GIÁO DỤC MIỀN NAM VIỆT NAM

202 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

- Söû kyù: Quoác söû töø lôùp Hai tôùi lôùp Naêm (moãi lôùp moät cuoán rieâng) ñeàu cuûa
nhoùm soaïn giaû Phaïm Vaên Troïng.

- Ñòa lyù: Em hoïc ñòa lyù lôùp Hai vaø lôùp Ba (moãi lôùp moät cuoán rieâng) cuûa
nhoùm soaïn giaû Traàn Troïng Phan, Vaên Coâng Laàu; Ñòa lyù lôùp Boán vaø lôùp Naêm
(moãi lôùp moät cuoán rieâng) cuûa caùc soaïn giaû Ñinh Ngoïc AÁn, Nguyeãn Hoàng.

- Veä sinh: Giöõ gìn söùc khoûe lôùp Moät, Taäp thoùi quen toát lôùp Hai, Soáng vui
soáng maïnh lôùp Ba, Taêng cöôøng söùc khoûe lôùp Boán, Phoøng ngöøa beänh taät lôùp
Naêm, taát caû ñeàu cuûa nhoùm soaïn giaû Buøi Vaên Baûo.

Ngoaøi nhöõng saùch chính neâu treân, coøn coù khoaûng chuïc saùch khaùc daønh cho
moät soá moân hoïc phuï nhö Thuû coâng, Theå duïc, Döôõng nhi, Troø chôi…

Boä saùch cuûa Boä Giaùo duïc ñöôïc ñaùnh giaù cao caû veà noäi dung laãn hình thöùc,
phaàn lôùn ñöôïc “soaïn thaûo vaø aán haønh trong khuoân khoå chöông trình hôïp taùc
giöõa Boä Giaùo duïc vaø Phaùi boä Kinh teá Hoa Kyø taïi Vieät Nam”, nhö lôøi ghi ôû trang
trong, ñaàu saùch. Bìa saùch thöôøng ñöôïc in töø hai ñeán boán maøu (loaïi in choàng
maøu, khoâng phaûi in offset), beân trong coù raát nhieàu hình veõ minh hoïa hai maøu.

Saùch giaùo khoa do Boä Giaùo duïc phaùt haønh coù 2 loaïi: loaïi vieän trôï “taëng,
khoâng baùn” ngoaøi bìa löng coù ghi: “Nhaân daân Hoa Kyø vôùi söï hôïp taùc cuûa Boä
Vaên hoùa Giaùo duïc Vieät Nam Coäng hoøa thaân taëng caùc tröôøng sôû taïi Vieät Nam”;
vaø loaïi coù ghi giaù, nhöng ñöôïc baùn vôùi giaù raát reû, baèng chöøng 1/10 saùch cuûa caùc
nhaø xuaát baûn tö nhaân. Soá löôïng baûn in ghi trong saùch moãi laàn xuaát baûn thöôøng
töø 200 ñeán 250 ngaøn cuoán, tuy nhieân vaãn khoâng ñaùp öùng ñuû nhu caàu söû duïng
cho caû nöôùc.

Coù taøi lieäu cho bieát, saùch do Trung taâm Hoïc lieäu in phaùt khoâng cho hoïc
sinh (vaø yeâu caàu giaùo chöùc söû duïng) quaù ít. Rieâng taïi ñoâ thaønh Saøi Goøn-Chôï
Lôùn, chæ vaøi em coù ñuû saùch, coøn thì phaûi chia ra 7-8 em moät quyeån. “ÔÛ ñoâ thaønh
coøn theá, tình traïng thieáu saùch ôû thoân queâ coøn traàm troïng hôn nöõa” (xem “Hieän
traïng neàn tieåu hoïc Vieät Nam”, trong Caùc vaán ñeà giaùo duïc, quyeån II cuûa nhoùm
Leâ Thanh Hoaøng Daân, Treû xuaát baûn, 1971, tr. 40).

Veà saùch giaùo khoa noùi chung vaø saùch giaùo khoa tieåu hoïc noùi rieâng, khoâng
theå khoâng noùi ñeán boä phaän saùch giaùo khoa do tö nhaân xuaát baûn, chieám moät
tyû troïng coøn lôùn hôn so vôùi saùch cuûa Boä Quoác gia Giaùo duïc. Phaàn vì nhaø nöôùc
khoâng kham noåi (soá hoïc sinh tröôøng tö chieám ñeán gaàn 20% toång soá hoïc sinh
toaøn quoác), phaàn khaùc, trong moät neàn giaùo duïc daân chuû nhö thôøi VNCH, ôû caû
hai baäc Trung vaø Tieåu hoïc, moïi giaùo vieân ñeàu ñöôïc quyeàn bieân soaïn saùch giaùo
khoa caên cöù theo chöông trình aán ñònh chung cuûa boä, roài töï giao dòch vôùi caùc
nhaø in, nhaø xuaát baûn tö nhaân ñeå aán haønh; saùch cuûa ai soaïn toát seõ ñöôïc tín
nhieäm duøng roäng raõi, cuõng laø nguoàn lôïi lôùn cho moät soá giaùo vieân coù khaû naêng
vaø caùc nhaø xuaát baûn kinh doanh naêng ñoäng. Coù theå noùi, maûng saùch giaùo khoa
naøy “soáng ñöôïc” neân ñaõ trôû thaønh moät thò tröôøng ñaëc bieät vaø caïnh tranh nhoän
nhòp, baèng caùch luoân caäp nhaät chöông trình, caûi tieán noäi dung vaø kyõ thuaät in
aán, vôùi söï xuaát hieän cuûa haøng chuïc nhaø xuaát baûn vaø moät soá nhaø phaùt haønh tö
nhaân, chuû yeáu taäp trung taïi thuû ñoâ Saøi Goøn. Trong thôøi kyø naøy (nhöõng naêm
60-70 cuûa theá kyû tröôùc), rieâng veà saùch giaùo khoa baäc Tieåu hoïc, ñaùng keå nhaát coù

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 203

caùc nhaø xuaát baûn Soáng môùi, Vieät höông, Nam sôn, Thanh ñaïm, Thaùi döông…,
vaø nhaø Toång phaùt haønh Nam cöôøng.

Ñeå hình dung tính caùch phong phuù cuûa maûng saùch giaùo khoa tö nhaân, döôùi
ñaây xin ghi laïi moät soá teân taùc giaû vaø teân saùch giaùo khoa tieåu hoïc tieâu bieåu ñöôïc
löu haønh roäng raõi do tö nhaân bieân soaïn, phaùt haønh (khoâng keå raát nhieàu nhöõng
saùch duøng cho vieäc hoïc theâm caùc moân, nhaát laø moân Toaùn, cuõng nhö nhöõng saùch
duøng ñeå luyeän thi laáy baèng Tieåu hoïc vaø thi tuyeån vaøo Ñeä thaát tröôøng coâng).

- Vieät ngöõ:

+ Maãu töï Vieät Nam daønh cho caùc em nhoû cuûa Trònh Tuaán Laâm, in laàn thöù
8, naêm 1967; Vaàn Vieät ngöõ lôùp Vôõ loøng cuûa Traàn Thò Thôm, Nxb Soáng môùi,
1968; Vui hoïc ABC lôùp Maãu giaùo vaø lôùp 1, Em taäp ñoïc lôùp 1 ñeàu cuûa Nguyeãn
Taát Laâm, Nxb Nam sôn, 1974.

+ Quoác vaên toaøn taäp, 5 cuoán, töø lôùp Naêm (lôùp 1) tôùi lôùp Nhaát (lôùp 5) cuûa
Buøi Vaên Baûo vaø Ñoaøn Xuyeân, Nxb Soáng môùi, 1957; Quoác vaên toaøn thö, 5 cuoán,
töø lôùp Naêm (lôùp 1) tôùi lôùp Nhaát (lôùp 5) cuûa Ñaëng Duy Chieåu, Nxb Soáng môùi,
1957; Vieät ngöõ boä môùi, 5 cuoán, cuûa Theàm Vaên Ñaét-Nguyeãn Höõu Thanh-Nguyeãn
Höõu Baûng, Nxb Nam sôn, 1961; Quoác vaên toaøn thö, 5 cuoán, töø lôùp Naêm (lôùp
1) tôùi lôùp Nhöùt (lôùp 5) cuûa Phaïm Tröôøng Xuaân-Yeân Haø-Kinh Döông, Nxb Vieät
höông, 1966; Quoác vaên boä môùi, 5 cuoán, töø lôùp Naêm tôùi lôùp Nhaát cuûa Leâ Thaønh
Phaùt-Phaïm Tröôøng Thieän, Nxb Vieät höông; Vieät vaên toaøn thö 5 cuoán töø lôùp
1 tôùi lôùp 5 cuûa Buøi Vaên Baûo-Buøi Quang Minh, Nxb Nhaät Taûo, 1970; Tieåu hoïc
Quoác vaên 5 cuoán töø lôùp Naêm (lôùp 1) tôùi lôùp Nhaát (lôùp 5) cuûa Haø Mai Anh, Nxb
Soáng môùi, 1957; Quoác vaên taân bieân 5 cuoán töø lôùp Naêm tôùi lôùp Nhaát, goàm boä cuõ
1969 vaø boä môùi 1972 ñeàu do Soáng môùi xuaát baûn; Vieät vaên taân taäp 5 cuoán töø lôùp
1 tôùi lôùp 5 cuûa Ñaëng Duy Chieåu vaø moät nhoùm giaùo vieân, Nxb Soáng môùi, 1970-
1973; Taân Vieät vaên 5 cuoán töø lôùp 1 tôùi lôùp 5 cuûa Buøi Vaên Baûo, Nxb Soáng môùi,
1967-1971; Vieät ngöõ toaøn thö 5 cuoán töø lôùp 1 tôùi lôùp 5 cuûa Buøi Vaên Baûo-Buøi
Quang Minh-Chu Ñöùc Nhuaän, Nxb Soáng môùi, 1974; Taân Vieät ngöõ, 5 cuoán, töø
lôùp 1 ñeán lôùp 5 cuûa Nguyeãn Taát Laâm, Nxb Nam sôn, 1974; Vieät ngöõ, 5 cuoán, töø
lôùp 1 tôùi lôùp 5 cuûa nhoùm Löûa Vieät, Nxb Caønh hoàng, 1974.

+ Chính taû Vaên phaïm, 3 cuoán töø lôùp Ba (lôùp 3) tôùi lôùp Nhaát (lôùp 5) cuûa
Ñaëng Duy Chieåu; Chính taû Vaên phaïm lôùp Nhaát cuûa Buøi Vaên Baûo; Chính taû Vaên
phaïm cuûa Trònh Thieân Tö, ñeàu do Nxb Soáng môùi, 1957.

+ Ngöõ vöïng, 2 cuoán, töø lôùp Nhì (lôùp 4) tôùi lôùp Nhaát (lôùp 5) cuûa Buøi Vaên
Baûo-Ñoaøn Xuyeân-Buøi Quang Kim-Trònh Ngoïc Thaâm, Nxb Soáng môùi, 1957.

+ Vieät luaän (lôùp Nhaát, Nhì tieåu hoïc, caùc lôùp Ñeä Thaát, Luïc, Nguõ, Töù - Ñeà thi
Trung hoïc Ñeä nhaát caáp) cuûa Nghieâm Toaûn, In laàn 5, Nxb Theá giôùi, 1956; Vieät
luaän, 3 cuoán, töø lôùp Ba (lôùp 3) tôùi lôùp Nhaát (lôùp 5) cuûa Buøi Vaên Baûo, Nxb Soáng
môùi, 1957; Taäp laøm vaên lôùp Ba, Taäp laøm vaên lôùp Nhì, Em luyeän Vieät vaên (165
baøi luaän lôùp Nhaát) ñeàu cuûa Cao Vaên Thaùi, Nxb Thanh ñaïm; Luaän vaên lôùp 4,
111 baøi luaän maãu lôùp 5, ñeàu cuûa Nguyeãn Taát Laâm, Nxb Nam sôn, 1974.

- Ñöùc duïc: Ñöùc duïc, 5 cuoán, töø lôùp Naêm (lôùp 1) tôùi lôùp Nhaát (lôùp 5) cuûa
Ñaëng Duy Chieåu, Nxb Soáng môùi, 1957; Ñöùc duïc lôùp Naêm vaø lôùp Tö (in töøng cuoán
rieâng) cuûa Cao Vaên Thaùi vaø Hoaøng Kim Long, Nxb Thanh ñaïm, Saøi Goøn, 1959.

204 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

- Coâng daân giaùo duïc: Coâng daân giaùo duïc lôùp Ba, lôùp Nhì vaø lôùp Nhaát (in
töøng cuoán rieâng) cuûa Nhaät Hoaønh Sôn, Nxb Nguoàn soáng, Saøi Goøn, 1956; Coâng
daân giaùo duïc lôùp Nhaát cuûa Leâ Nguyeân Lam, Nxb Nguoàn soáng, Saøi Goøn, 1956;
Coâng daân giaùo duïc lôùp Nhì vaø Nhaát (in töøng cuoán rieâng) cuûa Nguyeãn Höõu Baûng,
Nxb Thanh ñaïm, Saøi Goøn, 1959; Coâng daân giaùo duïc lôùp Nhì vaø lôùp Nhaát (in
töøng cuoán rieâng) cuûa Ñinh Xuaân Hoøa, Nxb Nam Vieät, Saøi Goøn, 1959; Coâng daân
giaùo duïc lôùp Naêm, lôùp Tö vaø lôùp Nhaát (in rieâng töøng cuoán) cuûa Phan Vaên Chieâu,
Nxb Soáng môùi, Saøi Goøn, 1959-1960; Coâng daân giaùo duïc lôùp Nhaát cuûa Leâ Ñình
Huyeân vaø Trònh Ngoïc Nguyeãn, Nxb Nam sôn, Saøi Goøn, 1960…

- Khoa hoïc thöôøng thöùc: Caâu hoûi thöôøng thöùc lôùp Nhaát (lôùp 5) cuûa Khoång
Troïng Thu; Tieåu hoïc thöôøng thöùc caåm nang cuûa Haø Mai Anh, ñeàu do Nxb Soáng
môùi, 1957…

- Toaùn: Toaùn phaùp, 5 cuoán, töø lôùp Naêm (lôùp 1) tôùi lôùp Nhaát (lôùp 5) cuûa
nhoùm Cao Vaên Thaùi-Haø Mai Anh-Vuõ Tieán Thu-Khoång Troïng Thu-Nguyeãn Maïnh
Tuaân; Soá hoïc, 4 cuoán, töø lôùp Tö (lôùp 2) tôùi lôùp Nhaát (lôùp 5), Hình hoïc Ño löôøng,
4 cuoán, töø lôùp Tö (lôùp 2) tôùi lôùp Nhaát (lôùp 5), Quy taéc coâng thöùc toaùn tieåu hoïc cuûa
Khoång Troïng Thu; Hình hoïc lôùp Nhì, Hình hoïc lôùp Nhaát, 100 caâu hoûi toaùn cuûa
Tröông Quan Lieâm, taát caû ñeàu do Nxb Soáng môùi, 1957; Toaùn phaùp, 5 cuoán, töø
lôùp Naêm tôùi lôùp Nhaát cuûa nhoùm Leâ Thuaän-Vuõ Maïnh Ñoân-Nguyeãn Doaõn Khanh,
do Thaùi döông xuaát baûn, Soáng môùi phaùt haønh naêm 1965.

- Söû kyù: Vieät söû, 3 cuoán, töø lôùp Ba tôùi lôùp Nhaát (lôùp 5) cuûa Buøi Vaên Baûo,
Nxb Soáng môùi, 1957.

- Ñòa lyù: Ñòa lyù lôùp Ba cuûa Ñoaøn Xuyeân; Ñòa lyù lôùp Nhì vaø Ñòa lyù lôùp Nhaát
cuûa Hoaøng Theá Myõ, ñeàu do Nxb Soáng môùi, 1957.

- Veä sinh: Veä sinh, 5 cuoán, töø lôùp Naêm (lôùp 1) tôùi lôùp Nhaát (lôùp 5) cuûa Buøi
Vaên Baûo, Nxb Soáng môùi, 1957.

Qua söï lieät keâ töôïng tröng nhö treân, chuùng ta thaáy roõ raøng saùch giaùo khoa
tieåu hoïc thuoäc khu vöïc tö nhaân ôû mieàn Nam tröôùc ñaây ñaõ thaät söï “traêm hoa ñua
nôû”, thaäm chí trôû thaønh moät thò tröôøng naêng ñoäng.

Saùch giaùo khoa noùi chung vaø saùch giaùo khoa tieåu hoïc noùi rieâng laø moät loaïi
saûn phaåm vaên hoùa ñaëc bieät hôn caùc loaïi saûn phaåm vaên hoùa khaùc, ñaõ trôû thaønh
moùn haøng tinh thaàn coù möùc caàu raát cao gaàn nhö côm gaïo vaäy. Trong ñieàu kieän
caïnh tranh, chuùng phaùt trieån phong phuù ña daïng vaø cho ra nhöõng saûn phaåm
toát ñöôïc tín nhieäm. Vì theá cho neân, maëc duø Boä Giaùo duïc coù yeâu caàu caùc tröôøng
coâng laäp phaûi duøng saùch do boä toå chöùc bieân soaïn, nhöng saùch giaùo khoa tö nhaân
vaãn coøn mieáng ñaát maøu môõ ñeå soáng laø soá hoïc sinh tö thuïc chieám 20% toång soá
hoïc sinh tieåu hoïc caû nöôùc, thaäm chí coøn canh traïnh laïi vôùi khu vöïc saùch giaùo
khoa nhaø nöôùc.

Trong lónh vöïc moân hoïc Vieät ngöõ, moät vaøi soaïn giaû noåi tieáng (nhö Buøi Vaên
Baûo, Haø Mai Anh, Ñaëng Duy Chieåu…) coù saùch phoå bieán roäng ñeán noãi khieán ta coù
caûm töôûng caû ñôøi hoï chæ laøm vieäc vaø soáng baèng saùch giaùo khoa tieåu hoïc. Soaïn
saùch cho tö nhaân taïo ñöôïc uy tín nhaát ñònh moät thôøi gian roài, hoï coøn ñöôïc môøi

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 205

vaøo Ban Tu thö ñeå soaïn saùch cho Boä Giaùo duïc, hoaëc trôû thaønh coäng taùc vieân
thöôøng xuyeân cho moät soá taïp chí giaùo khoa, nhö tôø Tieåu hoïc nguyeät san do boä
chuû tröông bieân taäp. Coù taùc giaû (nhö Buøi Vaên Baûo…) coù saùch taùi baûn lieân tuïc,
maø nhöõng cuoán sau chæ laø söï caûi bieân, vôùi vieäc söûa chöõa boå sung, caäp nhaät hoùa,
phaùt trieån leân töø nhöõng saùch ñaõ ñöôïc chính mình soaïn tröôùc, nhöng nhôø vaäy
maø saùch ñöôïc ngaøy caøng hoaøn thieän hôn.

Ñeå caïnh tranh nhaèm thuyeát phuïc giôùi chöùc tieåu hoïc choïn duøng saùch mình,
caùc taùc giaû cuøng nhaø xuaát baûn ñeàu ra söùc caûi tieán caû veà hình thöùc laãn noäi dung,
cho nhöõng laàn xuaát baûn sau.

Noùi chung veà hình thöùc, phaàn lôùn saùch ñeàu in bìa 2 maøu (luùc naøy chöa
phaùt trieån kyõ thuaät in offset), beân trong veõ nhieàu hình minh hoïa neùt ñen traéng,
vôùi moät soá trang phuï baûn baèng hình veõ neùt hoaëc hình chuïp in moät maøu. Giaáy
in saùch xaáu hay toát, taát nhieân, cuõng khaùc nhau tuøy theo chuû tröông kinh doanh
cuûa töøng nhaø xuaát baûn.

Ñeå taïo “thöông hieäu” rieâng, moãi taùc giaû (hoaëc nhoùm taùc giaû) thöôøng ñaët
cho saùch mình bieân soaïn moät caùi teân phaân bieät vôùi taùc giaû, nhaø xuaát baûn khaùc,
baèng caùch, nhö ta ñaõ thaáy, thay ñoåi teân goïi moân hoïc (Vieät ngöõ, Quoác ngöõ, Vieät
vaên, Quoác vaên…) roài theâm vaøo ñoù moät soá cuïm töø nhö “toaøn thö”, “toaøn taäp”, “boä
môùi”, “taân bieân”, hoaëc theâm chöõ “taân” ôû phía tröôùc teân moân hoïc (nhö Taân Quoác
vaên…), hoaëc ñaûo “Quoác vaên Tieåu hoïc” thaønh “Tieåu hoïc Quoác vaên”…

Cuõng coù tröôøng hôïp saùch in sai chính taû hoaëc xuaát hieän loãi in (loãi morasse)
nhöng khoâng ñaùng keå. Loãi sai kieán thöùc ít khi xaûy ra song vaãn coù, nhö trong
nhöõng naêm 1969-1970, baùo chí ñaõ töøng vaïch loãi moät cuoán saùch khoa hoïc noï ñaõ
nhaàm laãn caùi haøn thöû bieåu (thermomeøtre, coøn goïi nhieät keá hay oáng thuûy) vôùi
caùi phong vuõ bieåu (baromeøtre, coøn goïi khí aùp keá). Do thænh thoaûng coù söï sô suaát
hoaëc caåu thaû nhö vaäy trong saùch giaùo khoa, neân coù ngöôøi luùc baáy giôø ñaõ vieát
nhaéc: “Toâi yeâu caàu Boä Giaùo duïc, caùc giaùo sö, caùc nhaø ñeå yù veà söï hoïc, yeâu caàu quyù
vò nghó phöông thöùc naøo ñeå taïo ra nhöõng saùch vöõng chaéc, baûo ñaûm möôøi möôi
nhö töï ñieån Petit Larousse…, nhöõng saùch taùi baûn 30, 40 naêm, maø uy tín ôû theá
giôùi nguyeân veïn” (Vaên hoùa taäp san, taäp XXIII, Tlñd, tr. 154).

Vì lyù do caïnh tranh vaø cuõng ñeå thu huùt ngöôøi söû duïng, ñoâi khi coù nhoùm taùc
giaû cho in ngay ôû ñaàu saùch böùc thö keâu goïi giaùo chöùc vaø caùc baäc phuï huynh hoïc
sinh chuù yù ñeán saùch cuûa mình, baèng caùch moâ taû chi tieát nhöõng ñieåm ñaëc saéc noåi
baät veà hình thöùc laãn noäi dung, vôùi lôøi leõ khoâng khoûi vöông chuùt muøi quaûng caùo:
“Toùm laïi, Quoác vaên boä môùi, vôùi söï phong phuù cuûa ñeà taøi ñaõ ghi theâm moät giai
ñoaïn môùi vaø cuõng laø moät coâng trình giaùo khoa maø chuùng toâi haân haïnh gôûi ñeán
quyù baïn moùn quaø “Ñaàu Nieân Hoïc”. Chuùng toâi ñinh ninh seõ khoâng phuï loøng tín
nhieäm cuûa quyù baïn ñoàng nghieäp vaø öôùc mong ñöôïc goùp phaàn trong söï nghieäp
chung cuûa giaùo giôùi” (trích thö gôûi “Quyù vò giaùo chöùc vaø caùc baäc phuï huynh hoïc
sinh”, in ôû ñaàu saùch Quoác vaên boä môùi lôùp Tö cuûa Moät nhoùm giaùo vieân “Vieät
höông”, Nxb Vieät höông).

Ñeå tieâu thuï ñöôïc nhieàu saùch, nhaát laø nhöõng saùch môùi “ra loø” sau, cuõng coù
hieän töôïng tieâu cöïc xaûy ra, nhö taùc giaû hoaëc nhaø xuaát baûn aên caùnh vôùi caáp laõnh

206 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

ñaïo giaùo duïc ñòa phöông (Tröôûng Ty Giaùo duïc/ Chaùnh Sôû Hoïc chaùnh…) ñeå ñöôïc
giôùi thieäu saùch xuoáng ñôn vò tröôøng hoïc, hoaëc chi hoa hoàng tröïc tieáp cho giaùo
chöùc. Chính oâng Toång tröôûng Boä Quoác gia Giaùo duïc & Thanh nieân Ngoâ Khaéc
Tænh naêm 1974 ñaõ coù luùc phaøn naøn raèng duø Trung taâm Hoïc lieäu ñaõ aán haønh
ñöôïc saùch giaùo khoa giaù reû, nhöng coù nhieàu giaùo vieân vì aên hoa hoàng cuûa caùc
nhaø xuaát baûn neân chæ buoäc hoïc sinh söû duïng saùch cuûa nhaø xuaát baûn cho mình
hoa hoàng, vôùi giaù cao gaáp 10 laàn hôn giaù cuûa Trung taâm Hoïc lieäu, vaø chính ñieàu
naøy ñaõ gaây khoù khaên cho moät soá gia ñình ngheøo.

Veà noäi dung, taát caû ñeàu phaûi “Soaïn theo chöông trình cuûa Boä Vaên hoùa Giaùo
duïc” (caâu ghi ngoaøi bìa saùch), nhöng chöông trình cuûa boä chæ vaïch ñeà cöông chöù
khoâng boù buoäc, noäi dung cuï theå caùc baøi hoïc beân trong coù theå raát khaùc nhau tuøy
theo soaïn giaû. Hoï chæ caàn toân troïng chöông trình vaø lôøi höôùng daãn chung cuûa
Boä Giaùo duïc veà moân hoïc, roài töï do choïn baøi ñöa vaøo saùch. Nhôø vaäy, noäi dung
saùch giaùo khoa phong phuù, moãi ngöôøi moät veû, vaø trong ñieàu kieän ñöôïc töï do nhö
theá, caùc giaùo chöùc soaïn saùch cuõng coá thi ñua caïnh tranh nhau moät caùch töï giaùc
ñeå soaïn ra nhöõng giaùo trình ñöôïc nhieàu ngöôøi vöøa yù, chaáp nhaän.

Rieâng moân Vieät ngöõ, caùc baøi Taäp ñoïc, Chính taû, Hoïc thuoäc loøng ôû caùc lôùp
nhoû (Naêm, Tö, Ba/ 1, 2, 3) moät phaàn do chính soaïn giaû hoaëc coäng taùc vieân ñaët
laáy, phaàn khaùc trích ra töø moät soá taùc phaåm vaên hoïc ñaõ coù danh tieáng; ôû caùc lôùp
lôùn hôn (Nhì, Nhaát/ 4, 5), baøi vôû loaïi naøy thöôøng ñöôïc trích töø taùc phaåm vaên
hoïc, saùch baùo ñuû loaïi, hoaëc ñaêng nhöõng baøi Hoïc thuoäc loøng baèng vaên vaàn do
nhöõng coäng taùc vieân laø nhaø thô saùng taùc.

Ñeå thí duï cho thaáy hình thöùc, noäi dung cuï theå cuûa moät saùch Vieät ngöõ ñöôïc
trieån khai ra nhö theá naøo töø ñeà cöông chöông trình cuûa Boä Giaùo duïc, döôùi ñaây
xin trích daãn “Lôøi noùi ñaàu” trong boä Taân Vieät vaên (5 cuoán töø lôùp Naêm ñeán lôùp
Nhaát) do Buøi Vaên Baûo bieân soaïn töø naêm 1964:

1. Veà hình thöùc: Chöõ in roõ raøng, saùng suûa ít laàm laãn. Caùc baøi taäp ñoïc ñeàu ñöôïc ñöa leân ñaàu
trang vaø ôû cuoái tuaàn [vì baøi hoïc ñöôïc phaân boá theo 30 tuaàn leã trong naêm hoïc - TVC] laïi coù nhöõng
baøi taäp ñoïc vui baèng vaên vaàn vaø vaên xuoâi, nhöõng tranh giaûi trí, gôïi oùc toø moø vaø trí phaùn ñoaùn cuûa
treû em, khieán chuùng caøng vui maø hoïc. Ngoaøi ra caùc tranh minh hoïa cuûa moät hoïa só höõu danh,
ñöôïc in nhieàu maøu töôi ñeïp [thaät ra chæ maøu ñen, ñoû hoaëc xanh, tuøy laàn xuaát baûn - TVC], seõ raát
thích hôïp vôùi caûm quan cuûa caùc em töø 6 ñeán 12 tuoåi, xöa nay chæ öa neùt veõ vaø maøu saéc.

2. Veà noäi dung: Caùc baøi ñeàu ñöôïc bieân soaïn theo ñuùng phöông chaâm sö phaïm laø ñi töø deã
ñeán khoù vaø luoân luoân coù tính chaát vui veû, linh hoaït, thieát thöïc.

a) Veà baøi Taäp ñoïc caàn lieân quan ñeán chöông trình Ngöõ vöïng… ÔÛ ñaây, töø lôùp Naêm ñeán lôùp
Nhaát, taïi lôùp naøo chuùng toâi cuõng nhôø thaúng caùc nhaø vaên yeâu treû soaïn nhöõng baøi Taäp ñoïc thaønh
moät caâu chuyeän lieân tuïc, saùt thöïc teá vaø gaàn guõi vôùi treû em hôn. Hoïc sinh trong khi taäp ñoïc, seõ
tìm thaáy ôû ñoù nhöõng ngöôøi baïn quen thuoäc, cuøng laøm vieäc vaø caûm nghó nhö mình, chaéc chaén seõ
thaáy theâm phaàn höùng thuù.

b) Ñeå khoâng thieáu soùt, ôû caùc baøi Chính taû, chuùng toâi ñaõ löïa choïn nhöõng ñoaïn vaên hay trong
nhieàu vaên phaåm ñeå cho caùc em laøm quen vôùi caùc loái haønh vaên khi thì bay böôùm, vaên hoa, khi thì
huøng maïnh, saéc beùn cuûa caùc vaên gia noåi tieáng.

c) Veà caùch giaûi nghóa hoaëc ñaët caâu hoûi (…).
d) Veà vaên vaàn duøng laøm caùc baøi Hoïc thuoäc loøng, chuùng toâi ñaõ hôïp taùc cuøng moät soá thi só
ñeå soaïn rieâng nhöõng vaàn thô trong saùng, deã hieåu, giaøu nhaïc ñieäu cho thích hôïp vôùi caùc em hôn.

(Sao laïi trong Taân Vieät vaên lôùp Naêm, Nxb Soáng môùi, taùi baûn naêm 1971)

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 207

Veà noäi dung giaùo duïc ñaïo ñöùc trong caùc baøi hoïc cuûa moân Vieät ngöõ tieåu hoïc,
chuû yeáu taäp trung ôû hai phaân moân Taäp ñoïc vaø Hoïc thuoäc loøng, chuùng toâi ñaõ coù
laàn phaân tích khaù kyõ trong moät baøi vieát tröôùc, neân ôû ñaây xin pheùp khoâng laëp
laïi daøi doøng (xem Traàn Vaên Chaùnh, “Nhöõng baøi hoïc thuoäc loøng, moät thöù vaên
chöông tieåu hoïc cuûa mieàn Nam tröôùc ñaây”, taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá
6 (95). 2012). Nhìn chung, ña soá caùc soaïn giaû soaïn saùch giaùo khoa baäc Tieåu hoïc
ñeàu coá gaéng noi theo nhöõng toân chæ ñaõ ñöôïc Boä Giaùo duïc neâu ra trong “nguyeân
taéc cuûa neàn giaùo duïc Vieät Nam” (Nhaân baûn, Daân toäc, Khai phoùng) vaø trong
nhöõng “lôøi chæ daãn” giaûng daïy cho töøng moân hoïc maø hoï ñeàu ghi ra ôû ñaàu cuoán
saùch giaùo khoa Vieät ngöõ cuûa mình.

B. CHÖÔNG TRÌNH VAØ SAÙCH GIAÙO KHOA TRUNG HOÏC

I. CHÖÔNG TRÌNH TRUNG HOÏC

1. Chöông trình Trung hoïc Hoaøng Xuaân Haõn 1945

a. Toång quaùt

Ñaây laø chöông trình Trung hoïc ñaàu tieân cuûa Vieät Nam duøng chuyeån ngöõ
tieáng Vieät ñöôïc moät nhoùm giaùo sö döïa theo chöông trình Phaùp bieân soaïn caáp
toác chæ khoaûng 10 ngaøy döôùi söï chuû trì cuûa Boä tröôûng Giaùo duïc vaø Myõ thuaät
Hoaøng Xuaân Haõn trong thôøi Chính phuû Traàn Troïng Kim. Maëc duø vaäy, chöông
trình naøy ñaõ ñöôïc aùp duïng treân toaøn quoác (goàm caû vuøng quoác gia vaø vuøng khaùng
chieán) trong thôøi gian töø naêm 1945 ñeán nieân khoùa 1952-1953, maø taát caû nhöõng
chöông trình Trung hoïc ñeán sau ñeàu caên baûn moâ phoûng theo noù, laáy noù laøm cô
sôû ñeå töø ñoù boå sung, söûa ñoåi cho thích hôïp vôùi trình ñoä hoïc sinh cuõng nhö tình
traïng tieán trieån chung cuûa neàn giaùo duïc vaø khoa hoïc ôû moãi thôøi kyø khaùc nhau.
Keå caû ñoái vôùi nhöõng chöông trình môùi nhaát ñöôïc aùp duïng trong thôøi VNCH
(1955-1975), daáu aán vaø aûnh höôûng cuûa chöông trình Hoaøng Xuaân Haõn vaãn coøn
khaù saâu ñaäm.

