เก็บวัตถุดบิ สนิ คาสําเรจ็ รปู เพ่ือสํารองไวใ ชในเวลาท่เี หมะสม
ภาพท่ี 8.1 คลงั สินคา (Warehouse)
ที่มา: http://dimiroma.com/ru/index.html
ใน สวนของค วาม ห ม ายท่ีเกี่ยวของกับ ค ลังสินค า คือ คําวา ก ารค ลั งสิ น คา
(Warehousing) หมายถึง การเก็บรักษาสนิ คา
ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า | 147
การคลังสินคา (Warehousing) หมายถึง กระบวนการในการรับ การเก็บ การหยิบ
ตลอดจนถึงการสงสินคา ใหแกผูรับเพ่ือการขาย หรือการใชงานตอไป (กอเกียรติ วิริยะกิจพัฒนา.
2549)
การคลังสินคา (Warehousing) หมายถึง การปฏิบัติทางกายภาพเกี่ยวกับการรับ การเก็บ
รักษา และการจายพัสดุ (คํานาย อภิปรัชญาสกุล.2548; อางอิงมาจากT.M. 743-200, Storage and
Materials handling)
สรุปความหมายของคําวา การคลังสินคา (Warehousing) หมายถึง การดําเนินการ
เกยี่ วกบั การรับเกบ็ รักษาสินคา ดูแลและใหบ รกิ ารตา ง ๆ แกลูกคา
ภาพท่ี 8.2 การคลังสินคา (Warehousing)
ที่มา: http://www.asnlog.com/warehousing/
ในสว นความหมายของคําวา ศนู ยกระจายสนิ คา (Distribution Center) มผี ูใหค ําจํากัด
ความท่ีเปนความหมายท่ีนาสนใจ และทําใหสามารถแยกแยะความแตกตางระหวางคลังสินคาและ
ศูนยก ระจายสินคา ไดอยา งชดั เจน ดังนี้
ในพจนานุกรมโลจิสติกส ไดใหคําจํากัดความคําวา ศูนยกระจายสินคา คือ
“เปนคลังสินคาของผลิตภัณฑสําเร็จรูป ซ่ึงรวมไปถึงสถานที่ท่ีรวมสินคาของการคาสงและคาปลีก”
(กอ เกียรติ วริ ยิ ะกจิ พฒั นา.2549)
148 | ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า
ภาพที่ 8.3 ศูนยกระจายสินคา (Distribution Center)
ท่ีมา: http://www.bastiansolutions.com/blog/index.php/2011/07/13/the-lipstick-and-
rouge-behind-the-material-handling-industry/#.VWQLa_ntmko
http://www.logisticscorner.com/images/stories/Articles/Warehouse/wh201109
18_02_03.jpg ศูนยกระจายสินคา คือ คลังสินคาที่ทําหนาที่ทั้งในฐานะเปนคลังสินคา
(Warehouse) และเปนหนวยเชื่อมโยงระหวางผูผลิต (Manufacturer) กับผูขายปลีก (Retailers)
ศูนยกระจายสินคาหรือศูนยจัดจําหนาย นิยมเรียกยอๆ วา DC ที่มาจากคําวา (Distribution
center) หมายถึง คลังสินคาของบริษัทเอกชนที่ดําเนินการในการรวบรวมคําสั่งซื้อจากหลาย ๆ ที่
รวบรวมเปน คาํ สั่งซือ้ เดียว และจัดสงคาํ ส่งั ซอ้ื ไปยงั โรงงานผูผลิต หรือ Suppliers เพื่อใหจ ดั สง สนิ คา
มาในคราวเดยี วเพื่อลดตน ทุน ลดระยะเวลาในการจดั สง และทําหนา ทใี่ นการแยกยอยสินคา ไปบรรจุ
ลงกลอ งจดั สงไปยงั สาขาตางๆ ของบรษิ ทั เอกชนเหลา น้ัน ถอื วาเปน คลงั สินคา อีกประเภทหนึ่งท่ไี ดรับ
ความนิยมมาก ดาํ เนินการจัดต้ังขึ้นโดยธุรกจิ คนกลางท้ังคาสง และคาปลกี โดยมีวัตถุประสงคในการ
รวบรวมการจัดสงสินคาจากโรงงานผูผลิตตางๆ หรือ Suppliers จํานวนมาก ใหจัดสงสินคาไปยังที่
ใดที่หน่ึงเพ่ือลดตนทุนของเวลา และคาใชจาย โดยศูนยกระจายสินคาจะทําหนาที่ในการแยกแยะ
สินคา ท่มี ีขนาดใหญอ อกเปนขนาดยอ ยและจัดสง ไปยังสาขาของธุรกจิ ทีก่ ระจัดกระจายกันทั่วไป ศนู ย
กระจายสินคา หรือ DC เปนวิธีการที่ทันสมัยโดยมปี รชั ญาการดาํ เนินงานเพอ่ื ลดตน ทนุ คลังสนิ คา ลด
การมีสินคาคงคลังเกินความจําเปน ลดระยะเวลาในการเก็บรักษาสินคา มีการบริหารจดั การโดยใช
เทคโนโลยี รับคําสั่งซื้อจากสาขาตาง ๆ ของกิจการ กลาวคือ ทําหนาที่ในการรวบรวมคําสั่งซ้ือท่ีมี
ปริมาณไมมากนักจากสาขาจนกลายเปนคําส่ังซ้ือท่ีมีปริมาณมากข้ึน เพื่อสะดวกในส่ังซื้อ รวมการ
ขนสง สินคา
ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า | 149
ปจจุบันไดมีแนวคิดดานการกระจายสินคาไปอยางรวดเร็ว และเรียกวิธีการนี้วา Cross
Dock โดยใหสินคามีเวลาอยูในศูนยกระจายสินคานอยทส่ี ุด ระบบ Cross Dock จะทาํ หนาที่บรรจุ
และคัดแยกสินคา โดยเปลี่ยนถายสินคาหรือโอนถายสินคาจากพาหนะขาเขาท่ีมาสงสินคาไปยัง
พาหนะขาออกโดยตรงผานศูนยกระจายสินคา โดยไมมีการนําไปจัดเก็บ (Put - away) ดังนั้น
การทํางานในรูปแบบ Cross Dock ตองอาศัยการวางแผนและการประสานงานท่ีดี โดยปกติในการ
ควบคุมการทํางานใหเกิดประสิทธิผลจะมีการสรางระบบชดุ คําสั่งควบคุมหรือ software ข้ึนมาเพื่อ
ทําหนาที่ในการเชื่อมโยง และประสานงานซ่ึงจะชวยใหเกิดการลดตนทุนในระบบการจัดเก็บลง
อีกทง้ั ทาํ ใหส นิ คา ไปถึงจุดหมายปลายไดร วดเร็ว
สรุป ความหมายของคําวา ศูนยกระจายสินคา (Distribution center) เปนคลังสินคา
ลักษณะหน่ึงที่เนนกระบวนการในการกระจาย คัดแยกหรือแปลงหนวยสินคาไปยังรานคายอย
มกั เปนท่ีรวมสินคา ของการคา ปลีกและคาสง
8.2 วตั ถุประสงคแ ละประโยชนของคลงั สินคา
คลังสินคามีวัตถุประสงคหลายๆ ดาน เชน เพ่ือทําหนาท่ีรักษาระดับสินคาคงคลังเพ่ือ
สนับสนุนการผลิต(Manufacturing support) เพ่ือทําหนาที่ผสมสินคา (Product-mixing) เพื่อทํา
หนาที่รวบรวมสินคากอนจัดสง (Consolidation) เพ่ือทําหนาที่แยกหีบหอ (Break-bulk) หรือทํา
หนาท่ีเปนศูนยกระจายสินคา (Cross dock) เปนตน เนื่องจากคลังสินคามีหนาท่ีหลากหลาย
ประโยชนของคลังสนิ คา จึงมมี ากมาย ซึ่ง สามารถสรุปไดดังตอไปนี้
8.2.1 ประโยชนข องคลังสนิ คา มีดังน้ี
1. เปนสถานทท่ี ใ่ี ชในการจัดเก็บสํารองวัตถุดิบ และสินคา ไวใชใ นการดาํ เนินงานอยา ง
เหมาะสมโดยหนาที่หลักของคลังสินคาจะทําหนาท่ีในการจัดเก็บรักษาวัตถุดิบ สินคาสําเร็จรูป
ทง้ั เพือ่ รอนาํ เขา สูกระบวนการผลติ และรอการจัดจําหนา ยไปยังตลาด ซึง่ ในบางคร้ังอาจตองใชเวลา
ผลิตเสร็จอาจไมมีคําส่ังซื้อหรือมีคําส่ังซื้อเปนจํานวนไมเหมาะสม อาจทําใหตองมีการเก็บรักษาไว
ระยะเวลาหนง่ึ เพื่อรอการจําหนา ยตอ ไป
2. สามารถตอบสนองการทํางานในระบบการทํางานแบบทันเวลาพอดี (Just in
Time) ซึ่งเปน ปรัชญาการบริหารสนิ คาคงคลังที่มุง ลดการสูญเสีย และลดสนิ คา คงคลัง ระบบจะเนน
ในเรื่องการผลิตในสิ่งท่ีลูกคาตองการ และจะตองการวัตถุดิบเม่ือมีการผลิตดวยตนทุนที่ต่ํา และ
คุณภาพที่เหมาะสม ลดการถือครองสินคา หรือวัตถุดิบลงจนทําใหเกิดการพัฒนารูปแบบการจัด
ตารางการสง สินคา และปรับลดระยะเวลาในสถานทีพ่ ักสนิ คาลงใหม ากที่สดุ จนกลายเปน รูปแบบของ
150 | ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า
ศูนยกระจายสินคาในปจจุบัน การดําเนินงานในรูปแบบน้ีจะตองประสานกันอยางใกลชิดกับความ
ตองการในอุปสงคดานโลจิสติกส บริษัทขนสง ผูจดั สง สนิ คา วัตถดุ บิ และผผู ลิต
3. ตอบสนองความพึงพอใจของลูกคาในดานการมสี ินคาและบริการไวอยา งตอเนอ่ื ง
การมีระบบของการจัดการคลงั สนิ คาท่ีดี เหมาะสม จะชวยใหการจัดการเกย่ี วกับสินคา ท่ีมอี ยู จัดสง
ไปใหบรกิ ารลูกคาตามคาํ สงั่ ซื้อ และเวลาที่ลกู คาตองการไดทันทว งที เปนอีกบริบทหนงึ่ ของการสราง
ความพึงพอใจใหแ กล กู คา
4. ปองกันการขาดแคลนสินคาทอ่ี าจมกี ารปรับเปลีย่ นไดตามสถานการณของตลาด
และฤดูกาล คลังสินคาทําหนาท่ีในการจัดเก็บสํารองวัตถุดิบ และสินคาสําเร็จรูปในปริมาณที่
เหมาะสม ยอมเปน วิธีการในการปองกนั การขาดแคลนสินคาท่ีจะตอบสนองความตองการของตลาด
และลูกคาได
5. กอใหเกิดความประหยัดในดานตนทุนดําเนินการและระบบการผลิตสินคา
กลาวคือ ในทฤษฎีเรื่องความประหยัดท่ีมีตอขนาด Economies of Scale การมีคลังสินคาชวย
สงเสรมิ การผลิตจํานวนมากอันสง ผลไปสตู น ทุนรวมในการผลิตทีจ่ ะลดลงตามขนาดของการผลติ
6. สรา งความไดเปรียบดา นการแขง ขันในอุตสาหกรรม คลังสินคาจดั เปนเคร่ืองมือ
ที่สําคัญอยางหนึ่งในการสรางความไดเปรียบทางดานการแขงขัน ท้ังในดานเวลา สถานท่ี ปริมาณ
ทพ่ี รอ มเสมอท่จี ะใหบริการแกลกู คา ของธุรกจิ อยางตอเนื่อง
8.2.2 ประโยชนของศนู ยกระจายสนิ คา
ในป จจุบั นการเพ่ิมข้ึน ของจํานวน ประชากรในป ระเทศ ไทยมี อั ตราสูงข้ึนอยาง
ตอเน่ือง สงผลตอความตองการบริโภคสินคา และบริการ หนาที่ในการตอบสนองความตองการ
เหลานั้นเปนหนาที่ของผูผลิต และผูจัดจําหนายสินคา ท่ีจะตองตอบสนองใหทันเวลาและความ
