การพยากรณความตอ งการ | 79
ตอนที่ 2 จงตอบคําถามตอไปนี้
1. การพยากรณ (Forecasting) หมายถงึ อะไร แบงออกไดกี่ประเภทอะไรบา ง จงอธบิ าย
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
2. การพยากรณมคี วามสําคญั ตอการจดั การองคการหรอื ธุรกิจอยางไร จงอธบิ าย
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
80 | การพยากรณความตองการ
3. บริษทั ธนบุรี จํากดั มสี ถติ ิจํานวนบรษิ ทั ในเครือท่ลี งโฆษณาและยอดขาย ดงั น้ี
ป 2560 2561 2562 2563 2564
ยอดโฆษณา 21 27 30 33 40
ยอดขาย 390 396 492 475 488
จากขอมูล จงพยากรณยอดขายประจําป 2565 โดยวิเคราะหตัวแบบการถดถอยเชิงเสน (Linear
Regression Model)
............................................................................................................................. .....................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
4. จากการศึกษาการพยากรณความตองการ (Demand forecasting) สามารถนําไป
ประยกุ ตใชใ นกระบวนการโลจิสติกสอยางไรบา ง จงอธบิ าย
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
........................................................................................ ..........................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
ก า ร จั ด ซื้ อ จั ด ห า | 81
รายละเอยี ดการสอน
ประจาํ สปั ดาหท ี่ 5 (จาํ นวน 3 ชว่ั โมง)
หัวขอการสอน : การจัดซ้อื จัดหา (Procurement)
จดุ ประสงคก ารสอน เพื่อใหส ามารถ
1. อธิบายถงึ ขอแตกตางของการจัดซอ้ื และจดั หา
2. อธบิ ายประเภทของผสู ง มอบไดใ นงานจดั ซ้อื ได
3. เขาใจวตั ถปุ ระสงคข องการจดั ซือ้
4. อธบิ ายถึงกลยทุ ธการจดั ซ้อื จดั หาได
5. อธิบายการจดั ซื้อจัดหาสีเขียวได
6. อธบิ ายถงึ องคก ารจัดซือ้ ทง้ั 2 ลักษณะได
รายการสอน
5.1 ความหมายของการจัดซ้ือ
5.2 ความหมายของการจดั หา
5.3 ความแตกตางระหวางจดั ซอื้ และจัดหา
5.4 พัฒนาการของการจัดซอ้ื จดั หา
5.5 วตั ถุประสงคข องการจัดซอ้ื และจัดหา
5.6 นโยบายการจดั ซอ้ื และจัดหา (7R’s)
5.7 กระบวนการจัดซอ้ื
5.8 ประเภทของผสู งมอบในงานจดั ซอ้ื
5.9 กลยุทธใ นงานจัดซือ้
5.10 การวัดประสทิ ธภิ าพในงานจดั ซ้ือ
5.11 องคการจัดซอ้ื
5.12 การจัดซือ้ จัดหาสเี ขยี ว
วธิ ีการสอน
บรรยาย ถาม – ตอบ
82 | ก า ร จั ด ซ้ื อ จั ด ห า
หนงั สอื / เอกสารประกอบการสอน
ธดิ า แกน จันทร. (2552). “การศึกษาสภาพปจ จบุ ันของการจัดซอื้ จดั หาเพ่อื สรา งรูปแบบการจดั ซ้ือที่
เหมาะสม กรณศี ึกษา บรษิ ัท เอสเค ออโต อินทเี รยี จาํ กัด” ( ปญ หาพเิ ศษปรญิ ญามหาบณั ฑติ ) .
กรงุ เทพฯ : มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีพระจอมเกลา พระนครเหนือ.
ปราณี ตันประยูร.(2537). การบรหิ ารการผลิต. กรุงเทพฯ:สาํ นักพิมพโ อเดยี นสโตร
ฟลิป คอตเลอร. (2552).ทําการตลาดอยางไรใหโดนใจ [Marketing 3.0] (ณงลักษณ จารุวัฒน ,
แปล).กรุงเทพฯ :เนชนั่ บุคส. (ตนฉบบั ป2010).
รธุ ริ พนมยงค.(2550). การประเมินและคัดเลอื กผสู งมอบ. กรุงเทพฯ : ไอที แอล เทรด มเี ดีย
สาขาวิชาการจัดการโลจิสติกส คณะบริหารธุรกจิ มหาวิทยาลัยธนบุร.ี (2559). เอกสารประกอบการ
สอนวิชา การจัดการโลจิสติกสและซัพพลายเชน (Logistics and Supply Chain Management)
พมิ พค รัง้ ที่ 2. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธนบรุ ี
อดุลย จาตุรงคกลุ .(2554). การจัดซอ้ื .พมิ พค รัง้ ท่ี3. กรุงเทพฯ: โรงพมิ พมหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร
อรุณ บรริ ักษ. (2550). กรณศี ึกษา: การบริหารงานจัดซอ้ื ในประเทศไทย. พิมพค รัง้ ที่ 1.กรงุ เทพฯ :ไอ
ทีแอล เทรด มเี ดีย.
Arjan J. Van Weele. ( 2005) . Purchasing & Supply Chain Management: Analysis,
Strategy,
Planning and Practice, 4th ed., Thomson, London, pp. 12, 251-252.
Bowersox, D.J., Closs, D.J. & Cooper, M.B. (2010). Supply chain logistics management.
3rd edition, Singapore: McGraw-Hill.
Joel D. Wisner et al. (2009). Principles of Supply Chain Management. 2nd ed. United
State of America: South -Western Cengage Learning.
Jacobs, Robert F. & Chase, Rechard B. ( 2010) . Operations and supply Chain
Management. 2nded. NY : McGraw-Hill Irwin
โสตทัศนวสั ดุ
บอรด ขาว ปากกา เครื่องคอมพวิ เตอร เคร่อื งฉายภาพ
ก า ร จั ด ซ้ื อ จั ด ห า | 83
การประเมินผล
ถาม – ตอบในชน้ั เรยี น
ทดสอบยอ ยในชัน้ เรียน
ตรวจการทาํ แบบฝก หัดทายบท
ผลการสอบประจําภาคการศกึ ษา
งานที่มอบหมาย
1. ใหท าํ แบบฝก หดั ทา ยบททกุ ขอ
2. ใหทบทวนบทเรียนตามทไ่ี ดเ รียนไป
3. ใหศึกษาเพ่ิมเติมและทดลองทาํ แบบฝก หัดในหัวขอ ที่ไดเ รยี นไปจากหนังเลมอ่ืน
4. ใหเ ตรยี มเนื้อหาสาระความรสู าํ หรับทจี่ ะเรียนประจําสัปดาหต อไป
84 | ก า ร จั ด ซ้ื อ จั ด ห า
บทที่ 5
การจดั ซือ้ จดั หา (Procurement)
ในปจจุบันโรงงานผูผลิต (Manufacturer) ผูสงสินคา (Wholesaler) หรือผูคาปลีก
(Retailer) ตา งตองทําการซื้อวัตถุดิบ และบรกิ าร เพ่ือทจ่ี ะปอนสายการผลติ หรอื เพอ่ื เปน วตั ถุดิบใน
การดําเนินงานดวยกันท้ังสิ้น ในอดีตการจัดซ้ือเปนหนาท่ีของฝายธุรการ หรือพนักงานระดับลางใน
การดําเนินงานการสัง่ ซอื้ เทานน้ั แตบทบาทการจัดซอื้ ในปจจบุ ันไดเ ปลี่ยนแปลงไป มกี ารรวมบทบาท
การสรรหาราคาท่ีต่ําท่ีสุดจากซัพพลายเออร ซ่ึงการจัดซื้อในมุมมองใหมในปจจุบันไดมุงเนนไปท่ี
ตนทุนรวมในการพฒั นาความสมั พนั ธระหวา งผซู ้อื และผขู าย (Bowersox et al,2010:74)
การจัดซ้ือจัดหา หรือที่เปนรูจักในช่ือของการจัดหา (Procurement) เปนจุดเชื่อมโยงที่
สําคัญในโซอุปทาน มีอิทธิพลตอความสําเร็จโดยรวมขององคการไดมาก ส่ิงสําคัญของงานจัดซ้ือ
จดั หา ก็คือ จะตองมอี ุปทานของวตั ถุดิบทพ่ี อเพยี ง ในราคาที่เหมาะสม มีคุณภาพตามที่ตองการ ใน
สถานท่ีที่ถูกตองและในเวลาที่เหมาะสม จึงมีความสําคัญตอโรงงานผลิต กระบวนการน้ี
มคี วามสําคัญมากในชวงเวลาหลายปท่ผี านมา หลาย ๆ องคก ารไดสรา งหนวยงานและฝา ยท่ีมขี นาด
ใหญ เพื่อจดั การธุรกรรมกับซัพพลายเออร นอกเหลือจากการบริหารซัพพลายเออรจาํ นวนมากแลว
ยังมบี ริษทั อีกจํานวนมากท่ีพยายามเปล่ียนจากความสัมพนั ธในอดตี แบบแขง ขนั กับซัพพลายเออรม า
สูความสัมพันธท่ีเปนหุนสวน หรือเปนพันธมิตรกันมากข้ึน ความสัมพันธรูปแบบนี้มุงเนน
ผลประโยชนรวมกัน แมวาท้ังสองฝายตองสรางกําไรเพื่อท่ีจะอยูรอดก็ตาม แตก็มีบางสวนที่การ
รว มมือกนั จะทาํ ใหล ดตน ทนุ ของโซอ ปุ ทานได
5.1 ความหมายของการจดั ซ้อื
มผี ูใหความหมายเกี่ยวกับการจัดซ้ือไวม ากมาย ดงั น้ี
Wheel (2005). ใหความหมายของการจัดซื้อ(Purchasing) คือ การบริหารแหลง
ทรัพยากรภายนอกองคกร ซึ่งไดแก สินคา งานบริการ ความสามารถ ความรู ท่ีมีสวนสําคัญในการ
ดําเนินงานและบริหารจัดการกิจกรรมหลัก(Primary Activities) และกิจกรรมสนับสนุน (Support
Activities) เพื่อใหเ กดิ ประโยชนสูงสุด
ปราณี ตันประยูร(2537) ใหความหมายของการจัดซื้อ(Purchasing) การดําเนินงาน
ตามข้ันตอนตางๆเพื่อใหไดมาซึ่งวัตถุดิบ วัสดุและสิ่งของเคร่ืองใชตางๆท่ีจําเปนโดยมีคุณสมบัติ
ปรมิ าณ ราคา ชว งเวลา แหลง ขายและการนําสง ณ สถานทีถ่ กู ตอง
ก า ร จั ด ซ้ื อ จั ด ห า | 85
Lender, el al.(2006) ใหความหมายของการจัดซ้ือ(Purchasing) เปนกระบวนการ
ซ้ือโดยศึกษาความตองการ หาแหลงและคัดเลือกผูสงมอบเจรจาตอรองราคา(price) และกําหนด
เง่ือนไขใหตรงความตองการ รวมไปถึงติดตามการจัดสงสินคา เพ่ือใหไดส ินคาที่ตรงเวลาและติดตาม
การชําระเงินสนิ คาดวย ซง่ึ แทจ ริง การจัดซอื้ (purchasing) การจัดหาพสั ด(ุ Supply Management)
และการจัดหา(Supply )น้ันถูกนํามาใชแทนกันในการจัดหาใหไดมาซ่ึงพัสดุและงานบริการอยางมี
ประสิทธิภาพและประสทิ ธผิ ลภายในองคก ร
สรุป การจัดซื้อ (purchasing) คือ กิจกรรมการซื้อสินคา ซ่ึงกระทําโดยหนวยงานหน่ึงซ่ึง
เปนสวนหนึ่งของแผนการเงินหรือการคลังของบริษัท โดยกิจกรรมเหลาน้ีเปนงานท่ัวไป เพ่ือรองรับ
การดาํ เนนิ การจดั ซ้ือและมวี ตั ถุประสงคใหไดมาซง่ึ ราคาซื้อของวตั ถดุ บิ หรอื สินคา ทม่ี ีราคาตํ่าทส่ี ุด
5.2 ความหมายของการจดั หา
มผี ูใหความหมายเกยี่ วกับการจัดหาไวมากมาย ดังนี้
อรุณ บริรกั ษ (2550) ใหความหมายของการจัดหา (Procurement) คือ กระบวนการ
ท่ีบริษทั หรอื องคกรตางๆตกลงทําการซื้อขายเพื่อใหไดมาซ่ึงสินคาหรอื บรกิ ารที่ตองการเพ่ือบรรลุถึง
วตั ถปุ ระสงคของธุรกิจอยา งมีจังหวะเวลาและตนทุนท่ีเหมาะสม โดยมีเปาหมายเพ่ือใหไดสินคาหรือ
บรกิ ารที่มคี ุณภาพปรมิ าณท่ีถกู ตอง ตรงตามเวลาที่ตอ งการ และนา เช่อื ถือ
ธิดา แกนจันทร (2552) ใหความหมายของการจัดหา(Procurement) คือ ถือเปน
สวนประกอบหลักสวนหน่ึงของระบบโซอุปทาน ซ่ึงเปนการวางแผนไปปฏิบัติและการควบคุมเพ่ือ
ความสําเร็จของประสิทธิภาพและประสิทธิผล รวมถึงการไหลของขอมูลทั้งไปและกลับ การเก็บ
สินคา การบริการ การขนสง การเชือ่ มตอขอ มูลซึ่งมคี วามของเกี่ยวกนั ทั้งภายในและภายนอกองคกร
ระหวางจุดเร่ิมตน และจดุ สน้ิ สุดของลูกคา และเพ่มิ ขดี ความสามารถในการแขงขนั
สรุป การจัดหา (Procurement) คือ กิจกรรมท่ีมีขอบเขตกวางกวากระบวนการจัดซ้ือซ่ึง
จะครอบคลุมการจัดการพัสดุของสินคาและบริการเพื่อใหแนใจวาสินคาและบริการเปนไปตาม
ขอกําหนดของบริษัท
5.3 ความแตกตา งระหวางการจัดซอ้ื และจัดหา
การจัดซ้ือจัดหานั้นมีความแตกตางกันเน่ืองท้ังในดานรูปแบบความสัมพันธหรือ
การมสี วนรวม ดงั ตารางเปรยี บเทยี บที่ 5.1
86 | ก า ร จั ด ซ้ื อ จั ด ห า
ตารางที่ 5.1 ตารางแสดงความแตกตา งระหวา งการจัดซอื้ และจดั หา
การจดั ซื้อ การจัดหา
1.เปนรปู แบบสัญญาครง้ั ตอ ครั้งที่มีการซือ้ 1.เปน การปรับปรงุ พฒั นารวมกนั
2.จะมผี ูไดเปรียบและเสยี เปรยี บ 2.ไดประโยชนท ้งั สองฝา ย
3.ความสมั พันธระยะส้ัน 3.ความสัมพันธระยะยาว
4.เปนการตอบสนองความตองการ ณ ปจ จุบัน 4.เปนการตอบสนองความตองการในเชิงกล
ยทุ ธ
5.ตองซอ้ื ดวยตนทนุ ตํา่ ท่ีสดุ 5.จะพจิ ารณาถงึ ตนทนุ ความเปนเจา ของ
(Total Cost of ownership)
6.มีการทาํ งานรว มกันนอยครั้ง 6.มีการทาํ งานรวมกันสม่าํ เสมอ
7.จะตอ งมีการตรวจสอบคุณภาพทกุ คร้ั 7.มีการตรวจสอบแหลง ผลิต
8.ใหความสําคญั กับสนิ คาคงคลงั 8.ใหค วามสําคญั กบั ขอ มูล
9.มผี สู งมอบหลายราย 9.ผสู ง มอบตองผานกระบวนการเลอื ก
และจําแนกระดับผสู งมอบ
5.4 พัฒนาการของการจดั ซือ้ จัดหา
งานจัดซ้อื จดั หาเปนสวนหนงึ่ ของการบริหารงานธุรกจิ และมีววิ ัฒนาการอยางคอ ยเปนคอ ย
ไป รูปแบบโครงสรางองคกรหรือการแบงหนาท่ี การทํางานออกเปนฝายหรือหนวยงานตางๆ ทําให
ภารกิจ และความรับผิดชอบเร่ิมเดนชัดมากขึ้น ความเช่ียวชาญในแตละสาขามีมากขึ้น ความรู
ความสามารถท่ีสะสมจากประสบการณทาํ ใหแตละงานมคี วามซบั ซอ นและทา ทายเพ่ิมขึน้ งานจัดซ้ือ
เปนงานทไ่ี ดแปรเปล่ยี นตามความสามารถในการผลติ สินคาขององคการความเช่ยี วชาญในการผลติ ท่ี
เพิ่มขึ้นและการมุงเนนการลดตนทุนทําใหเกิดกิจกรรมที่เชื่อมโยงกับภายนอกองคการหลายๆ
กิจกรรม เชน Outsource และ Subcontract เทคโนโลยีท่ีพัฒนามากข้ึนไดชวยใหการดําเนินการ
เปน ไปอยางมีประสิทธิภาพมากข้ึน การนําเทคโนโลยีสารสนเทศมาชวย สามารถทําใหลดระยะเวลา
สงผลใหพนักงานมีเวลามากขึ้น (เทียบเวลาท่ีใชตองาน 1 ช้ินหรือ 1 transaction) และบุคลากร
สามารถแสดงบทบาทท่ีสรางคณุ คาไดมากข้ึน (value-added tasks) เชน สามารถวิเคราะหเนื้องาน
ที่มีความซับซอนมากข้ึน วิเคราะหขอมูลเชิงคุณภาพศึกษาขอมูลเพ่ิมเติม ศึกษาดูงานนอกสถานที่