Trung hoïc chia laøm 2 caáp: (1) Phoå thoâng hoïc 4 naêm, goïi laø Ñeä nhaát nieân,
Ñeä nhò nieân, Ñeä tam nieân, Ñeä töù nieân. Laïi chia laøm 2 ban goàm: Coå vaên (A) vaø
Kim vaên (B); (2) Chuyeân khoa hoïc 3 naêm, goïi laø Ñeä nhaát nieân, Ñeä nhò nieân,
Ñeä tam nieân. Laïi chia laøm 4 ban goàm: ban Khoa hoïc A (chuyeân Vaïn vaät hoïc,
Hoùa hoïc, Vaät lyù hoïc), ban Khoa hoïc B (chuyeân Toaùn, Lyù hoùa), ban Sinh ngöõ C
(chuyeân Vaên Vieät Nam, Anh, Phaùp vaên), ban Haùn töï D (chuyeân Vaên Vieät Nam,
Haùn töï, sinh ngöõ Phaùp hoaëc Anh).

Caùc moân hoïc: Quoác vaên, Haùn, Toaùn, Lyù hoùa, Vaïn vaät, Sinh ngöõ, Trieát,
Kinh teá, Söû, Ñòa, Veõ, Thuû coâng, Nhaïc, Nöõ coâng, Nuoâi treû.

Do tính caùch tieân phong, lòch söû vaø taàm quan troïng cuûa boä chöông trình
Trung hoïc ñaàu tieân naøy, chuùng toâi xin cheùp laïi nguyeân vaên “Theå leä baäc Trung
hoïc” ñaët ôû ñaàu boä chöông trình, qua ñoù thaáy ñöôïc caùch saép xeáp, phaân chia cuûa
caùc caáp vaø caùc ban:

THEÅ LEÄ BAÄC TRUNG HOÏC

I. Chieáu theo Duï soá 67 ngaøy 30/6/1945 cuûa Vieät Nam Hoaøng ñeá [Baûo Ñaïi], baét ñaàu hoïc
khoùa 1945-1946, seõ baõi boû baäc Cao ñaúng Tieåu hoïc vaø baäc Trung hoïc toå chöùc theo theå leä ban
haønh töø tröôùc.

208 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

II. Sau baäc Tieåu hoïc, seõ toå chöùc moät baäc Trung hoïc (tröôøng hoïc duy nhaát). Baäc Trung hoïc
môùi chia ra laøm hai caáp:

1) Caáp trung hoïc phoå thoâng: Goàm coù boán lôùp: ñeä nhaát nieân, ñeä nhò nieân, ñeä tam nieân vaø ñeä
töù nieân trung hoïc phoå thoâng [töông ñöông vôùi lôùp Ñeä thaát, Ñeä luïc, Ñeä nguõ, Ñeä töù hay lôùp 6,7,8,9
sau naøy].

Moãi lôùp coù hai ban: Ban A hay laø ban Coå vaên.

Ban B hay laø ban Kim vaên.

Baûng chia giôø haøng tuaàn vaø chöông trình hoïc khoùa ñính theo ñaây.

Toát nghieäp thi baèng Trung hoïc phoå thoâng [töông ñöông Trung hoïc Ñeä nhaát caáp hay caáp II
sau naøy].

2) Caáp Trung hoïc chuyeân khoa: goàm coù ba lôùp: ñeä nhaát nieân, ñeä nhò nieân vaø ñeä tam nieân
trung hoïc chuyeân khoa [töông ñöông Trung hoïc Ñeä nhò caáp hay caáp III sau naøy]. Moãi lôùp coù boán ban:

Ban khoa hoïc A chuyeân veà Vaïn vaät hoïc.

Ban khoa hoïc B chuyeân hoïc Toaùn phaùp vaø Lyù Hoùa hoïc.

Ban Sinh ngöõ chuyeân khoa.

Ban Haùn töï chuyeân khoa.

Hoïc sinh hai ban khoa hoïc A vaø B, tuøy theo chí höôùng vaø söùc hoïc, coù quyeàn choïn hoïc
chöông trình Haùn hoïc hay chöông trình moät sinh ngöõ thöù hai.

III. Baét ñaàu töø khai giaûng nieân khoùa 1945-46, taát caû caùc tröôøng Cao ñaúng Tieåu hoïc seõ ñoåi
laøm tröôøng Trung hoïc phoå thoâng, vaø taát caû caùc tröôøng trung hoïc hieän taïi seõ ñoåi laøm tröôøng Trung
hoïc chuyeân khoa.

Rieâng trong nieân khoùa 1945-1946, seõ coøn giöõ laïi caùc lôùp Trieát hoïc vaên chöông, Trieát hoïc
khoa hoïc vaø Toaùn phaùp sô ñaúng, daønh cho hoïc sinh ñaõ ñoã baèng Trung hoïc Sô caáp.

IV. Theo Nghò ñònh soá 113 ngaøy 3/7/1945 cuûa Boä tröôûng Boä Giaùo duïc Myõ thuaät, muoán vaøo
lôùp Ñeä nhaát trung hoïc phoå thoâng [töông ñöông Ñeä thaát hay lôùp 6 sau naøy] caùc tröôøng coâng, hoïc
sinh phaûi coù baèng Tieåu hoïc vaø khoâng quaù 14 tuoåi chaün, keå tôùi ngaøy 31 thaùng 12 döông lòch naêm
xin vaøo.

Muoán vaøo lôùp Ñeä nhaát nieân trung hoïc chuyeân khoa [töông ñöông Ñeä tam hay lôùp 10 sau
naøy] caùc tröôøng coâng, hoïc sinh phaûi coù baèng Trung hoïc phoå thoâng hay moät baèng töông ñöông
(Cao ñaúng Tieåu hoïc, Brevet Eleùmentaire, Brevet d’enseignement primaire supeùrieur) vaø khoâng
quaù 18 tuoåi chaün keå tôùi ngaøy 31 thaùng 12 döông lòch naêm xin vaøo.

Rieâng naêm 1945, haïn tuoåi thi vaøo hai lôùp aáy gia theâm cho laø 15 tuoåi vaø 19 tuoåi.

Ñoái vôùi nöõ hoïc sinh, caùc haïn tuoåi treân naøy ñeàu gia theâm moät naêm.

V. Ngaøy thi vaø soá hoïc sinh laáy vaøo caùc lôùp seõ do Boä Giaùo duïc Myõ thuaät ñònh. Hoäi ñoàng khaûo
thí goàm hieäu tröôûng tröôøng laøm chuû tòch vaø giaùo sö moãi caáp laøm giaùm khaûo.

VI. Caùc moân thi ñònh nhö sau naøy:

1) Thi vaøo Ñeä nhaát phoå thoâng [töông ñöông Ñeä thaát hay lôùp 6 sau naøy]:

Moät baøi aùm taû vaø caâu hoûi 1 giôø nhaân soá 2

Moät baøi luaän quoác vaên 1 giôø nhaân soá 3

Hai baøi toaùn 1 giôø 30 phuùt nhaân soá 3

Khoâng thi vaán ñaùp

2) Thi vaøo Ñeä nhaát chuyeân khoa [töông ñöông Ñeä tam hay lôùp 10 sau naøy]:

Moät baøi luaän quoác vaên chung cho 4 ban 2 giôø nhaân soá 3

Moät baøi toaùn (chung cho 2 ban khoa hoïc A vaø B) 2 giôø 30 nhaân soá 3

Hai baøi sinh ngöõ (rieâng cho ban Sinh ngöõ) 3 giôø nhaân 2 x 2 = 4

Dòch chöõ Haùn (rieâng cho ban Haùn töï) 2 giôø nhaân soá 4

Khoâng thi vaán ñaùp

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 209

b. Noäi dung chöông trình

Ñeå cuï theå hoùa maø khoâng quaù röôøm raø, nhaèm coù cô sôû thöïc teá so saùnh vôùi
caùc chöông trình ñeán sau, chæ xin neâu thí duï veà chöông trình moân Quoác vaên vaø
moân Luaân lyù-Coâng daân giaùo duïc cuûa lôùp Ñeä töù nieân A vaø B caáp Trung hoïc phoå
thoâng [töông ñöông Ñeä töù hoaëc lôùp 9], nhö sau:

CHÖÔNG TRÌNH QUOÁC VAÊN
TRUNG HOÏC PHOÅ THOÂNG
LÔÙP ÑEÄ TÖÙ A VAØ B

Vaên phaïm: Caùc loaïi tieáng (tieáp theo). Caùch ñaët caâu. Caùc thöù meänh ñeà. Myõ töø phaùp [töùc bieän
phaùp tu töø].

Luaän: Nhö lôùp Ñeä tam, chæ theâm nhöõng ñeà hôi coù tính caùch vaên chöông.
Giaûng vaên:
a) Trích Ñoaïn tröôøng taân thanh. Caùc taùc phaåm khaùc baèng tieáng Vieät cuûa Nguyeãn Du. Tyø baø
haønh (baûn dòch). Quoác söû dieãn ca.
b) Thô vaên sau Ñoaïn tröôøng taân thanh: Lyù Vaên Phöùc, Cao Baù Quaùt, Cao Baù Nhaï, Nguyeãn
Ñình Chieåu (tröø Luïc Vaân Tieân). Toân Thoï Töôøng, Phan Vaên Trò, Chu Maïnh Trinh, Nguyeãn Coâng
Tröù; Döông Khueâ, Vuõ Phaïm Haøm, thô vaên caän ñaïi vaø hieän ñaïi.
CHUÙ:
Nhaân giaûng vaên seõ cho hoïc troø bieát ít ñieàu ñaïi cöông veà vaên hoïc söû töø ñaàu theá kyû thöù XIX
ñeán nay cuøng nhöõng ñieàu thöôøng thöùc veà caùc theå thô: thô coå phong, haùt noùi, phuù, thô môùi.
c) Vaên xuoâi, trích ôû caùc taùc giaû, hieän taïi.

CHÖÔNG TRÌNH LUAÂN LYÙ VAØ COÂNG DAÂN GIAÙO DUÏC
TRUNG HOÏC PHOÅ THOÂNG
LÔÙP ÑEÄ TÖÙ

Luaân lyù: Giaù trò tinh thaàn.
Choïn ngheà nghieäp theo khuynh höôùng. Luaân lyù veà chöùc nghieäp.
Coå tuïc xaáu vaø coå tuïc toát.- Baûo thuû vaø tieán boä.- Tinh thaàn kyû luaät.- Tinh thaàn ñoaøn keát.- Tinh
thaàn hy sinh.
Nhöõng tö caùch phaûi coù cuûa ngöôøi ñöùng chæ huy.
Chöùc vuï thanh nieân trong nöôùc.- Chöùc vuï anh taøi trong nöôùc.
Caàn phaûi coù moät lyù töôûng hoaït ñoäng.
Coâng daân giaùo duïc: Kinh teá hoïc löôïc giaûng.
Saûn xuaát taøi saûn.- Löu thoâng taøi saûn.- Phaân phoái vaø tieâu thuï taøi saûn.
Ñòa vò nöôùc Vieät Nam ôû Ñaïi Ñoâng AÙ vaø trong hoaøn caàu.- Boån phaän vaø quyeàn lôïi ñoái vôùi vaïn
quoác.- Caùch dung hoøa loøng yeâu nhaân loaïi vôùi loøng yeâu nöôùc.- Bình luaän veà traïng thaùi hieän thôøi cuûa
nöôùc Vieät Nam.- Loøng tin tuyeät ñoái ôû töông lai nöôùc ta.

2. Chöông trình Trung hoïc 1949

a. Toång quaùt

Ban haønh theo Nghò ñònh 9-NÑ/GD ngaøy 5/9/1949 vaø aùp duïng töø naêm hoïc
1949-1950, döôùi thôøi Quoác gia Vieät Nam vôùi Boä tröôûng Boä Quoác gia Giaùo duïc
Phan Huy Quaùt.

Trung hoïc chia laøm 2 caáp: (1) Phoå thoâng hoïc 4 naêm, goïi laø lôùp Ñeä thaát,
Ñeä luïc, Ñeä nguõ, Ñeä töù (töông ñöông vôùi lôùp 6, 7, 8, 9 baây giôø). Chia laøm 2 ban:
ban A Coå ñieån vaø ban B Sinh ngöõ; (2) Chuyeân khoa hoïc 3 naêm, goïi laø Ñeä tam,

210 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

Ñeä nhò, Ñeä nhaát (töông ñöông lôùp 10, 11, 12 baây giôø). Chia laøm 3 ban: Khoa
hoïc, Sinh ngöõ, Coå ñieån.

Caùc moân hoïc: Quoác vaên, Haùn hoïc, Luaân lyù vaø Coâng daân giaùo duïc, Toaùn
hoïc, Lyù Hoùa hoïc, Vaïn vaät hoïc, Phaùp ngöõ, Anh ngöõ, Trieát hoïc, Söû hoïc, Ñòa dö,
Veõ, Thuû coâng, AÂm nhaïc, Döôõng nhi, Gia chaùnh, May.

Phaùt huy theâm moät böôùc töø chöông trình Hoaøng Xuaân Haõn, coù theå coi ñaây
laø laàn caûi caùch chöông trình quy moâ vaø coù tính böôùc ngoaët, phaûn aûnh tinh thaàn
vaø phöông phaùp cuûa neàn giaùo duïc môùi trong giai ñoaïn ñaàu du nhaäp Vieät Nam.
Nhöõng boä chöông trình trung hoïc veà sau cuûa VNCH ñaõ ñöôïc bieân soaïn chuû yeáu
döïa theo chöông trình naøy, caû veà noäi dung laãn caâu chöõ, roài theâm hoaëc bôùt moät
soá chi tieát cho phuø hôïp. Döôùi ñaây laø nguyeân vaên “Maáy lôøi noùi ñaàu” raát taâm huyeát
cuûa Boä tröôûng Giaùo duïc Phan Huy Quaùt:

MAÁY LÔØI NOÙI ÑAÀU

Keå töø nieân hoïc 1949-1950, moät chöông trình giaùo duïc môùi baäc Trung hoïc seõ ñöôïc aùp duïng
trong toaøn quoác.

Tieåu ban nghieân cöùu chöông trình giaùo duïc maø toâi haân haïnh laõnh traùch nhieäm ñieàu khieån
trong khi tieán haønh coâng cuoäc ñaõ chuù troïng ñeán tinh thaàn ngöôøi coâng daân Vieät Nam môùi, khoâng
haún sao nhaõng nhöõng yeáu toá thöïc hieän trong giai ñoaïn hieän taïi.

Döïa vaøo kinh nghieäm trong maáy naêm vöøa qua, cuøng keát quaû nhöõng coâng trình caùc nhaø hoïc
giaû haèng löu taâm vôùi vaán ñeà giaùo duïc.

Chöông trình môùi laáy hai nguyeân taéc sau ñaây laøm chuaån ñích:
- Gaây döïng moät tinh thaàn quoác gia maïnh meõ vaø saùng suoát.
- Xuùc tieán moät neàn giaùo duïc hôïp vôùi trình ñoä khoa hoïc hieän ñaïi.
Phöông phaùp aùp duïng trong caùc hoïc ñöôøng seõ laø phöông phaùp thöïc nghieäm muïc ñích ñeå
cuï theå hoùa cuøng hôïp lyù hoùa caùc baøi hoïc.
Neáu chöông trình baäc Tieåu hoïc coù tính caùch phoå thoâng ñeå ñaït tôùi neàn hoïc vaán ñaïi chuùng
cöôõng baùch, thôøi chöông trình baäc Trung hoïc phaûi söûa soaïn thanh nieân Vieät Nam cho ñuû kieán thöùc
theo caùc ngaønh hoïc chuyeân moân.
Baäc Trung hoïc ñònh 7 naêm, sau thôøi gian ñoù, hoïc sinh thi Tuù taøi.
Tuy chöông trình ñöôïc xeáp ñaët ñieàu hoøa trong thôøi gian ñoù, nhöng ngay trong boán nieân ñaàu
(töø Ñeä thaát nieân ñeán Ñeä töù nieân) [Ñeä thaát ñeán Ñeä töù, töùc lôùp 6 ñeán lôùp 9 sau naøy], ñaõ daïy cho
hoïc sinh nhöõng ñieàu caên baûn thöôøng thöùc thieát yeáu ñeå moät maët coù ñuû hoïc löïc theo baäc Trung hoïc
ñeán cuøng, moät maët giuùp caùc hoïc sinh luoáng tuoåi sau 4 nieân hoïc coù theå tìm vieäc laøm hoaëc theo hoïc
nhöõng tröôøng chuyeân nghieäp.
Vì muïc ñích ñoù, vaû laïi cuõng muoán traùnh naïn khoa cöû coù khi laøm kìm haõm naêng löïc hoïc sinh
ñöôïc phaùt trieån, neân sau 4 nieân hoïc ñaàu ñoù, seõ chæ môû kyø thi coát ñeå kieåm ñieåm laïi keát quaû 4 nieân
hoïc. Nhöõng hoïc sinh ñoã trong thôøi kyø naøy seõ ñöôïc Boä Quoác gia Giaùo duïc caáp cho moät chöùng chæ
nhaän ñaõ hoïc qua 4 naêm.
Töø Ñeä tam nieân trôû leân ñeán Ñeä nhaát nieân [Ñeä tam ñeán Ñeä nhaát, töùc töø lôùp 10 ñeán lôùp 12
sau naøy], chöông trình chuù yù ñeán vieäc ñaët neàn moùng nhöõng ngaønh ñaïi hoïc chuyeân moân. Hoïc sinh
theo hoïc nhöõng ban chuyeân khoa vaø sau ba nieân hoïc seõ thi laáy baèng Trung hoïc toát nghieäp töùc laø
Tuù taøi Vieät Nam. Baèng naøy chia laøm hai phaàn, phaàn thöù nhaát thi vaøo cuoái ñeä nhò nieân, phaàn thöù hai
thi vaøo cuoái Ñeä nhaát nieân.
Ñeå ñieàu hoøa chöông trình cuøng trau doài khaû naêng vaø sôû tröôøng hoïc sinh Vieät Nam, seõ thieát
laäp nhöõng ban chuyeân moân ngay töø Ñeä thaát nieân.
Trong 4 naêm ñaàu (töø ñeä nhaát nieân ñeán ñeä töù nieân) seõ chæ coù 2 ban, ban A töùc coå ñieån, ban B
töùc sinh ngöõ. Theo danh hieäu, hai ban chæ khaùc nhau ôû choã ban A thôøi chuù troïng ñeán vaên chöông

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 211

coå ñieån nöôùc nhaø vaø Haùn hoïc, coøn ban B thì cho hoïc sinh taäp hoïc ngay nhöõng sinh ngöõ chính hieän
taïi. Coøn veà caùc moân khaùc, caû 2 ban ñoù vaãn giöõ nguyeân tính caùch phoå thoâng nhö nhau.

Töø Ñeä tam ñeán Ñeä nhaát nieân, nguyeân taéc chuyeân khoa caàn phaûi duy trì, neân chöông trình
coù quy ñònh 3 ban: ban khoa hoïc, ban sinh ngöõ vaø coå ñieån.

Nhöõng nguyeân taéc, cuøng phöông phaùp vaø theå thöùc noùi treân seõ ñöôïc aùp duïng moät caùch hôïp
lyù, trong taát caû caùc moân hoïc, tuøy theo töøng lôùp, töøng ban. Theo nieân ñoä töø lôùp döôùi leân lôùp treân,
giöõa caùc ban, chöông trình môùi seõ giôùi haïn moät... [maát maáy chöõ].

Vaán ñeà chuyeån ngöõ ñaõ ñöôïc giaûi quyeát: ôû baäc Trung hoïc cuõng nhö ôû moïi baäc hoïc khaùc,
tieáng Vieät Nam phaûi laø chuyeån ngöõ.

Rieâng ôû baäc Trung hoïc, hoïc sinh seõ coù dòp trau doài caën keõ tieáng meï ñeû trong nhöõng giôø
giaûng vaên. Nhöõng aùng vaên chöông tuyeät taùc cuøng caùc vaên gia, thi gia tröù danh seõ ñöôïc giaûng
töôøng taän qua söï phaân taùch nhöõng khuynh höôùng trong lòch söû vaên chöông nöôùc nhaø.

Ngoaøi Quoác vaên laøm chuyeån ngöõ, Phaùp vaên ñöôïc choïn laøm sinh ngöõ chính seõ baét ñaàu daïy
ôû lôùp Ñeä thaát nieân [lôùp 6] ban Trung hoïc.

Veà moân naøy, loái hoïc thuï ñoäng aùp duïng töø xöa phaûi boû ñi, ñeå nhöôøng choã cho phöông phaùp
hoaït ñoäng. Nhöõng baøi vaên phaïm seõ ñi ñoâi vôùi baøi ngöõ vöïng hoaëc giaûng vaên, nhö vaäy seõ theâm phaàn
linh hoaït vaø khoâng maát nhieàu thôøi giôø.

Beân caïnh Phaùp ngöõ, coøn coù Anh ngöõ, moät thöù tieáng phoå thoâng nhaát treân theá giôùi, tieáng naøy
seõ cuõng ñöôïc daïy ngay töø Ñeä thaát nieân.

Veà vieäc daïy ngoaïi ngöõ, moân aâm ngöõ hoïc [ngöõ aâm hoïc] seõ ñöôïc ñaëc bieät chuù yù.

Cuõng veà phaàn vaên chöông, chöông trình môùi duy trì giaù trò Haùn töï, neân laäp ra ban coå ñieån.
Baøi hoïc chöõ Haùn seõ khoâng coøn laø baøi hoïc khoâ khan, traùi laïi seõ hoøa hôïp vôùi nhöõng baøi giaûng Vieät
vaên. Ban coå ñieån cuõng nhö ban sinh ngöõ, seõ ñaøo taïo sau naøy nhöõng sinh vieân theo hoïc vaên
chöông trong ñaïi hoïc ñöôøng Vieät Nam.

Toaùn hoïc cuøng moân Vaät lyù Hoùa [hoïc], Vaïn vaät hoïc trong chöông trình môùi phaûi laø phaûn
aùnh nhöõng söï tieán trieån môùi meû nhaát cuûa khoa hoïc hieän ñaïi. Phaàn lyù thuyeát seõ thu heïp laïi trong
khuoân khoå nhöõng nguyeân taéc caên baûn, phaàn thöïc haønh traùi laïi seõ doài daøo ñeå cuï theå hoùa caùc baøi
hoïc. Vaïn vaät hoïc daïy ôû 4 ban töø Ñeä tam ñeán Ñeä nhaát nieân, nhöng chæ coù trong chöông trình thi
Tuù taøi phaàn thöù hai.

Söû kyù, Ñòa dö cuûa chính nöôùc nhaø baáy laâu bò boû rôi seõ ñöôïc ñaët vaøo ñòa vò moân hoïc xöùng
ñaùng vaø trình baày, giaûng daïy moät caùch khoa hoïc ngoaøi caû nhöõng thaønh kieán huû laäu hoaëc nghi söû.
Tuy nhieân ñòa dö cuøng lòch söû caùc nöôùc treân hoaøn caàu cuõng ñöôïc chuù troïng hôn nöõa.

Moân Trieát daïy ôû caùc lôùp Ñeä nhaát nieân caùc ban, thöù nhaát laø ôû ban coå ñieån. Hoïc sinh seõ taäp
suy luaän trong nhöõng buoåi ñaøm thuyeát höôùng daãn. Hôn nöõa tö töôûng caùc trieát gia AÂu Myõ seõ ñöôïc
nghieân cöùu beân caïnh caùc hoïc thuyeát AÙ Ñoâng.

Ngoaøi caùc moân hoïc chính keå treân, chöông trình Trung hoïc môùi coøn chuù yù ñeán phaàn ñöùc
duïc vaø theå duïc hoïc sinh. Luaân lyù vaø Coâng daân giaùo duïc trong boán naêm ñaàu daïy cho hoïc sinh, qua
nhöõng baøi hoïc thöïc teá, boån phaän laøm ngöôøi, laøm coâng daân trong moät nöôùc.

Baøi hoïc theå duïc töø nay seõ ñöôïc boài boå theâm baèng nhöõng buoåi taäp voõ bò.

Toùm laïi, ñaïi cöông chöông trình giaùo duïc baäc Trung hoïc môùi döïa treân quan nieäm toå chöùc
moät neàn giaùo duïc quoác gia trong moät nöôùc ñoäc laäp.

Veà phöông dieän caù nhaân hoïc sinh, nguyeân taéc toång hôïp ñöôïc aùp duïng, vöøa ñeå caùc khaû
naêng hoïc sinh töï do naåy nôû, vöøa chæ huy nhöõng moân hoïc thieát yeáu caàn trau doài.

Veà phöông dieän giaù trò toång quaùt, chöông trình môùi naøy seõ phoái hôïp ñöôïc nhöõng söï tieán
trieån môùi meû vôùi nhöõng ñaëc ñieåm vaên hoùa thuaàn tuùy Vieät Nam. Nhö vaäy ñoái chieáu vôùi vaên baèng
ngoaïi quoác, thöù nhaát laø baèng Tuù taøi Phaùp, giaù trò chaéc chaén cuûa vaên baèng Vieät Nam seõ laø ñaûm baûo
cho caùc sinh vieân Vieät Nam toøng hoïc baát cöù ôû tröôøng ñaïi hoïc naøo, trong nöôùc hoaëc ôû ngoaïi quoác.

Sau cuøng, Boä Quoác gia Giaùo duïc thaáy caàn phaûi noùi roõ theâm veà vieäc thi haønh chöông trình
môùi, vì vôùi thôøi gian thi haønh, môùi thaáy roõ theâm caùc ñaëc ñieåm cuøng khuyeát ñieåm. Toâi raát mong caùc

212 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

giaùo sö, laâu daàn vôùi kinh nghieäm thu löôïm trong khi daïy hoïc, seõ vaïch roõ quan nieäm rieâng, ñeå ñính
chính nhöõng choã sai, thöøa hoaëc thieáu, nhö vaäy chöông trình seõ theâm phaàn hoaøn haûo.

Haø Noäi, ngaøy 30 thaùng 8 naêm 1949
Boä tröôûng Boä Quoác gia Giaùo duïc
PHAN HUY QUAÙT

b. Noäi dung chöông trình

Trích thí duï chöông trình Quoác vaên vaø Luaân lyù-Coâng daân giaùo duïc lôùp Ñeä
töù (töông ñöông lôùp 9 baây giôø):

CHÖÔNG TRÌNH QUOÁC VAÊN

Nguyeân taéc.- Hoïc troø vaøo caáp Trung hoïc ñaõ bieát ñuû nhöõng tieáng thöôøng duøng ñeå bieåu dieãn
caùc tö töôûng thieån caän quan heä ñeán ñôøi soáng haøng ngaøy vaø nhöõng moân khoa hoïc thöôøng thöùc. Vaäy
chæ neân chuù troïng ñeán nhöõng danh töø do chöõ Haùn maø ra vaø nhöõng danh töø khoa hoïc thoâng duïng.

a) Nhöõng danh töø aáy caàn ñònh nghóa cho roõ vaø neáu coù theå ñöôïc neân vieát caû nguyeân chöõ Nho
cho nhöõng chöõ phieân aâm ñeå khoûi ngoä nhaän nhöõng chöõ ñoàng aâm.

b) Neân chuù troïng ñeán caùch vieát nhöõng chöõ aâm gaàn gioáng nhau (nhö s, x, ch, tr, v.v…).
c) Nhieàu chöõ keùp goàm moät chöõ Nho vôùi moät tieáng Vieät gheùp vaøo vôùi nhau maø caû hai chöõ
cuõng cuøng moät nghóa (nhö sinh soáng, tu söûa, baøn luaän v.v…). Neân söûa boû nhöõng chöõ ñieäp yù aáy ñi.
d) Neân duøng nhöõng baøi giaûng vaên ñeå daïy ngöõ vöïng. Ñoàng thôøi daïy hoïc troø quan saùt söï vaät,
ñaët caâu vôùi nhöõng chöõ hoïc trong baøi ngöõ vöïng.

Ñeä töù nieân A vaø B
Ngöõ vöïng.- Danh töø veà luaân lyù, coâng daân giaùo duïc, trieát hoïc vaø kinh teá hoïc (chæ daïy nhöõng
tieáng phoå thoâng).
Taäp vaên.- Nhö lôùp Ñeä nguõ, chæ theâm nhöõng ñeà hôi coù tính caùch vaên chöông.
Giaûng vaên:
a) Trích Ñoaïn tröôøng taân thanh, Tyø baø haønh (baûn dòch), Quoác söû dieãn ca.
b) Thô vaên sau Ñoaïn tröôøng taân thanh: Cao Baù Quaùt, Nguyeãn Ñình Chieåu (tröø Luïc Vaân
Tieân). Toân Thoï Töôøng, Phan Vaên Trò, Chu Maïnh Trinh, Nguyeãn Coâng Tröù, Döông Khueâ, thô vaên
caän ñaïi vaø hieän ñaïi.
CHUÙ:
Nhaân giaûng vaên, seõ cho hoïc troø bieát ít ñieàu ñaïi cöông veà vaên hoïc söû töø ñaàu theá kyû thöù XIX
ñeán nay cuøng nhöõng ñieàu thöôøng thöùc veà caùc theå: thô coå phong, haùt noùi, phuù, thô môùi.
c) Vaên xuoâi trích ôû caùc taùc giaû hieän ñaïi.

CHÖÔNG TRÌNH LUAÂN LYÙ VAØ COÂNG DAÂN GIAÙO DUÏC
Ñeä töù nieân

Luaân lyù.- 1) Löông taâm. Quan nieäm veà traùch nhieäm, lyù trí vaø löông taâm.
2) Caùc moân phaùi veà luaân lyù. Luaân lyù hoøa hôïp vôùi nhaân loaïi.
3) Anh huøng. Lyù töôûng cuûa ngöôøi quaân töû.
4) Bình luaän vaøi ñoaïn trích ôû Töù thö vaø Coå hoïc tinh hoa.
Coâng daân giaùo duïc.- Kinh teá hoïc löôïc giaûng. Noùi qua veà kinh teá töï do, chæ huy. Saûn xuaát,
löu thoâng, phaân phoái vaø tieâu thuï taøi saûn.
Chuù yù.- Trong caùc baøi luaân lyù neân choïn nhöõng caâu phöông ngoân, ngaïn ngöõ, caùch ngoân,
chaâm ngoân cuûa AÙ Ñoâng vaø cuûa AÂu Taây coù lieân quan ñeán baøi daïy maø cho hoïc troø hoïc thuoäc loøng.

3. Chöông trình Trung hoïc 1958-1959

a. Toång quaùt

Ñöôïc ban haønh theo Nghò ñònh soá 1286-GD/NÑ ngaøy 12/8/1958, döôùi thôøi
Boä tröôûng Quoác gia Giaùo duïc Traàn Höõu Theá, aán ñònh keå töø nieân hoïc 1958-1959

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 213

chöông trình Trung hoïc treân toaøn coõi Vieät Nam (töùc toaøn coõi mieàn Nam Vieät
Nam luùc baáy giôø). Ñaây laø boä chöông trình ñöôïc aùp duïng xuyeân suoát thôøi kyø
VNCH, maø nhöõng chöông trình caäp nhaät hoùa ñeán sau ñeàu caên cöù vaøo vôùi söï
thay ñoåi chuùt ít ôû moät vaøi chi tieát nhoû khoâng ñaùng keå.

Hoïc trình goàm 4 naêm Trung hoïc Ñeä nhaát caáp (Ñeä thaát, Ñeä luïc, Ñeä nguõ, Ñeä
töù, töông ñöông caùc lôùp 6, 7, 8, 9) vaø 3 naêm Trung hoïc Ñeä nhò caáp (Ñeä tam, Ñeä
nhò, Ñeä nhaát, töông ñöông caùc lôùp 10, 11, 12).

Caùc moân hoïc: Quoác vaên, Haùn töï, Söû ñòa, Coâng daân giaùo duïc, Sinh ngöõ, Vaïn
vaät, Lyù hoùa, Toaùn, Trieát hoïc (chæ coù ôû lôùp Ñeä nhaát), Veõ, AÂm nhaïc, Theå duïc, Thuû
coâng (daønh cho nam sinh), Nöõ coâng Gia chaùnh Döôõng nhi (daønh cho nöõ sinh).

