การจัดสายการบังคับบัญชาในงานการ ปคส.ภายในเรือ

บทที่ ๑
การจดั สายการบังคบั บัญชาในงานการ ปคส.ภายในเรอื

งานปองกันความเสียหาย ถือเปนงานสําคัญท่ีทหารทุกนาย หรือคนทุก ๆ คน ที่อยูในเรือ
จะตองรูและจะตองปฏิบัติใหถูกตอง เพราะเม่ือเกิดความเสียหายข้ึนมาแลว ทุกคนที่อยูในเรือ จะมีสวน
ชว ยเหลอื เพอื่ ลดความเสยี หายท่จี ะเกิดข้นึ ตอชวี ิตและทรพั ยส ิน รวมทงั้ ตัวเรอื พรอ มทั้ง สวนตาง ๆ ภายใน
เรือ ซ่ึงงานปองกันความเสียหายน้ี ถาเปนเรือขนาดใหญ จะมีแผนกรับผิดชอบโดยตรง แตปจจุบัน ทร.
ไทย ยังไมมีเรือขนาดใหญ จึงไดมอบหมายงานนี้ ใหขึ้นการบังคับบัญชา กับแผนกชางกล โดยมี ตนกล
เรอื ซ่ึงเปนหวั หนา แผนกชางกล ทําหนาทีร่ ับผดิ ชอบ

ผังการจดั งานธุรการของแผนกตา ง ๆ ภายในเรือ

ผบ.เรอื

แผนกเดินเรอื ตน แผนกชางกล
เรอื

แผนกการอาวธุ

แผนกส่อื สาร แผนกพลาธิการและการแพทย

หมายเหตุ งานทางธุรการน้ี ยกเวนเรือหลวงจักรีนฤเบศร ซึ่งจะมีแผนกอ่ืน ๆ อีก ซึ่งแผนก ตาง ๆ

ภายในเรือจะมากหรือนอยข้ึนอยูกับชนิดและประเภทของเรือวาเปนอยางไร งานปองกันความเสียหายเปน

งานที่จะตองรับผิดชอบตลอดลาํ เรอื ทัง้ ในยามปกติและยามสงคราม ไมวาจะเปนเรือจอดในทาเรือ หรือเปน

การแลนในทะเล กลาวคือ งานปองกันความเสียหายจะเริ่มขึ้นตั้งแตเร่ิมสรางเรือจนกระท่ังทําการปลด

ระวางเรือลาํ นัน้ ๆ งานปองกันความเสยี หายถึงจะเสร็จส้ินลง แตเน่ืองจาก งานปองกันความเสียหาย ได

มอบใหแ ผนกชางกลดูแล ฉะนั้น หัวหนาแผนกชางกลคือ ตนกลเรือ จึงทําหนาท่ีเปนนายทหารปองกัน

ความเสียหายของเรอื อีกตาํ แหนง หนง่ึ ดว ย

-๒-
ผังการจดั งานธรุ การดานการปอ งกนั ความเสียหายในเรอื

ผบ.เรือ

แผนกตาง ๆ ตนเรอื

ตน กลเรอื
(แผนกชา งกล)

หน.ศูนยปอ งกนั ความเสียหาย
หรือ

ผชู วยนายทหารปอ งกันความเสยี หาย

หนว ยซอมท่ี หนวยซอ มที่ ๓ หนว ยซอ มท่ี ๕
๑

หนว ยซอ มที่ ๒ หนว ยซอมท่ี ๔ หนว ยซอ มท่ี ๗

หมายเหตุ การส่ังการในเรื่องการปองกันความเสียหาย อาจจะส่ังการจากตนเรือ (โดยรับคําสั่งจาก
ผบ.เรือ) แลว สั่งตรงมายังผูชวยนายทหารปองกันความเสียหายท่ีทําหนาท่ีเปน หน.ศูนย
ปอ งกนั ความเสียหายของเรือไดโดยตรง โดยมิตองผานตนกลเรือก็ได ในกรณีงานน้ัน ๆ เปน
งานเรงดวน หรือรวดเร็วในการตอ งการผลในการปฏบิ ตั ิ

-๓-

การแบง พื้นทเี่ ขตความรับผดิ ชอบงานปอ งกันความเสียหายของหนว ยซอ ม

เรือรบและเรอื ชวยรบ มชี ้นั ดาดฟา หลายช้ัน และในแตละช้ันดาดฟาก็มีหองตาง ๆ มากมาย มี
เครือ่ งมือและอปุ กรณตาง ๆ ที่มคี ุณคา ทางยทุ ธการ รวมท้ังมีมลู คามากมายมหาศาล จึงจาํ เปน ที่จะตอ งมี
ผูดูแลและรับผิดชอบ ซึ่งเม่ือเกิดความเสียหายขึ้นมาแลว จะไดแกไขปญหาตาง ๆ ไดอยางทันทวงที
ปจ จุบันการแบงพ้นื ท่ีความรบั ผิดชอบนี้ จะแบงตามขนาดของความสําคัญของเรอื นั้น ๆ จํานวนของกําลังพล
ท่อี ยูภ ายในเรอื รวมท้งั เรือนนั้ ๆ เปนเรือประเภทใด ซง่ึ สว นใหญจ ะจดั ตามหลักสากล ดงั น้ี

R7 R1
R4
R2 R5 R3

หนว ยซอ ม ๑ ( REPAIR LOCKER 1 )
หมายถึงหนวยซอมที่มีพื้นที่อยูในบริเวณดาดฟาสมบูรณช้ันต่ําท่ีสุด และมีชองทางเดิน

ท่สี ามารถเดนิ ตัง้ แตหวั เรอื จรดทายเรอื ได เปน ทตี่ องของศนู ยปองกันความเสยี หายของเรือ
หนว ยซอม ๒ ( REPAIR LOCKER 2 )

หมายถึงหนวยซอมที่มีพื้นท่ีอยูใตจากหนวยซอม ๑ และอยูหนาหองเครื่อง ไปจนถึง หัวเรือ
สุด และจรดทองเรือ
หนว ยซอม ๓ ( REPAIR LOCKER 3 )

หมายถึงหนวยซอมท่ีมีพ้ืนที่อยูใตจากหนวยซอม ๑ และอยูทายหองเครื่อง ไปจนถึง ทายเรือ
สดุ และจรดทอ งเรือ
หนวยซอ ม ๔ ( REPAIR LOCKER 4 )

หมายถงึ หนวยซอ มท่มี พี ้นื ท่ีอยใู ตจากหนว ยซอม ๑ และอยเู หนือหองเคร่อื ง

-๔-

หนวยซอ ม ๕ ( REPAIR LOCKER 5 )
หมายถงึ หนวยซอ มที่มีพ้ืนท่ที ้ังหมดอยภู ายในหองเคร่ืองจักรใหญ , เครื่องจักรชวย , หองเครื่อง

ไฟฟาทั้งหมด จนจรดทอ งเรอื
หนว ยซอม ๗ ( REPAIR LOCKER 7 )

หมายถึงหนวยซอมท่ีมีพื้นที่อยูเหนือจากหนวยซอม ๑ (ถาหากวาเรือลําใดมีช้ันดาดฟา
สมบูรณม ากกวา ๑ ช้นั ดาดฟา ช้ันดาดฟา ที่ต่าํ ท่ีสุด จะเปนพนื้ ทีข่ องหนว ยซอม ๑ สวนช้ันท่ีสูงกวา ก็จะ
เปน พนื้ ที่รับผิดชอบของหนวยซอ ม ๗)

ถามีพื้นที่มากข้ึนไปอีก บริเวณฟาเปดและบริเวณ SUPER STRUCTURE และ
เปนบริเวณที่มีพื้นท่ีมาก ก็อาจจะจัดเปนอีกหนวยซอมหรือหลายหนวยซอมก็ได โดยใหชื่อวาเปน
หนว ยซอ ม ๙ , ๑๐ ไปเร่ือย ๆ

บทท่ี ๒

สถานปี อ งกันความเสียหาย
( DAMAGE CONTROL ORGANIIZATION )

จุดมงุ หมายของสถานีปอ งกันความเสียหาย

๑. ภายหลงั ทเ่ี กิดความเสียหายขึน้ หนวย ปคส.จะตอ งทาํ ใหเรอื กลับสสู ภาพพรอมรบในทันที
๒. การปฏิบัตขิ องหนวยควบคมุ ความเสียหาย จะตอ งเปน ไปตามหลักการ ดังตอไปนี้

๒.๑ เจา หนา ทแี่ ตละคนในหนว ย ปคส.จะตอ งไดร บั การฝกอยางดี ในดา นเทคนิคเกี่ยวกับงาน เฉพาะ
อยา ง เพ่อื ท่จี ะสามารถควบคมุ ความเสยี หายนน้ั ๆ

๒.๒ หนว ย ปคส.จะตอ งสามารถกระจายงานออกไปเปน หนว ยยอย ๆ ซ่งึ มีศักยภาพเพยี งพอใน
ตวั เอง แตข ณะเดยี วกันแตละชุดจะตองพรอ มเสมอท่ีจะตดิ ตอ ส่อื สารกบั ชุดอืน่ ๆ ไดต ลอดเวลา

๒.๓ ศนู ยค วบคุมความเสยี หาย จะตองสามารถรบั รายงานจากหนว ย ปคส.ทกุ หนว ย และจะตอ ง
พิจารณาหาลูทางปฏบิ ัติ, ขอแนะนาํ ใหกับหนวยซอ มทีร่ ายงานความเสียหายมายังศนู ยค วบคุมความ
เสยี หาย นอกจากนน้ั จะตอ งรายงานและรบั การสัง่ การจากศนู ยค วบคมุ การบังคบั บัญชาเกยี่ วกบั การ
ลอยตวั การเอยี งของเรอื , การทรงตวั , การผนึกนํา้ และมาตรการในการปอ งกนั สงครามนิวเคลยี ร เคมี
และ เช้ือโรค

๒.๔ หนว ยควบคุมความเสยี หายทีก่ ําหนดใหด าํ เนนิ การควบคมุ ความเสียหายเฉพาะของแผนกใด
จะตองอยใู นการควบคมุ โดยตรงกับ หน.แผนกน้นั ๆ

๒.๕ ดําเนนิ การให จนท.ทที่ ํางานหนกั ไดร บั การพกั ผอ น ใหมกี ารรบั ประทานอาหารไดในขณะประจํา
สถานรี บ และจะตอ งใหมีการเปลยี่ นแปลงสภาพความพรอ มทางวตั ถุ จากสภาพหนงึ่ ไปยังอกี สภาพหนึ่ง
การจัดชุดหนว ยซอ ม
๑. การจัดหนว ยซอมของเรอื แตล ะแบบนน้ั อยใู นความรับผิดชอบของ ผบ.กองเรอื (Type
Commander)
๒. หนาท่ีทั่วไปของหนว ยซอ ม

๒.๑ ดํารงไว ซ่ึงสภาพผนกึ นํ้าของเรือ
๒.๒ ดํารง ซง่ึ การทรงตัวของเรือ, ควบคุมการเอยี งของเรือ ( LIST AND TRIM )
๒.๓ ดูแลรักษา และแยกไมใหค วามเสียหายมผี ลกระทบตอ อปุ กรณท่ีสําคัญ
๒.๔ ปอ งกัน, แยกออก, กาํ จัดและเคล่อื นยายวสั ดุตา ง ๆ ท่ีจะมีผลกระทบจากไฟ และจากการ
โจมตีดว ยสารเคมี , ชีวะ และรังสี
๒.๕ ทกุ หนว ยตอ งมีความสามารถในการซอ มทาํ โครงสรางของเรอื และอุปกรณทช่ี ํารุดไดอยา งรวดเรว็
ตามหนว ยซอมนน้ั ๆ

-๖-

๒.๖ ทุกหนว ยจะตอ งสามารถทําการปฐมพยาบาล และลําเลยี งผูป ว ยไปยังหองพยาบาลได โดย
ไมใหสมรรถภาพในการปองกันความเสียหายของหนวยซอมลดลง

๒.๗ ทุกหนวยตอ งมคี วามสามารถในการตรวจคน ชช้ี ัดลงไป และสามารถลบลางอาํ นาจอันเปน ผล
เน่อื งมาจากการโจมตีดว ยสงครามนิวเคลยี ร เคมี และชีวะ

๒.๘ ทกุ หนวยจะตอ งมคี วามสามารถในการปอ งกนั และทําการดบั ไฟไดทกุ ชนดิ
๒.๙ ทุกหนวยจะตอ งมคี วามสามารถพิจารณาถงึ ขอบเขตของความเสียหาย ไดอ ยางถูกตองเพื่อให
การรายงานเปน ไปอยางถกู ตอ งแนนอน ซง่ึ จะทําการบนั ทกึ (PLOT) การแสดงระบบตา ง ๆ และ
แผนภาพ เพื่อแสดงใหเ หน็ ความเสยี หายอนั เกดิ กบั ตวั เรอื นอกจากนนั้ หนว ยซอ ม ๑,๒,๓,๔ และ
๕ ยงั ตองมคี วามสามารถในการแสดงแผนภาพเกี่ยวกบั การทรงตัวของเรอื และไดอะแกรมเกย่ี วกบั
การบรรทุกของเรอื

องคประกอบเมอื่ มีการประจําสถานรี บ
๑. ศนู ยป องกนั ความเสยี หาย ( DAMAGE CONTROL CENTRAL )

๑. ศนู ยปองกนั ความเสียหายหลัก ( Primary DCC ) อยใู นความรบั ผิดชอบของนายทหาร
ปองกนั ความเสยี หาย

๒. ศูนยป องกนั ความเสียหายรอง ( Secondary DCC ) ข้นึ อยูกบั คาํ สงั่ ผบ.เรอื
ก. ปกติใชห นว ยซอมใดหนว ยซอ มหนง่ึ
ข. พรอ มเสมอทจ่ี ะรบั ชว งหนา ทจ่ี ากศนู ยป อ งกนั หลกั
ค. จะตองกําหนดไวใ นคูมอื ปองกนั ความเสียหายของเรอื
ง. ควรมีเครือ่ งมือเชน เดยี วกบั ศูนยปอ งกนั หลกั รวมท้งั โทรศพั ทกาํ ลังเสียง ควรเปน แบบเดยี วกนั ทุก

วงจร

หนาทีข่ องศูนยป อ งกนั ความเสียหาย
๑. รับและพจิ ารณาขาวสารท่ีสงมาจากหนวยซอ มทกุ หนว ย
๒. แจงใหท างสะพานเดนิ เรือทราบ ถงึ สภาพทว่ั ๆ ไปของเรอื เชน การลอยตัวของเรอื อาการเอียง

ของเรอื การกนิ นาํ้ ลกึ หวั ทา ยทตี่ างกัน การทรงตัวของเรือ ความสามารถในการกนั้ นาํ้ และผล
อันเกดิ จาก สงครามนวิ เคลียร เช้ือโรค และเคมี

๓. ถา ยทอดคําส่ังจากสะพานเดนิ เรือ ไปยังหนวยซอมทกุ หนว ย
๔. รายงานจํานวนผไู ดรับบาดเจ็บ และตายไปยังสะพานเดนิ เรือ ในเมือ่ เหน็ วาจะมีผลตอ การรบของ
เรอื ตอ ไป
๕. แนะนําการควบคุมความเสยี หาย แกหนวยซอ มเมือ่ เหน็ วา จาํ เปน
๖. ควบคมุ ใหเ รอื สามารถกนั้ นาํ้ ได ปองกนั ไมใหน าํ้ เขา เรือ ตอ ตานเมื่อนํ้าทว มเรือและสบู นาํ้ ออกจาก
เรอื
๗. ภายใน ดี.ซี.เซ็นเตอร จะตอ งมีเครอื่ งมอื เหลาน้ี

ก. ติดแผนทแี่ ละแผนผงั ของเรือไวโ ดยเขียนกาํ หนดแสดงใหเ ห็นถงึ การแบง ภาคของเรอื และระบบ
ตาง ๆ

ข. แผน ภาพแสดงถึงความเสยี หาย แสดงใหเ ห็นถงึ ความเสียหาย ท่เี กิดกับตัวเรือตามทีไ่ ดร บั
จากหนวยซอม

ค. แผน ภาพแสดงถงึ การทรงตัวของเรอื แสดงถงึ การบรรทุกของเหลว ตาํ แหนง ทเ่ี กิดน้าํ ทว ม ผลท่ี
ไดร บั จากอาการเอยี ง และระดบั กนิ นา้ํ ลึกท่แี ตกตา งกนั ระหวางหวั และทา ย อันเกิดจากนาํ้ ทว มเรอื รวมถึง
วธิ กี ารแกไ ข

ง. กราฟแสดงถึงการดําเนนิ การในการแกไ ขความเสยี หาย
จ. แผนผังดาดฟาตา ง ๆ เพื่อแสดงใหเหน็ ถึงพน้ื ท่ที ่ีไดรับรงั สีปรมาณู เชอ้ื โรค และเคมี ตําแหนง
ท่ีของ หอ งพยาบาล สถานที่จํากดั เอ็น บี ซี และเสน ทางท่ีปลอดภัย เพื่อนําไปยงั สถานีเหลา น้ี
ฉ. กราฟแสดงถงึ ความเขมขน ของรงั สปี รมาณู ท้ังในปจ จุบนั และตามท่คี าดการไวล ว งหนา
ช. ปมู แสดงถงึ การเปด - ปด ประตลู ิ้นกน้ั นํ้า
ซ. รายละเอียดเสน ทางนาํ ไปยังท่กี าํ บงั กระทนั หนั ที่กาํ บังชน้ั ใน ศนู ยควบคมุ ความเสียหาย
อเี ล็กทรอนิกส และหองพยาบาล
๒. หนว ยซอมสําหรบั ตวั เรอื , ระบบขบั เคล่อื น และอเี ลก็ ทรอนิกสแ ละอาวุธ
เรือแตละลําจะตองกาํ หนดจาํ นวนหนว ยซอมและหนาทร่ี บั ผิดชอบเอง โดยยดึ ถอื ตามประเภทของเรอื นน้ั
ๆ และรายงานใหเรือตน สงั กดั ทราบ โดยใหย ึดถอื ปฏิบัตใิ หไดใกลเคยี งมากท่สี ดุ ดังนี้
๒.๑ หนวยซอ ม ๑ (หนว ยซอมดาดฟาหลัก) ตองมนี ายทหารหรอื พันจา ในแผนกท่ีรบั ผดิ ชอบ พน้ื ท่ี
ดาดฟา เปน หวั หนาหนวยซอม และมี จนท.ประจําหนว ยซอ มประกอบดว ย จา และลกู เรอื ท่ีไมม หี นา ที่
ประจํา จนท.กระซบั , พนง.วทิ ย,ุ ชางอเิ ล็คทรอนิกส, พยาบาล และ จนท.การบนิ (เวน แตในเรือ
บรรทุกเครอื่ งบนิ ) จะมพี นั จา ชา งกลดว ยกไ็ ด
๒.๒ หนว ยซอ ม ๒ และหนว ยซอ ม ๓ (หนว ยซอมหวั และหนว ยซอ มทาย) นายทหารหรือพนั จา ท่ี
ไดรับการฝก เปนอยางดี เปน หัวหนา หนว ยซอ ม (ไมแยก พรรค / เหลา ) ประกอบดวย ลูกเรอื ทไี่ มม หี นา ที่
ประจาํ
๒.๓ หนวยซอ ม ๔ (หนว ยซอมกลางลาํ ) มอี งคประกอบเหนือหนว ยซอ ม ๒,๓ ถา เปน เรือขนาด
ใหญ ถงึ จําเปนตองมี และเปนหนาท่เี ปน หนว ยสนับสนนุ หนว ยซอ ม ๕ ฉะนั้นจงึ ตองมีพนั จาชา งกล ทมี่ ี
ความรูค วามสามารถอยใู นหนว ยซอมดว ย
๒.๔ หนว ยซอ ม ๕ (หนว ยซอ มระบบขับเคลื่อน MAIN SPACE ) นายทหารในแผนก
ชางกล, ชา งไฟฟาและอเิ ลก็ ทรอนกิ สระดับสูง

-๗-
๒.๕ หนวยซอ ม ๖ (หนว ยซอมระบบอาวุธ) นายทหารหรือพันจา ในแผนกอาวุธ เปน หน.
หนวยซอ ม ประกอบดว ย พนั จา และจา ในแผนกอาวธุ โดยปกติถาปฏิบตั ริ าชการในภาวะ
สงครามถงึ จะมหี นว ยซอม
๒.๖ หนวยซอม ๗ (ดาดฟายกและหอควบคมุ การบิน) ปกติจะมแี ตใ นเรือบรรทกุ เคร่อื งบนิ
ประกอบดว ย ชางเครื่องบิน, ชางเทคนิคตวั เรือ และลกู เรอื ในแผนกบนิ

๒.๗ หนว ยสนบั สนนุ (RESCUE AND ASSISTANCE) โดยปกตจิ ะไมม ใี ชเมอ่ื มเี หตุ
ฉุกเฉนิ ท้ังในทา เทยี บ และในทะเลเทา นัน้