ตองการ คลังสินคาอาจไมสามารถสนองความตองการไดอยางสมบูรณ ผูประกอบการคาสง และ
คาปลกี จงึ หนั มาใหค วามสําคญั กับการสรางศนู ยกระจายสินคา เพ่ือชวยใหธรุ กจิ ลดตน ทนุ ดานการจัด
จาํ หนาย รวมท้ังการใหบรกิ ารท่ีดี รวดเร็ว ประโยชนพ้ืนฐานของศูนยกระจายสินคาจะแตกตางจาก
คลังสินคาท่ัวไป ซึ่งพอสรุปไดดังนี้
1. http://www.logisticscorner.com/images/stories/Articles/Wareh
ouse/wh20090812_01-2.jpgศูนยกระจายสินคาจะเปนจุดรวบรวมสินคา (Consolidation
Facility) แยกประเภท (Product Assortment Facility) และกระจายสินคา (Distribution) ที่มา
จากตนทางหลายแหงเพ่ือไปยังลูกคา โดยผูขนสงสินคาจากแหลงตาง ๆ จะนําสินคามารวมรวมท่ี
ศูนยกระจายสินคา เพ่ือบรรจุและคัดแยกสินคา สงมอบโดยกระจายสินคาแกลูกคาปลายทางที่
ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า | 151
หลากหลาย การดําเนนิ การในลกั ษณะนจ้ี ะชว ยลดตน ทุนในการขนสง จากตน ทาง (ผผู ลติ ) ไปยังลกู คา
ปลายทาง (ผูประกอบการคาสง และคา ปลกี )
2. เปนจุดเปลี่ยนถายสินคาระหวางการขนสงหลายรูปแบบ (Inter-Modal Trans-
Shipment Facility) เชน การเปล่ียนถายจากการขนสงโดยรถบรรทุกคอนเทนเนอร มาเปน
รถบรรทกุ ขนาดเล็ก หรอื จากการขนสงจากรถไฟ มาเปน รถบรรทกุ ซึ่งเปนเหตผุ ลสําคัญที่ทาํ ใหสนิ คา
และบริการเคลื่อนท่ีและสง มอบใหก บั ลกู คาปลายทางไดอยางเหมาะสมตามสภาพของแตล ะทอ งถิ่น
3. ศูนยกระจายสินคาจะทําหนาที่เปนจุดเก็บสินคา (Storage Facility) เพ่ือเปนที่
เก็บสินคาในการนําสงตอไปยังลูกคา โดยมีวัตถุประสงคเพ่ือลดระยะทางและเวลาในการนําสง โดย
ปกติการจัดตั้งศูนยกระจายสินคา ของผปู ระกอบการคาสง และคาปลกี ขนาดใหญ มักจะกําหนดพื้นที่
ในการจัดต้งั ศนู ยโดยแบง เปน เขตหรือ โซน แตล ะเขต หรอื โซนจะรับผิดชอบพ้นื ทก่ี ารใหบรกิ ารลกู คา
โดยมีกําหนดระยะเวลาในการดําเนินงานสั้น ๆ เพื่อใหทันเวลา สามารถสงมอบสินคาใหลูกคาได
อยา งสม่าํ เสมอ
4. จุดใหบริการดานการผลิต (Manufacturing related Services) และ บริการ
ดา นโลจิสตกิ ส (Logistics related Services) เปน การใหบรกิ ารที่เพมิ่ มูลคาใหกับสินคา สําหรับการ
บรกิ ารดา นการจัดการท่ีอยใู นศูนยก ระจายสินคา มักจะเปนการดาํ เนินกิจกรรม งาย ๆ เชน การบรรจุ
หีบหอ ทเ่ี หมาะสม และนาํ สงใหกบั ลกู คาปลายทางตามความตองการ
โดยท่ัวไปกิจกรรมพ้ืนฐานภายในคลังสินคาจะประกอบดวย 3 กิจกรรมหลัก ไดแก
กิจกรรมในการรับสินคา (receiving) กิจกรรมในการเก็บสินคาเขาช้ันวาง (Put-away or
Transfer/Bulk storage) และกิจกรรมในการจายสินคาหรือหยิบสินคา (Order Picking) สําหรับ
ศูนยกระจายสินคาจะมีกิจกรรมพิเศษเพ่ิมเติม คือ กิจกรรมในการคัดแยกหรือแปลงหนวย
(Selection or Let down) เพ่ือแยกสินคาเปนหนวยยอย และบรรจุลงในหีบหอใหมสําหรับจัดสง
ใหก บั รานคา ปลกี ทีเ่ ปน สาขาท่ัวไป
ตารางท่ี 8.1 การเปรียบเทียบความแตกตางระหวา งคลังสนิ คากับศนู ยกระจายสินคา
คลงั สินคา ศนู ยกระจายสนิ คา
1. ใชไ ดกบั การดาํ เนินกจิ การทุกประเภท 1. ใชไดเฉพาะกับกิจการคา ที่เปนกิจการจําหนาย
สินคาใหแกลูกคาจํานวนมาก และมีสาขากระจายกัน
ท่วั ไป
2. สามารถเกบ็ รกั ษาสนิ คา ไดท ุกประเภท 2. เก็บรักษาสินคาไดเฉพาะประเภท และเนนสินคาท่ี
เปนความตองการของตลาด เหมาะสําหรับสินคา
152 | ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า
คลงั สินคา ศูนยกระจายสนิ คา
อปุ โภค บรโิ ภคท่วั ไป
3. ข้ันตอนในการดาํ เนนิ งานจะยาว มัก 3. ลดขั้นตอนการดําเนินงานมีการดําเนินงานโดยนํา
ประกอบดว ย การรบั การจดั เก็บ การ ระบบ Cross Docking หรือการสงขามฟากทามาใช
จดั สง กลาวคือในบางคร้ังจะลดข้ันตอนการจัดเก็บ เม่ือนํา
สินคาเขาประตูหนา อาจสงสินคาออกทันทีในวัน
เดียวกนั ลดตนทนุ การจัดเกบ็ สนิ คาลง
4. เปนกิจการคลงั สินคาเอกชน และ 4. เปน คลังสนิ คาเอกชนเทา นน้ั
คลงั สนิ คาสาธารณะกไ็ ด
5. เทคโนโลยที ีใ่ ชอ ยใู นขั้นตา่ํ กวา 5. มีการควบคุมการดําเนินงานโดยใชเทคโนโลยีตั้งแต
ข้ันตอนการรวบรวมคําสั่งซ้ือ สั่งซ้ือ รอรับสินคา
แยกแยะสินคา จนถึงการนําสง โดยใช Software
เฉพาะของแตละกิจการ ใช Barcode เขามาชวยใน
การดําเนินการมากกวาคลงั สนิ คา ทว่ั ไป
6. มีกิจกรรมในการดําเนินงานหลักเพียง 6. มีกิจกรรมในศูนยกระจายสินคาจะมีกิจกรรม
3 กิจกรรม คือ การรับ การจัดเก็บ และ มากกวากิจกรรมในคลัง โดยกิจกรรมที่เพิ่มข้ึนคือ
การจดั สง กจิ กรรมในการคดั แยกหรอื แปลงหนวย เพื่อแยกสินคา
เปนหนวยยอย และบรรจุลงหีบหอใหมสําหรับการ
จดั สงใหกบั รานคาปลีกสาขาทวั่ ไป
8.3 การแบงประเภทของคลังสนิ คา
คลังสินคาโดยท่ัวไปจะทําหนาท่ีเก็บวัตถุดิบ หรือ สินคาสําเร็จรูป เปนหลัก หรือบางครั้ง
อาจใชเก็บงานระหวางการผลิต ช้นิ สวนหรอื สินคากึ่งสําเรจ็ รปู บา งซง่ึ ในการจัดเกบ็ สินคา หรือวัตถดุ ิบ
จาํ พวกนี้ จําเปนตองมกี ารจัดการท่ีมีประสิทธิภาพเพ่อื ใหเกิดการทํางานท่ีมีประสิทธิภาพสงู สดุ และ
ไมใหเกิดความเสียหายตอสินคา และวัตถุดิบที่เก็บอยูภายในคลังสินคา การแบงประเภทของ
คลังสินคาสามารถทําไดโดยแบงตามลักษณะธุรกิจ แบงประเภทคลังสินคาตามลักษณะงาน หรือ
แบงตามลักษณะสนิ คาทเ่ี กบ็ รักษา ดงั ตอไปน้ี
8.3.1 การแบง ประเภทของคลังสินคา ตามลกั ษณะธุรกิจ
ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า | 153
คลังสนิ คา ยงั แบง ได 2 ประเภทตามลักษณะธุรกจิ คือ คลังสาธารณะ (Public
warehouse) และคลงั สวนตวั (Private warehouse) ซง่ึ แตล ะประเภทมีขอดขี อเสียดังตอไปนี้
1. คลังสาธารณะ (Public warehouse)
คลงั สาธารณะคือ คลังทเี่ จาของธรุ กจิ เปด ขน้ึ เพอื่ รับเกบ็ สินคา เปน หลกั เปดโกดงั สนิ คา
แลวเก็บคาเชาในการจัดเก็บสินคา เชน พวกคลังหองเย็นตาง ท่ีรับจัดเก็บปลาแชแข็งที่มาจากเมือง
นอก โดยท่ีโรงงานแปรรูปไมตองการลงทุนสรางคลังหองเย็นเปนของตัวเอง ก็จะจัดจางใหคลังหอง
เยน็ ชวยจัดเกบ็ ใหโ ดยคดิ คา จัดเกบ็ เปนตน
ตารางที่ 8.2 การเปรยี บเทยี บขอดีและขอ เสยี ของคลังสาธารณะ
ขอ ดีของคลังสาธารณะ ขอ เสยี ของคลังสาธารณะ
1. มีการใชประโยชนของเงินทุนมากข้ึน 1. อาจมปี ญหาเรือ่ งการสื่อสารขอ มลู
เนื่องจากคลังทส่ี รา งไดใ หบริการแกลูกคา เพราะระบบการสอ่ื สารอาจมคี วาม
หลายคน แตกตางกันมาก
2. มกี ารใชประโยชนจ ากพืน้ ทีไ่ ดด กี วา เพราะมี 2. อาจไมม ีการบริการพิเศษบางประเภท
การใหบ รกิ ารแกล ูกคา หลายคน ซงึ่ เปน ความตองการเฉพาะดา นของตวั
สินคา
3. เปนการลดความเส่ยี งตอการวางของ
คลงั สนิ คา 3. พ้นื ทอี่ าจไมเ พยี งพอในบางชวงของความ
ตองการ
4. มกี ารใชประโยชนเ ชิง
เศรษฐศาสตร(Economies of scale)
มากกวา
5. มีความยดื หยนุ สงู
6. มีความรู และความชาํ นาญในเรอ่ื งการ
จดั เก็บ และเคลื่อนยา ยมากกวา
2. คลังสวนตัว (Private Warehouse)
คลังสว นตวั คือคลงั สินคาทว่ั ไปของบริษัทหลายๆแหง ไดส รา งคลงั ในพ้ืนท่ขี องตวั เอง
เชน คลังวตั ถดุ บิ คลงั สนิ คาสําเรจ็ รปู เปน ตน และใชใ นการจัดเก็บวตั ถดุ ิบหรือสนิ คา สาํ เรจ็ รูปของ
บริษัทเทา นนั้
ตารางที่ 8.3 การเปรยี บเทยี บขอ ดแี ละขอ เสยี ของคลงั สวนตัว
154 | ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า
ขอ ดีของคลังสวนตวั ขอ เสยี ของคลงั สวนตวั
1. มกี ารควบคมุ ทท่ี าํ งา ย 1. ขาดความยดื หยนุ
2. มคี วามยืดหยนุ สงู 2. ขอ จํากัดทางดา นการเงิน
3. มีตนทุนตํ่ากวาในระยะยาว 3. ผลตอบแทนตอ การลงทนุ ตาํ่
4. มกี ารใชแ รงงานทีม่ ีประสิทธิภาพสงู
8.3.2 การแบงประเภทของคลังสินคาตามลกั ษณะงาน
1. คลงั สนิ คา สําหรบั เกบ็ รกั ษาสนิ คา
คลังสินคาชนิดนี้มีหนาที่หลักในการเก็บรักษาสินคาซ่ึงอาจจะอยูในรูป
วัตถุดบิ หรือสินคาสําเรจ็ รูป เพ่ือทําหนาทตี่ อบสนองเคาตองการของฝายผลิต หรือรานคาตามลําดับ
ดังน้ันการจัดการสินคาประเภทนี้จะเนนที่การรักษาสภาพสินคา และการปองกันการสูญหายของ
สนิ คาเปน สาํ คัญ
2. ศนู ยก ระจายสินคา (Distribution Center: DC)