Tuy cuõng chæ caûi bieân töø nhöõng chöông trình ñaõ coù tröôùc, boä chöông trình
Trung hoïc môùi naøy ñaõ toû ra coù nhieàu ñieåm tieán boä, ñöôïc bieân soaïn coù quy cuû vaø
coâng phu hôn. Vì vaäy, bôûi taàm quan troïng cuûa noù, ñeå laøm taøi lieäu tham khaûo
cho neàn giaùo duïc mieàn Nam tröôùc 1975, döôùi ñaây xin cheùp laïi nguyeân vaên
baøi “Nguyeân taéc caûi toå Chöông trình Trung hoïc” ñaët ôû ñaàu saùch Chöông trình
Trung hoïc do Boä Quoác gia Giaùo duïc Saøi Goøn xuaát baûn naêm 1960:

NGUYEÂN TAÉC CAÛI TOÅ CHÖÔNG TRÌNH TRUNG HOÏC

I. Nguyeân taéc caên baûn cuûa neàn giaùo duïc Vieät Nam
(Löôïc boû bôùt, vì chæ nhaéc laïi y nhö Chöông trình Tieåu hoïc 1959-1960 ñaõ giôùi thieäu ôû phaàn treân)
II. Nguyeân taéc ñaïi cöông cho vieäc soaïn thaûo chöông trình Trung hoïc
Caên cöù vaøo ba nguyeân taéc caên baûn cuûa neàn giaùo duïc Vieät Nam ñaõ ñöôïc aán ñònh, baäc Trung
hoïc coù muïc ñích:
- Hun ñuùc taâm hoàn vaø tính khí,
- Môû mang kieán thöùc phoå thoâng,
- Reøn luyeän phöông phaùp suy töôûng vaø haønh ñoäng, ñeå chuaån bò hoïc sinh coù ñuû khaû naêng ra
ñôøi hay chuyeån sang vaø caùc ngaønh kyõ thuaät chuyeân nghieäp hoaëc tieán leân baäc Ñaïi hoïc.
Do ñoù, chöông trình Trung hoïc:
- Chuù troïng ñaøo taïo con ngöôøi quaân bình veà hai phöông dieän caù bieät vaø coäng ñoàng.
- Vöøa phaûi thích öùng vôùi nhöõng hoaøn caûnh thöïc teá hieän taïi, vöøa coù tính caùch tröôøng cöûu.
- Caàn ñöôïc giaûn dò hoùa, traùnh loái nhoài soï, nhöng vaãn coá gaéng ñöa moãi vaán ñeà hoïc taäp ñeán
choã chính xaùc tinh töôøng.
III. Nhöõng töông quan giöõa Trung hoïc vaø Ñaïi hoïc
a) Töông quan veà toång quaùt:
Ñeå cho coù söï noái tieáp hôïp lyù giöõa caùc caáp baäc hoïc ñöôøng, chöông trình giaùo duïc ôû Trung
hoïc cuõng nhö ôû Ñaïi hoïc caàn phaûi söûa ñoåi laïi cho phuø hôïp vôùi nhöõng nguyeân taéc caên baûn cuûa neàn
giaùo duïc Vieät Nam maø Hoäi nghò ñaõ aán ñònh trong baûn quyeát nghò ñaàu tieân:
b) Töông quan veà Sinh ngöõ:
1) Sinh ngöõ ôû baäc Trung hoïc:
- Ñeä nhaát caáp: chæ hoïc moät sinh ngöõ.
- Ñeä nhò caáp: hoïc hai sinh ngöõ (moät sinh ngöõ chính vaø moät sinh ngöõ phuï).
2) Chuyeån ngöõ ôû baäc Ñaïi hoïc:
(a) Seõ tieán tôùi vieäc duøng tieáng Vieät laøm chuyeån ngöõ ôû baäc Ñaïi hoïc, nhöng vieäc naøy phaûi
ñöôïc chuaån bò ngay töø baây giôø baèng:
- Vieäc ñaøo taïo giaùo sö ñaïi hoïc.

214 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

- Vieäc thoáng nhaát danh töø.
- Vieäc bieân soaïn vaø dòch thuaät caùc saùch.
(b) Maëc duø chuyeån ngöõ ôû ñaïi hoïc laø tieáng Vieät, sinh vieân cuõng caàn phaûi thaønh thaïo moät sinh
ngöõ vaø bieát qua moät sinh ngöõ khaùc.
IV. Chia baäc vaø chia ban
ÔÛ Ñeä nhaát caáp: khoâng chia thaønh ban.
ÔÛ Ñeä nhò caáp töø lôùp Ñeä tam leân ñeán tôùi Ñeä nhaát chia laøm 4 ban:
- Vaên chöông sinh ngöõ,
- Vaên chöông coå ngöõ,
- Khoa hoïc Toaùn,
-Khoa hoïc Thöïc nghieäm.
V. Thôøi haïn hoïc taäp ôû baäc Trung hoïc
- Ñeä nhaát caáp: 4 naêm.
- Ñeä nhò caáp: 3 naêm.
VI. Caùc moân hoïc, soá giôø cuûa moãi moân, cuûa moãi ban
1. Trung hoïc Ñeä nhaát caáp:

BAÛNG PHAÂN PHOÁI GIÔØ CHO MOÃI MOÂN ÔÛ BAÄC TRUNG HOÏC ÑEÄ I CAÁP

MOÂN HOÏC Lôùp Ñeä thaát Lôùp Ñeä luïc Lôùp Ñeä nguõ Lôùp Ñeä töù

1. Quoác vaên vaø Haùn töï 5+1 5+1 5+1 5+1
2. Söû ñòa 2 2 2 2
3. Coâng daân giaùo duïc (lyù thuyeát vaø thöïc haønh) 2 2 2 2
4. Sinh ngöõ 6 6 5 5
5. Vaïn vaät 1 1 2 2
6. Lyù hoùa 2 2
7. Toaùn 3 3 2 1/2 2 1/2
22 22 3 1/2 3 1/2
Coäng 1 1
Veõ 1 1 23 23
AÂm nhaïc 3 3 1 1
Theå duïc 1 1 1 1
Thuû coâng (Nam) 1 1 3 3
Nöõ coâng Gia chaùnh Döôõng nhi (Nöõ) 28 28 1 1
1 1
Toång coäng 29 29

2. Trung hoïc Ñeä nhò caáp

BAÛNG PHAÂN PHOÁI GIÔØ DAÏY ÔÛ CAÙC MOÂN HOÏC CHO BAÄC TRUNG HOÏC ÑEÄ II CAÁP

BAN VAÊN CHÖÔNG VAÊN CHÖÔNG KHOA HOÏC KHOA HOÏC
SINH NGÖÕ COÅ NGÖÕ
MOÂN HOÏC TOAÙN THÖÏC NGHIEÄM
(1) III II I III II I
(2) (3) (4) (5) (6) (7) III II I III II I
1. Quoác vaên 5 50 5 50 (8) (9) (10) (11) (12) (13)
2. Söû ñòa 2 22 2 22
3. Coâng daân giaùo duïc 3 303 30
(lyù thuyeát vaø thöïc haønh) 2 222 22
4. Trieát hoïc
5. Sinh ngöõ 1 2 21 2 21 2 212 21
6. Sinh ngöõ 2
7. Coå ngöõ 0 09 0 09 0 030 04
(Haùn vaên hoaëc Latin) 6 66 6 66 4 434 43
6 66 0 00 4 434 43

0 00 6 66 0 000 00

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 215

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12) (13)

8. Lyù hoùa 1 11 1 11 4 4 6 4 4 6

9. Toaùn 1 11 1 11 6 6 8 4 4 4

10. Vaïn vaät 1 11 1 11 1 1 1 3 3 4

Coäng 24 24 27 24 24 27 26 26 27 26 26 27

Theå duïc (1) 3 33 3 33 3 3 3 3 3 3
Nam hoïc sinh 3 33 3 33 3 3 3 3 3 3
Nöõ hoïc sinh

Nöõ coâng Gia chaùnh 1 10 1 10 1 101 1 0
Döôõng nhi

27 27 27 27 29 29 29 29

Toång coäng vaø vaø 30 vaø vaø 30 vaø vaø 30 vaø vaø 30

28 28 28 28 30 30 30 30

(1) Khi coù ñuû phöông tieän vaø huaán luyeän vieân, soá giôø theå duïc coù theå taêng leân tôùi 6 giôø moãi tuaàn.

b. Noäi dung chöông trình

CHÖÔNG TRÌNH QUOÁC VAÊN
Phaàn Vieät vaên

A. Giaûng vaên vaø Vaên hoïc söû
(Löôïc bôùt, khoâng trích phaàn B. Chính taû vaø Vaên phaïm, vaø C. Baøi taäp Quoác vaên)

Muïc ñích: Muïc ñích cuûa moân Giaûng vaên laø laøm cho hoïc sinh thaáu hieåu giaù trò veà hình thöùc
vaø noäi dung cuûa moät taùc phaåm hay moät ñoaïn vaên, ñeå nhôø ñoù hun ñuùc tính khí vaø taâm hoàn, môû
mang kieán thöùc veà vaên hoïc vaø thaâu thaùi nhöõng ñieàu boå ích cho vieäc luyeän vaên.

1. Phaàn kim vaên: Hình thöùc vaø noäi dung cuûa nhöõng baøi Giaûng vaên phaûi phuø hôïp vôùi chöông
trình Luaän vaên ñöông ñöôïc giaûng daïy: chaúng haïn, daïy nhöõng baøi Giaûng vaên coù tính caùch mieâu taû
trong giai ñoaïn daïy Luaän vaên veà loaïi mieâu taû, coù tính caùch thuaät söï trong giai ñoaïn daïy Luaän vaên
veà loaïi thuaät söï, v.v…

Phaûi löïa nhöõng baøi vaên coù giaù trò ñeå roài baét hoïc sinh hoïc thuoäc loøng haàu luyeän kyù öùc vaø
vaên khieáu.

2. Phaàn coå vaên: Phaûi choïn nhöõng ñoaïn raát tieâu bieåu, nhieàu hay ít, daøi hay ngaén tuøy theo
lôùp vaø caáp hoïc. (Veà ñieåm naøy, boä seõ coù nhöõng chæ thò roõ raøng ñeå aán ñònh neân trích nhöõng ñoaïn naøo
trong moät taùc phaåm, giaûng nhöõng baøi naøo cuûa moät taùc giaû).

3. Vieäc ñoïc saùch: Giaùo sö phaûi höôùng daãn hoïc sinh ñoïc saùch. Hoïc sinh phaûi coù vôû rieâng
ñeå ghi cheùp nhöõng ñoaïn vaên hay, toùm löôïc cuoán saùch ñaõ ñoïc. Moãi thaùng neân kieåm soaùt vôû ñoù moät
laàn ñeå theo doõi söï töï hoïc cuûa hoïc sinh, khuyeán khích söï ñoïc saùch cho thaønh moät söï ham meâ ñeå
khi ra ñôøi hoïc sinh nhôø ñoù maø luoân tieáp tuïc vieäc hoïc hoûi.

ÑEÄ THAÁT

I.- Vaên xuoâi hieän kim: Moãi tuaàn 2 giôø
Baøi choïn trong taùc phaåm cuûa nhaø vaên hieän kim, phuø hôïp vôùi chöông trình Luaän vaên.
II.- Vaên vaàn vaø truyeän coå: Moãi tuaàn 1 giôø
Trích giaûng
a) Vaên vaàn: Tuïc ngöõ, ca dao, veø; Luïc suùc tranh coâng; Nhò thaäp töù hieáu.
b) Truyeän coå: cuûa Nguyeãn Vaên Ngoïc, Phan Keá Bính (Nam Haûi dò nhaân, Höng Ñaïo Vöông)

ÑEÄ LUÏC

I.- Vaên xuoâi hieän kim: Moãi tuaàn 2 giôø
Cuõng nhö ôû naêm Ñeä thaát nhöng choïn nhieàu baøi veà loaïi thuaät söï, loaïi hoãn hôïp (vöøa mieâu taû
vöøa thuaät söï). Leõ taát nhieân baøi daøi hôn naêm Ñeä thaát.

216 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

II.- Vaên vaàn vaø truyeän coå: Moãi tuaàn 1 giôø
Trích giaûng:
a) Vaên vaàn: Gia huaán ca (Nguyeãn Traõi); Bích Caâu kyø ngoä; Baø Huyeän Thanh Quan.
b) Truyeän coå: Tröông Vónh Kyù, Huyønh Tònh Cuûa.
III.- Vaên theå: Luïc baùt vaø bieán theå.

ÑEÄ NGUÕ

I.- Vaên xuoâi: Moãi tuaàn 2 giôø 30
1) Moät soá baøi veà loaïi mieâu taû, thuaät söï coù tính caùch teá nhò, phöùc taïp.
2) Vaên nghò luaän cuûa Nguyeãn Vaên Vónh, Nguyeãn Baù Hoïc, Phan Keá Bính vaø nhöõng baøi trích
trong taïp chí vaên chöông, khoa hoïc (Ñoâng Döông taïp chí, Nam phong taïp chí, Tri taân, Thanh nghò,
Tao ñaøn…).
II.- Vaên vaàn: Moãi tuaàn 1 giôø 30
Trích giaûng: Leâ Thaùnh Toân, Nguyeãn Bænh Khieâm, Chinh phuï ngaâm, Luïc Vaân Tieân, Chu Maïnh
Trinh, Nguyeãn Khaéc Hieáu.
III.- Vaên theå: Song thaát luïc baùt vaø bieán theå; thô Ñöôøng luaät.

ÑEÄ TÖÙ

I.- Vaên xuoâi: Moãi tuaàn 2 giôø
Vaên nghò luaän cuûa Phaïm Quyønh, Traàn Troïng Kim, Phan Chu Trinh. Trích caùc baøi nghò luaän
trong caùc taïp chí (nhö ñaõ noùi ôû naêm Ñeä nguõ).
II.- Vaên vaàn: Moãi tuaàn 1 giôø
1) Trích giaûng: Cung oaùn ngaâm khuùc, Ñoaïn tröôøng taân thanh, Nguyeãn Coâng Tröù, Nguyeãn
Khuyeán, Traàn Teá Xöông.
2) Moät hai baøi tieâu bieåu: Cao Baù Quaùt, Toân Thoï Töôøng, Phan Vaên Trò.
Thi ca cuûa caùc nhaø aùi quoác: Phan Boäi Chaâu, Phan Chaâu Trinh.
III.- Vaên theå: Haùt noùi.
IV.- Vaên hoïc söû: Ñaïi cöông veà vaên hoïc söû Vieät Nam töø thôøi khôûi thuûy ñeán thôøi hieän kim (5
giôø cho toaøn nieân khoùa).

ÑEÄ TAM VAÊN CHÖÔNG (Sinh ngöõ vaø Coå ngöõ)

I.- Vaên hoïc söû: Vaên chöông truyeàn khaåu; - Vaên Noâm töø ñôøi Traàn cho ñeán heát ñôøi Nguyeãn
Du; - Giôùi thieäu nhöõng taùc phaåm Haùn vaên do ngöôøi Vieät saùng taùc töông öùng vôùi caùc thôøi kyø cuûa
neàn vaên Noâm.

II.- Vaên theå: Ñoái, phuù, vaên teá.
III.- Trích giaûng: Tuïc ngöõ, ca dao
1) Moät hai baøi tieâu bieåu: Thô Hoàng Ñöùc, Nguyeãn Bænh Khieâm, Phaïm Thaùi, Nguyeãn Huy
Löôïng, Leâ Quyù Ñoân.
- Ñaëng Ñöùc Sieâu (Vaên teá).
- Nguyeãn Vaên Thaønh (Vaên teá).
2) Trích nhieàu hôn: Chinh phuï ngaâm khuùc, Cung oaùn ngaâm khuùc, Hoa tieân truyeän, Ñoaïn
tröôøng taân thanh.

ÑEÄ TAM KHOA HOÏC (Toaùn vaø Thöïc nghieäm)

I. Vaên hoïc söû: Cuõng nhö Ñeä tam Vaên chöông nhöng khaùi quaùt, sô löôïc hôn (vôùi muïc ñích
môû mang kieán thöùc phoå thoâng vaø ñaøo taïo taâm hoàn nhaân baûn hôn laø höôùng daãn vaøo caùc ngaønh vaên
hoïc ngheä thuaät nhö ôû caùc ban vaên chöông).

II. Trích giaûng
1) Moät hai baøi tieâu bieåu:
- Tuïc ngöõ ca dao, thô Noâm ñôøi Hoàng Ñöùc, Nguyeãn Bænh Khieâm, Vaên teá traän vong töôùng só.
2) Trích: Chinh phuï ngaâm khuùc, Cung oaùn ngaâm khuùc, Ñoaïn tröôøng taân thanh.

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 217

ÑEÄ NHÒ VAÊN CHÖÔNG (Sinh ngöõ vaø Coå ngöõ)

I. Vaên hoïc söû: Töø sau Nguyeãn Du ñeán naêm 1945.
- Giôùi thieäu nhöõng taùc phaåm baèng Haùn vaên do ngöôøi Vieät saùng taùc trong thôøi kyø ñoù.
II. Vaên theå: OÂn laïi Haùt noùi, thô Ñöôøng luaät, Thô môùi.
III.Trích giaûng:
- Nguyeãn Coâng Tröù, Cao Baù Quaùt, Nguyeãn Ñình Chieåu (thô vaø vaên teá), Nguyeãn Khuyeán,
Döông Khueâ, Chu Maïnh Trinh, Traàn Teá Xöông, Töï tình khuùc.
- Nhoùm Ñoâng Döông taïp chí (Nguyeãn Vaên Vónh, Phan Keá Bính).
- Nhoùm Nam phong (Phaïm Quyønh, Nguyeãn Troïng Thuaät).
- Nguyeãn Khaéc Hieáu (vaên vaàn).
- Töï löïc vaên ñoaøn: Nhaát Linh (Ñoaïn tuyeät), Khaùi Höng (Nöûa chöøng xuaân), Hoaøng Ñaïo (Möôøi
ñieàu taâm nieäm).

ÑEÄ NHÒ KHOA HOÏC (Toaùn vaø Thöïc nghieäm)

I. Vaên hoïc söû: Cuõng nhö lôùp Ñeä nhò Vaên chöông nhöng khaùi quaùt, sô löôïc hôn (vôùi muïc
ñích môû mang kieán thöùc phoå thoâng vaø ñaøo taïo taâm hoàn nhaân baûn hôn laø höôùng daãn vaøo caùc ngaønh
vaên hoïc ngheä thuaät nhö caùc ban vaên chöông).

II. Vaên theå: Thô môùi
III. Trích giaûng: Nguyeãn Coâng Tröù, Nguyeãn Khuyeán, Traàn Teá Xöông, Nhoùm Ñoâng Döông
taïp chí (Nguyeãn Vaên Vónh), Nhoùm Nam phong (Phaïm Quyønh), Nguyeãn Khaéc Hieáu (vaên vaàn),
Töï löïc vaên ñoaøn: Nhaát Linh (Ñoaïn tuyeät), Khaùi Höng (Nöûa chöøng xuaân), Hoaøng Ñaïo (Möôøi ñieàu
taâm nieäm).

CHÖÔNG TRÌNH COÂNG DAÂN GIAÙO DUÏC
HUAÁN THÒ VEÀ CAÙCH GIAÛNG DAÏY MOÂN COÂNG DAÂN GIAÙO DUÏC

Moân Coâng daân giaùo duïc coù muïc ñích laøm cho hoïc sinh:
- Nhaän ñònh ñöôïc chaân giaù trò cuûa con ngöôøi cuøng ñòa vò vaø boån phaän con ngöôøi trong gia
ñình, giöõa xaõ hoäi;
- Thaáu trieät quyeàn lôïi cuøng boån phaän ngöôøi coâng daân trong moät quoác gia daân chuû vaø ñoäc laäp.
Trong chöông trình naøy, Ñöùc duïc vaø Coâng daân giaùo duïc boå tuùc laãn nhau, duøng hoïc ñöôøng
ñeå chuaån bò hoïc sinh böôùc vaøo ñôøi soáng xaõ hoäi vaø quoác gia, ñaøo luyeän moät “con ngöôøi” ñaày ñuû ñöùc
tính ñoàng thôøi cuõng laø moät “coâng daân” xöùng ñaùng.
Trong phöông phaùp giaûng daïy, lyù thuyeát seõ ñi ñoâi vôùi thöïc haønh. Veà moãi vaán ñeà ñem ra
giaûng daïy coù hai phaàn:
- Phaàn lyù thuyeát goàm moät baøi hoïc ngaén, giaûn dò, duøng ít danh töø tröøu töôïng, vaø moät baøi hoïc
thích öùng trích trong vaên chöông, söû kyù;
- Phaàn thöïc nghieäm moät baøi vaán ñaùp coát laøm saùng toû yù nghóa baøi hoïc hoaëc giaûi thích nhöõng
ñieåm phuï thuoäc vaøo baøi hoïc vaø moät hoaït ñoäng ñeå thöïc haønh nhöõng ñieàu giaûng daïy.
Töø Ñeä thaát ñeán Ñeä nhò, giôø Hieäu ñoaøn [Sinh hoaït hoïc ñöôøng] seõ daønh rieâng cho hoaït ñoäng
thöïc haønh naøy. Taïi lôùp Ñeä nhaát, khoâng coøn moät giôø lyù thuyeát veà moân Coâng daân giaùo duïc, giôø Hieäu
ñoaøn seõ duøng ñeå thöïc haønh vaø nhaéc laïi nhöõng ñieàu ñaõ hoïc trong nhöõng naêm tröôùc.
Söï giaûng daïy phaûi coù tính caùch thöïc teá vaø linh ñoäng laøm cho hoïc sinh hieåu nhöõng ñieàu hoïc
taäp. Giaùo sö caàn phaûi neâu roõ lyù do cuûa nhöõng boån phaän hoaëc quy taéc, traùnh caùch hoïc nhoài soï.
Trong khi dieãn giaûng, giaùo sö coù theå duøng tranh aûnh, ñóa thaâu thanh hoaëc caùc phöông tieän khaùc.
Giaùo sö seõ laáy thí duï trong thôøi söï, ñôøi soáng haøng ngaøy vaø nhöõng söï kieän lòch söû hieän ñaïi Vieät
Nam. Hoïc sinh khoâng ñöôïc thuï ñoäng: baøi vaán ñaùp raát quan troïng giuùp cho hoïc sinh suy nghó,
ñaët caâu hoûi dieãn taû vaø trao ñoåi yù kieán. Hoaït ñoäng thöïc haønh döôùi söï ñieàu khieån cuûa giaùo sö, coù theå
duøng phöông phaùp dieãn kòch, du hoïc thöïc haønh, ñieàu tra, phoûng vaán, thuyeát trình, bích baùo, tham
gia caùc tuaàn leã xaõ hoäi do chaùnh phuû toå chöùc (tuaàn leã giao thoâng, veä sinh…).

218 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

CHÖÔNG TRÌNH COÂNG DAÂN GIAÙO DUÏC
(Töø Ñeä thaát ñeán Ñeä nhò: 2 giôø moãi tuaàn)
ÑEÄ THAÁT

Nhaân baûn:
Theå xaùc vaø tinh thaàn - Con ngöôøi vaø ngoaïi vaät - Boån phaän khoâng phung phí vaät phaåm,
khoâng haønh haï suùc vaät.
Boån phaän ñoái vôùi baûn thaân: Thaân theå - Tình caûm - YÙ chí - Trí tueä. Trau doài nhaân caùch vaø ñeà
cao tinh thaàn töï troïng.
Ñôøi soáng trong gia ñình:
- Toå tieân, cha meï; anh em, thaân thuoäc (hoï noäi, hoï ngoaïi), gia nhaân.
- Tri aân toå tieân, gia ñaïo, hieáu ñeã, töông thaân, töông aùi.
Ñôøi soáng taïi hoïc ñöôøng:
- Boån phaän ñi hoïc, hoïc ngheà - Boån phaän ñoái vôùi thaày hoïc (kính troïng, vaâng lôøi, tri aân).
- Caùch ñoái xöû vôùi baïn hoïc- (söï ganh ñua, nghóa ñoaøn theå, tính khieâm nhöôïng, loøng toân troïng
laãn nhau).
- Kyû luaät hoïc ñöôøng- (chuyeân caàn, toân troïng kyû luaät, danh döï hoïc ñöôøng, giöõ gìn vaät duïng
hoïc ñöôøng).
- Tö caùch hoïc sinh (y phuïc, caùch aên noùi, danh döï vaø giaù trò caù nhaân).

ÑEÄ LUÏC

Ñôøi soáng trong xaõ hoäi:
Lieân heä giöõa caù nhaân vaø xaõ hoäi-nhaân loaïi-hoaït ñoäng vaø coâng trình lieân ñôùi cuûa caùc theá heä
ñaõ qua, hieän taïi vaø töông lai.
Chuûng toäc, ngoân ngöõ, toân giaùo, taäp quaùn, tuïc leä.
Caùc ñoaøn theå nhaân quaàn: xoùm gieàng, laøng xaõ, quoác gia, quoác teá - aùi höõu, hieäp hoäi, hôïp taùc
xaõ, nghieäp ñoaøn.
Boån phaän ñoái vôùi xaõ hoäi:
- Kyû luaät trong ñoaøn theå vaø luaät phaùp trong xaõ hoäi, coâng lyù vaø baùc aùi.
- Boån phaän caàn lao, ñôøi soáng ngöôøi caàn lao, boån phaän goùp söùc vaøo söï tieán trieån cuûa nhaân loaïi.
- Yeâu chuoäng hoøa bình (nhöõng ñöùc tính caàn thieát).
Xaõ giao:
Pheùp lòch söï vaø kyû luaät xaõ hoäi: phuïc söùc, chaøo hoûi, giôùi thieäu, tieáp khaùch; cöû chæ taïi nhöõng
nôi coâng coäng: ngoaøi ñöôøng, raïp haùt, tieäm aên…

ÑEÄ NGUÕ

Toå chöùc coâng quyeàn Vieät Nam:
Hieán phaùp vaø luaät leä (caên baûn cuûa toå chöùc coâng quyeàn).
Quoác kyø, quoác ca.
Toång thoáng; Quoác hoäi; Caùc boä, caùc coâng sôû, caùc toøa aùn; Caùc ñòa phaän haønh chaùnh: laøng,
toång, quaän, tænh, thaønh phoá, thuû ñoâ.

ÑEÄ TÖÙ

Quoác gia:
Yeáu toá caáu thaønh quoác gia: laõnh thoå, daân toäc, chính quyeàn.
Quoác gia ñoäc laäp, giao dòch quoác teá: tình thaân höõu vaø chính saùch khoâng baøi ngoaïi.
Chính quyeàn trong quoác gia: hieán phaùp (thaønh laäp, söûa ñoåi).
Sô löôïc veà caùc chính theå: quaân chuû, daân chuû, ñoäc taøi, coäng hoøa.

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 219

Quyeàn lôïi vaø nhieäm vuï cuûa coâng daân:
Caùc ñaûm baûo veà baûn thaân (an ninh caù nhaân, toân troïng ñôøi tö vaø danh döï caù nhaân, quyeàn
laøm vieäc), caùc töï do tö töôûng (tín ngöôõng, ngoân luaän, hoäi hoïp, vaõng lai, cö truù, haønh nghieäp, tham
chính), caùc quyeàn kinh teá vaø xaõ hoäi (quyeàn tö höõu, tieát kieäm, kinh doanh, caùc an ninh xaõ hoäi) - loøng
aùi quoác, boån phaän toân troïng vaø baûo veä hieán phaùp, tinh thaàn troïng luaät, boån phaän ñoùng thueá, quaân
dòch.- Nhaán maïnh veà quyeàn vaø boån phaän baàu cöû.
Ghi chuù: Veà chöông trình Ñeä nguõ vaø Ñeä töù, giaùo sö seõ laáy thí duï cuï theå trong nhöõng thöïc
hieän cuûa Chaùnh phuû Vieät Nam ñeå cuûng coá neàn ñoäc laäp vaø chính theå Coäng hoøa.

ÑEÄ TAM

Khaùi löôïc veà chính trò:
- Cheá ñoä daân chuû: nguoàn goác, tieán trieån.
- Nguyeân taéc phaân quyeàn.
- Hình thöùc toå chöùc chính quyeàn: Toång thoáng cheá, Ñaïi nghò cheá vaø Quoác hoäi cheá.
- Toå chöùc quoác teá: Lieân Hieäp Quoác vaø thí duï veà vaøi cô quan quoác teá (cô quan Giaùo duïc,
Khoa hoïc vaø Vaên hoùa Quoác teá (U.N.E.S.C.O.), cô quan Lao ñoäng Quoác teá ( B.I.T.), cô quan Y teá
Quoác teá (O.M.S.).
Giao teá vaø sinh hoaït xaõ hoäi: nôi coâng coäng - leã gia ñình (leã cöôùi, tang leã…) - hoäi hoïp, tieäc tuøng.
Hieäp hoäi coù tính caùch xaõ hoäi: nghieäp ñoaøn, hoäi aùi höõu, ñoaøn theå vaên hoùa…

ÑEÄ NHÒ

Khaùi löôïc veà kinh teá:
- Chuû nghóa kinh teá, chuû nghóa tö baûn, chuû nghóa xaõ hoäi, kinh teá töï do, kinh teá chæ huy.
- Yeáu toá saûn xuaát: voán, nhaân coâng, kyõ thuaät, taøi nguyeân, thieân nhieân.
- Cô quan saûn xuaát vaø maäu dòch: xí nghieäp tö vaø coâng, coâng nghieäp vaø noâng nghieäp, hôïp
taùc xaõ.
- Tieàn teä: tieàn vaøng vaø tieàn giaáy.
- Ngaân haøng vaø tín duïng.
- Maäu dòch vaø quoác teá.

CHÖÔNG TRÌNH TRIEÁT HOÏC
ÑEÄ NHAÁT

Ban Vaên chöông: Sinh ngöõ, Coå ngöõ
(Moãi tuaàn leã 9 giôø)

I. Taâm lyù hoïc
Ñoái töôïng Taâm lyù hoïc - Tính caùch caùc hieän töôïng taâm lyù. Nhöõng töông quan giöõa hieän töôïng
taâm lyù vaø hieän töôïng sinh lyù. Quan ñieåm noäi quan vaø quan ñieåm ngoaïi quan.
Tri giaùc. Caûm giaùc vaø hình aûnh.
Lieân töôûng. Kyù öùc. Trí töôûng töôïng. Chuù yù.
Tröøu töôïng vaø khaùi quaùt. Coâng duïng cuûa kyù hieäu. Ngoân ngöõ vaø tö töôûng.
Phaùn ñoaùn vaø suy luaän.
Caûm giaùc vaø hoaït ñoäng. Khuynh höôùng vaø cöû ñoäng.
Khoaùi laïc vaø ñau khoå tinh thaàn vaø vaät chaát. Caûm xuùc. Ñam meâ.
Baûn naêng.Taäp quaùn. YÙ chí. Tình hình.
YÙ thöùc.Voâ yù thöùc. Nhaân caùch. Nhaân vò.
Lyù trí vaø töï do.
II. Luaän lyù hoïc
Nhöõng nguyeân taéc caên baûn cuûa lyù trí.
Phöông phaùp thoâng thöôøng cuûa tö töôûng: tröïc giaùc vaø suy luaän.

220 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

Dieãn dòch vaø quy naïp, phaân taùch vaø toång hôïp.
Khoa hoïc vaø tinh thaàn khoa hoïc. Khoa hoïc vaø kyõ thuaät.
Toaùn phaùp: Ñoái töôïng - neàn taûng - phöông phaùp - lyù luaän. Coâng duïng.
Khoa hoïc thöïc nghieäm: Söï kieän - giaû thuyeát - khaùm phaù vaø kieåm chöùng ñònh luaät - nguyeân
lyù - lyù thuyeát.
Moät vaøi thí duï veà nhöõng thuyeát lôùn thuoäc Vaät lyù hoïc, Hoùa hoïc vaø Sinh lyù hoïc hieän ñaïi.
Khoa hoïc nhaân vaên: Taâm lyù hoïc, Söû kyù vaø Xaõ hoäi hoïc.
III. Ñaïo ñöùc hoïc
Vaán ñeà ñaïo ñöùc. Ñaïo ñöùc vaø khoa hoïc.
Löông taâm: baûn chaát vaø giaù trò.
Boån phaän vaø quyeàn lôïi. Traùch nhieäm.
Coâng lyù vaø baùc aùi.
Caùc quan nieäm lôùn cuûa ñôøi soáng ñaïo ñöùc Ñoâng vaø Taây.
Ñaïo ñöùc vaø ñôøi soáng caù nhaân. Thaân theå vaø tinh thaàn. Nhaân phaåm. Nhaân vò vaø coäng ñoàng.
Ñaïo ñöùc vaø ñôøi soáng gia ñình: Gia ñình. Vaán ñeà hoân nhaân vaø vaán ñeà sinh saûn.
Ñaïo ñöùc vaø kinh teá. Phaân coâng. Lieân ñôùi. Ngheà nghieäp, vaán ñeà xaõ hoäi.
Ñaïo ñöùc vaø chính trò. Chuû nghóa “daân vi quyù” cuûa Maïnh Töû. Töï do vaø bình ñaúng. Toå quoác,
quoác gia, nhaø nöôùc (Patrie-Nation-Etat).
Luaät phaùp. Quyeàn lôïi vaø boån phaän cuûa coâng daân. Vaán ñeà daân toäc thieåu soá.
Ñaïo ñöùc vaø giao thieäp quoác teá.
Nhaân loaïi. Boån phaän ñoái vôùi nhaân loaïi.
Thuyeát “nhaân aùi” cuûa Khoång Töû. Thuyeát “töø bi” cuûa Phaät giaùo. Thuyeát “baùc aùi” cuûa Thieân
Chuùa giaùo.
IV. Trieát hoïc toång quaùt
Nhaän thöùc luaän, nhöõng nguyeân taéc caên baûn cuûa lyù trí.
Vaán ñeà chaân lyù.
Trieát hoïc vaø khoa hoïc. Trieát hoïc vaø ñaïo ñöùc.Trieát hoïc vaø toân giaùo.
Khoâng gian vaø thôøi gian. Vaät chaát.
Söï soáng.
Tinh thaàn.
Töï do. Nhaân vò vaø giaù trò.
Thöôïng ñeá.
V. Trieát hoïc Ñoâng phöông
Khaùi quaùt veà:
Khoång Maïnh.
Laõo Trang.
Phaät giaùo nguyeân thuûy.
VI. Taùc phaåm trieát hoïc
Trong soá 9 giôø hoïc, ñònh cho moãi tuaàn leã 2 giôø trong ñeä nhò luïc caù nguyeät seõ duøng ñeå ñoïc
moät taùc phaåm trieát hoïc Taây phöông vaø moät taùc phaåm Ñoâng phöông, tuøy yù löïa choïn trong baûng sau
ñaây: (Hai taùc phaåm aáy seõ ghi vaøo hoïc baï vaø seõ coù hoûi ñeán luùc thi vaán ñaùp):
Platon: Pheùdon, Gorgias, La Reùpublique (moät quyeån).
Aristote: Morale aø Nicomaque (moät quyeån)
Marc Aureøle: Penseùes.
Descartes: Discours de la methode.

