څوک چې ۍه لااااېي پرل کور په بل یې څه شي
که بل ۍاسااااات وي څااااااااه په لاااااوړو بنګلوکښې
ښه کالي د بل سړي کااااااه څوک په تاااان کړي
دی به پل سااااااااي د عالخ په پاااااایغورو کاااښې
هم ر ز د ملي ژبې د صفت و ضېورت په هکله د سې و یي:
په پښتو ژبه کااااااښې ډیېدي صفتاااااوۍه
چې پاااااوه ۍه وي هغه ۍه ورڅېګن یاااږي
ی ملتااااااه! تاسااااااې هاۍ و تفاق کړۍ
چې ملاااااي ژبااااااااه مو ځاااای ته ورسیږي
زمېیالی په د ویاړي چاې فغاان دی .ځاان د د ملات یاو پا مت
ګار بولي پښتو و پښتوۍو لي د پااره هاۍا و هلاې ځلاې پاه پې پاه
تن ي و د زړه له کومې کوي پښتو و پښتوۍو لي تاه د پا مت پاه
ب له کې د کومو مالي و دۍیوي ګټوتمه ۍه لېي یو ځې په د قااۍع
دی چې و یي:
هم غه فخېد بااااس دی زمېیالااااااایه
چې لومړۍ وینا د وکړه په پښتوکې
د ده روی د ښاد وي
عب لقیوم مومن
فوۍټنویلي جنوبي کلفورۍیا د زمېي د میاشتې ۲۱۸۴ ۱۲
لمېیزهجېي کال
251
غزلوۍه
و
بوللې
252
بهخ لله لېحمن لېحیخ
ۍه عمل ۍه مې طاعت ر وړی( )۲وتاته
ۍه مې هیله و مې سته وبل چاته
ته رحیخ پاوۍ یې زما زه د بن ه یخ
یا رحمن د حم په روی مې ساته
د پښتوعق
په دۍاااایا کښې هیڅ شی ۍ ي زما په کار
ۍااااااااااااااااه د ښو یخ ۍه د ب و طلبااااګار
زه د ماااااااینې پې سېه ور باۍاااا کړیږم
د پااااااااااااااااری په شان مې ۍه کاایږي قې ر
د لیلي په عق کښې کخ تېمجنون ۍه یخ
تېمجنون یخ لا په عق کښې ډیې هوښیار
زه د عق غموته ټیااانګ یخ پېو ۍه کړم
که پز ن ر باۍااااااااا ر شااااااااي که بجار
یا به پوه کړم ټول عالخ د عقااا په ژبه
یا به سېکااااااااړم د مندورغوۍ په د ر
هې پټاااااااااڼ له شماااعې ځکاااه قېباۍیږي
چې په شمعااااااه رڼا کیااااږي تیااااااااااره لار
د عاش په ۍاکاااااام کښاااااااې کامیاااابي ده
253
که یااااار ۍااااه وي ورساااااااااېه وي پیال د یار
یار زمااااا دی زه د یار یااااخ ۍه بیلااااااااایږو
که ر و ۍه چوي میناااااااااه ته ځااااااان غیار
چې غماز د یار په مخ کښې مخ سریني کړي
مخ یې تورکړي لکه لماااااااااااااېد یار رپهار
د دروغ چې د ریښاااااااااااااااتیا په ۍامه و یي
ژر به ومومااااااااااااااي ساااااااز غماااااز ب کار
زمېیالیه! کااااااااه څه هخ غمااااااااوۍه ډدې دي
تل په حااااااا کښې د پښاااتو و یه شعار
پاڅون
په بجااااارکښاااې بلبل ته ګلقن دی په کار
و مین ته په غق کښې سوپتن دی په کار
بې له سوزه وصال د معقوق دی محااااال
و د سوز و وصال تاااااه پټاااااڼ دی په کااار
له دریابااااه ګوهاااااې هېسړی کښاااااای ۍهي
و د کارته چې وړ لامباااوزن دی په کااااااااار
ی ملاااااااته د فغااااااان! ته تېڅااااااو یې بی ه
لږ څه تاتاااااااه د حال پباااااااېی ن دي په کار
په ۍړۍ کښاااې ژوۍ ون ته قااااااااوت دی ضېور
ځکه و یي د پااااااو رو ورکاااااای ن دي په کااااار
که تاااااه غو ړ ژوۍ ون وه ۍو پااااېیږه جنون
وهوښاایاروتجذیب علخ و فاااان دی په کار
254
په یو ز دعا دښمن ۍهاااااااي زبااااااااون
د رسول غوۍ غاښ ۍن یهتن دي په کار
بېڅو به غوټاااااا غوۍ ز ۍګې پې ښااااخ
وطااااااان تااااه د وه غوړی ن دي په کار
په ریښتااااایا د وطااااان محبت کااااااه لااې
تاتااااااااه عزم و هنې د جېمن دی په کار
ۍهان ته په ژوۍ کښې غیاااېت دی بای
بیغااایېته سړي ته کفن دی په کار
زمېیالیه! تېڅو به پیې غو ړ د ځان
څه ع ج د بجبود د وطن دی په کار
»»»
د مدطفی کمال ( تاتېک)مېثیه ده
ۍابغه و مدطاااااااااااافی په پیړۍ کښې کمال ر
ځکه سېسو د ملت دوی یې پ ص کړه له تاتار
د یاااااور ،ګناااا یې کړمات ساااتق ل یې وګاټه
په من یې ژوۍ ۍاموه کړ هخ وطن د ر لقې ر
ده ور ن باب عالاااااي کړد دښمن دسیهه ځای
ده و ړه دښمااااااااانان کړه د تېکااااۍو پو ر و ز ر
ده ګټلی ۍه تناااااااجا پاااااااارل ملااات ته ستق ل
ۍه یو ز کړدښماااااااان د وطااااااااان ده تار په تار
255
ده ورک کاااااااړه له رهاااااااۍو د ملاااات و ړه وهام
ده وساتاااااااه د تااااااااېکو له لاه تللااااااای عتاابار
هخ یې ر ولیاااااهت ملااااات د ججااااالت له ډۍډه
سخ یې د سیال سېه کړ بلاااکې لوړیې تې غیار
د ده په ژوۍ کښې تحااااااول و ۍقاااااا ب وټول
هخ یې د تېکاااو ژوۍ ب ل کااااااړچې و بې وقار
ده تېکاااااایه کااااااړه مېکاااااااز د سیاسي مورو
هخ یې پ ص کړځای د کار هخ بالقان ته یې م ر
دی پوهیاااااا ه په حو ل د هېیوتاااااااېک دزړه ۍه
هخ یې مېساااااتی و د فکې هخ یې د سختو و یار
ده درو زه کااااااااااړه پاااااا صه د سعادت ملت ته
هخ یې ملاااات سو د ځان هخ دی ملت ته غمخو ر
د ده مېګااااای و ډیې ګې ن هخ یې یتااایخ کړه تېکان
زمېیالاااای غااااااو ړي ده ته د پاااا ی بخښنه دی ر
»»»
بیا ه قام
ته و دی د یااااااوه پښااااااااته دی پېدۍ سو تاااااه د کور
ته ساهو سو دی مېیی سو چې دی پلی دی ته سرور
بژه سوی ده ۍمېۍ یې شره و ور ستاپه چاااااوپړکښې
که پېلار مااااااااخ ته درساااااي ته لاپېیااااااااږد د ده لور
دده کورکښې سوړسک ۍهته ستا په کورکښې وریجې غوښې
256
ۍه د ورکړه شاااااااااته و ده ته ځاااانې غو ړ څه لاۍاااااااااور
ۍه ور شااااااااه کاااااااو په ساااااااامه ۍه د ۍورڅه د میړ ۍې
چې ر وړز په بړبااااااړسې هخ پاۍااااي کو په زور
که بل څوک درسېه سخ سي یا لېي ګاااااوله ډوډۍ
شراااااه و ور د په کړ و سي هخ ۍړۍ سااي تاته ور
که د ګاااااټې څه موۍ ه سي ۍه د ۍنګ وي ۍه پښتو
