Steve McCurry 1
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
تومتگوݡیوکهیمنه‌هابهیجهنزگارݡنیدتووزچُرصالغحخمودنبرچَافهآریوزد
کهیکیچراغروشن ِزهزارمردهبهتر
مولاناجلالالدینبلخی(مولوی)
2شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
سرودتوسعهدرکوچههاینصفجهان/محسنرنانی یادها و
کجدتبایبشرنیوساتکر ٔاههنواسردیقابخمناومرماندی/آدگاشدررناببزشرراگدی/دااصسشفمیهتاهنکمویروسورغیوررشااصسفدهانی،ین/ویخاسنطراد ٔەتمنعاانوصرش؛تا ٔنهغسلیامهرعرضفااسنالاربهزادی؛ رویدادها
الههباقری مهــــــرماه/1396شمارههجـدهم
دردهایماجامهنیستندتازتندرآوریم /مهردادفاضلی
انسـانبادروغوتوهموفریبنجاتنمییابد /گفتوگو بامصطفیملکیان؛ و بسـا یت w w w. b a r a y e - f a r d a . i r :
کانال تلگرامtelegram.me/barayefardaa :
سیدمرتضیرضوانی،اکبرداستانپور
23 تاریخ
بلدیه و انجمن شهر
حکایتانجمنشهرو بلدیه /الههباقری
بلدیۀاصفهانجسمیبدونروح /شهرزادمحمدیآیین
اموراصفهانرادرخورملاحظهنمیدانند/الهاملطفی
چراکارهاینیم هکار ٔهشهریتمامنم یشود؟/عبدالمهدیرجایی
شورایشهر؛دیروز،امروز،فردا/مولودستوده
37 جامعه
شهر ،شهرداری و شورای شهر
معتقدبهتکصدایینیستیم/گفتوگوباسیدعلینکویی؛مرضیهزارع
شوراجایسیاسیبازینیست/گفتوگوباعباسحاجرسولیها؛مرضیهزارع
شهریبسازیددرخـورمردماصفهانوقدمتاینشهر/گفتوگوبادکترنعمتاللهاکبری؛سمانهکلدانی
شورایشهرداریبااکوسیستمکارآفرینیبهشورایشهربدلخواهـدشد/گفتوگوبادکترکوروشخسروی؛عارفسپهری
اصفهانحالخوبیندارد/گفتوگوبادکترکوروشمحمدی؛مرضیهزارع
ماتوانستهایمفضایشهرراشادوامیدوارکنیم/گفتوگوباحسینملایی؛سیدمرتضیرضوانی
اعضایشورابایدکتابمصائبشهررابنویسند/گفتوگوبادکترساسان؛سیدمرتضیرضوانی-حسینقانونی
بایدشهردوستدارزنانوجوانانداشتهباشیم/گف توگوبامهندسفریدهروشن؛الههباقری
دیگربهانهاینداریم/گفتوگوبااصغربرشان؛سمانهکلدانی
هدفآموز شوپرورش؛تربیتشهرونداخلا قمدارومؤثر/گفتوگوبارحیممحمدی؛سمانهکلدانی
شهرچیست؟شهردارکیست؟/میزگردآقایانعیدی،صلواتیوفقیهیان؛گروهجامعه
سنتحسنهمنشور/پیشنهادیبرایشوراهایشهر؛احسانمالکیپور
وایبهکلوخ/حسیناسدی
چراتعهد؟چراتخصص؟/حسینقانونی
چگونهنمایندۀشورایشهرخودباشیم/طنزانتخابات؛داوودنجفی
3
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
شناسنامـه 87 ادبیات
صاح بامتیاز و مدیرمسئول: ادبیاتبلوکشرق
حسن قانونی
از شرق تا شرق /پدیده قربانی
سردبیر :سید مرتضی رضوانی تاریخادبیاتدراروپایشرقی/عرفانهبکرانی
تاریخ :الهه باقری (دبیر)، نوشتاریپیراموندونسلازادبیاتبلوکشرق/علیمحرزی
تانگویشیطانب همثاب ٔهاثرهنری/آرششکری
دکتر عبدالمهدی رجائی ،دکتر مولود ستوده آ نهاشبیهبهچهبودند؟/معرفیشاعردنیسلوتـرف؛پرستوثناییفر
پروندة ویژه (شهر و شورا): ب یرؤیا/بررسیرمان«آدابدنیا»اثریعقوبیادعلی؛مهدیوحیددستجردی
سید مرتضی رضوانی (دبیر) نگاهیبهرمانمریخیاثرفرهادکشوری/گودرزایزدی
ادبیات :سیاوش گلشیری (دبیر)،
111 محیط زیست
پدیدهقربانی،علیمحرزی،آرششکریساروی،
مهدی وحید دستجردی بحران آب
محی طزیست :عارف سپهری (دبیر) تجربیاتبشردرحفاظتازمحیطزیست/عارفسپهری
هنر :امیر رجایی (دبیر) ،محمدعلی میرزایی مشارکتعمومیوحکمرانیمحی طزیستیخوب/ترجمهمهدیمقدری
(عکس) ،سامان صادقیان (موسیقی)، تب ٔاحثیرارانآتابجتدرمامعهیدزتایمنددهنرکواردیز/امیا/ناسلعلیهبدایطونسیفپور
مینا حسن‌زاده ،عرفان رجایی
اقتصاد :کاظم بهرامی (دبیر) 123 هنر
همکاران این شماره :مرضیه زارع، گرافیکشهریاصفهان
سمانه کلدانی ،حسین قانونی ،احسان مالکی پور،
گرافیکشهریاصفهان/امیررجایی
مهدی مقدری ،دکتر سعید یوسف پور، جستارهاییپیرامونعلوممرتبطباهنرشهری/میناحسنزاده
امان اله باطنی ،دکتر رسول بیدرام، شهراصفهانوگرافیکمحیطی/درگف ت وگوبامسعودسپهرومریمافسر؛شادیتاکی
پگنراجفیویژکگشیهمرهیمکدیربورویتتوهرنقهادی/مآؤسثیر/بترشجنماهسویت ٔافلیضاف:یامیشرهررجاییدریگ-فساتراوکگتویبراا:یاکیبرمیخک،احمدرضامیرمقتدایی،علیسجاد؛عرفانرجایی
شهرزاد محمدی آیین ،الهام لطفی ،داوود نجفی،
حسین اسدی ،پرستو ثنای یفر ،گودرز ایزدی، عکاسی 139منعباسم،عکاسم/محمدعلیمیرزایی
عارفه بکرانی ،متینه اسلامی ،شادی تاکی،
آزاده خالقی ،روزبه فرزان ،سارا کتیرایی، موسیقی 142فرهنگمحبت/درگفتوگوباجمشیدمحبی؛سامانصادقیان
سمیه مسرور ،مهرداد فاضلی ،اکبر داستانپور،
انسیه عرفان اصفهانزمانیمنچسترایرانبود/میزگردمهندسعبدالحسینسیفاللهی،دکترحامدپاکطینت، اقتصاد 145
با تشکر از :محمدجواد عیدی، عباستاجبخش؛کاظمبهرامی
محمد ناظمی هرندی ،حامد جعفرزاده،
علیرضا مهدی ،محمدرضا رحمتی، آمادهخواری،بزرگترینعاملشکستبرنامهها/گفتوگوبادکترهوشنگشجری؛کاظمبهرامی
مهندس پورسعید ،دکتر شفیقی ،دکتر مجید
کلاهدوزان و خانم دکتر آذری
مدیر هنری :زهرا حسنی
دبیر عکس :محمد علی میرزایی
ویراستار :انسیه عرفان
توسعه و تبلیغات :مرضیه زارع،
داوود جبلی ،یاسمین دادخواه ،فاطمه اسدی
روابط عمومی :سمانه کلدانی
امور هماهنگی :نجمه صادقیان
طراحی و صفح هآرائی :مؤسسۀ فرهنگی-
هنری نگارآفرین فردای شرق آریا
امور فنی و چاپ :رضا جعفری جبلی
چاپ و لیتوگرافی :طاها
توزیع :اصفهان امروز
نشانی :اصفهان ،بلوار میرزا کوچک خان،
حدفاصل پل وحید و میدان سهروردی،
مجتمع اداری زایند‌هرود ،طبقه سوم
تلفن031 37779463 :
نمابر031 37869257 :
درشمارٔههفدهم(ویژ هنامهزنان)ماهنامهدرمصاحب ٔه
خانممینامعی نالدینینامایشاندرزیرتصویراشتباه
در جشدهبود کهبابتاینموضوعازایشانوخوانندگان
گرامیعذرخواهیم یشود.
4شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
سرودتوسعه
در کوچ ههاینص فجهان
از شورا شیفت تا پاردایم شیفت
محسن رنانی
اقتصا ددان
مسـائلشـهریوآیی ننام ههاواسـنادبالادسـتیاست. اینروزها،شهر،شوراوشهرداریموضوعاصلیصحبت برا یفـردا :بـا توجـه بـه
ب هویـژهتوصیـهم یشـوداعضایشـورابـاقوانیـنوقواعد جم عهـای عـام و خـاص در شـهر اسـت .بـرای ورود بـه موضو ع پروندۀ اصلی این شماره
نچظوارتنعیدسماآزمشانانیبازیرباسایینکقلوانکیشنورمبعهموخل ًاوبگریفآتاشرنا یشهاونیدی؛ بحـث،ا گـربخواهیـمبهشـوراهای گذشـتهدر شـهرهای (شـهر و شـهرداری از گذشـته
برایشانایجادم یکند کهاز آنپسریس کپذیریآ نها بزرگ کشـور نگاهیاجمالیبیندازیم،مه متریننقیصۀ تـا امـروز) از آقـای دکتـر رنانـی
از بیـن مـ یرود.همچنیـنتوصیهم یشـودشـورااز زمان شـوراهای گذشـته را در دو مـورد م یتـوان خلاصـه کـرد: درخواسـت کردیـم مطلبـی بـرای
شـروع کار خـود یـک مشـاور حقوقـی در مسـائل شـهری یکـی فقـدان آ گاهـی و تخصـص شـهری و دیگـر شـدت بنویسـند. ایسـرشـماقانل رۀوز ٔهماهسـناکمـوهت
داشـتهباشـد.بالا رفتندانششورادر مسائلمدیریت رقاب تهـای بانـدی .نم یگویـم «رقابـت جناحـی» چـون خـود را در
مالیوحسابداریدولتیوبودج هریزینیزبسیار مفید بعضیوق تهادر شـورا،جنا حهارقابتنم یکنند؛بلکه ارتبـاط با مطبوعات یادآور شـدند
است.شورام یتواندششماهاولرابهافزایشآ گاهیو چنـدبانـدفرعـیهسـتند کـهرقابـتم یکننـد.زمانی که و از انجـام ایـن درخواسـت امتنـاع
دانـشخـوددر ایـنزمین ههااختصـاصدهد؛بعدچهار شـورا یکدسـت نباشـد ،این مسـئله شـدیدتر اسـت؛ ولی کردنـد؛ امـا اجـازه دادنـد کـه متـن
ا کنـونانتظـار مـ یرودایـندونقیصـهبـاتوجـهبهسـطح گف توگـوی ایشـان بـا اعضـای
سـالاز ایـندانـشبهـرهببرد. تخصـصبالاتـرونزدیکـیفکـریبیشـتر شـورایجدیـد، شـورای شـهر جدیـد پیـاده شـود
و بـا تأییـد متـن نهایـی از سـوی
تهیهصور توضعیت ب هگونـ هایحـلوجبـرانشـود. ایشـان ،در ماهنامـه انتشـار یابـد.
ازآنجا کـه این متـن حاوی نکاتی
مسـئلۀ بعـدی ایـن اسـت کـه شـورای قبلـی و شـهردار آموزش و شورا مهـم و کاربـردی اسـت ،بـر آن
قبلـیبایـدصور توضعیتیاز شـهرداریتهیه کننـدوبه شدیم کهآنراب هعنوانسرمقالۀ
شـورای جدید بدهند .شـورای شـهر جدید نباید شـورا و در اولیـن گام ،اعضـای شـورا بایـد خـود را موظـف بـه این شـماره به همراهان ماهنامه
شهرداریرابههی چوجهبدوندریافتصور توضعیت دان شافزایـی در سـه زمینـۀ دانـش شـهری و دانـش بـرای فـردا پیشـکش کنیـم.
شـهر تحویـل بگیـرد .ایـن صور توضعیـت بایـد شـامل حقوقـی و دانـش مالـی بداننـد .اعضـای شـورای شـهر
صور توضعیـت مالـی ،دارای یهـا ،مصوبـات مربـوط بـه بایـد ب هطـور فشـرده نقـص دانـش شهر یشـان را رفـع
امـور مختلـف ،قراردادهـا ،نیـروی انسـانی ،شـرک تهای کننـد؛بـرایمثـاللازماسـتدر یـکدورۀ کاملآشـنایی
طـرفقـرارداد،پروژ ههـا،بده یهـاومطالبـاتو...باشـد بـاموضـوع«آمایـشسـرزمین»شـرکت کننـد.لازماسـت
و فهرسـت دقیـق ایـن صور توضعیـت را بایـد یـک فـرد یـک کلاسمدیریـتوبرنام هریـزیشـهریویـک کلاس
فنـیتعییـن کند.ایـنصـورت‌وضعیتبایـددر ت کتک اقتصادشهریبگذرانند .درمورددانشحقوقینیزباید
شهردار یهایمناطقب هصورتجزئیتهیهشودوبعد گفت یکی از عوامل اصلی پیدایش مشکلات در بسیاری
یکصور توضعیت کلانبرای کلشـهراز آناسـتخراج از کارهایـی کـه شـورا یـا شـهرداران انجـام م یدهنـد،
شـود .ایـن کاری اسـت کـه دولـت آقـای روحانـی نیـز نقـص دانـش حقوقـی اعضـای شوراسـت .ا گـر اعضـای
هنـگامتحویـل گرفتـندولـتدهـمبایـدانجـاممـ یداد، شـورادانشوعلمحقوقی کافیداشـتند،م یتوانسـتند
امـا نـداد .مهـم نیسـت شـهرداری یـا شـورای قبلی سـالم نظـارت کننـدتـااز بسـیاریمشـکلاتپیشـگیریشـود.
بـودهیـافاسـد؛مهـمایـناسـت کـهبنیـانشفا فسـازی دانـشحقوقـیموردنظـرشـاملمجموعـ هایاز مسـائل
از آغـاز فعالیـتایـندوره گذاشـتهشـودوتیـمجدیـدنیـز حقوقمالی،آیی ننام ههایمالیواداریشـهردار یها،
مسـائلحقوقیشـهری،مصوبات کلانوملیدر حوزۀ
5
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
پارادایـم شـیف ت یـک اصـل بایـد رعایـت شـود و آن گام سـپس «پارادایـم شـیفت» و در انتهـای آن «انقالب»
برداشـتن بـه سـمت کارایـی و شـفافیت بیشـتر اسـت. اسـت.بنابرایـن،ا گـربـهترتیـبدسـت هبندی کنیـمیـک
هیچپارادایمشیفتیحقاجراوتحققندارد،مگراینکه سیسـتم را یـا بهبـود م یدهیـم ،یـا اصالح م یکنیـم ،یـا
یک گامبهسمت کاراییبیشتر،یعنی کاهشهزین هها، تیـحوکانلاقیالجابد،مکا‌یکمنا ًیلدمگ،ریگـاپواراندمای یمکنشییمف.تم یدهیمویابا
در مرحلـ های کـه شـهر اصفهـان و سـایر شـهرهای بـزرگ
بهبـود عملکـرد و شـفافیت بیشـتر بـردارد. ا کنوندر آنقرار دارند،اصلاحوتحولهمدیگرجوابگو
شـورا و شـهردار جدیـد در حوز ههـای بسـیاری چـون نکینـسمـ.دتر.امرجـاحزلـهبۀبدههبیـوددتـماثلمًانباظـهورمیمرانبـراویـ شکهـماثـوانرلر‌خوهشاـنی
مدیریـت شـهری ،قراردادهـای پیمانـکاری ،توسـعۀ رعا بوارهبـوضدمبودجهویـد،م.سدعر میرمحل‌یـکۀن ایصماعلمحلمکثرادًلمنـالریخ عشـوهارردارضیو
فضـای سـبز ،نظـار ت بـر فعالی تهـا ،خدمـات شـهری و قراردادهـا را تغییـر م یدهیـم و اصالح کنیـم .در مرحلـۀ
بخش فرهنگی شهرداری باید سیاست پارادایم شیفت تحـول،خـودشـهردار ومعاونانـشراعـوضم یکنیـم.در
رادنبـال کنـد.ا گـرفقـطوفقـطاشـخاصدر پسـ تهای حالحاضرهمۀای نهاهم کهانجامشود،تغییرجدی
مختلـف عـوض شـوند ،بعـد از مدتـی کـه ایـن افـراد ایجـاد نخواهـد شـد؛ یعنـی ا گـر پارادایـم شـیفت ایجـاد
جدید در سیسـت م و سـاختار بیمار قرار گرفتند ،خسـته نشـود،تحولهماثریندارد؛چونسـاختار ومناسبات
م یشـوند و عق بنشـینی م یکننـد یـا اینکـه خودشـان تغییرنکردهاست.سطحپارادایمشیفترانیزب هراحتی
هـمواردرابط هبـازیومسـائلیم یشـوندکهدر بسـیاری نم یتـوان تعییـن کـرد و متخصصـان شـهری بایـد در
از شـهردار یهاقاب لمشاهدهاست.ا گرپارادایمشیفت مـوردآنتصمی مگیـری کننـد.اعضـایشـورایشـهرطی
نباشـد ،تحـول هیـچ بهبـودی در پـی نخواهـد داشـت. گف توگوهایـی کـهبـامتخصصـانانجـامم یدهنـدبایـد
مـردم بـا انتخـاب شـورای شـهر فعلـی دسـت بـه تحـول مؤلف ههـایپارادایـمشـیفترامشـخص کننـد.
زد هاند؛ولیا گرتحولاینشوراهمراهباپارادایمشیفت برایمثال،پارادایمشیفتدر شهرداریمستلزمایجاد
در مدیریـت نباشـد ،انـرژی حاصـل از آن تحـول نابـود کوارمول ًاابـجطدیدردبدرسـیماورردیفازضاسایختسابرزهاشسـهرت؛ی الگوهـا تمغثیل ًایـیر درک خـودراموظـفبدانـد کـهبـهتیمبعـدیصور توضعیت
خواهدشد.زمانی کهسیستمسالماست،تحولیمثل الگوی مشخصیارائه کند.یعنییکحرکتنمادینبراییک
تغییر شـورا یا شـهردار م یتواند موجب افزایش کارایی و پیاد هسـازی شـود و در آن کاشـت گون ههـای گیاهـی تحولاساسـیانجامشـود کهاز اینپسنیزادامهیابد.
بهبودعملکردشود؛ولیوقتیسیستممانندیکبیمار خاصیمثلچمندر فضایسـبزشـهریممنوعباشـد سـپسشـوراوشـهردار جدیدنیزدر ابتدایشـروعبه کار
سـرطانی اسـت ،ا گر پارادایم شـیفت ایجاد نشـود ،هیچ و آ بهـا و درآمدهـای ذخیر هشـده از ایـن طریـق ،در باید یک گزارش کلیوعمومیازوضعیتموجودوآنچه
ایجـاد یـک کمربنـد سـبز در شـرق شـهر اصفهـان هزینـه تحویـل گرفت هانـدبهصورتمسـتندتهیـهوبـرایاطلاع
امیـدی بـه بهبود نیسـت. ککاومیار ًال کصوفیـهراین شـود.طبقبرآوردها،در سـیسـالآینده،
بـرایبیمـار سـرطانیاصالحوتحـولجـوابنم یدهد؛ را محاصـره خواهـد کـرد و اقلیـم اصفهـان شـهروندانمنتشـر کنند.
بلکـه یـک پارادایـم شـیفت در کلیـۀ سـطوح لازم اسـت: خواهـدشـد.ایـنمسـئلهم یتوانـدعلـتموجهـیبـرای
پارادایمشیفتیدر اندیشۀبیمار،در سبکزندگ یاش، یکپارادایمشـیفتدر حوزۀفضایسـبزشـهریباشد. پارادایمشیفتدر ادارۀشورا
در الگـوی تغذیـ هاش ،در نگاهـش بـه زندگـی و بعـد در اسـتراتژی فعلـی شـهرداری ،گسـترش پار کهـای درون
کنـارش خـوردن دارو و جراحـی و پرتودرمانـی نیـز انجـام شـهر و چمـ نکاری اسـت .گسـترش پار کهـا اشـکالی نکتـۀ اصلـی در فعالیـت شـورای جدیـد ایـن اسـت کـه
شـود تـا ثمـر بدهـد .یعنـی ا گـر بیمـار سـرطانی در بقیـۀ نـدارد؛ ولـی چمـ نکاری بسـیار خسـار تبار اسـت؛ هـم از شـورای شـهر جدیـد ب ههی چوجـه نم یتوانـد شـهرداری
اجـزای زندگـ یاش تغییـر ایجـاد نکنـد ،قـرص خـوردن و لحـاظهزینـۀسـنگینآماد هسـازیو کاشـتونگـ هداری رابـهروشسـنتیمرسـوم گذشـتهاداره کنـد.مشـکلات
پرتودرمانـی جـواب نم یدهـد؛ یعنـی در بیمار سـرطانی چصرمـفنآبویاهـرمیاز نچمظـرنحشجـدهم،عسظپیـمستمبنابخـیعرآبمـیی کشمویدا.بایص کول ًاه ومسـائلنیـزبـارو شهـای گذشـتهحـلنخواهـدشـدو
ا گـر پارادایـم شـیفتی در زندگـی اش ایجـاد نشـود ،دارو چمـن گیاهـیمتعلـقبـهاقلیـمهـایشـرجیاسـتودر روندموجودادامهپیداخواهد کرد.در بهترینوضعیت
خـوردن کـهبـهمعنـیاصالحاسـتوحتـیجراحـی کـه اقلیم گر موخشـکاصفهاننبایدچنین گیاهی کاشـته شوراشایدجلویبرخیفسادهارابگیرد،ولینم یتواند
تحولمحسوبم یشود،هیچبهبودیدر بیمار ایجاد شود.بنابراینپاردایمشیفتدر اینحوزهیعنی کاشت چیزیراعوض کند.ممکناستروندسال مترشود،ولی
گون ههـای گیاهـی ک مآ بتـر در پار کهـا و سـپس صـرف تحولساختاریدرمدیریتشهریایجادنخواهد کرد.
نم یکنـد و ا گـر هـم بکنـد موقـت خواهـد بود. منابعمالی وآبذخیر هشدهدرپروژۀ کمربندسبزشرق بـهعبـارتدیگـر،باید گفت کهفضـایامروزنیازمندیک
تغییـر کلـی شـورای شـهر الآن یـک تحـول محسـوب شـهراصفهـانتـااز ایـنطریقبـابیابانیشـدناصفهان «پارادایـمشـیفت»در مدیریـتشـهریاسـت«.پارادایـم
م یشـود؛ولـیا گـرایـنتحـولهمـراهبـاپارادایمشـیفت مقابله کنیم.برایدرکاهمیتموضوعتوجه کنیددر شیفت»دردومعنیبه کارم یرود:یکمعنیآنانقلاب
نباشـد ،هیـچ اتفاقـی نم یافتـد .نم یتـوان گفـت تمـام هرثانیهسهمترمربعاززمی نهایشرقاصفهانبه کویر اسـت؛ ب هعنـوان مثـال ،انقالب اسالمی یـک پارادایـم
آد مهایی کهتا کنونبهسیسـتمشـوراوشـهرداریوارد تبدیـلم یشـودو کویـربـااینسـرعتدر حالپیشـروی شیفتبود که کلسیستمراتغییرداد.در معنایدیگر
شد هاندفاسدونا کارآمدبود هاند،بلکهبسیاریاز آ نها است. پارادایـمشـیفتایـناسـت کـهسیسـتمباقـیم یمانـد،
بـاهـدفوانگیـزۀخدمـت،بـابرنامـهواید ههـایجدید بـه همیـن ترتیـب لازم اسـت شـورا و شـهرداری جدیـد امـا سـازوکارها ،رو شهـا ،سـن تها و قواعـد بـازی عـوض
وارداینجریانشـدند؛اماوقتیدر سـازوکارهایفاسد در مباحـث ترا ک مفروشـ ی ،مجوزهـا ،قراردادهـا و... م یشود؛بنابراین،منظور از پارادایمشیفتیاایناست
ونا کارآمـدقـرار گرفتنـد،از بـسمبـارزه کردندنفسشـان یـک پارادایـم شـیفت انجـام دهـد .ادامـۀ رونـد موجـود کـهرژیم،سیسـتموسـازمانهمگیتغییـر کنندیااینکه
بریـد .ا گـر سـالم بودنـد ،فرسـوده شـدند و از سیسـتم ترا ک مفروشـی ،بـرای اصفهـان کـه پایتخـت فرهنگـی کههویتسـازمانثابتبماند،ولیشـیو ههای گذشـته
بیرونرفتندوا گرمستعدفسادبودند،ماندندو فاسد جهاناسالممحسـوبم یشـود،خسار تبار اسـت.در بـهشـکلبنیـادیتغییر کند.منظـور از پارادایمشـیفت،
شدند و بقیه را فاسد کردند .توجه کنید! این سیستم اصالح نیسـت .ا گـر تغییـر در هـر سـامانه یـا سـازمانی را
شـما را هـم یـا فاسـد م یکنـد یـا مسـتهلک و فرسـوده. ب هصـورت یـک طیـف ببینیـم ،ابتـدای سلسـل همراتب
فکـر نکنید شـما خیلی قوی هسـتید یـا معصومید؛ فکر تغییـر« ،بهبـود» اسـت ،بعـد «اصالح» ،بعـد «تحـول»،
نکنیـد شـما یـک جمـع ه مبسـت هاید و سـیزده نفریـد و
خیلـی کارهـا م یتوانیـد انجـام بدهیـد؛ نـه ،در شـرایط
موجـود ا گـر پارادایـم شـیفتی رخ ندهـد ،هیـچ تغییـری
رخ نم یدهـد.
6شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
نم یکند؛بلکهدوباندخیابانراآسفالتم یکندووسط آنرامدیریتم یکنند انرتدابـرانـدط.ارگفاعنای ًلکـمیهبـا‌متمریوـجنوادرتبـیاکـطه پاردایمشیفتدر نحوۀانتخاب
بلوار رابهصورتخا کیرهام یکند.بعداز مدتیبررسی بیـن شـهر و سیسـتم شهردارانمناطق
م یکنـد کـه مـردم از کجاهـا دور م یزننـد و مح لهـای مدیریـتشـهریدر نهـادیبـهنـامشـورایشـهرتعریـف
مشخ صشـده را تبدیـل بـه تقاطـع م یکنـد و بلـوار را شـدهاسـت.ایـناعضـاتنهـاپیوندیهسـتند کـهپیکرۀ یکیاز حوز ههایی کهم یتواندپارادایمشیفتمناسبی
عجامما ًلعـدۀرشـصـهورریتربـاربـوزهامخدتیارلیـلتدرشـعهمرلکـیرودآصـ نلهـام ،ک‌یکنلناـیـدنو در آن اتفـاق بیفتـد ،نحـوۀ انتخـاب شـهرداران مناطـق
جدو لبنـدی م یکنـد. رابطـه قطـع م یشـود .شـهرداری در بعضـی حوز ههـا کار اسـت.شـورایشـهرم یتوانـددر مسـیرافزایـشاعتمـاد،
در گام بعـدی ،قبـل از کاشـت گیـاه ،درخـت و چمـن در خـود را ب هصـورت مکانیکـی انجـام م یدهـد؛ چندیـن کارایـی و اثربخشـی رویکـرد جدیـدی را در انتخـاب
وسـطبلوار،برایمدتیوسـطبلوار راباخا ک پرم یکند سـالاسـتسیسـتمجمـ عآوریزبالـ هاشهمیـناسـت شـهردارانمناطـقبـه کار ببنـدد؛ کاری کـهدولـتآقـای
و آن را رهـا م یکنـد .بعـد مح لهـای رف توآمـد عابـران کهامروزهست.سیستممدیریتفضایسبزشهمین روحانیهمم یتوانستدر دورجدیدانجامدهد.آقای
را از وسـط بلـوار مشـخص م یکنـد .سـپس مح لهـای اسـت کـه هسـت ،سیسـتم اعطـای پروانـه سـاختمانی روحانـیا گـربهتریـنوزراراهـمانتخـاب کنـد،نم یتوانـد
پرترددترراتبدیلبهمحلعبور عابرپیادهوبقیۀفضای همیـناسـت کـههسـت.در ایـنحالتالبتهتعـدادیاز انتظـار تغییـر محسوسـی در کشـور یـا در اقتصـاد داشـته
وسـط بلـوار را تبدیـل بـه فضـای سـبز م یکنـد .در ایـن ذ ینفعانومخاطبانراضیهستندوتعدادیناراضی؛ باشـد.تغییـروزیـریعنیتحـول؛ کـهدر شـرایط کنونی که
صـورتدیگـرنیـازینیسـتهـرروز تقاطـعهـاراجاب هجـا امـا شـهرداری مکانیزمـی بـرای ارتبـاط بـا بدنـۀ جامعـۀ اقتصادزمی نگیرشدهوجامعهپرازبحراناست،چیزی
کنیمیاوسطبلواررانردهبکشیم کهعابرانازمح لهای شـهریبـرایبهبـودواصلاحمسـتمردر سیسـت مهایش ارناتتغخـیایـربنومزرا‌یبـدههـیـد .وکلـروینـپادراکداایـما ًملشجـیدیفـدتمیثعانًـل یـی سـکپرروندـدن
مشخ صشـدهعبـور کنند.حـالا دیگرماهمـانجاییرا نـدارد .مدیریـت بیشـتر بخ شهایـش مکانیکـی اسـت. کارشناسـیاز قبلاعلامشـده.اوم یتواندباتغییرشـیوۀ
محـلعبـور عابـران کرد هایم کهعابرانعبـور م یکرد هاند. شـهر یـک سیسـتم زنـده اسـت و تمـام مؤلف ههـای یـک انتخـابوزیـران،پارادایـمشـیفتیایجـاد کند کـهحاوی
اینسیستم کاتالیکدر بسیاریاز حوز ههایمدیریت سیسـتم زنـده را دارد .در سیسـت مهای زنـده ،مدیریـت پیامشـفافیت ،کاراییومواردمثبتبسـیاریبرای کل
لداشـقزیهمقر ًکاایهماممًلیت‌یتغنویاانیـسردکپتنیـکاد.هدهساشزـووکادر.تمنصظمـیورمااز پاترادردابیـخمشـ‌شیهفایت مکانیکـی خسـار تبار اسـت و حتـی نبایـد ارگانیکـی
هـم باشـد .در واقـع برنام هریـزی و مدیریـت در چنیـن نظـام تدبیر باشـد.
سیسـت مهاییبایـد کاتالیـکباشـدنـهمکانیکـی. بـرای مثـال شـورای شـهر م یتوانـد از شـهردار جدیـد
پارادایمشیفتاستفادهاز امکانات منظـور از سیسـتم کاتالیکـیسیسـتمیاسـت کـهاجـازه بخواهـد کـه در انتخـاب شـهرداران مناطـق از طریـق
ارتباطیجدید انتخابـات محلـ های یـا شـورایار یها اقـدام کنـد .در ایـن
یکـیاز سیسـت مهاینظارتـی کـهنوعـیپارادایمشـیفت م یدهدبسـیاریاز تصمیماتب هصورتطبیعی گرفته رویکردشهردارانمناطقتنهابهشهردارمرکزیپاس خگو
شـود ،نـه اینکـه یـک مدیـر یـا حتـی یـک کمیتـه بـرای نخواهنـد بـود؛ بلکـه موظ فانـد در مقابـل مـردم نیـز
محسوبم یشود،استفادهاز امکاناتارتباطیفضای بخشـیاز شـهرتصمیـمبگیـردوسـپستصمیمـاتاجرا پاسـ خگوباشـندوایـنامـرباعـثاصلاحسیسـتمخواهد
مجـازی ماننـد تلگـرام اسـت .در حـال حاضـر ،کانالـی شـود؛بلکهسیسـتمتصمی مگیریبایدجوریباشـد که شـد.در اینرویکرد،احیایشـورایار یهاوجدی کردن
بـه نـام زشـت یهای اصفهـان را هانـدازی شـده کـه افـراد حدا کثـر ذ ینفعـان آن حـوزه بتواننـد مشـارکت کننـد. نقـش آ نهـا نیـز خـود یـک پاردایـم شـیفت مطلـوب بـه
محالتمشـکلاتونازیبای یهـایمحلـۀخـودرابـهآن برایمثال،شنید هامدرساختدانشگاهآ کسفوردابتدا
کانـال گـزارشم یکننـد.ایـن گزار شهـایمردمیچنان دانشـکد ههاراجانماییوسـپسرها کردند.بعداز یک حسـاب م یآیـد.
دقیق هستند که برخی شهرداران مناطق هر روز صبح سـالآمدندومشـاهده کردند کهدانشـجوهاواسـتادان
ایـن کانـال را چـک م یکننـد و بـرای اصالح مشـکلات از کجـابیـندانشـکد ههارف توآمـد کرد هانـد،واز رویرد پاردایمشیفتدر نحوۀبستنراه
م یکوشند.بسیاریازمشکلاتشهررام یتوانازطریق پاهاوجاهایی کهزمین کوبیدهوراهباریکدرستشده مراجعاتوح لوفص لهایانفرادیو
ایجـادنظار تهـاومدیری تهـایمدنـینظیـرایـن حـل بـود ،مسـیرهایعبـور ومـروررامشـخص کردندوآنجاها
کرد .از طریق همین کانا لها م یتوان مشـارکت مردم را رابـهعنـوانراهـروسـنگفرش کردندوبقیۀفضاهایی که مناطق
برای رفع مشکلات مختلف به کار گرفت .از این امکان عابـرانازآنجـاعبـور نکـردهبودنـد،تبدیلبهفضایسـبز
م یتـوانبـراینظـارتومدیریـتبسـیاریاز حوز ههای ودیگـرفضاهـایموردنیـاز شـد.در ایـنشـکلمدیریت، یکیاز پارادایمشیف تهایضروریارائۀسازوکاریبرای
ترشاـفهیرونک،دایط،لامز‌عاریسدـا‌هنهـیا،تیبالمیلغااکتوفرمنهانقگص ٔی،ه شـهری مثل نیازهـای سیسـتم را خـود سیسـتم مشـخص م یکنـد بسـتنراهمراجعـاتوح لوفص لهـایمسـائلانفرادی
آموز شهـای و مدیـران براسـاس آن ،تصمی مگیـری و برنام هریـزی در شـورا ،شـهرداری مرکـزی یـا مناطـق اسـت .اعضـای
قراردادهاوپروژ هها،نظارتبرساخ توسازهایقانونی م یکنند.در واقعدر اینحالت،استادانودانشجویان شـورای جدیـد ا گـر بـه روال گذشـته بخواهنـد هرکـدام
وشناسـاییساخ توسـازهایغیرقانونیوبهطور کلی بـاپاهـایخـودرأیداد هانـد کـه کجـاراهـروباشـدو کجـا مشـکلیـکنفـرراحـل کننـد،نوعـیرقابـتمنفـیبرای
مشـارکت شـهروندان در تصمیمـات شـهر ی بهـره بـرد؛ نباشد. حـلمسـائلفـردیافـرادونزدیـکانوآشـنایانب هوجـود
امـاهمـۀایـنتحـولاتمنـوطبـهایناسـت کـهمدیران در مثـال راهروهـای دانشـگاه ،در حالـت مدیریـت گکـمهس‌یآتبیــرهد.شدینعبشـناـهرلیآتدرنواتیـسـوانزسوعکحاۀارلِـب َرنچتدشهـشر‌موخعهصضـ‌مویچشخـشـوومردا بـیشهومدفن یبـسرـاواددل
شـهر ،مسـئلۀ حـق مشـارکت شـهروندان را بـه رسـمیت مکانیکـی،یـکمهنـدسبـانظـر کارشناسـیمسـیرهای بیشتریشکلم یگیرد.شورایجدیدموظفاست که
بشناسند و نگران آن نباشند .اینجاست که تغییر نگاه عبـور وفضـایسـبزراب هصـورتدسـتوریاعالمم یکنـد؛ در مسـیرمعن یبخشـیبهنامخود،شـورایواقعیشـهر
وپاردایـمشـیفتلازماسـت.تـازمانـی کـهنـگاهمقامات دذر یحنافلعاتنممدثیلرًایدانتارشگـانجیویکاین،یواسکـتساـرداینمجسـمئعوملی‌یاشـحوتنید باشـد،یعنیجایی کهاسـتراتژ یهای کلانشـهریرقم
شـهر به شـهروندان عوض نشـود و آنان را محرم و سـابق م یخـورد؛نـهاینکـهدر فراینـدیسـخیف،اعضـایشـورا
حقنداند،اینپاردایمشیفترخنم یدهد؛اماچنین وباهمفکرییااز طریقرأ یگیری،مسـیرهارامشـخص تبدیـلبـهپادوهایـیبـرایح لوفصـلمسـائلفـردیو
تحولـیم یتوانـدآغـاز یـکشـفافیتعظیـمدر مدیریت م یکننـد؛ امـا در حالـت مدیریـت کاتالیکـی ،از کسـی
شـهری باشد. پرسـیدهیـارأ یگیـرینم یشـود،بلکـهخـودسیسـتمبه مشـکلاتو گر ههـایقانونـیافـرادخـاصباشـند.
بنابرایـن بـه عنـوان جم عبنـدی بایـد گفـت ا گـر شـورای طـور خـودکار وبـدونآن کـهبداندوبهطور غیرمسـتقیم
شـهر تصمیـم داشـته باشـد کـه بـه سـوی یـک پاردایـم نیـازش را م یگویـد کـه بـه آن «ترجیحـات آشکارشـده» پارادایم شیفت از مدیریت مکانیکی به
شیفتبرود،نبایدتاچندماهاقدامبهتغییرمدیری تها ممه‌یگ‌متویرنـوقدا.ب ای‌لـتون تجر‌هتجریخحـوااهتدابزو«دت.رمجثلیًاحمـادیتریاظتهکاارتالشـیدکه»ی مدیریتارگانیکی
کنـد؛ بلکـه بایـد روی سـازوکارها و تصمیماتـی کـه بـه
پارادایـم شـیفت م یانجامـد کار کنـد و انتخـاب شـهردار در هنـگام احـداث یـک خیابـان ،در ابتـدا جدو لبنـدی در حالحاضر،مدیریتشهرییکمدیریتمکانیکی
اسـت ،یعنـی بخ شهـای مختلـف مدیریـ ت شـهری
7
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
ا گرشورایشهرتصمیم حـالحاضـردر همـۀدنیا،سـاز ههاینمادیننیـزیکیاز را نیـز بـر اسـاس ایـن اصـل انجـام دهد و پیشـاپیش بـا او
داشتهباشد کهبهسوییک عوامـل اصلـی جـذب توریسـت اسـت ،مانند سـاختمان در ایـنمـوردمذا کـرهوتوافـق کنـدوبعدبررسـی کند که
اپـرایسـیدنی،بـرجالخلیفـهدر دبییامعبدلوتـوسدر آیـا شـهرداران جدیـد مناطـق نیـز بـا ایـن رونـد همراهـی
پاردایمشیفتبرود،نباید دهلـی .بـرای توریسـتی مانـدن اصفهـان باید بـه احداث م یکنندوشورارابرایتحققاینتحولیاریم یدهند
تاچندماهاقدامبهتغییر یـا اینکـه م یخواهـد راه خودشـان را برونـد .بنابرایـن
مدیری تها کند؛بلکهباید سـاختما نهای نمادیـنهمت گمـارد. مه متریـن توصیـه مـن بـرای شـورا پارادایـم شـیفت
رویسازوکارهاوتصمیماتی سـه :گف توگویجمعیبرایانتخابدهمسـئلۀاول
ب هعنـوان مسـئلۀ شـمارۀ یـک شوراسـت.
کهبهپارادایمشیفت اصفهان
م یانجامد کار کندوانتخاب شـورای جدیـد م یتوانـد بـرای انتخـاب ده مسـئلۀ چند ایده برای شورای شهر:
اول اصفهـان گف توگوهـای جمعـی را هانـدازی کنـد تـا
شهردار را نیز بر اساس مسائلشهربهدرونخانواد هها کشیدهشود.اینباید یک:سرودتوسعۀاصفهان
ایناصلانجامدهدو اولیـنموضـوعارتباطـیشـورابـامـردمباشـد .گف توگـو، شورام یتواندبرایایندورهیکشعار داشتهباشدودر
پیشاپیش با او در این مورد کلیـد تحـول شـهری اسـت .در ایـن مسـیر اعضـای اینشعاریکمانیفست گنجاندهشود کهتمامتحولات
مذاکرهوتوافق کندوبعد شـورا م یتواننـد کانا لهـای تلگرامـی ،سیسـت مهای موردنظرشورادر آنآوردهشود.اینمانیفستم یتواند
بررسی کند کهآیاشهرداران اطلا عرسـانی،صداوسـیما،جشـنوار ههاوشـورایار یهارا معیـار عمـلشـوراباشـدودر فـاز بعـدبـرایپیـاده کـردن
جدیدمناطقنیزبااینروند بهخدمتبگیرند.مردممحلاتبهترم یدانندمحلات آن یـک برنامـۀ اجرایـی نوشـته شـود .مانیفسـت درواقـع
همراهیم یکنندوشورا را چه مشـکلاتی دارند و یا چگونه باید مدیریت شـوند .ده عصـارۀ تئـوری توسـعۀ مـورد نظر شـورا برای شـهر خواهد
برایتحققاینتحولیاری مسئلۀ اول اصفهان باید به یک تابو تبدیل شود .یعنی بود .بدین ترتیب مانیفسـت ،یک طر ح اجرایی خواهد
م یدهندیااینکهم یخواهد هیـچ سیاسـتی نبایـد اتخـاذ شـود کـه ایـن ده مسـئله را داشـت و پژوهشـگران و مشـاوران شـورا نیـز بازوهـای
راهخودشانرابروند. بـهسـمتمعضـلببـردیـاح ل وفصـلآ نهـارابـهتعویـق مشورتی شورا برای ارتقا و بهبود مانیفست خواهند بود
بنابراینمه مترینتوصیه اندازد.یعنیهیچسیاسـ تگذاریشـهرینبایدنسـبت تـا در اجـرا شکسـت نخـورد .پیشـنهاد م یشـود در کنـار
منبرایشوراپارادایم مانیفست،از یکشاعرخواستهشودیکسرودتوسعه
شیفتب هعنوانمسئلۀ بـهایـندهمسـئلهب یتفـاوتیـاسـا کتباشـد. برایاصفهانبسراید کهاید ههایتوسع هایشورادر آن
شمارۀیکشوراست. چهار:انقلابدرحم لونقلعمومی گنجانـدهشـودوسـپساز آهن گسـازیدعـوتشـود که
گف توگو ،کلیدتحولشهری آهنگـی بـرای ایـن سـرود بسـازد .لازم اسـت این سـرود در
است .در این مسیر اعضای یکیدیگراز مسائلشهریموضوعحم لونقلعمومی تمامجلسـاتوجشـ نهاوهمای شهایشـهراصفهان
شورام یتوانندکانا لهای اسـت کـهبدونمشـارکت گسـتردۀمـردمنم یتـوانآنرا بعـد از پخـش سـرود ملـی پخـش شـود .مسـئلۀ نجـات
تلگرامی،سیست مهای حـل کـرد .مسـبب بخـش اعظـم آلودگـی شـهر اصفهـان شـهراصفهـانبایـداز طریـقایـنسـرودوردزبـانبچ هها
اطلا عرسانی،صداوسیما، تـردد خـودرو اسـت .در ایـن مهـم نیـز بایـد مـردم را بـه وخانواد ههـایشـهرشـود.همچنیـناینسـرود،سـرود
جشنوار ههاوشورایار یها ممششااررککتت مطرلبدیمدد؛ریکحمیاز لتونجقربل‌هعهامویممویفاسقجته.امنثلیًاهشمبییهن صبحـگاهمدرسـ ههایاصفهـانباشـد.نجاتوتوسـعۀ
رابهخدمتبگیرند.مردم کاری کـهشـرک تهاییمثـلاسـنپیـاتپسـیباسیسـتم اصفهـان بایـد مسـئلۀ عمـوم مـردم شـود؛ ماننـد طـرح
محلاتبهترم یدانند حم لونقـلشـهری کردنـدوتحولیدر حم لونقلشـهر پرسشمهرآموز شوپرورشدرابتدایهرسال کهدرآن
محلاتچهمشکلاتیدارند بـه وجـود آمـد .ا کنـون م یتـوان بـا مشـارکت خـود مـردم سـؤالی بـرای شـهروندان اصفهان مطـر ح و برای بهترین
ویاچگونهبایدمدیریت چنیـنتحولـیرادر اتوبو سرانـیشـهرینیـزایجـاد کـرد. پاس خهاوراهکارهاجوایزیتعریفشود؛برایتحولدر
شوند.دهمسئلۀاول الآن امکانات ارتباطی و فضای مجازی به راحتی امکان مشـدویدری؛ـمثتا ًلشـسهـرااماصف‌نهدـاهنینمیزحباایلدتمراشبـاایرـکدبـتهمرددسـمتتشـوخـیوقد
اصفهانبایدبهیکتابو تحقـقایـنایدهرافراهمم یکند.ه ما کنوندر بسـیاری
تبدیلشود.یعنیهیچ از شـهرهای مهـم دنیـا دارنـدگان خـودروی خصوصـی از مـردم سـپرد و بـرای محلـۀ برتـر جوایزی تعریف شـود.
سیاستینبایداتخاذشود که مطر‌ییـکننقـایدـ.مننثرا ًل‌متافمزـاارمهـکااردرمنحدامن لیوکنقـهرولزاعنمهودمـر میسمـیشـرارخکانته دو :احیـای سـاز ههای سـنتی و توسـعۀ سـاز ههای
ایندهمسئلهرابهسمت بـهمحـل کار وبالعکـسبـاخـودرویخودتـرددم یکنند
معضلببردیاح ل وفصل م یتوانندعضویکسـامانهشـوندودر مسـیرخودچند نمادیـن
آ نهارابهتعویقاندازد. نفـر دیگـر را سـوار کننـد .ایـن مسـافران م یتواننـد ثابـت طـی ده ههـای اخیـر طراح یهـای فضـای شـهری و
یعنی مشـتری دائمی باشـند یا موقت و روزانه .بنابراین نماهـایشـهرخیلـینامنظموناهمگـونوناسـاز پیش
صبـح بـه صبـح هـر کارمنـد م یدانـد کـه در مسـیر خـود رفتهاستو کمتراثریاز سنتدر آنباقیماندهاست.
