ĐH 074

Ñoaøn 5 Boä Binh. Trong ba Tö Leänh Sö Ñoaøn 5, 18 vaø 25
thuoäc Quaân Ñoaøn III, theo nhaän xeùt cuûa Ñaïi Taù Nguyeãn
Khuyeán, Chaùnh Sôû An Ninh Quaân Ñoäi Quaân Ñoaøn III,
Töôùng Trí “toû veû troïng duïng Töôùng Hieáu nhaát”. Töôùng Trí
ñaõ ñaëc bieät nhôø vaøo taøi chæ huy cuûa Töôùng Hieáu vôùi Sö
Ñoaøn 5 ñeå caøy naùt chieán khu Döông Minh Chaâu vaø maät khu
Hoá Boø, khieán cho caùc ñôn vò cuûa Maët Traän Giaûi Phoùng
Mieàn Nam vaø Trung Öông Cuïc Mieàn Nam khoâng coøn choán
nöông thaân phaûi boû chaïy qua aån naáu beân laõnh thoå Cam Boát.
Ñaàu naêm 1971, khi Toång Thoáng Thieäu muoán cöû Töôùng Trí
thay Töôùng Hoaøng Xuaân Laõm ñeå cöùu vaõn tình traïng luùn
buøn bi ñaùt cuûa Haønh Quaân Lam Sôn 719, Töôùng Trí muoán
Töôùng Hieáu thay mình trong chöùc vuï Tö Leänh Quaân Ñoaøn
III, nhöng oâng Thieäu khoâng chòu vaø khi Töôùng Trí thình lình
bò töû naïn tröïc thaêng vaøo thaùng 2/1971, oâng Thieäu cöû Töôùng
Nguyeãn Vaên Minh thay Töôùng Trí.

Ai cuõng bieát Töôùng Trí laø moät töôùng gioûi; nhöng chæ
coù ít ngöôøi, trong soá ñoù coù Töôùng Trí, bieát Töôùng Hieáu cuõng
laø moät töôùng gioûi. Sau ñaây xin chöùng minh ñieàu ñoù qua moät
soá chieán coâng do Töôùng Hieáu ñaõ thöïc hieän.

Haønh Quaân Ñoã Xaù

Töôùng Trí ñaõ uûy thaùc cho Ñaïi Taù Hieáu, Tham Möu
Tröôûng Quaân Ñoaøn II, ñieàu nghieân vaø thi haønh Haønh Quaân
Quyeát Thaéng 202 ñaùnh thaúng vaøo maät khu baát khaû xaâm
phaïm Ñoã Xaù cuûa Vieät Coäng, naèm saâu trong daõy nuùi Tröôøng
Sôn taïi giaùp giôùi ba tænh Kontum, Quaûng Ngaõi vaø Quaûng
Tín, töø 27 thaùng 4 ñeán 27 thaùng 5 naêm 1964.

Tham döï cuoäc haønh quaân naøy goàm coù caùc ñôn vò
cuûa Trung Ñoaøn 50 thuoäc Sö Ñoaøn 25 döôùi quyeàn chæ huy

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 51

cuûa Thieáu Taù
Phan Troïng
Trinh, boán tieåu
ñoaøn Bieät Ñoäng
Quaân döôùi
quyeàn chæ huy
cuûa Thieáu Taù
Sôn Thöông vaø
moät tieåu ñoaøn
Duø döôùi quyeàn
chæ huy cuûa Ñaïi
UÙy Ngoâ Quang
Tröôûng.

Caùc toaùn quaân
ñöôïc tröïc thaêng
vaän tôùi hai ñòa
ñieåm ñoå boä do
ba phi ñoäi tröïc
thaêng yeåm trôï: phi ñoäi HMM-364 cuûa Thuûy Quaân Luïc Chieán
Hoa Kyø, phi ñoäi 117 vaø phi ñoäi 119 thuoäc Phi Ñoaøn 52 Khoâng
Löïc Luïc Quaân Hoa Kyø.

Coäng Quaân taán coâng maõnh lieät caùc phi vuï ñoå boä
trong hai ngaøy ñaàu, sau ñoù chuùng luûi choán traùnh neù ñuïng ñoä.
Tuy vaäy, Haønh Quaân Ñoã Xaù ñaït ñöôïc thaønh quaû sau ñaây:
phaù huûy heä thoáng truyeàn tin cuûa boä chæ huy Vieät Coäng goàm
naêm traïm phaùt thanh, moät traïm duøng ñeå lieân laïc vôùi Baéc
Vieät, vaø boán traïm duøng ñeå lieân laïc vôùi caùc ñôn vò Vieät Coäng
hoaït ñoäng taïi caùc tænh lî; ñòch toån thaát 62 cheát, 17 bò baét, hai
suùng phoøng khoâng 52 ly, moät suùng lieân thanh 30 ly, 69 suùng
caù nhaân, vaø moät soá löôïng lôùn mìn vaø löïu ñaïn, caùc duïng cuï

52 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

coâng binh, chaát
noå, thuoác men
vaø taøi lieäu; phaù
huûy 185 caên
nhaø, 17 taán
löông thöïc vaø
292 maãu muøa
maøng.

Haønh Quaân Thaàn Phong

Naêm 1965, Coäng Quaân taán coâng oà aït khaép vuøng
Cao Nguyeân thuoäc Quaân Khu II. Vaøo ñaàu thaùng 7 naêm 1965,
ba trung ñoaøn BV (32, 33, vaø 66) ñaõ hoaøn toaøn coâ laäp hoùa
vuøng Cao Nguyeân. Caùc ñôn vò baïn khoâng coøn xöû duïng ñöôïc
caùc Quoác Loä 1, 11, 14, 19 vaø 21, vaø moïi tieáp teá cho vuøng
Cao Nguyeân chæ coù theå thöïc hieän qua ñöôøng haøng khoâng.

Ngaøy 8 thaùng 7 naêm 1965, Töôùng Vónh Loäc uûy thaùc cho
Ñaïi Taù Hieáu, Tham Möu Tröôûng Quaân Ñoaøn II, ñieàu nghieân
keá hoaïch khai thoâng Quoác Loä 19.

Traùi ngöôïc vôùi thoâng leä khi haønh quaân khai loä laø taäp
trung moät löïc löôïng quaân lính to lôùn ñeå tuaàn töï deïp caùc oå
phuïc kích vaø nuùt chaän cuûa ñòch quaân doïc treân quoác loä, Ñaïi
Taù Hieáu ñaõ nghó ra keá caám caûn ñòch quaân thieát laäp caùc oå
phuïc kích vaø nuùt chaän baèng caùch duøng chieán thuaät döông
ñoâng kích taây. Töø ngaøy N-6 ñeán N+2, Ñaïi Taù Hieáu cho Sö

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 53

Ñoaøn 22 vaø Thieát Vaän 3 ñaùnh thoác töø Qui Nhôn xuoáng Tuy
Hoøa treân Quoác Loä 1; cho Chieán Ñoaøn 2 Duø cuøng Ñòa Phöông
Quaân vaø Nhoùm Daân Söï Chieán Ñaáu taán coâng taùi chieám Quaän
Leä Thanh; cho Chieán Ñoaøn Alpha TQLC vaø Trung Ñoaøn
42 ñaùnh töø Pleiku leân Baéc Dak Sut treân Quoác Loä 14; vaø cho
Tieåu Ñoaøn Coâng Binh Chieán Ñaáu ñaùnh töø Phuù Boån ñeán
Tuy Hoøa ñeå söûa chöõa Lieân Tænh Loä 7.

Sau khi gaây hoang mang cho ñòch quaân vôùi ñoàng
loaït caùc cuoäc haønh quaân qui moâ ñoù, Ñaïi Taù Hieáu “doàn eùp
Vieät Coäng töø ba höôùng vôùi caùc cuoäc tieán quaân phaùt xuaát töø
Pleiku vaø Qui Nhôn vaø moät buûa vaây thaúng goùc töø baéc An
Kheâ tung xuoáng. Nhöõng ñoäng taùc naøy ñöôïc thi haønh bôûi
moät chieán ñoaøn cuûa tieåu khu Pleiku phaùt xuaát töø Pleiku, hai
chieán ñoaøn cuûa Sö Ñoaøn 22 Boä Binh phaùt xuaát töø Qui Nhôn,
vaø moät chieán ñoaøn cuûa
hai tieåu ñoaøn Duø ñöôïc
tröïc thaêng vaän vaøo
maïn baéc An Kheâ vaø
taán coâng xuoáng höôùng
nam vôùi Chieán Ñoaøn
Alpha cuûa Löõ Ñoaøn
TQLC thöïc hieän vieäc
keát noái,” ñoàng thôøi “ñaët
ñeå moät löïc löôïng tröø bò
lôùn maïnh goàm ba tieåu
ñoaøn (moät bieät ñoäng
quaân, moät thuûy quaân
luïc chieán, vaø moät duø)
vaø hai ñôn vò thieát giaùp
taïi caùc ñòa ñieåm chieán
thuaät: Pleiku, Suoái Ñoài,
An Kheâ vaø Ñeøo

54 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

Mang.” Nhôø vaäy, caùc ñoaøn xe vaän taûi coù hoä toáng coù theå di
chuyeån ngaøy ñeâm treân Quoác Loä 19 trong 5 ngaøy töø N+3 ñeán
N+7, “gaày döïng ñöôïc moät toàn tröõ tieân khôûi tieáp teá leân tôùi
5,365 taán taïi Pleiku”. Tieáp ñoù caùc ñôn vò haønh quaân ruùt veà
caùc caên cöù trong hai ngaøy N+8 vaø N+9.