๒.๘ หนว ยซอม ๘ (หนวยซอ มอิเล็กทรอนกิ ส) นายทหารหรอื พันจาในแผนกไฟฟาอาวธุ และ
อีเลก็ ทรอนิกสเปน ผรู บั ผิดชอบ ประกอบดวยเจา หนาทใี่ นแผนก โดยใหครอบคลมุ ทุกอปุ กรณท ่เี ปน
อิเล็กทรอนกิ ส

๒.๙ หนวยซอ มดาดฟาบิน (CRASH AND SALVAGE TEAM) มหี นาที่
ควบคมุ ดูแลทง้ั หมดเกย่ี วกับการบนิ รวมทั้งระบบนาํ้ มนั เครอ่ื งบิน ในเรือบรรทกุ เคร่อื งบนิ ประกอบดว ย
นายทหารหรือพันจา ในแผนกการบนิ เปน หัวหนาหนว ยซอม ลูกเรอื ในแผนกการบนิ เปน เจา หนาทโ่ี ดยตนกล
และนายทหารปอ งกนั ความเสยี หาย เปน ผคู ัดเลือกและกาํ หนดตวั บุคคล

๒.๑๐ หนว ย EOD (EXPLOSIVE ORDANCE DISPOSAL TEAM) ตอง
จัดจากผูท่ไี ดรบั การฝก โดยเฉพาะจะจัดจากหนว ยอนื่ นอกเรอื ก็ได อยูใ นความรบั ผดิ ชอบของหวั หนา แผนก
อาวุธ

หนาท่ีโดยเฉพาะของแตละหนวยซอม
๓.๑ การคงไวซง่ึ สมรรถภาพของตวั เรอื และความคลองตวั ของเรอื อยใู นความรับผดิ ชอบของหนว ย

ซอม ๑,๒,๓ และ ๔
ก. ซอมขัน้ แรกและขั้นท่ีสอง แกระบบการถอื ทาย
ข. ร้ือถอนสง่ิ สลักหกั พังบนดาดฟา ใหญ ซ่ึงจะเปนส่ิงขัดขวางแกสถานีรบ สถานีเรอื หรอื สถานี

ปอ งกันความเสียหาย
ค. ในการซอ มทาํ ดว ยตลอดเวลาแกร ะบบ เพอ่ื การบรกิ ารในการรบ เชน ระบบการลาํ เลยี งอาวุธ

ระบบการระบายอากาศ ระบบทอทางอากาศกําลงั ดนั สงู และกาํ ลังดันต่ํา ระบบการติดตอ สอื่ สาร
ระบบไฟฟา และระบบนํ้าเยน็

ง. ตอ พลังไฟฟาสาํ รอง เมอื่ พลงั หลักเกดิ ความเสยี หายขึ้น
จ. ชวยเหลือหนว ยกภู ัย (Crash and Salvage Team ) เมอื่ ไดรบั การรอ งขอ
ฉ. ทําการปลอ ยและเก็บเครอื่ งกวาดแบบพาราเวน
ช. ชว ยเหลือผปู ระสบภยั ทางทะเล และใหค วามชว ยเหลือ
ซ. ซอมทําตัวเรือสวนทีเ่ สยี หายเหนอื แนวน้ํา ซง่ึ อาจเปน เหตใุ หน ้าํ เขาเรือได ในกรณที ่เี กดิ ความ
เสียหายมากขน้ึ
๓.๒ คงไวซ ึ่งการทรงตวั และการลอยตวั ของเรือ เปนหนาทข่ี องหนว ยซอม ๑,๒,๓ และ ๔

-๘-
ก. ตอ งประจาํ อยทู ี่ในทที่ ีส่ ามารถไปยังสว นตา งๆของเรือ โดยปด ประตฝู าลิ้นกัน้ น้ําทนี่ อ ยที่สุด
ข. ตอ งสามารถซอ มทาํ ตัวเรอื ท่เี สียหาย เครอ่ื งเปด ปดประตูล้นิ ก้นั น้าํ โดยการอุด คาํ้ จุน ประสาน
ปะฝากนั้ น้ําและดาดฟา ปรับแตง ลนิ้ และทาํ การเจาะหรอื อดุ ทอ ทางทีผ่ านสว นลน้ิ นนั้ ของเรือตลอดลาํ

ค. เตรียมเครอื่ งสบู นํ้า เคร่ืองระบายหรอื ถา ยเทระบบของเหลวในถงั และนํ้ามันเชื้อเพลงิ หรอื น้าํ ท่ี
ทว มในหองวา ง (Void) และหอ งตาง ๆ ภายในเรือ เจาหนา ท่จี ะตองทาํ การรูจักคุนเคยกบั ที่เก็บ
เครอ่ื งมือเหลานี้ รวมท้งั ตอ งรจู ักวธิ ีใชอยา งดีดว ย

๓.๓ การระวังรกั ษาเคร่ืองจักรใหญ อยใู นความรบั ผิดชอบของหนว ยซอม ๕
ก. ระวังรกั ษาซอมทํา หรอื จํากัดเขตความเสยี หาย ใหเ คร่ืองจกั รใหญแ ละหมอ นา้ํ
ข. ปฏบิ ัตซิ อมทํา จาํ กัดปรบั ปรงุ เกยี่ วกบั การแลงระบบที่สําคญั ของเครื่องจกั รใหญ
ค. ปฏิบัติซอมทาํ ระบบควบคุมการถอื ทาย
ง. ชวยระวงั รักษา และซอมทาํ ระบบสื่อสารตลอดลํา
จ. ชว ยเหลือหนวยซอม ๑,๒,๓,๔ และหนวยกภู ยั เม่อื ไดร บั การรอ งขอ

๓.๔ คงไวซ ึง่ การปองกันอาวธุ ยทุ ธภณั ฑอยูในความรบั ผิดชอบของหนวยซอ ม ๖
ก. ซอมทาํ เรงดว น ตอ อาวธุ ทกุ ประเภท รวมทัง้ การจดั หาของอะไหล
ข. เปด ระบบน้ําหยาดในคลังเกบ็ อาวธุ และระบบอน่ื ๆ ทเ่ี ก่ยี วกบั อาวธุ
ค. ใหค วามชว ยเหลอื กับหนว ยซอ มอ่นื ๆ ในการดบั ไฟที่อยูในทัศนะวสิ ยั ของทเ่ี กบ็ อาวุธ
ง. ใหค วามชว ยเหลอื หนวยซอ มอื่น ๆ ในการซอ มทาํ ตวั เรือทีไ่ ดร บั ความเสยี หาย
จ. ประจาํ สถานอี ยูท างตอนหวั ของสถานคี วบคมุ นาํ้ หยาดคลังเก็บอาวุธ ซ่งึ สามารถตดิ ตอสือ่ สาร

กบั ศนู ยควบคมุ การปน ศนู ยค วบคุมความเสยี าหาย และหนวยทแ่ี ยกออกไปจากหนว ยซอ ม ๖
ฉ. แจง ศนู ยป อ งกันความเสยี หาย เก่ียวกบั สภาพของระบบน้าํ หยาด และระบบการปลอยน้ําเขา

คลังกระสุน
ช. กนั พวกอาวุธทจี่ ะตอ งทําการหยาดน้าํ ไวจากพวกอาวธุ อน่ื ๆ ในหมเู ดียวกัน

๓.๕ การรักษาดาดฟา ซึ่งอยเู หนอื ดาดฟา ใหญ อยใู นความรับผิดชอบของหนว ยซอ ม ๗ ซงึ่ จะตอง
สามารถ

ก. ควบคุมและทําการดับไฟ
ข. ซอ มแซมความเสยี หายในพื้นทีก่ าํ หนดไว
ค. ชวยเหลือหนวยซอ ม ๑ เม่อื ไดรบั การรอ งขอ
๓.๖ ระวังรักษาเคร่อื งมอื อิเล็คทรอนิกส อยใู นความรบั ผดิ ชอบของหนวยซอ ม ๘ ซึง่ จะตอ งสามารถ
ก. ซอ ม วทิ ยุ เรดา ห เคร่อื งมือตอ ตานอิเลค็ ทรอนคิ ส และเคร่อื งมอื ท่ีเกยี่ วกบั อิเล็คทรอนิกส
ทัง้ หมด

-๙-
ข. ซอมแซมเคร่ืองมือควบคมุ ความเสียหาย
ค. ซอ มแซมโซนาร จ. ตัดไฟเลก็ ท่เี กดิ จากไฟฟา
๓.๗ การซอมทําระบบเช้ือเพลงิ ที่ใชในการบนิ อยูใ นความรบั ผิดชอบของหนว ยซอ มเชื้อเพลงิ การ
บนิ (Aviation Fuel Repair Team) ซ่งึ จะตอ งมีความสามารถดบั ไฟไดเชน เดยี วกัน
๓.๘ การซอมทําดาดฟา บนิ อยใู นความรับผิดชอบของหนว ยปะทะและกูภยั (Crash and
Salvage Team) ซง่ึ จะตอ งมคี วามสามารถ

ก. ดบั ไฟทไ่ี หมเ คร่ืองบินและชวยเหลอื นกั บิน รวมทง้ั ปฏิบัตกิ ารกภู ยั เคร่ืองบนิ บนดาดฟา บนิ

ข. ซอมแซมดาดฟาบนิ และอปุ กรณต า ง ๆ ทอ่ี ยูบนดาดฟา บนิ

๔. ความรับผิดชอบในการควบคมุ และการฝก หนว ยซอ มตาง ๆ

ก. หน.ศนู ยป อ งกนั ความเสยี หาย หรอื ผูช วยนายทหารปองกันความเสยี หาย (DCA) ควบคมุ และ

ฝกหัดหนว ยซอ ม ๑,๒,๓,๔ และ ๗

ข. ตน กล ควบคุมและฝกหนว ยซอ ม ๕

ค. นายทหาร (ไฟฟา ) อาวธุ (Weapons Officer) ควบคมุ และฝก หนว ยซอ ม ๖ และจัดสถานี

หนวยทําลายวตั ถรุ ะเบดิ (Explosive Ordnance Disposa Or EOD) เมื่อไดร ับมอบหมาย

๕. การจดั หนา ท่ภี ายในหนวยซอม

ก. ทุกคนภายในหนว ยซอม จะตอ งสามารถทาํ หนา ทไ่ี ดท ุกหนาที่ รวมทัง้ ตอ ตานภัยไดใ นทกุ ภาวะ

ข. ในหนาทีห่ น่งึ อาจจะกําหนดใหค นกระทํามากกวาหนง่ึ คนได

ค. ตัวอยา งการกาํ หนดจํานวนคนในแตล ะหนา ท่ี มดี ังนี้

- พวกปด ประตูลิน้ กน้ั นา้ํ ทงั้ หมด

- เจาหนาทส่ี าํ รวจความเสียหาย ๔

- ชดุ ดับไฟ ๓-๔

- เคร่อื งสูบนํ้า ๖

- อุดปะ ๒

- ชดุ ระบายควนั ๒

- ชดุ ตรวจ ๔

- ชดุ ทาํ ลายผลอนั เกิดจาก NBC ๔

- ปฐมพยาบาล ๒

- พลอ ต ๒

- ติดตอสื่อสาร ๒

- ๑๐ -

ช. เจา หนา ทีน่ อกจากทกี่ ลา วในขอ ค.

- หวั หนาหนวยซอม

- ผูสั่งการในท่ีเกดิ เหตุ

- ชา งไฟฟา

- ชางไฟฟาส่ือสาร

- พลนําสาร

การจัดหนว ยซอ ม
หนว ยซอ มสนบั สนุนและชว ยเหลอื (RESCUE AND ASSISTANCE) เรอื ทุกลาํ จะตอ ง
กาํ หนดตวั บคุ คลไว ไมวาเรอื จะอยทู ท่ี าเทยี บเรือในทะเล โดยจํานวนเจา หนา ท่ี ข้นึ อยกู บั ขนาดของ

เรือ หรือขนาดของความเสยี หายน้ัน โดยตองสามารถทําหนาทไ่ี ด ท้งั ทางนา้ํ และทางบก โดยการกาํ หนด
จาํ นวนและหนาที่ ใหย ดึ ถอื ปฎบิ ัตดิ งั น้ี

ทมี ชวยเหลอื และสนับสนนุ (RESCUE AND ASSISTANE)

หนา ท่ี จํานวน ความเสียหาย

หัวหนาทมี (นายทหาร) ๑ ทุกความเสียหาย
ผสู ั่งการในที่เกิดเหตุ ๑ ทกุ ความเสียหาย
หัวหนาทีม ๑ ไฟไหม
หวั ฉีด ๒ ไฟไหม
สายสบู ๒ ไฟไหม
จนท.เครอ่ื งสบู นํ้าเคลื่อนที่ ๑ ไฟไหม/ นํ้าทว ม
อดุ ปะ/คํ้าจุน ๒ ไฟไหม/ น้ําทว ม
จนท.ซอมทอทาง ๒ แลวแตจ ะกําหนดไว
จนท.ตดิ ตอส่อื สาร ๒ แลวแตจ ะกําหนดไว
จนท.ปฐมพยาบาล ๑ ทกุ ความเสยี หาย
ชางไฟฟา ๑ ทกุ ความเสยี หาย
จนท.สนบั สนุน ๑ ทกุ ความเสยี หาย
ลกู เรอื เรือยนต แลว แตจ ะกาํ หนด แลว แตจ ะกาํ หนดไว

ขอ สงั เกต
๑. ประจําเครอื่ งสบู น้าํ เคลือ่ นที่ ตองยกประกอบ,ตดิ ตั้งกบั อปุ กรณป ระกอบ เมอื่ มคี วามเสียหาย

- ๑๑ -
๒.แลว แตจ ะกาํ หนดวาท่อี นั ตรายแตอยา งนอยทสี่ ุดจะตอ งไดผา นการฝกฝนการปฐมพยาบาลเบื้องตน อยาง
ชํานาญ
๓. จนท.สนบั สนุนจะตองมหี นาที่ในการสนับสนนุ อปุ กรณ/ เครอ่ื งมอื ทีจ่ ําเปน ตามแตก ารรอ งขอ ปกติจะ
ใช จนท.กระซบั
๔. เพ่อื ใหสามารถใชเครื่องสบู น้ําเคลือ่ นที่ ในเรอื ยนตไ ดด ว ย เพอื่ ใชต อ ความเสยี หายในเรอื ใหญ

………………………….

บทท่ี ๓
หนา ทข่ี องผูบงั คบั บญั ชาในเรอื ในการปองกนั ความเสยี หาย

ในการจดั ระเบยี บงานทางธุรการ (Administrative Organization) ของเรือตา ง ๆ

ซึ่งมีขอบเขตความรับผิดชอบตามลําดบั ชัน้ ดังนี้

ก. ผบ. กองเรอื แตละชนดิ มีหนาที่รับผิดชอบในการกําหนดจัดทําระเบยี บงาน

(Organization) ของเรอื แตละลาํ ใหเปนมาตรฐานเดียวกนั ( Standard Ship’s

Organization ) และเปนผกู าํ หนด แกไขขอ บังคบั ตาง ๆ (Administrative Bills)

อนั ไดแ ก

- ขอ บงั คบั ทางธรุ การ (Administrative Bills)

- ขอ บังคับในการปฏิบัติงานเรือยามปกติ (Operational Bills)

- ขอ บงั คบั ในการปฏิบัติยามฉกุ เฉนิ (Emergency Bills)

ข. ผบ. หมเู รอื จะกาํ หนดใหเ รือลําใดลําหนึง่ เปนผูจดั ทาํ คูมอื ขอบงั คับของระเบียบงานท่ีใชสําหรบั

เรอื ในชัน้ นน้ั ๆ ซึ่งโดยปกตแิ ลว จะให ผบ. เรอื กาํ หนดแบง งานใหห ัวหนาแผนกตาง ๆ ในเรอื ของตนเปน

ผูดําเนินงานตอ ไป แต ผบ.เรือ จะตอ งตรวจสอบและรับรอง (Approve) เสียกอ นทีจ่ ะเสนอ

ผูบ ังคับบญั ชาทราบตอไป

ค. ผบ. เรอื แตล ะลาํ ตอ งพิจารณาแกไขใหค ูมือ ขอบังคบั ในขอ ก. ใหทนั สมัยและถูกตอ งอยเู สมอ

และจัดใหม กี ารประกาศใหท ราบโดยท่วั กัน

ง. ผบ. หมูเรือ (Type Commander) ของเรอื แตละแบบจะเปน ผกู าํ หนดระเบยี บงานการ

ปฏิบัติในยามรบใหเปนมาตรฐานเดยี วกนั (Standard Battle Organization ) รวมทงั้

การจดั ทําคูม ือการปฏิบัตสิ าํ หรับหนว ยซอมใหเปน มาตรฐานเดยี วกัน (Standard Repair Party

Manual) ซ่งึ คูมือ ดงั กลาว จะตอ งมคี วามถกู ตอ งและทันสมยั อยเู สมอ หากมกี ารแกไข

ปรบั ปรุงคูม อื ดังกลาวผูท ีร่ ับ ผดิ ชอบในการแกไ ขปรับปรงุ คือ ผบ.เรอื , ตน เรือ , ตน กลเรือ และหวั หนา

ศูนยป องกนั ความเสียหายของเรือ ( DCA.)

คูม ือ (Standard Repair Party Manual) นจี้ ะตอ งกําหนดหวั ขอ ตาง ๆ ไวดังน้ี

๑. ขอบเขตความรับผดิ ชอบของแตล ะหนว ยซอ ม

๒. มาตรการในการดําเนินการปองกนั ตอ การถูกโจมตีทกุ แบบ

๓. วิธีการตรวจและสาํ รวจความเสยี หาย

๔. การใชเครือ่ งมอื ในการปฏิบัตกิ ารตอตา นความเสียหาย

๕. กําหนดตาํ บลทีข่ องศูนยปอ งกนั ความเสียหายในเรือ (DC.Central) ตลอดจน

เครือ่ งมือส่ือสารและเอกสารท่ีตองมีอยใู นศูนย ฯ

๖. กําหนดศนู ยป องกันความเสียหายรอง (Secondary DC. Central)

๗. กาํ หนดตาํ บลทขี่ องหนว ยซอมตา งๆ ตเู คร่อื งมอื (Repair Locker) และเอกสาร

ตาง ๆ ที่ตองมีอยใู นแตละหนว ยซอ ม

- ๑๓ -

หนาทน่ี ายทหารปอ งกันความเสียหาย ( Damage Control Officer or DCO. ) มหี นา ท่ี
ดงั น้ี

๑. โดยปกตหิ นาทใ่ี นการปองกนั ความเสยี หายทงั้ ปวงของเรอื อยูในความรบั ผิดชอบของตน เรอื
(Executive Officer or XO.) ซง่ึ เรือบางลาํ อาจจะพจิ ารณาใหต น กลเรอื ทาํ หนา ทเี่ ปน นายทหาร
ปอ งกนั ความเสียหายของเรอื ก็ไดส ว นการควบคมุ งานในเรื่องการปองกันความเสยี หายอันไดแ ก ศูนยปอ งกนั
ความเสียหาย และหนว ยซอ มตา ง ๆ ผทู ม่ี ีหนา ทร่ี บั ผิดชอบงานดงั กลาวจะกาํ หนดให หวั หนาศนู ยปองกนั
ความเสยี หายเปน ผูดูแลงานดานนี้ โดยสว นใหญ รองตน กลเรือจะทาํ หนาทเี่ ปน หวั หนา ศูนยปอ งกันความ
เสียหายของเรอื หากเรอื ลําใดไมมรี องตนกลจะใหน ายชา งกลทาํ หนา ที่ หากเรอื ใดไมม ที ัง้ ตําแหนง รองตนกล

และนายชา งกลกจ็ ะใหตน กลเรอื ทําหนา ท่ีแทน ซึง่ หนาทดี่ งั กลา ว คอื การจัดและดแู ลใหสถานีปอ งกนั ความ
เสยี หายของเรอื มีประสทิ ธิภาพสามารถปฏิบตั ิงานตา ง ๆ ไดอยา ง ถกู ตอ งและมคี วามพรอมตลอดเวลา
โดยเฉพาะจะตอ งรบั ผดิ ชอบดงั น้ี

๑.๑ ปองกนั และแกไขความเสียหายทเ่ี กดิ ขึ้น
๑.๒ เปน ผูฝ ก คนในเรอื เก่ียวกบั การปองกนั ความเสียหาย ยกเวน จนท. หนว ยซอม ๕ ซึ่งอยูใน
ความรับผดิ ชอบของ ตนกลเรือ หนว ยซอ ม ๖ ซ่งึ อยูใ นความรบั ผดิ ชอบของแผนกการอาวุธ หนวยซอ ม ๘
ซึง่ อยใู นความรบั ผิดชอบของแผนกการอาวธุ (ดานอิเล็กทรอนกิ ส)
๑.๓ ระวังรกั ษาและดูแลเครอื่ งจกั รตา ง ๆ ระบบการระบายน้าํ และทอ ทางตา ง ๆ ซง่ึ ไมไ ดข ้นึ อยู
กบั แผนกอนื่ ใด
๒. ศนู ยป อ งกนั ความเสยี หาย ( Damage Control Central or DCC.) แบง ออกได
เปน ๒ สว น คอื
๒.๑ ศนู ยป องกนั ความเสียหายหลัก ( Primary DCC.) สวนใหญจ ะมกี ารกาํ หนด
ตาํ บลท่ี ต้ังแตก ารสรา งเรอื โดยศูนยดงั กลาวจะเปน ท่ีรวบรวมขอมลู ขา วสาร , ศูนยบ ัญชาการ ในเร่อื ง
การ ปอ งกนั และควบคมุ ความเสยี หายของเรือท้งั ปวง หากศนู ยด งั กลาว ไดรบั ความเสยี หายก็จะมศี ูนย
สํารองเกดิ ขน้ึ
๒.๒ ศูนยปอ งกนั ความเสยี หายรอง ( Secondary DCC. ) สวนใหญจะยังไมเกดิ ขน้ึ
ยกเวนในกรณที ่ีศูนยปองกนั ความเสียหายของเรอื ไดร ับความเสียหายจนไมสามารถใชง านได คุณลักษณะ
ของศนู ยป อ งกันความเสียหายรอง คือ