ก า ร จั ด ซื้ อ จั ด ห า | 87
เพ่ิม ทักษะและ ประสบการณ ฯลฯ นอกจากนี้ การจัดซ้ือจัดหาไมไดเก่ียวของกับแควัตถุดิบเพียง
อยา งเดียว การจัดหานนั้ ยงั อาจตองหาปจ จัยอืน่ ๆ ดวยเชน
x สาธารณูปโภค – กาซ นํา้ ประปาไฟฟา และโทรศพั ท
x เชอ้ื เพลิง – ดเี ซล, เบนซิน และนํ้ามนั เชือ้ เพลิง
x สนิ ทรัพย – เครือ่ งจกั ร พาหนะและอาคาร
x การเดินทางและโรงแรมทีพ่ กั สาํ หรบั องคก าร
x วัสดุอปุ กรณของใชตาง ๆ ในโรงงานและสํานักงาน
x บริการที่จัดจองออกไปภายนอก – การกระจายสินคา บริการเทคโนโลยีสารสนเทศ
ฯลฯ
x อุปกรณเทคโนโลยสี ารสนเทศ – ฮารดแวรแ ละซอฟทแ วรและการบรกิ ารสนบั สนุน
5.5 วัตถปุ ระสงคการจัดซอ้ื จัดหา (Purchasing objectives)
อดุลย จาตุรงคกุล (2547) กลาววา ตามความคิดสมัยด้ังเดิมนั้น วัตถุประสงคของการ
จัดซ้ือก็เพื่อทําการซื้อวัสดุ และบริการใหมีคุณภาพที่ถูกตองในปริมาณที่ถูกตองโดยมีราคาท่ีถูกตอง
จากแหลงขายท่ีถูกตอง และในเวลาท่ีถูกตอง ในปจจุบันวัตถุประสงคของการจัดซื้อมุงที่การบริหาร
ทวั่ ไป ดวยวัตถุประสงคใ นลกั ษณะ เชนนส้ี ามารถอธบิ ายแยกยอ ยได 10 ประการ คอื
x เพ่ือสนับสนุนการดําเนินงานของบริษัท ดวยการจัดวัสดุและบริการสนองใหโดยไม
ขาดสาย เพ่ือมใิ หกระบวนการผลติ หยดุ ชะงกั เนื่องจากการขาดวัสดุ
x ทาํ การซ้อื โดยไดราคาไมเกนิ กวาคูแ ขง ขันและทาํ การแสวงหาสงิ่ ท่ีมคี ุณคา ทด่ี ีกวาในราคาท่ี
จาย
x รักษาคุณภาพของวสั ดทุ ที่ าํ การซื้อใหอ ยูใ นมาตรฐานเพยี งพอสาํ หรบั ใชงาน
x รักษาระดับความเสียหายอันเกิดแกการลงทุนในวัสดุใหนอยที่สุด โดยขจัดการซ้ือซํ้ากัน
ความ สญู เสยี และลา สมัยอนั เนอื่ งมาจากการเก็บรักษาท่ีขาดประสทิ ธภิ าพ
x สรางแหลงขายสินคา ท่เี ชอื่ ถือไดไวเปนแหลง สํารองในการจดั หาวสั ดุ
x รักษาฐานะการแขง ขันใหกับบรษิ ทั
x พัฒนาใหเกิดความสัมพันธกับผูขายสินคาเพ่ือขจัดปญหาตางๆ และยังทําใหการจัดซื้อ
ส่ิงของไดใน ราคาและบริการท่ดี แี ละมภี าพพจนท ่ีดี
x แสวงหาความรวมมอื กับแผนกอน่ื ๆ ในบริษัท ซ่ึงก็ตองทําความเขา ใจถงึ ความตองการของ
แผนก อ่ืนเพื่อทีจ่ ะใหก ารสนับสนุนทางดานวัสดุไดดีกวา
88 | ก า ร จั ด ซ้ื อ จั ด ห า
x ฝกอบรมและพัฒนาบุคลากรฝายจัดซื้อ เพื่อใหเกิดแรงจูงใจในการทํางานใหแผนกและ
บรษิ ทั
x จัดทํานโยบายและวิธีการเพ่ือใหบรรลุถึงวัตถุประสงคตางๆ ที่กลาวมาขางตน โดยใหมี
ตน ทุน (Cost) ในการดําเนนิ การตามความเหมาะสม
5.6 นโยบายการจัดซือ้ จัดหา 7 ประการ (7 R’s)
1. Right Quality คือ การจัดซ้ือจัดหาใหไดคุณ ภาพหรือขอกําหนดคุณ สมบัติ
(Specifications) ตามความตองการของหนวยงานตางๆ ในองคการ รวมถึงการชวยกําหนด
คุณสมบัติของวัตถุดิบหรือสินคาที่ตองการดวย เพื่อใหสามารถจัดหาและเปรียบเทียบคุณสมบัติได
อยางถูกตอง และควรหลีกเล่ียงระบตุ ราย่ีหอลงไป เพราะอาจอาจเกิดขอครหาไดวาการจดั ซื้อจัดหา
น้นั มกี ารทจุ ริตหรือมกี ารล็อคสเปคสินคา
2. Right Quantity คือ การจัดซ้ือจัดหาสนิ คา ใหไดป ริมาณตรงตามความตอ งการ เพอื่ ลด
ปญ หาและคาใชจายท่ีจะเกิดขึ้นจากการส่งั ซื้อทไ่ี มเหมาะสม ท้ังน้ีควรจะตอ งคํานึงถึงการวางแผนใน
การสั่งซ้ือ เชน การพยากรณความตองการในอนาคต การส่ังซ้ือจากตางประเทศ รวมถึงควรมีการ
ประสานงานกบั คลงั สนิ คาเพ่ือตรวจสอบวาสามารถรองรับปริมาณสนิ คาทจี่ ะสง่ั ซอ้ื ไดห รือไม
3. Right Time คอื การกําหนดเวลาในการสง สนิ คา/วตั ถุดบิ ใหไดใ นเวลาทต่ี อ งการ ซึง่ ขั้น
ตอนนี้มีความสําคัญในกิจกรรมตาง ๆ ขององคกร หากมีการสงสินคา/วัตถุดิบชากวากําหนดที่
ตอ งการอาจสง ผลทําใหโครงการ กระบวนการผลติ หยุดชะงัก ดงั นนั้ นักจัดซ้อื จําเปน จะตอ งระบุเวลา
ในการจัดสง ทแ่ี นนอน (Lead Time)
4. Right Price คอื การจดั ซื้อจดั หาสินคาในราคาท่ีเหมาะสม ไมเ พยี งแตป จจยั ดา นราคา
ซ้อื ทถี่ ูกเทาน้นั รวมถึงคณุ ภาพ และความคมุ คา ของสินคา/วตั ถดุ บิ ซงึ่ ทม่ี ผี ลกระทบตอ ตน ทนุ การ
ดาํ เนนิ งานขององคก รดวย
5. Right Place คือ การสงสินคาไดตรงตามสถานที่ท่ีตองการ ท้ังน้ีนักจัดซื้อจะตองระบุ
สถานที่ในการจดั สง มกี ารแนบแผนท่ี ชอ่ื และเบอรโ ทรศัพทผ ูติดตอ อยางชัดเจน เพื่อใหไดรับสนิ คา/
วัตถุดิบที่ถูกตองตามคุณภาพ ปริมาณที่ครบถวน เวลาที่ตรงกับความตองการ ราคาที่เหมาะสม ใน
สถานทท่ี ถ่ี กู ตอ ง
6. Right Source คือ การจัดซ้ือจัดหาสินคาจากแหลงขายท่ีเชื่อถือได ควรมีการ
ตรวจสอบประวัติผขู ายเพื่อพิจารณาความนาเช่ือถือในดานตางๆ เชน มีทุนจดทะเบียนประกอบการ
ถกู ตองตามกฎหมายหรือไม ความมั่นคงในการดําเนินธุรกิจของผูขายเปนอยางไร รวมถึงงบการเงิน
หรอื กระแสเงนิ หมุนเวียนในการดาํ เนินธุรกิจของบริษัทเพียงพอหรอื ไม
ก า ร จั ด ซื้ อ จั ด ห า | 89
7. Right Service คือ การใหบริการดวยศักยภาพที่สามารถตอบสนองไดตรงตามความ
ตอ งการหรือเกินความคาดหวงั ที่กอใหเกิดความพึงพอใจจากการซ้ือผลิตภัณฑจากผูขาย เชน มีการ
รับประกนั สินคา มีการบรกิ ารหลงั การขาย หรอื มอี ุปกรณใหใ ชท ดแทนขณะซอม
5.7 กระบวนการจัดซื้อ
กิจกรรมคําสั่งซื้อประกอบเปนวงจรส่ังซ้ือของลูกคา วงจรสั่งซื้อจะเกี่ยวกับเวลา เวลาท่ีใช
ในการบริหารคําส่ังซื้อเรียกวา เวลาจรส่ังซื้อของลูกคา (Customer Order Cycle Time)มี
ความหมายทีเ่ ดยี วกบั Lead time วงจรสั่งซือ้ ประกอบไปดว ยกจิ กรรมดังนี้
Order receiving Order transmission Order Preparation
Order Processing Order Picking&Packing Order Shipped & Delivery
ภาพที่ 5.1 Order Processing And Activties
5.7.1 ลูกคาจัดทําใบส่ังซ้ือ (Order Preparation) ลูกคาของบริษัท อาจเปนโรงงาน
อตุ สาหกรรม ผูคาสง หรอื ผูคาปลีก ผคู าปลีกจะมีรายการสินคา (SKUมาก) รา นคาปลีกขนาดใหญใช
แรงงานและเวลามาก การตรวจนับสต็อกเพ่ือทจี่ ะตองทราบวาสั่งสินคา ประเภทใด ชนิดใด ขนาดใด
มาเติมเต็มสนิ คา คงคลงั และจาํ นวนเทาใด เมอ่ื ลูกคาทราบสถานะสินคาคงคลงั ของตนแลว ลกู คา ก็จะ
จัดทาํ ใบส่ังซอ้ื สนิ คา โดยระบปุ ระเภท ชนดิ ขนาด สแี ละย่ีหอ
5.7.2 การสงคําสังซ้ือ (Order Transmission) ลูกคาจะมีวิธีการส่ังซื้อหลากหลายวิธี
เชน การสั่งซื้อทางอีเมลล ทางโทรศัพท ทางแฟกซหรือส่ังซื้อกับพนักงานขายของบริษัท วิธีสั่งซื้อมี
ผลตอเวลาและความถูกตอง เชน การส่ังซื้อทางโทรศัพทบางคร้ังอาจมีขอมูลที่คาดเคล่ือนเน่ืองจาก
สญั ญาณโทรศพั ท หรือ การสัง่ ซ้ือทางแฟกซเปนชองทางทสี่ ะดวกและไดข อมูลครบถว นแนน อน
5.7.3 การรับและประมวลผลคําส่ังซ้ือ (Order Receiving & Processing) เม่ือบริษัท
ไดร ับใบสง่ั ซ้อื พนักงานจะนํามาลงบนั ทึกในแบบฟอรม ของบรษิ ัท การบันทึกคาํ สงั จะชา หรือเรว็ ขน้ึ อยู
กบั เทคโนโลยีสารสนเทศของบริษัท ถาบริษัททํางานไว การบันทึกรายการส่ังซ้ือลงในแบบฟอรมจะ
รวดเร็ว ใบส่ังซ้ือของลูกคาที่ไดบันทึกรายการลงในแบบฟอรมของบริษัทจะสงไปใหฝายตางๆ
ดําเนินการ ดังนี้
90 | ก า ร จั ด ซ้ื อ จั ด ห า
- การตรวจสอบสินเชื่อ (Credit Check) การปฏิบัติทางการคามีการใหสินเชื่อแกลูกคา
วงเงินสนิ เชื่อจะแตกตางกันไปตามลกู คา โดยปกติบรษิ ัทจะเปนผกู ําหนดวงเงนิ และระยะเวลาสินเชื่อ
เชน 1 เดือน, 2เดอื น สําหรบั ลูกคา ใหมต อ งระมัดระวังการใหสนิ เช่อื
-การตรวจสอบสนิ คาคงคลัง (Inventory Availability) เม่ือลุกคามีคําสั่งซ้ือสินคา บริษัทก็
จะตรวจสอบสินคาคงคลังตามรายการท่ลี ูกคาซอื้ วาในคลงั มสี ินคา เพียงพอหรอื ไม กรณีสินคาคงคลัง
เพียงพอคําส่ังซ้ือก็จะไดรับการตอบรับ โดยปกติหนาท่ีการตรวจสอบสินคาคงคลังจะเปนหนาที่ของ
ฝายคลังสนิ คา กรณีที่สินคาไมเ พยี งพอกจ็ ะตรวจสอบไปยงั ฝา ยผลิตเพอื่ ดตู ารางการผลติ
-การแกไขใบส่ังซื้อ (Order Modification) ลูกคาที่สั่งซื้อแลวแตภายหลังขอแกไขรายการ
สัง่ ซ้ือ พนักงานบริษัทก็จะแกไขรายการสั่งซื้อและตรวจสอบสินคาคงคลังวามีสินคาที่ลูกคาตองการ
หรอื ไม การแกไขคาํ สั่งซื้ออาจเกิดข้นึ ในกรณบี รษิ ัทไมม สี นิ คาคงคลงั ขนาดทลี่ กู คาตองการ เชน ลูกคา
ตอ งการแชมพูขนาด750 ซีซี บริษัทมีแชมพูขนาด 450 ซีซี กจ็ ะมีการสอบถามวาสามารถใชแทนได
หรอื ไม ถาลูกคาตกลงก็จะมกี ารแกไขใบส่งั ซื้อ
-การตรวจสอบราคาสินคา (Order Pricing) อุตสาหกรรมผลิตสินคาใชในครัวเรือน
ปกติจะมีผูขายหลายราย ทําใหการสงเสริมการขายเปนเคร่ืองมือที่สําคัญ ผูประกอบการมีการจัด
รายการสง เสรมิ การขายเปนระยะ ทําใหร าคาแตล ะชว งอาจไมเทา กันจงึ ตองมกี ารตรวจสอบราคา
5.7.4 การหยิบและบรรจุหีบหอสินคา (Order Picking& Packing) เม่ือคําส่ังซ้ือผาน
การตรวจสอบสินคาคงคลังและทางการเงินแลว ใบสั่งจายสินคาจะสงไปใหฝายคลังสินคาเพ่ือ
จัดเตรียมสินคา พนักงานจะทําการหยิบสินคาจากท่ีเก็บมาจัดเรียง ณ บริเวณลานสินคาขาออก
ข้นั ตอนนจี้ ะใชเ วลามากหรอื นอ ยข้ึนอยูกับปจ จัย ดงั ตอไปนี้
-ปริมาณสินคา ทีส่ ่ังซอื้ การหยบิ สินคา เปน การปฏิบัตกิ ารที่ใชแ รงมาก ถา ปรมิ าณส่ังซื้อมาก
และหลายชนิดก็ใชเ วลามากในการหยบิ สนิ คา ตามรายการ
-หบี หอ สนิ คา หยิบจากท่เี กบ็ จะนาํ มาวางท่ีลานขาออกเพ่อื บรรจหุ ีบหอ การทําบรรจหุ บี หอ
ตองเหมาะสมกับสินคาแตล ะชนิด เพื่อปองกันไมใหส นิ คาเสียหายจากสภาพแวดลอมการเคล่ือนยา ย
และการขนสง โดยคาํ นงึ ถึง คือระยะทางขนสง และรูปแบบการขนสง
5.7.5 การขนสงและการสงมอบ (Order shipped & Delivery) การขนสงเปน
องคประกอบหนึ่งท่มี ีความสาํ คัญตอเวลาสงมอบ เวลาที่ใชขนสงขึ้นอยกู ับระยะทาง ถาระยะทางจาก
จุดสงสินคาไปใหลูกคาไกลก็จะใชเวลานาน รูปแบบการขนสงจึงเปนปจจัยสําคัญ การขนสงดวย
เคร่อื งบินใชเวลานอ ยแตต น ทนุ สงู
ก า ร จั ด ซื้ อ จั ด ห า | 91
5.8 ประเภทของผูสงมอบในงานจัดซอ้ื
การท่ีจะทําการจัดซ้ือจดั หาสินคาหรือวัตถุดิบชนิดใดชนิดหนึง่ นัน้ กลยุทธหนึง่ ท่ีสรางความ
ไดเปรียบก็คือการพัฒนาผูสงมอบ โดยรุธิร พนมยงคและคณะ (2550) ไดกลาวอางถึง การแบง
ประเภทของผูสงมอบ โดยสมาคมบรหิ ารหารจัดซื้อแหงชาติ (Nation Association of Purchasing
Management :NAPM) ซง่ึ แบง ประเภทผสู ง มอบเปน 4 ประเภทหลักๆ ดังนี้
5.8.1 ผูสงมอบท่ีผานการคัดเลือก เปนผูสงมอบท่ีผานการคัดเลือกในธุรกิจเบ้ืองตนและ
ไดร ับการยอมรับใหอยูในรายชื่อผสู ง มอบของวัตถุดิบน้ันๆของธุรกจิ หรือเรียกวาบญั ชีรายช่ือของผูที่
สอบผานการคดั เลือก (Approve Vendor List/AVL) ซ่ึงผสู ง มอบที่จะอยใู นรายช่ือธุรกจิ ไดนั้นตองมี
คณุ สมบตั ดิ ังนี้
-วตั ถดุ ิบหรอื สนิ คาของผสู งมอบตรงตามคุณลักษณะขอกาํ หนดที่บรษิ ทั วางไว
-ราคาที่ผสู ง มอบนาํ เสนอเปน ราคาที่บรษิ ัทยอมรับได
-ในตลาดสง มอบมีความสามารถสินคาหรือวัตถดุ ิบตรงตามเวลาและปริมาณทีต่ องการ
5.8.2 ผูสงมอบในลําดับตน เปนผูสงมอบที่ดําเนินธุรกิจกับบริษัทอยูแลว โดยมีการจัดสง
สินคาหรือวัตถุดิบใหกับบริษัทอยางสม่ําเสมอและสามารถตอบสนองความตองการของบริษัทไดดี
เชน มีการสงมอบวัตถุดิบหรือสินคาท่ีตรงตามเวลาและปริมาณที่ตองการ คุณภาพของวัตถุดิบและ
สินคาตรงตามที่ตกลง ราคาวัตถุดิบหรือสินคาสมเหตุสมผล นอกจากนี้ยังมีคุณลักษณะเพ่ิมเติมขึ้น
จากผสู งมอบทีผ่ า นการคัดเลือก ดงั น้ี
-เม่ือบริษัทไดรับการปรับเปล่ียนเง่ือนไขการสงมอบวัตถุดิบและสินคา เชน ปริมาณการ
สั่งซ้ือ ระยะเวลาในการสงมอบ คุณสมบัติวัตถุดิบหรือสินคา เปนตน ผูสงมอบก็สามารถตอบสนอง
ตอ การเปลย่ี นแปลงไดเ ปนอยางดี
-ตองเปนผูสงมอบท่ีมีความคิดริเริ่มสรางสรรค สามารถนําเสนอรูปแบบผลิตภัณฑและ
บรกิ ารทจี่ ะทําใหล ูกคา พึงพอใจได
-หากเกิดปญหาการสงมอบสินคาหรือวัตถุดิบ ผูสง มอบประเภทนี้จะมีการแจง เตอื นบริษัท
ที่เปนลูกคาของตนลวงหนา ถงึ ปญหาที่เกดิ ข้ึน เพ่ือท่ีวา บริษทั นัน้ จะไดว างแผนปรบั ปรงุ การผลติ