Keát quaû cuûa Haønh Quaân Thaàn Phong laø “caùc ñoaøn
xe ñöôïc hoä toáng taïo moät sinh khí môùi treân Vuøng Cao Nguyeân.
Vaät giaù thöïc phaåm vaø haønh hoùa thuyeân giaûm töø 25 ñeán 30
phaàn traêm, ñoàng thôøi daân chuùng hoài phuïc caûm nghieäm an
ninh, tin töôûng vaø hy voïng. Caùc hoïc sinh taïi Pleiku tình
nguyeän giuùp quaân lính gôõ haøng xuoáng, vaø daân chuùng tröôùc
ñaây di taûn nay trôû veà laøng xaõ.”

Traän Ñaùnh Pleime

Sau khi thaát baïi ñaùnh chieám traïi Löïc Löôïng Ñaëc
Bieät Ñöùc Cô thaùng 8/1965, vaøo thaùng 10/1965 Töôùng Voõ
Nguyeân Giaùp phaùt ñoäng Chieán Dòch Ñoâng Xuaân nhaèm caét
Nam Vieät Nam laøm ñoâi, töø Pleiku thuoäc vuøng cao nguyeân
xuoáng ñeán Qui Nhôn thuoäc vuøng duyeân haûi. Keá hoaïch cuûa
Töôùng maët traän
VC Chu Huy
Maân nhö sau: 1.
Trung Ñoaøn 33
BV vaây haõm
tieàn ñoàn Pleime
ñeå nhöû Quaân
Ñoaøn 2 ñem
vieän binh töø
Pleiku keùo
xuoáng; 2. Trung
Ñoaøn 32 BV

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 55

naèm phuïc kích ñoùn chôø quaân vieän binh (moät con moài ngon
khi khoâng ñöôïc yeåm trôï bôûi hoûa löïc cuûa caùc caên cöù phaùo
binh ñaët gaàn beân); 3. sau khi trieät haï vieän binh, Trung Ñoaøn
32 BV trôû ñaàu tieáp söùc Trung Ñoaøn 33 BV thanh toaùn traïi
Pleime; 4. ñoàng thôøi moät khi tuyeán phoøng thuû cuûa tænh Pleiku
bò suy yeáu vì phaûi ñöa quaân tieáp cöùu traïi Pleime, Trung Ñoaøn
66 BV seõ khôûi söï taán kích caàm chöøng Boä Tö Leänh Quaân
Ñoaøn 2, chôø cho Trung Ñoaøn 32 vaø 33 BV thanh toaùn xong
traïi Pleime leân tieáp söùc taán chieám tænh Pleiku.

Ñeå hoùa giaûi chieâu ñoäc ñòa cuûa Töôùng Chu Huy Maân, Ñaïi
Taù Hieáu, Tham Möu Tröôûng Quaân Ñoaøn II baøn ñònh keá
hoaïch vôùi Sö Ñoaøn 1 Kî Binh Myõ nhö sau: 1. Quaân Ñoaøn II
laøm boä maéc möu ñòch phaùi moät ñôn vò Bieät Kích hoãn hôïp
Myõ Vieät tôùi traïi Pleime tröôùc ñeå tieáp söùc vôùi quaân ñoàn truù
baûo veä traïi; 2. göûi moät Chieán Ñoaøn töø Pleiku xuoáng tieáp cöùu
traïi Pleime; 3. Sö Ñoaøn 1 Kî Binh Myõ seõ göûi moät Löõ Ñoaøn
thay theá soá quaân ñi tieáp öùng baûo veä tænh Pleiku; 4. ñoàng thôøi
Sö Ñoaøn 1 Khoâng Kî seõ tröïc thaêng vaän nhieàu phaùo ñoäi raûi
raùc taïi caùc vò trí gaàn ñòa ñieåm phuïc kích duøng theá “tieàn
phaùo haäu xe” yeåm trôï cho Chieán Ñoaøn tieáp cöùu khi höõu söï.

Nhôø vaäy maø Trung Ñoaøn 66 BV bò voâ hieäu hoùa naèm
baát ñoäng ôû raëng nuùi Chu Prong, Trung Ñoaøn 33 BV bò ñaùnh
tan taønh ôû ñieåm phuïc kích, vaø Trung Ñoaøn 32 BV phaûi boû
vaây haõm caên cöù Pleime vaø tiu nghæu thaùo lui vaøo röøng raäm.

Haønh Quaân Ñaïi Baøng 800

Thaùng 6 naêm 1966, Töôùng Vónh Loäc boå nhieäm Ñaïi
Taù Hieáu laøm Tö Leänh Sö Ñoaøn 22 Boä Binh. Ñaàu thaùng 2
naêm 1967, Ñaïi Taù Hieáu phaùt ñoäng Haønh Quaân Ñaïi Baøng
800. Tröôùc ñoù roøng raõ ba ngaøy, caùc ñôn vò cuûa Sö Ñoaøn 1

56 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

Kî Binh Hoa Kyø, raùo rieát truy luøng ñòch quaân, nhöng thaát
baïi khoâng phaùt hieän ñöôïc moät moáng du kích quaân naøo. Thay
vì ñi luøng kieám ñòch, Ñaïi Taù Hieáu khoân kheùo hôn xoay qua
keá duï ñòch, baèng caùch phaùi moät trung ñoaøn tröø vaøo vuøng
Phuø Myõ ñoùng quaân qua ñeâm, bieát chaéc laø caùc ñieäp vieân
ñòch quaân traø troän trong daân chuùng seõ baùo caùo quaân soá yeáu
keùm cuûa ñôn vò baïn. Trong khi ñoù, Ñaïi Taù Hieáu eám saün moät
tieåu ñoaøn boä binh cô giôùi vaø moät thieát ñoaøn kî binh caùch ñòa
ñieåm ñoùng quaân 10 caây soá, ngoaøi moïi taàm quan saùt cuûa
ñòch. Theá laø ñòch töôûng bôû ngôõ laø coù moät con moài ngon, tung
ra moät trung ñoaøn thuoäc Sö Ñoaøn 3 Sao Vaøng BV, ñònh xôi
taùi trung ñoaøn tröø vaøo luùc 2 giôø saùng. Ñöôïc baùo ñoäng, Ñaïi
Taù Hieáu ra leänh cho ñôn vò tröø bò phoùng tôùi caét ñöôøng thaùo
lui cuûa ñòch vaø ñoàng thôøi hôïp löïc vôùi quaân truù phoøng taïo theá
goïng kìm laøm thòt ñòch quaân. Keát quaû laø sau ba tieáng ñoàng
hoà giao tranh, ñòch quaân boû laïi hôn 300 xaùc cheát vaø voâ soá
suùng oáng ngoån ngang treân baõi chieán tröôøng.

Haønh Quaân Vöôït Bieân Snoul

Thaùng 8 naêm 1969, Töôùng Hieáu ñöôïc Töôùng Trí giao
cho Sö Ñoaøn 5 Boä Binh. Cuoái naêm 1970, Töôùng Hieáu baøn
ñònh vôùi Töôùng Trí phaûi duï ñòch baèng caùch ñaët moät trung
ñoaøn ôû Snoul saâu trong laõnh thoå Caêm Boát, phía baéc Loäc
Ninh treân Quoác Loä 13. Baéc Quaân coù 3 Sö Ñoaøn (5, 7 vaø 9)
hoaït ñoäng quanh vuøng ñoù. Quaân Ñoaøn III saün saøng doác toaøn
boä 3 Sö Ñoaøn 5, 18 vaø 25 neáu Coäng Quaân daùm tung quaân
vaøo traän chieán moät, hai hay caû ba sö ñoaøn. Ruûi ro thay, Töôùng
Trí bò töû naïn tröïc thaêng cuoái thaùng 2 naêm 1971, vaø Töôùng
Minh, ngöôøi thay theá Töôùng Trí, khoâng chòu thi haønh ñeán
cuøng keá hoaïch duï ñòch vaøo phuùt choùt, khi Chieán Ñoaøn 8
thaønh coâng duï ñòch bu quanh Snoul vôùi hai Sö Ñoaøn 5 vaø 7
BV. Quaân lính phoøng thuû cuûa Chieán Ñoaøn 8, khi khoâng thaáy

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 57

vieän binh tôùi maø cuõng khoâng coù B-52 ñeán yeåm trôï, saép phaûi
toan phaát côø traéng ñaàu haøng. Tuy nhieân, Töôùng Hieáu ñaõ trôû
tay kòp ñeá ruùt quaân an toaøn veà tôùi Loäc Ninh. Cuoäc lui binh
ñöôïc thöïc hieän caùch traät töï qua ba giai ñoaïn: (1) ngaøy 29/5/
1971, Tieåu Ñoaøn 1/8 phaù vôõ voøng vaây ruùt töø tieàn ñoàn naèm ôû
phía baéc Snoul veà chôï Snoul, nôi ñoùng quaân cuûa Boä Chæ
Huy Chieán Ñoaøn 8; (2) ngaøy 30/5/1971, Chieán Ñoaøn 8 duøng
Tieåu Ñoaøn 1/8 laøm muõi giaùo choïc thuûng voøng vaây ñòch, keùo
theo caùc Tieåu Ñoaøn 2/8, Boä Chæ Huy Chieán Ñoaøn, Thieát
Ñoaøn 1 vôùi Tieåu Ñoaøn 2/7 boïc haäu, ruùt töø Snoul tôùi ñòa ñieåm
ñoùng quaân cuûa Tieåu Ñoaøn 3/8, caùch Snoul 3 caây soá treân
Quoác Loä 13; (3) ngaøy 31/5/1971, Tieåu Ñoaøn 3/8 thay Tieåu
Ñoaøn 1/8 laøm muõi giaùo choïc thuûng voøng vaây, keùo theo sau
Tieåu Ñoaøn 3/9, Tieåu Ñoaøn 2/7, Boä Chæ Huy Chieán Ñoaøn,
Thieát Ñoaøn 1 vôùi Tieåu Ñoaøn 1/8 boïc haäu, ruùt töø ñòa ñieåm 3
caây soá caùch bieân giôùi Vieät Mieân naøy veà tôùi Loäc Ninh.

