บูรณาการการศึกษาและการจัดการเรียนรู้ (ต้นฉบับ)

230

1.1 แนวทางการพัฒนาผเู้ รยี นอยา่ งสรา้ งสรรค์
มแี นวทางดงั นี้ (วิชัย วงษใ์ หญ่ และมารุต พฒั ผล, 2562, หน้า 3-4)
1) สร้างแรงบันดาลใจ
เป็นการกระตุ้นจินตนาการและ Inspire ในการ เรียนรู้ มีความมุ่งมาดปรารถนา

ที่จะสบความสำเร็จ (Passion) แรงจูงใจภายใน ความสนใจใคร่รู้ให้เกิดกับผู้เรียน สร้างบรรยากาศ
การเรียนรู้ทก่ี ระตนุ้ ความตื่นตัวและกระตอื รือร้น

2) ใชพ้ ลงั คำถาม
เป็นการตั้งคำถามที่กระตุ้นศักยภาพด้านการคิดของผู้เรียน เพื่อให้ใช้ศักยภาพ
สูงสุดของตนเองในการปฏิบัติกิจกรรม การเรียนรู้ คำถามกระตุ้นผู้เรียนให้ใช้ความพยายามในการ
เรียนรู้ ตลอดจนคำถามที่สร้างความเชื่อมั่นในความสามารถของตนเอง และใช้ คำถามชี้แนะแนว
ทางการเรยี นรู้ท่ีมปี ระสทิ ธภิ าพใหก้ บั ผเู้ รยี น
3) ตดิ ตามความกา้ วหน้า
เป็นการประเมินเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียน (Assessment for learning)
ประเมินขณะที่ผูเ้ รียนปฏิบัติกจิ กรรม การเรียนรู้โดยใช้วธิ กี ารประเมินทีเ่ หมาะสมและมีประสิทธิภาพ
ให้ข้อมูลย้อนกลบั แก่ผู้เรยี นด้วยวธิ กี ารทสี่ ร้างสรรค์ (Creative feedback) สอดคล้องกับวิธกี ารเรียนรู้
ของผเู้ รียน
4) นำมาซง่ึ ความสำเรจ็
เป็นการส่งเสริมสนับสนุน และเป็นนั่งร้าน การเรียนรู้ (Scaffolding) ระคับ
ประคองผู้เรียน ให้เรียนรู้อย่างมี ประสิทธิภาพ และประสบความสำเร็จตามระดับความสามารถ
ของตนเอง ชี้แนะให้ผ้เู รยี นมองเห็นความสำเรจ็ ในแตล่ ะขัน้ ของตนเอง
1.2 ตวั ชี้วัดคณุ ภาพผู้เรยี นสรา้ งสรรค์
ตัวชี้วัดความสำเร็จของการพัฒนาผู้เรียนอย่างสร้างสรรค์ สะท้อนออกมา 4 มิติ
ดังนี้ (วชิ ัย วงษ์ใหญ่ และมารุต พัฒผล, 2562, หนา้ 6)
1. ผู้เรียนมีทักษะกระบวนการคิดขั้นสูง เช่น การคิดวิเคราะห์ การคิดอย่างมี
วิจารณญาณ การคดิ อยา่ งเป็นระบบ การคิดสรา้ งสรรค์ เปน็ ต้น
2. ผู้เรียนมีทักษะกระบวนการเรียนรู้เช่น การสร้าง ความรู้ความเข้าใจ การ
สบื เสาะหาความรู้ การสร้างสรรค์นวัตกรรม การแก้ปัญหาอย่างสรา้ งสรรค์ เป็นตน้
3. ผู้เรียนมีทักษะทางสังคม เช่น การเคารพสิทธิ ของบุคคลอื่น การมีมารยาททาง
สงั คม การสรา้ งสมั พันธภาพ เปน็ ต้น
4. ผู้เรียนมีคุณธรรมจริยธรรม เช่น ความซื่อสัตย์ สุจริต ความเมตตากรุณา
จิตอาสา จติ สาธารณะ เป็นตน้
ผเู้ รียนยุคใหม่มีธรรมชาติที่แตกตา่ งกนั ทุกคนมีเป้าหมาย และวธิ ีการเรียนรู้ท่ีแตกต่างกัน
การพัฒนาผู้เรียนอย่างสร้างสรรค์ ช่วยส่งเสริมให้การจัดการเรียนรู้สามารถตอบสนองความต้องการ
และความหลากหลายของผเู้ รยี นได้อย่างแทจ้ รงิ

231

2. การพัฒนาศกั ยภาพการเรียนรู้โดยใชก้ ระบวนการจิตตปัญญาศึกษา

ธิดา เมฆวะทัต และคณะ (2561, หน้า 4) กล่าวว่า การพัฒนาศักยภาพนักเรียนโดยใช้
กระบวนการจิตตปัญญาศึกษาเน้นศึกษาศักยภาพใน 3 ด้าน คือ 1) ด้านการทำงาน ได้แก่
การปรับตัว ความเป็นผู้นำ 2) ด้านการเรียนรู้ ได้แก่ การชี้นำตนเอง การตรวจสอบการเรียนรู้ของ
ตนเอง และ 3) ด้านศีลธรรม ได้แก่ เคารพผู้อื่น ความซ่ือสัตย์ สำนึกพลเมือง ซึ่งเป็นคุณลักษณะ
ทสี่ ำคัญและจำเป็นต่อการเสริมสร้างคุณลักษณะอันพึงประสงคด์ ้านอ่ืน ๆ เพ่ือใหน้ กั เรียนมีพฤติกรรม
ที่สะท้อนคุณลักษณะ อันพึงประสงค์ในชีวิตประจำวัน และเกิดการพัฒนาอย่างต่อเนื่องจนถึงระดับ
ที่สามารถเป็นลักษณะนิสัยที่ดีได้โดยบูรณาการร่วมกับการนำหลักการประเมินตามสภาพจริงมา
ประยกุ ต์ใช้ ซึง่ เปน็ หลักการทส่ี ามารถวัดและประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียนได้จริงใน
ชีวิตประจำวัน เพื่อให้นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้น นักเรียนมาโรงเรียนเพิ่มขึ้นโดยมีสถิติ
การมาสายและการขาดเรียนลดลง

กระบวนการจิตตปญั ญาศกึ ษาแบบโรงเรียนชาวเกาะสรา้ งสขุ มี 5 ข้นั ตอน ดังน้ี
1. สร้างความตระหนักให้ครูเห็นคุณค่าของการนำแนวคิดจิตตปัญญาศึกษามาใช้ใน

การพัฒนาศกั ยภาพการเรียนรู้ของผเู้ รียน (Awareness)
2. เสริมสร้างความรู้และทักษะในการนำกิจกรรมจิตตปัญญาศึกษามาพัฒนาผู้เรียน

(Skill) ซ่งึ กิจกรรมที่คณะครูร่วมกันกำหนดขึ้นตามแนวคดิ จติ ตปญั ญาศึกษา 6 กิจกรรม ดังนี้
1) กจิ กรรมสนุ ทรียสนทนา เป็นกิจกรรมเพอื่ เสรมิ สร้างความเป็นผู้นำ สรา้ งโอกาส

ใหน้ กั เรียนไดเ้ รยี นรู้ แก้ไขและปรับปรงุ ตนเอง สามารถดำรงตนอยใู่ นสังคมไดอ้ ยา่ งปกติสุข
2) กิจกรรมพรสวรรค์ ชื่อของฉัน เป็นกิจกรรมเพื่อสร้างแรงบันดาลใจในตนเอง

ให้รู้ว่าตนมีความสามารถและมีคุณสมบัติที่โดนเด่นจากชื่อ และเพื่อเสริมสร้างความตระหนักในการ
พัฒนาคุณค่าภายในตนเองของแตล่ ะคน

3) กิจกรรมเรื่องเล่าเร้าพลัง เป็นกิจกรรมเพื่อให้นักเรียนเกิดภาวะผู้นำ และกล้า
แสดงออก เสริมสร้างสมาธิและสติให้กับนักเรียน พร้อมทั้งสอดแทรกคุณธรรมและศีลธรรมให้กับ
ผู้เรียน

4) กิจกรรมผูน้ ำ ผู้ตาม เปน็ กจิ กรรมเพื่อเสริมสร้างภาวการณ์เป็นผู้นำและผู้ตามที่
ดี

5) กิจกรรมศิลปะบำบัด เป็นกิจกรรมที่วิเคราะห์และรับรู้สภาพจิตใจของแต่ละ
บุคคล เพอื่ บำบดั ฟ้นื ฟู และพฒั นาอารมณ์ สติปัญญา สมาธิ ความคิดสรา้ งสรรค์

6) กิจกรรมผ่อนพักตระหนักรู้ เป็นกิจกรรมที่พัฒนาตนเอง จิตใจโดยเสริมสร้าง
ความคิด สร้างสมาธิ เป็นการพกั สมองเพือ่ พัฒนาจิตใจให้สงบ

3. จัดประชุมครูเพื่อร่วมกันกำหนดปฏิทิน และกิจกรรมจิตตปัญญาเพื่อใช้พัฒนา
ศกั ยภาพผเู้ รียน (Consult)

4. ครทู ่ปี รกึ ษาจดั กิจกรรมจติ ตปัญญาศกึ ษา ตามปฏิทนิ ทก่ี ำหนดไว้ (Action)
5. ประเมินและตดิ ตามผลการจัดกจิ กรรม (Assessment)

232

3. การพัฒนาศกั ยภาพผเู้ รยี นดว้ ยทกั ษะการเรียนรูท้ ี่จำเป็นในศตวรรษที่ 21
วารี ชมชื่น (2561, หน้า 394-402)การจัดการศึกษาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผู้เรียนมี

ตัวบ่งชี้สำคัญที่สอดคล้องกับหลักสูตรแกนกลางขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 เป็นสมรรถนะสำคัญ
5 ประการ คือ ความสามารถในการสื่อสาร ความสามารถในการคิด ความสามารถในการแก้ปัญหา
ความสามารถในการใช้ทกั ษะชวี ิต และความสามารถในการใช้เทคโนโลยี และตวั บ่งชสี้ ำคญั จากบริบท
และความต้องการของสังคมยุคดิจิทัลในศตวรรษที่ 21 มีทั้งความรู้ ทักษะวิชาการโดยมีทักษะการ
เรียนรู้ที่จำเป็นเป็นเครือ่ งมือในการเรียนรู้คือ 3Rsx7Cs ดังน้ี ทักษะการอ่าน ทักษะการเขียน ทักษะ
คณิตศาสตร์ ทักษะความคิดเชิงวิพากษ์และการแก้ไขปัญหา ทักษะการสื่อสาร ทักษะความคิด
สร้างสรรค์และนวัตกรรม ทักษะการร่วมมือ ทักษะทางสังคมและเรียนรู้ข้ามวัฒนธรรม ทักษะชีวิต
และการทำงาน และทักษะด้านสารสนเทศส่อื และเทคโนโลยี

การพัฒนาศักยภาพผเู้ รยี นดว้ ยทักษะการเรยี นร้ทู ่ีจำเปน็ ในศตวรรษท่ี 21 การดำเนินการ
จัดการเรียนรู้ที่มีหลายรูปแบบ สรุปเป็นประเด็นหลักดังนี้ การดำเนินการเพื่อการพัฒนาศักยภาพ
ผเู้ รียนดว้ ยทกั ษะการเรยี นรู้ในศตวรรษที่ 21 คือ

1. การบรหิ ารสถานศกึ ษาในรปู แบบใหม่
1.1 เปลี่ยนรูปแบบผู้บริหารสถานศึกษาแบบการนิเทศ เป็นบริหารสถานศึกษา

แบบอำนวยความสะดวกแกค่ รู
1.2 การจัดการเรียนรู้แบบ PBL โดยเริ่มจากชุมชนการเรียนรู้แบบเครือข่ายของ

ครู จนกลายเป็น PLC บนเครือข่ายทม่ี ขี ยายกว้างแผอ่ อกไปอย่างต่อเน่ือง
1.3 มีกระบวนการขับเคลือ่ น และพัฒนาศักยภาพผู้เรียนตามทักษะการเรียนร้ใู น

ศตวรรษท่ี 21 ในดา้ นชมุ ชนครกู ารเรยี นรู้เพื่อศิษย์ (PLC)
2. การพฒั นาหลักสตู รสถานศกึ ษา
2.1 พัฒนาศักยภาพผู้เรียนตามแนวทักษะการเรียนรูใ้ นศตวรรษที่ 21 ที่เน้นการ

จดั การเรยี นการสอนแบบ PBL
2.2 ครูมีพฤตกิ รรมที่โดดเด่น ในการเปน็ นกั บันทกึ ผลและมีการสร้างเครือข่ายของ

การแก้ปัญหาในชนั้ เรยี นด้วยการวจิ ยั ในการพัฒนาศกั ยภาพของเด็กในสถานศึกษา
3. การปรบั กระบวนการเรียนรู้
3.1 เน้นกระบวนการเรยี นรดู้ ว้ ยทักษะการเรียนรู้ในศตวรรษท่ี 21 โดยการพัฒนา

แหลง่ เรยี นรู้ในสถานศึกษาเปน็ ฐานการเรยี นรู้
3.2 ใชเ้ ทคนคิ การสอนงานและการเป็นพเี่ ลีย้ งเพ่ือพัฒนาผู้เรียนตามบันได 5 ขนั้

4. การวดั ผลและประเมินผล และการแลกเปล่ยี นเรียนรู้
กิจกรรมมุ่งเน้นการพัฒนาตนเองตามมาตรฐานที่ใช้กำหนดเป็นเกณฑ์ตัดสิน เพื่อ

การพัฒนาศักยภาพผู้เรียนตามแนวคิดของทักษะการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ที่ประสบความสำเร็จ
อย่างตอ่ เนอ่ื ง

5. การพฒั นาการนเิ ทศ
5.1 ใช้กระบวนการสร้างระบบพี่เล้ยี ง การนิเทศ ณ โรงเรยี น และชมุ ชนเรียนรู้ครู

เพ่ือศิษย์ (Coaching Mentoring and PLC)

233

5.2 ใช้รูปแบบการอบรมเพื่อวางแผนกำหนดเป้าหมาย วิสัยทัศน์ สู่การออกแบบ
ในการจัดการเรียนรู้ดว้ ยกิจกรรม PBL และการเรียนรู้แบบบูรณาการเพื่อใหผ้ ู้เรยี นมีทักษะการเรียนรู้
ในศตวรรษท่ี 21 และครมู ชี ุมชนเรยี นร้คู รูเพอื่ ศษิ ย์

บทบาทครผู สู้ ร้างศษิ ย์จึงต้องปรบั เปล่ียนการคิดและการทำงานใหท้ ันต่อการเปลี่ยนแปลง
ของสงั คมโลกในศตวรรษที่ 21 ดงั นี้

1. ครูต้องเปลี่ยนเป้าหมายการเรียนรู้ของผู้เรียน จากการเน้นการเรียนวิชาเพื่อได้
ความรู้ ส่กู ารพัฒนาทกั ษะ เปน็ การจุดประกายความสนใจใฝร่ แู้ ก่ผู้เรยี น (Inspire) โดยให้ผู้เรียนเป็นผู้
ลงมือปฏบิ ัติ

2. ครูต้องเปลี่ยนรูปแบบการเรียนรู้ของศิษย์อย่างสิ้นเชิงด้วยการเปลี่ยนบทบาทของ
ตัวครู เพราะครูที่รักศิษย์ เอาใจใส่ศิษย์ แต่ยังใช้วิธีการสอนเดิม จะไม่ใช่ครูที่ทำประโยชน์แก่ศิษย์
อยา่ งแท้จรงิ

3. ครูต้องเปลี่ยนจุดเน้นการสอนเป็นไปเน้นที่การเรียน บทบาทครูจึงเปลี่ยนจาก
ครูสอน (Teacher) ไปเป็นครูฝึก (Coach) หรือ ผู้อำนวยความสะดวกในการเรียนรู้ (Learning
Facilitator)

4. ครูต้องเปลี่ยนแนวทางการทำงานของผู้เรียนจากทำงานเดี่ยวเป็นการทำงานเป็น
กลุ่ม เปน็ ทมี งานโดยใช้กจิ กรรม PBL(Problem Base Learning) เปน็ กจิ กรรมของการเรียนรู้

5. ครตู อ้ งสรา้ งให้นกั เรียนเปน็ ผู้ทม่ี ีทักษะการเรยี นรแู้ ละมีทักษะการคน้ คว้าหาความรู้
มากกวา่ ตัวความรู้ โดยจัดห้องเรียนให้เป็นแหลง่ เรียนรขู้ องผูเ้ รยี นได้อยา่ งไร้พรมแดน (Studio)

6. ครูต้องรวมกนั เป็นกลุ่มเพือ่ เรียนรู้ร่วมกนั อย่างเป็นระบบและตอ่ เน่ือง เราเรียกวา่
ชมุ ชนเรยี นรคู้ รูเพ่อื ศิษย์ (Professional Learning Community : PLC)

บทสรปุ

การพัฒนา หมายถึง การพัฒนาคุณสมบัตินั่นเอง การพัฒนาคุณสมบัติ ๔ ประการได้แก่ ๑)
การพัฒนากาย ๒) การพฒั นาศลี ๓) การพัฒนาจิต ๔) การพฒั นาปญั ญา

ศักยภาพ หมายถึง ความสามารถที่ยังไม่พัฒนาหรือยังไม่พัฒนาเต็มที่ศักยภาพเป็นพลัง
ภายในพลังที่ซ่อนไว้หรอื พลังแฝงท่ยี ังไมไ่ ด้แสดงออกมาให้ปรากฎหรือออกมาบา้ งแตย่ ังไมห่ มด

การเรียนรู้ หมายถงึ การเปลีย่ นแปลงพฤติกรรมอันเป็นผลมาจากประสบการณห์ รือการฝึกฝน
แต่การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของมนุษย์มิได้เป็นการเรียนรู้เสมอไป โดยเฉพาะการเปลี่ยนแปลง
ชวั่ คราวในช่วงระยะหนง่ึ ซึง่ เกดิ จากการมสี ง่ิ เรา้ มากระตุน้

การพฒั นาศกั ยภาพการเรียนรูผ้ ่านการพฒั นาสมอง 5 ดา้ น
1. สมองด้านวชิ าและวินัย (disciplined mind)
2. สมองดา้ นสังเคราะห์ (synthesizing mind
3. สมองดา้ นสร้างสรรค์ (creating mind)
4. สมองดา้ นเคารพใหเ้ กยี รติ (respectful mind)
5. สมองดา้ นจรยิ ธรรม (ethical mind)