کورپه کور ګېځې په ځغاسته ۍه د پیل وي ۍه پیغور
پ رۍیاااااااکه د د سې ۍه وو وو زهااایېپه سیمه و لو
که څااااااه پرل ووکه پېدي وو وو و دوی ته لکه ورور
که پو ر ن که بډ یان وو سېه ۍاست وو څنګ په څنګ
کااااااااه ز ړه وو کاااااه و ړه وو دوی ته وو د ساتېګوتور
دوی مین پېپاااااارله مینه ۍه سرماااااتیایې د پرل ځان وه
هخ ویهاااااااااایې وه په توره ځااااااکه ولاړل تېلاهااااااااااور
د ز ړه کااااااااااااااارو ۍه پاتااااااااې یوجاااااااااېه دی زۍګ وهلی
که هېڅاااااااااو یې شېۍااااااااګومه ۍه ویښاااااایږي په د شور
د مېګي په پوب بی ه دي که په غوږکښې پوه شریل سي
تاثیااااااااېۍه کاااااااړي زمېیالاااااایه که ته سرین دفتېکړ تور
257
د فغان ګل
ۍن د بیا له پیاله کښېښود پېګېدو ن ګل
د سې بېیښي لکه بېیښي پې پېااااااازو ن ګل
ته چې ولاړه سااااااې و باغ ته ړۍااااااااګه بنګه
شېمناااااا ه سي تېتا پااور د بوستان ګل
زه غاااااااوړیږم سااااااااتا د مخ و پلاااااوشوته
ځاااااکه لماااااااېته تل غاااوړیږي د بیابان ګل
ساااااااتا ښایااااااهت ته زه یو ز هیې ن ۍه یخ
ستا جمااااااااال ته لا تېما دي ډدااااااېهیې ن ګل
د بلاااااابل په څېېچااااااغېږم ستا صااااااااافت کړم
هې عاشااااااا ته دی معقاااااااوق د ګلهتان ګل
که یااااااوو ر د زه ښاااااکل کړم ۍو به څه سي
په بوساااااااااتان کښااااااااې ښکاالوي تل بلب ن ګل
پو رمااااااین چې تااااااال کړیاااااااااږي مطلب ته یې
ځکه باغ کاااااااښې پو مطلااااااب دی د باغو ن ګل
که زه مهااااااات سخ ساااااتا په بوی م مت ۍه یخ
څوک چې بوی کړي مهاااااااااااتوي یې د ریحان ګل
ګاااااااال بازي د ډدااااااااااېه وکااااااااااړه زماااېیالیه
وه تااااااااااه غااااااااو ړه چااااې تازه وي د فغان ګل
258
د دۍیا رۍګوۍه
عجیاااااااابه زمااااااااۍه ده څه رۍګوۍه د دۍیا وینخ
ظالااااااااااخ و مظلوم دو ړه په ۍارو په و وی وینخ
عجااااااااایبه زماۍه ده چې هېڅوک په ح قاۍع ۍه دي
دوه وروۍه هااااااخ تیېی کړي یو پېبل یې تل جفا وینخ
د پولې دي ت پباااااې چل فېیب کړي یو د بل سېه
ۍه شېم ۍه ۍداااااااا سته ۍه په چا کښې څه حیا وینخ
تل پااااااابې د رو دي حقیااااااااقت و ړه معااااکوه دی
رو ده باااااااااې رو جااااااااه وه رو ج د ۍاااااااااااارو وینخ
هې سړی چې هېڅه و یي پاص مطلب یې دپرل ځان دی
که عاااااااااالخ و که جاهااااااال دی که شاااااااااه و که ګ وینخ
عتااااااااااااابار له منااااااااځه تلااااااااالی یو تېباااااله دي شکووۍه
رښاااااااااتیا ده ورکاااااااااه ساااااااااوي د زماااااان د چل ریا وینخ
په پولاااااااه دغه چل ۍار دي چې مااااااااوږ لوړسو له هېچاڅخه
لوړو لاااااااااای هډوۍهاااااااااته پو ټیل و لاااااااااای ۍن سبا وینخ
ټول بکاااااااااااااااو ه د تاااااااااېق دي چې لااااای ه سي تباهي ده
ود ۍاااااااه ۍړیااااااااااا لې پاااااااااې بي په بااااااااېم ویاااااااااانخ
د ساااااااااا م و شېیعااااااااات د پېد لاۍ کار شیاااطان کړي
عالخ دی پې لاااااااااه څااااااااېپی په حااااااااایېت پیې و بېۍا وینخ
و غاااااا تی م تړی ده پاااااااااو وعااااااااظ د سااااتې پطیب کوي
عالااااااخ ۍاپااااااااوهه بولي څه عجاااااااایبه سیاااااااانما ویاااااانخ
259
د غوښوتاااااوږل پ ص سول وه پو و ردی د هډوکو زموږ
چااااااااااړ ر ته کقاااااایږي چې هېوپاااااااات وي ځان فنا وینخ
ۍفس ر غلی غېۍ ی ته ۍار دي و هې لورته د
ظالااااااااامه ظلخ پېیږده ته می ن د کېب وینخ
د ۍغمه چې تا پیهتې د ښادۍ ۍه ده د غخ ده
څه ودې د ر ګاااااااااډ کړی عالخ ټوله په ژړ وینخ
هېکارو ن چې بې پاوۍ ه رو ن سوی په پرل سې وي
مزله ته ۍه رسااایږي ۍیمه لارکښې یې تالا وینخ
ولې پور ته د زړه وینې زمېیالیه ثېۍه کړي
ع ج د مېیض ۍهي ۍه طبیب ۍه یې دو وینخ
»»»»
ګناه کار و پطاکار
یا لجي زه مختاااااوره ګاااناه کار یخ
تېېمااااې عمېکړعبث ډدېتباه کار یخ
زه بناااا ه د بن ګ ۍښان مې ۍهاااااته
پېپاااارل ځان مې ظلخ کړی ستمګار یخ
زما ساه د پی یښت پو بن ګي وه
زۍ ګااااي بې بنا ګي کړم شېمهار یخ
روی چې صل تن دی فېع زه غافل یخ
صاااال پاتاااه زه په فېع ګېفتار یخ
تن د روی د پاره جوړ دی ۍه پوهیږم
روی د تااااان له پاره بولخ پطا کار یخ
و مخلوق ته لاه په ۍام یخ ته مې هیې یې
260
کې مت مې دی پې یښی زیاۍکار یخ
پ یه ستا په بن ګ کښې زه غفلت کړم
د بناااااااا ه د بنااااااا ګ تاااااال طلبااااګار یخ
په عدیان کښې شره سبا ور مې بیګاه کړه
د پااااااارل ۍفس سېکااااااپ د لاساه ۍاقې ر یخ
ۍفس شیطاااااااان مې لار وهاالې ته کېیخ یې
په کاااااااېم پېما ۍظاااااااېکاااااااړه پو ر و ز ر یخ
ته رحیاااااااخ یې په رحمت مې ۍامه سرااااینه
کړه قبوله مې توباااااااااه چې توباااااااااه ګار یخ
ستا رحمت ته زما ګااااااااناه څاڅااااااااکی د بحې
ته بادشاااااااااه یې زه ګاااااااا ستا د دربار یخ
زمېیالاااااااااای یخ و ګنااااااااااااااه ته مې ح ۍهته
مااااااااای و ره و رحاااااااامت ته ساااااتا غفار یخ
»»»»
د رحمان بابا په ویاړ
په د څااااااااه سو که دۍیا ۍهته فقیې یخ
ستغااااني چې مې ۍدیب ده ۍو میې یخ
په دۍیاااااا کښې چې دۍیا غو ړم دۍااااایا ته
ههې ۍه چاااااااااې په دۍیا پهاااې زهیې یخ
له لمااااااړیه سېه فاااااااااکې د کاااااااااار بویه
کله کیاااااږي که وروستی زه ورته پیې یخ
که په سې کښاااااااې ورخ وبو ر څخه یووړ