5.8.3 ผูสงมอบที่ไดรับการยอมรับ เปนผูสงมอบที่มีระบบคุณภาพท่ีสามารถทดแทน
ระบบการควบคุมคุณภาพของบรษิ ัทได ทําใหสินคาหรือวัตถุดบิ ที่สงมาจากผูสงมอบไมจําเปนตองมี
การตรวจสอบ ซึ่งลักษณะเชนนี้แสดงใหเห็นถึงความไววางใจในการตรวจสอบคุณภาพ โดยปกติ
บริษัทจะมีการตรวจสอบระบบตางๆของผูสงมอบประเภทที่ไดรับการยอมรับ อาทิเชน ระบบการ
ตรวจรับวัตถุดิบของผูสงมอบ ระบบการผลิตสินคาหรือวัตถุดิบของผูสงมอบ ระบบการตรวจสอบ
กอ นมกี ารสงมอบสินคาใหลูกคา เปน ตน ซง่ึ ระบบตรวจสอบกอ นกอนจะทําการสง มอบสินคา ใหล กู คา
92 | ก า ร จั ด ซ้ื อ จั ด ห า
ของผูสงมอบแตละรายนั้นมักจะมีลักษณะคลายคลึงกับตรวจเช็คคุณภาพของวัตถุดิบของลูกคา
เมื่อผูสงมอบไดสงมอบวัตถุดิบหรือสินคาชนิดน้ันๆ สรุปแลวผูสงมอบที่ไดรับการยอมรับนี้เปนผูสง
มอบท่ีไดรับความไววางใจสูงมากแงคุณภาพ ไมเกิดการสงคืนสินคาหรือวัตถุดิบ นอกจากนี้จะตอง
เปนผูสงมอบที่มขี อตกลงในอนั ท่จี ะพัฒนาไปสูความสัมพันธระยะยาว
5.8.4 ผูส ง มอบในฐานะหนุ สว น เปน ผูส งมอบท่ีมีปริมาณการซื้อขายวัตถดุ ิบดบั บริษทั มาก
ทส่ี ดุ และมกี ารดําเนนิ งานรว มกนั ในฐานะหนุ สวนทจ่ี ะไดรับผลประโยชนร วมกันจากการซ้ือขายสนิ คา
หรือวัตถดุ ิบ ตลอดจนการแลกเปลี่ยนผลประโยชนกันอยางยุติธรรม นอกจากน้ียงั รวมถึงการทํางาน
ในดานอ่ืนๆรวมกัน เชน การวางแผนการสงมอบ การรวมกันพัฒนาสินคาใหม เปนตน
นอกเหนือจากคณุ ลักษณะพเิ ศษที่กลา วมาแลว ยังรวมถึงการเปน ผสู งมอบทมี่ คี วามรคู วามสามารถ มี
ความคิดริเร่ิมสรางสรรคในการนําเทคโนโลยีมาใช ตลอดจนมีขอตกลงรวมกันในดานการสงมอบ
สินคา ทส่ี ามารถปรับเปลี่ยนไดตามเงื่อนไข หรือการเปล่ียนแปลงตางๆ ซ่งึ โดยทั่วไปแลวผูสง มอบท่ีมี
การดําเนนิ การวจิ ยั และพฒั นาสินคารวมกบั บริษทั จะลงทุนสนิ คาน้ันๆ รวมดว ย
5.9 กลยุทธใ นการจัดซ้อื
สิ่งสําคัญขององคกรธุรกิจ คือ การสรางกลยุทธในการจัดซ้ือ กลยุทธเหลาน้ีทําใหเกิดการ
“ยกระดบั ” หนา ท่ีในการจัดซื้อใหด ีขึน้ กลยทุ ธน ีส้ ามารถระบุภาพรวมได 6 ขนั้ ตอนตามภาพที่ 5.2
การมสี ่วนร่วมและอิทธิพล
การจดั ซÊือและขอบเขตของการตรวจสอบ
การจดั หน่วยงานในฝ่ายจดั ซÊือ
ความสมั พนั ธ์ทÊงั ภายในและภายนอก
ระบบตา่ งๆ
การบรรจบุ คุ ลากรและฝึกอบรม
ภาพท่ี 5.2 ขั้นตอนของกลยุทธก ารจัดซ้อื (อดลุ ย จาตรุ งคกุล,2547 ,หนา4)
ก า ร จั ด ซ้ื อ จั ด ห า | 93
ในแตละขั้นตอนจําเปนที่จะตองระบุวิธีการปฏิบัติท่ีดีท่ีสุด โดยพิจารณาดูจากสถานการณที่
เกิดข้ึนในหนวยงานตางๆในฝายจัดซ้ือไปพรอมกับทฤษฎีอ่ืนๆ ที่บริษัทเก่ียวของซึ่งสามารถสรุปได
ดังตอ ไปนี้
5.9.1 การมีสวนรวมและอิทธิพล (Contribution and Influence) การจัดซ้ือจะเปน
อาชีพที่มคี วามหมายก็เมื่อหนาที่การจัดซ้ือทําใหมสี วนรวมกบั บริษทั โดยมีอิทธิพลตอการปฏิบัติการ
ทางธรุ กิจทั้งหมดและตอกลยุทธอนาคต บทบาทตอนนี้คือยกระดับของการมีสว นรวมและอทิ ธพิ ลให
ขึ้นไปสคู วามมีมาตรฐานในการปฏิบตั ทิ ่สี ูงข้ึนตามลาํ ดบั เพ่ือเพ่ิมความสามารถในการมสี วนรว มในการ
ตัดสนิ ใจเชิงกลยุทธ
5.9.2 การจัดซื้อและขอบเขตของการทําการตรวจสอบ (Purchasing and Audit
Framework) สว นมากเรามกั จะพบวา ยากทจี่ ะทําการควบคุมกระบวนการจัดซื้ออยา งจริงจงั หรอื ไม
มกี ฏเกณฑท่ีทําใหอาจควบคุมได กลยุทธส ว นนีค้ อื การสรางขอบเขตของการใชกฏหรอื เกณฑทบ่ี รษิ ัท
ตองการใหกระบวนการจัดซอ้ื ปฏิบตั ิการได ซง่ึ เรอ่ื งน้จี ะรวมการสรางและประกาศถึงภารกจิ บทบาท
นโยบาย ที่จะทําใหทุกฝายเปนมิตรกันแลวมีความคลองตัวในวิธีการตางๆ ท่ีจะใชในกระบวนการ
จดั ซ้ือและใหอ าํ นาจในการใชความชํานาญตามหนาทีใ่ นกจิ การ เชน มีการควบคุมที่พอเพียงและเปด
โอกาสใหม คี วามสมั พนั ธอ ยา งมปี ระสิทธิภาพกบั หนาทตี่ รวจสอบภายใน
5.9.3 การจัดหนวยงานในฝายจัดซ้ือ (Organization) การจัดหนวยงานของบริษัทใหดีมี
ผลกระทบอยางมากตอความสัมฤทธิผลและความสัมพันธกับลูกคารายสําคัญๆ ท่ีสําคัญก็คือตองมี
การจัดแบงพรมแดนระหวางการรวบรวมอํานาจกับการกระจายอํานาจ ในหนว ยงานราชการวธิ ีการ
จัดซ้ือที่เหมาะสมจะอยูในรปู แบบเครือขายท่ีจะใหก ารปฏบิ ัติมุง สจู ุดศนู ยก ลาง
5.9.4 ความสัมพันธ(ภายในและภายนอก) การจัดซ้ือไมอาจมองวาเปนหนาที่พิเศษแยกจาก
หนาท่ีอ่ืน การทํางานกับผูขายพัสดุจากลูกคาภายในแผนกตางๆ ก็เชนกัน ตองมีความสัมพันธกัน
ผปู ฏิบัติงานจัดซื้อใหดีที่สุดจะตองทํางานใกลชิดกับทุกฝายท่ีเกี่ยวของกับซัพพลายเชนดวย กลยุทธ
ชวงนี้สงเสริมใหการจัดหาพัสดุตองเริ่มเก่ียวของกันต้ังแตข้ันตอนแรกของวงจรการจั ดหาคือมีการ
ปฏิบัติงานรว มกับฝายอนื่ ๆและมีการจัดการติดตอกับผูขายพัสดุ โดยมีจุดสนใจไปท่ีความสมั พันธก ับ
ผูข าย โดยเราตอ งเลอื กใชกลยทุ ธใ หเ หมาะกบั ผขู ายพัสดุ
94 | ก า ร จั ด ซื้ อ จั ด ห า
ผูจําหนายพสั ดอุ าจเกยี่ วของในการออกแบบและพัฒนาสนิ คาสาํ คญั ๆ อาจมกี ารใชว ธิ ีรว มกนั
ในการเพ่ิมคุณคา การจัดสงและบริการซึ่งจะชวยลดตนทุนไดอยางมากในกรณีท่ีไมมีผูจําหนาย
วัตถุดิบที่เหมาะสม หนาที่ของการจัดซื้อก็คือตองพัฒนาแหลงขายท่ีเหมาะสมเพ่ือใหเ หมาะกบั ความ
ตองการในปจจุบนั และอนาคต
5.9.5 ระบบตางๆ (System) ระบบท่ีสามารถใชกับคอมพิวเตอรไดเปดโอกาสใหบริษัท
สามารถเพิ่มพูนขาวสารตางๆ มากมาย ทําใหการตัดสินใจผิดแผกแตกตางไปจากเดิมและอาจมีการ
ปรับแตง กิจกรรมทที่ าํ อยภู ายในดว ย เมอ่ื เปนเชน นรี้ ะบบการจัดซื้อจะถกู กระทบไปดวย มีการลดงาน
ระดับเสมียนลงโอกาสท่ีจะทําใหการตจัดสินใจไดผลดียิ่งข้ึนก็มีมากขึ้นสามารถเช่ือมระบบการ
แลกเปลี่ยนขาวสารกับผูจาํ หนายพัสดุไดอ ีกดวย ระบบการจดั ซอ้ื จงึ กลายเปนสว นสําคัญของกลยุทธ
เทคโนโลยีขา วสารระดบั บริษทั (Corporate Information Technology)
5.9.6 การระบุบุคลากรและฝกอบรม (Staffing and Training) การปฏิบัติงานทางการ
จัดซอื้ จะมีประสิทธิภาพไดกต็ อ เมอ่ื มกี ารบรรจเุ จา หนา ท่ีเปน “มอื อาชีพ” ท่มี คี ณุ ภาพสูงเพ่อื ยกระดบั
ตนเองและใหความรูความชํานาญเพ่ือสงเสริมพัฒนาหนาท่ีในบริษัท ดังนั้นกลยุทธน้ีจึงตองการใหมี
เจา หนาท่ีมีการศึกษาสงู มกี ารเลื่อนขัน้ พนักงานทม่ี ีคุณภาพสูงเพอ่ื เปนแรงจงู ใจและเพิ่มสมรรถภาพ
ในการปฏิบตั ิ
5.10 การวดั ประสิทธภิ าพการจดั ซือ้
Weele (2005) ไดกลาววา มุมมองเชิงการบริหารดานตางๆของผูบริหารองคกรเปนปจจัย
สําคัญย่ิงที่มีอิทธิพลในการทําใหการจัดซื้อจัดกาจําเปนตองมีการประเมิน ซึ่งมุมมองการบริหารนั้น
สามารถแบงออกเปน ดานๆ ดงั น้ี
5.10.1 ดานกิจกรรมการปฏิบัติงานและการจัดการอํานวยการ (Operational
Administrative Activity) ในมุมมองดานน้ีจะทําใหการวัดประเมินการปฏิบัติงานจัดซ้ือ เชน
จํานวนคงคางออกใบส่ังซ้ือ (Order Backlog) ระยะเวลาในการปฏิบัติงานดานจัดซื้อ (Purchasing
Administrative Lead Time) จํานวนท่อี อกใบส่งั ซอื้ แลว (Number of Ordered Issued) เปน ตน
5.10.2 ดานกิจกรรมการคา (Commercial Activity) สําหรับมุมมองดานน้ีผูบริหารจะ
คํานึงถึงศักยภาพในการประหยัดอันเกิดจากการจัดซื้อ เปาหมายในเร่อื งของราคาสินคาและการลด
ตนทุน (Cost) เกิดจากขอตกลงท่ีไดจากฝายจัดซ้ือ ซ่ึงการจัดซ้ือควรดําเนินการในรูปแบบท่ีมีการ
ก า ร จั ด ซ้ื อ จั ด ห า | 95
แขงขันโดยใชการประกวดราคาจัดซ้อื เพ่ือใหไดร าคาท่ีดที ่ีสุด สาํ หรบั ขอมูลที่จะรายงานทีใ่ หผบู ริหาร
ทราบไดแก รายงานแสดงมูลคาท่ีสามารถประหยัดไดจากการจัดซื้อสินคาตามแตละประเภทสินคา
โดยแบงตามผูขายรายงานแสดงจํานวนใบเสนอราคาท่ีไดรับแลว (Number of Quotations
Issued)
5.10.3 การเปนสวนหนึ่งของการบูรณาการดานโลจิสติกส (Part of Integrated
Logistic) ผูบริหารไดห ันมาคํานึงถึงการจัดซ้ือสินคาที่มีราคาถูกเพ่ือทําใหเกิดการประหยัดมากที่สุด
เพราะอาจทําใหไดสินคาที่มีคุณภาพของสินคาตํ่า และการจัดสงที่ไมดี ซ่ึงอาจสงผลเสียหายได
ภายหลัง ดังน้ันการตั้งเปาหมายสําหรับการวัดและการประเมินในสวนน้ี จึงถูกกําหนดเปนการ
ปรับปรุงคุณภาพสินคา การลดระยเวลา (Lead Time) การปรับปรุงความนาเช่ือถือในการจัดสง
สินคา ของผขู าย
5.10.4 ดานยุทธศาสตรทางธุรกิจ (Strategic Business Area) การจัดซ้ือนั้นมีบทบาท
สําคญั ในการตดั สินใจดําเนินการคาของธรุ กิจหลักและสง เสรมิ ใหอ งคก รมีความสามารถในการแขง ขัน
ทั้งยังเปนส่ิงที่ชวยตัดสินใจวาควรจะผลิตสินคาใชเองหรือจะซื้อจากผูขาย นอกจากนี้ยังมีการเปรีย
เทียบการจัดซ้ือสินคากับผูขายในประเทศและตางประเทศดวย ในสวนของการวัดประเมินนั้นจะวัด
ในแงของจํานวนผขู าย (ซึ่งสวนใหญจะวัดจากจํานวนผูขายท่ีลดลง) จํานวนคูสัญญาที่เปนผูข ายราย
ใหม(ผขู ายตางประเทศ)และผลประกอบการอนั เกดิ จากการประหยดั จากการจัดซอื้
ในการวัดประเมินกิจกรรมการจัดซื้อจัดหา (Purchasing Performance) น้ันจะถูกแบง
ออกเปน4มิติ (Weele,2005) ดังนี้ 1.ราคา (Price)/ตนทุน(Cost) ,2.ผลิตภัณฑ(Product)/คุณภาพ
(Quality) , 3.โลจิสตกิ ส (Logistics) ,4.โครงสรางองคกร (Organizational)
ตวั วดั และตวั ประเมินผลทีส่ ําคัญในงานจัดซ้ือจะประกอบไปดวยความสมั พนั ธระหวา ง 4 มิติ
สามารถสรปุ ไดดงั น้ี
1.ดานประสิทธิผลการจัดซ้ือ (Purchasing Effectiveness) คือการวัดผลในดานตนทุนและ
ราคา รวมถึงการจัดซื้อวัตถุดิบ ซึ่งจะวัดและประเมินในสวนของ การควบคุมราคา/ตนทุนวัตถุดิบ
(Material Price/Cost Control), การลดราคา / ตนทุนของวัตถุดิบ (Material Price/Cost
Reduction)
2.ผลิตภัณฑและคุณภาพ (Product/Quality) ซึ่งจะวัดประเมินในสวนของ การเขามามี
สวนรวมพัฒนาผลิตภัณฑใหม (Purchasing’s Involvement in New Product Development)
การจัดซื้อและการควบคมุ คณุ ภาพทัว่ ทง้ั องคกร (Purchasing and Total Quality Control)
96 | ก า ร จั ด ซื้ อ จั ด ห า
3.โลจิสติกส (Logistics) ซึ่งจะวัดประเมินในสวนของ ความสามารถในการตอบสนองได
อยางทันเวลา (Adequate Requisitioning) นโยบายในการส่ังซื้อและจัดเก็บสินคาคงคลัง (Order
and Inventory Policy) ความนาเชอ่ื ถอื ในการจัดสง ของผูขาย (Supplier Delivery Reliability)
4.ดานประสิทธิภาพการจัดซ้ือ คือการวัดและประเมินโครงสรางองคก รในสวนของ บุคลากร
(personal), การบริหารจัดการ (Management), ข้ันตอนปฏิบัติงานและนโยบาย (Procedures &
Policies), ระบบขอมูลขาวสาร (Information System) ในการวัดผลและประเมินผลในงานจัดซื้อ
ทั้ง4 มติ ินั้นสามารถแบงเปนระดับตางๆดังนี้ ระดับรายการจัดซื้อ, ระดับผูขายแตล ะรายและระดับผู
ซื้อแตล ะราย
5.11 องคการจดั ซือ้
องคการจัดซื้อภายในบริษัทมีความรับผิดชอบในหนาจัดซ้ือวัตถุดิบ วัสดุ อุปกรณตางๆ
ของบริษัท การจัดซื้อถือเปนกลยุทธที่สรางความไดเปรียบในการแขงขันของบริษัท กระบวนการ
ดําเนินงานจัดซอ้ื ไมใชเพียงแคจ ัดซ้ือสินคา เพียงอยางเดียว แตยังรวมถึงการออกแบบผลิตภัณฑ การ
ตัดสินใจซ้ือชิ้นสวนในการผลิต การตัดสินใจของแผนกจัดซ้ือจะตองตอบสนองตอวัตถุประสงคของ
บริษัท และปจจัยอื่นๆดวย เชน เง่ือนไขของตลาด ความตองการวัตถุดิบ โดยโครงสรางของการ
จัดซ้ือมีอยูดวยกัน 2 ลักษณะ คือ โครงสรางแบบรวมอํานาจไวที่สวนกลาง และโครงสรางแบบ
กระจายอํานาจ แนวโนมของโครงสรางแผนกจัดซ้ือในปจจุบัน คือโครงสรางการจัดซ้ือแบบรวม
อํานาจไวท่ีสวนกลางสําหรับวัตถุดิบท่ีมีคุณคา ซึ่งบริษัทจะไดประโยชนจ ากการประหยัดตอขนาดตอ
หนวย
5.11.1 การจัดซื้อแบบรวมอํานาจไวท่ีสวนกลาง (Centralization Purchasing) คือ
ใชแผนกจัดซื้อเพียงแผนกเดียวท่ีสํานักงานใหญ ทําการตัดสินใจซ้ือ รวมถึงปริมาณการสั่ง นโยบาย
การจดั ซื้อ การทาํ สญั ญาการเจรจาตอ รอง การคดั เลือกซพั พลายเออร
ประโยชนของการจดั ซือ้ แบบรวมอํานาจไวที่สว นกลาง (Wisner et al,2009:62) คอื
1. รวมปริมาณการสั่งซ้ือ ผลประโยชนท่ีจัดเจนของการรวมปริมาณการส่ังซื้อคือสวนลด