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 221

Pascal: Penseùes et Opuscules.
J. J. Rousseau: Le contrat social (moät quyeån)
CI. Bernard: Introduction aø l’eùtude de la medicine expeùrimentale (phaàn ñaàu).
Bergson: Le rire. La penseùe et le mouvant. Les deux sources de la morale et de la religion.
Emmanuel Mounier: - Le Personnalisme.
- Introduction aux existentialismes.
Gabriel Marcel: Etre et avoir.
Taùc phaåm Ñoâng phöông:
Boä Töù thö: Ñaïi hoïc, Trung dung, Maïnh Töû, Luaän ngöõ.
Ñaïo ñöùc kinh.
Dharma Pada. Khoùa hö luïc.
Ban Khoa hoïc thöïc nghieäm
(Moãi tuaàn 4 giôø)
1. Taâm lyù hoïc:
Nhö ban Vaên chöông, tröø nhöõng ñieåm:
- Tröøu töôïng vaø khaùi quaùt.
- Coâng duïng vaø kyù hieäu.
- Ngoân ngöõ vaø tö töôûng.
- Phaùn ñoaùn vaø suy luaän.
- YÙ chí - tính tình.
- Lyù trí vaø töï do
2. Luaän lyù hoïc (Nhö ban Vaên chöông)
3. Ñaïo ñöùc hoïc (Nhö ban Vaên chöông)
Ban khoa hoïc Toaùn
(Moãi tuaàn 4 giôø)
1. Luaän lyù hoïc (Nhö ban Vaên chöông)
2. Ñaïo ñöùc hoïc (Nhö ban Vaên chöông)

c) Nhaän xeùt veà Chöông trình Trung hoïc 1958-1959

(1) Nhaän ñònh toång quaùt

Chöông trình Trung hoïc 1958-1959 vôùi moät soá ñieåm caûi bieân, phaùt trieån
leân töø nhöõng chöông trình ñaõ coù tröôùc laø moät noã löïc lôùn cuûa ngaønh giaùo duïc
thôøi Ñeä nhaát Coäng hoøa (1955-1963) ñoàng thôøi cuõng laø keát quaû thu löôïm ñöôïc
töø nhöõng cuoäc thaûo luaän trong Ñaïi hoäi Giaùo duïc Quoác gia laàn I (naêm 1958)
döôùi thôøi Boä tröôûng Quoác gia Giaùo duïc Traàn Höõu Theá. Coù theå noùi, ñaây laø boä
chöông trình ñaõ ñöôïc aùp duïng chính thöùc ôû mieàn Nam xuyeân suoát gaàn 20 naêm,
vì nhöõng chöông trình khaùc goïi laø “caûi caùch” hay “caäp nhaät hoùa” sau ñoù thaät ra
chæ cheùp laïi nguyeân vaên chöông trình naøy vôùi moät vaøi chi tieát thay ñoåi khoâng
ñaùng keå, nhö chuùng ta seõ thaáy ôû nhöõng ñoaïn khaûo saùt keá tieáp.

Chöông trình “môùi” 1958-1959 so vôùi chöông trình cuõ coù vaøi ñieåm tieán boä
nhö ôû Trung hoïc Ñeä nhaát caáp chæ hoïc moät sinh ngöõ chính (thay vì hai); ôû Ñeä
nhò caáp coù phaân ban ngay töø lôùp Ñeä tam (lôùp 10 baây giôø)…

Maëc duø vaäy, Chöông trình Trung hoïc 1958-1959 vaãn phaûi chòu khaù nhieàu
söï pheâ bình cuûa hoïc giôùi vaø giôùi giaùo chöùc coâng cuõng nhö tö ngay töø khi noù môùi
ra ñôøi vaø caû trong khi ñang ñöôïc aùp duïng.

222 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

Ña soá yù kieán ñeàu cho raèng chöông trình chæ caûi bieân, phaùt trieån leân töø
Chöông trình Trung hoïc Hoaøng Xuaân Haõn (1945) voán ñaõ laïc haäu vôùi thôøi theá
vì chòu aûnh höôûng cuûa chöông trình Phaùp cuõ, vöøa naëng neà vöøa quaù thieân veà lyù
thuyeát, khoâng hôïp vôùi hoaøn caûnh Vieät Nam, thieáu thöïc teá, coøn nhieàu phaàn loãi
thôøi voâ duïng (xem phaàn ñuùc keát cuûa Tieåu ban Trung hoïc trong Ñaïi hoäi Giaùo duïc
Toaøn quoác 1964, Vaên hoùa nguyeät san, taäp XIV, Tlñd, tr. 598), thieáu caûi tieán caäp
nhaät theo ñaø phaùt trieån cuûa khoa hoïc, ít chuù troïng höôùng nghieäp, vôùi caùi hoïc
töø chöông ñeå phuïc vuï thi cöû hôn laø höôùng tôùi nhöõng moân hoïc thöïc duïng caàn ích
cho xaõ hoäi hieän ñaïi ñang caàn nhieàu hôn veà caùc ngaønh khoa hoïc-kyõ thuaät. Caùc
nhaø bieân soaïn chöông trình ñaõ coù quaù nhieàu tham voïng, neân ñöa ra nhieàu yeâu
caàu cao hôn so vôùi tuoåi taùc vaø trình ñoä thöïc teá cuûa hoïc sinh, döôøng nhö muoán
bieán hoïc sinh trung hoïc trôû thaønh nhöõng con ngöôøi vöøa hoaøn thieän veà nhaân
caùch vöøa baùc hoïc ña naêng veà tri thöùc, hoïc vaán.

Ngoaøi nhöõng “nguyeân taéc caên baûn” (Nhaân baûn, Daân toäc, Khai phoùng, aùp
duïng chung cho caû baäc Tieåu hoïc), Boä Giaùo duïc coøn ñöa ra nhöõng “nguyeân taéc
ñaïi cöông” cho vieäc soaïn thaûo chöông trình vôùi quaù nhieàu cao voïng, ñoøi hoûi moät
caùch laõng maïn veà nhöõng muïc ñích cao ñeïp caàn phaûi ñaït, neân ñaõ thieát laäp moät
chöông trình hoïc quaù naëng quaù cao, maø theo oâng Nguyeãn Hieán Leâ, neáu ñoïc heát
caû chöông trình moãi moân töø Vieät vaên, Haùn vaên, Phaùp vaên, Anh vaên ñeán Toaùn,
Lyù hoùa, Trieát hoïc, AÂm nhaïc…, “ngöôøi ta caøng phaûi thaùn phuïc raèng hoïc sinh
trung hoïc Vieät Nam coù moät trình ñoä vöôït heát caû caùc hoïc sinh trung hoïc theá giôùi”
(“Phaûi maïnh baïo caûi toå neàn giaùo duïc Vieät Nam”, baøi 1 trong loaït 5 baøi, taïp chí
Baùch khoa, soá 128, Tlñd, tr. 15). Roài taùc giaû baøi vieát pheâ phaùn xuoáng töøng moân,
veà Vieät vaên, Sinh ngöõ, Khoa hoïc (Toaùn, Lyù, Hoùa, Vaïn vaät), maø moân naøo cuõng
naëng hôn tröôùc khi caûi toå maáy naêm, ñaëc bieät ôû hai moân Trieát hoïc vaø AÂm nhaïc.
Moät caâu hoûi khaùc ñöôïc taùc giaû ñaët ra laø giaû ñònh Boä Quoác gia Giaùo duïc coù khaû
naêng laøm cho hoïc sinh trung hoïc coù ñöôïc trình ñoä hoïc thöùc toång quaùt vaø quaûng
baùc nhö boä muoán ñi nöõa, thì lieäu khi hoïc heát trung hoïc hoï coù laøm ñöôïc vieäc gì
khoâng, coù ñuû khaû naêng ra ñôøi khoâng, hay chæ laøm ñöôïc caùi vieäc caïo giaáy? YÙ taùc
giaû muoán noùi raèng Chöông trình Trung hoïc 1958-1959 caûi toå roài vaãn coøn naëng
neà khoù theo, khoù thöïc hieän hieäu quaû vaø nhaát laø thieáu haún tính thöïc duïng so vôùi
hoaøn caûnh thöïc teá ñaát nöôùc.

Trong baøi “Goùp yù kieán Chöông trình Trung hoïc” (Baùch khoa, soá 184, ngaøy
01/9/1964), oâng Ñoaøn Theâm cuõng cho raèng chöông trình hoïc vaãn coøn quaù naëng.
Moân Trieát quaù khoù hieåu ñoái vôùi haïng thieáu nieân 17, 18 tuoåi, maø chính oâng ñoïc
coøn khoâng hieåu, ñeà nghò chæ neân giöõ laïi phaân moân Luaän lyù hoïc “vì moân naøy ñi
ñoâi vôùi khoa hoïc cuøng toaùn hoïc maø treû ñaõ quen thuoäc trong nhieàu naêm”; ôû ban
Toaùn (B) vaø ban Vaïn vaät (A), soá giôø Vieät vaên quaù nhieàu trong khi soá giôø Sinh
ngöõ quaù ít; moân Thuû coâng ôû Ñeä nhaát caáp daïy qua veà caùc ngheà moäc, reøn, haøn…
nhöng sao khoâng daïy troàng caây, troàng rau, nuoâi gia suùc ôû moät xöù canh noâng,
hoaëc coù daïy nhöng laïi lieät vaøo chöông trình kinh teá gia ñình (lôùp Ñeä nguõ) daønh
cho con gaùi; moân AÂm nhaïc thì chöông trình “phong phuù quaù theå, ñoïc qua chaéc
ai cuõng töôûng laïc vaøo moät Vieän AÂm nhaïc”; moân Coâng daân giaùo duïc thì caàn phaân
phoái laïi vì moät muïc coù khi ñöôïc ghi nhieàu laàn ôû caùc lôùp khaùc nhau, laïi cuõng
naëng veà phaàn chính trò vaø kinh teá coøn phaàn xaõ hoäi chæ löôùt qua…

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 223

“Chöông trình Trung hoïc ñaày nhöõng khuyeát ñieåm khoâng theå keå xieát. Ñaùng
leõ Chöông trình Trung hoïc phaûi laø moät chöông trình söûa soaïn cho treû vaøo ñôøi,
ngöôøi ta laïi quy cho chuùng moät muïc ñích sai laàm laø hoïc ñeå thi. Vì theá nhöõng
moân caàn thieát cho moät thanh nieân ra ñôøi ñaõ bò xem nheï nhö Söû Ñòa, Coâng
daân, Sinh ngöõ vaø nhaát laø caùc moân daïy cho con ngöôøi soáng xöùng ñaùng laø con
ngöôøi…; ñoù laø moân Ñöùc duïc hay laø Ñaïo ñöùc… Chuùng ta thöû hoûi vôùi caùi kieán thöùc
phoå thoâng, nhöõng kieán thöùc veà khoa hoïc, veà toaùn hoïc ôû trung hoïc, chuùng ta coù
theå duøng vaøo ñöôïc vieäc chi… Vôùi nhöõng moân hoïc khaùc cuõng vaäy… Veà Sinh ngöõ,
chöông trình thì quaù naëng maø hoïc sinh thì laïi caøng ngaøy caøng keùm…” (Haø Vaên
Kyø, “Giaùo duïc trong chieàu höôùng phaùt trieån quoác gia”, taäp san Minh Ñöùc, soá
1&2, thaùng 6-7/1972, tr. 166-167).

Chöông trình laïi rôøi raïc, thieáu tính lieân keát chaët cheõ thaønh heä thoáng, nhö
coù ngöôøi nhaän ñònh: “Khoâng ai thaáy roõ chuû ñieåm cuûa giaùo duïc hieän taïi xuyeân
qua caùi chöông trình ñang ñöôïc aùp duïng, hoaëc giaû ngöôøi ta nguïp laën trong töøng
phaàn chuyeân moân rôøi raïc, khoâng coù moät söï keát hôïp chaët cheõ ñeå ñoàng quy veà
moät chuû ñieåm duy nhaát. Chính vì theá maø giaùo duïc chæ ñoùng vai troø tích tuï kieán
thöùc goùp nhaët töø moïi phía, coøn caùi troïng traùch phaùt huy kieán thöùc moät caùch
saâu roäng theo moät chieàu höôùng naøo ñoù, quy veà moät chuû ñích, haàu ñaït ñeán moät
ñöôøng höôùng chung ñeå thoáng nhaát tö töôûng vaø haønh ñoäng cuûa quaàn chuùng, ñaõ
khoâng ñöôïc ñeå yù ñeán…” (Quang Minh, “Vai troø cuûa giaùo duïc trong söï phaùt trieån
xaõ hoäi”, Giaùo duïc nguyeät san, soá 53, thaùng 12/1971, tr. 2).

(2) Nhaän ñònh veà chöông trình Vieät ngöõ

Chöông trình Trung hoïc Phoå thoâng 1958-1959 noùi chung vaø chöông trình
Vieät ngöõ noùi rieâng tuy coù ñöôïc “caäp nhaät hoùa” vaøi laàn vaøo nhöõng naêm 1970-
1971, 1971-1972… nhöng haàu nhö khoâng coù gì thay ñoåi (nhö chuùng toâi seõ trình
baøy ngay ôû ñoaïn tieáp sau), neân nhöõng nhaän ñònh saép neâu ra döôùi ñaây veà chöông
trình Vieät ngöõ duø coù ñöôïc phaùt bieåu sau ñoù 10 naêm laø noùi chung vaø phuø hôïp cho
caû nhieàu boä chöông trình töø chöông trình 1958-1959 naøy trôû ñi cho ñeán luùc cheá
ñoä VNCH caùo chung thaùng 4/1975.

Tröôùc heát, theo ñaùnh giaù cuûa oâng Nguyeãn Hieán Leâ (Tlñd, tr. 15), chöông
trình moân Vieät ngöõ (cuõng quen goïi Vieät vaên, Quoác vaên) naêm 1958-1959 laø quaù
cao, hôn caû chöông trình cuûa Phaùp: baét nhöõng hoïc sinh 14, 15 tuoåi cuûa ta ôû lôùp
Ñeä nguõ, Ñeä töù phaûi hoïc caùch “nghieân cöùu thaân theá vaø thôøi ñaïi taùc giaû” töø Leâ
Thaùnh Toân… ñeán Phaïm Quyønh, Khaùi Höng…, roài laïi phaûi hoïc nghò luaän toång
quaùt, nghò luaän luaân lyù, nghò luaän vaên chöông nöõa, trong khi nhöõng hoïc sinh
cuøng tuoåi ñoù ôû caùc tröôøng beân Phaùp coøn ñöông hoïc laøm baøi mieâu taû vaø töï söï.

Thöù ñeán, coù yù kieán cho raèng chöông trình Vieät ngöõ trong suoát 10 naêm haàu
nhö khoâng thay ñoåi, vaãn röôøm raø giaãm chaân leân nhau giöõa lôùp Ñeä nguõ (lôùp 8)
vaø Ñeä tam (lôùp 10), lôùp Ñeä töù (lôùp 9) vaø Ñeä nhò (lôùp 11), “laøm nhö khoâng coù gì
ñaùng ñeå hoïc theâm”; noù laïi ñöôïc saép xeáp theo lòch söû vaên hoïc maø khoâng ñeå yù
söï phaùt trieån taâm hoàn hoïc sinh, nhö moät hoïc sinh lôùp 7 laïi baét hoïc nhöõng tö
töôûng uûy mò, öôùt aùt trong Bích Caâu kyø ngoä. Theâm vaøo ñoù laø söï vaéng boùng cuûa
nhöõng nhaø thô yeâu nöôùc, nhaát laø trong thôøi khaùng Phaùp. “Cuoái cuøng Vieät vaên
cuõng chæ laø moät moân ñöôïc daïy cho coù maø khoâng nhaèm moät muïc ñích naøo heát caû”
(Haø Vaên Kyø, Tlñd, tr. 168).

224 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

Trong baøi vieát “Nhaän ñònh veà chöông trình Vieät vaên baäc Trung hoïc” cuûa
Baûo Cöï (Giaùo duïc nguyeät san, soá 57-58, thaùng 4-5/1972, tr. 38-65), taùc giaû coøn
pheâ phaùn maïnh meõ hôn, trong muïc soá 2 “Nhöõng ñieåm phaûn ñoäng vaø sai laàm
trong noäi dung hoïc trình”, do thieáu moät ñònh höôùng vaø nhöõng muïc ñích roõ reät.
Coù theå toùm taét thaønh moät soá ñieåm chính nhö sau:

- Tính caùch thoaùi hoùa vaø phaûn daân toäc. Taùc giaû trích laïi moät soá yù kieán cuûa
GS Nguyeãn Vaên Trung ñaêng treân taïp chí Töï quyeát (soá 4, thaùng 11/1970), ñaïi
khaùi: (a) Chöông trình Vieät vaên boû queân khoâng cho hoïc vaên chöông chöõ Haùn
vaø chöõ Noâm cuûa nhöõng phong traøo nhaø vaên caùch maïng choáng Phaùp, hoaëc coù
nhöng raát ít (lôùp 9 chæ nhaéc ñeán Phan Boäi Chaâu, Phan Chaâu Trinh). Trong khi
ñoù laïi hoïc truøng nhau quaù nhieàu veà Nguyeãn Coâng Tröù, Cao Baù Quaùt, Nguyeãn
Khuyeán… (ôû lôùp 9 roài laïi lôùp 11), veà Ñoaïn tröôøng taân thanh (ôû lôùp 9 roài laïi lôùp
10); cho hoïc Chinh phuï ngaâm khuùc… maø khoâng cho hoïc 2 baøi “thieân coå huøng
vaên” laø “Bình Ngoâ ñaïi caùo” vaø “Hòch töôùng só vaên” (vôùi 2 baûn dòch tieáng Vieät
hay noåi tieáng, ñeàu cuûa Buøi Kyû vaø Traàn Troïng Kim) kheâu gôïi loøng yeâu nöôùc, yù
chí choáng giaëc ngoaïi xaâm.

- Trong chöông trình lôùp 11, veà Töï löïc vaên ñoaøn hoïc ñeán 3 taùc giaû Nhaát
Linh, Khaùi Höng, Hoaøng Ñaïo maø laïi boû queân nhöõng taùc giaû hieän thöïc xaõ hoäi
nhö Vuõ Troïng Phuïng, Nguyeân Hoàng, Nam Cao… trong khi vaên chöông tieàn
chieán khoâng phaûi chæ coù Töï löïc vaên ñoaøn…

- Ngöôøi soaïn chöông trình ñaõ “mieät thò” vaø khoâng hieåu ñöôïc giaù trò cuûa
vaên chöông truyeàn khaåu, qua vieäc boû phaàn giaûng vaên veà vaên chöông truyeàn
khaåu ôû Ñeä tam (lôùp 10), chæ hoïc khaùi quaùt trong phaàn Vaên hoïc söû, nhö theá suoát
7 naêm Trung hoïc hoïc sinh chæ ñöôïc hoïc vaên chöông bình daân truyeàn khaåu voán
raát phong phuù ôû lôùp Ñeä thaát (lôùp 6), neân söï hieåu bieát veà tuïc ngöõ, ca dao, truyeän
coå cuûa hoïc sinh raát khieám khuyeát.

Roài taùc giaû baøi vieát ñöa ra keát luaän baèng nhöõng lôøi leõ naëng neà (cuõng chuû
yeáu döïa theo yù kieán cuûa Nguyeãn Vaên Trung): “Chöông trình Vieät vaên hieän taïi
ôû baäc Trung hoïc coù tính caùch thoaùi hoùa, phaûn daân toäc vaø do ñoù phaûn giaùo duïc.
Chöông trình ñoù chæ nhaèm ñaøo taïo moät soá ngöôøi caàu an, ñaàu haøng, heøn nhaùt,
khuaát phuïc ngoaïi bang. Noù phaûi ñöôïc pheâ phaùn vaø söûa ñoåi taän goác reã… Khoâng
theå chæ daïy Vaên hoïc moät caùch thöôûng ngoaïn hay vôùi thaùi ñoä voâ thöôûng voâ phaït,
nhaèm cung caáp moät vaøi kieán thöùc ñeå thi cöû, nhöng phaûi coi Vaên hoïc nhö moät
phöông tieän giaùo duïc kheâu gôïi, nuoâi döôõng loøng yeâu nöôùc, yù chí quaät cöôøng,
truyeàn thoáng baát khuaát cuûa daân toäc qua vieäc khai thaùc, ñeà cao vaên chöông caùch
maïng vaø nhöõng vieäc toá caùo, phôi baày tính chaát phaûn daân toäc, thoaùi hoùa cuûa vaên
chöông coâng khai tay sai ñoàng loõa” (tr. 52-53).

- Tính caùch mô hoà vaø coù taùc duïng nguy hieåm: ÔÛ caû phaàn kim vaên vaø coå
vaên cuûa caùc lôùp Ñeä nhaát caáp (töø Ñeä thaát ñeán Ñeä töù/ lôùp 6 ñeán lôùp 9), Boä Giaùo
duïc chæ neâu gôïi yù chung chung maø khoâng xaùc ñònh caàn trích nhöõng baøi vaên, thô
naøo cuï theå. Ngoaøi ra, coøn thieáu saùch giaùo khoa chính thöùc do boä bieân soaïn ñeå
cuï theå hoùa, thoáng nhaát hoùa vaø höõu hieäu hoùa moân Vaên, “keùo noù veà vôùi thöïc taïi,
taän duïng naêng löïc, phaùt huy tính chaát phuïc vuï ñích thöïc” (tr. 53-56).

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 225

- Thieáu hôïp lyù trong phaân phoái giôø daïy ôû caùc lôùp Ñeä nhò caáp: moân Sinh
ngöõ ôû baát cöù ban naøo vaø Toaùn ban B quan troïng hôn gaáp ñoâi moân Vieät vaên, laøm
cho hoïc sinh caùc ban khoa hoïc ñeàu khinh thöôøng moân naøy…

Töø nhöõng nhaän ñònh neâu treân, taùc giaû Baûo Cöï ñaõ maïnh daïn ñöa ra moät
soá ñeà nghò toùm taét: (1) Caàn ñònh höôùng vaø xaùc ñònh nhöõng muïc ñích roõ reät cho
moân Vieät vaên (nhö: xieån döông vaên hoïc daân toäc, reøn luyeän tinh thaàn daân toäc,
xaây döïng nhaân sinh quan, luyeän oùc suy luaän, saùng taïo vaø taøi aên noùi, môû mang
kieán thöùc vaên hoïc vaø höôùng daãn vaøo caùc ngaønh vaên hoïc ngheä thuaät); (2) Söûa ñoåi
noäi dung hoïc trình hieän taïi vì hoïc trình naøy phaûn ñoäng vaø sai laàm…

(3) Nhaän ñònh veà chöông trình Trieát hoïc lôùp 12

Taát caû caùc baäc thöùc giaû vaø giaùo chöùc ñeàu thöøa nhaän chöông trình Trieát hoïc
(chæ daïy ôû lôùp Ñeä nhaát töùc lôùp 12) laø quaù naëng neà. Döôøng nhö caùc nhaø bieân soaïn
chöông trình muoán cho hoïc sinh lôùp cuoái caáp ban Trieát (töùc ban C, D) trong luùc
coøn treû ñeàu trôû thaønh nhöõng nhaø thoâng thaùi hoaëc trieát gia!

Chæ trong voøng moät naêm hoïc ôû lôùp cuoái caáp, laàn ñaàu tieân xieáp xuùc vôùi moân
Trieát maø hoïc sinh ñaõ bò nhoài nheùt quaù nhieàu kieán thöùc môùi laï, tröøu töôïng vaø
cao sieâu ñeán boäi thöïc.

Theo oâng Nguyeãn Hieán Leâ, Trieát hoïc thì hoïc troïn chöông trình cuûa Phaùp
nhöng coøn hoïc theâm trieát hoïc Ñoâng phöông. Hoïc sinh moãi naêm phaûi ñoïc 2 cuoán
saùch trieát vieát baèng ngoaïi ngöõ, moät cuûa Ñoâng phöông vaø moät cuûa Taây phöông,
trong khi hoïc sinh cuøng caáp lôùp ôû Phaùp chæ phaûi ñoïc coù 1 taùc phaåm.

Tình hình naëng neà neâu treân ñaõ khieán oâng Buøi Höõu Suûng phaûi vieát loaït 2
baøi “Neân boû hay neân söûa chöông trình Trieát ôû baäc Trung hoïc” (Baùch khoa soá
130 vaø 131, ngaøy 01/6/1962 vaø 15/6/1962) ñeå thaûo luaän vaán ñeà.

Sau khi thöøa nhaän vieäc theâm vaøo phaàn trieát Ñoâng phöông laøm cho chöông
trình trôû neân quaù naëng so vôùi chöông trình cuûa Phaùp, taùc giaû ñeà nghò hoaëc phaûi
baõi boû moân Trieát, hoaëc phaûi baèng caùch naøy caùch khaùc giaûm nheï chöông trình ñi
ñeå traùnh söï lao taâm cho hoïc sinh. Neáu cöù giöõ nhö cuõ, trong töông lai Vieät Nam
seõ thieáu soá giaùo sö ñuû khaû naêng ñaûm nhaän moân Trieát; hôn nöõa, chöông trình
hoïc vöøa thoaùt ly thöïc teá ñôøi soáng ñaõ khoâng ñaùp öùng nguyeän voïng cuûa caùc baäc
phuï huynh, vöøa quaù cao khoâng hôïp vôùi trình ñoä hoïc sinh, neân neáu khoâng baõi boû
thì cuõng phaûi tìm caùch söûa ñoåi döïa theo moät phaàn kinh nghieäm caûi caùch naêm
1960 veà moân Trieát cuûa Phaùp theo höôùng giaûn löôïc vaø thích nghi kieán thöùc trieát
hoïc vôùi thôøi ñaïi môùi. Vì vaäy, Vieät Nam cuõng caàn döï thaûo moät chöông trình hoïc
thích hôïp vôùi thanh nieân hoïc sinh trong nöôùc, theo 4 nguyeân taéc ñeà nghò cuûa
taùc giaû: (1) Ruùt nheï chöông trình vaø bôùt giôø Trieát (lôùp Ñeä nhaát ban C, D, 9 giôø
ruùt xuoáng coøn 5 giôø; Ñaïo ñöùc hoïc vaø Sieâu hình hoïc seõ ñöa leân baäc Ñaïi hoïc tuøy
theo ngaønh chuyeân moân…); (2) Baét moät nhòp caàu giöõa Trieát vaø moân Vaên chöông
ñaõ hoïc ôû caùc lôùp döôùi (nhö “Tö töôûng trieát lyù trong Ñoaïn tröôøng taân thanh”…);
(3) Caàn kim hôn caàn coå (linh ñoäng lyù trí baèng caùch höôùng noù veà thôøi söï, veà
thöïc teá, nhö muoán luyeän taäp oùc pheâ bình vaø xaây döïng cho hoïc sinh moät nhaân
sinh quan thì phaûi mang nhöõng nhaân sinh quan cuûa Nguyeãn Coâng Tröù, cuûa
Nguyeãn Du ra xeùt laïi döôùi aùnh saùng cuûa thôøi ñaïi…); (4) Ruùt nheï chöông trình ñoïc

226 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

trieát phaåm baèng caùch ñònh ra moãi tuaàn moät giôø “ñoïc saùch coù chæ daãn” (lecture
dirigeùe) cho lôùp Ñeä nhaát (lôùp 12).

Cuoái baøi vieát, taùc giaû coøn “Thöû phaùc hoïa vaøi neùt veà chöông trình môùi” döïa
treân 4 nguyeân taéc ñaõ ñeà ra, nhöng thieát töôûng khoâng caàn thieát giôùi thieäu, vì
ñaây chæ laø moät ñeà xuaát coù tính caù nhaân chöa töøng ñöôïc chính thöùc coâng nhaän
vaø aùp duïng.

4. Chöông trình Trung hoïc Phoå thoâng Caäp nhaät hoùa 1970-1971

a. Ñöôïc ban haønh theo Nghò ñònh soá 1152A-GD/KHPC/HV/NÑ ngaøy
26/6/1970, “hôïp thöùc hoùa chöông trình Trung hoïc ñaõ caäp nhaät hoùa” ñeå aùp duïng
töø ngaøy khai giaûng nieân hoïc 1970-1971, do Phoù Thuû töôùng kieâm Toång tröôûng
Boä Giaùo duïc Nguyeãn Löu Vieân kyù, döôùi thôøi Ñeä nhò Coäng hoøa.

Chöông trình naøy ñöôïc caäp nhaät hoùa töø Chöông trình Trung hoïc 1958-
1959 sau khi ñaõ laàn löôït ban haønh moät soá vaên kieän goàm nghò ñònh, thoâng tö söûa
ñoåi chöông trình ôû moät soá moân hoïc trong khoaûng thôøi gian töø 1959 ñeán 1966
vôùi vaøi chi tieát söûa ñoåi khoâng ñaùng keå, vôùi “Lôøi noùi ñaàu” neâu roõ:

“Maëc duø vaäy, tröôùc söï tieán boä khoâng ngöøng cuûa tö töôûng vaø khoa hoïc, vieäc
caûi tieán giaùo duïc phaûi ñöôïc coi laø moät coâng taùc thöôøng xuyeân.

Do ñoù boä ñaõ trieäu taäp Hoäi ñoàng Chöông trình goàm moät soá giaùo chöùc Ñaïi
hoïc, Trung hoïc coâng laäp vaø tö thuïc ñeå: (1) Caäp nhaät hoùa chöông trình cho nieân
khoùa 1970-1971, vaø (2) Chuaån bò caûi toå toaøn boä chöông trình vaøo nieân hoïc 1972-
1973 tôùi ñaây.

Hoäi ñoàng ñaõ thöïc hieän xong nhieäm vuï thöù nhaát vaø Boä Giaùo duïc chaáp thuaän
cho aùp duïng chöông trình ñính keøm keå töø nieân hoïc 1970-1971” (theo Chöông
trình Trung hoïc Phoå thoâng Caäp nhaät hoùa, Boä Giaùo duïc, Saøi Goøn, 1970).

b. So saùnh vôùi chöông trình cuõ 1958-1959, ta thaáy veà teân goïi caùc caáp, lôùp,
chöông trình môùi 1970-1971 ñaõ ñoåi goïi theo Saéc leänh 660/TT/SL do Toång thoáng
VNCH kyù ngaøy 01/12/1969 quy ñònh heä thoáng giaùo duïc môùi duy nhaát goàm 12
naêm hoïc chia thaønh hai caáp: caáp 1 töø lôùp 1 ñeán lôùp 5 (baäc Tieåu hoïc), caáp 2 töø
lôùp 6 ñeán lôùp 12 (töùc laø töø Ñeä thaát ñeán Ñeä nhaát ôû heä thoáng cuõ) (xem Giaùo duïc
nguyeät san, soá 37, thaùng 3/1970, tr. 22-23).

Veà noäi dung chöông trình cuï theå, ôû 3 moân Quoác vaên, Coâng daân giaùo duïc
vaø Trieát hoïc, ta nhaän thaáy coù vaøi thay ñoåi nhoû nhö sau:

- Vieät ngöõ:

Lôùp 6, phaàn trích giaûng vaên vaàn boû bôùt Luïc suùc tranh coâng; Lôùp 7, phaàn
trích giaûng vaên vaàn boû bôùt Gia huaán ca; Lôùp 8, phaàn trích giaûng vaên vaàn boû
bôùt Chinh phuï ngaâm, Chu Maïnh Trinh; Lôùp 9, phaàn trích giaûng vaên vaàn boû
bôùt Cung oaùn ngaâm khuùc; Lôùp 10 ban C, D (Ñeä tam vaên chöông Sinh ngöõ vaø
Coå ngöõ), phaàn trích giaûng vaên vaàn boû Tuïc ngöõ, ca dao, thay vaøo vaøi baøi haùt boäi
trích trong caùc vôû Kim thaïch kyø duyeân, Ñòch Thanh ly haän, Töôïng kyø khí xa;
Lôùp 10 ban A, B (Ñeä tam khoa hoïc Toaùn vaø Thöïc nghieäm) khoâng thay ñoåi; Lôùp
11 ban C, D (Ñeä nhò vaên chöông Sinh ngöõ vaø Coå ngöõ), Vaên hoïc söû boû bôùt “Giôùi

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 227

thieäu nhöõng taùc phaåm baèng Haùn vaên do ngöôøi Vieät saùng taùc…”, phaàn trích giaûng
vaên vaàn vaø vaên xuoâi boû bôùt Döông Khueâ, Töï tình khuùc, nhoùm Ñoâng Döông taïp
chí boû Nguyeãn Vaên Vónh; Lôùp 11 ban A, B (Ñeä nhò khoa hoïc Toaùn vaø Thöïc
nghieäm), khoâng thay ñoåi.