در کجاهـابایـددویـاسـهنفـردیگـرراسـوار کنـدوعصرنیز بازگشت اصفهان به سنت های معماری ایرانی اسلامی
همی نطـور.بخـشبزرگـیاز ترافیـکوآلودگـیشـهریبـا بایددردستور کارقرار گیرد.حتی کاربردنمادهایمدرن
نیزبایددر راستایاحیایهویتشهرباشد.استفادهاز
ایـنروش کاهـشم ییابـد. الما نهاونمادهایسنتیدر معماریشهروهمچنین
بـه همیـن ترتیـب بـا اسـتفاده از فناور یهـای جدیـد کاربـردشـکلصحیحـیاز نمادهایمـدرنرام یتوانهر
ارتباطـیم یتـواننقشـۀتـردداتوبو سهـایشـهریرابـر سـال بـه مسـابقه گذاشـت و بـرای سـاختما نهایی کـه
اسـاستعدادمسـافرانداوطلبدر مسـیرهایمختلف نمایسنتیویژهدارندیاساختما نهایمدرننمادین
تغییـر داد .حتـی مسـافران م یتواننـد از روی نر مافـزار ومتمایـز،تخفیفاتـیاز سـویشـهرداریدر عوارضشـان
مخـحوـدلراحدقرکـیقـ ًاتاانتتوبخـوا سبهکـنانـو مدـ.کاحتـن ویمسـا‌یتعواتنیسـواکرششــبدکۀن در‌نظـر گرفتـه شـود .م یتـوان هرسـاله جشـنوارۀ نمـای
اتوبوس شـهری اسـتاندارد و بدون آلایندگی با مشـارکت برتـر اصفهـان را نیـز برگـزار کـرد و بـه سـاختما نهای
منتخـب جوایـزی از قبیـل بخشـودگی عـوارض داد .در
8شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
نتوانـد مشـکل توالـت خـود را حـل کنـد ،هیـچ امیـدی خـودمـردمرا هانـدازی کـرد.الآندیگرباامکاناتموجود کمبود توالت عمومی در یک
نیست کهبتواندسایرمشکلاتخودراح لوفصل کند. ارتباطـی هیـچ توجیهـی بـرای وجـود ترافیـک و آلودگـی و جامعهنشانۀعق بماندگی
برخیشـاخ صهاسـاد هاند،امابسـیار مهمهسـتند.به نا کارآمدینظامحم لونقلشهریوجودندارد.درواقع یکجامعهاست.ن هتنها
گمـان مـن توال تسـازی از موش کسـازی مه متـر اسـت. در حـالحاضـر،پنجـرۀشکسـتۀشـهراصفهـان،معضل ایران،بلکهاصفهاننیزیکی
موش کسـازیممکناسـتنشـانۀ«پیشـرفت»فناوری ترافیـک و آلودگـی ناشـی از آن اسـت .یعنـی توریسـ تها از شهرهای فقیر از نظر تعداد
باشـد ،امـا توال تسـازی نشـانۀ رشـد فکـری و رفتـاری بـهاصفهـان کـهم یآینـد،اولینچیزی کـهتوجهآ نهـارا توالتاست.طبق استاندارد
جلبم یکندوتویذوقآ نهام یزند،مسئلۀترافیکو جهانی،درشهرهای
سیاسـ تگذاران اسـت. رانندگینابهنجار در اینشهراست.بدونساما ندهی توریستیبایدفاصلۀ
شش:انقلابدوچرخۀبرقی ایـنمعضـل،هیـچامیـدیبـهجذب گسـتردۀتوریسـت سروی سهایبهداشتیکمتر
اصفهـان یکـی از نـادر شـهرهایی اسـت کـه اسـتفاده از در ایـنشـهرنیسـت.مدتـیپیـشیـکمیهمـاناز یکـی از ۴۰۰متر باشد.
دوچرخـهدر آنمزی تهـای گونا گـوندارد؛هـمب هدلیـل از دانشـگا ههایآلمـانبـهدانشـگاهاصفهـانآمـدهبـود. شهرداریباید گسترش
خیابا نهـایدرخـ تکاریشـدهوسـای هدار وهـ مسـطح هنگامبازگشتاز اوپرسیدنداصفهانراچگونهیافتی؟ دوچرخ هسواریراب هعنوان
مسطحش.شهرداریباید گسترشدوچرخ هسـواریرا گفـت« :گوشـه ای از بهشـت کـه قاب لتحمـل نیسـت». یکی از راهبردهای نجات
ب هعنـوانیکـیاز راهبردهـاینجـاتشـهر،در دسـتور کار اینپاسـخبسـیار گویاوهشداردهندهاست.ا گرمسئلۀ شهر،دردستور کارخود
خـودقـرار دهـد .گسـترشدوچرخ ههـایبرقـیم یتوانـد رانندگـی و ترافیـک و آلودگـی در اصفهـان حـل نشـود، قراردهد .گسترش
یکـی از راهکارهـای جـذاب باشـد کـه دوچرخ هسـواری اصفهـان ،هرچـه هـم زیبـا و جـذاب باشـد ،گوشـه ای از دوچرخ ههایبرقیم یتواند
را بـه یـک فرهنـگ عمومـی تبدیـل کنـد .ب هویـژه آنکـه یکی از راهکارهای جذاب
دوچرخ ههـای برقـی نیـازی بـه پـا زدن ندارنـد و بـرای بهشـتاسـت کـهقاب لتحملنیسـت. باشد کهدوچرخ هسواری
اسـتفادۀ خان مهـا هـم مناسـب هسـتند .شـهرداری پنج :انقلابتوالتعمومی رابهیکفرهنگعمومی
م یتواندباهزینۀیکسالخ طکشیخیابا نهایشهر تبدیل کند.ب هویژهآنکه
اصفهـانحـدودد ههـزار دوچرخـۀبرقـیخریـداری کندو کشـور مـا یکـی از کشـورهای فقیـر از نظـر داشـتن توالـت دوچرخ ههایبرقینیازی
ب هطـور مشـاعدر اختیـار شـهروندانقرار دهد.دسـ تکم عمومـی اسـت .موضـوع خنـد هداری اسـت ،امـا درواقـع به پا زدن ندارند و برای
شـهرداری م یتوانـد بخـش خصوصـی را بـرای گسـترش گریـ هآور اسـت .مـن در سـا لهای اخیـر تالش کـرد هام استفادۀخان مهاهممناسب
ایـن وسـیله حمایـت کنـد .امـروز در برخـی شـهرهای کنشــامخ؛ مث صا ًلهباـراییسـماـدهنومیـدرزادنسکتارربـسـردینـبررادهیتدرویـسـعکهمجاعمرفعـیه هستند.شهرداریم یتواند
آسیایشرقی،دوچرخ ههایمعمولیوبرقیابزار اصلی ملا کخوبیبرایسطحسرمایۀاجتماعیدرآنجامعه باهزینۀیکسالخ طکشی
ترددعمومیهستند.دوچرخ ههایعمومیدرهم هجا اسـت.بـهنظـرمـنوضعیتتوال تهـایعمومـیدر یک خیابا نهایشهراصفهان
پرا کنده هستندوافرادبا خریدن کارتاشترا ک ،هر جا جامعه(همتعدادوهم کیفیتآ نها)نیزم یتواندیکی حدودد ههزاردوچرخۀبرقی
نیـاز بـود یـک دوچرخـۀ عمومـی را سـوار م یشـوند و هـر از معیارهایسلامتروحیوجسمیمردمیکجامعه خریداری کندوب هطورمشاع
جـادیگـربـهآننیـازینداشـتندآنرارهـام یکنند.البته باشـدوحتـیبسـیاریویژگ یهـایاجتماعـیواخلاقـی در اختیار شهروندان قرار
تنهـا کسـانی کـه کارتاشـترا کدارندم یتوانندبـا کارت یـکجامعـهرامنعکـس‌کنـد.پیـشاز مـادر کشـورهایی دهد.دس تکمشهرداری
اشترا کقفلدوچرخه‌راباز کنندواز آناستفاده کنند. نظیـر چیـن ،هنـد ،مالـزی و نظایـ ر آ نهـا حرک تهایـی م یتواندبخشخصوصی
اصفهانیکیازبهترینشهرهایبزرگ کشوربرایشروع تحـتعنـوان«انقالبتوالـت»راهافتـادهاسـت .کمبـود رابرای گسترشاینوسیله
اینتجربۀمهمدر ایراناست.این کار تنهانیازمندعزم توالـتعمومـیدر یـکجامعـهنشـانۀعق بماندگییک حمایت کند.
مدیـران شـهری و تصمیـم شـورای شـهر اسـت. جامعـه اسـت .ن هتنهـا ایـران ،بلکـه اصفهـان نیـز یکـی از
شهرهایفقیرازنظرتعدادتوالتاست.طبق استاندارد
سخن پایانی جهانی،درشهرهایتوریستیبایدفاصلۀسروی سهای
بهداشـتی کمتـر از ۴۰۰متـر باشـد .یعنـی شـما از یـک
در پایـان اجـازه م یخواهـم سـخن دوسـتی را نقـل کنـم سرویس کهبیرونم یآیید،بایدبتوانیدمحلسرویس
کـه م یگفـت «تنهـا سـرمای های کـه ا کنـون بـرای شـهر بعـدیراببینید.در شـهرهایتوریسـتیبـهازایهـر۱۱۰۰
اصفهـان مانـده اسـت ،مـردم هسـتند»؛ یعنـی اصفهـان مـرد یـک توالـت و بـه ازای هـر ۵۵۰زن نیـز یـک توالـت
زاینـد هرودش ،موقعیـت صنعتـ یاش ،پا کـی هـوای عمومـی لازم اسـت؛ یعنـی در اصفهـان بایـد ه ما کنـون
شـهرش،اقتصادپررونقش،صنای عدست یاشوسیصد سـ ههزار توالـت عمومـی وجـود داشـته باشـد .اصفهـان
هنرسنت یاشرا،همهوهمهرااز دستدادهیادر حال در ایـن مـورد خیلـی فقیـر اسـت .ا یکاش شـهردار یها
از دسـت دادن آ نهاسـت .ا کنـون فقـط «مـردم» باقـی ب هجایچم نکاری،توالتعمومیم یساختند.فقدان
ماند هانـد کـهبایدبراینجاتشـهربهآ نهاتکیه کنیم. توالـت یکـی از عوامـل گسـترش برخـی بیمار یهاسـت.
شـورای شـهر بایـد «مـردم» را کـه سـرمایۀ اصلـی نصـف ضمـن اینکـه ایـن مـورد ازجملـه خدمـات مهمـی اسـت
جهاناستجدیبگیرد.اینمه مترینپاردایمشیفتی کـه اسـتاندارد شـهری بـرای جـذب توریسـت را بهبـود
است کهشوراوشهردار جدیدبایدانجامبدهند.ا گردر م یدهـد.در قدیـ م،سـرویسبهداشـتیمسـاجدچنین
ایـن کار شکسـتبخورنـد،ب یگمـاندر سـایرحوز ههانیز خدماتیرابهشهروندانم یدادند؛امامتأسفانها کنون
شکسـت خواهنـد خـورد .بـرای آنکـه سـرود توسـعه را در دیگرمساجدمامأمنمسافراننیستندوغیراز ساعات
کوچ ههـاومحل ههـاومدرسـ ههاوخان ههایاصفهانبه نمـاز ،در سـایر سـاعات بـه روی شـهروندان بسـت هاند.
راه اندازیـم ،لازم اسـت مـردم را جدی بگیریم و مشـارکت ا کنـون وقـت آن اسـت کـه شـورای شـهر یـک نهضـت
توال تسـازیدر اصفهـانرا هانـدازی کنـد.جامعـ های کـه
واقعـیآ نهـارادر مدیریـتشـهریمحقـق کنیـم.
9 انسیه عرفان
دوم تیرمـاه امسـال،
.......................................................................... کـوروش اسـدی ،نویسـنده
.......................................................................... و منتقـد ادبـی ،تنهـا چنـد
............................................................................. هفتـه قبـل از 53سـالگ یاش
............................................................................. درگذشـت .نویسـند های کـه
م ینوشـت ن هتنهـا بـرای اینکـه
کتابی کهورقخورد... نوشـته باشـد ،بلکـه زندگـی را
بـه تصویـر مـی کشـید و ماهیـت
در بزرگداشت کوروش اسدی ،نویسندۀ معاصر هنـر و نوشـتن را در نوشـته هـای
خودپاسمیداشـت.اینجاسـت
میان رهگذرها رفت سمت همان چهارراه قدیم .نزدیک که می‌شد ،همیشه دلش م یگرفت ...قدیم کهپرداختنبههمۀجوانبزندگی
می‌آمد و چهارراه کتابی می‌شد که تندتند ورق می‌خورد .برگ‌برگ کتاب این حوالی را از بر بود .با وآثـاراودرمجـالانـدکایـنمقالـه
نم یگنجدو کوتاهنوشـتهزیرتنها
چنارها شاهد شهری بود که زخم م یخورد و از زخم‌های خود می‌خورد و رشد می‌کرد و پهن می‌شد. بهان هایاستبرایبزرگداشتنام
| کوچۀ ابرهای گمشده ،کوروش اسدی | ودایـراددادروآ.یمنـادههناممـفۀصبلـرًااوآیفـ‌نرچدانادرنن کظهر
شایستۀاوستدرقالبپروند های
بـهاووآثـارشبپردازد.آنچهاکنون
م یخوانیدتنهانگاهی گذرابهآثار
او و برخـی ویژگ یهـای برجسـتۀ
آ نهاازنظرمنتقدانونویسندگان
و همچنیـن دیـدگاه او دربـارۀ
نویسـندگیاست.
10شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
اجتماعـی ،فقـر و عصبی تهـای ناشـی از جامعـ های كـه م ینویسـند و لاجرم م یروند جدا کرده اسـت؛ چنا نکه کـوروش اسـدی در سـال 1343در آبـادان متولـد شـد.
روابـط شـهری مـدرن بـه جـای روابـط عاطفـی و سـنتی تـا بـه ای نجـای کار ا گـر گزیـدۀ داسـتا نهای کوتـاه شـوقنوشـتناز نوجوانیدر وجودشجوشـید؛ امااین
قـرار مـی گیـرد،در بـیاعتنایـیوسـردیروابـطآد مهابا نـساـام کلـهواریش اسـتسـرود ِنیاخصیدرررناشدـری کتناابیـینگمردجآمورویعـم،هباسـ‌یشـت».ک نوشت ههاشخصیباقیماندتاسال 1359کهبههمراه
یكدیگر عینیت می یابد ».با آنکه اسدی زاویۀ نگاه خود خانـواد هاشبـهتهرانمهاجرت کرد.خوانـدنآثار ادبی
را در هالـ های ازب یمکان یهـا ،ب یزمان یهـا و ب ینام یهـا تنهـا دغدغـۀ کـوروش اسـدی چگونگـی نوشـتن بزرگدنیارااز هماناوایلجوانیآغاز کردو«خواندنو
پنهـان م یکنـد ،م یتـوان بخ شهایـی از روزگار رفتـۀ نبـود ،بلکـه او بـه ماهیـت هنـر ،ب هویـژه نویسـندگی نیـز نوشـتن» به دغدغ ههای اصلی او بدل شـدند.
ایرانیـانرادر دودهـۀاخیـردر آثار اودید .کورشاسـدی م یاندیشید .احمد ابوالفتحی در نقدی بر رمان کوچۀ اسـدی نوشـتن را امـری ذوقـی توصیـف م یکـرد .او در
در گف توگویـیبـاسـایتانجمـنرمان ۵۱م یگویـد«:در ابرهای گمشـده(مجلۀتجربه،شـمارۀ،49نوروز)1396 گف توگویی با ایسنا در سال 1392گفت« :تو کم کم آن
رمان(گنبد کبود) ،هم از جنگ حرف زده م یشود ،هم ایـنرمـانرادرگیـر«چیسـتیهنـر»م یداند«:شـیو هاش [نوشـتن] را در خود کشـف م یکنی .کسـی نیسـت به تو
امز اعننـقاالیتبارویهخــمیبچونـددنوراقماعـنهنتیاریسـخـ ِتی..د.یمـگـرن ،وهلـرگزی ادیـغندبـغهۀ اوزیژهگمی‌یـهانیـرویسـدارتدکـکـه اهوخدـراه ِمصـهکـوجرـاویشاثـارسـخـدودیراا مسـجـتا.ز بگوید نویسنده هستی یا نه .باید بنویسی و پاره کنی و
نوشـت ههایترابـهدیگـرانبدهیتـابخوانند».
پرداختـنبـهتاریـخنداشـت هام». م یدانـد کـهبوطیقـایخـودراتبییـن کنـد‹:هنـرشـکل او افـزون بـر نویسـندگی ،بـه ویراسـتاری و تدریـس
کـوروش اسـدی هرچنـد نخواسـت و نتوانسـت فقـط متعالـی سـرکوب اسـت› (ص )۱۶۰؛ ‹کار هنـر درآوردن داستا ننویسـی نیـز‌پرداخـت و همچنیـن در دور ههـای
براسـاس سـلیقۀ مخاطب بنویسـد ،او را از پیش چشـم احساسـات یک لحظه اسـت .هنرمند سـنگ را توضیح عهدهداشـت .کورش امسـختدلـیفد،رداطوورلیسـجاوا‌لیـهزاادبـینیسراببتـ ًار
دور نداشـت« :ا گـر بگویـم مخاطـب مهـم نیسـت ،دروغ نم یدهـد ،کارش درآوردن شـکلی اسـت در سـنگ› کوتاهنویسندگ یاش،
است،اماایناهمیتدر حدینیست کهروینوشتن (ص )۱۵۸و ‹ادبیـات عرصـۀ وهـم اسـت؛ هر جومـرج سـه مجموعـه داسـتان بـا نا مهـای پوک هبـاز (نشـر آ گـه،
نویسـنده تأثیـر بگـذارد .نوشـتن یـک مسـئلۀ درونـی و موجـودات ذهـن کـه بـه دنبـال زبا نانـد؛ م یگردنـد تـا ،)1378بـاغ ملـی (نشـر سـالی )1382 ،و گنبـد کبـود
یـکجـور عشـقاسـت.وقتـینوشـتنراشـروعم یکنی، بیابنـد ،تـا بـه زبـان بیاینـد ،برسـند بـه صـدا و صـوت … (نشـرنیمـاژ)1394،ویـکرمـانباعنـوان کوچۀابرهای
مخاطبنداری.ماهمدر دور هایبزرگشد هایم کهبه ‹(ص ».)۷۵ گمشـده (نشـر نیمـاژ )1394 ،منتشـر کـرد .مجموعـه
ایـنمسـائلعـادت کرد هایموپوسـ تکلفتشـد هایم». شـیو ههای داستا ننویسـی کـوروش اسـدی از همـان داسـتان گنبـد کبـود قـرار بـود در سـال 1387بـا عنـوان
بـا آنکـه داستا ننویسـی مه متریـن دغدغـۀ کـوروش سا لهایآغاز نوشتنهموارهتوجهمنتقدانرابهخود پایـان محـل رؤیـت اسـت ب هوسـیلۀ نشـر ثالـث چـاپ
اسـدیبـود،اودر عرص ههـایدیگـر کـهالبتـههمـوارهبـه جلب کرد.خلیلدرمنکیدرتحشی هایبرداستا نهای شـود؛امامجوز انتشـار آنصادر نشد .کوروشاسدیبا
ادبیـات مربـوط اسـت نیـز دسـتی داشـت .از آن جملـه کوتـاه کـوروش خسـروی بـا عنـوان «طفـر هروی از مجموعهداستانباغملیدر سال 1382برگزیدۀجایزۀ
م یتـوان به«شـناخ تنامۀ سـاعدی» و «افسـون چشـم رودررویـی مسـتقیم بـا چیزهـا» م ینویسـد« :او هیـ چگاه ادبـی گلشـیری شـد.
خورشـید» (نثرنویسـی رسـتم و سـهراب ،و رسـتم و ب هطور مسـتقیماز چیزینم ینویسـد.هنـگامخواندن اآسـشـندایییدربـبـاارهۀوداشـنسـتاگنگلو هشـیمرچنییـدرن زبشــاکن لاگویعرمییقـد ًیاـمدگؤثاـهر
اسـفندیار)وهمچنینمقالۀ«صخر ههایباسـتانی»در داسـتا نهای کـوروشاسـدیمـداماحسـاسم یکنیـد
کتاب کتابت روایت اشـاره کرد .شـناخ تنامۀ سـاعدی نویسـنده از چیـزی کـه دارد م ینویسـد دور م یشـود... بـود«:در دور های کـهمـا کارمـانراآغـاز کردیم ،گلشـیری
کتابـی اسـتدربـارۀنمایشنام هنویسـیوداسـتا نگویی و ب هجـای آنکـه از آ نچیـزی کـه م یخواسـته بنویسـد، و شـاملو زنـده بودنـد .کسـی کـه شـعری م یگفـت ،آن را
غلامحسـین سـاعدی که نشـر قصه آن را در سـال۱۳۸۱ بنویسـد ،از چیز دیگری نوشـته که هرچند به آن خیلی بـه شـاملو نشـان مـ یداد ،داسـتا نها یمان را هـم بـه
منتشـر کرد .کتابت روایت را نیز نشـر آ گه در سـال1395 امـا خـود خـود آن نیسـت .و ایـن خصیرلفــ ًاییـنزدکیـدرکدانسـشـانت،ه گلشـیری م یدادیـم تـا بخوانـد ».بـا ایـن حـال او آرا مآرام
بـهبـازار کتـابعرضـه کـرد .کـوروشاسـدیدر مصاحبۀ روانکاوانـه نیسـت .ایـن هـراس، راهخودرام یجسـتوم یکوشـیددر داستا ننویسیبه
خود با ایسنا از کتابی با عنوان رباعیات ایام نیز نام‌برد: هراسـی سیاسـی نیـز هسـت .خیر هشـدن بـه امـر واقـع، زبانونگاهخاصخوددسـتیابد.سـیاوش گلشیری،
«[...کتـابرباعیـاتایـام]آمـادۀانتشـار اسـت،امـاهنوز خیر هشـدن به خود چیزها ممنوع اسـت ».بااین حال، نویسـنده و منتقـد ادبـی ،در مطلبـی بـا عنـوان «سـبک
آن را به ناشـری نداد هام .این اثر مجموع های از قطعات در آثـار اوهمـوارهسـای هایاز واقعیـاتامـروزیجامعهبه و سـیاق داستا ننویسـی کـورش اسـدی» م ینویسـد:
کوتـاه اسـت کـه بـه نثـر نوشـت هام .ایـن اثـر تجربـ های در چشـمم یخـورد.حسـنمحمـودیدر« گزارشـیاز روند «تبحـراودر خلـقاسـتعاره،مهارتـشدر پرداخـتزبانی
ت کچهر هنویسـی (پرتـره) از لحظ ههـا ،موقعی تهـا، داستا ننویسـی کـوروش اسـدی» م ینویسـد « :بازتـاب متفاوتوخلقساحتیشعرگونهدر بسترداستا نهای
وقایـع اجتماعـی ناشـی از جنـگ ،محدودی تهـای کوتاهـش مسـیر او را از خیـل دیگرانـی کـه م یآینـد،
حـرکات و گاهـی حتـی سـکوت اسـت».
11
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
جشنوارۀس یامماندگار شد
استقبال ک منظیر از جشنوارۀ فیلم کودک و نوجوان اصفهان
سمیه مسرور
بـازی از آمـدن پروان ههـای جشـنواره مطلـع م یشـدند. ارزیابـی کـردومعتقـدبـودفیل مهـایا کـرانشـدهدر ایـن دفتـرفرسـص‌یامی‌تهنایجشـینکوارهٔهمبیغف‌نالوملللـمیانفیدلـم کـودک و
در ایـنطراحـیحضـور دختـرانحلقـۀمفقـودیبود که جشـنوارهاز اسـتانداردهایبالاترینسـبتبهادوار قبل
باجملات کلیشـ هایاز سـویروابطعمومیشـهرداری نوجـوان در حالـی در پانزدهـم تیرمـاه بسـته شـد کـه
اصفهانتوجیهم یشد کهدختراندر مدرسهمشغول برخـوردار بودند. تفاو تهای شگرفی با دور ههای قبل داشت و ب یشک
تحصیـلهسـتندوبـههمیـندلیـلدر المـانجشـنواره عنوان ک منظیرترین استقبال را به خود اختصاص داد.
حضور ندارند.ا گرهماز دسـتطراحانوبرگزارکنندگان پردی سهایسینمایی تجربـۀاصفهـاندر برگزاریجشـنواره،حضور فیل مهای
ااطصافلهـاقمن دیرشمـو‌یردف،ـمعتمکــوهل ًاکـوچدهـرکۀبـدهخدتـورگاـرنوهدپرسـسـرایوهدبـخوتـد.ر بامحتوایی کهبهاستانداردهایروزدنیانزدی کترشده
بایـد بگوییـم امسـال شـاهد طراحـی زیبـا بـرای پوسـتر بایـد بپذیریـم کـه وجـود پردی سهـای سـینمایی در بودنـد،ممانعـتاز اجـرایبرنام ههـایجانبیجشـنواره
جشـنوارهبودیـم؛دختـریبـاموهـایپروانـ های کـهپـراز اصفهـان نقـش مؤثـری در موفقیـت جشـنوارۀ سـ یام و از همـه مه متـر وجـود ابـزاری ماننـد تلگـرام سـبب شـد
رنـگ و انـرژی بـود .هرچنـد صـورت دختـرک پیـدا نبـود؛ داشـت .ا کـران فیل مهـا در پردی سهـای سـینمایی بـر جشـنوارۀامسالبسیار باشـکو هتراز دور ههایقبلبرگزار
رقـص پروان ههـا ب هعنـوان نمـادی از موهـای دختـرک استقبال مخاطبان از این جشنواره تأثیرگذار بود و سبب نشوـاقوـد.الصبوتکهممبثولدههاریـجی بشــنوودارکـههوقفطسـعـتًایبواایلـدیابـیرانیدروفرـهع آهمن
زیبایـی خاصـی بـه پوسـتر جشـنواره بخشـیده بـود.
دس تمریزادبهمرضیهسرمشقیبرایاینطراحیزیبا شـد مخاطبـان بیشـتری امـکان تماشـای فیل مهـای برنام هریـزیواقـدامشـود.
کهتمامب یمهر یهاییرا کهبه گروهدخترانشـدهبود جشـنواره را بـه دسـت بیاورنـد .پردیـس سـینمایی
چهاربـاغونزدیکـیسـینماهابههـمدر چهاربـاغزیبا که عدمریخ توپاش
در ایـن جشـنواره جبـران کـرد. چندماهیاستبهدلیلساخ توساز تونلمترونازیبا
شدهاست،اینامکانرابرایمخاطبانجشنوارۀفیلم یکـی از دلایلـی کـه جشـنوارۀ سـ یام را در تـراز بالاتـری
اپلیکیشنیبهاسمتلگرام کـودک و نوجـوان فراهـم م یسـاخت تـا ب هراحتـی محـل نسببهدور ههایقبلقرارداد،عدماجرایبرنام ههای
سـینماهارابـاپـایپیـادهطـی کننـدوبهتماشـایفیلم جانبـیماننـدحضور عمـوپورنـگوعموهایفیتیل های
ا گـر بخواهیـم بـه شـهرداری اصفهـان بابـت تبلیغـات و در اصفهـان بـود؛ زیـرا همیشـه حضـور ایـن افـراد جاذبـۀ
جـذب مخاطـب بـه سـ یامین جشـنواره بی نالمللـی موردنظرشـان بنشـینند. خاصـیبـرای کـودکانایجادم یکردوتمایلورغبتشـان
فیلـم کـودک و نوجـوان امتیـاز بدهیـم ،نمـر های بالاتـر بـرای دیـدن آ نهـا ب همراتـب بیشـتر از دیـدن فیل مهـا
از سـا لهای قبـل نم یگیـرد؛ زیـرا تبلیغـات محیطـی و آنچـ اهلدمراادنوازریقببـالیججشـنشونارٔوهافریهلـم کـودک و نوجـوان بـود .دور ههـای قبـل شـاهد برگـزاری جشـ نهای
مختلـف بـا حضـور شـخصی تهای محبـوب و مجریـان
آزار دهنـده بـود و ب هنوعـی جشـنواره را بـه گـروه خاصـی دوس تداشـتنی گـروه کـودک در اطـراف شـهر بودیـم
منتسـب م یکـرد ،المـان جشـنواره بـود .پسـربچ ههایی کـه بخـش قاب لتوجهـی از خانواد ههـا را بـه خـود جـذب
کـه مشـغول بـازی در کوچـه و خیابـان بودنـد و در حیـن م یکردوسببخلوتیسینماهاوب هنوعیعدماستقبال
از فیل مهام یشد.امسالبه گفتۀشهرداریاصفهان،از
ریخ توپا شهاییماننددعوتاز چهر ههایمحبوبو
اجـرایبرنام ههـایمتعـددممانعتشـدوهمینعامل
منجربهاستقبال ک منظیرشهروندانازجشنوارهس یام
شد.
فیل مهایاستاندارد
به گفتۀ کارشناسانواهالیسینما،فیل مهایرا هیافته
بـه سـ یامین جشـنواره فیلـم کـودک و نوجـوان بـه
اسـتانداردهایجهانـینزدی کتـرشـدهبود،تأثیرگـذاری
بیشتریدر جذبمخاطبداشتوتوانستجمعیت
زیـادیرابـهسـینمابکشـاند.موضوعـی کـهمـوردتأییـد
مرضیهبرومند کارگردانبرجسـتهدر حوزۀ کودکوآزیتا
حاجیـانداوربخـشآثـار بلنـدسـینماییایـنجشـنواره
نیـز بـود .حسـین قناعـت ،کارگـردان و فیل منام هنویـس،
دوفیلمپرطرفدار «قهرمانان کوچک»و«دزدوپری»2
همجشنوارۀس یامراب همراتبقو یتراز سا لهایقبل
12شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
منفع تهای زیادی برای اصفهان در پی داشت .البته میدانی همچون ادوار قبل و برای مناطق خاصی از شهر
ایـن موضـوع را ازنظـر دور نداریـم کـه خـود شـهرداری بود.درای نبینممکناستمتولیانامروبرگزارکنندگان
میزبانبسـیاریاز فعالاناینعرصهدر زمانجشـنواره جشـنواره بـه ایـن نمـره و ارزیابـی معتـرض شـوند و بـرای
بود،ولیاینمیزبانیباصرفهزینهاز سویشهرداری اثبـات ادعـای خـود بـه اسـتقبال ک منظیـر از جشـنواره
اتفـاقافتـاد.از سـویدیگـربعـدبی نالمللـیجشـنوارهو گسفــ یاتمداسسـتترنساـدیکنشـنـهدر؛ونولـداینبـدرهپااپلسیـکخیبـشـه انیـتلنگـارداعـماقباطیـعـ ًاد
جـذب گردشـگر خارجـی ویـژۀ آن مغفـول مانـده اسـت؛ اصل یتریـندلیـلبـرایاسـتقبال ک منظیـرشـهرونداناز
زیـرا مـا شـاهد حضـور گردشـگران خارجـی کـه بـرای جشـنوارهبـود.را هانـدازیربـاتجشـنوارهوامـکانتهیۀ
تماشـایفیل مهـایجشـنوارهبـهاصفهانآمدهباشـند بلیتباتخفیف،بههمراهانتقالسریعاخبار وتصاویر
نبودیم .امیدواریم در سـا لهای بعد برای این موضوع جشـنواره سـبب شـد شـهروندان زیـادی از کـم و کیـف
وج بـشانتوابرلٔهیفغـیالتم نیـز برنام هریـزی ویـژ های صـورت گیـرد جشـنوارهسـ یاممطلـعوبـرایتماشـایفیل مهـااقـدام
بی نالمللی،شـاهدحضور گردشـگرویژۀ کننـد.چـهبخواهیـموچـهنخواهیـم،بایـدقبـول کنیـم
کـودک و نوجـوان باشـیم. دولتیازدهمدر رونقجشـنوارۀسـ یامبیشتریننقش
راداشـت.حتـیا گـرشـهرداریاصفهـاناذعـان کنـد کـه
ار جوقربتهران یها باعـث آشـتی بخـش خصوصـی بـا ا کـران فیلـم در حـوزۀ خـود در انتقـال اطلاعـات از طریـق تلگـرام اقـدام کـرده
کودکونوجوانشود.بعدازجشنوارۀبیس تونهمفقط اسـت،ا گـربرنامـۀدولتبرایممانعتاز فیلترینگاین
یکـی دیگـر از نقـاط ضعـف جشـنواره کـه بـرای اصحـاب شـاهدا کران کوتا همدتواندکفیل مهایجشـنواره در اپلیکیشننبود،جشنوارۀامسالنیزهمچونسا لهای
رخسبـارننـهگباراسـیناارعآززاامرـدیهانزـ تدهـهرااسـندتر،تجکشرـیـنومارؤهعفزیلـتنمهـکـاوددنبکهو سـینماهای کشـور بودیـم ،درحال یکـه مـدت هفـ تروزۀ
نوجواناست کههردورهشاهدآنهستیم.درحال یکه جشـنواره فرصـت مناسـبی اسـت تـا مخاطب ایـن حوزه قبـل،بـاچنیـنشـور واسـتقبالیروبـ هرونم یشـد.
ا کثـر روزنام ههـای کشـور در اصفهـان نمایندگـی و از وجـود فیل مهـای خـوب و با کیفیـت مطلـع و زمینـۀ
سرپرسـتی دارنـد ،در هـر برنامـۀ رسـمی کـه شـهرداری مجری مراسم اختتامیه
اکصشفورهایندمعتوولتیبمرگ‌یزاشرویدآوناخبسرنگتا،راازاناصصحفاهابنریسکانه‌هبهعاض ًیا اسـتقبالبیشـتر کـودکونوجوانـانفراهـمشـود.
نمایندۀآنرسان ههادر اصفهانهستند،نادیده گرفته شروعجشنوارها گرچهبسیارغافلگیرکنندهوبا کمترین
م یشـوند.در ادامـۀایـنرونـد،خبرنـگارانروزنام ههای زمان برگزاری دعوتازمدعوینهمراهبود،پایانآنبسیارقاب لتقدیر
محلینیزنادیده گرفتهم یشوندودرپایی نترینسطح شـایدیکـیدیگـراز نقـاطضعـفبرگـزاریجشـنوارۀفیلم برگـزار شـد .بـرگ برنـدۀ اختتامیـه سـ یامین جشـنوارۀ
نسـبت بـه همتایـان تهرانـی خـود از سـوی شـهرداری بی نالمللـیفیلم کودکونوجوانجـدایاز برنام هریزی
واسـکانمناسـبمهما نهـا،مجـریبرنامـهبـود کـهبـا
اصفهـانومتولیـانبرگـزاریمراسـ مهاقـرار م یگیرنـد. اتـعراتزباورعفیرـاامرلییبملهـایخبترتگازیمـی ٔدههجو بـشاناواجـررهادایدق.ـوحیضوورااصشولـکاین،
خطیبـی ب هعنـوان مجـری کـه تجربـۀ اجـرا در بخـش
برند اصفهان در فصـل تابسـتان بکـاوشـددککـوهنقوطجـعـو ًاا انمـزکمـااننابعـرزگاـزماردانـی آنش بی نالمللـیجشـنوارهفیلـمفجـرراداردو کارنامـ هاشدر
آمـوزان مـدارس بـه حـوزۀاجـراوبازیگریدرخشـاناسـت،اعتبـار خاصیبه
برنـد جشـنوارۀ بی نالمللـی فیلـم کـودک و نوجـوان ،بـا ولـی بـه گفتـۀ بکـارهگـرصدفاـرنرباسـاسـنابدقهٔ اهسـحوزته. ایـن فسـتیوال را
نـاماصفهـاناعتبـار گرفتهاسـتومتصدیـاننبایداین کـودک ،تقویم مرضیـه برومنـد، مراسـم اختتامیـه داده بـود.
فرصـت را بـا ب یتوجهـی و عـدم برنام هریـزی از دسـت قمری باعث این اتفاق است و تقارن محرم و صفر با آغاز
بدهنـد.در علماقتصادبرندمارکتینگیکـیاز ابزارهای امسـتاحلاتنـاحتصپیالیای نوتـمررامسدـر آ‌مذهرامـایهموتعخرددداددمـهاۀهمعبامرا ًل اکمفـکجارنو ضع فهایجشنوارهس یام
کسـب درآمـد بـا افزایـش جـذب مخاطـب محسـوب برگـزاریجشـنوارهرادر فصـلمـدارساز بینبردهاسـت.
م یشـود .ایـن وظیفـۀ متولیـان امـر اسـت کـه بـا برنـد جـدای از محاسـن فسـتیوال فیلـم کـودک و نوجـوان
اصفهـان کـهبـرجشـنوارۀفیلـم کـودکونوجـواننقـش جذب گردشگر اصفهان،شـاهدنقاطضعفومعایبیبودیم کهدر هر
بسـته اسـت ،برنام هریـزی لازم را بـرای کسـب درآمـد جشـنوار هایاحتمـالوقـوعآنمـ یرود؛ولـیم یتـوانبـا
اقتصـادیاز برگـزاریجشـنوارهدر دوبعـدملـیوفراملی نقط هضعـف بـزرگ جشـنوارۀ سـ یام ،عـدم برنام هریـزی طـرحآناز تکـرار در ادوار بعـدیجلوگیریبهعمـلآورد.
در نظر بگیرند و از کارشناسان و فرهیختگان این حوزه برایجذب گردشگربهدلیلبرگزاریجشنوارهبود.ا گر یکـیاز نقـاطضعـفجشـنوارۀبی نالمللـیفیلـم کـودک
جهـت بهر هبـرداری هرچـه بیشـتر از میزبانـی جشـنوارۀ اطلا عرسانیوهماهنگیبی ندستگاهیبینشهرداری و نوجـوان ،عـدم فرا گیـری جشـنواره در سراسـر کشـور
امص‌یفگرهفاـنتو،اقدارطۀعـ ًکالجمشیـرناوارثهفرفرهنصـگیت بو گسـریدارشگخروبـییصبـوررایت اسـت.در جشـنوارۀبی نالمللـیفیلـمفجـرشـاهدا کران
بی نالمللـی فیلـم کـودک و نوجـوان کمـک بگیرنـد. جـذب گردشـگر خـاص و هدفمنـد بـود .ا گـر هفت ههـا فیل مهـا در سـینماهای مرا کـز شهرسـتا نها در سـطح
ب ههرحـال دفتـر جشـنوارۀ سـ یام بـا خوبـی و خوشـی قوشبـنـوهلرجاـوزنوادشاـنرانو کصعفشـجهـواشرـننراوماازرطهبلبـرـگـاعتزابکرـلرییدغاهجبتوشـبدنریـووامر ٔ‌ن،اهقفسـیطتلـاعـنًامایک،ـسـوبسـادایبکر کشـور هسـتیم ،امـا ایـن اتفـاق مبـارک بـرای جشـنوارۀ
بستهشدوخاطرۀخوشیاز آنبرایقاطبۀشهروندان حضـور گردشـگران علاق همنـد بـه حـوزۀ فیلـم کـودک و مختـص کـودک و نوجـوان تا کنـون رخ نـداده اسـت.
باقـی گذاشـت.امیدواریـمدر دور ههـایبعـد کـهبـاز هم نوجـوان در اصفهـان فراهـم م یشـد و ازنظـر اقتصـادی هرچندشبکۀدوسیمادرغالببرنامۀ کودکونوجوان
اصفهان میزبان جشنواره است ،شاهد اتفاقات بهتری اخبـار جشـنواره را بـه مخاطبـان خـود مخابـره م یکـرد،
از منظـر اقتصـادی ،فرهنگـی و هنـری در سـطح شـهر ب هجـز بچ ههـای اصفهانـی ،امـکان تماشـای فیل مهـای
خـاص کـودک و نوجـوان در طـول مـدت جشـنواره در
اصفهان باشـیم. سراسـر کشـور وجـود نداشـت .فرصتـی کـه م یتوانسـت
13 الهه باقری
دبیرسـتانادبازدبیرسـتا نهای
.......................................................................... قدیمـیاصفهـاناسـت؛دبیرسـتانی کـه
.......................................................................... هنوزهمبهنامدبیرسـتانشـهدایادب
............................................................................. دایـر اسـت .ب یشـک پیرمردهـای ایـن
............................................................................. شـهر هـم از آن خاطر ههـا دارنـد .کافـی
اسـت کهبهپارکهش تبهشـت(شـهید
دبیرستانادبنامیآشنا رجایـی)بـرویوبنشـینیپـایصحبـت
برایاصفهانیوغیراصفهانی پیرمردهـایایـنپـارک.آ نهـاازآنروزهـا
برایتـانم یگوینـد؛روزهایی کهمـنوتوو
خاطرات نانوشتۀ غلامرضا سالار بهزادی دربارۀ پدرش عیسی سالار بهزادی اوب یخبریمازماجراهایی کهدراینشهر
گذشتهاسـت.برخیازآنانتنهاب هدنبال
وجودنداشـتوپدربزرگم،مرحومعل یا کبرسـالاربهزادی دبیرسـتانادببـه کالـجانگلیسـ یهامعـروفبـود.اغلـب دو گـوششـنواهسـتندبـرایبازگو کـردن
ملقـببـهسـالاراسـعد ،کـهبسـیاربـهتحصیـلفرزندانش معلماندبیرسـتان،خارجی(انگلیسـی)بودنـد.فرزندان خاطراتشانوبرخیازآنانحا لوحوصلۀ
اهمیـتمـ یداد،مرحومـانپـدروعمویـمرابـهاصفهـانو بیشـتر خانواد ههـای کرمانـی در ایـن سـا لها تحصیالت حـرف زدن ندارنـد .گویـی د لتنـگ
کالـجانگلیسـ یهافرسـتاد؛بنابراین،مسـئلۀمهاجـرتدر متوسطۀخودرادراصفهانودرایندبیرستان گذراندند. هسـتند،د لتنـگروزهـای گذشـتهو...؛
میاننبودوفقطاقامتیچندسالهبرایتحصیلمدنظر بعدها ،کالجآمریکای یهاهمدرتهرانبهراهافتاد کهامروزه امـاایـنبـارصحبـتازدبیرسـتانادبنه
بود .کالجانگلیسیدرآنروزگارخیلیاس مورسمپیدا کرده دبیرسـتان «البـرز» نـام دارد .برخـی از افـراد مشـهور و رجـال اززبـانیکاصفهانیبلکـهاززبـانمردی
بود.البته،بعدازپدربزرگمبسیاریازخانواد ههای کرمانی کشوری هم در این دبیرستان بودند؛ ازجمله مرحوم دکتر کرمانـیاسـت کـهپـدرشسـا لهادرایـن
بـهپدربزرگـمتأسـی کردنـدوفرزنـدانخـودرابـهاصفهـان حسـینفاطمی کهه مکلاسودوسـتمرحومپدرمبود. دبیرسـتان درس خوانـد و از ایـن شـهر و
فرسـتادند؛ ازجملـه خانواد ههـای عامـری ،احمـدی، از هنرمندان هم مرحوم ارحام صدر تحصیلات متوسطه دبیرسـتان خاطر ههـا داشـت؛ خاطراتـی
رادرایـندبیرسـتان گذرانـد؛ضمـنآنکـهپـدرآنمرحـوماز کـهبـرایفرزنـدانخـودتعریـف کـرد.پـدر
کلانتـریوسـالارکلانتریو.... سا لهاست کهدرمیانآ نهانیست؛اما
کارمنداندبیرسـتانبود. خاطراتشهمچنانهست؛خاطراتیکه
اصفهان یهایدوس تداشتنی
کرمان یهادراصفهان دریـادپسـرهـممانـدهاسـت.
مرحـوم پـدرم بهتریـن دوران زندگـی خـود را دوران اقامـت پسـر کسـی نیسـت جـز غلامرضـا سـالار
در اصفهـان م یدانسـت و از مـردم اصفهـان همیشـه بـه ماازخانواد ههایقدیمیشهرستانبمهستیم.اجدادم، بهزادی.اوتحصی لکردۀحقوقاست.او
نیکـی یـاد م یکـرد و از زمـان تحصیـل ،دوسـتان خـوب ازدورانناصریبهبعد،حکومتمنطقۀبموبلوچستانرا پـسازفراغـتازتحصیـل،پروانـۀوکالت
اصفهانـی پیـدا کـرده بـود؛ ماننـد مرحـوم دکتـر فاطمـی، دردستداشتند.پدربزرگپدرپدرم،مرحومابراهی مخان دادگستری گرفتوبه کاروکالتمشغول
جهانشـا هخان صمصـام بختیـار پسـر صمصا مالسـلطنه سعدالدوله،از1270تا1301قحکمرانبموبلوچستانبود شد.وکالتقاتلیراعهد هدارشدواوراتبرئه
بختیـاریرئی سالـوزرایدوراناحمدشـاه،مرحـومارحـام وپدربـزرگخـودپـدرم،زی نالعابدی نخـاناسـعدالدوله،از کـرد؛ولـیپـ سازآنازبابـتداسـتا نهایی
صدرهنرپیشۀنامداراصفهانوهمچنینمرحومانسید کـهب هخاطـررهایـیآنجانیسـرهـم کرد
1307الی1317ق همین سمت را داشت. ودردادگاه گفـت،ازخـودتـاسـرحدتنفـر
حسـنوسـیدحسـینمصطفـوی کـهنائینـیبودنـد. پدرم متولد1297ش بود و در سال1390ش درگذشت .در بـدشآمـدودیگردنبالـۀوکالترانگرفت
فاصلۀسا لهای 1310تا1320ش،دربمهنوزدبیرستانی ورفـتسـراغ کشـاورزیوباغـداری،یعنی
حرفـۀ آبـا و اجـداد یاش .غلامرضـا ایـن
بـارم یخواهـدازخاطراتپدرش،عیسـی
سالاربهزادی،دردبیرستانادباصفهان
بگوید.باحوصلۀتمامخاطراتپدرشرا
بازگـوم یکنـدواصفهـانسـا لهای۱۳۱۵
و ۱۳۱۶شرابرایـمبـهتصویـرم یکشـد.
غلامرضاسالاربهزادیازخاطراتناگفتۀ
پـدرشای نگونـهتعریـفم یکند:
14شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
نشسـته از سـمت راسـت :مهـدی عامـری ،ابراهیـم ناصـری ،یـدالله قوامـی بهـزادی ،ابراهیـم سـالاربهزادی و عیسـی ایسـتاده نفر اول سـمت راسـت :ابراهیم سـالاربهزادی و نفر دوم از سـمت راسـت :عیسـی سـالاربهزادی و نفر دوم از
سـالاربهزادی. سـمتچـپ(لبـاسنظامی):سـرهنگامیربهزادی.نشسـتهاز سـمتچـپ:عل یا کبرسـالاربهزادی.
از ردیفوسطفقطنفردوماز سمتراست،حسنامیربهزادیدر عکسشناساییشدهاست. *ایـنعکـسدر اصفهـان گرفتـهشـدهاسـت.زمان یکـهپـدران کرمانـیبـرایدیـدار فرزنـدانخـودبـهاصفهـانآمـد ه
ردیفآخر(ایستاده)فقطنفراولاز سمتراست،احمدعلیبهزادیدر عکسشناساییشدهاست. بودند.
شبان هروزیاورابهبیمارستانم یرسانند.دربیمارستان، ازهمراهانشانراباماشی نسواریبهاصفهانبفرستد؛ولی عشقناکاممردان کرمانیدراصفهان
علـتراالتهـابآپاندیستشـخیصم یدهنـدوبلافاصله هنگامحرکت،پدرمشـاهدهم یکند کهماشـین کامیون
اوراجراحـیم یکننـد.پـدرهمیشـهازایـنماجرا کهبـ هدور اسـتنهسـواری.دلال کهبااعتراضپدرروب هروم یشـود، خاطـر های کـهپـدرمهمیشـهبـرایمـنودیگـرفرزندانـش
ازخانـوادهبـهوقـوعپیوسـت،باناراحتیصحبـتم یکرد؛ پدررابهقسمتعقب کامیونم یبرد کهاتومبیلیسواری (پسازرسـیدنمابهبزر گسـالی)ونهبرایمرحوممادرم
لیکنرو یه مرفتهازاصفهانواصفهان یهاخاطرۀخوشی رابـار کـردهبـودوبرایتعمیربهاصفهانم یبرد؛سـپسبه تعریـفم یکـرد،داسـتانعشـقشبـهیـکدختـرارمنیبه
نام«آرا کس»بود.اوخواهریکیازه مکلاسـ یهایمرحوم
داشتند. پدرم یگوید:بفرماییدداخلسواریبنشینید! پدرمبودهاست.مرحومپدرماورادرمنزله مکلاس یاش
خاطـرۀ تلـخ دیگـر ایـن اسـت کـه در اردیبهشـت ،۱۳۱۷ م یبیندودوطرفدلباختۀهمم یشوندوعشقیآتشین
پدربزرگمادر یامدر ۳۷سالگیدربمفوت کرد.موضوع مقرراتحاکمدردبیرستانادب میانشـان شـکل م یبنـدد .رنـدان موضـوع را بـه گـوش
را بـه پسـر ارشـدش ،حسـن امیربهـزادی (دایـی مـن) کـه پدربزرگـم م یرسـانند .تابسـتان کـه پـدر بـرای تعطیالت
در اصفهـان در دبیرسـتان ادب درس م یخوانـد ،اطالع پـدرمازانضبـاطونظـمحاکـمبرمدرسـهونیزاهمیتی که مـ یرود،پدربزرگـمپدرمرابانـوۀخواهرش(مادرمن)نامزد
ندادنـدوموکـول کردنـدبـهتابسـتان کـهمحصالنبمـی انگلیسـ یها بـه ورزش و ب هخصـوص فوتبـال م یدادنـد، م یکنـدوپـدرمراحلقـهبـهدسـتروانـۀاصفهـانم یکند.