คุณลักษณะใน 3 ด้าน ดังน้ี

234

1. คณุ ลักษณะดา้ นการทำงาน ได้แก่ การการปรับตัว และความเปน็ ผู้นำ
2. คุณลักษณะด้านการเรียนรู้ ได้แก่ การชี้นนำตนเอง การตรวจสอบการเรียนรู้ของ
ตนเอง
3. คณุ ลกั ษณะด้านศลี ธรรม ไดแ้ ก่ ความเคารพผู้อื่น ความซื่อสัตย์ สำนึกพลเมอื ง
ทักษะในศตวรรษที่ 21 ของผูเ้ รียน ประกอบด้วย
1. ทักษะชีวิตและการทำงาน ประกอบด้วย ความยืดหยุ่นและการปรับตัว การริเริ่ม
สร้างสรรค์ และเปน็ ตัวของตวั เอง ทกั ษะดา้ นสังคมและทักษะข้ามวัฒนธรรม การเปน็ ผู้สร้างหรือผลิต
และความรับผิดชอบ เชอ่ื ถือได้ ภาวะผนู้ ำและความรบั ผิดชอบ
2. ทักษะการเรียนรู้และนวัตกรรมคือ ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์และนวัตกรรม การคิด
อย่างมวี จิ ารณญาณและการแก้ปญั หา การสอ่ื สารและความร่วมมอื
3. ทักษะด้านสารสนเทศ สื่อ เทคโนโลยี คือ การใช้และประเมินผลสารสนเทศได้อย่าง
เท่ากนั วเิ คราะหแ์ ละเลือกใชส้ ่อื ไดอ้ ยา่ งเหมาะสม ใชเ้ ทคโนโลยีใหมอ่ ย่างมีประสิทธิภาพ

235

บทที่ 10

บทบาทครแู ละผบู้ ริหารกับการพัฒนาประเทศ

บทนำ

ในการพฒั นาประเทศให้เจรญิ ร่งุ เรอ่ื งต้องอาศยั ผู้ทเ่ี ก่ียวขอ้ งหลายฝ่าย เชน่ ผู้ท่มี ีความสามารถ
ทางด้านเศรษฐศาสตร์ สังคม การเมืองการปกครอง รวมไปถึง ผู้ที่ความสามารถทางด้านการศึกษา
ดังนั้น ผู้บริหารและครู จึงเป็นบุคคลสำคัญอีกกลุ่มที่นำพาประเทศเจริญรุ่งเรือง เพราะเป็นบุคลที่มี
ความใกล้ชิดกับเยาวชน

ผู้บริหารโรงเรียน หรือผู้บริหารสถานศึกษา ถือเป็นบุคลากรทางการศึกษาที่สำคัญใน
สถานศึกษาที่จะสามารถบันดาลให้การปฏิรูปการเรียนรู้ในโรงเรียนเกิดขึ้นได้สำเร็จอย่างสมบูรณ์
ครบถว้ นในกระบวนการ เพราะผูบ้ ริหารโรงเรยี น คอื ผ้นู ำ ทจี่ ะช้นี ำ สั่งการ และวางกรอบทศิ ทางการ
บริหารจัดการศึกษาในโรงเรียนที่เป็นไปตามกฎหมายและแนวนโยบายของรัฐ ครูยุคใหม่ที่กำลังทำ
การปฏิรูปการเรียนรู้ย่อมปรารถนาผู้บริหารโรงเรียนยุคใหม่ ที่มีแนวการบริหารตอบสนองต่อการ
ปฏริ ูปการเรยี นรู้เชน่ เดียวกัน ผบู้ รหิ ารยคุ ใหมจ่ ะมบี ทบาทอย่างสำคัญในการบรหิ ารโรงเรียนตามแนว
การบริหารแบบใหม่ มีปรัชญา แนวคิด วิสัยทัศน์ ยุทธศาสตร์และวิธีการทำงานที่สอดคล้องกับ
พระราชบญั ญัติการศึกษาแห่งชาติ เช่น มวี สิ ยั ทศั นใ์ นการบรหิ ารจดั การศึกษา ใฝ่รู้ และติดตามข้อมูล
ข่าวสารให้ทันสมัยทันต่อเหตุการณ์ความเปลี่ยนแปลงของสังคม ประเทศ และในโลกอยู่เสมอ
มีแนวทางการบริหารจัดการแบบกระจายอำนาจ หรือการบริหารจัดการแบบที่ใช้โรงเรียนเป็นฐาน
(School-Based Management)

ส่วนของครูก็เป็นปัจจัยที่สำคัญที่สุดในการพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณภาพตามที่ต้องการได้
เพราะครูเป็นผู้ที่มีบทบาทสำคัญในการจัดการเรียนรูใหกับนักเรียน ซึ่งมีองคประกอบที่เกี่ยวของกับ
ครู 2 สว่ น ได้แก่ คณุ ภาพของตวั ครแู ละคณุ ภาพการจัดกจิ กรรมการเรยี นรูและการประเมนิ ผลของครู
ครูที่ดีตองมีความรักศรัทธาในอาชีพ เมตตาและเอาใจใสลูกศิษย์ เป็นแบบอย่างที่ดีของลกู ศิษย์ หมั่น
พัฒนาตนเอง และสิ่งสำคัญที่สุด คือ ครูตองมีความสามารถในการจัดการเรียนรูถ่ายทอดความรูและ
ตอ่ ยอดความรูใหผ้เู รยี นได้อย่างมีประสิทธภิ าพ โดยภาพรวมแลวการศึกษายงั ไม่สามารถพัฒนาผู้เรียน
เรยี นใหมคี ณุ ภาพตามเกณฑมาตรฐานได้

บทบาทของผู้บริหารและครูจำเป็นที่ต้องกล่าวถึง ซึ่งผู้เขียนได้นำเสนอไว้โดยมีรายละเอียด
เกีย่ วกบั 1) บทบาทของครูกับการพฒั นาประเทศ และ2) บทบาทของผบู้ ริหารกับการพัฒนาประเทศ
เพ่อื เป็นแนวทางในการพฒั นาและปลูกฝงั ความเป็นผบู้ รหิ ารและความเป็นครตู ่อไป

ความหมายของบทบาท

นักสังคมวิทยา นักจิตวิทยาและนักการศึกษา ได้ให้ความหมายของคำว่า บทบาท ไว้อย่าง
หลากหลาย ดังนี้

236

กู๊ด (Good, 1973, p. 502) ได้ให้ความหมายของบทบาทเอาไว้ว่า บทบาท มี
ความหมาย 2 ประการ คือ

1. ลักษณะพฤตกิ รรมทแี่ สดงออกของแต่ละบุคคลในกลุ่มทีก่ ำหนด
2. แบบกระสวนพฤตกิ รรมหน้าท่ีทีค่ าดหวงั หรือหนา้ ทที่ ่บี ุคคลต้องกระทำให้บรรลุผล
สำเร็จภาพใต้สภาพแวดลอ้ มที่สงั คมกำหนด
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน (ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรมฉบับ
ราชบณั ฑิตยสถาน 2542, 2546) ใหค้ วามหมายวา่ การทำท่าตามบท การทำตามหน้าท่ีท่ีกำหนดไว้
เช่น บทบาทของพอ่ แม่ บทบาทของครู บทบาทของผบู้ ริหาร เปน็ ต้น
ยนต์ ชุ่มจิต (2553, หน้า 74) ได้อธิบายไว้ว่า บทบาท คือ ภาระหน้าที่ต้องรับผิดชอบ
สถานภาพของแต่ละบุคคล หมายความว่า บุคคลใดมีสถานภาพหรือตำแหน่งอย่างใดก็ต้องรับผิดชอบ
ตามสถานภาพหรอื ตำแหนง่ ของตนที่ได้มา
พกิ ลุ ภูมีโคกรักษ์ (2558, หนา้ 61) กล่าวว่า บทบาท หมายถึง การแสดงออกของคนซึ่ง
คนอ่นื คาดคิด หรอื หวงั ว่าเขาจะกระทำเมื่ออยู่ภายใตส้ ถานการณท์ างสงั คมอยา่ งหนงึ่ การท่ีประชาชน
คาดหมายหรือหวังให้เขากระทำอย่างนั้นถือเอาฐานะและหน้าที่ทางสังคมของเขาเป็นมูลฐาน หรือ
พฤติกรรมที่แสดงออกซึ่งเหมาะสมสอดคลอ้ งกับตำแหนง่ หน้าท่ี
กล่าวโดยสรุป บทบาททำให้เกิดภาระ ภาระทำให้เกิดหน้าที่ และหน้าที่ทำให้เกิดความ
รับผิดชอบ เมื่อรวมความเข้าด้วยกันกลายเป็น บทบาท หน้าที่ และความรับผิดชอบ หมายถึง
กิจที่บุคคลต้องกระทำให้สำเร็จตามตามคำสั่ง กฎหมาย หลักศีลธรรมคุณธรรม หรือด้วยจิ ตสำนึก
ในความถกู ต้องเหมาะสม

บทบาทของครกู บั การพัฒนาประเทศ

1. บทบาทของครูตามหลักวิชาการ
มนี กั วชิ าการไดเ้ สนอความคดิ เห็นเก่ยี วกบั บทบาทของครูไวห้ ลายทา่ น ดังน้ี
Havinghuerst & D. U. Levine (R. J. Havinghuerst & D. U. Levine อ้างถึงใน

โกสินทร์ รังสยาพันธ์, 2540) ไดก้ ลา่ วถงึ บทบาทครไู ว้ 2 ด้าน คือ
ด้านที่ 1 บทบาทของครูในชุมชน มีหลายบทบาท ประกอบด้วย ผู้นำการ

เปลี่ยนแปลงและนักปฏิรูปสังคม ผู้ริเริ่มบุกเบิกความคิด ผู้ผดุงรักษาวัฒนธรรม ผู้ควรแก่การยกย่อง
และผ้ใู หบ้ รกิ ารสาธารณะ

ด้านท่ี 2 บทบาทของครูในโรงเรียน มีหลายบทบาท ประกอบด้วย ผู้อบรมเลี้ยงดู
หรือสร้างสังคมประกิต (Socialization Agent) ผู้เป็นตัวกลางหรือผู้กอ่ ให้เกิดการเรียนรู้ ผู้รักษาวนิ ยั
ผู้เป็นเสมอื นพ่อแม่ ผตู้ ัดสินหรือรักษากติกา และผู้เปน็ ทพี่ ่งึ ของเดก็

Johnson (E. A. Johnson อ้างถึงใน โกสินทร์ รังสยาพันธ์, 2540) ได้เสนอบทบาท
ของครูไว้ 7 ประการ คือ ผ้นู ำของเด็ก ทปี่ รึกษาของเด็ก ผ้ชู ำนาญในการสอน มิตรของเด็ก ผู้กำหนด
จุดประสงค์ ผู้วัดผลและประเมนิ ผล และผู้กระตนุ้ ให้เด็กปรับตวั เขา้ กบั สังคม

Barr A. S. & Others (Barr A. S. & Others อา้ งถึงใน โกสนิ ทร์ รังสยาพันธ์, 2540)
ได้พิจารณาในการวัดผลและพยากรณ์ ประสิทธิผลของครูผ่านบทบาทหน้าที่ 4 ด้าน คือ ครูในฐานะ

237

ผู้อำนวยการสอน ครูในฐานะเพื่อนและผู้ให้คำปรึกษาแกนักเรียน ครูในฐานะสมาชิกคนหนึ่งของ
ชมุ ชนโรงเรยี น และครูในฐานะสมาชิกของสมาคมวชิ าชพี

2. บทบาทของครูตาม TEACHERS MODEL
ยนต์ ชมุ่ จติ (2553, หน้า 76-83) ไดก้ ลา่ วถึงบทบาท หนา้ ที่ และความรับผิดชอบของ

ครูตามคำว่า TEACHERS เอาไว้ดังตอ่ ไปนี้
T – Teaching (การสอน) หมายถงึ บทบาทในการทำหน้าทส่ี ัง่ สอนศิษย์ให้เป็น คนดีมี

ความรู้ในวิชาการทั้งปวง ซึ่งถือว่าเป็นงานหลักของครูทุก คน ทุกระดับชั้นที่สอน ดังนั้น ครูทุกคนจึง
ควรตระหนักในเรื่อง การสอนเป็นอันดับแรก โดยถอื วา่ หวั ใจความเปน็ ครู คอื การอบรมส่ังสอนศิษย์
ใหเ้ ป็นคนดีมคี วามรู้ในวทิ ยาการท้ังปวง

E – Ethics (จริยธรรม) หมายถึง การที่ครูมีหน้าที่และความรับผิดชอบใน
การส่งเสริมจรยิ ธรรมให้แก่นักเรียน ซึ่งถือว่าเป็นหน้าที่และ ความรับผิดชอบทีส่ ำคัญอีกประการหน่ึง
ของครู นอกจากครู อาจารย์จะต้องอบรมส่งเสริมให้นักเรียนเป็นผู้มีจริยธรรมแล้ว ครูทุกคนก็จะต้อง
ประพฤติปฏิบตั ติ นให้เปน็ ผู้มจี ริยธรรมอนั ดี งามเหมาะสมด้วย เพือ่ เปน็ ตวั อยา่ งที่ดแี ก่ลูกศษิ ย์

A – Academic (วชิ าการ) หมายถึง การท่คี รตู อ้ งมีหน้าที่และความรับผิดชอบ ในทาง
วิชาการ ทั้งของตนเองและของลูกศิษย์ ดังนั้น ครู อาจารย์ทุกคนต้องศึกษาหาความรู้เพิ่มเติมอยู่เป็น
ประจำหากไม่ทำเชน่ น้ันก็จะเปน็ คนที่ลา้ สมยั ไม่ทนั ต่อวทิ ยาการใหม่ๆ ซึง่ มอี ยู่มากมายในปจั จุบันน้ี

C – Cultural Heritage (การสืบทอดวัฒนธรรม) หมายถึง ครู อาจารย์ต้องทำหน้าท่ี
และรับผิดชอบในการสืบทอดวฒั นธรรมจากคนรนุ่ หน่งึ ไปยงั คนอกี รนุ่ หน่ึง ซ่ึงครอู าจทำได้ 2 ทาง คือ

1. การปฏิบัติตนตามขนบธรรมเนียมประเพณีที่ดีงามของชาติ เชน แต่งกายให้
ถกู ตอ้ ง เหมาะสมกบั โอกาสและสถานท่ี หรอื การแสดงความเคารพและกริยามารยาทแบบไทยๆ หรือ
การจัดงานพธิ ีต่าง ๆ เชน่ งานแต่งงาน งานบวช เป็นตน้

2. การอบรมสั่งสอนใหล้ กู ศิษย์เขา้ ใจในวัฒนธรรม ขนบธรรมเนยี มประเพณีไทยที่
ดี ๆ

H – Human Relationship (มนุษยสัมพันธ์) หมายถึง ครูอาจารย์ต้องทำตัวให้มี
มนุษยสัมพันธ์ที่ดีต่อบุคคลทั่ว ๆ ไปเพราะการมีมนุษยสัมพันธ์ที่ดีจะช่วยให้ครูสามารถปฏิบัติหน้าที่
การงานได้อย่างมีประสิทธิภาพทั้งในส่วนตัวและสว่ นรวมการมีมนษุ ยสัมพันธ์ของครู สามารถจำแนก
ออกได้ดงั นี้

1. มนุษยสมั พนั ธร์ ะหว่างครูกบั นักเรียน ครูควรสอนให้ลกู ศิษย์มีความรู้ในวิชาการ
ตา่ ง ๆ มีความประพฤติทีด่ ี เปน็ ทีป่ รึกษาของลกู ศษิ ย์ พยายามหาทางช่วยเหลอื ถ้าลูกศษิ ย์มีปญั หา

2. มนุษยสัมพันธ์ระหว่างครูกับครู - ครูทุกคนควรมีความสามัคคีกัน ถ้า
สถานศึกษาใดมีครูอาจารย์ที่สมานสามัคคีกันพัฒนาโรงเรียนและ วิชาการก็จะเจริญก้าวหน้าไป
รวดเรว็

3. มนษุ ยสมั พันธ์ระหว่างครูกับผู้ปกครองและชุมชน ผูป้ กครองนักเรียนเป็นบุคคล
กลุ่มหนึ่งที่มีบทบาท สำคัญต่อการเรียนการสอนและการพัฒนาโรงเรียน ถ้าโรงเรียนใดสามารถโน้ม
น้าวให้ผ้ปู กครองเข้ามา

238

E – Evaluation (การประเมินผล) หมายถึง การประเมินผลการเรียนการสอน ของ
นักเรียนหน้าท่แี ละความรับผิดชอบในดา้ นน้ี ถอื วา่ มีความสำคญั ยงิ่ ประการหน่ึงเพราะการประเมินผล
การเรียนการ สอนเป็นการวัดความเจริญก้าวหน้าของลูกศิษย์ในด้านต่าง ๆ หากครูสอนแล้วไม่มีการ
วัดผล ครูก็ไม่สามารถรู้ได้ว่าลูกศิษย์ ของตนเองจะมีความเจริญก้าวหน้ามากน้อยพียงใด ดังนั้น ครู
จึงควรระลึกเสมอว่า “ที่ใดมีการสอน ที่นั่นต้องมีการสอบด้วย” สำหรับการประเมินผลของนักเรียน
สามารถทำได้หลายแบบ ดังนี้ การสังเกต การสัมภาษณ์ การสอบ การศึกษาเป็นรายบุคคล การใช้
แบบสอบถามและแบบสำรวจ และการบนั ทกึ ย่อและระเบียนสะสม และอื่น ๆ อีก

R – Research (การวจิ ยั ) หมายถงึ การที่ครตู ้องเป็นนักแก้ปญั หา เพราะการวิจัยเป็น
วิธีการแก้ปัญหาและการศึกษาหาความรคู้ วามจรงิ ท่ี เชื่อถือไดโ้ ดยใชว้ ิธีการทเี่ ชอ่ื ถือได้

S – Service (การบริการ) หมายถึง การให้บริการแก่ศิษย์ ผู้ปกครองและชุมชน เช่น
การให้บริการความรู้แก่คนในท้องถิ่น ทั้งในด้าน ความรู้ทางอาชีพ สุขภาพอนามัย การให้คำปรึกษา
หารือ และ การร่วมกันแกป้ ญั หาของชุมชน เปน็ ต้น

3. บทบาทของครตู ามแนวคิดปรัชญาลทั ธติ ่าง ๆ
กลุม่ ลทั ธิปรัชญาตา่ ง ๆ ได้ให้ทศั นะเกย่ี วกับบทบาทของครู ไวด้ งั นี้
1. ฝ่ายจิตนิยม ถือว่า “ครูคือแม่พิมพ์” (Paradigmatic Self) ยกให้ครูมีอาวุโส และ