ۍه بناااااا یږي که هااااااااااېڅو یې په ت بیې یخ
261
د سروږماااااا غوۍ که زما رڼا پېدۍ وي
ۍو به ځااااااان پورم په پېکښې به په ودېیخ
ز دي تاااااااې د دۍیاکښاااااې بله ۍهته
چې ۍااااااه بل دی زما ۍه زه د بل سیې یخ
زه ښااااااااااادي بلااااه ۍه غو ړم دغه بس ده
چې ماااااا م د یا ر په غخ کښې زه دلګیې یخ
ۍور قیاااااود مې لیې کړي ځنې پ ص یخ
وه یاااااو ز د عق لومه کښې زه ګیې یخ
که هېڅو په ۍورو چارو کښې صغیې شوم
کاااااه تې د متحاااااااااان ووتاااااااخ کبااااایې یخ
چې مظجاااااېمې د معقوق ښکلی مخوۍ
دی ۍاااااااااو ځکاااااااااه زه وښکلوته تل ځېې یخ
زمېیالی یخ ستا مېی د عق په کار کښې
ی(رحمااااااااااۍه )کااااااه څه هخ د ۍورو پیې یخ
»»»»
وګټه پښتوۍهتان
ژغژغي دي چې ږغیږي پته ۍهته د کارو ن
د مزله لنډون په تګ دی ۍه په چیغو په بیان
د ګفتار قدېکه بېیښي په ګمان سېه محکخ
د وبو د سېحباب دی ۍه دی قدې ۍه یو ن
په ۍ یښنوبه کامیاب ۍهي څوک چې ۍه لېی عمل
بې عمله ۍ یښنې کړي لیوۍي ۍه هوښیار ن
په غړمبجاري د ډولوۍو چا ملک ۍیولی ۍه دی
262
هغه توره ده بې ژبې چې ۍافذ یې دی فېمان
وګمې هوته تې هغه قې ن ۍه شولو رهبې
څو وۍه پړکیااااااا ه توره و عمااااال ۍهو عااااایان
ت په لافو رستخ ۍه سي ۍه میړه سي په بکااااااااو ه
څوچې ک ۍه کړي څوک توره ورګډ ۍه سي په می ن
د بابا توره سااااااااوه ماتاااااااااه هخ یې پاور سوه پاۍي
د بابا پاۍاااااي که ساتي څاااااااااوک په پرله د سي پان
هېه ۍاو د پراااااااااال ځان په ښایااهت ویاړي ۍه د مور
هغه ۍاو به څوک څااااااااااااه کړي چې ب رۍګه وي په ځان
که په پت کښې ګورته ولاړسي هغه ژوۍ دی ۍه دی مېګ
که بې پتااااااااااه تل ژوۍ ی وي دی دی مړ د ګااااااورستان
تېد ژوۍ چې تل غاااااااا م و ماااااااېګ بجتې دی د سړي
ی پښتااااااااااااوۍه! ځاااااااااان باد رکړه وګااااااااټه پتوۍهتان
زمېیالیاااااااااه کااااااااااه زمااااااااېی یې ریزه مه پوره ته د چا
چاااااااااې د بل په ریزه پایاااااااااي ګیااااااااا ړ ن دي ۍه زمېیان
»»»»
زما عق
عققه پو رسې زه د پو رکړم زړه وریت په سېه ۍګار سو
چاتاااااااااه د د کړم ستا له لاسااااه چې د ژوۍ کورمې ۍاتارسو
شرااااااااه و ور مې ر م ۍهتاااااااااه د پاری په شاااااان کړیږم
ۍه مې پااااااااارل د درد دو سو ۍه پېدي مااااااې څه په کارسو
په عالخ کښاااااااااې د رسو کړم د هېچاااااااا ۍګقت ۍما سوم
ستا مجاااااااااز کاۍااااااااې ر وکاااااااړ حقیقت ر څخه بیز رسو
263
په ظاهاااااااااااااېه عقااااااااا ۍماااااااااا و په باطن توره ب و
چې په رۍااااااااااګ د زه غلط کړم ۍو سرین تور ر ته د ۍارسو
ستا رڼا صب کارب وه ما ګمان کړچې صادق یې
حقیقت هله څېګن سو چې لمې وپتی سجار سو
د هېشي چې ماهیت سو په بل رۍګ ۍو رسو یي ده
ته لا پت بولې وځان ته چې ۍجان د ټول شکارسو
زمېیالیااااااااااه! عق محک دی ته پخرله ۍاسېه و
رسو یي پې رسو یي ده چې د قلب زر په باز ر سو
»»»»
بې پېو
ۍه مې فجخ سته څه ځان ته ۍه دۍیا ته
بل و ز بلاااااااااه ۍغمه ده هااااې پو ته
زه لا ۍاڅخ د ز ړه رباب وشااااااااېۍګ ته
ۍه څه س ساااااااته و مي ته ۍه م ته
ور مې تېاااااېه په هوه د مات رباب سوه
ۍه پوهیاااااااااااږم چې د حال وو یخ چا ته
زیې و بخ د د رباب و ړه فهااااااااااون دي
د سې ریې ټول ښاااااااااکاره دی و د ۍا ته
د زړ ۍغماااااااااااې په سې به هله پوه سخ
چې کورګی مې سي میې پ ووځخ صحې ته
که یار ن ګېځااااااااااي سمان کښې په وزرو
ماته هخ ولاااااااس ر مااااااااااات دی و دعا ته
شکې ۍې و پیې تاااااااااوۍه ماتااااااااااه ډدې دي
264
تعویااااااذوۍه کړم پېدي و هاااااااااااخ شنا ته
د صنعااااااااات و تجااااااااارت پېو به څااه کړم
روزي رسااااااااي هاااااې ز ړه و هې بېۍا ته
که دۍیا کښې سي سفااااااااې په طیاروکښې
زما هخ پااااااې دی پباااااااااېد ر و یخ وتاته
مهافاااااااېکه ځاااااااي هوټل ته زه یې څه کړم
زما هخ پېوت دی د سوړسک څوری وشاته
که مااااااې علخ و کمال ۍهته ۍو به څه سي
فقاااااااااااې ډداااااااې دی وهې لل و هې ګ ته
که دۍیاااااااااااا ر باۍااااا و ړه یو چاغماغ سي
ټول به پېیاااااااااااږدم بیا ولاړسااااااااخ پاۍقا ته
د زړه وینااااااااااې ولې پااااااااااور ته زمېیالیه
څوک یاااااااااااې وري د چا پااااام دی د وینا ته
»»»»»»
تااااکل
یار پخرله ستا پرل ځان دی یاور ۍهته
چې پرل مل د د کار ۍه وي ظفې ۍهته
پېدی کل تې ۍیااااامو شرو وي د متل دی
پېدي کااااال باۍ د چا څه باور ۍهاااااااته
د زمېیو مییړۍاااااااتوب په پرل مټاااااه وي
د زمېو سېه په غېوکښې لښکې ۍهاااااته
پنجې هغه چې په لاه کې د مااااایړه وي
بې میړ ۍې څاااااااااااه تاثیې د پنجې ۍهته
265
ته د غېو په شاۍې ټینااااګ سه په ثبات کښې
څوک به و یي چې په غېو کښې سېه زر ۍهته
له سهت څخه تل ر باسي مېغ ی ی
بیا ۍو و یي چې دریاب کښې ګوهېۍهته
لوتی د لټاااااااااا ۍه سې زمااااااااا وروره
بیا هیلې کړ چې وزرو کې شجرېۍهته
تل بنااااااا ي یې ته په څاه د زۍخ ن کښې
ی زړګیااااااااااه ! په زۍ ن کښې هنې ۍهته
که په عق کښې عنبې غو ړ وربل بوی کړه
د مااااااېدو په کاکاااااااااااال کښې عنبې ۍهته
طبیعااااات چې یې رو کااااااااااااااړي ها دلبې دی
ماسو له طبیااعت څااااااااااااااااااااخه دلبې ۍهته
و ۍهااااااان ته ۍهااااااااااۍي طبااااااااااایعت ښایي
کااااااااااه د ۍاااااااه وي تېهااااااغو بل لوی پېۍهته