بـرایتعطیالتبـهبـمبازم یگشـتند.درابتدایتابسـتان خیلـیتعریـفم یکـرد.نـامرئیـسدبیرسـتان،آ نگونـه که غلامرضـامعتقـداسـت کـهخانـوادۀمردسـالاروپدرسـالار
بمراحیصاشلامنبخمـوردیباناتتووبقـوفمسرا‌یکهننیبـد.امتبفواقدًنامداوشدیررفن(اسـحنتجماال ًنا پـدرم تعریـف م یکـرد ،اسـقف تامسـن بـود .پـدرم خیلـی باعثشدپدرشدر عشقخودنا کامبماند.فقطهمین!
اتوبوس)دیگریدرجهتمخالفیعنیازبمم یرسد که از مدیریـت او تعریـف م یکـرد .نکتـۀ دیگـری کـه پـدرم از بدیهیاسـت کهمنازاینبابتخوشـحالموحتیخدا
ازآشنایاندان شآموزانبمیبودندوبدونتوجهبهاینکه دبیرستانم یگفتاینبود کهبعضیازفار غالتحصیلان راشـکرم یکنم کهپدرمبامادرمازدواج کرد.مادرمفرشـته
دایـ یامهـمبیـنمحصالناسـت،جریـانفـوتپدربزرگم دبیرسـتان را خـو ِد دبیرسـتان بـرای تدریـس اسـتخدام بـود و مـن عاشـق او بـودم .مـادرم آ نقـدر خـوب بـود کـه
(پـدردایـ یام)راتعریـفم یکننـدودایـ یامم یشـنود .گویا م یکـرد .یکـی از ای نهـا از خویشـاوندان مـا بـود بـه نـام پـدرم بعـد از ازدواج بـا او ،عشـقش را بـه آن دختـر ارمنـی بـه
دایـ یامازشـدتناراحتـیب یهـوشم یشـود.دایـی(پـدر یدالل‌هخـانقوامـیبهـزادی.البتـه،پـدرمم یخواسـتبـه فراموشـی سـپرد و همـواره از زندگـی بـا مـادرم خشـنود بود.
همسرم)همیشهازجریانآ گاهشدنازمرگپدر۳۷سالۀ اسـتخداموزارتخارجـهدرآیـد؛لیکـنپدربزرگـمب هشـدت پدرم همچنین از ماجرای عشق یکی از محصلان بمی به
ایسـتادگی کردومانعشـد.پدربزرگ کهموجبشـدهبود دختریکیازخا نهایبختیاریم یگفت کهبازهمنظام
خـودب هعنـوانتل ختریـنخاطـرۀزندگـ یاشیادم یکـرد. پـدرمدر عشـقنـا کامبمانـد،ایـنبار همدر موضوعشـغل مردسـالاروپدرسـالارراهاینعشـقراسـد کردوبامخالفت
آری ،اصفهـان شـهری اسـت کـه بسـیاری از گردشـگران مانـعویشـد.باای نحـال،پـدر خـودشهـم کشـاورزیرا
وسـیاحانبـهآنسـفر کـردهوازآنبـاعنـواننصـفجهان دوسـتداشـت.م یتوانـمب هجرئـتادعا کنمپدرمیکـیاز پدر،شکسـتعشـقیپسـررقمخورد.
نـامبرد هانـد.ایـنبـار محصلـی کـهاز دیـار دیگـریبـهایـن
شـهرآمـدهبـودهاسـت،خاطـراتخـوشاقامـتخـودرادر کشـاورزاننمونـۀایـراندر شهرسـتانبـمبـود. خاطر هایازاصفهان یها
اصفهـان از یـاد نبـرده و بـرای فرزنـدان خـود تعریـف کـرده
اسـت.مـاهـماینخاطراتخـوبرابرایمردماینشـهر، خاطر ههایناخوشاینددراصفهان خاطـرۀجالـبدیگری کـهمرحومپدرمتعریفم یکـرد،به
ب هخصوصخوانندگانماهنامۀ«برایفردا»،بازگو کردیم. شـرح زیر است:
یکیدیگرازخاطراتالبتهن هچندانخوشمرحومپدرم
از اصفهان ،عمل جراحی آپاندیسیت بود .پرستار پدرم در در یکـی از تابسـتا نها پـدر ب هاتفـاق بـرادرش بـه بـم آمـده
دوراننقاهتفقطمحصلانبمیدبیرستانادببودند. بـود.هنـگاممراجعتبهاصفهـان،در کرمـانازیـکدلال
پـدرم در کالـج دچـار د لدرد شـدید م یشـود .مسـئولان اتومبیل کرای هایقولم یگیرند کهایشانودوسهنفردیگر
ایستادهازراست:عز تاللهسالارکلانتری،عیسیسالاربهزادی،مهدیعامریونصر تالله کلانتری ایسـتادهازسـمتراسـت:سـرهنگحسـنامیربهزادیومهدیعامری. نوجوانـی عیسـی سـالاربهزادی هنـگام تحصیـل در
کـودکاننشسـته:مهیـ نبانـوامیربهـزادی(مـادرغلامرضـاسـالاربهزادیو دبیرسـتان ادب اصفهـان
همسـرعیسـیسـالاربهزادی)وهوشـنگامیربهـزادی.
15
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
دردهای ما
جامهنیستندتا
ز تندرآوریم
روا نشناسیاجتماعیخشونتوتجاوزجنسی؛
مسیریبهسمتریش هیابیخشونتدرجامعۀ
ایرانی(بخشاول)
است کهدلیلاصلیاز بینرفتنسرمای ههایاجتماعی تجاوزهاوپرخاشگر یهایجنسیاستوبسیاریموارد مقدمه
و سـرمای ههای انسـانی اسـت و قتـل ورزشـکارانی ماننـد از تـرس آبـرو و مسـائل امنیتـی و شـخصی در خفقـان باقی بـهنظـرم یرسـدنتایجنظرسـنجی
محسـنمکتوبیـان،رو حاللهداداشـیوتـروردانشـمندان م یماند(بسیلودیگران.)2007،طبقنظرسنج یهای مؤسسـۀ بی نالمللـی گالـوپ 1کـه
هسـت هایمصـداقبـارزایـنامراسـت.پرخاشـگریامری رغرسـیبـمهیم،رتسـکـهتـابمچه‌یـاشرـودنردصـوتدتقریجابـ ًوازههـیا چییـجنکازسـتیجکاـوزهاهـفـارادی ایرانیـانراپ یدرپی«عصبان یترین
غیرذاتـیاسـتواز طریـقتعامالتاجتماعـییـاد گرفتـه جنسـیآشـنایانبهپلیـس گـزارشدادهنم یشـود(مییر، مـردمدنیـا»یا«غمگی نتریـنمردم
م یشودوب یتوجهیبهآن،جامعهرابهمسیریهولناک )2012؛بنابرایـن،آمـار تجـاوزجنسـیتـاحـدزیـادی کمتـر مهردادفاضلی دنیـا» در کنـار مـردم عـراق معرفـی
از میـزان واقعـی آن اسـت ( .)2008،CDCحـال بـا در نظـر م یکنـدوافزایـشآمـارتکا ندهنـدۀ
سـوقخواهـدداد. گرفتنخصوصیاتفرهنگیماننـدآبـروداریوتر سهای تعـداد زندانیـان از اول انقالب تـا کارشناسی ارشد
گگزوانرا گـ شوننشـمد یهتـدورا کنبشـ‌هورارهحاتـییبجهمم یعگـزارانمتخجاصوزوهصاـ ًااییـرجاننسپـیی بـه امـروز ( 270برابـر شـدن تعـداد روا نشناسی
ماهیتخشونت زندانیـان) و همچنیـن تعـداد اجتماعی
برد.
وودی آلـن 3پی شبینـی کـرد «بچـ هدزدی تـا سـال 1990 بسـیاری از روانشناسـان بالینـی قاتالن متجـاوز ب هعنـف شـکایت و آمـار جـرم و جنایـت در
بزر گتریـنمشـکلجوامـعانسـانیخواهدبـود».هرچند را بـدون بررسـی و مصاحبـه ،مبتال بـه بیمـاری پارافیلیـا ایـران ،در دیـد مسـئولان امـری ب یاهمیـت اسـت؛ زیـرا
ایـنپی شبینـیبـهوقوعنپیوسـت،ازآنزمانمـردمدنیا (انحرافاتجنسی)یاپدوفیلیا(تمایلبهآمیزشبابچه) هی چگونـهوا کنشـیبـهایـنآمارهـانشـاندادهنم یشـود.
ب هندرترویآرامشاجتماعیرادید هاند.بایکحساب و سـایر مجرمـان را دچـار اختاللات شـخصیتی قلمـداد تـرور دانشـمندان ایرانـی در اوایـل انقالب بـدون بررسـی
سادهم یبینیم کهدر طولقرناخیر،حدود 250جنگ م یکننـد.بنابرایـن،روا ندرمانـیرارا هحـلمقابلـهبـاایـن هم هجانبـه ،تنهـا امـری زادۀ انقالب تفهیـم شـد و تـرور
برپاشـدهاسـتو بیشاز110میلیوننفر کشـتهشدند که وضعیتاسفناکم یدانندوآرزوم یکنندروزیفرابرسد دانشمندانهست هایدرسا لهایاخیرنیزبدونبررسی
جمعیت «کشور مرگ» با رهبری جهل انسانی را تشکیل کـهآمـوزشمسـائلجنسـیفرا گیـرشـود؛امـاآیـاواقعیـت زوایاوزمین ههاتنهاامریشیطانیاز سویاستکبار برای
م یدهـد .ایـن جن گهـا ،خرجـی برابـر بـا سـه بیلیـون همیـناسـت؟آیـاایـنایـنوقایع،مـوردیهسـتندواین دور کـردنایرانیـاناز دسـتاوردهایانقالبمعرفـیشـد؛
دلارداشـته کـهم یتوانسـتب هجـای کشـور مـرگ ،کشـور افـرادفقـطبـااختاللاتشـخصیتمواج هانـد؟یـاعوامـل امـا امـروز حمالت تروریسـتی و ایجـاد رعـب و وحشـت در
شـادکامی بسـازد و ب هجـای تولیـد سالح ،خـرج مصـارف متعـدداجتماعـیهرروزبهبزر گترشـدناینغـدهدردل جامعـه در کنـار جنایـت علیـه آتنـا اصلانـی و بنیتـا مـردم
تغذیـه ،تحصیـل و حمایـت از محی طزیسـت شـود؛ امـا جامعه کمکم یکند؟آیانبایدباتوجهبهشـیوعچنین را بهـ تزده کـرده اسـت .واقعـ های مشـابه در تاریـخ 22
افسوس کهاقتصادشرهنوز براقتصادخیروبرعقلانیت تجاوزهایـی ،کمـیعمی قتـروریشـ هدارتربـهایـنمسـئله فروردین 95در روسـتایخیرآبادورامینرخداد؛آنجا که
پرداخت؟آیاروا ندرمانیموردی80میلیونینیازاستتا «سـتایشقریشـی» کودکش شسـالۀافغانرابرایبازی
بشـرچیرهاسـت. ابـصهاویـل ًاندانمشـشکغرلپابسسـاخ‌لدهاهیسم؟تازنگرشبالینیبهای نگونه بهخانۀهمسایهم یبرندوپسرهفد هسالۀصاح بخانه
درروا نشناسـیاجتماعیپرخاشـگریبهرفتاری کلامی مسـائل اجتماعـی دسـت کشـیده و بـا نگاهـی عمی قتـر بـه او تجـاوز م یکنـد و سـرانجام او را بـه قتـل م یرسـاند.
یـافیزیکـی گفتـهم یشـود کـهمتمایـلبـهآسـیبزدنبـه بـه تشـخیص بالینـی ،حـل ایـن مشـکل را چیـزی فراتـر از متأسفانهاینبخش کوچکیازواقعیتهولناکجامعۀ
دیگـران اسـت .گاهـی هـدف از ایـن رفتـار مجـروح کـردن روا ندرمانیم یداندوم یکوشدمعضلرابا کمکنگاهی ایرانـی اسـت .طبـق آمـار معاونـت راهبـردی قـوۀ قضائیـه،
یـاپایـاندادنبـهزندگـیدیگـراناسـت.سـؤالی کـهپیش روا نشناسانهبهاجتماعونهبهموردحل کند؛بنابراین، براسـاس آمـار پزشـکی قانونـی ،در سـال 93تعداد 2هـزار و
نفمیجل‌ییآـیـسـدوبفااایـسـنن ادتربسـیــااراۀت اسیکـانهسکــًآایـهاوحجخوشـشهــروینانوتسـحاایمـورنانـایسیا،ذاتبســ ًاحیراا ثسضــهـایت؟یو نبودرویکردهایمبتنیبرروا نشناسیاجتماعیدرنگاه 300موردقتلعمددر کشوراتفاقافتادهاست.براساس
زیـادیبـهمیـانآورد هانـد.ژانژا کروسـو()1778-1712 آمـار ناجـا ،در سـال ،94مزاحمت برای زنان و دختـران98
اولیـنفیلسـوفیبـود کـهنظریـۀخـودرامطـرح کـرد.وی بهامرپرخاشـگریدلیلتنظیماینمقالهاسـت. درصدافزایشیافتهاسـت(اول یها.)1394،2علاو هب راین،
معتقـدبـود«جامعهمقصرشـرار تهایاجتماعیاسـت پرخاشگریدرسطحاجتماعمشکلیجدیوامریمهم ضر بوجـرح ،توهیـن ،تهدیـد و تخریـب جـزء ده اتهـام
نه ماهیت انسان» .دومین ایده را توماس هابز فیلسوف نخسـت کشـور در پنـجسـالاخیـربـودهاسـت.
انگلیسـی ( )1679-1588عنـوان کـرد؛ او جامعـه را بـرای ایـن آمـار تکا ندهنـده فقـط شـامل مـوارد گزار ششـدۀ
11. http://www.gallup.com/opinion/gallup/212138/world-report-people-lives-going.aspx
22. http://avaliha.ir/?p=13425
33. Woody Allen
محمدعلی میرزایی
16شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
بـهدنبـالبرو نریـزیاحساسـاتدرونـیاسـتوایـنامـر درایـرانمصـرفم یشـود کـه 62تـنازآن،شیشـهاسـت محـدود کـردن شـرار تهای انسـانی معتبـر م یدانسـت.
ب هطـور طبیعـی باعـث بـروز خشـونت در افـراد م یشـود؛ (فارس نیوز)1396، 4؛ بنابراین ،مصرف مواد مخدر و الکل در قـرن بیسـتم فرویـد و لورتـر دیـدگاه «وحشـ یگری» را
اافمــرااردواخ‌نشـشنوناسـتاراانزاجطتریـماقعتیجمربـع ٔتهقمدنشــادهدردبهیـساـیدامر ییگیمروناـقد.ع م یتواندازجملهعللپرخاشگریدرایرانب هحسابآید؛ مطـرح کردنـد کـهسـائقخشـونترا مشـخص هایذاتیو
درآزمای شهـاموجـوداتمطیعبهجن گجویانوحشـی اماداستانبهعواملبیوشیمیاییخونختمنم یشود. چار هناپذیردر انسـانتلقیم یکرد.فرویدتوضیحم یداد
تبدیـل شـد هاند و از سـوی دیگـر ،شکسـ تهای شـدید عوامـلدیگـرینیـزوجـوددارند کهافـرادرابهابـرازواعمال کـه خشـونت انسـان از تکان ههـای عصبـی ویرانگـر آغـاز
سـلطهرابـهوجـودآوردهاسـت؛بنابرایـن،افـرادم یتواننـد م یشـودوایـنتکان ههـاانـرژیاولیـۀ«میـلبـهمـرگ»رابه
«دریافتپاداشدرمقابلخشـونت»رابیاموزند .کودکی خشونتسـوقم یدهند. سمت«مرگغریزی»سوقم یدهد.لورنز کهمتخصص
کـه اقدامـات تهاجمـ یاش کـودکان دیگـر را م یترسـاند رفتار حیوانات بود ،خشـونت را «سـازگاری انسـان نسـبت
و او را بـه اهدافـش م یرسـاند ،ب هاحتما لزیـاد ب هطـور ناکامیوخشونت بهخودتخری بگری»دانستوآنراامریذاتیوعمومی
پی شرونـد های تهاجمـی م یشـود (پترسـون و دیگـران، روبـرت بـران و همکارانـش در سـال ،2001تعـدادی از مطـرح کـرد.اومعتقـدبـودا گـرایـننیـرویدرونـیویرانگـر
.)1967در آ بهـایسـواحلسـومالی،پرداخـتبـاج150 مسـافرانانگلیسـیسـوار بـریـک کشـتیرامـوردمطالعـه تخلیهنشود،مانندفنرتح تفشاررو یهمجمعم یشود
میلیـوندلاریبه کشـت یربایاندرسـال،2008بـهدزدان قـرار دادنـدوپـیبردنـدمیـزانخشـونتدر روزهایـی کـه ومناجاسیــبییربـهـرااخیتواخهـلیـد ٔهشـهید؛بجناناـبراییبــوندب؛اایـمـادبـدیهدگدناب‌هـاهالیـجـیاکهی
دریایـی پـاداش مـ یداد (ب یب یسـی ،)2008 ،درنتیجـه قای قهایماهیگیریفرانسویبندررامسدودم یکردند، خشونتراامریغریزیوذاتیتلقیم یکردباتحقیقات
بیشتربود.بهنظرآ نهانرسیدنبههدفباعثم یشد انجا مشـده ب هوسـیلۀ بنـدورا و همکارانـش تغییـر کـرد و
کشـت یرباییرابیشـترم یکـرد. این افراد خشـونت بیشـتری نشـان دهند؛ بنابراین ،این خشـونتامـریفرهنگـیوقاب لیادگیـریشـناختهشـد.
آلبـرت بنـدورا (« )1997نظریـۀ یادگیـری اجتماعـی »6را سـؤال مطـرح شـد کـه چگونـه ناکامـی بـه پرخاشـگری اهسنـوزتنکاهحمیـسۀتمقیشـم ًاخباخصشوودنقیتقـدریارتدبرامغـطبزاششـندا؛بخااتیه‌‌ننحشـادله،
مطـرح کـرد .او معتقـد اسـت کـه مـا ن هتنهـا خشـونت و تبدیـلم یشـود.آ نهـاپـیبردنـد کهناکامیهمیشـهبه دانشمنداننشانداد هاند کهقشرپیشانیقاتلاننسبت
بـازده خشـونت را تجربـه م یکنیـم ،بلکـه بـا مشـاهدۀ خشـونتنم یانجامـد؛بلکـهزمانی کهناکامـیقاب لفهم بـهافـرادبهنجـار14درصـدفعالیـت کمتـرداردو15درصـد
دیگـران آن را یـاد م یگیریـم .بـر همیـن اسـاس ،تماشـای نباشـد،بهپرخاشـگریمنجرخواهدشد.لئوناردبرکویتز کوچ کتـر اسـت .روانشناسـان معتقدنـد تأثیـر یادگیـری
رفتـار پرخاشـگرانۀ بزر گسـالان ،رفتـار پرخشـونت را در ()1978،1989نیزبهاینموضوعپیبردوآنراتأیید کرد. خشونتاز نسلیبهنسلدیگرمنتقلشود.روانشناس
کـودکان افزایـش م یدهـد .بنـدورا ( )1979معتقـد اسـت برکوتیزاستدلال کردخشمزمانیبرافروختهم یشود که فنلانـدی،لاجـرپتـز()1979بـااعمالخشـونتنسـبتبه
زندگـی روزمـره ،مـا را در معـرض مد لهـای تهاجمـی در فـردیـاسیسـتمی کـهمـارانـاکامم یکنـد،امـکانعملکرد مو شها،مو شهاییپرخاشگرتولیدکردوباایجادمحیط
خانواده،خرد هفرهن گهاورسان ههایدست هجمعیقرار دیگـرینیـزداشـتهباشـد؛امـابرخلافمیـلمارفتـار کرده مناسـب ،مو شهایـی آرام پـرورش داد .بعـد از تکـرار ایـن
م یدهد .کودکانی کهازلحاظفیزیکیتهاجمیهستند، ابنارژشدی.پرخاشگرایانهمستقیم ًابهمنبعشواردنم یشود. فرایندتا 25نسل،اومجموع هایاز مو شهایوحشیو
ب هاحتما لزیـادپـدرومادرانیتنبی هکننـدهدارند کـهآ نها مـایـادم یگیریـمتـااز وا کنـشمتقابـلمسـتقیم(تلافـی) مجموع هایازمو شهایآرامراپدیدآورد؛بنابراین،مزاج
رابـامد لسـازیخشـونت،جیـغ،سـیلیوضـربوشـتم اجتناب کنیموب هجایآن،خصوم تهایمانرابااهداف خشـونت(میـزانشـدتووا کن شپذیریما)تاحـدودی
بزرگ کرد هاندوتعلیمداد هاند(پترسونودیگران.)1982، ایم نتـر جایگزیـن کنیـم .جانشی نسـازی 5در فرهنـگ بـا مـا متولـد م یشـود و بـا وا کن شهـای دسـتگاه عصبـی
ای نگونـه والدیـن خـود اغلـب پـدر و مـادری تنبی هکننـده مـاناآشـنانیسـت.زمانـی کـهفـردیعصبانیـتخـودرااز سمپاتیک کنترلم یشود؛باای نحال،فرهنگخشونت
داشـت هاند (اشـتراوس و گلیـز1980،؛ بنـدورا و والتـرز، موضوعدیگریدرذهننگهدارد،حتیتوهینی کوچک
.)1959این رفتار تنبیهی ممکن اسـت تشـدید شـود و به رواابنرنفمجـا‌یرانگییزشـد)ودم؛ممکثا ًلن (کهب هطور طبیعیهیچوا کنشی نقشمهمیدر پرخاشـگرشـدنافراددارد.
سوءاستفادهبینجامد؛بنابراینم یتوان گفتخشونت، اسـت منجـر بـه وا کنـش افراطـی حـال نگاهـی بـه فرهنـگ خشـونت در کشـور خودمـان
خـود عامـل خشـونت اسـت .محیط اجتماعـی در خـار ج ممکناسـتفردمقداریپولب هدلیلنقصدر عملکرد بیندازیـم .نسـلی کـه در ناآرامـی جنـگ و کشـتار پـرورش
ازخانـهنیـزای نگونهمد لهـارافراهمم یکند.درجوامعی دسـتگاهخودپردازازدسـ تدادهباشـدوبعدبدوندلیل م ییابـد،بـاشمشـیروتفنـگبـازیم یکنـدوبامشـکلات
کهتصویر«مردپرخاشگر»تحسینم یشود،پرخاشگری بر سـر همسـر ،دوسـت یا فرزندش فریاد بکشـد. متعدداجتماعی،فرهنگیواقتصادیبزرگم یشودودر
ب هآسـانیبـهنسـ لهایجدیـدمنتقلم یشـود(شـورت، ا گرجامعۀایرانیراباتوجهبهایننظریاتبررسی کنیم، یک کلامدرفرهنگخشونترشدم یکند،فرهنگیپراز
1969؛ کارترایـت)1975 ،؛ ب هعنوا نمثـال ،خرد هفرهنـگ درخواهیـمیافـت کهناکامـیدرعرص ههایمختلفجزء خشونترانیزبهنسلبعدیخودانتقالخواهددادوا گر
باندهـاینوجـوان ،کاربـرانتـاز هواردخـودرابـامد لهـای اتفاقـاتهـرروزۀزندگـیمـردماسـت.امـروزبـرایهـر کاری تدبیـریبرایآناندیشـیدهنشـود،اینخشـونتمـارابه
کـهپـابـهاداراتدولتـیوخصوصی‌بگذاریـم،برای گرفتن
تهاجمـی پـرورش م یدهـد. وام،تسـهیلات،پلیـسو...بـاضوابطـیبرخـوردم یکنیم پرخاشـگرترینمل تهاتبدیلخواهـد کرد.
مـردم وا کنـش تهاجمـی را بـا تجربـه و همچنیـن بـا کـهناکا مکننـد ههسـتند؛نابرابـریجنسـیتیونـژادیدر
مشاهدۀمد لهایتهاجمییادم یگیرند؛اماچهزمانی تماماقشـارجامعهدیدهم یشـود؛ یافتنشـغلمناسـب عواملشیمیاییخون
وا کن شهـای تهاجمـی اتفـاق م یافتـد؟ بنـدورا ()1979 دشـوار اسـت و داشـتن رابطه شـرط استخدام در بسیاری
معتقـدبـودتجرب ههـایآزاردهندهماننـدناامیـدی،دردو ازمرا کـزوسـازما نهاشـدهاسـت.درعرصـۀتولیـد،میـزان تحقیقاتنشانم یدهندکهسطحهورمونتستسترون1
توهیـنم یتواندموجبوا کنشتهاجمـیدرافرادشـود. ناکامـیرام یتـوانب هوضـوحدر کارخان ههـاینیم هسـاز و برسـحطسحاایـسینهتعورمصـبویننوتیزحمریسـتکقپیرمخًااباشمگرصـریتأثفایلـرکم لیگوذماروادد.
درستاست کهچنینتجرب ههاییماراازلحاظعاطفی تعطی لشـدهدید.میزانبیکاریقشـرتحصی لکرده،فرار مخدررابطهدارد.طبقنظرانجمنروا نشناسانامریکا2
تحریـک م یکنـد؛ امـا آیـا شـدت عمـل مـا بـه عواقبـی کـه نخبگانونداشـتنآزادیبیان،همگیاز عواملناکامی ،در50درصـدازقت لهـاو50درصـدازدعواهـایخانگـیو
پی شبینیم یکنیمبسـتگیدارد؟خشـونتبه‌احتما ل در جامعـۀ امـروز ایـران اسـت .درواقـع مـا عصبی هسـتیم؛ حملاتخیابانی،حمل هکنندهیاقربانیاز الکلاستفاده
زیـادزمانـیاتفـاقم یافتـد کـهمـاآنراب یخطـروبـاارزش چـونب هشـدتنـاکامشـد هایموایـندر حالـیاسـت کـه کرده بودند؛ اما وضعیت ما امروز چگونه است؟ طبق آمار
سیسـتم ناکا مکننـده امـکان حکمرانـی بهتـر ،اختالس سـازمان بهداشـت جهانی ( ، 3)2014ایران رتبۀ 19مصرف
م یدانیـم. کمتر،تسـهیلاتبیشـتروتولی ِدبیشـترراداشـتهودارد. سـالیانۀ الـکل را در میـان مصر فکننـدگان الـکل را دارد و
ایـنرتبـهدرمیـانافـرادغیرالکلـی166،اسـت کـهباتوجه
حوادث دردناک یادگیریپرخاشگری بـهممنوعیـ تمصـرفالکلرتبۀبسـیاربالاییمحسـوب
م یشـود.علاو هبرایـن،قائ ممقـامدبیـرکلسـتادمبـارزهبـا
درروا نشناسـیاجتماعـی،دردیرا کـهبـهبروزخشـونت در نظری ههـای پرخاشـگری براسـاس غریـزه و ناامیـدی مـوادمخـدراعالم کـرد،سـالانه ۵۰۰تـنانـواعمـوادمخـدر
منجـر شـود «درد روا نشـناختی» یـا «سـرخوردگی» فـرضبـرایـناسـت کهسیسـتممعیـوبیافـردمتخاصم
م ینامند.دردباعثتشدیدخشونتدرانسانم یشود.
بسـیاریاز مام یتوانیمچنینوا کنشـیراپساز دردپایا
11. Testosterone 44. http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940131000879
22. APA 55. Displacement
_33. http://www.who.int/substance_abuse/publications/global 66. Social Learning Theory
alcohol_report/en/
17
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
بنیتاقلعهنوعی آتنااصلانی ستایشقریشی
میزانبالاتریازجرموجنایتوجوددارد.حتیزمانی که آسیایمیانهب هخصوصایرانبادمایبالایهوا ،کمبود سردرد به یاد بیاوریم .برکویتس در مطالعات متنوع خود
مردمازمیزانبالایجرموجنایترنجنم یبرند،ساکنان آب ،آلودگ یهـای هـوا ،آلودگ یهـای صوتـی و مشـکلات ()1998،1989،1983بهایننتیجهرسید که کهتحریک
شهرستا نهایشلوغممکناستبیشتراحساسترس محی طزیسـتیدسـت هوپنجهنـرمم یکنـد.بدیـنترتیب، خصمانـه را شـعل هور م یکنـد. آزاسـرردخهنوـرددگه،یپقرطخعاـ ًاشیـکگـریایز
کننـد.ب هعنـوانمثال،میزانجـرموجنایتتورنتو،چهار م یتوانعواملمحیطیرادربروزدرگیر یهاوجن گهای انواعمهمناخوشـنودیاسـت؛
برابربیشترازهن گکنگاست؛بنابراینمردمهن گکنگ مختلفدر آسیایمیانهومیزانبالایجرموجنایتدر اماهرگونهحادثۀآزاردهنده،خواهانتظاریبرآورد هنشده
از امنیـت بالاتـری برخوردارنـد ،امـا احسـاس تـرس در باشـد ،خـواه توهیـن شـخصی یـا درد فیزیکـی ،م یتوانـد
خیابا نهاوشهرستا نهابیشتر گزارشم یشود(گیفورد ایـرانوسـطحمنطقـهمؤثـردانسـت. موجبفورانعاطفیشـود.حتیافسـردگینیزم یتواند
وطـاووس.)1979،نگاهـیبـهآمـار زندانیـاندر ایـراننیـز رفتـارپرخاشـگرانهراافزایـشم یدهـد.
گویایهمینمسـئلهاسـت.اسـتانتهران،پرترا ک مترین حملهوتوهین بنابـر آنچـه گفتـه شـد ،بهتـر اسـت ب هجـای افزایـش
شـهر ایـران ،بـا ۳۱هـزار و ۹۰۰زندانـی در صـدر این فهرسـت جریم ههایراهنماییورانندگی،ب هروز کردندوربی نهای
قـرار دارد .خراسـان رضـوی بـا ۲۰هـزار و ۱۱۹زندانـی ،فـارس حملـه یـا توهیـن بـه فـرد ،رفتـار پرخاشـگرانه را در او جریمـه،جریم ههـایمالـیمختلـف،بزر گتـر کـردنقـوۀ
با ۱۵هزار و ۵۴۰زندانی،اصفهانبا ۱۴هزار و ۱۴۷زندانی، برم یانگیـزد .چندیـن آزمایـش ،ازجملـه آزمایشـی کـه قضاییه،امنیتی کردنخیابا نها،را هاندازی گش تهای
خوزسـتانبـا ۱۳هـزار و ۲۸۵زندانـیو کرمـانبـا ۱۱هـزار و کینیچیاوهبوچیوتوش یهیرو کمبرا()1985دردانشگاه مختلفبرایسـرکوبمردموایجادحسسـرخوردگیدر
۴۱۹زندانیدرجایگا ههایبعدیبیشترینتعدادزندانی اوساکا 1انجامدادند،نشاندادحملاتعمدی،حملات میان آنان فکر دیگری بیندیشم و تفکر نوین را جایگزین
قرار دارند.جالباینجاسـت کهدر انتهایاینفهرسـت، تلاف یجویانـهرام یپرورانـد.در ایـنآزمایـ شافـراددر یـک فناور یهاینوینتنبیه کنیمتاجامعهبادردهایروانیو
استا نهایی ک مجمعیتقرارگرفت هاند.استانایلامبایک مسابقۀوا کنشبهزمانشرکتدادهم یشدند.درپایان جسمی کمتریدس توپنجهنرم کندوازاینطریقمردم
هـزار و ۳۸زندانـی و قبـل از آن اسـتان زنجـان ،چهارمحال هـر دور مسـابقه ،برنـده میـزان شـوک بـه بازنـده را تعییـن کمتراحسـاسسـرخوردگی کنند ،کمترعصبانیشـوندو
وبختیاری ،کهگیلویهوبویراحمدوخراسانشمالیقرار م یکـرد .درواقـع ،هـر فـرد ب هصـورت برنام هریز یشـده بـا درنتیجه کمتررفتارهایپرخاشـگرانهنشـاندهند.
حریفـیبـازیم یکـرد کـهب هطورپیوسـتهبر‌شـدتشـوک
دارنـد(خبرگزاریتسـنیم.)1393،2 م یافـزود؛ امـا آیـا شـرک تکنندگان پاسـخی خیرخواهانـه گرما
گـزارشسـازما نهایجهانـیدرمـوردپنـجبرابرشـدنآمار داشـتند؟ جـواب منفـی اسـت« .چشـم در برابـر چشـم»
دسـتگیرینوجوانـانبیـنسـا لهای۱۹۶۰واوایـل،۱۹۹۰ محیـط ناراح تکننـده نیـز تمایالت تهاجمـی را افزایـش
روانشناسـاناجتماعـیرامتعجـبسـاخت کـهچـراایـن پاسـخشـرک تکنندگانبـهیکدیگـربـود. م یدهـد .بـوی نامطبـوع ،دود سـیگار و آلودگـی هـوا بـا
آمارهـا بـه ایـن میـزان افزایـش یافتـه اسـت .چـه عوامـل حـالبهسیسـتمیبنگریم کـههمـوارهدرحـالهجومبه رفتـار پرخاشـگرانهدر ارتبـاطاسـت(راتـنوفـری)1985،؛
اجتماعـی خشـونت را شـعل هور سـاخته اسـت؟ درسـت محیـطشـخصیافـراداسـتوبـاداشـتنقـدرتاجرایی، امـا تحری ککنند هتریـن عامـل زیسـ تمحیطی کـه تـا بـه
است کهمصرفالکلباخشونتمرتبطاست،امامیزان آنچهرابرخلافمیلشاسـتازمیانبرم یدارد.آیاپاسـخ امـروز شـناخته شـده ،گرماسـت .آزمای شهـا در حیطـۀ
مصـرف الـکل از سـال ۱۹۶۰چنـدان تغییـر نکـرده اسـت. روا نشناسـی اجتماعـی نشـان م یدهـد کـه گرمـا نیـز
بـههمیـنترتیـبتأثیـراتبیولوژیکـیدیگر(مانندسـطح مـردمبـهایـنحمالت،بامتانتخواهـدبود؟ ممکـن اسـت باعـث اقدامـات تلاف یکننـده شـود .طبـق
تستسـترونافـراد)نیـزتغییـرزیـادینکرد هانـد.آیـاممکـن تحقیقات،در سراسـرنیمکرۀشـمالی،در روزها،فص لها
اسـتایـنافزایـشمیـزانتخلفـاتبهعواملی نظیررشـد ترا کم وسـا لهای گر متـروهمچنیـندرشـهرهاومناطق گر متر
فردگراییوماد یگرایی،افزایششکافبینافرادثروتمند جرائمخشون تآمیزتر بیشتریر خدادهاست.اندرسون
وفقیر ،کاهشخانواد ههایدووالد(افزایشخانواد ههای احسـاس ذهنـی نداشـتن فضـای کافـی بـرای انسـا نها و همکارانـش ایـن موضـوع را مطـرح کردنـد کـه ا گـر کـرۀ
بـدونپـدر یـاغیـابپـدر)وافزایـشمد لسـازیتمایالت اسـتر سزا اسـت .گیـر افتـادن در پشـت اتوبـوس ،بـه دام زمیـن چهـار درجـۀ فارنهایـت (حـدود 28سـانت یگراد)
جنسیبدونمحدودیتبستگیداشتهباشد؟دربخش افتـادندرترافیـکیـازندگیسـهنفـردریـکاتاق کوچک گر مترشـود،فقطدرایالا تمتحدۀآمریکاسـالانهحداقل
دومایـنمقالـهبـهایـنسـؤالاتپاسـخدادهخواهـدشـد. درخوابـگاهدانشـگاه،حـس کنتـرلرا درشـخص کاهش 50هـزار حملـۀجـد یرخخواهـدداد.امـروزه کشـورهای
م یدهد؛اماآیاممکناستچنینتجرب ههاییخشونت
را افزایـش دهـد؟
تحقیقاتنشـانم یدهد کهدرمناطقمترا کمشـهری،
11. Osaka University
22. http://alef.ir/vdceow8wnjh8wfi.b9bj.html?22wml
18شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
انســانبا
دروغ و توهم و فریب
نجاتنمییابد
یک گف توگویصمیمیبا مصطفیملکیان
سید مرتضی
رضوانی
اکبرداستانپور
عالمـان بسـیار دید هایـم کـه بـه قـول سـعدی
علی هالرحمـه در ب یعملـی بـه علـم خـود ،اعـم از علـم
دیـن و اخلاق تـا علـوم غریبـه و پزشـکی و ،...زنبـوران
ب یعسـلی را ماننـد کـه خیرشـان در عمـل کسـی را
بهر همندنم یکند.دیداربااستاداخلاق،دینوفلسفه
دیـدار بـا فرزانـ های بـود کـه اخلاق را قبـل از تحقیـق و
اتیـدرین دیـسدزایرسحـتدهوادًسا دوت وسـاماعنتمهوند آظارن هراگـردرب لودحیـظم؛هبچـ‌هله آحنظجـاۀ
کـه بـا خو شرویـی تمـام در خانـۀ پـدری در شـهرضا
میزبانمـان شـد و از محقـق نشـدن دیدارمـان در وعـدۀ
قبلی(عل یرغماینکههیچنقشیدراینناهماهنگی
نداشـت)عذرخواسـت،چهآنجا کهدرپایان گف ت وگو
تـاخروجـیمنـزلبدرق همـان کـردو کفشمیهمانـانرا
ب هرسـم ادب و اخلاق پیـش پایشـان جفـت کـرد.
افتادگی آموز ا گر طالب فیضی
هرگزنخوردآبزمینی کهبلنداست
ما کهاز ایندیدار،آ نهمدر آغاز سـالنو،بهرۀبسـیار
بردیـم و آن را بـرای زیسـتی اخلاقـی و انسـانی در سـال
نـوبـهفالنیک گرفتیم.شـمانیکوخوانندگانمجله
را نیـز بـه خوانـدن ایـن گف توگـوی صمیمـی دعـوت
م یکنیـم؛ بـه ایـن امیـد کـه شـما نیـز از جنـاب ایشـان
بهر همند شـوید.
گفتنـیاسـت کـهآقـایمحمدرضـارحمتی،خبرنـگارو
همـکار قدیمـی مـا در شـهرضا ،زحمـت هماهنگـی این
دیـداررابـرعهـدهداشـتهو گف توگـوبـامشـارکتآقـای
ا کبـر داسـتانپور انجـام‌شـده اسـت.
محمدعلی میرزایی
19
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
داشتم؛حتیبعدهازبانانگلیسیهماندورهراتدریس روشـ نفکران کمـی هـم حـرف م یشـنیدند و م یدیدنـد رضوانـی :یکـی از موضوعاتـی کـه شـما دربـارۀ آن
کـردم؛بعـداز یـ کتـرماسـتعفادادم.پسهمـکاریمنو مـردمازچـهم یرنجنـدوبـهچـهدردهایـیمبتلاینـد.ا گر مطالعات گسـتردهوعمیقیداشـت هایدوتأملات
آقایمصباحدر دوقلمروبود؛یکبهتعبیرخودمصباح مندرمواجههباافرادباخودمعهد کنمآنمیلیرا کهبه خـود را نیـز در قالـب سـخنران یها و جزواتـی ارائـه
در مقدمۀبعضیاز کتا بها،تنظیمونگارشآثار ویکی سـخن گفتندارمنصفوآنمیلیرا کهبه گوش کردن کرد هایـدموضـوعمعنـایزندگـیاسـت؛موضوعـی
همتدریسدرمؤسساتآموزشی کهزیرنظرایشاناداره دارمدوبرابـر کنـم،خیلـیوضعمـانبهتـرم یشـود. کـه ب هزعـم شـما مـورد غفلـت واقـع شـده اسـت.
می‌شد. داسـتانپور :شـما دوران مختلفـی در زندگـی م یخواسـتم از معنـای زندگـی بـرای شـخص
داسـتانپور:تنظیم کهم یفرماییدمستد لسـازی داشـت هاید و خودتـان آن را بـه پنـج دوره تقسـیم
دقیقـ ًهاـ،ممبوسدت؟ندسـازی و مستد لسـازی .هی چکـدام از کرد هاید.مقطعیبوده کهباآی تاللهمصباحیزدی مصطفـی ملکیـان بپرسـم.
کارم یکردید کهدررسان ههابهآنپرداختهنشده؛ همانچیزی کههمیشه گفت هام؛ا گردوچیزدرزندگ یام
کتا بهاییرا کهشمادرمنابعومآخذاینآثارم یبینی، دربـارۀ آن مقطـع و همـکاری خـود با آقای مصباح نباشـد ،زندگـی دیگـر برایم معنـا نـدارد :در درجـۀ اول باید
کـخروددمآ؛قامثای ًلموقصتبـایحیجزادمعـیهروجتوارعیـنکخارزدندید؛دگهاهمقـهررآامنتندرریجوعس یـزدی توضیـح دهیـد. بتوانـم درد و رنجـی را کاهـش دهـم و در درجـۀ دوم ا گـر
سال 1358کهواردحوزۀعلمیۀقمشدمباآقایمصباح حقیقتیبهذهنمرسید،آنرابه گفتۀخودموبهدست
شـد،آقـایمصبـاحفقـطتوجهشـانبـه کتـابجامعـهو تمـاس داشـتم .البتـه از قبـل از سـال 58هـم ب هواسـطۀ خـودمبـادیگـراندر میانبگـذارموبهقولشـماجوانان
تاریخدر سلسلهجها نبینیاسلامیآقایمطهریبود؛ یکـیاز برادرانـم ،کـهشـا گردیایشـانرام یکـرد،بـاآقـای ِشـیر( )shareکنـم.تنهـاد لخوشـیمندرزندگـیایندو
امـاا گـر کتـابراببینیـدمتوجـهم یشـویدبـه کتا بهـای مصبـاحآشـنایی ک موبیـشودورادوریداشـتم؛علاو هبـر موضـوع اسـت و چیـز دیگـری سـراغ نـدارم .نظری ههـای
زیادیاز غربیانارجاعشـده کهای نها کار شـخصبنده اینکـه آقـای مصبـاح و پدر من در دوران تحصیل پـدرم در مختلـفمعنـایزندگـیراهمم یدانم؛ولیفقـطایندو
بـود؛ در فلسـفۀ اخالق هـم بـه همیـن صـورت؛ بنابرایـن، حوزۀ علمیه با هم آشنایی و دوستی داشتند .از سال58 مـوردرامعن یدهنـدهبـهزندگـیخـودمم یدانـم.مـنبـه
ا گـر مـراد از شـا گردی آقـای مصبـاح چیـزی اسـت کـه در کپـیـهدمـا کـنردسـام؛کولـنقییمکـشـیادزمن،کتاتمــای کـسنهزکدایما ًلکبداربآـقـاراۀآیمندصوبرااحن ایـنجملـۀعیسـیایمـا ندارم کـهحقیقـتتـورانجـات
حوز ههـایعلمیـهمتعـارفاسـت،مـنتکذیـبم یکنم؛ خواهـدداد.انسـاننـهبـادروغوتوهـموفریـب ،کهفقط
جزدر عل مالنفساسـفار کهمنسـر کلاسایشـانبودم. منتحریفشدهاستوب هدروغ گفتهشدهایناست که بـاحقیقـتنجـاتم ییابـد.البتههیچحقیقتینیسـت
نکتـۀ دوم اینکـه آقای مصبـاح در آن زمان ،به تعبیـر الآن گویـامـندرآندورانشـا گردیآقـایمصبـاحرام یکردم؛ که در ابتدا تلخ نباشد؛ حقیقت دارویی تلخ است .اینکه
شـما«فرقـه»،ولـیمـناینلفظراقبولنـدارموم یگویم درحال یکـه مـن فقـط و فقـط «عل مالنفـس اسـفار» را در بدانیـدانسـانموجودیتنهاسـتیـاعدالتهیـ چگاهبه
ایشـانحـوزهومحفلیداشـتند کهمعـروفبودبـهحوزۀ جلسـاتدرسایشـانشرکت کردم.هی چوقتغیرازاین معنـایحقیقـ یاشنم یتوانـدتحقـقیابـد،ای نهاهمه
مصباحیـون .مـن در عین اینکه بـه آقای مصباح نزدیک درسصدرایشـیرازی،شـا گردیمصباحرانکردم.بله، تل خانـد؛امـاحقیقـتوقتیواردوجودتوشـد ک مکـمآثارو
بودم،هی چگاهعضوحوزۀمصباحیوننبودم؛برادرخودم مـندو کاردیگـرانجـامدادم کـهبـهآقـایمصبـاحمربوط
بـود،ولـیمـنخیـر.هی چوقت کسـیبهمننگفـت کهتو اسـت :یکـی اینکـه مـن مـدت مدیـدی آثـار آقـای مصبـاح برکاتـشرام یگـذاردوتأثیـرخـودشرانشـانم یدهـد.