วุฒภิ าวะสูงกวา่ นกั เรียน ต้องเป็นแบบอย่างทดี่ ี ท้งั ด้านความรูแ้ ละ ความประพฤติต้องมีความสามารถ
ในการถา่ ยทอดความรูโ้ ดยใช้ สญั ลักษณไ์ ด้ดมี ปี ระสทิ ธภิ าพ

2. ฝ่ายสัจนิยม หรือ วัตถุนิยม ถือว่า “ครูคือผู้สาธิต” (Demonstrator) บทบาทของ
ครู คอื เป็นสือ่ กลางระหว่างนักเรียนกบั ความรู้ทีเ่ ป็น ขอ้ เทจ็ จริง

3. ฝ่ายประสบการณน์ ยิ ม ถือว่า “ครเู ปน็ เสมอื นผ้อู ำนวยการโครงการวิจัย”กำหนดให้
ครูเป็นเพยี งผมู้ สี ว่ นรว่ มในกระบวนการเรียนของเด็ก ครมู ใิ ช้ ตวั กลางหรือมิใชผ่ ู้นำสาร แต่อยู่ในฐานะ
ผูด้ ูแลใหแ้ ต่ละคนดำเนินไปสูเ่ ปา้ หมายเป็นสำคญั

4. ฝ่ายอตั ถิภาวนิยม ถือวา่ “ครูคอื ผู้คอยกระตนุ้ หรือย่ัวยุ” คือเป็นผกู้ ระตุ้นให้เด็กแต่
ละคนได้เรยี นรู้ ค้นพบความจริงดว้ ยตนเอง

5. ฝ่ายโทมัสนิยมใหม่ ถือว่า“ครูคือผู้รักษาวินัยทางความคิด”(Mental Disciplinarian)
กำหนดให้ครูเป็นนายทางปัญญา หรือ ผู้อำนวยการฝึกฝน ทางปัญญา และความคิดเป็นพิธีกรทาง
ปัญญา หรือผู้พัฒนาอำนาจทาง ความคิด ในการนี้ ครูต้องเป็นผู้มีความสามารถในการให้เหตุผล มี
เจตจำนงอันแน่วแน่และมคี วามจำดี

4. บทบาทของครูตามหลักพระพทุ ธศาสนา
พระราชวรมุนี [ป.อ. ปยุตฺโต] (2528) ได้กล่าวถึงบทบาท หน้าที่และความรับผิดชอบ

ของครูตามหลักพระพุทธศาสนาเอาไว้ว่า บทบาท หน้าที่ และความรับผิดชอบของครูตามหลัก
พระพทุ ธศาสนาโดยยดึ หลกั ทศิ 6 เป็นหลัก ซ่ึงมรี ายละเอียดดงั ต่อไปน้ี

1. หน้าที่ของครูอาจารยท์ ี่พงึ กระทำตอ่ ศษิ ย์
1.1 ฝกึ ฝนแนะนำให้เป็นคนดี
1.2 สอนให้เข้าใจแจ่มแจ้ง
1.3 สอนศลิ ปวิทยาใหส้ ิ้นเชงิ

239

1.4 ยกย่องให้ปรากฏในหมู่คณะ
1.5 สร้างเคร่อื งคมุ้ ภยั ในสารทศิ
2. หนา้ ทข่ี องศิษยพ์ ึงปฏิบตั ิต่อครูอาจารย์
2.1 ลกุ ขึน้ ตอ้ นรับเม่ือครูอาจารยเ์ ขา้ มาหา
2.2 เขา้ ไปหาเพ่ือบำรุง คอยรบั ใช้ ขอคำปรึกษา ซักถาม รบั คำแนะนำ
2.3 ใฝใ่ จเรียน มีใจรกั และศรัทธาในการเรียน
2.4 ปรนนิบัตริ บั ใช้ ชว่ ยบริการ
2.5 เรียนศิลปวทิ ยาโดยเคารพ
5. บทบาทครใู นศตวรรษท่ี 21
คุณลักษณะของครูที่พวกเราคาดหวังว่าจะเห็นในศตวรรษที่ 21 เป็นอย่างไรน้ัน
นักวิชาการและนักการศึกษาได้กำหนดคุณลักษณะของครูในศตวรรษที่ 21 เอาไว้แตกต่างกันและ
หลากหลาย อย่างไรก็ตามในที่จะนำเสนอไว้เพียง 8 ลักษณะดังนี้ (บทบาทครูในศตวรรษที่ 21,
2558)
5.1 นักดดั แปลง (The Adaptor) ครูในศตวรรษที่ 21 คือนักดดั แปลง (adaptor) ใน
ฐานะที่ท่านเป็นครูหรือนักการศึกษาท่านจะต้องสามารถดัดแปลงหลักสูตรให้เหมาะสมกับความ
จำเป็นและความต้องการของผู้เรยี น และสามารถสอนได้ตามจินตนาการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสามารถ
ปรับหลกั สูตรให้สามารถสอนดว้ ยเครอ่ื งมอื ดจิ ิตอลได้
5.2 มีวิสัยทัศน์ (The Visionary) ครูในศตวรรษที่ 21 เป็นผู้มีวิสัยทัศน์ (Visionary)
ครทู ีมีวสิ ัยทศั น์สามารถมองเห็นแนวคดิ และแนวทางของคนอน่ื และมองเหน็ ถึงวิธีการที่พวกเขาจะใช้
แนวคิดและแนวทางเหล่าน้ีในห้องเรียน ครูเหล่านี้ยังมองเห็นการบูรณาการตลอดหลักสูตรและทำให้
การเชื่อมโยงนั้นเสริมสร้างการเรียนรู้ให้คุ้มค่าในสาขาวิชาอื่น ๆ และยังได้ใช้ประโยชน์จากสาขาวิชา
อ่นื เพอ่ื เสริมสร้างการเรยี นรู้ของนักเรียนจนิ ตนาการ และความสามารถในการปรับตัวคือกุญแจสำคัญ
ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญของครูหรือนักการศึกษาที่มีวิสยั ทัศน์ของวันนี้ และพรุ่งนี้ ครูในศตวรรษที่
21 มองเห็นศักยภาพในเครื่องมือ และเทคโนโลยีเครือข่าย แล้วนำมาปรับเปลี่ยนให้เหมาะสมเพ่ือ
นำไปช่วยเหลือนกั เรยี นตามความจำเป็นและตอ้ งการของพวกเขา
5.3 นกั ร่วมมือ (The Collaborator) ครใู นศตวรรษที่ 21 สามารถที่จะใชป้ ระโยชน์
จากเครื่องมือเหล่านี้ทำงานร่วมกันเพื่อยกระดับและสร้างความประทับใจแก่ผู้เรียน
ครูก็เช่นเดียวกันจะต้องเป็นนักร่วมมือที่มีการแบ่งปัน ให้การช่วยเหลือ มีการปรับตัว และประดิษฐ์
สร้างสรรค์
5.4 กล้าเสี่ยง (The Risk Taker) ครูในศตวรรษที่ 21 ใช้ความเสี่ยงและเตรียม
ความพร้อมที่จะใช้ความรูเ้ กี่ยวกับเทคโนโลยขี องนกั เรียนด้วยวสิ ยั ทัศน์เกีย่ วกับส่ิงท่ีทา่ นต้องการและ
สิ่งที่เทคโนโลยีสามารถทำได้ ท่านสามารถระบุเป้าหมายและเอื้ออำนวยต่อการเรียนรู้ท่านอาจจะให้
นักเรียนสอนกันเอง ซึ่งพีระมิดการเรียนรู้แสดงให้เห็นว่าความทรงจำเกี่ยวกับความรู้ท่ีสูงที่สดุ มาจาก
การสอนคนอนื่
5.5 ผู้เรียน (The Learner) เราคาดหวังนักเรียนของพวกเราที่จะเป็นผู้เรียนตลอด
ชีวิต ท่านก็เช่นกันจะต้องมีความต่อเนื่องที่จะดูดซับประสบการณ์และความรู้และเป็นปัจจุบันใน

240

เนื้อหาวิชาเช่นข้อมูลเทคโนโลยีและแน่นอนในหลายศาสตร์ความรู้ความเข้าใจและเทคโนโลยีมี
ลักษณะที่ไหลลื่นและเป็นพลวัต ความรู้เหล่านี้มีการพัฒนาและการ เปลี่ยนแปลงท่านจะต้อง
เปลี่ยนแปลงและเรียนรู้ และปรับตัวเข้ากับการเปลี่ยนแปลงอย่าลืมว่าครูในศตวรรษที่ 21 ก็เป็น
ผูเ้ รยี นในศตวรรษที่ 21 ด้วย

5.6 นักสื่อสาร (The Communicator) ครูในศตวรรษที่ 21 จะต้องเป็นนักสื่อสาร
มีความคล่องแคล่วในการใช้เครื่องมือและเทคโนโลยีที่จะช่วยเหลือในการสื่อสารและการทำงาน
ร่วมกนั ในฐานะที่ท่านเป็นครูท่านจะต้องรู้อีกว่าวิธีทีจ่ ะเอ้ือต่อการส่ือสารการกระตุ้น และควบคุมมัน
ดำเนินการและจดั การกบั มนั จะต้องทำอยา่ งไร

5.7 เป็นแบบอย่าง (The Model) ครูเป็นแบบอย่างในพฤติกรรมที่คาดหวังจาก
นักเรียน ซึ่งเป็นความคาดหวังว่าครูจะสอนคุณค่าของ การเรียนรู้ให้แก่นักเรียนของพวกเขาในความ
เป็นจรงิ ครจู ะตอ้ งเปน็ แบบอย่างที่มีคณุ ค่า สำหรับนกั เรียนบางคน ครูคอื องค์ประกอบทางการศึกษาที่
สอดคล้องกับการดำรงชีวิตของพวกเขามากที่สุด พวกเขาจะสร้างความแตกต่างอย่างมากจากการ
เรยี นร้จู ากต้นแบบ

5.8 ผู้นำ (The Leader) ครูในศตวรรษที่ 21 คือผู้นำ ไม่ว่าจะเป็นแชมป์ของการบรู
ณาการไอซีที หรือ เป็นผู้สอนเทคโนโลยี ครูนำโดยตัวอย่าง ภาวะผู้นำ จะมีความชัดเจนนเป้าหมาย
และวตั ถุประสงค์ ซึง่ เป็นสงิ่ ทชี่ ข้ี าดความสำเรจ็ หรอื ความล้มเหลวของการสอนในศตวรรษท่ี 21

6. บทบาทของครตู ามพระราชบญั ญตั ิการศึกษา
ในการประกอบวิชาชีพครู นอกจากจะมีมาตรฐานวิชาชีพครู เป็นแนวทางการดำเนินงาน

แล้ว พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ ได้กำหนดแนวทางจัดการศึกษา เพื่อเป็นแนวทางการ
ปฏิบัติงานของผู้มีหน้าที่จัดกระบวนการเรียนรู้ไว้ด้วย ซึ่งผู้ประกอบวิชาชีพครูจะต้องยึดถือเป็นแนว
ทางการปฏิบัติ เช่นเดียวกัน ซึ่งมดี ังนี้ (แนวทางการพัฒนาวชิ าชีพครู, 2552)

1. จัดการเรียนการสอน โดยยึดหลักว่าผู้เรียนทุกคนมีความสามารถเรียนรู้และ
พัฒนาตนเองได้ และถือว่าผู้เรียนมีความสำคัญที่สุด รวมถึงจะต้องส่งเสริมให้ผู้เรียนสามารถพัฒนา
ตามธรรมชาติและเตม็ ตามศักยภาพ (ม.22)

2. จัดสาระการเรียนรู้ โดยเน้นความสำคัญทั้งความรู้ คุณธรรม กระบวนการเรียนรู้
และบรู ณาการตามความเหมาะสมของแตล่ ะระดับการศกึ ษา กลา่ วคอื (ม.23)

2.1 ความรเู้ กยี่ วกบั ตนเอง และความสมั พนั ธข์ องตนเองกบั สงั คม ได้แก่ ครอบครวั
ชุมชนชาติ สังคมโลก รวมทั้งความรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ ความเป็นมาของสังคมไทย และระบบ
การเมอื ง การปกครอง ในระบอบประชาธิปไตย อนั มีพระมหากษตั ริยท์ รงเปน็ ประมุข

2.2 ความรู้และทักษะ ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี รวมทั้งความรู้ ความ
เข้าใจและประสบการณ์เร่ืองการจัดการ การบำรุงรักษา และการใช้ประโยชนจ์ ากทรพั ยากรธรรมชาติ
และ ส่ิงแวดล้อมอยา่ งสมดุลยัง่ ยนื

2.3 ความรู้เกี่ยวกับศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรม การกีฬา ภูมิปัญญาไทย และการ
ประยกุ ตใ์ ช้ภมู ปิ ัญญา

2.4 ความรู้ และทักษะด้านคณิตศาสตร์ ด้านภาษา เน้นการใช้ภาษาไทยอย่าง
ถูกต้อง

241

2.5 ความรู้ และทักษะในการประกอบอาชีพ และการดำรงชวี ติ อย่างมีความสุข
3. จัดเน้ือหาสาระ และกิจกรรมใหส้ อดคลอ้ งกบั ความสนใจ และความถนัดของผู้เรียน
โดยคำนึงถงึ ความแตกต่างระหว่างบุคคล (ม.24 (1))
4. ฝึกทักษะ กระบวนการคิด การจัดการ การเผชิญสถานการณ์ และการประยุกต์
ความรู้ มาใชเ้ พอื่ ป้องกันและแกป้ ญั หา (ม.24 (2))
5. จัดกิจกรรม ให้ผู้เรียนได้เรียนรู้จากประสบการณ์จริง ฝึกการปฏิบัติ ให้ทำได้ คิด
เป็น ทำเป็นรักการอ่านและเกดิ การใฝร่ ูอ้ ยา่ งต่อเน่อื ง (ม.24 (3))
6. จัดการเรยี นการสอน โดยใหเ้ ด็กศึกษาด้วยตนเอง
7. บทบาทของครใู นการสร้างเสรมิ ประชาธิปไตย"
ภาระหรือหน้าที่ที่ครูต้องกระทำเกี่ยวกับการสร้างเสริมกระบวนการและวิถีชีวิต
ประชาธิปไตยในโรงเรียน มี 2 ด้าน ได้แก่ จัดกิจกรรมการเรียนการสอนและกิจกรรมร่วมหลักสูตร
(วีระวัฒน์ สังรวมใจ, 2562, หนา้ 5)
1.1 ด้านการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน หมายถึง การจัดกิจกรรมการเรียนการ
สอนของครูโดยยืดผู้เรยี นเป็นสำคัญ มุ่งเน้นในการปลูกฝัง ฝึกฝน เพื่อให้ผู้เรียนเกดิ คุณลกั ษณะอันพึง
ประสงค์ท่ีสอดคล้องกบั วถิ ชี ีวิตแบบประชาธปิ ไตย ทัง้ ในดา้ นคารวธรรม สามัคคธี รรมและปญั ญาธรรม
2.2 ด้านการจัดกิจกรรมร่วมหลักสูตร หมายถึง การจัดกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้
ของนักเรียนตามหลักสูตรและนอกเหนือจากหลักสูตรท่ีทางโรงเรียนกำหนดเพ่ือให้หลกั สตู รการเรียน
มีความสมบูรณ์ยิ่งขึ้น และสนับสนุนให้นักเรียนร่วมกิจกรรมโดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อสร้างเสริม
ประสบการณ์ของนักเรียนให้สอดคล้องกับวิถีชีวิตแบบประชาธิปไตยทั้งในด้านคารวธรรม สามัคคี
ธรรมและปญั ญาธรรม
จะเห็นได้ว่า “บทบาทของครูในการพัฒนาประเทศ” ไม่ใช่เพียงแค่การถ่ายทอดเนื้อหา
ความรู้ในวิชาทีต่ นรบั ผิดชอบเท่านั้น หากแต่มีภาระหน้าที่ รับผิดชอบในหลากหลายด้านด้วยกันด้วย
เหตุนี้ ในปจั จุบนั นี้ วิชาชีพครูถูกกำหนดให้เป็นวิชาชีพควบคุม น่นั หมายถงึ ผ้ทู ่ีจะประกอบวิชาชีพครู
(รวมทั้ง “ข้าราชการครู” “ครูอัตราจ้าง” “พนักงานราชการ” และ “ครูชาวต่างประเทศ”) จะต้องมี
“ใบอนุญาตประกอบวิชาชีพครู” เพราะวิชาชีพครูได้รับการยกย่องว่าเป็น “วิชาชีพชั้นสูง”เพราะมี
ผลกระทบต่อผู้รับบริการและสาธารณชน จึงต้องมีการควบคุมการประกอบวิชาชีพเป็นพิเศษ เพื่อให้
เกิดความมั่นใจต่อผู้รับบรกิ ารและสาธารณชน โดยผู้ประกอบวิชาชีพต้องประกอบวิชาชพี ด้วยวิธีการ
แห่งปัญญา (Intellectual Method) ได้รับการศึกษาอบรมมาอย่างเพียงพอ (Long Period of
Training) มีอิสระในการใช้วิชาชีพตามมาตรฐานวิชาชีพ (Professional Autonomy) และมี
จรรยาบรรณของวิชาชีพ (Professional Ethics) รวมทั้งต้องมีสถาบันวิชาชีพ (Professional
Institution) หรือองค์กรวิชาชีพ (Professional Organization) เป็นแหล่งกลางในการสร้างสรรค์
จรรโลงวิชาชีพ” (ความรู้เบือ้ งต้นเกีย่ วกบั จติ วิทยา, 2557)
สำหรบั บทบาทความสำคญั ของวชิ าชพี ทางวชิ าชีพ ได้ถกู กำหนด ไวด้ ังน้ี
1. สร้างพลเมืองดีของประเทศ โดยการให้การศึกษาขั้นพื้นฐานที่จะทำให้ประชาชน
เป็นพลเมืองดีตามทป่ี ระเทศชาติตอ้ งการ
2. พฒั นาทรพั ยากรมนษุ ย์ เพอ่ื สนองตอบการพฒั นาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ

242

3. สืบทอดวัฒนธรรมประเพณีอันดงี ามของชาติ จากคนรนุ่ หนงึ่ ไปอีกรุน่ หน่ึง ให้มีการ
รักษาความเปน็ ชาตไิ ว้อยา่ งม่ันคงยาวนาน

บทบาทของผู้บริหารกับการพฒั นาประเทศ

1. ความหมายของบทบาทของผบู้ ริหาร
ธีระ รุญเจริญ (2546, หน้า 50-51) กล่าวถึงบทบาทของผู้บรหิ ารโรงเรียนว่า ผู้บริหาร