د زړ ۍغاااااااااامې ته پااااااااااېیږده ۍو سېکړه
په زړو ۍغااااااااااموکاااااااښې وه څااااااااه ثې ۍهته
ته د عاااااااااااقل پااااااااااه کااااااااارو ن پهې تل درومه
بااااااااااااې د عقااااااااااال لاااااااااه کاااااارو ۍه رهبې ۍهته
زمېیالاااااااااایه ! ساااااااااتا پباااااااااااې لکه لمااااااې دي
پېو مکړه ځااااااااااکه لمااااااااېته پاااااااااطې ۍااااااااهته
266
کوڼ جېه
د کارو ن جېه مې کوڼ دی و ز ۍه کوي په زوره
رهبېۍهته لار ده لیېي سرینه ور سوه پېما توره
ورمې مړ دی تورسکاره دي پوه کوم یې مخ په توردی
ورچې ۍه وي لمبه کله پورته کیږي له مړه سکوره
د وړوکو غوۍ ۍیهخ پلوشې ۍه ر ځي لاه ته
ور مې تېېه په د پیال سوه چاره ۍه شوه له ما ۍوره
په غړکه کښې وبه دي زه کوچی ورځنې غو ړم
تېسبا کی ښورومه وبه کوچ ۍه کړي ی وروره
مات رباب دی ږغوم یې ۍه یې سې ۍه یې و ز سته
که عالخ ر باۍ پاۍ ي پېو ۍه کړم له پیغوره
ههې و یخ غولول کړم چې شین باغ مې دی دګلو
ۍه شین باغ سته ۍه ګلوۍه ۍه باغ ه لېم سمهوره
زما ګمان دی چې عالخ ټول پطا باسخ ۍو هوښیاریخ
ولې د ګمان مې پوچ دی زه ۍاد ن یمه هېګوره
زه چې بل ته کوهي کنخ په کوهي کښې به ګذ ر سخ
څوک چې ځان ته کوهي کني لیوۍی دی دی له موره
حېص و ز تېهېشي تېېکړم چل وول مې سوملګېي
پوه یې ۍکړم په د ر ز چې وي د حېص کاسه ۍکوره
له ت چله ګټه ۍهته کار عمل ر لېه بویه
کار تابع د ۍتیجې دی د هېکار ۍتیجه ګوره
267
که ته غو ړ زمېیالیه چې ځان لوړپه حقیقت کړ
په طلب د حقیقت شه ژربجې د چل له کوره
پښتو ته پ مت
ی پښتوۍه! په پښتو د بیان وکړه
که ته پوه یې وۍاپوه ته فغان وکړه
ته تېکله به ۍاپوه په پرل ژوۍ ون یې
وه ولاړسه د تېېعمېجبې ن وکړه
ور په ور د پښتوۍو له ځي له لاسه
پای د مېګ دی د ځان وه لا درمان وکړه
کله لمې د مغ ب ه د پښو پلخال کړي
ۍه شېمیږ ته پبې د ۍهان وکړه
په پېدي پط و کاکل د چا ښه ۍه سي
پاڅه مینه د درپو دم پان وکړه
د ز ړه کارو ن وروۍه ته تازه کړه
د رحمان په دود ګفتار د لقمان وکړه
هخ حمی و پیېمحم غوۍ دیب سه
هخ بیان د ته په څېې د حنان وکړه
ته تېڅو د مغ ب ه په پیال جنګیږ
دپوشحال غوۍ شېۍګی د کارو ن وکړه
ستا د ژمن و پرلو ک معنی پښتو ده
په ۍیهت یې تماشه د پرل ځان وکړه
د یجود په رۍګ مین په پیهو مه سه
268
د مهلخ په رۍګ پ مت په وج ن وکړه
ستعماره!!
څه چې ور حقیت که آساۍه ده؟
د چې ګور پېمجېه که در د ۍه ده؟
زیې و سخ و ز د رسي و غوږو ته
ۍه پوهیږ څه ۍغمه څه تې ۍه ده
م و جزر د پمار ههې لېو ل کړ
تمیز ۍه کړ چې کعبه که میخاۍه ده
حېص و آن تې هې شي تیې کړ ب د ۍقته
ما ته و یې چې زما در د ستاۍه ده
ماته و یې زما جفا وړه مهلمان یو
که ۍه جوړه زما ستا مېګ ته بجاۍه ده
که وو چې زه ستا غ مي ۍه کړم
هغه درۍګ ۍو زما پښو کې زولاۍه ده
که ته ویاړ د پېدو په ښو ماڼیو
ماته پرله د جوۍګړه کاشاۍه ده
په دوست کې زما و مېګ ته بن و بهت کړ
زه حیې ن یخ چې د څنګه یار ۍه ده
چې ته و ړۍ په ۍامه د میو جام کړ
ښه پوهېږم چې د زهېو پیماۍه ده
د محال دی چې به باز د شغال ښکار سي
ځکه لوړه د باز ۍو آشیاۍه ده
269
چې پې ۍیزي توره پوله ته غاښ د سرین کړژ
پوخ صیاد یې د په د م کښې د د ۍه ده
په پېقه د ته ما ۍه سې غولولی
په لمن یې زما د وینو ۍښاۍه ده
کله دین کله مهج ته ته ورځغلې
تا منلې کوم آلین کومه پاۍه ده؟
د ف ی و ز که ر غی بیا به ګور
چې ۍه بت ۍه بت پېست ۍه بتخاۍه ده
زمېیالی یخ در پبې یخ چې ته څه یې
ستا رۍګوۍه د ګی ړو ساماۍه ده
»»»»»»
بې ع جه درد
په غوږو کې کوڼ په ژبه ګوۍګ یخ په زړه زپخ د دلبې لېمه
ۍه د دو ۍه د ع ج ۍه د شفا څخه څه ثې لېمه
وجود مې ور په ور ۍتیږي د دلبې وصال مې ۍه سه روزي
ۍه زه دلهوز ۍه مېیي ۍه پې دۍیا شفاعت ګې لېمه
ۍه مې رباب ۍه مې مضې ب ۍه مې ۍدیب سو د ملوکې شوۍډ
ۍه مې په لاه د میو جام ۍه پاۍقا کښې کوم رهبې لېمه
کله د باد په شان زه ګېځخ په هو کښې کله پاور سمه
کله ماهي غوۍ وبو کښې کله پوی د سمن ر لېمه
زړه مې ګوګل کښې سو سکېوټه وبه ر غلې له چقماۍو زما
ور و وبه که سېه یو سو ۍو وصال ته یې باور لېمه
د ده محفل کښې تې سجاره لکه شمعه زما سوپتن سو ۍدیب
270
ۍدیب مې پرل دی ۍه ب لېږي زلي پاور پې سې لېمه
زمېیالی یخ ماته ر کړئ زړه مې چې بېخوده له ججان سخ
بېخودي مې ر ز د ري ده که ۍه عق کې زه دفتې لېمه
»»»»»»»»
ۍاپبېه پښتون
ۍاست یخ په تورتخ کښې ۍاپبېه له سبا یمه
ټیل یخ له هې چا پو بې پېو له رتقا یمه
رقیب ر ته شنا سو په پن یې زه مهحور کړم
ستېګې مې دي پټې ۍا شنا له پرل شنا یمه
د شطېۍج د ګوټ په څېې یخ کله کقت سخ کله مات
د څه کقت و مات دي زه پوهېږم چې فنا یمه
زوړ رباب دی چې ۍغمه یې کله زیې سي کله یخ
سې یې دی بې سېه زه ډوب تللی په سود یمه
شېۍګومه ژغژغی د کارو ن پته مې ۍهته
باک د کارو ن ۍه کړم په شېۍګي لکه تنا یمه
د پخ د رۍګېیزي دی د کمال جمال ګمان دی
ۍه د یمه ۍه د ۍه د لفظ کومه معنی یمه
که پوه د سور شرېل سي یا دۍیا که تحول کړي
ۍه ورم و ۍه وینخ زه تور غوږی ب یمه
د ۍکل د لیوه دی د جمه وښ یې د ړلی
پېوت دی څلور هډه ورته ۍاست په و وی یمه
ر ځه غموۍه پېدږدم د ۍابودۍ دۍیا بس دی
پیې یخ و مېی یخ هخ پخرله درد دو یمه
271
موسخ د پهېلي دی د دۍیا په میخاۍه کې
هې څوک په عی و ۍوش دي زه مهت په تماشا یمه
ساقي ماته صاقي م ر څو جامه پیا پی
زمېیالی یخ دریا ۍوش چې ډدې تالا و لا یمه
»»»»»»»
زوړ رباب