Trong chieán söû QLVNCH, thöû hoûi maáy ai thöïc hieän
ñöôïc moät cuoäc lui binh taøi tình nhö vaäy?

Haønh Quaân Svay Rieâng

Naêm 1974, trong tö caùch Tö Leänh Phoù Haønh Quaân
Quaân Ñoaøn III, phuï taù cho Töôùng Phaïm Quoác Thuaàn, Töôùng
Hieáu ñaõ aùp duïng chieán thuaät Blitzkrieg (chieán traän thaàn toác)
ñeå giaûi toûa aùp löïc cuûa Sö Ñoaøn 5 BV töø tænh lî Svay Rieâng
trong vuøng Moû Veït thuoäc laõnh thoå Cam Boát nhaèm vaøo caên
cöù Ñöùc Hueä. Tröôùc heát, Töôùng Hieáu duøng hai möôi tieåu
ñoaøn di ñoäng bao quanh vuøng Moû Veït. Tieáp ñeán, ngaøy 27
thaùng 4, Töôùng Hieáu tung Trung Ñoaøn 49 Boä Binh vaø Lieân
Ñoaøn 7 Bieät Ñoäng Quaân qua vuøng ñoàng laày quanh Ñöùc
Hueä tieán tôùi bieân giôùi Cam Boát, vaø cho Khoâng Quaân baén
phaù doäi bom caùc vò trí ñoùng quaân cuûa Sö Ñoaøn 5 BV. Ñoàng

58 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

thôøi, Töôùng Hieáu caäy nhôø
hai tieåu ñoaøn ÑPQ cuûa
Quaân Ñoaøn IV töø Moäc
Hoùa taán leân phía Baéc,
thieát laäp nhöõng nuùt chaän
maïn Ñoâng Nam cuûa vuøng
taäp trung quaân vaø khu tieáp
vaän cuûa Sö Ñoaøn 5 BV.

Vaøo ngaøy 28 thaùng 4,
Töôùng Hieáu tung möôøi
moät tieåu ñoaøn vaøo traän
ñòa ñeå thöïc hieän nhöõng
cuoäc haønh quaân tieân khôûi
chuaån bò cho cuoäc taán coâng chính.

Vaøo saùng ngaøy 29 thaùng 4, ba chi ñoaøn thieát giaùp
cuûa Löïc Löôïng Xung Kích Quaân Ñoaøn III choïc thuûng qua
bieân giôùi Cam Boát töø phía Taây Goø Daàu Haï, nhaém höôùng
baûn doanh boä tö leänh cuûa Sö Ñoaøn 5 BV maø xoâng tôùi.

Trong khi ñoù, Chieán Ñoaøn Boä Binh vaø Thieát Giaùp
cuûa Quaân Ñoaøn IV ñöôïc ñieàu ñoäng xuaát phaùt töø Moäc Hoùa
tieán qua bieân giôùi ñi vaøo vuøng Caúng Chaân Voi, ñe doïa ñöôøng
ruùt lui cuûa Trung Ñoaøn 275 BV. Trong khi caùc chi ñoaøn Thieát
Giaùp tieáp tuïc xoâng tôùi, tieán saâu ñeán möôøi saùu caây soá vaøo
laõnh thoå Cam Boát tröôùc khi chuyeån baùnh laùi veà phía Nam
höôùng veà tænh lî Haäu Nghóa, vaø trong khi caùc tröïc thaêng ñoå
quaân baát ngôø xuoáng caùc vò trí ñòch quaân, caùc ñôn vò khaùc
cuûa QLVNCH phaùt ñoäng nhöõng cuoäc haønh quaân ñaùnh chôùp
nhoaùng vaøo vuøng giöõa Ñöùc Hueä vaø Goø Daàu Haï.

Ngaøy 10 thaùng 5, khi ñôn vò cuoái cuøng cuûa QLVNCH
trôû veà caên cöù, caùc heä thoáng truyeàn tin vaø tieáp vaän cuûa Coäng

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 59

quaân trong vuøng bò phaù vôõ traàm troïng. Coäng quaân thieät haïi
hôn 1,200 cheát, 65 bò baét, vaø haøng traêm khí giôùi bò tòch thu.
Maët khaùc, nhôø vaøo caùc yeáu toá vaän toác, bí maät, vaø phoái trí
cuûa moät haønh quaân ña dieän, QLVNCH chæ bò cheát coù döôùi
100 quaân lính.

Traän Svay Rieâng naøy laø traän ñaùnh lôùn nhaát vaø thaønh
coâng nhaát sau cuøng QLVNCH thöïc hieän tröôùc ngaøy maát
nöôùc vôùi söï tham döï ñoàng loaït vaø qui moâ cuûa moät löïc löôïng
töông ñöông vôùi ba sö ñoaøn thuoäc Quaân Ñoaøn III vaø IV

Trong 6 traän ñaùnh keå treân, ngoaïi tröø Ñaïi Baøng 800
vaø Snoul, coâng lao cuûa caùc traän kia ñeàu ñöôïc gaùn cho caùc
töôùng laõnh khaùc: Ñoã Xaù, Ñoã Cao Trí; Thaàn Phong vaø Pleime,
Vónh Loäc; vaø Svay Rieâng, Phaïm Quoác Thuaàn.

Keát Luaän

Töôùng Hoaøng Xuaân Laõm vieát trong thö ñeà ngaøy 01/
03/1999: “Chuùng toâi anh em khoùa Traàn Höng Ñaïo raát haõnh
dieän coù moät ngöôøi baïn trung tröïc vaø hieân ngang nhö Thieáu
Töôùng Nguyeãn Vaên Hieáu.”

Vaø Töôùng Löõ Lan vieát trong thö ñeà ngaøy 27/09/1999:
“Naêm kia, Ñaïi Taù Trònh Tieáu, Tröôûng Phoøng 2 Quaân Ñoaøn
2, ñaõ töø traàn ôû California, ñeå laïi maáy baøi vieát veà cuoäc ñôøi
phuïng söï QLVNCH coù ñoaïn nhaéc tôùi Thieáu Töôùng Nguyeãn
Vaên Hieáu, vôùi loøng kính meán tuyeät ñoái, moät Caáp Chæ Huy
öu tuù, thanh lieâm vaø khaû kính nhaát”.

Nguyeãn Vaên Tín
Ngaøy 12/12/2004
(Vieát rieâng cho ñaëc san Ña Hieäu)

60 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

ïToå Quoác -- Danh Dö - Trach nhieäm
GöôngTuanã Tietá

1. CHÍN NEÙN NHANG CHO GIA
ÑÌNH TRUNG TAÙ ÑAËNG SÓ VÓNH

Buùt kyù cuûa Nguyeãn Haø Töôøng Anh
(Vuõ Trinh)

Cuoái thaùng Tö naêm nay, ba möôi naêm sau ngaøy Saigon suïp
ñoå.

Ñoái vôùi toâi, ôû tuoåi 11 vaøo naêm Baûy Laêm, toâi coøn nhoû. Xaõ
hoäi quanh toâi cuõng nhoû: gia ñình, vaøi ñöùa baïn tieåu hoïc, haøng
quaùn quanh nhaø, chôï OÂng Taï, nhaø thôø An Laïc, nhaø thôø
Nam Thaùi………, tröôøng Baéc Haûi... Vaäy thoâi! Theá nhöng
caùi xaõ hoäi nhoû vaø ñôn giaûn cuûa toâi phaûi mang moät daáu aán
saéc, nhoïn, laày luïa, daõ man. Ba möôi naêm sau “ngaøy aáy,” toâi
vieát laïi caâu chuyeän naøy ñeå moät laàn nhìn vaøo daáu seïo trong
taâm hoàn mình. Vieát ñeå lyù luaän veà noù moät caùch bình tónh vaø
tröôûng thaønh hôn. Vieát ñeå noùi vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ ñem ñeán
cho toâi kinh nghieäm kinh khuûng ñoù. Noùi chung, vieát laø loái
giaûi toûa taâm lyù aån öùc cuûa ngöôøi vieát.