- Coâng daân giaùo duïc:

Lôùp 6 (Ñeä thaát), boû “Ñôøi soáng taïi hoïc ñöôøng”, thay vaøo baèng Luaät ñi ñöôøng;
Lôùp 7 (Ñeä luïc), boû “Ñôøi soáng trong xaõ hoäi”, “Boån phaän ñoái vôùi xaõ hoäi”, thay vaøo
baèng Toå chöùc hoïc ñöôøng vaø Boån phaän cuûa hoïc sinh; Lôùp 8 (Ñeä nguõ), thay Toå
chöùc coâng quyeàn Vieät Nam baèng: Ñôøi soáng trong xaõ hoäi, Boån phaän ñoái vôùi xaõ
hoäi, Ñôøi soáng toân giaùo; Lôùp 9 (Ñeä töù), boû Quoác gia, Quyeàn lôïi vaø nhieäm vuï coâng
daân, thay baèng: Nhaân quyeàn (Baûn tuyeân ngoân quoác teá nhaân quyeàn), Coâng daân
quyeàn, Quyeàn töï do caù nhaân, Quyeàn töï do tö töôûng, Quyeàn kinh teá xaõ hoäi, Boån
phaän coâng daân; Lôùp 10 (Ñeä tam), boû Khaùi löôïc veà chính trò, thay baèng: Quoác
gia (Yeáu toá caáu thaønh quoác gia, Quoác gia ñoäc laäp, Giao dòch quoác teá, Caên baûn toå
chöùc vaø ñieàu haønh coâng quyeàn, Toå chöùc coâng quyeàn- laáy thí duï taïi VNCH), Xaõ
hoäi (Giao teá xaõ hoäi, Vaán ñeà thieáu nhi phaïm phaùp); Lôùp 11 (Ñeä nhò), “Khaùi löôïc
veà kinh teá” ñoåi thaønh “Kinh teá phoå thoâng”, vôùi nhöõng tieát muïc gaàn nhö töông töï.

Nhìn chung, moân Coâng daân giaùo duïc qua chöông trình caäp nhaät hoùa 1970-
1971 coù söï thay ñoåi khaù nhieàu, coù phaàn saùt thöïc teá hôn, ñeå caäp nhaät kieán thöùc
vôùi nhöõng bieán chuyeån môùi veà chính trò, xaõ hoäi trong nöôùc vaø theá giôùi.

- Trieát hoïc:

Lôùp 12 ban Vaên chöông Sinh ngöõ vaø Coå ngöõ, phaân moân Ñaïo ñöùc hoïc boû caû
ñoaïn chöông trình töø “Ñaïo ñöùc vaø kinh teá” ñeán heát “Boån phaän ñoái vôùi nhaân loaïi”.

Lôùp 12 ban Khoa hoïc Thöïc nghieäm A, phaân moân Luaän lyù hoïc vaãn “nhö
ban Vaên chöông”, nhöng boû: - Moät vaøi thí duï veà nhöõng thuyeát lôùn thuoäc Vaät lyù
hoïc, Hoùa hoïc vaø Sinh lyù hoïc hieän ñaïi.- Khoa hoïc nhaân vaên: Taâm lyù hoïc, Söû kyù
vaø Xaõ hoäi hoïc.

Lôùp 12 ban Khoa hoïc Toaùn B (ban khoa hoïc Toaùn), 2 phaân moân Luaän lyù
hoïc vaø Ñaïo ñöùc hoïc, thay vì “nhö ban Vaên chöông” thì ñoåi thaønh “nhö ban Khoa
hoïc Thöïc nghieäm”.

5. Chöông trình Trung hoïc (Caäp nhaät hoùa) 1971-1972

Ban haønh theo Nghò ñònh soá 1867-GD/KHPC/HV/NÑ ngaøy 04/10/1971
“ban haønh Chöông trình caäp nhaät hoùa aùp duïng töø nieân khoùa 1971-1972”, döôùi
thôøi Toång tröôûng Boä Giaùo duïc Ngoâ Khaéc Tænh. Chöông trình naøy thöïc teá chæ laø
baûn sao cheùp laïi gaàn nguyeân xi Chöông trình Trung hoïc Phoå thoâng Caäp nhaät
hoùa 1970-1971 vöøa giôùi thieäu ôû treân, chæ bieân taäp caâu chöõ, xaùo troän traät töï trình
baøy vôùi vaøi chi tieát söûa ñoåi khoâng ñaùng keå ôû moät soá moân hoïc.

Chæ rieâng moân Trieát hoïc lôùp 12 laø coù thay ñoåi khaù nhieàu theo höôùng tinh
goïn, giaûm nheï chöông trình: ñoåi goïi phaân moân Trieát hoïc toång quaùt thaønh Sieâu
hình hoïc; boû bôùt Trieát hoïc Ñoâng phöông vaø Taùc phaåm trieát hoïc. Chæ coøn laïi 4
phaân moân: Taâm lyù hoïc, Ñaïo ñöùc hoïc, Luaän lyù hoïc, Sieâu hình hoïc. Cuï theå nhö sau:

228 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

CHÖÔNG TRÌNH TRIEÁT HOÏC
LÔÙP MÖÔØI HAI

Ban Vaên chöông Sinh ngöõ, Coå ngöõ [C, D]
(Moãi tuaàn leã 9 giôø)

TAÂM LYÙ HOÏC
I. Ñaïi cöông veà Taâm lyù hoïc: Ñoái töôïng, phöông phaùp, töông quan, taâm sinh lyù vaø taâm [lyù]
xaõ hoäi.- II. Khuynh höôùng.- III. Baûn naêng.- IV. Taäp quaùn.- V. Khoaùi laïc vaø ñau khoå (tinh thaàn vaø
vaät chaát).- VI. Caûm xuùc.- VII. Ñam meâ.- VIII. YÙ thöùc vaø voâ thöùc.- IX. Caûm giaùc vaø tri giaùc.- X. AÛnh
töôïng vaø trí töôûng töôïng.- XI. Lieân töôûng.- XII. Kyù öùc.- XIII. Chuù yù.- XIV. Kyù hieäu vaø ngoân ngöõ.- XV.
YÙ chí.- XVI. Tính tình vaø nhaân caùch.
ÑAÏO ÑÖÙC HOÏC
I. Ñaïi cöông veà Ñaïo ñöùc hoïc: Vaán ñeà ñaïo ñöùc. Ñaïo ñöùc vaø khoa hoïc.- II. YÙ thöùc ñaïo ñöùc
(löông taâm).- III. Boån phaän.- IV. Quyeàn.- V. Traùch nhieäm.- VI. Coâng bình vaø baùc aùi.
LUAÄN LYÙ HOÏC
I. Ñaïi cöông veà Luaän lyù hoïc.- II. Nguyeân lyù caên baûn cuûa lyù trí.- III. Phöông phaùp toång quaùt
cuûa tö töôûng: Tröïc giaùc vaø suy luaän- Phaân tích vaø toång hôïp.- IV. Khaùi luaän veà khoa hoïc: Nhaän thöùc
khoa hoïc vaø tinh thaàn khoa hoïc - Khoa hoïc vaø kyõ thuaät.- V. Khoa hoïc Toaùn: Ñoái töôïng - Phöông
phaùp - Coâng duïng.- VI. Khoa hoïc Thöïc nghieäm: Ñoái töôïng - Phöông phaùp - Nguyeân lyù vaø lyù
thuyeát.- VII. Khoa hoïc Nhaân vaên: Taâm lyù hoïc - Söû hoïc - Xaõ hoäi hoïc.
SIEÂU HÌNH HOÏC
I. Ñaïi cöông veà Sieâu hình hoïc: Sieâu hình hoïc vaø khoa hoïc - Sieâu hình hoïc vaø toân giaùo.-
II. Vaán ñeà chaân lyù.- III. Tinh thaàn.- IV. Töï do.- V. Thöôïng ñeá.

LÔÙP MÖÔØI HAI
Ban Khoa hoïc Thöïc nghieäm A

(Moãi tuaàn leã 4 giôø)

TAÂM LYÙ HOÏC: Nhö ban Vaên chöông, nhöng boû bôùt: Caûm giaùc vaø tri giaùc - AÛnh töôïng vaø trí
töôûng töôïng - Lieân töôûng - Kyù öùc - Chuù yù - Kyù hieäu vaø ngoân ngöõ - Baûn naêng - YÙ chí - Tính tình vaø
nhaân caùch.

ÑAÏO ÑÖÙC HOÏC: Nhö ban Vaên chöông.
LUAÄN LYÙ HOÏC: Nhö ban Vaên chöông, nhöng bôùt: Khoa hoïc Nhaân vaên.

LÔÙP MÖÔØI HAI
Ban Khoa hoïc Toaùn B

(Moãi tuaàn leã 3 giôø)

ÑAÏO ÑÖÙC HOÏC vaø LUAÄN LYÙ HOÏC: Nhö ban Khoa hoïc Thöïc nghieäm.

Keøm phía sau noäi dung chöông trình coøn coù moät PHUÏ BAÛN veà phaân phoái
giôø vaø veà chöông trình. Rieâng phuï baûn veà chöông trình ghi roõ caùc tieåu tieát cho
töøng baøi hoïc, neân xem cuõng gioáng nhö baûng muïc luïc saùch giaùo khoa daønh cho
töøng phaân moân cuûa moãi ban.

Ñöôïc bieát, sau Chöông trình 1971-1972, Boä Vaên hoùa Giaùo duïc vaø Thanh
nieân coøn cho ra theâm Chöông trình Trung hoïc 1972-1973 vôùi ít nhieàu söûa ñoåi
nhöng khoâng ñaùng keå. Ñaïi khaùi, nhö loaïi boû moân Haùn vaên ra khoûi Trung hoïc
Ñeä nhaát caáp vaø 3 ban A, B, C cuûa Trung hoïc Ñeä nhò caáp, chæ coøn giöõ laïi moân
naøy ôû Ban Vaên chöông Coå ngöõ D vôùi soá giôø hoïc moãi tuaàn ñöôïc giaûm bôùt…

6. Chöông trình Trung hoïc Toång hôïp

Coù theå noùi, Chöông trình Trung hoïc Toång hôïp laø keát quaû cuûa söï tieáp thu
ñaày thieän chí cuûa Boä Giaùo duïc tröôùc nhöõng yù kieán ñoùng goùp töø nhieàu giôùi trong

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 229

nhieàu naêm veà nhöõng khuyeát taät caên baûn cuûa giaùo duïc phoå thoâng nhaèm chuyeån
neàn giaùo duïc naëng tính caùch töø chöông/ thi cöû naøy sang höôùng ñaïi chuùng vaø
thöïc duïng, chuù troïng ñeán khía caïnh höôùng nghieäp, khaû dó mang laïi lôïi ích thieát
thöïc cho baûn thaân ñôøi soáng cuûa moãi hoïc sinh sau khi rôøi khoûi baäc Trung hoïc.

Ñöôïc bieát, Chöông trình Trung hoïc Toång hôïp Vieät Nam ñaõ ñöôïc ñem
ra thöû nghieäm vaø thöïc hieän taïi Vieät Nam töø naêm 1964 laø naêm thaønh laäp caùc
tröôøng Kieåu maãu ñaàu tieân ôû Thuû Ñöùc vaø ôû Hueá.

Trong quaù trình thöïc hieän nhöng coøn dang dôû, ñaõ coù 2 baûn chöông trình
Trung hoïc Toång hôïp ñöôïc bieân soaïn, moät cuûa Tröôøng Trung hoïc Kieåu maãu Thuû
Ñöùc (khôûi thaûo töø naêm 1965; tröôøng khai giaûng laàn ñaàu ngaøy 11/10/1965) ñeå
aùp duïng thí ñieåm, vaø moät cuûa Boä Giaùo duïc (khôûi thaûo töø naêm 1970) ban haønh
ñeå aùp duïng taïi caùc tröôøng Trung hoïc Toång hôïp treân toaøn quoác, theo Nghò ñònh
2346/GD/TTHBD/HV/NÑ ngaøy 10/12/1971 cho Ñeä nhaát caáp vaø Nghò ñònh 5770/
GD/THH/HV/NÑ ngaøy 22/6/1972 cho Ñeä nhò caáp.

Chöông trình Trung hoïc Toång hôïp cuûa Tröôøng Trung hoïc Kieåu maãu Thuû
Ñöùc coù maáy ñaëc ñieåm ñaùng chuù yù nhö: coù chöông trình höôùng daãn hoïc sinh, coù
theâm nhöõng moân hoïc thöïc nghieäm, ngoaøi caùc moân hoïc baét buoäc coøn coù moät heä
thoáng caùc moân hoïc nhieäm yù (tuøy choïn).

Chöông trình cuûa Boä Giaùo duïc ñöôïc soaïn thaûo khaù voäi vaõ vaø chöa hoaøn
chænh, baèng caùch pha troän, gheùp phaàn phoå thoâng cuûa chöông trình trung hoïc
phoå thoâng vôùi phaàn chuyeân nghieäp cuûa chöông trình Trung hoïc Kieåu maãu Thuû
Ñöùc, neân noù cuõng coù chöông trình höôùng daãn, coù theâm nhöõng moân hoïc môùi vaø
nhöõng moân nhieäm yù môùi. Do chöa ñöôïc hoaøn chænh neân sau ñoù, vaøo cuoái naêm
1972, Boä Giaùo duïc coøn toå chöùc theâm vaøi cuoäc hoäi thaûo nöõa ñeå nghieân cöùu, chænh
lyù boå sung cho chöông trình nhöng keát quaû vaãn tieáp tuïc dang dôû….

Caùc moân hoïc trong Chöông trình Trung hoïc Toång hôïp Ñeä nhaát caáp (lôùp 6
ñeán lôùp 9) cuûa Boä Giaùo duïc goàm coù nhöõng moân hoïc baét buoäc vaø nhöõng moân hoïc
nhieäm yù.

- Moân baét buoäc goàm: Quoác vaên, Söû Ñòa, Coâng daân, Sinh ngöõ, Toaùn, Lyù
Hoùa, Vaïn vaät, AÂm nhaïc, Hoäi hoïa, Coâng-Kyõ-Ngheä (Nam), Kinh teá gia ñình (Nöõ),
Doanh thöông, Canh noâng, Höôùng daãn, Theå duïc.

- Moân nhieäm yù, cuõng baét buoäc hoïc nhöng hoïc sinh ñöôïc tuøy choïn 2 moân
trong soá nhöõng moân: Hoäi hoïa, AÂm nhaïc, Coâng-Kyõ-Ngheä (Nam), Kinh teá gia
ñình (Nöõ), Canh noâng, Doanh thöông, vôùi soá giôø hoïc ñaàu caáp (lôùp 6) toång coäng
30 hoaëc 31 giôø tuøy theo nam, nöõ.

Chöông trình Ñeä nhò caáp (lôùp 10 ñeán 12) chia laøm tôùi 8 ban cho caû 3 caáp
lôùp 10, 11, 12, goàm: Ban A Khoa hoïc Thöïc nghieäm, Ban B Khoa hoïc Toaùn, Ban
C Vaên chöông Sinh ngöõ, Ban D Vaên chöông Coå ngöõ, Ban E Kinh teá gia ñình,
Ban F Doanh thöông, Ban G Coâng-Kyõ-Ngheä, Ban H Canh noâng. Coøn caùc moân
hoïc thì cuõng töông töï nhö chöông trình Ñeä nhaát caáp nhöng coù theâm Sinh ngöõ
II (hoaëc Coå ngöõ), Trieát, vôùi soá giôø hoïc ñaàu caáp (lôùp 10) toång coäng 33,5 hoaëc 34,5
giôø tuøy theo nam, nöõ.

230 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

II. TAØI LIEÄU VAØ SAÙCH GIAÙO KHOA TRUNG HOÏC

1. Nhöõng taïp chí giaùo khoa trung hoïc

Cuõng nhö ôû baäc Tieåu hoïc, trong giai ñoaïn ñaàu phaùt trieån neàn giaùo duïc Trung
hoïc chuyeån ngöõ tieáng Vieät, saùch giaùo khoa cuõng raát thieáu, neân ñi tröôùc moät böôùc,
moät soá tö nhaân ñaõ cho xuaát baûn nhöõng taïp chí giaùo khoa ñeå laøm taøi lieäu hoïc taäp
hoaëc ñeå tham khaûo cho vieäc giaûng daïy caùc moân hoïc trong nhaø tröôøng.

Caên cöù theo 2 baûn muïc luïc thö tòch ñaõ daãn treân veà baùo chí, vaø moät soá taïp
chí coøn löu tröõ ôû caùc thö vieän, tính töø khoaûng naêm 1948 tröôùc khi thaønh laäp
Quoác gia Vieät Nam tôùi thôøi kyø ñaàu Vieät Nam Coäng hoøa, chuùng toâi thaáy coù moät
soá tuaàn san, nguyeät san chuyeân veà giaùo khoa baäc Trung hoïc nhö sau:

- Hoïc baùo (1948), Le guide autodidactique (Höôùng daãn töï hoïc), xuaát baûn
haøng tuaàn taïi Saøi Goøn. Soá 1 ngaøy 21/8/1948, soá 19 (Boä môùi) ngaøy 25/12/1948.
Chuû nhieäm: Nguyeãn Thò Töù; Thö kyù toøa soaïn: Thieáu Laêng Quaân.

- Tìm hoïc (1948-1949), tuaàn baùo xuaát baûn ôû Saøi Goøn. Chuû nhieäm: Leâ
Huyønh Mai. Naêm I, soá 1 ngaøy 11/01/1948, soá 2 ngaøy 27/2/1949.

- Giaùo duïc nguyeät san (1948-1949), Enseignement 2eøme degreùe/ Giaùo duïc
Trung hoïc, Haø Noäi. Soá 2 naêm 1948-1949.

- Vieät Nam giaùo khoa (1950-1951), tuaàn san xuaát baûn taïi Saøi Goøn do Leâ
Traøng Kieàu laøm chuû nhieäm. Naêm thöù I soá 1 ngaøy 26/11/1950, naêm thöù II soá 10,
naêm 1951.

- Caàn hoïc (1951), Ban Trung hoïc, xuaát baûn khoâng ñònh kyø taïi Gia Ñònh,
do Cha Jacques Cuûa laøm Giaùm ñoác (Leâ Ngoïc Truï ghi: Taäp 22, naêm thöù II, soá
35, ngaøy 30/6/1951).

- Vieät Nam giaùo khoa, Daïy theo chöông trình Ñeä thaát ban Trung hoïc phoå
thoâng (Chöông trình Trung hoïc 1949), xuaát baûn moãi thaùng 2 kyø vaøo ngaøy 1 vaø
15 taïi Saøi Goøn do Thaåm Theä Haø chuû bieân. Boä môùi soá 1 (Soá töïu tröôøng) ngaøy
15/9/1951. Moãi soá ñeàu coù Phaàn giaùo khoa vaø Phaàn toång quaùt. Phaàn giaùo khoa
“coù ñuû baøi giaûng daïy raønh reõ” veà: Vieät vaên, Haùn vaên, Phaùp vaên, Toaùn hoïc, Lyù
Hoùa hoïc, Vaïn vaät hoïc, Söû kyù, Ñòa dö, Luaân lyù, Coâng daân giaùo duïc, AÂm nhaïc,
Myõ thuaät… “Vôùi chí caàn hoïc, baïn khoâng phaûi chæ boû tinh thaàn trong moät khuoân
khoå nhoû heïp naøo, maø baïn coù theå vöôn mình leân cao, nhìn vaøo neàn giaùo duïc môùi
thuaàn tuùy Vieät Nam ñang hình thaønh, ñeå tìm nhöõng caùi gì maø baáy laâu nay baïn
mong moûi, baïn khao khaùt” (trích “Böùc thö gôûi cho caùc baïn hoïc sinh Vieät Nam”
cuûa Thaåm Theä Haø).

- Vieät Nam giaùo khoa taäp san, Trung hoïc phoå thoâng (Lôùp Ñeä thaát vaø lôùp
Ñeä töù), xuaát baûn taïi Saøi Goøn. Naêm thöù nhöùt soá 1 ngaøy 1/3/1952; naêm thöù nhì
soá 12, ngaøy 15/10/1952 (Lôùp Ñeä thaát, Ñeä luïc vaø Ñeä töù). Giaùm ñoác: Phaïm Tröôøng
Xuaân; Coá vaán: Traàn Cöûu Chaán; Thô kyù toøa soaïn: Nguyeãn Khoa. “Caùc baïn seõ
thaáy nôi ñaây nhieàu baøi hoïc soaïn moät caùch kyõ caøng, hôïp phöông phaùp giaùo khoa
vaø chöông trình giaùo duïc hieän haønh, bôûi moät nhoùm giaùo sö vaø vaên nhaân maø caùc
baïn töøng nghe teân, bieát tieáng” (trích “Cuøng quyù ñoäc giaû” cuûa Traàn Cöûu Chaán).

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 231

- Taäp saùch hoàng, Luyeän thi Trung hoïc Ñeä nhaát caáp, daønh cho lôùp Ñeä töù. Boä
A taäp 1 ñeán taäp 7 (15/3/1957 ñeán 01/6/1957). Do Nxb Thaêng Long chuû tröông,
ñaõ ra töø taäp 1 ñeán taäp 26.

- Taäp saùch xanh, Luyeän thi Tuù taøi phaàn I, daønh cho lôùp Ñeä nhò. Do Nxb
Thaêng Long chuû tröông, ñaõ ra töø taäp 1 ñeán taäp 24.

- Giaùo khoa Trung hoïc (1959), do Thanh quang xuaát baûn khoâng ñònh kyø
taïi Saøi Goøn. Taäp 1-taäp 5 (1959).

- Hieáu hoïc (1959), tuaàn baùo do Nxb Soáng môùi phaùt haønh taïi Saøi Goøn. Taäp
1 ñeán 16 (1959).

- Sieâng hoïc (1959-1962), tuaàn baùo xuaát baûn taïi Saøi Goøn. Chuû nhieäm: Trònh
Vaân Thanh (Leâ Ngoïc Truï ghi: Taäp 1 ñeán taäp 21, nieân khoùa 1959-1960, vaø caùc
taäp veà nieân khoùa 1960-1962).

- Chaêm hoïc (1959), tuaàn baùo xuaát baûn taïi Saøi Goøn do Nguyeãn Vaên Hôïi laøm
Giaùm ñoác. Taäp 1 ñeán taäp 12.

- Luyeän thi Trung hoïc Ñeä nhaát caáp (1959), baùn nguyeät san do Nxb Vaên
haøo phaùt haønh taïi Saøi Goøn. Soá 1 thaùng 3/1959 ñeán soá 5 thaùng 5/1959.

- Khuyeán hoïc (1959), taïp chí khoâng ñònh kyø taïi Saøi Goøn do Vieät Nam tu
thö cuoäc chuû tröông. Taäp 1 ñeán taäp 5 (1959).

- Hoïc baùo Anh ngöõ (1959-1960), moãi thaùng 3 soá taïi Saøi Goøn do Leâ Baù
Koâng laøm Giaùm ñoác. Soá 1 naêm 1959, xuaát baûn ñeán naêm 1960.

- Hoïc baùo daãn giaûi (1961-1962), tuaàn baùo xuaát baûn taïi Saøi Goøn do Lieâm
Huyeàn Vuõ chuû tröông, Phan Vaên Só laøm Giaùm ñoác. Soá 1 khoâng ñeà ngaøy, soá 3
ngaøy 15/10/1961 ñeán soá 17 ngaøy 30/7/1962.

- Hoïc hoûi (1964), Trung hoïc Ñeä nhaát caáp, tuaàn san xuaát baûn taïi Saøi Goøn.
Soá 1 ngaøy 27/5/1964, ñeán soá 10 thì ñình baûn.

2. Saùch giaùo khoa trung hoïc

Ñaàu nhöõng naêm 50 cuûa theá kyû tröôùc, trong thôøi kyø Quoác gia Vieät Nam
(1949-1954), saùch giaùo khoa caùc moân hoïc baäc Trung hoïc laáy tieáng Vieät laøm
chuyeån ngöõ ñaõ baét ñaàu xuaát hieän laàn laàn.

Naêm 1951, nhaø xuaát baûn Taân Vieät (Saøi Goøn) cho in saùch Vieät Nam thi
vaên giaûng luaän (2 quyeån) cuûa GS Haø Nhö Chi (Quoác hoïc Hueá), bieân soaïn raát
coâng phu, ñöôïc coi laø boä saùch giaùo khoa tieân phong quy moâ nhaát, ñaày ñuû nhaát
veà moân giaûng vaên/ vaên hoïc trích giaûng duøng cho giaùo chöùc daïy Quoác vaên ôû caùc
tröôøng trung hoïc. Tröôùc ñoù chuùng ta coøn ñöôïc bieát ñeán cuoán Giaûng vaên Chinh
phuï ngaâm cuûa Ñaëng Thai Mai xuaát baûn naêm 1950…

Cuõng khoaûng naêm 1951, nhaø xuaát baûn Theá giôùi (Haø Noäi) do oâng Nguyeãn
Vaên Hôïi laøm Giaùm ñoác ñaõ baét ñaàu cho ra nhieàu saùch giaùo khoa thuoäc ñuû caùc
moân hoïc, nhö Giaûng vaên Ñeä thaát vaø Ñeä luïc cuûa GS Leâ Höõu Thu, Söû Vieät Nam
Ñeä töù cuûa Leâ Höõu Thu, Luaän vaên thò phaïm (Ñeà thi Trung hoïc Phoå thoâng vaø Tuù
taøi) cuûa GS Nghieâm Toaûn, Ñòa lyù töø Ñeä thaát ñeán Ñeä töù cuûa GS Buøi Ñình Taán,

232 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

Ñeå hieåu roõ meïo tieáng Phaùp (baäc Trung vaø Tieåu hoïc) cuûa GS Nguyeãn Vaên Dung,
Toaùn phaùp Ñeä thaát vaø Ñeä tam cuûa GS Ngoâ Duy Caàu, Tính ñaïi soá, Soá hoïc, Hình
hoïc, Vaät lyù, Hoùa hoïc cuûa GS Ngoâ Ngoïc Bích, Toaùn lyù hoùa Ñeä nguõ vaø Ñeä töù cuûa
GS Ñaøo Vaên Döông, Baûn keâ soá (table de logarithme) cuûa Nguyeãn Döông Ñoân…

Nhaø xuaát baûn Tröôøng Thi, hoaït ñoäng töø hoài coøn ôû Haø Noäi, sau naêm 1954
di cö vaøo Nam, tieáp tuïc in caùc loaïi töø ñieån (Haùn Vieät töø ñieån cuûa Ñaøo Duy Anh,
Danh töø khoa hoïc cuûa Hoaøng Xuaân Haõn, Chaùnh taû Vieät ngöõ cuûa Leâ Ngoïc Truï…),
saùch tham khaûo vaên hoïc (Ñaïi Nam quoác söû dieãn ca, Mai ñình moäng kyù…), vaø
cho ra nhöõng saùch giaùo khoa veà Vaên, Toaùn, Thieân vaên, Lyù Hoùa… cuûa moät soá taùc
giaû noåi tieáng (nhö Khaûo luaän veà Khaùi Höng cuûa Leâ Höõu Muïc, Thieân vaên hoïc
cuûa Nguyeãn Xuaân Vinh…).

Töø thôøi Ñeä nhaát Coäng hoøa (1955-1963) trôû ñi, saùch giaùo khoa trung hoïc ñuû
loaïi cuûa caùc nhaø xuaát baûn tö nhaân traêm hoa ñua nôû. Phaûi noùi veà maët naøy nhaø
nöôùc khoâng theo kòp tö nhaân, phaàn vì soá hoïc sinh trung hoïc tö thuïc chieám ñeán
hôn 65% toång soá hoïc sinh trung hoïc toaøn mieàn Nam (xem H.G.C., “Tö thuïc Vieät
Nam”, Giaùo duïc nguyeät san, soá 25, thaùng 12/1968, tr. 11), phaàn vì nhaø nöôùc lo
khoâng xueå, laïi phaûi taäp trung öu tieân môû tröôøng, in saùch, thöïc hieän chính saùch
cöôõng baùch giaùo duïc cho baäc Tieåu hoïc. Khoaûng thôøi gian naøy, trong ñieàu kieän töï
do baùo chí-xuaát baûn, haøng chuïc nhaø xuaát baûn ra ñôøi, caïnh tranh nhau in saùch
giaùo khoa. Khoâng ít nhaø noåi tieáng nhö Taân Vieät, Boán phöông, Tao Ñaøn, Soáng
môùi, AÙ Chaâu, Vaên haøo, Khai trí, Trí ñaêng, Trí duõng, Haøn Thuyeân, Yeåm Yeåm thö
quaùn…. Sang thôøi Ñeä nhò Coäng hoøa (1967-1975), trong loø löûa chieán tranh aùc lieät,
vieäc hoïc haønh thi cöû trôû neân voäi vaõ vaø caøng nhoän nhòp hôn (vôùi moät phaàn muïc
ñích thi ñaäu Tuù taøi ñeå ñöôïc leân ñaïi hoïc vaø ñöôïc hoaõn dòch hoïc vaán…), maïng löôùi
tröôøng tö thuïc vaø caùc lôùp luyeän thi phaùt trieån maïnh, khoâng ít nhaø xuaát baûn môùi
ñöôïc laäp ra chæ ñeå in saùch giaùo khoa, nhö Sieâng hoïc, Yeân Sôn, Thaêng Long, Baïn
treû, Hoïc ñöôøng, Ñaêng ñaøng, Giaùo duïc nguyeät san (teân goïi nhaø xuaát baûn), Alpha…

Saùch giaùo khoa thôøi Vieät Nam Coäng hoøa

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 233

- Veà moân Quoác vaên caáp 2 coù theå keå tieâu bieåu moät soá taùc giaû quen thuoäc
ñöôïc tin caäy nhö Phan Ngoâ, Ñoã Vaên Tuù, Vuõ Khaéc Khoan, Toâ Ñaùng, Phaïm Xuaân
Thu…; caáp 3 coù Phaïm Theá Nguõ, Trònh Vaân Thanh, Traàn Troïng San, Nguyeãn Syõ
Teá, Nguyeãn Duy Dieãn, Vuõ Kyù, Taï Kyù, Löõ Hoà, Nguyeãn Vaên Hieäp, Nguyeãn Taêng
Chöông, Voõ Thu Tònh, Hoaøng Khoâi, Cao Baù Vuõ, Haø Khaûi Hoaøn… Caùc saùch giaûng
luaän/ luaän ñeà vaên chöông daønh rieâng cho töøng taùc giaû coù trong chöông trình hoïc
(nhö Nguyeãn Coâng Tröù, Nguyeãn Ñình Chieåu, Cao Baù Quaùt, Nguyeãn Khuyeán,
Nguyeãn Khaéc Hieáu, Phan Boäi Chaâu, Phan Chaâu Trinh…) ñeå “luyeän thi” moân
nghò luaän vaên chöông ñöôïc xuaát baûn haøng loaït, phaàn nhieàu do nhaø xuaát baûn
Thaêng Long, nhö nhöõng saùch cuûa Buøi Giaùng, Nguyeãn Syõ Teá, Vuõ Khaéc Khoan,
Taï Vaên Ru, Kieâm Ñaït…

- Veà moân Coâng daân giaùo duïc, töø naêm 1956 trôû ñi coù ñeán haøng chuïc taùc
giaû: Traàn Moäng Chu, Phaïm Thò Töï, Leâ Xuaân Khoa, Leâ Thaùi AÁt, Nguyeãn Quyù
Bình, Nguyeãn Huy Coân, Ngoâ Ñình Ñoä, Phaïm Gia Höng, Traàn Ñöùc Long, Cao
Vaên Luaän, Nguyeãn Vaên Trung, Nguyeãn Baù Löông, Leâ Kim Ngaân, Ñaøm Syõ Hieán,
Nguyeãn Vuõ Khöông, Nguyeãn Baù Kim, Vuõ Huy Chaán…

- Saùch Trieát lôùp 12, coù veû ít ngöôøi tham gia vì bieân soaïn khoâng ñôn giaûn,
vaø phaàn lôùn laø cuûa nhöõng taùc giaû töøng ñi du hoïc nöôùc ngoaøi veà. Ñaùng keå coù:
Nguyeãn Vaên Trung (Luaän lyù hoïc, Ñaïo ñöùc hoïc), Cao Vaên Luaän (Ñaïo ñöùc hoïc,
Luaän lyù hoïc, Taâm lyù hoïc), Traàn Vaên Hieán Minh (Taâm lyù hoïc, Luaän lyù hoïc, Ñaïo
ñöùc hoïc, Trieát hoïc toång quaùt), Phaïm Maïnh Cöông, Traàn Bích Lan (Luaän lyù hoïc,
Taâm lyù hoïc), Traàn Xuaân Tieân (Luaän lyù hoïc, Ñaïo ñöùc hoïc, Taâm lyù hoïc), Vónh
Ñeã (Taâm lyù hoïc, Luaän lyù hoïc, Ñaïo ñöùc hoïc, Sieâu hình hoïc), Nguyeãn Ñaêng Thuïc
(Trieát hoïc Ñoâng phöông)… Vaøo nhöõng naêm cuoái cuûa cheá ñoä Coäng hoøa, boä saùch
Trieát lôùp 12 cuûa Vónh Ñeã ñöôïc nhieàu ngöôøi choïn duøng vì bieân soaïn goïn gaøng,
deã hieåu, vaø laïi kòp caäp nhaät hoùa theo chöông trình môùi.