په هې ځای کښې ۍوی ساز دی زما له هغه زوړ رباب دی
ږغوم یې ۍه پوهېږم چې رباب مې وه ۍاباب دی
د زړ ۍغمې په پیال یخ س مې ۍه رسي د ر ز ته
د ۍغمه د ویې ۍغمه ده د رباب د مېګ سباب دی
ګیډه وږي تن مې لوې دی ژبه ۍه لېم ۍتلی
ت په د باۍ ۍازدږم چې ۍیکه مې پان رباب دی
زه په پښو باۍ ت ی ۍه سخ پو هوه د لوتو کړم
یو و ر تګ په پښو لازم دی بیا په کار پې د عقاب دي
لاه مې سې ته ۍه رسیږي غو ړم ورسي سمان ته
د هوه پو ۍاممکن دی د غوښتنه پیال و پو ب دی
د حېص تن یخ پهتی و هې پو ته تګ و دو کړم
لیوۍی یخ ۍه پوهېږم چې وبه دي که سې ب دي
په ح لو په حې مو پېو ۍه کړم غو ړم سود پرل
د هی ا په غخ کې ۍه یخ که د آب دی که بې آب دی
د ۍخوت قدې کې ۍاست یخ ماته بېیښي ډدې محکمه
ولې د پو قدې ۍه دی د وبو د سې حباب دی
تل ګډدږم بې ګودره سین و ماته یو لښت ء وي
272
چې وبه تې ستوۍي ر سي بیا ۍو و یخ چې ګېد ب دی
په ښه ب هې څوک پوهېږي ۍه تېېوزي بای پوه سخ
زما په چل باۍ د ۍا دی که څه شیخ دی و که شباب دی
ح که در وي بیا هخ مېوی و ۍاد ن ته ۍه د ۍا ته
د بحث پېدږده زمېیالیه که څه د هخ زړه کباب دی
»»»»»»»»»
د یار مخ
ۍن مې بیا م لې ستېګې د جان دي
چې په غقو یې ویقتلی عاشقان دي
د یار ستېګې مې پیالې دي د شې بو
یا ۍېګس دي چې په څېې د رغو ن دي
په تن ي کې یې شین پال د ۍه د د م ده
په د ۍه پهې کښېوتي ډدې پو ر ن دي
ۍېۍ وریځې یې چا چ لین ۍ د ښکار دي
که کږ تور په لاه کښې د فغان دي
باڼو ګان یې لکه غقی پوله غوټ ده
تې ګوهېو یې سرین غاښ هخ په ښه شان دي
پې سرین مخ یې تور زلفې عنبېینې
د پېتې لکه پې ګنج باۍ مار ن دي
مخ یې لمې دی که سروږم ده ۍه پوهېږم
چې څېګن شي پلک ټول ورته حیې ن دي
زه صفت د یار د غاړ کله کړی سخ
که یې ق که یې لاسوۍه که مهتان دي
273
ته تې څو پور به ستایې هغه دغه
و ړه پېدږده حقیقت پو ۍور شیان دي
په وه وپت کې که جاۍان دی که مین دی
ۍه کاریږي پو علوم کمال یار ن دي
زمېیالیه! پېژۍ ل د وپت ضېور دي
ته ښه ځیې سه څه کاروۍه په ججان دي
»»»»»»»»
د ځو ۍ پز ن
د ځو ۍ بجار مې تېې سو وه پز ن دی
د عقېت باغ مې پې سو ت بیابان دی
هی فهوه چې ځو ۍي ولاړه پیېي ر غله
په غفلت کښې عمې تېې سو ډدې رمان دی
زما ګمان و چې به تل می و معقوق وي
پبې ۍه وم چې په وصل پهې هجې ن دی
چې پې مځکه به رو ن وم پیال مې د و
په تعظیخ ر ټیل کړی سې سمان دی
د ځو ۍاۍو په ټولګي کښې به مخکپ وم
ما ویل چې م م زه و د دور ن دي
پخرل عقل په ت بیې باۍ غېه وم
پرل پېدي به د ویل چې ډدې کارد ن دی
شره و ور به وم په عی و په ۍقاط کښې
س مې ۍه و چې د کار ۍه د ۍهان دی
د ۍاص په ۍدحیت مې عمل ۍه و
274
زما ټکل و چې زه ځو ن یخ څو ججان دی
ما و تل به د عقېت قدې ولاړ وي
پبې ۍه وم چې د د قدې پای ویې ن دی
ولې وه چې ځو ۍي ولاړه پوه په د سوم
هغه څوک چې کړي عبث ځو ۍي پښیمان دی
له لومړیه عقل بویه زمېیالیه
په تېې سوي پهې تېتاب کار د ۍاد ن دی
»»»»»»
څه ویل کړ
کوښپ دومېه درته ښایي چې قهمت د تق یې پرل کړ
د سود د ت سود ده چې به ۍوۍس په هاۍ شل کړ
د زل بېپه هیڅکله ۍه کمیږي ۍه ډدېیږۍ
ته ۍو ولې د مخ آب د بې له ګټې پېې په بل کړ
په طلب د آب حتیاج کړ تل بې آبه و هې چاته
د عمل د ورته دی ته چې ډدې ن کښې سیل د ګل کړ
ۍه د تخخ دی ۍه د کې سته ۍه پې مځکه لې سیوری
د فېیب په لور و ځان ته د پېدو فدل ردبل کړ
ۍه کمال ۍه د جمال سته تې هې چا یې ته ۍاپوهه
د حکمت دعو ه په لاپو له سینا څخه یو په شل کړ
که په پت کښې ګور ته ولاړ سې ته له لوږ تې د ښه یې
چې بې پته و بې آبه د حلو پلو پوړل کې
د مخ آب چې چاته ۍه وي بې پتې ګڼې عزت پرل
زمېیالیه ثې ۍه کړ و بې ۍنګ ته څه ویل کړ
275
د پښتو غوټ غوړیږي
د پښتو د ګل غوټ ګوره غوړیږي
پښتو ګل پښتون بلبل دی پې کړیږي
څنګه کال د ۍیکمېغ څه ښه بجار دی
ټول وطن کښې د پښتو ژبه پرېیږي
که ز ړه دي که و ړه دي که مامور
دوی ۍن ټول په کورسو کښې د پلیږي
پرله ژبه و وطن لکه ۍاموه دی
پښتاۍه ځکه پښتو ته هوسیږي
د فغان د مینې بڼ و ړه سمهور دی
پې هې ګل یې د پښتو بلبل چغیږي
د زلمي پادشاه په دور کښې زموۍږ ظاهې
د ملي ژبې د بخت ستوری ځلېږي
زه په زغېده و یخ د چې ی ملته
په پښتو ژبه کښې ټول علوم ځاییږي
په پښتو ژبه کښې ډدې دي صفتوۍه
چې پوه ۍه وي هغه ۍه ورڅېګن یږي
ی ملته! تاسې هاۍ و تفاق کړئ
چې ملي ژبه مو ځای ته ورسیږي
د پښتو د ژبې زده کړه مو ضېور ده
276
بې پښتو پو فغان کله فغاۍیږي
د سړي چې ۍه وي پرله ژبه وروره
هغه کله په سړو کښې حهابیږي
د ملت ۍښان چې ۍه وي په سړي کښې
په دۍیا کښې هغه کس ۍه منل کېږي
زمېیالیه! ستا د زړه مطلب پوره سو
ټول ملت به پښتو ژبه ګړیږي
»»»»»»»»
پښتون ته
ولاړ سه ی پښتوۍه ستا د بخت ستوري ځلیږي
ښکاره کړه ۍارینتوب چې په مېړ ۍه ح پرلېږي
په څېې د ۍیکه ګاۍو په شې و هاۍ ژوۍ ون کړه
تل ستا بېیالیتوب ته د پلېو رو ی کړیږي
لوړ غېوۍه د همت ته مته د ر دي ژر ولاړ سه
روزۍه د وطن کړه مور په زوی روزله کېږي
پښتاۍه یو پول بیېغ و شې ساتو تل
د کار د پښتاۍه دی که ۍه کله پښتون کېږي
»»»»»»»
277
که پوهېږ
د ججان د سود و زیان دی که پوهېږ
هې عمل د د پرل ځان دی که پوهېږ
په ۍړۍ کښې چې یادیږي په ښو ب و
ۍوم یو ز د ۍهان دی که پوهېږ
څوک چې پل لېي هنې کمال غیېت هخ
په پرل ښه عمل سلطان دی که پوهېږ
که محمود و که حم و و ړه ولاړه
بېم یې پاته په ججان دي که پوهېږ
لمې چې ګټه رسوي م م و بل ته
ځکه لوړ تې کل ججان دی که پوهېږ
هې سړی چې پ مت کاۍ پرل وطن ته