Ngaøy 30/4/1975, lôøi tuyeân boá ñaàu haøng ñaõ truyeàn ñi. Laù côø

tai hoïa ñaõ bay treân Dinh Ñoäc Laäp. Boá toâi töø Toång Cuïc

Chieán Tranh Chính Trò veà nhaø. Maét oâng ñoû tia maùu. Tröôùc

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 61

nhaø toâi, nhöõng ngöôøi lính côûi traàn ngoài treân leà ñöôøng khoùc.
Hoï chöûi ruûa raèng hoï bò phaûn boäi, bò boû rôi. Hoï noùi ñeán
chuyeän töï töû ñeå khoâng theïn vôùi hoàn thieâng soâng nuùi. Coù gì
ñoù khuûng khieáp khi nhöõng ngöôøi ñaøn oâng khoùc. Haøng xoùm
xuùm laïi an uûi hoï.

Trôøi chang chang naéng ñoå, suùng oáng quaân phuïc ñaày ñöôøng
töø Ngaõ Tö Baåy Hieàn vaøo Leâ Vaên Duyeät. Tieáng suùng do boïn
thanh thieáu nieân hoang loaïn baén töø vuõ khí vöông vaõi treân heø
phoá noå reàn suoát maáy giôø lieàn. Ñeán khoaûng 2 giôø chieàu chæ
coøn laùc daùc tieáng suùng ôû xa. Noãi hoang mang tieáp tuïc gia
taêng khi ngöôøi ta baét ñaàu nhìn thaáy nhöõng ngöôøi lính mieàn
Baéc ñeo ba loâ, ñi deùp raâu, maët muõi lô laùo, laï laãm baét ñaàu ñi
vaøo con ñöôøng heûm. Baát thình lình, trong caùi oi böùc, ngoät
ngaït cuûa khoâng gian, trong caùi caêng thaúng kinh hoaøng cuûa
ñaàu oùc, coù nhöõng tieáng suùng nhoû vang leân trong moät caên
nhaø.

Nhöõng tieáng suùng aáy nhoû vaø khoâng voäi vaõ nhö ngöôøi ta baén
qua laïi khi giao tranh. Nhöõng tieáng suùng aáy bình tónh, caùch
nhau ñeàu ñaën. Chuùng vang leân moät caùch chaéc chaén, chaéc
chaén nhö quyeát ñònh cuûa ngöôøi noå suùng. Ñoù chính laø tieáng
suùng maø Trung Taù Ñaëng Só Vónh ñaõ noå ñeå keát lieãu maïng
soáng cuûa oâng vaø caû gia ñình goàm vôï vaø baûy ngöôøi con.

Khoaûng ñaâu ñoù cuoái naêm 1974, Trung Taù Ñaëng Só Vónh
baùn caên nhaø trong Cö Xaù Só Quan Baéc Haûi vaø doïn veà ngoâi
nhaø nhoû xinh caùch nhaø toâi khoaûng 10 caên. Ngoâi nhaø maøu
xanh laù caây, coång gaïch traéng, khoâng coù garage ñaäu xe, mang
soá 98/39 ñöôøng Phaïm Hoàng Thaùi, Gia Ñònh, thuoäc AÁp Hoaø
Bình, quaän Taân Bình. Ñöôøng heûm lôùn naøy thöôøng ñöôïc goïi
laø Heûm Con Maét, Khu OÂng Taï. Ngoâi nhaø nay laø 98/39 Caùch
Maïng Thaùng Taùm, phöôøng 5, Taân Bình.

62 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

Trung Taù Vónh thöôøng mang xe sang göûi taïi saân nhaø oâng
Naêm Chaâu xeá cöûa. Ñoù cuõng laø nôi toâi nhìn thaáy Trung Taù
laàn cuoái khi oâng coøn soáng.

Baø Trung Taù Vónh teân tuïc laø Traàn AÙnh Nguyeät, chò keá cuûa
phu nhaân laõo thi só Haø Thöôïng Nhaân. Ñaùm cöôùi hai oâng baø
dieãn ra vaøo khoaûng naêm 1944-1945. OÂng baø töøng laøm chuû
moät nhaø in. OÂng toát nghieäp Khoùa 3 tröôøng Só Quan Tröø Bò
Thuû Ñöùc naêm 1953. Naêm 1954, theo vaän nöôùc, oâng baø Vónh
vaøo Saigon.

OÂng baø coù taát caû baûy ngöôøi con. Ngöôøi con caû, anh Ñaëng
Traàn Vinh, sinh naêm 1948. Luùc aáy anh mang caáp Trung UÙy
phuïc vuï taïi Phoøng Nhì Boä Toång Tham Möu. Hai coâ con gaùi
uùt laø moät caëp sinh ñoâi, khoaûng 15 tuoåi naêm 1975.

Trung Taù Vónh töøng phuïc vuï taïi Phoøng Nhì boä Toång Tham
Möu vaø sang laøm vieäcï taïi Toång Nha Caûnh Saùt Quoác Gia töø
cuoái thaäp nieân 1960. Theo laõo thi só Haø Thöôïng Nhaân, oâng
Vónh laø ngöôøi raát hieàn töø. Moät soá quí vò ñaõ coù dòp laøm vieäc
vôùi oâng Vónh ñoàng yù nhö vaäy. Theo caùc vò naøyï, oâng Vónh
khoâng cau coù, caõi coï vôùi ai bao giôø. OÂng ñieàm tónh vaø nhaân
haäu.

Trong kyù öùc treû thô cuûa toâi, oâng Vónh luùc aáy 56 tuoåi maø coøn
phong ñoä. Gaëp boá toâi, oâng trao ñoåi moät vaøi caâu chuyeän vôùi
gioïng thaät hieàn hoøa, thaân thieän. Anh Vinh con oâng luùc aáy 27
tuoåi Anh hoûi toâi hoïc lôùp maáy, tröôøng naøo. Hai coâ em gaùi sinh
ñoâi cuûa anh ñuøa nghòch cöôøi ruùc rích. Hoï ñoàng tuoåi vôùi chò
Trang toâi. Da hoï traéng, toùc daøi ñen nhaùnh buoäc baèng nô ñoû
vaø xanh döông.

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 63

AÂm thanh vaø hình aûnh cuûa gia ñình Trung Taù Ñaëng Só Vónh,
neáu chæ coù theá trong toâi, ñaõ khoâng trôû thaønh kyù öùc deã sôï. Kyù
öùc ñoù chæ moät thôøi gian ngaén sau, ñaõ baèng nhöõng tieáng suùng
chuyeån thaønh kinh khuûng.

Boá toâi noùi buoåi tröa ngaøy 30/4 khi nghe tieáng suùng: “Chaéc
baùc Vónh töï töû roài!” Maét oâng vaãn ñoû tia maùu. Toâi dö bieát
oâng coù khaåu suùng luïc vaø moät traùi löïu ñaïn trong ngaên keùo
treân laàu. Boá toâi khoâng noùi gì nöõa. OÂng ngoài ñoù maø khoâng
aên tröa, hai maét löø löø.

Toâi khoâng tin lôøi boá toâi noùi. Moät ñöùa treû 11 tuoåi chöa ñuû khaû
naêng ñeå löôïng ñònh nhöõng aùp löïc tinh thaàn ñang ñeø naëng
treân vai keû só ôû luùc ñaát nöôùc rôi vaøo tay giaëc. Thöïc söï, duø coù
tin, toâi cuõng khoâng nghó ñeán caùi cheát cuûa ngöôøi khaùc vaøo
luùc ñoù. Nhöng toâi sôï caùi cheát cuûa baùc Vónh vaø caû nhaø seõ
khieán boá toâi quyeát ñònh cuøng gia ñình choïn caùi cheát hôn laø
soáng vôùi cheá ñoä mieàn Baéc.

Meï toâi lo ngaïi, leùn laáy suùng luïc vaø löïu ñaïn cuûa boá goùi trong
bao vaûi neùm xuoáng kinh Nhieâu Loäc. Meï toâi chæ noùi ngaén
goïn vôùi boá: “Anh muoán laøm gì cuõng phaûi baøn vôùi caû nhaø,
nhaát laø vôùi meï, ngöôøi sinh ra anh treân ñôøi naøy..” Baø toâi thaáy
vaäy cuõng sôï, baét chuùng toâi 4 ñöùa aâm thaàm thay phieân nhau
canh chöøng boá. May thay sau ñoù boá toâi ñaõ thoaùt ñöôïc nhöõng
aùm aûnh töø gia ñình baùc Vónh.

Nhöõng tieáng suùng cuûa gia ñình Trung Taù Vónh vang leân nhö
vaäy, roài laëng ñi. Phaûi ñeán ngaøy hoâm sau, haøng xoùm môùi phaù
cöûa vaøo trong. Toâi chaïy theo, hoái haû chen vaøo, ñeå roài cheát
laëng khi thaáy mình ñöùng caùch nhöõng xaùc cheát khoâng ñaày
moät thöôùc. Boá toâi noùi khoâng sai. Gia ñình baùc Vónh töï töû
thaät. Ngoaøi phoøng khaùch, baùc treo boä quaân phuïc ñaïi leã oai

64 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

nghi. Nôi phoøng trong, quaït maùy treân traàn vaãn chaïy. Nhöõng
taám neäm laáy töø treân laàu xuoáng ñöôïc xeáp ngay ngaén. Xaùc
cuûa baûy ngöôøi con baùc Vónh cuõng ngay ngaén. Hoï naèm caïnh
nhau treân neäm, ñaàu quay ra cöûa. Anh Vinh lôùn nhaát naèm
phía ngoaøi cuøng, beân phaûi. Hai coâ con gaùi sinh ñoâi naèm
ngoaøi cuøng beân traùi. Baùc Vónh gaùi naèm quay ngang döôùi
chaân caùc con. Moãi ngöôøi coù moät veát ñaïn duy nhaát ôû thaùi
döông. Nhöõng vuõng maùu ñoâng ñaëc. Baùc Vónh trai naèm trong
tö theá nhö khoâng ñöôïc ai saép xeáp cho.