از مصباحیونـی؛امـادرواقـعمـنب هجهـتسـهویژگـیبـه گفته راشـ،بـدههتاعسبـیـرت ،نیـکـگاهر گاشهویتنهظمیـدرمممق یدکـمر هدهـما .میعآمـنآوثل ًاار رضوانی:شمادریکیازصحب تهایخودوظیفۀ
شـخص آقـای مصبـاح علاقـه داشـتم .م یگویـم علاقـه آقـای نرـداونهشـسدـنتف‌لن‌هکایگرـاردانونرگاتفتتجـق ّ‌هلادییـدد،لکنـمهـهرماردنن‌لتنهگوـدرتا قلنرنیگـتررامـنحدقسـین ّ،نقـتنـم،ته
داشـتموتأ کیـدم یکنـممـنهیـ چگاهمریدآقـایمصباح مصبـاح درسـی را طـی چنـد جلسـه م یگفتنـد؛ صـورت د لنگـرانفرهنـگونهد لنگرانهیچامرانتزاعی
نبـودم.مریـدهی چکسنبودمدر طولعمرم،چهشـرقی شـفاهیب هصـورتنوشـتاریتبدیـلم یشـدوب هصورت از ایـن قبیـل .مـن د لنگـران انسـا نهای گوشـت
چـهغربـی،چـه کهنهچهنو.جهتاولعلاقـ هامبهآقای اکمیــتاابدنۀمیـتخوـادادومیخـدرانامم،خب‌یـتکایـراافدرزمموـ؛دم‌هنثقلهـًااریافررامیسک‌یوگهرمفیـعمامرتکوول ًاسمـیکـنسامزمهم،مججنابمـمووعدع،ه و خـو نداری هسـتم کـه م یآینـد ،رنـج م یبرنـد و
مصبـاحایـنبـود کهتاجایی کهمناطلاعداشـتمیگانه م یرونـد .حـال بـرای خواننـدگان ماهنامـۀ بـرای
روحانـ یایبـود کـهدر آنزمـان،در دهـۀ،50بـهضـرورت فـردادرجهـت کاسـتنرنـجخودشـانوبقیـهچـه
یادگیـری علـوم و معـارف غربـی توجـه داشـت و تأ کیـد و تاریخ در قرآن ،فلسفۀ اخلاق ،حقوق در قرآن ،سیاست
داشـت طالب بایـد علـوم و معـارف غربـی را یـاد بگیرنـد، در قـرآنو....در ایـن کار گاهـیحجـمنوشـتۀمـنچهـار توصیـ های داریـد؟
ایـنبـرایمن کههمیشـهمجـذوبفرهنـگونهتمدن مـن آن نوشـت هها را تـما پجـنـددًجابترنابـظریـمـامدمۀ یکخــرادم امولویـمهعبـمـوودل ًا. ا گرسخن گفتنمانرابهنصفبرسانیمو گوش کردنمان
غربـی بـودم ،علاق هبرانگیـز بـود .البتـه شـکی نیسـت کـه بـه کتا بهـای زیـاد رادوبرابـر کنیـم،مـن گمـانم یکنـم کهخیلی کارمهمی
کسـی مثـل آقـای مصبـاح غر بشناسـی م یکـرد فقـط دیگـری هـم بـرای تکمیـل بحـث رجـوع م یکـردم .کار انجا مشـده اسـت .متأسـفانه مـا بیشـترین عشـق را بـه
بـرایغر بسـتیزی؛امـاب ههرحـالمقدمـۀغر بسـتیزی فدیرهگـنر اگیـین«ببـاقورادل کعـلـهودمر»مؤوسبعســدًۀا«ددرر راهصـحوـرقت»،تدرحومؤ‌لیسافتســۀۀ سـخن گفتـنو ک متریـنعشـقرابـهشـنیدنداریـم.من
غر بشناسـیبود کهآنراهیچروحانیدیگریدر حوزه بهخودمودیگرانتوصیهم یکنم کهبیشترحرفمردم
تجویـزنم یکـرد.آقـایبهشـتیدر همـانزما نهـاچـهدر مؤسسـ های‌کـه شـد مؤسسـۀ آموزشی-پژوهشـی «امـام رابشـنویم،نهاینکهحرصوولعداشـتهباشـیمبرایشان
تهـران چـه در قـم ،طالب را برای یادگیری علـوم و معارف خمینـی»تدریـسم یکـردم.مـوادی کـهدرسمـ یدادم صحبـت کنیـم.مـنیـکشـوخیبـاخـداهمبکنـم،فکر
جدیـد غربـی ترغیـب م یکردنـد؛ ولـی ایشـان شـخصیت شاملزبانانگلیسی،تاریخ کلاماسلامی،فلسفۀدین، م یکنـمخـداهـما گـر کمیبیشـترحـرفمـارام یشـنید،
مسـتقری در حـوزۀ علمیـه نبودنـد .در مدرسـۀ منتظریـه فعللـوسـمفانۀ اسـخانالیقو،اتاحرتیـمـخال ًفالیسکــفیۀدغـورعنبـووارنو دیشگـترحمقیـ‌یشـقددر. شـاید وضـع مـا بهتـر از ایـن بـود .ا گـر پیامبـران خـدا و
بودند یکـاهحوزقاانـنیتۀ قعلمم ،آق‌یاشـیا بنهبیـشتیش اوز بمقیصـبهابـحوددوو اتچفهارقـ‌ًهاا دیر بنیا نگـذاران ادیـان و مذاهـب و عارفـان و فیلسـوفان و
تقابل سـالاول کـهمـنواردقـمشـدم،دورۀسـومدر مؤسسـۀ متفکـرانومصلحـاناجتماعـیحرفمخاطبانخـودرا
حـادیبـاهـمبودنـد.تنهـاروحانـیدر حـوزۀعلمیـه کـه راه حـق برگـزار م یشـد و دانشـجو م یپذیرفتنـد ،در آن بویضـشـتعردبنیـشـانخونیلـدویکبهمتتـررابـزاایآ ننهـشاـوحدر.مـفابازنمنرـوزد،هفواکقرع ًام ک‌یکسـنیم
دوسـت داشـتند طالب بـا فرهنـگ غربـی آشـنایی پیـدا دورهمنوبرادر کوچ کترم،محمدباقر،برای اینکهوارد کـه حرفمـان را بشـنود نداریـم .مـا نیـاز داریـم کـه بیشـتر
کننـد ،آقـای مصبـاح بودنـد و مـن از ایـن ویژگـی ایشـان دورۀآموزشـیآقـایمصبـاحشـویموبـاایشـاندور هایرا حرفمـانشـنیدهشـود؛ولـیآقایـانفکـرم یکنندمـاباید
بسـیار لـذت م یبـردم .دومیـن عامـل علاق همنـدی مـن ابمـگاذمرـانینـیم ا کمتـترحـماکـنهردافتدـیـمم،ودیهـدرمدکـوههـاصملپًابذـیرارفتیـمهنشـمدفییم؛د فقطحر فشـنوباشـیم.مابایدباتماموجودوباحضور
بـهایشـانایـنبـود کـهآقـایمصبـاحدر آنزمـانخیلـی قلـبم ینشسـتیمپایحـرفمـردم؛اینمردمازهمسـر
از جالل و جبـروت و جـاه و مقامـی کـه حـول روحانیـون نیسـت.در آنترمآقایمصباحهی چکداماز مواددرسـی و فرزنـدان مـن شـروع م یشـوند تـا فالن رجـل سیاسـی
بـود کنـارهم یگرفـت.آقـایمصبـاح کسـینبـود کهشـأن راتدریـسنم یکردنـدوتدریـسبهعهدۀدیگرانبـود.آن و فالن شـهری و فالن روسـتایی و فالن زن یـا مـرد یـا
روحانـیبـرایخـودشبتراشـد؛خیلیسـاد هتررف توآمد آترنممبرواادیخمامن راهیقبلچ ًاسخووادندی نه بداودشم؛تت؛حمصنیلخاودتمدبانسشیاگراهی ایز پیـروجـوانوهمـهوهمـه.مـامتأسـفانه کمتـر کسـیرا
م یکـرد؛سـاد هتربـاطالبتمـاسداشـتوبـرایمن ،که داریـم کـهحر فهایمـانرابشـنودوا یکاشروحانیـونو
20شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
امخومریمنـ یید،یادصما ًلودشرآیقـفاتگیم‌یمصبـنادرحآدیـنزدمهاننمن یسشبـدت.بمهآصقبااحی ب هواسـطۀپدرمباروحانیتآشـنابودم،جذابیتداشت
اطرافیانشـان را بـه جـد از اینکـه در جنـگ شـرکت کننـد کـه آن دن گ وفنگـی کـه روحانیـون در اطـراف خودشـان
بازم یداشتند.ایشاندرآنزمانبسیاریازآراءوانظاری آپقادیـیدممص‌یآبوارحدنـمعدمدروالیًا اشـهالننتأبـمودل.بعوادم؛ملعسمـوول ًامابیـرنسـبوخدناکنه
را کـه بـزرگان آن زمـان جمهـوری داشـتند ،دارای صبغـۀ دخـهـوادن ایش نشـظاـارن بپـترداد،شبـلکـت؛همـمعنمبـ وهنلـًادرسـتخندایـندمش راسـمخزن‌همـیزاهز
مارکسیسـتی م یدانسـتند؛ بـا بسـیاری از مواضـع آقـای م یکـرد و بـا تأمـل و تأنـی پاسـخ مـ یداد .ایـن ویژگـی در
بهشتیمخالفبودند؛وقتیآقای[امام]خمینیانجمن مجیـهاان‌نرنوماحاندایرـنودنوکـوقمتایسـشـتم؛اروسـحؤاانلیـیومن یمکانانیـگدا،رفیورًاکدرجآامن
حجتیـهراتخطئه کردند،مصبـاحدر اینتخطئههمراه نظر کرده،جوابشـمارام یدهند.آقایمصباحمتأمل
نبـود؛ای نهـامـواردیاسـت کـهمنآ گاهانهنـامم یبرمو بـود،اهـلسـنجید هگوییبـودوسـخنانب یرویه کمتـراز
اینمواضع،چهحقبودوچهناحق،درآنزمان کهمن ایشانصادرم یشد.البته گاهی کهخشمگینم یشد،
باآقایمصباحبودم،ازنظرمنرمانندهو گریزانندهبود. حـرفب یرویـههـمم یگفت،اماب هندرت.اینسـهعامل
شایدالآنمنبعضیاز مواضعآقایمصباحرابپسندم، نمـبـراومدمجـ .عذلوتـب آقشـاهـیمماینصبکــاهحمـکـرندذهاتـب ًـاوردو؛ احمیــاۀمـمرینـمدریـشـددنش
چـونتحـولفکـریپیدا کـرد هام؛ولـیآنزمـان کـهمنبا نـدارم .پـدرم از بچگـی بـرای اینکـه مـن و بـرادرم را از ایـن
ایشـاننشس توبرخاسـتم یکردم،برایمنپذیرفتنی روحیـهدورنگـه‌دارنـدم یگفتنـدمـنوقتـییـکروحانی
نبودواینباعثم یشدمنازایشاناجتنابیاب هلحاظ خیلـینورانیم یبینم،اولیننتیجـ های کهم یگیرماین
فکری-عاطفـیدوری کنـم. اسـت کـهایـنروحانـیالآناز حمـامبیـرونآمدهاسـتو
الآن بعضـی از مواضـع ایشـان بـرای من پذیرفتنی اسـت، نتیج هگیـریدیگـرینم یکنـم.منایـنروحیـهراازپدرم
ولیآنزماننبود؛اماالآنهمبرایمنپذیرفتنینیست داشتم،چونایشانمرید کسینبودند.سهدلیلوجود
اکـنـهکآاقرـامی‌یکمننـصبـد؛امحثما ًلوایـاضدعـممیرا‌یآکیــهدآدرنازیـمـاننسـداا لشـهتانیـد،اکل‌بآـانر داشـت کـهباعـثشـدمـنمریـدایشـاننشـومواز جرگـۀ
شـنیدم کهبهبسـیج یهام یگفتندهما نگونه کهمادر مصباحیـون دور بمانـم :اول اینکـه آقـای مصبـاح خیلـی
سـا لهایجنـگدرمیـدانجنگیدیـم،الآنهـمبایددر دسـ تخوش جـزم و جمـود و تعصـب و پیـ شداوری و
ا ِکیینآاقاصل ًای میدا نهـایفرهنگیبجنگیمومندرتعجبـم ب یمدارایینسـبتبههرگونهدگراندیشـیبودومناین سهدلیلوجودداشت
مصباح کسیرابهجنگیدنترغیبم یکردند؛ روحیهرانم یپسـندیدم.مناز نوجوانینسـبتبههمۀ کهباعثشدمنمرید
برایمنپذیرفتنینیست کهایشانروی گذشتهخا ک افکار خیلیباز بودم.آقایمصباحبسیار متعصببودو ایشان نشوم و از جرگۀ
م یپاشـند.مننخسـتین کسـیبودم که گفتممنپنج نسبتبهدگراندیشان،ازجملهدکترشریعتی،درآنزمان مصباحیوندوربمانم:
دورۀفکریداشتمودر دورۀاولیکبنیادگرایاسلامی پی شداوریمنفیداشت.نکتۀدوماینکهآقایمصباح اولاینکهآقایمصباح
ودینـیبـودم؛انـکار گذشـتههـممخالـفاخالقاسـتو تحملنداشت کسیبااومخالفت کند.نم یشدایشان خیلیدس تخوش
همبهمعنایایناست کهانساناز خودشبیزار است. رابهجدنقد کرد؛شمابایداز آقایمصباحتنهارهنمود جزموجمودوتعصب
مـنمعتقـدمنباید گذشـتۀخـودمراانـکار کنـموا گراین بگیریـد،نم یتوانیـدبـهجـدبـااوواردیـکبحـثشـویدو وپی شداوریو
کاررابکنـم،یعنـیمنازنظراخلاقیازتک ههایـیازخودم مخالفـت خـود را اعالم کنیـد .نکتـۀ سـوم اینکـه ایشـان ب یمدارایینسبتبه
بیزارمودلیلینداردا گردر هربره هایب هحکماسـتدلال خیلـی کـم مطالعـه بـود و کتا بهـای خیلـی محـدودی هرگونهدگراندیشی
وباصداقتبهچیزیایمانداشـتم،دورۀبعداز آنبیزار م یخواند.منیادماستیکبار ه مزمانسه کتاب به بود و من این روحیه را
شدهباشم.منچهار دورۀقبلمراتخطئهم یکنم؛امااز اودادمتابخواندیکیعلمودیناز «ایانباربور»،ترجمۀ نم یپسندیدم.مناز
آنبیزار نیسـتم،چوناز سـرهواوهوسومو جسـواریو بهاءالدینخرمشاهی،دیگریبنیادحکمتسبزواریاز نوجوانینسبتبههمۀ
عضوحزببادبودننبود کهبهاندیشـۀآندوره گرایش «توشیهیکوایزوتسو»،ترجمۀمرحومسیدجلا لالدین افکار خیلی باز بودم.
داشـتم؛ بنابرایـن هیـچ پشـیمان نیسـتم؛ امـا تخطئـه مجتبـوی و سـاختمان معنایـی الفـاظ دینـی اخلاقـی در آقایمصباحبسیار
م یکنـموم یگویـمآناندیشـهرادیگـرنـدارم.منازاینکه قرآناز «توشیهیکوایزوتسو»،باترجمۀخوبفریدون متعصببودونسبت
آقـایمصبـاح گذشـتۀخودشـانراانـکار م یکننـدخیلی بدرهای.م یخواستمایشانبااینمباحثآشناشوند. بهدگراندیشان،ازجمله
رنجم یبرم؛ایشانباآقایبهشتیمخالفبود،ولیالآن مد تهـا بعـد مـن یـک‌بـار مؤدبانـه پرسـیدم کتا بهـا را دکتر شریعتی ،در آن
شماچنینچیزینم یبینیدیامخالفتشانبامخالفت مطالعه کردید ،گفتندفرصتنکردم.بهنظرمنیکعالم زمانپی شداوریمنفی
امـام خمینـی بـا انجمـن حجتیـه .آقـای مصبـاح احـدی دینـیتنهـاچیـزی کـهدربـابمطالعـهحـقنـداردبگوید داشت.نکتۀدوماینکه
را بـه رفتـن بـه جبهـه ترغیـب نکـرد .مـن خاطراتـی دارم از «فرصت نکردم» است .مطالعات ایشان بیشتر درزمینۀ آقایمصباحتحمل
کسـانی کـهم یخواسـتندبـهجبهـهبرونـدودرعی نحـال حدیثی و روایی بود و بعضی از آثار فلسفی .برخلاف اینکه نداشت کسیبااو
در پـی رضایـت آقـای مصبـاح هـم بودند؛ امـا این رضایت همیشـهدرسخنانشـانم یگفتنـدطالببایدباعلـومو مخالفتکند.نم یشد
حاصـل نم یشـد .مـن بـه چیزهـای بیشـتری اشـاره معارفروزآشـناییداشـتهباشـند،خودشـانب هندرتبا ایشانرابهجدنقد کرد؛
آنمـمد‌یهکانـصما ًلواازساـیتـقبنامـلونجماف‌یکشنــا گمروکـمعهتدقـر مدممیلککـتیمـاازنصپفـدایـدت بحثجدیدید مسازم یشدندوخودشانرادرمعرض شما باید از آ قای مصباح
خـوب خداونـد کـه مـا بایـد داشـته باشـیم سـتارالعیوب بحثـی جدیـد قـرار م یدادنـد و ایـن بـرای مـن گریزاننـده تنهارهنمودبگیرید،
بودناست.منبسیارازروحیۀافشا گری کهیکروحیۀ بود.علتدیگری کهباعثم یشدمناز مریدانایشان نم یتوانیدبهجدبااو
مارکسیسـتی اسـت منزجـرم .یکـی دیگـر از دلایلـم بـرای نمبانشبـاامیبـشهامنبسـوائدمل،انقخاولدمبکمارمبـل ًوامطوامف یقاشنـقدل.ادربزامسانلـامی کـیهو واردیکبحثشویدو
بازگونکردنهم هچیزایناست کها گرچیزینقل کنم، جمهوری اسلامی بودم و علاقۀ شخصی زیادی به آقای مخالفتخودرااعلام
ب هشـدتتکذیـبخواهـدشـدودر اوضا عواحوال کنونی خمینیداشـتم؛ولیدرنشس توبرخاسـ تهایمباآقای کنید.نکتۀسوماینکه
هی چکسـیدرهی چجـابـهنفعمنشـهادتنخواهـدداد؛ مصباحدرآنزمان،همیشهیکنوعب یاعتناییبهاین ایشانخیلی کممطالعه
بنابرایـن،مـنخودمرادرمهلکـ هایحقوقینم یاندازم؛ بودو کتا بهایخیلی
ولیازاینچیزهانم یتوانستمبگذرم؛چونهمۀ‌کسانی محدودیم یخواند.
21
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
دومایناسـت که گاهیسـؤالاتیطرحم یکنند کهقبل ًا آواق‌نعهًااهخیملحیوعزقۀعل‌بممانیهد هداینند.یانخدودو کشـاارشنارانمالحهریواتم کیاردس‌هانتد، کـه آقـای مصبـاح را م یشناسـند ،چـه موافقـان و چـه
در فضـایروشـ نفکریایـرانمـاطـرحنم یشـدهاسـت. مخالفـان،ایـننـکاتراتأییدم یکنند.
مـن بـه ایـن دو جهـت ایشـان را خوداندیـش م یدانـم؛ از مواهبـی کـهم یتواننـدبـاغوطـ هوریدر دنیـایامـروزاز رضوانی:بهنظرشمابازگو کردنایناتفاقاتچه
یکـیطـرحسـؤالاتجدیـدودیگـریطـرحجوا بهـابـه آنبهر همندشـوند.وقتیمنحوزۀعلمیهخودمانرابا ضرورتیداردوهدفشمااز بیانآ نهاچیست؟
سـؤالات.یکمثالسـاده؛شـمااز اولپیروزیانقلابتا حوز ههایعلمیهپروتستانو کاتولیکمقایسهم یکنم، از ایـ نجهـت کـهبخشـیاز حملاتی کـهالآنامثـالآقای
همین اواخر اختلاف بین هایدگرگرایان و هایدگرستیزان متأسفم یشوم،نهاز جهتحقانیتوبطلاندعاوی، مصبـاح بـه امثـال بنـده م یکننـد ایـن اسـت کـه شـما بـا
کـه حـق برـاابچـسـهیاکرسمـ ییبدـیودیدـودبـ.ابزـازهـهمـمم یمـداننیـکادرمـیننـاداصرا ًمل بلکهاز اینجهت کهچقدر ای نهااز دنیایامروزفاصل ه سر سازگاری ندارید؛ ااتنفقلاقاـ ًابماـسنلامم ییگوویـجممزهموارنـییا کـسلهاممـای
هایدگـر را دارندوآ نهابهدنیایامروزنزدی کترونزدی کترشد هاند سـازگاری داشـتیم،
نم یشناسـم.اینکـه کسـیبیایـدوفـوقاینفضاسـؤالی وفاصلۀعظیمیبینای نهاست.ا گرحوز ههایعلمیه خودشـان سـر سـازگاری نداشـتند.
طـرح کنـد کـهمـاازهایدگـرچـهم یتوانیمبیاموزیـم،یک بخواهند حیات و نشـاط و سـرزندگی خودشـان را حفظ رضوانـی:باتوج هبـهتغییراتـی کـهدر قسـم تهای
خوداندیشـیاسـت.منا گرخوداندیشنباشـم،در این کننـدبـا کنـاره گرفتنازمسـائلنظریومشـکلاتعملی زیـادی از فضـای آموزشـینهـاد حـوزهپدیـد آمـده
فضـایـاجانـباینطرفرام یگیـرمیاآنطـرفرا.بهنظر کاری از پیـش نم یبرنـد ،بلکـه بایـد خودشـان را بـه ایـن و در نهادهایـی همچـون جامعـه المصطفـی،
منوقتی کسیم یگویدماچهچیزم یتوانیمبیاموزیم، چیزهـا نزدیـک کننـد .بـرای ایـن کار هـم نظـام آموزشـی مؤسساتآموزشیامامخمینی،شیخمفیدو...
یعنـی خـودش کنـار ایسـتاده و دارد فکـر م یکنـد؛ وارد حوزه،همنظامپرورشیحوزهوهمنظامپژوهشیحوزه دروس،ترکیبیاز درسحوزهودانشگاههستند،
اردوگا ههایموجودنشدهاست،بلکهداردازبالا بهآ نها بایدعوضشود.وقتیمناینسخنانرام یگویمشاید درمجمـوع،وضعیـتنهـادحـوزهراب هعنـوانیـک
نـگاهم یکند. حمـلبـرسـوءنیتمـنیـاناآ گاهـ یامنسـبتبـهمسـائل نهـاد آموزشـی چگونـه م یبینیـد؟ بـه نظـر شـما
رضوانی:دربارۀاینموضوع کهایرانبزرگرایک حوزهشودیاحملبرهردو؛اماب ههرحالچیزی کهازنظر خروجـی ایـن نهادهـای آموزشـی طلبـه اسـت؟
دروغ دانسـت هاید و گفت هایـد« :یکـی از بزر گتریـن مـنحقاسـتم یگویـموهرکسهرتلقی کهم یخواهد دانشجوسـت؟ و ب هطورکلـی ایـن سـیر تطـور را
درو غهایـی کـهمـابـهتاریـخ گفت هایـمایـناسـت داشـته باشـد .مـن گمـان م یکنـم حتـی ا گـر حوز ههـای چگونـه ارزیابـی م یکنیـد؟ آیـا شـکل قدیـم حـوزه
کـه مـا فرهنـگ و تمـدن عظیمـی داشـت هایم»، علمیـهفقـطدر پـی کاریباشـند کـهقر نهاسـتانجـام رااثربخ شتـرم یدانیـدیـاشـکلجدیـدرایـاشـکل
م یخواهمبدانمهدفتانازطرحاینموضوعچه م یدهنـد؛ یعنـی در پـی اثبـات حقانیـت انحصـاری سـومی برایـش متصوریـد؟
بـودهاسـتوچـهضرورتـیدرطـرحآنم یدیدیـد؟ خودشـان و دیدگا ههـای اله یشـان باشـند و بخواهنـد مـنسـهنکتـهدربـارۀوضـع کنونـیحـوزهعـرضم یکنـم؛
فکـر م یکنـم هـم حقیق تطلبـی فلسـفی ،هـم حقانیـتانحصـاریشـیعۀاثناعشـریرااثبات کننـد،باز یکـی اینکـه در میـان حوزویـان -و ایـن سـخن هرچـه
مصلح تاندیشـی سیاسـی و ناظـر بـه روابـط بی نالملـل هـم راهـش این نیسـت. حوزویـان جوا نتـر باشـند ،در بابشـان صاد قتـر اسـت-
و هـم نوعـی طهار تطلبـی و تنز هطلبـی و کما لگرایـی داسـتانپور :نظرتـان دربـارۀ مقالـ های کـه چنـدی گرایشـی بـه شـناخت فرهنـگ غـرب و مسـائل نظـری و
اخلاقی.حسم یکنمناسیونالیسمراازهرسهمنظرباید پیش آقای سید جواد طباطبایی در نقد شما و در گمرایـشـکلشامبتاعرکملـیایسـدنیتـ؛ا گریاایمـشـروزیپادسیــدتآمکــهدبه کههصـبـورهنتظکراممل ًنا
مطالعه کرد.البتهمنبرخلافآنچهامثالطباطباییو نشـریۀ«سیاسـ تنامه»وبـاعنـوان«روشـنفکران
نگفمت ی‌هپانـذیدـرهمی .چدورقیــتکامـسـورخنیرارنا کـ‌یکهبهـتهقرمـیبـ ًناندسوـبمـاهت دیگـران علیهایران»منتشر کردوسراسرتوهینوفحاشی خودجـوش و خودانگیختـه در میـان طالب جـوان پدید
داد هانـد بود چیسـت؟ آمده؛اماالبتهروشـ نفکریدینیوروشـ نفکریسکولار
پیـشدردانشـگاهزنجـانایـراد کـرد هام،بـرایآخریـنبـار مـنقصـداظهارنظـرنـدارم؛درعی نحال کهمـااختلافات و لائیـک در برانگیختـن ایـن موضوع تأثیر داشـته اسـت.
گفتـ هام کـهچهمعناهاییاز ناسیونالیسـممرادم یشـود فکـریعمیقـیبـاهـمداریم ،گمـانم یکنـماختلافی که اینموضوعمبارکیاست.نکتۀدوماینکهبا کم کهای
و حـق هرکدامـش چگونـه بایـد ادا شـود .آنجـا گفتـ هام و مـن و آقـای طباطبایـی بـا هـم داریـم بیشـتر اختالف دو آشـکار و پنهـان جمهـوری اسالمی ،مؤسسـات فراوانـی
دیگـر تکـرار نم یکنـم .گفتـ هام وقتـی شـما طـر فداری از نـوع شـخصیت و منـش هسـت .مـا ازنظـر روانشناسـی و در حـوزهپدیـدآمد هانـد کـهظاهرشـانمثـل گرایـشاول
ناسیونالیسمایرانییاهرناسیونالیسمدیگریم یکنید اخلاقی دو شـخصیت و منش بسـیار متفاوت داریم؛ من اسـت،یعنیشـناختغربودنیایامروز؛اماباطنشـان
کدا میـک از ای نهـا را مـراد م یکنیـد .ت کتـک گفتـ هام؛ نم یگویـم یک یمـان خـوب و یک یمـان بـد اسـت .داوری دو چیـز اسـت :یکـی ویرانگـری و تخریـب ایـن فرهنـگ در
ای نگونـهنیسـت کـهمـنیـکناسیونالیسـمراب هصورتـی اینموضوعبرعهدۀ کسانیاست کههردوماراب هخوبی اذهـانعمومـیمخاطبـانواینکـهآنرافرهنگیمبتذل
مبهـم گفتـه باشـم و محکـوم کـرده باشـم .درعی نحـال م یشناسند.بسیاریهستند کهطرزتفکریمانندآقای وماد یگـراوسـطحیوب یبنیـانتلقی کننـدودیگریبه
پاسـخمنبهسـؤالشـما کهمنچهانگیز هایداشـت هام جـواد طباطبایـی دارنـد؛ ولـی دوری مـن و آ نهـا از هـم انگیـزۀخودبزر گنمایـی کـهمـاغـربراهـمم یشناسـیم
ایناسـت:یکیاینکهب هلحاظفلسـفیمفاهیمیمانند ب هانـدازۀدوریمـنوآقـایطباطبایـینیسـت.از طرفـی و اینکـه عالمـان مـا عالوه بـر آ نکـه عالـم دین یانـد ،عالـم
ملـت و جامعـه مابـازاء ندارنـد ،حقیق تطلبـی فلسـفی دیگرکسانفراوانیهستند کهطرز تفکرمنرادارند؛ولی جامع هشناسهمهستند.این گرایشدومراهب هجایی
اقتضام یکند کهمنبگویممفهومیمثلجامعه،دین، طباطبایـیازآ نهـاآ نقـدردورنیسـت کهازمن.منفکر نخواهدبرد؛این گرایشتعدادزیادی کامپیوتردراختیار
ملـت ،فرهنگ یـا تمدن ،مابـازای عینی خارجـی ندارند؛ م یکنمخواسـتگاهقضایااینجاسـت. داردواز شـبکۀجهانـیاینترنـتاسـتفادهم یکنـد.پـول
نم یتـواناثبـات کـرد کـهب هصـورتیکموجودمسـتقل داسـتانپور :جایـی شـما دربـارۀ محمدرضـا نیکفـر فـراوانبـهآنتزریـقم یشـود؛امـاچـون کسـانی کـهوارد
بعیحـنیثهخـارمبجحـیوثجاوخدلادقاـردی.اایسـنبت کـحهآثیـفالمـاسافخلیااقـ ًسامتج.ایزیکم روشـنفکران ایرانـی اگفسـتـهتبوکـدیهـفداکـیرشمـا‌یکننـازدم،علـطدفوـ ًاد ایـنمؤسسـاتم یشـوندهواهـایدیگـریدر سـردارنـد
کمـی در ایـن مـورد و بـه دنبـال چیزهـای دیگر یانـد و بیـش از هـر چیـز بـه
کـهبـهناسـیونیـا ِنیشـن()nationخودمـانبچسـبیمدر توضیـح بدیـد؟ دنبـالنـانونا مانـد،راهب هجایـینخواهنـدبـرد.غـربرا
برابـر ناسـیو نهای دیگـر یـا مل تهـای دیگـر؟ بـه لحـاظ ندظررعهیـانیاآیقناکـینهیبک‌هفصرـموروافتقطنبییسعـتیمموـطنببـیاعبت ًاساـییاشراینازه آرماباو هـم نخواهنـد شـناخت؛ حتـی آن دیـد مضیـق سـنتی را
اخلاقیجوازاین کارراداریمیاخیر؟یکیهماینکهفرض بـهدینخودشـان ،کـهدر حوز ههایعلمیۀقدیموجود
م یکنیـممـادغدغـۀاخلاقوحقیق تطلبیهـمنداریم؛ منموافقنیستند،بهنظرمنازمعدودروش نفکرهایی داشـت،پیدانخواهند کردوموجوداتیم یشـوند کهبه
ولـی آیـا مصلحـت دنیـای تـرد و شـکنندۀ امـروز ،دهکـدۀ هسـتند کـه خوداندیشـند .مـن ایـن خوداندیشـی را یـکمعنـادوزیسـ تاندوبـهیکمعناهی چزیسـت.آ نها
جهانـیامـروز ،کـهبسـیاربیـشازوقت یکـهمارشـال گفـت در دو چیـز م یبینـم؛ بـه تعبیـر دیگـری علامـت و امـارۀ خودجوشـانه و خودانگیختـه ب هطـرف شـناخت غـرب
دهکدۀجهانیبهآنتبدیلشد هایم،اقتضام یکند که خوداندیشـی ایشـان در دو چیـز اسـت :یکـی اینکـه در نرفت هانـد و راه بـه جایـی نم یبرنـد .ای نهـا حتـی اصـول
هر ناسیونی بخواهد دم از ناسیونالیسم خودش بزند؟ آیا بعضیازموضوعاتومسائلاظهارنظرهاییم یکنند که فقـهقدیـمخودشـانرایـادنم یگیرنـدوفلسـفهوعرفانی
ایـنبـهمصلحـتدنیایامروزهسـتیـانه؟ژاپن یهـادم نظیراظهارنظرهای کسدیگرینیست.معلوماست که را کـه در حوز ههـا تدریـس م یشـود فرانم یگیرنـد .نکتـۀ
ازناسیونالیسمژاپنیبزنند؛چین یهادمازناسیونالیسم ابداععامفکریوذهنخودایشـاناسـت.ایننکت های سـومدربـابحوز ههـایعلمیـهاینکـهحوز ههایعلمیۀ
چینیبزنند؛انگلیس یهاوایران یهاوعر بهاهرکدامدم است کهمندوستدارمدرفرصتدیگریآنراباز کنم. مادر قیاسباحوز ههایعلمیۀمسـیحیویهودی ،که
22شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
بر جعا جنشـی ناند کههی چکسهی چجانم یبیندشـان.
رماـنیننمم‌هبـ‌یازدابنـگمذامـریاـبامیـکـده اچـز ن‌هکقاردکهـنایـممص؟ـوشـانیبادبشـایـیدمدوِرآمفــانت
نبینیـم ،گرچـهفکـرم یکنـمآنزمـاناز هـردونقـدآفـت
ببینیـم! مـن بـه سـخنان دیگـران کاری نـدارم و روش
خـودم را در پیـش خواهـم گرفـت؛ امـا نم یفهمـم کـه
بداِرشـدفدتـیـراوبـاخزا؟نـاۀگـیـر اسکـتراودشـی‌نغفیـکررااززنسظــارعآقاایـتاتندبراییـسـدبسـشتدره
دفتـرشنشسـتهباشـدودر اتاقـشهـمبـاز باشـدبگوید
هـر دانشـجویی بیایـد و سـؤالات و اشـکالاتش را بپرسـد،
مه یمگبنویونیدسدادنمهثپل ًاامشـیندفهقوطدارومزگهاسـتیردسه‌هتاشمنبریهدبسپارعورتدی،ا گرک
تادوپاسـ خگوهسـتم،م یگویندتواسـتادی،وظیف هات
ایـناسـت کـهجـوابدانشـجوهارابدهـی،حقوقـتبـه
خاطـرهمیـناسـت.بـدابـهحـال کسـی کـهبخواهـدبـه
اشـتهای مـردم غـذا بخـورد؛ یـا از پرخـوری م یترکـد یـا از
گرسـنگیم یمیـرد.مـنخـودماز صمیـمقلـبخواسـتار
ایـنهسـتم کـهافکارمنقدشـود؛چونهی چوقـتاز این
نقـدضـرر نکـرد هام.خوباسـت کهمننقدشـد هام؛وبا
همیننقدهاتوانست هامپنجمرحلهراپشتسربگذارم.
من از نقد سـود کرد هام؛ اما برای اینکه نقد شـوم راهش
ایننیست کهدر خان هامودفترمرابهرویبقیهببندم.
اینکـه شـما در برابـر مـن چـه وا کنشـی نشـان م یدهیـد عمـل نم یکنـم و واقعـ ًا در مـوارد فراوانـی فاصلـۀ زیـادی از ناسیونالیسـمخودشـانبزننـد؛آیـااصل ًادرسـتاسـت
مشـکلمـننیسـت،مشـکلخودتـاناسـت،ا گـر کسـی بمـیـورندعکلـاممل ًاوعحمـقبلامـشنمااسســتت.ویاعکتـیراازفمـموار‌یکدنعمدیکـده‌هادر اییکهن کهمایکچنینمرزبند یهاییدرست کنیمیانه؟چرا
آمـدوحـرفمـنرا گفـت کـههیچاشـکالیدرشنیسـت دیـنوسیاسـتبیـننیـکانروزگار خـطایجـادم یکنـد.
مشـکلمـننیسـتمشـکلاوسـت.خـودشاسـت کـه منبهعلمخودمعملنم یکنم،چیزیاسـت کهشـما نیـکان روزگار یعنـی کسـانی کـه هیـچ سـوءنیتی ندارنـد
روحیۀتعبددارد؛روحی های کهمنسالیاناستبهآن گگنفـتایهاد.سـنکتتوۀآدنوایمنیکـکههظما هیـرًخاوماهخامطعبـرانضمکننمفعهمذریبدد‌هتانرادز و نسـبت به بشـریت حسـن نیت دارند و بهروزی بشـر را
نـهم یگویـم.ایـننیسـت کـه کسـانی کـهدر مقابلشـما طال بانـد .چـرا دیـن و سیاسـت بیـن ای نهـا مـرز ایجـاد
کنـشووا کنـشدارنـد،وا کنششـاننتیجـۀ کنـششـما کهتواناییمندر سـخن گفتنبیشـتراز نوشـتناسـتو م یکندوم یگویدتوایران یهستی،توعربی،توعجمی،
باشد. آ نقدری کهاز منبرایسخنرانیدعوتم یکنند،برای تـو یونانـ یای ،تـو بربـری .بشـریت چـه سـود م یبـرد از
رضوانـی :امسـال سـال انتخابـات اسـت ،بـه نظـر نوشـتن دعـوت نم یکننـد .تجربـه بـه مـن گفتـه بیشـتر ایـن مـرز ایجـاد کـردن؟ اشـرار بـرای اینکـه بـه مقاصـد
شـما مـردم بایـد چـه رویکـردی را در موضـوع کسـانباسـخنرانیمنبهآراونظراتمعلاق همندشـدند. شـرورانه خودشـان برسـند از دو قلمـرو دیـن و سیاسـت
انتخابـات اتخـاذ کننـد و پی شبینـی شـما در ایـن یـادمنم یآیـد کسـیتـاالآن گفتـهباشـدمـن کتـابتـورا بـرای مرزبنـدی بیـن نیـکان اسـتفاده م یکننـد .تأ کیـد
موضـوع چیسـت؟ خواندم.من گمانم یکنممخاطبانمهمدرک کرد هاند م یکنـممـننـهسرسـوزنیعلاق همنـدبـهتجزی هطلب یام
گاهـی آ سیاسـت از اصا ًل پی شبینـ ی نم یکنـم ،چـون مـن در نوشـتن قلـم سـنگین ب یبلاغـت و ب یفصاحتـی اونســهتس،رحساـوشـزناویتکل ًماا.بملیـکهتبارهضـهمیاکنشـسـورهبردالیـیملبوا‌یناگهیمزی‌هـاتی
نـدارم.ولـیدوچیـزبرایـممحـرز اسـت.یکـیاینکـهبایـد دارم؛ولـیدر سـخنانـگار موف قتـرم.مـنهمی نجاقول
در انتخابـات شـرکت کنیـم ،در هـر اوضـاع و شـرایطی. م یدهم کهاز اینسالجهتعکسرادر پیشخواهم کـه گفتم؛یعنیحقیق تطلبیفلسـفی،جـواز اخلاقیو
نـهبـرایاینکـهشـرکتدر انتخابـاتهیـچعارضـۀمنف ی گرفـت.در حضـور چهـار شـاهدقـولم یدهم. مسـصخلحنرا تگانفتدـی هاشم.یالسبیتـاهسایِـینناظسـربهانهرگویـابزهاطثببـیا نالتنملم لیکاینـند
نـدارد ،بلکـه بـه جهـت اینکـه نسـبت بـه چهـار بدیـل مداحساـفتلانپیوکر:هدموخسـصتاونصیًارادردیمـنزدل‌هتاامنکـبرهگزاگرفتم ها‌ینـشدوددر،
دیگرش از همه اخلاق یتر و از همه مصلح تاندیشان هتر کـه مدعـای مـن درسـت اسـت .ممکـن اسـت ایـن سـه
اسـت .بـر سـر عقـل آوردن یـک رژیـم سیاسـی پنـج راه مـراد و خحـکود‌مفرشـماماسـنمت.یخمواخهیصـود،صـ ًراابایـطـۀن بااینکـه انگیزه،انگیز ههایحقیباشندوبازمدعایمناشتباه
دارد؛ انقالب؛ کودتـا؛ مرکزگریـزی ،تجزی هطلبـی و بـه راه سـنت مریـدی باشـد،منتقدانبایدبرسـرمدعایمنبحث کنند،نه
انداختـن شـور شهای داخلـی و مداخالت خارجـی؛ شـفاهی و اخالق متواضـع شـما و عوامـل دیگری انگیز ههـایمـنو نـهاینکـهمـرامتهـمبـهتجزی هطلبیو
شـرکتدر انتخابـاتاز همـهاخلاق یتـراسـت.ایـنچهار دس تب هدسـتهمداد هاند کهشـا گردهایشما ای نهـا کنند.
راه هی چکـدام بـه مصلحـت و اخلاقـی نیسـت .شـرکت رویکردانتقادی کمتریبهشماداشتهباشند؛آیا داسـتانپور :چـرا شـما بیشـتر از آنکـه بنویسـید،
در انتخابـات بـا نافرمانـی مدنـی قاب لجمـع و سـازگار مـصانداقواشـنلـًامهاخماییـلـ‌یگنویآیـفـشـما.ثتگاررنایدـ ًدناـیایددنار‌هکاـیمـ،ه بدـش؟ـداوگرنداشنککسسـ تینافوراسـنقـی ود سـخنرانیومصاحبهم یکنید؟شـمادر مصاحبه
اسـت .ا گـر شـما در انتخابـات شـرکت نکنیـد م یگوییـد باخبرگزاری کتاب(تیرماه)94ازسهبرترینوشتار
مـابـهسرنوشـت کشـور خودمـاناهمیـتنم یدهیـمیـا بـر گفتـار سـخنراند هایـد،البتهبـهنا گزیری کنش
م یخواهیـم سرنوشـت را از یکـی از آن چهـارراه انتخـاب نکننـد بـا سـنت شـفاهی داشـتن ه مبسـتگی معنایـی سیاسـیوشـرایطایـرانهـماشـار هکرد هاید؛اماآیا
کنیـم کـه بـه نظـرم هـر دو خطـا اسـت .توجـه کنیـد رأی نـدارد .م یشـود سـخنان کسـی شـفاهی باشـد ،ولـی ضـرورت برقـراری موازنـه بیـن شـئون اجتماعـی و
دادنبـهیـک کاندیـدایخـاصفقـطبـهاینمعناسـت ناقدانـیقـویهـمداشـتهباشـدوبالعکسهمم یشـود تناسـب طـرح و اجـرا ایجـاب نم یکنـد کـه در کنـار
کهدر میانبدهابه کمترینبدرأیم یدهیم؛بنابراین که کسـیهمۀمطالبشمکتوبورسـان هایباشـد،ولی خطابـه بـه کتـاب و نوشـتن اهمیـت بیشـتری
ا گـر مـن بـه کاندیـدای خـاص رأی دادم ،فکـر نکنیـد آن اجـازۀدیـدانتقـادیبـه کسـیندهـد.ارتبـاطمعنـاداری بدهید؟
کاندیـدای خـاص را یـک انسـان کامـل ،یـک شـخصیت بیـن ایـن دو وجـود نـدارد .گفت هانـد فلانـی در خانـه و زعلبم‌یبع میلعـمیلدارسـجهـتا.انصمللًاولـعلمموا حافـظ م یگویـد :نـه مـن
رؤیایـی یـا یـک سیاسـ تمدار قهـار م یدانـم .در ایـن دفتـر کارش بـا دوسـتانش حشرونشـر زیـادی دارد .ایـن بـس ،ملامـت علمـا هم ز
اوضا عواحوال م یگویم بدی آقای روحانی از همه کمتر درسـت اسـت ،ولـی جالـب اینجاسـت کـه ا گـر بـا کسـی ملول یشـانبـهخاطـرایـناسـت کـهبـهعلمشـانعمـل
اسـت و بـه ایشـان رأی خواهـم داد. معاشـرت نداشـتم م یگفتنـد ای نهـا روشـ نفکران نم یکننـد،دیگـرچـهبرسـدبهجهال.منبهعلـمخودم
23
.......................................................................... {
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................تـارىـ ݔݬـخ }
تاریـخ بلدیه و
انجمن شهر
بـا گݡفتـار و نوشـتارهایی از:
دکتـر عبدالمهـدی رجائـی
دکتـر مولـود سـتوده
الهـه باقـری
الهـام لطفـی
شـهرزاد محمـدی
24شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
حکایت انجمن شهر و بلدیه
نگاهـی بـه روزنامـۀ «فرهنـگ اصفهان» کـه در اصفهان بسـیار مهـموحتـی گاهـیسرنوش تسـازتراز انتخابـات خردادمـاه همـواره یـادآور دورۀ
منتشرمی شـد ،درم ییابیـم کـه حتـی پیـش از آن، ریاسـت جمهـوری و مجلـس م ینمایـد؛ چرا کـه در امتحانـات اسـت و انتخابـات.
ظ لالسلطان پس از سفری به تهران ،در سال1298ق شـهریبـهدرازنـایتاریخایـران‌زمینزندگیم یکنندو بـ ه گمـان نویسـندۀ ایـن سـطور،
فرمانی صادر کرد و هجده نفر از نظامیان و مستوفیان انتخـاب افـرادی نالایـق ،مدیریـت ایـن شـهر را بـه خطر دومـی نیـز امتحانـی اسـت
دسـتگاهش را ب هعنـوان شـورای شـهر برگزیـد .آنـان م یانـدازد؛ زیـرا افـراد منتخـب مـردم ،کلیـد شـهر را بـه همیشـگی بـرای ملـت و دولـت
م یبایسـت هفتـ های یـک روز در عمـارت بـاغ کاج دور دسـت فردی م یسـپارند که م یتواند شهر را شهرداری ایـران ،انتخا بکننـدگان و
یکدیگـر جمـع م یشـدند و «در منافـع عامـۀ رعیـت» بـا کند یا پار کبانی کند و پا کبانی .توسعه را در گسترش انتخا بشـوندگان .در ایـن الهه باقری
یکدیگـر سـخن م یگفتنـد .البتـه ،در آن روزهـا روزنامـۀ صـرفخیابا نهـاوپار کهـاببیندیابهآننگاهیپایدار
فرهنـگ ایـن مجلـس را «انجمـن معـارف» نـام نهـاد. و زیرسـاختی داشـته باشـد .در ایـن میـان دغدغۀ گروه دبیر بخش تاریخ میان ،گاه مردم غافلگیر شـد هاند
با انقلاب مشـروطه ،زمینۀ حضور مردم در سـاماندهی تاریـخ ماهنامـۀ بـرای فـردا ایـن اسـت کـه مبـادا بـا نبـو ِد و گاه دولـت حا کـم .هـر دو
قلمروهـای اجتماعـی ،سیاسـی و اقتصـادی فراهـم مدیریـت درسـت شـهری ،روزی ناچـار شـویم بـرای حفـظ کرد هانـد و در ایـپین م‌شیبـاینن یمناعپمذویـل ًار هـیررگاابـهرامیاینگخـیوند
شـد.تـودۀمـردمبعـداز قر نهاتحملاسـتبداد،زمینۀ فرزنـدان خـود تنهـا خاطراتـی را از آثـار و بناهای تاریخی حضـور مـردم بـالا رفتـه ،احتـرام بـه حضـور رأیشـان نیـز
حضـور و مشـارکت خـود را در تعییـن سرنوشـت خویش ایـن شـهر تعریـف کنیـم و از آ نهـا فقـط عکسـی ب هجـا سـیر صعودی داشـته اسـت .انتخابات امسـال یک روز
فراهـم آوردنـد .همیـن امـر ،زمین ههـای فو قالعـاد های از خـرداد پرحادثـه عق بنشـینی کـرده و مـردم در تاریخ
فراهـم آورد تـا نماینـدگان مجلس شـورای ملی ضرورت مانده باشـد. ۲۹اردیبهشـت ،در کنـار انتخابـات ریاسـ تجمهوری،
تدویـن قانـون بلدیـه را دریابنـد .بـا تصویـب و توشـیح تاریخچـۀ انتخابـات شـوراها بـه انقالب مشـروطه در انتخابات شـوراهای شـهر و روستا نیز شرکت کردند.
قانـون بلـدی ،در ۲۰ربی عالثانی ،۱۳۲۵برخی شـهرهای بازم یگـردد؛ آن روزهـا کـه جامعـه م یخواسـت حـق در ایـن میـان ،بـرای مـردم اصفهـان انتخابـات شـوراها
انتخا بکـردن و انتخا بشـدن داشـته باشـد .بـا
25
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
در انتخابات شـوراهای شـهر انتخاب نشـدند .در شـهر شـهرها ،بـا ب یمهـری حا کمیـت روبـ هرو شـد؛ تـا جایـی ایـران انجمـن بلدیـه تشـکیل دادنـد .یکـی از ایـن
اصفهـان ،تـا دورۀ چهـارم ،هیـچ زنـی در انتخابـات کـه در اواخـر مشـروطیت ،مقاومـت این انجمـن در برابر شـهرها اصفهـان بـود .انجمـن بلدیۀ اصفهان توانسـت
شـوراها برگزیـده نشـد .البتـه زنانـی بودنـد کـه کاندیـدا سـن گاندازی مسـتبدان ،حکومـت اصفهـان و برخـی برخـی فعالی تهـای عا مالمنفعـۀ شـهری را مثـل حفـظ
شـوند؛ اما اقبال حضور در شـورای شـهر را نیافتند .ندا اصنـاف ،همچـون تجـار ،سـرانجام در هم شکسـت؛ اما بهداشـت و نظافـت شـهری ،اعالم نـرخ ارزاق ،مقابلـه
واشـیان یپور اولین زنی بود که به عضویت شـورای شهر توانسـت در مدتـی انـدک ،توجـه بخـش چشـمگیری از بـا ک مفروشـی ،مرمـت آثـار تاریخی ،روشـنایی شـهر و...