د پدلت یې د یمان دی که پوهېږ
که په توره شجاعت هنې مقجور دی
په عالخ کښې هغه ځو ن دی که پوهېږ
چې ۍه علخ ۍه هنې ۍه یې عمل وي
که قارون وي پو ۍاد ن که پوهېږ
ی پښتوۍه د هغو چار ته زده کړه
چې یې کړی ملک ود ن دی که پوهېږ
ته تې کله به پ ن و پو ر و ز ر یې
د عالخ څنګه سامان دی که پوهېږ
278
بیکاري و لټي مکړه ته هیڅکله
د لټاۍو ژوۍ ون ګې ن دی که پوهېږ
د عالخ د هوښیارۍ که ته پبې سې
ۍاپوهي د ډدې ۍقدان دی که پوهېږ
د وینا د وکړه ځاۍته زمېیالیه
عمل ګې ن ګفتار سان دی که پوهېږ
»»»»
ستړی مه سې
د پښتو ژبې دیبه ستړی مه سې
د پیبې زلمی طبیبه ستړی مه سې
ته په پیې ر غلې پرل کور ته ی عزیزه
د پښتون د زړه قېیبه ستړی مه سې
پښتاۍه دي یو وجود و د یې کور دی
ته د پرل د کور حبیبه ستړی مه سې
ته ه ل د پښتاۍه چې ب ر غو ړ
ی د تور شرې رقیبه ستړی مه سې
ته د قوم په لارښووۍه پان و میهې یې
ستا ګفتار دی ډدې عجیبه ستړی مه سي
د کابل د دیباۍو ۍجمن کښې
د پښتو د شعې لبیبه ستړی مه سې
زمېیالی و یي ته ښه ر غلې ه لي
چې دی ن مو شو ۍدیبه ستړی مه سې
279
په پښتو کښې
ۍن پتې دی که یې ګور پښتو کښې
چې څېګن یې پل مطلب کړ په پښتو کښې
په پښتو ژبه کښې ر ز د مېدۍ پېوت دی
هې پښتون بې پښتو پو ر دی په مړو کښې
هې ملت په پرله ژبه ژوۍ ون کاۍ ي
که ته کله حهابیږ په ژوۍ و کښې
پښتو پاته د تورزۍو پښتنو ده
که پښتون وي د به ۍه پېیږدي په مړو کښې
څوک چې ۍه لېي پرل کور په بل یې څه شي
که بل ۍاست وي څه په لوړو بنګلو کښې
ښه کالي د بل سړي که څوک په تن کړي
دی به پل سي د عالخ په پېغور کښې
که پښتو ژبه زیږه ده هخ پوږه ده
د ساهو ګفتار معلوم وي په مېیو کښې
لوړو غېو کښې که ههتیږي پښتو ژبه
لوی کاۍوۍه دي پې ته په لویو غېو کښې
ټول سړي د عالخ روزي پرله ژبه
ر سه وروره ځان حهاب کړه په سېو کښې
ی پښتوۍه پرله ژبه ستا جوهې دی
تا منډلی پرل جوهې دی په یېو کښې
280
ولې ههې بیخبې یې له پرل در څخه
چې پېدو پهې لاهو کړ ځان وبو کښې
ر ورټي د قو ع لیکلي د ژبې
ته پبې ۍه یې د ځان په ورځو شرو کښې
مهتتې د دبیاتو کښې کړ و کړي
ته ګډدږ د پېدیو په ودو کښې
هم غه فخې د بس دی زمېیالیه
چې لومړۍ وینا د وکړه په پښتو کښې
««««««
بجار و رحمان
توتک په تڼ کښیوتي بجار ر غی
د ګ ۍو هار په غاړه بیا مالیار ر غی
و ور ویلې سوي د غېوۍو په سېوۍو کښې
د وبه دي که د سرین زور بقار ر غی
وږمې وویل غوټ ته په پن سه
ستا د مینې د غ پې زړه مین هز ر ر غی
که زړه بایلود د پرل بلبل د ګل په مینه کښې
لاله هخ په وینو رۍګ په زړه د غ ر ر غی
د لیلی وربل پو چتې د ګ ۍو سو
چې صحې څخه د مجنون ۍهیخ رویبار ر غی
چنار پورته کړه لاسوۍه له مهت څخه
تاک له شوقه په ژړ سو می ګهار ر غی
281
مجنون بی دی سې ټیل کړی و تعظیخ ته پرل
د غاټول په لاه پیاله د م ګلنار ر غی
سېوی ځان کړلو سینګار و هېکلي ته ژر
چې بور د ۍهتېن و سنبل یار ر غی
زرکې ر غلې غېو رغو کښې په پن سولې
رغو ن له شېمه سور سو چې دل ر ر غی
ز ڼو ر وړ د پبې و کلي کور ته بیا
چې عالخ په پوځې و سو وپت د کار ر غی
زه هخ ووتخ صحې و تماشې ته چې
پز ن زړه مې پهېلي ته ۍاقې ر ر غی
بیا ګذر مې د رحمان پې ه یېه سولو
له دعا پس د بیان په پوله تکې ر ر غی
د بجار څه ښه بجار دی پیېه رحماۍه !
چې د ګل یې رۍګ و بوی ستا له مز ر ر غی
چې مې وغوښتو م د د ده له روی څخه
ۍو د روی طوطي یې ههې شکېبار ر غی
د عمل ګ ن ټومبلي ۍور عالخ په سې
ها پښتون مې ت په پوله شیېین ګفتار ر غی
چې په کار کښې پټه پوله ده عمل ۍقته
چېچېک همی چېیږي شوم و پو ر ر غی
د سې ډدې پهېلي ر غله ژمی تېې سوله
ګل د ۍورو د پښتون په بېپه پاړ ر غی
هې ملت پرلې سن ر ساز و ز کړي
282
د پښتون په پېدي ساز کښې فتخار ر غی
د تې څو به زما پې پاک باۍ ژړ کړي
څوک چې زما پې پله رو ن سي وفاد ر ر غی
حقیقت که په بڼه د حقیقت سولو
ۍو و یه سي چې ګفتار ته عتبار ر غی
تظاهې حقیقت ۍه سي ۍه تېېوزي څوک
ها په د چې ب لوي لوې یې سې ر ر غی
د تې کله به د چل په بن کښې بن یې
څوک چې بن وي تل یې ژوۍ په ضطې ر ر غی
د فېیب له غولي وو ځه سمې لار ته
و مزله ته ۍه رسیږي چې کوږ بار ر غی
ها لجام و د رحمان چې مې بیان کړلو
زما یې څه چې څوک پوشحال چاته ز ر ر غی
جام د ۍوش کړه زمېیالیه وپت د ګلو دی
چې د ګل سېه مل ۍه وي زړه بیمار ر غی
«««««««««««
پوب و فهاۍو کښې
ډوب یخ تللی د فېهاد په تې ۍو کښې
عمې تېې سو د مجنون په فهاۍو کښې
آدم پان و درپاۍ سول دو ړه پاور
زه یې و یخ لا سن ر ۍن رو کښې
په زۍځیې د زلفو بن یخ ۍه پ صیږم
283
لاه و پښې وهخ عبس په د د مو کښې
د رقیب فهون زه ههې لیوۍی کړم
چې مثال سوم و هې چا ته مثالو کښې
رۍګارۍګ پې د مې تیې له ۍظې کړ
زما و مېګ ته بن و بهت کړي تماشو کښې
لکه سو ستېګې مې روڼې پو بی ه یخ
ۍه ویښیږم په د دوۍي ۍغارو کښې
زیې و بخ ۍغمه ږغیږي ۍه پوهېږم
چې څه و یي د کوم ساز دی په سازو کښې
حقیقت مې دی ورک کړی بادۍ کښې
ولې زه یې پلټخ په پې بو کښې
م و جزر مې د ژوۍ کښت تباه کړه
پوخ ماڼو غو ړي دریاب په طوفان کښې
د پز ن ظالخ له لاسه مې زړه چوي
چې ۍه ګل سته ۍه بلبل سته په باغو کښې
زمېیالیه! ستا شعار پو د لعلوۍه
ولې څه چې دي پل پاته په کالنو کښې
««««««««
ۍه پوهېږم چې د ولې
په عالخ کښې فهاۍه یخ ۍه پوهېږم چې د ولې
د هې شمعې پېو ۍه یخ ۍه پوهېږم چې د ولې
چې زمان د عی عقېت وي رقیب پی زه د یو و د دسخ
284
بیا په غخ کښې جاۍاۍه یخ ۍه پوهېږم چې د ولې