Töø nôi toâi ñöùng coù theå nhìn thaáy baøn aên. Thöùc aên coøn ñaày
trong ñóa, trong baùt. Nhöõng ly nöôùc treân baøn coøn moät nöûa.
Moãi ly ñeàu coù moät lôùp daày caën maøu traéng. Baùc Vónh coù ñeå
laïi moät laù thö cho oâng Ñaëng Só Toaûn, anh trai cuûa baùc. Trong
moät thö ngaén khaùc, baùc coù lôøi xin loãi haøng xoùm vì quyeát
ñònh cuûa gia ñình baùc coù theå laøm phieàn loøng hoï. Baùc coøn
xin hoï giuùp baùo tin cho thaân nhaân cuûa baùc ñeå lo choân caát.
Baùc cho bieát baùc coøn moät ít tieàn ñeå trong ngaên keùo.

Ngay buoåi toái hoâm baùc Vónh ra ñi cuøng gia ñình, boïn du thuû
du thöïc trong aáp ñaõ caïy cöûa vaøo luïc loïi khaép trong nhaø baùc
vaø laáùy heát tieàn baïc cuøng nhöõng gì chuùng tìm thaáy tröôùc khi
thaân nhaân ñeán nôi.

Haøng xoùm ñaõ laøm theo lôøi baùc khaån caàu. Hoï baùo vôùi oâng
Ñaëng Só Toaûn. OÂng Toaûn baùo vôùi baø Haø Thöôïng Nhaân.
Chính baø Haø Thöôïng Nhaân ñaõ cuøng chò laø baø Chaán, chò
daâu laø baø Taâm, em gaùi laø baø Vieân, laøm tang leã voäi vaøng tieãn
ñöa gia ñình baùc Vónh taïi nghóa trang Chí Hoøa ngaøy hoâm
sau.

Quanh xoùm toâi, ngöôøi ta ñoaùn gia ñình baùc Vónh ñaõ uoáng
thuoác nguû hoaëc moät chaát ñoäc vì nhìn thaáy nhieàu caën maàu

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 65

traéng trong nhöõng ly nöôùc. Ngöôøi ta ñoaùn baùc Vónh laø ngöôøi
cuoái cuøng ra khoûi cuoäc ñôøi vì xaùc baùc naèm khoâng ngay ngaén.

Coøn toâi, toâi laïnh ngöôøi trong nhieàu naêm möôøng töôïng veà
giaây phuùt cuoái cuøng cuûa gia ñình baùc Vónh. Toâi thaéc maéc ñuû
ñieàu. Ai laø ngöôøi xöôùng ra ñeà nghò ñoù? Toâi cöù cho raèng chæ
coù theå laø baùc Vónh hay anh Vinh. Nhöng Baùc Vónh hay anh
Vinh? Ngöôøi hieàn nhö baùc Vónh sao ñi ñeán quyeát ñònh nhö
vaäy? Baùc Vónh hay anh Vinh coù baøn thaûo vôùi baùc Vónh gaùi
tröôùc khoâng? Coù noùi gì vôùi nhöõng ngöôøi coøn laïi trong gia
ñình khoâng? Noùi theá naøo? Neáu coù noùi, laøm sao coù theå thuyeát
phuïc ngöôøi khaùc cuøng cheát vôùi mình? Thuyeát phuïc baèng
noãi sôï Coäng Saûn? Thuyeát phuïc baèng tình gia ñình soáng cheát
coù nhau? Thuyeát phuïc baèng lyù töôûng khoâng ñoäi trôøi chung
vôùi Coäng Saûn? Neáu baùc Vónh laø ngöôøi cuoái cuøng ra ñi, baùc
nghó gì vaøo giaây phuùt aáy?

Sau naøy, ngöôøi ta laáy nhaø baùc Vónh laøm hôïp taùc xaõ, roài
phöôøng ñoäi, v.v.. Nhöõng ai nguû taïi ñoù khoâng bao giôø daùm taét
ñeøn. Toâi nghó baùc Vónh hieàn theá, doïa hoï laøm chi. Toâi laïi öôùc
baùc Vónh hay caùc anh chò con baùc trôû laïi theá gian naøy khoùc
loùc nhö nhöõng vong hoàn cheát oan. Vôùi rieâng toâi, neáu coù theá,
hình aûnh gia ñình baùc khoâng aùm aûnh toâi. Thì ít nhaát hoï cuõng
thöôøng tình: cheát maø khoâng muoán cheát neân hieän veà phaù
phaùch. Nhöng khoâng, chaúng coù ai hieän veà. Chín thaønh vieân
gia ñình baùc Vónh töï töû maø nhö baèng loøng vôùi choïn löïa cuûa
mình. Hoï cheát caùi cheát can ñaûm vaø chính tröïc.

Nhöng taïi sao ngöôøi chính tröïc phaûi cheát thaûm caû gia ñình?
Tieáng suùng cuûa gia ñình baùc Vónh töø ñoù cho toâi caùi nhìn traàn
tuïc hôn veà xaõ hoäi chung quanh. Lyù giaûi veà ngöôøi hieàn ngöôøi
aùc khoâng chæ coøn trong coå tích Trôøi giuùp keû hieàn löông. Neáu
Trôøi luoân giuùp keû hieàn, sao caû gia ñình baùc Vónh chæ coøn

66 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

moät ñöôøng cheát? Nieàm tin cuûa toâi khoâng coù choã döïa vöõng
chaõi: Thöôïng Ñeá taïo con gaø con thoû xinh xinh, roài laïi taïo
con coïp con caùo laøm gì? Toâi xeùt ñoaùn veà ngöôøi ñoái dieän moät
caùch deø daët hôn, bôûi coù ai ñoaùn noåi quyeát ñònh cuûa baùc
Vónh? Baùc Vónh hieàn coøn daùm theá, ngöôøi hung haõn seõ baùn
caû trôøi khi uaát haän!

Toâi goõ cöûa oâng baø Haø Thöôïng Nhaân tìm moät giaûi toûa cho
noãi aùm aûnh cuûa mình. Toâi vieát nhö vieát taâm söï cuûa mình khi
keå laïi chuyeän thöông taâm cuûa gia ñình Trung Taù Ñaëng Só
Vónh. Hình aûnh anh Vinh vaø hai chò sinh ñoâi cuøng 4 anh chò
em coøn laïi, maët traéng beäch, maét nhaém nghieàn, maùu chaûy
thaønh vuõng töø thaùi döông, toùc bay lô thô döôùi quaït traàn, töø
nay xin laø nhöõng ñau thöông cuûa quaù khöù. Chính töø nhöõng
ñau thöông aáy, xin cho hieän taïi ñöôïc chaêm chuùt traân troïng
hôn. Xin cho töông lai ñöôïc coi laø quan troïng hôn heát khi
kính meán nhöõng hy sinh, khoå saàu cuûa ngöôøi ñaõ cheát vì vaän
nöôùc.

Xin thaép moät neùn nhang cho moãi ngöôøi trong gia ñình Trung
Taù Ñaëng Só Vónh. Xin göûi lôøi ngöôøi ñaõ khuaát caàu nguyeän
cho ñaát nöôùc, vaø cho chính toâi ñöôïc nheï nhaøng.

2. NGÖÔØI CON TRUNG HIEÁU
TRUNG TAÙ NGUYEÃN ÑÌNH CHI

CSVSQ KHOÙA 10 TRAÀN BÌNH TROÏNG
TVBQGVN

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 67

Coá Trung taù
Nguyeãn Ñình Chi
CSVSQ Khoùa 10
Traàn Bình Troïng

TVBQGVN

. . . Caùch ñaây maáy naêm,
vaøo dòp leã Vu Lan Boàn
taïi chuøa Linh Sôn ôû
Bruxelles, Bæ Quoác, toâi
gaëp anh baïn quen teân Laïi
Xuaân Quang, nguyeân laø
Só Quan QLVNCH. Anh Quang noùi, tuy töø laâu chuùng toâi
quen bieát nhau nhöng thöïc söï anh khoâng bieát toâi laø em cuûa
anh Chi, neân khoâng noùi chuyeän veà anh Chi. Sau khi nghe toâi
taâm tình thì anh hieåu vaø keå chuyeän lieân heä anh Chi cho toâi
nghe. Anh noùi raèng ñaây laø caâu chuyeän anh nghe keå laïi tình
côù trong traïi caûi taïo. Baïn anh Quang keå raèng taïi cuïc An
Ninh Quaân Ñoäi vaøo buoåi saùng vaø gaàn tröa ngaøy 30-4-1975
nhieàu Só Quan cao caáp cuûa Cuïc An Ninh Quaân Ñoäi goàm ba
boán ñaïi taù, trung taù, vaøi ñaïi uùy . . . ñang hoäi hoïp ñeå tìm ra
giaûi phaùp toái thieáu naøo ñoù tröôùc tình hình tuyeät voïng. Vaøi yù
kieán yeáu ôùt cho raèng coøn nöôùc coøn taùt! Nhöng taùt theá naøo
thì khoâng ai traû lôøi ñöôïc vaø hình nhö khoâng ai coøn saùng suoát
bình tónh vaø nhieät tình ñeå traû lôøi! Luùc 11 giôø tröa, oâng Döông
vaên Minh tuyeân boá ñaàu haøng quaân coäng saûn. Toaøn theå anh
em só quan naùo loaïn. Tình theá tuyeät voïng thöïc söï. Moät ngöôøi
naøo ñoù chöôûi toaùng leân trong côn gian döõ toät ñoä, ñoà choù ñeû,
heát roài, thaät nhuïc nhaõ . . . Nhieàu ngöôøi chaïy ra khoûi cô quan