اصفهـان درآمـد؛ امـا شـورا در اصفهـان در دورۀ چهـارم مـردم اصفهـان جلـب کند و کارنامۀ مناسـبی از خود بر بـرای رفـاه و آسـایش مـردم اصفهـان انجـام دهـد.
هـم همچنـان مردانـه باقـی مانـده بـود؛ چـرا کـه از ۲۱ بـا نصـب نیرالدولـه بـه حکومـت اصفهـان ،تالش
عضو آن تنها یک نفر زن بود .واشیان یپور در انتخابات جـای گـذارد. بسـیاری بـرای تشـکیل انجم نهـای رسـمی در شـهر و
۱۳۹۲توانسـت حدا کثـر آرا را بـه خـود اختصـاص دهـد. زنـان در انقالب مشـروطه حضـور چشـمگیری بلـوکات صـورت گرفـت .روزنامۀ ندای اسالم ،حکومت
فعالی تهـای او بـا دشـوار یهایی نیز همراه بوده اسـت داشـتند؛ولـیبـاتشـکیلمجلـسوانجم نهـا،نـهحق نها گمـهاانـنیدیوـراهبودبتقخرتیـبـ ًای نیرالدولـه بـر اصفهـان را بـه «بالی
چـرا کـه وی در اقلیـت بـود و ا کثریـت کرسـ یها را مردان انتخا بشـدن داشـتند و نـه حـق انتخا بکـردن .در اهـل اصفهـان» تعبیـر کـرد؛ امـا در
واقـع ،نماینـدگان مجلـس ضمـن مته مکـردن زنـان بـه دو ماه پس از تصویب و توشیح نظامنامۀ بلدی ،یعنی
بـه خـود اختصـاص داده بودنـد. ب یلیاقتی ،آنان را از حق رأی محروم کردند و در ردیف در اواخـر جماد یالثانـی ،۱۳۲۵دولـت عل یاصغرخـان
در دورۀ پنجـم نیـز دو تـن از بانـوان اصفهـان از لیسـت اطفال،دیوانگانواتبا عبیگانهبهشمار آوردند.همان امی نالسـلطان ایـن نظامنامـه را بـه انجمـن ولایتـی
امیـد انتخـاب شـدند .زنـان و مـردان ایـن شـهر بـه آنـان زمـان ،برخـی از زنـان و مـردان بـه ایـن مسـئله اعتـراض اصفهـان فرسـتاد و حـدود یـک سـال پـس از امضـای
اعتمـاد کردنـد تـا تحقـق خواسـت ههای خـود را از آ نهـا کردنـد؛ امـا هیـچ حقـی بـه آنـان داده نشـد .قانـون فرمـان مشـروطیت در ۱۳۲۵ق ،مقدمـات تشـکیل
بخواهند .امید که پاسـ خگوی مردم و رسـان هها باشند. انجم نهـای ایالتـی و ولایتـی در اولیـن دورۀ مجلـس ان«انججمـمـن بنلن ّدظیــاره»دتر اشـصکفیهـلاوندفررامهـحاملشـتد.شـبهدریـ ،اننتترختایبــابت،
هرچنـد بـه اسـتثنای مهنـدس فریـده روشـن ،ارتبـاط شـورای ملـی بـه منظـور تشـکیل شـوراهای اسـتان و برگزارشـد و نتایـج در عمـارت چهلسـتون خوانـده شـد.
برقرار‌کردن با دیگر خان مها دشوار بود .بارها با خان مها شهرستان به تصویب رسید .طبق لایحۀ انجم نهای از هرکـدام از محالت نوزد هگانـۀ شـهر ،یـک نفـر انتخـاب
نـدا واشـیان یپور و دکتـر شـیرین طغیانـی تمـاس گرفتـه ایالتـیوولایتـی کـهدر هیئـتدولتبهتصویبرسـید، شد که اسامی آ نها در روزنامۀ «انجمن مقدس ملی»
شـد؛ ولـی متأسـفانه هی چیـک پاسـ خگو نبودنـد .مـا بـه بـه زنـان حـق رأی داده شـده اسـت .برخـی علمـا بـا آمـده اسـت.
منتخبینـی نیـاز داریم که خواسـت ههای به حـق مردم، طـرح حـق رأی بـه زنـان و ایـن لایحـه مخالفـت کردنـد در سـال ۱۳۰۹ش ،قانـون بلدیـ ه بازنگـری شـد و
ب هخصـوص زنـان را بشـنوند و در جهـت تحقـق آن گام وتصویـ بایـنلایحـهرادسیسـۀخطرنا کیبرایلطمه انجم نهـای بلـدی بـا نظـارت شـدید وزارت کشـور
زدن به اسلام و روحانیت خواندند .سرانجام در ششم دوباره آغاز به کار کردند .بدین ترتیب ،تا حدود زیادی
بردارند. اسـتقلالایـنانجم نهـا گرفتـهشـد؛بدی نگون هکهحق
گـروه تاریـخ ماهنامـۀ بـرای فـردا در شـمارۀ هجدهـم بـه بهمـ ن مـاه 1341حـق رأی زنـان بـه تصویـب رسـید. انتخـاب شـهردار از آ نهـا سـتانده شـد و نیـز مصوبـات
پرونـدۀ انجمـن شـهر و بلدیـۀ اصفهان پرداخته اسـت. َآببـْیـیاَانپُهیــت ْرمووز َروویاِیاـمناَّقمـااتل َرمَزبْقاَخنتاسلُاهفــلْممی ُیی ْهن ِدفمرُقـچـسوـ َواننل» «َ۷موَ۵أجْ۳لمـُ۱ر ُوهـبْسامت ُوشـشـجوورَ‌هرابـهىی آ نهـا م یبایسـت بـه تصویـب وزارت داخلـه برسـد.
خوانـدن پرونـدۀ پیـ ش رو ،مـا را بـا تاریـخ انجمـن شـهر اسلامی کار خود را آغاز کرد؛ انتخابات دورۀ اول شورای انجمـن بلدیـۀ اصفهـان ،همچـون انجم نهـای دیگـر
و بلدیـۀ اصفهـان آشـنا م یکنـد .امیـد کـه ایـن پرونـده، شـهروروسـتادر ۷اسـفند ۱۳۷۷برگزار شـد.بازهمزنان
توجـه علاق همنـدان و پژوهشـگران را جلـب نمایـد.
| شمارزنانومرداننمایندهدرپنجدورهازشوراهایاسلامیشهراصفهان |
تعداد زنان راه یافته تعداد مردان راه یافته زمان انتخابات دوره
0 11 ۷اسفند ۱۳۷۷ اول
0 دوم
0 ۹اسفند 11 ۱۳۸۱ سوم
1 چهارم
2 ۲۴آذر 11 ۱۳۸۵ پنجم
۲۴خرداد 20 ۱۳۹۲
۲۹اردیبهشت 13 ۱۳۹۶
دوره شغل | نمایندگانزندرشورایشهراصفهان | تاریخ تولد و زادگاه نام و نام‌خانوادگی
چهارم عضومرکزپژوه شهایشورایشهروسوابق مدرك تحصیلی -۱۳۶۱اصفهان ندا واشیان یپور
پژوهشی،فرهنگیواجراییدرصد‌ا وسیما
پنجم رئیسادارۀامور آموزش،پژوهشوبرنام هریزی کارشناس ارشد مدیریت فرهنگی -۱۳۴۸آباده شیراز فریده روشن
پنجم ادارۀ کلآموزشفن یوحرف هایاستاناصفهان -۱۳۵۱اصفهان شیرین طغیانی
دانشجوی دکتری مدیریت آینده پژوهی
استادیار دانشگاه آزاد دکترای مهندسی شهرسازی
26شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
نگاهی به انجمن بلدیۀ اصفهان در گذر تاریخ
بلدیۀ اصفهان جسمی بدون روح
م یکرد؛مثل ًا -1رسیدگیبهشکایاتمردم و مشـکلات فزاینـدۀ شـهر اصفهـان ،انجمـن ولایتـی ایـن بـا گسـترش شـهرها و پیچیدگـی
پی در بلدیه به شـکایات مردم رسـیدگی شهررابرآنداشتتاسیاستتشکیلانجمنبلدیهرادر ارتبا طهـای اجتماعـی ،تأسـیس
شکایتمردماز فروشندگانمنطقۀجلفا کهاجناس نهـادی بـرای ادارۀ شـهرها ضـروری
را مطابـق نـرخ موردنظـر ادارۀ بلدیـه نم یفروختنـد، پیـش گیـرد.ازعوامـلمؤثـردرایجادتشـکلبلدیه: م یشـود .طـرح تأسـیس بلدیـه
-1وضععمومیشهرومسئلۀحف ظالصحهوجم عآوری ازجملـه مـواردی بـود کـه پـس از
حکمـیازطـرفانجمـنصادرشـد کـهبایداجنـاسرا برقراریمشروطهدرمجلسشورای
بهنرختعیی نشدهاز طرفانجمنبفروشند(انجمن زبال ههایشهراصفهان؛ ملـی مطـرح شـد .بعـد از مذا کـرات
بلدیـه ،س ،1ش.)3:8 -2ایجادشغلبرای کم کردنجرموجنایت؛ طولانـی سـرانجام قانـون بلدیـه در شهرزاد
-3گرانیوب یکیفیتینان(توتکاروبیطرفان)93:1390،؛ محمد یآیین
-4نبود قانون مدون و نظارت بر امور فروشندگان.
-2ایجـاد روزنامـه بـرای انتشـار مذاکـرات انجمـن کارشناس ارشد 108مـاده در بیسـتم ربی عالثانـی
بلدیـه درخواس تهایروزنام ههاازانجمن تاریخ ایران 1325ق1907/مبـهتصویـبرسـید
بلدیه (چلونگـر.)11 :1388 ،
نیـاز بـه گسـترش اخبـار و اطلا عرسـانی ،انجمـن را بـر یکیاز اهدافاصلیانقلابمشروطهتوجهبهنظرمردم
آن داشـت تـا بـا مدیریـت میـرزا نورالدیـن مجلسـی، پساز تأسیسانجمنوادارۀبلدیه،درخواس تهای بـاایجـادنهادهـایمدنـیبـود.انجمـنبلدیـه،بـا کارکـرد
صاح بامتیاز نشریۀ«فرجبعداز شدت»،نامروزنامه ویـژۀ روزنام ههـا هـم مطـرح شـد .روزنامـۀ اصفهـان اجتماعـی خـود ،یـک نهـاد مدنـی مرد مسـالار بـه شـمار
رابه«انجمنبلدیه»تغییردهدوآنرابهیکیاز ارکان پـس از بیـان تبریـک بـه مناسـبت تأسـیس بلدیـه، م یآمد.روزنامۀناقوراعتقادداشتتازمانی کهایننهاد
خبررسـانیانجمـنمبـدل کنـد.پسازتوقیفانتشـار درخواس تهایخودراازانجمنبهاینترتیبمطرح ب هطـورصحیحشـکلنگیـرد،رفاهوپیشـرفتدرصنعت
آن،روزنامۀ«بلدیهاصفهان»بهمدیریتعباسخان و تعالـی کشـور بـه وقـوع نخواهـد پیوسـت (ناقـور ،س،1
شـیری دهکردی تأسـیس شـد (انجمـن بلدیـه ،س،1 کرد: ش .)5 :2بـه همیـن دلیـل ،نماینـدگان مجلـس شـورای
-1افرادی کهباچوباشیایچوبیدرستم یکردند، ملـی بـرای رشـد اجتماعـی و اقتصـادی کشـور ،خواهـان
ش.)1 :4 در مکا نهـای عمومـی بـه شـغل خـود نپردازنـد؛ زیـرا نفـوذ و گسـترش قـدرت مـردم در امـور شـهری بودنـد و
یکـی دیگـر از روزنام ههـای آن عصـر« ،زاینـد هرود» وسـایلآ نهاامکانآسیبرسـاندنبهمردموعابران قانـون انجمـن بلـدی را تدویـن و تصویـب کردنـد؛ زیـرا
نـام داشـت کـه مختـص بـه بلدیـۀ اصفهـان نبـود؛ تصـور م یکردنـدبـاتشـکیلانجم نهـایبلـدیمرکـباز
امـا صفح ههایـی از آن بـه اخبـار و مذا کـرات انجمـن راداشـت؛ نمایندگانهرمنطقه،قدرتمشروطهدرشهرهاافزایش
اختصـاص داشـت .ایـن روزنامـه در سـال 1327ق -2حیوانـاتبارکـشیـاقبـلاز طلـوعآفتـابواردشـهر م ییابـد( .ملـ کزاده1383،؛ ج .)596:3بعـد از انقالب
تأسـیسشـدوادارۀآنرامعی نالاسالمخوانسـاریبر شـوندیـاپشـتسـرهمقـراربگیرند کـهدر کوچهوبـازار مشـروطه ،انجم نهـا بـا طبقـات مختلـف مـردم ارتبـاط
عهـده داشـت (صـدر هاشـمی ،1362 ،ج.)3-2 :3 برقرارم یکردند.اغلباینانجم نهابهاصنافیامشاغل
سـد معبـر نشـود (اصفهـان ،س ،1ش.)24:1
-3تعییننرخارزاقومایحتاجشهریوجلوگیریاز مختلـف ،ولایـات و محل ههـای شـهر بسـتگی داشـتند و
احتکارو گرانیآن فعالی تهایبلدیه هدفخودرادفاعازمشروطهومجلساعلاممی کردند.
این انجمن ها به انجمن های سیاسی و ایالتی و ولایتی
تعدادیازنمایندگانانجمنازوثی قالملکانصاری، مـردم از قوانیـن و فعالی تهـای بلدیـه اسـتقبال تقسیممیشدند.انجمنولایتیاصفهانرابطانجمن
رئیسانجمنپرسیدند کهعلتنگرانیمردماز کمبود م یکردنـد؛ب هطـور‌مثـال،زمانـی کـهانجمنحکـم کرد بلدیهومجلسبود(ورهرام.)559:1385،وضععمومی
مردمدرخان ههاچراغنصب کنند،مردمباکمالمیل
چـراغ گذاشـتند.
27
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
اصفهـان از ایـن مقـدار تولیـد بـه 500مـن م یرسـید اعمـال خالف. و گرانیارزاقچیسـت؛درحال یکهدرشـهرارزاقفراوان
(عیسـوی.)370:1362،پنبـهنیـزاز اقالممهمـیبود -6مرمتآثارتاریخی استواوعلتترسواضطرابمردمر‌اصاحبانارزاق
کـهبلدیـهاز مالیـاتآنتأمیـندرآمدم یکـرد(انجمن تعمیـر و مرمـت میـدان نق شجهـان از مه متریـن عنـوان کـرد کـهدر شـهراصفهـانشـایعه کـردهبودنـد
اقدا مهـایانجمـنبلدیـهدرزمینـۀحفظومرمـتآثار امـکانافزایـشقیمـتارزاقوجـوددارد.ناظ رالاطبـاء
مقـدس ملـی اصفهـان ،س ،2ش.)3 :14 تاریخیبهشمارم یرود(ندایوطن،س،2ش.)4:4 معتقـدبـود کـهبلدیـهبایـداز احتـکار ارزاقجلوگیـری
-7مقابلهبا گرا نفروشیو ک مفروشی کنـد؛زیـراایـنمسـئلهباعـث کمیـابشـدنجنـسو
وضعیت بلدیۀ اصفهان -8تأسیسصندوقخیریه اختاللدر امـرنـانم یشـدومایـۀرنـجمسـتمندانرا
هـدف ایـن صنـدوق جمـ عآوری کم کهـای نقـدی فراهمم یکرد.رئیسبلدیهمخالفتشکیلجلسهبا
در شورایچهاردهنفرهاز وکلایبلدیهطبقرأیا کثر بـرای تأسـیس مـدارس فقـرا و سـاخت بیمارسـتان و صاحباناجناسبوده،زیرابهنظراوهرگاهجلس های
نمایندگان،تصویبشد کهشعب ههایبلدیهازقبیل کمـک بـه ایتـام بـود (انجمـن بلدیـه ،س ،1ش.)4:8 در بـاب نـان تشـکیل م یشـد ،بیشـتر سـبب افزایـش
تنظیفیـه ،احتسـابیه و احصائیـه و ...ب هعلـت کافـی -9نمر هگذاریخان هها قیمـتنـانشـدهبـود(زاینـد هرود،س،2ش1:5و.)4
نبـودنمالیـهومقـروضبـودنبلدیـه،ب هطـور موقت منظـور از نمر هگـذاری خان ههـا ،همـان پلا کبنـدی مورددیگریاز مذا کراتانجمنبلدیهدربارۀ گوشت
تعطیلشوندوادارۀبلدیهباهمانچهار نفراعضای منازل مسـکونی اسـت (ندای وطن ،س ،2ش.)4 :4 بـود کـهپـساز مذا کـرهبـااعضـایانجمـنولایتـیقرار
رسمیباقیبماند.همچنینقرار براینشد کهفقط -10جلوگیریازساخت کالاهایتقلبی شـدچندنفراز مغاز هداران گوش تفروشـی ،گوشـترا
بهامور مهمشهراصفهانبپردازندتااز مخارجبلدیه برای نمونه ،خات مسازها به بلدیه شکایت کردند که در سـال،بهقیمتثابتبفروشـندوماهیدهتومان
کاستهشود .گرچهبرخینمایندگانبلدیهباتعطیل آین هسـازها کاغذهایـیبـهنقشخاتـمبـررویآین هها بابت حقوق پلیس به ادارۀ نظمیه بدهند تا هم فقرا
شـدن ادار ههـای وابسـته ب هدلیـل کمبـود بودجـه م یچسبانندوارزانم یفروشندومردمروستاهاهم بتواننـدمایحتـاجخـودرابـاآرامـشخیـالتهیـه کنند
مخالـفبودند،ایـنادار ههاب هدلیلناتوانیبلدیهدر تشـخیص نم یدهند و صنعت خات مسـازی منسـوخ و هـم از محـل درآمدهـا ،حقـوق پلیـس فراهـم شـود
ادارۀامور شهرومشکلاتشدیدمالیتعطیلشدند شـدهاسـت؛ازای نروادارۀبلدیهشـوراییتشکیلداد
وقوانینـیوضـع کردتاجلویتقلبرابگیرد(انجمن (زاینـد هرود ،س ،2ش1 :6و.)2
(زاینـد هرود ،س ،3ش3 :2و.)4 بلدیـه ،س ،1ش.)4 :8 -4تشکیلنیرویپلیس
روزنامـۀ«زاینـد هرود»در مطلبیدر شـمارۀ،32سـال -11سرشمارینفوس
دوم ،صفح ههـای اختصاصـی مربـوط بـه اقدامـات از طریـق سرشـماری نفـوس ،انجمـن م یتوانسـت کدخدایـان و داروغ ههـا بـه دلیـل پرداخـت نشـدن
بلدیـهراحـذف کردونوشـت:بلدیـۀاصفهانتبدیل ارزاق موردنیـاز مـردم را در زما نهـای مختلـف بـرآورد مواجـب ،دسـت هجمعی اسـتعفا کردنـد .حا کـم شـهر
به جسـمی بدون روح شـده اسـت .انجمن بلدیه به کند و از وقوع قحطی و گرانی ناشـی از کمبود گندم و اصفهـان در پیامـی بـه انجمـن ولایتـی اعالم کـرد کـه
دلیـل پیشـرفت نداشـتن امـور ،تشـکیل نم یشـود. ارزاقیااحتکارآ نهاجلوگیری کندوقرارشدازطریق داروغ ههـای محالت ،بـه دلیـل کـم بـودن مواجـب از
وظیفـ همربـوطبـهامـروکالت کـهبرعهـدۀآ نهاتعلق کارمنـدان ادارۀ بلدیـه ،اعلا نهایـی بـه دیوارهـای عهـدۀتأمیـنامنیـتشـهربرنم یآینـدوخـوباسـت
گرفتـه بـه آ نهـا اجـازۀ فتـور و سسـتی نم یدهـد. محالت مختلـف بچسـبانند و بـه مـردم اطالع داده ایـن امـر بـه ادارۀ بلدیـه سـپرده شـود (انجمـن مقدس
هی چوقـت قیمـت ارزاق بـه ایـن گرانـی نبـوده اسـت. شـود (انجمـن بلدیـه ،س ،1ش.)4 :14 ملـی اصفهـان ،س ،2ش .)6 :2پـس از وا گـذاری
نزدیـک بـه سـی نفـر نماینـدۀ بلدیـه چنـان غیرفعـال امنیت شـهر به بلدیه ،مسـتبدان دزدان را به تخریب
و عاجـز هسـتند کـه نـه از عهـدۀ انجـام وظایـف خـود درآمدهای انجمن بلدیه تشـویقم یکردنـدتـااعتبار سـازمانبلدیـهراتضعیف
برم یآیند و نه م یتوانند مشکلات خود را به موکلین کنند (انجمن مقدس ملی اصفهان ،س ،2ش.)3 :4
خـود توضیـح دهنـد و در مقـام رفـع موانـع برآینـد. انجمـن بلدیـه در تاریـخ 1325ق از مجلـس شـورای باوجوداین کارشکن یها،امنیتشهرپساز تأسیس
«مگـرنم یداننـد کـههـرزحمتی کـهاز ب یترتیبـیامور ملـی مح لهایـی را بـرای تأمیـن بودجـۀ بلدیـه نیـرویپلیـسمردمیارتقایافتتاحدی کهبه گفتۀ
معاشـیه بـه اهالـی وارد آیـد ،آ نهـا مسـئول و شـریک درخواسـت کـرد؛ازجملـهدرآمـدمیـدانقدیم،تعرفۀ کتـاب نارنجـی ،تشـکیل نیـروی پلیس ،حتـی موجب
ورود آن زحمـت هسـتند .پـس سـکوت تـا کـی؟ تریـا ک ،تنبا کـو ،پوسـت ،صابـون و مغـز و برنجـی کـه پاییـن آمـدن نـرخ ارزاق شـد (کتـاب نارنجـی،1366 ،
تغافـلتـاچند؟یااز وکالتاسـتعفایـابهوظائفخود بـه خـارج فرسـتاده م یشـد و کرایـۀ کالسـکه و گاری.
عمـلنماینـدوبیـشاز ایـنموکلینخـودراحیـرانو همچنیـنبـازار پنبـهومغاز ههـابـهادارۀبلدیـهوا گـذار ج167 :1و.)168
سـرگردان مگذارنـد( ».زاینـد هرود ،س ،2ش.)6 :32 در یکیاز جلس هها،بلدیهبرایمبارزهبااحتکار ارزاق
شـد (توتـکار و بیطرفـان.)114 :1390 ، و گنـدم،طبـقحکـمانجمـنولایتـیشـهراصفهـان،
سخن پایانی درآمـد قهو هخان ههـای واقـع در میـدان نق شجهـان مجـازات نقـدی و چـوب زدن محتکـران را به مجازات
متعلـق بـه ادارۀ بلدیـه بـود و بـه مصـرف تعمیـر خـود حبساز سهساعتتاسهروز تغییرداد.شایدهمین
دورۀ اول مشـروطه پـس از بـه سـلطنت رسـیدن میـدان نق شجهـان م یرسـید .پـس از تصویـب ایـن مسـئله دسـتاویزی بـرای اشکا لتراشـی مسـتبدان
محمدعلـی شـاه بـا صعوبـت روبـ هرو شـد .در ایـن قانـون مغـاز هداران ،قهو هخان ههـای میـدان را از ادارۀ علیهنیرویپلیسبلدیهشدهبود(زایند هرود،س،2
دورۀ کوتـاهمـردمبـهافـکار آزاد یخواهانهومطالبات بلدیـه اجـاره کردنـد (انجمـن بلدیـه ،س ،1ش.)2:5
و حقـوق خویـش آشـنا شـدند .انجمـن بلدیه نیز یک یکـی از منابـع مهـم درآمـد بلدیـه تعرفـۀ تریـا ک بـود. ش6 :7و.)7
نهـادمرد مسـالاربـود کـهمـردمب هطور مسـتقیمباآن تریـا ک در دورۀ قاجـار یکـی از مه متریـن اقالم درآمـد -5رسـیدگی بـه وضع بهداشـت عمومـی و نظافت
در ارتباطبودندونقشمهمیرادر آنایفام یکردند؛ کشور بود.تولیدتریا کایراندر سال1869-1868م
اماسـرانجامبا کارشـکن یهایحا کمیتاسـتبدادی در حـدود 15.500مـن شـاهی بـود و سـهم شـهر شهری
بـا شکسـت مواجـه شـد؛ امـا در همـان مـدت کوتـاه اهداف بلدیه در این زمینه عبارت بود از:
موجـب افزایـش دانـش سیاسـی مـردم شـد؛ مـردم به تأسـیسادارۀمخصـوصبـا کارگـزارانبسـیار،بـرای
نقشخوددر جامعۀمدنیآ گاهشدندوبهحکومت
رسـیدگی به بهداشـت عمومی شـهر؛
قانـون و ارزش اجـرای قانـون پـی بردنـد. حف ظالصحـۀ عمومـی و جلوگیـری از بـروز
منابعدر دفترماهنامهموجوداست.
بیمار یهـای مختلـف؛
ایجـاد کارآفرینـی بـرای افـراد بیـکار و جلوگیـری از
28شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
اندر حکایت شکایت انجمن ولایتی اصفهان به مجلس شورای ملی
اموراصفهانرادرخورملاحظهنم یدانند
صـدور فرمـان مشـروطه آغـاز
فصـلنوینـیبـود کهبرشـهرهای
گونا گـون ب هویـژه اصفهـان‌تأثیـر
گذاشت .مردم اصفهان با تجمع
در منزلآقانجفـیاز صدورفرمان
الهاملطفی مشـروطه اسـتقبال کردنـد.
باوجود خـودداری ظ لالسـلطان
و تأخیـر چندماهـه ،تالش بـرای کارشناس ارشد
اجـرای نظامنامـۀ انتخابـات تاریخ
مجلـس بالاخـره نتیجـه داد و
انجمـن ولایتـی اصفهـان در ۴
ذ یالقعـده ۱۳۲۴متولـد شـد .پـ سازآن ،ب هتدریـج
نمایندگاناصفهاندر دورۀاولمجلسشـورایملی
انتخـاب شـدند .از اولیـن سـاعات شـروع کار انجمـن
ولایتـیوپـساز برگـزاریانتخابـاتواعـزامنماینـدگان
اصفهـان،مراجعـۀفو قالعـادۀمـردمبـهانجمـنبـرای
پیگیـری خواسـت ههای فـردی و محلـی و صنفـی آغـاز
شـد.
بـه نظـر م یرسـد نـگاه عمـوم مـردم ،حتـی اعضـای
انجمن،بهانجمنولایتیبراینمحور استوار بود که
انجمنشـعب هایازعدال تخانۀدرخواسـتیعمومدر
ازآنجاکـه وزارت داخلـه جـواب ایـن تلگـراف را نـداد، بنابرایـن مـردم ب هجا نآمـده از اسـتبداد ،کـه بـرای جریان مشروطه است .به عبارت دیگر ،تلقی عام این
مجلـسشـورایملیبـاهدفپیگیریخواسـت ههای پاسـ خگوییدعـاویانباشـتۀسـالیان،راهـینـویافتـه بود کهمجلسعدال تخانۀمرکزیاستوانجم نهای
انجمـن ولایتـی اصفهـان نامـ های بـه وزارت داخلـه بودند،یکسرهمطالبۀعدالتم یکردندوایجادعدلیه ولایتیشـعب هایاز آنبهحسـابم یآیند.ب ههرحال،
فرسـتاد و خواسـتار آن شـد کـه وزارت داخلـه هرچـه از خواسـت ههای آ نهـا بـود .هرچـه ایـن رونـد کندتـر و از ایـن زمـان سـیل مکاتب ههـا ،تظل مخواه یهـا،
زودتـرجـوابنامـۀانجمناصفهانرابفرسـتندومانع نارسـاتر م یشـد ،سـیل مراجع ههـا و نام هنگار یهـا و دادخواه یهاونام هنگار یهاب هسویانجمنوب هتبع
ازایـنشـود کـهوضعیـت کنونیومسـاعدتاصفهان آن مجلـس شـورای ملـی سـرازیر شـد .آنچـه ایـن رونـد
عریض ههـا ب هسـوی تهـران افزو نتـر م یشـد. راب هشـدتتقویـت کـرد،اختاللتدریجـیدر اوضـاعو
بـههـمبریزد. درایـنمجـالهفـتبـرگسـندرابررسـیم یکنیـم که ناتوانیروزافزوندولتمرکزیازپیگیریخواست ههای
مجلـس شـورای ملـی همچنیـن نامـ های بـه انجمـن بهما ههایذ یالقعدهوذ یالحجه،1328یعنیچهار عمومـیواز آنمه متـرناتوانـیمالـیبـود.در کنـار ایـن
ولایتـی اصفهـان فرسـتاد و خواسـت ههای آن را برحـق سال بعد از تشکیل انجمن ولایتی ،مربوط است .این وضعیـت نگرا نکننـده ،اختالف ب هوجودآمـده بیـن
دانسـت و تأ کیـد کـرد کـه نماینـدگان بـر درسـتی ایـن اسـناددربرگیرنـدۀشـکایتانجمـناصفهـاناز وزارت مجلـس و دربـار و کارشـکن یهای محمدعل یشـاه و
داخلهاست.طبقایناسناد،اعضایانجمنولایتی قدرت گرفتن گرو ههای کوچکوبزرگمحلیوقومی،
خواسـت هها صحـه گذاشـت هاند. اصفهـان در تلگرا فخانـه حاضـر شـدند و بـرای رفـع بـاتمایالت گریـزازمرکـز،اوضـاعرامتشـن جترم یکرد.
در پـی نامـۀ مجلـس شـورای ملـی بـه وزارت داخلـه، بعضـی کاسـت یها،ازجملـهمهمـاتقشـون،تلگرافـی
ایـنوزار تخانـهنامـ هایبهمجلسارسـال کـردوطی بـهوزارتداخلـهفرسـتادند.بعـداز گذشـتدوهفته،
آنجـوابداد کـهوزارتداخلـهب ههی چوجـهدر انجـام
29
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
پـسازیـکهفتـهوعـدهدادند کهدوسـاعتبهغروب و انجمـن آنجـا کـه مصـدر خدمـات اساسـی و عمـده مقاصـد انجمـن ولایتـی اصفهـان قصور نکـرده اسـت و
روز ی کشـنبه حاضـر م یشـوند .براسـاس ایـن وعـده، بود هانـد،بـهخواسـت ههایآ نهـاتوجـه کننـدوهرچـه اشـاره کرد کهبیشـترمطالباتآ نهادرزمینۀمهمات
تـادوسـاعتاز شـب گذشـته،در تلگرا فخانـهمنتظـر زودتـراقدامـاتلازمراانجامدهند.همچنینمجلس قشـونی بـوده و بـه وزارت جنـگ مربـوط اسـت کـه
بودیـم .تـازه آن زمـان هـم دو نفـر معـاون فرسـتادند و شورایملینام هایبهانجمنولایتیاصفهانفرستاد ب هکـرارازایـنوزار تخانهخواسـت هایمبهخواسـت ههای
مطالبب ینتیجهماندوب یخبررفتند.این ک ملطفی و در آن توضیـح داد کـه دربـارۀ خواسـت ههای انجمـن انجمـنرسـیدگی کنـد.وزارتداخلـهدرادامۀنامهنیز
توهی نآمیـزی در حـق انجمـن اسـت و ن هتنهـا بـه اصفهـان بـه هیئـت وزرا هشـدار داده اسـت و شـرح قیـد کـردآنچـهاز بابـتریاسـتسـوارۀامنیـهبـهوزارت
انجمـن اهمیـت نم یدهنـد کـه تمـام امـور اصفهـان توضیحـاتوزارتداخلـهرابـرایانجمـنارسـال کـرد. داخلـهمربـوطبـود،انجـامدادیـموحسـینقل یخانرا
را درخورملاحظـه نم یداننـد .ا گـر خدمـات و سـابقۀ محاسـ بالدوله،نای برئیـسانجمـناصفهان،بعـداز که شخصی لایق بود به ریاست امنیۀ اصفهان معین
انجمن بر آقایان عظام پوشـیده اسـت ،بر امنای ملت دریافتتلگرافارسالیازمجلس،تلگرافیشکای تآمیز کردیـم و فرسـتادیم .وزارت داخلـه همچنیـن توضیـح
مخفـینیسـت.متأسـفانهغیـراز شـایا نتوجهنبـودن دربـارۀب یتوجهـیورسـیدگینکردنبهخواسـت ههای داد کـها گـرشـکایتانجمـناصفهـاناز ایـناسـت کـه
موضـوع و اهمیـت نداشـتن اصفهـان ،حضـور نیافتـن مـردماصفهـانبـهمجلـسفرسـتاد.اودر ایـننامـهبـا چـرا حضـوری جـواب تلگـراف را ندادیـم ،در ایـن بـاب
وزرای عظـام را برچـه پایـ های حمـل کنیـم .در پایـان اشـارهبـهوعد ههـایوزارتداخلـهوجـواببـهتلگراف هم کوتاهینشدهاستواقتدارالدوله،معاونرسمی
تلگـراف نیـز از مجلـس کـه آن را کعبـۀ آمـال ایرانیـان انجمـناصفهـان،بیان کرد کهانجمنبرحسـبمادۀ وزار تخانهرابهتلگرا فخانهفرستادیموباآ نهاسؤال
102قانـونانجم نهـا،یـکهفتـهقبـل،حضـور وزرای
خوانـدهاسـت ،کسـبتکلیـف کـردهاسـت. داخلهومالیهوجنگرااستدعا کرد کهدربارۀمطالب وجـواب کـرد.
مذا کـره کنیـموحضوری کسـبتکلیف کنیـموخاطر بعـد از جـواب وزارت داخلـه ،مجلـس شـورای ملـی
کتا بنامه وزرارااز طرفاصفهانآسودهنگاهداریم؛اماباتأسف، نامـ های بـه وزار تخان ههـای مالیـه و جنـگ و داخلـه
اسناد مجلس شورای ملی ،دورۀ دوم ،کارتن ،19پوشۀ .1 نوشتوتقاضا کرد کهبنابهاهمیتموقعیتاصفهان
30شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
نم یشود؟ بلدی در دورۀ پهلوی گزارشیاز انجمنهاینیم هکار ٔه کارهای چرا
شهریتمام
تشکیل نخستین انجمن بلدی
در اصفهان به دوران مشروطیت
برم یگـردد .براسـاس قانـون
تشـکیل بلدی ههـا ،انجم نهـای
بلدیـه از هـر محلـۀ اصفهـان ،بـا
عبدالمهدی رأی مـردم تشـکیل م یشـد؛ امـا
رجایی پانزدهسالآشفتگیدر مدیریت
کشـوری ،کـه مصـادف شـدن بـا
اولآنراوخی متـر کـجرنـد،گتقجرهیابنــًای دکترای تاریخ
کلیـۀ نهادهـای محلی
انتخابـی را از رونـق انداخـت و
مجلـسشـورایملـی،انجم نهایایالتـیوولایتیو
نیـز انجم نهـای بلدیـه همگـی خامـوش شـدند.
اعضایانجمنشهراصفهان نظـامنوپـایمدیریـتشـهری ،کـهدر عصرمشـروطه
ازراستبهچپ:سیفپورفاطمی.عرفان.خواجوی.امینی.نیکپی.امامی .کسائی.صحت.دائیجواد زویـبـاادت،أ كدریـقادلـفـرابوااعنطـبـار ایمـارخقتانیـاورانتوفبـرااپواشـنتبواهنشهـموررادهماـ ِیی
کمیسیون بلدی ایـنسـهنهـادخوا هناخـواهبایکدیگراصطـکا کپیدا محلی ،بنیاد نهاده شـد ،پس از طی مراحل آزمون و
کردهونوعیآشفتگیوب یتصمیمیرابهوجودآورده خطـادر دورۀرضاشـاه ،گا مبـ هگامراهخـودراب هسـوی
از اوایـل حکومـت رضاشـاه تـا سـال 1308اوضـاع بودنـد .دورۀ رضاشـاه در واقـع عک سالعملـی بـه ایـن مجامعـی کوچـک و ب یاختیـار طـی کـرد .ایـن مسـیر
بینابینـی برقـرار بـود؛ بدیـن شـکل کـه ادارۀ بلدیـه افـول شـامل کمیسـیون بلـدی ،شـورای بلـدی و
وجـود داشـت؛ امـا در کنـار آن یـک مجلـس مشـورتی وضعیـت بـود. سـرانجام انجمـن بلـدی م یشـد .م یتـوان گفـت
از معتمـدانمحالتبـهنـام«کمیسـیونبلـدی»نیـز امانکتۀظریفایناست کهدول تهانم یخواستند مجامـع نظـارت بـر بلدیـه همـان راهـی را رفتنـد کـه
تشـکیل م یشـد .اعضـای ایـن کمیسـیون را حا کـم، مجامعناظربربلدیهرابه کلیبرچینند.بدینسبب مجلـس شـورای ملـی در قالبـی بزر گتـر م یپیمـود.
از میـانطبقـاتمختلفشـهرتعیینم یکـردونوعی کـه «متنفذیـن و سرشناسـان محلـی هم بـرای ایفای یعنـی هـر چـه زمـان م یگذشـت ،تمرکزگرایـی بیشـتر
نظارتبرعملکردبلدیهداشتونقشمشورتیبرای نقـش ،ب هعنـوان حلقـۀ اتصـال دولـت و جامعـه ،بـه م یشد؛پای ههایاستبدادمرکزیاستحکامبیشتری
آنایفـام یکـرد.رئیـسادارۀبلدیهرانیـزوزارتداخله نگ هداریشهرهاعلاقهداشتندوبهدلیلپیوندهای م ییافـتواز ایـنمجامـعنیـزسـلباختیـار م یشـد.
کمن‌مبـصاـزودهبومب یک‌ـیفرردو.غـخـیوبـدواددارکـۀهبلمدعیـمـهونل ًیاـزهتزیشـنک‌هیهلـااتی ارتباطـی بـا همشهریانشـان ،راح تتـر از دولـت ایـنسیاسـ تهایتمرکزگـرامحصـولدوجریـانبود:
پرسـنلی آن از درآمدهـای آن بیشـتر م یشـد .آ نقـدر م یتوانسـتندزمینۀپذیرشقوانینوتسـهیلانجام ابتـدا بـه سرشـت حکومـت رضاشـاه برم یگشـت کـه
کـهدر سـال1298شادارۀمالیـه،بـهجـایبلدیـه،به امـور مـردم را ایجـاد کننـد» (سـتوده )282 :1390 ،از در تمامـی عرص ههـای زندگـی ،از اقتصـاد و اجتمـاع
تعمیـر بعضـی خیابا نهـای شـهر اصفهـان مشـغول سـویدیگـردولـتسـعیم یکـردبـاتشـکیلشـورایی تـا فرهنـگ و سیاسـت ،نوعـی تمرکزگرایـی شـدید را
بـوده اسـت (اختـر مسـعود ،ش 13 ،1بهمـن )1298 کهوظیفۀنظارتبرعملکردبلدی ههاراداشتهباشد، پیشـه خـود کـرده بـود؛ جریـان دوم درواقـع وا کنـش
یـاآ نکـهبعضـیاشـخاص،بنابـهدلبستگ یهایشـان، از کار بلدیـه و سالمت آن اطمینـان حاصـل کـرده ،از یـاعک سالعملجامعهوبازیگرانسیاسـیبـودبهدو
خیاباناطرافخانهیامحلۀخودراتعمیرم یکردند؛ نارضایت یهـاوشـور شهایاحتمالیجلوگیری کند. دههسیاستتمرکزگریزیوآشفتگیمدیریتی کهبعد
ب هطور نمونه،سردار اشجعخیاباناطرافخان هاش بـ هدلیـل گسـتردگی کار بلدیـهواشـرافی کـهبـرزندگی از انقالبمشـروطیتبـر کشـور حا کـمشـد.چنا نکـه
را سنگ و آهک و ریگ ریخته ،سروسامان داد (اختر شهرنشـینان داشـت ،در صـورت عملکـرد بـد یـا بـروز دیدیـم بـا انقالب مشـروطیت سـه نهـاد قدرتمنـد و
فسـاد مالـی در آن ،ممکـن بـود پیامدهـای زیانبـاری قانونـی،مدیریـتشـهرهارابـرعهـده گرفتنـد:حا کم؛
مسـعود ،ش 16 ،10فروردیـن .)1299 بـرای حکومت دربرداشـته باشـد .پس حکومـت لازم
دیـد مجامعـی هرچنـد ب یاختیـار در کنـار تشـکیلات
انجم نهـای ایالتـی و ولایتـی؛ و انجم نهـای بلدیـه.
بلدیـه وجود داشـته باشـد.
1.1اینمقالهبرگرفتهاز کتابای نجانببهنام«بر گهاییازتاریخاجتماعیاصفهانمعاصر»(جهاددانشگاهیاصفهان)1393،است.
31
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
تجهیزات شهرداری انجمن شهر 1347 افتتاحپلفلزی.بهمنرضانیا
مـردمبسـیار كـم‌می‌كـرد.مطابـقیكـیاز تبصر ههـای شـد .حـالا تصـور م ی‌كنیـد ایـن شـورا ،كـه ا كثریـت تشکیل شورای بلدی
آن پس از هر رأ یگیری «عده انتخاب شـوندگان باید اعضایش را همان اعضای كمیسیون سابق تشكیل
2معیـن شـده در مـاده اپنـسـج بتر»ا؛بـرمثعـا ًلد هاچـوی بنادشرـ مدـاكـدهه م یدهـد ،بـرای شـما چـه خواهـد كـرد؟» (اخگـر، در حوزۀمدیریتشـهریدر سـال1308شتغییراتی
تعـداد اعضـای نامبـرده رخ داد« .نظا منامـه موقتـی شـورای بلـدی» بـه
ش 10 ،188شـهریور )1308 تصویـب دولـت رسـید و آن را بـه حـکام شـهرها ابالغ
انجمـنبلـدیاصفهـان 9نفـرپی شبینـیشـده،اول کرد.براسـاسایننظا منامهیکشـورایپنجنفرهدر
بایـد 45نفـرلیسـتانتخا بشـدگانبـهوزارت كشـور تشکیلانجم نهایقانونیبلدی
معرفـی‌م یشـدند «تـا عـده لازم از میـان منتخبیـن شـهرهایبـزرگانتخـابم یشـد.نحوۀانتخـابهم
در 30اردیبهشـت 1309تحـول مهمـی اتفـاق افتـاد ای نگونهبود کهحا کماز میانطبقات گونا گونشهر
تعیین شود و انتصاب آ نها برحسب حكم دولت به کـه پایـه و اسـاس مدیریـت شـهری در دورۀ پهلـوی 24نفررادعوتم یکردواینهیئت24نفره 5،نفررا
عملخواهدآمد».تنهاتبصر های كهبرایاحترامبه اول ریختـه شـد .در ایـن روز «قانـون بلدیـه» بـه
آرای نسـبی آمده آن اسـت كه «تعیین اشـخاصی كه تصویب مجلس شـورا رسـید .مه مترین نکته در این به عنوان شورای بلدی انتخاب م یکردند؛ بنابراین،
قانـون نسـبت بـه قانـون قبـل آن بـود کـه اختیـارات انتخابـاتهمگانـیدر کار نبود.وظیفۀاینشـورانیز
بیـشاز سـهعشـراز عـدهآرایحدا كثـرراحایـزباشـند انجم نهایبلدیدر آنب هشـدت کاسـتهشدهبود. مشـخصومحـدودبـود«:نظـارتدر صحتمخارج
بردارندگان كمتراز سـهعشـرمقدمخواهندبود»؛به بـه ایـن شـکل کـه انتخـاب شـهردار یـا ریاسـت ادارۀ
زبـانسـاد هتر،انتخابـاتدومرحل هایبرگزار م یشـد. بلدیهباوزارتداخلهبودونیزمصوباتانجم نهای امـور عا مالمنفعـه و مطالعـه در ب ُلحدیســهن،جمریـشـااونراهمـودرر
ابتـدامـردمانتخـابم یکردندوسـپسوزارتداخله بلـدی بایـد بـه تصویـب وزارت داخلـه م یرسـید تـا بلدی و ارسـال اطلاعـات مربوطه
ضمانتاجراییم ییافت.بدینترتیبانجم نهای بـه دفتـر حکومتـی» (سـتوده.)286:1390،
از بیـن آ نهـا ،افـراد واجـد شـرایط را انتخـاب و اعالن بلـدی بیشـتر یـک نقـش مشـورتی م ییافتنـد؛ امـا در در تاریـخ 7شـهریور ،1308بنـا بـه دعـوت نظا مالدیـن
م یکـرد .بدیـن ترتیـب دولـت ب هنوعـی در انتخـاب همین جایگاه نیز آزادی انتخاب اعضای آن محدود
اعضـایانجمـنبلـدیصاحـبنقـشم یشـد. حکمـت ،حاکـم وقـت ،شـخصی تهای برجسـتۀ
شد. شـهری ازجملـه مل کالتجـار ،محمدجوادکسـایی،
در اینشرایطانجمننظار انتخاباتبلدیاصفهان مطابـقمـادهپنجـم‌قانـونبلدیـه «انجمنبلـدیهر محاس بالدوله،میرزاحسنچهارسوقی،سیدالعراقین،
تحـت نظـر حا کـم تشـکیل شـد و سـرانجام در روز 29 محـلاز نماینـدگانطبقاتتجـار واصنافومالكین
خرداد 1309انتخابات نخسـتین دورۀ انجمن بلدی (اعمازمالكینمستغلاتومالكیناملاكمزروع ی)آن اعزازالدولـهنی کپـیبـهادارۀحکومتـیدعـوتشـدهو
شـهر یا قصبه تشـكیل خواهد شـد» .شرایط انتخاب پنجنفررابهعنواناعضایاصلیوپنجنفررابهعنوان
در عمـارتتیمـوری(مـوزۀتاریخطبیعیفعلی)برگزار كننـدگانوانتخـابشـوندگانوطرز انتخـابومدت اعضـای عل یالبـدل شـورای بلـدی انتخـاب کردنـد.
شـد .در ایـن روز 1749رأی بـه صندو قهـا ریختـه تصـدی اعضـا و سـایر وظایـف آ نهـا بـه نظا منامـ های
شـد .بیشـترین آرا را محمدحسـین دای یجـواد بـه محـولشـدهبـود کـهبایـدتوسـط کمیسـیونداخلی اعضـایاصلـیشـاملاینافـرادم یشـد:صدرالاسالم،
مجلـس بـه تصویـب م یرسـید .ایـن كمیسـیون بـه محمدجواد کسایی،محاس بالدوله،مهدیبرهانیو
خـوداختصـاصداد کـه 928رأیبود.دوماهبعد که تاریـخ 6خـرداد « 1309نظا منامـه بلدیـه» را تصویـب اعزا‌زالدولـه نی کپـی (سـتوده.)287 :1390 ،
پنـجبرابـراسـامیبهوزارت کشـور اعلامشـد،از سـوی کـرد و در آن مـوادی گذاشـت كـه از قـدرت انتخـاب
ایـنوزار تخانـهافرادذیـلبهعنواناعضایانجمن روزنامۀ اخگر از اعضای شورا‌خواست که اقتدار خود
را در امـور بلدیـه بیشـتر نشـان دهنـد .البتـه چنـدان
بلـدی اصفهـان منصوب شـدند (جـدول شـماره.)1 بـه عملکـرد ایـن شـورای جدیـد خوشـبین نبـود.