د دلبې له بې مجېیه چې پز ن سي ۍو ما پرل کړ
په بجار کښې بیګاۍه یخ ۍه پوهېږم چې د ولې
رقیب ب کړي هغه ښه سي زه چې ښه کړم هغه ب سي
هې تجمت ته ۍښاۍه یخ ۍه پوهېږم چې د ولې
د مندور په دود له عققه بیخودي کړم ی غمازه
ته چې پیال کړ دیو ۍه یخ ۍه پوهېږم چې د ولې
پقوګ یې ته پټو د رۍګېیز په پخ کښې رۍګ یې
بیا ۍو و یې فېز ۍه یخ ۍه پوهېږم چې د ولې
مېغ ي چې په شان ۍهته تاته ق ر زما دلبېه
ۍور عالخ ته درد ۍه یخ ۍه پوهیږم چې د ولې
ستا د عق په میخاۍه کښې پمار زه یخ شې ب ۍور څښي
زه پو ههې بجاۍه یخ ۍه پوهېږم چې د ولې
ستا محفل په ما رڼا دی پو حاصل مې د لی لی و
ت په یاد د مهتاۍه یخ ۍه پوهیږم چې د ولې
کړي ۍاپو لي تل جبېوۍه ی محبوبه ستا په عق کښې
زمېیالی یخ مېد ۍه یخ ۍه پوهیږم چې د ولې
««««««««««««
کبېجن
ۍه به پاتې زور و زر په د د ۍیا وي
ۍه به تود باز ر همی د چل ریا وي
ۍه جمقی ۍه سکن ر ۍه جام جخ ستعه
285
ۍه به پاتې د چا بېم سي که د ر وي
د هغه ورۍګ په زیب به لاړ تو سي
چې په پون د شاه ججان یې لاه حینا وي
ډدې لی و مجنون لاۍ سول تې پاور
ۍه پاتیږي که ب رۍګ که څوک رعنا وي
بحې به وچ بې به وسي کاڼې پاور
پو قده به د عمې و آتی وي
سخ د چا چې په ژړ د یتیخ ژ ړي
د مظلوم و پوشحال ته په پن وي
زمېیالیه د بې وزلو تور شرې ته
لوی سحې سه چې تیاره په تا رڼا وي
«««««««
زما پهېلی
د ۍفس د مهیحا دی چلې لی
که بجاد دی په عالخ باۍ ر غلی
ها کافور دی چې د لمې په تاو ویلیږي
که سرین زر دی له بقاره ر تویږي
و هې لور ته چې ۍظې سي ټول ګلز ر دی
د ق رت د مقاطې په لاه سینګار دی
په هې ځای کې زرغون فېش دی غوړد لی
تماشې ته یې عالخ ورپوځې لی
له حجابه غوټ ووته بجې ته
286
می و ره شوه له مینې و ثمې ته
چنار و غځول لاه له شوقه ۍاڅي
له مهت د تاک له ستېګو وښکې څاڅي
بلبل مهت د ګل په ښاخ غزلخو ۍي کا
بور ګېځي له هې ګله کامې ۍي کا
زرکه هخ په غېو رغو کې په پن ده
توتک له پوشحال څخه په ۍڅا ده
ز ڼو وړی د پبې په کلي کور دی
چې ججان په سېو ګ ۍو ګېد سمهور دی
سن رغاړي مېغان لور په لور کړي غاړ
ګاهي کړي چې د پوب زماۍې ولاړ
هې ساکپ په حېکت مقغول په کار دی
ځکه کار و حېکت د ژوۍ م ر دی
په زمان کښې تغیې پېپ سو ټول تغیې کړی
عالخ پوه سو په پرل حال د ځان ت بیې کړی
هې سړی د پهېلي په رموز پوه دی
که ګلز ر ۍه کړي وطن پرل په ۍ وه دی
پرل بجار غو ړي د ۍورو په بجار کښې
د بجار ده ته چې وي د قوم په کار کښې
بې ټولنې بجار ۍهته و هیڅ فېد ته
مېدي کله ثابتیږي تنجا مېد ته
یډیهن مقجور په د سو و دۍیا ته
چې عالخ یې له تیار ویهت رڼا ته
287
په هې قوم کښې چې فې د یې په د پیال وي
هغه قوم به تې همزولو همی سیال وي
وه به زه د پرل بجار صفت بیان کړم
د چې څه کړم په بجار کښې درعیان کړم
بیل بجار دی زما د ۍورو له بجاره
ځکه پ ص یخ د دۍیا له کار و باره
که بې ه په در ۍه پوب یخ زما بجار دی
که رو یپ سوم پې بي د قوم مې کار دی
««««««««««
پوهه ۍهته و ړه چار مې د شنډ
پرل و بل په ما وهي م م ملنډ
ۍه مې چېت د بادۍ د پرل وطن سته
ۍه پېو مې د کمال و علخ و فن سته
ما پې یښی د ماضي په ۍامه حال دی
ۍه مې غخ د پرل مال و ستقبال دی
و جزو ته زه کلي ګټه تاو ن کړم
س مې ۍهته چې د ګټه کړم که زیان کړم
پوښ مې ۍق ه سود ۍه ده پرل ځان ته
د ۍهیي دفتې تل لولخ و ججان ته
ۍه پوهېږم چې د ولې په د حال سوم
پرل مې پېدښود د پېدي سېه هخ پیال سوم
وه به بس کړم ځکه وپت د عقل و هوش دی
288
په هې چا کښې د وطن د مینې جوش دی
»»»»»»»
ساقي ماته ته څو جامه پیاپی ر
چې مهتي کړمه له سېه صافې مې ر
دوباره پخرل مې د ۍوی ججان کړم
د شېېشاه و حم شاه تازه دور ن کړم
سخ پښتون و پرل وطن مې ګلهتان سي
ټوله شاړ مې ګ ب ۍېګس ریحان سي
په هې ځای چې وبه تللي بیا به ر سي
زما به مخ وي د رقیب به ر ته شا سي
زمېیالی یخ ۍوبجار مې تل ظاهې دی
د رمان به سي تې سېه پ ی قادر دی
«««««««««
زړه چاود مور
وپت د مني ر لوتی دی سوړ باد
ور پره ده لکه زړه چې ۍه وي ښاد
په ور کښې د سې ښکاري ژړی لمې
لکه پېغله ۍجل ۍاروغه پې بهتې
د جګړ پې می ن د سې مړي ډدې
د پار ته چې د حهاب و شمار څخه تېې
په سېو وینو کښې دي لژۍ ښه زلمیان
289
ساه پتلي دي پې ته په ډدې رمان
مازدیګې دی ژدړی لمې په پېدوتو
دی د پو ر بوډۍ زړه په کړد و
د بوډۍ ده هخ په م کړوپه یوه مور
د زوی مېګ یې وری لی ده په شور
رۍګ یې ژدړ بڼه لوتې تکړی تور
و زړګي یې له ډدې غمه سوی سکور
د کړیږي په مړه زوی پهې په ژړ
هې پو ته چې یې پته کړي پی
د مین ه کړلو پرل زوی په وینو رۍګ
چې د کاڼې ړخ ته پېوت و په ژدړ رۍګ
ټینګ ۍیولی دی په لاه کښې بیېغ پرل
چې مکان د پهتو ۍه و د بل
تا به و چې دی فات یو قومن ن
دی په لاه کښې یې د فتحې لوی ۍښان
بیېغ و پیهتی د لاه څخه پرلې مور
ۍو یې مچ کړ پرل زوی کې په دو ړه لور
بیا رو ۍه سوه له زوی څخه په تلو ر
لکه د وه ساتن ویه د سې ر
یا یو ګې ن شي و له د څخه ماۍت
چې سرارلو کښې یې ځنډ و پیاۍت
لمې لوی لی دی تیاره ده پې ۍړۍ
له ستړیا و غمه ساه شړي بوډۍ
290
د پو ر غله رودګاه ته په ځغهتا
پښې تڼاکې زړه زپمي په و وی
ردوګاه کښې دي وروۍه شا و پو
عهکېیان پې ر ټول سوی هې پو
په ټولنه د عهکې کښې پرل بیان
د پو وکی په حضور د قومن ن
بیا یې وو چې غوۍډه مقېه ماۍت
د دی و پله ما ر وړی س مت
په لړز ۍ ه لاه یې وسراره بیېغ
چې عهکې ته و د لوی د ۍیکو مېغ
د لښکې مقې ن پې د پو شینې مور
ر چاپېې سوه همه و ړه لور په لور