68 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

vaø . . . khoâng bieát ñi veà ñaâu. Coù leõ hoï tìm caùch trôû veà nhaø
hay sao ñoù! Rieâng anh Chi thì bình tónh baûo thieáu taù Kính,
chuû söï ban vaên khoá ñoát chaùy toaøn boä vaên khoá ñeå giaáy tôø löu
tröû khoûi rôi vaøo tay quaân coäng saûn. Anh noùi theâm: toâi chòu
traùch nhieäm! Thieáu taù Kính buoàn baû traû lôøi laø khoâng laøm gì
ñöôïc nöõa! Anh Chi im laëng chaïy laáy moät bình xaêng ñoå traøn
ngaäp vaên khoá roài chaâm löûa ñoát. Coù leõ ñöùc tính trung
trinh baùo quoác cuûa caùc Ñaáng Anh Huøng Daân Toäc quaù coá,
xa xöa nhö Ñöùc Traàn Höng Ñaïo, Nguyeãn Tri Phöông, Hoaøng
Dieäu, Phan Thanh Giaûn vaø môùi ngay ñaây nhö Nguyeãn Khoa
Nam, Traàn vaên Hai, Leâ Vaên Höng . . . vaø bieát bao nhieáu anh
huøng voâ danh khaùc ñaõ theå nhaäp vaøo taâm trí cuûa anh toâi ñeå
anh theå hieän moät caùch döùt khoaùt yù chí khoâng ñaàu haøng boïn
coäng saûn, boïn toäi ñoà daân toäc. Toâi cuõng coøn nhôù raát roõ ngaøy
xa xöa, anh Chi toâi ñaõ daïy cho toâi moät baøi hoïc ruùt ra töø saùch
Coå Hoïc Tinh Hoa. Baøi hoïc nhan ñeà laø Ngöôøi Quaân Töû Coù
Ba Ñieàu Vui. Ñieàu thöù nhaát laø cha meï coøn soáng, anh em
bình yeân. Ñieàu thöù hai laø ngaãng ñaàu leân khoâng xaáu hoå vôùi
trôøi, cuùi xuoáng khoâng hoå vôùi ñaát. Ñieàu thöù ba laø ñöôïc ngöôøi
anh taøi daïy doã cho neân ngöôøi höõu duïng. Toâi töï nghæ phaûi
chaêng anh Chi toâi ñaõ hoïc thuoäc loøng baøi hoïc quyù giaù cuûa coå
nhaân vaø ñaëc bieät ñaõ aùp duïng moät caùch cao sieâu ñieàu hai:
ngaãng ñaàu leân khoâng xaáu hoå vôùi trôøi, cuùi xuoáng khoâng hoå
vôùi ñaát.Ñuùng! anh Chi toâi ñaõ aùp duïng ñuùng möùc tö töôûng tri
haønh hôïp nhaát cuûa Vöông Döông Minh ngaøy xa xöa! Nhöng
thoâi, taát caû ñaõ qua, ñaõ qua, anh toâi cuõng ñaõ vónh vieãn ra ñi
thaønh ngöôøi thieân coå?! Ñuùng khoâng khi Nguyeãn Du noùi “cheát
laø theå phaùch coøn laø tinh anh”.

Trích “Ngöôøi Con Trung Hieáu”
cuûa Nguyeãn Ngoïc Dieäp

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 69

ChimÑauà Gayõ Canù h:
NGUYENÃ
ÑÌNH
GIANG

70 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

Lòch söû Vieät Nam vinh danh moät Hoaøng Dieäu vaø
Nguyeãn Tri Phöông, ngöôøi ñaõ tuaãn tieát tröôùc khi thaønh Haø
noäi thaát thuû vaøo tay thöïc daân Phaùp. Nhöõng anh huøng Hoaøng
Dieäu vaø Nguyeãn Tri Phöông thaø cheát coøn hôn bò nhuïc loït
vaøo tay keû thuø xaâm löôïc. Lòch söû daân toäc moät ngaøy naøo ñoù
cuõng seõ vinh danh nhöõng Nguyeãn Khoa Nam, Leâ Vaên Höng,
Hoà Ngoïc Caån, Nguyeãn Ñình Giang vaø nhieàu chieán só quoác
gia anh huøng khaùc nöõa.

Töôùng Nam, Töôùng Höng, Ñaïi Taù Caån vaø nhieàu
chieán só cuûa Quaân Löïc VNCH ñaõ töï saùt ñeå baûo toaøn danh
döï trong ngaøy 30-4 Ñen cuûa naêm 1975. Caùc lieät vò naøy
khoâng muoán soáng ñeå thaáy keû thuø Coäng Saûn chaø ñaïp leân
danh döï ngöôøi chieán só quoác gia. Caùc ngaøi ñaõ moät thôøi laøm
Coäng quaân khieáp ñaûm khieán chuùng chaúng khaùc gì nhöõng
con chuoät nhaét khieáp meøo, laøm sao coù theå soáng ñeå nhìn
nhöõng teân raêng ñen maõ taáu hueânh hoang ñaéc thaéng. Nguyeãn
Ñình Giang, ngoaøi söï baûo toaøn danh döï, coøn bieåu loä moät taùc
phong anh huøng sieâu vieät. Giang khoâng nhöõng ñaõ töï keát
lieãu maïng soáng, vì thaø cheát vinh hôn soáng nhuïc, anh coøn
daùm laøm bình phong caûn ñòch ñeå thuoäc caáp ruùt lui an toaøn.
Nguyeãn Ñình Giang laø cöïu SVSQ Khoaù 25 Tröôøng Voõ Bò
Quoác Gia Vieät Nam vaø laø Ñaïi Ñoäi Tröôûng cuoái cuøng cuûa
Ñaïi Ñoäi Trinh Saùt, Trung Ñoaøn 50, Sö Ñoaøn 25 Boä Binh,
Quaân Löïc Vieät Nam Coäng Hoaø.

Chieàu nay tröôùc khi ngoài vaøo baøn maùy vi tính ñeå
töôûng nhôù vaø vieát veà ngöôøi baïn cuøng khoaù Nguyeãn Ñình
Giang, toâi muoán nhìn laïi cuoán Löu Nieäm Khoaù 25 Tröôøng
Voõ Bò Quoác Gia Vieät Nam. Chaéc caùc baïn bieát taïi sao. Vì,
Giang chính laø ngöôøi thöïc hieän cuoán Löu Nieäm naøy. Toâi
nghó, ñeå hoài töôûng veà moät ngöôøi quaù coá, khoâng gì hay baèng
laàn dôû nhöõng trang saùch do chính baøn tay vaø khoái oùc cuûa
ngöôøi aáy taïo döïng.

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 71

Toâi ñöùng leân vôùi laáy cuoán Löu Nieäm Khoaù 25 töø
treân giaù saùch xuoáng, vaø ngoài laïi vaøo baøn. Toâi naâng niu vaø
ngaém nghía toaøn dieän cuoán saùch, ñoàng thôøi ñeå taâm hoàn bay
boång veà Nguyeãn Ñình Giang, ngöôøi baïn ñaõ laøm neân noù hôn
30 naêm veà tröôùc. Trí oùc toâi nhôù laïi moät khoaûng thôøi gian
cuûa naêm 1972, khi khoaù 25 ôû vaøo naêm thöù tö vaø ñang naém
quyeàn trong Heä Thoáng Töï Chæ Huy Trung Ñoaøn Sinh Vieân
Só Quan. Roài toâi nghó veà Giang, ngöôøi ñaõ vaát vaû nhieàu
thaùng trôøi trong thôøi gian aáy ñeå thöïc hieän cuoán Löu Nieäm
naøy cho gaàn 260 baïn beø cuøng khoaù, moät vieäc maø coù theå
nhieàu ngöôøi cho raèng ‘‘aên côm nhaø vaùc ngaø voi.’’ Raát tình
côø toâi duøng baøn tay traùi môû ra ñuùng Leâ Vaên Ñieàn ôû trang
beân traùi cuûa cuoán saùch. Ñieàn laø ngöôøi baïn cuøng Ñaïi Ñoäi D
Taân Khoaù Sinh maø toâi coù raát nhieàu kyû nieäm thôøi aáy vôùi Ñaïi
Ñoäi Tröôûng TKS Tröông Kim Anh vaø hai Trung Ñoäi Tröôûng
Nguyeãn Vaïn Xuaân & Leâ Trí Thöùc, Khoaù 23. Toâi coøn nhôù
roõ caùi ñeâm Leâ Ñieàn vaø toâi bò Nieân Tröôûng Xuaân phaït daõ
chieán vôùi taùc chieán soá saùu trong moät caên phoøng troáng keá
caàu thang hoâng treân laàu 3 ñaïi ñoäi D. Nhìn thoaùng hình
Ñieàn vaø sau khi phôùt qua khuoân maët ñaêm chieâu vôùi hai vaønh
tai lôùn cuûa haén, maét toâi ñaûo qua trang beân phaûi. Toâi giaät
mình kinh ngaïc, vì baát ngôø toâi ñang nhìn vaøo ñuùng trang
cuûa Nguyeãn Ñình Giang! Caùc baïn coù nghó ñaây laø moät söï
tình côø chaêng? Toâi khoâng nghó nhö vaäy. Traùi laïi toâi tin
raèng, söï kieän naøy coù lieân heä ñeán moät söï linh thieâng. Haún
Giang ôû theá giôùi beân kia bieát ñöôïc raèng toâi ñang töôûng nhôù
veà anh, vaø chính Giang ñaõ xui khieán cho toâi môû ra ñuùng
trang cuûa anh trong cuoán Löu Nieäm Khoaù 25/TVBQGVN.