โรงเรียนมีบทบาทสำคัญมากในการดำเนินการเพื่อได้ประโยชน์จากคณะกรรมการสถานศึกษาในการ
บริหารและการจัดการศึกษาของโรงเรียน โดยเฉพาะในระยะเริ่มต้นปรับปรุงเปลี่ยนตามแนวปฏิรูป
การศกึ ษา สงิ่ ท่ผี ู้บริหารโรงเรยี นควรทำดงั นี้

1. ปรบั เปลี่ยนเจนคตทิ มี่ ตี อ่ คณะกรรมการสถานศกึ ษาว่าเป็นกลุ่มที่สรา้ งประโยชน์แก่
โรงเรียนในหลายๆด้าน และมีความสำคัญและจำเป็นในยุคปฏิรูปการศึกษาเป็นอย่างยิ่ง เช่น มี
ความคิดวา่ การมีคณะกรรมการสถานศึกษาทำให้มีภาระและยุ่งยากมากขน้ึ คณะกรรมการสถานศึกษา
ทำให้อำนาจที่มีอยู่หดหายและเปลี่ยนแปลงไป ผู้มาเป็นกรรมการไม่รู้ไม่เข้าใจการบริหารการจัด
การศึกษากรรมการหลายคนเปน็ กรรมการเพ่ือแสวงหาผลประโยชนส์ ว่ นตน เป็นตน้

2. ดำเนินการพัฒนาสมรรถภาพที่จำเป็นในการเป็นกรรมการเพื่อประโยชน์ต่อการ
บริหารและการจัดการศึกษา เช่น จัดหาเอกสารที่จำเป็น พระราชบัญญัติการศึกษาแหง่ ชาตหิ ลักสูตร
เกณฑ์มาตรฐาน การประกันคุณภาพ จัดวิทยากรในการฝึกอบรมในเนื้อหาสาระ ที่จำเป็นชี้แจงใน
ประเดน็ และข้อสงสัยอย่างตอ่ เน่ือง นำไปศกึ ษาดูงานนอกโรงเรียน เปน็ ตน้

3. ประสานการประชุมและกิจกรรมโดยอำนวยความสะดวกต่าง ๆ ตลอดจน
ทั้งจดั เตรียมเอกสารและสื่อการประชมุ

4. ให้คณะกรรมการสถานศึกษาได้แสดงบทบาทของตนอย่างเต็มที่โดยเฉพาะสร้าง
ความชดั เจนในหนา้ ทเ่ี พือ่ คณะกรรมการจะไดท้ ำหน้าที่ของตนอยา่ งสมบรู ณ์ในโอกาสอนั ควร

5. ให้คณะกรรมการมีส่วนร่วมในการเป็นผู้จัดกิจกรรมการบริหารและจัดการศึกษา
ของโรงเรยี นมากทสี่ ดุ ทจี่ ะมากได้

6. เปน็ กรรมการและเลขานกุ ารทดี่ ี
วรรนา หมาดเท่ง (2551, หน้า 14) ได้ให้ความหมายไว้ว่า บทบาทผู้บริหารหมายถึง
การปฏิบัตหิ นา้ ทกี่ ากบั ดูแล ควบคุม และจัดการใหส้ ถานศึกษาดำเนินการและทุ่มเทความพยายามใน
การดำเนินงานทั้งปวงของสถานศึกษาเพื่อการพัฒนาเด็กหรือเยาวชนที่อยูในความรับผิ ดชอบให้
บรรลผุ ลตามภารกจิ และวตั ถปุ ระสงคข์ ององค์การ
ภารดี อนันตนาวี (2552, หน้า 260) ใหค้ วามหมาย บทบาทของผู้บริหาร หมายถึงแบบ
แผน พฤตกิ รรมท่ีถกู คาดหวงั อยางมีเหตุผล ตามตำแหนง่ ที่มขี ้ึนในหน่วยงาน
วาสนา เต่าพาลี (2557, หน้า 21) ได้กล่าวถึงบทบาทผู้บริหารไว้ว่า หมายถึง แบบแผน
หรือแบบอยางการปฏิบัติตนตามสทิ ธิหน้าท่ี ่ ความรับผิดชอบทีม่ ีขึ้นในหน่วยงานของผู้ครองตำแหน่ง
ผู้บริหารสถานศึกษาในดา้ นการกาหนดนโยบาย วางแผนการจัดการศึกษา การบริหารงาน การระดม
ทรัพยากรอย่างเป็นระบบ การส่งเสริมความสัมพันธ์กบบุคลากรฝ่ายต่าง ๆ เพื่อให้การดำเนินการ
บรรลุจดุ มงุ่ หมายและเกดิ ประสทิ ธภิ าพสูงสดุ แก่สถานศึกษา

243

กวี วงศ์พุฒ (2552, หน้า 34) ให้ความหมายของบทบาทผู้บริหารว่า หมายถึงนัก
ประสานงานระหว่างกลมุ่ ควบคุมนโยบาย กาหนดวัตถุประสงค์ และรบั ผดิ ชอบนโยบายขององคก์ าร

อาคม วดั ไธสง (2551, หนา้ 70-71) ให้ความหมาย บทบาทของผบู้ รหิ ารสถานศึกษาไว้
วา่ หมายถึง การกระทำหรอื การปฏบิ ัติหนา้ ทผี่ ้คู รองตำแหน่งควรประพฤติ เช่น ผู้บริหาร รองผูบ้ ริหาร
ครู อาจารย์

อนนั ต์ งามสะอาด (2553, หนา้ 1) ไดก้ ล่าวถงึ บทบาทผู้บริหารไว้วา่ หมายถงึ แบบอย่าง
ของผู้ทีส่ ามารถจัดการกระบวนการของการทำงานและการใชท้ รพั ยากรเพือ่ ให้บรรลุวตั ถปุ ระสงค์ ของ
องคก์ ารทต่ี ้ังไว้ได้อยางมปี ระสิทธภิ าพ โดยมกี ารวางแผน การจดั องคก์ าร การสง่ั การ และการควบคุม
เพื่อเป็นเครื่องมือในการบริหารความสามารถ ของผู้บริหาร สามารถวัดได้จากประสิทธิผลและ
ประสิทธิภาพของงานทีเ่ กดิ ขึ้น

ทองทิพภา วิริยะพันธุ์ (2551, หน้า 3) ให้ความหมาย บทบาทผู้บริหารสถานศึกษา
หมายถึง กระบวนการจัดกิจกรรมการทำงานอยางเป็นระบบ ด้วยเทคนิคและวิธีการปฏิบัติงานอย่าง
เหมาะสม โดยการใช้ทรัพยากรมนุษย์ (Human Resource)เงนิ ทนุ (Money) วสั ดุอปุ กรณ์ (Material)
และระยะเวลาในการดำเนินงาน (Critical Moment) ร่วมมือร่วมใจกนปฏิบัติงานด้วยจิตรับผิดชอบ
เพอ่ื ใหบ้ รรลุวัตถปุ ระสงค์ขององคก์ ารอยางมีประสิทธิภาพ

สรุปได้ว่าบทบาทของผู้บริหาร หมายถึง ผู้บริหารเป็นบุคคลที่มีความสำคัญที่ส่งผลต่อ
ความสำเร็จอย่างมากในการจัดการศึกษา เพราะผู้นำเป็นผู้ที่มีบทบาทในการเสริมสร้าง สนับสนุน กระตุ้น
และวางแนวทางในการจัดการเรียนการสอนในสถานศึกษา ผู้บริหารจะเป็นผู้อำนวยความสะดวกแก่
ปฏบิ ัติการในทกุ ด้านเป็นผู้นำทางวชิ าการ เป็นแบบอย่างแกท่ ุกคนในโรงเรียน ประสานและความสมั พันธ์กับ
ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องกับโรงเรียน การปฏิบัติหน้าที่ผู้บริหารสถานศึกษาในด้านการกาหนดนโยบาย
วางแผนการจัดการศึกษา การบริหารงาน การระดมทรัพยากร กำกับ ดูแลควบคุมอย่างเป็นระบบ
เพ่ือใหก้ ารดำเนนิ การบรรลุจุดมุง่ หมายและเกิดประสิทธภิ าพสูงสุดแก่สถานศึกษา

2. บทบาทของผู้บริหารในการพัฒนาประเทศ
2.1 บทบาทของผู้บรหิ ารสถานศกึ ษาในการสง่ เสริมการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู้ท่เี น้น

ผู้เรียนเป็นสำคญั ประกอบด้วย 6 ดา้ น (สรุ พงศ์ อ๊ึงโพธิ์, หนา้ 270-271) ดงั น้ี
2.1.1 ด้านภาวะผู้นำ หมายถึง การวางแผนการจัดองค์กร การนำและการควบคุม

จึงจะดำเนินไปได้อย่างราบรื่นและกระบวนการต่าง ๆ ต้องสัมพันธ์กันอย่างใกล้ชิดรวมทั้งผู้บริหาร
จะต้องใช้กระบวนการของการจดั การ เพือ่ การไดเ้ ข้าถงึ เป้าหมายที่สถานศึกษาวางไว้

2.1.2 ด้านการสรา้ งความร่วมมือและสรา้ งเครือข่าย หมายถึง การสร้างความร่วมมือ
และประสานกับบคุ ลากรทกุ ฝา่ ยในสถานศกึ ษาและนอกสถานศกึ ษาเพื่อการวางแผนพฒั นา

2.1.3 ด้านการจัดการข้อมูลสารสนเทศ หมายถึง การจัดให้มีข้อมูลสารสนเทศ
สนบั สนนุ การจัดสภาพแวดล้อม ตลอดจนวสั ดุ อปุ กรณ์ที่เอือ้ อำนวยตอ่ การจดั การเรียนการสอน

2.1.4 ด้านการนิเทศ หมายถึง การท่ีผู้บริหารจัดให้มีการนิเทศภายในโรงเรียนโดย
วางแผนร่วมกันกับครูดำเนินการนิเทศภายในเพื่อพัฒนากิจกรรมการเรียนการสอนให้มีคุณภาพตาม
เป้าหมายการศกึ ษา

244

2.1.5 ด้านการกำกับ ติดตาม ประเมินผล หมายถึง ผู้บริหารจึงมีหน้าที่ควบคุมดูแล
ให้ครูได้มีการวัดผลและการประเมินผลของนักเรียนใหเ้ ปน็ ไปตามหลกั สูตรกำหนดไว้ อีกทั้งควรได้รบั
พฒั นาครใู นด้านความรู้ และเทคนิคใหม่ ๆ ในการวัดผลตามสภาพจรงิ ใหม้ ปี ระสิทธภิ าพ

2.1.6 ด้านการพัฒนาบุคลากร หมายถึง การสนับสนุนส่งเสริมให้บุคลากรใน
สถานศึกษาได้รับการพัฒนาให้มีความรู้ความเข้าใจความสามารถในการพัฒน าหลักสูตรการเรียนการ
สอนตลอดเวลา

2.2 บทบาทของผู้บริหารในการสง่ เสรมิ ให้ผู้เรียนมที ักษะการเรียนรู้ทต่ี ้องการใน
ศตวรรษท่ี 21 (สมานจติ ภิรมย์ร่ืน, 2560, หนา้ 7-8) ประกอบดว้ ย

2.2.1 การนำการเปลี่ยนแปลง ผู้บริหารตอ้ งมีทักษะและความสามารถในการบริหาร
การเปลี่ยนแปลงอย่างมีประสิทธิภาพ ดังนั้นผู้บริหารจึงมีการใชข้ ้ออมูลและสารสนเทศเพื่อใช้ในการ
กำหนดยุทธศาสตร์และการนำยทุ ธศาสตร์ไปสู่การปฏิบัติ ตระหนกั ถงึ ศักยภาพของสถานศึกษาต่อการ
เปลี่ยนแปลงมีแผนปฏิบัติการในการปรับแต่งสิ่งต่าง ๆ ให้แตกต่างจากเดิม โดยอาจจะกระทำอย่าง
รวดเร็วหรือกระทำอย่างค่อยเป็นค่อยไป การบริหารความเปลี่ยนแปลงนั้นผู้บริหารต้องเข้าใจถึงการ
เปลี่ยนแปลงก่อนแล้วจึงกำหนดเป้าหมายและเลือกวิธีที่จะนำมาใช้ในการจัดการกับความ
เปลี่ยนแปลง ซึ่งต้องอาศัยการวางแผนการเปลี่ยนแปลงเชิงกลยุทธแ์ ล้วจงึ นำไปปฏิบัตติ ามแผนทีต่ ้อง
อาศัยความเข้าใจและความร่วมมือจากทุกคนในองค์การ โดยผู้บริหารจะต้องมีการเสริมแรงให้กับ
ความเปลี่ยนแปลง โดยการชี้แจงให้บุคลากรในองค์การทราบถึงความเปลี่ยนแปลง หรือการปรับปรงุ
ที่ได้เกดิ ข้ึนแล้ว และแสดงความขอบคณุ ต่อบุคคลที่เกยี่ วข้อองและมสี ่วนช่วยใหเ้ กิดความเปลี่ยนแปลง
แล้วจึงทำการประเมินผลตอ่ ไป

2.2.2 การสร้างวัฒนธรรมองค์กรที่เอื้อต่อการเปลี่ยนแปลง การเปลี่ยนแปลงจะ
เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วขึ้นองค์การที่มีโครงสร้างการทำงานที่ไม่เอื้อต่อการเปลี่ยนแปลง คือ องค์การ
ที่จะขาดศักยภาพในการจัดการปัญหาที่เกิดขึ้น ทั้งนี้การสร้างวัฒนธรรมองค์การและการสร้าง
ให้องค์กรมีความพร้อมต่อการเปลี่ยนแปลงนั้นไม่ใช่กระบวนการที่ทำได้ในทันทีทันใดแต่เป็นการ
ทำงานร่วมกันของคนในองค์กรเป็นกระบวนการที่ใช้เวลาปรับเปลี่ยนคนในองค์การให้มีความเห็น
รว่ มกนั ทำงานรว่ มกนั สู่เปา้ หมายเดียวกนั

2.2.3 การปรบั ปรงุ การเรยี นการสอน ผบู้ ริหารทม่ี ปี ระสิทธผิ ลจะมุ่งทำงานด้วยความ
เอาใจใส่ในการปรับปรุงผลสัมฤทธ์ิทางการเรียน โดยมุ่งถึงคณุ ภาพการสอน และให้บรรลุผลสำเร็จตาม
ความคาดหวงั ของผู้เรียน และผ้ปู กครอง

2.2.4 มีการพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศ และการสื่อสาร เพื่อใช้ในการสนับสนุน
การเรยี นการสอนของครเู พื่อการเรยี นรู้ของผู้เรยี น ไดแ้ ก่ นำไปใช้ในห้องเรยี นส่งเสริมให้ครู ผู้เรียนใช้
เครื่องมือทางดิจิตอลอย่างมีประสิทธิผล และใช้อย่างต่อเนื่องรวมทั้งการประเมินความพร้อมของ
โรงเรียนทจี่ ะนำทกั ษะทางเทคโนโลยีสารสนเทศ และการสื่อสารมาใช้

2.2.5 การจัดการความรู้ในองค์การ การบริหารจำเป็นต้องกระตุ้นให้คนในองค์กร
พัฒนาความรู้ สร้างนวัตกรรมในการปฏิบตั ิงานอยูต่ ลอดเวลา เนื่องจากองค์การต้องเปน็ องค์การแห่ง
การเรียนรู้ ซึ่งจะช่วยให้องค์การพร้อมรับความเปลี่ยนแปลงต่างๆ ที่จะเกิดขึ้นยิ่งไปกว่านั้นยังจะ
สามารถนำพาองค์การสู่การเป็นผู้นำได้ซึ่งการจัดการความรู้เป็นเครื่องมือสำคัญเพื่อบรรลุเป้าหมาย

245

ดังกล่าว นอกจากนี้การจัดการความรู้ยังเป็นเครื่องมือสำคัญที่สร้างความรู้สึกร่วมของคนในองค์การ
สร้างความภาคภูมิใจในการทำงานและกระตุน้ ให้คนในองค์การทำงานอยา่ งเตม็ ศักยภาพท่ีมี

2.2.6 ต้องจัดสภาพแวดล้อมบนพื้นฐานยึดการเรียนรู้ของผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง
การส่งเสริมปฏิสัมพันธ์และความรู้สึกที่ดีต่อของชุมชน ได้แก่ การสร้างสภาพแวดล้อมของโรงเรียน
เพื่อสนับสนุนการสอน และการเรียนรู้ด้านทักษะในศตวรรษที่ 21 กำหนดให้จัดสภาพแวดล้อมเพ่ือ
การเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพและความน่าเชื่อถอื ยืดหยุ่นภายในโรงเรียนและชุมชน นอกจากนี้ควรเพ่ิม
โอกาสการเรียนรู้ด้านโลกมากขึ้นและออกแบบทางสิ่งแวดล้อมที่เพิ่มโอกาสการพัฒนาทักษะการคิด
ทักษะชวี ิต และทักษะทางอาชีพและเตรียมผ้เู รียนสำหรบั การทำงานในอนาคต

2.2.7 การทำงานอย่างเปน็ เครือข่าย องค์การที่ทำงานอย่างโดดเดียวจะเป็นองค์การ
ที่ขาดประสิทธิภาพในบริหารงานไปโดยอัตโนมัติ สำหรับการจัดการศึกษาในศตวรรษที่ 21
สถานศึกษาจำเป็นต้องสร้างเครือข่ายความร่วมมือกันเพื่อการแลกเปลี่ยนอง ค์ความรู้และร่วมกัน
ทำงานเพ่ือผลักดันการจดั การศึกษาทมี่ ีประสทิ ธิภาพ

2.2.8 ทำงานร่วมกบั สถานประกอบการเพ่ือการเรียนรูข้ องผู้เรยี น ความต้องการการ
จัดการศึกษาทเ่ี ปล่ยี นไป เป็นโจทยใ์ หส้ ถานศกึ ษาจำเปน็ ต้องเพิ่มการทำงานร่วมกบั ภาคสว่ นที่เกี่ยวข้อ
องมากขึ้น ทั้งจากส่วนของผู้ปกครองของผู้เรียนที่สถานศึกษาจะต้องสนองตอบ ขณะเดียวกันจะต้อง
เรียนรู้ถึงความต้องการของสถานประกอบการที่สถานศึกษาจะตอ้ งเตรยี มความพร้อมใหก้ ับผู้เรียนใน
การเข้าสกู่ ารทำงานการศกึ ษาตอ่

2.3 บทบาทของผู้บรหิ ารสถานศกึ ษาในการจดั องค์กรแหง่ การเรียนรู้ (วเิ ชยี ร ร้ยู นื ยง,
2559) ดังรายละเอยี ดต่อไปน้ี