ก) ปกติใชหนว ยซอ มใดหนว ยซอ มหนึ่งทาํ หนา ที่โดยจะตองสามารถติดตอส่ือสารไปยัง
หนวยซอมตา ง ๆ ได

ข) พรอมเสมอท่ีจะรบั ชว งหนาท่จี ากศนู ยป องกันความเสยี หายหลัก โดยมีเครอ่ื งมอื
และอปุ กรณต า ง ๆ ใกลเคยี งหรอื เทยี บเทาศนู ยป อ งกนั ความเสยี หายหลัก

ค) จะตองกาํ หนดไวใ นคมู อื ปองกนั ความเสยี หายของเรอื
- ๑๔ -

๒.๓ หัวหนา ศูนยป อ งกนั ความเสยี หายจะประจาํ อยทู ศ่ี นู ยป อ งกนั ความเสียหาย
(DC.Central) อยตู ลอดเวลา

๒.๔ หนา ทข่ี องศนู ยปอ งกันความเสยี หาย
๒.๔.๑ รบั และพิจารณาขาวสารทสี่ ง มาจากหนวยซอ มทกุ หนว ยซอม
๒.๔.๒ แจงให ผบ. เรอื หรอื นายยามเรอื เดินทราบถงึ สถานการณความเสียหายและสภาพ
ท่วั ๆ ไปของเรือ เชน อาการลอยตัว , อาการเอยี ง , การกนิ นา้ํ ลึกหวั ทายที่ตางกัน (ทรมิ ) , การทรงตวั
ของเรือ, ความสามารถในการกน้ั นาํ้ และผลเสยี หายทเ่ี รอื ไดรับจากการทาํ สงคราม
๒.๔.๓ พลอตความเสยี หายตา ง ๆ ลงในแปลนเรือตามทีไ่ ดร บั รายงานจากหนวยซอ มตา ง
ๆ

๒.๔.๔ รายงานจํานวนผไู ดร ับบาดเจ็บและตายไปยงั สะพานเดินเรอื ในเม่อื เหน็ วาจะมีผล
ตอ การรบของเรอื ตอ ไป

๒.๔.๕ แนะนาํ การควบคุมความเสยี หายแกห นว ยซอมตาง ๆ เม่ือเห็นวาจาํ เปน
๒.๔.๖ พิจารณาแกไ ขอาการลอย , อาการเอียง , ทริม และอาการทรงตัวของเรือ โดย
การโยกยา ยถายเทของเหลวหรอื ถวงถังอบั เฉา
๒.๔.๗ เสนอแนะ ผบ. เรือ เพอ่ื ลดความเรว็ หรอื หนั เลี้ยวเรอื เพอ่ื ชวยในการดับไฟและ
การอดุ เรอื เพือ่ สะดวกและรวดเรว็ ย่งิ ขนึ้
๒.๕ เครอ่ื งมือเหลา นีจ้ ะตอ งมีอยูใ นศนู ยป อ งกนั ความเสียหาย (DCC.)
๒.๕.๑ ตดิ แผนทแี่ ละแผนผังของเรอื ไว โดยเขยี นกําหนดแสดงใหเ ห็นถงึ การแบง ภาค
ของเรือและระบบตา ง ๆ
๒.๕.๒ แผนภาพแสดงถงึ ความเสียหาย แสดงใหเ หน็ ถึงความเสียหายท่ีเกิดหรือตามที่
ไดรับรายงานจากหนวยซอม
๒.๕.๓ แผนภาพแสดงถงึ การทรงตวั ของเรือ แสดงถึงการบรรทุกของเหลวตาํ แหนง ที่
เกิดนํ้าทว ม ผลท่ไี ดรับจากอาการเอียงและระดบั กนิ น้าํ ลกึ ท่ีแตกตางกนั ระหวางหวั เรือและทายเรอื อนั เกดิ จาก
นํา้ ทวมเรือ รวมถงึ วธิ กี ารแกไ ข
๒.๕.๔ กราฟแสดงถงึ การดาํ เนนิ การในการแกไขความเสยี หาย
๒.๕.๕ แปลนเรือและชั้นดาดฟา ของเรือ เพือ่ แสดงใหเหน็ ถงึ พ้นื ทที่ ี่ไดร บั รังสีปรมาณู
, เชอื้ โรคและเคมี , ตาํ แหนงทีข่ องหองพยาบาล , สถานที่กาํ จดั และชาํ ระลางสารพษิ จากสงคราม NBC.
และเสน ทางทปี่ ลอดภยั เพอื่ ไปยังสถานีเหลา น้ี
๒.๕.๖ กราฟแสดงความเขมขน ของรังสปี รมาณู ท้ังในปจ จุบันและตามที่ไดค าดการณ
ไว
ลว งหนา
๒.๕.๗ ปูมแสดงถงึ การเปด -ปด ประตูลนิ้ ก้ันนํ้า

๒.๒ ตอ งมีความชาํ นาญและรอบรูทุกสถานทใ่ี นเรอื
๒.๓ ประสานงานและเปนทป่ี รึกษา เม่อื มกี ารทดสอบการผนกึ นํ้า / อากาศ ของหอ งตาง ๆ
(รวมกบั ผชู ํานาญการจากหนวยบก)
๒.๔ จัดเตรียมเอกสาร / คาํ สั่งตา ง ๆ เกี่ยวกบั การควบคุมความเสยี หาย เพ่อื ให ผบ.เรือ ลงนาม
๒.๕ จัดใหมกี ารฝก การปอ งกันความเสยี หาย ใหก บั กาํ ลงั พลของเรอื ทุกระดับช้นั
๒.๖ วางแผนกาํ หนดตารางการฝก ไวในแผนการใชเรือ / ตารางฝก หดั ศึกษาประจําวนั
๒.๗ ระวงั รักษาและดูแลเคร่ืองจักรตาง ๆ ระบบระบายนา้ํ และทอ ทางตา ง ๆ ซ่ึงไมไ ดข ้นึ อยกู บั
แผนกใด
๒.๘ จัดหาเคร่ืองมืออุปกรณเบอ้ื งตนในการปอ งกนั ความเสยี หายใหพรอ มอยเู สมอ ในลอ็ กเก
อรป ระจาํ หนวยซอ ม
๒.๙ กาํ หนดใหมีผูชาํ นาญในการประเมิน และซอมทาํ ความเสยี หายทเ่ี กิดกบั ตวั เรือ
๒.๑๐ ตองแนใ จโดยการตรวจสอบวา เรือมสี ภาพผนึกนาํ้ ตลอดเวลา อันไดแ ก เครือ่ งปด ก้นั ตา ง
ๆ เชน ประตู และฝากนั้ นาํ้
๒.๑๑ ตอ งแนใจวา หนงั สือคมู อื ปองกันความเสยี หาย ( DC. Book ) มีการปรับปรงุ แกไขอยู
เสมอ
๒.๑๒ ตองแนใจวา CCOL’s (Compartment Check - Off Lists) ไดติดตง้ั ประจําทแ่ี ลว
๒.๑๓ ตอ งแนใ จวา เคร่อื งหมาย,สญั ญลกั ษณ,เสน ทางตาง ๆ ในการควบคุมความเสยี หาย ได
ตดิ ตัง้ ครบตามจุด ตลอดลําแลว
๒.๑๔ ตอ งแนใ จวา เสน ทางหนีฉกุ เฉินไปยังดาดฟาเปด ปลอดภยั ไมมสี ิง่ กดี ขวาง และมี
สญั ญลกั ษณพรอ ม

- ๑๖ -
๒.๑๕ ดํารงสภาพศนู ยป อ งกนั ความเสยี หาย (Damage Control Center) ทม่ี ปี ระสทิ ธิภาพ
๒.๑๖ แนะนาํ การควบคุมความเสยี หายแกห นวยซอม เมื่อเหน็ วาจาํ เปน
๒.๑๗ จดั การและดูแลทําการฝกหนว ยซอ ม ๑,๒,๓,๔ และ ๗
๒.๑๘ เปน หน.ศูนยปองกนั ความเสียหาย (DCC.)
๒.๑๙ ควบคมุ ดูแลการสบู ยา ย / ถายเท ของเหลวตาง ๆ ในเรอื และแกไขเมอ่ื จําเปน
๒.๒๐ ดาํ เนนิ การเกี่ยวกบั เรอื่ ง การปองกนั และการปฏบิ ัติในการลดอันตรายจากสารพิษเคมี
เช้ือโรค และ ปริมาณรงั สี ทจี่ ะเปนอนั ตรายตอ กาํ ลงั พลและตวั เรือ
๒.๒๑ ดแู ลอุปกรณการปอ งกนั ความเสยี หายทสี่ ําคญั และจาํ เปน ใหทนั สมยั และใชงานได
ตลอดเวลา คอื อปุ กรณต า ง ๆ , Portable Light , Portable Pumps พรอมท้ังอุปกรณในหนว ยซอ มทงั้ หมด
รวมทงั้ แสดงความพรอมของอุปกรณต าง ๆ ดว ย

๒.๒๒ ควบคมุ ดแู ลชวยเหลือและกํากับเจา หนาท่ีซอมทาํ ตวั เรอื เพือ่ มใิ หเรือเกิดความสญู เสีย
ในเรอ่ื งการปอ งกนั ความเสียหาย

๒.๒๓. ตรวจดูเคร่ืองหมายเกย่ี วกบั การปอ งกนั ความเสยี หาย (การเตรียมพรอ มทางวัตถ)ุ ให
ถกู ตอ ง , ทศิ ทางการเคลื่อนท่ี , สถานตี า ง ๆ ตลอดจนการกําหนดขั้นตา ง ๆของการเขาออก
หองตา ง ๆ

๒.๒๔ จดั การวางทิศทางการเคลอื่ นท่ีหนีออกมาจากบริเวณตา ง ๆ เมือ่ เกิดอบุ ตั ิเหตุ โดยการ
Clear Deck และ Label ตาง ๆ

๒.๒๕ รักษาศนู ย DC. และการทํางานของศนู ย DC. ใหมีประสทิ ธิภาพตลอดจนการทาํ งาน
ของหนว ยซอมตา ง ๆ เมอื่ เกดิ การสรู บ (ยามสงคราม)

๒.๒๖ กาํ หนดเสน ทางการเคล่อื นที่ (และลําเลยี ง) ผปู ว ย ในยามสงคราม
๒.๒๗ ควบคุมการปฏบิ ัตงิ านใหเปน ไปตามระบบ (ตามแบบปฏิบัติ) เม่อื กรณสี ูรบ โดยให
ทนั สมยั อยูเสมอ
๒.๒๘ ทาํ หนาทหี่ รือผกู าํ กบั เกย่ี วกับหนา ทขี่ อง Gas Free Engineer
๒.๒๙ ทาํ หนา ทค่ี ํานวณการเปอนพษิ จากสารพษิ เคมี เชอ้ื โรค และ กมั มนั ตภาพรังสีเมอ่ื อยใู น
ภาวะสงคราม NBC. รวมทงั้ ทาํ การพยากรณพ ืน้ ทเ่ี ปอนพิษ การตง้ั สถานชี ําระลา งพษิ การควบคมุ ชดุ
ตรวจสอบและพิสจู นท ราบสารพษิ การเกบ็ ตวั อยางสารพิษ
๓. หนา ทีข่ องศนู ยปองกนั ความเสยี หาย (Damage Control Center)
๓.๑ รับและพจิ ารณาขา วสารทมี่ าจากทุกหนวยซอ ม เพือ่ ประโยชนใ นการปองกนั ความ
เสยี หาย
๓.๒ พลอ ตความเสยี หายตาง ๆ ลงในแปลนเรือ ตามท่ไี ดร บั รายงานจากหนวยซอ ม

- ๑๗ -
๓.๓ แจง ให ผบ.เรือ หรือนายยามเรอื เดนิ ทราบถงึ สถานะการณค วามเสียหายและสภาพทั่ว ๆ
ไปของเรือ เชน การลอยตวั การเอียง การกนิ นา้ํ ลกึ หวั / ทา ย ท่ีตางกัน (ทริม) การทรงตวั ของเรอื
ความสามารถในการผนึกนํ้า และผลสรปุ ความเสยี หายทเี่ กดิ จากสงคราม
๓.๔ รายงานจาํ นวนผทู ่ีไดร บั บาดเจบ็ หรือสญู เสยี ไปทส่ี ะพานเดนิ เรือ เม่อื เหน็ วา จะมผี ลตอ
การรบของเรอื ตอไป
๓.๕ แนะนาํ การควบคมุ ความเสยี หายกับหนว ยซอม
๓.๖ พจิ ารณาแกไข อาการลอยตวั , อาการเอยี ง, ทรมิ (Trim) และการทรงตวั ของเรือ เมอ่ื เหน็
วาผิดปกติ โดยการโยกยา ย / ถา ยเทของเหลว, ของแขง็ หรือถว งถงั อบั เฉา
๓.๗ เสนอแนะ ผบ.เรอื หรือนายยามเรอื เดนิ ในการนาํ เรือ เพื่อชว ยในการควบคุมความ
เสียหาย ไดอยา งสะดวกรวดเร็ว



ข. ออกซเิ จน (Oxygen)
ค. ความรอน (Heat)
องคป ระกอบท้ัง ๓ อยา งน้ี สามารถแทนดวยสามเหลีย่ มของไฟ ดังน้ี

ความรอ น อากาศ (ออกซิเจน)

เชอ้ื เพลงิ

หลักการดับไฟเบ้ืองตน คือ การท่ีเราหาวิธีการหรือเคร่ืองมือเคร่ืองใชเพ่ือแยก
องคประกอบอยางใดอยางหนึ่งใน ๓ อยางนี้ออกจากกันเพื่อทําใหไมครบองคประกอบของสามเหลี่ยมของ
ไฟ คือ การแยกวัตถเุ ช้ือเพลิง , แยกออกซิเจน , แยกความรอน

๑. วัตถุเช้ือเพลิง (Fuel) หมายถึง สิ่งที่อยูในภาวะเปนไอหรือกาซ โดยสามารถ
ติดไฟและลุกไหมได และสามารถคลายความรอนออกมาในรูปของพลังงาน เช้ือเพลิงแบงออกไดเปน ๓
สถานะ คอื วัตถเุ ชื้อเพลงิ แขง็ , เชื้อเพลงิ เหว และกาซ

- ๑๙ -

วัตถเุ ชือ้ เพลงิ แข็ง ตัวอยาง กาซ
ถาน เชอื้ เพลิงเหลว ไฮโดรเจน
ไม น้ํามนั ปโตรเลยี่ ม ไฮโดรเจนซัลไฟด
กํามะถัน อะเซโตน อะเซทลี ีน
ทน่ี อน , เส้อื ผา แอลกอฮอล คารบอนมอนนอ กไซค
กรีเซอรล ีน
ฯลฯ ฯลฯ
ฯลฯ

การเผาไหมของเชือ้ เพลงิ ซง่ึ มีเปลวใหแ ลเหน็ นั้น คอ การเผาไหมของไอหรือกาซ “ไอ ” มีสถานะเปน
กา ซของสารใดสารหนงึ่ ซง่ึ ตามแกติทรงตวั อยูใ นรปู ของแข็ง หรือของเหลวทเี่ ราเรยี กวา “ไอ” กค็ อื ไอ
ของนาํ้ มนั หรอื ของเหลวทกุ ชนิดกับวตั ถุเชอ้ื เพลงิ ทไ่ี ดรบั ความรอ นแลว คลายไอออกมาติดไฟ

๒. อากาศหรือออกซิเจน (Oxygen) วัตถุเชื้อเพลิงทุกชนิดตองการออกซิเจนชวย
ในการเผาไหม ยกเวน แตธ าตุไฮโดรเจน ซึ่งสามารถเผาไหมใ นธาตุคลอรีนได โดยไมตอ งมีออกซเิ จน

วัตถุเช้ือเพลิงบางชนิดเม่ือเกิดการเผาไหม สามารถท่ีจะผลิตใหออกซิเจนออกมา ในตัว
ของมันได เชน สารเทอรไมท (Thermite) เซลลูลอยด (Celluloid) คลอเรส
(Chlorates) ไนเตรท (Nitrates) สารประกอบของไนโตรเจน (Nitrogenous
Substances) ดินระเบิด เปน ตน

ปริมาณของออกซิเจนในบรรยากาศทั่วไปจะมีประมาณ ๒๐๘ % โดยในบรรยากาศทั่ว
ๆ ไป ประกอบดวยกาซไนโตรเจน ๗๘ % กาซออกซิเจน ๒๐.๘ % อีก ๑.๒% เปนกาซเฉื่อยและ
ฝุนละอองตาง ๆ ประมาณออกซิเจน ( O2 ) จํานวนตั้งแต ๑๖ % ข้ึนไปจึงจะพอเพียงในการเผา
ไหม

๓. ความรอน (Heat) สถานะของความรอนท่ีเพียงพอจะทําใหเกิดการเผาไหม
ซงึ่ จะเปลย่ี นแปลงไปตามชนิดของวตั ถทุ ่ตี ิดไฟ ซ่งึ สามารถแบง ออกได ๓ ชนิด คอื

๓.๑ อุณหภูมิติดไฟ (Ignition Temperature) คือ อุณหภูมิต่ําสุดที่ไอ
ระเหยของวัตถุเช้ือเพลิงสามารถลุกติดไฟไดเอง โดยไมตองอาศัยเปลวไฟหรือประกายไฟจากภายนอกเปน
ตวั จุด

๓.๒ จุดไวไฟ (Fire Point) คือ อุณหภูมิต่ําสุดที่ไอระเหยของเชื้อเพลิง
สามารถติดไฟไดโดยอาศัยเปลวไฟ หรอื ประกายไฟเปนตัวจดุ แลว ลุกไหมต อเนอื่ งเร่อื ยไป

- ๒๐ -

๓.๓ จุดวาบไฟ (Flash Point) คือ อุณหภูมิตํ่าสุดท่ีไอระเหยของ
เชอื้ เพลิงสามารถลกุ ติดไฟไดวาบหนึง่ แลวดับลง โดยอาศัยเปลวไฟหรือประกายไฟ ( สวนมากแลวจะเกิด
ปรากฏการณก ับเชอื้ เพลงิ เหลว สว นเชือ้ เพลิงประเภทอน่ื มิใครพ บเห็นนัก )

จุดวาบไฟ จุดไวไฟ และอุณหภูมิติดไฟของวัตถุเช้ือเพลิงเปล่ียนไปตามชนิดของ
เช้ือเพลงิ เชน

เช้อื เพลิง จุดวาบไฟ จุดไวไฟ อุณหภมู ติ ิดไฟ
เบนซิน - ๔๕๐ ฟ. - ๕๐ ฟ. ๔๕๐๐ ฟ.
นาํ้ มันดีเซล ๔๕๐๐ ฟ. ๒๐๐๐ ฟ. ๔๔๐๐ ฟ.
แอลกอฮอล เอ ๕๔๐ ฟ. ๗๐๐๐ ฟ.
ทวิ -
๕๒๐ ฟ.
เมทิว - ๔๔๐๐ ฟ.
นาํ้ มันหลอ ล่ืน ๔๐๐๐ ฟ. - ๕๐ ฟ. ๔๔๐๐ ฟ.
- ๔๕๐ ฟ. - ๕๐ ฟ. ๘๐๐๐ ฟ.
- ๔๕๐ ฟ.