ปรมิ าณและคา ใชจ ายในการจัดสงนอย ส่งิ เหลา นีเ้ ก่ียวของกับการใชประโยชนจ ากปริมาณการจัดซื้อ
การจดั ซอ้ื แบบกระจายอาํ นาจทาํ ใหบริษทั ทม่ี ปี รมิ าณการซ้อื มากมอี ิทธพิ ลและมอี าํ นาจในการตอ รอง
ซัพพลายเออรโดยท่ัวไปมีความเต็มใจที่จะเจรจาและแบงปนเทคโนโลยี เนื่องจากมีปริมาณ
การสั่งซื้อสงู
2. หลกี เลี่ยงการทํางานซํ้าซอน การจัดซื้อแบบรวมอํานาจงานท่ีซ้ําซอนกนั หนาท่ีท่ซี ้ําซอน
กัน ผูซ้ือของบริษัทสามารถติดตอและส่ังซ้ือวัสดุ หรือวัตถุดิบท่ีครอบคลุมทุกแผนกในปริมาณการ
ก า ร จั ด ซ้ื อ จั ด ห า | 97
สั่งซื้อขนาดใหญ ซึ่งเปนการขจัดกิจกรรมที่ซ้ําซอนกัน เนื่องจากสามารถใชพนักงานจัดซ้ือเพียง
2-3 คน ถือเปนการประหยัดตน ทนุ ในเรอ่ื งคาแรงดว ย
3. ความเช่ียวชาญเฉพาะโครงสรางแบบรวมอํานาจตองการใหผูซื้อมีความเชี่ยวชาญใน
กลุมวัตถุดิบและบริการท่ีตนเองดูแลรับผิดชอบในเร่ืองการส่ังซ้ือ ผูซ้ือจะตองใชเวลานานในการทํา
ความเขา ใจและศึกษาเก่ียวกบั วัตถดุ บิ และบรกิ ารที่ตนเองดูแลรับผดิ ชอบ
4. ตน ทุนคาขนสง ตํ่า โครงสรา งแบบรวมอํานาจตอ งใชก ารขนสงในปรมิ าณขนาดใหญจึงจะ
ไดเ ปรียบในเร่ืองตนทนุ คาขนสงการขนสง ปริมาณขนาดเล็กสามารถทําไดโ ดยตรงจากผผู ลติ ไปยังจุด
การใช
5. ไมมีการแขงขันภายในแผนก ภายใตโครงสรางกระจายอํานาจ แผนกท่ีแตกตางกัน
อาจจะซื้อวัตถุดิบท่ีคลายกัน สถานการณนี้จะสรางการแขงขันภายในแผนกเดียวกันเกิดขึ้น
โดยเฉพาะเม่ือเวลาที่วัตถุดิบที่ขาดแคลนไดถกู ส่ังซ้ือจากซัพพลายเออรรายเดียวกนั ก็จะเกิดการแยง
วตั ถุดบิ กันขน้ึ โครงสรางแบบรวมอํานาจจะมปี ญ หาแบบนน้ี อยมาก
5.11.2 การจัดซื้อแบบกระจายอํานาจ (Decentralization Purchasing) แผนกจัดซื้อจะ
แยกออกมาตางหากจากบริษัท เชน ในโรงงานทําการตัดสินใจจัดซ้ือเองโดยไมข้ึนกับแผนกจัดซ้ือที่
สํานกั งานใหญ
ประโยชนข องการจัดซื้อแบบกระจายอํานาจ (Wisner et al,2009:62) คือ
1. ใกลชิดกับความรูที่ตองการ ผูซื้อตามวัตถุดิบแตละชนิดสวนใหญจะมีความรูในเรื่อง
วตั ถุดบิ ทตี่ นเองดแู ลมากกวาผซู อื้ แบบโครงสรางรวมอาํ นาจ
2. จัดซื้อจัดหาในทองถิ่น ในกรณีนี้บริษัทตองการสงเสริมธุรกิจของทองถิ่น โดยสวนใหญ
แลวผูซื้อของทองถิ่นจะรูขอมูลเกี่ยวกับซัพพลายเออรทองถ่ินซงึ่ ซัพพลายเออรทองถ่ินสามารถขนสง
สินคาใหก ับบรษิ ัทในปรมิ าณขนาดเล็กแตสง บอยๆได เปนการสรา งความสัมพันธอยางใกลชิดกับซัพ
พลายเออร
3. มีความเปนทางการตํา่ ระบบกระจายอาํ นาจจะมกี ารตอบสนองอยา งรวดเร็ว เนื่องจาก
มีความเปนทางการนอย และมกี ารติดตอ กนั อยางใกลช ิดระหวา งผซู ้ือและผูใช การประสานงานและ
การตดิ ตอ ส่อื สารในการดาํ เนินงานแตละแผนกมปี ระสทิ ธภิ าพอยางมาก
อน่ึง การจัดซ้ือแบบรวมอํานาจไวสวนกลางจะมีตนทุนต่ํากวาและมีอํานาจในการเจรจา
ตอ รองดีกวาการจัดซื้อแบบกระจายอํานาจ ระบบการรวมอํานาจน้ันเปนไปไดยากท่ีบริษัทจะจัดซื้อ
วัตถุดิบ หรือผลิตภัณฑหลายๆ ชนิดจํานวนมากเอาไว ดวยเหตุผลนี้จึงเปนท่ีมาของการจัดต้ังแผนก
จดั ซื้อหรือกลุมจัดซอ้ื ตามลักษณะงานที่มงุ เนนควบคูกนั ซึ่งกค็ ือการรวมเอาผลิตภัณฑหลายๆชนิดไว
ภายใตหารบริหารของแตล ะฝาย บางองคก ารอาจจะซ้ือผลิตภัณฑหลายๆชนิดในจํานวนมาก บริษัท
98 | ก า ร จั ด ซ้ื อ จั ด ห า
อาจจะใชลักษณะการจัดซ้ือแบบ Decentralized-Centralized Purchasing Structure โดยมีการ
กระจายอํานาจในการจัดซ้ือในระดับองคการ แตรวมอาํ นาจไวท่ีสว นกลางในกรณีที่จดั ซื้อผลิตภัณฑ
หรือวัตถุดิบใหกับแผนกนอกจากนี้ บริษัทอาจใชลักษณ ะการจัดซ้ือแบบ Centralized-
Decentralized Purchasing Structure ในการเจรจาตอรองการทําสัญญาการจัดซื้อของบริษัทกับ
ตางประเทศ แตจะใชโครงสรางการกระจายอํานาจเม่ือมีการจัดซื้อตามชนิดผลิตภัณฑหรือชนิด
วัตถุดิบ องคการจัดซื้อแบบผสมผสาน จะชวยใหบริษัทไดเปรียบท้ังระบบรวมอํานาจและกระจาย
อาํ นาจ
5.12 การจดั ซอ้ื จดั หาสเี ขียว (Green Procurement)
ความรับผิดชอบตอสิ่งแวดลอมไดกลายมาเปนความจําเปนทางธุรกิจ หลายบริษัทได
แสวงหากระบวนการหว งโซอุปทานที่จะสงมอบวัตถุดิบสีเขยี วหรอื วัตถดุ ิบเพ่อื สง่ิ แวดลอม นัยสําคัญ
ของการมุงไปท่ีการดําเนินงานของบริษัทกับซัพพลายเออรคือโอกาสในการประหยัดคาใชจายและ
ผลประโยชนในดา นสง่ิ แวดลอม รายงานทางการเงนิ ท่ีไดร ับการปรับปรงุ ทั้งในดานการลดตนทนุ และ
รายไดจ ากการสงเสริมสง่ิ แวดลอม
ซัพพลายเออรโลจิสติกสจะคนหาโอกาสทางธุรกิจกับแนวโนมของธุรกิจสีเขียว ผูผลิต
รถยนตรายใหญตางเสร็จสิ้นโครงการการสรางเครือขายโลจิสติกส/การกระจายสินคาสีเขียว ผูผลิต
รถยนตไดทําการวเิ คราะหผูใหบริการจัดสงสินคา ทําเลที่ตั้ง และประสทิ ธภิ าพโดยรวมของเครือขาย
การกระจายสินคาท้ังของซัพพลายเออรชิ้นสวนรถยนตและการประกอบรถยนต โดยการเพ่ิมการใช
การขนสงทางรถไฟสําหรับช้ินสวนรถยนต การขนสงทางทาเรือ นอกจากนี้ ผูใหบริการโลจสิ ติกสได
พยายามเพอ่ื เพิ่มประสิทธิภาพการใชน ํ้ามนั เช้ือเพลิงของการขนสงทางเรือและการขนสงทางถนนให
เพม่ิ มากขนึ้ ลดการกระจายสินคา ที่เก่ยี วของกับกาซคารบอนไดออกไซด การปลอยกาซเรือนกระจก
ใหนอยลง การออกแบบการผลิตจากการผลิตแบบดั้งเดิมไปสูกระบวนการผลิตสีเขียว (Jacobs &
Chase,2010:236-238)
“การจดั ซอื้ แบบกรนี ” (green purchasing) หมายถึง กระบวนการในการเลอื กและทํา
ใหไดมาซ่ึงสินคาและบริการท่ีมีผลใหเกิดผลกระทบในเชิงลบดานสิ่งแวดลอมนอยที่สุดตลอดวงจร
อายุ (life cycle) ของการผลิต การขนสง การใช และการนํากลับไปใชใหม รวมไปถึงการกําจัด
ตัวอยางของคุณลักษณะท่ีสงผลดีตอสิ่งแวดลอมไดแก สินคาหรือบริการที่สงเสริมการอนุรักษ
พลังงานและน้ํา ผลิตภัณฑที่ ทําใหเกิดของเสีย และการปลดปลอยมลพิษสูส่ิงแวดลอมนอยท่ีสุด
ผลิตภัณ ฑท่ีทําจากวัสดุที่สามารถนํากลับมาใชใหม หรือผลิตใหมไดพลังงานที่ไดจาก
ทรัพยากรธรรมชาตทิ ่ีสามารถฟนตวั ได รวดเรว็ เชน นาํ้ มนั เชื้อเพลิงจากพชื พลังงานแสงอาทิตยและ
พลังงานลม และนํ้ามันเชื้อเพลิงทางเลือกอนื่ ๆ เปน ตน
ก า ร จั ด ซ้ื อ จั ด ห า | 99
กลยุทธการจัดซ้ือแบบกรีนสามารถจําแนกไดเปน 3 ดาน โดยมี รายละเอียดแบงเปนดาน
ดงั ตอไปน้ี
1.ดานมาตรฐานของผลิตภัณ ฑ (Product Standards) การซื้อผลิตภัณ ฑท่ีมี
คุณลักษณะท่ีเปนมิตรกับส่ิงแวดลอม ไดแก วัสดุท่ีสามารถนํากลับมาใชใหม ผลิตใหม และมี
ส วน ป ร ะ ก อ บ ห รือ วัต ถุ ดิ บ ที่ ไม เป น พิ ษ (recycled materials, non-toxic ingredients),
ซื้อผลติ ภัณฑท่แี สดงคณุ ลกั ษณะดานสง่ิ แวดลอม เชน ตดิ ฉลากอนุรักษสงิ่ แวดลอม
2.ดานพฤติกรรม (Behavior Standards) การจัดซ้ือที่กําหนดใหผูสงมอบตองแสดง
ขอมูลเก่ยี วกับแนวปฏิบัตดิ า นสิ่งแวดลอ ม เชน วิธกี าร ปลดปลอยมลพิษสูสิ่งแวดลอ ม ,ตรวจสอบผสู ง
มอบเพ่ือประเมินผลการดําเนินงานดานส่ิงแวดลอม ,กําหนดใหผูสงมอบตองปฏิบัติและรักษาไวซ่ึง
ระบบการบรหิ ารจัดการสิ่งแวดลอม (Environmental Management System : EMS) ,กําหนดให
ผูสงมอบตองมีระบบการบริหารจัดการดานสิ่งแวดลอม (EMS) ท่ีไดมาตรฐาน เชน มาตรฐาน ISO
14001 และมาตรฐาน Responsible Care ,กําหนดใหผูสงมอบตองไดรับใบรับรองอยา งเปน ทางการ
ดา นส่ิงแวดลอม
3.ดานความรวมมือ (Collaboration) การทํางานรวมกันระหวางผูซื้อกับผูสงมอบจะ
ชวยลดผลกระทบทมี่ ีตอส่งิ แวดลอมลงไดจ ากการปรับเปล่ียนรปู แบบของผลติ ภัณฑและวสั ดุทใ่ี ช โดย
กระบวนการออกแบบผลิตภณั ฑ, บรหิ ารจัดการเชิงรุกในทกุ แงมุมของผลิตภัณฑต ั้งแตเปนวัตถุดิบไป
จนถงึ การกําจดั ในขัน้ สุดทา ย
ส่ิงสําคัญอยางหน่ึงท่ีจะตองกลาวถึงก็คือ การใชมาตรฐานบริหารจัดการดานสิ่งแวดลอม
สงิ่ แวดลอมอาจไมทาํ ใหเกิดการปรับปรุงพฤติกรรมดานส่ิงแวดลอมของผูสงมอบเสมอไป ทั้งนข้ี ึ้นอยู
กับมาตรฐานที่นํามาใช เชน มาตรฐาน ISO14001 ไมไดกําหนดใหตองมีการปรับปรุงผลการ
ดําเนินงานดานส่ิงแวดลอม ในขณะท่ีมาตรฐาน EMAS (Eco-Management & Audit Scheme)
กาํ หนดใหตองมีการปรบั ปรงุ ดังนั้น ผูซ้ือทตี่ ดั สินใจเลือกซอ้ื โดยใชก ลยุทธต นทุนตํ่าจะผลักดนั ใหผ สู ง
มอบมุง เนน การบรรลุมาตรฐานจากภายนอกแทนทจี่ ะเปน การปรบั เปลี่ยนพฤติกรรม หรอื การบริหาร
จัดการ
100 | ก า ร จั ด ซื้ อ จั ด ห า
แบบฝก หัด บทที่ 5
การจัดซอ้ื จัดหา
(ตอนท่1ี ) จงเลอื กคาํ ตอบท่ีถูกท่ีสดุ
1. ขอ ใดตอไปนไ้ี มอยูในนโยบายการจัดซือ้ จดั หา 7 ประการ (7R’s)
ก. Right Quality ข. Right Quantity
ค. Right Product ง. Right time
2. ขอใดไมใ ชประโยชนการจัดซ้ือแบบรวมอํานาจไวท่ีสว นกลาง
ก. รวมปรมิ าณการส่ังซื้อ ข. หลีกเลย่ี งการทาํ งานซํ้าซอน
ค. ตน ทุนคาขนสงตา่ํ ง. มีความเปน ทางการต่าํ
3. ขอใดไมใ ชประโยชนการจดั ซื้อแบบกระจายอํานาจ
ก. ใกลช ดิ กบั ความรูท่ตี อ งการ ข. จดั ซือ้ จดั หาในทอ งถ่ิน
ค. มีความเปนทางการตา่ํ ง. ไมม กี ารแขงขนั ภายในแผนก
4. ขอใดตอไปน้เี ปน ความหมายของการจัดซื้อแบบกรีน (green purchasing)
ก. การจัดซื้อแบบกรีน หมายถึง กระบวนการในการเลือกและทําใหไดมาซ่ึงสินคาและบริการท่ีมี
ผลกระทบในเชงิ ลบดานสิ่งแวดลอ มนอยทสี่ ดุ
ข. การจัดซื้อแบบกรีน หมายถึง การจัดซ้ือแบบกรีนในองคการระดับชาติหลายๆแหงใชกลยุทธ
ตา งกันออกไป
ค. การจัดซือ้ แบบกรนี หมายถงึ ความรวมมอื กบั ผสู งมอบในโซอ ปุ ทานเพอ่ื สิ่งแวดลอ ม
ง. การจัดซ้อื แบบกรนี หมายถงึ เปน การจัดซ้อื แบบดั้งเดิมทีใ่ ชร ะบบเอกสารมาชวยในการสัง่ ซอ้ื
5. ในการประเมินผลกิจกรรมการจดั ซ้ือจัดหา (Purchasing Performance) นัน้ จะถกู แบงออกเปน4
มิติ ขอ ใดตอไปน้ไี มใช
ก. ราคา (Price)/ตนทนุ (Cost) ข. ผลติ ภณั ฑ(Product)/คุณภาพ(Quality) ,
ค. โลจสิ ติกส (Logistics) ง. การทาํ งานเปน ทีม (Teamwork)
6. ขอ ใดตอ ไปนีไ้ มใ ชป ระเภทของผูสงมอบในงานจดั ซ้อื
ก. ผูส งมอบทผี่ า นการคดั เลือก ข. ผูสง มอบท่ไี ดการยอมรบั
ค. ผสู ง มอบท่ัวไป ง. ผสู งมอบในฐานะหนุ สวน
ก า ร จั ด ซ้ื อ จั ด ห า | 101
7. กลยทุ ธการจัดซอ้ื แบบกรนี สามารถจําแนกไดเปน 3 ดา นขอ ใดตอ ไปนี้ไมใช
ก. ดานสงั คม ข. ดานมาตรฐานผลติ ภัณฑ
ค. ดา นพฤตกิ รรม ง. ดา นความรวมมอื
8. “การจัดซือ้ จัดหาสนิ คาจากแหลงขายทเ่ี ชื่อถือได” จากคาํ กลาวตอไปนี้หมายถึงนโยบายการจัดซื้อ
จดั หาขอ ใด
ก. Right Source ข. Right place
ค. Right Time ง. Right Quality
9. ขอใดตอ ไปนี้ไมอ ยใู นกลยุทธการจัดซ้ือ 6 ข้ันตอน
ก. การมีสว นรวมและอิทธิพล ข. การบรรจุบุคลากรฝกอบรม
ค. ความสัมพันธทั้งภายในและภายนอก ง. การตดั สนิ ใจในการทํางาน
10. ขอใดตอไปนี้ไมใชวตั ถุประสงคการจัดซือ้ และจัดหา
ก. สรางแหลงขายสินคาทเ่ี ชอ่ื ถอื ไดไ วเปน แหลง สาํ รองในการจดั หาวสั ดุ
ข. รกั ษาฐานะการแขงขันใหก ับบรษิ ทั
ค. พฒั นาใหเ กดิ ความสัมพนั ธกับผูขายสนิ คาเพ่ือขจดั ปญหาตางๆ
ง. เพอ่ื ใหไดสนิ คาราคาต่ํากวาทองตลาดคณุ ภาพปานกลาง
102 | ก า ร จั ด ซ้ื อ จั ด ห า
(ตอนที่ 2) จงตอบคําถามตอไปน้ี และอธบิ ายพอเปนสังเขป
1. จงเปรียบเทียบขอดี ของการจัดซ้ือแบบรวมอํานาจไวที่สวนกลาง (Centralization
Purchasing)และ การจัดซอื้ แบบกระจายอํานาจ (Decentralized Purchasing)
..............................................................................................................................................
.................………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………….…………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………
2. การจดั ซอื้ สเี ขียว (Green Purchasing) คืออะไรบางจงอธิบาย
..............................................................................................................................................