در تاریخ 24مرداد 1311انتخابات دورۀ دوم انجمن
بلدیـه در اصفهـان برگـزار شـد .در آبا نمـاه آن سـال «كمیسـیون سـابق دوسـال خوابیـد .دو سـال فریـب
خـورد .دوسـال خالف روی ههـا را دیـد و چش مپوشـی
افـراد بهعنـوان اعضـای دومیـن دورۀ انجمـن بلـدی نمـودتـابالاخـرهبـهجـانآمـدهصـداینالـ هاشبلنـد
جدول شماره 1
اعضای انجمن بلدی اصفهان (دورۀ اول) ( -اخگر ،ش 5 ،412شهریور)1309
میرزا حسن سلطانی محمدحسین دایی‌جواد اعزازالدوله4 حاج میرزا زین‌العابدین امین 1میرزا احمد‌خان فاطمی حاج میرزا محمود بنكدار اردشیرمیرزا مسعود 2حاج مدبرالدوله صدری میرزا حیدرعلی امامی3
. 1.1میرزازی نالعابدینامینبرادرمیرزاحبی باللهامین(تاجربزرگونمایندۀاصفهاندرچنددورۀمجلس)بود كهدرسال1299شپسازدهسالتحصیلواقامتدراروپابهاصفهانواردشد(روزنامۀراهنجات،ش،13
21سرطان)1299اوچنددورهعضوانجمنبلدیهاصفهانشد.اعتمادالتجارنیزبرادردیگرآ نهابود.
. 2.2اردشیرمیرزامسعودفرزندظلالسلطانبود.
.3.3حیدرعلیامامیپدرخانمحسن کامشادبود کهراجعبهاینشخصیتدرخاطرات کامشادمطالبفراوانیدیدهم یشود.ر.ک :کامشاد،1387،حدیثنفس.
.4.4ازاعزازالدولهنی کپیمجموعهخاطراتیباقیماندهاست.رک:نیکپی،1347،تقدیریاتدبیر.
32شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
جدول شماره 2
اعضای انجمن بلدی اصفهان (دورۀ دوم) ( -اخگر ،ش 12 ،794آبان )1311
مداحیمدیحجسوایدن قاسم راستی محدمهددحشتسیین محمدجواد كسایی حسن سلطانی مهدی بنان زین‌العابدی ن امین سیدقعزبویدنالریحیم میرزا احمد فاطمی
جدول شماره 3
اعضای انجمن بلدی اصفهان (دورۀ سوم) ( -اخگر،ش 3 ،1001دی )1313
حسی ن خواجوی محمدحسین دایی جواد حسن سلطانی محمدجواد كسایی حسین صحت امیرقلی امینی حیدرعلی امامی اعزازالدوله اردشیر میرزا مسعود
امیرقلی امینی حسن سلطانی جدول شماره 4 حیدرعلی امامی اعزاز نیك‌پی
اعضای انجمن بلدی اصفهان (دورۀ چهارم) ( -اخگر ،ش 23 ،1228فروردین )1316
محمدجواد کسایی حسین خواجوی عرفان حسین صحت محمدحسین دایی جواد
جدول شماره 5
اعضای انجمن بلدی اصفهان (دورۀ پنجم) ( -اخگر ،ش 1 ،1412اسفند )1317
امیرقلی امینی حسن سلطانی احمد عرفان حسین صحت محمدحسین دایی جواد حسین خواجوی محمدجواد کسایی حیدرعلی امامی اعزاز نیك‌پی
جدول شماره 6
اعضای انجمن بلدی اصفهان (دورۀ ششم) ( -اخگر ،ش21 ،1669مرداد)1320
سید جواد كسایی محمدجعفر كازرونی زین‌العابدین امین ابوالقاسم تبریزی حسن سلطانی احمد عرفان 1صفا امامی محمدحسین دایی جواد امیرقلی امینی
بـود تمرکزگرایـی و نظار تهـای شـدید ،مانـع از پنجمیـن دورۀ انتخابـات انجمـن شـهرداری در انتخـاب شـدند (جدول شـماره.)2
تحـرک و چابکـی ایـن نهـاد شـده اسـت .روزنامـۀ 29بهمـن 1317در اصفهـان انجـام شـد( .اخگـر، انتخابات دوره سوم نیز بدون وقفه و در سال 1313
اخگـر پیشـنهاد داد« :بـه عقیـده مـا بایسـتی وزارت ش 24 ،1410بهمـن )1317در روز مذکـور 2504رأی برگزار و افراد فوق از سوی وزارت کشور اعلام شدند.
كشـور هـر چـه زودتـر هیئ تهـای نظـارت را منحـل، گرفته شـد (اخگر ،ش 1،1412اسـفند )1317کسـانی
اختیـارات شـهردار یها و انجم نهـای شـهرداری را کـه در ایـن دوره ب هعنـوان اعضای انجمن شـهرداری (جدول شماره)3
بیشـتر نمـوده و هـر شـهرداری را كـه بـرای اداره امـور انتخـاب شـدند ،همـان اعضـای انجمـن دورۀ قبـل بـرای دورۀ چهـارم انجمـن شـهرداری ،2روز سـوم
شهری م یفرستد ،از بین صال حترین مأمورین خود د یمـاه 1315معیـن شـد کـه اهالـی بـه چهلسـتون
انتخـاب نمـوده ،اجـرای اصلاحـات شـهری را بـا قید بودنـد( .جـدول شـماره)5 رفتـه و رأی خـود را بـه صنـدوق بیندازنـد( .اخگـر،
مسئولیت شدیدی از او بخواهد و ا گر در اجرای این انتخابـات دورۀ ششـم انجمـن شـهرداری در تاریـخ ش 1 ،1200دی )1315در ایـن روز تعـداد 2015ورقـه
اصلاحـات از خـود عرضـه و لیاقتـی بـروز نـداد ،او را به 28اردیبهشـت 1320صـورت گرفـت کـه سـرانجام تعرفـه رأی اخـذ شـد (اخگـر ،ش 7 ،1202دی )1315
كلـی از كار دولتـی منفصـل سـازد .نـه ای نکـه او را بـه افـراد فـوق از سـوی وزارت کشـور انتخـاب شـدند. و اعـزاز نی کپـی بـا 1581رأی ،حیدرعلـی امامـی بـا
حكـم عـدم لیاقـت از رأس امـور شـهرداری برداشـته 1497رأی و سـید جـواد کسـایی بـا 1469رأی حائـز
به شهرداری شهر دیگری منصوب نماید .و خلاصه (جـدول شـماره)6 ا کثریـت آرا شـدند( .روزنامـۀ اخگـر ،ش14 ،1204
ای نکـه شـهرداری هـر شـهری بایـد در انجـام وظایـف فعالیت ششمین دورۀ انجمن شهرداری با حوادث دی )1315سـرانجام نیـز وزارت کشـور افرادفـوق را
اخدـارو هدهـماسـیتقمخلتبلــودفهنبوـوتادبـهعوارامدخ‌ههصـاوصیـ ًاهكیائرمن‌تـهـداانو سوم شهریور 1320و آشفتگی اوضاع کشور مصادف ب هعنـوان اعضـای چهارمین دورۀ انجمن شـهرداری
وزارت كشور در راهتصویبپیشنها دهایآنهرروزه شـد .بـا بـاز شـدن فضـای سیاسـی ،در حـوزۀ محلـی
هزاران مشـكل بیجا نتراشـیده و تا آن جا كه ممكن نیـز انتقـاد از اوضـاع بـالا گرفـت؛ انتقاداتـی کـه ریشـه اصفهـان معیـن کـرد( .جـدول شـماره)4
اسـت بـا پیشـرفت اصلاحـات هـر شـهری مسـاعدت در فضـای بسـتۀ سیاسـی کشـور قبـل از شـهریور 20 در فروردیـن سـال بعد نصرالله سـیف پـور فاطمی به
اعضـای انجمـن شـهرداری اصفهـان پیوسـت .ایـن
داشت. انتصـاب بـه پیشـنهاد رئیـس انجمـن صـورت گرفت
ایـراد دیگـر روزنامـ ه بـر قیدوبندهایی بود کـه قوانین
بـر دسـ توپای شـهردار یها گذاشـته و معتقـد (اخگـر ،ش 23 ،1228فروردیـن .)1316
1.1احمدعرفانمراغ هایشهرتخودراازمدیریتروزنامۀعرفاندارد.ویدرشعبان1311متولدشد.دراصفهانعلومقدیموجدیدرافرا گرفتودرمدارسجدیدبهدبیریادبیاتفارسیمشغولشد.باواردشدنبهمسائلاجتماعیاوابتدامجلهعرفانرادرسال1303ش
منتشر كرد.اینمجلهتاسهسالمنتشرم یشد.پ سازآن،ویانتشارروزنامۀعرفانرابهدست گرفت كهاینروزنامهبهمدت28سالتاآبان1330انتشاریافت.احمدعرفانسرانجامدرسیآبان1330زندگیرابدرود گفتودرتختفولاداصفهانبهخاكرفت(.راجعبهاو:ر.ك:
صدرهاشمی ،ج ،4ص 12به بعد و اخضری ،ص)218
2.2دربهمن1314فرهنگستانمصوب کرد کهنامبلدیهبهشهرداریتغییریافتهوازاینپسرئیسبلدیهراشهرداربنامند.
33
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
عادل خان ۱۹۸۰-میلادی
والتر میتلهولزر 1304
در اصفهـان در موقـع برگـزاری انتخابـات ،بسـیار امـا ایـن قانـون کـه شـهرداری را چاب کتـر م یکـرد و نماینـد .وقتـی شـهرداری مسـتقل شـد ،وقتـی بـه
محسـوس بـود .او معتقـد بـود مدیـران کارخانجـات دسـتانجم نهایشـهررابازترم یگذاشـت،بابسـتر انجمن شـهرداری اختیار و اسـتقلال بیشـتری داده
بـا بـه کار گرفتـن کارگـران ،هـم سـو بـا حـزب حا کـم، اجتماعـی مناسـبی همـراه نشـد؛ بدیـن شـکل کـه شد ،وقتی نمایندگان شهر طبق دلخواه خود مردم
انتخاباتراجهتدادند(اصفهان،ش 16،1711مهر حـوادث بعـد شـهریور 1320و ب یثباتـی پـ سازآن، شـهر انتخاب گردیدند ،بدون شـك به این اوضاع پر
نهضت ملی شدن صنعت نفت و کودتای 28مرداد هر جومـرج شـهرداری و بسـیاری از عملیـات خالف
.)1347 وبعدازآنعدمارادۀسیاسیبرای گسترشمشارکت رویـه كارمنـدان آ نهـا خاتمـه داده خواهـد شـد»
بـا ایـن ترتیـب انتخابـات برگـزار شـد و 15نفـر اعضـای در مدیریـت کشـوری و شـهری ،باعـث شـد انجمـن
انجمـن شـهر اصفهـان معیـن شـدند .مدتـی بعـد، شـهر تـا سـال 1347معطـل و معـوق بمانـد .در ایـن (اخگـر ،ش 13 ،1688مهـر .)1320
انتخابهیئترئیسۀانجمنشهردر حضور ابراهیم میـان فقـط دورۀ هفتـم انجمـن شـهر در سـال1324
همایونفـر ،اسـتاندار و افراسـیابی ،فرمانـدار اصفهـان به پایان رسـید و دیگر انجمنی تشـکیل نشـد؛ اما آرزو تغییرقانونشهردار یهاوتلاش
برگـزار شـد کـهافـرادهیئـترئیسـۀانجمنشـهرداری برای برپایی انجمن و مشـارکت بیشـتر شـهروندان در برایبرپاییانجم نهایشهر
عبـارت بودنـد از: مدیریـت شـهر وجـود داشـت. شـایدبـهخاطـرهمیـنمشـکلاتبـود کـهدر تاریـخ4
«رئیس:دکترمنوچهردانشگر/نایباول:محمدعلی مرداد،1328مجلسپانزدهم،قانونشهردار یهارا
معیـن امیـن /نایـب دوم :کمـال نعم تبخـش/ آغاز برگزاریانتخاباتانجمنشهر بهنفعمردمتغییردادو «قانونتشكیلشهردار یها
دبیـر اول :عل یمحمـد آزمـا /دبیـر دوم :دکتـر حسـین و انجمن شهرها و قصبات» را به تصویب رسانید .به
ملـکصالحی»(اصفهـان،ش 5،1717آبـان.)1347 در اسـفند،1346وزارت کشـور متـن کامـلآیی ننامه موجب قانون جدید تغییراتی در وضعیت انتخابات
اعضـای دیگـر انجمـن عبـارت بودنـد از :حمیـد اجرایـی انتخابـات انجم نهـای شـهر را منتشـر کـرد. انخجوامهـنددشاـهشـرداتر كـیهادازدطهـرشـفدا:ه«الـهریشمـهسـرتداقریمیًاانوبـجامرأنیی
نی کپی،عزیزاللهمجلسی،سیدعلینوربخش،دکتر ایـن آیی ننامـه را هیئـت وزیـران تصویـب کـرد .در مخفـی و بـا ا كثریـت نسـبی بـرای مـدت چهـار سـال
عبدالحسـین محیی ،محمـد امامی ،رضـا مرتضوی، ایـن سـند فرمانـداران و بخشـداران مکلـف بـه اجرای انتخـاب م یشـود ...حدا كثـر تعـداد نماینـدگان یـك
مصطفی طغیانی ،محمدعلی شفی عزادگان .در این قانونانتخاباتم یشـدند(اصفهـان،ش24،1632 شـهراز 25نفـرتجـاوزنمی‌كنـد...نماینـدگانهرشـهر
انجمـن میناس میناسـیان ،نماینـدۀ ارامنه نیز عضو اسـفند .)1346مطابق این تصمیم 8شـهریور سـال بهتناسبجمعیتاز س یهزار نفربهبالا،بهمحلات
بود که در این مدت مرحوم شـد .محمود قرشـی نیز 1347بایدانتخاباتانجم نهایشـهربرگزار م یشد مختلـف تقسـیم ،و هـر محـل نماینـده خـود را تعیین
ناچـار بـه اسـتعفا شـد کـه مهـدی پرتـوی ب هجـای او وبـرایتشـكیلانجمـنشـهراعـزاممـ یدارد».پـساز
منصـوب شـد (اصفهـان ،ش 13 ،2754مهـر .)1351 (اصفهـان ،ش 25 ،1677تیـر .)1347 موضـوع نحـوه انتخـاب و افزایـش عمـر انجم نهـا بـه
ایـنانجمـندر نخسـتیناقـدامخـود،جهانگیـر کیا، نکتـهآنبـود کـهدر آنزماندوحزب«ایراننوین»و چهـار سـال،مسـألهدیگـری كـهانجمـنشـهراختیـار
شهردار وقتراب هاتفاقآرابهسمتشهردار اصفهان «مـردم»در عرصۀسیاسـی کشـور فعالیـتم یکردند. آن را یافته بود انتخاب شـهردار بود« :انجمن شـهر با
انتخـاب کـرد (اصفهـان ،ش 7 ،1718آبـان .)1347 حـزب ایـران نویـن دولـت را در دسـت داشـت و رأیمخفـیاز اهالـیمحـلیـااز بین كارمنـداندولت
چنـد مـاه بعـد ( )1348/10/21جهانگیـر کیـا اسـتعفا حـزب مـردم ب هصـورت اقلیـت عمـل م یکـرد .هجـوم و شـهرداران ،سـه نفـر را بـرای ریاسـت شـهرداری بـه
کـردومهنـدسا کبـرمقامیبـا 14رأیاز میـان 15رأی اعضـایحـزبایراننوینبرایتصاحب کرسـ یهای وسـیلهفرمانـدار بـهوزارت كشـور پیشـنهادم ینمایـد
انجمن شهر به مقام شهرداری اصفهان انتخاب شد انجم نهـای شـهر ،مدیـر روزنامـۀ اصفهـان را کـه و وزارت كشـور بـرای یكـی از آنـان كـه صالح بدانـد
(اصفهـان ،ش 22 ،1970دی .)1348مقامـی کـه تـا ب هسـویحزبمردمتمایلداشـت،ب هشـدتنگران حكمریاسـتشهرداریصادر م یکند».علاو هبراین،
1349/9/13بر سـر کار بود و با اسـتعفای او سرلشـکر م یکرد .اتفاق دیگری که شـب انتخابات افتاد وی را نظـارت و نظرخواهـی وزارت كشـور در مـورد
بهمنرضانیا،شـهردار اصفهانشـد.چهار سالبعد مأیـوس کرد؛بدینشـکل کـه کاندیداهایمنفردبه بیشهسردا‌ترگان‌یههاوبظاسییارفاكنمجمشدنهشبوهرد،با هصلطًاورخب‌یرکهیادزرومزاوراردت
در مهـر،1351عمـرانجمـنشـهراصفهانپـساز214 بـازی میـان دو حـزب وارد نشـده بودنـد .حـزب مـردم كشـور نبود.از آنمیانم یتوانبهبودجهشـهرداری
جلسۀ رسمی و به همین تعداد جلسه خصوصی به نیـز در شـب انتخابـات انصـراف خـود را از شـرکت در و عـوارض اشـاره کـرد كـه خـود انجمـن بایـد تصویـب
انتخابـاتاعالم کـرد؛بنابرایـنرقابـتفقـطدر میـان م یکـردودیگـرمثـلسـابق،نیـازیبهتصویـبوزارت
پایـانرسـید(اصفهـان،ش 13،2754مهـر.)1351 کاندیداهایحزبا کثریتایراننوینبود.بهحدی كشـور نداشـت .راجع به شـرایط انتخاب‌كنندگان كه
کـه«ایـنشـایعهقـوت گرفته کهدر انجم نهایشـهر طبـققانـونقبلیبایـداز طبقاتشـهریم یبودند،
دورۀیازدهمانجمنشهراصفهان نیـز حـزب ایـران نویـن انحصـار قـدرت را در دسـت در اینجـا فقـط آمـده اسـت كـه انتخاب‌كننـده بایـد
خواهـد داشـت و همیـن امـر سـبب دلسـردی مـردم تابعیتایران،حداقلبیسـتسـال،توطندر محل
22مهـر 1351انتخابـاتدورۀبعـدیانجمـنشـهردر گردیـده اسـت» (اصفهـان ،ش 11 ،1710مهـر .)1347 انتخاب و عدم محكومیت به جنایت داشـته باشـد.
سراسـر کشـور برگزار شـد.اینانتخاباته مزمانبرای انتخاباتدر12مهر1347انجامشد،اماآ نچنا نکه ب های نترتیبشمولانتخا بکنندگانبیشترم یشد.
مدیـرروزنامـۀاصفهـانپی شبینـی کـردهبود،نفـوذو
دخالـت صاحبـان قـدرت و مدیـران کارخانجـات
34شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
ا گرنسبتبهعملکرد کندشهرداریبرایهماهنگ خـرداد .)1352 انتخـاب اعضـای انجمـن شهرسـتان و نیـز شـوراهای
کردن اصفهان با تحولات جدید اعتراض م یشد .به دورۀ دوازدهـم انجمـن شـهرداری در سـال شهرسـتان برگـزار شـد .در ایـن انتخابـات در حـوزۀ
یاد داشته باشیم توریستی بودن شهر و دیدن شهر از 1355آغـاز بـه كار كـرد .ریاسـت ایـن انجمـن بـا اصفهـان15نفـرحائـزا کثریـتآراشـدند کـهعبار تانـد
دریچۀ چشم بیگانه یا میهمان ،مسئولیت شهروند محمـد كازرونیـانو گاهـیبـادكتـرخلیلخلیلی از:حمیـدنی کپـی،عطـااللهاشـراقی،رضامحمودیه،
بـودنراسـنگینم یکـرد.نمونـ هایاز ایـناعتراضات بـود .از خالل مذا كـرات انجمـن كـه ب هطـور زردشـت رسـائی ،بانـو مل کتـاج برومنـد محیـی ،بانـو
در سـال 1356بـه ایـن صـورت بـود« :چـرا کارهـای مرتـب در روزنام ههـا انتشـار م ییافـت ،م یتـوان مهی ندختمدبرصدری(نواب)،دکترحسینملک
نیم هکارهشـهریتمامنم یشـود؟چندپروژۀشهری نـام دیگـر اعضـای انجمـن را دریافـت :دكتـر هرمـز صالحـی ،مصطفـی افهـام ،احمـد تهرانـی ،محمـود
سا لهاسـت نیمـ هکاره رهـا شـد هاند .بـا آنکـه پـارک انصاری،مصطفیافهام ،كریمپوسـتی،عزیزالله سـلطان ینیا ،عزیـزالله مجلسـی ،رضـا مرتضـوی،
مرکـزیشـهرومیـداندروازهدولـتدر حسـا سترین مجلسـی ،عبـاس سـلطانی محمـدی ،مهـدی مصطفـی طغیانـی ،عبدالرحیـم فقهـی و مهـدی قلـی
نقطـۀ شـهر واقـع و در جلـوی چشـم هـر خـودی و سراستاد ،كثیرزاده،حست های،برومندوخان مها
بیگانـه اسـت ،بـا صـورت نیمـه مخروبـه و دیوارهـای مجیـدزاده ،صهبـا و آذری اعضـای انجمـن شـهر صفـوی (اصفهـان ،ش 23 ،2762مهـر .)1351
شکسـته و ک ج ومعـوج بـه هـر بیننـد های م یفهمانـد جلسـۀ افتتاحیـۀ انجمـن شـهر اصفهـان در تاریـخ10
کـهچـرخاصلاحـاتدر اصفهانبـه کندیم یچرخد بودنـد. آبـان1351بـاحضـوردکتر کیانپور،اسـتانداراصفهانو
و کمبـودی در قسـمت اجـرای پروژ ههـای عمـران ایـنانجمـن كـهتـاآسـتانۀانقالباسالمیبـرسـر سرلشـکررضانیا،شـهردار اصفهان گشـایشیافت.در
شـهری وجـود دارد .دولـت چنـد سـال پیـش قریـب كار بـود ،بـا مشـكلات و مسـائلی كـه ناشـی از افزایـش همـان جلسـه طـی انتخابـات هیئـت رئیسـه ،حمیـد
ی کصـد و سـ یمیلیون تومـان بـرای احـداث پـارک جمعیـتوتوسـعۀسـریعشـهربودنـدب هشـدتدرگیر نی کپـیبـهریاسـتانجمـنانتخابشـد.همچنین
مرکزیبهشهرداری کمکدادواز اینمحلخان هها بـود؛ب هعنـواننمونـه،یكـیاز دغدغ ههـایشـهرداری عطاءاللهاشراقیودکترحسینمل کصالحیبهعنوان
و مستغلات و مستحدثات مردم خراب و ویران شد، در ایـنزمـانپیـدا كـردنمحلجدیدبرایقبرسـتان نایبـان اول و دوم انجمـن برگزیـده شـدند .زرتشـت
ولـیاز آنروز تا کنـونبـراینوسـازیوسـاختپـارک، عمومیشـهربود.در جلسـۀانجمنشـهرنمایندگان رسائیومصطفیافهامنیزب هعنوانمنش یهایاولو
پولی در اختیار دسـتگا هها نگذارده؛ همچنان اسـت ب هشـدتاز گرانـیزمیـندر محـدودۀ گورسـتانتخت دومانجمنانتخابشدند.نخستینمصوبۀانجمن
وضـعمیـداندروازهدولـت کهوزارت کشـور پولیداد فـولادانتقـاد کردنـد.مصطفـیافهـام گفـت«:انجمن آمنجبـودددًاکانهتسخـرلاشبککرنرـدضا(نایاصرفا بهـ هاعنن،وانشش5ه7ر7دا2ر،ا 2ص1فآبهـاانن
وبعـدترمـز کـردوآنجـاهمهمچنانخرابـه،بهانتظار شـهراصفهـانبزر گتریـنخدمتـی کـهدر دورۀحیات .)1351یـک سـال بعـد ( )1352/3/26شـهرداری
رسـیدنپـول.خـراب کردن کار آسـانیاسـت؛اماآباد خـود م یتوانـد بـرای مـردم اصفهـان انجـام دهـد اصفهانبهاسماعیلنوابصفا،تران هسرایمعروف،
کـردن بسـیار مشـکل اسـت و بـه همیـن علـت دولـت ایجـاد گورسـتانجدیـداسـت»(راهنجـات،ش،1730 کـه در آن زمـان ریاسـت ادارۀ اطلاعـات اصفهـان را
قبـل بخشـنام های صـادر نمـود کـه تـا وقتـی اعتبـار و 19بهمـن.)1356مشـكلانهـدامزبال ههـایروزافـزون داشـت ،محـول شـد (سـتاره اصفهـان ،ش20 ،1054
نقشـهومجـوز قانونـییـک کار عمرانـیتأمیـننشـده شـهرنیزب هشـدتشـهرداریرابهخودمشـغول كرده
اسـت ،دسـت بـه عملیـات تخریبـی زده نشـود و بایـد بـود .مهنـدس رضـا آزمایـش ،کـه از مـرداد 54تـا دی
اول بـه اتمـام کارهـای نیمـ هکاره اولویـت داده شـود» 56شـهردار اصفهـانبـود،در یكیاز جلسـاتانجمن
ابراز داشت«دفنزبالهیکیاز چشمگیرترین کارهای
(راه نجـات ،ش 1 ،1619شـهریور .)1356 عمرانـی بـوده کـه شـهرداری در دو سـال اخیـر انجـام
بدی نترتیـب،انجمنشـهراصفهـاناز اواسـطدوران زبداالدهه.دارگـمرنبـطهقعهقـپرابکبنرگدرهدیمـ یمدشودد،میحکیهد‌طرزیاثـسرآتتراشکزادمل ًان
رضاشـاه تشـکیل شـد و بـا بـا پایـان دورۀ او نیز تعطیل آلـوده م یکـرد» (راه نجـات ،ش 1 ،1576تیـر .)1356
شـد.تـاسـال 1346انجم نهـایشـهرتعطیـلبـودو هرچهبودشهراصفهانخیلیسریعب هسویتبدیل
در ایـنزمـاندوبـارهاینانجم نهابـاقوانینتازهبرپا شـدن بـه شـهری مـدرن گام برم یداشـت .افزایـش
شـدند .ایـن شـرایط تـا آسـتانۀ انقالب اسالمی برقـرار جمعیتشهریوبروزروزافزونجلو ههایمدرنیته،
انتظاراترانیزبالا بردهبود.جامعۀمخاطبشهری،
بود. اسـتانداردهای تـازه طلـب م یکـرد .پـس ب یجـا نبـود
منابعدر دفترماهنامهموجوداست.
35
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
شورای شهر؛ دیروز ،امروز ،فردا
1354و 1355رخدادبیشاز هرچیزنشـانگرتوسـعۀ در شـک لگیریتفکـرشـوراییدر ادارۀشـهرهایایـران قـرن بیسـتم را م یتـوان نقطـۀ
شهرنشـینی ،تغییـرات اجتماعـی و ضرورت مشـارکت بـه شـمار م یآیـد .طبـق قانـون انجم نهـای ایالتـی و عطفـی در بـروز تغییـرات فکـری،
اجتماعیدر جامعۀروب هرشـدایرانبود.اینشـرایط ولایتـی،در مرکـزهـرایالتانجمنیموسـومبهانجمن اجتماعـی و سیاسـی بسـیاری از
دولترانا گزیرم یسـاخت کهبرایپیشـبردبرنام هها ایالتـیتشـکیلم یشـد کـهشـاملمنتخبـانایالـتو جوامـع ازجملـه ایـران دانسـت
وطر حهـایجدیـددر شـهرهابهافـکار وآرایعمومی توابـعآنونمایندگانـیبـود کـهاز انجم نهـایولایتی کـه زمینـۀ بـروز و ظهـور مشـارکت
توجه کندتابتواندضمنتأییدبرنام ههایعمرانیدر فرسـتاده م یشـدند .وظیفـۀ ایـن انجمـن پیشـبرد مولودستوده اجتماعـی و تصمی مگیر یهـای
سـطحافـکار عمومی،بـاجلبهمکار یهـایمردمی سـریع برنام ههـای اجتماعـی ،اقتصـادی ،عمرانـی، جمعـی را فراهم سـاخت .سـابقۀ
اجـرای ایـن برنام ههـا را در شـهر و روسـتا بـا سـهولت بهداشـتی ،فرهنگـی و آموزشـی در ایـالات و ولایـات انتخابـات شـوراها بـه معنـای دکترای تاریخ
بیشـتریدنبال کند.تأمینبودجه،دریافتعوارض وابسـته بـه آن بـود .در اواخـر دورۀ قاجـار بـه دلیـل امروزی آن در ایران قدمت زیادی محلی
ونحـوۀصـرفآناز مه متریـنموضوعاتـیبـود کـهدر ب یثباتی،اختلافاتمحلیوحتیفشارهایسیاسی
انجم نهایشهروروستادربارۀآن گف توگوم یشد. دول تهـای خارجـی ،ایـن انجم نهـا کارایـی خـود نـدارد ،هرچنـد کـه نشـان ههایی
یکـی از مسـائل پیـش روی دولـت ،نحـوۀ برگـزاری را از دسـت دادنـد و بلدی ههـا و سـپس شـهردار یها از تالشبـرای کسـبآرایجمعـیب هطـور پرا کنـدهدر
انتخاباتوانتخاباعضایانجم نهایشهروروستا برخی مقاطع زمانی در تاریخ مشاهده شده است؛ اما
بـود کـه م یتوانسـت بـر سیاسـ تگذار یهای کلان جایگزیـن آن شـدند. شرکتهدفمندوآ گاهانۀا کثریتاقشار در رأ یگیری
دولـت تأثیـر مسـتقیم بگـذارد؛ لـذا در ایـن خصـوص در دورۀ پهلـوی بـار دیگـر ضـرورت حضـور و مشـارکت عمومـیبیشـتربـهانقالباسالمیبازم یگـردد.البتـه
بارهـا تغییراتـی در نحـوۀ برگـزاری انتخابـات رخ داد شـهروندان در ادارۀ شـهرها احسـاس م یشـد؛ لـذا برخـی عقیـده دارنـد پیشـینۀ انتخابـات شـوراها بـه
تـا کسـانی کـه بـه ایـن انجم نهـا راه م ییافتنـد ،بـا قانونتشـکیلانجم نهایشـهروروسـتابهتصویب دورۀ انقالب مشـروطه م یرسـد کـه طبـق اصـول،۹۰
اهداف کلیدولتهمراهباشند.اینامرموجبشد رسـید.اصلاحاتـی کـهدر قوانیـنمربوطبـهانتخابات ۹۲،۹۱و ۹۳متمـم قانـون اساسـی راجـع بـه تشـکیل
انجم نهـای شـهر و روسـتا طـی سـا لهای ،1353 انجم نهـای ایالتـی و ولایتـی اسـت و نقطـۀ عطفـی
36شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
بودند ،به شـوراهای اسالمی شـهر و روسـتا راه یافتند مخالفاندولتبهاینسیاستاعتراض کنند.آ نها
و کار خـودرااز ابتـدایسـال 1378آغـاز کردنـد.شـاید م یخواسـتندبـاحضـور در لای ههـایمیانـیمدیریـت
بتـوان گفـتایـنوقفۀطولانیدر تشـکیلشـوراهای جامعه نقش مؤثری به دست آورند؛ ولی سعی دولت
اسالمی شـهرها و روسـتاهای کشـور بعـد از انقالب، بـرآنبـود کهحت یالامـکاناز حضور اینطیففکری
تح تتأثیـر شـرایط سیاسـی ایـن دوره بـود و پـس از
خـرداد 1376بـاتغییـراتسیاسـیپی شآمـدهامـکان ممانعـت کند.
یکـی از اهـداف انقالب اسالمی فراهـم کـردن زمینـۀ
شـروع فعالیـت شـوراها فراهم شـد. مشـارکت مـردم در تعییـن سرنوشـت کشـور بـود؛
شوراهایاسلامیدرابتدایکارخودبامشکلاتیروب هرو بنابرایـن ،پیـروزی انقالب اسالمی را م یتـوان نقطـۀ
بودنـد؛زیـرااز یـکسـونیازمندتدوینآیی ننام ههای عطفیبهشـمار آورد کهامکانحضور اقشـار مختلف
داخلـی و از سـوی دیگـر نا گزیـر بـه پاسـ خگویی بـه رادر شـک لگیریشـوراهافراهم کرد.باتوج هبهآیاتو
انتظـارات روزافـزون مـردم و مسـئولان دسـتگا هها روایاتمختلفی کهاهمیتشورادرآنبیان‌شدهبود
بودند.ایندومسئلۀاساسیدر ابتدای کار،اعضای ودر راسـتایاهدافانقلاباسالمی،در سـال،1358
شورارابرآنداشتتاجلساتمتعددیبرگزار کنند؛با نخسـتین گام ب هسـوی ایجـاد شـوراهای اسالمی ،بـا
اینوجود،اینشورافعالیتخودرادر سال 1379در هـدف مشـارکت تمامـی مـردم شـهرها و روسـتاها در
حوز ههـایفرهنگـی،عمرانیواقتصـادیمتمرکز کرد ادارۀ امـور جـاری محـل زندگ یشـان برداشـته شـد.
وبـه کمکتشـکیل کمیسـیونفرهنگی-اجتماعی، سـپس شوراهای محلی ،شـوراهای اداری ،شوراهای
کمیسـیون اقتصـادی ،حقوقـی و اداری ،کمیسـیون کارگـری،آموزشـیو...نیـزایجـادشـدند.فعالی تهای
عمـران اهـداف خـود را پیـش بـرد .در سـال 1380 شـوراهای اسالمی در حـوزۀ عمـران شـهری از سـال
کمیت ههـای نظارتـی مناطـق مرکـزی ،شـرق و غـرب 1361شکل گرفت.دولتب همنظورتقویتاینشوراها
شـکل گرفـت .در دورۀ دوم درمجمـوع 204جلسـۀ بخ شنام ههاییرابهسازما نهاونهادهایمختلف
علنیو 200جلسـۀهیئترئیسـهبرگزار شـد کهتعداد فرستادوآ نهاراملزمبههمکاریباشوراهایاسلامی
2000مصوبهداشتوباتوج هبهضرورتی کهاحساس کـرد .ایـن امـر محـدود بـه حـوزۀ شـوراهای اسالمی
شـد ،کمیسـیونتلفیق(مشـترک کمیسـیو نها)هم شـهرینم یشـد،بلکـهشـوراهایاسالمیروسـتایی
(سندهای شمارۀ،97/236/69 ،97/293/3802 :
شـکل گرفت. )97 /293/6301 ،97/293/19623و نظـارت بـر
در دورۀسوم،تعداد کمیسیو نهابهپنج کمیسیون امـوری چـون امـور درمانـی را نیـز دربرم یگرفـت (سـند
افزایـشیافـتو کمیت ههـایفنـیوتخصصـیشـامل
کمیتـۀ فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات ( ،)ICTکمیتـۀ شـمارۀ.)293/68846 :
محی طزیست،فضایسبزوخدماتشهری ،کمیتۀ انتخـاب شـهردار ،بررسـی شـکایات و رسـیدگی بـه
عمـران و تأسیسـات شـهری ،کمیتـۀ حم لونقـل درخواسـ تهای مردمـی نیـز یکـی دیگـر از وظایـف
و ترافیـک ،کمیتـۀ بهداشـت ،کمیتـۀ ورزش و امـور ایـن شـوراها بـود و حتـی دولـت در سـال 1370بـا
جوانـانشـکل گرفـت.در ایـندورهحـدود 1800طرح اصالح پـار های از مـواد قانـون تشـکیلات شـوراهای
بـهتصویـبرسـید.در دورۀچهـارممصوبـاتب هعالوه اسالمی در بـاب انتصـاب شـهردار (سـند شـمارۀ:
طر حهـاواحـکامنمایندگیحدود 666مصوبـهبا101 ،)97/293/6680سـعی کـرد ارتبـاط شـوراها را بـا
جلسـۀعلنیو 124جلسـۀتلفیقیبرگزار شـدهاست. مدیریـت شـهری مسـتحکم کنـد .توسـعۀ شـهرها،
دورۀ چهـارم شـورای اسالمی شـهر اصفهـان بـا افزایـش جمعیـت ،تأمیـن نیازمند یهـای روز
کمیسـیونفرهنگی،اجتماعیوورزشـی ،کمیسیون شهروندانوتغییراتجدیدی کهب هسرعتسیمای
حم لونقـل ،محی طزیسـت و فنـاوری اطلاعـات، فکـریوفیزیکـیشـهرهارادگرگونم یکـرد،براهمیت
کمیسـیون بهداشـت ،سالمت و خدمـات شـهری، عملکـرد شـوراها جهـت مدیریـت شـهرها و روسـتاها
کمیسـیون امـور اقتصـادی ،حقوقـی و گردشـگری، و رویارویـی بـا مظاهـر جدیـد اجتماعـی م یافـزود .بـه
کمیسیونشهرسازی،معماریوعمرانو کمیت ههای ایـن‌ترتیـب ،شـوراها تبدیـل بـه نهادهـای قدرتمنـد
نظارتیشمال،شرق،غرب،جنوبومرکزبه کارخود و اثرگـذاری شـدند کـه بـه دنبـال ایفـای نق شهـای
ادامـه داد .برگـزاری نشسـ تها و جلسـات ،بازدیدهـا
و دیدارهـا ازجملـه ابـزاری اسـت کـه بـه اعضـای شـورا وسـی عتر و عمی قتـری در جامعـه بودنـد.
کمـکم یکنـدتـابـرامـور شـهریحـوزۀانتخابیـۀخود طـیایـنسـا لها کارکـردمثبـتایـنشـوراهاوحضور
مـردمدر تصمی مگیر یهـایخـردو کلانباعثشـدتا
نظـارت دقی قتـری داشـته باشـند. دولت مصمم شود حضور مردم را در ادارۀ امور شهری
بـاشـروعبـه کار شـورایپنجمبایدببینیـم کهباتوجه بیشـتر نمایـان سـازد؛ لـذا در سـال ۱۳۷۷اولیـن دورۀ
بـهاولوی تهـایمدنظـراعضـایجدیـدسـاختار شـورا انتخاباتسراسـریشـوراهایاسالمی کشـور زیرنظر
چگونـه چیـده خواهـد شـد و شـهر چگونـه مدیریـت وزارت کشوررقمخورد.ایندورهازانتخاباتدربیش
از ۴۰,۰۰۰حـوزهبرگـزار شـد.در اصفهـاننیـزمنتخبـان
م یگـردد. مـردم ،کـه از چهر ههـای شـاخص انقلابـی و متدیـن
منبع
1.1اسناد،سازماناسنادو کتابخانۀملیایران.
37
.......................................................................... {
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................ݓ ݪ ݬ ݪݬحامعــه }
شهر و شورا
بـا گݡفتـار و نوشـتارهایی از:
سید علی نکویی
عباس حاج رسولیها
دکتر نعمت الله ا کبری
دکتر سید عبدالحسین ساسان
حسین ملایی
دکتر کوروش خسروی
دکترکوروش محمدی
دکتر فریده روشن
اصغر برشان
دکتر فضل الله صلواتی
حسن فقیهیان
محمدجواد عیدی
احسان مالکی پور
حسین اسدی
حسین قانونی
داوود نجفی
محمدعلی میرزایی
38شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
سید علی نکویی؛ رئیس شورای هماهنگی جبهه اصلاحات:
معتقد به تک صدایی نیستیم
داوود جبلی مرضیهزارع
در سـا لهای قبـل از
شدموبهاصفهانبرگشتموپ سازآن،فعالیتدولتیو لطف ًادربارۀفعالی تهایی کهدراینسا لهاانجام انقلابدرزمینـۀآمـوزشفعالیت
رسمینداشتمودرفعالی تهایحاشی هایخیری ههاو داد هایدتوضیحاتیبفرمایید. داشـت و در پسـ تهای آموزشـی
فعالیت کردهاست؛همچنیندر
مؤسسـاتفرهنگیمشـغولبودم. بعـداز انقالباز مـنخواسـتهشـدومـنب هناچـار وارد سـا لهایقبـلانقلاب،علاو هبـر
بفرماییـد در شـورای هماهنگـی اصلاحـات چـه فعالی تهـایسیاسـیواجرایـیشـدم.ابتـدافرمانـدار فعالی تهـایمبارزاتـی،درزمینـۀ
نج فآبـادبـودموپـسازتشـکیلبنیـادجن گزد ههای مطبوعاتـی فعـال بـوده و در
فعالیتـی انجـام م یدهیـد؟ اصفهانمسئولی تهاییدرآنجابهعهده گرفتم؛بعد سـا لهایمتمادیدرحوز ههای
بعدازشک لگیریجبهۀاصلاحاتوشورایهماهنگی بهسـمتفرمانداراصفهانمنصوبشـدموپ سازآن، سیاسـی فعالیـت کـرده اسـت.
آن،منعضوحقیقیاینشورامعرفیشدموباانتخاب نزدیـکشـشسـالاسـتانداریباختـران کرمانشـاهبـه دراینسا لهابهنحویسرمنشأ
اعضـایشـورا،درسـمترئیـسشـورافعالیـتم یکنم. عهدۀمنبود.درادامۀفعالی تهایسیاسی،استاندار جریـاناصلا حطلبـیدراصفهـان
در انتخابات سال 88مسئول ستاد مهندس موسوی چهارمحـال و بختیـاری شـدم؛ سـپس درخواسـت بودهونفوذدرتصمی مگیر یهای
بـودم .آن سـتاد بسـیار فعـال بـود و بعـد هـم الحمـدالله بازنشستگی کردم.دراینفاصلهنگارستانومؤسسۀ حـوزۀ اصلا حطلبانـه ،او را بـه
ماجرادراصفهانبهخیر گذشـتوبهمشـکلخاصی فحعالضـیر تتهاامیـاممنراشـدررآثاارصافسهاـلامنیراان‌هاقنـلادبازییمثکـل ًراآثدامر .احزضدیرگـرت شـخصیتی تأثیرگـذار مبـدل
برنخوردیم.دردردوسال گذشتههمشورایهماهنگی امـام بـود .بعد در جریان انتخابات جناب آقای خاتمی کـرده اسـت و بسـیاری بـر ایـن
بهجدفعالبودوواردعرصۀانتخاباتمجلس،شوراها در سـتاد ایشـان فعـال بـودم .بـا انتخـاب وی و موافقـت باورنـد کـهفص لالخطا بهایش
وریاسـتجمهـوریشـدوبـاز بـاپیشـنهاددوسـتانو اکیردشـامونب،عب ًدهاعهنـومادرن ندوخردسـوتمیرینااسسـتتانجدامرهقزورویـیاین فشعاالینـ،دتر لازمـۀ اجرایـی شـدن بسـیاری از
موافقـت دوسـتان دیگـر در تهـران ،مسـئولیت سـتاد وزارت کشورب هعنوانمشاورعالیوزیروسرپرستحوزۀ
جنابآقایروحانیدراسـتانبهعهدۀبنده گذاشـته وزارتمشـغولبـهخدمـتبودم.سـرانجامبازنشسـته برنام ههـای تأثیرگـذار اسـت.
شـد .دوسـتان تالش زیـادی کردنـد و سـرانجام در سـید علـی نکویـی ،شـخصیت
اصفهان با رأی مردم به آقای روحانی ما سرفراز شدیم. دوس تداشتنیوچهرۀنا مآشنای
رأیمردمرادرانتخاباتاخیرچگونهتفسیرم یکنید جریـان اصلا حطلبـی ،در طـی
سـا لها اقدامـات ارزنـد های در
حوزۀسیاستومباحثفرهنگی
انجـام داده اسـت.
39
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
بیسـت و هشـت نفـر نماینـدۀ احـزاب و تشـک لها و وفکـرم یکنیـدرأیمـردمنـه گفتـنبـهچـهچیزهـاو
اشـخاص حقیقـی .بـه نظـر مـن گـروه منتخـب بسـیار پاسـخبه کدامنیازهایشـانبودهاست؟
توانمنـد و البتـه جـوان هسـتند و تخص صهایشـان در انتخابـات گذشـتهمـردمنسـبتبـهافـرادشـناخت
درمقایسهباای نها مناسـب نیازهـای شـهر اسـت و از نظـر مواضـع سیاسـی نداشـتند.درهمینشـورایفعلی(شـورایچهارم) که
مام یگوییمما نیـزمورداعتمادنـد.بندهبسـیاربـه کارشـانامیـدوارمو واپسینروزهایخودراسپریم یکند،چندهنرپیشه
ا نشـاءاللهموفـقم یشـوندنیـاز مـردمبـهشـهریآبـاد یا ورزشکار به خاطر شهرتشان انتخاب شدند .تحلیل
اصلا حطلباناصو لگرا و پرنشـاط و بـدون ناهنجار یهـا را تحقـق ببخشـند. آرایانتخاباتاخیرنشانم یدهد کهمردمبهلیست
هستیم؛یعنیبه نکتـ هایاضافـه کنـموآنای نکهانتخابایـن13نفربه اصلاحـاترأیدادنـد؛البتـهدرصـدیاز مـردمنسـبت
اینمعنانیست که 13نفردومیا گرو ههایدیگری که بـهافـرادشـناختداشـتند؛ولـیفاصلـهرأیآخریننفر
اصولمعتقدیم.ما دردیگـرلیسـ تهابودندمشـکلیداشـت هاند؛نـه،آ نها لیستاصلاحاتواولیننفررقیبماچیزیحدود50
اعتدا لگراهستیم؛ فقطبعضیشاخ صهارانداشتندوامیدواریمدوستان هزاررأیاسـت .رأیبالایلیسـتاصلاحاتنشانداد
یعنیبهضوابطو منتخـبازحضـورآ نهااسـتفاده کننـد؛زیرابسـیاریاز کـهمـردمبهاصلا حطلباناعتماد کردنـدودرانتخابات
مقرراتپایبندیم. شـوراهـمبـهآ نهـارأیدادنـد.درانتخاباتاخیر،حتی
بقیههما گرهمین آ نهـاافـرادمورداعتمـادوشایسـت هایهسـتند. ایچهنراف‌هراهـداصیرفشًـاابرخاینصاهساممنساتنتخبخـاانبرانشمدن یدکشـهنمانختتنخدوب
ویژگیراداشتهباشند، شمااقدامیدرراستایسنجشتعهدافرادمنتخب لیسـت اصلاحـات و موردتأییـد جنـاب آقـای خاتمـی
لیسـتاصلاحـاتانجـامداد هایـد؟چـهضمانتـی بودنـد.درچنـدجلسـ هایهـم کهبـااینافرادداشـتیم
م یتوانندحتیبا وجـوددارد کـهایـنافـرادپـساز انتخابـات،بـرسـر گفتیمحواستانباشد کهمردمبااعتمادبهچه کسی
اختلا فسلیق هشاندر تعهداتشانبهجریانفکریواعتقادی کهازآ نها بـهشـمارأیداد هاند.
آقاینکویی،افرادزیادیخواهانورودبهلیسـت
کنارما کار کنند. حمایـت کردهاسـت،باقیبمانند؟ اصلاحات بودند؛ ولی فقط 13نفر انتخاب شدند.