การสงตอความรอ นมี ๓ วิธี คือ
๑. การนําความรอน (Conduction) คือ ความรอนที่เกิดการสงตอโดยผานตัวกลาง

ท่ีเปนของแข็งหรือของเหลว เชน การตมนํ้าในกาซ่ึงกาตมน้ําเปนโลหะก็สงตอความรอนใหนํ้า ทําให
สามารถเดอื ดได ซ่งึ กาตมนํา้ จะเปน ตัวนําความรอน

๒. การพาความรอน (Convection) คือ ความรอนท่ีเกิดการสงตอโดยผาน
ตัวกลาง ซึ่งเปนของไหล อาจจะเปนของเหลวหรือแกสก็ได โดยอาศัยวิธีการหมุนเวียนถายเทความรอน
ของของเหลวหรอื แกสนนั้ ๆ เชน อากาศรอนจะลอยตวั สูงข้ึนพาความรอ นไปสวู ัตถุเช้ือเพลงิ อน่ื แลวอากาศ
ใกลเ คียงทีเ่ ย็นกวา จะไหลมาแทนท่ี

๓. การแผรังสีความรอน (Radiation) คือความรอ นทเ่ี กิดจากการแผออกมาจากตนกําเนิด
โดยออกไปทกุ ทศิ ทกุ ทางในลกั ษณะของคลนื่ รังสี เชน ความรอ นท่อี อกมาจากดวงอาทติ ย เปน ตน
การดับเพลงิ สามารถแบงแยกวิธีการดับเพลิงได ๓ วิธี คือ

๑. การแยกวัตถุเชือ้ เพลงิ (Starving)
๒. การแยกออกซิเจน หรอื การกาํ จัดออกซเิ จน
๓. การแยกความรอน หรือการลดอุณหภูมิ (Cooling)

- ๒๑ -

การแยกวัตถุเช้ือเพลิง หรอื การกาํ จัดเพลิง

เปนวธิ ีการหนึง่ ทีจ่ ะทําใหไฟดับได สามารถกระทําได ๓ ประการ คอื

ก. การเคลือ่ นยา ยเช้ือเพลงิ อก หรือการตดั ทางหนนุ เน่อื งของเชื้อเพลงิ เชน

- ปด กอกนา้ํ มนั ทร่ี ั่วไหล

- ขนถา ยสนิ คาออกจากลําเรอื หรืออาคารทีเ่ กดิ เพลงิ ไหม

- การพังตึก หรืออาคารเพอ่ื ปองกนั การตดิ ตอลุกลาม

- การทาํ ทางกน้ั เพลิงสาํ หรบั ไฟไหมปา เปน ตน

ข. การเคลื่อนยายเชื้อเพลิงท่ีติดไฟออกจากเช้ือเพลิง เชน ชักไมหรือฟางที่ไหมออกจากฟน

หรอื กองฟาง เปน ตน

ค. การทําใหปริมาณของส่ิงท่ีไหมไฟนอยลงไดแก การแบงหรือแยกปริมาณของสิ่งท่ีติดไฟ

ใหเปนกองเล็ก ๆ เพื่อใหดับไดโดยงาย หรือการตีตะปบหญาที่ไหมไฟใหสวนท่ีไหมแตกแยกออกแลวดับ

ได

การแยกออกซเิ จน หรอื การกาํ จดั ออกซิเจน

เปนวิธีการหนึ่งที่ทําใหไฟดับไดโดยการลดปริมาณของออกซิเจนใหนอยลงโดยลด ใหลง

เหลือ ๑๕ % ไฟกจ็ ะดบั ไป ซ่ึงมีวธิ ีการทําได ๒ วธิ ี คือ

ก. การกั้นออกซิเจน (Blanketting) ไมใหเขาไปรวมตัวกับวัตถุเชื้อเพลิงที่ติดไฟ เชน

การปดผนึกหอง หรือฝาก้ันหอง (Hatch) ในหองที่เกิดไฟไหมเพ่ือกันออกซิเจนไมใหเขาไปสนับสนุน

ไฟไดอีก

ข. การคลุมไฟ (Smothering) คือ การหาวัสดุตาง ๆ ที่มาคลุมหรือปดกั้นออกซิเจน

โดยวัสดุน้ันจะกระทบถูกกับผิดหนาของเช้ือเพลิงที่ติดไฟนั้น ๆ ทําใหออกซิเจนไมสามารถเขาทําปฏิกิริยา

กบั เช้ือเพลงิ ได

การแยกความรอน หรือการลดอุณหภมู ิ

เม่ือความรอนจากส่ิงท่ีไหมไฟไดถูกถายเทออกในอัตราเรงเร็วกวาความรนอที่เกิดวัตถุที่ไหม

ไฟก็เย็นลงจนไมเปนเหตุแหงการเผาไหมตอไปอีก ซึ่งตามธรรมดาเราใชน้ํา หรือสารเคมีเหลวเปนตัวลด

อุณหภูมิของสิ่งที่ไหมไฟ น้ําเปนสิ่งท่ีหาไดงายและราคาถูกกกวาสารดับไฟอื่น ผลจากการใชน้ําจะทําให

ความรอนถกู ถายออกจากส่งิ ท่ไี หมไฟ

เมื่อน้ําถูกฉีดหรือสาดรดเขาไปในไฟนํ้าจะดูดซึมความรอนออกจากสิ่งท่ีไหมไฟจนรอนและ

บางกรณกี ็เดอื ดกลายเปน ไอ ไอน้ําท่ีเกิดข้นึ จะชวยในการคลมุ ดบั ทาํ ใหไ ฟขาดอากาศลงไดบ าง

วิธีท่ีดีท่ีสุดในการลดอุณหภูมิเราจะใชฝอยนํ้าซึ่งมีผลในการลดอุณหภูมิไดรวดเร็วมาก และ

ใชไดกับพน้ื ผวิ ทเ่ี กิดเผาไหมกวา ง ๆ ได

การแบงประเภทของไฟ

เม่ือไดทราบถึงวิธีการดับเพลิง โดยใชวิธีการอยางหน่ึงอยางใดหรือหลายอยางน้ัน ก็

จาํ เปน ทีจ่ ะตอ งทราบถงึ ประเภทของไฟใหถอ งแทเ สยี กอน ทง้ั นี้ โดยการพจิ ารณาแยกประเภทจาก

- ๒๒ -
สภาพความเปนจริง หรือแบงตามลักษณะของวัตถุท่ีติดไฟ วิธีการดับเพลิงความปลอดภัยของผูปฏิบัติและ
การลดความเสยี หายโดยไมจาํ เปน ลง ซงึ่ ปจจุบันไดแบง ประเภทของาํ ฟอกเปน ดังน้ี

๑. การแบง ประเภทของไฟตามแบบยุโรป และออสเตรเลีย แบง ออกไดเ ปน
๕ ประเภท คือ

(ก) ไฟประเภท A ( Class A Fire ) ไดแก วัตถุเชื้อเพลิงท่ีเปนพวกของแข็ง
ทกุ ชนดิ ที่ลกุ ไหมแลวมเี ถา ถานเหลืออยู

(ข) ไฟประเภท B ( Class B Fire ) ไดแก วตั ถเุ ชื้อเพลงิ ทเ่ี ปน ของเหลวทุกชนิด
ที่ลุกไหมที่ผวิ หนา ของเช้ือเพลงิ เมอ่ื ลุกไหมแลวจะไมมเี ถาถา นใหเห็น

(ค) ไฟประเภท C ( Class C Fire ) ไดแก วัตถุเช้ือเพลิงท่ีเปนแกส โดยสวน
ใหญแกสน้จี ะบรรจอุ ยูในภาชนะ

(ง) ไฟประเภท D ( Class D Fire ) ไดแก วัตถุเชื้อเพลิงท่ีเปนพวกโลหะ เชน
แมกนเี ซียม , โซเดยี ม เปน ตน

(จ) ไฟประเภท E ( Class E Fire ) ไดแ ก การลกุ ไหมเ ชื้อเพลิงที่มีกระแสไฟฟา
เขามาเกี่ยวของ เชน การลกุ ไหมเครอ่ื งใชไ ฟฟา ตาง ๆ โดยเครือ่ งใชไ ฟฟาดงั กลาวยังมีกระแสไฟฟาไหลผาน
อยู

๒. การแบงประเภทของไฟ ตามแบบสหรัฐอเมริกาและเอเซีย แบงออกไดเปน ๔ ประเภท
คือ

(ก) ไฟประเภท A ( Class A Fire ) ไดแก วัตถุเชื้อเพลิงท่ีเปนพวกของแข็งทุก
ชนดิ ที่ลกุ ไหมแ ลว มเี ถาถา นเหลอื อยู ยกเวน พวกสารเคมี เชน สารเคมตี าง ๆ

(ข) ไฟประเภท B ( Class B Fire ) ไดแก วตั ถเุ ชอ้ื เพลงิ ทีเ่ ปนของเหลวทกุ ชนิด
ที่ลุกไหมแลวไมมีเถาถาน จะลุกไหมท่ีผิวหนาของเชื้อเพลิง ยกเวนพวกสารเคมีตาง ๆ เชน สารละลายท่ีมี
ความไวไฟสงู

(ค) ไฟประเภท C ( Class C Fire ) ไดแก วัตถุเช้อื เพลงิ ที่ มกี ระแสไฟฟา เขามา
เกี่ยวของ เชน การลุกไหมเครื่องใชไฟฟาตาง ๆ โดยเคร่ืองใชไฟฟาดังกลาวยังมีกระแสไฟฟา ไหล
ผา นอยู

(ง) ไฟประเภท D ( Class D Fire ) ไดแก การลุกไหมเชื้อเพลิงท่ีเปนพวก
สารเคมี ทุกชนิด ทั้งท่ีอยูในสภาวะท่ีเปนของแข็ง , ของเหลว และกาซ ซึ่งสวนใหญแลววัตถุเชื้อเพลิง
ประเภทน้ี เม่ือลุกไหมแลวจะมีอันตรายสูง รวมทั้งมีเทคนิคในการดับไฟแตกตางตางกันไปตามชนิดของ
เช้ือเพลิงน้ัน ๆ ที่ติดไฟ บางคร้ังก็เรียกเช้ือเพลิงชนิดนี้วาไฟประเภทพิเศษ ( Special Fire หรือ
Fire Hagard )

สว นใน ทร.ไทย ไดแบง ประเภทของวัตถุเช้ือเพลิงเชนกับสหรัฐอเมริกา หรือประเทศ ในแถบ
เอเซีย โดยมีการแบงประเภทของไฟออกเปน ๓ ประเภท กบั อีก ๑ กลุม ดงั นี้
ไฟประเภท ก. ( Class A Fire )

- ๒๓ - เถา
ลักษณะไฟประเภท ก. คือ เปนของแข็งลุกไหมถึงแกนภายใน เมื่อไหมหมดแลวมี
ถา นเหลืออยู เถา ถา นท่รี อนน้ีถา มอี อกซิเจน ( CO2 ) เขา ไปรวมตวั มักติดไฟข้ึนใหมไ ดอ กี
ตวั อยา งของไฟประเภท ก.ไดแ ก
ก. ไม หรอื สารที่ผลติ จากไม
ข. ฝาย และสารท่ีผลิตจากฝา ย
ค. ดินระเบดิ
ง. กระดาษ
จ. ฟลม กระดาษ
ฉ. ยาง และสารท่ีผลติ จากยาง

วิธีการดบั ไฟ สว นมากจะใชวธิ กี ารลดอณุ หภูมิ โดยลดอณุ หภมู ิของสง่ิ ทไ่ี หมไ ฟใหตํา่ กวาจดุ ตดิ ไฟของ
มัน มีวธิ ดี าํ เนนิ การไดดังน้ี

๑. ใชฝ อยน้าํ ดับเปลวไฟ
๒. ใชนาํ้ ฉดี เปน ลาํ เพื่อทะลุทะลวงใหว ตั ถเุ ชื้อเพลิงกระจายออกเพ่ือใหร วดเรว็ ในการดบั
๓. ใชน า้ํ ฉดี วัตถุที่กระจายใหเปย กโชก

การดับไฟโดยวิธีคลุมไฟใชไมไดผลสําหรับไฟประเภท ก. เพราะเมื่อเกิดเพลิงไหมถึงแกน
ภายในยากที่คลุมไดท ัว่ ถงึ

ไฟประเภท ข. ( Class B Fire )

ลักษณะของไฟประเภท ข. คือ เปนของเหลวไหมเฉพาะผิวหนา เมื่อไหมแลวจะไมมี เถาถาน
ใหเห็น สามารถลุกติดไฟไดอีกถาไอระเหยของเช้ือเพลิงไดรับความรอนจนถึงอุณหภูมิติดไฟของเชื้อเพลิง
นนั้

ตัวอยา งของไฟประเภท ข. ไดแ ก

นํา้ มันเชอื้ เพลงิ ตาง ๆ เชน นาํ้ มนั เบนซิน , นํ้ามันกา ด , นาํ้ มนั เตา เปน ตน
นํ้ามนั หุงตม เชน นาํ้ มันพืช , นาํ้ มันสตั ว
สี
จาระบี

วธิ กี ารดบั ไฟ สามารถดาํ เนนิ การได ๒ วธิ ี คอื

ก. โดยวธิ กี ารลดอณุ หภมู หิ รอื ทาํ ใหเปน ( Cocling ) โดยการใชฝ อยนาํ้ เปน ตวั ลด
อุณหภูมิ เมอ่ื ฝอยนาํ้ ไดรบั ความรอ นจะกลายเปน ไอ ซ่ึงจะมีผลในการคลมุ ไฟไปพรอมกันดว ย

- ๒๔ -

ข. โดยวิธีการกําจัดออกซิเจน หรือการคลุมไฟ ( Smothering ) เพื่อลดปริมาณ
ออกซิเจนลง หรือทําใหออกซิเจนมีอยูในบรรยากาศลดต่ํากวา ๑๕ % อุปกรณหรือเครื่องมือที่ใชในการ
คลุมไฟ คือ

๑. ฟองทางกล (Mechanical Foam)
๒. ฟองทางเคมี (Chemical Foam)
๓. แกส คารบ อนไดออกไซด (CO2)
๔. ไอนาํ้ (Steam) ใชค ลมุ ไฟไดโดยเขา ไปแทนทอี่ อกซเิ จนในอากาศ
ขอพิจารณาสาํ หรับการดบั ไฟประเภท ข.

๑. หา มใชน ํ้าเปนเปน ลําฉีดไปที่ผวิ หนา เพราะจะทาํ ใหไ ฟแผก ระจาย

๒. ใช CO2 เพียงแตค ลุมไฟไดช ่วั คราว ไฟอาจเกดิ ขึน้ ไดใ หม ออก
๓. ใชฟองทางกลไมไดผลสําหรับวัตถุเชื้อเพลิงท่ีระเหยเร็ว เชน น้ํามันเบนซินท่ีมี

เทนสูง ๆ หรอื แอลกอฮอล หรือไฟทไ่ี หมถงั นา้ํ ขนาดใหญ ๆ ซง่ึ ถาใชฟองทางเคมีแทนจะมี ประสิทธิภาพ

คลุมไฟท่ีมน่ั คงกวา

๔. ฟองทางกลสามารถใชไดกับวัตถุเช้ือเพลิงอ่ืน ๆ เชน นํ้ามันเชื้อเพลิงหนัก , น้ํามันหอย

หรอื ใชกับพ้นื ผิวท่เี ผาไหมมสี ิ่งกีดขวางมาก ๆ

ไฟประเภท ค. (Class C Fire)
ไดแ ก ไฟท่ีเกดิ ข้ึนกับเคร่ืองมือและอุปกรณไ ฟฟา ทยี่ งั มีกระแสไฟฟา ไหลอยู สาเหตุของการ
เกิดเพลิงไหมเ นื่องจาก
๑. สายไฟฟา ลัดวงจร
๒. ใชง านเกนิ กาํ ลังในวงจร
๓. การพนั หรอื ตอสายไฟไมถกู ตอ ง
๔. ใชฉนวนกับไฟบางเกินไป

ตวั อยางไฟประเภท ๕. ไดแก
ไฟไหมเคร่ืองวิทยุ , แผงจายไฟในหองเครื่อง , เคร่ืองยนตไฟฟา , หมอแปรงไฟ , ตูแยกไฟฟา

ตา ง ๆ เปนตน

วิธีการดบั ไฟ สามารถทาํ การดบั ไฟไดโดยการก้ันออกซิเจน เคร่ืองมือที่นิยมใชในการดับไฟประเภทนี้คือ
การใชเคร่ืองมือดับเพลิงชนิดแกสคารบอนไดออกไซด CO2 แตเพ่ือความปลอดภัย ควรทําการตัด
วงจรไฟฟากอนเขาทําการดบั ไฟ

ขอควรระวงั ในการดับไฟประเภท ค.
ก. ตดั วงจรไฟฟา กอนเสมอ
ข. จดั เจาหนาทคี่ อยตรวจสอบกระแสไฟฟา

– ๒๕ -
ค. สวมรองเทา ยาง และถุงมือกนั ไฟฟา
ง. หามใชน ้าํ เปน ลาํ ถาจะใชน าํ้ ใหใ ชน ํา้ เปนฝอยในระยะไกลกวา ๕ ฟุต
จ. การใชน ้าํ และโฟมอาจจะทาํ ใหอุปกรณไ ฟฟา เสยี หายไดใ นภายหลงั

สวนวตั ถุเชอ้ื เพลิงอกี ชนิดหนง่ึ ที่มไิ ดจดั เอาไวใน ๓ ประเภทดังกลา ว คือ วตั ถเุ ช้ือเพลงิ ทเี่ ปน

พวกสารเคมตี า ง ๆ จะจดั ไวใ นกลุมพิเศษ หรือเรยี กวา ไฟประเภทพิเศษ (Special Fire) ซง่ึ จะกลา ว

โดยละเอยี ดในบทตอ ไป

การพจิ ารณาเลอื กใชเครือ่ งมอื ดบั เพลิงในการดับไฟแตล ะประเภท

ขนาดของไฟ ลําดบั ท่ี ชนิดของเครื่องมอื ดบั เพลงิ ทใี่ ชกบั การดบั ไฟ

ไฟขนาดเล็ก ประเภท ก. ประเภท ข. ประเภท ค.

๑ - ผงเคมีแหง - ผงเคมแี หงชนดิ - ตดั กระแสไฟฟา

PKP
๒ - สารดบั ไฟฮาลอน - สารดบั ไฟฮาลอน - กา ซ

คารบอนไดออกไซด

ขนาด ๑๕ ปอนด

๓ - ถงั อดั นา้ํ ดบั เพลิง - โฟม - สารดับไฟฮาลอน

๔ - กาซ - กาซ - ผงเคมีแหง

คารบ อนไดออกไซด คารบอนไดออกไซด

ขนาด ๑๕ ปอนด ขนาด ๑๕ ปอนด

๕ - โฟม - ฝอยน้ําดบั เพลิง

ไฟขนาดใหญ ๑ - ฝอยน้ําความเร็วสูง - โฟม (Foam) - ตดั ทางไฟ

๒ - นาํ้ เปนลาํ - ฝอยนาํ้ ความเร็วสงู - กา ซ

คารบอนไดออกไซด

ขนาด ๕๐ lbs หรือกาซ

คารบอนไดออกไซด

ขนาด ๑๕ lbs

๓ - โฟม (Foam) - ผงเคมีแหงชนดิ - สารดับเพลงิ ฮาลอน

PKP แบบอตั โนมัติ หรแื บบ

เคล่ือนทีห่ ลายขวด

๔ - ผงเคมีแหง ระบบน้าํ หยดประจําท่ี โฟม (Foam)

ไอนาํ้ คลมุ ไฟ

๕ - กาซ

คารบอนไดออกไซด

ขนาด ๑๕ ปอนด

บทท่ี ๖
อันตรายจากไฟประเภทพเิ ศษ
ในการแบง ประเภทของไฟตา ง ๆ นน้ั เราแบง ออกตามลกั ษณะของวตั ถเุ ชอ้ื เพลงิ ทีต่ ดิ ไฟ เพ่อื
ประโยชนใ นการหา เครื่องมอื เครื่องใชต า ง ๆ มาดบั เพลิงที่เกดิ จากไฟแตล ะประเภทได แตก ม็ ีวัตถุ
เช้อื เพลิงบางชนดิ เราไมส ามารถจะหาเคร่ืองมือดับเพลงิ มาใชใ นการดับเพลงิ โดยการเจาะจงโดยตรงลงไป
ได ซงึ่ วัตถเุ ช้อื เพลิงดงั กลา วไดแกพวกสารเคมตี าง ๆ นนั่ เอง
สารเคมนี น้ั ยงั สามารถแบง ออกไดตามคณุ ลกั ษณะทางฟส ิกส คอื สภาวะของแขง็ ของเหลว และ
กา ซ ซงึ่ สารเคมีตาง ๆ นั้น มมี ากมายหลายชนดิ แตท จ่ี ะนาํ มากลาวน้เี ปนเพยี งสารเคมที ี่สามารถพบเห็น
และเกย่ี วของกบั ทาง ทร. เรา โดยจัดแบง ไดด ังน.้ี -
๑. ประเภทของแขง็ ไดแ ก แมกนีเซียม(Mg) เทอรไ มท โซเดียม(Na) ฟอสฟอรสั (P)และ นาปาลม
เปนตน
๒. ประเภทของเหลว ไดแก ออกซิเจนเหลว นาํ้ มนั เช้อื เพลงิ ไวไฟ นา้ํ มนั หนัก หรอื น้ํามันหงุ ตม
นํ้ามนั ไฮโดรลคิ สและ สารละลายตาง ๆ เปน ตน
๓. ประเภทกาซ หรือ แกส ไดแก ออกซเิ จน ฮาโลเจน กา ซหงุ ตม(LPG)และ กาซอะเซทิลีน(C2H2)
เปนตน
แมกนีเซียม (Megnesium = Mg )
คุณลกั ษณะทวั่ ไป
๑. เปนผลกึ รูปหกเหลย่ี มสเี งนิ ชนิ้ เลก็ ๆ สามารถทจี่ ะดดั แปลงเปนรูปตา ง ๆ ได มีนา้ํ หนกั เบาและ
ความคงทนสงู
๒. เมอื่ ไดรับความรอ นสงู มาก ๆ จะเกิดลุกติดไฟได ยง่ิ เปน กอ นเล็ก ๆ หรอื ละเอียดจะสามารถตดิ
ไฟไดเ รว็ ขึน้ ดงั น.ี้ -
๒.๑ เปน กอนสามารถลกุ ตดิ ไฟไดเ ม่ืออุณหภมู ปิ ระมาณ ๑๒๐๔ 0F
๒.๒ เปนผงชนดิ ขี้กบสามารถลุกตดิ ไฟไดเ ม่อื อณุ หภูมปิ ระมาณ ๙๕๐ 0F
๒.๓ เปน ผงละเอยี ดแบบข้ีเลือ่ ยสามารถลกุ ติไฟไดเม่อื อณุ หภูมปิ ระมาณ ๙๐๐ 0F
โลหะแมกนีเซยี มนีส้ ามารถพบเหน็ ไดโ ดยอยใู นรปู ของสารประกอบ หรอื ประกอบกบั สวนอนื่ ๆ ดงั น.้ี -
๑. สว นผสมบางสว นของสว นประกอบเครอื่ งยนตข องเครอ่ื งบนิ ลอเครอื่ งบิน ฯลฯ
๒. ตามโรงเครอ่ื งจกั ร ในลักษณะของแขง็ เปน กอน เปน ชน้ิ แบบขี้กบ หรือตดั เปน ฝอยละเอียด
๓. เครอ่ื งมอื สรรพวธุ ตาง ๆ
๔. หัวกระสนุ บางชนดิ เชน กระสุนดาว
อนั ตรายของโลหะแมกนเี ซยี มที่สาํ คญั
๑. ควนั เปน พษิ มีลักษณะเปน ควนั สขี าวหนาทบึ