2.3.1 ด้านการมีความสามารถรายบุคคล คือ มีการส่งเสริมให้ครูและบคุ ลากรพัฒนา
ตนเองอย่างต่อเนื่อง ส่งเสริมให้ครูและ บุคลากรมีความรับผิดชอบพัฒนาตนเองและมีอิสระในการ
ปฏิบัติงาน มีการส่งเสริมให้ครู และบุคลากรมีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ หรือประดิษฐ์คิดค้นสิ่งใหม่ๆ
อยเู่ สมอ

2.3.2 ด้านการมีแบบแผนการคิดอ่าน คือ มีการลำดับความคิดเกี่ยวกับการพัฒนา
สถานศึกษาไว้เป็นลายลักษณ์อักษรเพื่อเป็นแนวทาง ในการวางแผนพัฒนาสถานศึกษารองลงมาคือ
คำนึงถึงการบริหารงานที่ตอบสนองต่อทั้งเป้าหมายของคณะครูและโรงเรียนให้ไป ด้วยกัน ส่วนข้อท่ี
เหน็ ว่ามีการปฏิบัตติ ำ่ สุดคือมกี ารนำข้อมลู ยอ้ นกลบั ไปใชเ้ พื่อการปรบั ปรุงแก้ไขงานด้านการบริหาร

2.3.3 ด้านการมีวิสัยทัศน์ร่วมกัน คือ มีการปฏิบัติสูงสุดคือ มีการศึกษาวิเคราะห์
สภาพแวดล้อมภายในและภายนอกเพื่อนำมาเป็นข้อมูลในการ จัดทำแผนกลยุทธ์ การจัดทำ
แผนปฏิบัติการประจำปีและจัดสรรงบประมาณที่สอดคล้องกับวิสัยทัศน์พันธกิจกับ ยุทธ์ศาสตร์ของ
โรงเรียน เปิดโอกาสให้ครูและบุคลากร กำหนดเป้าหมายทิศทางที่ชดั เจน รวมทั้งได้รับการเสริมสร้าง
ขวัญและกำลังใจอยู่เสมอ

2.3.4 ด้านการเรียนรู้เป็นทีม คือ มีการปฏิบัติสูงสุดคือ มีการส่งเสริมให้ครูแต่ละคน
และทีมงานจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ มีการส่งเสริมให้ครูแต่ละคนและ
ทมี งานปฏิบตั ติ ามบทบาทหน้าทข่ี องตนอยา่ งต่อเนื่องและชัดเจนสว่ นข้อที่เห็นว่า มีการจัดบรรยากาศ
ของความรว่ มมือไม่แยกเขาแยกเรามคี วามเอ้ืออาทรและจรงิ ใจ

246

2.3.5 ดา้ นการคิดเชงิ ระบบ คอื มกี ารปฏิบตั สิ ูงสุดคอื มีการวเิ คราะห์สภาพแวดล้อม
ความตอ้ งการนโยบายและแผนของหนว่ ยงานตน้ สังกัดและหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้อง มกี ารจัดระบบงานที่
สอดคลอ้ งกบั ภารกิจสว่ น มีการสัง่ การ ทีเ่ หมาะสมและมรี ะบบ และกลไกการนิเทศติดตามงาน

2.4 บทบาทของผู้บริหารโรงเรยี นในการส่งเสรมิ การทำวิจยั ในชั้นเรียนในโรงเรียน
ประกอบดว้ ย 7 ดา้ น (ยพุ า ช่างกล, 2560, หนา้ 5-7) ไดแ้ ก่

2.4.1 การกำหนดนโยบายการวิจัย หมายถึง การกำหนดนโยบาย เป้าหมาย ทิศ
ทางการส่งเสริมการวิจัย เพ่ือใหห้ น่วยงานดำเนนิ งานวจิ ยั และพัฒนานวัตกรรมการศึกษาท่ีนำมาใช้ใน
การแกป้ ญั หาและพฒั นาคุณภาพการเรียนการสอน และเพมิ่ ประสิทธิภาพการบรหิ ารจัดการแบบแผน
ของการปฏิบัติ ซ่งึ จะเกี่ยวเนอื่ งกบั เวลาที่ตอ้ งใชต้ ัง้ แต่เริม่ ตน้ จนจบกระบวนการ

2.2.4.2 การพัฒนาสมรรถนะการวจิ ัยให้กับบุคลากร หมายถึง การพัฒนาสมรรถนะ
การวิจัยให้กับบุคลากร คือ การให้บุคลากรต้องให้ความสนใจ และพัฒนาศักยภาพของตนเอง ให้มี
ความรู้ความเข้าใจและความสามารถในการวิจัยผู้บริหารโรงเรียนซึ่งเป็นผู้นำที่มีความสำคัญต่อ
โรงเรียนอย่างมาก ต้องมีบทบาทเกี่ยวกับการวิจัยในชั้นเรียนส่งเสริมพัฒนาสมรรถนะการวิจัยให้กับ
บคุ ลากร

2.4.3 การสนับสนุนทรัพยากรการทำวิจัย หมายถึง การสนับสนุนทรัพยากรการทำ
วิจัย คือ การจัดหาส่ือ วัสดุอุปกรณ์ ครุภัณฑ์ และเครื่องมือเครื่องใช้งบประมาณ ผู้บริหาร ควรจัดหา
สื่อ วัสดุ อุปกรณ์ และเครื่องมือเครื่องใช้ต่าง ๆ งบประมาณ ไว้ให้พร้อมสำหรับการบริการแก่ครู
จัดระบบ การผลิต การยืม การเก็บรักษา การซ่อมแซมให้ทันสมัยอยู่เสมอ รวมทั้งสำรวจความ
ต้องการการใช้ สื่อ วสั ดุอปุ กรณ์ ครุภัณฑ์ เครอื่ งมอื เคร่อื งใชต้ ่าง ๆ

2.4.4 การวางระบบการเผยแพรแ่ ละการใช้ประโยชน์จากงานวจิ ัย หมายถึง การวาง
ระบบการเผยแพร่และการใช้ประโยชน์จากงานวิจัย ผู้บริหารและครู ต้องให้ความสำคัญกับการ
เผยแพรแ่ ละการประชาสัมพันธ์ และนำงานวจิ ยั ไปใช้ประโยชน์ใหเ้ กิดผลประโยชน์สูงสุด โดยเผยแพร่
ข้อมูลข่าวสารของโรงเรียนให้ชุมชนและสาธารณชนทราบ โดยวิธีการที่หลากหลาย เพื่อสร้างความ
เขา้ ใจซึง่ กันและกนั และสร้างการมีสว่ นรว่ มเพม่ิ ข้ึน

2.4.5 การจัดกิจกรรมการจัดการความรู้ หมายถึง การจัดกิจกรรมการจัดการความรู้
คือ การจัดการความรู้เป็นกระบวนการอย่างเป็นระบบเกี่ยวกับการประมวลความข้อมูล สารสนเทศ
ความคดิ การกระทำ ตลอดจนประสบการณข์ องบคุ คลเพ่ือสรา้ งเป็นความร้หู รือนวตั กรรม และจดั เก็บ
ในลักษณะของแหลง่ ข้อมูลที่บุคคลสามารถเขา้ ถงึ ไดผ้ ่านช่องทางตา่ ง ๆ ท่ีองค์การจัดเตรยี มไว้ เพ่ือนำ
ความรู้ที่มีอยู่ไปใช้หรือประยุกต์ใช้ในการปฏิบัติงาน ซึ่งก่อให้เกิดการถ่ายโอนความรู้ไปจนทั่วทั้ง
องคก์ ารอยา่ งสมดุล เปน็ ไปเพือ่ เพ่มิ ความสามารถและพัฒนาองค์การอย่างย่ังยนื

2.4.6 การจัดกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ การสร้างเครือข่ายวิจัยการศึกษา หมายถึง
การจัดกิจกรรมแลกเปลีย่ นเรยี นรู้ การสรา้ งเครือข่ายวจิ ัยการศึกษาเป็นจดั กจิ กรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้
ทางดา้ นงานวจิ ยั สามารถดำเนินการบูรณาการได้

2.4.7 การวางระบบการให้แรงเสริมในการวิจัย หมายถึง การวางระบบการให้แรง
เสริมในการวิจัยในชั้นเรียน เป็นตัวแปรด้านจิตลักษณะและเป็นแรงจูงใจทางสังคมอย่างหนึ่งที่ถูก
กล่าวถึงมากกว่าแรงจูงใจทางสงั คมประเภทอนื่

247

จากท่กี ล่าวมาสรุปไดว้ า่ บทบาทของผูบ้ รหิ ารในการพฒั นาประเทศ น้ันเปน็ สำคญั ท่ี
ผบู้ ริหารจำเปน็ ท่ีจะขบั เคลื่อนใหร้ ะบบทางการศึกษามีความก้าวหนา้ ท้งั ในทางตรงและทางออ้ ม

บทสรปุ

บทบาทในความหมายโดยทั่วไป หมายถึง การกระทำหรือปฏิบัติหนา้ ทีต่ ามทีก่ ำหนด บนพ้ืน
ฐานความรแู้ ละมกี ารบริหารงานท่ีตัง้ อยู่บนคุณธรรมและจรยิ ธรรม

บทบาทของผู้บริหารในการพัฒนาประเทศ ประกอบด้วย บทบาทของผู้บริหารสถานศึกษา
ในการส่งเสริมการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ท่ีเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ บทบาทของผู้บริหารในการส่งเสริม
ให้ผู้เรียนมีทักษะการเรียนรู้ที่ต้องการในศตวรรษที่ 21 บทบาทของผู้บริหารสถานศึกษาในการจัด
องค์กรแห่งการเรียนรู้ และบทบาทของผู้บริหารโรงเรียนในการส่งเสริมการทำวิจัยในชั้นเรียนใน
โรงเรียน เปน็ ต้น ซง่ึ อาจรวมไปถึงบทบาท มีดงั ตอ่ ไปนี้

1) บทบาทของผู้บริหารด้านวิชาการ ในการวางแผนงานด้านการจัดการเรียนการสอนใน
สถานศึกษา การพัฒนาหลักสูตรของสถานศึกษา การพัฒนากระบวนการเรียนรู้ การให้คำแนะนำ
คำปรกึ ษาทางการเรียนการสอน ความเข้าใจในระบบการเรยี นรู้ และพัฒนาการของมนษุ ย์

2) บทบาทของผูบ้ ริหารด้านการจัดสรรงบประมาณ การจดั ทำแผนงบประมาณการจัดทำ
แผนปฏิบัติการใช้จา่ ยเงนิ รวมถงึ การระดมทรัพยากรและการลงทนุ เพื่อการศึกษา

3) บทบาทของผู้บริหารด้านการบริหารงานบุคคลมุ่งมั่นพัฒนาผู้ร่วมงานให้สามารถ
ปฏิบัติงานได้เต็มศกั ยภาพและให้เป็นไปตามกฎหมายกำหนดรวมถึงบทบาทในการเป็นผู้สือ่ สาร ผู้แก้
ความขดั แย้งและสง่ เสริมมนษุ ยสัมพันธใ์ ห้เกดิ ข้ึนกับบุคลากร

4) บทบาทของผู้บริหารด้านการบริหารทั่วไป ในการจัดระบบการบริหารและพัฒนา
องค์กรการดูแลอาคารสถานที่และสภาพแวดล้อมการพัฒนามาตรฐานการปฏิบัติงานและการเป็นผู้
ประสานงานเพ่ือใหเ้ กิดประสทิ ธภิ าพ

248

249

บรรณานุกรม

กฤตวรรณ คำสม. (2557). เอกสารเอกสารประกอบการสอนรายวิชาจิตวิทยาสำหรับครู .
อดุ รธานี: คณะครศุ าสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั อดุ รธานี.

กระทรวงศึกษาธิการ. (2545). แนวทางการจดั ทำหลักสตู รสถานศึกษา. กรุงเทพฯ: โรงพมิ พ์ครุ สุ ภา
ลาดพร้าว.

กระทรวงศึกษาธิการ. (2550). คู่มือการบริหารสถานศึกษาขั้นพื้นฐานทีเ่ ป็นนติ ิบุคคล. กรุงเทพฯ:
ครุ ุสภา.

กระทรวงศกึ ษาธิการ. (2553). พระราชบญั ญตั ิการศกึ ษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 และแกไ้ ขเพม่ิ เติม
(ฉบบั ท่ี 2) พ.ศ.2545 และแก้ไขเพิม่ เตมิ (ฉบับท่ี 3) พ.ศ.2553. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์คุรุ
สภา.

กอบวทิ ย์ พิรยิ ะวฒั น์. (ม.ป.ป.). สรุปสาระสำคญั เกย่ี วกับหลักสตู รใหม่ พ.ศ. 2560.
การประเมินในระดับชัน้ เรยี น. (2564). ค้นเมอื่ มิถนุ ายน20, 2564, จาก https://shorturl.asia/WhnHj
กัญญา ศรตี ิง้ . (2556). การจัดการเรยี นรู้ท่ีหลากหลายเพื่อพัฒนาคุณภาพผู้เรียน ในวิทยาลยั การ

อาชีพวังไกลกังวล. วิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์: หลักสูตรศึกษาศาสตร
มหาบณั ฑิต สาขาการจดั การศกึ ษา .
ก่ิงแกว้ อารรี กั ษ์ . (2552). การจดั การเรยี นการสอนที่เน้นนกั เรียนเปน็ ศนู ย์กลาง. กรงุ เทพฯ: ศูนย์
สง่ เสรมิ การพิมพ.์
เกร็ดน่ารู้เกี่ยวกบั การศึกษา. (2564). โรงเรียนเก่าแกท่ ี่สุดของไทย ชาย-หญิง. ค้นเมื่อ พฤษภาคม
22, 2564, จาก https://shorturl.asia/xC7yA.
ขวัญจิรา โสภณ. (2563). การพัฒนาหลักสูตรฝึกอบรมการสร้างหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ สำหรับ
ครูผู้สอนโรงเรียนบ้านม่วงวิทยา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา
สกลนคร เขต 1. ปริญญาครุศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชานวัตกรรมการบริหารการศึกษา.
มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร.
แขก บุญมาทัน. (2556). การพัฒนาศักยภาพด้านการวัดและประเมินผลเพื่อยกระดับการเรียนรู้
ของนักเรียนในการปฏิรูปการศึกษาของครูโรงเรียนเครือข่ายฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู
คณะครศุ าสตร์. คณะครศุ าสตร มหาวิทยาลยั ราชภฏั เพชรบูรณ.์
เขมนัฏฐ์ มิ่งศิริธรรม . (2553). การพัฒนาฐานข้อมูลแหล่งการเรียนรู้ จังหวัดสมุทรสงคราม.
มหาวิทยาลยั ราชภัฏสวนสนุ ันทา: กรุงเทพฯ.
ครูไม้เอกเสกความรู้. (2563). เอกสารประกอบการสอนรายวิชา EC 102 การศึกษาและความ
เป็นครูไทย. คน้ เม่อื พฤศจกิ ายน 20, 2563, จาก https://shorturl.asia/FI4rC
คุรสุ ภา. (2564). คน้ เม่อื กรกฎาคม 1, 2564, จาก https://www.ksp.or.th/ksp2018/
คคั นางค์ มณีศร.ี (2555). จิตวทิ ยาท่ัวไป. กรุงเทพฯ: คณะจติ วิทยา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ความรเู้ บ้ืองต้นเกยี่ วกบั จติ วิทยา. (2564). ค้นเมอื่ มกราคม, 20, 2564, จาก http://goo.gl/m9H3h6
โครงการพัฒนาครูทั้งระบบภายใต้แผนปฏิบัติการไทยเข้มแข็ง. กรุงเทพฯ: คณะศึกษาศาสตร์
มหาวิทยาลัยรามคำแหง.

250

จริญญา สมานญาติ. (2554). การประเมินหลักสูตรวิทยาศาสตรบัณฑิต โปรแกรมวิชา
วิทยาศาสตร์การกีฬา สถาบันการพลศึกษา วิทยาเขตภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ. ปริญญา
การศึกษามหาบณั ฑิต สาขาวิชาหลกั สตู รและการสอน มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.

จารพุ ร เพง็ สกุล. (2545). ความคาดหวังของผูน้ ำชมุ ชนตอ่ บทบาทนักพฒั นาในการสร้างเสรมิ
ความเข้มแข็งของชุมชนเพื่อเผชิญปัญหาวิกฤตภาคใต้. วิทยานิพนธ์ปริญญาพัฒนาชุมชน
มหาบณั ฑิต (สาขาพัฒนาชุมชน) บณั ฑิตวทิ ยาลยั มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์
. (สำเนา): วทิ ยานพิ นธ์ปรญิ ญาพัฒนาชมุ ชนมหาบัณฑติ .

จำนง พรายแย้มแข . (2553). เทคนคิ การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรแู้ ละการสอนซ่อมเสริมตาม
กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพไ์ ทยวัฒนาพานชิ .

จริ ายทุ ธ์ิ อ่อนศร.ี (2560). การสอนเสรมิ เพื่อพัฒนาผลสัมฤทธ์ิทางการเรยี นเร่ือง จำนวนเชิงซ้อน
(Complex Number) ในกระบวนวิชาวงจรไฟฟ้ากระเสสลับ ระดับประกาศนียบัตร
วิชาชีพชั้นปีท่ี 2 (ปวช.2) วิทยาลัยการอาชพี นวมนิ ทราชูทศิ กรุงเทพมหานคร. วารสาร
งานวจิ ัย วิทยาลยั การอาชีพนวมินทราชทู ศิ กรงุ เทพมหานคร, 1-20.

ทองกันทม. (2562). การพัฒนาหลักสูตรฝึกอบรมการจัดการเรียนรู้ตามแนวทางสะเต็มศึกษา
สำหรับครูผู้สอนโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา
ประถมศึกษาสกลนคร เขต 1. ปริญญาครุศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชานวัตกรรมการ
บริหารการศึกษา. มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สกลนคร:

เจรญิ ไวรวจั นกูล. (ม.ป.ป). การศึกษาไทย. กรุงเทพฯ : ศนู ย์ส่งเสริมวชาการ.
ชาติชาย ม่วงปฐม. (2557). เอกสารประกอบการสอน รายวชิ าการพัฒนาหลกั สูตร. คณะครศุ าสตร์

มหาวิทยาลยั ราชภฏั อดุ รธานี.
ชาตรี วงศม์ าสา. (2553). งานเชงิ สังเคราะห์ รปู แบบและวิธีการสอนเสริม มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.