Chieâm ngöôõng hình Giang thaät soáng ñoäng trong trang
Löu Nieäm, toâi thaàm caàu nguyeän vôùi anh. Toâi xin anh cho toâi
ñöôïc vieát veà anh moät caùch trung thöïc, ñeå giuùp nhöõng baïn beø
cuøng khoaù vaø ñaøn anh ñaøn em Voõ Bò coù dòp töôûng nieäm veà
moät ngöôøi baïn vò tha vaø deã thöông, moät chieán höõu lyù töôûng

72 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

yeâu queâ höông vaø ñoàng baøo, moät ngöôøi só quan chaêm lo vaø
yeâu thöông thuoäc caáp nhö chính mình, vaø moät chí só troïng
danh döï hôn maïng soáng.

Trang Löu Nieäm cuûa Nguyeãn Ñình Giang khaù ñôn
sô. Ngoaøi taám hình baùn thaân ôû ñaàu trang phía beân traùi,
troâng Giang nghieâm nghò vaø trang troïng trong boä quaân phuïc
daïo phoá muøa Ñoâng, anh coøn theâm moät taám hình nhoû beân
döôùi. Taám hình nhoû naøy - coù leõ ñöôïc chuïp tröôùc cöûa soå
phoøng nguû Sinh Vieân Só Quan - cho thaáy Giang trong boä
quaân phuïc taùc chieán ñôn giaûn. Giang maët hôi cuùi xuoáng,
vôùi nuï cöôøi hieàn hoaø treân neùt maët, nuï cöôøi maø moïi ngöôøi
thöôøng thaáy nôi Giang nhöõng ngaøy ôû ñænh ñoài 1515 Ñalat.
Cuõng trong taám hình naøy, Giang ñeå laïi hình aûnh ngöôøi Sinh
Vieân Só Quan: coå aùo mang alpha vaø ba gaïch ñoàng saùng choùi
treân neàn vaûi nhung ñoû, ñaàu ñoäi muõ bereùt tím than vaø tröôùc
coå coù ñeo khaên quaøng thieân thanh xeáp goïn döôùi coå aùo. Nhìn
trang Löu Nieäm cuûa Giang, ngöôøi xem coù quyeàn nghó raèng
tröôùc heát anh laø moät ngöôøi thanh nieân yeâu nöôùc, choïn voõ
nghieäp laøm lyù töôûng phuïc vuï, ñeå ñem thanh bình haïnh phuùc
cho queâ höông vaø daân toäc. Voõ nghieäp cuûa Giang ñöôïc bieåu
thò baèng hình aûnh caây suùng tröôøng M16 muõi chóa leân trôøi vaø
chieác muõ saét caøi laù röøng, hai vaät khoâng theå rôøi cuûa ngöôøi
lính thôøi chieán. Lôøi Löu Nieäm cuûa Giang ñeå laïi cho baïn beø
vaø haäu theá bieåu loä moäng öôùc toái cao cuûa anh:

‘‘Mong ñöôïc ñi thaêm ba mieàn baèng chuyeán taøu xuyeân
Vieät: SAIGON - HUEÁ - Haø-NoäI.’’Anh mong ñöôïc goùp phaàn
kieán taïo queâ höông thanh bình vaø thoáng nhaát, ñeå ñöôïc taän
maét nhìn thaáy ñaát nöôùc vaø ñoàng baøo ba mieàn töø nam chí
baéc.

Ngoaøi lyù töôûng phuïc vuï ñeå ñem thanh bình thoáng
nhaát cho queâ höông ñoàng baøo, trang Löu Nieäm cuûa Giang
cuõng cho ngöôøi xem thaáy raèng anh laø moät thanh nieân ñaày
tình caûm. Vì ôû cuoái trang, Giang theâm hình veõ moät thieáu nöõ

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 73

toùc huyeàn xoaõ ngang vai, phaûi chaêng ñeå noùi leân tình caûm
anh maõi daønh cho ngöôøi con gaùi anh yeâu.

Toâi bieát Giang töø nhöõng ngaøy ñaàu gia nhaäp Tröôøng
Voõ Bò. Giang laø Taân Khoaù Sinh ñaïi ñoäi C, coøn toâi thuoäc ñaïi
ñoäi D. Hai ñaïi ñoäi C vaø D ôû chung moät toaø nhaø xaây hình
cong ba taàng, saùt Phaïn Xaù, thuoäc Tieåu Ñoaøn 1 SVSQ. Caùc
Taân Khoaù Sinh hai ñaïi ñoäi C vaø D cuøng ôû treân laàu ba, vaø
cuøng ñöôïc huaán luyeän hoïc haønh vôùi nhau trong muøa TKS
vaø muøa vaên hoaù naêm thöù nhaát.

Giang vaø toâi ñaõ coù chung nhöõng kyû nieäm ñaàu ñôøi
lính Voõ Bò. Toâi nhôù Giang nhaäp tröôøng khoâng phaûi ñôït ñaàu,
neân coù leõ anh khoâng coù kyû nieäm saét maùu nhö toâi coù, trong
ngaøy nhaäp tröôøng ñôït moät cuûa Taân Khoaù Sinh Khoaù 25.
Ngaøy aáy toâi nghó phaûi tôùi moät phaàn naêm quaân soá Khoaù 25
bò ñaøn anh Khoaù 23 cho ño ñaát. Ño ñaát ñaây laø naèm xæu nhö
cheát döôùi saân coû Trung ñoaøn, hoaëc döôùi caùc giao thoâng haøo
loõng boõng nöôùc vaø ñaát seùt. Hình aûnh trong Löu Nieäm Khoaù
25 coøn ghi laïi nhöõng chaøng trai treû maëc ñoà daân chính naèm la
lieät chung quanh buïc TKS Khoaù 25. Hoï ñaõ khoâng kham noåi
nhöõng thöû thaùch ñaàu tieân cuûa ngaøy thöù nhaát ôû tröôøng Voõ Bò
sau khi böôùc qua coång Nam Quan.

Giang ñaõ nhaäp tröôøng vaøi ngaøy sau ñoù (coù leõ laø ñôït
hai). Vaø keå töø hoâm aáy Giang ñaõ cuøng vôùi chuùng toâi soáng
nhöõng ngaøy kinh hoaøng cuûa thôøi TKS Voõ Bò. Giang can
tröôøng nhöng traàm laëng. Giang khoâng noåi baät trong caùi hay
cuõng nhö trong caùi dôû nhö moät soá Taân Khoaù Sinh lieân Ñaïi
Ñoäi C vaø D. Thôøi aáy C vaø D coù nhöõng nhaân vaät ñaùng nhôù
thí duï nhö TKS Traàn Quoác Toaûn. Toaûn ñöôïc caùn boä ñaøn
anh taëng cho danh hieäu ‘‘nhoû maø xaác’’. Soá laø Toaûn tuy thaáp
hôn baïn beø, nhöng laïi hay chaïy veà nhaát khi chuùng toâi ‘‘taán
coâng’’ töø coät côø Trung Ñoaøn veà Phaïn Xaù. Toaûn vaø moät soá
baïn khaùc (cuõng chaïy veà ñaàu) ñöôïc leân ñöùng tröôùc maët toaøn
theå TKS Khoaù 25 ñeå ñöôïc tuyeân döông, ñöôïc boû muõ saét ra

74 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

ñeå thôû thoaûi maùi, trong khi nhöõng thaèng vòt ñeït chuùng toâi
nhìn leân theøm thuoàng. Cuõng thôøi aáy, lieân ñoäi C & D coù
nhöõng Ngoâ Xuaân Hoa, Nguyeãn Vaên Haùt, Nguyeãn Haûi Thaàn
vaø Traàn Ñình Trieát thuoäc ‘‘Phaùi Ñoaøn Thieän Chí’’. Thieän
chí ñaây khoâng phaûi laø tinh thaàn haêng say töï nguyeän vieäc
chung, nhöng laø danh töø cuûa Töï Ñieån Voõ Bò ñeå aùm chæ nhöõng
TKS luùc naøo cuõng ñi caø nhaéc vì xöng chaân nhöùc goái. Nhöõng
chaøng trong phaùi ñoaøn thieän chí naøy coøn ñöôïc baïn beø K25
goïi laø ‘‘Noäi Caùc Nguyeãn Haûi Thaàn’’. Caùc chaøng naøy coù
caùi söôùng laø khoâng phaûi chaïy hoaëc taán coâng maát söùc nhö
baïn beø. Theá nhöng coù leõ khoâng ai muoán naèm trong phaùi
ñoaøn naøy, vì chæ nguyeân caùi danh töø ‘‘Phaùi Ñoaøn Thieän Chí’’
ñaõ laø moät moái nhuïc, chöa keå caùi khoå cuûa keû chaân bò söng
vuø, ñi khoâng noåi maø vaãn phaûi coá leát, trong khi tay caàm suùng,
löng ñeo baloâ vaø thaét löng mang daây ñaïn.