- Phaùp vaên: Vuõ Quyù Maõo, Ñoaøn Raïng, Traàn Nhö Thuaàn, Ngoâ Ñöùc Kính,
Roch Cöôøng, Vuõ Ngoïc AÙnh…

- Anh vaên: Leâ Baù Koâng, Nguyeãn Vaên Khoân, Vuõ Ngoïc AÙnh, Nguyeãn Vaên
Taïo, Traàn Vaên Ñieàn, Ñoã Khaùnh Hoan, Haø Vaên Böûu, Ñaéc Sôn, Leâ Vaên Rueä…

- Söû, Ñòa: Taêng Xuaân An, Traàn Höõu Quaûng, Baèng Phong, Nguyeãn Troïng
Phong, Buøi Taân, Leâ Nhö Döïc, Ñaëng Ñöùc Kim…

- Toaùn: Ñaëng Vaên Nhaân, Ñaëng Syõ Hyû, Nguyeãn Ñình Chung Song, Nguyeãn
Vaên Kyû Cöông, Ñinh Ñöùc Maäu, Nguyeãn Vaên Phuù, Nguyeãn Taù, Nguyeãn Phöôïng
Caùc, Traàn Kim Quy, Ñoaøn Vaên Phi Long…

- Lyù Hoùa: Buøi Phöôïng Chì, Phaïm Ñình AÙi, Traàn Thöôïng Thuû, Haø Vaên
Döông, Nguyeãn Ngoïc Huaân, Nguyeãn Ñình Phuù, Nguyeãn Höõu Taøi, Nguyeãn Thanh
Khuyeán, Nguyeãn Maïnh Haø, Leâ Khaéc Huy, Vuõ Vaên Tieân, Traàn Xuaân Haøi, Chu
Phaïm Ngoïc Sôn, Cao Huy Taán, Buøi Quang Haân.

- Vaïn vaät hoïc: Ñoã Ñöùc Coâng, Nguyeãn Nhuaän, Nguyeãn Ñöùc Thònh, Vuõ Vaên
Tuyeân, Nguyeãn Ngoïc Nam, Ñoã Ñöùc Thònh, Chu Ngoïc Thuûy, Phuøng Thanh Loan…

234 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

Rieâng saùch giaùo khoa trung hoïc cuûa Trung taâm Hoïc lieäu Boä Giaùo duïc xuaát
baûn töông ñoái ít, tính ñeán naêm 1972 coù theå keå:

- Quoác vaên: Vieät vaên ñoäc baûn lôùp 10 (in laàn thöù 6) vaø lôùp 11 (in laàn thöù
7) cuûa Traàn Troïng San, Phöông phaùp laøm baøi nghò luaän cuûa Thuaàn Phong Ngoâ
Vaên Phaùt (in laàn thöù nhaát, 1968), Vaên phaïm giaûn dò vaø thöïc duïng (duøng chung
cho giaùo chöùc Trung, Tieåu hoïc) cuûa Buøi Ñöùc Tònh (in laàn thöù hai, 1972).

- Haùn vaên: Haùn vaên giaùo khoa thö lôùp 6 vaø lôùp 7 cuûa Voõ Nhö Nguyeän-
Nguyeãn Hoàng Giao (in laàn thöù nhaát, 1964).

- Söû: Theá giôùi söû lôùp 12 cuûa Taêng Xuaân An (in laàn thöù 5 naêm 1964).

- Anh ngöõ: Anh ngöõ lôùp 6 (in laàn 1 naêm 1962) vaø lôùp 7 (in laàn 1 naêm 1964)
cuûa Nguyeãn Ñình Hoøa.

- Toaùn, Lyù, Hoùa: Ñaïi soá hoïc lôùp 12 cuûa Nguyeãn Baù Cöôøng (in laàn 1, naêm?),
Löôïng giaùc hoïc lôùp 12 B cuûa Nguyeãn Xuaân Vinh (in laàn thöù nhaát, 1962), Hình
hoïc hoïa hình lôùp 12 B (in laàn thöù nhaát, 1960), Soá hoïc lôùp 12 A, B (in laàn thöù
naêm, 1968), Thieân vaên hoïc lôùp 12 A, B (in laàn thöù hai, 1960) cuûa Ñaëng Vaên
Nhaân; Vaät lyù hoïc lôùp 10 A, B (in laàn thöù ba, 1964), Vaät lyù thöïc haønh lôùp 10 A,
B (in laàn thöù nhaát, 1960), Vaät lyù quang hoïc lôùp 11 A, B (in laàn thöù nhaát, 1962),
Thöïc taäp vaät lyù lôùp 11 A, B (in laàn thöù nhaát, 1962) cuûa Buøi Phöôïng Chì; Cô hoïc
lôùp 12 cuûa Nguyeãn Xuaân Vinh (in laàn thöù hai, 1967); Hoùa hoïc lôùp 10 (in laàn thöù
baûy, 1968), lôùp 11 (in laàn thöù saùu, 1970) vaø lôùp 12 (in laàn thöù saùu, 1970) cuûa
Phaïm Ñình AÙi.

- Thuû coâng: Thuû coâng Trung hoïc lôùp 6 cuûa Leâ Xuaân Thuûy (in laàn thöù
nhaát, 1963).

Nhöng coù leõ quan troïng vaø coù yù nghóa hôn heát laø vieäc Trung taâm Hoïc lieäu
ñaõ cho taùi baûn ñöôïc moät soá saùch tham khaûo raát coù giaù trò veà Vaên, Söû nhö: Vieät
Nam vaên hoïc söû yeáu (in laàn 10 naêm 1968), Vieät Nam thi vaên hôïp tuyeån (in laàn
9 naêm 1968), Vaên hoïc Vieät Nam (in laàn 4 naêm 1968) cuûa Döông Quaûng Haøm;
Thöôïng Chi vaên taäp cuûa Phaïm Quyønh (5 taäp, in laàn thöù nhaát, 1962), Nöõ thi
haøo Vieät Nam cuûa Phaïm Xuaân Ñoä (in laàn thöù hai, 1970), Vieät Nam söû löôïc (2
quyeån) vaø Nho giaùo (2 quyeån) cuûa Traàn Troïng Kim.

Veà noäi dung, cuõng nhö ôû nhöõng caáp/ baäc hoïc khaùc, saùch giaùo khoa trung
hoïc ôû mieàn Nam tröôùc 1975 bieân soaïn theo chöông trình quy ñònh cuûa Boä Quoác
gia Giaùo duïc, nhöng ñöôïc tuøy nghi vaän duïng theo sôû kieán rieâng cuûa töøng soaïn
giaû. Giaùo vieân ñöùng lôùp, coøn coù theå töï do hôn nöõa, vì khoâng baét buoäc phaûi duøng
haún moät cuoán saùch giaùo khoa duy nhaát naøo, maø hoï ñöôïc daïy theo söï taâm ñaéc
veà moân hoïc do mình phuï traùch. Hoï coù theå daãn moät ñoaïn vaên hay baøi toaùn naøo
ñoù, khoâng coù trong baát kyø saùch giaùo khoa chính thöùc naøo, ñeå giaûng cho hoïc troø.
Rieâng phaàn kim vaên (töùc vaên hoïc hieän ñaïi) cuûa moân Quoác vaên, trích giaûng ñaày
ñuû caùc taùc giaû khoâng phaân bieät nhaân thaân, xu höôùng chính trò hay yù thöùc heä, vì
theá haàu heát nhöõng taùc giaû laø nhaø vaên, nhaø thô, nhaø nghieân cöùu lyù luaän pheâ bình
vaên hoïc… ñang soáng, laøm vieäc cho phía ñoái khaùng “beân kia doøng Beán Haûi” ñeàu

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 235

ñöôïc ñöa vaøo saùch giaùo khoa ñeå giaûng daïy, nhö Nguyeân Hoàng, Toâ Hoaøi, Traàn
Tieâu, Nguyeãn Tuaân, Nguyeãn Laân, Xuaân Dieäu, Huy Caän, Cheá Lan Vieân…, khoâng
keå nhöõng taùc giaû mieàn Baéc khaùc vaøo luùc ñoù ñaõ quaù coá.

Veà hình thöùc, saùch giaùo khoa trung hoïc phaàn lôùn in bìa 2 maøu, ruoät saùch
in ñen traéng. Chæ vaøo khoaûng ñaàu nhöõng naêm 70, nhaø xuaát baûn Alpha ôû Saøi
Goøn do oâng Lyù Thaùi Thuaän laøm Giaùm ñoác môùi baét ñaàu coù saùng kieán cho ra
nhöõng saùch in maøu caû bìa laãn ruoät theo kyõ thuaät in offset hieän ñaïi, cho nhöõng
saùch veà caùc moân khoa hoïc töï nhieân nhö Toaùn, Lyù Hoùa, Vaïn vaät…, vaø ñaõ khaù
thaønh coâng, vì laàn ñaàu tieân ôû Vieät Nam saùch chöõ Vieät coù maøu meø ñeïp, thu huùt
ñöôïc söï chuù yù cuûa giaùo chöùc vaø hoïc sinh trung hoïc thôøi ñoù.

C. SÔ LÖÔÏC CHÖÔNG TRÌNH VAØ SAÙCH GIAÙO KHOA ÑAÏI HOÏC

Baäc ñaïi hoïc phoå thoâng (Vaên khoa, Luaät khoa…) vaø chuyeân nghieäp (Y,
Döôïc, Sö phaïm…) cuûa mieàn Nam tröôùc 1975 ñaøo taïo cöû nhaân, cao hoïc vaø tieán
só. Heä thoáng ñaïi hoïc ñöôïc töï trò veà hoïc vuï vaø chuyeân moân theo quy ñònh cuûa
Hieán phaùp 1967, khoâng leä thuoäc Boä Giaùo duïc, cuõng khoâng coù cô quan chuû quaûn
(tröø tröôøng Y Döôïc thuoäc Boä Y teá chuû quaûn), vì theá chöông trình hoïc vaø saùch
giaùo khoa cuõng ñöôïc töï do, phaàn lôùn chæ tuøy thuoäc ôû giaùo sö phuï traùch giaûng
daïy boä moân döôùi söï chaáp thuaän cuûa Hoäi ñoàng Khoa vaø Khoa tröôûng cuûa moãi
nhaø tröôøng rieâng bieät.

Noùi chung, chöông trình hoïc trong caùc cô sôû giaùo duïc ñaïi hoïc mieàn Nam
ñöôïc chia laøm ba caáp. Caáp 1 hoïc 4 naêm, neáu theo höôùng caùc ngaønh nhaân vaên,
khoa hoïc… thì laáy  baèng cöû nhaân  (nhö cöû nhaân Trieát, cöû nhaân Vaên chöông,
Toaùn…); neáu theo höôùng caùc ngaønh chuyeân nghieäp thì laáy baèng toát nghieäp (nhö
baèng toát nghieäp Ñaïi hoïc Sö phaïm, baèng toát nghieäp Hoïc vieän Quoác gia Haønh
chaùnh…) hay baèng kyõ sö (thí duï kyõ sö Ñieän, kyõ sö Coâng chaùnh…). Caáp 2, hoïc theâm
1-2 naêm seõ thi laáy baèng cao hoïc hay tieán só ñeä tam caáp (tieáng Phaùp: docteur
de troisieøme cycle, töông ñöông thaïc só baây giôø). Caáp 3, hoïc theâm 2-3 naêm coù
theå laøm luaän aùn ñeå laáy baèng tieán só (töông ñöông vôùi baèng Ph. D cuûa Hoa Kyø).
Rieâng ngaønh Y, vì phaûi coù thôøi gian thöïc taäp ôû beänh vieän neân sau khi hoïc xong
chöông trình döï bò y khoa phaûi hoïc theâm 6 naêm hay laâu hôn môùi hoaøn taát
chöông trình ñaïi hoïc. 

Vì heä thoáng ñaïi hoïc roäng lôùn phöùc taïp, tri thöùc ñaïi hoïc laïi quaù meânh moâng,
neân taïi ñaây, chæ xin noùi löôùt qua rieâng veà chöông trình hoïc cuûa caùc tröôøng ñaïi
hoïc-cao ñaúng sö phaïm, vaø veà tình hình chung cuûa saùch giaùo khoa caùc tröôøng ñaïi
hoïc, cao ñaúng, giai ñoaïn 1955-1975.  

Thôøi VNCH, coù nhieàu tröôøng sö phaïm ñaøo taïo giaùo vieân tieåu hoïc vaø giaùo
hoïc boå tuùc nhö Quoác gia Sö phaïm (Saøi Goøn), Sö phaïm Long An, Sö phaïm Vónh
Long, Sö phaïm Quy Nhôn, Sö phaïm Ban Meâ Thuoät (Buoân Ma Thuoät)…, hoaëc caùc
tröôøng sö phaïm ñaøo taïo giaùo sö Trung hoïc Ñeä nhaát caáp, Ñeä nhò caáp nhö Cao
ñaúng Sö phaïm sau ñoåi thaønh Ñaïi hoïc Sö phaïm (Saøi Goøn, Hueá, Ñaø Laït). Coù Ñaïi
hoïc Sö phaïm 1 naêm ñaøo taïo giaùo sö Trung hoïc Ñeä nhaát caáp; 3 naêm ñaøo taïo giaùo
sö Trung hoïc Ñeä nhò caáp. Noùi chung, loaïi tröôøng naøo cuõng goàm nhieàu ban nhö

236 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

Vieät vaên, Trieát, Söû Ñòa, Phaùp vaên, Anh vaên, Toaùn, Lyù Hoùa, Vaïn vaät… töông öùng
vôùi caùc moân seõ daïy khi ra tröôøng, vöøa giuùp caùc giaùo sinh cuûng coá, môû roäng kieán
thöùc chuyeân moân (hoïc veà noäi dung caùc moân mình seõ daïy), vöøa ñaøo taïo khaû naêng
chuyeân nghieäp cho hoï veà khoa sö phaïm caû lyù thuyeát laãn thöïc haønh.

Laáy Ñaïi hoïc Sö phaïm Saøi Goøn (thuoäc Vieän Ñaïi hoïc Saøi Goøn) laøm tieâu bieåu.
Chöông trình hoïc taïi ñaây thay ñoåi tuøy theo ngaønh maø giaùo sinh ñöôïc löïa choïn.
Nhö ngaønh Ñeä nhaát caáp hoïc trong 2 naêm vôùi quyeàn choïn moät trong 4 ban: Vieät
vaên, Anh vaên, Toaùn, Lyù Hoùa. Ngaønh Ñeä nhò caáp hoïc 4 naêm, choïn moät trong 4
ban: Anh vaên, Phaùp vaên, Toaùn, Lyù Hoùa. Neáu ñaõ coù saün Chöùng chæ Döï bò Ñaïi
hoïc cuûa tröôøng khaùc, giaùo sinh ñöôïc mieãn hoïc naêm Döï bò ôû Sö phaïm vaø chæ phaûi
hoïc 3 naêm ôû ngaønh Ñeä nhò caáp, vôùi taát caû 7 ban ñöôïc löïa choïn, goàm: Vieät Haùn,
Söû Ñòa, Anh vaên, Phaùp vaên, Toaùn, Lyù Hoùa, Vaïn vaät. Rieâng ôû ngaønh Ñeä nhò caáp
caáp toác, giaùo sinh chæ hoïc 1 naêm.

Caùc moân hoïc thay ñoåi tuøy theo töøng ban. Thí duï ban Vieät Haùn, phaûi hoïc
caùc phaàn Vieät hoïc, Coå hoïc, Haùn vaên vaø ngoaïi ngöõ (Anh hoaëc Phaùp); ban Sinh
ngöõ phaûi hoïc veà Vaên hoùa, Vaên chöông, Vaên phaïm thöïc haønh vaø moät ngoaïi ngöõ
khaùc vôùi sinh ngöõ ñaõ choïn…

Veà chuyeân moân, phaûi hoïc moät soá moân nhö: Lòch söû giaùo duïc Vieät Nam vaø
Ñoâng phöông, Taâm lyù giaùo duïc, Giaùo duïc höôùng daãn, Giaùo duïc ñoái chieáu, Phöông
phaùp daïy hoïc, Luaân lyù chöùc nghieäp, Vaán ñeà giaùo duïc, Quaûn trò hoïc ñöôøng.

Tröôùc naêm 1975, ñaõ thaáy coù nhöõng saùch tieáng Vieät xuaát baûn phuïc vuï cho
chuyeân ngaønh sö phaïm nhö sau:

- Sö phaïm khoa giaûn yeáu cuûa Phaïm Xuaân Ñoä vaø Ngoâ Ñöùc Kính, taùc giaû
xuaát baûn taïi Saøi Goøn naêm 1957.

- Taâm lyù hoïc öùng duïng cuûa Phaïm Xuaân Ñoä, Boä Quoác gia Giaùo duïc in laàn
thöù nhaát naêm 1958, laàn thöù 3 naêm 1970.

- Sö phaïm lyù thuyeát cuûa Traàn Vaên Queá, Boä Quoác gia Giaùo duïc in laàn thöù
nhaát naêm 1964, laàn thöù 2 naêm 1968.

- Sö phaïm thöïc haønh cuûa Traàn Vaên Queá, Boä Quoác gia Giaùo duïc in laàn thöù
nhaát naêm 1964, laàn thöù 2 naêm 1969.

- Sö phaïm chuyeân bieät cuûa Hoà Vaên Huyeân, Boä Quoác gia Giaùo duïc in laàn
thöù nhaát naêm 1969.

- Phöông phaùp daïy hoïc cuûa Mai Taâm vaø Long Ñieàn, do Giaùo duïc nguyeät
san xuaát baûn.

- Ngheä thuaät daïy hoïc cuûa Sö huynh Mai Taâm, do Giaùo duïc nguyeät san xuaát
baûn, in laàn thöù 2 naêm 1969.

- Soå tay sö phaïm cuûa Sö huynh Mai Taâm, do Giaùo duïc nguyeät san xuaát baûn.

- Taâm lyù giaùo duïc cuûa Sö huynh Mai Taâm, do Giaùo duïc nguyeät san xuaát baûn.

- Taâm lyù thanh thieáu nieân cuûa Sö huynh Mai Taâm, do Giaùo duïc nguyeät
san xuaát baûn.

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 237

- Trieát lyù giaùo duïc cuûa Mai Taâm, do Giaùo duïc nguyeät san xuaát baûn.

- Luaân lyù chöùc nghieäp nhaø giaùo cuûa Nguyeãn Gia Töôûng, Boä Quoác gia Giaùo
duïc in laàn thöù nhaát naêm 1968.

- Luaân lyù chöùc nghieäp cuûa Leâ Thanh Hoaøng Daân-Nguyeãn Hoøa Laïc, do Treû
xuaát baûn taïi Saøi Goøn naêm 1971.

- Taùc phong nhaø giaùo, dòch cuûa H. Simon, do Giaùo duïc nguyeät san xuaát baûn.

- Lòch söû giaùo duïc cuûa Nguyeãn Vaên Keá, do Giaùo duïc nguyeät san xuaát baûn.

- Caùc vaán ñeà giaùo duïc (2 taäp) cuûa nhoùm Leâ Thanh Hoaøng Daân, Traàn Höõu
Ñöùc…, do Treû xuaát baûn taïi Saøi Goøn naêm 1971.

- Vaán ñeà giaùo duïc cuûa Nguyeãn Hoå Dö vaø Traàn Doaõn Ñöùc, Vaên khoa xuaát
baûn naêm 1971.

- Quaûn trò hoïc ñöôøng cuûa Traàn Vaên Queá-Ngoâ Kim Xaùn-Vuõ Nam Vieät, Boä
Quoác gia Giaùo duïc in laàn thöù nhaát naêm 1964.

- Quaûn trò vaø thanh tra hoïc ñöôøng cuûa nhoùm Leâ Thanh Hoaøng Daân, Traàn
Höõu Ñöùc…, Treû xuaát baûn taïi Saøi Goøn naêm 1972.

Ngoaøi ra, ñaùng chuù yù coù nhöõng dòch phaåm duøng tham khaûo cho ngaønh sö
phaïm cuûa nhaø xuaát baûn Treû (phaân bieät vôùi Nxb Treû TPHCM baây giôø) do Traàn
Höõu Ñöùc vaø Leâ Thanh Hoaøng Daân chuû bieân. Ñaõ dòch ñöôïc moät soá cuoán nhö:
Lòch söû giaùo duïc, Trieát lyù giaùo duïc, Kinh nghieäm nhaø giaùo, Giaùo duïc môùi, Taâm
lyù nhi ñoàng, Taâm lyù giaùo duïc, Phaùi nöõ, Phöông phaùp sö phaïm, Taâm lyù tình
caûm, Taùnh tình vaø giaùo duïc, Treû khoù daïy... Taát caû ñeàu ñaõ ñöôïc xuaát baûn trong
khoaûng nhöõng naêm 1970-1971.

Saùch baøn veà ngheà giaùo, nhaø giaùo coù 3 cuoán ñaùng chuù yù: Vaøi yù nghó cuûa
giaùo Möu cuûa Vuõ Ngoâ Möu do Nhoùm Thieän chí xuaát baûn, Saøi Goøn, 1965 (daøy 84
trang, goàm 7 chöông, neâu nhöõng kinh nghieäm, nhöõng nhaän xeùt cuûa taùc giaû “veà
moät vaøi vaán ñeà daïy hoïc ñeå göûi tôùi ñoàng nghieäp boán phöông”); Caâu chuyeän thaày
troø cuûa Huyønh Phan (Nguyeãn Hieán Leâ ñeà töïa, Nxb Trí ñaêng, 1970; taäp hôïp caùc
caâu chuyeän nhoû vaø nhöõng baøi thaûo luaän veà tình nghóa thaày troø vaø quan heä giöõa
thaày vaø troø); Nhaø giaùo cuûa Nguyeãn Vaên Y (Nxb Nam Haø, Saøi Goøn, 1973).

Neáu tính chung veà saùch giaùo khoa ñaïi hoïc caùc ngaønh (ngoaøi ngaønh sö
phaïm) thì coù theå noùi sinh vieân tröôùc ñaây phaàn lôùn ñeàu hoïc theo giaùo trình
(cours) do caùc giaùo sö, giaûng vieân ñaïi hoïc töï bieân soaïn cho moân hoïc mình phuï
traùch, phaàn lôùn in roneùo, moät soá khaùc ñöôïc in typo vôùi kyõ thuaät ñôn giaûn, ít chuù
troïng hình thöùc. Tyû nhö Ñaïi hoïc Luaät khoa Saøi Goøn, khi ghi teân theo hoïc, ngay
ñaàu naêm phaûi ñoùng luoân tieàn mua saùch vôùi giaù khaù cao, cho 9 moân hoïc cuûa naêm
thöù I (goïi laø Cöû nhaân I): Kinh teá hoïc, Luaät hieán phaùp, Daân luaät, Coå luaät, Phaùp
cheá söû, Quoác teá coâng phaùp, Dieãn tieán kinh teá xaõ hoäi, Danh töø kinh teá, Luaät ñoái
chieáu. Nhöõng saùch naøy thöôøng coù ghi doøng chöõ ngoaøi bìa: “Giaûng vaên duøng cho
caùc sinh vieân, caám baùn taïi caùc hieäu saùch”, hoaëc “Saùch naøy chæ aán haønh raát haïn
cheá ñeå duøng trong phaïm vi tröôøng Luaät”… Vì sinh vieân naêm thöù I ñoâng (khoaûng
treân döôùi 20 ngaøn) neân saùch giaùo khoa cuõng trôû thaønh moät “nguoàn lôïi” kieám
theâm cuûa moät soá giaùo sö ñaïi hoïc Luaät.

238 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

ÔÛ Ñaïi hoïc Vaên khoa Saøi Goøn, vieäc phoå bieán saùch giaùo khoa cho sinh vieân
xem ra coù veû “vaên ngheä” vaø phoùng khoaùng hôn. Phaàn lôùn giaùo sö chæ ñònh
cho toå chöùc sinh vieân trong nhaø tröôøng quay roneùo baøi giaûng vôùi giaù reû; moät
soá khaùc daïy caùc moân Vaên, Söû, Trieát… thöôøng coù saùch vöøa ñeå hoïc trong tröôøng
vöøa tieâu thuï ra ngoaøi nhö moïi saùch ñoïc phoå thoâng khaùc (nhö cuûa caùc taùc giaû
Thanh Laõng, Phaïm Vaên Dieâu, Leâ Ngoïc Truï, Nguyeãn Theá Anh, Kim Ñònh,
Nguyeãn Vaên Trung, Leâ Toân Nghieâm, Nguyeãn Duy Caàn…), thöôøng in ñeïp.
Ngoaøi saùch ôû thö vieän (vôùi khoaûng 20.000 saùch vaø 200 choã ngoài) maø sinh vieân
ñöôïc söû duïng, caùc giaùo sö cuõng thöôøng ñeà nghò sinh vieân quay roneùo theâm
taøi lieäu tham khaûo, ñaëc bieät laø ñoái vôùi nhöõng saùch coå, saùch cuõ quyù hieám (nhö
Kinh Thi cuûa Taûn Ñaø [dòch], Ñöôøng thi trích dòch cuûa Buøi Khaùnh Ñaûn…), saùch
cuûa caùc taùc giaû mieàn Baéc.

Moät soá saùch giaùo khoa duøng chung cho nhieàu tröôøng ñaïi hoïc hoaëc coù ñoái
töôïng söû duïng roäng ñaõ ñöôïc Trung taâm Hoïc lieäu Boä Giaùo duïc xuaát baûn, nhö Caây
coû mieàn Nam Vieät Nam (in laàn 2 naêm 1970), Sinh hoïc thöïc vaät (in laàn 3 naêm
1972), Taûo hoïc (in laàn 2 naêm 1972), Hieån hoa bí töû (in laàn 1 naêm 1968), Rong
bieån Vieät Nam (in laàn 1 naêm 1968), cuûa Phaïm Hoaøng Hoä; Noâng hoïc ñaïi cöông
cuûa Toân Thaát Trình (in laàn 1 naêm 1967); Saûn khoa cuûa BS Ñaëng Hoùa Long
(in laàn 1 naêm 1968); Giao thoa (in laàn 1 naêm 1969), Nhieãu xaï (in laàn 1 naêm
1969), Phaân cöïc (in laàn 1 naêm 1971), Phoå hoïc (in laàn 1 naêm 1971) cuûa Nguyeãn
Chung Tuù; Ñieän hoïc cuûa Voõ Ñöùc Dieãn (in laàn 1 naêm 1970); Vieät Nam Daân luaät
khaùi luaän (1961), Vieät Nam Daân luaät löôïc khaûo (1962) cuûa Vuõ Vaên Maãu; Luaät
Thöông maïi toaùt yeáu cuûa Leâ Taøi Trieån (in laàn 1 naêm 1959); Nhaäp moân Trieát
hoïc AÁn Ñoä cuûa Leâ Xuaân Khoa (in laàn 2 naêm 1972); Löôïc khaûo vaên hoïc I, II cuûa
Nguyeãn Vaên Trung (in laàn 1 naêm 1968); Luaän lyù Toaùn hoïc ñaïi cöông cuûa Leâ
Thaønh Trò (in laàn 1 naêm 1972); Lòch söû Trieát hoïc Ñoâng phöông cuûa Nguyeãn
Ñaêng Thuïc (in laàn 2 naêm 1968); Töï ñieån chöõ Noâm cuûa Nguyeãn Quang Xyõ-Vuõ
Vaên Kính (in laàn 1 naêm 1971).

Ngoaøi ra, coøn coù nhöõng saùch veà danh töø chuyeân moân do UÛy ban Soaïn thaûo
Danh töø Khoa hoïc cuûa Khoa hoïc Ñaïi hoïc ñöôøng (naêm 1967 ñoåi thaønh UÛy ban
Quoác gia Soaïn thaûo Danh töø Chuyeân moân) bieân soaïn, nhö Danh töø Toaùn hoïc
Phaùp Vieät, Danh töø Hoùa hoïc Phaùp Vieät, Danh töø Thöïc vaät Phaùp Vieät, Danh töø
Ñoäng vaät Phaùp Vieät, Danh töø Myõ thuaät Phaùp Vieät…

Cuõng coù tröôøng ñaïi hoïc laäp ñöôïc Ban Tu thö, nhö Vieän Ñaïi hoïc Hueá,
nhöng chæ in ñöôïc leû teû vaøi saùch tham khaûo. Ñoâi khi cuõng coù moät nhaø xuaát baûn
tö nhaân naøo ñoù chòu nhaän in saùch cho giaùo sö ñaïi hoïc, chaéc do coù söï quen bieát,
nhöng tröôøng hôïp naøy hieám, vaø thöôøng thì taùc giaû phaûi töï lo xuaát baûn laáy.

Vieäc in saùch giaùo khoa baäc Ñaïi hoïc do tö nhaân phuï traùch coù leõ chæ baét ñaàu
phaùt trieån vaø thaønh neáp khaù hôn keå töø naêm 1969 khi coù söï tham gia cuûa nhaø
xuaát baûn Löûa thieâng, xuaát baûn toång hôïp nhieàu thöù saùch nhöng chuû yeáu nhaém
vaøo saùch giaùo khoa ñaïi hoïc hoaëc saùch tham khaûo cho trình ñoä töông ñöông
ñaïi hoïc. Ñaây laø moät nhaø xuaát baûn tö nhaân coù quy moâ hoaït ñoäng lôùn, chæ trong
voøng 5 naêm, tính ñeán naêm 1974, ñaõ xuaát baûn ñöôïc khoaûng 130 ñaàu saùch, thuoäc
ñuû caùc boä moân khoa hoïc. Coù theå keå vaøi cuoán trong soá ñoù nhö: Daân soá hoïc cuûa

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 239

Laâm Thanh Lieâm (1969), Baùn ñaûo AÁn Ñoä (Töø khôûi thuûy ñeán theá kyû XVI) cuûa
Phaïm Cao Döông (1970), Vieät Nam döôùi thôøi Phaùp ñoâ hoä cuûa Nguyeãn Theá Anh
(1970), Thoå nhöôõng hoïc ñaïi cöông cuûa Thaùi Coâng Tuïng (1970), Nhaân chuûng
hoïc vaø löôïc khaûo thaân toäc hoïc cuûa Böûu Lòch (1971), Phöông phaùp nghò luaän vaø
phaân tích vaên chöông cuûa Nguyeãn Thieân Thuï (1971), Caên baûn ñòa chaát hoïc cuûa
Traàn Kim Thaïch (1971), Khí töôïng canh noâng cuûa Nguyeãn Kim Moân (1972),
Ñòa chaán hoïc nhaäp moân cuûa Nguyeãn Haûi, Phaùp vaên tuyeån dòch cuûa Leâ Trung
Nhieân (1972), Vaên chöông Nam Boä vaø cuoäc khaùng Phaùp 1945-1950 cuûa Nguyeãn
Vaên Saâm (1972), Trieát hoïc vaø Khoa hoïc cuûa Ñaëng Phuøng Quaân (1972), Saét theùp
theá giôùi cuûa Sôn Hoàng Ñöùc (1972), Hình luaät toång quaùt cuûa Nguyeãn Quang
Quyùnh (1973), Cô caáu Vieät ngöõ cuûa Traàn Ngoïc Ninh (1973), Lòch söû caùc hoïc
thuyeát chaùnh trò cuûa Nguyeãn Ngoïc Huy (naêm 1973), Haùn vaên taân khoùa baûn cuûa
Nguyeãn Khueâ (1973), Daân soá theá giôùi cuûa Ngoâ Vaên Laém (1973), Nham thaïch
thoâng thöôøng cuûa Lieâu Kim Sanh (1973), Vaên hoïc vaø Ngöõ hoïc cuûa Buøi Ñöùc Tònh
(1974), Thoáng keâ thöïc duïng cuûa Chaâu Nguyeät Hoàng (1974)…

TAÏM KEÁT

Qua söï toång hôïp tö lieäu vaø phaân tích, nhaän ñònh cho töøng phaàn nhö treân,
chuùng ta nhaän thaáy chöông trình hoïc vaø saùch giaùo khoa mieàn Nam tröôùc naêm
1975 coù caû nhöõng maët öu ñieåm laãn khuyeát ñieåm. Nhaát laø veà chöông trình, maët
khuyeát ñieåm toàn taïi khaù nhieàu, bò khoâng ít nhaø giaùo duïc leân aùn, ñaïi khaùi cho
raèng coøn quaù naëng maø laïi thieân veà caùi hoïc töø chöông khoa cöû thoaùt ly thöïc
teá cuoäc soáng, voán chòu aûnh höôûng chöông trình hoïc cuõ cuûa thôøi phong kieán vaø
cuûa Phaùp. Tuy nhieân, caùc nhaø chöùc traùch giaùo duïc noùi chung ñaõ raát coù thieän
chí bieát laéng nghe dö luaän cuûa caùc giôùi quan taâm, neân qua nhieàu laàn söûa ñoåi,
chöông trình hoïc cuõng ngaøy caøng nheï ñi, nhaát laø ngaønh giaùo duïc nhöõng naêm
cuoái cuøng cuûa cheá ñoä ñaõ tích cöïc höôùng sang chöông trình giaùo duïc Tieåu hoïc
Coäng ñoàng baèng vieäc coäng ñoàng hoùa 100% caùc tröôøng tieåu hoïc (theo Nghò ñònh
soá 2463-GD/PC/NÑ ngaøy 25/11/1969), cuõng nhö ñaõ khôûi ñoäng treân thöïc teá
chöông trình Trung hoïc Toång hôïp vôùi noäi dung giaûng daïy saùt vôùi ñôøi soáng hôn
qua vieäc thöû nghieäm ôû Tröôøng Trung hoïc Kieåu maãu Thuû Ñöùc vaø moät soá tröôøng
khaùc ôû caùc tænh.