ศนู ยก ระจายสินคา คือ คลังสินคาที่ทําหนาท่ีท้ังในฐานะเปนคลงั สินคา (Warehouse)
และเปนหนวยเช่ือมโยงระหวางผูผลิต (Manufacturer) กับผูขายปลีก (Retailers) จะเปน
ผูใหบ ริการทางดา นโลจสิ ติกส (Logistics Provider) ในดา นการจดั เก็บสนิ คา และการจดั การขนยาย
สินคาสําเร็จรูปใหก ับลกู คา ไดทันเวลา และถูกตองตามความตอ งการ DC สวนใหญจะเปน ผูใหบรกิ าร
ภายนอก (Outsource) หรือ Third Logistics Service Providers (3PL) จะทําหนาที่รับสินคาจาก
ผูผลิตแตละรายมาเก็บในคลังสินคาของตน โดยบริการดําเนินการบริหารจัดการในการควบคุม
ปริมาณในดานเทคโนโลยีในการกระจาย และจัดสงสินคาแทนเจาของสินคาหรือผูผลิตสินคาโดย
รับผิดชอบงานขนสงจนสินคาไปสูมือผูรบั ประโยชนท ่ีเกดิ ขึ้นน้คี ือ การลดคาใชจายในการขนสงของ
ผูผลิตไปสูผูขายปลีกหรือลูกคาแตละราย ผูผลิตสามารถขนสงมาท่ี DC เพียงหน่ึงเดียว โดย DC
จะทําการกระจายสินคาสูผูขายปลีกตามความถี่ที่ผูขายปลีกตองการ ทําใหไมจําเปนตองมีที่จัดเก็บ
สินคา คงคลงั จํานวนมากท่ีผูขายปลีกอีกตอไป คาใชจายสวนพัสดุคงคลังของรานขายปลีกก็
ลดลง ทําใหตนทนุ รวมสงผลใหม ีความไดเปรียบในดานการแขงขันท้ังดานราคา และความรวดเร็วใน
การบรกิ าร ในปจจุบันรานขายปลกี หลายแหงจงึ สามารถรบั ประกันราคาต่ําสดุ จากผบู ริโภคได
3. ศนู ยร วบรวม และกระจายสนิ คา (Cross Dock)
ศูนยรวบรวม และกระจายสินคาหมายถึง คลังสินคาใชสําหรับในการรับสินคา และ
สงสินคาในเวลาเดียวกัน หรือเปนคลังสินคาที่มกี ารออกแบบพิเศษ เพื่อใชในการขนถายจากพาหนะ
หนง่ึ ไปสูอกี พาหนะหนึง่ โดย Cross Dock สว นใหญแ ลวจะเปน สถานท่ี ซงึ่ มีลกั ษณะเปนศูนยร วบรวม
ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า | 155
และกระจายสินคา ซ่ึงจะทําหนา ที่ในการบรรจุและคัดแยกสินคาโดย Cross Dock จะทําหนาที่เปน
สถานีเปลย่ี นถา ยสินคา ระหวา งรูปแบบการขนสง ซ่ึงอาจเปนจากซับพลายเออรห ลายราย แลวนํามา
คัดแยก รวบรวม บรรทุก เพื่อจดั สง ใหล ูกคาแตละราย ซงึ่ จะจดั สง ตอ ใหล กู คาซ่ึงสวนใหญจะเปน รา น
ผขู ายปลีก หรอื รานสะดวกซอื้ ซึ่งจะมี ความตองการสินคายอ ยที่หลากหลาย
Cross Dock จะมีลกั ษณะคลายคลงั สินคาทม่ี ี 2 ดา น โดยดา นหนึ่งจะใชส ําหรับการรบั
สินคา และอีกดานหน่งึ ใชใ นการจดั สงสินคา โดยสนิ คาที่นําเขามาใน Cross Dock จะมีกระบวนการ
คัดแยก-บรรจุ และรวบรวมสนิ คาเพือ่ จัดสงใหกบั ผูรับ ซึ่งโดยปกติแลวนาํ สินคาเขามาเก็บและจดั สง
มกั จะดาํ เนินการใหเ สรจ็ สิ้นภายใน 24 ชั่วโมง ภารกิจสําคัญของ Cross Dock จะเปน ตวั กลางในการ
รวบรวมสินคาใหสามารถจัดสงไดเต็มคันรถ หรือใชพื้นท่ีในคอนเทรนเนอรใหไดเต็มพิกัด โดย
Cross Dock ซ่ึงอาจจะเรยี กไดวาศูนยรวบรวม และกระจายสินคา สวนใหญแลวศูนยรวบรวม และ
กระจายสินคาจะกระจายอยูตามภาค หรือจังหวัด ซ่ึงเปนศูนยกลางของการขนสง จึงมีสวนชวยใน
การแกไขปญหารถบรรทุกท่ีไมมีสินคาในเที่ยวกลับ ซ่ึงเปนปญหาสําคัญของการขนสงทางถนนของ
ประเทศไทย ทั้งน้ี Cross Dock อาจทําหนาที่เปน ICD (Inland Container Depot) โดยสามารถ
เช่ือมโยงการขนสงในรูแบบตางๆ ไมวาจะเปนการขนสงทางรถไฟ ทางรถบรรทุก หรือขนสงทางนํ้า
ทา เรอื -สนามบิน
ซงึ่ แสดงใหเหน็ วา Cross Dock จะมีบทบาท และปจจัยสําคญั ตอการสนบั สนุนรปู แบบการ
ขนสง ท่ีเรียกวา Multimodal Transport
ภาพท่ี 8.4 Cross Dock
ท่ีมา: http://archive.constantcontact.com/fs009/1102150928614/archive/1102574363757.html
8.3.3 การแบงประเภทของคลังสนิ คา ตามลักษณะสนิ คา
1. คลังสนิ คา ท่วั ไป (General merchandise warehouse)
156 | ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า
เปน คลงั สินคาท่อี อกแบบสําหรับเก็บรักษาสินคา สนิ คาชนิดใดกไ็ ดข องผูผลิต ผูขายสง
และผูขายปลีก คลังสินคาแบบน้ีจะเปนแบบธรรมดาที่สุดสําหรับเก็บรักษาสินคา ซ่ึงใชวิธีเก็บรักษา
สินคาธรรมดา ไมตองใชวิธีการเก็บรักษาพิเศษ ลักษณะโครงสรางของอาคารซึ่งเปนแบบท่ีใชกัน
โดยท่ัวไป จะเปนอาคารช้ันเดียวหรือหลายชั้น มีหลังคา และฝาผนังท้ังสี่ดาน แตโดยท่ัวไปอาคาร
มาตรฐาน จะเปนแบบชั้นเดียวเพราะสะดวกในการเก็บรักษา และเคล่ือนยายสินคาสรางดวย
คอนกรตี พนื้ อาคารยกสงู ในระดับเดียวกับพื้นบรรทุกของรถยนต
2. คลังสินคา หองเยน็ (Refrigerated or Cold-Storage Warehouses)
คลังสินคาชนิดน้ีทําหนาท่ีเก็บสินคาท่ีเปนของสด อาทิเชน อาหาร ผัก ผลไม และ
เครือ่ งด่มื เปน ตน ซง่ึ สินคา เหลา นีต้ องการการดูแลเปน พิเศษดวยการควบคมุ อุณหภมู ใิ หอ ยูในระดบั ท่ี
เหมาะสมเพ่ือรักษาความสดใหมของสนิ คา โครงสรางขอคลังสินคา หองเย็นจะมีลักษณะเชนเดียวกับ
คลังสินคาท่ัวไป คือ มีหลังคาและฝาผนังทั้งส่ีดาน แตจะมีขนาดเล็กกวาและมีการผนึกอยางมิดชิด
เหมาะสมสาํ หรบั เก็บรกั ษาสนิ คา ชนิดน้ันๆ โดยเฉพาะ
ภาพที่ 8.5 คลังสินคาหอ งเยน็ (Refrigerated or Cold-Storage Warehouses)
ทม่ี า: http://www.milestonefresh.com/cold-storage-warehousing
3. คลังสนิ คาทัณฑบน (Bonded Warehouse)
คลังสินคาที่เก็บรักษาสินคาบางชนิดซ่ึงตองรอการดําเนินการตามระเบียบศุลกากร
เชน รอการยกเวน ภาษี รอการเสียภาษี รอการตรวจ กรณีเปนสินคาควบคมุ หรอื สินคาตองหามสินคา
ท่ีเกบ็ รักษาในคลังสินคาแบบนี้แยกเปน สินคา เขา และสินคา ออก
ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า | 157
ภาพที่ 8.6 คลงั สินคาทัณฑบน (Bonded Warehouse)
ท่มี า: http://advantagebizmag.com/blog/2011/03/10/a-move-in-the-right-direction/
4. คลังสินคาเฟอรน ิเจอรและเครื่องใชใ นครัวเรอื น (Household-Goods and
furniture warehouse)
คลงั สินคา ท่ที าํ หนา ทีเ่ กบ็ รกั ษาทรพั ยส นิ สว นบคุ คลมากกวา เกบ็ รกั ษาสนิ คาและมกั จะเปน
การเกบ็ รกั ษาช่ัวคราว วิธกี ารเกบ็ รักษาอาจจะเกบ็ ไวใ นพ้นื ทโี่ ลง คือ มแี ตหลงั คา ไมม ฝี าผนังหรือเกบ็ ใน
หอ งเฉพาะที่มรี ะบบรกั ษาความปลอดภยั หรือเก็บรกั ษาในภาชนะทบี่ รรจเุ รยี บรอยปอ งกนั การถูกกระแทก
5. คลังสินคาสําหรบั พืชผลเฉพาะอยาง (Special-commodity warehouse)
คลังสินคาท่ีใชเก็บรักษาผลิตผลทางการเกษตรกรรม เชน ฝายและขนสัตว เปนตน
โดยทว่ั ไปแตละคลงั สินคาจะเก็บรกั ษาผลติ ผลทางการเกษตรแตเพียงชนิดใดชนิดหนง่ึ เพยี งชนดิ เดียว
และใหบ รกิ าร เฉพาะสนิ คา ชนดิ น้ันเทาน้ัน
ภาพท่ี 8.7 คลังสินคา สาํ หรับพชื ผลเฉพาะอยา ง (Special-commodity warehouse)
ท่ีมา: http://businesseleven3c.blogspot.com/2012/10/types-of-warehouses.html
158 | ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า
8. คลังสินคา สําหรับสนิ คาท่ีมลี กั ษณะเปนกองใหญ (Bulk Storage warehouses)
คลังสนิ คาที่ทําการเก็บสนิ คา ทม่ี ีจํานวนมากเปนกองใหญ ลกั ษณะของคลังสินคา แบบน้ี
อาจมีถังเพ่ือบรรจุสินคาท่ีเปนของเหลว หรือมีท่ีเก็บรักษาท้ังท่ีเปนที่โลงและมีหลงั คา สําหรับสินคา
แหง เชน ถานหิน ทราย และเคมภี ณั ฑ เปนตน
ภาพที่ 8.8 คลังน้ํามนั จดั เปนคลงั สนิ คาทม่ี ลี ักษณะเปน กองใหญ (Bulk Storage warehouses)
ทม่ี า: http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=auto-thailand&month=06-
2014&date=08&group=1&gblog=67
8.4 กระบวนการพน้ื ฐานที่สําคญั ในการบริหารคลงั สินคา
กิจกรรมหรือกระบวนการทํางานในคลังสินคา สามารถแยกกิจกรรมหลักๆ ออกได 3
กิจกรรมประกอบดวย การรบั สนิ คา การจัดเกบ็ สินคา และการกระจายสินคา มีรายละเอยี ดดงั นี้
1. การรับสินคา (Receiving)
ประกอบดวยกิจกรรม เชน การขนถายสนิ คาจากพาหนะที่นําเขาคลังสินคา การตรวจ
นับสินคาใหตรงกับ จํานวนที่ส่ังซ้ือ รวมทั้งการรับสินคาคืนจากลูกคา เปนตน การรับสินคาจึงเปน
กิจกรรมพื้นฐานของทุกคลังสินคาสําหรับการเปนสถานท่ีพักสินคา ถามีการบริหารจัดการการรับ
ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า | 159