................………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………..……………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………
3. ใหน ักศึกษาอธิบายกระบวนการจดั ซอ้ื มาอยางละเอียด
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………….…
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………
การคัดเลอื กและการจดั จา งภายนอก | 103
รายละเอยี ดการสอน
ประจําสปั ดาหท ี่ 6 (จาํ นวน 3 ช่วั โมง)
หัวขอการสอน : การคดั เลือกและการจดั จางภายนอก (Outsourcing)
จุดประสงคการสอน เพือ่ ใหส ามารถ
1. อธิบายความหมายของการคัดเลือกและการจัดจา งภายนอก
2. อธบิ ายประโยชน ขอดี- ขอเสีย ของการจัดจางภายนอก
3. เขาใจถึงวธิ ีการประเมินผูขายท้ัง 3รปู แบบ
4. อธิบายถึงหลกั เกณฑในการพิจารณาจา งพนักงานจางเหมาบริการ
5. อธิบายประเภทของการจางเหมา
6. อธิบายเหตุผลของการตดั สินใจในการจัดหาจากภายนอก
รายการสอน
6.1 ความหมายของการจัดจางภายนอก
6.2 แนวคดิ เก่ียวกับการจดั จางภายนอก
6.3 ประโยชนข องการจัดจางภายนอก
6.4 รปู แบบการจัดจา งภายนอก
6.5 ประเภทของการจา งเหมาภายนอก
6.6 หลกั เกณฑใ นการพิจารณาจางพนักงานจา งเหมาบริการ
6.7 ขอ ดี-ขอเสีย การจัดจา งภายนอก
6.8 เหตผุ ลในการตัดสินใจจดั หาจากภายนอก
6.9 ความหมายของการคดั เลือก
6.10 แนวคดิ ในการคัดเลือกผูขายปจ จัยการผลิต
6.11 การคัดเลือกและประเมนิ ผูขาย
วิธกี ารสอน
บรรยาย ถาม – ตอบ
104 | การคัดเลือกและการจดั จา งภายนอก
หนังสือ / เอกสารประกอบการสอน
นภดล รม โพธ์.ิ (2549).outsourcingทางเลอื กใหมข ององคก ร.วารสารบรหิ ารธุรกิจ.29(12),5-7
ปยวัฒน แกวกัณฑรัตน.(2553).การพัฒนากลยุทธการจัดการผลการปฏิบัติงานของบุคลากร
มหาวทิ ยาลัยใน
กํากบั ของรัฐกรณีศึกษาจุฬาลงมหาวทิ ยาลัย.วทิ ยานพิ นธค รศุ าสตรดษุ ฎีบณั ฑิต,กรงุ เทพฯ:
จฬุ าลงกรณม หาวทิ ยาลยั .
ไชยยศและมยุขพันธุ ไชยมั่นคง.(2556).กลยุทธโลจิสติกสและซัพพลายเชนเพ่ือการแขงขันใน
ตลาดโลก.
นนทบุร:ี ดวงกมลสมัย
วัชรวรงค เลิศวิทยานุกูล. (2550) ปญหาของการจางเหมาพนักงานบริการ (outsourcing) : ศึกษา
กรณีบริษัท
ทพิ ยประกนั ภัย จาํ กดั (มหาชน) . มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร/กรุงเทพฯ
วันชยั ตันตวิ ทิ ยาพทิ ักษ, “มอื อาชีพ : Business Process Outsoucing ธรุ กจิ ใหมใ นอนาคต”,
วารสารสารคดี 21,247(กันยายน 2548) :46.
วทิ ยา สุหฤทดํารง.(2546).ลอจิสตกิ สและการจัดการโซอุปทาน อธิบาย..งายนิดเดียว.(พิมพครั้งท1ี่ ).
กรุงเทพ
รธุ ิร พนมยงค.(2550). การประเมินและคดั เลอื กผูสง มอบ. กรุงเทพฯ : ไอที แอล เทรด มีเดยี
รตั ติเกลา เทีย่ งทางธรรม. (2550). ศกึ ษาคุณภาพชีวติ ในการทาํ งานของพนกั งานรับจางเหมาแรงงาน
ภายนอก (Outsourcing Staff) ในธุรกิจเอกชน : กรณีศึกษา บริษัท แอมเวย (ประเทศ
ไทย)จํากดั .
สารนพิ นธวทิ ยาศาตรมหาบณั ฑติ สาขาการพัฒนาทรพั ยากรมนษุ ย. สถาบันบัณฑติ พฒั นา
บรหิ ารศาสตร
Joel D. Wisner et al. (2009). Principles of Supply Chain Management. 2nd ed. United
State of
America: South -Western Cengage Learning.
โสตทศั นวัสดุ
บอรด ขาว ปากกา เครือ่ งคอมพิวเตอร เครอื่ งฉายภาพ
การคดั เลอื กและการจดั จางภายนอก | 105
การประเมินผล
ถาม – ตอบในชนั้ เรยี น
ทดสอบยอยในช้นั เรียน
ตรวจการทาํ แบบฝก หดั ทายบท
ผลการสอบประจําภาคการศึกษา
งานทม่ี อบหมาย
1. ใหทาํ แบบฝกหดั ทายบททุกขอ
2. ใหทบทวนบทเรยี นตามทีไ่ ดเ รียนไป
3. ใหศ กึ ษาเพ่ิมเตมิ และทดลองทาํ แบบฝกหัดในหวั ขอที่ไดเรียนไปจากหนังเลม อนื่ ๆ
4. ใหเตรียมเนือ้ หาสาระความรูส าํ หรบั ที่จะเรียนประจาํ สัปดาหตอไป
106 | การคัดเลือกและการจดั จา งภายนอก
บทท่ี 6
การคดั เลอื กและการจัดจา งภายนอก
บทบาทและความหลากหลายของการจา งเหมาพนักงาน นับวันย่ิงมอี ิทธพิ ลและไดร ับความ
นิยมจากองคกรเพ่ิมมากขึ้น เพราะขอบขายของการจางเหมาพนักงานบริการในปจจุบนั นี้ไมใชเพียง
แคพนักงานรับโทรศัพท พนักงานตอนรับ แมบาน พนักงานรักษาความปลอดภัยเทาน้ัน แตยังได
ขยายขอบขายงานกวางออกไปสูลักษณะงานในสายอาชีพ หรือ Core Business มากย่ิงขึ้น เชน
พนักงานดูแลระบบไอทีในองคกร วิศวกร พระนักงานสํารวจตลาด ประชาสัมพันธเปนตน รวมถึง
ลกั ษณะโครงสรางและรูปแบบของการบรหิ ารงานในยุคปจจบุ ัน จะเปนในเรอ่ื งของรูปแบบโครงสราง
องคกรท่ีมลี ําดับช้ันของสายงานท่ีสั้นลง หรือการท่ีลักษณะการทํางานขององคกรหลายหลายแหงจะ
ทํางานท่ีมีลักษณะเปนโครงการมากขึ้น ซึ่งหลายหลายโครงการตองการเพียงแคผูชํานาญ หรือ
ทีมงานเฉพาะกิจเขามาทํางานในชวงเวลาหนึ่ง เมื่อจบงานแลวความตองการใชคนก็หมดไป และยัง
ลดภาระเรื่องการจัดหาพนักงานเอง หรือบางองคกรมีนโยบายไมรับพนักงานประจําเพิ่ม เพราะ
ตองการควบคมุ คาใชจ าย แตจ ะเล่ียงไปใชพ นักงานบริการแทน (วัชรวรงค เลิศวิทยานกุ ูล2550)
ถึงแมการจัดจางภายนอกจะเปนการลดภาระงานและอาศัยผูชํานาญเขามาชวยแตกวาจะ
ผานไปถึงกระบวนการน้นั ก็ตอ งมีการคดั เลือกพนกั งานเขามาเกีย่ วของ ซึ่งการจะคัดเลือกพนกั งานให
มีคุณภาพกต็ องเครื่องมือตา งๆมาดําเนินการพิจารณา โดยมีการกําหนดหลักเกณฑและคุณสมบัติให
สอดคลอ งกับความตอ งการหรอื เปา หมายขององคกร
6.1 ความหมายของการจัดจางภายนอก
มผี ูใหค วามหมายเกีย่ วกบั การจางเหมาแรงงานไวม ากมาย ดังนี้
การจางเหมาแรงงาน หมายถึง การที่มีบริษัท ท่ีเปนผูรับเหมาการจางแรงงานภายนอก
(Leasing Company) ซึ่งมีการวาจางแรงงานท่ีตองการจะทํางาน และบริษัทท่ีเปนผูจางแรงงาน
ภายนอก (Client Company) ซึ่งมีงาน และไดนําเอาพนักงานจากบริษัทผูรับเหมาการจางแรงงาน
เขา มาทาํ งานทีบ่ รษิ ทั ผูจ า งเหมาแรงงานเอง การจางเหมาแรงงานจะเปน การนําคนจากขางนอก (จาก
บริษัทผูรับเหมาการจางแรงงานภายนอก) มาทํางานในองคการ ซ่ึงวัตถุประสงคของการจางเหมา
แรงงานภายนอก คือ บริษัทผูจางเหมาแรงงานภายนอกไมตองยุงเกี่ยวกับเร่ืองแรงงานสัมพันธ ตัด
ปญหาเร่ืองแรงงานสัมพันธเมื่องานหมด หรือเม่ือหมดสัญญาจาง ก็จะคืนพนักงานใหแกบริษัท
ผรู ับเหมาการจางแรงงานไป แลวบรษิ ัทผูรับเหมาการจางแรงงานจะนําพนักงานไปทํางานใหบรษิ ัทผู
การคดั เลือกและการจดั จา งภายนอก | 107
จา งเหมาแรงงานรายอน่ื ๆตอไป จึงเกดิ ความยดื หยนุ มาก และมีความเหมาะสมกับธุรกิจบางประเภท
(รัตติเกลา เทย่ี งทางธรรม 2550 : 26)
การจางเหมาพนักงานบริการ คือ การจัดจางบุคคล หรือบริการจากภายนอกเพ่ือ
ตอบสนองความตอ งการทางธรุ กจิ (วนั ชัย ตันตวิ ิทยาพิทักษ 2548)
สรปุ การจา งเหมางาน(outsourcing) คือ การจางแรงงานจากภายนอกมาเพ่ือตอบสนอง
ความตองการทางธุรกิจ
6.2 แนวคิดเก่ียวกบั การจดั จา งภายนอก
ตารางที่ 1 แนวคดิ การจางเหมาแรงงานภายนอก (Outsoureing)
การจา งพนกั งานประจาํ การจางเหมาแรงงานภายนอก
1.เม่ือพนักงานปวย ขาดคนทํางานแทนและ 1.เม่อื พนกั งานปวยจะมคี นทาํ งานแทน
ไมต อเนือ่ ง
2.ตองจา ยสวัสดิการทกุ ประเภท 2.ไมต อ งจา ยสวัสดกิ ารใดๆ
3.ปรับเงินเดือนทุกป 3.ปรับคาบริการตอ เมื่อมีประกาศจากกระทรวงแรงงาน
และสวสั ดิการสังคม
4.กําหนดปริมาณงานและเวลาสิน้ สดุ ยาก 4.สามารถกาํ หนดปรมิ าณมานและเวลาสนิ้ สุดไดง า ย
5.เม่ือปฏิบัติหนาที่ไมเปนที่พอใจ ไมสามารถ 5.สามารถเปล่ียนแปลงตัวบุคคลได ในกรณีพนักงาน
เปลีย่ นแปลงตัวบุคคลได ปฏบิ ตั หิ นา ทไ่ี มเปนทีพ่ อใจ
6.ก รณี เกิดความเสียห ารห รือสูญ ห าย 6.เรียกรอ งคาเสยี หาย ไดตามขอกําหนดในสญั ญา
เรยี กรอ งคาเสียหายไดยาก
7.มีปญหาเร่อื งคาใชจายในการดูแลพนักงาน 7.ลดคา ใชจายในการดแู ลพนกั งาน
8.รับภาระขั้นตอนการควบคุม ดูแลพนกั งาน 8.ลดภาระและข้ันตอนในการบังคับบัญชา เน่ืองจาก
ไดรับการดแู ลจากผมู ีประสบการณเ ฉพาะดาน
9.กรณีตองการพนักงานใหม หรือตองการคน 9.จัดคนทํางานไดท นั ทีและตอเนอ่ื ง
ทดแทนผูลาออก ตองเสียเวลาในการรับ
สมคั ร หรอื ฝกอบรมใหม
10.กรณเี ลิกจางเกิดปญ หาในเร่อื งคา ใชจ ายใน 10.ไมมปี ญหาในกรณคี า ใชจา ยเมอ่ื เลกิ จา ง
การเลิกจา ง
ทีม่ า : วันชัย ตนั ตวิ ทิ ยาพทิ กั ษ, “มืออาชพี : Business Process Outsoucing ธรุ กจิ ใหมในอนาคต”,
วารสารสารคดี 21,247(กันยายน 2548) :46.
108 | การคัดเลอื กและการจดั จา งภายนอก
6.3 ประโยชนของการจดั จางภายนอก
1. องคกรสามารถลดขนาดลง แตค วามสามารถเทา เดิม
2. องคกรสามารถแขงขันกับคูแขงขนาดใหญได
3. องคกรลดตนทุนไดเปนจํานวนมาก ท้ังดานคน สวัสดิการ รวมถึงเคร่ืองไม
เครื่องมือตางๆ
4. องคกรสามารถมองไปที่สิ่งสําคัญตอองคกรมากกวา เชน. ลูกคาสัมพันธ
การคนควาวิจัยพัฒนาการตลาดเปนตนซึ่งจะทําใหเกิดประสิทธิภาพสูงข้ึน กําไร
ก็สงู ขึน้ ตามไปดว ย
6.4 รูปแบบการจดั จา งภายนอก
รปู แบบการจางเหมางานบริการ ที่นยิ มใชใ นปจ จบุ ันมี 2 รปู แบบคือ
6.4.1. ลักษณะที่องคกรจางเขามาเปนพนักงานชั่วคราว มีระยะเวลา ของการสิ้นสุดการ
ทาํ งาน
6.4.2. บริการคอนแทรกเตอร ซึ่งบริษัทจะสงเจาหนาที่มาทํางานในองคกรของผูจางโดย
องคกรจะจายเงินใหแกบริษัทคูสัญญา อยางไรก็ตาม รูปแบบการดําเนินงานทั้ง 2 รูปแบบ ฐาน
คาจางท่ีองคกรจายจะสูงกวาพนักงานประจํา เพราะองคการไมตองจายผลประโยชน หรือใหสิทธิ
อื่นๆ แกบรษิ ัทจา งเหมาพนักงานบรกิ ารเทา กบั ทจ่ี า ยใหแกพ นกั งานประจํา
ปยวัฒน แกวกัณฑรัตน (2548 : 8-10) ไดอธิบายถึงแนวทางการบริการของบริษัทจาง
เหมาบรกิ าร (Outsoucing) ทั่วไปไวดงั น้ี
- จัดหาบุคลากรไปปฎิบัติงาน ณ สถานท่ีของผูวาจาง โดยพนักงานผูปฏิบัติงานจะอยูใน
ความดูแลของบริษัทจางเหมาบริการ (Outsoucing) ไมวาจะเปนเร่ืองการจายเงินเดือนสวัสดิการ
ตางๆ ของพนักงาน หากกรณีท่ี พนักงานขาดงาน หรือไมสามารถปฏิบัติงานใหบรรลุวัตถุประสงค
ของหนวยงานไดส าํ เรจ็ บริษทั จะรับผิดชอบในการดแู ลพนักงาน
- รบั โอนภาระการจากผูวาจาง (กรณผี ูวาจางมีพนักงานหรือลกู จางช่ัวคราวอยูแลว ) จะเขา
มาทําหนาท่บี ริการและดูแล โดยเฉพาะในเรื่องของรายได และสวสั ดิการตางๆ ซึ่งทางบรษิ ัทผูรบั จาง
จะเปน ผูร บั ผดิ ชอบทงั้ หมด
- ใหบริการในดานการสรรหาบุคลากรไปปฎบิ ัติงานยังสถานท่ีของผูวา จาง โดยระบใุ หเปน
พนกั งานประจําของผูวาจา งเอง (กรณีดังกลาวน้ีผวู าจางจะตอ งรบั ผดิ ชอบในสว นของสวสั ดกิ ารตา งๆ
ใหแ กพนกั งาน
การคดั เลอื กและการจดั จา งภายนอก | 109
- รับงานมาทําที่บริษัทจางเหมาบริการ (Outsoucing) ท่ัวๆ ไป (ที่ผูวาจางมีขอจํากัดใน
เร่ืองสถานที่ อุปกรณสํานกั งาน หรอื ผปู ฏบิ ัติงาน
- รับทาํ ระบบจา ยเงนิ เดือน โดยโปรแกรม Payroll ใหผ ูวา จาง
6.5 ประเภทของการจัดจา งภายนอก
ธุรกิจจา งเหมาบรกิ ารสามารถจาํ แนกออกเปน 4 กลมุ คือ
6.5.1 การบริหารจัดการหวงโซอุปทาน (Supply Chain Management) เปนกิจกรรม
ดา นโลจิสติกเปน สว นใหญ เชน การบรหิ ารจัดการสินคา คงคลัง และการขนสง เปนตน
6.5.2 การปฎิบัติการ (Operations) เชน การวิจัยและพัฒนา การผลิต การตรวจสอบ
คุณภาพ เปนตน สวนใหญไมคอยมีบริษัทใดทํา หากจะทําก็จะเปนลักษณะของการจางท่ีปรึกษา
หรือผเู ช่ียวชาญเขา มาชวยในองคกรมากกวา การจา งองคกรอืน่ มาดาํ เนินการ
6.5.3 การบริหารงานสนับสนุนภายในองค กร (Business Administration) เชน
งานการเงินและบัญชี การพัฒนาบุคลากร การเบิกจายตางๆ เปนตน ในกลุมน้ีจะมกี าร Outsource
มากท่สี ดุ
6.5.4 การบริการลูกคา (Sales, Marketing, and Customer Care) เชน การขาย ลูกคา
สัมพันธ การตลาด เปนตน มกั จะอยูในรูปของ Call Center หรือ Contact Center
แตท่ีคนสวนใหญมักจะรับรูและนิยม Outsource กันคือ ดานระบบสารสนเทศ
(IT Outsourcing) ดานการตลาด (Market Outsourcing) และดานบุคลากร (Human Resource
Outsourcing)
ดานระบบสารสนเทศ (IT Outsourcing) ความสําเร็จของ IT Outsourcing ขึน้ อยกู ับการ
เลือกบริษัทผูเขารับงานเปนสําคัญ ในเร่ืองน้ี พ.ท. รศ.ดร.เศรษฐพงค มะลิสุวรรณ ไดแนะนําหลัก
เกณฑ 4 ประการท่ีจะชวยในการคัดเลือกผูรับจางงานอยา งเหมาะสม ไดแก ความใสใจของผูรับจาง
งานภายนอกในความพอใจและความตองการที่แทจริงของผู วา จาง ความปลอดภัยของขอมูลตองมี
มากพอ การสรางใหเกิดความพึงพอใจของพนักงานองคกรผูวาจางที่มีตอผูรับจาง รวมทั้งการให