Mg + O2 รอ นจัด MgO ควนั สีขาว

- ๒๗ -
เม่อื สูดดมเขาสรู างกายจะเกดิ อาการระคายเคอื งตอ ระบบทางเดินหายใจ จมกู หลอดลม หลอด
ทางเดนิ หายใจและ ปอด ฯลฯ
๒. ถา เศษผงเขา ทางผิวหนังจะทาํ ใหเ ปน โรคแผลเนอื้ ตายข้ึน

Mg + 2H2O ความรอ น Mg (OH)2 + H2

เน่ืองจากโลหะแมกนเี ซียมน้จี ะเปน ตวั ดดู นํา้ จากเซลตา ง ๆ ในรา งกายทาํ ใหเซลตา ง ๆ ขาดนํ้า อกี
ทงั้ เมือ่ แมกนเี ซียมทาํ ปฏิกิรยิ ากับน้ําแลว จะกลายเปน ดา งแก (แมกนเี ซียมไฮดรอกไซด) ซง่ึ จะเปน ตวั ซาํ้ เติม
ทาํ ใหเซลหมดสภาพเรว็ ยงิ่ ขนึ้

๓. เม่อื ใชนํ้าดบั จะเกดิ การระเบดิ ขึน้

Mg + H2 O ความรอน Mg (OH) 2 + H2

H2 + O2 รอ นจัด ระเบิด + H2O (ไอนํา้ )
เปลวไฟ

เหตทุ เ่ี กิดการระเบิดก็เน่อื งจากโลหะแมกนเี ซยี มเมื่อถกู กบั นา้ํ จะสลายใหก า ซไฮโดรเจนออกมา ซ่งึ
เมอ่ื ถกู ความรอ นหรอื เปลวไฟในบรรยากาศจะเกิดระเบดิ กลายเปน ไอน้าํ ขึน้
วธิ กี ารดับไฟ ทนี่ ยิ มในการปฏิบัติ คอื วธิ กี ารแยกออกซเิ จนโดยวิธกี ารคลุมไฟ ไดแ ก

๑. เครื่องมอื ดบั เพลงิ แบบผงเคมแี หง (ชนดิ พิเศษ)
๒. ใชทรายแหง ผงแอสเบสทอส ผงแกรไฟทในกรณีเปน ไฟเล็ก
๓. ถาเปน ไฟใหญใชผ งเคมแี หง หรอื ใชเ ครื่องมอื ดบั เพลงิ แบบ TMB. (TRIMETHOXYBOROXINE)
๔. ถา เปน ไฟใหญใชนาํ้ เปนฝอยจาํ นวนมาก ๆ โดยใชจ ากหวั ฉดี Applicator ขนาด ๑๒ ฟตุ จะไดด ี
ที่สดุ
๕. วธิ กี ารกําจดั ขอบเขตของไฟถากระทาํ ไดเม่อื อยใู นเรอื พยายามโยนทง้ิ นาํ้ ไป
ส่งิ ที่ไมค วรใชด ับ เมอ่ื เกดิ การลกุ ไหมแ มกนเี ซยี ม (Mg)
๑. เคร่ืองมือดบั เพลงิ แบบกา ซคารบ อนกไดออกไซด (CO2) เพราะจะทําใหเ กดิ กา ซพิษขึ้น คือ กา ซ
คารบอนมอนนอ คไซด( CO) และไอของพวกดางแก

Mg + CO2 ความรอน MgO + CO กาซพษิ
ออกซเิ จน

- ๒๘ -

๒. เครอ่ื งมอื ดบั เพลิงแบบคารบ อนเตทตราคลอไรค (CCl4) เพราะจะทาํ ใหเกิดกา ซพิษขน้ึ คอื กา ซ

ฟอสจีน (COCl2)

Mg + CCl4 ความรอ น MgCl2 + COCl2 (ฟอสจีน)

ออกซิเจน

๓. ใชน าํ้ ดบั เพลงิ จะเกิดการระเบิดขึ้นดังน้ี

Mg + H2O ความรอ น Mg (OH)2 + H2 (แกส)

H2 + O2 ความรอ น ระเบดิ + H2O (ไอน้ํา)
เปลวไฟ

๔. ไมใชฟ อง (Foam) ในการดบั ไฟ ซงึ่ เกดิ จากการลุกไหมของแมกนเี ซยี ม เพราะคุณสมบัตขิ อง
ฟองจะเปน ตวั ไปคลุมผวิ หนา ของวัตถเุ ช้อื เพลิงเพอ่ื กนั้ ออกซิเจน แตป รากฏวา นา้ํ หนกั ของแมกนีเซยี มเบา
กวา ฟอง ซึง่ ฟองจะไมสามารถไหลเขา ไปคลมุ ผวิ หนาวตั ถุเชอื้ เพลงิ ได แตจ ะทําใหเ พลิงกระจายเพม่ิ มากขนึ้
ดวย
ขอควรระวัง

๑. เวลาเขาไปทําการดบั ไฟซงึ่ เกิดจากแมกนเี ซียมควรทจ่ี ะนําสวมเครือ่ งชวยในการหายใจเขา ไปทํา
การดับไฟดว ยเสมอ

๒. เวลาเขา ทาํ การดับไฟควรเขา ไปทางดา นท่ีมเี ครือ่ งกาํ บัง เพือ่ ปอ งกนั อันตรายท่ีแมกนเี ซียมอาจ
เกดิ การระเบิดถกู ตวั ผูเ ขาดบั ไฟได

๓. แมกนีเซยี มเมอื่ สัมผัสกบั นํา้ จะทาํ ใหเกิดแกส ไฮโดรเจนข้นึ
เทอรไ มท (Thermite = Al2( Fe3O4)3 ) เปน สารผสมระหวา งเหลก็ ออกไซดผ สมกับผงอลมู ิเนยี ม สารเทอร
ไมทนสี้ ามารถพบเหน็ ไดจาก

๑. พลุสอ งสวา ง ระเบิดเพลงิ ระเบดิ มือเพลิง และการเชอ่ื มประสาน
๒. คุณสมบัตโิ ดยทว่ั ๆ ไปมสี คี ลา ยสสี นมิ เหล็ก
๓. อนั ตรายทสี่ ําคัญเมือ่ เกดิ ไฟไหมเ ทอรไ มท

๓.๑ ไมมอี ุปกรณหรอื สารใด ๆ ท่จี ะดับไฟประเภทนีไ้ ด
๓.๒ เม่อื เกดิ เพลงิ ไหมซ ่ึงมคี วามรอ นสงู มาก ๆ จะทาํ ใหเ กิดกา ซออกซเิ จนขึ้น
๓.๓ อุณหภูมลิ ุกไหมสงู มากถึง ๕๔๐๐ o F ซ่ึงอณุ หภูมดิ งั กลา วสามารถทะลุผา นเหลก็ ใต
น้าํ ได
วิธีการดบั ไฟ
๑. โดยพยายามควบคมุ เพลิงใหอยใู นขอบเขตจาํ กดั
๒. ใชท รายคลุม หรอื ใชผ งแกรไฟทคลมุ

- ๒๙ -

๓. โยนท้ิง หรอื เอานา้ํ ฉดี ออกนอกเรือไป
๔. ทําใหบ ริเวณรอบ ๆ ท่ีเกดิ เพลิงไหมเยน็ เพ่ือปอ งกนั การลกุ ลามของไฟ
๕. วิธีสดุ ทา ยถาทาํ อะไรไมได กใ็ ชนา้ํ เปน ลาํ ฉีดจนกวามนั จะไหมห มดไปเอง
โซเดียม (Sodium - Na) สว นมากมตี ามเหมืองตา ง ๆ
ประโยชนข องโลหะโซเดยี ม
๑. ทาํ พลสุ องสวาง ชนวนระเบิดตา ง ๆ และ ในกระปองเคร่ืองกรองอากาศ
(CANNISTER) ของหนา กาก OBA
๒. เปนตวั จดุ ระเบิดของระเบดิ เพลงิ
คณุ สมบัตทิ างฟส กิ ส
๑. เปนโลหะออ นสขี าวเงนิ แวววาว (เหมือนโลหะตะกวั่ หรอื Tinfoil)
๒. สามารถทาํ ปฏิกริ ยิ ารวมตวั กับออกซิเจนไดร วดเรว็ ในอากาศ
๓. สามารถลกุ ไหมไดเม่อื โดนกับนาํ้
วิธกี ารดบั ไฟ
๑. โดยการใชเ คร่ืองมอื ดบั เพลิงแบบผงเคมแี หง (ผง PKP)
๒. ถาเปน เพลงิ เล็ก ๆ ใชทรายแหง ผงโซดาแอซ หรือผงแกรไฟทก ลบดบั ไฟ
ขอ ควรระวัง
๑. หา มใชนา้ํ ดับไฟเดด็ ขาด เพราะจะทาํ ใหเ กิดการระเบดิ ข้ึน
๒. ตอ งเกบ็ ไวใ นนา้ํ มัน หรอื สารละลาย เชน นํา้ มนั กา ด นํ้ามนั แนปทา เปนตน
๓. ควันเปน พษิ ตอรางกายเมอ่ื สดู ดมเขาไปจะทาํ อันตรายตอปอด และระบบของการ
หายใจ ซงึ่ ถา เขาไปทําการดบั ไฟควรสวมหนา กากชว ยในการหายใจเขาไปดับไฟดว ย
๔. รอยไหมทีเ่ กิดจากโซเดยี มสามารถทาํ การปฐมพยาบาลได ดงั น้ี

ก. ทาํ ใหเ ปน กลางโดยใชน า้ํ สมสายชู
ข. หรือใชผา ชุบนํา้ มนั สนเชด็ บริเวณท่ีถกู โซเดียม
ค. ไปพบแพทยโ ดยเร็ว
ฟอสฟอรสั (Phosphorous = P)สามารถพบไดต ามธรรชาติตามพน้ื ดิน หรอื โดยการถลงุ เถา กระดกู นาํ มา
ทาํ เปน สวนประกอบของเครอื่ งสรรพวธุ ตา ง ๆ ได เชน พลุสอ งสวา ง(Flares) ระเบิดเพลิง(Fire bombs)
คณุ สมบตั ิทางฟสกิ ส ของฟอสฟอรสั ฟอสฟอรสั นมี้ อี ยู ๒ อยา ง คอื ฟอสฟอรสั ขาว และ ฟอสฟอรัส
แดง
ฟอสฟอรสั แดง มีลกั ษณะเปน ผลึกผงสมี วงแดงมีจุดตดิ ไฟทอ่ี ณุ หภูมิ ๒๕๐ oC สามารถพบเหน็ ไดง า ยตาม
โรงงานอตุ สาหกรรมการทาํ ไมข ดี และอืน่ ๆ

- ๓๐ -

ฟอสฟอรสั ขาว มลี กั ษณะเปนแทง ๆ นิ่มเหมือนขผี้ ง้ึ สขี าวถา เก็บไวนาน ๆ จะเปลยี่ นเปนสเี หลือง
ออ น จุดตดิ ไฟท่ี ๘๐ oF หรอื ประมาณ ๒๖.๗ oC ซึง่ สามารถลกุ ไหมไดโ ดยความรอ นจากรา งกายของเรา
หรือความรอนจากดวงอาทติ ย
ขอควรระวงั และอันตรายทเ่ี กิดเมื่อเกดิ ไฟไหมฟ อสฟอรสั

๑. สามารถลกุ ติดไฟไดเ องเม่อื โดนอากาศภายนอก
๒. ตดิ ไฟไดเ ม่อื อณุ หภูมิ ๘๐ oF หรือประมาณ ๒๖.๗ oC
๓. ควนั สีขาวเปน พษิ มาก เมอ่ื สูดดมเขา สูร า งกายจะเปน อันตรายตอ ปอด, จมกู และระบบของการ
หายใจ
วิธีการดับไฟ
๑. โดยวธิ กี ารลดอณุ หภมู ิ โดยนําฟอสฟอรัสจมุ ลงไปในนาํ้
๒. ใชฟอง หรอื Foam
๓. ใชท รายหรอื ฝุนผงดนิ ปกคลมุ
๔. ใช CO2 ซึ่งจะดบั ไดเ พยี งชัว่ คราวแตสามารถลกุ ติดขน้ึ ไดอกี
๕. ใชฝอยน้าํ ดับได
อนั ตรายทเ่ี กดิ ข้ึนกบั บคุ คล (เมือ่ เศษของฟอสฟอรัสถกู ผิวหนงั )
๑. ถาเศษของฟอสฟอรัสช้ินเลก็ ๆ ถกู ผวิ หนงั จะทาํ ใหผ วิ หนงั ไหมเ กรยี ม
๒. นาํ เอาอวยั วะทถ่ี กู ฟอสฟอรัสแชลงในนาํ้
๓. นาํ เอาออกโดยใชแ ปรงปดออก หรือใชแ หนบคบี ออก
๔. ปกคลมุ โดยใชว ัสดทุ ่ีเปย กปดทบั เอาไว เชน ผา ชบุ นา้ํ ปดทบั
๕. ไปหาแพทยเพือ่ ทําการรกั ษาตอ ไป
หมายเหตุ ถามจี นุ สี (CUSO4 2H2 O) ใหใ ชสารละลายจนุ สี ๓ % แชอวยั วะสวนท่ีโดนฟอสฟอรสั ลงไป
โดยใชเวลา ประมาณ ๑๕ นาที กจ็ ะลดความเจบ็ ปวดลงแลว หลงั จากนน้ั คอยไปพบแพทยเ พ่ือทาํ การปฐม
พยาบาลตอไป
นาปาลม (Napalm)
ลกั ษณะโดยทว่ั ไปเปนผง เปนเกลด็ เลก็ ๆ สีเหลอื ง สามารถพบเหน็ นาปาลมจากยทุ โธปกรณต า ง ๆ
เชน
๑. ระเบดิ เพลงิ โดยมสี วนผสมของนา้ํ มนั เบนซิน ๙๔ % ผงนาปาลม ๖ % โดยน้าํ หนกั + ๒ %
๒. เครอ่ื งพนไฟ โดยมีสว นผสมของนาํ้ มันเบนซิน ๙๗ % ผงนาปาลม ๓ % โดยนาํ้ หนกั + ๒ %
คณุ สมบัตโิ ดยท่วั ๆ ไป (ทางฟส กิ ส) ของนาปาลม (Phycical charactoristies)
๑. เมอ่ื นาํ มาผสมกับนาํ้ มนั เบนซินจะเปลยี่ นสภาพเปน ขนเหนยี ว
๒. เหนยี วตดิ แนนกบั วัสดุตา ง ๆ
๓. เมอ่ื เกดิ การลกุ ไหมจ ะลกุ ไหมไดน านกวา นา้ํ มนั เบนซนิ ธรรมดา

- ๓๑ -

๔. มกี ารระเหยตวั ไดนอยกวา นา้ํ มนั เบนซนิ
๕. คุณสมบตั ิของอุณหภมู ิการลกุ ไหมของนาปาลม

๕.๑ จดุ วาบไฟ - ๔๕ oF
๕.๒ จุดติดไฟ ๔๙๕ oF
วิธีการดับไฟ
๑. อนั ดับแรกใชฟ อง (Foam) ดับไฟ
๒. ใชฝ อยนํ้าดับไฟ โดยการดับผิวหนา ทลี่ กุ ติดไฟ
๓. ถา เกดิ การลกุ ไหมเลก็ นอ ยใชคารบ อนไดออกไซด ดบั ได
อนั ตรายทเ่ี กดิ ขนึ้ จากการดบั ไฟ
๑. อันตรายจากไอระเหยเมอื่ นําผงนาปาลม ผสมกบั น้าํ มันเบนซิน
๒. ผงนาปาลม จะเกดิ การหลอมละลายท่ี ๒๓๐ oF เมอ่ื ไดรับอุณหภูมสิ ูงตอ ไปจะเกดิ การลุกไหม
สามารถปองกนั ไดโ ดยการเกบ็ ไวใ นท่แี หงและเย็นพรอ มระบบนาํ้ หยาด
สารออกซไิ ดเซอร และเชอื้ เพลิง (Oxidizers and Fuels)
คณุ สมบัติโดยท่ัวไป
๑. สารออกซิไดเซอรสว นมากจะใหไอระเหยของกรดไนตรคิ สีแดง หรอื สขี าวออกมา
๒. ประโยชนต า ง ๆ ทน่ี าํ สารออกซิไดเซอรมาใช และสามารถพบเหน็ ได
๒.๑ เปน ตวั ขบั ดันจรวด โดยนําสาร Oxidizer มาผสมกบั แอลกอฮอล (Alcohol)
๒.๒ เปนตวั ทดสอบหาชนิดของโลหะ
อันตรายทเ่ี กดิ ขน้ึ จากการดบั ไฟ
๑. ไอระเหยมคี วามเปน พษิ อยางแรง
๒. ถาโดนผวิ หนงั จะทําใหผวิ หนังไหมเกรยี ม
๓. ถา ขวดบรรจเุ กดิ การหกหรอื ลม จะทาํ ใหเ กดิ การลกุ ไหม และเกดิ แกส ทเ่ี ปน อนั ตรายตอ ระบบ
หายใจ
๔. ถา ถกู นา้ํ มนั เชอ้ื เพลิงจะทําใหเ กิดการระเบดิ ขนึ้
วิธกี ารดบั ไฟ
๑. โดยวธิ กี ารทําใหเ กิดการเจอื จาง (Dilute chemicals)
๒. โดยการใชฝ อยนา้ํ ความเร็วสงู หรือตํ่า
วธิ ีการปอ งกนั อันตราย
๑. อบรมบุคคล (กําลงั พล) ใหทราบถึงอนั ตรายของสาร Oxidizer
๒. เวลาเขา ไปทาํ การดับเพลงิ หรอื เขาไปในบรเิ วณท่ีมไี อระเหยของสารนี้ ใหสวมหนากากชว ยใน
การหายใจ หรอื หนา กาก OBA

- ๓๒ -

๓. เวลาปฏบิ ตั ิหรอื ทาํ งานทตี่ อ งใชส าร Oxidizer ในการทาํ งานใหส วมเสอ้ื ผา ปองกนั และถงุ มอื
ยางดว ย
ออกซิเจนเหลว (Liquid Oxygen)
คุณสมบตั ิ ทางฟส ิกคข องออกซเิ จนเหลว