สนิ คาที่ดีองคการ จะมนั่ ใจไดวา มีสินคาเพียงพอตอความตองการของลูกคาไมวาลูกคาจะอยูสวนใด
ของโซอ ปุ ทานกต็ าม
2. การจดั เก็บสินคา (Storing)
เปนการใชอุปกรณในการเคล่ือนยายประเภทตางๆ นําสินคาเขาไปจัดเก็บตามช้ันวาง
หรือในพื้นท่ีท่ีไดกําหนดหวใหถูกตองตามท่ีกําหนดไว ในข้ันตอนนี้จะตองอาศัยการวางแผนการ
จัดเก็บท่ีดี โดยตองคํานึงถึงเวลาท่ีจะทําการเบิกจายในภายหลังวา จะตองคนหาไดรวดเร็วและเลือก
หยิบสินคาไดอยางแมนยํา คลังสินคาบางแหงมีงานยอยเพิ่มเติมในขั้นตอนนี้ เชน การแตกหอยอย
(Break-bulk) กอนการเบิกจาย การยายสินคาจากบริเวณ Bulk storage มาสูชั้นวางที่คอยเติมเต็ม
สําหรับการบิกจา ยแบบอตั โนมตั ิ (Replenishing) ผบู รหิ ารควรมีการจัดการการจดั เก็บสนิ คา ท่ดี เี พอื่
ลดตนทุนการจัดเก็บ(storage cost) จะทําใหลดตนทุนขององคการไดนอกจากน้ีการจัดเก็บรักษา
สินคา ทาํ ใหเ กิดมูลคาเพ่ิมในสินคา (value added) เมื่อไปถึงปลายทาง
3. การกระจายสินคา Distribution
เป น กิ จ ก ร ร ม ที่ ผู บ ริ ห าร ต อ งว า ง แ ผ น เพื่ อ ให ก า ร ก ร ะ จ า ย สิ น ค า ต ร งต า ม คุ ณ ภ า พ
(Right Quality) ตรงตามจํานวน (Right Quantity) ตรงตามเวลา (Right Time) ตรง ตามสถานท่ี
(Right Place) และตรงตามเงื่อนไข (Right Condition) ที่ลูกคากําหนด ซ่ึงจะทําใหไดระดับการ
บริการที่ดีอยางสม่ําเสมอ โดยการกระจายสินคามีกิจกรรมท่ีสําคัญ เชน การสงสินคาใหผูขาย
การโอนสนิ คา จากคลังสินคาหน่ึงไปยังอกี คลังสินคาหนง่ึ ภายในองคก ารเดยี วกนั เปน ตน การกระจาย
สินคายังมีความสัมพันธกับงานดานอื่นๆ อีกดวย เชน ดานการขนสง (Transportation) ดานสินคา
คงคลงั (Inventory Management) เปนตน
8.5 การพฒั นาประสิทธภิ าพการจัดการคลงั สินคา
การจัดการคลังสินคามคี วามสําคญั และจําเปน อยางย่ิงโดยเฉพาะที่เกยี่ วของกนั ในดานการ
ขนสง หรือโลจิสติกสถือวาเปนตนทุนที่สําคัญองคการขนาดใหญจะเล็งเห็นถึงความสําคัญของ
กระบวนการดา นการขนสง หรือการบรหิ ารสต็อก ไดแ ก การจดั การคลงั สนิ คาและศูนยก ระจายสนิ คา
โดยกระบวนการทํางานในดานนี้จะสงผลโดยตรงตอตนทุนโลจิสติกสและประสิทธิภาพในการ
ตอบสนองลูกคาทั้งในดานของเวลาในการดําเนินการ และคณุ ภาพมาตรฐานในการสงมอบสินคาให
ครบตามจํานวน เปน ไปตามท่ีลูกคาตอ งการ ดงั นนั้ การพฒั นาขดี ความสามารถในการบริหารจัดการ
งานคลังสินคาโดยแนวทางในการปรับปรุงและพัฒนาคลังสินคาและศูนยกระจายสนิ คาท่ีบรษิ ัทและ
องคการตา งๆ เลอื กใชเพือ่ ยกระดับกระบวนการทํางานโลจิสติกส ไดแ ก
1. Drop-Shipping คือ การลดภาระสินคาท่ีผานคลังสินคา เปนวิธีการวางแผนจัดหา
วัตถดุ บิ จากซพั พลายเออรห รอื การวางแผนการผลิตของโรงงานใหเสร็จทันการใชงานหรือสง มอบโดย
160 | ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า
บรษิ ทั จะมีการจัดเกบ็ ท่ีซพั พลายเออร หรือทโ่ี รงงานแทนการเกบ็ ทีค่ ลงั สนิ คา โดยเมือ่ มคี วามตองการ
ในตัวสินคาเกิดขึ้น สินคาจะถูกสงมอบโดยตรงจากซัพพลายเออรถึงโรงงาน หรือสงมอบตรงจาก
โรงงานถึงลูกคา วิธีการน้ถี ือวา เปนวิธกี ารท่ีดที ่ีสุดตอบริษทั เพราะทําใหบ ริษทั ไมตองมีภาระดา นงาน
คลงั สนิ คา แตอยางใด และทาํ ใหตนทุนโลจิสติกสโดยรวมลดลง แตมีขอดอ ยตรงที่บริษัทจะตอ งมีการ
วางแผนดานการจัดหา การผลิต และการสงมอบท่ีดีเยี่ยม วิธีการน้ีโดยสวนมากจะนํามาใชก ับสินคา
จาํ พวกส่งั ผลติ
2. Cross-Docking คือ การสง ผา นสินคาเขาคลังเปน อีกวิธีการหนึ่งที่ชว ยใหป ระสทิ ธิภาพ
ดานคลงั สินคาของบริษัทสูงขึ้นจะถูกสงเขามาในคลงั สินคา เพียงชั่วคราวเปนชวงระยะเวลาสนั้ ๆเพ่ือ
ลําเลียงข้ึนรถขนสงรวมกับสินคาอ่ืนๆ ท่ีอาจมีการสงเขามาในชวงระยะเวลาไลเลี่ยกัน โดยมากชวง
ระยะเวลาน้ีจะนอยกวา 1 วัน ทําใหสินคาไมตองมีการขนเขาไปจัดเก็บที่บริเวณจัดเก็บของคลัง สินคา
เปนเพียง "สินคาสงผานคลัง" เทานั้น ทําใหคลังสินคาไมเกิดการจัดเก็บ และรองรับปริมาณสินคา
ไดมากขึ้น ผลิตภาพการทํางานของคลังสูงขึ้น อยางไรก็ตามวิธีการน้ีมีความยากคลายกับวิธีการ
Drop-Shipping เชนกนั เพราะจะตองมกี ารประสานขอมลู ดา นสนิ คา ขาเขาและขาออกจากคลงั จาก
ตน ทางถึงปลายทางพรอมๆ กันในเวลาเดียวกัน ซึ่งอาจเปนเร่ืองที่ยากลําบากพอสมควรสําหรับบาง
ธุรกิจ หรือบางบรษิ ทั
3. การนําเทคโนโลยีสารสนเทศมาประยุกตใช ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศสําหรับงาน
คลงั สินคา การใชระบบเทคโนโลยีฯ เขาชว ยในการปฏิบัติงานดานคลงั สินคา ทสี่ าํ คญั ไดแ ก
• ระบบบารโคด โดยการนําระบบบารโคดมาใชกับคลังสินคาจะสามารถใชไดในหลายๆ
จุด ไดแก การรบั และสง สินคาเขาออกจากคลงั การจัดระบบเก็บสินคาภายในคลงั และการตรวจนับ
สินคาภายในคลงั เปน ตน ปญ หาภายในคลังสนิ คา โดยเฉพาะขอผิดพลาดท่ีเกดิ จากพนกั งานตรวจนับ
รับสงสินคาสามารถบรรเทาลงไดดวยการประยุกตใชระบบบารโคดโดยสินคาตางๆ ที่เขาออก และ
จัดเก็บภายในคลังสินคาจะใชระบบบารโคดในการระบุตัวสินคาและบรรจุภัณฑเพื่อขนยาย และ
จัดเก็บ การปรับปรงุ คลงั สินคาดวยวิธีนี้จะทาํ ใหการทาํ งานดานเอกสาร และการตรวจเช็ค ตรวจนับ
ตางๆ ภายในคลังสินคาสามารถทําไดรวดเร็วขึ้น และชวยใหขอผิดพลาดตางๆ ที่เกิดจากการปอน
ขอ มลู ดวยคนสามารถลดลงได
. • ระบบ RFID ซ่ึงเปนระบบที่มีการทํางานและสามารถใชประโยชนคลายคลึงกับระบบ
บารโคด แตอ าศยั คลน่ื วิทยุแทนคลน่ื แสง และสามารถอานขอ มลู ในระยะไกลโดยไมจาํ เปน ตอ งสัมผัส
สนิ คา มีความละเอียด และสามารถบรรจุขอมูลไดมากกวา ซึ่งทําใหสามารถแยกความแตกตางของ
สินคาแตละชิ้นแมจะเปน SKU (Stock Keeping Unit-ชนิดสินคา) เดียวกันก็ตามความเร็วในการ
อานขอมลู จากแถบ RFID เรว็ กวาการอานขอมูลจากแถบบารโคดหลายสบิ เทา สามารถอา นขอมูลได
ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า | 161
พรอมกันหลายๆ แถบ RFID สามารถสงขอมูลไปยังเคร่ืองรับไดโดยไมจําเปนตองนําไปจอในมุมท่ี
เหมาะสมอยางการใชเครื่องอานบารโคด (Non-Line of Sight) และคาเฉล่ียของความถูกตองของ
การอานขอมูลดว ยเทคโนโลยี RFID นั้นจะอยูที่ประมาณ 99.5 เปอรเซ็นต ขณะท่ีความถูกตองของ
การอานขอ มลู ดวยระบบบารโ คดอยูท ่ี 80 เปอรเซ็นต โดยสามารถเขียนทับขอมลู ได จึงทาํ ใหส ามารถ
นํากลับมาใชใหมได ซึ่งจะลดตนทุนของการผลิตปา ยสนิ คา ซ่ึงคิดเปนประมาณ 5% ของรายรบั ของ
บริษัทขจัดปญหาท่ีเกิดขึ้นจากการอานขอมูลซ้ําท่ีอาจเกิดข้ึนจากระบบบารโคด โดยความเสียหาย
ของปายช่ือ (Tag) นอยกวาเนื่องจากไมจําเปนตองติดไวภายนอกบรรจุภัณฑ และระบบความ
ปลอดภัยสูงกวา ยากตอการปลอมแปลงและลอกเลียนแบบ อีกท้ังทนทานตอความเปยกชื้น
แรงสั่นสะเทอื น การกระทบกระแทก จึงนยิ มนาํ มาใชใ นคลังสนิ คา
. • ระบบ Electronic Data Interchange (EDI) หรอื ระบบแลกเปลยี่ นและสงขอ มูลทาง
อเิ ล็กทรอนกิ ส การประยุกตใ ชร ะบบ EDI น้จี ะทําใหการรบั และสง มอบสนิ คาจากซัพพลายเออร และ
ลูกคา สามารถทําไดร วดเร็ว ท่ีสําคัญสามารถเตรียมการตางๆ ท้ังในเรอื่ งของพ้ืนท่ี อุปกรณ และพิธี
การรับสงสนิ คา ตางๆ ไดลวงหนาประกอบกับทําใหล ดข้นั ตอน และขอผดิ พลาดตา งๆ ของการรบั และ
สง มอบสินคา เอกสารตา งๆ มีความถูกตองและรวดเร็วยิ่งขึ้น การตรวจทานตางๆ สามารถทําไดงาย
และคลอ งตัวมากขน้ึ สงผลใหต น ทนุ และประสิทธิภาพดา นเวลารบั และสงมอบสนิ คาดีขน้ึ
. 4. การปรบั ปรุงกระบวนการทาํ งานภายใน ไดแก
x การรวมคลังสินคาใหเหลือนอยลงใหมีลักษณะเปนศูนยกระจายสินคา
(Distribution Center: DC) ในแตละพ้นื ที่ ทาํ ใหเกดิ ความสะดวกในแงข องกาบรหิ ารและการขนสง
x การจัดทํา 5ส. หรือกิจกรรมการปรับปรุง การสะสางสต็อก หรือวัสดุอุปกรณ
ตางๆ ทไ่ี มไ ดกอ ประโยชนแลว ออกจากคลังสินคา , การทําความสะอาดภายในคลังสินคา ใหส ามารถใช
งานไดเต็มประสิทธิภาพ และลดความเสี่ยงตาง ๆ ท่ีอาจจะกอใหเกิดอุบัติเหตุภายในคลังสินคาได,
การเพ่ิมความสะดวกในการเคลื่อนยายสินคาเขาออกภายในคลังสินคาโดยการจัดระเบียบเ สนทาง