Khi nghe lôøi pheâ bình gay gaét cuûa caùc nhaø höõu taâm vôùi giaùo duïc, chuùng ta
deã coù caûm giaùc nhö theå taát caû caùc boä chöông trình Trung, Tieåu hoïc do Boä Giaùo
duïc soaïn ra ñeàu hoûng beùt heát caû nhöng thöïc teá chaéc khoâng phaûi vaäy. Vieäc ñôøi
cuõng nhö vieäc trò nöôùc thoâng qua coâng trình toå chöùc giaùo duïc quoác daân, bao giôø
cuõng coù hai maët, neáu “nhaân baûn, daân toäc, khai phoùng” quaù cuõng cheát, coøn nhö
ngöôïc laïi, cöù quaù ñaø chaïy theo khoa hoïc-kyõ thuaät thöïc duïng ñeå coâng nghieäp hoùa
hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc nhö baây giôø ngöôøi ta hay noùi cuõng coù choã khoâng oån. Vì
phaùt trieån khoa hoïc-kyõ thuaät höôùng tôùi thöïc duïng maø khoâng döïa treân neàn taûng
trieát lyù giaùo duïc nhaân baûn thì taát yeáu cuõng seõ sinh ra nhieàu ñieàu tai haïi, veà moái
quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi trong xaõ hoäi cuõng nhö giöõa con ngöôøi vôùi thieân
nhieân, maø haäu quaû laø söï tha hoùa con ngöôøi vaø phaù huûy moâi tröôøng soáng, voâ
phöông cöùu chöõa, nhö tröôøng hôïp Trung Quoác hieän nay sau maáy möôi naêm “ñaïi
nhaûy voït” maø nhaø caàm quyeàn Trung Quoác töï haøo laø thaønh coâng nhöng chính hoï
cuõng ñang phaûi xeùt laïi nhieàu maët.

240 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

Cho neân bình tónh maø xeùt, coù leõ chuùng ta cuõng neân caûm thoâng saâu saéc vôùi
nhöõng nhaø soaïn thaûo chöông trình thôøi ñoù: naém quyeàn “ñònh ñoaït” giaùo duïc
trong tay vôùi chuùt ít quan lieâu chuû nghóa, phaàn lôùn hoï ñeàu ñöôïc ñaøo taïo trong
thôøi Phaùp thuoäc, ñaõ quen vôùi nhöõng boä chöông trình hoïc naëng neà daøy coäp ñaày
lyù thuyeát cuûa Phaùp, neân tuy coù thöïc taâm caûi caùch hoï vaãn khoù thay ñoåi tö duy
nhanh choùng trong moät sôùm moät chieàu; maët khaùc, hoï cuõng coù phaàn hôi haøo
höùng, laõng maïn, lyù töôûng ôû choã ñoøi hoûi noã löïc hoïc taäp quaù nhieàu ôû con em mình,
cuõng nhö ñaõ quaù chuù muïc theo ñuoåi trieát lyù giaùo duïc nhaân baûn, neân deã thoaùt
ly thöïc teá. Tuy nhieân, neáu choïn moät ñöôøng loái chieát trung naøo ñoù thì coù leõ hay
hôn, bôûi moät phaàn neáu hoïc haønh theo loái cuûa hoï beân caïnh caùi dôû cuõng coù nhieàu
ñieàu boå ích, treân thöïc teá ñaõ ñaøo taïo neân moät theá heä thanh nieân töông ñoái toát veà
chaát löôïng hoïc vaán, nhaát laø ôû choã hoï khoâng bao giôø queân phaûi giaùo duïc nhaân
caùch con ngöôøi vaø loøng nhaân aùi qua nhöõng baøi hoïc cuûa caùc moân Vaên, Söû, Ñöùc
duïc, Coâng daân giaùo duïc…, treân tinh thaàn luoân khoâng hoaøn toaøn ñoàng thuaän vôùi
moïi söï kích ñoäng veà loøng caêm thuø giöõa ñoàng baøo vaø ñoàng loaïi.

Coøn veà saùch giaùo khoa, chöông trình hoïc ñònh ra theá naøo thì saùch giaùo
khoa cuõng nhö theá aáy. Noùi chung, veà noäi dung bieân soaïn toát theo chöông trình
quy ñònh cuûa Boä Giaùo duïc, theo ñuùng trieát lyù “nhaân baûn, daân toäc, khai phoùng”
ôû nhöõng moân khoa hoïc nhaân vaên, vaø nhôø tính caïnh tranh trong quyeàn ñöôïc töï
do bieân soaïn cuûa tö nhaân vaø quyeàn choïn cuûa ngöôøi söû duïng neân phong phuù ña
daïng vaø ngaøy caøng ñöôïc caûi tieán toát hôn.

27/10/2014
TVC

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Giaùo duïc Myõ thuaät Boä, Chöông trình Trung hoïc, in laïi trong La Sôn Yeân Hoà Hoaøng Xuaân Haõn,
Taäp I, Nxb Giaùo duïc, 1998.

2. Boä Quoác gia Giaùo duïc Vieät Nam, Chöông trình giaùo duïc (Baäc Tieåu hoïc vaø Trung hoïc), Nhaø in
caùc Coâng baùo, Saøi Goøn, 1953.

3. Chöông trình Tieåu hoïc, Boä Quoác gia Giaùo duïc, Saøi Goøn, 1960.
4. Chöông trình Tieåu hoïc (aùp duïng keå töø nieân khoùa 1967-1968), Trung taâm Hoïc lieäu, Saøi

Goøn, 1968.
5. Chöông trình Trung hoïc, Boä Quoác gia Giaùo duïc, Saøi Goøn, 1960.
6. Boä Quoác gia Giaùo duïc Vieät Nam Coäng hoøa, Chöông trình Trung hoïc Phoå thoâng (Caäp nhaät

hoùa), Saøi Goøn, 1970.
7. Boä Giaùo duïc, Chöông trình Trung hoïc, Saøi Goøn, 1971.
8. Traàn Thaùi Hoàng, Khaûo saùt hieän traïng Giaùo duïc Trung hoïc Toång hôïp, Tieåu luaän ñeä trình Hoäi

ñoàng Cao hoïc Giaùo duïc Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm, Vieän Ñaïi hoïc Sö phaïm, Vieän Ñaïi hoïc Saøi
Goøn, 8/1973.
9. Nguyeãn Khaéc Hoaïch, Xaây döïng & phaùt trieån vaên hoùa giaùo duïc, Löûa thieâng, Saøi Goøn, 1970.
10. Leâ Thanh Hoaøng Daân (Chuû bieân), Caùc vaán ñeà giaùo duïc I, II, Treû xuaát baûn, Saøi Goøn, 1971.
11. Nguyeãn Hoå Dö-Traàn Doaõn Ñöùc, Vaán ñeà giaùo duïc, Vaên khoa xuaát baûn, 1971.
12. Phoøng Taâm lyù vaø Höôùng nghieäp Ñaéc Loä, Chæ nam giaùo duïc cao ñaúng Vieät Nam, Saøi
Goøn, 1974.
13. Vaên hoùa taäp san soá XIII, Nha Vaên hoùa, Boä Quoác gia Giaùo duïc, Saøi Goøn, 1974.
14. Taäp san Minh Ñöùc, soá ra maét (ñaëc bieät veà Phaùt trieån & Giaùo duïc), Saøi Goøn, thaùng 6 & 7, 1972.
15. Giaùo duïc nguyeät san, caùc soá 28 (12/1968), 49 (5/1971), 53 (12/1971), 54 (1/1972), 59-60
(6-7/1972).

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 241

16. Baùch khoa, caùc soá 128, 129, 130, 131 (töø 1/5/1962 ñeán 1/6/1962), vaø 184 (01/9/1964).
17. Leâ Ngocï Tru,ï Mucï lucï baoù chí Vietä ngöõ trong 100 namê (1865-1965), banû in roneoù , Saiø Gonø , 1966.
18. Hoïc vieän Chính trò Quoác gia Hoà Chí Minh, Thö tòch baùo chí Vieät Nam, Nxb Chính trò Quoác gia,

Haø Noäi, 1998.
19. Nguyeãn Huøng Cöôøng, Thö tòch veà khoa hoïc xaõ hoäi taïi Vieät Nam, Phuû Quoác vuï khanh ñaëc

traùch vaên hoùa, Saøi Goøn, 1970.
20. Nguyeãn Q. Thaéng, Khoa cöû vaø giaùo duïc Vieät Nam, Nxb Vaên hoùa, 1998.
21. Traàn Vaên Queá, Sö phaïm thöïc haønh, Boä Vaên hoùa Giaùo Duïc, in laàn thöù nhaát, Saøi Goøn, 1964.
22. Nguyeãn Phuù Phong, “Quoác ngöõ trong chöông trình tieåu hoïc thôøi Phaùp thuoäc”, Töø Ñoâng sang

Taây, Cao Huy Thuaàn, Nguyeãn Tuøng, Traàn Haûi Haïc, Vónh Sính (chuû bieân), Nxb Ñaø Naüng, 2005.
23. Leâ Thanh Hoaøng Daân (Chuû bieân), Quaûn trò vaø thanh tra hoïc ñöôøng, Treû xuaát baûn, Saøi

Goøn, 1972.
24. Saùch giaùo khoa thuôû xöa (hình chuïp caùc bìa saùch), https://www.facebook.com/media/set
24. Saùch giaùo khoa caùc thôøi kyø (hình chuïp caùc bìa saùch), thuongmaitruongxua.vn
25. Thö muïc 1972 Trung taâm Hoïc lieäu Boä Giaùo duïc, Saøi Goøn, 1972.
26. Moät soá saùch daïy Vaên baäc Tieåu hoïc töø lôùp Naêm tôùi lôùp Nhaát (Lôùp 1 tôùi lôùp 5) xuaát baûn tröôùc

naêm 1975.

TOÙM TAÉT

Baøi vieát trình baøy dieãn tieán cuûa chöông trình giaùo duïc (tieåu hoïc vaø trung hoïc) vaø heä thoáng
saùch giaùo khoa (töø tieåu hoïc ñeán ñaïi hoïc) ôû mieàn Nam thôøi Vieät Nam Coäng hoøa. Qua ñoù, coù theå nhaän
thaáy chöông trình hoïc vaø saùch giaùo khoa thôøi kyø naøy coù caû nhöõng maët öu ñieåm laãn khuyeát ñieåm.

Veà chöông trình hoïc, maët khuyeát ñieåm toàn taïi khaù nhieàu, bò nhieàu ngöôøi pheâ phaùn, cho laø
coøn chòu aûnh höôûng cuûa chöông trình hoïc cuõ (thôøi phong kieán vaø thôøi Phaùp thuoäc) neân coøn quaù
naëng maø laïi thieân veà thi cöû, thoaùt ly khoûi thöïc teá cuoäc soáng. Tuy nhieân, caùc nhaø chöùc traùch giaùo
duïc thôøi aáy ñaõ bieát laéng nghe vaø tieáp thu caùc yù kieán pheâ phaùn, neân qua nhieàu laàn söûa ñoåi, chöông
trình hoïc ngaøy caøng nheï ñi, noäi dung giaûng daïy cuõng saùt vôùi thöïc teá hôn, bieåu hieän qua caùc
chöông trình giaùo duïc Tieåu hoïc Coäng ñoàng vaø Trung hoïc Toång hôïp.

Veà saùch giaùo khoa, ngoaøi Boä Giaùo duïc, tö nhaân coù quyeàn töï do bieân soaïn vaø xuaát baûn saùch
giaùo khoa döïa theo chöông trình quy ñònh cuûa nhaø nöôùc. Nhôø tính caïnh tranh trong quyeàn töï do
bieân soaïn vaø xuaát baûn cuûa tö nhaân vaø quyeàn choïn löïa cuûa ngöôøi söû duïng neân saùch giaùo khoa
thôøi kyø naøy raát phong phuù, chaát löôïng ngaøy caøng ñöôïc caûi tieán toát hôn ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa
ngöôøi hoïc.

ABSTRACT

EDUCATION PROGRAMS AND TEXTBOOKS IN THE REPUBLIC OF VIETNAM

The paper presents the progress of education program (primary and secondary) and
textbook system (from primary to higher education) in the Republic of Vietnam. From the
information in the article, it can be said that the curriculum and textbooks during that period had
both advantages and disadvantages.

About the national curriculum, there were still shortcomings; simultaneously, it was criticized
for being influenced by outdated curriculums (under the colonial and feudal regime), which were
so heavy and attached importance to examinations, escaping from the reality of life. However,
the education authorities at that time listened to critical opinions and absorbed new ideas and, as
a result, after some amendments, the curriculum was not so heavy and syllabus contents were
closer to reality, which were represented by educational programs of Community Primary and
Comprehensive High School.

Apart from the Ministry of Education, private sectors had the right to compile and publish
textbooks in conformity with the education program regulations of the government. Thanks to the
competition in textbook compilation and publishing of private sectors and the option of the users,
there were a lot of diverse textbooks with well-improved quality to meet the needs of learners.

242 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

MOÂ HÌNH SAÙCH GIAÙO KHOA VIEÄT NGÖÕ BAÄC TIEÅU HOÏC
ÔÛ MIEÀN NAM TRÖÔÙC 1975

Nguyeãn Thò Ly Kha*

Chöông trình vaø saùch giaùo khoa (SGK) ôû mieàn Nam Vieät Nam tröôùc naêm
1975(1) ñöôïc Boä Giaùo duïc Vieät Nam Coäng hoøa trieån khai theo höôùng moät chöông
trình nhöng nhieàu boä SGK vaø theo trieát lyù nhaân baûn, daân toäc, khai phoùng [4, tr.
6], [6, tr. viii]. Baøi vieát naøy tìm hieåu veà tính tích hôïp vaø moâ hình daïy hoïc tieáng
meï ñeû qua SGK Vieät ngöõ(2) giai ñoaïn naøy nhaèm theâm cöù lieäu veà nhöõng ñieåm öu,
khuyeát cuûa boä saùch, goùp theâm moät goùc nhìn cho vieäc chuaån bò boä saùch daïy hoïc
moân Tieáng Vieät cho hoïc sinh tieåu hoïc trong giai ñoaïn môùi.

Cöù lieäu phaân tích trong baøi vieát naøy chuû yeáu döïa vaøo Chöông trình Tieåu
hoïc [4], [6]; Tieåu hoïc nguyeät san [2], [3], [5]; boä Taân Vieät ngöõ töø lôùp 1 ñeán lôùp
5 cuûa taùc giaû Nguyeãn Taát Laâm [9] cuøng 5 cuoán SGK Vieät ngöõ cuûa caùc taùc giaû
khaùc [1], [10], [12].(3) Ngöôøi vieát duøng Tieåu hoïc nguyeät san laøm moät cöù lieäu quan
troïng vì ñaây laø taäp san do Boä Giaùo duïc chuû bieân [8, tr. 105-126], ra ñònh kyø
haøng thaùng, coù noäi dung chính laø “Phaàn Giaùo khoa” goàm caùc baøi hoïc cuûa taát
caû caùc moân Vieät ngöõ, Ñaïo ñöùc, Giaùo duïc coâng daân, Quoác söû, Toaùn, Khoa hoïc
thöôøng thöùc, Veä sinh, Thuû coâng...(4) theo töøng thaùng töông öùng. Phaàn Vieät ngöõ
trong Tieåu hoïc nguyeät san cuõng bao goàm taát caû caùc baøi hoïc cuûa caùc phaân moân
Hoïc vaàn, Ngöõ vöïng, Taäp ñoïc, Hoïc thuoäc loøng, Chính taû, Taäp laøm vaên, Taäp vieát.
Coù theå xem “Phaàn Giaùo khoa” trong Tieåu hoïc nguyeät san laø “baûn sao” cuûa SGK
tieåu hoïc mieàn Nam giai ñoaïn 1955-1975 [8, tr. 105-126].

1. Moät chöông trình - nhieàu boä saùch giaùo khoa

Baäc Tieåu hoïc cuûa giaùo duïc mieàn Nam tröôùc 1975 ñöôïc chia thaønh 5 lôùp vaø
goïi laø lôùp Naêm, lôùp Tö, lôùp Ba, lôùp Nhì vaø lôùp Nhaát (töông ñöông lôùp 1, 2, 3,
4, 5). Ñeán khoaûng nhöõng naêm 1970, nhieàu boä SGK ñaõ ñöôïc taùc giaû ñaët teân goïi
theo trình töï lôùp 1 à lôùp 5. (Ñeå tieän cho vieäc trình baøy, töø ñaây, chuùng toâi seõ goïi
lôùp 1, 2, 3, 4, 5; ngoaïi tröø nhöõng khi caàn phaân bieät hoaëc ñeå nhaán maïnh “maøu
saéc” teân goïi tröôùc nhöõng naêm 1970, chuùng toâi seõ duøng caùch goïi cuõ).

1.1. Tính tích hôïp trong chöông trình vaø caùc boä saùch giaùo khoa

1.1.1. Chöông trình chænh söûa naêm 1967 (vaø caû chöông trình naêm 1958)
do Boä Quoác gia Giaùo duïc ban haønh ñeàu nhaán maïnh ñeán tính tích hôïp: “Trong
luùc daïy Vieät ngöõ, giaùo chöùc neân nhôù raèng chöông trình aáy khoâng phaûi ñöùng taùch
haún chöông trình cuûa caùc moân hoïc khaùc nhö Ñöùc duïc, Coâng daân giaùo duïc, Quoác
söû, Ñòa lyù, v.v... maø phaûi coá tìm caùch cho caùc moân hoïc aáy vaø khoa Vieät ngöõ coù
lieân laïc vôùi nhau” [6, tr. 1-2].

Chæ so saùnh teân caùc baøi hoïc cuûa moân Vieät ngöõ vôùi caùc moân nhö Ñaïo ñöùc,
Quoác söû, Veä sinh, ta cuõng coù theå thaáy ñöôïc tính tích hôïp lieân moân. Ví duï: Lôùp

* Khoa Giaùo duïc Tieåu hoïc, Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm Thaønh phoá Hoà Chí Minh.

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 243

Naêm (lôùp 1), chuû ñieåm “Hoïc ñöôøng”, moân Vieät ngöõ coù caùc baøi ñoïc Baøn thaày, Baøn
hoïc sinh, Ñoà ñaïc trong lôùp, Caùi troáng tröôøng, Khuyeán hoïc,... Moân Ñöùc duïc coù
baøi Xeáp saùch vôû vaø ñoà duøng goïn gaøng; moân Coâng daân giaùo duïc coù baøi Leã chaøo
côø, Lôùp hoïc saïch seõ; moân Veä sinh coù baøi Goäi ñaàu, chaûi ñaàu, Thoùi quen toát, Maëc
quaàn aùo saïch; v.v... Hoaëc lôùp Tö (lôùp 2), chuû ñieåm “Thaân theå”: moân Vieät ngöõ coù
caùc baøi Caùc boä phaän cuûa cô theå, Sieâng taäp theå duïc, Chaïy ñua, Taäp loäi, Ngöôøi hoïc
troø saïch seõ, Nhaûy daây, Taém cho em, Giöõ tay saïch, Chaûi toùc, baøi taäp ñaët caâu vôùi
töø ngöõ chæ boä phaän cuûa thaân theå, töø ngöõ chæ hoaït ñoäng veä sinh giöõ gìn thaân theå
saïch seõ,... Moân Coâng daân giaùo duïc coù caùc baøi Lòch chuûng ñaäu, Gia nhaäp ñoaøn
daân veä,... Moân Veä sinh coù caùc baøi Chaûi ñaàu, goäi ñaàu, Giöõ moùng tay saïch, Quaàn
aùo saïch - khaên tay saïch, Thoùi quen toát v.v... [5, tr. 52-152].

Tính tích hôïp cuõng ñöôïc theå hieän trong noäi dung vaø kyõ naêng reøn luyeän cho
hoïc sinh trong noäi boä moät moân hoïc. Chaúng haïn, chöông trình ghi roõ hoïc sinh
lôùp 5 (lôùp 1) hoïc Taäp laøm vaên qua “giôø Ngöõ vöïng vaø Taäp ñoïc”. Moân Vaên phaïm
chæ coù ôû lôùp Nhì vaø lôùp Nhaát (lôùp 4, 5), “chæ coát ñeå daïy ñaïi cöông veà ngöõ phaùp”,
“duøng nhöõng baøi chaùnh taû hoaëc taäp ñoïc ñeå giuùp hoïc sinh nhaän xeùt moät vaøi ñònh
luaät thoâng thöôøng rieâng cuûa Vieät ngöõ ñeå giuùp chuùng trong vieäc taäp laøm vaên”.
“Moãi vaán ñeà seõ duøng laøm chuû ñieåm cho taát caû caùc moân Ngöõ vöïng, Taäp ñoïc, Hoïc
thuoäc loøng, Chính taû, Taäp laøm vaên...” [6, tr. 2]. SGK cuõng theå hieän roõ ñieàu naøy.
Coù theå minh hoïa baèng ví duï sau: tuaàn 1, lôùp 4, phaân moân Ngöõ vöïng coù 2 baøi ñoïc
“Thoân queâ”, muïc “Taäp noùi chuyeän” goàm caùc caâu hoûi veà baøi ñoïc; muïc “Hoïc tieáng”
cung caáp danh saùch danh töø, ñoäng töø, tính töø, thaønh ngöõ, tuïc ngöõ bieåu thò caûnh
vaät, con ngöôøi vuøng noâng thoân; muïc “Baøi taäp” goàm baøi ñieàn töø vaøo choã troáng,
yeâu caàu giaûi nghóa töø, tìm töø traùi nghóa, ñaët caâu... xoay quanh chuû ñieåm “Thoân
queâ”. Phaân moân Taäp ñoïc coù baøi ñoïc Queâ toâi, Laøng toâi; Hoïc thuoäc loøng coù baøi
Coång laøng; Chính taû goàm 2 baøi Caûnh vaät ôû thoân queâ vaø Laøng toâi; Vaên phaïm coù
baøi “Nguoàn goác tieáng Vieät” söû duïng vaên baûn Caûnh vaät ôû thoân queâ (cuûa baøi chính
taû vöøa hoïc) laøm ngöõ lieäu cho baøi hoïc veà nguoàn goác tieáng Vieät; Taäp laøm vaên yeâu
caàu ñaët caâu theo caáu truùc “chæ... maø thoâi”, ví duï minh hoïa cuõng xoay quanh chuû
ñieåm thoân queâ [9, lôùp 4, tr. 6-12]. Hoaëc chuû ñieåm “Thaønh thò”, coù caùc baøi taäp ñoïc
Chôï Lôùn, Saøi Goøn ngaøy nay, Thaønh phoá veà chieàu...; Hoïc thuoäc loøng: Buoåi toái ôû
thaønh, Taéc xi, Vöôøn Bôø-roâ, Hoà Hoaøn-kieám; Chính taû coù: Saøi-goøn, Trong hoaøng-
thaønh Hueá, ÔÛ thaønh-thò; Taäp laøm vaên ñaët caâu coù söû duïng “moãi, moïi, maáy” vôùi
caùc ví duï minh hoïa xoay quanh chuû ñieåm “Thaønh thò”. [5, tr. 180-194].

Caùc ñôn vò kieán thöùc ñöôïc bieân soaïn trong caùc boä SGK ñeàu xoay quanh
chuû ñieåm, noäi dung chuû ñieåm maø chöông trình ñaõ neâu. Chính chuû ñieåm laø yeáu
toá ñeå keát noái, ñeå tích hôïp caùc ñôn vò kieán thöùc. Maët khaùc, noäi dung reøn luyeän
caùc kyõ naêng ñoïc, vieát, noùi, nghe cuõng ñöôïc tích hôïp qua caùc baøi hoïc. Chaúng haïn,
raát deã ñeå nhaän thaáy caùc baøi Taäp ñoïc nhö Ngaøy khai tröôøng, Ñi hoïc vui laém;
baøi Hoïc thuoäc loøng Ngaøy khai tröôøng...; caùc baøi Ngöõ vöïng nhö Ñi hoïc, Lôùp hoïc,
Caùc lôùp...; Taäp ñoïc vui Khoâng oaùn giaän thaày, Khæ ñoøi laøm ngöôøi; Taäp vieát caùc töø
ngöõ nhö “thaày coâ daïy doã hoïc sinh”, “hoïc sinh phaûi leã pheùp”, “baïn beø phaûi giuùp
ñôõ nhau”, “tröôøng em coù phoøng y teá”...; Ca dao “Hoïc troø phaûi nhôù ôn thaày”; baøi
haùt “Tuoåi xanh”, “Cuøng quaây quaàn”, “Ñöôøng tôùi tröôøng”... [9, lôùp 1], töø teân baøi

244 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

tôùi noäi dung baøi ñeàu xoay quanh chuû ñieåm Hoïc ñöôøng vôùi caùc noäi dung: “Nhaø
tröôøng, lôùp hoïc, caùc phoøng, ñoà ñaïc trong tröôøng. Coâng vieäc ôû hoïc ñöôøng. Caùc
moân hoïc. Theå thao vaø troø chôi”.

Ngoaøi ra, treân phöông dieän thôøi khoùa bieåu, vieäc xeáp tieát Chính taû chung
vôùi tieát Vaên phaïm [6] cuõng laø moät bieåu hieän ñaùng chuù yù cuûa quan ñieåm tích hôïp
cuûa chöông trình.

Tuy nhieân, tính tích hôïp naøy coù khi goø eùp, daãn ñeán tình traïng coù khoâng
ít baøi khoù coù theå khieán ngöôøi ñoïc nghó raèng ñaáy laø baøi hoïc cuûa moân Quoác vaên.
Chaúng haïn caùc baøi “Boä maùy tieâu hoùa”, “Boä maùy tuaàn hoaøn”, “Boä maùy hoâ haáp”,
“Söï baøi tieát”... [1, tr. 30-37], [12, tr. 39-46], töø teân baøi ñoïc, danh saùch töø ngöõ
cung caáp (“thaân theå, ñaàu, mình, töù chi, haùng, coå; ngöïc, buïng, löng...”), ñeán caùc
caâu hoûi, baøi taäp (“Thaân theå ngöôøi ta goàm nhöõng gì? Caùi gì noái ñaàu vôùi mình?
Töù chi goàm nhöõng gì?...”) ñeàu khieán ngöôøi ñoïc cho raèng xeáp vaøo moân Khoa hoïc
thöôøng thöùc hôïp lyù hôn laø xeáp vaøo moân Vieät ngöõ.

1.1.2. Noäi dung caùc baøi hoïc cho moãi chuû ñieåm ñeàu höôùng tôùi söï theå hieän
nguyeân taéc nhaân baûn, daân toäc, khai phoùng. Khoâng chæ ôû caùc baøi hoïc cuûa moân
Ñaïo ñöùc, Giaùo duïc coâng daân, Quoác söû... maø caùc baøi hoïc cuûa moân Vieät ngöõ töø noäi
dung baøi ñoïc ñeán heä thoáng töø ngöõ, caâu hoûi, baøi taäp ñeàu höôùng tôùi nguyeân taéc maø
chöông trình ñaõ neâu. Khoâng ít baøi tröïc tieáp giaùo duïc nieàm töï haøo veà daân toäc,
tình yeâu queâ höông, khôi nguoàn khaùt voïng vöôn tôùi ngaøy mai töôi saùng, khôi
gôïi tình thöông yeâu chia seû,... Ví duï:

Taäp ñoïc - THÖÔNG KEÛ KHOÙ

I. Con ôi, chôù coù thaùi-ñoä laïnh-luøng tröôùc söï ngheøo khoù, nhaát laø tröôùc moät ngöôøi meï ngöûa
tay xin mieáng côm cho con. Ñöùa treû ñang ñoùi loøng, ngöôøi meï aáy ñang xoùt-xa, söï thôø-ô cuûa con
laøm cho hoï tuûi- nhuïc nhöôøng naøo!

II. Con haõy bôùt ra vaøi ñoàng aên quaø ñeå ñaët vaøo tay ngöôøi giaø laõo khoâng nôi nöông-töïa, vaøo
tay ngöôøi meï ñoùi côm hay vaøo tay ñöùa nhoû bô-vô. Keû khoù thích ñöôïc treû em boá-thí, vì cuûa boá-thí
aáy khoâng laøm hoï tuûi-loøng. Cuûa boá-thí cuûa ngöôøi lôùn chæ laø bôûi loøng nhaân-ñaïo, nhöng cuûa treû môùi
thaät laø do loøng thöông yeâu keû khoù maø ra. Cho neân ñoàng tieàn cuûa ñöùa nhoû ñöa ra, töôûng nhö keøm
theo moät baøn tay môn-trôùn.

III. Con neân nghó raèng: Con nhôø ôn cha meï, chaúng thieáu thöù gì, nhöng hoï, hoï thieáu-thoán ñuû
ñieàu. Trong khi con coøn coù nhöõng öôùc-voïng cao xa, thì hoï chæ mong ñöôïc böõa no loøng.

Cao Vaên Thaùi
[...] Taïi sao ta khoâng neân coù thaùi-ñoä laïnh-luøng tröôùc moät ngöôøi ngöûa tay xin mieáng côm cho
con? Ta neân bôùt vaøi ñoàng aên quaø ñeå laøm gì? Taïi sao keû khoù thích söï boá-thí cuûa con treû? Ta neân
cho tieàn nhöõng ngöôøi naøo? Tìm nhöõng töø ngöõ coù tieáng “nhaân” nhö “nhaân ñaïo”.
[9, lôùp 5, tr. 141]

Hoaëc caùc baøi keå chuyeän veà nhöõng taám göông anh huøng, nhö keå chuyeän veà
Hai Baø Tröng, Baø Trieäu, Phaïm Nguõ Laõo, Traàn Quoác Toaûn...; nhöõng taám göông
hieáu hoïc, hieáu thaûo... ñeàu coù tính giaùo duïc cao vaø ñeàu höôùng tôùi trieát lyù nhaân
baûn, daân toäc, khai phoùng.

1.2. Caùc phaân moân vaø teân goïi

Vôùi muïc ñích “reøn ñuùc vaø phaùt huy tö töôûng daân toäc” vaø cung caáp cho hoïc
sinh coù nhöõng hieåu bieát caên baûn veà tieáng Vieät ñeå hoïc sinh hoïc taäp vaø giao tieáp,

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 245

chöông trình daïy tieáng meï ñeû cho hoïc sinh tieåu hoïc ñöôïc goïi laø “Vieät ngöõ” vaø
ñöôïc taùch thaønh caùc phaân moân:

(1) Ngöõ vöïng.

(2) Taäp ñoïc.

(3) Hoïc thuoäc loøng.

(4) Chaùnh taû.

(5) Vaên phaïm.

(6) Taäp laøm vaên.

(7) Taäp vieát.

Treân cô sôû moät chöông trình chung, nhieàu boä SGK ñöôïc nhieàu taùc giaû,
nhoùm taùc giaû bieân soaïn. Soá löôïng caùc boä SGK Vieät ngöõ (khoâng keå cuoán Hoïc
vaàn) cuûa caùc nhoùm taùc giaû khoâng nhö nhau: 5 quyeån cho 5 lôùp, nhö Taân Vieät
ngöõ, Nxb Soáng môùi; Vieät-vaên toaøn-thö, Nxb Nhaät Taûo; 10 quyeån cho 5 lôùp nhö
Quoác-vaên toaøn thö, Nxb Vieät höông; Quoác-vaên, Nxb Vieät höông... Caùc boä SGK
ñöôïc goïi baèng nhöõng caùi teân khaùc nhau (maøu saéc Haùn Vieät khaù ñaäm ñaëc trong
teân goïi caùc cuoán saùch), nhö Vaàn quoác ngöõ, Vaàn Vieät ngöõ, Tí hoïc vaàn, Ñaùnh vaàn
mau; Vieät ngöõ taân thö, Vieät ngöõ ñoäc baûn, Vieät vaên toaøn thö, Taân Vieät vaên, Quoác
vaên toaøn taäp, Quoác vaên taân thö, Quoác vaên, Vaên quoác ngöõ, Taân quoác vaên v.v...
cuûa caùc nhaø xuaát baûn Soáng môùi, Vieät höông, Nam sôn, Caønh hoàng, Nhaät Taûo,
Nam höng, Thanh ñaïm... nhöng ñeàu chung moät “neùt nghóa”: saùch daïy hoïc vaàn,
daïy tieáng Vieät cho hoïc sinh baäc Tieåu hoïc.