خوباستدربارۀ تعهـدی کـه جنبـۀ حقوقـی داشـته باشـد و بتـوان آن مکانیسمانتخابافرادلیستچگونهبودواینک
را‌پیگیـری قضایـی کـرد نداریـم .تعهداتمـان اخلاقـی اعضااز چهفیلترهاییردشدندتاوارداینائتلاف
مفهوماعتدال است؛البتهتعهد کتبیهمداریم کهاعضایمنتخب شوند؟
بحثشود؛چون امضـا کرد هانـد؛امـاباتوج هبـهشـناختی کـهازایـنافـراد لیسـت ایـن مـردم بـا تـود ٔه کـه بگویـم بایـد البتـه ایـن را
بعض یهاب هاشتباه داریـم،بعیـدم یدانـم کـهخالفوعد ههـاعمـل کننـد؛ آشـنایی نداشـتند وگرنـه تمـام افـراد لیسـت ازنظـر
ازاین کلمهاستفاده ولـیبـههـرجهـترفتـارآدمیـزادرانم یتوان‌پی شبینی شـخصیت،جایـگاه،تحصیالتوتخصص،برجسـته
م یکنند.اعتدالحد کفـرضدا.بی‌هسخیاصـسوـیصاشلـآدن‌هانکـده؛دمرثفل ًااضزـاهیمامنجلـایزسیمـتر6د2منوفاررده بودنـد.از ما ههـاقبـل،در جلسـاتشـورایهماهنگـی
وسطخوبیوبدی ب هغیراز13نفرمنتخببرایورودبهلیستاصلاحات، بـا دوسـتان تبـاد ل نظـر کردیـم و شـاخ صهایی بـرای
نیست.اعتدالیعنی ازبقیۀافرادتعهد گرفتیم کهبرایاینمنتخبانفعالیت انتخابافراددرنظر گرفتیم.باتوج هبهاینشاخ صها
قانو نمندی،تعهد انتخاباتی انجام دهند .برخی از این افراد به تعهدشان بـه افـراد امتیـاز دادیـم .در جلسـۀ شـورای هماهنگـی
ووظیف هشناسی. پایبندبودندوازادامۀفعالیتبهنفعلیستاصلاحات مقررشـدهرفردپنجنفرازافرادتأییدصلاحی تشـدهرا
کسانی کهمعتقد اسـتعفا کردنـدوبعضـیخلفوعـده کردنـدودرفضای بـه کارگـروهسیاسـیانتخابـاتمعرفی کنـد.حـدود150
منشور،ضابطه، انتخاباتو کاندیداتوریماندندوحتیدرلیس تهای نفـر معرفـی شـدند .رزومـۀ ایـن دوسـتان دریافـت شـد
دیگـر حضـور یافتنـد .ایـن کار درسـتی نبـود؛ ولـی رأ ی و باتوج هبـه شـاخ صهایی نظیـر سالمت اقتصـادی،
اسا سنامهیا مـردمبهتریـنمجـازاتبـرایآ نهـابـود.البتهبعضـیاز مدیریت،تخصص،تناسب کاروسابقۀفعالی تها که
آیی ننام هایهستند ایـنافـرادازخـودمنعذرخواهی کردند؛ولیب ههرحال توسـطشـورایهماهنگـیجبهـۀاصلاحـاتاصفهـان
کهمتعلقبهحزب، نبایـدخالفتعهـدعمـلم یکردنـد.ایـننکتـهراهـم بـرایانتخـابافـرادتعییـن‌شـدهبـودوالبتـهباتوج هبـه
تشکلیامجموع های اضافـه‌کنـم کـهآ گاهـیومشـارکتمـردم کمکم یکند شـاخ صهایی کهازتهراناعلامشـدهبود ،کارگروهمابا
کـه مدیـران و اعضـای شـوراهای مـا حواسشـان جمـع افرادصحبت کردندوسـوابقافرادرابااینشـاخ صها
باشد،اعتدا لگرا باشـد کهاشـتباهنکنند؛چراکهم یداننداشتباه کردن تطبیـق دادند.
هستند؛خواه همـان اسـت و از چشـم مـردم افتـادن همـان .مـا حتـی شرطوشروطیبرایافرادمنتخب گذاشتهشد؟
از تعهـدی هـم کـه ایـن افـراد دادنـد اسـتفادۀ حقوقـی بله،پذیرشدرلیستاصلاحاتمشروطبهاینبود که
اصلا حطلب،خواه نم یکنیموبیشـترم یخواهیمافرادجایگاهخودشـان درصورت یکهفردتأییدنشودوبهلیستراهپیدانکند،
اصو لگرا.خیلیاز رادرجامعـهنشـاندهنـدومـردمآ نهارابشناسـند.به بایـدبـرایافرادپذیر ششـدهدرلیسـتنهاییفعالیت
افراداصو لگرا که بعضیازافرادم یگفتمنهاینجاآخردنیااستونهاین نکنکـردد.نـافـدراوبدرکیناایـرشنـتدعنهـد.دنراهقایبـت ًاو6ل2ونبرفرخـکهیانمیـتزیآـازنبراالقابتـرولی
ه مس نوسالما انتخاباتآخرینانتخابات.شماسا لهایدیگرحضور آدا‌نشهــتانرأدیقبـداودنـلدش.ـبـدرنادیواناتعخضـاابیایشـنوارافرایدتهقمرایبه ًانیگـکیبکـاهر
هستندسابقۀفعالیت پیدام یکنیدوبنابراینبایدطوریرفتار کنیدکهاعتماد گروهیسیاسیانجام گرفتوماب ههی چعنواندخالتی
مبارزاتیداشت هاندو درتصمی مگیر یهـانداشـتیموهرکـسدرجایگاهخود
بعدهاسلیق ههایشان مـردمجلبشـود. فقطیـکرأیداشـت.
بامامتفاوتشده جنـاب نکویـی ،اصلاحـات همـواره بـه وحـدت در جلسـات شـورای هماهنگـی جبهـۀ اصلاحات
مشـهور بـوده اسـت؛ ولـی امسـال در انتخابـات چنـدنفربـرایتصمی مگیریحضورداشـتند؟
است؛ شـوراها بح ثهایـی پیـش آمـد و اصلا حطل بهـا
چنددستهشدند.دوستانیدرقالبتحو لخواهی
بح ثهاییرامطرحکردندوبرخلافجریانسنتی
اصلاحات،بیانی ههاییدرگرو ههایمجازیمنتشر
کردند.اینمسئلهسببتفرقهشدوحامیاناین
40شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
باما کارنکردند؛امااحساسم یکنیم کهنگاهشانبه جریانفکریرانگران ی کرد؛همچنینحزباعتدال منسا لها کاراجرایی
آقـایروحانـیبـود .گرو ههایتندیهمهسـتند کهما وتوسعه کهآ نهاهمازجریاناصلاحاتحمایت انجامداد هاموبراساس
بـاآ نهـا کارینداریـم؛امـاتشـک لهاو گرو ههـایجریان لمط‌یفکـ ًنانددر،ایولنیزلمیینسته کیمجیدتاوگانضیهبرحادیهانیتدخ.ابدادند. تجربیاتمم یگویم
اصو لگـرا را کـه برنام ههـا و اهـداف مشـخص دارنـد بـه مـن خیلـی دلـم نم یخواسـت وارد ایـن بحـث شـوم. که بسیاری از افراد
رسـمیتم یشناسـیم.حتیجلسـاتمشـترکیهمبا امسالمابیشترینوحدترویهرادرانتخاباتداشتیم. متخصصقدرتتعامل
همداشـت هایم.مامعتقدبهت کصدایینیسـتیم.قرار دردور ههایقبلیانتخابات،گروهیباناماصلا حطلبان بامردمراندارند.مدرک
نیسـتهمـهمطابـقبـامـافکـر کننـد.درخـودجریـان واقعیلیستدادندو گروهیدیگراصلا حطلبانجوان. دکتراغروریبهشخص
اصلا حطلبنیز گرو ههادیدگا ههایمتفاوتیدارندودر از گذشتههمیشهافرادیبود هاند کهخودشانرابا کار م یدهد کهدیگرحوصلۀ
جمعیسازگارنکردهبودند.البتهبایداینرابدانیم که اربا برجوعساد های
بعضـی موضوعـات از هـم فاصلـه دارنـد. هـر شـخصی تنهـا یـک رأی در جمـع دارد و بایـد از افـراد را کهآمدهبااوصحبت
تفاوتاصولگرایمعتدلواصلا حطلبمعتدلاز دیگـر تمکیـن کنـد .شـکر خـدا امسـال اصلا حطلبـان صرف ًاکانعتدنقادادربده؛تبناخبراصین،ص
ب هنحو ی ک مسابقهباهممتحدشدند.ازبین18تا20 ندارم؛اعضایشوراباید
نظرشماچیست؟ تشکلوحزب،تنهادو گروهجداشدند.حزباعتدال مردمیباشند؛چون
خـوباسـتدربـارۀمفهـوماعتـدالبحـثشـود؛چـون وتوسعه کهازاولهمجزءحزباصلا حطل بهانبودند منتخبمردمهستند
بعض یهـا ب هاشـتباه از ایـن کلمـه اسـتفاده م یکننـد. وحزبیمسـتقلبهشـمارم یآمدند.قراربراینبود که و شهردار هم منتخب
اعتدالحدوسـطخوبیوبدینیسـت.اعتدالیعنی ایناحزابباماهمراهشوندولیستمشترکبدهند؛ شوراست.حضرت
قانو نمنـدی ،تعهـد و وظیف هشناسـی .کسـانی کـه امـامتأسـفانهایـناواخراین کاررانکردندوتحلیلشـان امامم یگویند«:بهمن
معتقدبهمنشـور،ضابطه،اسـا سنامهیاآیی ننام های ایـنبـود کـهخودشـانرأیم یآورنـد.مـاحتـیبـهآ نها خدم تگزاربگویید»؛
هسـتند کـهمتعلـقبـهحـزب،تشـکلیـامجموعـ های پیشـنهاددادیـم کهافـرادموردنظرشـانرابه کارگـروهما یعنیهمۀاعضاباید
باشـد ،اعتدا لگـرا هسـتند؛ خـواه اصلا حطلـب ،خـواه معرفی کنندتاباشاخ صهاارزیابیشوند.شایدا گراین مردمراول ینعمتانخود
اصو لگـرا .خیلـی از افـراد اصو لگـرا کـه ه مس نوسـال کاررا کـردهبودنـد،اعضـایموردنظرآ نهـانیزدرلیسـت بدانند؛ اما در تجربۀ
مـا هسـتند سـابقۀ فعالیـت مبارزاتـی داشـت هاند و مـاقـرار م یگرفـت؛امـاآ نهـامبنـایمحاسـباتخـودرا عمل یمانم یبینیم
بعدهـاسلیق ههایشـانبـامامتفـاوتشـدهاسـت؛ولی بسیاریاین کاررا
جوا نترهایشـان گاهـی عقایـدی دارنـد کـه نم یدانـم داشتند. نکرد هاند
از کجـانشـئت گرفتـهاسـت .کارهـایعجیـبوغریبـی همچنینافرادی کهخودشانرابااسمتحو لخواهان
م یکننـد کـهبـهاصولگرایـینم یخـورد.در مقایسـهبـا مطـرح کرد هانـد نـه حـزب هسـتند ،نـه NGOو نـه
ای نهامااصلا حطلباناصو لگراهستیم؛یعنیبهاصول تشـکل.خودشـانبهمابگویندچههسـتند؟اعضای
معتقدیمواعتدا لگراهسـتیمواینیعنیبهضوابطو حز بهـایمختلـفعضواین گروههسـتند.بعض یها
مقرراتپایبندیم.بقیههما گرهمینویژگیراداشته تالش کردنـدآ نهـاراازدادنلیسـتجدا گانهمنصرف
باشـند،م یتوانندحتیبااختلا فسلیق هشـاندر کنار کننـد .درهرحـال ،آ نهـا خواسـت ههایی داشـتند کـه
شـورایهماهنگـیبـاآ نموافـقنبـود.افـرادیبـهمـن
مـا کار کنند. مراجعـه کردنـد کـهحاضـربودنـد کلهزین ههـایمـارا
مؤلف ههایانتخابیکشهردارخوبچیست؟ پعـروداخـضاست کمننشــادنوادمرلتییـاسزـاتتومـیـاژقـ‌هاراریگبیــرهدم؛ـاولبیدمهانـمدطولقدًرا
تـاجایـی کـهمنخبردارماعضاشـورایشـهرهنـوزوارد مکانیسـمخـودراعـوضنکردیـم.حتـیبـهایشـانهـم
فازانتخابشهردارنشد هاند.البتهمطالعاتلازمانجام پیشنهاددادیم کهفردموردنظرشانباتوج هبهرزومهو
شدهوشاخ صهاییتهیه کرد هاند کهبندهازجزئیات شاخ صهاارزیابیشود؛اماآناشخاصقبولنکردند.
آنب یخبرم؛بنابرایننظرخودمرام یگویم.شهردارباید ماحتیدرخواست کردیم کها گرنظرهایجدیددارند،
کسیباشد کهشهرومردمومسائلشهررابشناسد؛با واردحزبوتشکلاصلا حطلبانشوند،برایخودشان
گرو ههایمختلفتعاملوهمکاریداشتهباشدوشهر اسا سنامهبگذارندتاببینیمهرکسچ هکارهاست؛ولی
راسیاسـیوجناحـیادارهنکنـد.امـروزاداره کردنشـهر
بـا گذشـتهمتفاوتاسـت.مسـائلروزبـ هروزپیچید هتر قبول نکردند.
و علم یتـر م یشـوند و دیگـر نم یتـوان بـه رو شهـا و تعاملتانبااصو لگرایانچگونهاست؟
شـیو ههای گذشـته عمـل کـرد .جمـع کـردن زبالـه، مـابـهبقیـهب هعنـوانرقیـبنـگاهم یکنیـم.آ نهـاتفکـر
اتوبو سرانـیودفـنامـواتامروزهدیگرازسـطح یترین خودشـانرادارنـدومـاهـمتفکـرخودمـانرا.رقیبانما
وابتدای یتریـن کارهـایشـهراسـتوفرمـولخـودش دچرنـاندتدخاسبــتا هانت ادموسدـرایـل اتکفاطقیـاتـفیوافگـتـراوهدقـکـرارهنقمبا‌یًلگیبـرنرـاد.ی
را دارد .کار شـهردار گسـترد هتر از ای نهـا اسـت؛ زیـرا بـا اصلا حطلبـان سـابقه نداشـت؛ اصو لگرایـان طرفـدار
شهریزندهوشهروندانیزندهروب هرواست.شهرداری آقـایروحانـیسـتادتشـکیلدادنـد؛مثـلآقـایناطـق
بایـدافـقجدیـدیبـاز کندتاحمایتوهمـکاریمردم نـوری و آقـای لاریجانـی .در خیابـان هش تبهشـت
راجلـب کنـد.شـهرداربایـدمکانیسـ مهاییرابداند که اصفهـان هـم سـتاد رسـمی تشـکیل دادنـد و کنـار مـا
بهتوسعۀعمومیشهرمنجرم یشود.دیدگاهشهردار فعالیـت کردنـد.همچنیـن ،گروهـیبـاعنـوانحامیان
حتـی بایـد فراتوسـع های باشـد تـا بتوانـد آینـدۀ شـهر و مردمـیدولـتدر قالـبسـتادیشـروعبـه کار کردنـد.
مسـائلشراپی شبینـی کنـدوبـرایمعضلاتی کهمثل گروهیهماصو لگرایانمعتدلیااصو لگرایانمنطقی
ترافیک،محی طزیست ،کمبودبودجهوتراکم کارکنان اهحسمتندد‌ینکژاهادزمدرشوا هغهداهوکمردنسائدلبسییکارهدلدرخدووررنۀده.آش‌نه‌تاعساملل ًاۀ
شهرداریرا هحلیمناسببیابد.درحالحاضر،تراکم
کارکنان شـهرداری یکی از مشـکلات جدی شـهر اسـت؛
چـونبیشـتردرآمدشـهرداریصـرفحقوق کارکنانش
م یشود.البته کسی کههمۀاینخصیص ههاراداشته
41
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
اعضایقدیموجدیدشورایشهراصفهان1396-
محمدعلی میرزایی
اینموضوعبرم یگرددبهزما نهای گذشته.شهرداری برگزار کردهو ک مکمجلورفتهواکنونشکوفاشدهاست. باشـد کماسـت،ولیپیدام یشـودوبایدافرادمختلف
همیشـه کسـریبودجـهداشـتهاسـتوایـنموضـوع مسائلبایدب هتدریجبرطرفشودونبایدانتظارمعجزه رارصـد کرد.
جدیدینیسـت.در گذشـتهدول تهابهشـهردار یها ازشهرداروشورایشهرداشتهباشیم.مردمبایدبدانند
کمکم یکردند .ک مکمسیاس تهایدولتبهسویی در انتخـاب شـهردار و معاونـان ،شـورای هماهنگی
پیشرفت که کارهابهخودمردموا گذارشـودوبدین وهمکاری کنند. اصلاحـاتچقـدر تأثیرگذار اسـت؟
ترتیـبدولـتحمایتخـودشراازشـهردار یها گرفت در شـهر ما بانوان فرهیختۀ بسـیاری حضور دارند؛
وشهردار یهایمثلاصفهانوتهرانمستقلشدند امامتأسفانههی چگاهپس تهای کلیدیبهایشان باشـشوـرادوینهمما‌یتهونانـگـدیممسـ‌یتتقواینـم ًادندقـخالـشمت کشـنـاودر.هامینداخـشوـتدهم
و منابـع درآمـدی برایشـان تعریـف شـد کـه بخشـی از داده نشـده اسـت .در حـال حاضـر ،در شـهرهای هـمبـهاینقضیهاعتقادیندارم.ماافـرادیراانتخاب
آن در بودج ههایشـان اسـت؛ بخشـی را دولـت کمـک جنوبـی مـا فرمانـدار یـا شـهردار زن وجـود دارد؛ ولی کرد هایم؛آ نهابایدشهردارراانتخاب کنندوشهردارهم
م یکندوبخشیازعوارضومالیا تهاست؛باای نحال در اصفهـان ،بانـوان حتـی در حـد یک مدیـر روابط حقداردمعاونانشراانتخاب کند.شورایهماهنگیو
شـهردار یهادچـارمشـکلهسـتند.بهنظرمـناولین عمومینیستند.بهنظرشماایننگاهنیازمندتغییر نیروهایشم یتوانندمشاورانخوبیباشند؛چونهم
را هحـل ایـن اسـت کـه ازآنجاکـه تمـام بخ شهـا دچـار شناختدارندوهمبامردمهستند.ا گرشهردارنیروی
تـورم کارکنـان هسـتند ،مقـداری تعدیـل نیـرو صـورت نیست؟ قابلی باشد ،باید بتواند از فضای شورای هماهنگی و از
بگیـرد .بسـیاری از هزین ههـا م یتوانـد حـذف شـود و مـن ا نشـاءالله در وقـت بهتـری در ایـن بـاره بـا شـما اعضـایآنوتجرب ههـای گرا نقدری کهدارنداسـتفاده
ضرورتـینـدارد.مجموعـۀاعضـایشـوراوخـودشـهردار صحبتم یکنم.صرفاینکهسـهنفرجاییشـهرداریا کنـد.مـا کارگروهـیدر شـوراتشـکیلداد هایـمبـاعنـوان
و معـاون مالـ یاش بایـد دس تب هدسـت هـم بدهنـد و فرماندارشوند کافینیست؛بلکهنگاهبایدعوضشود. کارگروهتعاملباشهرداریتاا گرپیشنهادیاانتقادیاهر
را هحلمناسـبپیدا کنند .کارجمعیسـختاستتا بایدباور کنیم کهخان مهامشکلاتخودشانرادارند. صحبـتدیگـریبـودازطریـقایـن گـروهباشـورامطرح
ببگ‌هتذادررنید.ج،بشههقروهالآقیبازریرگومحعانمویلً،ابتموانشنکدقلدطارانررادروودریرچیندل یکشـهرداریافرماندارروزی 18سـاعت کارم یکند.آیا
سـال گذشـته،برایحلمشکلاتشانشـروع کردندبه درسـتاسـت کهخانمـیامـروزاززندگی،بچـهو...بزند شود.
شهرفروشـیوتراک مفروشـیوای نهاخودشمعضلات تـاهیجـدهسـاعت کار کنـد؟بایـدنـگاهدیگریداشـت؛ شـما بـه تخص صگرایـی در شـهرداری و معاونـان
جدیدیرابرایمردمبهوجودآورد.را هح لهایزیادی گروهـی م یگوینـد ز نهـا هیـچ کاری نم یکننـد و گـروه
کـورجدو،دمثداارًلدت کوهجـباهتبـوهجت هوبسهـآع نۀهگارمدش‌یـگشرودیمیـاشفکعلالایت رتاهاحیل دیگریفکرم یکنندا گرز نهاچندپستداشتهباشند معتقدیـد؟
دیگـرهم هچیـزحـلاسـت؛هی چکـدامازایـندیدگا ههـا این دیگر موضوع اختیار است .البته تخصص تنها هم
جدید. کافـینیسـت.مـنسـا لها کار اجرایـیانجـامداد هامو
حرفآخر؟ درسـتو کاملنیسـت. براساستجربیاتمم یگویمکهبسیاریازافرادمتخصص
مـنبرایشـماونشـریهخـوبوزیبایتـانآرزویتوفیق آقـای نکویـی ،موضوعـی کـه در حـال حاضـر در قـدرتتعامـلبامـردمراندارنـد.مدرکدکتراغـروریبه
دارم .بنـده اولیـن نفـری بـودم کـه بـا مرحـوم شـهید شـهرداری مطـرح اسـت و مسـئولان فعلـی نیـز در راشکخهآمصدمهبا‌یاودهصدحکبهدتیکگنردنحودارصلد؛بۀانراببارای‌برنج،وصعرف ًاسااعدت‌هاقاید
عل یاکبـراژ هاینشـری هایبـرایبانـوانمنتشـر کردیـم؛ برخـی نشسـ تها بـه آن اشـاره م یکننـد ،کمبـود بـهتخصـصنـدارم؛اعضـایشـورابایـدمردمـیباشـند؛
البتـهبـهدلیـلایراداتـی کـهم یگرفتندب هصـورت کتاب بودجـه و وا مهایـی اسـت کـه شـهرداری گرفتـه چـون منتخـب مـردم هسـتند و شـهردار هـم منتخـب
چـاپم یشـد.دربـارۀانتخاباتهـممنم یگویمهیچ ااسســتت.وم ایسنـلکـم ًهافعسارلریسـیتدشـواهر‌مدهاـرایدروشـسـوارالیپجـنارجیم شوراسـت.حضرتامامم یگویند«:بهمنخدم تگزار
کمـاراهـسیمایسقـینیـ ًا-ابـجدتومناععیینیبنبســودت؛اکـمـهابتلا‌یعشـیـی کببهاچشـندد.یکانر بـابده یهـاومشـکلاتاقتصادیدرسـطحشـهر بگویید»؛یعنیهمۀاعضابایدمردمراول ینعمتانخود
مـاهصـورت گرفـتوبرنام هریز یهایدقیقبهنظرمن آغـاز م یشـود و دوسـتان راه دشـواری پیـش رو بدانند؛امادرتجربۀعمل یمانم یبینیمبسیاریاینکار
جـوابدادوایـنبـرایآینـدهم یتوانـدالگـوباشـد. دارنـد .شـما کـه ب هنوعـی بـزرگ و پیـر اصلاحـات رانکرد هاند.اصلاحاتورسیدنبههد فهاب هی کباره
نامیدهم یشوید،چهرا هکارهاییبهدوستانارائه اتفاقنم یافتد.نم یشودناگهانازنقطۀصفربهنقطۀ
داد هایدیاخودشانچهتمهیداتیاندیشید هاندتا صـدیـاحتینقطۀپنجـاهبرسـیم.اصلاحـاتب هتدریج
مشکلاتبرطرفشود؟یاطبقچیزی کهمرسوم اتفاقم یافتد.خودهمینشورایهماهنگینزدیک
اسـتتمامـیقصـوربـهگـردنشـورایقبلـیم یافتـد؟ سـه تـا چهـار سـال هر هفته جلسـه ،میزگرد ،سـخنرانی
42شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
شورا جای
سیاسی بازی نیست
عباس حا جرسولیها ،عضو عل یالبدل شورای شهر پنجم در اصفهان
داشـتیم .البتـه قبـل از ایـن هـم زلزلـ های شـدیدی در در ارتبـاط بـا فعالی تهایتـان در سـا لهای بعـد از مرضیهزارع
کرمـان آمـده بـود .آیـ تالله صدوقـی نماینـدۀ امـام در انقالب م یفرماییـد؟ متولـد 16مهرمـاه،1331
آنجابودندوبرایبازسـاز یاز اسـتا نهایدیگر کمک در محلـۀ حـاج رسـولیها اسـت؛
گرفتـهبودنـد.وقتـیخدمتایشـانرسـیدیم ،گفتند در همـان اوایـل انقالب مقرر شـد از هر اسـتان سـه نفر وقتی کهچهارباغشکلوشمایل
م یخواهیـم کانـونخراب یهایزلزلهرابهاصفهان یها ازمهندسـاناسـتانب هعلاوهاما مجمعۀمرکزاستانو دیگـری داشـت .سـال 1350وارد
بدهیـم و الحمـدالله روسـتاهای تخری بشـده را استاندار،بنیادمسکنرارا هاندازی کنندومنیکنفر دانشگاه علم صنعت شـد .پس از
ازآنسـهنفـریبـودم کـهدرابتـدایانقالبمأموریـت انقلاب،درنخستینپستدولتی
ساختیم. یافتیـمبنیـادمسـکنرارا هانـدازی کنیـمومدتـیهـم خود به همراه اسـتاندار ،شـهردار و
در اوایـل انقالب ،پروژ ههـای خوبـی بـرای کمـک بـه دو مهندس دیگر در بنیاد مسکن
مشـکل مسـکن افـراد ضعیـف انجـام دادیـم؛ چـون در آنجـافعالیت مشغولبه کارشد.درطولجنگ
دغدغـۀحضـرتامـامایـنبود کهمسـئلۀمسـکن تحمیلی،مسئولمهندسیجبهه
مـرددقیمقـ ًاحـصلراشـحـودت .ادارصـد کلـ1ه3دولقانـتوباین ادسزامیسـن هی نسـیـازز و جنـگ بـود و بـا اتمـام جنـگ،
حلمشکلمسکنمردمباشد.ازابتکاراتی هشـت سـال ب هعنـوان مدیـرکل
کـه حضـرت امـام داشـتند ایـن بـود کـه نوسازیمدارساصفهانخدمت
دسـتور دادنـد هـر یـک روز پـول نفـت را به کـرد .کمتـر کسـی در اصفهـان
یـک اسـتان اختصـاص دهنـد .دفتـری فعالیـتسیاسـیوشـهریداشـته
برایاین کار در نظر گرفتهشد کهآقای و نـام عبـاس حـاج رسـولیها بـه
مهندسآرما نپناهمسـئولشبودندو گوشـش نرسـیده اسـت .ایـن فـرد
مـاهـمبـاایشـانهمـکاریم یکردیم. نا مآشـنا در اصفهـان سـا لها در
هـدفامـامایـنبـود کـهنشـاندهد عرصۀسیاستوپ سازآندرشورا
یـکروز نفـتیعنـیچـه؟آنموقـع فعالیتداشتهوخشنوداست که
فعالی تهـای خیلـی خوبـی در ایـن راه را بـرای خدمـت بـه مـردم
اسـتان صـورت گرفـت .نظـام برگزیـده اسـت و البتـه همچنـان
ک مکـم داشـت شـکل بـر ایـن بـاور اسـت کـه م یتـوان و
بایدمدیریتواحدشهریرا کهاز
واجباتفرامینحضرتامام(ره)
اسـتعملیاتی کردوتوسـعۀ
شهرهاوب هدنبالآنتوسعۀ
کشـور نیازمنـد ایـن مقولـۀ
مهـم و اساسـی اسـت.
محمدعلی میرزایی
43
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
شـد و خیل یهـا خانـ هدار شـدند؛ البتـه در توسـعه و کار مـانیـزوقفـهایجـادشـد.مـا کارگروهـیبـاشـوراهای م یگرفت کهجنگتحمیلیشروعشد.ا گرایناتفاق
پیشـرفتش جـای سـؤال و بحـث وجـود دارد .ویژگـی سـایر کلا نشـهرهاداشـتیموامـوریرا کـهم یشـدبـه نم یافتـاد وضعیـت مملکـت در عـرض چهـار تـا پنـج
بخشمسـکنایناسـت کهحداقل 170شـغلبهآن شـورا وا گـذار کـرد بررسـی م یکردیـم .قانـون اساسـی سـالمتحـولم یشـد؛امـاجنـگشـدمسـئلۀاصلـی
وابسـتهاسـتوم یتوانبخشـیاز مشـکلاتاشـتغال صراحـتدارد کـه کارهـایمحلیبهشـوراوا گذارشـود کشـور .سـتادی در اسـتان تشکیل شد و بنده مسئول
را بـا آن رفـع کـرد .چنـدان هـم سـخت نیسـت .در و کارهای کلانبانمایندگانمجلسباشد.درشورای را هاندازیستادمهندسیجنگدر اهواز بودم.اولین
کوتا همدتهممسئلهحلم یشود.درقانوناساسی دوم سـال ، 82لیسـت یـازده نفـرۀ مـا رأی آورد و بـرای سـتاد جنـگ راه افتـاد تـا زمـان فتـح خرمشـهر کـه آقـا
آمده کهدولتبایدزمینۀمسکنمردمرافراهم کندو اولینباراصو لگراها مسئولیتیرادرشهرب هطور کامل دسـتوربازسـازیمناطقجنگیراصادر کردندوسـال
بهعهده گرفتند.البتهمادر دورۀاولهمباهمکاران 61بازسـازی شـروع شـد .دشـمن تـا پنـج کیلومتـری
ا نشـاءاللهدر ایـندولـتتوجـهشـود. اصلا حطلـب ،خـوب کار م یکردیـم و رابطـۀ خوبـی اهـوازآمـدهبـود.جاد ههـایاطـرافبـازشـد.سیاسـت
تـاچـهانـدازهعملکـردشـورایفعلـیراقاب لدفـاع بازسـازیمناطـقجنگـیایـنبود کههرقسـمتیرابه
داشتیم. اسـتانیبدهنـدوبـهاصفهـانمحـور اهواز-خرمشـهر،
م یدانیـد؟ دلیـل ای نکـه احـزاب ،بعـد از ای نهمـه سـال کـه اهواز-سوسنگردوجزیرۀمینورادادند.ماتاآخرجنگ
در شـورای اول ،دکتـر سـقاییا ننژاد انتخـاب شـدند. از انقالب گذشـته ،قـدرت کافـی در کشـور مـا بـه مسـئولبازسـازیمناطـقجنگـیبودیـم.البتههفت
ایشان 16سال رئیس دو دانشگاه بود و سابقۀ اجرایی تـا هشـت مـاه کـه از کارمـان م یگذشـت ،سـپاه بـرای
قـویداشـتوبعـدازپنـجتـاشـشمـاهب هخوبیبـر کار دسـت نیاورد هانـد چیسـت؟ خـودشسـتادمهندسـیتأسـیس کـرد.سـال 67کـه
احاطـهپیـدا کـرد.شـورایاولودوموسـوماقدامـات اولیـن حزبـی کـه بعـد از انقالب تشـکیل شـد ،حـزب جنگتمامشد،خسارتجنگبیشاز 1000میلیارد
خیلـی خوبـی انجـام دادنـد و خدمـات وسـیعی در جمهـوری اسالمی بـود و مـن خـودم جـزء شـاخۀ دلاربـرآوردشـد.در ایـنمدتپروژ ههایعمرانیشـهر
زمـان آ نهـا انجـام شـد .بـرای شـورای چهـارم کمـی مهندسـان حـزب جمهـوری بـودم .اوایـل ،حـزب متوقـفشـدهبـود؛چـونهمـۀه موغـم کشـورجنـگ
حر فوحدیـث پیـش آمـد .مـا اعتقـاد داشـتیم کارهـا ب هخوبـیپیـشم یرفت؛امااختلافاتی کهمیاناعضا بـود.درآنزمـان،ب هعلتافزایشجمعیت،فضاهای
بایدپیشبرودوخیلیبهبح ثهادامننزدیم.آقای پحـدیزـدبآفمـعدا ًبلامعـتوقثـشـفدشـحودضـ.ربعـت ادامزـآانم،ببگوخینـشـدیفاعزالافیــراتد آموزشـی کافـیوجـودنداشـتومـدارس گاهـیتاپنج
سـقاییا ننژاد دوازده سـال بـا تمـام وجـود کار کـرد و حزب چپی شدند و بخشی راستی .البته باید تشکل شـیفتهمفعالیتداشـتند.بعدازآن،حدودهشـت
خیلیازپروژ ههایشهرمرهونمدیریتوبرنام هریزی راهم یانداختنـد؛امـاای نگونهنشـدوهنوزهـماحزاب سالمنمدیرکلسازمانمدارسبودموتنهااستانی
شـهردار بـود .دو سـال در خدمـت آقـای جمال ینـژاد شکلنگرفتهاست.یکیازمشکلات کشورهمهمین کـه مدرسـۀ پنـج شـیفت و حتـی چهـار شـیفت و سـه
بودیـم؛ایشـانهـمخـوبعمل کردنـد.بهعقیدۀمن اسـت کـهاحزابقوینیسـتندوبهایـیبهآ نهـاداده شـیفت نداشـت اصفهـان بـود .بیـش از 5000کلاس
بایـدشـهردارراحمایـت کـرد؛چـونا گربخواهیمفقط نم یشـود.نیـاز اسـت کـهدولـتومجلـسپشـتیبانی ساختهشدوبرای 5000کلاسدیگرهم کلنگزنیشد
ایـراد بگیریـم ،همـان کارهایـی را هـم کـه م یخواهـد کننـدوراهکارهایـیبیابنـد کـهاحـزابقـویشـوندتـا کهب هدلیل کاندیداشدنبرایمجلسدر آنتوفیقی
انجامبدهدنم یتواند.ماهمیشهدرشورابرنام هریزی هرکـس کـهبـرایانتخابـاتاقدامم یکند،بهپشـتوانۀ پیـدا نکردیـم .سـال 77شـوراها تشـکیل شـد و مـن
داشتیم.دهسالاول کوچ کتریناختلافبودج های یـک حـزب جلـو بـرود و شناسـنام های بـرای خـودش کاندیدایشوراشدم.سهنفراز یازدهنفراعضایشورا
پیـشنیامـد.برهمیـناسـاس،روشمدیریتبرنامه از حزب راست انتخاب شدیم؛ من و سردار نصر و آقای
در اصفهانالگوییبرایسـایرشـهرهاشـد.ماحتیاز داشـته باشـد. کوکائـی.آنموقـعهمـۀفکـروذکرهریـازدهنفرما،حل
واحدبرنام هریزی‌خواسـتیمرو شهایبرنام هریزیرا شـما فرمودیـد یکـی از اصل یتریـن دغدغ ههـای مشکلاتشهروپیاده کردنشورایعالیبودودراین
بهبخ شهایمدیریتی کلا نشهرهاومرا کزاستا نها حضـرتامـامایـنبـود کـهمشـکلمسـکنمـردم راسـتاهماهنگـیخوبیبینمـابود.شـورایاصفهان
آمـوزشدهیـم.ایـن کار نیـزبـااسـتقبالبسـیار خوبـی حلشود؛ولیهنوز کههنوز استپساز گذشت همـانموقـعهـمحـرفاولرادر بیـن کلا نشـهرهای
مواجهشـد.برایشـوراسـاختار تعریف کردیموواحد سـا لها ایـن مسـئله ب هقـوت خـود باقـی اسـت. ایرانم یزد.قانونشـوراهاقانونشـهردارینیسـتو
فرهنگـیدرآنایجـاد کردیـم کـهشـورایشـهرداریبه مابهدنبالاینبودیم کهقانونپیادهشـود.قانونرا
شـورای شـهر تبدیـل شـود .ما حتـی در پـی این بودیم دلیلـشراچـهم یدانیـد؟ بررسـی کردیمومتوجهشـدیم 23وظیفۀدیگرراهم
کهسـازمان گردشـگریمسـتقلاحداث کنیم،مانند مـن خـودم دغدغـۀ مسـکن دارم .دولـت قبـل متوجه م یتوانبهشورایشهروا گذار کرد.متأسفانهشورای
سازمانبهسازیونوسازی؛ولیدولت یهاوحتیخود ایـنمطلـبشـدهبـود؛ولـی کمـیتنـدرفـتوایراداتی تهران ،کهازحزبچپبودند،ب هصورتداخلیباهم
وزیـرانزیـربارنم یرفتند؛البتهرئی سجمهورخودش داشـت .دولـت فعلـی هـم دغدغـۀ بهداشـت دارد .هـر درگیرشدند؛طوری کهشورایتهرانمنحلشدودر
راضیبود.الحقدر بحثشهروشهرداریا گرشوراها دوی ای نهـا ضـرورت دارنـد .بـرای مـن از همـان ابتـدا
فعالیـت نم یکردنـد ،حتـی ی کپنجـم اقداماتـی کـه واضحبود کهطرحمسکنمهر،طرحچندانقو یای
نیسـت؛ امـا تاحـدودی مشـکلات مسـکن مـردم حـل
44شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
ااندوصجراااًلزمباشـزشوور‌یاده.جااـا ییکیاسکیاارشسسشییواراصسـریف ًیمابناریفاراسـیجنشتا.هاحرگـکیاررمسم ییا‌یکشسرـدیدنووبد.نه اسـت و اینکـه رأی بـه چـه کسـی اسـت مهـم نیسـت؛ امـروزهدرسـطحشـهرم یبینیـمانجامنم یشـد.
هـم م یآینـد ،نبایـد آدم سیاسـی بفرسـتند .مـا الآن چونرأیبهنظاماست .گلایۀمنایناست کهخط نقاطقوتوضعفشورایفعلیرابیان کنید.
خودمانسیاسـیهسـتیم،ولیبهاینفکرنم یکنیم کشوریبرایشوراهاتعیین کردندوایندرستنبود، یکیاز اشکالاتواردبهشوراتعداداعضایآنبود که
که آدم سیاسی در لیستمان بیاوریم .شهر اقتصاددان به21نفررسید.درعملشاهدبودیم کهشوراچابکی
م یخواهد؛مهندسعمرانم یخواهد؛آدمفرهنگی بایـدخ طهـااسـتانیم یبود. شـورای اول و دوم و سـوم را نداشـت .فرقـی نم یکنـد
و هنـری م یخواهـد؛ متخصـص م یخواهـد و لیسـت ا گـر قضیـه برعکـس بـود و یکـی از سـران اصو لگـرا چه کسیرئیسشوراباشد؛درهرحال 21نفرمناسب
م یگفـت کـه رأی بـه لیسـت اصولگرایـی باشـد، نبـود .از سـوی احـزاب هـم هماهنگـی وجود نداشـت؛
جامعـی کـهبتواندشـهرراآباد کند. بنابرایـن انسـجام بـه هـم ریخـت و خـود شـهردار هـم
بعداز گذشـتای نهمهسـال کهشـمادر شـورای همیـن نظـر را داشـتید؟ تح تالشـعاعقرار گرفتو کار بهعوضشـدنشـهردار
شـهربودیـددر حـالحاضـرحسـرتچهچیـزیرا مـا ضربـۀ ه مزمانـی دو انتخابـات را خوردیـم .کسـانی رسید .کار عقلانیایناست کهشوراوشهردار در یک
کـهآمدنـدپـایصندو قهـا،بهنیتشـوراوبابررسـیو راستاحرکت کنندتاخروجیبهتریحاصلشود.ما
م یخوریـد کـهبایـدانجامم یشـدولینشـد؟ تحقیـقرأیندادنـد؛چـونرهبراصلاحـات گفتهبود، که متمریسعنعیامر یضکهرردایبرامهیمشیهنر کداارشراتانهبجااشمدد؛هایمانمتهاایکات ًراامیانن
مـن از ابتـدای انقالب کول هبـاری از تجربـه داشـتم. مردمهمهمان کاررا کردند.البتهآنحرفغیرقانونی مسـئلهدر سـطح کلانبـهشـهرهاضربـهوارد کـردودر
منصفانـهنبـود کـهایـنتجربـهرابـرایمـردماسـتفاده نبـود؛ ولـی بـر حـق نبـود و بایـد سـران محلـی تصمیـم اصفهـانهـمتأثیرمنفی گذاشـتوبـرایهمینخود
نکنم؛برایهمینمجبورشدم کاندیداشوم.دوستان رموز‌یبگررگفزتارنـندش.ـاوگـدر؛دمرثآلیًانـدرد یه ککلامناتهبخاابشاـدتوشـهرورااسهـاتادنرییدرک مجلسبهفکرافتادوبهایننتیجهرسیدکهشوراباید
بهمنم یگفتندبهمجلسبروم؛ولیمنم یگفتم کار یـک روز باشـد بهتـر اسـت .بـرای همیـن اسـت کـه در جم عوجورترباشد.نقطۀقوتمادراصفهاناینبود
مناینجاست.هیجدهسالفعالیتشبان هروزی کم روسـتاهاوشـهرهای کوچـکخیلـینتوانسـتندتأثیـر کهآقایجمال ینژاددر دلشـهرداریومعاونانجای
نیسـت.در ایـنسـا لهاروزینبـودهاسـت کـهفکـری بگذارند.م یخواهمبگویمموجریاس تجمهوریآمد داشتوخوشبختانهوضعیتچندانبههمنریخت.
بـرای شـهر نداشـته باشـیم .حسـرت مدیریـت واحـد وباعـثایـننتیجـهشـد.ا گـرمـوجریاسـتجمهـوری ایشانهمسوبامدیریتقبلیعمل کردوا گرمعاونین
شهری کهبهدلماماند.منبهشورایجدید گفتم نبودایناتفاقنم یافتاد.حتیدوستاناصلا حطلب رفتند،رد ههایبعدیآمدندومعاونشدند.اعضای
حالا کهدولتهمباشماهمراهاستوقانوناساسی مدیریـت بـا هـم همسـو بودنـد و انسـجام شـهرداری از
هـمبـرایـنامـرتأ کیـدم یکنـد،بایـدتالششـود کهبه هـمبرهمیـنعقید هاند.
مدیریت واحد شهری دست یابیم .این آرزوی ما بود نظرتاندرموردشورایمنتخبچیست؟ بین نرفت.
ومانتوانسـتیمعملیاتـ یاش کنیموامیـدوارمعزیزان مـناعتقـادفراوانـیبـهآ نهـادارموفکـرم یکنمموفق دلیلای نرا کهمردمبهشورایشهرفعلیچندان
اقبـال نشـان ندادنـد و لیسـت 13نفرۀ جدیـدی را
شـورایپنجـمبتواننـدآنراپیاده کنند. می‌شوند. برایشـورایشـهرانتخاب کردند،چهم یدانید؟
نگران یتانبرایاصفهانچیست؟ ا گـراز شـماهمـکاریو کمـکبخواهنـدیار یشـان نـه اقبـال مـردم خـوب بـود .بـرای همیـن اسـت کـه
آب اصفهـان اسـت کـه دیگـر بـه مـا برنم یگـردد؛ ولـی م یگویمبایداحزابیدرشـهرداشـتهباشـیمتاجوابگو
بالاخرهم یشـودحلش کرد.مشـکلدیگرهمآلودگی می‌کنید؟ باشـد .سـران اصلا حطلـب بـه میـدان آمدنـد و کاری
هواسـت کـهبهسـببصنایعپیـشآمده .پلاسـکوی کارهایـی هسـت کـه فـارغ از اصو لگـرا و اصلا حطلـب در سـطح کشـوریانجـامدادنـد.بـهنظـرمـنایـن کار
اصفهان،صنایعاطرافماهستندوا گراتفاقیبیفتد بودن باید برای شهر انجام شود .مترو باید راه بیفتد. برای ریاسـت جمهوری درسـت اسـت؛ اما در شورا این
فاجعـ هایمثـلپلاسـکوبهبـارم یآید. وضعیـتخیابا نهـابایـددرسـتشـود.ممکـناسـت کار موجـب ظلـم بـه شـوراها شـد .یکـی از مشـکلات مـا
در کشورهمهم یگوینددراصفهانباسرمای هگذار درزمینـۀ فرهنگـی سـلیق هها کمـی بـا هـم فـرق کنـد. ه مزمانیانتخاباتریاستجمهوریباشوراهاست.
خـوبرفتـار نم یکنندوسـرمای هگذاراناز اصفهان اعضـای شـورا در حـال حاضـر ب هدنبـال ایـن هسـتند ا گرای نطورنبودامکاننداشتچنیناتفاقیدرشهر
فـراریهسـتند،نظرتـاندر ارتبـاطبـاایـنمسـئله کـهیـکنیـرویقـویبـرایشـهرداریانتخـاب کننـد. بیفتد.درعی نحالچونمنخودمبهشوراهااعتقاد
مـن صددرصـد اعالم آمادگـی کـردم؛ البتـه الآن هـم دارم ،به خاطر مردم رأی دادیم و مردم هم رأی دادند
چیست؟ عل یالبدلیمو کنار ننشست هایم.منبرایآ نهاآرزوی وبـرایمقـاممعظـمرهبـریهـمرأیحدا کثـریمهـم
در مشـهدوتهـرانوبعضـی کلا نشـهرهافراتـراز طـرح توفیقدارم.شورایکماتریسسختدر هزینهداردو
جامعشـانامکانـاتم یدهنـد؛ولـیاصفهانشـهری یک ماتریس سخت در درآمد ،باید از مردم بگیری و به
خودشـان بدهـی.
اصـل،همـانفعالیتـیاسـت کـهقـراراسـتبرایشـهر
محمدعلی میرزایی
45
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
بـا پیگیـری مـا مشـکلش رفـع شـد و لبخنـد رضایتـی محـل خودشـان را اداره کننـد .ایـن هـم بـرای ملـت میل یمتـریاسـتوضوابطـی کـهدراینجـاوجـوددارد
رویل بهایـشنقـشبسـت.ایناتفاقه مزمـانبود خوباستهمبرایدولت.دولتنم یتواندهم هجا در تهـران هـم نیسـت .در تهـران ،مشـهد و تبریـز بـرج
بـامراجعـۀخانمـی کهبسـیارنیازمنـدبود.مشـکلآن راخـودشتح تنظـربگیـرد .کار رابایـدبـهخـودمـردم ساخت هاندوبرایشانمشرفیتمعناندارد؛ولیضوابط
خانـمهـمرفـعشـدوه مزمانـیایـندوسـببشـد که سپرد.مردمدر منطق های کههستندبرایخودشان شهرسازیاصفهاندوبرابرشهرهایدیگراست.شما
همیشـه ایـن خاطـره بـرای مـن باقـی بمانـد و حـس دلسـوزترهسـتند؛بهتراز احتیاجاتخودشـاناطلاع در اصفهـاناجـازۀبیشـتراز 6طبقـهنداریـد.بنابرایـن
خوبـیاز فکـر کـردنبـهآنموضـوعپیـدام یکنـم. انبو هسـازان معمـولا جـای دیگـری غیـر از اصفهـان را
وبدترینخاطرهدراینسا لها؟ دارنـد.ای نهـابرنام ههایـیدردسـتاجراسـت. بـرای کار انتخـاب م یکننـد .مـا حتـی بـرای هتـل هـم
من خیلی دنبال بدها نیسـتم و همیشـه مثبت نگاه آقـای دکتـر شـخص توانمنـدی بودنـد .مـن در شـورا محدودیـت طـول داریـم .البتـه در زمین ههـای دیگـر
مم ییکخنوام.سالتبیتمهعدرمبلحی کثنتیکمرینمشاردباوال‌ببرتجهوکل ًعاچدریزکشیروارکدره م یگفتـم ایشـان حداقـل در حـد معاونـت ریاسـت سـرمای هگذار داشـت هایموراضـیهـمبود هانـدوبـهایـن
جمهـوریاسـت.البتـهالآنشـورایقـمبسـیار راضـی نحـوی کـهشـمام یگوییدنیسـت.