๑. เปน สารไมล ุกติดไฟแตเปน ตวั ชว ยใหไฟติด และเพม่ิ ปรมิ าณการลุกไหม
๒. ถา ออกซิเจนเหลวถกู กับสารอนิ ทรยี  (Organic materials) เชน นาํ้ มนั เบนซนิ จะทาํ ใหเกดิ การ
ระเบิดขนึ้
วิธีปฏบิ ตั ิในการดับไฟ
๑. ปดทางการไหลของออกซเิ จนเหลวหรือรอยรวั่
๒. ถาเปน ไฟเล็กใชนํา้ ดับไฟ
๓. ถาเปน ไฟขนาดใหญถ า สามารถกระทาํ ไดใหใ ชเ ครื่องมือดบั เพลงิ ที่ใชดับไฟประเภท ข. ดับ เชน
เคร่ืองมือดบั เพลงิ แบบกา ซคารบ อนไดออกไซด (CO2) ผงเคมแี หง โฟม (Foam) เปน ตน
ขอควรระวงั อันตราย
๑. ฝกและอบรมบคุ คลใหรูจ ัก อันตรายของสาร Oxidizer
๒. สวมแวน ตาปองกนั นัยนต า สวมชดุ ปอ งกนั อันตรายใหรดั กุม
๓. เวลาปฏิบตั งิ านในการใชส าร Oxidizer ใหทาํ เปน กลมุ (group) ตง้ั แต ๒ คนขนึ้ ไป
๔. เวลาเก็บหรือใชง านใหหา งจากนาํ้ มนั (Oil) จารบี (Grease) และผลิตภัณฑป โตรเลยี ม
(Petroleum) หรือผลิตภณั ฑต า ง ๆ ของปโตรเลียม
๕. อปุ กรณท ใ่ี ชป ระกอบตา ง ๆ ที่ตองเก่ียวขอ งกบั สาร Oxidizer นี้จะตอ งใหส ะอาดปราศจากคราบ
น้าํ มนั และผลติ ภัณฑปโ ตรเลียม
๖. แนะนําวิธกี ารใชและการปฏบิ ัติเกย่ี วกบั สาร Oxidizer
๗. ในการชาํ ระลางสาร Oxidizer หา มทาํ การสูบบหุ รี่เดด็ ขาด
แกส ออกซิเจน (Gas Oxygen)
คณุ สมบัตทิ างฟสกิ ส (Physical characterisities)
๑. เปน สารไมมีสไี มม ีกลน่ิ
๒. หนกั กวา อากาศเลก็ นอ ย
ประโยชนข องกา ซออกซิเจนท่พี บเหน็ ได
๑. ใชก บั เครอ่ื งแลนประสานและตัดเหลก็
๒. ใชใ นการหายใจและชวยผูปวยเม่อื เกดิ ความลมเหลวในการหายใจ
วิธีการดบั ไฟ
๑. ใชฝอยนาํ้ ดบั ไฟ
๒. เคร่ืองมอื ดับเพลงิ แบบกา ซคารบ อนไดออกไซด

- ๓๓ -

ขอ ระมัดระวงั
๑. เกบ็ ใหห า งจากสารอนิ ทรยี 
๒. ขวดบรรจกุ า ซออกซเิ จนใหผูกมดั ใหแ นน
๓. ตรวจสอบดรู อยรั่วไหลของขวดดวย
๔. อยา ใหใกลส ารประเภทนา้ํ มนั หรอื ผลติ ภัณฑปโ ตรเลียม

สารฮาโลเจน (Halogen)
คณุ สมบตั ิ เปนสาร Oxidizer อยา งแรง (Strong Oxidizers)
คําจาํ กัดความของสารประเภทฮาโลเจน คือ ธาตซุ ึ่งเมอ่ื รวมตวั กบั โลหะตาง ๆ แลว จะไดเ กลอื ของโลหะนนั้ ๆ
ซึ่งสารประเภทฮาโลเจนนม้ี อี ยดู วยกนั ๔ ตวั คือ ฟลูออรนี (Fluorine) คลอรนี (Chlorine) โปรมนี (Bromine)
ไอโอดีน (Iodine)
ฟลูออรนี (Fluorine=F) ตามธรรมชาตเิ ปน แกสเหลืองจาง ๆ การนําเอาฟลูออรนี มาใชประโยชนท พี่ บเหน็
ได คอื

๑. ใชใ นการทาํ ฟน
๒. ใชเ ปน เชอื้ เพลงิ เหลว
๓. ใชในการรกั ษาเนอ้ื ไม
คลอรีน (Chlorine=Cl) ตามธรรมชาติเปน แกส สเี ขียวแกมเหลอื ง การนําคลอรนี มาใชประโยชน หรอื
สามารถพบเหน็ ไดค อื
๑. ในผงซักฟอก
๒. ใชใ นการทาํ นาํ้ ใหบริสุทธ์ิ (นา้ํ ประปา)
โปรมีน (Bromine=Br) ตามธรรมชาตเิ ปนของเหลวสสี ม แดง ถา เปน ไอจะมสี ีแดงการนาํ โปรมนี มาใช
ประโยชนห รอื สามารถพบเหน็ ได คอื
๑. เปนตวั เรมิ่ ตน และทาํ ปฏกิ ริยาใหไดเ ปน สารอนื่ ของปฏกิ รยิ าเคมตี าง ๆ
๒. เปนตวั เตมิ ในนา้ํ มนั เช้อื เพลงิ เพือ่ เพมิ่ ออกเทน (ซึง่ สามารถระเหยไดทีอ่ ณุ หภูมหิ อ ง)
๓. ใชใ นการลา งและอัดรปู
ไอโอดีน (Iodine=I) ตามธรรมชาตเิ ปน ของแขง็ สเี ทาดาํ แตถาระเหยเปน แกส จะเปน สมี วง การนาํ ไอโอดนี
มาใชป ระโยชนหรือสามารถพบเหน็ ได คือ
๑. ในยาฆาเชอื้
๒. ในยาตา ง ๆ
๓. ในสียอมผา
อันตรายตาง ๆ ท่ีไดรับ
๑. เม่อื ทาํ ปฏกิ ริยาจะทาํ ใหเ กดิ เปน กรดขึน้
๒. กลิ่นของสารฮาโลเจนจะทําใหเ กิดการระคายเคืองตอ ระบบทางเดนิ หายใจ

- ๓๔ -

๓. เม่อื ถกู ผวิ หนงั จะทําใหเ กดิ แผลไหมทผี่ ิวหนงั น้นั
ขอระมัดระวงั

๑. การปอ งกนั ไอระเหยของสารฮาโลเจนท่ีจะทําใหเ กิดการระคายเคอื งตอ ระบบทางเดนิ หายใจ ให
สวมเครอ่ื งชว ยในการหายใจ หรือหนา กาก โอ บี เอ( ทางเรือ)

๒. การปฏิบตั ิงานทีเ่ ก่ยี วของกับการใชส ารฮาโลเจนใหส วมหนา กากปอ งกนั และถงุ มอื
๓. หลีกเลยี่ งการทาํ ใหเ กดิ เปน ไอระเหย
๔. ถาถกู กบั นา้ํ จะทาํ ใหเ กิดปฏกิ รยิ าอยา งรุนแรง
นา้ํ มันเช้อื เพลงิ ชนดิ ออกเทนสูง (Fuels) ไดแ กน้ํามนั เครือ่ งบินตา ง ๆ เชน JP-3 JP-4 JP-5 หรอื เรียกรวม
วา AVGAS (Aviation gasoline)
คณุ สมบตั ทิ างฟสกิ ส (Physical characteristies)
๑.เปน สว นผสมของสวนประกอบน้ํามันเบนซนิ (Gasoline) น้ํามนั กา ด(Kerosene) และนา้ํ มนั
เช้ือเพลิง(Fuel oils)
๒. ชนดิ ของนาํ้ มนั เคร่อื งบนิ จะเปนแบบ ๓ ๔และ ๕ ข้ึนอยกู บั ขนาดของสว นผสมทใี่ สล งไป
๓. มคี วามคงตวั คงที่
๔. การเรยี กชอื่ นํา้ มนั เชอ้ื เพลงิ แบบนี้ คอื HEAF ( Heavy and air craft ) หรอื นา้ํ มนั เครอ่ื งบนิ แรง
สงู
๕. โดยทั่ว ๆ ไปเปนสารระลายใสไมมีสี ถา มีสีเมือ่ ผสมออกเทนลงไป
การดับไฟ
๑. ฟอง (Foam)
๒. ฝอยนํา้ ยกเวนนํา้ มันสาํ หรับเครอ่ื งบนิ ใบพดั (AVGAS)
๓. ถา เปน ไฟขนาดเลก็ ใช CO2 หรอื ผงเคมแี หง
ขอ ควรระวงั
๑. เม่อื ไดรบั ความรอ นสงู ๆ และประกายไฟสามารถเกดิ การระเบดิ ได
๒. มคี วามไวไฟสงู มาก
๓. เมื่อไดรบั ความรอ น และหรือประกายไฟจะเปน อนั ตรายมาก
นาํ้ มันเชือ้ เพลิงชนิดทมี่ สี ารเอมีน (Amine) ผสมอยู (Mixed Amine Fuels = MAF)
คาํ จํากดั ความ ไดแก นาํ้ มนั เชื้อเพลงิ ท่ีมสี วนผสมของสารไนโตรเจน (Nitrogen) และสารประกอบ
แอมโมเนยี
(Ammonia) ทซี่ งึ่ อะตอมของไฮโดรเจน(Hydrogen) ตั้งแตห นงึ่ อะตอมหรือมากกวา ถกู แทนท่โี ดยแอลกอ
ฮอล
(Alcohol) หรอื อนุมูลของดา ง (Base) อืน่ ๆ
คุณสมบตั ิทางฟส กิ ส (Physical charactoristies)

- ๓๕ -

๑. คุณสมบตั ิทป่ี รากฏใหเ หน็ เหมอื นกับนาํ้ มนั เครื่องบนิ ใบพัด (AVGAS) และน้ํามนั เครือ่ งบินไอพน
(JP Fuels) เชน จุดไวไฟ จดุ ติดไฟ

๒. เปน สารซง่ึ สามารถระเหยไดง า ยทีอ่ ณุ หภูมิปกติ
๓. ถา ไดรบั ความรอ นจะทาํ ใหเ กิดการระเหยไดอยา งรวดเรว็
๔. กล่ินคลา ยกลน่ิ คาวปลา
การดับไฟ
๑. ฟองดับไฟ (Foam)
๒. เครื่องมอื ดบั เพลงิ ชนิดกา ซคารบอนไดออกไซด (CO2)
๓. ฝอยน้ําดับเพลงิ
อนั ตรายตาง ๆ ทอี่ าจไดรบั
๑. ไอระเหยจะเปนอนั ตรายตอระบบทางเดนิ หายใจ นยั นตา คอ
๒. ถกู ผิวหนงั จะทาํ ใหเ กดิ ผวิ หนังไหม (สามารถลา งออกไดโ ดยใชน า้ํ รอ น)
๓. สามารถลกุ ติดไฟไดเ มอื่ ถกู เปลวไฟ หรือประกายไฟ
นา้ํ มนั หลอลน่ื และนา้ํ มันหุงตม (Greases(Cooking fats,oil) lubricants)
บริเวณท่ีสามารถพบเหน็ ได เชน ในครัว ในหอ งเครื่องจกั ร เครอ่ื งมือและอุปกรณท างชางกลตาง ๆ
การลกุ ไหมใ นลกั ษณะไฟเลก็ นอยสามารถเกดิ จาก
๑. นาํ้ มันทหี่ กหรือเปรอะตามพนื้
๒. เมอ่ื ไดรบั ความรอนสูงมาก ๆ จนถงึ จุดตดิ ไฟ
๓. เมือ่ เกดิ การลุกตดิ ไฟแลว จะมอี ันตรายมากกวา ไฟประเภท ข. ธรรมดา
การดับไฟ
๑. ใชผ งทําขนมปงดบั (โซเดียมไบรคารบอเนต)
๒. ใชผ งเคมีแหง
๓. ใชเคร่ืองมอื ดับเพลิง CO2 เเตค วรระวงั เพราะสามารถกลับลุกติดไฟไดใ หมอกี
๔. ใชผาชุบนาํ้ คลุมไฟ
อันตรายทอ่ี าจไดรบั และขอ ควรระวงั
๑. หา มใชน า้ํ เปนลาํ ดับไฟเดด็ ขาด
๒. ถาใชน าํ้ เปน ลาํ จะทาํ ใหไ ฟเกิดการกระจัดกระจายทาํ ใหเ กดิ การลุกลามมากข้ึน
น้ํามันไฮโดรลคิ ส (Hydraulic Fuels)
บรเิ วณทส่ี ามารถพบเหน็ ได คือ ลิฟท ระบบควบคมุ นาํ้ หยาด เคร่อื งหางเสือ ฐานปน
อันตรายทเ่ี กดิ ขน้ึ
๑. มกี าํ ลังดันเขามาเกย่ี วของ
๒. ไอระเหยของนาํ้ มนั ไฮโดรลคิ สมีความไวไฟสูง

- ๓๖ -

๓. สามารถเกดิ การระเบิดได
การดบั ไฟ

๑. เคร่ืองมอื ดบั เพลงิ แบบกา ซคารบอนไดออกไซด (CO2)
๒. เครอ่ื งมือดบั เพลิงแบบผงเคมีแหง (Dry Chemical)
๓. การใชฟองดับไฟ (Foam)
๔. การใชฝอยนํา้ ดบั ไฟ
สารละลายไวไฟ (Flammable Solution) สามารถแบง ออกไดเปน ๔ ชนดิ ไดแก
๑. สารละลายอีเธอร (Ether Solusion) เปน ของเหลวใสไมมสี ไี มมีกล่นิ เฉพาะตวั ระเหยไดรวดเรว็
มาก ไอระเหยเปนพษิ ตอรางกาย เมื่อสดู ดมเขาสูรา งกายทาํ ใหห มดความรูสึก หรอื อาจถึงตายได ไอระเหยน้ี
หนกั กวา อากาศ
การดบั ไฟทีเ่ กิดจากสารละลายอีเธอร

๑. ใชเ ครือ่ งมือดับเพลงิ แบบกาซคารบอนไดออกไซด CO2 ดที ี่สุด
๒. ใชฝ อยน้าํ เพือ่ ลดอณุ หภมู ภิ าชนะทใี่ สอเี ธอร และปองกนั การลุกลามของไฟ
๓. ใชผ งเคมแี หง ดบั ไฟ
๔. ฟองใชไมไ ดผล
๒. สารละลายแอลกอฮอล (Alcohol Solusion) เปน ของเหลวใส ไมมีสี มกี ล่ินเฉพาะตวั ระเหยได
รวดเรว็ ไอระเหยเมอ่ื ถูกประกายไฟจะเกิดการระเบิดรุนแรง ไอระเหยหนกั กวา อากาศ แอลกอฮอลม ีดว ยกนั
หลายชนิด แตท ใ่ี ชกนั มากมี ๒ ชนิด คอื
ก. เอททิลแอลกอฮอล (Ethyl Alcohol)
ข. เมททิลแอลกอฮอล (Methyl Alcohol)
การดบั ไฟทเี่ กิดจากแอลกอฮอล

๑. ใชเ ครือ่ งมอื ดับเพลงิ แบบกาซคารบอนไดออกไซด CO2
๒. ใชน าํ้ หรอื ฝอยนํา้ เพอื่ ทาํ ใหค วามเขม ขน เจอื จาง เพอื่ ใหจดุ วาบไฟมคี าสูงขึน้ เพ่อื ใหงา ย
ในการดับไฟ
๓. ใชผงเคมแี หง ดับไฟ
๔. ฟองใชไ มไ ดผลในการดบั ไฟที่เกิดจากแอลกอฮอล
๓. สารละลายอะซิโตน (Acetone Solusion) เปนของเหลวใส ไมม สี มี กี ล่นิ เฉพาะตวั ระเหยได
รวดเรว็ ไอระเหยเปน อนั ตรายตอ ระบบการหายใจ และระบบประสาท ไอระเหยเม่อื ถกู ประกายไฟ หรือเปลว
ไฟจะทาํ ใหเ กดิ การลกุ ไหม เพราะติดไฟไดรวดเร็ว ไอระเหยหนกั กวา อากาศ
การดับไฟท่เี กิดจาก อะซโิ ตน
๑. ใชเ ครือ่ งมอื ดบั เพลงิ แบบกาซคารบ อนไดออกไซด CO2
๒. ใชฝ อยน้ําเพ่ือลดอณุ หภูมขิ องภาชนะที่บรรจสุ าร

- ๓๗ -

๓. ใชผงเคมแี หง ดับไฟ
๔. ฟองใชไ มไ ดผ ลในการดบั ไฟท่เี กดิ จากอะซโิ ตน
๔. สารละลายเบนซิน (Benzene Solusion) เปนของเหลวใส ไมม ีสี มีกลน่ิ เฉพาะตัวระเหยได
รวดเรว็ มาก ไอระเหยน้ีหนกั กวา อากาศ
วิธีการดบั ไฟท่ีเกดิ จากสารละลายเบนซนิ
๑. ใช CO2 ในการดับไฟ
๒. ใชผงเคมแี หง ในการดบั ไฟ
๓. ใชฝอยนํา้ เพ่ือลดอุณหภูมิของภาชนะทบ่ี รรจสุ าร
๔. นํ้ายาฟองทางกล หรอื โฟมดบั ไฟท่ีเกดิ จากนา้ํ มนั เบนซิน
หมายเหตุ ถาสารพวกน้ีเกดิ การลกุ ไหมส ว นมากจะใชว ิธกี ารดับไฟแบบวิธกี ารคลมุ ไฟกน้ั ออกซิเจนเปน สว น
ใหญ

……………………………..
บทท่ี ๗

การปอ งกันไฟในเรือ

การดําเนนิ การในเรอ่ื งการปอ งกนั ความเสยี หาย วิธกี ารท่จี ะลดความสญู เสียให

นอยลงมากทสี่ ุดก็คือ วธิ ีการปองกนั กอ นทจี่ ะเกิดความเสียหายขนึ้ ซึ่งสาเหตขุ องความเสยี หายที่เกิดขึ้นตอ

เรือ ก็คือ การเกิดเพลงิ ไหม โดยเมือ่ เกิดเพลงิ ไหมข ้นึ มาแลว ยอมมีอนั ตรายตาง ๆ มากมาย ตอ นักดบั ไฟ

และตัวเรือ

สาเหตขุ องการเกดิ เพลิงไหม เปนดังน้ี

๑. เกิดจากถูกยิงโดยอาวธุ ขาศึก

๒. เกดิ จากการทิ้งกน บหุ ร่โี ดยขาดความระมัดระวังของพลประจําเรือ

๓. เกิดจากการลุกไหมไดเองของวตั ถเุ ช้ือเพลงิ บางชนดิ

๔. เกดิ จากใชเ ครือ่ งมือท่มี ีประกายไฟฟา ในหอ งทมี่ ีไอระเหยแกส ระเบดิ

๕. เกิดจากการเก็บสารทีไ่ วไฟไมถ กู ตอง

๖. เกิดจากไฟฟาสถติ ย

๗. เกิดจากกรณอี ื่น

อันตรายทอ่ี าจจะเกิดขึน้ ไดก บั นกั ดบั ไฟ

๑. จากการโดยไฟไหมตัว

ก) ปองกันตวั ดวยส่งิ ปกคลุมท่กี นั ไฟทกุ สวนของรา งกาย

๒. ความรอน

๓. ควนั

ก) ทําใหม องเหน็ ส่งิ ตา ง ๆ ไดยาก

ข) ทาํ ใหหายใจอยูไ มไดนาน

ค) จาํ กัดความสามารถในการทาํ งานของนกั ดับไฟ

ง) ปอ งกันไดโ ดย

๑) พยายามกมหนา ใหต ่าํ เทา ท่ีจะทําได

๒) เคลอื่ นไหวดว ยความระมัดระวงั

๓) ใชเ คร่อื งชวยหายใจแบบผลิตออกซเิ จน ( โอ.บ.ี เอ. ) หรือ แบบอากาศอดั

๔) ระบายควนั ออกจากหอ งดว ยเคร่ืองระบายควนั /เครื่องดดู ควัน/ใหสลายไปตามธรรมชาติ

๔. เถาถา นและเขมา

ก) ยงั คุกรนุ อยู พรอ มทจี่ ะลุกไหมไดใหม

ข) ปอ งกันไดโดย

๑) ใชน ําฉดี ใหโ ชก

๒) รื้อขนเถาถานและเขมา ออกจากบรเิ วณไฟไหมเ ทาทีจ่ ะทาํ ได

๕. ออกซิเจน ( Oxygen = O2 ) ไมเพียงพอในการหายใจ

- ๓๘ -
ก) เกดิ ขึ้นในหอ งทเ่ี กดิ ไฟไหม ( เพราะออกซิเจนจะถูกใชไ ปในการทําปฏิกิริยาการลกุ ไหมข อง
เชือ้ เพลิง ทําใหบ ริเวณดังกลา วมอี อกซเิ จนนอยลงจนถงึ ไมเพยี งพอตอการหายใจ )
ข) ปองกันไดโ ดยการสวมเครื่องชว ยในการหายใจแบบผลติ ออกซิเจน ( โอ.บ.ี เอ. ) หรือแบบ
อากาศอดั ตลอดเวลา
ค) ตรวจสอบบริเวณตาง ๆ ภายในเรอื หรอื บรเิ วณท่ีปดทึบดวยเคร่อื งตรวจหาปรมิ าณ
ออกซเิ จน
๖. คารบอนไดออกไซด ( Carbondioxide = CO2 )
ก) เกดิ ขึน้ ไดเ สมอเม่อื ไฟไหม
ข) ไมเปนแกสพษิ แตไมชว ยในการหายใจหากในบรเิ วณดงั กลา วมปี ริมาณคารบอนไดออกไซด
เกินกวาเกณฑป กตจิ ะเปน อนั ตรายตอ รา งกาย เชน ถา มปี ริมาณตั้งแต ๔ % ข้นึ ไปโดยปรมิ าตร และ
หายใจเขา ไป จะทาํ ใหถงึ แกค วามตาย แตถ า นอยกวา ๔ % - ๑ % ทาํ ใหเ ปน โรคหวั ใจและระบบตา ง ๆ ใน
รา งกายผดิ ปกติ
ค) ปอ งกนั ไดโดยการสวมเคร่ืองชว ยหายใจแบบผลติ ออกซิเจน ( โอ.บี.เอ. ) และแบบอากาศ
อัด ตลอดเวลา
๗. คารบอนมอนนอคไซค ( Carbonmonoxide = CO )
ก) เรยี กวา BLACK DAMP
ข) เปนแกส พษิ และแกสระเบดิ
ค) จาํ นวนมากหรอื นอ ยแลวแตใ นบริเวณท่ีเกดิ การเผาไหม ถา ในบริเวณท่ีเกดิ การเผาไหมมี
อากาศมาก จะทาํ ใหเกิดกาซคารบ อนมอนนอคไซดน อย แตถ าในบริเวณทเี่ กดิ การเผาไหมมอี ากาศนอ ยกจ็ ะ
เกิดกา ซคารบอนมอนนอคไซดมาก
ง) ปอ งกนั ไดโดยสวมเคร่ืองชว ยหายใจแบบผลิตออกซิเจน (โอ.บี.เอ.) หรอื แบบอากาศอดั
ตลอดเวลา
จ) ในบรเิ วณทไี่ มแ นใ จวาจะมปี ริมาณกาซคารบ อนมอนนอคไซดอยเู ทาไร จะเปนอนั ตราย
หรือไม ใหใ ชเคร่อื งตรวจหาปริมาณกา ซพษิ ( เครือ่ งตรวจหากา ซคารบอนมอนนอคไซด )
หลกั เบ้ืองตน ในการปอ งกนั ไฟในเรือ
๑. เจาหนาทป่ี องกนั ความเสียหายทกุ นาย ตองมคี วามรับผดิ ชอบในการปองกนั ไฟในเรอื ไดเทา กับ
การเขา ดับไฟเม่ือเกดิ ขน้ึ
๒. เจา หนาทป่ี อ งกนั ความเสียหายทกุ นายในเรือทีร่ บั ผดิ ชอบตามภาคของตน ตอ งหมน่ั ตรวจดู
ความเรยี บรอยตาง ๆ ของการปอ งกนั ไฟในเรอื ซง่ึ อาจรวมถงึ การตรวจดงั ตอไปนี้
ก) ตรวจสอบใหแนใ จวา เคร่ืองมอื ดบั เพลงิ ตาง ๆ ทกุ ชนิดอยูในสภาพพรอ มทจ่ี ะใชงานได
ตลอดเวลา