คมนาคมภายในคลังรวมถึงการตีเสนแบงเสนจราจรภายในคลังอยางชัดเจน , การดูแลในเร่ือง
สุขลักษณะภายในคลังสินคา เชน ชองลม ชองแสง ปญหาเรื่องความชื้น ฝุน ที่อาจกอใหเกิดปญหา
ท้ังในดานสุขภาพของพนักงาน และประสทิ ธิภาพการทํางานและการจัดเก็บสนิ คาภายในคลงั สินคา
x การสรางอุปนิสัยที่ดีในการทํางานภายในคลังสินคา เชน การออกกฎระเบียบขอ
หามตางๆ ในการปฏิบัติงานภายในคลังสินคา ไมวาจะเปนการหามขับรถยกดวยความเร็วสูง หรือการ
กลับรถยกภายในชองเก็บสินคา การหามขึ้นลงสินคานอกบริเวณขึ้นลง การหามวางสินคาตรงบริเวณ
ประตูข้นึ ลงสนิ คา เปน ตน
162 | ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า
x การพัฒนารูปแบบและวิธีการจัดวางสินคาใหม โดยการกําหนดพื้นท่ีต้ัง
ตามลําดับความสําคญั เชิงปรมิ าณเขา ออก หรือลกั ษณะการใชง านคลงั สินคา หรอื เรียกวา รูปแบบใน
การจัดเก็บสินคาภายในคลังสินคา แบบโซน ABC สงผลใหประสิทธิภาพในการใชพื้นท่ีภายในคลัง
สูงข้ึน และทําใหการบริหารควบคุมสตอ กภายในคลงั งา ยขน้ึ
x การพัฒนาข้ันตอนการทํางานใหงาย เร็ว และมีประสิทธิภาพ เชน ข้ันตอนการ
รับและตรวจเช็กนับสนิ คา , การนําสินคาเขาบริเวณหรือชัน้ จัดเก็บสินคา, การดูแลสนิ คา ขณะจดั เก็บ
ใหอยูในสภาพที่ดี ไมเส่ือมสภาพหรือเสียหาย, การหยิบสินคาที่จัดเก็บออกมาใชหรือเตรยี มสงมอบ,
การคัดแยกและเตรียมสนิ คาเพ่ือจัดสง, การบรรจุหีบหอหรือติดปายตราสินคาตางๆ สําหรับสงมอบ
และสงออกพรอมทั้งนําวิธีการคิดตนทุนแบบกิจกรรม ที่นิยมเรียกกันวา Activity-Based Costing
มาประเมินตนทุนในแตละกิจกรรม และประเมินกิจกรรม หรือการปฏิบัติงานตาง ๆ ภายใน
คลังสินคา วา ในการปฏิบัตงิ านกจิ กรรมใดทชี่ วยสรางหรอื เพม่ิ มลู คา เพมิ่ หรือไมอยางไร ซึง่ จะสามารถ
ทาํ ใหการทาํ งานของคลังสนิ คาตา ง ๆ มปี ระสิทธภิ าพและประสิทธผิ ลดีขึน้
x การจัดหาอุปกรณขนถายวัสดุ หรืออุปกรณขนยายท่ีเหมาะสม พรอมทั้ง
ปรบั เปลยี่ นระบบการจัดเกบ็ และระบบการขนยายโดยใชพาเลตหรือกระดานรอง โดยวิธกี ารนีจ้ ะทํา
ใหการทํางานของคลังสินคาสะดวกและรวดเรว็ ย่ิงข้ึน การนําของข้ึนและลง ไมวาจะเปนในชวงของ
การรับสินคาเขาคลงั สนิ คา หรือในชวงของการนาํ สนิ คาออกมาจากบรเิ วณจัดเกบ็ รวมถงึ ชว งของการ
ยกสินคาข้ึนรถบรรทุกตางๆ สามารถทําไดงาย และรวดเร็ว ซึ่งสงผลใหประสิทธิภาพดานเวลา และ
รอบของการปฏบิ ัตงิ านดีข้นึ ผลติ ภาพของคลงั สงู ข้ึน
8.6 ความสัมพนั ธของคลังสินคากบั กิจกรรมโลจสิ ติกสอื่นๆ
คลังสินคามีความสัมพันธกับกิจกรรมดานอ่ืนๆ ของโลจิสติกส เชน การผลิต การขนสง
และการใหบรกิ ารลกู คา ดงั นี้
8.6.1 คลังสินคากับการผลิต (Warehouse and Production) มีความสัมพันธกัน คือ
การผลิตสินคานอยลง ทําใหเกิดสินคาคงคลังจํานวนนอย ซึ่งทําใหมีความตองการพ้ืนท่ีเก็บสินคาจํานวน
นอย อยางไรก็ตามการผลิตสินคาจํานวนนอย สงผลใหตองมีการผลิตที่บอยครั้ง ซ่ึงทําใหตนทุน การต้ัง
เคร่ืองจักร (Setup Cost) และตนทุนการเปลี่ยนสายการผลิต (Line Chang Cost) สูง ในทางตรงกันขามการ
เดินสายการผลติ เพือ่ ผลติ สินคา จํานวนมาก ทาํ ใหเกดิ การประหยัดตอ ขนาด (Economics of Scale) ซ่งึ ทาํ ให
ตนทุนการผลิตตอหนวยตํ่า แตทําใหเกิดสินคาคงคลังจํานวนมาก และตองการพ้ืนท่ีในการจัดเก็บสินคา
จํานวนมาก นอกจากนั้นในบางครั้งธุรกิจจะตองสั่งซื้อวัตถุดิบหรือสวนประกอบตางๆ เพื่อตองการใหได
สวนลดการคา สง ผลทาํ ใหตนทนุ ในการผลิตสินคาลดลง แตท างตรงกนั ขามตนทุนสนิ คาคงคลังกลับเพมิ่ มาก
ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า | 163
ขน้ึ ดังน้ัน ผูบ รหิ ารจงึ ควรเปรียบเทยี บระหวางตน ทุนการผลิตทส่ี ามารถประหยดั ได กับ ตนทุนสินคาคงคลัง
เพมิ่ ขนึ้ เพ่อื ทาํ ใหไ ดต นทุนรวมท่ีต่าํ ท่สี ุด
8.6.2 คลังสินคา กบั การขนสง (Warehouse and Transportation) มีความสัมพนั ธ
กัน คือ คลังสินคาจะรับวัตถุดิบจากผูขายปจจยั การผลิตหลายราย เพื่อรวบรวมเปนขนาดการขนสง
ใหญขึ้นและสงปอนโรงงานการผลิตตอไปสงผลใหเกิดการประหยัดตอขนาดการขนสง คลังสินคา
หลายที่สามารถจะประหยัดคาขนสงไดเชนกัน โดยคลังสินคาจะรับสินคาจากหลายโรงงานเพ่ือ
รวบรวมสงใหกับลูกคาซ่ึงจะทําใหเกิดการประหยัดมากกวาท่ีแตละโรงงานสงสินคาใหกับลูกคา
โดยตรง ซึ่งการขนสงโดยรวมนี้จะขนสงโดยใชขนาดเต็มรถบรรทุก (Truck Load : TL) หรือ ขนาดท่ี
นอ ยกวา รถบรรทกุ (Lower Truck Load : LTL) ได
8.6.3 คลังสินคากับการใหบริการลูกคา (Warehouse and Customer Service)
มีความสมั พันธกันหลายประการ เชน นโยบายการใหบรกิ ารลูกคาตลอด 24 ชั่วโมง ตองการสินคา
คงคลังจํานวนมาก นอกจากน้ันการเปลี่ยนแปลงของสภาวะทางการตลาด สามารถสงผลกระทบถึง
การเกบ็ สินคา ในคลังสนิ คาไดเ ชนกัน ท้ังนี้เนอ่ื งจากการพยากรณความตองการสินคา เปน สง่ิ ที่กระทํา
ไดยาก ดังนั้น คลังสินคาจึงมีความจําเปนที่จะตองเก็บสินคาสวนเกินกวาความตองการลูกคาไว
จํานวนหนึ่ง เพื่อใหสามารถรองรับความตองการของลูกคาไดในกรณีท่ีการผลิตมีปญหาหรือการสง
มอบจากโรงงานลาชา กวา ปกติ
164 | ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า
แบบฝก หัดบทท่ี 8
การบรหิ ารคลงั สนิ คาและศนู ยก ระจายสนิ คา
ตอนท่1ี จงเลอื กคาํ ตอบทถ่ี กู ทสี่ ดุ
1) ขอ ใด ไมใช หนาทเ่ี กยี่ วกบั การบริหารคลังสินคา
ก. เพ่ือรักษาระดบั สนิ คา คงคลัง
ข. เพื่อจดั เกบ็ สินคา
ค. เพอื่ ใชใ นปอ งกนั ขอ ผดิ พลาดในการขาย
ง. จัดการกจิ กรรมการเคล่อื นยา ยสนิ คา หรอื วัตถดุ ิบ
2) ขอ ใด กลาวผิด หนาที่เกยี่ วกับศูนยก ระจายสินคา
ก. ทาํ หนาทใ่ี นการเกบ็ สนิ คา โดยทราบระยะเวลาในการจดั เกบ็
ข. ทําหนา ท่ใี นการเกบ็ สนิ คา โดยไมทราบระยะเวลาในการจดั เก็บ
ค. ทําหนา ทเ่ี ปนทร่ี วบรวมคําสัง่ ซ้ือ
ง. ทาํ หนาท่ีแยกยอยสินคา ไปยังสาขาตา งๆ
3) ขอ ใด กลาวผดิ เกย่ี วกบั ระบบ Cross Dock
ก. คกั แยกสนิ คาและจดั สง ทันที
ข. จดั การสินคาในระยะเวลา 24 ช่วั โมง
ค. มีพ้นื ท่สี าํ หรับการจดั เก็บสินคา
ง. ไมมกี ารจดั เกบ็ สินคา
4) ขอใด กลาวผิด เก่ยี วกับประโยชนของคลงั สนิ คา
ก. ใชใ นการสาํ รองวัตถดุ ิบ
ข. ปองกันสินคา ขาดแคลน
ค. สรา งความไดเ ปรยี บดา นการแขง ขนั
ง. ถูกทกุ ขอ งทีก่ ลา วมา
5) ขอ ใด ไมใช ประโยชนข องศนู ยก ระจายสินคา
ก. Consolidation Facility
ข. Inter-Modal Trans-Shipment Facility
ค. Storage Facility
ง. Put-away
ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า | 165
6) การแบงประเภทของคลังสนิ คาตามลักษณะธรุ กิจแบง ไดก ี่ประเภท
ก. 2 ประเภท
ข. 3 ประเภท
ค. 4 ประเภท
ง. 5 ประเภท
7) ขอ ใด ไมใช การแบง ประเภทของคลังสินคา ตามลกั ษณะงาน
ก. Private Warehouse
ข. Distribution Center: DC
ค. Cross Dock
ง. คลังสนิ คา สาํ หรบั เก็บรกั ษาสนิ คา
8) การแบง ประเภทของคลังสินคาตามลักษณะสินคาแบง ไดก่ปี ระเภท
ก. 3 ประเภท
ข. 4 ประเภท
ค. 5 ประเภท
ง. 6 ประเภท
9) ขอ ใด คือ การพื้นฐานในการบรหิ ารคลงั สินคา
ก. Receiving, Storing, Distribution
ข. Receiving, Storing
ค. Storing, Distribution
ง. Distribution, Receiving
10) ขอใด ไมใช การพฒั นาประสทิ ธภิ าพการจัดการคลังสนิ คา
ก. Drop-Shipping
ข. Cross-Docking
ค. EDI
ง. Consolidation Facility
166 | ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า
ใหนักศกึ ษาตอบคําถามตอไปนี้
1. ใหนกั ศึกษาอธบิ ายถึงความหมายและความแตกตางของคลังสินคา การคลังสินคา ศูนยก ระจาย
สนิ คา
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
2. อธบิ ายถงึ วัตถุประสงคและประโยชนข องคลงั สินคา ศนู ยก ระจายสนิ คาได
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
3. ระบบ Cross Dock มกี ระบวนการอยา งไร จงอธิบาย
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
..............................................................................................................................................