وه ۍو د ته ورکوي د زوی پاتا
هخ یې ډ ډ کړی د زړګي په ښه وینا
پو د ریږدي پور ډدېه په عذ ب
د ر ولود ه ۍهکوره په شتاب
چې ر ولود ه پو مړه شوه هغه آن
ساه یې ورکړه پرل څښتن ته په ښه شان
ما د ساتلی هغه ماۍت
و سرارلی قومن ن ته س مت
«««««««
291
بن ي مېغه
موږ مېغان وو بن ي سوي په قفس کښې
ۍه پ صتوب ۍه لوتل وو زموږ په وه کښې
ۍه هیڅ لار په د قفس کښې ۍه مو چار و
پاتې سوي یو می د کېدګار و
هې ګړۍ مو په پطېه کښې ۍیخ ژوۍ ون و
مال پو تللي د ولاد مو هخ بېلتون و
پې د حال باۍ دوستاۍو مو ژړ کړه
دښمناۍو هخ ۍک هخ یې پن کړه
ټول ملت مو د مېګي سلګ وهلې
طبیب ۍه و د غخ ورځې تېېی لې
د مېګی پو پې موۍږ ټولو پور سخت و
چې په مېګ پهې مو پرل جاهل ب بخت و
که مو وینه د وطن پې پاوره توسي
پاوره ګل سي پښتاۍه به فخې یوسي
د جاهل ولاد د لاسه که د وینه
په ه ر سي ټول ملت به وي پو شینه
موږ پې ته وو په تیاره کښې چې رڼا سوه
لمې ر وپوت د غمګي شره مو صبا سوه
د ښه مېغ و سعادت لمې مو ۍادر و
چې ۍظیې یې پې دۍیا باۍ ۍادر و
292
د جنوب له لوري دی پې موږ څېګن سو
ملک ملت یې په رڼا کښې رجمن سو
ده چې لوړ کړ د پښتون ۍوم په دۍیا کښې
هیې یې ۍکړو دی د لوړ وي په عقبا کښې
««««««««
د یو پښتنې حهاسات
ر سه وو ره د بیان
درته و یخ په می ن
حم شاه بابا غازي
پ ی د وي له ده ر ضي
چې م تړ و د س م
ده غز کړه شام م
ۍو یې وتړله م
مېهټیاۍو ته د پ
دی رهي سو په سامان
ورسېه وو سېد ر ن
ده هن و ۍو ته ملک ور
کړ س م یې هلته پرور
پس له سوبې د پښتون
ۍو دی بېېته سو ر ستون
قن هار ته چې ۍږد
293
سو دی باش څو ور شرې
څو چې جوړ کړي په ښه شان
د لښکې سې و سامان
بیا به ۍنوزي په ښار
ۍو به وکړي ښه دربار
یو عهکې یې د لښکې
پل رو ن سو له فهې
و پرل کور ته په دو دو
ر غی ستړی شو شو
دی پو ډدې و په د پیال
چې روغ ووینی عیال
چې د پل سو دی په در
ښځه یې تله مخ په ګودر
چې ژی ډک کړي د وبو
بیا یې ر وړي په وږو
د پو ولی ه د زوی پ ر
چې ر ځي ډدې په تلو ر
د په وره کښې په س م
سوه مېړه ته په کې م
عهکې ۍنوت پرل کور
دی پو ډدې و په سېور
ښځه ر غله د وبو
په تلو ر و په ګامو
294
پرل مېړه ته یې تکېیخ
وکړ د س م تعظیخ
بیا یې وپوښته مېړه
ته ر غلی یې په څه
د بابا کار سو ویجاړ
یا یې مات کړه ۍور کفار
دی پخیې بېېته ر ستون
سو یا کار د هن ته ستون
که موۍ لی مو بېی
دی که مات ستاسې ټولی
ته پرل حال ر ته څېګن
کړه تفدیل یې ښه په پوۍ
زما پتلی زړه کړه روغ
په رښتیا مه و یه دروغ
عهکې ورکړ د ځو ب
دوۍه مکړه ته شتاب
هېشی غو ړي ځاۍته وپت
دی بې وپته کار ډدې سخت
د جوړ روغ حو ل څېګن
ته کړه وه زړه مې پورسن
بیا به زه وو یخ حال
ستا به زړه سي ډدې پوشال
ښځې وویل چې حال
295
ماته وو یه مال
زه په ۍنګ یخ د پښتون
پ ی د ۍه کړ ي دی زبون
یو سړی که وی پوشال
یا غخ ورسېه دم درحال
پېو ۍه کېږي د چا
ۍه څه سود و زیان دی د
عهکې ولی پرل عیال
چې کوي د قیل و قال
ده هخ وکی د ګفتار
په ضېور و په صې ر
چې مات کړي مو کفار
په و ر و ر ۍه په یو و ر
مېهټیان سول تار په تار
ټوله ورک سول یا مېد ر
حم شاه سو بېیالی
بېېته ر غی توریالی
د قن هار د ښار بجې
دی ددېه سو هخ لښکې
چې دوی وکي پرل سامان
بیا به ر سي په ښه شان
ما وۍکړ ۍتظار
کور ته ر غلخ په تلو ر
296
ښځې و ورد ه د حال
بیا یې وکړ د مقال
زما دی ن پې تا حې م
دی که زما درته کې م
تا پې یښی ۍنګ و ۍام
بیا د سي څنګه ر م
حم شاه پېوت په صحې
ته ر غلی یې په غ
پې تا څه سوی چراو
و چې زړه د په کړ و
ۍازولی و تې شاه
که ښاغلی و تې چا
چې ته ر غلې کور تې ما
د شجوت توره تې م
که د وپوښتي فهې
یا سیالان سي درپبې
سبب څه و ستا د تګ
بیا په څه دی ر تګ
ته به څنګه کړ ځو ب
پرل و بل ته په د باب
مېړه تل وي په سفې
هخ تې پاته پرل ټبې
چې ټول وروڼه یو می ن
297
وو ته ولې سو حیې ن
په تا څه ر تګ ضېور
چې د عقل سو تېور
کاشکې زه مه وی ژوۍ ۍ
پاته مه وی په ۍړۍ
هخ د کلي هخ د کور
سو ر پاته د پېغور
ته پښتون یې که چمیار
صیل ۍه کوي د کار
که سبا ته سي ر ټول
پرل پېدي کور و کجول
ر څخه وکړي د سو ل
چې څه حال و څه حو ل
څنګه ر غی ستا مېړه
شوه ۍور پاتې یا دي مړه
زه به څه و یخ ته څه
چې ر تګ د و په څه
ۍور د پاته پې می ن
په پ مت کښې پوښ پن ن
ټول تابع د پرل فهې
دي په ۍنګ و بې در
دوی به ر سي هغه ن
په ښه سې و په سامان
298
چې یې ر سي پرل پادشاه
هخ غازیان و ړه سراه
ما ر دوکړ تې ماینې
ۍه شېمېږم له طعنې
عهکې و ورد ه وینا
د ماینې څخه د رښتیا
ۍو پته شو دی په غخ
هخ سېور یې شو لخ
بله لار ۍقوه پی
ده ته ځای و د ژړ
ژر رو ن سو بېېته ولاړ
ځکه کار یې سو ویجاړ
ردوګاه ته چې ۍږد
شو پجېه کښې بن د شرې
چې سجار سو مندب ر
کړ رو ن یې بزه ګار
حم شاه ته یې کړ حضور
چې ورتګ یې و منظور
ده تې وکړ د سو ل
و ستا تګ په څه منو ل
تللی ولې پخرل سې
و ۍاپوه که بې پبې
کړ تا ده غلطي
299
د قاۍون بې حېمتي
چې و تللی کور ته پل
بیا په څه ر غلې په څل
ته ویل ر ته په پوۍ
کړه د ر ز ماته څېګن
عهکې وویل ۍام ر
یې د سې و مال و ک ر
زه به ولې و یخ دروغ
چې د زړه لېي فېوغ
ر په یاد شول زوی و لور
مینې غوې کړ زړګی چور
ما و وبه وینخ کور
شره به وکړم په سېور
ۍو رو ن سوم په د پیال
ولې پیال مې سو محال
زه لا ۍاست ۍه وم په کور
ماینې پل کړم په پېغور
چې باد ر د پې بی یا
پاته ر غلې ته تې ما
لښکې پېوت دی پې می ن
ستا بیا زړه سو پېیقان
زه له کوره ر بجې
سوم سېځوړی ډدې بتې
300