- ๓๙ -
ข) ตรวจสอบระบบนาํ้ ไฟรเ มน ( FIRE MAIN) เสมอวา มกี าํ ลงั ดนั นาํ้ เพียงพอใชง านหรอื ไม
ค) ตรวจสอบดกู ารปฏิบตั ิงานของกาํ ลงั พล ท่อี ยูในเรอื วา ไดป ฏบิ ตั ิงานถกู ตองตามวธิ กี ารท่ี
ปลอดภัยหรือตามขอ ระมัดระวังในการปอ งกนั ไฟในเรอื หรอื ไม
ง) ตรวจสอบดูวา ส่ิงตา ง ๆ ท่ีอาจเปน อนั ตรายตอการเกดิ ไฟไหมได ตองไมมี เชน

๑) นาํ้ มนั หรือสีทห่ี กเปรอะตามท่ีตา ง ๆ
๒) เศษผาชาํ รดุ ที่เปรอะน้าํ มนั , จาระบี เก็บไมถกู ท่ี
๓) เก็บวัตถอุ นั ตรายตา ง ๆ เชน สารไวไฟ ไมถ ูกตอง
๔) ตลอดจนการไมป ฏิบตั ติ ามวธิ ีการเก็บสง่ิ ของท่ดี ตี าม Good House Keeping
จ) ตรวจสอบหอ งพดั ลมและทอทาง ตองไมม ีวัสดุเกะกะขวางทางลม ซงึ่ อาจจะเปน อันตราย
ตอการเกิดไฟไหมไ ด ตรวจสอบทอทางระบายอากาศไปยงั หองตาง ๆ รวมทงั้ แผนกรองอากาศ ( Filters)
และ เครอ่ื งอุน อากาศ ( Heaters ) ตามกาํ หนดเวลา ซง่ึ สงิ่ เหลานเี้ ปน ทส่ี ะสมของฝนุ หรอื เศษผงตา ง ๆ ซง่ึ
ทาํ ใหส ามารถลุกลามไดรวดเร็ว จากหอ งหนึง่ ไปยงั อีกหอ งหน่ึง ระบบระบายอากาศเปน เสมือนทางหายใจ
ของเรอื ตอ งรกั ษาใหส ะอาดอยูเสมอ ซง่ึ ระบบพัดลมระบายอากาศของเรอื มี ๒ ระบบ คือ

๑) Supply Blower ระบบอากาศบริสทุ ธ์ิ จากภายนอกเขาในหองตาง ๆ
๒) Exhaust Blower ระบบอากาศเสยี ออกนอกหอง
๓) เม่ือเกิดไฟไหมต อ งปดระบบระบายอากาศดีชนิด Supply Blower (ระบบนําอากาศดี
เขาสภู ายในตวั เรือ ) เสมอ สวนระบบระบายอากาศเสยี ชนดิ Exhaust Blower จะปดหรอื ไมก็ไดขนึ้ อยกู ับ
บรเิ วณทเ่ี กิดเพลงิ ไหมและทอทางระบายอากาศเสยี วา จากหอ งท่เี กิดเพลิงไหมน นั้ ไหลผานหอ งอน่ื หรอื ไม
เพราะจะเปน ทางนาํ ความรอ น ไปยงั หองอนื่ ๆ หากทอทางดังกลา วเปดออกสูภายนอกตัวเรือ ใหเ ดนิ เครอ่ื ง
ได เพราะจะเปน ตวั ชว ยในการระบายควนั
ฉ) ตรวจสอบดสู ่ิงทีอ่ าจเปนอันตรายตอ การเกดิ ไฟไหมจ ากการเกิดไฟฟา สถิตยข องวสั ดตุ าง ๆ
โดยควบคมุ ความชน้ื ของหอ งตา ง ๆ ใหอยูในเกณฑทจ่ี ะลดอํานาจไฟฟาสถิตยลง ( ความชน่ื ประมาณ
๔๐ - ๕๐ % ) หรอื การใชอุปกรณเ ครอื่ งใชไ ฟฟาตา ง ๆ ตอ งมีการตอ สายดนิ ( Ground )
ช) การปองกนั อันตรายทีอ่ าจจะกอใหเกิดอคั คภี ยั ภายในเรอื ไดเ จาหนา ที่ปอ งกนั ความเสียหาย
จะตองหมนั่ ตรวจสอบและดแู ลการปฏิบตั ิของกาํ ลงั พลภายในเรือในสง่ิ ตา ง ๆ ดงั น้ี
๑) ตอปลั๊กไฟฟา ไมถ กู ตอ ง
๒) ใชเ คร่อื งไฟฟา โดยไมไ ดเปนเจาหนา ที่
๓) เดินสายไฟไมถูกตอ ง เชน เดินสายไฟเลก็ เกนิ ไป ไมส มดุลยก ับเคร่อื งใชไฟฟา ที่ใช
๔) อะไรก็ตามทเ่ี ปน สาเหตอุ ันอาจจะเกดิ Over Load ในวงจร
ซ) ตรวจสอบดวู า ขณะปฏบิ ัตงิ านเกยี่ วกบั เชื่อมประสาน, ขนถา ยนา้ํ มนั หรือการขน
ถา ยสรรพาวธุ มกี ารจัดยามเฝาไฟหรือไม ซง่ึ จะตองจัดเตรยี มสายสบู และเคร่ืองมือดบั เพลงิ ขน้ั ตน
พรอมเจาหนา ท่ี ประจําอยใู กลบริเวณนนั้ อยูต ลอดเวลาจนกวาการปฏิบัติงานจะเสร็จสิ้นลง

- ๔๐ -
ฌ) ตรวจสอบหองกลาสีวา พลประจําเรอื เก็บเสือ้ ผา ทกุ ช้ินเขา ตเู รยี บรอ ยหรือไม ผา ชํารุดท่ี
เปรอะน้ํามันเก็บรวมไวใ นถงั เหลก็ และนาํ ไปทิ้งทกุ วนั หรือไม (เมอ่ื เรอื จอดในทา เรือ ) หากเรืออยใู นทะเลผา
ชํารุดทเี่ ปรอะน้าํ มนั เกบ็ รวบรวมไวในถงั เหลก็ และปด ฝาใหสนทิ ทกุ วนั พรอมนําไปทงิ้ เม่ือเรอื เขา จอดทีท่ า เรือ
ญ) ตรวจสอบหอ งเกบ็ ของวา เก็บของเฉพาะท่ีกาํ หนดไวหรือไม หา มเกบ็ ของทเ่ี ปน เช้อื เพลิง
รวมกบั ของท่วั ๆ ไป ของเหลวท่ีเปน อันตรายและวตั ถตุ ิดไฟ เกบ็ ไวใ นหองทเ่ี ก็บเชอื้ เพลงิ ใตแนวน้าํ เชน
น้ํามนั เช้อื เพลงิ ตา ง ๆ
ฎ) ตรวจสอบการเกบ็ สารเคมี และแกส ทม่ี กี ําลงั ดนั ใหเ ปน ไปโดยถกู ตอง

ก) Safe Material วัตถนุ ไี้ มต ดิ ไฟไดเอง และไมม อี นั ตรายรนุ แรง ไมม กี ารเกบ็ พิเศษ
แตม ีการปอ งกนั ไฟและการระบายอากาศเพยี งพอ ส ารเหลา น้เี ชน ข้ีผงึ้ (Beeswax) , กาว (Glue) , นา้ํ ยา
บอแรก็ ซ (Borax)

ข) Semi Safe Material วตั ถุกึง่ ปลอดภยั กงึ่ อนั ตราย ควรเก็บไวใ นหอ งสาํ หรบั เกบ็ วตั ถุ
ติดไฟใตแ นวนาํ้ ไมควรเกบ็ ใกลค ลังลูกปน ควรเก็บไวในภาชนะทปี่ ด และไมรัว่ เชน ส,ี นํ้ามันกาด
นํา้ มนั หลอ, จาระบี

ค) Danger Material เปนวตั ถุอนั ตรายมาก ตอ งเก็บไวในหอ งเก็บพิเศษเสมอ วัตถุ
เหลา นี้ เชน กระสุนดินดํา, แอลกอฮอล, อาซีโทน, เบนซิน

ง) แกส ที่มกี าํ ลงั ดนั ตา ง ๆ ตอ งเก็บไวบนดาดฟา เปด เชน ออกซเิ จน (O2 ) ,ไฮโดรเจน (H2)
อะเซตทลิ นี (Acetylene)

ฏ) ตรวจสอบดกู ารสูบบุหรขี่ องพลประจําเรอื
๑) สบู บุหร่เี ฉพาะเวลาทกี่ ําหนดและในบริเวณท่ีกําหนด
๒) หา มสูบบหุ รีใ่ นขณะปฏิบตั งิ านท่เี ปน อนั ตราย เชน
ก) ขณะลาํ เลียงอมภณั ฑ
ข) ขณะขนถายนา้ํ มนั
ค) ขณะนอนอยูบ นเตียง
๓) หามทง้ิ กน บุหรีล่ งพน้ื โดยเฉพาะบริเวณท่ีอยใู กลทเี่ กบ็ นํ้ามัน หรอื แกสระเบดิ ตา ง ๆ

ใหทงิ้ บหุ รใี่ นภาชนะทจี่ ัดไว
๔) หามท้งิ กน บหุ ร่อี อกนอกเรอื เพราะกน บหุ รีอ่ าจปลิวกลบั เขามา และผวิ หนา นา้ํ อาจ

มีคราบนาํ้ มนั อยดู วย
๓. กฎ ๕ ขอ ในการปองกนั ไฟในเรอื ซง่ึ เรอื ทกุ ลําจะตองถอื ปฏบิ ัติ ดงั นี้คอื
๑. ตอ งสงั เกตสงิ่ ตา ง ๆ ที่เปน อนั ตรายตอการเกิดไฟไหม ตอ งเปน คนวอ งไวที่จะแกไ ข

สถานการณได เม่อื เกดิ ไฟไหมข ้นึ
๒. หดั เปนคนเจาระเบียบ เหน็ การเกบ็ สิ่งตา ง ๆ ไมถกู ตอง รีบรายงานใหเ จา หนา ที่ทราบ

- ๔๑ -
๓. บํารุงรกั ษาเครือ่ งมือดบั ไฟตา ง ๆ ทกุ ชนดิ ใหอยูในสภาพพรอ มใชไดท กุ โอกาส วธิ นี ี้ เปน
วธิ ที ่ีดที ่สี ุดในการปอ งกนั การลุกลามของไฟ
๔. ตอ งแนใจไดวา เจา หนา ท่ดี บั ไฟทุกคน ไดร บั การฝกอบรมในเร่อื งอนั ตรายตา ง ๆ ทอ่ี าจมี
ผลทาํ ใหเ กดิ ไฟไหมไดด ีเทา กบั การฝกอบรมในการเขาดบั ไฟ
๕. ตอ งพยายามหาเครอื่ งมือดับไฟทท่ี นั สมยั มาซอมอยูเสมอ ตลอดจนเทคนิคในการเขา
ดับไฟใหม ๆ เพอ่ื ผลในการดับไฟที่รวดเรว็

…………………………….

บทท่ี ๘
อันตรายตาง ๆ และการระมดั ระวัง
การปองกนั อนั ตรายตา ง ๆ ทีอ่ าจจะเกดิ ขนึ้ ภายในเรอื ซง่ึ จะกอ ใหเ กดิ ความสญู เสยี ชีวติ ของกําลงั
พล แลวยังสง ผลทาํ ใหเรือไดรบั ความเสยี หายเกิดขึ้นดวย ฉะน้นั กาํ ลงั พลทกุ คนควรจะรใู นเร่อื งของอนั ตราย
ตาง ๆ ทอี่ าจจะเกิดขนึ้ ได ซ่งึ มวี ธิ กี ารในการปองกนั และปฏิบตั ิเพ่ือมใิ หเกดิ อนั ตรายข้นึ ได คอื
ก. ความรับผดิ ชอบในการปอ งกนั อนั ตรายตอ ตนเอง
ข. ความรบั ผิดชอบในการปอ งกนั อนั ตรายตอสว นรวม
ความรบั ผดิ ชอบในการปองกนั อนั ตรายตอ ตนเอง
๑.มคี วามสาํ คญั อยา งยิง่ โดยเฉพาะในขณะสงคราม
๒.การทงิ้ กน บหุ รีผ่ ิดที่ อาจจะทําใหเกดิ ความเสียหายไดมากหรือนอยกวาความเสียหายจากลกู ปน
ขา ศึก
๓.ไฟอาจจะเกิดขึ้นไดโดยความรเู ทาไมถ งึ การณข องแตละบคุ คล เชน จดุ ไมขีด หรือใชเ ครื่องมอื ทม่ี ี
ประกายไฟในหอ งที่มีไอระเหยแกสระเบิดอยู
๔.เศษผาชํารดุ หรอื ยตุ ทเ่ี ปย กนาํ้ มนั ถกู ท้ิงไวตามที่ตา ง ๆ อาจจะทําใหส ิ่งเหลาน้ลี กุ ติดไฟได
ความรบั ผดิ ชอบในการปองกนั อนั ตรายตอ สวนรวม
๑. การเก็บสงิ่ ของและจดั สถานท่ีใหถ ูกตองตามหลกั การท่ีดี ( GOOD HOUSE KEEPING)
๒. การบํารงุ รกั ษาตะแกรง หรือฝาครอบระบบระบายอากาศ และหอ งปรุงอาหารใหป ราศจากคราบ
น้ํามนั และจาระบี
๓. ระมดั ระวังใหภ าชนะบรรจุวัตถเุ ชื้อเพลงิ ท่รี ะเหยเรว็ ถูกปด แนน และเกบ็ อยา งถกู ตอ ง
๔. อยาใหใ ตท อ งเรอื เปนท่สี ะสมของนา้ํ มนั และจาระบีตา ง ๆ
๕.ระวงั รกั ษาใหท ีอ่ ยอู าศยั และหอ งปฏิบัตงิ านปราศจากเศษวัตถเุ หลอื ใช
๖. ผา นํ้ามัน ไขสัตว และผา ชํารดุ ตา ง ๆ เกบ็ ใสภ าชนะเหล็ก แลว นาํ ไปเก็บใหห างไกลจากบรเิ วณ
อันตรายตาง ๆ ใหมากท่สี ดุ
อนั ตรายตาง ๆ ทจ่ี ะเกิดขน้ึ ได แบงออกตามคณุ ลกั ษณะการเกดิ ได ๓ ประเภท
๑. ไอระเหยแกส ระเบดิ ทอ่ี าจจะระเบดิ ไดแ ก
ก) นํ้ามนั เบนซนิ ซงึ่ ปลอยไอระเหยออกมาทอ่ี ุณหภูมิ –๔๕ ๐ฟ.
ข) นาํ้ มันเชอ้ื เพลิงหนกั ปลอ ยไอระเหยออกเมือ่ ไดร ับความรอนถึง ๑๕๐ - ๒๕๐ ๐ฟ.
ค) แกสคารบ อนมอนน็อคไซด (CO) จะเกดิ ข้นึ จากการเผาไหมไ มห มดจด เนอ่ื งจากขาดออกซิเจน
ง) ไอระเหยแอลกอฮอล, อเี ธอร, และคโี รซนี (KEROSENE) ถงึ แมวา ในเรือจะมีไอระเหยทง้ั ๓ นี้
จํานวนนอย แตก เ็ ปนอนั ตรายได
นา้ํ มนั เบนซนิ
- ความกดดนั ของไอระเหยสงู กวา ความกดดันของอากาศ
- ขยายตวั และไหลออกทางเปด ของภาชนะ

- ๔๓ -
- ไอระเหยหนกั กวา อากาศ มนั จะไหลลงสเู บ้อื งตํา่ เสมอ

ก) อาจจะถกู พาไปตามกระแสอากาศทง้ั ทางขา งและลอยสูงข้นึ
- ชว งระยะการระเบิดของไอระเหยนา้ํ มันเบนซนิ (EXPLOSIVE RANGE)

ก) นาํ้ มนั เบนซินจะระเบดิ ไดถามจี าํ นวนระหวา ง ๑.๔-๖ % โดยปริมาตร
ข) ตาํ่ กวา ๑.๔ % สวนผสมจะเจือจางเกนิ ไป (TOO LEAN) ไมสามารถจะระเบิดได
ค) สงู กวา ๖ % สว นผสมมากเกนิ ไป (TOO RICH) ไมสมารถจะระเบดิ ไดเ ชน เดยี วกัน
- ไอระเหยน้าํ มันเบนซนิ มีโอกาสไหลตวั ออกจากภาชนะไปยงั บรเิ วณทมี่ ปี ระกายไฟอยู และ
ทําใหเ กดิ การระเบิดได
ก) การปองกนั กค็ อื ตอ งเกบ็ นาํ้ มนั เบนซนิ ไวในภาชนะปดตลอดเวลา
- ถาบรรจุนาํ้ มนั เบนซินเต็มถงั จะไมม ีอันตรายจากการระเบิด
ก) สวนผสมมากกวา ๖ % โดยปริมาตร
- ถงั ท่มี นี ้าํ มนั เบนซนิ อยบู าง หรือใชห มดถงั แลว มอี นั ตรายจากการระเบิดมากกวา
ก) มีสว นผสมอยรู ะหวา ง ๑.๔ – ๖ %
ข) เม่ือใชน้าํ มนั เบนซินหมดถังแลว ใหเตมิ น้ําลงไปใหเ ตม็ เพอื่ ไลไ อระเหยออกใหห มด
นํ้ามนั เช้ือเพลงิ อืน่ ๆ
- ในอณุ หภูมิธรรมดาจะไมร ะเบิด เพราะมจี ุดวาบไฟสงู
- จะปลอ ยไอระเหยเมอื่ ไดรับความรอนถงึ ๑๕๐ ๐ฟ.
- ไอระเหยหนกั กวา อากาศ และมกั จะสะสมอยตู ามท่ีตา่ํ ๆ เชน ใตท องเรอื
- การเกบ็ รักษา เชน เดยี วกบั น้ํามนั เบนซนิ โดยเฉพาะอยา งยงิ่ สาํ หรบั ระบบนาํ้ มนั ทีใ่ ชเ ผา
เชน น้าํ มนั เตา ตอ งระวงั ไมใหม ไี อระเหยร่วั ไหลไปได
- ตองระมดั ระวังเปน พเิ ศษสาํ หรบั นํ้ามนั เครอื่ งบิน JP – ๔ เพราะมจี ุดวาบไฟตา่ํ เพราะไว
ตอการระเบิดจากประกายไฟฟา
คารบอนมอนนอคไซด
- นอกจากเปน แกสทม่ี ีอนั ตรายจากการระเบิดแลวยังมอี นั ตรายจากการเปน พษิ ของมนั ดวย
- เกดิ จากการเผาไหมไมห มดจดของเช้ือเพลงิ เนอ่ื งจากขาดออกซิเจน เกิดขน้ึ แทนที่
คารบอนไดออกไซด ( ทเี่ กิดจากการเผาไหม )
- มใี นไอเสยี ของเคร่ืองยนตท ่ีมีการเผาไหมภ ายใน (INTERNAL COMBUSTION –
ENGINE )
- เกิดจากไฟทไ่ี หมในหอ งท่ีมกี ารระบายอากาศ หรือหอ งปดทบึ
- เกดิ ในหองทท่ี าสดี ว ยนาํ้ มนั ลนิ สดี ( LINSEED – OIL PAINT ) และปด ทบึ หอ งนน้ั ไว
- ชว งระยะการระเบิดกวางมาก ๑๒.๕ – ๗๔ % โดยปรมิ าตร
- อนั ตรายจากการเปนพษิ