Tuy SGK coù nhieàu teân goïi khaùc nhau, nhöng teân phaân moân haàu heát theo
ñuùng teân goïi trong chöông trình (khoâng tính bieán theå “Chính taû”/ “Chaùnh taû”;
caùch goïi “AÙm taû”, “AÙm ñoäc” coù nhöng hình nhö raát ít, chuùng toâi chæ gaëp caùch
goïi naøy trong Tieåu hoïc nguyeät san nhöng khoâng thöôøng xuyeân). Hieän töôïng
naøy cho thaáy vaán ñeà chuaån hoùa thuaät ngöõ söû duïng trong SGK döôøng nhö chöa
ñöôïc quan taâm ñuùng möùc. Taát caû nhöõng boä SGK chuùng toâi coù dòp thaáy... bìa vaø
caû boä SGK maø chuùng toâi coù troïn boä thì ngoaøi bìa thöôøng ghi doøng “Soaïn theo
ñuùng chöông trình cuûa Boä Quoác gia Giaùo duïc (Boä Vaên hoùa Giaùo duïc)”. Teân cuûa
caùc phaân moân cuõng thöôøng ñöôïc ghi ôû bìa saùch theo teân vaø thöù töï: Ngöõ vöïng à
Taäp ñoïc à Hoïc thuoäc loøng à Chaùnh taû à Vaên phaïm à Taäp laøm vaên à Taäp vieát.
Maëc duø caùch trình baøy trong lôøi chæ daãn cuûa chöông trình deã khieán ngöôøi ñoïc
hieåu raèng nhoùm “Taäp ñoïc vaø hoïc thuoäc loøng”, nhoùm “Chính taû vaø vaên phaïm,
Taäp vieát” ñöôïc chöông trình goäp laøm moät beân caïnh 2 phaân moân ñöôïc taùch ñoäc
laäp laø “Ngöõ vöïng” vaø “Taäp laøm vaên”.

Teân moân, teân saùch (cuûa caùc boä SGK maø chuùng toâi ñöôïc bieát) vaø teân caùc
phaân moân gôïi lieân töôûng phaàn “ngöõ” ñöôïc chuù yù hôn phaàn “vaên”. Coù theå thaáy vaø
kieåm chöùng “caûm giaùc” naøy qua heä thoáng caâu hoûi tìm hieåu baøi sau moãi baøi Taäp
ñoïc, Hoïc thuoäc loøng vaø caû baøi Chính taû. ÔÛ lôùp 4 vaø lôùp 5, tình hình cuõng töông
töï: phaàn “ngöõ” ñöôïc chuù yù nhieàu hôn phaàn “vaên”. Hieän töôïng naøy khoâng maâu
thuaãn, traùi laïi raát thoáng nhaát vôùi phaàn chæ daãn cuûa chöông trình:

246 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

Ngaøy nay khoa Vieät-ngöõ ñöôïc duøng ñeå reøn ñuùc vaø phaùt-huy tö töôûng daân-toäc. Ngoaøi ra
khoa naøy coøn nhaèm muïc-ñích:

1. Veà thöïc-teá, tröïc-tieáp laøm cho hoïc-sinh baäc tieåu-hoïc coù moät caên-baûn ngöõ-vöïng caàn thieát
trong söï hoïc taäp.

2. Giuùp cho hoïc-sinh coù nhöõng taøi-lieäu duøng trong söï tieáp xuùc haøng ngaøy:

a. Phaùt bieåu tö töôûng cuûa mình baèng lôøi noùi hoaëc caâu vaên.

b. Hieåu bieát tö töôûng cuûa nhöõng ngöôøi chung quanh mình khi nghe lôøi noùi hoaëc khi ñoïc
caâu vaên.

[4, tr. 19], [6, tr. 1]

Ngoaøi caùc boä SGK cuûa nhieàu nhoùm taùc giaû do nhieàu nhaø xuaát baûn aán haønh,
giaùo vieân tieåu hoïc coù theå söû duïng taïp chí Tieåu hoïc nguyeät san cuûa Boä Giaùo duïc
thay SGK. Cuoán taïp chí naøy ñöôïc aán haønh haøng thaùng vôùi noäi dung chính laø
caùc baøi hoïc giaùo khoa cuûa taát caû boä moân Quoác vaên, Ñöùc duïc, Quoác söû, Ñòa lyù,
Toaùn, Khoa hoïc thöôøng thöùc, Veä sinh, Thuû coâng... cuûa 1 hoaëc 2 thaùng töông öùng
theo ñôn vò töøng lôùp. Phaàn Giaùo khoa cuûa Tieåu hoïc nguyeät san do nhieàu taùc giaû
bieân soaïn, Boä Giaùo duïc chuû bieân [8, tr. 105-126].

2. Maïch kieán thöùc Vieät ngöõ trong saùch giaùo khoa

Tröø saùch Hoïc vaàn, caùc ñôn vò kieán thöùc veà Chính taû, Töø vöïng, Ngöõ phaùp...
ñeàu ñöôïc tích hôïp qua caùc ngöõ lieäu saép xeáp theo chuû ñieåm. Qua moãi chuû ñieåm,
hoïc sinh ñöôïc môû roäng voán töø, reøn luyeän chính taû, duøng töø, ñaët caâu, luyeän noùi,
vieát... Ñoàng thôøi hoïc sinh ñöôïc môû roäng hieåu bieát, ñöôïc giaùo duïc nhöõng ñöùc tính
toát... Caùc quy taéc chính taû, ngöõ phaùp ñöôïc saép xeáp theo höôùng töø deã ñeán khoù vaø
chuû yeáu ñöôïc tích hôïp qua caùc baøi hoïc cuûa caùc phaân moân.

2.1. Noäi dung chính taû ñöôïc ñöa vaøo töø lôùp 1, tuy nhieân chæ ôû möùc ñoä
taäp cheùp (SGK vaø Tieåu hoïc nguyeät san ñeàu khoâng coù baøi chính taû rieâng; maëc duø
thôøi khoùa bieåu coù ghi tieát Chính taû 1 tieát/tuaàn [6]). Töø lôùp 2, chính taû ñöôïc taùch
thaønh baøi rieâng. Caùc baøi chính taû trong SGK ôû lôùp 4, 5 coù theâm muïc “Nhaän xeùt
chính taû” nhöng chæ döøng ôû vieäc lieät keâ danh saùch moät soá töø ngöõ thuoäc chính
taû phöông ngöõ; khoâng coù phaàn nhaän xeùt veà vieát hoa, vieát daáu thanh, daáu caâu...
Ví duï, baøi “Chính taû” ôû tuaàn 12, lôùp 4 [9, tr. 90], phaàn “Nhaän xeùt chính taû: V:
voït ra, voït leân. Gi: gioït nöôùc, gioït thuoác, roû [sic] gioït. Tr: vöøng traùn, traùn trôït,
söùt traùn. Ch: chaùn naûn, buoàn chaùn, chaùn ngaùn, chaùn chöôøng”. ÔÛ caùc tuaàn khaùc
cuõng töông töï. Caùc baøi chính taû ôû SGK lôùp 5 cuõng chæ döøng ôû nhaän xeùt chính taû
theo phöông thöùc vaø noäi dung nhö vöøa trình baøy. ÔÛ lôùp 4, coù baøi “Daáu gioïng”
nhöng cuõng chæ döøng ôû vieäc neâu khaùi nieäm, lieät keâ caùc daáu thanh, giôùi thieäu 2
nhoùm baèng traéc; ñöôïc trình baøy ôû phaân moân Vaên phaïm; khoâng coù baøi taäp keøm
theo. Caùc quy taéc chính taû nhö quy taéc vieát caùc aâm /-, -, -, /, quy taéc ghi
daáu thanh, quy taéc vieát hoa... ñeàu khoâng ñöôïc ñeà caäp: khoâng coù baøi hoïc rieâng,
khoâng coù muïc ghi nhôù vaø cuõng khoâng coù baøi taäp chính taû cho caùc noäi dung naøy.
Maëc duø noäi dung cho baøi chính taû ñöôïc trình baøy trong SGK khoâng chæ coù vaên
baûn, giaûi nghóa töø khoù, lieät keâ moät soá “tieáng khoù vieát”... maø nhieàu baøi coøn coù caû
caâu hoûi tìm hieåu noäi dung baøi; baøi taäp veà nghóa cuûa töø, môû roäng voán töø... Ví duï
muïc caâu hoûi cuûa baøi Chính taû thuoäc tuaàn 1 lôùp 4:

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 247

1) Giaûi nghóa : ngoaèn-ngoeøo, luõy tre.
2) Tìm tieáng traùi nghóa vôùi “baèng phaúng”.
3) Taïi sao chæ troâng thaáy ngoïn cau maø khoâng troâng thaáy caây cau?
[9, tr. 11]
1) Con ñoái vôùi cha meï nhö theá naøo?
2) Tuïc tang ma ôû xöù ta ra sao?
3) Khi coù tieàn ñeå laøm ñaùm ma thì deã roài khoâng tieàn thì phaûi laøm gì?
4) Phong tuïc cuûa ta nhö vaäy coù phieàn phöùc khoâng?
[5, tr. 189]

Caùc baøi chính taû ôû caùc cuoán Quoác-vaên lôùp Nhöùt, quyeån I, II; Quoác-vaên toaøn
thö lôùp 3, quyeån I, II; Vieät-vaên toaøn-thö lôùp 3, cuõng chung moät kieåu moâ hình.

2.2. Quy taéc söû duïng daáu caâu ñöôïc chöông trình ñöa vaøo noäi dung hoïc
töø lôùp 2, 3 nhöng ñöôïc tích hôïp trong vaên baûn baøi vieát chính taû. Trong caùc taøi
lieäu giaùo khoa maø chuùng toâi coù ñöôïc khoâng coù baøi hoïc rieâng, muïc rieâng vaø cuõng
khoâng coù baøi taäp “chuyeân bieät” cho noäi dung naøy. Ñeán lôùp 4, coù 1 baøi hoïc veà
daáu caâu, nhöng chæ döøng laïi ôû vieäc neâu khaùi nieäm daáu caâu, neâu taùc duïng cuûa
daáu caâu vaø lieät keâ caùc daáu caâu maø khoâng neâu quy taéc söû duïng, cuõng khoâng coù
baøi taäp veà daáu caâu.

Coù theå noùi vieäc khoâng cung caáp quy taéc chính taû, quy taéc söû duïng daáu caâu,
khoâng coù baøi taäp rieâng cho caùc quy taéc coù öu ñieåm ôû tính tích hôïp vaø tieát kieäm,
nhöng laïi baát tieän vì khoâng taïo ñieàu kieän cho hoïc sinh bieát, hieåu, naém vöõng vaø
vaän duïng quy taéc moät caùch töï giaùc...

2.3. Nhöõng kieán thöùc veà töø vöïng - ngöõ nghóa khoâng thaáy taùch thaønh
baøi hoïc rieâng maø tích hôïp trong caùc caâu hoûi ôû baøi Taäp ñoïc, Taäp laøm vaên vôùi
caùc yeâu caàu nhö tìm töø ñoàng nghóa, traùi nghóa, ñaët caâu vôùi töø ñoàng nghóa, traùi
nghóa... Vaø cuõng khoâng coù phaàn cung caáp ñònh nghóa veà caùc khaùi nieäm thuoäc
lónh vöïc töø vöïng - ngöõ nghóa. Chæ rieâng khaùi nieäm töø Haùn Vieät, thuaàn Vieät ñöôïc
giaûi thích trong baøi “Nguoàn goác tieáng Vieät” [9, lôùp 4, tr. 12]. Caùc khaùi nieäm töø
ñôn, töø gheùp, töø laùy; töø ña nghóa, töø ñoàng aâm; töø toaøn daân, töø ñòa phöông cuõng
khoâng thaáy xuaát hieän trong caùc cuoán SGK vaø trong Phaàn Giaùo khoa cuûa Tieåu
hoïc nguyeät san (maø chuùng toâi coù ñöôïc).

2.4. Phaàn Vaên phaïm ñöôïc xeáp ôû lôùp 4, 5 vôùi caùc baøi lyù thuyeát (cung caáp
khaùi nieäm) vaø baøi taäp thöïc haønh veà ngöõ phaùp tieáng Vieät. Heä thoáng töø loaïi (taát
caû caùc töø loaïi), caùc thaønh phaàn caâu, caùc kieåu caâu ñeàu ñöôïc daïy khaù ñaày ñuû trong
chöông trình Vaên phaïm lôùp 4, 5. Caùc thuaät ngöõ danh töø, ñoäng töø, tónh töø,...
ñöôïc haàu heát caùc boä saùch ñöa vaøo töø lôùp 2, lôùp 3 (qua phaàn lieät keâ danh muïc töø
ngöõ cung caáp trong baøi Ngöõ vöïng). Caùch söû duïng moät soá hö töø cuõng ñöôïc chuù yù
khoâng chæ ôû baøi thuoäc phaàn Vaên phaïm maø coøn qua caùc baøi Taäp laøm vaên. Phaàn
phaân ñònh töø loaïi ñöôïc chuù yù khaù nhieàu qua heä thoáng baøi lyù thuyeát, baøi taäp, baøi
oân veà töø loaïi. Vieäc daønh khaù nhieàu thôøi löôïng cho baøi taäp ñaët caâu coù söû duïng
caùc hö töø (qua phaân moân Taäp laøm vaên) laø ñieåm maïnh. Bôûi leõ, kieåu baøi taäp naøy
seõ giuùp cho hoïc sinh luyeän taäp vieát ñuùng ngöõ phaùp.

2.5. Caùc noäi dung veà tu töø nhö nhaân hoùa, so saùnh tu töø, ñieäp ngöõ...
khoâng thaáy ñöôïc ñeà caäp. Chöông trình vaø caùc boä SGK ñeàu khoâng neâu, khoâng

248 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

giaûi thích khaùi nieäm, khoâng coù baøi taäp yeâu caàu nhaän dieän hoaëc söû duïng; maët
duø ngöõ lieäu ôû caùc phaân moân ñeàu xuaát hieän nhöõng bieän phaùp tu töø naøy... Chuùng
ta ñeàu bieát so saùnh tu töø vaø nhaân hoùa laø hai bieän phaùp tu töø thöôøng söû duïng
trong caùc vaên baûn thô, vaên vieát cho thieáu nhi vaø cuõng raát caàn cho vieäc bieåu ñaït;
maët khaùc, hai bieän phaùp tu töø naøy deã nhaän dieän, deã söû duïng. Vì vaäy, vieäc boû
qua noäi dung naøy, trong khi laïi daønh quaù nhieàu thôøi gian cho noäi dung mieâu taû
toaøn boä heä thoáng töø loaïi tieáng Vieät, theo chuùng toâi, laø ñieåm baát caäp cuûa chöông
trình vaø SGK.

2.6. Caùc kieåu vaên baûn mieâu taû, vaên baûn haønh chính thoâng duïng ñeàu
ñöôïc chuù yù cung caáp qua phaân moân Taäp laøm vaên. ÔÛ lôùp 2 vaø lôùp 3 (hoïc kyø 1):
kieåu baøi duøng töø ñaët caâu, traû lôøi caâu hoûi. Lôùp 3, töø hoïc kyø 2 hoïc vaên mieâu taû, keå
chuyeän, vieát thö. Lôùp 4 coù caùc noäi dung: söû duïng quan heä töø, phuï töø chæ löôïng,
phuï töø chæ möùc ñoä; vaên mieâu taû, “thuaät chuyeän”, vieát thö. Lôùp 5: söû duïng caùc hö
töø; oân taäp caùc theå vaên ôû lôùp 4 (ñôn töø, töï thuaät); giaûi nghóa caùch ngoân, tuïc ngöõ...
Kieåu baøi ñaët caâu vôùi caùc yeáu toá ngöõ phaùp baét buoäc vaãn coù trong giôø Taäp laøm vaên
lôùp 4, 5. Lyù thuyeát veà caùc kieåu baøi Taäp laøm vaên chæ thaáy trong Tieåu hoïc nguyeät
san vaø Quoác-vaên, maø khoâng thaáy trong nhöõng taøi lieäu coøn laïi [1, 9, 12]. Ñieàu
naøy khoâng chæ cho thaáy chöa coù söï thoáng nhaát trieät ñeå giöõa caùc boä SGK, maø coøn
khieán ngöôøi ñoïc khoâng traùnh khoûi nhöõng baên khoaên veà tính hieäu quaû cuûa caùch
trình baøy khoâng ruùt ra nhöõng noäi dung kieán thöùc caàn ghi nhôù cho ngöôøi hoïc.

3. Caáu truùc cuûa saùch giaùo khoa

3.1. Caáu truùc chung

Môû ñaàu saùch (tröø saùch lôùp 1), sau phaàn lôøi caûm taï caùc nhaø vaên nhaø thô coù
taùc phaåm ñöôïc trích in trong saùch, lôøi taùc giaû bieân soaïn, thöôøng laø phaàn “Chæ
daãn cuûa Boä Quoác gia Giaùo duïc veà moân Vieät ngöõ ôû baäc Tieåu hoïc”, chöông trình
moân Vieät ngöõ (ôû lôùp töông öùng).

Caùc baøi hoïc, caùc ñôn vò kieán thöùc ñeàu ñöôïc bieân soaïn döïa theo truïc chuû
ñieåm. Baøi hoïc trong töøng tuaàn ñöôïc saép xeáp theo tuaàn töï phaân moân: Ngöõ vöïng à
Taäp ñoïc à Hoïc thuoäc loøng à Chính taû à Vaên phaïm à Taäp laøm vaên à Taäp vieát.

Lôùp 1 (30 tuaàn) goàm: Ngöõ vöïng (4 baøi/tuaàn); Taäp ñoïc (4 baøi/tuaàn); Hoïc
thuoäc loøng (2 baøi/tuaàn); Taäp vieát (6 baøi/tuaàn); Taäp ñoïc vui (1 baøi/tuaàn). Ngoaøi ra
coøn coù phaàn Phuï luïc “Baøi ca” goàm caùc baøi haùt cho thieáu nhi. Lôùp 2, 3 (32 tuaàn)
goàm: Ngöõ vöïng (2 baøi/tuaàn); Taäp ñoïc (2 baøi/tuaàn); Hoïc thuoäc loøng (1 baøi/tuaàn)
à Chính taû (2 baøi/tuaàn) à Taäp laøm vaên (1 baøi/tuaàn) à Taäp vieát (2 baøi/tuaàn).
Lôùp 4, 5 (32 tuaàn). Ngoaøi caùc phaân moân nhö lôùp 2, 3, coøn theâm phaân moân Vaên
phaïm (1 baøi/tuaàn), xeáp sau Chính taû. Phaân moân Taäp vieát ôû lôùp 4, 5 chæ coù 1 baøi.

Noäi dung vaø ngöõ lieäu cuûa caùc baøi hoïc ôû caùc boä SGK ñeàu xoay quanh caùc
chuû ñieåm maø chöông trình ñaõ neâu. Qua dung löôïng caùc baøi ñoïc, baøi hoïc trong
SGK, coù theå noùi caùc kyõ naêng ñoïc, vieát (chöõ), nghe, noùi ñöôïc chuù yù, nhaát laø
kyõ naêng ñoïc vaø noùi. Phaàn ñoïc hieåu cuõng ñöôïc chuù yù ôû möùc ñôn giaûn - qua caùc
caâu hoûi tìm hieåu caùc chi tieát coù noäi dung baøi ñoïc. Vieäc tích hôïp giaùo duïc ñaïo
ñöùc ñöôïc theå hieän roõ ôû taát caû caùc baøi, ngöõ lieäu cuûa töøng kieåu baøi. Phaàn Chính

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 249

taû ñöôïc trình baøy trong SGK chöa theå hieän roõ kieåu loaïi (taäp cheùp, nghe-vieát,
nhôù-vieát) maëc duø chöông trình coù neâu caùc kieåu baøi chính taû. Ngoaøi nhöõng vaên
baûn Taäp ñoïc cho töøng tuaàn theo chuû ñieåm, boä Taân Vieät ngöõ [9, lôùp 1] vaø Tieåu
hoïc nguyeät san [5] coù theâm kieåu baøi “Taäp ñoïc vui”, “Taäp ñoïc giaûi trí” (noäi dung
cuõng gaén vôùi chuû ñieåm) cung caáp vaên baûn ñoïc cho hoïc sinh luyeän ñoïc, môû roäng
voán töø, môû roäng hieåu bieát.

3.2. Caáu truùc baøi hoïc

3.2.1. Saùch lôùp 1

3.2.1.1. Saùch Hoïc vaàn

Veà phaàn hoïc aâm vaàn, chuùng toâi chöa tìm ñöôïc saùch giaùo khoa (tìm hieåu
chöông trình, chuùng toâi cuõng khoâng thaáy phaàn Hoïc vaàn). Phaàn giôùi thieäu caáu
truùc baøi hoïc vaàn ôû ñaây döïa vaøo Tieåu hoïc nguyeät san. Tuy nhieân, nhö ñaõ neâu
treân, Tieåu hoïc nguyeät san laø taøi lieäu taäp hôïp baøi hoïc giaùo khoa cuûa taát caû caùc
moân ôû taát caû caùc lôùp, neân qua caùc baøi in ôû nguyeät san naøy, ta coù theå hình dung
ñöôïc caáu truùc baøi hoïc trong SGK.

Caùc baøi hoïc vaàn ñöôïc vieát theo nguyeân taéc töø raùp tieáng chöùa vaàn ñôn
ñeán vaàn keùp. Caáu truùc cuûa moät baøi Hoïc vaàn goàm: AÂm (phuï aâm) à Tranh (duøng
tranh chöùa tieáng coù aâm caàn daïy) à Caâu hoûi tìm hieåu baøi à Phaân tích tieáng à
Hoïc sinh ñoïc chöõ ghi aâm à Raùp chöõ (raùp phuï aâm vôùi vaàn) à Taäp ñoïc (caâu, baøi
ngaén) à Taäp vieát.

Phaàn baøi ñoïc, thöôøng laø nhöõng caâu vaên ngaén, giaûn dò, nhieàu baøi gaàn nhö
vaên noùi; chöùa aâm vaàn caàn luyeän taäp vaø coù tính giaùo duïc ñaïo ñöùc. Ví duï: Baøi 9,
aâm tr [5, tr.45]:(5)

I- Hoïc lieäu: caù treâ
II- Ñaøm thoaïi: Hoâm nay maù mua caù treâ veà aên. Em thaáy mình caù treâ ñen vaø laùng khoâng coù
vaõy [sic]. Caù treâ ôû soâng.
III- Phaân taùch: (trôø)
tr tr
IV- Raùp chöõ :

iô

ua

tr öø tr e

o eâ

oã eà

V- Taäp ñoïc: chò Tri mua caù tra, caù treâ boû voâ roå tre chò Tri nhôù traû nôï ñi, chôù chò traû treã hoï khi
chò aø.

VI- Taäp vieát : treâ, treâ, treâ.

Coù theå thaáy muïc ñích giuùp hoïc sinh nhôù ñöôïc chöõ ghi aâm vaàn, luyeän ñoïc,
vieát ñöôïc theå hieän roõ ôû caùc baøi hoïc vaàn. Phaàn “raùp chöõ” chæ choïn raùp nhöõng keát
hôïp taïo thaønh tieáng coù nghóa. AÂm caàn ghi nhôù ñöôïc xuaát hieän nhieàu laàn, ñöôïc
in kieåu khaùc vôùi nhöõng chöõ coøn laïi; vaø ñöôïc theå hieän trong baøi ñoïc goàm khoaûng
2-4 caâu ngaén (töï bieân soaïn, khoâng chöùa aâm vaàn chöa hoïc). Caùch vieát naøy, phaàn
baøi ñoïc, tuy coù nhöõng caâu töø coøn mang nhieàu maøu saéc khaåu ngöõ, nhöng giaûn dò,

250 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014

gaàn guõi vôùi hoïc sinh. Vaø ñieàu quan troïng laø nhôø xuaát hieän nhieàu laàn neân aâm -
chöõ ñöôïc hoïc coù ñieàu kieän “baùm reã” trong trí nhôù cuûa hoïc sinh.

3.2.1.2. Saùch giaùo khoa goàm caùc phaân moân: Taäp ñoïc à Ngöõ vöïng à Hoïc
thuoäc loøng à Taäp vieát à Taäp ñoïc vui. Baøi hoïc trong moät tuaàn ñöôïc saép xeáp theo
thöù töï: Taäp ñoïc à Ngöõ vöïng à Taäp ñoïc à Ngöõ vöïng à Hoïc thuoäc loøng à Taäp
vieát à Taäp ñoïc à Ngöõ vöïng à Hoïc thuoäc loøng à Taäp ñoïc vui.

a. Taäp ñoïc: (4 baøi/tuaàn, thöôøng laø vaên xuoâi): Teân phaân moân à Baøi ñoïc à
Phaùt aâm à Giaûi nghóa töø khoù à Caâu hoûi tìm hieåu baøi (3-4 caâu, chuû yeáu: nhaän
bieát, taùi hieän).

b. Ngöõ vöïng: (4 baøi/tuaàn): Teân phaân moân à Hoïc tieáng (Lieät keâ caùc töø ngöõ;
cuoái danh saùch thöôøng laø thaønh ngöõ hoaëc caâu tuïc ngöõ) à Taäp noùi chuyeän (caùc
caâu hoûi gôïi yù, khoaûng 2-3 caâu) à Baøi öùng duïng (Baøi ñoïc ngaén, khoaûng 2-3 caâu).

c. Hoïc thuoäc loøng (2 baøi/tuaàn): Teân phaân moân à Baøi ñoïc (thô) à Phaùt aâm
à Giaûi nghóa töø khoù à Caâu hoûi (noäi dung baøi ñoïc).

d. Taäp vieát (6 baøi/tuaàn): Teân phaân moân à Yeâu caàu veà kích côõ, kieåu daùng
chöõ vaø danh saùch töø ngöõ duøng taäp vieát à Vaên baûn (thöôøng laø ca dao, tuïc ngöõ)
duøng taäp vieát.

e. Taäp ñoïc vui (1 baøi/tuaàn): Teân phaân moân à Baøi ñoïc (vaên baûn ngaén,
thöôøng gaëp daïng truyeän nguï ngoân) à moät caâu ca dao (coù noäi dung lieân quan ñeán
baøi ñoïc). (Taân Vieät ngöõ, lôùp 1). ÔÛ Tieåu hoïc nguyeät san, chuùng toâi khoâng thaáy
phaàn Taäp ñoïc vui.

3.2.2. Saùch lôùp 2

Caùc baøi hoïc trong moät tuaàn ñöôïc saép xeáp theo thöù töï: Ngöõ vöïng à Taäp ñoïc
à Hoïc thuoäc loøng à Chính taû à Taäp laøm vaên à Taäp vieát.

a. Ngöõ vöïng: (2 baøi/tuaàn): Teân phaân moân à Baøi ñoïc (vaên baûn ngaén: 5 caâu)
à Taäp noùi chuyeän (caùc caâu hoûi gôïi yù) à Hoïc tieáng (goàm danh muïc: danh töø, ñoäng
töø, tính töø, thaønh ngöõ/tuïc ngöõ coù noäi dung thuoäc chuû ñieåm) à Giaûi nghóa (töø
khoù) à Baøi taäp (Chæ coù 1 kieåu “choïn nhöõng tieáng ñaõ hoïc ñieàn vaøo choã troáng”).

Qua caùc baøi hoïc coù theå thaáy kyõ naêng ñoïc, noùi, nghe ñöôïc chuù troïng. Tuy
nhieân baøi taäp coøn quaù ñôn ñieäu, chæ coù kieåu baøi choïn töø ngöõ ñaõ hoïc ñieàn vaøo
choã troáng.

b. Taäp ñoïc: (2 baøi/tuaàn, thöôøng laø vaên xuoâi): Teân phaân moân à Baøi ñoïc à
Phaùt aâm à Giaûi nghóa (töø khoù) à Caâu hoûi tìm hieåu baøi (3-4 caâu, chuû yeáu: nhaän
bieát, taùi hieän) à Ñaïi yù.

c. Hoïc thuoäc loøng (1 baøi/tuaàn): Teân phaân moân à Baøi ñoïc (thöôøng laø thô) à
Phaùt aâm à Giaûi nghóa à Caâu hoûi (noäi dung baøi ñoïc) à Ñaïi yù.

d. Chính taû (2 baøi/tuaàn): Teân phaân moân à Vaên baûn (haàu heát laø vaên xuoâi)
à Giaûi nghóa à Tieáng khoù vieát.

e. Taäp laøm vaên (1 baøi/tuaàn, 2 baøi taäp): Teân phaân moân à Baøi taäp.

g. Taäp vieát (2 baøi/tuaàn): nhö lôùp 1.

Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 7-8 (114-115) . 2014 251

3.2.3. Saùch lôùp 3

Nhö saùch lôùp 2, chæ khaùc ôû phaân moân Taäp laøm vaên veà daïng baøi taäp. Taäp
laøm vaên lôùp 3 coù 3 daïng baøi: (1) Duøng töø ngöõ vieát caâu; (2) Traû lôøi caâu hoûi; (3)
Taäp vieát vaên baûn (mieâu taû, keå chuyeän, vieát thö). Coù nhöõng cuoán SGK khoâng
coù kieåu baøi lyù thuyeát cho vaên mieâu taû, keå chuyeän, töôøng thuaät, traàn thuaät, ñôn
töø...; cuõng khoâng coù daïng töø baøi ñoïc à ruùt ra ñaëc ñieåm kieåu baøi à ghi nhôù à
thöïc haønh [9]. Haàu nhö caùc baøi Taäp laøm vaên (tröø baøi traû lôøi caâu hoûi vaø taäp vieát
caâu) ñeàu theo caáu truùc: Teân phaân moân à (2) Ñeà baøi à (3) Daøn baøi. Ví duï baøi 3
lôùp 3 Tieåu hoïc nguyeät san:

TAÄP LAØM VAÊN. Ñi döï leã em thaáy thaày em aên maëc theá naøo? Em taû boä aâu-phuïc cuûa thaày em.

Daøn baøi: 1.– Môû ñeà : 1.– Thaày em maëc boä aâu-phuïc may baèng vaûi gì? Maøu gì?

2.– Nhaäp ñeà: 2.– Boä aâu-phuïc goàm coù nhöõng gì?

3.– Ñi giaøy gì? Maøu gì? Coù ñoäi muõ khoâng?

4.– Troâng vaøo boä aâu-phuïc, caùc em coù caûm töôûng gì?

3.– Keát luaän: 5.– Ta phaûi aên maëc theá naøo vaø söï aên maëc coát phaûi theá naøo?

Caùc phaân moân Ngöõ vöïng, Taäp ñoïc, Chính taû, Hoïc thuoäc loøng, Taäp vieát coù
caáu truùc baøi hoïc töông töï saùch lôùp 2, chæ khaùc veà dung löôïng vaø möùc ñoä baøi hoïc.

3.2.4. Saùch lôùp 4

a. Ngöõ vöïng: 2 baøi/tuaàn. Caáu truùc baøi nhö ôû lôùp 2, lôùp 3. Phaàn Baøi taäp coù
theâm kieåu baøi Giaûi nghóa töø, Tìm caùch dieãn ñaït töông ñöông, Ñaët caâu.

b. Taäp ñoïc: (2 baøi/tuaàn, haàu heát laø vaên xuoâi). Caáu truùc töông töï lôùp 2, 3;
khaùc ôû 2 ñieåm sau: (1) Caâu hoûi tìm hieåu baøi goàm 4-5 caâu hoûi veà noäi dung baøi,
vôùi teân goïi cho muïc naøy “YÙ”/ “YÙ töôûng”, chuû yeáu: nhaän bieát, taùi hieän. Vaø 2 caâu
hoûi veà töø ngöõ döôùi bình dieän nghóa cuûa töø, maø khoâng phaûi laø hoûi veà ngheä thuaät
söû duïng töø ngöõ, vôùi teân goïi “Lôøi vaên”; (2) coù theâm muïc Daøn baøi (Toùm taét laïi caùc
yù cuûa baøi ñoïc) vaø muïc “Ñaïi yù”.

c. Hoïc thuoäc loøng (1 baøi/tuaàn, nhö lôùp 3).

d. Chính taû (2 baøi/tuaàn): caáu truùc nhö lôùp 2, 3. Coù theâm muïc “Nhaän xeùt
chính taû” (phaàn naøy, caùc saùch cuûa caùc nhoùm taùc giaû vaø Tieåu hoïc nguyeät san
ñeàu cung caáp danh saùch moät soá töø ngöõ chính taû phöông ngöõ) vaø “Caâu hoûi” vôùi
yeâu caàu giaûi nghóa töø ngöõ, traû lôøi veà noäi dung vaên baûn, hoaëc tìm töø ñoàng nghóa,
traùi nghóa...

Coù theå noùi caáu truùc baøi Chính taû laø moät ñieåm maïnh cuûa caùc boä saùch, maëc
duø saùch thieáu haún phaàn giôùi thieäu quy taéc chính taû. Nhöng danh saùch caùc chöõ
khoù vieát, danh saùch caùc chöõ deã bò vieát sai do phaùt aâm theo phöông ngöõ, cuøng
nhöõng baøi taäp tìm hieåu veà noäi dung baøi chính taû, baøi taäp môû roäng voán töø seõ goùp
phaàn giuùp học sinh vieát ñuùng chính taû.

e. Vaên phaïm (1 baøi/tuaàn): Teân phaân moân à Nhaän xeùt: Ngöõ lieäu (thöôøng
chæ 1 caâu, coù chöùa yeáu toá ngöõ phaùp ñöôïc hoïc trong baøi hoaëc töø baøi Chính taû) à
Choïn töø ngöõ lieäu caùc yeáu toá ngöõ phaùp caàn cung caáp, goïi teân yeáu toá ñoù à Baøi hoïc:
Neâu ñònh nghóa (veà töø loaïi, thaønh phaàn caâu,...) à Ví duï minh hoïa (5-6 ví duï).