اینزمینهدچار مشکلهستیم. اسـتوخـودمـردمقـمهـماز عملکـردایشـاندر ایـن اصـول ًا مـا آقـای مهنـدس ،آد مهـای اطـراف
بعـد از شـنیدن ایـن کلمـات نخسـتین جملـه یـا مـدت بسـیار راضـی هسـتند .بـاز هـم مثـل ایـن افـراد خاکسـتری هسـتند و گمـان م یکنـم هی چکـس
کلمـ هایراکـهبـهذهنتـانخطـورم یکنـدبفرماییـد؟ در اصفهـان داریـم .ا گـر دولـت آینـده نیـروی کارآمـد سفیدیاسیاهمطلقنیست.منم یخواهمنظر
عبـاس حا جرسـولیها :خدمـت بـه مـردم همیشـه بخواهـد ،م یتوانـد از شـخصی تهای برجسـته در شمارادربارۀعملکردوفعالیتدوازد هسالهآقای
سـرلوح هام بـوده اسـت. اصفهـان اسـتفاده کنـد .مـا مال ک داریـم ،در جنـگ سـقاییا ننژاد کمـیمبسـوطبدانـم.بـهنظـرشـما
شـورای پنجـم :امیـدوارم شـورای موفقـی باشـد و بـه چنددرصد فرماندهان اصفهانـی بودند؟ چند درصد چـهشـد کـهبعـداز دوازدهسـالفعالیـت،ایشـان
مـردم خدمـت کنـد. شهدااصفهان یاند؟اینظرفیتدر نیرویانسانیما مجبـور شـدند از اصفهـان برونـد؟
مـنخیلـیرویایـنقضیـهفکر کـردم.قممرکزتشـیع
مدیریـتواحـدشـهری:از واجبـاتنظـامجمهـوری هسـت. استوافرادزیادیبهآنجام یآیند.اینشهربهتحول
اسالمی اسـت. خبرهایـی دربـارۀ ران تهـا و ارتشـاهای بعضـی از
چـون اسـت. شـده حـل تقریبـ ًا متـرو :قضیـه متـرو اعضـای شـورا و بعضـی از افـراد در شـهرداری در نیـاز داشـت و بـرای اجـرای ایـن تحـول بـه یک شـهردار
فضایاصفهانبه گوشم یرسـد.حضر تعالی قـوینیازمندبـود.بالاخرهاصفهان یهاهـمبایدزکات
اصفهـان شـهری تاریخـی اسـت ،میـراث فرهنگـی بـا کهچندیندورهدر شورایشهرحضور داشتیدو نیـرویانسان یشـانرام یدادنـدوعـد هایبهشـهرقم
حساسیتوب هطورویژهاینموضوعرادنبالم یکرد. ارتبـاطتنگاتنگـینیـزدر اینسـا لهاباشـهرداران
خـط یـک تمـام اسـت؛ فقـط ایسـتگا ههایش مانـده و شـهردار یها داشـتید ،چـه پاسـخی بـرای ایـن م یرفتندوالحمداللهشورایپنجمشهرقمنیزدوازده
نفرشـاناز طیـفآقـایدکتـربودنـد.بـرایمـنقـدرت
اسـت. شـائب هها داریـد؟ شورابسیار مهماستوفکرم یکنمیکشورایقوی
آقایجمال ینژاد:شخصیتیبی شازاندازهمردمی که ممـورندا گـیرببمیـنورمد،قیطمع ًا‌یجدلیـوادمشومح‌یاتیـسیتهم.مییـقین انلآدارنماکگـهر
تماموقتشراصرفمردمم یکند. چیزینبودهاسـت کهبخواهمدسـترویشبگذارم. آثـار مثبـتبسـیاریدارد.حتـییـکشـورایضعیـف
مـا سـاختار مناسـب بـرای ایـن کار داریـم ،بازرسـی و وهاقمع ًادرداولدار تۀهاشـنهمرد‌یاتروانینباد.داولگردتوقلاب ت‌لهمابقایخوساـههننیدمسـوفت.ق
29اردیبهشت :96کور شدندشمنانبارأیبالای حراسـتمسـئولایندسـتمواردند.ا گرهمموردی
مردم. بـجومدـ مـع من بـ‌یکهرآدنـ‌ندهـ.ا ادرطاسلـعطمـح یمدادیدـرما ونآک‌لناهـان اخصوا ًدل اشـیـانن
ومرقتطضعـ ًایمس‌یقتاواینـیاد ب‌نن‌هژاخدو:بـامیی بـدوهارکمشـهومریوشمـهرمدومفخقبدامـشتد چنیـن مسـائلی وجـود نـدارد و شـبان هروزی خدمـت شوندبایدمدیریتواحدشهریرادنبال کنندوگرنه
تأمیـنبودجـۀجـاریای نهـا،دولـتراخفـهم یکنـد.
م یکننـد. ایـن جملـۀ حضـرت امـام همیشـه همـراه مـن اسـت:
کند. بهترینخاطرهشماازشوراچیست؟ «شـوراهاجزئـیاز برنامـۀاسالماسـت»وبنـایمـاهـم
حرفآخر؟ در ملاقا تهـای مردمـی صحن ههـای جالبـی پیـش
اصـلخدمـتبهمـردماسـت،روزیم یگفتیمجنگ م یآمـد.در ملاقاتـیشـخصسـرمای هگذاریبـهدیـدار بـراینسـخناسـت.ن هتنهادراصفهانبلکـهدرهمۀ
مسـئلۀاصلیاسـت.امروزتولیدمسـئلۀاصلی کشـور مـنآمـد کهبسـیاراذیتش کردهبودندوخوشـبختانه استا نهابایدشوراهایولایتیتشکیلشوند؛ای نها
اسـت .تولیـد بایـد در بخـش خدمـات راه بیفتـد. بایدانجامشودوم یشود.الآنمشغولایجادطرحی
م یتـوان خدمـات جدیـدی تعریـف کـرد تـا مشـکل هسـتیم کـهدرآنهـراسـتانیمسـائلخـودشراحـل
اشـتغال رفـع شـود. م یکنـد .ایـن شـوراها بایـد هم هجـا باشـند و هرکـدام
محمدعلی میرزایی 46شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
شهریبسازید
درخـور مردماصفهانو
قدمتاینشهر
برنام هریـزی؛ اقتصـاد شـهری؛ جامع هشناسـی و نظـر شـما دربـارۀ انتخابـات اخیـر شـورای شـهر و سمانه کلدانی
فرهنگـی؛ بنابرایـن شـهرها را معمـاران و شهرسـازان نقـش شـورای شـهر در توسـعۀ اقتصـاد اصفهـان دکتـر نعمـ تالله اکبـری عضـو
نم یتواننـد اداره کننـد؛ هما نطـور کـه متخصصـان هیئ تعلمیدانشـگاهاصفهانوآغازکنندۀ
فرهنگی و اقتصادی نیز نم یتوانند .شهر یک مقولۀ چیسـت؟ رشـتۀ اقتصاد شـهری در این دانشـگاه بوده
چندوجهـی اسـت و شـورای شـهر بایـد از تجـارب شـورای شـهرهای بـزرگ و کلا نشـهرها همیشـه اسـت .وی در حـال حاضـر رئیـس سـازمان
تخصصـی متنـوع نیـز برخـوردار بگاونشا گـد.وطنبیوعتدًاانـا گراشز موقعیـت حساسـی داشـت هاند .مشـخص شـد کـه مدیریـت و برنام هریـزی و دبیـر شـورای
اینمواردب یبهرهباشد،در ادارۀ تمامـی اعضـای شـورای شـهر اصفهـان از جنـاح برنام هریزیوتوسـعۀاسـتاناصفهاناست
شهر،در سیاس تگذاریشهروبرنام هریزیشهریبا اصلا حطلـب و دولـت تدبیـر و امیـد انتخـاب شـدند. ومدیریـت گـروهپژوهشـیاقتصادشـهریو
مشـکل روبـ هرو م یشـود. ب هلحـاظ تئوریـک و چارچو بهـای دموکراسـی، منطقـ هایرادردانشـگاهاصفهـانبـرعهده
شـورای اسالمی شـهر در دورۀ پنجـم بایـد چـه مطلـوب ایـن اسـت کـه اعضـای شـورا ب هطـور کامـل دارد کـهتنهـا گـروهپژوهشـیفعالدر کشـور
رویکـردی بـرای توسـعۀ اصفهـان داشـته باشـد؟ از یـک طیـف نباشـند؛ زیـرا تجربـۀ دموکراسـ ی نشـان
هما نطـور کـهسـطحدانـشوتوقعـاتمردمنسـبت داده اسـت کـه وقتـی تمـام اعضـای تصمی مگیرنـده و بـا ایـن عنـوان اسـت.
بـه ده سـال گذشـته تغییـر کـرده و ارتقـا یافتـه اسـت، رأ یدهنـده از یـک طیـف باشـند ،کارایـی صددرصـد نعمـ تالله اکبـری مجلـۀ اقتصـاد شـهری
شـهردار یها نیـز بایـد رویکـرد مدیریـت شـهری خـود اننتخوخااهـبدبـشـوودنودا،گتـرصشـمیورامااز دتومعجنماول ًحاباکیارایکویبجیهشـغتالریب را را هانـدازی کـرده و اکنـون نیـز در حـال
را بازبینی کنند؛ ب هطور مثال ،ما در مدیریت شـهری را هانـدازی قطـب اقتصـاد شـهری و
همچنـان بـر طبـق طر حهـای تفصیلـی و طر حهـای خواهـد داشـت. برنام هریـزی در کشـور اسـت .همچنیـن بـا
جامـع شـهری عمـل م یکنیـم .ایـن طر حهـا مربـوط در حـال حاضـر ،در اصفهـان همـۀ اعضـای شـورای تهیه کردناسنادتوسعۀاستان،مسئولیت
بـهدهـۀ 1990اروپااسـت.جهانتوسـع هیافتۀ کنونی مشـوهضروازعیـطبیکعتطًایـمفسئوولیجنـاتآنحافنکـرارسینگهیسـ‌نتتنردم و‌یکانیـد.ن مطالعـاتآمایـشاسـتانراعهـد هداراسـت.
بیـش از 16سـال اسـت کـه از آن چارچو بهـای شـوراهای شـهر بالاتریـن رکـن سیاسـ تگذاری در اکبـری برنامـۀ ششـم توسـعۀ اسـتان
برنام هریـزی عبـور کـرده اسـت؛ ولـی کلا نشـهرهای همـۀ شـهرها و ب هخصـوص در کلا نشـهرها بـه شـمار را تهیـه کـرده و درصـدد تهیـۀ برنامـۀ
مـا همچنـان مطابـق بـا الگـوی طر حهـای تفصیلـی م یآینـد کـه ب هلحـاظ منابـع مالـی و درآمـدی از یـک توسـعۀ شهرسـتا نهای اسـتان اسـت تـا
و جامـع عمـل م یکننـد و حتـی همـان را نیـز رعایـت تفـاوت خاصـی نسـبت بـه شـهرهای کوچـک و بـا اجرایـی کـردن مـدل و الگـوی مناطـق
نمی‌کننـد. متوسط برخوردارند .بنابراین نتایج سیاس تگذاری قاب لبرنام هریـزی در چارچـوب شـورای
مـا مکلفیـم طر حهـای جامـع را در هـر ده سـال درکلا نشـهرهابـهعمکـردشـوراهابـاز م یگـردد.بنـده برنام هریـزاسـتان،ایـنمهـمرادر کشـورنیـز
ب هروزرسـانی کنیـم؛ امـا ایـن کار را انجـام نم یدهیـم. در کتـاباقتصـادشـهریخـود ،کـهسـازمانمطالعه
اتموـرسـوزعهۀروشیـکهـرردیتاوسـسـعتۀ.دشیـگهـررهکا بـسـهیSشـBهCریـهاااراسـتصرراتفـ ًژابـای و تدوین کتب دانشگاهی آن را در سال 96به دست بـه مرحلـۀ اجـرا درآورد.
تفصیلـی و جامـع نم ینگـرد؛ چـون ایـن نـطگراه‌حهـصارفـ ًیا چـاپسـپردهاسـت،عـرض کـردم کـهشـهرواقتصـاد در ایـن زمینـه گف ت وگویـی تفصیلـی بـا
کالبـدیوجانماییاسـت.توصیـ های که شـهری مفهومـی چندوجهـی و چندقطبـی اسـت ایشـانترتیبدادیم کهدرادامهآنراازنظر
مـن بـرای اعضـای شـورای شـهر دارم ایـن اسـت کـه و نظـام بـرای ادارۀ شـهر و شـوراهای شـهر نیازمنـد
تخص صهای گونا گوناسـت:شهرسـازی؛معماری؛ م یگذرانیـد؛
47
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
شهرداری از عوارض آن بوده است .آیا در حال حاضر خودشـان را صـرف چـه امـوری کرد هانـد .مـا شـهری نـگاه خـود را از گذشـته رهـا کننـد و آیند هپژوهـی و
بـهبخـشفرهنگـیبـههمانمیـزانتوجهم یشـود؟ م یخواهیـم کـه بـه لحـاظ درآمـدی پایـدار باشـد، آیند هنـگاریرابـرایمدیریتشـهریدر نظربگیرند.
چنـدجشـنوارۀآ نچنانـی،چنـدبرنامۀسـطحبـالا با شـهریم یخواهیم کهاز برندشـهریخوداسـتفاده ک کهـبهرا ایصجطولاامحـعًار مخم‌یگ یویدیـهمد در حالحاضر،اتفاقاتی
رویکردفرهنگی،ادبیوهنریدر شهربرگزار م یشود کند. ب هقـدری سـریع اسـت
کهجایگاهبی نالمللیداشتهباشد؟اصفهانبایددر چـرا وقتـی بودجـ های تصویـب یـا هزینـه م یشـود، واقعی تهـا از تصـورات جلـو م یزننـد .بایـد بـا ایـن
هـرفصـلچندیـنرویـدادبی نالمللـیداشـتهباشـد. جزئیـاتآنرابـهاطالعمـردمنم یرسـانیم؟آیامردم مکانیسـم بـه مدیریـت شـهری نـگاه کـرد .همچنیـن
اصفهـان ایـن ظرفیـت را دارد ،ولـی مـا از آن اسـتفاده اولوی تهـایشـهررام یشناسـند؟آیـااز منابـعدرآمد توصیـهدیگـری کهبرایشـورایشـهردارممربوطبه
وهزین ههـایشـهراطالعدارنـد؟ا گـربـهایـنمسـائل آمایـششـهری اسـت.مـنحـدودسـهیـاچهار سـال
نکرد هایـم. توجـه شـود ،موضـوع خدما ترسـانی بـه مـردم معنـا پیـش،آمایششـهریرایکضـرورتاجتنا بناپذیر
تغییـرات گاهـی راهـی بـرای ایجـاد تحـول اسـت. پیـدا م یکنـد .ایـن شـهر ده سـال دیگـر جمعیـت بـرای شـورای شـهر عنـوان کـردم؛ ولـی کسـی متوجـه
تـا چـه میـزان تغییـر در اعضـای شـورای اسالمی قاب لتوجهیافرادمسنوسالخوردهخواهدداشت. منظور مننشـد.امروزه کشـورهابدوننگاهآمایشـی
اصفهـان را گامـی مثبـت بـرای بهبـود شـهر ابزایـسدـبـوهیدودیدگرـرصـمدعبترقسـدیـد؛مامرـاشآـیـادواجقعمـ ًاعایـصفتهـااصنفهـشـاهرن کـه شـامل توجـه بـه سـرزمین و قابلی تهـا و ارزیابـی
توانای یهاسـت ،نم یتواننـد دربـارۀ فعالی تهـای
می‌دانیـد؟ دوسـتدار سـالمند و کـودک اسـت؟ جدیدتصمیمبگیرند؛بنابراین،شـهرهاب هخصوص
بنـدههرگـزتغییرمدیررادر همانابتدای کار درسـت رونـد فعالیـت شـهرداری را در ما ههـای اخیـر کلا نشـهرها تـا زمانـی کـه نـگاه آمایـش شـهری بـه
نم یدانـم و معتقـدم اول بایـد بـه تغییـر مدیریـت چگونـهارزیابـیم یکنیـد؟آیـاتغییرایننهـادرادر فعالی تهـای خودشـان نداشـته باشـند ،نبایـد
فکـر کنیـم .تغییـر مدیریـ ت هرگـز بـه معنـای تغییـر شـرایط کنونـی صحیـح م یدانیـد؟ سیاسـ تگذاری کننـد.
مدیـر نیسـت ،بلکـه مسـتلزم مدیریـت تغییـر اسـت. ندمرـر ٔچهنقـابـدلسـقابلولـاخییـگررفنتـسـهباسـت بـت،ه شـهرداری اصفهـان شـاید ا گـر همـان سـه یـا چهـار سـال پیـش ،شـورای
همچنیـن معتقـدم مدیرانـی کـه ب همحـض ورود بـه کلا نشـهرهایدیگـر شـهر و شـهرداری ایـن اقـدام ضـروری را انجـام داده
یـک سـازمان یـا اداره پیـش از هـر کاری ،مدیـران ولـی توقـع مـردم اصفهـان بالاتـر اسـت. بود،برنامۀ 1400شهرداریاصفهانمبتنیبرآمایش
زیردستشـان را عـوض م یکننـد ،هنـر مدیریـت ممـر یدگیـمرمد،یایـخوانهعـنوادروقتض میسشــتهقریدامرًا دیرعـراواسرـتاض آیلاکیانهـدگشی شـهری نوشـته م یشـد .رویکـرد مدیریـت شـهری
ندارنـد؛ بـه ایـن دلیـل کـه مدیریـت تغییـر ب همنظـور هوشـمند،مبتنـیبـرتوانایـیدان شمحور ومسـتلزم
تغییـر مدیریـت اصـل اسـت .حـال در ایـن راسـتا ا گـر آلودگـی هزینـه شـود و نتایـج آن مشـهود باشـد؛ آمایـش شـهری اسـت.
جایـی لازم اسـت مدیـر تغییـر کنـد خـب تغییـر کنـد؛ بنابراین به تلا شها و اقداماتی که در حوزۀ مدیریت شـهرداریاصفهـانیکـیاز بزر گتریننهادهای
ولـیهیـ چگاهتغییرمدیران،خروجـ یایبهنامتغییر شهری صورت گرفته توجه داریم و قدردان هستیم؛ شـهری اسـت کـه نقـش بسـیار مهمـی در ارائـۀ
ولی آیا شایستگی مردم اصفهان همین است؟ مردم خدمـات در حوز ههـای مختلـف بـه مـردم دارد.
مدیریـت نـدارد. فرهیختـه مدیرانـی فرهیختـه م یخواهنـد و شـهری ایـننهـادچگونهم یتوانـدروندخدما ترسـانی
بـه شـورای شـهر ،مدیـران شـهری و شـهردار آینـدۀ فرهیختـه.خیلـیاتفاقـاتبایددر شـهراصفهـانرخ بـهمـردمراتقویـت کنـد؟
اصفهـان نیـز توصیـه م یکنـم کـه در همـان ابتـدای مـ یداد کـهمتأسـفانههنـوز رخندادهاسـت.در شـهر رویکردهـای اسـتراتژی توسـعۀ شـهری یـا CBS
کار ،مدیریـت تغییـر را بـرای تغییـر مدیریت شـهری در اصفهـان ،فرهن گسـراها و ب هطـور کلـی فضاهـای چندیـنرکـندارد:یکـیموضـوعشـهرقاب لسـکونت
دسـتور کار خـود قـرار ندهنـد .بـرای مدیریـت تغییـر، فرهنگـی هنـوز بـا سـطح فرهنـگ مـردم مـا تناسـب است؛دیگریحکومتخوبشهریاست کهدر آن
مدیـران را تغییـر دهید؛ نه اینکـه اول مدیران را تغییر ندارنـد؛ ب هعنـوان مثـال ،درآمـد مالـی شـهر اصفهـان همـۀمـردمدر سیاسـ تهاوتصمی مگیر یهـادخیـل
در تراز مالی سال 1339بالغ بر 15میلیون بوده ونیم هسـتند؛موضـوعدیگـربان کپذیـریورقاب تپذیری
دهیـد و سـپس در پـی تغییـر مدیری تهـا باشـید. میلیـون تومـان از ایـن مبلـغ عـوارض سـینما و تئاتـر اسـت .شـهر بان کپذیـر شـهری اسـت کـه منابـع و
کلام آخر؟ بودهاسـت؛یعنیمردمدر آنسـالآ نقدر بهسـینما هزین ههـای شـهرداری بـرای مـردم شـفاف و روشـن
و تئاتـر م یرفتنـد کـه نیـم میلیـون تومـان از درآمـد اسـت و مـردم م یداننـد کـه شـهردار یها منابـع
شهری بسازید که شایستۀ این مردم و شایستۀ این
قدمـت و سـابقه باشـد و محـل مناسـبی بـرای زندگی
فورکزنوتـدااهنتمصابمایـشمدن.گکیورتیاهدن؛گچاوهننکنطیبیدعوت ًکاوتماده‌یـفراکرنن ککنوتیاهد
شایستۀ مردم ما نیستند.
محمدعلی میرزایی
48شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
محمدعلی میرزایی
بـار بیایـد؛ درحال یکـه ممکـن اسـت از ضریـب هوشـی در گذشتهتلقیبراینبود کهعواملفردی،مثل عارف سپهری
بـالا وویژگ یهـایذاتـیخاصـیهـمبرخـوردار نباشـد. انگیزهوویژگ یهایذاتی،مثلهوشواستعداد، اصفهـان شـهری بـا 2.2
بچ ههاییهمهستند کهبسیارباهو شاند؛ولیچون نیـروی کار خـوب یـا کارآفریـن پدیـد مـ یآورد. میلیـون نفـر جمعیـت ،مشـکلات
درمحیطمناسبقرارنم یگیرند ،کارآفریننم یشوند؛ آیـا م یتـوان گفـت کـه ا کوسیسـتم کارآفرینـی محی طزیسـتی متعـددی دارد :بـا
پسمحیطنقشبسیارمهمیدر کارآفرین کردنافراد ایـدۀ پیشـینیان را نقـد م یکنـد و نقـش موانـع یـا بحـران خشـک شـدن زاینـد هرود
دارد.اینموضوعمثلیادگیریزباناسـت.شـماباید محر کهـای محیطـی را پررن گتـر م یدانـد؟ مواجـهاسـت؛هوایـشآلـودهاسـتو
سه سال در ایران زبان انگلیسی بخوانید تا به سطحی ایدۀا کوسیستم کارآفرینی،مکملنظریاست کهبه بامشـکلترافیکدسـ توپنجهنرم
برسـید کـهبـاتنهـاسـهمـاهزندگـی کـردندریک کشـور آناشـاره کردیدوم یگویدبخشـیازرشـدوبالندگیهر میکند.ی کچهارمازجمعیتجوانان
انگلیسـ یزبانبـهآنم یرسـید.ایـنامرتأثیرمحیـطرا کارآفریـنبـهویژگ یهـایشـخصیتیوتوانمند یهای تحصی لکـرد هاشهمبیکارند.دکتر
نشانم یدهد.برایهمیناست کهلفظا کوسیستم فـردی او وابسـته اسـت؛ امـا بخـش بزرگـی از آن نیـز تابـع کوروشخسروی ،کهبیشازدودهه
رابـرایایـنایدهبه کارم یبرند.بنابراین،دانشـگا هها، محیـط اسـت .شـاید افـرادی را در اطـراف خودتـان درزمینـۀ کارآفرینـیوبهبـودفضـای
خانواد ههاوالبتهشهرهابایدا کوسیستمخوبیبرای کهدر محیطخانوادگیخوبیرشد کرد هاند؛ مدیثادًل‌هپاـیددر کس بوکارفعالیتکردهاست،امسال
شـغلآزادوهمـراهبـاخلاقیتـیداشـتهومـادر بـه نمایندگـی از مـردم اصفهـان بـه
پـرورش کارآفری نهاباشـند. «خلا قپـرور» بـوده و بچـه را کنجـکاو ،پرسشـگر ،نقـاد شـورایشـهرراهیافتـهاسـت.ایشـان
چـه نـوع کسـ بوکارهایی در ایـن مجموعـه قـرار و ...بـار آورده اسـت؛ در کنـار ایـن عوامـل ،دسترسـی در گف ت‌وگـویپیـشرواوازطرحـی
م یگیـرد؟ کسـ بوکارهای خاصـی هسـتند یـا بـه منابـع مالـی نیـز باعـث شـده اسـت فـرد ،کارآفریـن سـخنم یگویـد کـهنماینـدگاندورۀ
جدیـدشـورایشـهردرجلسـاتخـود
م یشـود بـه همـه تعمیـم داد؟ بهآنپرداخت هاندودرصورتاجرایی
شـدنم یتواندتغییراتملموسـیدر
اقتصادوحتیمحی طزیستاصفهان
درپنجسالآیندهپدیدآوردوچ هبسا
بهالگوییبرایسایرشهرهایایران
تبدیلشود«.اکوسیستمکارآفرینی»
طرحـیاسـت کـهبهشـرایطمناسـب
محیطیبرایکارآفرینیوخلقثروت
م یپـردازدوزمینـۀرشـدافـرادخلاقرا
فراهـمم یکند.رشـدخلاقیتنیـز به
توسعۀ کسـ بوکارهایزیس تسازگار
کمـک م یکنـد .شـاید ایـن طـرح
نخسـتین مصوبـۀ شـورای پنجـم
باشد.
49
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
در حـوزۀ محی طزیسـت فرهن گسـاز یهایی وآبوسـنگم یکاهـدوبـهسـمتیپیـشم یرود شــــورای
انجـام م یشـود .بـه افـراد آ گاهـی م یدهنـد کـه کـه ب هجـای اسـتفاده از سـرمای ههای طبیعـی از شهݠــــرداری
مصـرفآبرا کـم کننـد،هـواراآلـودهنکننـد،زبالـه سـرمای ههای انسـانی و خلاقیـت افـراد ب هعنـوان باا کوسیستم
نریزنـدو....منتهـادر عمـلایـنتکامـلآ گاهـی، ابـزار توسـعۀ اقتصـادی اسـتفاده شـود .بـر ایـن کݡارآفــرینـی
سـهمناچیزیدر حفاظتاز محی طزیسـتدارد؛ اسـاس ،مدیریـت شـهری اصفهـان بـرای توسـعۀ به شــــورای
زیـرا انگیز ههـای فـردی در حفـظ محی طزیسـت ا کوسیسـتم کارآفرینـی مبتنـی بـر اولوی تهـای شهݠـــــر بدل
چنـدان تأثیرگـذار نیسـت؛ بلکـه سـاخت قـدرت محی طزیسـتیاصفهانچه کاریم یتواندانجام خواهـد شد
اسـت کـه تأثیرگـذار اسـت .سـاخت قـدرت هـم
ب هشدتمتأثراز اقتصاداست؛یعنیماتااقتصاد بدهـد؟ تجربیات بشر در حفاظت از
زیس تسـازگارتری نداشـته باشـیم ،از بسـیاری از هـر وقـت صحبـت از صنعـت م یشـود ،منظـور محی طزیست در گف ت وگو با
اینآ گاه یبخش یهانتیج هاینم یگیریم.خب، بهر هبرداریازمنابعطبیعییافراوریآ نهاست،مثل
بـاایـنتعاریفـی کـهشـمام یفرماییدا کوسیسـتم فولادونفت.مادۀخامیاز منابعطبیعیاستخراجو دکتر کوروش خسروی
کارآفرینـی پتانسـیل ایـن را دارد کـه بـه سـمت واردصنعـتم یشـودتـایـکمحصـولآمـادهراتولیـد
اقتصـاد زیس تسـازگار بـرود .مـن فکـر م یکنـم کنند؛ بنابراین ،تبعات جانبی ( )side effectsزیادی بر نه،قطع ًابهصنعتخاصیبرنم یگردد.بستگیدارد
مه متریـن راه بـرای حفاظـت از محی طزیسـت، محی طزیستبرجایم یگذارد.اینمسئلهتاحدی کـمثهااًلکاوصسفیهـساـتن قمطـچقـبدرگربـدراشـیگآرنیصونعصـنعـت متهیـطالاباسـشـتد..
تغییرروابطاقتصادیبهسـمتزیس تسازگاری اجتنا بناپذیـر اسـت و نم یتوانیـم بگوییـم جلـواش خوا هناخـواه شـرک تها و کسـ بوکارهای خلاقـی کـه
اسـت.بـاآموزشم یتوانیمافـرادیراتربیت کنیم رماـمواد‌یاگویلرییــهما.نصامًلف‌یکخرونامهـ یمکبنگدو؛یـولمیکاکرآافرآرفیـرینبنـبهیوشرـوتردبهی بـه ایـن دو صنعـت مربو طانـد ،بهتـر و راح تتـر رشـد
کـه بـه موضوعـات محی طزیسـتی توجـه کننـد؛ اینفکرم یکند کهچهایدۀنو،خدمتنووتکنولوژی م یکننـد.ا گـردانشـگا ههایمـادر یـکرشـتۀخـاص،
امـا هرچقـدر هـم کـه انگیز ههـای افـراد را تقویـت نویـیرابـهخدمـتبگیردتاثـروتخلق کند.ب نمایۀ ورزیدهوزبدهبودند-البتهمتأسفانهای نطورنیست-
کنیـم و آ گاهـی بدهیـم ،تـا زمانـی کـه اقتصـاد مـا صنعـت ،تبدیـل مـواد خـام اولیـه بـه محصـول اسـت؛ م یتوانستندبهرشدچشمگیرآنصنعتخاصبسیار
زیس تسـازگار نباشـد و سـاخت قـدرت برایـش ولـی ب نمایـۀ کارآفرینـی خلـق ثـروت از اید ههـا و افـکار
صـرف نکنـد کـه از محی طزیسـت حفاظـت کنـد، نـواسـت.ارز شافـزودهدر یک کالایتولیدی،تفاوت کمـک کنند.
ایـن کار را نم یکنـد .کمااینکـه مـا ایـن را در دنیـا میـانقیمتمـواداولیهوقیمتتما مشـدۀمحصول در اصفهـان بـا مشـکل آب و آلودگـی هـوا
هـم م یبینیـم .کشـورهایی کـه فرهن گسـازی اسـت .ارز شافـزوده در صنعـت از فـراوری انجا مشـده روب هروییـم؛ همچنیـن اصنافـی در داخـل شـهر
محی طزیسـتی در آ نهـا ب هخوبـی انجـام شـده رویمـواداولیـهنشـئتم یگیردودر کارآفرینـیاز ایدۀ یـا در چه لپنجـاه کیلومتـری اصفهـان در حـال
-مثـل آمریـکا -همچنـان بزر گتریـن آلاینـدۀ نـو .مثـال سـاد هاش همیـن گوشـی موبایـل اسـت. فعالی تاند کههوایشهرراآلودهم یکنند.جایی
محی طزیستیهستندودولتشاندر برابرپیمان بیشـترینمـواداولیـۀ()materialمصر فشـدهدر یـک گفتهبودید کها کوسیسـتم کارآفرینیبهحفاظت
کیوتـو م یایسـتد؛ بـه ایـن علـت کـه اقتصادشـان گوشـی موبایـل ممکـن اسـت 50دلار باشـد؛ امـا شـما از محی طزیسـت کمـک م یکنـد؛ بـه ایـن صـورت
بـرپایـهآلایند ههـاپیـشمـ یرود.خـب،مـاچقـدر آن را 700-600دلار م یخریـد .ایـن اختالف قیمـت از کـهخرج«سـرمایۀطبیعـی»را‌کاهشم یدهـدواز
م یتوانیماید هایمثلایدۀا کوسیستم کارآفرینی کجاسـت؟ از ایـده ،طراحـی و نر مافزارهـای داخلـش. بـار شـدناقتصـادتولیـدیبـردوشمنابـعخـا ک
رابهاقتصاد کلانربطبدهیم کهبتواندبراقتصاد وقتـیخلـقثـروتاز فکرواید ههاینوباشـد،تأثیرات
کشـور مـاودرواقـعبـرهمـانسـاختقـدرتتأثیر مخرببرمحی طزیستنیزدرمقایسهباصنایعفولاد،
بمحـ‌ی بدانثگـیـذخادرتوبـدقر؟ییبـ ًرااهشـمر‌هوچعیـکزارزادیقـتد.صـااودل ًناشهـئمات‌نمطـ‌یوگریـرکـد،ه نفتوپتروشیمی ،کهارز شافزود هاشحاصلفراوری
چهسیاسـ تهایمحی طزیسـتی،چهسیاسـ تهای مـواد خـام اسـت ،کمتـر م یشـود .بنابرایـن ب نمایـه
نظامـی ،چـه سیاسـ تهای داخلـی یـا خارجـی ،چـه و سـاختار صنعـت و کارآفرینـی فـرق م یکنـد .بـرای
روابطمردمبامحی طزیست.درتماماینمواداقتصاد همیـناسـت کـهدر ادبیـات کارآفرینـی گفتهم یشـود
تأثیـربسـزاییدارد.تـازمانـیهـم کـهمـردمخیالشـان ا کوسیسـت مهای کارآفرینـی ازلحـاظ محی طزیسـتی
بابـتتأمیـنآیند هشـانوتأمیـنمعیشتشـانراحـت شـهرهایبهتریم یسـازندوآسـی بهای کمتریبه
نشـود،اقتصـادهمچنـانحـرفاولرام یزنـد.ایـنبد محیطواردم یکنند.در چنینشـهریممکناسـت
است،ولیواقعیتدارد.ببینیدوقتیدرآمریکااحزابی چندمیلیوننفرمشغولبه کار باشند؛اماآبزیادی
بـهقـدرتم یرسـند کـهبهصنایـعنظامـینزدی کاند، مصرفنکنند.صنعتشانموادخامزیادیاستخراج
سیاس تهایآمریکاهمبهسمتجن گافزارفروختن نکنـد و هیـچ آلودگـی هـم بـه وجـود نیـاورد .در ایـن
ودامـنزدنبـهتن شهـایمنطقـ هایپیـشمـ یرود. شـهرهااپلیکیشـنونر مافزار تولیدم یکنند،خدمات
وقتـیاحزابـیبـهقـدرتم یرسـند کهبـهصنایعنفتی م یفروشند ،گردشگریرونقداردو...؛اماشهرهای
نزدی کانـد،نوسـاناتشـدیددرقیمـتنفـت،حتـیتا صنعتـی ،هـوای خوبـی ندارنـد و بـه خـا ک و آب هـم
140دلارایجادم یشـود.حتیامسـالبرایاولینباربا آسـیب م یزننـد .در کریـدور علـم و فنـاوری از دو ادارۀ
اینپدیدهدر آمریکامواجهشدیم که کس بوکارهایی محی طزیسـتوراهوشهرسـازینماینـدهداریـم.راهو
کهمبتنیبرفناوریهستند،مثل گوگلوفی سبوک، شهرسازیدراینطرححضورداردتازیرساخ تهای
دربرابردونالدترامپم یایستند؛ کمپینبرگزارم یکنند ایجادشـدهدر شـهر،اسـتانداردهاییکا کوسیسـتم
و از کاندیـدای رقیبـش حمایـت م یکننـد و الآن هـم کارآفرینـیراداشـتهباشـد.محی طزیسـتهـمدر ایـن
مشـکلجدیبااودارند.اسـتنباطمناز سـؤالشـما طـرحقـرار گرفتـهتـاصنایـعآلاینـدهراازشـهردور کنـد؛
ایناست کهوقتیا کوسیستم کارآفرینیتوسعهیافت، بـاایـنهـدف کهشـهرجذابشـودوطبقۀخالقرااز
سراسر کشورجذب کند.طبقۀخلاقونخبهدرشهر
آیـاسـاختجدیـدیازقـدرتشـکلم یگیـرد؟
آلـودهزندگـینم یکند.
50شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
بـوده اسـت؛ امـا حـالا داریـم دربـارۀ موضـوع دیگـری ا کوسیسـتم کارآفرینـی دخالـت کنـد؟ یعنـی قـرار بله.موانعچیسـتوچهچشـ ماندازیم یشود
صحبتم یکنیموم یگوییمشهراصفهانمنابعمالی اسـت براسـاس اولوی تهـای شـهر اصفهـان ترسیم کرد؟
خطرپذیـرنـدارد؛پـسمحیـطخوبـیبـرای کارآفرینـی تمهیداتـی بیندیشـد کـه کسـ بوکارها بـه در صنعتـی مثا ًل اسـت؛ طولانـی خـب ،راه خیلـی
نیست. جنـوبغربـیاصفهـانداریـمبـهنـامفـولادمبارکـه کـه
یعنیشورایشهرنهادهایجدیدیم یسازد؟ سم توسـوی خاصـی حرکـت کننـد؟ فروشـشدر سـال گذشـته 7800میلیـاردتومـانبـود.
بله،شورایشهرباچندمنبعمالیخطرپذیردر کشور، در طـولایـنهیجـدهسـال کـهشـورایشـهرمشـغول عددقاب لتوجهیاست.درشمالاصفهانپالایشگاه
کـهاز اتفـاقچندتایشـانمدیـراناصفهانـیهسـتند، بـه کار اسـت ،مـدام ایـن اصطالح را م یشـنویم کـه هسـت بـا نزدیـک بـه 30هـزار میلیـارد تومـان فـروش.
مذا کـرهم یکنـدوم یگویـدمـادر شـهراصفهـان،دوتـا اعیـمان ًلشـشـووررااییششــههررداارسـیبـتونـدههاشســوراتویفقـشـهطربـدرارکاری؛هاامـای فعالیـتایـنصنایعهـمتأثیراتمحی طزیسـتیوهم
سـهباردرسـالباهمکاری کارآفرینان،ایده-شـوبرگزار شهردارینظارت کردهاست.ا گرا کوسیستم کارآفرینی تأثیـرات سیاسـی دارد .حـالا مـا م یخواهیـم در شـهر
م یکنیـم .قبـل از آن هـم طر حهـا را ممیـزی م یکنیـم را اجرایـ ی کنیـم ،شـورای شـهرداری بـه شـورای شـهر تأثیربگذاریمو کسـ بوکارهاییراهبیندازیم کهبتواند
کـهوقتتـانتلـفنشـود.سـهروز بـهاصفهـانبیاییـدو تبدیلم یشود؛چوندراینحالتشورابایدبهشئون جایگزیـنصنعـتفـولادشـود؛یعنـیا گـرروزی گفتنـد
فرص تهـای سـرمای هگذاری را بررسـی کنیـد .شـورای دیگـریمثلبهبـودفضای کسـ بوکار،تأمیـن«منابع فـولادبایـدازاصفهـانبهجاییبرود کهدسترسـ یاش
شهرباایرانیانخارجاز کشور کهسرمای هگذارخطرپذیر مالـی خطرپذیـر» ( )venture capitalو دسترسـی بـه یباهاآصل‌بًاهماثیلآزکادشزیواردهبااشیـپدیوشدروفرتوهببرهایشهننمتیشـجهرهنببراسشیـدم
هسـتندمذا کرهم یکند.دراینصورتاسـت کهشـورا بازارهایجهانیواردشودوبدینترتیب،شورایشهر
اننقتخاشبـاشـهت،رآقیایپانیـدایمکـه‌یکبنعدض.ـ ًادرچنـسـدخدنورارنه یدرهاشـیوررابوزوهدانـید شـهرداریتاحدودیبهشـورایشـهرارتقام ییابد.ما کهبهنفعماناستفولادمانرابخریموصنعتفولاد
م یگوییمکارآفرینیبامنابعمالیخطرناپذیرغیرممکن راازایرانخارج کنیم،دیگرباایننگرانیمواجهنشویم
امما‌یگخفوتدنشدـاشنوروااقعی ًاشچههر،کنربدانیدد کشهوراشـویراشیهرشـداهرریدابراشیبد؛ه اسـت؛یعنـینم یتـواناز کارآفریـنخواسـت کـهبـرای کهاقتصادشهرچگونه کار کند.خودتانآماروارقامرابا
کارخـودوامبگیـرد .کارآفرینایـد هاینـودارد.اینایدۀ هممقایسـه کنید؛فروششـرک تهایدان شبنیاندر
شـورای شـهر تبدیل شود؟ نـو ممکـن اسـت بـه ثمـر برسـد ،ممکـن اسـت نرسـد و شهرکعلمیتحقیقاتیاصفهانبراسـاساظهارنامۀ
منبـعجدیـددرآمـدهمبرایشـهرم یتواندایجاد بانکدر هرصورتسودخودشرااز کارآفرینمطالبه مالیات یشـان 700میلیـارد تومـان اسـت ،یعنـی هنـوز
کنـد؛ چـون یکـی از مشـکلاتی کـه در شـهر وجـود م یکنـد.ادبیـاتبانـکبـاادبیـات کارآفرینـیزمیـنتـا اتکتمدقرفمر‌ایفتیـکقربانو ًاالزنایمتددب.بـصزت‌ارکرگاقدیـریهفی اآببنًماستفشیـبونلعهتاا.ردادردنمرتکابقدمیاا.ربکخمنری‌هل.زشماالبهقبانرمیتسحهکـسـایریحهم نا‌طیندیزایو‌همگ ًدسـارسن0ذتا0وریت0ی .ن6دیبنحـددفاخوررلدنوکدا ًد.رشتا
دارد ترا کـم فروشـی و تأمیـن نشـدن منابـع مالـی آسمانفرقم یکند .کارآفرینبهمنابعمالیخطرپذیر
اسـت. نیـازدارد کـهشـریکسـودوضـرراوباشـد.بـرایهمین
قـرار بـوددر اردیبهشـتامسـال16/5،درصـدبودجـه در کشـوریمثـلآمریـکاومنطق هایمثل«سـیلیکون
محقق بشود؛ اما 7درصد آن محقق شده است؛ یعنی ولـی» ( 8000 ،)silicon valleyسـرمای هگذار خطرپذیـر
نهـصوـا وفتبراوفدیـجـۀک!مفـصرـووبش.زتنـادزگـهیچـمـهربدومد!جتـق‌هاریبـی ًا! کمتـر از وجوددارد .کارآفریننبایدوامبگیرد.وامبرای کارآفرین 50درصـد از فـروش 700میلیـارد تومانـی شـرک تهای
فـروش مهلکاست.سرمای هگذاربایدامکاناتسرمای هگذاری شـهرکعلمیوتحقیقاتـیدراصفهانباقـیم یماند؛
40درصـد بودجـۀ شـهرداری از درآمدهـای مرتبـط بـا رراابدرارردس؛ایمـکانتقدر.یابـ ًصافمهناابـنعظمرالفـییتخا کطورپسیذیـسرتنـمداکرادر؛آفبری‌هنجـیز ولیشـایدتنها 10درصداز 7800میلیاردتومانفروش
سـاختمان،ترا کموجریمۀپارکینگمحققم یشود. چنـدنفـر کـهب هصـورتپرا کنـدهدر حـالفعالی تانـدو فـولاد مبارکـه در شـهر بمانـد .بقیـ هاش بـرای خریـد
ای نهـا درآمدهـای ناپای دارنـد .درآمدهایـی هسـتند ممکناستب هطوراتفاقیرویطرحیسرمای هگذاری گاز ،سـن گآهن ،سـود سـها مداران و ...از شـهر خـارج
کـدرآهمشـدههـراراینپاباـیـوددارمو یککانـمادًل .دسـرالصموراتز یجکـنـه شسـهمرشـمار‌کیتواتنـبـاد کنند.حالا اینموضوعدر دستور کار شورایشهرقرار م یشودودر کل کشورپخشم یشود.شرک تهایی از
م یگیـرد.شـوراجایـگاهخـودشرابـالا بـردهوب هجـای قبیلشرک تهایدان شبنیانایننویدرام یدهند که
کارآفرینـانداشـتهباشـد.مـنیـکمثـالمحق قشـده ای نکـه فقـط بـه شـهرداری نـگاه کنـد ،بـه شـهر نـگاه نوعـیازجریـاناقتصـادیدراصفهانبـهوجودم یآید
م یزنم.شهرداریسازمانیبهنامسازمانمشارک تها م یکند.دراینحالتممکناسـتشـورامعاونمالی کهدرچندسالآیندهم یتوانددربرابرفولادمبارکهقد
دارد .جنـس مشـارکت هـم بـه ایـن شـکل اسـت کـه اقتصـادی شـهرداری را موظـف کنـد کـه بـا همـکاری علم کندوبگویدفولادراازاصفهانببرید،منم یتوانم
شـهرداری زمیـن و پروانـۀ سـاخت را تأمیـن م یکنـد و اتـاقبازرگانـی،بخـشخصوصیوچندسـازماندیگر، معیشـت شـهر را بچرخانم .این خوب اسـت ،اما هنوز
طـرفمقابـل کار وهزینـۀسـاخترا.عمـدۀقراردادهـا یـک صنـدوق خطرپذیـر ایجـاد کنـد .شـورا هـم اجـازه زوداست.ا گربتوانیمدرشورایشهربحثا کوسیستم
بـهایـنصورتاسـت.م یدانید کها کثرپم پبنزی نها م یدهـد کـهمبالغمشـخصیازمنابعمالیشـهرداری کارآفرینـیراعملـی کنیـم،پنـجسـالیـادهسـالدیگـر
بـه دلیـل پرا کنـدن بخـار بنزیـن در هـوا ،آلاینـدۀ سـرمای هگذاری شـود .اینجاسـت کـه شـورا فقـط بـرای م یتوانیمبگوییماقتصادشهردیگربرپایۀصنایعفولاد
محی طزیستهستند.یکیاز کارآفرینانبهشهرداری شهرداریتصمیمنم یگیرد.شوراممکناستبااتاق وسـنگنم یچرخد؛بلکهاقتصادشـهرمتکیبهایدۀ
پگفمـ پتبندرزینحایشـمی یۀسخایزابماک هناهـولاًابـبهخماـرانزتبمنیزینبنادزهیـشدخ.امرجن بازرگانیواردمذا کرهشودو کمکآنرابرایانجام کارها افرادخلاق،سـواددانشـگاهیوتکنولوژ یهاییاسـت
مطالبه کند.اینجاسـت کهشـورایشـهرداریتبدیل کـه در دانشـگا ههای اسـتان و کشـور تولیـد شـده یـا از
نشـود؛ ثانیـا مـردم بـرای بنزیـن زدن ناچـار نشـوند در بقیۀ کشـورهاآمدهاسـت.ایناقتصادجدیدم یتواند
سـطحشهربچرخند .کارآفرینمیزان کمشـدندودو م یشـودبهشـورایشـهر. سـاختار قدرتراهمتغییردهد.الآنشـهرکعلمی-
آلودگیراهممحاسبه کردهبود.قرارشدبعدازدهسال، شـهرداری بـازوی اجرایـی شـورا بـوده اسـت. تحقیقاتیبا6000نفرنم یتواندبرانتخاباتمجلسیا
پم پبنزی نهـابـهشـهرداریتعلـق گیـردتـاشـهرداری فرمایششماایناست کها کوسیستم کارآفرینی شورایشهرتأثیرگذار باشد؛ولیممکناستدر چند
وا گذارشـان کنـد،اجـارهبدهـدیـا....چنینمشـارکتی دایـرۀ فعالیـت شـورا را بزر گتـر م یکنـد .چگونـه سالآیندهاینشرک تهاتأثیرگذارباشندودرانتخابات
همآثارمثبتمحی طزیسـتیداردهمبرایشـهرداری شـوراابتکار عملیفراتراز بازویاجرای یاشپیدا اتـاق بازرگانـی ،شـورای شـهر ،مجلـس و حتـی ریاسـت
درآمدایجادم یکند؛دراینصورتاستانداردشهربالا بیجامورهنودرکیهنقطبیشعاتی ًافاسکانخنتداروقطدبرقتۀمختوودسطشرایرشابکهلودجاودده
مـ یرودوشـهرداریهـمترا کـمفروشـینم یکنـد. می‌کنـد؟
همـان کاهـش هزین ههـای محی طزیسـت در مصوبـات یـک سـال گذشـتۀ شـورای شـهر شـامل است.
بلندمـدتخیلـیاز هزین ههـارا کـمم یکنـد؛چون مواردیاز اینقبیلبوده کهچهتصمیمیبرایفلان
نامسـاعدبودنمحی طزیسـتهزین هایراب هطور سـازمانشـهرداریبگیریـم؟ کجـاچـهعوارضـییـاچـه شـورایشـهرنهـادحا کمیتیاسـت.آیـاایننهاد
ترا کمـیبگیریـم؟تمامیمباحثمربوطبهشـهرداری قـرار اسـت در اولوی تبنـدی کسـ بوکارهای
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search