ความรูและพัฒนาบุคลากรของผูวาจางอยางตอเนื่อง สุดทายคือ ดูท่ีความพรอมดานเทคโนโลยีของ
ผูรับการวาจางท้งั ในสว นของ Hardware และ Software รวมถึงระบบสนบั สนุนอืน่ ๆ
ดานการตลาด (Market Outsourcing) กิจกรรมทางการตลาดท่ีเปนที่นิยมในการ
Outsource ประกอบดวย การจางใหทําแคมเปญ การโฆษณา การจัดทําอีเวนทมารเก็ตติ้ง การจัด
งานประชาสัมพันธและงานเปดตัวตางๆ เปนตน โดยแนวโนมในอนาคตกิจกรรมท่ีนาจะเปนที่นิยม
มากคือ การจัดจางทํากิจกรรมความสัมพันธกับลูกคา หรือที่เรียกวา CRM (Customer
Relationship Management) ซึ่ง จะเรมิ่ ตั้งแต การเกบ็ ฐานขอมูลลกู คา การวิเคราะหค วามสัมพนั ธ
110 | การคัดเลือกและการจัดจา งภายนอก
ระหวางคุณลักษณะของลูกคากับพฤติกรรมการตัดสินใจ ซ้ือ การทํา Market Outsourcing
ควร กําหนดขอบเขตใหเ หมาะสมกับประเภทกจิ การ โดยในบางกิจกรรมท่ีมีความสําคัญมากก็ไมค วร
จัดจางภายนอก เชน การกําหนดกลยุทธท างการตลาด การกําหนดโปรแกรมการแขงขัน การส่ือสาร
และประสานงานกลยทุ ธการตลาดภายในองคก ร เปน ตน
6.6 หลกั เกณฑใ นการพิจารณาจา งพนักงานจางเหมาบรกิ าร
ก า ร จ างพ นั ก ง าน จ าก ภ า ย น อ ก อ งค ก ร ใน ลั ก ษ ณ ะ ก าร จ า งพ นั ก งา น จ า งเห ม าบ ริ ก า ร
(Outsoucing) เร่ิมเขามามีบทบาทและไดรับความนิยมมากขึ้นตามลําดับ โดยองคกรตางๆ
มหี ลักเกณฑใ นการพจิ ารณาจางพนักงานจางเหมาบรกิ าร ดังนี้
6.6.1 พิจารณาถึงวัตถุประสงคขององคกรวาเปนอยางไร เชน หากตองการลดตนทุน
ตองการควบคุมกาํ ลังคน หรือตองการงานเพ่มิ เฉพาะเร่ืองใดเรื่องหนึ่งเทาน้ัน
6.6.2 ควรกําหนดใหชัดเจนวาตองการ ใชพนักงานจางเหมาบริการจํานวนเทาใด ใชงาน
ใดบาง ท้ังนี้เพ่ือท่ีพนักงานในองคกรรูสึกชัดเจนในนโยบายขององคกรวาจําเปนตองใชพนักงานจาง
เหมาบริการในงานอะไรบาง เพราะเหตุใด ขอบเขตของงานแคไหน ซึ่งความชัดเจนน้ีจะไมทําให
พนักงานรสู กึ ทกุ คุกคาม
6.6.3 ควรหลีกเลี่ยงในการใชพนักงานจางเหมาบริการในงานที่เกี่ยวของกับความลับและ
เทคโนโลยีที่สําคัญขององคกร งานที่ใชความรู ความสามารถ หรืองานท่ีอาจจะสงผลกระทบตอ
กจิ การขององคกรไดม าก
6.6.4 ตองเลือกบริษัทจางเหมาบริการท่ีดี ความรับผิดชอบสูง ท้ังน้ีเพราะถาหากไดบริษัท
จางเหมาบริการท่ีไมดี เอาเปรียบลูกจางของตนเอง เชน จายคาแรงต่ํากวาคาแรง ขึ้นต่ํา ไมจาย
คาแรงในวันลาปวย วันหยุดตามประเพณี ไมมีประกันสังคม เงินเขาประกันสังคม ไมมีกองทุนเงิน
ทดแทน ไมมีวันหยุดพักผอนประจําป ไมจายเงินคาชดเชยการเลิกจาง เปนตน ส่ิงเหลานี้จะทําให
ลูกจางที่ถูกสงเขามาปฏิบัติงานในองคกรไมมีคุณภาพ ขวัญกําลังใจ ลาออกจากการสูง ที่แยกวานั้น
อาจจะนาํ คดมี าฟองรองตอ องคกรได
6.7 ขอ ดี-ขอเสีย ของการจัดจางภายนอก
การจางเหมาพนักงานบรกิ าร (Outsourcing) มีท้ังขอดีและ ขอ เสีย รูปแบบในการจางก็มี
ความหลากหลาย ซงึ่ แตละองคกรสามารถพิจารณาตามความเหมาะสมของวตั ถุประสงคอ งคกร
ขอดี การจางเหมาบคุ ลากรภายนอก มีดังนี้
- ลดคาใชจ ายในบริษัท ส่งิ แรกท่ีตอ งคํานงึ ถงึ ก็คอื บุคคลภายนอกสามารถทํางานใหก ับเรา
ในราคาและคุณภาพที่เรายอมรับไดหรือเปลา การจางบุคคลภายนอกน้ันรวมถึงบุคคลหลากหลาย
การคัดเลอื กและการจดั จา งภายนอก | 111
ระดับทักษะต้ังแตชนชั้นแรงงานไปจนถึงคนท่ีมีทักษะเฉพาะทางสูง สวนมากแลวการจาง
บคุ คลภายนอกจะเปนการลดคา ใชจายใหกับบริษัทไดในระยะส้ัน แตในระยะยาวเราก็ตองมาดูอีกที
วา สมเหตุผลหรือเปลา ทีบ่ ริษัทจะทําเองอีกที
- ความซับซอนในโครงสรางบริษัท องคกรท่ีมีพนักงานประจําเยอะก็จะมีความยุงยากใน
การบริหารเยอะเชนกัน ยิ่งพนักงานเยอะก็จะย่ิงมีปญหาทางดานการส่ือสาร และความเร็วในการ
ขับเคล่ือนองคกร เพราะฉะน้ันการจางบุคคลภายนอกก็เปนการตัดภาระเรื่องความซับซอนใน
โครงสรางของบริษัทไปไดในระดับหนึ่ง ลถทั้งภาระของฝายบุคคลและภาระของผูบริหารผูจัดการ
องคกร
- บคุ คลภายนอกพรอมที่จะเร่ิมงานไดท นั ที อีกปญ หาหนึง่ ของการจางพนักงานในบริษัทก็
คอื ‘การรอ’ หากเราจางเด็กจบใหมเราก็ตองรอเรียนจบ หรือหากเราจางพนักงานจากบริษัทอ่ืนมา
เราก็ตองรอพนักงานหมดสัญญาทํางานกับบริษัทเกากอน ในกรณีนี้หากเปนงานท่ีบริษัทแรงท่จี ะรีบ
ทําใหจบ ตองการคนทันทีวันพรุงนห้ี รืออาทติ ยห นา การจา งบุคคลภายนอกกเ็ ปนตวั เลือกทดี่ กี วา
- สามารถหาพนักงานไดในเวลาอันสั้น กระบวนการจางพนักงานน้ันมีหลายข้ันตอนมาก
ต้ังแตการลงประกาศหางาน การสมั ภาษณง าน และกระบวนการตัดสินใจตา งๆทั้งจากฝา ยบรษิ ทั และ
ฝา ยคนที่เขามาสมคั รงาน ซง่ึ หากเรามีกระบวนการจางบุคคลภายนอกท่ีชดั เจนอยูแลว หรอื มีบริษัท
ตวั กลางชว ยจัดหาบคุ คลภายนอกให เรากจ็ ะสามารถจางบคุ คลภายนอกเขา มาไดเ รว็ ขึ้น
- บุคคลภายนอกมีทักษะท่ภี ายในบริษัทไมมี หลายครั้งที่บริษัทตอ งการทจี่ ะทาํ อะไรใหมๆ
แตปญหาก็คือคนในบริษัทไมรูวาจะเร่ิมตนยังไง บริษัทก็เลยตองเลือกที่จะจางพนักงานเขามา
ชวยงาน อยางไรก็ตามงานบางชนิด ก็ตองใชทักษะเฉพาะทางเปนอยางมาก ยิ่งเปนงานท่ีตองการ
ทกั ษะหายากดวยแลว บางคร้ังการจางบคุ คลภายนอกก็จะทําไดเ ร็วกวา
ขอ เสยี การจางเหมาบุคลากรภายนอกมดี งั น้ี
- คา ใชจา ยระยะยาวท่ีมกั จะแพงกวากนั ฝก พนกั งานภายใน ปญ หาดานความลับของบริษัท
รวั่ ไหล การท่ีบุคคลภายนอกไมเขาใจกฎระเบียบและกระบวนการทํางานของบริษัท และปญหาดา น
ความนา เช่ือถือ ขอ เสยี เหลานี้แกไ ขไดหากบรษิ ทั ไดทาํ การศกึ ษา
- ปญหาดานความลับของบริษัท ในหลายกรณีการจางบุคคลภายนอกเขามาชวยงานใน
บรษิ ทั น้นั กแ็ ปลวา บคุ คลภายนอกจะสามารถเขา ถงึ ขอ มูลภายในของบริษทั ไดดว ย อาจจะเปน การเขา
สูระบบหรือจะเปนการพูดคุยกับพนักงานในบริษัทก็ตาม หมายความวาบริษัทมีความเส่ียงท่ีจะทํา
ขอ มลู สําคัญรว่ั ไหล อาจจะเปน ขอมลู ลกู คาหรือขอ มลู การเปด สนิ คาตวั ใหม เปนตน
-กฎเกณฑและกระบวนการทํางานของบริษัท แตละบริษัทก็มีกระบวนการทํางานและ
วัฒนธรรมองคกรเปนของตัวเอง ซึ่งบุคคลภายนอกที่จะเขามาทํางานกับพนักงานในบริษัทและดีได
112 | การคัดเลอื กและการจดั จา งภายนอก
นนั้ ควรจะเขา ใจกระบวนการทํางานของบริษัทและวัฒนธรรมองคกรวิธีการทํางานของพนักงานใหดี
ไมอยา งน้ันแลว โอกาสที่ปญ หาทางดานการสือ่ สารและความไมเขา ใจกันจะทําใหง านลา ชาลงหรอื เสีย
คณุ ภาพกม็ เี ยอะขน้ึ
-ความนาเชื่อถือของบุคคลภายนอก บุคคลภายนอกก็เปนการจางวานอยางหน่ึง
หมายความวางานแตละอยางก็มีความเสี่ยงที่จะทําไมเสร็จหรือทําไมไดคุณภาพตามที่สัญญาไว โดย
เฉพาะงานที่จําเปนตองใชทักษะสูงและเปนทักษะที่องคกรไมมี และนี่ก็เปนสาเหตทุ ี่บางครั้งการจาง
งานบคุ คลภายนอกทน่ี าเชอ่ื ถือไดแ ละมีทักษะสงู ถึงมคี าใชจา ยสงู มากเชน กัน
6.8 เหตผุ ลในการตัดสนิ ใจจัดหาจากภายนอก
องคการจะทําการซ้ือหรือจัดหาวัตถุดิบ ช้ินสวนประกอบ หรือบริการจากซัพพลายเออร
ดวยเหตุผลตางๆ (Wisner et al, 2009:53-54) ดังตอ ไปนี้
6.8.1 มีความไดเ ปรียบเรอ่ื งตน ทนุ (Cost Advantage) ตนทนุ เปน เหตุผลสาํ คญั ในการ
จัดซ้ือหรือการจัดหาในหลายๆบริษัท โดยเฉพาะการสงมอบช้ินสวน หรือสวนประกอบท่ีไมคอย
สําคัญเพ่ือปอนสายการผลิตขององคการ ความไดเปรียบทางการแขงขันเกิดข้ึนจากมาตรฐานของ
วัตถุดิบที่สงมอบแก ซัพพลายเออร ความไดเปรียบตอหนวยเน่ืองจากซัพพลายเออรไดสงมอบ
รายการวัตถุดิบที่เหมือนกันไปยงั ผูใชหลายรายในกรณีการจัดหาจากภายนอกปริมาณความตองการ
อาจจะมีจํานวนนอยซ่ึงไมเหมาะสมตอการลงทุนในการส่ังทําอุปกรณนั้น ซัพพลายเออรตา งชาติบาง
รายอาจจะมขี อไดเ ปรยี บดา นตน ทนุ เนื่องจากมีคา แรงงานและตน ทนุ วัตถดุ บิ ท่ตี ่ํา
6.8.2 กําลังการผลิตไมเพียงพอ (Insufficient Capacity) บริษัทอาจจะดําเนินการ
ผลิตใกลเคียงกับกําลังการผลิต ทําใหไมสามารถผลิตชิ้นสวนเองได ส่ิงเหลานี้อาจเกิดขึ้นไดเมื่อ
ปริมาณความตองการสินคาเติบโตอยางรวดเร็วมากกวาท่ีบริษัทคาดหวังไว บริษัทจึงทําการซ้ือ
ชนิ้ สวนหรือสวนประกอบเพ่ือเพ่ิมกําลังการผลิตในระยะสั้นเพื่อมุงเนนการผลติ ท่ีมีคุณคา โดยบริษัท
อาจวาจางบริษัทรับชวงเพ่ือผลิตชิ้นสวนสําคัญเพื่อตอบสนองความตองการของลูกคา การรับเหมา
ชวง (Subcontracting) เปนการขยายกําลังการผลิตระยะสั้น เน่ืองจากบริษัทรับเหมาชวงสามารถ
ควบคมุ กระบวนการผิตไดดีกวา และควบคมุ ขอ กาํ หนดในเร่ืองชน้ิ สวนหรอื ผลติ ภัณฑข น้ั สุดทา ยดีกวา
6.8.3 ขาดความเช่ียวชาญ (Lack of Expertise) บริษัทอาจจะไมมีความจําเปนที่
จะตองใชเทคโนโลยีและความเชี่ยวชายในการผลิตช้ินสวน เทคโนโลยีท่ีใชในการผลิตระยะยาว
สาํ หรบั กจิ กรรมหลกั อาจสงผลกระทบตอ สมรรถนะหลักขององคก าร ซพั พลายเออรอาจถือสิทธิ์บตั ร
ในการผลิตสินคาหรือช้ินสวนนั้นๆซึ่งบรษิ ัทเองอาจจะไมสามารถตอบสนองตอสภาวะแวดลอมและ
มาตรฐานดว ยความปลอดภยั ของการผลิตช้นิ สว นน้นั ได
การคดั เลือกและการจดั จางภายนอก | 113
6.8.4 คณุ ภาพ (Quality) การจดั ซ้ือชิน้ สวน หรือสวนประกอบจากซพั พลายเออรอาจจะ
มีความเหนือกวาในดานคุณภาพมากกวาผลิตเองเน่ืองจากซัพพลายเออรมีเทคโนโลยีที่ดีกวา
กระบวนการผลิตท่ีดีวา กระบวนการผลิตท่ีดีกวา และขอไดเปรียบเร่ืองการประหยัดตอขนาดตอ
หนวย โดยซัพพลายเออรเองอาจจะลงทุนไวอยางมากในเร่ืองการวิจัยพัฒนาผลิตภัณฑ คุณภาพที่
เหนอื กวา ของซพั พลายเออร
6.8.5. กําลังการผลิต บริษัทควรจะพิจารณาวาซัพพลายเออรมีกําลังการผลิตในการเติม
เตม็ คาํ ลง่ั เพือ่ ตอบสนองตอความตอ งการของลกู คา และมีความสามรถในการผลติ เตมิ เตม็ คําส่งั ซอื้ ขน
นาดใหญมากนอ ยเพียงใด
6.8.6 ความสามารถในการติดตอส่ือสาร ซัพพลายเออรควรจะควบคุมการติดตอส่ือสาร
ซึง่ จะเปนตัวสงเสรมิ การสอ่ื สารระหวางกจิ การดวยกนั
6.8.7 ทําเลท่ีตั้ง ที่ต้ังทางภูมิศาสตรเปนปจจัยสําคัญในการคุดเลือกซัพพลายเออร
ซึ่งมีผลกระทบตอระยะเวลาสงมอบวัตถุดิบ การขนสง และตนทนุ การขนสง บางบริษัทไดกาํ หนดให
ซัพพลายเออรตง้ั อยใู นระยะทางที่กาํ หนดเพือ่ อาํ นวยความสะดวกใหแกบ ริษทั
6.8.8 การบริการ ซัพพลายเออรตองสนับสนุนผลิตภัณฑของบริษัทโดยการเตรียม
บริการที่ดีเมื่อบริษัทตองการ เชน เม่ือบริษัทตองการขอมูลผลิตภัณฑ หรือการรับประกัน ซัพพลาย
เออรก็ตองตอบสนองความตอ งการเหลานี้ใหท นั เวลา
6.9 ความหมายของการคดั เลอื ก
วิทยา สุหฤทดํารง (2546) ไดกลาววา การคัดเลือกผูขายที่เปนหนึ่งในกระบวนการ
ตอเน่ืองท่ีสําคัญในการจัดหาสินคาและวัตถุดิบ เพ่ือเปนการสนับสนุนแผนธุรกิจและรูปแบบการ
ปฎิบัติของบริษัท ส่ิงที่กําหนดข้ึนเพื่อทําการคัดเลือกผูขายและซัพพลายเออรจะทําใหองคกรเขาใจ
เกี่ยวกับศักยภาพของผูขายไดอยางลึกซึ้ง นอกเหนือจากราคาสินคาและเงอ่ื นไขทางการคาและการ
ประเมินคุณคาจากศักยภาพของผูขายจะตองไดรับการพิจารณาดวย เชน คุณภาพของสินคาและ
บริการ หรือ ระดบั บรกิ าร การจัดสง ความใสใจ การสนับสนุนทางดานเทคนคิ เปน ตน
ไชยยศและมยุพันธุ ไชยมั่นคง (2556) ไดกลาวถึงการประเมินผูขายวา บริษัทที่ประสบ
ความสําเร็จการแขงขันไมไดอยูที่ราคาอยางเดียว แตจะตองเพ่ิมคุณคาของผลิตภัณฑดวยการเพ่ิม
คุณคาของผลิตภัณฑตอ งครอบคลุมการลดตนทุนและการบริการ คุณภาพของสินคาขึ้นอยูกับหลาย
ปจ จัยดงั น้ี
114 | การคัดเลือกและการจดั จา งภายนอก
สรุป การคัดเลือก คือ การประเมินผูขายจากศักยภาพโดยบริษัทที่จะประสบความสําเร็จ
จะไมพิจารณาเพียงราคาอยา งเดียว
6.10 แนวคิดการคัดเลือกผูขายปจจัยการผลติ
การคัดเลือกผูขายปจจัยการผลิตนั้นมี หลายแนวคิดท่ีใชเปนหลักเกณฑในการคัดเลือกผูขายปจจัย
การผลติ เชน
6.10.1 แนวคดิ ความสามารถของผขู ายปจจัยการผลิต
Gioconda et.al, (2006) ไดศึกษาถึงความสามารถของผูจัดหาวัตถุดิบ (Supplier
Performance) พบวา เปนสิ่งท่ีสรางมูลคาเพิ่มให อุตสาหกรรมโดยมุงเนนในการสนับสนุนการ
แขงขันของโซอุปทานท้ังน้ีข้ึนอยูกับสมรรถนะของผูจัดหาวัตถุดิบในเร่ืองคุณภาพ ราคา และการสง
มอบทต่ี รงเวลา แมว าการพัฒนาผลติ ภัณฑใหม จะมีความสําคญั ตอความสามารถของผูจ ัดหาวัตถดุ ิบ
ในเร่อื งการปฏบิ ตั ิ โดยการศกึ ษาแบง ออกเปน 2 ประเด็นหลัก คอื
-การพัฒนาสินคาใหม นักวิจัยหลายคนพบวากระบวนการพัฒนา ผลิตภัณฑใหมเกิดจาก
การ ปรับปรุงความสัมพันธท่ีดีขึ้นระหวางบริษัทผูผลิตช้ินสวนและผูจัดหาวัตถุดิบโดยใชการมีสวน