ก า ร บ ริ ห า ร ค ลั ง สิ น ค า แ ล ะ ศู น ย ก ร ะ จ า ย สิ น ค า | 167
4. ระบบ Cross Dock ทาํ หนาทเี่ ปน ICD (Inland Container Depot) อยางไร จงอธบิ าย
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………..………….
5. คลังสินคา แบงเปน ก่ปี ระเภท และแตละประเภทประกอบดวยอะไรบาง จงอธบิ าย
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………......................................................…….…………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………......................................................…….…………………………………………………………………
………......................................................…….…………………………………………………………………
………......................................................…….…………………………………………………………………
………......................................................…….…………………………………………………………………
168 | ก า ร บ ริ ห า ร สิ น ค า ค ง ค ลั ง
รายละเอียดการสอน
ประจาํ สัปดาหที่ 9 (จาํ นวน 3 ช่วั โมง)
หวั ขอการสอน : การบริหารสินคาคงคลงั (Inventory Management)
จดุ ประสงคก ารสอน เพือ่ ใหสามารถ
1. อธิบายความหมายของสนิ คาคงคลงั และการจดั การสินคา คงคลังได
2. อธบิ ายถงึ ประเภท วัตถุประสงคข องสินคาคงคลงั ได
3. อธบิ ายตน ทนุ ของสินคาคงคลงั ได
4. บอกเหตุผลของการลดปริมาณสนิ คาคงคลงั ได
5. อธบิ ายแนวทางการบรหิ ารสินคาคงคลงั ได
6. ทราบเทคนิคการตรวจสอบสินคาคงคลงั ได
7. อธิบายปริมาณการส่งั ซ้ือทป่ี ระหยัด
8. อธบิ ายวธิ กี ารการจัดเกบ็ สนิ คาคงคลังในการวิเคราะห เอ บี ซี (ABC Analysis)
9. อธิบายถึงบทบาทของสนิ คาคงคลังในซัพพลายเชนได
10. อธิบายระบบ VMI ได
รายการสอน
1 ความหมายสินคา คงคลัง
2 ประเภทของสินคาคงคลัง
3 วัตถุประสงคข องสนิ คาคงคลงั
4 ตน ทุนของสนิ คา คงคลัง
5 เหตผุ ลในการลดสนิ คา คงคลงั
6 สนิ คาคงคลังและแนวทางการจัดการสินคา คลงั
7 เทคนิคการตรวจสอบสนิ คาคงคลงั
8 ปริมาณการส่ังซือ้ ทีป่ ระหยดั
9 การจดั เกบ็ สินคาคงคลงั ในการวเิ คราะห เอ บี ซี (ABC Analysis)
10 บทบาทของสนิ คาคงคลังในซพั พลายเชน (Supply Chain)
11 ระบบ VMI หรือ Vendor Managed Inventory
ก า ร บ ริ ห า ร สิ น ค า ค ง ค ลั ง | 169
วิธีการสอน
บรรยาย ถาม – ตอบ
หนงั สือ / เอกสารประกอบการสอน
ฐิติมา ไชยะกุล. (2555). หลักการผลิตและการดําเนินการ. กรุงเทพฯ :เพียรสัน เอ็ดดูเคชั่น
อินโดไชนา
ปรียาวดี ผลเอนก. (2557). การบริหารการผลิต. พิมพคร้ังที่ 3. กรุงเทพฯ : สํานักพิมพแหง
จุฬาลงกรมหาวิทยาลยั .
สาขาวิชาการจัดการโลจิสติกส คณะบริหารธุรกิจ มหาวิทยาลัยธนบุรี. (2559). เอกสาร
ประกอบการสอนวิชา การจัดการโลจิสติกสและซัพพลายเชน (Logistics and Supply
Chain Management) พมิ พคร้งั ที่ 2. กรงุ เทพฯ: มหาวิทยาลยั ธนบุรี
Joel D. Wisner et al. (2009). Principles of Supply Chain Management. 2nd ed. United
State of America: South -Western Cengage Learning.
Jacobs, Robert F. & Chase, Rechard B. ( 2010) . Operations and supply Chain
Management. 2nd ed. NY : McGraw-Hill Irwin
Russell, Roberta S. and Talor III, Bernard W. (2011). Opertion Management. 7th ed.
NJ: John Wiley & Son (Asia)
โสตทศั นวัสดุ
บอรด ขาว ปากกา เครือ่ งคอมพิวเตอร เคร่ืองฉายภาพ
การประเมินผล
ถาม – ตอบในชั้นเรียน
ทดสอบยอยในชัน้ เรยี น
ตรวจการทาํ แบบฝกหัดทา ยบท
ผลการสอบประจําภาคการศกึ ษา
งานท่ีมอบหมาย
1. ใหท ําแบบฝกหัดทายบททุกขอ
2. ใหทบทวนบทเรียนตามทีไ่ ดเรียนไป
3. ใหศึกษาเพิ่มเตมิ และทดลองทําแบบฝกหัดในหวั ขอที่ไดเ รยี นไปจากหนงั เลมอนื่ ๆ
4. ใหเตรียมเนือ้ หาสาระความรสู าํ หรบั ทจ่ี ะเรยี นประจําสปั ดาหตอไป
170 | ก า ร บ ริ ห า ร สิ น ค า ค ง ค ลั ง
บทท่ี 9
การบรหิ ารสนิ คาคงคลัง
สนิ คาคงคลัง หรือสินคา คงเหลือ (Inventory) เปนสง่ิ ท่ีจําเปนสําหรับธุรกจิ เพราะจัดเปน
สินทรัพยหมุนเวียนรายการหน่ึงซึ่งธุรกิจพึงมีไวเพื่อใหการผลิตหรือการขาย สามารถดําเนินไปได
อยางราบร่ืน สินคาคงคลังถือเปนสินทรัพยท่ีมีมูลคาสูงสุดในองคกร อาจจะมีสัดสวนมากถึง 10%
ของรายไดท้ังหมด หรอื คิดเปนสัดสวน 20% ของสินทรพั ยท ้ังหมดของธรุ กิจ (Wisner et al., 2009)
การมีสินคาคงคลังมากเกินไปอาจเปนปญหากับธุรกิจ ทั้งในเร่ืองตนทุนการเก็บรักษาที่สูง สินคา
เสอื่ มสภาพ หมดอายุ ลาสมัย ถูกขโมย หรอื สญู หาย นอกจากน้ยี งั ทําใหสูญเสียโอกาสในการนาํ เงินท่ีจม
อยูกับสินคาคงคลังนี้ไปหาประโยชนในดานอื่นๆ แตในทางตรงกันขาม ถาธุรกิจมีสินคาคงคลังนอย
เกินไป ก็อาจจะประสบปญหาสินคาขาดแคลน ไมเพียงพอ (Stock out) เกิดการสูญเสียโอกาสใน
การขายสินคาใหแกลูกคา เปนการเปดชองใหแกคูแขงขัน และก็อาจตองสูญเสียลูกคาไปในที่สุด
นอกจากนี้ถา สง่ิ ทขี่ าดแคลนน้ันเปนวัตถดุ ิบทสี่ ําคญั การดาํ เนินงานท้ังการผลิตและการขายก็อาจตอง
หยุดชะงัก ซ่ึงอาจสงผลตอภาพลักษณของธุรกิจในอนาคตได ดังน้นั จึงเปนหนาท่ีของผูประกอบการ
ในการจัดการสินคาคงคลังของตนใหอยูในระดับท่ีเหมาะสมไมมาก หรือ นอยจนเกินไป เพราะการ
ลงทุนในสนิ คา คงคลังตองใชเ งินจาํ นวนมาก และอาจสงผลกระทบถงึ สภาพคลองของธุรกิจได
การจัดการสินคาคงคลังอยางมีประสิทธิภาพ เปนการทําใหเกิดสมดุลระหวางสินคาและ
ระดับความพงึ พอใจของลกู คา เชน การตอบสนองตอการส่ังซื้อของลูกคา (order fill rates) แตท้งั น้ี
ความเสี่ยงตางๆ ที่เกิดจากการบริหารสินคาคงคลัง อาจเปนการเก็บสตอกไวม ากเกินไป และสินคา
มอี ยูไมใชสินคาที่ลูกคา ตองการซื้อจริงๆ ก็ทาํ ใหสภาพคลองทางการเงนิ ชะงักได หรืออีกทางหนึ่งคือ
สญู เสียรายไดจ ากการทสี่ นิ คา ทต่ี องการไมม ีขาย
9.1 ความหมายของสนิ คา คงคลัง
สินคาคงคลัง (Inventory) หมายถึง สินคาสําเร็จรูป วัตถุดิบ ช้ินสวนประกอบที่
เก่ียวของกับการดําเนินงานทีอ่ งคการเก็บไว โดยสินคาคงคลังของแตล ะองคการอาจมคี วามแตกตาง
กัน เชน มหาวิทยาลัย อาจจะมีการจัดการจัดเก็บ กระดาษ หมึกพิมพเอกสาร ปากกาไวทบอรด
แปรงลบกระดาน หนงั สือ สมดุ ฯลฯ เปน สินคาคงคลัง ในขณะท่รี า นอาหาร อาจจะจดั เก็บ ผัก ผลไม
เนื้อสตั ว จาน ชาม แกว น้ํา กลองบรรจอุ าหารฯลฯ เปนสินคา คงคลงั
ก า ร บ ริ ห า ร สิ น ค า ค ง ค ลั ง | 171
การบ ริห ารสิน ค าคงคลั ง (Inventory Management) คื อ การบ ริห ารสินค า
ซึ่งอาจจะเปน วตั ถดุ ิบ สินคา สําเร็จรปู งานระหวางผลิต สนิ คาท่ีเปนสวนประกอบ วัสดสุ นิ้ เปลือง ให
มีตนทุน และมีระดับความพึงพอใจของลูกคาท่ีเหมาะสม และใหเกิดความสมดุลกันระหวางอุปสงค
กับอุปทาน
9.2 ประเภทของสินคาคงคลัง
โดยปกติสว นใหญมกั คดิ วาสนิ คา คงคลงั คือ ผลติ ภณั ฑขัน้ สดุ ทาย หรือ สินคาสําเรจ็ รูปทรี่ อ
การจัดจําหนายไปยังผูบริโภค แตในแงข องโลจิสติกสในของอุตสาหกรรมการผลิตแลวสินคาคงคลัง
หมายรวมถึงสง่ิ ตางๆ ดงั ตอ ไปน้ี (Russell & Taylor, 2011:557)
9.2.1. วตั ถุดิบ (Raw Material)
9.2.2 ช้ินสวนทีส่ ง่ั ซือ้ มาและวัสดสุ น้ิ เปลือง (Purchased and Supplies)
9.2.3 งานระหวางทํา (Work in Process: WIP)
9.2.4 สนิ คา ที่อยรู ะหวา งการขนสง (Items Being Transported)
9.2.5 เครื่องมือ และอปุ กรณ (Tool and Equipment)
ภาพที่ 9.1 วัตถดุ บิ (Raw Material)
ทีม่ า: http://stenametalinc.com/Iron-raw-materials/
172 | ก า ร บ ริ ห า ร สิ น ค า ค ง ค ลั ง
ภาพท่ี 9.2 ช้นิ สวนที่สัง่ ซือ้ มาและวสั ดุส้นิ เปลือง (Purchased and Supplies)
ท่ีมา: http://www.mrlikestock.com/2012/09/19/cpr-1/