สำนักบริการการศึกษา ศนู ยบ์ ริการการศกึ ษาประจำภมู ภิ าค.
ชลธิชา ประทมุ . (2556). การเปรียบเทียบสภาพการใช้แหล่งเรยี นรู้และภูมิปัญญาท้องถ่ินในการ

จัดการเรียนรู้ของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 27.
สารนิพนธ์ศาสนศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการบริหารการศึกษา. มหาวิทยาลัยมหามกุฎ
ราชวิทยาลัย.
ชนม์ชกรณ์ วรอินทร์ . (2554). เอกสารประกอบการสอน รายวิชาการวัดผลและประเมินผล
การศึกษา. พิษณโุ ลก : มหาวิทยาลยั ราชภฏั พบิ ลู สงคราม: คณะครศุ าสตร.์
ชชั วาล วงษป์ ระเสรฐิ . (2551). การจดั และการบริหารอาชีวศึกษา. กรุงเทพฯ: อกั ษราการพมิ พ์.
ชัยวัฒน์ สทุ ธิรตั น์. (2552).นวัตกรรมการจดั การเรยี นรู้ทเ่ี นน้ ผเู้ รยี นเปน็ สำคญั .กรงุ เทพฯ: บริษัท
แดเนก็ ซ์ อนิ เตอร์คอรป์ ปอเรชนั่ .
โชติกา กุณสิทธิ์ . (2563). การพัฒนาหลักสูตรฝึกอบรมเสริมสร้างสมรรถนะการจัดประสบการณ์
การเรียนรู้วิทยาศาสตร์ตามแนวคิดการใช้สมองเป็นฐานสำหรับครูปฐมวัย สังกัด
สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร เขต 1. ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิต
สาขาวชิ าวิจัยหลกั สตู รและการสอน. มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร.

251

ฐติ ิวรดา พลเยี่ยม. (2560). การพัฒนาหลกั สตู รท่ีสงเสริมความเปน็ ประชาธิปไตย สาํ หรับนักเรียน
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4. ปริญญาปรัชญาดุษฎีบณั ฑิต ปร.ด. สาขาวิชา หลักสูตรและการสอน
มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม.

ณฐั หทัย ขันนอก. (2558). ขอ้ เสนอเชิงยุทธศาสตร์พ่ือการบริหารจัดการแหลง่ เรียนรู้ของโรงเรียน
ราชประชานุเคราะห์15 (เวียงเก่าแสนภูวิทยาประสาท) สู่ความเป็นเลิศ. วิทยานิพนธ์
ครศุ าสตรมหาบัณฑติ สาขาวชิ าการบรหิ ารการศกึ ษา.

ดนุพล กาญจนะกันโห. (2560). การพัฒนาแนวทางการวัดและประเมินผลการเรียนรู้ตามสภาพ
จริงสำหรับสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพืน้ ที่การศึกษาประถมศกึ ษาสกลนคร เขต 2.
มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม: ปรญิ ญาการศกึ ษามหาบัณฑติ สาขาวชิ าการบริหารการศกึ ษา.

ดวงหทัย หวังดี. (2561). ผลการจัดการเรียนรู้แบบเพื่อนช่วยเพื่อนเรื่องการใช้โปรแกรม
ประมวลผลคำ ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียนประทีปศาสน์ อำเภอเมือง
จังหวัดนครศรีธรรมราช. วิทยาลัยเทคโนโลยีภาคใต้ : หลักสูตรประกาศนียบัตร สาขาวิชา
วชิ าชพี คร.

ทนงศักดิ์ ค้มุ ไขน่ ำ้ . (2540). หลกั การพัฒนาชมุ ชน. ขอ่ นแก่น. มหาวิทยาลัยขอนแกน่ .
ทศิ นา แขมมณ.ี (2554). ศาสตรก์ ารสอน. กรุงเทพฯ.สำนกั พมิ พแ์ ห่งจฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลัย.
ทฤษฎกี ารเรียนรู้. (2564). ค้นเม่ือ มถิ นุ ายน 20, 2564, จาก: https://dlink.me/GUGnu
ทองเปลือง อภัยวงศ.์ (2558). ปรชั ญาการศกึ ษา. วารสารมหาวทิ ยาลยั มหามกฏุ ราชวิทยาลยั วิทยา

เขตรอ้ ยเอ็ด ปีที่ 4 ฉบบั ที่ 2 ประจำเดือนกรกฎาคม-ธันวาคม 2558, 341-344.
ธิดา เมฆวะทัต เสาวลักษณ์ สงั ข์เอียด และสวุ ิมล ถนอมจิต. (2561). การพฒั นาศกั ยภาพการเรียนรู้

แบบโรงเรียนชาวเกาะสร้างสุขเพ่ือศษิ ย์และครอบครัว โดยใช้กระบวนการ “จิตตปัญญา
ศึกษา” โรงเรียนเกาะกูดวิทยาคม. สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
กระทรวงศึกษาธกิ าร.
นิตย์ บุหงามงคล. (2559). จิตวิทยาการศึกษา : การประยุกต์ใช้. วารสารศึกษาศาสตร์
มหาวิทยาลยั ขอนแก่น ปีท่ี 39 ฉบบั ท่ี 3 กรกฎาคม - กนั ยายน 2559, 14-20.
นักปรัชญา. (2564, สิงหาคม 2). Retrieved from https://shorturl.asia/7NCG5
นิศากร หวลจิตร์ และคณะ. (2557). รูปแบบการใช้จิตวิทยาการศึกษาและการแนะแนวเพ่ือ
พฒั นาการจดั การเรียนรูใ้ นโรงเรีนตำรวจตระเวนชายแดน. มหาวิทยาลัยรำไพพรรณี.
นีรนาท จลุ เนยี ม. (2560). การพัฒนาหลกั สตู รฝกึ อบรมเพื่อเพ่ิมสมรรถนะความฉลาดทางอารมณ์
ของนักศึกษาสหกิจศึกษา มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย. หลักสูตรการศึกษาดุษฎีบัณฑิต
กศ.ด. (หลกั สูตรและการสอน) หลักสตู รและการสอน. กรงุ เทพฯ.
นชุ ลี อปุ ภยั . (2556). จิตวทิ ยาการศึกษา. กรงุ เทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลยั .
แ น ว ท า ง ก า ร พ ั ฒ น า ว ิ ช า ช ี พ ค รู . ( 2 5 6 4 ) . ค ้ น เ ม ื ่ อ ม ก ร า ค ม , 1 5 , 2 5 6 4 , จ า ก
https://goo.gl/rnZSrY
บทบาทครูในศตวรรษท่ี 21. (2563). ค้นเม่อื มถิ ุนายน 5, 2563, จาก http://goo.gl/mzzNrm
บุญรอด ชาติยานนท์. (2561). การพัฒนาหลักสูตรบูรณาการโดยเน้นโครงงานเป็นฐานรายวิชา
เพิ่มเติม เรื่องการปลูกพีชไร้ดิน สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น. วิทยานิพนธ์

252

มหาบัณฑิต สาขาวิชาการวิจัยและพัฒนาหลักสูตร คณะครูศาสตร์อุตสาหกรรม.
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธญั บุรี.
บุญเลี้ยง ทุมทอง . (2553). การพัฒนาหลักสูตร Curriculum Development. กรงเทพฯ:
จฬุ าลงกรณม์ หาวิทยาลยั .
บญุ เลีย้ ง ทุมทอง . (2554). การพฒั นาหลกั สูตร. กรุงเทพฯ: พิมพ์ คร้งั ที่ 3 สานักพิมพ์จุฬาลงกรณ์
มหาวิทยาลยั .
ประวัติศาสตรไ์ ทยรตั นโกสนิ ทร์. (2564). คน้ เม่ือมนี าคม21, 2564, จาก https://shorturl.asia/y9Ds7
ประหยัดพิมพา. (2561). การศึกษาไทยในปัจจุบัน (CurrentThai Studies).วารสารมหาวิทยาลัยมหามกุฏ
ราชวิทยาลัย วิทยาเขตร้อยเอ็ด ปีที่ 7 ฉบับที่ 1 ประจำเดือน มกราคม-มิถุนายน 2561,
242-249.
ประเสริฐ แยม้ กล่นิ ฟงุ้ และคณะ. (2544). สังคมและวฒั นธรรม. พมิ พค์ รั้งท่7ี . กรุงเทพฯ: สำนกั พมิ พ์
จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ปรีชา บุญอินทร์. (2562). การบริหารจัดการแหล่งเรียนรู้ เพื่อจัดการเรียนการสอนของโรงเรียน
แม่เจดียว์ ิทยาคม สำนักงานเขตพืน้ ท่กี ารศกึ ษามธั ยมศกึ ษา เขต 36. มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏ
เชียงราย.
ปัญญา แก้วกียูร และสุภัทร พันธ์พัฒนกุล. (2545). การบริหารจัดการศึกษาในรูปแบบการใช้
โรงเรียนหรอื เขตพ้ืนท่ีการศกึ ษาเปน็ ฐาน. กรงุ เทพฯ: ภาพพิมพ.์ ปรัชญา เวสารัชซ.์
ปราโมทย์ คล้ายศิริ. (2545). การปฏิบัติตามบทบาทของคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน
ตามระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน สังกัดการ
ประถมศึกษา. วิทยานิพนธ์ ค.ม. (การบริหารการศึกษา). ราชบุรี: บัณฑิตวิทยาลัย :
มหาวิทยาลัยราชภฎั หมูบ่ ้านจอมบึง.
พฤหัส คงเทศ. (2560). รูปแบบการนเทศภายในที่ส่งผลต่อสมมรถนะการจัดการเรียนรูข้ องครูใน
สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาพิษณุโลก เขต 1. มหาวิทยาลัยนเรศวร:
หลักสตู รปริญญาการศึกษามหาบัณฑติ สาขาการบรหิ ารการศึกษา.
พระครูวนิ ัยธรจักรี ศรีจารเุ มธญี าณ ภกั ดี โพธ์สิ ิงห์ และสญั ญา เคณาภูม.ิ (2559). ปรัชญาการศึกษา
ของไทยกบั สงั คมโลกไรพ้ รมแดน. วารสารวิชาการแพรวากาฬสนิ ธ์ุ มหาวิทยาลัยกาฬสนิ ธ์ุ ปี
ที่ 3 ฉบบั ท่ี 1 มกราคม - เมษายน 2559, 117-136.
พระธรรมปิฎก (ป.อ.ปยุตโต). (2537). มองอเมริกามาแก้ปัญหาไทย. พิมพ์ครั้งที่ ๘:
กรุงเทพมหานคร : มูลนิธโิ กมลคมี ทอง.
พระธรรมปิฎก (ป.อ.ปยุตฺโต). (2528). ปรชั ญาการศกึ ษาไทย. กรงุ เทพฯ: โรงพิมพ์ศาสนา.
พระณัฐพงษ ณฎฐิโก. (2553). การพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา เรื่อง พระธาตุพนม สําหรับ
นกั เรยี นชน้ั มธั ยมศึกษาปีท่ี 2 โรงเรียนอุม่ เหม้าประชาสรรค์ สํานกั งานเขตพนื้ ทกี่ ารศึกษา
นครพนม เขต 1. มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร: ปริญญาครุศาสตรมหาบณฑิต สาขาวิชา
หลักสตู รและการสอน.

253

พระพจน์ กติ ตฺ ปิ ุญฺโญ (นุชกลาง) และพระยุทธนา อธจิ ิตโฺ ต. (2561). การศึกษาเชิงวิเคราะหป์ รัชญา
การศึกษาของพระพรหมบัณฑิต (ศ.ดร.ประยูร ธมฺมจิตฺโต). วิทยาเขตนครราชสีมา:
มหาวทิ ยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลัย .

พระสมุห์วินิตย์ ถิรจิตฺโต (การะเกตุ). (2561). การบริหารแหล่งเรียนรู้ตามหลักสัปปายะ ๔ของ
โรงเรียนมัธยมศึกษา อําเภอเมือง จังหวัดสมุทรปราการการจัดการทรัพยากรการเรียนรู้
ตามSAPPÃYA IV ของโรงเรียนมัธยมในอำเภอเมืองจังหวัดสมุทรปราการ. วิทยานิพนธ์
พธ.ม. (การบรหิ ารการศกึ ษา). บณั ฑิตวทิ ยาลยั มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลยั .

พกิ ุล ภูมิโคกรกั ษ์. (2558). ความเป็นครู. นครราชสีมา : มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏนครราชสมี า.
พิกุล แซ่เจน.(2560).ผลการปรึกษากลุ่มแบบผสมผสานและการสอนเสรมิ เพื่อเพิ่มผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชา

ภาษาอังกฤษของนักศึกษาระดับปริญญาตรีมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์วิทยาเขตปัตตานี.
มหาวิทยาลยั สงขลานครินทร:์ วิทยานิพนธ์ (ศศ.ม.) สาขาวชิ าจติ วิทยา.
พิชญาภา ยืนยาว . (2557). เอกสารประกอบการสอน รายวิชาพื้นฐานของการศึกษา. คณะครุ
ศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภัฏนครปฐม.
พิชิต ฤทธิ์จรูญ. (2558). การประเมินหลักสูตร : แนวคิดกระบวนการและการใช้ผลการประเมิน.
วารสารศึกษาศาสตร์ มสธ.8(1) , 13-28.
พิมพ์พรรณ เทพสุเมธานนท์. (2554). ปรัชญาการศึกษา: แนวคิดของนักปรัชญาการศึกษา.
กรงุ เทพฯ: รามคำแหง.
พิสิษฐ์ แก้ววรรณะ. (2558). การพัฒนาครูด้านการจัดการเรียนรู้ ตามแนวทฤษฎีการเรียนรู้เพื่อ
สร้างสรรค์ด้วยปัญญา. การประชุมสัมมนาวิชาการนำเสนอวิจัยระดับชาติและนานาชาติ
(Proceedind) เครือข่ายบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏภาคเหนือ ครั้งที่ 15, 939-
950.
ไพฑูรย์ ศรีดี . (2559). การศึกษากระบวนการบริหารแหล่งเรียนรู้ทางวิชาการในสถานศึกษา
สังกัดสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาพระนครศรีอยธุยา เขต 1. วิทยานิพนธ์
(ค.ม.) สาขาวชิ าการบรหิ ารการศึกษา. มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏพระนครศรีอยุธยา
ไพฑูรย์ สินลรัตน์. (2546). องค์ประกอบของการเรียนการสอน ใน เอกสารการสอน ชุด วิชาการ
สอนภาษาไทย หนว่ ยที่ 1-8. (พิมพค์ รงั้ ท่ี 3). นนทบรุ ี: มหาวทิ ยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธริ าช.
ผดุงชัย ภู่พัฒน์ . (2563). การพัฒนาเครื่องมือวัดผลสมฤทธิ์ทางการเรียน. กรุงเทพฯ: สถาบัน
เทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคณุ ทหารลาดกระบัง.
ภาระหน้าที่และความรับผิดชอบของบุคคล. (2563). ค้นเมื่อ มกราคม, 20, 2563, จาก
https://goo.gl/IQAHcW
ภารกิจใหญ่ของครูในศตวรรษที่21. (2564). ค้นเม่ือ มิถุนายน, 5, 2564 จาก
https://blog.eduzones.com/Chayapa/141757
ภูษิต บัวสวัสดิ์. (2560). การพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพล
ศึกษา เรื่อง การเล่นสะบ้าล้อของจังหวัดจันทบุรี ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 โรงเรียนสฤษดิ
เดช สำนักงานเขตพ้ืนที่การศกึ ษาประถมศกึ ษาจันทบุรี เขต 1. มหาวิทยาลัยราชภัฏรำไพ
พรรณ:ี ปรญิ ญาครุศาสตรมหาบัณฑติ สาขาหลกั สตู รและการสอน .

254

มนัสวี ศรีนนท์. (2559). ปรัชญาและแนวคิดทางการศึกษากับพัฒนาการการศึกษาไทย. วารสาร
“ศึกษาศาสตร์ มมร” คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย ปีที่4 ฉบับท่ี1
มกราคม-มถิ นุ ายน 2559, 84-93.

มารุต พัฒผล. (2564). การประเมินหลักสูตรเพื่อการเรยี นรู้และพัฒนา. พิมพ์ครั้งที่4. กรุงเทพฯ :
จรลั สนิทวงศก์ ารพมิ พ์.

มณีญา สุราช. (2560). การวัดและประเมินผลการศึกษา. มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี: คณะครุ
ศาสตร์.

มัสยา โซ๊ะศิริ. (2561). การประเมินความต้องการจำเป็นในการพัฒนาสมรรถนะด้านการวัดและ
ประเมินผลการเรียนรู้ ตามแนวทางการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญของ
ครูกลุ่มโรงเรียนขยายโอกาสในจังหวัดระยอง. มหาวิทยาลัยบูรพา: วิทยานิพนธ์ หลักสูตร
วทิ ยาศาสตรมหาบณั ฑิต สาขาวิชาวิจัย วัดผลและสถิติการศึกษา.

ยนต์ ชุม่ จติ . (2553). ความเป็นครู. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร.์
ยุพา ช่างกล. (2560). บทบาทของผู้บริหารโรงเรียนในการส่งเสริมการทำวิจัยในชั้นเรียนใน

โรงเรียนสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครราชสีมา. มหาวิทยาลัยราช
ภฏั วไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชปู ถัมภ์ จงั หวดั ปทุมธาน.ี
ราชบัณฑิตยสถาน. (2546). พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน 2542. กรุงเทพฯ: นานมี บุคส์
พบั ลิเคชนั่ ส์.
ราชบณั ฑติ ยสถาน. (2555). ศพั ท์ศกึ ษาศาสตร์. กรุงเทพมหานคร: ราชบณั ฑิตยสถาน.
เรงิ รณ ล้อมลาย และพมิ พ์พรรณ เทพสเุ มธานนท.์ (2560). แนวคิดทางปรัชญาการศึกษาในบริบท
ของการศึกษาไทย มหาวิทยาลัยรามคำแหง. กรุงเทพมหานคร: คณะศึกษาศาสตร์
มหาวทิ ยาลัยรามคำแหง.
เริงชัย หมื่นชนะ. (2558). จิตวิทยาการศึกษากับหลักการสอน. วารสารครุศาสตร์ปรทิ รรศน์ฯ ปีท่ี
๒ ฉบับท่ี ๒ พฤษภาคม-สงิ หาคม ๒๕๕๘, 1-9.
รุ่งทิวา ปุณะตุง. (2560). การพัฒนาหลักสูตรเสริมเพื่อเสริมสร้างความสามารถในการรู้
สารสนเทศตามแนวคิดการเรียนรู้แบบผสมผสานและการเรียนรู้โดยใช้สมองเป็นฐาน
สําหรับนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย. หลักสูตรปริญญาปรัชญาดุษฎีบณฑิต ปร.ด.
(วิจยั หลกั สูตรและการสอน). สกลนคร.
รุ่งชัชดาพร เวหะชาติ. (2555). การบริหารงานวิชาการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน. (พิมพ์ครั้งที่ 6).
สงขลา.
ลักขณา สริวฒั น์ (2557). การพัฒนาบคุ ลิกภาพ : เอกสารประกอบการสอน. มหาสารคาม :
มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม.
วรนชุ สายทอง. (2560). การพัฒนาหลักสูตรฝึกอบรมครเู พอ่ื ส่งเสริมการคิดวเิ คราะห์ของนักเรียน
ระดับ การศึกษาขั้นพ้ืนฐาน โรงเรียนเอกชน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา
ประถมศึกษาจันทบุรี เขต 1. หลักสูตรการศึกษาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาหลักสูตรและการ
สอน คณะศึกษาศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั บรู พา. กรุงเทพฯ.