รวมของผูจัดหาวัตถุดิบในเรื่องของการพัฒนาผลิตภัณฑ จะมีสวนชวยลดการทํางานและชวยลด
ตน ทุน
-ดา นการปฎิบัติงาน จากการศึกษาความสําคัญของความสามารถจัดหาวัตถุดิบไดในดาน
ปฏิบัตงิ านไดนําเสนอความสามารถในดานบวก และปฏิบัตงิ านและการวิจัยดานการจัดการคณุ ภาพ
การจัดการหวงโซอุปทานและปรัชญาอ่ืนๆท่ีมีผลตอคุณภาพของธุรกิจสามารถทําใหผลิตภัณฑที่ดี
เพราะผลลัพธไดมานน้ั จะมาจากกระบวน การในการใหบ รกิ ารโดยผูจัดหาวตั ถุดิบ
6.10.2 แนวคดิ การสรา งความไดเปรียบทางการแขงขัน
ในปจจุบันวิธีการสรางความมั่นคงใหองคกรที่ดีที่สุดคือการสรางความไดเปรียบทางการ
แขงขัน(Competitive Advantage) ซ่ึงเปนหัวใจในการวางแผนกลยทุ ธ การสรางความไดเ ปรียบใน
การแขงขันเปน การสรางความไดเปรยี บทําใหค ูแ ขงไมส ามารถเลยี นแบบไดห รอื คูแ ขงตอ งใชเ วลา
ในการปรับเปลี่ยนตัวเองคอนขางมากกอ นท่ีจะเรียนแบบความสามารถหรือวตั กรรมได ปจจยั ที่เปน
พื้นฐานที่สําคัญท่ีสุดที่ทําใหเกิดความไดเปรียบทางการแขงขันก็ คือความรู(knowledge) ที่องคกร
ตองพยายามสรางข้ึนมาดวยการเรียนรู(learning) และพัฒนาเปนองคกรแหงการเรียนรู(Learn
Organization)ใหไดจากนั้นผูบริหารตองดึงเอาความรูตางๆที่บุคลากรมีมาสรางนวัตกรรม
(Innovation)ใหกับองคกรตอไปความไดเปรียบทางการแขงขันจะข้ึนอยูกับความสามารถองคกรที่
เปนเลิศ 3 ดาน คือ ขายสินคาและบริการท่ีดกี วา ขายสนิ คา ที่ถูกกวาและตอบสนองลูกคาไดร วดเร็ว
กวาคูแขง คําวาสินคาไดบริการท่ีดีกวาเรียกวา ขายสินคาท่ีถูกกวาดวยตนทุนที่ตํ่ากวา
การคัดเลือกและการจดั จา งภายนอก | 115
(Cost Leadership)และตอบสนองไดเร็วกวาเรียกวา(Quick Response) คําวาสินคาและบริการท่ี
แตกตางไปจากองคกรอื่น หมายถึง สินคาและบริการขององคการที่พิเศษไปจากสินคาและบริการ
ขององคการอน่ื
6.11 การคัดเลอื กและการประเมนิ ผขู าย
การประเมินผล หมายถึง ความพยายามในการบันทึกส่ิงท่ีเกิดขึ้นและทําไมถึงส่ิงนั้นถึง
เกิดข้นึ ได ในขณะที่การเลอื กผูข ายเปนการตดั สินใจโดยคาํ นงึ ถงึ วาจะซื้อวสั ดจุ ากใคร การตัดสนิ ใจซือ้
วัสดุจากใครเปนช้ินสวนแทนท่ีจะผลิตเองมีความจําเปนตองมีการคัดเลือกผูขาย โดยมีปจจัยการ
พิจารณาคัดเลือกผขู ายประกอบดวย 3 ขน้ั ตอน ไดแก การประเมิน,การพัฒนาผูขายและการเจรจา
ตอรองซึ่งแตล ะข้นั ตอนมรี ายละเอียดดงั น้ี
6.11.1 การประเมินผูขาย(Vendor or Supplier evaluation) เปนข้ันแรกของ
กระบวนการคัดเลือกผูขายประกอบดวยการคนหาศักยภาพของผูขายและการตัดสินใจท่ีจะเขามา
เปนผูขายปจจัยการผลิตท่ีดี ในขั้นตอนนี้การประเมินตองใชเกณฑตางๆตามตารางท่ี 1 โดยเกณฑ
การพิจารณาและน้ําหนักจะขึ้นอยูกับความตองการขององคกรในการคัดเลือกผูขายสวนประกอบ
ผลิตภัณฑ โดยกระบวนการประเมินอาจตองพิจารณาถึงเสถียรภาพทางการเงินท่ีม่ันคง มีการวิจัย
ดานความสามารถในดานเทคนิคและศักยภาพในการสรางความสัมพันธท่ีดีตอกัน เทคนิคการ
ประเมนิ ผูขายจะมดี วยกัน 3 วธิ ี
- เทคนคิ ระบบตน ทนุ (Cost –Based System) ในกรณที เี่ ลือกผสู ง มอบผดิ จะเกดิ ปญ หา
ขึ้นมากมาย เชน การสงมอบลาชา สินคามีปญหา บริษัทตองคัดสินคาออกเพราะตํ่ากวาเกณฑ
มาตรฐานหรือสินคามีปญหาดานคุณภาพตองท้ิงเปนของเสีย จึงเกิดแนวคิดนําเอาตนทุนของเสีย
เหลานี้นํากลับมาคํานวณกลับเพื่อหาราคาซ้ือขายกับผูสงมอบ จึงจะถือเปนราคาที่แทจริงในชวงปที่
ผานมา หลังจากนั้นบรษิ ัทจึงเอาราคาที่ไดรวมตนทุนของการท่ีผูสงมอบไมสามารถดําเนินการไดมา
ทําการวดั ผลงานเปรียบเทียบกับผูสงมอบรายอื่น ผลสรุปท่ีไดก็คือ ราคาซ้ือถูกที่สุดไมใชตนทุนท่ีถูก
เสมอไป ซึ่งแนวคดิ น้ีไดม าจากการคํานวณ (Supplier Performance Index:SPI) การคาํ นวณตน ทุน
ทไ่ี มก อ ใหเกิดการดําเนินการมีข้ันตอนดังนี้
โจทย:ตนทุนการจัดซ้ือรวมอยูท่ี 5,000 เกิดปญหาการสงมอบลาชา 5 ครั้งมีตนทุนแตละ
คร้ังอยูท่ี180 นอกจากน้ียังมีปญหาคาแรงท่ีตองทําลายสินคาที่ประกอบดวยสินคาXในสายการผลิต
116 | การคัดเลือกและการจดั จา งภายนอก
3คร้ังมีตนทุนตอ ครง้ั ท่ี 50 และเกดิ ปญ หาคณุ ภาพของสนิ คา X ที่มีปญหาหรือบริษทั ตองการคัดออก
2 ครั้ง ตนทนุ ตอ คร้ังที่100 จงคํานวณตน ทุนท่ีไมกอ ใหเกิดการดําเนินการ
6.2 แสดงผลการประเมนิ ผสู งมอบแตละราย
เหตกุ ารณที่มปี ญ หา จํานวนคร้งั ที่เกิดขึน้ ตนทุน/คร้งั ตน ทุนรวม
การสง มอบลา ชา 5 180 900
คาแรงท่ีตองทําลายสินคาท่ีประกอบดวยสินคาX 3 50 150
ในสายการผลิต
คุณภาพของสินคาXที่มีปญหาหรือบริษัทตองการ 2 100 200
คัดออก
ตนทนุ ท่ีไมกอใหเ กิดการดาํ เนนิ งาน 1,250
การคํานวณคา ดชั นี้ชีวดั ประสิทธิภาพผสู ง มอบ (SPI )
ሺตน ทุนการจัดซอ้ื รวม ା ตนทุนทไ่ี มกอใหเกดิ การดาํ เนนิ งานሻ
SPI =
ตนทนุ การจัดซ้อื รวม
SPI = (5000+1250)ൊ5000 =1.25
คา SPI =1.25
ดังนั้น ตน ทุนทไ่ี มก อใหเ กดิ การดําเนินงานอยูท่ี 1.25
- เทคนิคระบบถวงนํ้าหนัก (Weight point system) ตัวอยางการวัดผลเปรียบเทียบสินคาท่ี
X มผี ูสงมอบจาํ นวน 3 ราย (ผูส ง มอบ A, BและC) โดยทีบ่ ริษทั ใหน ํา้ หนกั การวดั ผล 3 มิตดิ ังตอไปน้ี
มติ ิ น้าํ หนกั
ดานคุณภาพ 40%
ดา นการสง มอบ 30%
ดา นบริการ 30%
รวม 100%
การคัดเลอื กและการจดั จา งภายนอก | 117
ผลงานของผสู ง มอบในปท ผี่ านมา
มติ ิ ผูสงมอบA ผสู งมอบฺB ผสู งมอบC
ดา นคณุ ภาพ 96 93 99
ดานการสง มอบ 95 92 98
ดานบรกิ าร 91 98 95
รวม 282 283 292
ผลการประเมินประสิทธิภาพเปนดัง ตารางท่ี 2 แสดงผลการประเมินผูสงมอบ
แตล ะราย
ผลประกอบการหลงั
การใหนํ้าหนักตวั แปร
(1x2)
นา้ํ หนกั ประสิทธิภาพ ประสทิ ธิภาพ ประสิทธภิ าพ AB C
ABC
ดา นคณุ ภาพ 40 96 93 99 38.4 37.2 39.6
ศักยภาพผูส ง มอบ 30 95 92 98 28.5 27.6 29.4
ราคา 30 91 98 95 27.3 29.4 28.5
Total 94.2 94.2 97.5
จากตารางที่ 2 พบวาผูสงมอบ C มีผลงานดีที่สุด คือ คะแนนอยูท่ีรอยละ 97.5สวน ผูสง
มอบ A และผูสงมอบ B มีคะแนนเทา กัน คอื อยทู รี่ อ ยละ 94.2
-เทคนิคระบบหมวดหมู เปนวิธที ่ีงายท่ีสุด เปน การวัดผลทม่ี ีการใหค ะแนนเปน 4-5 ระดับ
คือ ดีมาก ดี ปานกลางและควรปรบั ปรุงดัง ตารางท่ี3 แสดงแบบฟอรมการใหค ะแนน
118 | การคัดเลือกและการจัดจา งภายนอก
6.3 แสดงแบบฟอรม การใหคะแนน
ริษัท………………………………………………………………………………………………………………….……..
รายงาน(report)
การใหคะแนนรวม(Total rating)
าตรวดั มาตรวดั
ควร
ปานกลาง
ดี
ดีมาก
ควร
ปรบั ปรุง
ปานกลาง
ดี
ดีมาก
าพรวมบริษทั ผลิตภัณฑ
นาดและขดี ความสามารถ คุณภาพ
ดแขง็ ดานการเงิน ราคา
องทางการผลติ บรรจภุ ัณฑ
วามสมั พนั ธทางการคา ความเปน แบบเดียวกัน
ม รวม
ริการ พนักงาน
ารจัดสงตรงเวลา มคี วามรูในผลติ ภัณฑ
ภาพของสินคาตามทก่ี าํ หนด การวางแผนและความ
รว มมอื
ารดแู ลดา นการรอ งทกุ ข แจง ราคาสินคาเรว็
า น ว น สิ น ค า ที่ คื น ต ร ง ต า ม มี ส วน ล ด ต าม ค วาม
าหนด เหมาะสม
ม รวม
จากตารางขางตน คาคะแนนของผูขายปจจัยการผลิตจะมีผลตอการตัดสินใจในการ
คัดเลือกผูขายผูขายรายใดที่มีคาคะแนนมากจะสรางความไดเปรียบในการส่ังซ้ือ โดยเกณฑที่ใชใน
การประเมนิ ผขู ายปจจัยการผลิตอาจพิจารณาจากเกณฑต อไปน้ี
- ประสิทธิภาพของผูขายปจจัยการผลิต (Supplier Effectiveness) การวัดประสิทธิผล
ของผขู ายปจ จยั การผลติ สามารถวดั ดังนี้
x สามารถพัฒนาเปน พนั ธมิตรระยะยาวหรือไม
x ความนา เช่อื ถอื ของผูข ายปจจัยการผลติ
การคัดเลอื กและการจดั จางภายนอก | 119
x ความสมดลุ ของตนทนุ การจดั ซอ้ื และการใหบ รกิ าร
- การจัดซื้อเชิงการแขงขัน (Buying Competitively)การจัดซ้ือเชิงการแขงขันวัดไดจาก
เหตุผลดงั ตอ ไปนี้
x มกี ารประมลู แขง ขันหรือการเจรจาตอรอง
x ตองมีสัญญาหรือไม
- การมีสตอ กและการลงทนุ ในสตอ ก(Availability and Stock Investment)
x ตองมีระบบการจัดสงทที่ นั เวลาพอดี (JIT)
x เปา หมายการยกขนสินคา ในคลงั สนิ คา มอี ะไรบาง
x ตองการพยากรณยอดขายหรือไม
- คุณภาพ (Quality)
x มีวตั ถดุ บิ ตามขอ กําหนดทไ่ี ดต กลงไว และสอดคลองทง้ั ระบบหรอื ไม
x ตองเก่ยี วกับระบบการประกนั คณุ ภาพหรอื ไม
x มูลคา ท่ไี ดป รบั ปรุงที่ตอ งการมีอะไรบาง
-การประสานงาน (Co-ordination)
x ตองประสานงานภายในมากขึน้ หรอื ไม
x ตองประสานงานระหวา งการจดั ซือ้ ตอ เนื่องหรอื ไม
6.11.2 การพัฒนาผูข าย (Vendor development) เปนขนั้ ท่ี 2 ของการคัดเลือกผูข าย
ผซู ้ือตองมีความม่ันใจวา ผขู ายจะมีสินคาที่มีคณุ ภาพตามท่ีตอ งการ มกี ารเปลี่ยนแปลงทางวิศวกรรม
มีการจัดสงและระยะเวลาที่แนนอน มีนโยบายที่ม่ันคง การพัฒนาผูขายจะรวมถึงการฝกอบรมและ
การการชว ยเหลือดา นการผลติ มกี ารถา ยโอนขอมูลและนโยบายการจดั ซ้อื
6.11.3 การเจรจาตอ รอง (Negotiation) เปนกลยุทธข ้นั ที่ 3 ของการคดั เลอื กผูขายดวย
การพฒั นาสัญญากบั ผูขายปจจยั การผลติ โดยมกี ารกําหนดราคา 3 รปู แบบ คอื แบบจําลองราคาจาก
ฐานตนทนุ , แบบจําลองราคาตามทองตลาด, การประมลู ราคาของการแขง ขัน
120 | การคัดเลอื กและการจัดจา งภายนอก
แบบฝกหัด บทที่ 6
การคัดเลือกและจดั จา งภายนอก(Outsourcing)
(ตอนท่ี1) จงเลือกคาํ ตอบท่ีถูกทสี่ ดุ k
1. ขอใดตอ ไปนไ้ี มอยูใ นประเภทของการจา งเหมาบรกิ าร
ก. การบรหิ ารจดั การหวงโซอปุ ทาน ข. การปฏิบัตกิ าร
ค. การบรกิ ารลูกคา ง. การจัดซอื้
2. ขอใดตอ ไปนไ้ี มใชเหตผุ ลตัดสนิ ใจจดั ซ้อื จากภายนอก
ก. มีความไดเ ปรยี บเร่อื งตน ทุน ข. กาํ ลงั การผลติ ไมเ พียงพอ
ค. ขาดความเชยี วชาญ ง. ระยะเวลาการชาํ ระหน้ี
3. ขอ ใดตอไปนไี้ มอยูในเทคนคิ การประเมนิ ผขู าย
ก. เทคนคิ ระบบหมวดหมู ข. เทคนคิ ประสิทธภิ าพของผูขาย
ค. เทคนิคระบบตนทุน ง. เทคนคิ ระบบถว งนํ้าหนกั
4. ขอใดไมใชข อ ดีของการจางเหมางานภายนอก
ก. ลดคาใชจ า ยในบริษทั ข. บุคคลภายนอกมีทกั ษะที่ภายในบรษิ ทั ไมม ี
ค. สามารถหาพนักงานไดใ นเวลาอันสนั้ ง. มีความเปน ทางการตํา่
5. ขอ ใดไมใ ชขอ เสียของการจัดจา งภายนอก
ก. คา ใชจา ยระยะยาวทม่ี กั จะแพง ข. ปญหาความลบั ของบรษิ ัท
ค. ความนา เช่ือถอื ของบคุ คลภายนอก ง. ไมม กี ารแขงขนั ภายในแผนก
6. ขอใดตอไปนไี้ มใชแนวคดิ การจา งเหมาแรงงานภายนอก
ก. การจา งเหมาแรงงานภายนอกเม่ือพนกั งานปวยจะมคี นทํางานแทน
ข. การจางเหมาแรงงานภายนอกไมต อ งจา ยสวสั ดิการใดๆ
ค. การจา งเหมาแรงงานภายนอกปรบั เงินเดอื นทุกป
ง. การจา งเหมาแรงงานภายนอกลดคาใชจ า ยในการดูแลพนักงาน
7. ขอใดตอ ไปนไ้ี มใชประโยชนข องการจา งเหมางาน
ก. สามารถลดขนาดองคก รได ข. องคกรสามารถแขง ขันกบั คูแขงขนาดใหญ
ค. องคกรสามารถลดตนทุนไดเ ปน จํานวนมาก ง. มีความคา ใชจ ายในระยะยาว
การคัดเลอื กและการจดั จา งภายนอก | 121
8. ขอ ใดตอ ไปนี้เปน ความหมายของการจา งเหมาแรงงาน
ก. การจา งเหมาแรงงาน คอื การท่มี ีบริษัททเี่ ปน ผรู บั เหมาการจา งแรงงานภายนอกซง่ึ วตั ถปุ ระสงค
บรษิ ัทผจู า งเหมาแรงงานภายนอกไมตอ งยงุ เกี่ยวกบั แรงงานสัมพันธ
ข. การจา งเหมาแรงงาน คอื การคดั เลือกผูขายทเ่ี ปนกระบวนการตอ เนื่องทส่ี ําคญั ในการจดั หา
สินคาและวัตถุดบิ
ค. การจา งเหมาแรงงาน คือ บรษิ ัทท่ีประสบความสาํ เรจ็ การแขงขนั ไมไ ดอ ยทู ี่ราคาอยางเดียว
ง. การจางเหมาแรงงาน คือ การใหบ ริการดวยศักยภาพทส่ี ามารถตอบสนองไดตรงตามความ
ตอ งการ
9. ใหนกั ศึกษาคํานวณตนทุนที่ไมกอใหเ กดิ การดําเนินการจากโจทยตอไปน้ี ตนทุนการจัดซื้อรวมอยู
ท่ี 3,000 เกดิ ปญ หาการสง มอบลาชา 3 คร้ังมตี นทุนแตละครั้งอยูท่ี100 นอกจากนี้ยงั มีปญหาคา แรง
ท่ีตองทําลายสินคาที่ประกอบดวยสินคา X ในสายการผลิต 2 คร้ังมีตนทุนตอคร้ังท่ี 50 และเกิด
ปญหาคุณภาพของสินคา X ที่มีปญหาหรือบริษัทตองการคัดออก4 ครั้ง ตนทุนตอคร้ังที่150 จง
คาํ นวณตน ทนุ ท่ไี มกอใหเกิดการดาํ เนนิ การ
ก. 1.22 ข. 1.44
ค. 1.33 ง. ไมมีคาํ ตอบท่ถี กู ตอง
10. รปู แบบการจดั จางภายนอกมกี ี่รปู แบบ
ก. 2รูปแบบ ข. 3รูปแบบ
ค. 4รปู แบบ ง. 5รูปแบบ
122 | การคัดเลือกและการจัดจา งภายนอก
(ตอนท่ี 2) จงตอบคําถามตอไปน้ี และอธิบายพอเปน สงั เขป
1. จงอธบิ ายขอ ดี-ขอเสียของการจัดจางภายนอก
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………........................................................................……...............................................