9.3 วตั ถปุ ระสงคข องสนิ คาคงคลัง
สนิ คาคงคลังมคี วามสาํ คญั ตอ องคการแตละประเภทแตกตางกนั โดยองคก ารสวนใหญร กั ษา
ระดบั สนิ คา คงคลังดวยวตั ถปุ ระสงคดังตอ ไปนี้ (Jacobs & Chase, 2010:389-390)
9.3.1 เพื่อรองรับกับความตองการในอนาคต เมื่อลูกคามีความตองสินคาหรือบริการ
องคการสามารถสงมอบสินคาหรือบริการไดอยางรวดเรว็ ลดปญหาสินคาขาดแคลนเมื่อลูกคา สั่งซ้ือ
สินคา และเปนการรักษาฐานลูกคาเดิมไมใหไปซ้ือสินคาหรือบริการจากคูแขงขันกรณีสินคาขาด
แคลน ท้ังนี้ การเก็บสินคาคงคลังยังสงผลใหกระบวนการผลติ ดําเนินงานอยางปกติ แมวาเคร่ืองจักร
ชาํ รุดเสยี หาย หรอื วตั ถุดิบขาดแคลน หรือมีวัตถดุ ิบมีราคาแพงข้ึน องคการสามารถนาํ สินคาคงคลังท่ีเก็บ
ไวใชในการดําเนินงานตอไป
9.3.2 เพ่ือลดตนทุนในการดําเนินงาน อันไดแก คาใชจายในการต้ังเครื่องจักร คาใชจายใน
การส่ังซ้ือ และคาใชจายในการขนสง รวมท้ังไดรับลวนลดเชิงปริมาณ การผลิตหรือการส่ังซ้ือสินคา
แ ล ะ เก็ บ เป น สิ น ค า ค งค ลั งม าก ข้ึ น จ ะ ส ง ผ ล ให ค ว า ม ถ่ี ใน ก า รผ ลิ ต ห รื อ สั่ งซื้ อ สิ น ค า ล ด น อ ย ล ง
การดําเนินงานทตี่ องใชเคร่ืองจักร ลดคาใชจายในการขนสงสินคาเม่ือเพ่ิมปรมิ าณการสง่ั ซื้อแตละครั้ง
ใหมากขึ้น การจัดซื้อสินคาคร้ังละมากๆ เพ่ิมอํานาจในการตอรองราคาสินคาที่ซื้อและไดรับสวนลด
ปริมาณ รวมท้ังอาจเปนการชะลอการข้ึนราคาวัตถุดิบของผูจัดหาเน่ืองจากผูจัดหาไดรับคําส่ังซ้ือมาก
ขึน้
9.3.3 เพ่ือความสะดวกในการจัดกําลังการผลิต กรณีที่อุปสงคของสินคาหรือบริการเปน
แบบฤดูกาล ในชวงเวลาที่มีอุปสงคนอยองคการควรผลิตสินคาเพ่ือเก็บเปนสินคาคงคลังและนํา
ออกมาขายในชวงเวลาท่ีอุปสงคสูง ซึ่งจะสงผลใหงายตอการจัดการผลิต ของพนักงาน และ
ก า ร บ ริ ห า ร สิ น ค า ค ง ค ลั ง | 173
เครื่องจักร รวมท้ังสงผลใหลดการจางพนักงานทํางานลวงเวลาในชวงเวลาท่ีมีอุปสงคสูง เน่ืองจาก
ผลติ เก็บไวลวงหนาแลว การเกบ็ สินคาคงคลังสงผลใหการใชง านงานและเครือ่ งจักรมีอัตราคงที่ และ
เพม่ิ อรรถประโยชนก ารใชทรัพยากร
ภาพที่ 9.3 โครงสรางตนทุนโลจสิ ติกสของประเทศไทย
ทม่ี า: รายงานโลจสิ ตกิ สของประเทศไทยประจาํ ป 2560
โดย สาํ นักงานคณะกรรมการพฒั นาการเศรษฐกจิ และสงั คมแหงชาติ
9.4 ตนทนุ ของสนิ คา คงคลัง
ในการตัดสินใจเร่ืองผลกระทบที่มีตอขนาดสินคาคงคลัง คาใชจายตางๆ ท่ีตองนํามา
พิจารณา คือ (Jacobs & Chase, 2010:390)
ภาพที่ 9.4 กราฟแสดงตนทุนสนิ คาคงคลงั Inventory Cost
174 | ก า ร บ ริ ห า ร สิ น ค า ค ง ค ลั ง
9.4.1 ตน ทุนการเก็บรกั ษา (Holding Cost / Carrying Cost)
ตนทุนประเภทน้ี รวมถึงคาใชจายสําหรับส่ิงอํานวยความสะดวกในการ
จัดเก็บสินคา การจัดการสินคา การประกันภัย การขโมย คาเสียหาย ความลาสมัย คาเสื่อมราคา
ภาษแี ละคา เสียโอกาสในการลงทุน หากคาใชจ ายในการเกบ็ รกั ษาสงู มีแนวโนมทจ่ี ะทําใหระดับสินคา
คงคลงั ตํ่าและมกี ารเตมิ เต็มสนิ คาบอ ยข้ึน
9.4.2 คาใชจายในการติดต้ัง หรือ คาใชจายในการเปลี่ยนแปลงการผลิต
(Setup Cost / Production Change Cost)
การผลิตสนิ คาทแ่ี ตกตา งกนั การรบั วตั ถุดิบทจ่ี ําเปน การต้งั คา อุปกรณเฉพาะ
การกรอกเอกสารท่จี าํ เปน การเปลี่ยนเวลาและเปลย่ี นวัตถุดบิ การเคล่อื นยายสตอกวตั ถดุ ิบกอนหนา
สิ่งเหลาน้ีมักมีคาใชจายและการสูญเสียเวลาในการเปลี่ยนการผลิตสินคาไปเปนอีกชนิดหน่ึง โดย
สินคาขนาดเล็กจํานวนมากก็จะไดรับการผลิตการกอน เพ่ือเปนการลดระดับสินคาคงคลังโดยมี
จุดมุงหมายในการประหยัดคาใชจาย ความทาทายในปจจุบันนี้คือ การพยายามลดคาใชจายในการ
ติดต้ังการผลิตแบบกลุมขนาดเล็ก (Smaller Lot Size) ซ่ึงถือเปนเปาหมายสําคัญของการผลิตแบบ
ทันเวลาพอดี (Just in Time)
9.4.3 คา ใชจ ายในการส่ังซ้อื (Ordering Cost)
คาใชจายในการสั่งซ้ือ หมายถึง คาจัดการและคาใชจายดานธุรการในการ
จัดซื้อหรือการผลิต เชน การนับและการคํานวณปริมาณการสั่งซ้ือ คาใชจายในการักษาระบบการ
ติดตามคาํ สงั่ ซอ้ื ซึง่ นับรวมเปน คา ใชจ ายในการส่ังซื้อดว ย
9.4.4 คา ใชจา ยในสภาวะสนิ คา ขาดมือ (Shortage Cost)
เมื่อสตอกวัตถุดิบหมด จะมีการส่ังซื้อสตอกเพิ่มเพื่อเติมสตอกวัตถุดิบนั้น
โดยมีวัตถุประสงคเพื่อท่ีจะรักษาระดับความตองการวัตถุดิบและคาใจจายจากการท่ีสตอกวัตถุดิบ
หมดใหสมดุลกัน การรักษาสมดุลของสตอกวัตถุดิบนั้นทําไดลําบากมาก เนื่องจากเปนไปไดยากใน
การประมาณการสูญเสียผลกําไร ผลกระทบของการสูญเสียลกู คา โดยคาใชจ ายในการประมาณการ
สินคา ขาดมอื นนั้ สามารถระบุออกมาเปนยอดคา ใชจายไดย ากมากนน่ั เอง
9.5 เหตุผลในการลดสินคา คงคลงั
เหตผุ ลในการลดสนิ คาคงคลงั (Verma & Boyer, 2009:197-198) ประกอบดวย
9.5.1 การเกบ็ รกั ษาและการจัดการ (Storage and Handling)
จาํ นวนสินคาคงคลังท่เี กบ็ ไวจ ํานวนมากในคลังสนิ คานัน้ จําเปน จะตองมกี าร
บริหารจัดการใหมีประสิทธิภาพเนื่องจากตนทุนคาใชจายท่ีบริษัทตองแบกภาระเอาไวสูง เชน
การเชาพื้นที่เก็บสินคาท่ัวไป การเชาพื้นที่พิเศษสําหรับสินคา GMP (Good Manufacturing
ก า ร บ ริ ห า ร สิ น ค า ค ง ค ลั ง | 175
practice) เรียกวาบริเวณพื้นท่ีสีเหลืองรอรับประกนคุณภาพจากแผนกควบคุมคุณภาพ (Quality
control: QC) อีกที จํานวนสินคาคงคลังพิเศษเหลาน้ีมีโอกาสในการที่จะเก็บสินคาผิดที่เนื่องจาก
มองเหน็ ไมช ดั เจนและอาจไมสะดวกในการหยิบไปใชไ ด
9.5.2 ดอกเบย้ี และตนทุนคาเสยี โอกาส (Interest and Opportunity Cost)
เงินทุนที่ใชในการซื้อสินคาเพ่ือเก็บสตอกไวนั้นควรท่ีจะนํามาลงทุนในดาน
อืน่ ๆ มากกวา เนื่องจากเงินท่ีใชในการลงทุนนั้นถูกนํามาจมกับสินคาคงคลัง ทําใหเสียโอกาสในการ
ลงทุนอยางอ่ืนของบริษัทอยางไรก็ตาม บริษัทควรจัดสรรเงินสําหรับซ้ือสินคาเพ่ือเก็บสตอกไว
ประมาณ 3-30% ตอป
9.5.3 ทรัพยส นิ และเบย้ี ประกนั ภัยระดับสงู
การประกันภัยสินคาคงคลังตองมีการทําประกันชั้นหน่ึงซึ่งไดถูกรวบรวม
ราคาการประกันภยั สนิ คาไวในตนทุนการจดั เก็บสินคาคงคลังแลว ดังน้ัน การลดระดับจํานวนสนิ คา
คงคลังลงก็จะชวยลดราคาคาประกันภัยสินคาลงไดเชนกัน ในกรณีท่ีมีความเสียหายจากอัคคีภัย
เกิดข้นึ ความเสยี่ งในการจดั เก็บสติ คาคงคลังก็จะนอยลงเนอื่ งจากมีการลดระดบั จํานวนสนิ คา คงคลัง
ในสตอกลงแลวนน่ั เอง
แตในความเปนจริงแลวบางบริษัทจะผลิตสินคาเพียงอยางเดียว ในการ
จัดเก็บและการกระจายสินคาคงคลังนั้นจะเปนหนาท่ีของบริษัทผูใหบริการ (Service Provider)
ตวั อยางเชน บริษัท Unicharm ผูผลิตผาอนามัยโซฟ และผา ออมเด็กมามี โปะโกะ ไดมอบหมายให
บริษัท Hi-tech Nistsu ซ่ึงเปนบริษัทผูใหบริการดูแลดานคลังสินคา โดยใชวิธีการเก็บสินคาคงคลัง
ไวหในสตอกในแตละเดือนสินคาท่ีบริษัท Unicharm ผลิตออกมาจะตองมีการเก็บสตอกไวจํานวน
หนึ่งในความดูแลของบริษัท Hi-tech Nistsu เนื่องจากความตองการสินคาของลูกคาไมแนอน เชน
ในชวงเทศกาลตางๆ บริษัท Unicharm จะมีวันหยดุ จํานวนมาก พนักงานสว นใหญจะกลบั ภมู ลิ ําเนา
ดังนั้น บริษัทจึงตองทําการผลิตสินคาเพ่ือเก็บสตอกไวเปนจํานวนมากเผื่อสินคาขาดมือในชวง
เทศกาล เพ่ือปองกันความเสียหายท่ีอาจจะเกิดกับตัวสินคา เชน ไฟไหม หรือสูญหาย บริษัท
Hi-tech Nistsu ในฐานะบริษัทผูใหบริการ (Service Provider) ดูแลสินคา จําเปนท่ีจะตองทํา
ประกันภัยสินคาโดยจายคาเบี้ยประกันในราคาสูง (Premium) เพื่อปองกันความเสียงที่อาจจะ
เกิดขนึ้ นน่ั เอง
9.5.4 การหดตวั และเนาเสีย
สินคาที่มีลักษณะอายุส้ัน หรือมีลักษณะในการเปล่ียนรูปตัวเอง การผลิต
สินคาประเภทน้ีแลวเก็บเปนสินคาคงคลังจึงมีความเสี่ยงสูงมากที่จะทําใหไมสามารถกระจายสินคา