255

วารี ชมชื่น. (2561). การพัฒนาศักยภาพผู้เรียนด้วยทักษะการเรียนรู้ที่จำเป็นในศตวรรษที่ 21.
การประชุมวชิ าการระดับชาติ ครง้ั ที่ 1 สถาบนั วิจยั และพัฒนา วิทยาลัยราชภฏั กำแพงเพชร,
394-402.

วิจารณ์ พานิช. (2555). การพัฒนาทรัพยากรมนษุ ย์. กรุงเทพฯ: ศูนย์ส่งเสรมิ การพิมพ.์
วฑิ ูรย์ สมิ ะโชคด.ี (2555). การพฒั นาทรพั ยากรมนษุ ย์. กรุงเทพมหานคร: พทิ กั ษอ์ ักษร.
วิทวัส ดวงภุมเมศ. (2560). การจัดการเรียนรู้ในยุคไทยแลนด์ 4.0 ด้วยการเรียนรู้อย่าง

กระตือรือร้น. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฏ
พบิ ูลสงคราม ปที ี่ 11 ฉบับท่ี 2 กรกฎาคม–ธันวาคม 2560, 1-14.
วันเพ็ญ นันทะศรี. (2559). เอกสารประกอบการสอน รายวิชาความเป้นครู. คณะครุศาสตร์
มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สกลนคร.
วัฒนาพานิช สำราญราษฎร์ (วพ.). (2561). สำหรับหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นบาน
พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ.2560). กรุงเทพมหานคร: บริษัท สำนักพิมพ์
วฒั นาพานิช จำกดั .
วิชัย วงษ์ใหญ่. (2552). หลักสูตร. สารานุกรมวิชาชีพครูเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระ
เจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 80 พรรษา. สำนักงาน
เลขาธกิ ารคุรุสภา. กรงุ เทพฯ.
วิชัย วงษ์ใหญ.่ (2554). การพัฒนาหลกั สูตรระดับอดุ มศกึ ษา. พิมพ์ครง้ั ที่ 2. กรงุ เทพฯ: บรษิ ัท อาร์
แอนด์ ปร้นิ จำกดั .
วิชัย วงษ์ใหญ่ และมารุต พัฒผล. (2552). จากหลักสูตรแกนกลางสู่หลักสูตรสถานศึกษา :
กระบวนทศั น์ใหมก่ ารพฒั นา. กรงุ เทพฯ: บริษัทจรัลสนทิ วงศก์ ารพิมพ์ จำกัด.
วิชัย วงษ์ใหญ่ และมารุต พัฒผล. (2562). การพัฒนาผู้เรียนอย่างสร้างสรรค์. กรุงเทพมหานคร:
ศูนยผ์ นู้ ำนวตั กรรมหลักสูตรและการเรียนรู้ .
วทิ ยากร เชยี งกลู . (2552). จติ วทิ ยาในการสรา้ งความสขุ . กรุงเทพฯ : สายธาร. พิมพ์ครง้ั ที่ 2.
วิกูล โพธิ์นาง. (2550). สิทธิและหน้าที่ทุกคนต้องควรหรืออยากจะมี. ค้นเมื่อ มกราคม 22,
2558, จาก http://goo.gl/OmYztR
วิเชียร รู้ยืนยง. (2559). บทบาทของผู้บริหารในการจัดองค์กรแห่งการเรียนรู้ ของสถาบันการ
อาชีวศึกษาในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
(EDKKUJ) ปีที่ 39 ฉบับท่ี 1 มรกราคม-มีนาคม พ.ศ. 2559, 71-79.
วีระวัฒน์ สังรวมใจ. (2562). การศึกษาบทบาทของครูในการสร้างประชาธิปไตย ในโรงเรียน
มัธยมศึกษา สังกัดองค์กรบริหารส่วนจังหวัดศรีสะเกษ. มหาสารคาม : มหาวิทยาลัย
มหาสารคาม.
วีรภัทร ไม้ไหว. (2552). แนวทางการสรา้ งหลกั สตู รสถานศกึ ษาของโรงเรียนเขตลาดกระบัง สังกัด
กรุงเทพมหานคร. กรุงเทพฯ: ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการจัดการศึกษามหาวิทยาลัย
ธรุ กิจบัณฑติ ย์.
ฤทธิชัย มงคลสุภา. (2558). พัฒนาการของวิชาชีพครู. ค้นเมื่อ มกราคม 20, 2558, จาก
http://goo.gl/oND5Sl

256

ศิริวรรณ คุ้มโห้. (ม.ป.ป). พระราชประวัติพระมหากษัตริย์ 9 รัชกาล. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์เดอะ
บคุ ส.์

ศิริกาญจน์ โกสุมภ์ และดารณี คาวัจนัง. (2552). แหล่งการเรียนรู้ เพื่อการปฏิรูปการเรียนรู้และ
หลกั สตู รสถานศึกษา. (พมิ พ์คร้งั ที่ 2). กรุงเทพมหานคร: เมธที ิปส.์

ศิริลักษณ์ ศรีสมบูรณ์. (2553). การบริหารแหล่งเรียนรู้ในชุมชนของผู้บริหารโรงเรียนศักดิ์ชัย
เพชรแกมทอง. (2555). การพฒั นากลยุทธก์ ารบริหารจัดการแหลง่ เรียนรูข้ องสถานศึกษา
ขัน้ พืน้ ฐาน สังกัดสำนักงานเขตพืน้ ที่การศึกษาประถมศึกษากำแพงเพชร เขต 1 และเขต
2. วิทยานิพนธ์ปรชั ญาดษุ ฏีบณั ฑิต (ยุทธศาสตร์การบริหารและการพัฒนาบัณฑิตวิทยาลัย).
มหาวทิ ยาลัยราชภฏั กำแพงเพชร.

ศิริชัย กาญจนวาสี. (2552). ทฤษฎีการทดสอบดั้งเดิม. พิมพ์ครั้งที่ 6.กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์แห่ง
จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั .

ศักดิ์ดา นาคอ่วมค้า. (2558). การพัฒนาศักยภาพการเรียนรู้ของเด็กไร้สัญชาติ ตำบลหนองลู
อำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย: ปริญญา
พทุ ธศาสตรมหาบณั ฑติ : สาขาวิชาการพฒั นาสังคม.

ศกั ดไิ์ ทย สรุ กิจบวร. (2545). จิตวิทยาสงั คม. กรุงเทพฯ: สุวรี ยิ าสาส์น.
สอนประจันทร์ เสียงเย็น. (2559). เอกสารประกอบการสอนรายวิชา จิตวิทยาสำหรับครู. จังหวัด

อุดรธานี: คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภัฏอดุ รธานี .
ศุภลักษณ์ ทองจีน. (2560). เอกสารประกอบการสอน รายวิชา การออกแบบและการจัดการ

เรียนรู้. มหาวิทยาลยั ราชภฏั อดุ รธาน:ี ศนู ย์การศกึ ษาบงึ กาฬ.
สนธยา พลศร.ี (2545). ทฤษฎีและหลกั การพัฒนาชมุ ชน. กรงุ เทพฯ: โอเดียนสโตร์.
สมใจ ลักษณะ. (2542). การพัฒนาประสิทธิภาพการทำงาน. กรุงเทพฯ: ศูนย์หนังสือสถาบันราช

ภัฎสวนสนุ ันทา.
สมชาย วรกิจเกษมสกุล. (2556). การวัดและประเมินผลการศึกษา. พิมพ์ครั้งที่ 5. อุดรธานี: โรง

พมิ พ์อักษรณ์ศิลป.
สมชาย รัตนทองคำ. (2563). เอกสารประกอบการสอน 475 788 การสอนทางกายภาพบำบัด.

Retrieved from ตำราและเอกสารประกอบการสอน. ค้นเม่ือ ธนั วาคม 20, 2563, จาก
https://bit.ly/3eB6S1s
สมหมาย ปวะบุตร. (2558). ตำราหลักการศึกษา. ครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏสวนสุนันทา.
สมานจิต ภิรมย์รื่น. (2560). บทบาทของผู้บริหารสถานศึกษา ในการส่งเสริมให้ผู้เรียน มีทักษะ
การเรยี นรู้ที่ต้องการในศตวรรษที่ 21. วารสารการพยาบาล การสาธารณสุข และการศึกษา
ปีที่ 18 ฉบบั ที่ 1 มกราคม – เมษายน 2560, 3-10.
สุรพงศ์ อึ๊งโพธิ์. (2562). บทบาทของผู้บริหารสถานศึกษาในการส่งเสริมการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียน
เป็นสําคัญของสถานศึกษา สังกัดสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาราชบุรี เขต
2. วารสารสังคมศาสตร์วิจัย ปที ่ี 10 ฉบับท่ี 1 (มกราคม-มิถนุ ายน 2562), 266-286.

257

สุรเดช สำราญจิตต์. (2555). แนวคิดทางปรัชญาการศึกษาของนักศึกษาปริญญาโท ภาคพิเศษ
สมศักดิ์ คงเที่ยง. (2556). ผู้บริหารสถานศึกษากับการจัดการและการใช้แหล่งเรียนรู้.
เดอะบุ๊คส์: กรุงเทพมหานคร.

สงัด อุทรานันท์. (2532). พื้นฐานและหลักการพัฒนาหลักสูตร. กรุงเทพมหานคร: (พิมพ์ครั้งที่ 3)
มิตรสยาม.

สลกั จติ ตรรี ณโอภาส. (2560). การพฒั นารูปแบบการจดั การเรียนรู้ตามแนวคดิ จติ ตปัญญาศึกษา
สำหรับโรงเรียนที่จัดการศึกษาแบบเรียนร่วม. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม ปีที่ 11 ฉบับที่ 2 กรกฎาคม–ธันวาคม
2560, 33-47.

สิทธิชัย วิมาลา. (23 มิถุนายน 2564). คณะครูโรงเรียนฝึกหัดครูประถมกสิกรรม ห้วยแม่โจ้ ปี
พทุ ธศักราช ๒๔๗๘. เข้าถงึ ไดจ้ าก https://shorturl.asia/8Qevq

สริ ิอร วชิ ชาวุธ (2554). จติ วทิ ยาการเรยี นรู้. กรงุ เทพฯ : สำนักพมิ พ์ ; มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์
สุนิสา วงศ์อารีย์. (2560). เอกสารประกอบการสอน รายวิชาจิตวิทยาสำหรับครู. อุดรธานี: คณะ

ครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อดุ รธาน.
สรุ างค์ โคว้ ตระกูล. (2553). จติ วิทยาการศึกษา. กรุงเทพมหานคร: จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลัย.
สุดารัตน์ งามวิลัย. (2561). แนวทางการบริหารแหล่งเรียนรู้ของโรงเรียนกลุ่มสหวิทยาเขตร่ม

เกล้า-นวมินทร์ สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 42. วิทยานิพนธ์
(ค.ม) สาขาวิชาการบรหิ ารการศึกษา. มหาวิทยาลัยราชภัฏนครสวรรค.์
สุเมน อมรวิวัฒน์. (2543). “การเรียนการสอนที่เน้นกระบวนการ” ใน เอกสารการสอน ชุด
วิชาการสอน กลุ่มสร้างเสริมประสบการณ์ชีวิต หน่วยที่ 1-7. กรุงเทพฯ: ป.สัมพันธ์การ
พมิ พ์.
สุปรียา ศิริพัฒนกุลขจร. (2555). การเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21. ใน The NAS Magazine (หน้า
18-20). มหาวทิ ยาลัยพระจอมเกลา้ ธนบุรี.
สวุ ทิ ย์ มูลคาและอรทยั มูลคา. (2555). เรียนรู้สู่ครูมืออาชีพ. (พิมพค์ รัง้ ท่ี 3). กรงุ เทพมหานคร: ที.
พี.พริ้นท์.
สำนกั งานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ. (2553). แนวทางการพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา. กรุงเทพฯ:
บริษัทไทย Publicบริษทั Thai Public Education จำกดั .
สำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา. (2561). พัฒนาบุคลากรหลกั เพื่อสร้างความเข้าใจ ในการ
ทบทวนและปรับปรุงหลักสูตรสถานศึกษา. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการการศึกษา
ขัน้ พ้นื ฐาน.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ. (2550). แนวทางการกระจายอำนาจการบริหารและ
การจัดการศึกษาให้คณะกรรมการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาและสถานศึกษาตาม
กฎกระทรวง กำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการกระจายอำนาจการบริหารและการจัด
การศึกษา พ.ศ. 2550. กรงุ เทพฯ: โรงพิมพค์ รุ สุ ภา.
สานักส่งเสริมวิชาการและงานทะเบียน . (2557). คู่มอื การจัดระบบการเรียนการสอนท่ีเน้นผู้เรียน
เปน็ สำคญั . ศนู ย์เรียนรูก้ ารผลติ และการจัดการธุรกจิ ส่งิ พมิ พ์ดจิ ิตอล.

258

สำนกั วชิ าการและมาตรฐานการศึกษา. (2553). แนวปฏิบตั ิการวัดและประเมนิ ผลการเรียนร ตาม
หลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขนั้ พืน้ ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑. กรุงเทพมหานคร สำนักงาน
คณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน : กระทรวงศึกษาธิการ: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์
การเกษตรแหง่ ประเทศไทย จำกัด.

หน่วยศึกษานิเทศก์กระทรวงศึกษาธิการ. (ม.ป.ป.). การพัฒนาและการใช้แหล่งการเรียนรู้ใน
โรงเรยี นการพฒั นาและการใชแ้ หล่งการเรยี นรใู้ นโรงเรยี น.

แหล่งเรยี น. (2564). คน้ เม่อื มิถุนายน 21, 2564. จาก https://shorturl.asia/lFvCz
อรยิ า คหู า (2556). จติ วทิ ยาเพื่อการดำรงชวี ิต. ปัตตานี : ภาควิชาจิตวิทยาและการแนะ

แนว คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลยั สงขลานครินทร์
อาภรณ์ ใจเทีย่ ง. (2550). หลักการสอน. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร.์
อบุ ล เลยี้ ววารณิ . (2556). เอกสารประกอบการสอน ชดุ วชิ าพื้นฐานทางการศึกษา. วิทยาลยั การ

ฝึกหดั ครู มหาวิทยาลยั ราชภัพระคร.ู
อุดมลกั ษณ์ ดวงลกดก. (2553). กระบวนการพัฒนาศกั ยภาพเยาวชนในการอนุรกั ษ์ลำน้ำแม่สาร.

มหาวทิ ยาลัยแม่โจ้: ปรญิ ญาดุษฏีบัณฑิต สาขาบรหิ ารศาสตร์ .
Beauchamp, G.A. (1981). A Curriculum Theory. (4thed.). Illinois: F.E.Peakcock.
Beauchamp.G.A. (1981). The Curriculum of Elementary School. Boston:Allyn &

Bacon.
Blaug, M. (1971). The rate of return to investment in education thailand. Bangkok:

National Education Council.
Bobbit, F. (1918). The Curriculum. Boston: Houghton Miffin
Crider, A.B., and Others. (1983). Psychology. Clenview: Scott Foresman and Co.
Hilgard, E. R. ( 1 9 7 1 ) . Introduction to Psychology. New York: Harcourt Brace

Jovanovich.
Good, C.V. (1973). Dictionary of Education. (3rd ed.). McGraw-Hill: New York.
Good. (1973). Dictionary of Education. New York: McGraw-Hillbook Company.
J. and Hanks, P Sinclair. ( 1 9 8 7 ) . Collins cobuild Dictionary English Language .

London: William Collin Son.
Kokyai, Tubtib. (2554). ความหมายของคำว่า"ครู". ค้นเมื่อ มกราคม 16, 2563, จาก ครูยุค

ใหม่ ใส่ใจIT: https://goo.gl/sIDQyH
Namthip Julprayoon. (พฤศจิกายน 10 2020). เส้นทางการศึกษาไทย จากอดีตสู่ปัจจุบัน. ค้น

เมอ่ื พฤศจกิ ายน 10, 2020, จาก http://goo.gl/tnrpFw.
Nichols, M. (1971). Ecommunity resourees for school. Holt Rineheart & Winston:

New York.
Norman, L.M. (1969). Introduction to Psychology. Boston: Houghton Miffin Co.
Oliva, P. F. (2009). Developing the Curriculum (7thed.). Boston: Allyn and Bacon.
Provus, M.M. (1971). Discrepancy Evaluation. California: McCutchan.

259

Print, Murray. (1993). Curriculum Development and Design. Sydney: Allen & Unwin:
2nd ed.

Print, Murray. (1993). Curriculum Development and Design. Sydney: Allen & Unwin:
2nd ed.

Saylor, J.G. & Alexander, W.M. (1974). Planning Curriculum for Schools. New York
:Holt, Reinhart & Winston.

Stanley Julian C. and Kenneth D. Hopkins. (1972). Educational and Psychological
Measurement and Evaluation. 5th ed. New Jersey : Prentice-Hall, Inc.

Stufflebeam,D. L. , et al. ( 1 9 7 1 ) . Educational Evaluation and Decision. Making
Itasca,Illinois : Peacock Publishing.

Taba, H. ( 1 9 6 2 ) . Curriculum Development : Theory and Practice. New York:
Harcourt Brace & World.

Tyler, R. W. (1949). Basic Principles of Curriculum and Instruction. Chicago:The
University of Chicago Press.

Tyler,R.W. (1971). Basic Principles of Curriculum and Instruction. Chicago : The
Universityof Chicago Press.

Wiersma, Willian and Jurs, Stephen G. ( 1 9 9 0 ) . Educational Measurement and
Testing.2nd ed. Massachusetts: A Division of Simmon & Schuster, Inc.,.