- ๔๔ -
ก) เปน แกสไมมสี ไี มมกี ล่นิ
ข) ในการเขา ดับไฟ ถา ไมแนใจวา จะมีคารบ อนมอนนอคไซดอยูหรือไม ใหส วม
หนา กากชว ยในการหายใจ ( O.B.A. ) / เครอื่ งชวยหายใจแบบอากาศอัดกอนเขาเสมอ
จากระบายไอระเหยแกส ระเบิด
- ไอระเหยแกส ระเบดิ อาจจะสะสมอยูในหอ งใดหองหนงึ่ หรือหลายหอ ง
ก) ถาเปนหองทอ่ี ยอู าศยั จะใชก ารระบายไอระเหยแกส ระเบดิ ออกทางทอ ของระบบ
ระบายอากาศ
ข) ถา เปน หองท่ไี มใชห อ งทีอ่ ยูอาศัย เชน หอ งเกบ็ ของ หรอื ถังวา ง ( VOID ) ทไี่ มม ี
ระบบระบายอากาศตดิ ต้ัง จะปดผนึกหองนัน้ ไวช ่ัวคราวจนกวาจะปลอดภัยในการระบายอากาศ เพราะ
ถา หองขางเคยี งขณะนน้ั เกดิ ไฟ ไอระเหยจากการระบายออกทรี่ ่ัวอาจไปทาํ ใหเกดิ การระเบิดและเปน
อันตรายได
ค) ใชพ ัดลมดูด ( EXHAUST FAN ) ระบายไอระเหยแกสระเบิดออก ตองเปน พดั
ลมดูดท่ีไมม ีประกายไฟฟา (พดั ลมระบายอากาศเคล่ือนท่ี - RED DEVIL )
ง) ถา เปนการระบายไอระเหยออกจากหอ งปดทบึ ไมมีระบบระบายอากาศ ในการ
ติดต้งั ทอ ทางดดู ไอระเหยแกสระเบิด จะตองแนใ จไมมกี ารรวั่ ไหลระหวา งทางจนถงึ บรรยากาศภายนอก ถา
เกิดมีการรั่วไหลระหวา งทางไปเขายังหอ งใดหองหนงึ่ หองนนั้ จะตองถกู ปดทบึ แลวจดั การระบายออก
ภายหลงั
จ) ใชคารบอนไดออกไซดบรรจเุ ขาไปยังหอ งท่ีมีไอระเหยแกส ระเบดิ ใหเ ตม็ เปน อกี วิธี
หนงึ่ เพราะ คารบอนไดออกไซด จะเขาไปลบลา งอาํ นาจการระเบิดของไอระเหยแกสระเบิด โดยทาํ ให
ปริมาณแกสระเบดิ เจือจางลงจนตา่ํ กวา ปรมิ าณเกณฑก ารระเบิดข้นั ตาํ่ หลงั จากนนั้ ทาํ การระบาย
อากาศออก ซึ่งคารบอน - ไดออกไซดและไอระเหยแกส ระเบดิ กจ็ ะถกู ระบายออกไปพรอ มกนั ( เมอ่ื
สถานการณอาํ นวย )
๒. อันตรายจากไฟฟา สถิตย การเกดิ ไฟฟา สถิตยเ กดิ จากการขัดสี หรอื เสยี ดสีระหวางวตั ถขุ องแข็ง ๒
ชนิด หรือระหวางวตั ถุของแขง็ กับของเหลว ( เชน การเสยี ดสขี องนํ้ามันท่ีไหลผา นทอ เหลก็ เปน เวลานาน )
การทวี่ ัตถุของแข็ง ๒ ชนดิ ทตี่ ดิ กนั อยตู ลอดเวลา แลว ถูกนําใหแ ยกออกจากกนั การเกิดไฟฟา สถิตย
บรเิ วณเสาอากาศวทิ ยใุ นขณะรับและสง สญั ญาน หรอื เกดิ จากการเคล่ือนไหวตาง ๆ ของทง้ั คนและส่งิ ของ
( เชน สายพานกับมเู ล )
โดยสวนใหญแ ลวไฟฟา สถติ ยจ ะสะสมอยูตามผิวหนา ของวัตถทุ กุ ชนิด แตถาผวิ หนานน้ั มคี วามชนื้
อยดู ว ย ไฟฟา สถิตยก จ็ ะถา ยเทหายไปซึ่งการเกดิ ไฟฟา สถติ ยจะเกิดสะสมข้นึ บนผวิ หนา วตั ถทุ ี่แหง เทา นนั้
ฉะนนั้ การทาํ งานของบุคคลเก่ียวกบั เคร่ืองมอื ทม่ี ีประกายไฟฟา ในหอ งท่ีมอี ากาศแหง ปราศจากความชื้น
และมไี อระเหยแกสระเบิดปรากฏอยูดว ย จะเปน อนั ตรายอยา งมาก

- ๔๕ -
การปอ งกันการสะสมของไฟฟา สถิตย

ก) โดยการตอเครอื่ งมอื ตาง ๆ ลงดนิ เพ่ือเปนการปองกนั อนั ตรายท่ีอาจเกดิ ขึน้ จากอํานาจ
ไฟฟาสถติ ยก อ นใชเครือ่ งมอื และอุปกรณต า ง ๆ ควรตอสายดนิ (GROUND) เพ่อื ลดอาํ นาจไฟฟา สถติ ย
เชน การนาํ พัดลมระบายอากาศที่ใชไฟฟา เขา ไประบายอากาศในหอ งที่มีไอระเหยแกส ระเบดิ จะตอ ง
ตรวจใหแ นใ จวา พดั ลมระบายอากาศนนั้ มกี ารตอ ลงดนิ ดวย

ข) ในการเติมน้าํ มนั ลงในถงั เปลาใหแตะหวั จายนาํ้ มนั กบั ตัวถังเพื่อลดอาํ นาจไฟฟา สถติ ย หรือ
ถา ไมแตะหวั จา ยนาํ้ มนั กับตวั ถังตอ งตอสายดนิ ระหวา งหวั จายกบั ดินกอ นจา ยนา้ํ มนั เสมอ เพราะไอระเหย
นาํ้ มนั ทไี่ หลออกสูทางออกนน้ั จะเสยี ดสกี บั หัวจา ย เกดิ เปนไฟฟา สถติ ยแ ละอาจเกดิ เปนประกายไฟไดใน
ภายหลงั

ค) หา มใชห นงั สตั ว เชน หนงั ชารม วั ทําเปน เครอ่ื งกรองนํ้ามนั นอกจากจะมีการควบคมุ อยา ง
ใกลชดิ เพราะหนงั สตั วเปน แหลงกาํ เนดิ ไฟฟาสถติ ยอ ยางดี

ง) ควบคมุ รักษาใหค วามชน้ื สัมพทั ธในอากาศมคี า ระหวา ง ๔๐ - ๕๐ % ซงึ่ ความชนื้ จํานวนนจ้ี ะ
ทําใหไฟฟา สถติ ยใ นอากาศและตามเครื่องมืออุปกรณตาง ๆ ถายเทเปน กลางหมด

วธิ ีทาํ ใหไฟฟา สถิตยเปน กลาง
โดยการประดษิ ฐส าร IONIZE ใหม อี ยใู นอากาศ เพราะสารน้จี ะเปน ตวั ดึงดูดไฟฟา สถิตย

จากวัตถุตาง ๆ เอามาเก็บไวท่สี ารประดษิ ฐน ัน้ (สาร IONIZE ) ซึ่งจะทําใหว ัตถเุ หลา นนั้ แปรสภาพ
กลายเปน กลาง

๓. อันตรายจากการลกุ ตดิ ไฟไดเอง เชน
ก) น้ํามนั และเศษผาชาํ รุดตา ง ๆ ซึง่ โชกดว ยสารทีม่ อี ุณหภูมติ ิดไฟตา่ํ ๆ ไดแ ก นํา้ มนั เบนซนิ วางทง้ิ

อยตู ามทีต่ า ง ๆ ในเรอื โดยเฉพาะบริเวณท่อี าจเกิดการลุกไหมไดงาย (ในหอ งเครือ่ งจกั ร) จะทาํ ใหเรอื ลํา
นน้ั อยใู นสภาพอนั ตราย

ข) วัตถตุ า ง ๆ ท่โี ชกดว ยสารตอ ไปน้ี มีโอกาสลกุ ติดไฟไดเอง คอื
๑) นํ้ามนั สน ( TERPENTINE OIL)
๒) นาํ้ มันลนิ ซที ( LINSEED OIL)
๓) นาํ้ มันมะกอก ( OLIVE OIL )
๔) นํ้ามนั ถวั่ ( PEANUT OIL )
๕) น้ํามันจากสัตว ( ANIMAL FAT)
๖) น้ํามนั ชนดิ อ่ืนที่ไมไ ดสกดั จาก ปโตรเลยี ม ( PETROLEUM )

ค) ออกซเิ จน มคี วามสาํ คญั ในการชว ยการลุกตดิ ไฟไดเ อง แตถ า เราสามารถลดปริมาณออกซเิ จน
ใหล ดลงไดโดยการระบายอากาศออกก็จะสามารถทาํ ใหวตั ถุตา ง ๆ ตดิ ไฟไดยากข้นึ อีกท้งั การระบาย
อากาศยงั เปน ตัวชวยลดความรอ นของวตั ถเุ ช้ือเพลงิ ลงไดอ ีกประการหนง่ึ ดว ย

- ๔๖ -
ง) วตั ถุทมี่ ลี กั ษณะเปนเสน เปน ฝอย จะมผี ิวหนาท่ีสมั ผสั กบั ออกซเิ จนมากกวา วัตถุเปนกอน เชน
เศษผาชํารุด ยตุ ตาง ๆ และจะมีโอกาสติดไฟไดเองมากกวาเสื้อผา ที่เปน ตวั หรอื เปน ช้ิน
จ) วตั ถุบางอยางเมือ่ โชกดว ยสารอณุ หภมู ิติดไฟตํ่า ไมม ากเกนิ ไปนัก และมคี วามรอ นแรกเริม่
จํานวนหนงึ่ ชว ยสะสมตอ ไปเร่ือย ๆ ก็จะลกุ ตดิ ไฟไดเ อง เมื่ออณุ หภมู ิทส่ี ะสมสงู ขนึ้ จนถงึ อณุ หภมู ติ ิดไฟ
ฉ) กระสอบเสบยี งมโี อกาสลกุ ติดไฟไดเอง จึงควรเก็บใหถ กู ตอง โดยปฏบิ ตั ิดังน้ี

๑. จัดวางเปน ช้นั ๆ
๒. มรี ะบบระบายอากาศภายในหองเก็บเสบียง
๓. วางบนทว่ี างสงู จากพนื้ ดาดฟา ๑ - ๒ นิ้ว
๔. มีระบบน้าํ หยาดในหอง ถา เกิดไฟไหมใ นหองเกบ็ เสบียงระบบนาํ้ หยาดจะทาํ ใหด าดฟาใน
หอ งเก็บเสบยี งไมรอ นจนอาจเปนอันตรายตอ กระสอบเสบียงได
ช) ไมทีไ่ ดถ ูกเผามาเปน เวลานานถึงแมจะไมถ งึ อุณหภมู ติ ิดไฟของมนั ( ๕๐๐ องศาฟาเรนไฮซ )
มันจะกลายเปน ถา น และ พรอมท่ีจะติดไฟได แมเพยี งไดรบั ความรอ นจากทอ ไอนาํ้ หรือทอแกส เสีย
เทานนั้
วธิ ปี อ งกนั การลกุ ตดิ ไฟไดเ อง
๑. ผา ชาํ รดุ นาํ ใสถ ังโลหะทม่ี ฝี าปด
๒. นาํ ไปทงิ้ หรือเผากอนเลิกงานทกุ วนั
๓. มีการระบายอากาศในหอ งเก็บเสบยี งอยางถูกตอง
๔. หมั่นทาํ ความสะอาดทอทางระบายอากาศ
๕. เก็บสงิ่ ของถกู ตองตามหลักการ ( GOOD HOUSE KEEPING )

…………………………………..

บทที่ ๙

เคร่อื งมือดับเพลิงเบ้ืองตน

การดบั เพลิงขน้ั ตนหรือการดบั เพลงิ เร่ิมเกดิ หมายถงึ วิธกี ารทจ่ี ะใชเครอ่ื งมอื สามารถใชก าํ ลังดว ยคน
เพียงคนเดียวหรือสองคน เพอ่ื ดบั เพลงิ เสยี แตใ นโอกาสแรกที่เรม่ิ เกดิ ขึน้ ซงึ่ ประสิทธิภาพในการดบั จะ
เกดิ ขึน้ ก็ตอเมอื่ ผใู ชไดเ ขา ไปถงึ จดุ ท่เี กดิ เพลงิ และใชเคร่ืองมอื ดบั เพลิงใหถ กู ขอบเขตของเพลิงไหม และ
ประเภทของเพลิงทเ่ี กดิ การลุกไหมด ว ย
เครอื่ งมอื ดับเพลงิ สําหรับดบั เพลิงข้ึนตน แบงเปนชนดิ ตาง ๆ ไดดงั นี้

๑. เครือ่ งมือดบั เพลิงชนิดกา ซคารบ ออนไดออกไซด หรือ ซี.โอ.ท.ู ( CO2 )
๒. เครื่องมอื ดับเพลิงชนิดผงเคมแี หง ( Dry Chemical Powder )
๓. เคร่ืองมือดับเพลงิ ชนดิ ฟองเคมี ( Chemical Foam )
๔. เคร่อื งมือดับเพลิงแบบถงั สบู นํ้าดับเพลิงดว ยมอื
๕. เครอ่ื งมอื ดับเพลิงแบบถงั อดั น้ําดับเพลิง
๖. เครอ่ื งมอื ดบั เพลงิ แบบฟองกลอดั ลม
๗. พลัว่ - ทรายดับเพลงิ
๘. ถงั น้ําดับเพลงิ
๙. ผา ดับไฟ
๑๐. เคร่อื งมือดบั เพลิงชนดิ สารดบั ไฟฮาลอน ( Halon Portable)
๑. เคร่อื งมือดบั เพลิง ซ.ี โอ.ท.ู ( CO2 ) หรอื คารบ อนไดออกไซด (Carbondioxide
Extinguisher)
คุณสมบัตแิ ละลกั ษณะของคารบ อนไดออกไซด
ซ.ี โอ.ทู. หรือคารบ อนไดออกไซดเปนกา ซเฉอื่ ยย ไมช วยในการลกุ ไหม เปนสารไมม สี ี ไมม รี ส
ไมมีกลน่ิ ไมเ ปนพิษ และไมชว ยในการดาํ รงชีวิต ถา ผสมในอากาศเกนิ ๔ % โดยปรมิ าตร อาจเปน
อนั ตรายถงึ ตายได มคี วามหนาแนน ไอ ๑.๕ เทา ของอากาศ ไมเ ปน สือ่ ไฟฟาเมือ่ กา ซน้ีถูกปลอยออกมาจาก
ขวดจะขยายตวั ๔๕๐ เทา ปรมิ าตรของกาซคารบ อนไดออกไซดใ นอากาศทสี่ ามารถดบั ไฟใหไ ดผล
ประมาณ ๑๙ - ๒๙ % เม่อื ฉีด ซี.โอ.ทู. ออกมาแลวจะไมเ หลอื กากไว ไมเ ปนสนิม ไมทาํ อันตรายแก
เครือ่ งมอื เครอ่ื งใช ฉีดออกมาจะมีอณุ หภมู ถิ ึง -๑๑๐ ํฟ. สามารถเก็บไวไดน าน ไมเ สื่อมคณุ ภาพ
การดับไฟ
ก. ใชด บั ไฟเบ้อื งตนสําหรบั ไฟธรรมดาไดท ุกประเภท
ข. เหมาะสาํ หรบั ดบั ไฟประเภท ค. โดยเฉพาะ
ค. ประสทิ ธภิ าพในการดบั ไฟ ใชดบั ไฟประเภท ข. และ ค. ไดผลในขอบเขตของไฟในพน้ื ที่ ๔๘
ตารางฟตุ (ซี.โอ.ทู.ขนาด ๑๕ ปอนด)
ง. ไดผ ลในทางคลมุ ไฟขจดั ออกซิเจน

- ๔๘ -

สวนประกอบตา ง ๆ ของขวด ซี.โอ.ทู
ก. ขวด ซี.โอ.ทู
๑. เปนรูปทรงกระบอกทําดว ยเหล็กหรือ โลหะผสมไมมีตะเข็บเพื่อปอ งกันการแตกกระจาย

(Shatter Proof ) ทาสแี ดงภายนอกเพ่ือใหเหน็ ไดงา ย
๒. ขนาดความจุ CO2 มีหลายขนาดตามมาตรฐานของ ทร. มี ๓ ขนาด คือ ๕ ปอนด ๑๕

ปอนด และ ๕๐ ปอนด สามารถทนกาํ ลังดนั นํ้า (Hydrostatic test) ไดไมต าํ่ กวา ๓,๐๐๐ ปอนด/
ตารางนว้ิ โดยซี.โอ.ทู. จะถกู อดั เปน ของเหลว ๒ ใน ๓ ของขวด สวนทเี่ หลือเปน กา ซ (หรอื ประมาณ ๖๐
- ๖๕ %)

ข. หลอดไซฟอน
เปน โลหะทองเหลอื งยาวจากคอขวดถงึ กนขวด หา งกน ขวดประมาณ ๑ น้วิ เปนทางนาํ กา ซ
คารบอนไดออกไซดอ อกจากขวด
ค. ลน้ิ เปดปด หรอื ลิ้นปลอยแกส
เปนสว นประกอบรวมเปน ชดุ เดยี วกนั คอื

๑. เปนแบบคนั บีบกดชนดิ ลน้ิ นอน (PSH Valve) ปกติลิ้นนจ้ี ะปดอยูดว ยกําลงั ดัน
สปริง คันบีบกดนใี้ ชเ ปน ทจี่ ับเคล่อื นท่ดี ว ย

๒. เกลยี วเปน แบบมาตรฐานอเมริกนั แบบทางการทหาร MIL.E468 C หรอื OE -
910

๓. แผนกันอนั ตราย (Safety Disc) เปนแผน ทองแดงสาํ หรบั ปอ งกนั ทอแตก ตอง
แตกในระหวางถูกกดดนั ๒,๖๕๐ - ๓,๐๐๐ ปอนด/ ตารางนวิ้

๔. สายฉีดทาํ ดว ยยาง เปน ทอ ออนทนกาํ ลงั ดันนํา้ (Hydrostatic Test) ไดไ มต าํ่
กวา ๑,๒๕๐ ปอนด/ ตารางน้ิว กระบอกฉดี ทาํ ดว ยวสั ดทุ ่ไี มเปนตวั นําไฟฟา ซึ่งมี ๒ แบบ คอื ชนิดกลมกบั
ชนดิ แบน สวนมากทําดว ยพลาสตกิ

ง. สลกั นริ ภยั เปนตวั ลอ็ คไมใ หล้นิ เปด
จ. หว งยดึ ( D-Ring) สําหรับยดึ ใหลิ้นคารบอนไดออกไซดเปดเองตลอดเวลาในโอกาสท่ีผูด ับ
ไฟไมสามารถอยทู บี่ รเิ วณไฟไหมได

ขอ ควรระมดั ระวัง
๑. หมิ ะของคารบอนไดออกไซดทําใหผ วิ หนงั พอง
๒. อยาใหแ กส คารบอนไดออกไซดเ ขาจมูก เขา ตา
๓. อยาใหถกู น้ํามนั และจาระบี ( Oil & Grease) อาจจะระเบิดได

วิธีปฏบิ ัตใิ นการใชข วด CO2
๑. นาํ ขวด CO2ไปทบ่ี รเิ วณเพลงิ ไหม โดยเขาทางเหนอื ลมใหใกลท ส่ี ดุ และถอื ขวดต้ังตรง
๒. ถอดสลกั นิรภัย
๓. ถอดกระบอกฉีดโดยจบั ตรงฉนวน