เหลานี้สูมือผูบริโภคไดทันตามกําหนดเวลา ทําใหสินคาบางชนิดไมสามารถที่จะเก็บสตอกไวเปน
176 | ก า ร บ ริ ห า ร สิ น ค า ค ง ค ลั ง
ระยะเวลายาวนานได สินคาประเภทนี้ไดแก นมสด โยเกิรต นมเปรี้ยว อาหารกระปอง อาหาร
สําเร็จรูป ฯลฯ สวนสินคาที่มีการหดตัว เชน ไอศกรีมท่ีจะตองจัดเก็บไวในหองควบคุมอุณหภูมิ
หากมีการเคลือ่ นยายทีผ่ ิดวธิ ีกอ็ าจสงผลการการหดตัวได เชน กนั
9.6 สนิ คา คงคลงั และแนวทางการจดั การสนิ คาคลงั
สนิ คาคงคลังในองคก าร ท่ีองคการเก็บไว รวมถึงวัตถุดิบ ช้ินสวนประกอบ งานระหวางทํา
หรือสินคาสําเร็จรูป อาจแบงประเภทของสินคาคงคลังตามวัตถุประสงคของการนําสินคาคลังไปใช
สินคาคงคลังได 4 ประเภท ไดแ ก สินคาคงคลังในวงจรสินคาคงคลงั (cycle inventory) สนิ คา คงคลัง
เพ่ือความปลอดภัย(safety stock inventory) สินคาคงคลังที่เก็บไวลวงหนา (anticipate
inventory)และสนิ คา คงคลังที่อยูระหวางการขนสง (pipeline inventory)เน่อื งจากการเกบ็ สินคา คง
คลังในปริมาณท่ีมากเกินไปกอใหเกิดคาใชจายมีมากเกินความจําเปนตอองคการ ในสวนน้ีจะ
กลาวถึงแนวทางการปรับลดปริมาณสินคาคงคลังในแตละประเภทโดยเทคนิคพื้นฐานในการลด
ปริมาณสินคาคงคลังแบงออกเปนเทคนิคหลัก(primary lever)ซึ่งทําใหสินคาคงคลังลดลง และ
เทคนคิ รอง(secondary lever)ซง่ึ เปน แนวทางการลดคา ใชจ า ยที่เกดิ ข้ึนจากการใชเทคนิคหลกั โดยไม
กระทบตอปริมาณสินคาคงคลัง
9.6.1 สนิ คา คงคลังในวงจรสินคา คงคลงั
สินคาคงคลังในวงจรสินคาคงคลัง (cycle inventory) หมายถึง สินคาคง
คลังท่ีแปรผันตรงกับขนาดการสั่งซื้อ (lot size : Q) ซ่ึงขนาดการส่ังซื่อ หมายถึง ปริมาณในการ
สั่งซ้ือตอคร้ัง ซ่ึงการหาขนาดการสั่งซ้ือมีหลักการดังน้ีขนาดการสั่งซื้อแปรผันตรงกับรอบเวลาการ
สั่งซื้อแตละคร้ัง เชน ถาบริษัทส่ังซื้อวัตถุดิบทุก5 สัปดาหดังนั้นขนาดการส่ังซื้อเฉลี่ยตองเทากับอุป
สงคสินคาใน 5 สัปดาห เมื่อรอบเวลาการส่ังซ้อื แตละคร้งั นานขึ้นปริมาณสนิ คาคงคลังในวงจรสินคา
คงคลังตองมากข้ึนเชนกัน เม่ือรับสินคาที่สั่งซื้อมาวันแรกสินคาคงคลังในวงจรสินคาคงคลังจะมี
ปริมาณมากที่สุดหรือมีคาเทากบั Q และเม่ือส้ินสุดรอบเวลาการส่ังซ้ือสินคาคงคลังในวงจรสนิ คาคง
ลงั จะมีปริมาณนอยท่ีสุดหรือมีคาเทากับศูนย ดังนั้นปริมาณสินคาคงคลังในวงจรสินคาคงคลังเฉล่ีย
จึงมีคา เทา กบั ดังตอไปน้ี
ปริมาณสนิ คาคงคลงั ในวงจรสนิ คา คงคลงั เฉลย่ี
(Average cycle inventory) = ொା ൌ ொ
ଶଶ
ทัง้ นี้ สมการหาปริมาณสินคา คงคลังในวงจรสินคาคงคลงั เฉล่ียน้ีมคี วามแมน ยําเมื่ออุปสงค
คงท่ี อยางไรกต็ ามเมือ่ อปุ สงคไมค งทอี่ าจใชส มการนป้ี ริมาณการขัน้ ตน ได
ก า ร บ ริ ห า ร สิ น ค า ค ง ค ลั ง | 177
การลดปริมาณสนิ คาคงคลังในวงจรสินคา คงคลงั นั้นมีเทคนิคหลัก ไดแ ก การลดขนาดการ
สงั่ ซ้ือซ่ึงองคการอาจอาศัยการผลิตแบบทันเวลาพอดี (just-in time) รวมท้ังลดขนาดการส่ังซื้อหรือ
ขนาดการผลิตใหนอยลง แตทั้งน้ีการลดขนาดการส่ังซ้ืออาจสงผลเสียตอองคการทําใหองคการตอง
เสียคาใชจายในการส่ังซ้ือหรือคาใชจายในการตั้งเคร่ืองจักรท่ีสูงขึ้นได ดังนั้น องคการอาจอาศัย
เทคนคิ รองไดแก
1. การปรบั ปรงุ การส่งั ซือ้ และการตง้ั คาเคร่อื งจกั รใหมปี ระสิทธฺภาพมากขนึ้ ซง่ึ จะ
ลดคาใชจ า ในการสง่ั ซอื้ และคาใชจา ยในการต้งั เคร่ืองจักรและลดขนาดการส่งั ซือ้ ได
2. นอกจากนี้องคการควรเพ่ิมการผลิตในรูปแบบซํ้าเดิมทั้งน้ีเพื่อลดความถี่ใน
การเปล่ียนวิธีตั้งเครื่องจักร โดยอาจใชช้ินสวนประกอบเหมือนกันเพ่ือผลิตสินคาหลาย
ประเภท เปน ตน การผลิตในรูปแบบเดมิ บอยครงั้ ทาํ ใหองคก ารกําหนดวธิ ีการตงั้ เคร่ืองจกั ร
ท่ีเหมาะสมคาใชจายในการขนสงลดลง และอาจไดรบั สวนลดจากผูจัดหาเนื่องจากอุปสงค
ในวสั ดุประเภทเดียวกนั สงู ข้นึ
9.6.2 สินคาคงคลงั เพอื่ ความปลอดภยั
สินคาคงคลังเพื่อความปลอดภัย (safety stock inventory) คือ สินคาคง
คลังซง่ึ เก็บไวเพือ่ นาํ มาใชเ มอื่ เกิดเหตุการณที่ไมคาดคดิ ในอนาคต ตวั อยางเชน เม่ือผูจ ัดหาไมสามารถ
สงมอบสินคา ในปริมาณหรอื คณุ ภาพตามท่ตี อ งการภายในวันที่ระบไุ ด หรือเม่ือบริษทั ตอ งผลติ สินคา
ใหมหรือมีการผลิตเสีย ดังนั้นองคการจึงเก็บสินคาคงคลังเพ่ือความปลอดภัยเพื่อปองกันปญหาใน
การใหบริการลูกคาและปองกันการเสียคาใชจายจากการไมมีชิ้นสวนประกอบ เห็นไดวาสินคาคง
คลังเพ่ือความปลอดภัยทําใหกระบวนการผลติ ไมห ยุดชะงกั เมอื่ มปี ญหาเกิดขึ้น ดงั นนั้นองคการตอง
สงั่ ซอ้ื ลวงหนาเพื่อปองกันสินคาขาดเนื่องจากเหตุการณที่ไมไดคาดการณลวงหนา ตัวอยางเชน ถา ผู
จัดหามีระยะเวลานําสงเทากับ 4 สัปดาห และบริษัทอาจส่ังสินคาลวงหนาใหเพียงพอสําหรับ
5 สัปดาหในอนาคต แสดงวาสนิ คาคงคลังเพอื่ ความปลอดภยั เทากับ 1 สปั ดาห
ภาพที่ 9.5 สนิ คาคงคลังเพ่อื ความปลอดภยั Safety Stock Inventory
178 | ก า ร บ ริ ห า ร สิ น ค า ค ง ค ลั ง
สําหรับเทคนิคหลักในการลดสินคาคงคลังเพื่อความปลอดภัย ไดแก การส่ังซื้อวัตถุดิบใน
เวลาใกลเ คยี งกับเวลาท่ีตองใชว ตั ถดุ บิ แตอยางไรกต็ ามวิธกี ารนอี้ าจทําใหองคการไมสามารถบรกิ าร
ลูกคาไดเพียงพอถาอุปสงค อุปทานและการสงมอบวัตถุดิบมีความผันผวน ดังน้ัน องคการอาศัย
เทคนคิ รอง 4 ประการในการดําเนนิ งาน คือ
1. ปรบั ปรุงการพยากรณอ ุปสงคเพ่อื ลดความไมแนน อนของอปุ สงค
2. ปรับลดระยะเวลานําสงจากการซื้อสินคาหรือการผลิตสินคาโดยองคการอาจ
เลอื กผูจ ัดหาในทอ งถน่ิ ซึ่งมีระยะเวลานําสงสั้นทัง้ น้ีเพื่อลดความไมแ นนอนของระยะเวลานําสง
3. จัดวางแผนการผลติ รวมกับผูจัดหา เพ่ือลดตความไมแนน อนของผจู ัดหาโดยทํา
ใหผจู ัดหาพยากรณอุปสงคไ ดถกู ตองมากขน้ึ
4. ใหความสําคัญกับเคร่ืองจักรและพนักงาน โดยเนนการบํารงรักษเชิงปองกัน
เพื่อลดความเสียหายของเคร่ืองจักร และการเก็บกําลังการผลิตสํารองและฝกอบรมพนักงานให
ทํางานไดหลายหนาท่ีซ่ึงสามารถทํางานแทนพนักงานคนอื่นได โดยเฉพาะอยางยิ่งธุรกิจบริการควร
ตระหนักถงึ การฝก อบรมพนกั งานเนอ่ื งจากธรุ กจิ ไมส ามารถเกบ็ การบรกิ ารเปน สนิ คา คงคลงั ได
9.6.3 สนิ คา คงคลังที่เก็บไวล วงหนา
สนิ คา คงคลังท่ีเก็บไวล วงหนา (anticipate inventory) คือ สินคาคงคลงั ที่
องคการเกบ็ ไวเ พือ่ ลดความผันผวนของอปุ สงคและอทุ านของสินคา โดยเฉพาะองคก ารทีม่ ีอปุ สงคใ น
สินคามีรูปแบบฤดูกาลตัวอยางเชน โรงงานผลิตเคร่ืองปรับอากาศมียอดขายแบบฤดูกาล องคการ
อาจผลติ เครอื่ งปรับอากาศในชว งทอี่ ุปสงคต่าํ ในอตั ราการผลติ คงท่ีโดยสินคา คงคลงั ท่ีเหลือจะถูกเก็บ
ไวเพ่ือขายในชวงท่ีอุปสงคสูง ท้ังน้ี การรักษาอัตราการผลิตใหคงที่ตลอดทั้งปโดยอาศัยการเก็บ
สินคาคงคลังลวงหนาสงผลใหประสิทธิภาพการผลิตขององคการเพ่ิมขึ้นและ ตนทุนการผลิตต่ําลง
นอกจากนี้สินคาคงคลังสามารถลดความผันผวนของอุปทานไดเชนกัน ดังเชนในกรณีท่ีผูจัดหา
วัตถุดิบมีกําลังการผลิตจํากัด ดังน้ันองคการอาศัยอาจเก็บวัตถุดิบท่ีซื้อจากผูจัดหาไวลวงหนา
องคการท่ีตองการลดปริมาณสินคาคงคลังที่เก็บไวลวงหนาควรมีเทคนิคหลักคือ การปรับปริมาณ
สินคาท่ีตองการใหเทา กับปริมาณสินคาท่ีผลิต ทั้งน้ีเทคนคิ คลองทําโดยปรับอุปสงคสินคาของลูกคา
ไดแก การเพ่ิมสินคาใหมซ่ึงมีวงจรอุปสงคแตกตางกัน ซึ่งในชวงเวลาเดียวกันสินคาชนิดหน่ึงตองมี
อุปสงคส ุงและสินคา อกี ชนดิ หน่ึงมีอุปสงคต ่าํ การสง เสริมการขายในชวงทีม่ อี ุปสงคนอย และการวาง
แผนการตัง้ ราคาท่ีแตกตา งกนั ในชวงเวลาตางกัน
9.6.4 สินคาคงคลงั ท่อี ยรู ะหวา งการขนสง
สินคาคงคลังที่อยูระหวางการขนสง (pipeline inventory) คือ วัตถุดิบ
งานระหวางทํา หรือสินคาสําเร็จรูปที่อยูระหวางการเคล่ือนยายจากที่หน่ึงไปยังอีกท่ีหนึ่ง อาทิเชน