261

ดัชนีคำคน้

A Humanism, 65

Applied Psychology, 52 I
Ausubel, 64 Intellectual Development Theory, 62

B J
Jean Paul Sartre, 41
Behaviorism, 52 John Dewey, 39
Buddhism, 42
L
C Lewin's Field Theory, 61

Cognitive Learning Theory, 72 P
Cognitivism, 60 Pavlov’s Classical Conditioning, 53
Combs, 68 perenialism, 37
Constructivism, 70 Psychology, 48
Counseling Psychology, 52 Psychology of Learning, 51
Curriculum, 79 Psychology of Personality, 52

D R
Developmental Psychology, 52 reconstructionism, 40

E S
School Based Curriculum, 122
Education Psychology, 51 Sign Theory, 62
essentialism, 36 Skinner’s Operant Conditioning, 58
existentialism, 41 Soren Kierkegard, 41

G T
Thomas aquinas, 37
General Psychology, 51 Thorndike, 52
Gestalt Theory, 60
Guidance Psychology, 52 W
Guthrie’s Contiguous Conditioning Watson’s Classical Conditioning, 55

theory, 56

H
Hull’s Systematic Behavior Theory, 59

262

William Bagley, 36 กรมศึกษาธกิ าร, 8
กระจายอำนาจการบรหิ ารงาน, 19
เ กระทรวงศึกษาธกิ าร, 13
เคร่ืองมอื วดั และประเมินผลการเรยี นรู้, 209 กระบวนการ PDCA, 159
กรงุ รัตนโกสนิ ทร์ตอนต้น, 5
แ การเรียนรู้ (Learning), 221
การเรียนรู้ของแฟร์, 68
แนวคดิ ทม่ี ีอิทธิพลต่อการศึกษาไทย, 22 การเรยี นรขู้ องโคมส์, 68
แบบทดสอบปากเปล่า (oral test), 209 การเรียนรู้ของนลี , 69
แบบประเมนิ การปฏบิ ัติเชงิ คุณภาพ (rubric), การเรยี นร้ทู างสงั คมเชิงพุทธิปญั ญา, 72
การจดั การเรยี นรู้, 171
210 การจดั องคก์ รแห่งการเรียนรู้, 245
แบบรายงานตนเอง (self–reports), 210 การทดสอบ (testing), 193
แบบสอบถาม (questionnaires), 210 การทำวิจยั ในช้ันเรยี น, 246
แบบสงั เกตอยา่ งมีระบบ (systematic- การนิเทศ ตดิ ตาม การใชห้ ลักสตู ร, 138
การบริหารแหลง่ เรยี นรู้, 155
observation), 209 การบรหิ ารจดั การหลักสูตรสถานศึกษา, 136
แบบสัมภาษณ์ (interviews), 210 การประเมนิ การอ่าน คดิ วเิ คราะห์ และเขียน,
แหล่งเรยี นรู้, 147
แหล่งเรยี นรภู้ ายนอกสถานศึกษา, 154 200
แหล่งการเรยี นรู้ในสถานศกึ ษา, 153 การประเมินกจิ กรรมพัฒนาผู้เรยี น, 202
การประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์, 201
โ การประเมนิ ผล (Evaluation), 194
การประเมนิ ระดบั เขตพืน้ ทีก่ ารศกึ ษา, 197
โรงเรียนฝกึ หดั ครู, 9 การประเมนิ ระดบั ชั้นเรียน, 197
โรงเรยี นมูลศกึ ษา, 8 การประเมนิ ระดับชาติ, 197
โรงเรยี นหลวง, 7 การประเมนิ ระดบั สถานศึกษา, 197
การประเมนิ หลกั สตู ร, 97
ใ การประกันคณุ ภาพภายใน, 138
ใบประกอบวชิ าชพี ครู, 18 การพฒั นา, 221
การพฒั นาความถนัดและความเชี่ยวชาญ
ไ
ไตรยางค์การสอน, 173 เฉพาะบคุ คล, 224
การพัฒนาความรแู้ ละสติปัญญา, 224
ก การพัฒนาจิตใจ, 224
การพัฒนานสิ ัยและความสนใจ, 224
กฎแหง่ การใช้, 53 การพัฒนาผเู้ รียนอยา่ งสรา้ งสรรค์, 229
กฎแห่งการฝกึ หัด, 53
กฎแหง่ ความพรอ้ ม, 53
กฎแหง่ ผลทพี่ งึ พอใจ, 53
กรมมหาวิทยาลยั , 11

263

การพัฒนาศกั ยภาพการเรยี นร้โู ดยใช้ ค
กระบวนการจิตตปัญญาศกึ ษา, 231
คณะราษฎร์, 11
การพฒั นาศักยภาพผ้เู รียนดว้ ยทกั ษะการ ความคดิ สร้างสรรค์และนวัตกรรม(Creativity
เรยี นรู้ท่ีจำเป็นในศตวรรษท่ี 21, 232
and Innovation), 226
การพัฒนาสขุ ภาพและศักยภาพทางรา่ งกาย, คุณลกั ษณะของนักเรียน ในศตวรรษท่ี 21,
224
225
การพัฒนาหลกั สูตร, 89 คณุ วิทยา, 33
การพัฒนาหลักสตู รและการสอนของวิชยั วงษ์ ครุ สุ ภา, 18

ใหญ,่ 95 จ
การพฒั นาหลักสตู รของ Oliva, 95
การพฒั นาหลกั สูตรของ Saylor J.G, จิตวทิ ยา, 48
จิตวทิ ยาแนะแนว, 52
Alexander, 94 จิตวิทยาการเรียน, 51
การพัฒนาหลกั สตู รของ Taba, 93 จติ วิทยาการให้คำปรกึ ษา, 52
การพัฒนาหลกั สตู รของ Tyler, 90 จติ วิทยาการศึกษา, 50, 51
การพฒั นาหลกั สูตรของ สงดั อุทรานนั ท์, 91 จติ วิทยาทว่ั ไป, 51
การวัดและประเมินผลเพ่ือตัดสินผลการเรียน, จติ วิทยาบคุ ลิก, 52
จติ วทิ ยาประยุกต์, 52
191 จติ วทิ ยาพัฒนาการ, 52
การวัดและประเมนิ ผลเพ่ือพัฒนาผูเ้ รยี น, จินดามณ,ี 5

191 ญ
การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ตามกล่มุ
ญาณวิทยา, 33
สาระการเรยี นรู้, 199
การวดั ผล (Measurement), 193 ด
การวจิ ัย ประเมนิ ผลการใช้หลักสตู ร, 139
การวจิ ยั พัฒนาหลักสตู รสถานศกึ ษา, 138 ดา้ นเจตคติ, 181
การศกึ ษาเพ่อื มวลชน, 16 ด้านความรู้, 181
การศกึ ษาในสมยั ปัจจบุ ัน, 25 ด้านทกั ษะ, 181
การศึกษาไทยในอนาคต, 27
การสอนเสรมิ , 183 ต
การสอนเสรมิ แบบเผชญิ หน้า (Face to ตัวอยา่ งชนิ้ งาน (work samples), 209

Face), 187 ท

ข ทฤษฎีเคร่ืองหมาย, 62
ทฤษฎีการเช่ือมโยง, 52
ขา้ ราชการครู คณาจารย์ และบคุ ลากร ทฤษฎกี ารเรยี นรู้ของมาสโลว์, 65
ทางการศกึ ษา, 19

264

ทฤษฎีการวางเงอ่ื นไข, 53 ปจั จัยดา้ นเทคโนโลยี, 25
ทกั ษะการเรยี นรู้และนวัตกรรม, 225 ปจั จยั ดา้ นเศรษฐกจิ , 26
ทักษะการดำรงชีวติ ของคนในศตวรรษที่ 21, ปจั จยั ดา้ นการเมือง, 26
ปจั จยั ด้านวัฒนธรรม, 26
225
ทกั ษะดา้ นสารสนเทศ สือ่ และเทคโนโลยี, พ

228 พระราชบญั ญัติครู, 14
พฤติกรรมนิยม, 52
น พุทธทาสภกิ ขุ, 42
พุทธศาสนาพุทธปรชั ญา, 42
นิรนั ตรนยิ ม, 37 พทุ ธิปญั ญานยิ ม, 60

บ ภ

บทบาทของครู, 236 ภาวะนยิ ม, 41
บทบาทของผบู้ ริหาร, 242
บทบาทครูในศตวรรษที่ 21, 239 ม
บูรณาการนยิ ม, 40
มนุษยนิยม, 65
ป มาตรฐานการปฏิบตั ิงาน, 21
มาตรฐานการปฏิบัติตน, 22
ประเภทของการทดสอบ การวัดผลและการ มาตรฐานความรู้, 20
ประเมินผล, 194 มชิ ชันนารชี าวอเมริกัน, 6

ประเภทของการประเมินหลักสูตร, 98 ร
ประเภทของหลกั สตู ร, 83
ประสบการณ์วิชาชพี , 21 รายกรณี (Case study), 185
ปรัชญา, 32 รูปแบบการประเมนิ ของ Hammond, 106
ปรชั ญาการศึกษา, 35 รูปแบบการประเมนิ ของ Provus, 104
ปรัชญาจติ นยิ ม, 34 รูปแบบการประเมินของ Stake, 101
ปรชั ญาบรสิ ุทธ์ิ, 32 รูปแบบการประเมินของ Stufflebeam, 102
ปรัชญาปฏบิ ัตินยิ ม, 34 รูปแบบการประเมนิ ของ Tyler, 99
ปรัชญาประยกุ ต์, 33
ปรัชญาพนื้ ฐาน, 34 ว
ปรัชญาสัจนยิ ม, 34
ปรชั ญาสาขาปฏิรูปนยิ ม, 40 วชิ าชีพครู, 18
ปรชั ญาสาขาพิพฒั นาการนิยม, 39 วิชาชพี ชน้ั สูง, 20
ปรัชญาสาขาสจั วิทยานิยม, 37 วธิ กี ารสอนเสรมิ , 184
ปรัชญาสาขาสารนยิ ม, 36 วิวัฒนาการนยิ ม, 39
ปรัชญาสาขาอัตถภิ าวนิยม, 41
ปรัชญาอัตถิภาวนยิ ม, 34

ศ 265

ศักยภาพ, 221 ห
ศกั ยภาพของผูเ้ รยี น, 224
ศาสตราจารย์ ดร.สาโรช บัวศรี, 42 หลกั สูตร, 82
หลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพน้ื ฐาน
ส
พทุ ธศกั ราช 2551, 118
สภาการศึกษา, 12 หลกั สูตรสถานศึกษา, 122
สมรรถนะการจัดการเรยี นรู้ของครู, 178
สมยั กรุงธนบรุ ี, 5 อ
สมัยกรุงศรีอยธุ ยา, 4
สมัยสุโขทัย, 3 องคป์ ระกอบของการจัดการเรยี นรู้, 172
สร้างความรู้ดว้ ยตนเอง, 70 องคป์ ระกอบของหลักสตู ร, 85
สารัตถนยิ ม, 36 องคป์ ระกอบหลกั สูตรสถานศึกษา, 124
อภิปรัชญา, 32
อาณาจักรนา่ นเจา้ , 2



267

ประวตั ิผเู้ ขียน

ชื่อ-นามสกลุ (ภาษาไทย) ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.วันเพ็ญ นันทะศรี
ชอ่ื -นามสกลุ (ภาษาองั กฤษ) Asst. Prof. DR. Wanphen Nantasri
วนั เดือน ปี เกดิ 10 พฤศจกิ ายน 2516 อายุ 49
สถานที่ทำงาน/ตำแหนง่
ตำแหน่ง ครู ค.ศ 1 โรงเรียนบ้านหนองท่มท่ากระดัน อำเภอบ้าน
พ.ศ.2539-2546 มว่ ง สงั กัดสำนกั งานคณะกรรมการเขตพืน้ ที่การศกึ ษาประถมศึกษา
สกลนครเขต 3
พ.ศ.2547-2548 ตำแหน่งครู ค.ศ. 2 โรงเรียนบ้านหนองแอก อำเภอบ้านม่วง
สังกัดสำนักงานสำนักงานคณะกรรมการเขตพื้นที่การศึกษา
พ.ศ.2549-2550 ประถมศกึ ษาสกลนครเขต 3
ตำแหน่งครู ค.ศ. 2 โรงเรียนบ้านหนองม่วง อำเภอวานรนิวาส
พ.ศ.2550-2555 สังกัด สำนักงานคณะกรรมการเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา
สกลนครเขต 3
พ.ศ.2556-2558 ตำแหน่งครู ค.ศ. 3 โรงเรยี นชุมชนขัวสูงสวรรค์ อำเภอวานรนิวาส
พ.ศ.2559-ปจั จบุ ัน สังกัดสำนักงานคณะกรรมการเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา
สกลนครเขต 3
อาจารยค์ ณะครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สกลนคร
ตำแหน่ง ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ และประธานสาขาการบริหารและ
พัฒนาการศกึ ษา คระครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภฏั สกลนคร

ประวตั ิการทำงาน อาจารย์ประจำหลักสตู รสาขาวชิ าการบรหิ ารและพัฒนาการศึกษา
พ.ศ. 2556-ปัจจบุ นั (ปรญิ ญาโทและปรญิ ญาเอก)
รองประธานคณะกรรมการวิจัยในมนษุ ย์ มหาวิทยาลยั ราชภัฏสกลนคร
พ.ศ. ๒๕62-ปจั จุบัน ผ้ปู ระเมนิ คณุ ภาพภายนอก (สมศ.) ระดับ ปฐมวัย
พ.ศ. 2562-ปจั จบุ ัน ผูป้ ระเมนิ ประกันคุณภาพภายใน ระดับหลกั สตู รและสถาบนั
พ.ศ. 2562-ปัจจุบนั กรรมการเขตพื้นทกี่ ารศกึ ษามัธยมศึกษาสกลนคร
พ.ศ. 2564-ปจั จุบัน

ประวัติการศึกษา ครุศาสตรบัณฑติ (ค.บ.) วิชาเอก การศกึ ษาปฐมวัย (คุรทุ ายาท,
พ.ศ. 2539 เกียรตินิยม อันดับ 2 ) จากสถาบันราชภัฏมหาสารคาม จังหวัด
มหาสารคาม
พ.ศ. 2550
ศึกษาศาสตร์มหาบัณฑิต (ศษ.ม.) สาขา หลักสตู รและ

268

พ.ศ. 2555 การสอน จากสถาบัน มหาวิทยาลยั รามคำแหง
ปรัชญาดุษฎบี ณั ฑิต (ปร.ด) สาขา การบรหิ ารและพฒั นา
การศึกษา จากสถาบัน มหาวทิ ยาลัยราชภัฏสกลนคร

ผลงานเอกสาร/ตำรา เอกสารประกอบการสอน รายวชิ าความเป็นครู
พ.ศ. ๒๕๕9 ตำรา บณู าการและการจดั การเรยี รู้
พ.ศ. 2564

งานวิจัย
วันเพญ็ นันทะศร.ี การพัฒนาหนงั สอื นิทานเล่มใหญ่ (Big Book) เพอ่ื พัฒนาคุณธรรม

พื้นฐาน 8 ประการและพัฒนาทักษะทางภาษา (การฟัง การพูด การอ่าน การเขียน)
สำหรับเด็กปฐมวยั . 2553.
วนั เพ็ญ นนั ทะศรี. การพัฒนาทักษะความคิดสรา้ งสรรคด์ ้วยเทคนิคการสอนผังความคดิ (Mind
Mapping) สำหรับนักศึกษาครูช้ันปที ่ี 1 ของมหาวิทยาลยั ราชภฎั สกลนคร (ได้รับทุน
จากคณะครุศาสตร์ จำนวน 10,000 บาท). 2556.
วันเพ็ญ นันทะศรี และคณะ. การพัฒนาทักษะความคิดสร้างสรรค์ของนักศึกษาครู มหาวิทยาลัย
ราชภัฏสกลนคร ได้รับทุนโครงการวิจัยเพื่อพัฒนาครูของครู, จากการสำนักงาน
คณะกรรมการอุดมศกึ ษา (สกอ.) จำนวน 550,000 บาท. 2557
วันเพญ็ นันทะศรี. การพฒั นาคุณลักษณะความเปน็ ครู ของนักศึกษาคณะครศุ าสตร์ มหาวิทยาลัย
ราชภัฎสกลนคร, ได้รับทุน บกศ. จากการสถาบันวิจัย มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร
(จำนวน 60,000 บาท). 2558.
วันเพ็ญ นันทะศรี. การพัฒนาครูของครูในศตวรรษที่ 21 เพื่อส่งเสริมทักษะ 7 ประการ ของ
บัณฑิตตามแผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2560-2574 . วารสารบัณฑิตศึกษามหา
จุฬาขอนแก่น ปีที่ 5 ฉบับที่ 2 ประจำเดือนกรกฎาคม – ธันวาคม 2561. หน้า 330-
350. (ทุน วช.2560 จำนวน 120,000 บาท). 2561.
วันเพญ็ นันทะศร.ี การพัฒนาครูปฐมวยั ในศตวรรษท่ี 21 ในการจัดประสบการณ์ตามแนวสะเต็ม
ศกึ ษา (STEM Education) . วารสารการบรหิ ารการศกึ ษาและภาวะผ้นู ำ มหาวทิ ยาลยั
ราชภฏั สกลนคร วารสาร ปีที่ 8 ฉบับที่ 30 (2563) : มกราคม - มนี าคม 2563 .หน้า
217-228. (ทุน วช.2562 จำนวน 237,000 บาท). 2563.

ประสบการณส์ อน
ระดบั ปริญญาตรี สอนรายวิชาดงั ตอ่ ไปน้ี
1. วชิ า การบรหิ ารจัดการในช้ันเรียน
2. วิชา ความเปน็ ครู
3. วชิ า กฎหมาย
ระดบั ประกาศนียบัตรวชิ าชีพ สอนรายวิชาดังต่อไปน้ี

269

1. วิชา หลักสตู ร
2. วิชา การจัดการเรียนรูแ้ ละการจดั การชน้ั เรยี น
3. วิชา ความเปน็ ครู
ระดับปริญญาโท สอนรายวชิ าดังตอ่ ไปนี้
1. วชิ า การบริหารวิชาการและส่งเสริมคุณภาพการศกึ ษา
2. วชิ า วิทยานพิ นธ์
3. วชิ า หลกั การเรยี นรู้และการศกึ ษา
4. วชิ า ฝึกปฏบิ ัติการสอนของผู้บรหิ าร
5. วชิ า ภาวะผนู้ ำ
ระดับปริญญาเอก สอนรายวชิ าดงั ตอ่ ไปนี้
1. วชิ า วิทยานิพนธ์
2. วชิ า ประกันคุณภาพ
3. วชิ า บูรณาการการศกึ ษาและการจัดการเรยี นรู้
4. วชิ า ภาวะผูน้ ำ



271