....................................……….
2. เหตผุ ลในการตดั สนิ ใจจัดหาจากภายนอกมีอะไรบา งจงอธิบาย
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………..................
..................………………................................…………………………………………………………………
……………………………………………………
3. ใหนักศึกษาพิจารณาวาบริษัทควรเลือกใชซัพพลายเออรเจาใดจากคะแนนประเมินผูสง
มอบท้ัง 3 ราย โดยใชเทคนคิ ถว งนํา้ หนกั มาชว ยในการคาํ นวณ ขอ มูลเปนดงั น้ี
มิติ นาํ้ หนัก
ดา นคุณภาพ 30%
ดานการสงมอบ 40%
ดานบรกิ าร 30%
รวม 100%
การคดั เลือกและการจดั จา งภายนอก | 123
ผลงานของผูสง มอบในปท ผ่ี า นมา ผูสง มอบC
มติ ิ ผสู ง มอบA ผสู ง มอบฺB
ดา นคุณภาพ 95 90 97
ดา นการสงมอบ 94 92 98
ดา นบรกิ าร 92 91 99
รวม 281 273 294
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………......………………………………………………………………………………………………
……………................................................................................................................................
....………….....................................................................................................................……….
..............................................................................................................................................
4. ประโยชนของการจัดจา งภายนอกมอี ะไรบาง
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………......………………………………………………………………………………………………
……………...................................…………………........................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
124 | การบริการลกู คาและการบรหิ ารความสมั พันธล ูกคา
รายละเอยี ดการสอน
ประจาํ สัปดาหท ่ี 7 (จาํ นวน 3 ชวั่ โมง)
หัวขอ การสอน : การบริการลกู คาและการบริหารความสมั พันธล กู คา
จุดประสงคการสอน เพ่อื ใหส ามารถ
1. อธิบายความสําคัญของการบรกิ ารลูกคา และระดบั ในการบริการลูกคา ได
2. อธิบายถงึ ความเปนมาของการบรหิ ารความสมั พันธลูกคา
3. ประโยชนของการบริหารความสัมพันธลูกคา ตอธรุ กิจ
4. อธบิ ายไดว า การบริหารความสัมพันธล ูกคาสามารถใชกับใครไดบ า ง
รายการสอน
4.1 บทนํา
4.2 ความสําคญั ของการบริการลูกคา
4.3 การบรหิ ารความสมั พนั ธลูกคา
4.4 ประโยชนของการบริหารความสัมพันธลกู คา ตอ ธรุ กิจ
4.5 การบรหิ ารความสัมพันธล กู คาใชก บั ใครไดบ าง
4.6 แบบจาํ ลองการสรางสมั พนั ธ
4.7 การบริหารความสัมพันธกบั ซัพพลายเออร
4.8 กรณศี กึ ษา
วิธีการสอน
บรรยาย ถาม – ตอบ
หนังสือ / เอกสารประกอบการสอน
กมลชนก สุทธิวาทนฤพุฒิ และคณะ. (2546). การจัดการโซอุปทานและโลจิสติกส. กรุงเทพฯ:
แมคกรอ-ฮลิ
กอเกียรติ วริ ยิ ะกิจพัฒนา. (2549). โลจิสตกิ สและโซอ ปุ ทาน.กรงุ เทพฯ: สํานกั พิมพว ังอกั ษร
ชลิต ลิมปนะเวช. (2545). Cutting Edge CRM. กรุงเทพฯ : Brand Age books
ชัยยนต ชิโนกุล. (2548). การจัดการโซอุปทานและลอจิสติกส. กรุงเทพฯ: ศูนยหนังสือ
มหาวิทยาลยั ศรีปทุม
ชื่นจิตร แจงเจนเกิด. (2549). กลยทุ ธการบรหิ ารประสบการณของลกู คา .กรงุ เทพฯ :Brand Age books.
การบรกิ ารลูกคา และการบรหิ ารความสัมพันธล กู คา | 125
ดร.คํานาย อภปิ รชั ญาสกลุ . (2537). โลจิสติกสแ ละโซอ ปุ ทาน กรุงเทพฯ: บรษิ ัท โฟกสั มีเดยี แอนด
พับลชิ ช่ิง จํากัด
ธนัญญา วสุศรี และ ดวงพรรณ กริชชาญชัย ศฤงคารินทร. (2550). การจัดการโซอุปทาน
กรณศี ึกษาปฏิบัตกิ ารจากภาคธุรกิจ, Logistics Book , กรุงเทพฯ
ธนิต โสรัตน. (2550). การประยุกตใชโลจิสติกสและโซอุปทาน, ประชุมทอง พริ้นติ๊ง กรุป จํากัด,
กรุงเทพฯ,
สาขาวิชาการจัดการโลจิสติกส คณะบริหารธุรกิจ มหาวิทยาลัยธนบุรี. (25 60). เอกสาร
ประกอบการสอนวิชา การจัดการโลจิสติกสและซัพพลายเชน (Logistics and Supply
Chain Management) พมิ พค รง้ั ท่ี 4. กรุงเทพฯ: มหาวทิ ยาลยั ธนบุรี
Bernard Burnes and Barrie Dale. (2000). Working in Partnership: Best Practice in
customer-supplier relations, Hampshire: Gower Publishing Limited, 1998.
Hines et al (2000), Value Stream Management: Strategy and Excellence in
the Supply Chain, New York: Prentice Hall
Oxford College of Procurement & Supply.(2562).Rules for Successful Supplier
Relationship Management.[Online] Retrieved May 17, 2019 ,from
thttps://www.oxfordcollegeofprocurementandsupply.com
โสตทัศนวสั ดุ
บอรดขาว ปากกา แผนบันทึกขอ มลู เครอ่ื งคอมพวิ เตอร เครื่องฉายภาพ
การประเมินผล
ถาม – ตอบในชั้นเรยี น
ทดสอบยอยในชน้ั เรยี น
ตรวจการทาํ แบบฝก หัดทา ยบท
ผลการสอบประจําภาคการศึกษา
งานท่มี อบหมาย
1. ใหทาํ แบบฝก หดั ทา ยบททกุ ขอ
2. ใหท บทวนบทเรียนตามทไี่ ดเ รียนไป
3. ใหศ ึกษาเพ่มิ เติมและทดลองทาํ แบบฝก หดั ในหวั ขอท่ไี ดเ รียนไปจากหนังเลม อน่ื ๆ
4. ใหเ ตรียมเน้ือหาสาระความรูสําหรบั ท่จี ะเรยี นประจาํ สปั ดาหต อ ไป
126 | การบรกิ ารลกู คา และการบรหิ ารความสมั พนั ธล ูกคา
บทที่ 7
การบริการลูกคาและการบริหารความสัมพันธลกู คา
7.1 บทนํา
ลูกคา ถือเปนสิ่งที่มีคาสําหรับองคกรทุกๆองคกร เพราะลูกคาคือผูที่จะมาใชบริการหรือซ้ือ
สินคาของเราและเปนผูสรา งรายไดใหกันองคกร ดังน้ันหากองคกรใดทําใหลูกคาไมพงึ พอใจกย็ อมไดรับ
ผลกระทบโดยตรงท่ีอาจจะเกิดจากการยกเลิกสัญญาซือ้ ขายหรอื สัญญาวาจางก็เปนได ยง่ิ ในปจจบุ นั เปน
ยุคที่ลูกคานั้นมีอํานาจในการตอรองที่สูงมากขึ้น จึงเปนเหตุใหทุก ๆ องคกรใหความสําคัญกับการ
ใหบริการลูกคา เพื่อใหลูกคาเกิดความพึงพอใจ และหวนกลับมาใชสินคาและบริการของตน
แตในปจจุบันการบริการลูกคาเพียงอยางเดียวเร่ิมท่ีจะไมเพียงพอตอการแขงขันแลว เนื่องจากการ
บริการลูกคาที่ดีนั้นเปนเพียงการสรางใหเกิดความพึงพอใจในตัวสินคาและบริการเปนคร้ังคราวเทาน้ัน
แตไมกอใหเกิดความรักหรือความผูกพัน ดังน้ันหากลูกคาไดพบกับสินคาที่สามารถสรางความพึงพอใจ
ไดสูงกวา ก็จะทําใหลูกคาน้ันเปล่ียนไปซ้ือสินคาหรือบริการของคูแขงขันแทน ทวาหากลูกคากับองคกร
มีความผูกพันกัน ตอใหลูกคาพบเจอบริการที่ดีกวาก็มีแนวโนมท่ีจะเลือกใชบริการเดิม ดวยเหตุผล
ทางดา นจติ วิทยา ท้งั ความไวใ จ เชื่อใจ หรอื รสู กึ ดดี ตี อกัน
7.2 ความสําคัญของการบรกิ ารลกู คา
งานบริการลูกคา (Customer Service) เปนงานที่เก่ียวของกับการสรางความประทับใจ
ใหกับลูกคา เพ่ือใหลูกคาอยูกับเราไปนาน ๆ และเลือกท่ีจะใชบริการหรือซ้ือสินคากับเราตอไป
เพราะถึงแมว าสนิ คา นนั้ จะมีคณุ ภาพมากเพยี งใด แตหากบริการทางการขายน้ันไมมีคณุ ภาพ ลูกคา ก็
มีแนวโนมทจี่ ะไมใชบ รกิ ารหรือซื้อสินคากับเราอีกตอ ไป ดังนน้ั การบรกิ ารลูกคา จึงเปน ส่ิงสาํ คัญ และ
ขาดเสียไมไดใ นทกุ ๆองคก ร และสามารถแบงความสําคญั ได 3 ประการดังน้ี
1. เปนการสรางความพึงพอใจ การบริการลูกคาใหไดรับความประทับใจ เปนการ
สรางความสัมพันธในระยะยาว ใหลูกคาเลือกใชบริการเราไปอีกนาน และยังทําใหสินคามีมูลคา
มากขนึ้ อีกดว ย
2. สามารถสรางขอไดเปรียบทางการแขงขัน เปนหัวใจสําคัญของการทําธุรกิจ
ไมเ พียงเปน การสรางความแตกตา ง และทางเลอื กใหกับลูกคาเทานั้น แตยังเปนการสรางความไดเปรียบ
ทางการคา อกี ดวย
การบริการลกู คาและการบรหิ ารความสัมพนั ธล กู คา | 127
3. เปนการยกระดับในการใหบริการ การบริการที่ดีตองมีการประเมินผลการ
ใหบริการ และมีการพัฒนาเพ่ือใหเกิดการบริการท่ีดียิ่งข้ึนเร่ือยๆ ดังนั้นนอกจากการบริการจะเปน
ผลดีตอ ลกู คา แลว ยังถือวาเปน ผลดตี อ ตัวองคกรอกี ดวย
ระดบั การใหบ รกิ ารลกู คา
การกําหนดระดบั การใหบริการลกู คา สามารถแบงรูปแบบของการใหบ ริการ ออกไดเปน 3
ระดับ ดังนี้
1. การบริการลูกคากอนการขาย การบริการในระดับนี้เปนงานที่เก่ียวของกับผูบริหาร
สว นใหญจ ะเปนงานวางนโยบายและกําหนดแผนงานดานการใหบ ริการลกู คา เพอื่ เตรียมการเกี่ยวกับ
การใหบริการลกู คา ซ่งึ แผนงานทด่ี ยี อ มสามารถปฎิบตั ิตามไดงายและสามารถยดื หยนุ ไดดี
2. การบริการลูกคาระหวางการขาย การบรกิ ารในระดับน้ี คือการนําเอาแผนการบริการ
ลูกคาในระดับกอนการขายมาปฎิบัติจริง ฉะน้ันในการบริการในระดับนี้จะเปนการบริการท่ีลูกคา
สัมผสั หรือรูสึกได ดงั นั้นการบรกิ ารจําเปน จะตอ งมีการปฏิบัตกิ ารอยางจริงจังเพ่ือใหลูกคา นั้นรูสึกพึง
พอใจมากท่สี ุด เชน การบริการรับคาํ สัง่ ซ้อื การเปลีย่ นสินคาที่เสียหาย หรอื การสงสนิ คาไดตามเวลา
ทีก่ าํ หนด
3. การบริการลูกคาหลังการขาย การบริการที่ทําหลังการขาย เปนการบริการที่มี
ความสําคัญตอการตัดสินใจซ้ือสินคาในคร้ังถัดไปของลูกคาเปนอยางมาก ซึ่งหากองคกรสามารถพิสูจน
ใหลูกคา ไดเห็นอยางชัดเจนวาการบริการหลงั การขายแตกตางจากของคูแขงขันอยา งไร ก็จะทําใหลูกคา
นั้นตัดสินใจซ้ือ หรือใชบริการซ้ํา และการบริการลูกคาหลังการขายยังชวยเปนเคร่ืองมือในการชวยให
ลูกคา ตัดสินใจซื้อไดงายขนึ้ อกี ดวย
7.3 การบริหารความสัมพันธลูกคา
การบรหิ ารความสัมพนั ธกับลกู คา (CRM: Customer Relationship Management) นัน้
มกี ารทํากันมาอยางตอเน่ือง โดยเฉพาะการทําธุรกจิ ในประเทศแถบเอเชีย แตก็ไมเห็นเดนชัดเพราะ
กลมกลืนกับวัฒนธรรม โดยการผูกใจลูกคาดวยวิธีการตางๆ เชน เจาของรานขายอาหารตามสั่งจะ
รูจักลูกคา ทุกคน สามารถจดจําไดว าลูกคา คนใดชอบรสชาติใดเปนพิเศษ รานขายจักรยานยนตออก
ใบรับประกันใหลูกคา แลวนําขอ มูลที่ไดไ ปบันทึกในคอมพิวเตอรเพื่อทําการเก็บขอมลู และวิเคราะห
การขายแตใ นทางกลบั กันองคก รก็จะไดป ระวัติของลูกคา เกบ็ ไวอ ยางชดั เจน
ตอมา เม่ือเศรษฐกิจเขาสู โลกาภิวัฒน (Globalization) ทําใหการบริหารลูกคาสัมพันธ
(CRM) เร่ิมไดรับความสนใจมากข้ึน ท้ังน้ีเพราะบริษัทตางๆ พบวา ตลาดการซ้ือขายเริ่มเปลี่ยนไป
ลูกคามีทางเลือกในการซื้อสินคามากข้ึน มีคูแขงท้ังจากภายในและตางประเทศ รวมทั้งการเติบโต
และพัฒนาการอยางรวดเร็วของเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร ทําใหลูกคามีขอมูล
128 | การบรกิ ารลูกคา และการบริหารความสมั พนั ธล กู คา
ประกอบการตัดสินใจซื้อสินคาไดมากขึ้น สามารถคนหาวามีผูคารายใดในตลาดบาง และราคา
เปรียบเทียบเปนอยางไร นัน้ เปน ตนเหตใุ หแตละองคกรพยายามท่จี ะสรา งขอแตกตางของตนออกไป
การบริหารความสัมพันธลูกคา ก็เปนอีกชองทางหนึ่งที่จะชวยใหลูกคาน้ันจดจําสินคาและองคกรได
งา ยยง่ิ ขึ้น รวมไปถงึ เปน เครื่องมือทใี่ ชใหล กู คาตดั สนิ ใจกลบั มาซ้อื หรือใชบริการในคร้ังถัดไป
การบริหารความสัมพันธลูกคา ซึ่งหมายถึงวิธีการที่องคกรจะบริหารขอมูลของลูกคาท่ีได
เก็บไวในแฟมประวัติลูกคา นํามาสรางความรูสึกผูกพันกับสินคา บริการ หรือแมแตองคกร เพราะ
เม่ือลูกคาเคามีความผูกพันในทางที่ดีกับองคกร ลูกคาก็จะไมเปล่ียนใจไปจากสินคาหรอื บริการของ
เรา ทําใหองคกรมีฐานลูกคาที่ม่ันคง และนํามาซ่ึงความมั่นคงของบริษัท ดังนั้น การท่ีจะรูซึ้งถึง
สถานะความผูกพนั กบั ลูกคาไดน ้นั เราก็ตอ งอาศัยการสังเกตุพฤตกิ รรมของลูกคา แลวนํามาวเิ คราะห
หาความเกี่ยวของระหวาง พฤติกรรมของลูกคากับกลยุทธท างการตลาดของเรา กระบวนการทาํ งาน
ของระบบ CRM มี 4 ข้ันตอนดงั นี้
1. Identify เก็บขอมูลวาลูกคาของบริษัทเปนใคร เชน ชื่อลูกคา ขอมูลสําหรับติดตอกับ
ลกู คา
2. Differentiate วิเคราะหพฤติกรรมของลูกคาแตละคน และจัดแบงลูกคาออกเปนกลุม
ตามคณุ คาทีล่ กู คามตี อ บริษทั
3. Interact มีปฏิสัมพันธกับลูกคาเพื่อเรียนรูความตองการของลูกคา และเพื่อสรางความ
พงึ พอใจใหก ับลูกคาในระยะยาว
4. Customize นําเสนอสินคา หรอื บริการทีม่ คี วามเหมาะสมเฉพาะตัวกบั ลกู คา แตละคน
CRM software
ในปจจุบนั การบรหิ ารความสัมพันธล ุกคา ไดนําเอาเทคโนโลยีสารสนเทศมาประยุกตใชกับ
งานบริห ารขอมูลลูกคา ในดานการนําซอฟตแวรมาใชในการพัฒ นาเพื่อดึงดูดลูกคา
สรางความสัมพันธกับลูกคา โดย CRM software ชวยในการจัดการฐานขอมูลลูกคาที่มีอยู
หลากหลาย วิเคราะหขอมูลตางๆ และเปนชองทางในการติดตอหรือสงขาวสารที่จําเปนตอลูกคา
ซ่ึง CRM software มกั แบง การทํางานออกเปน 3 สวนดังน้ี
1. Operational CRM เปนซอฟทแวร front office ท่ีใชชวยจัดการกระบวนการทาง
ธุรกิจที่เก่ียวของกับลูกคา ไมวาจะเปน sales, marketing หรือ service เชน การจัดการขอมูล
ติดตอลูกคา การเสนอราคา การบริหารฝายขาย การเก็บขอมูลพฤติกรรมลูกคา ระบบบริการลูกคา
เปน ตน