Noùi veà boán nhaân vaät phaùi ñoaøn thieän chí lieân ñoäi
C&D, ngöôøi vieát xin töôûng nieäm ñeán hai ngöôøi baïn Khoaù 25
ñaõ khuaát: Ngoâ Xuaân Hoa vaø Nguyeãn Vaên Haùt. Hoa laø vua
toaùn Giaûi Tích thôøi naêm thöù nhaát vaø laø thuû khoa cuûa Khoaù
SQ Phaùo Binh naêm 1973. Toâi khoâng ñöôïc bieát Hoa ñeàn nôï
nöôùc trong tröôøng hôïp naøo, nhöng toâi bieát Haùt hy sinh cho toå
quoác taïi Vuøng 1 khoaûng cuoái naêm 73 hoaëc ñaàu 74, khi anh
phuïc vuï ôû Sö Ñoaøn 1 Boä Binh. Tröôùc ñoù Haùt coù teân trong
danh saùch du hoïc Hoa Kyø ñeå sau naøy veà tröôøng laøm Giaùo
Sö Vaên Hoaù. Hai ngöôøi coøn laïi laø Thaàn vaø Trieát ñaõ khoâng
ñaït ñöôïc öôùc moäng Voõ Bò, hai anh phaûi rôøi tröôøng vì lyù do
söùc khoeû tröôùc ngaøy Khoaù 25 ñöôïc gaén alpha, chính thöùc
trôû thaønh SVSQ Voõ Bò.

Cuõng thôøi gian Taân Khoaù Sinh, Giang chung vui vôùi
lieân ñoäi C&D chuùng toâi qua nhöõng maøn trình dieãn vaên ngheä
daõ chieán ngaøn ñôøi khoâng queân. Neáu ngaøy nay coøn taïi theá,
toâi chaéc Giang chaúng theå queân ñöôïc nhöõng giôø nghæ ngoaøi
baõi chieán thuaät. Ngoài döôùi boùng thoâng vi vu, chuùng toâi ñöôïc

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 75

thöôûng thöùc nhöõng baøi quyeàn Thaùi Cöïc Ñaïo cuûa Thieáu Sinh
Quaân Lai Ñình Hôïi vaø Nguyeãn Vaên Sôn vaø nhaát laø nghe
gioïng ca baát huû cuûa hai chaøng ca só TKS.

Hai ca só tröù danh cuûa chuùng toâi cuøng mang hoï Buøi
nhöng dó nhieân khoâng cuøng cha cuøng meï: Buøi Vaên Chieán vaø
Buøi Phaïm Thaønh. Chieán ôû Ñaïi ñoäi D cuõng coù theå goïi laø
‘‘ca só Moät Baøi’’ vì suoát maáy thaùng trôøi TKS, anh chæ trình
dieãn coù moät baøi duy nhaát, baøi ‘‘Veà Thaêm Xöù Laïnh.’’ Chieán
ngöôïng vì phaûi nhai laïi moät baøi ñoäc nhaát voâ nhò, nhöng caùn
boä ñaøn anh cöù eùp anh phaûi haùt cho chuùng toâi giaûi trí. Keå ra
cuõng toäi nghieäp cho Chieán, nhöng phaûi coâng nhaän Chieán
haùt quaù hay, neân chuùng toâi trong buïng cöù mong thaàm ñöôïc
nghe Chieán haùt laïi. Sau naøy khi leân SVSQ, Chieán môùi taâm
söï vôùi toâi raèng, baøi aáy coù maáy choã anh queân lôøi neân ñaønh
phaûi cheá ra ñeå haùt cho ñuùng noát nhaïc. Theá laø baøi Veà Thaêm
Xöù Laïnh ñi vaøo lòch söû vaø taâm thöùc TKS lieân ñoäi C&D
khoaù 25. Cuõng nhö baøi ‘‘Ra Ñi Laø Heát Roài’’ do Thanh
Thuyù haùt ñaõ ñi vaøo tieàm thöùc cuûa taát caû TKS Khoaù 25 vaäy.

Ca só Buøi Phaïm Thaønh ôû cuøng ñaïi ñoäi C vôùi Giang.
Thaønh haùt cuõng hay nhö Chieán, dó nhieân moãi ngöôøi moãi veû,
nhöng hôn Chieán ôû choã anh laø ‘‘ca só Nhieàu Baøi.’’ Thaønh sôû
tröôøng veà nhöõng baøi tình ca Trònh Coâng Sôn vaø anh haùt vôùi
taát caû taâm hoàn nhö moät ngöôøi ca só laønh ngheà trình dieãn döôùi
aùnh ñeøn maøu saân khaáu. Moät trong nhöõng baøi Thaønh haùt cho
chuùng toâi nghe thôøi aáy toâi coøn nhôù raát roõ, nhôù caû loái trình
dieãn khi anh haùt caâu ñaàu ‘‘Trôøi öôm naéng (öù öù) cho maây
hoàng ...’’

Nhöõng kyû nieäm cuûa toâi vôùi Giang thôøi TKS cuõng
coøn laø nhöõng buoåi taäp baén, khi chuùng toâi cuøng döïng bia cho
baïn beø taäp baén ngoaøi baõi hoïc vuõ khí. Con haàm daøi nôi
chuùng toâi döïng bia laø moät caùi gì khoù queân cho nhöõng ngaøy
ñaàu ñôøi lính. Ngaøy aáy chuùng toâi hay bò ñaøn anh la raày laø
‘‘caùc anh göûi heát ñaïn cho ñaøo! baén gì maø ... caû chuïc vieân,

76 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

chæ moät hai vieân truùng bia.’’ Tuy vaäy toâi bieát ngaøy aáy Giang
baén raát khaù. Maét anh saùng, tay anh khoeû, anh laïi raát recloâ
ngaém kyõ vaø ñieàu chænh caån thaän, neân anh baén gioûi khoâng
laáy gì laøm laï.

Leân SVSQ, naêm thöù nhaát vaãn soáng chung moät lieân
ñoäi, toâi nhôù nhöõng kyû nieäm veà Giang khi chuùng toâi ñi hoïc
quyeàn anh (boxing) vôùi voõ só Vaên Ñaïi beân khu Quang Trung.
Moãi tuaàn moät laàn, vaøo chieàu thöù ba, lieân ñoäi chuùng toâi taäp
hoïp taïi ‘‘beán xe Leâ Lôïi’’ ñaøng sau ñaïi doäi A, ñeå leân GMC
sang voõ ñöôøng. Giang ngöôøi cao tay daøi neân raát lôïi theá khi
ñaáu box, tuy vaäy hình nhö khoâng bao giôø anh yû cao vaø nhanh
ñeå knock out baïn beø. Nhöõng SVSQ ‘‘thieáu thöôùc taác’’ haún
phaûi nhôù ñeán söï nhaân nhöôïng cuûa Giang. Thôøi gian hoïc
Thaùi Cöïc Ñaïo sau naøy, Giang meâ ñeán noãi toái naøo anh cuõng
phaûi daønh giôø taäp ñaù vaø ñi quyeàn, duø hoâm ñoù coù phaûi hoïc
thi vaên hoaù cho ngaøy mai.

Nhöõng naêm sau naøy, haàu nhö luùc naøo Giang cuõng
bieåu loä moät ngöôøi maãu möïc, lyù töôûng vaø quyù meán baïn beø.
Giang cao côõ 1 meùt 75 laïi ñi ñöùng doõng daïc. Vôùi khoå ngöôøi
thanh vaø khuoân maët xöông xöông, anh ñuùng laø maãu ngöôøi
SVSQ Voõ Bò lyù töôûng. Theâm nöõa, vôùi muõi cao, caëp maét
saâu, ñoâi maøy raäm vaø nöôùc da traéng hoàng, toaøn theå con ngöôøi
Giang laø moät maãu thanh nieân ñeïp trai. Ñaõ theá vôùi quaàn aùo
teà chænh vaø loái aên noùi leã ñoä chöõng chaïc, Giang ñaõ chieám
ñöôïc caûm tình cuûa só quan caùn boä, SVSQ ñaøn anh vaø nhaát
laø söï quyù meán cuûa ñaøn em. Giang vò tha, khoâng töø nan baát
cöù ñieàu gì ñeå giuùp ngöôøi khaùc. Ñöùc tính cao quyù naøy anh
coøn mang ra ñôn vò nhö toâi seõ ñeà caäp sau.

Heát naêm thöù nhaát sang naêm thöù hai, SVSQ Khoùa 25
chuùng toâi ñöôïc ñoåi sang caùc ñaïi ñoäi khaùc theo moät caùch xaép
xeáp tình côø, ñeå taát caû SVSQ caùc khoaù coù dòp bieát nhau hôn.
Lieân ñoäi C & D Khoaù 25 theá laø bò phaân taùn, moãi ngöôøi ñeàu
phaûi ‘‘doïn nhaø’’. Toâi ñoåi qua ñaïi ñoäi F beân tieåu ñoaøn 2, coøn

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 77

Giang hình nhö sang ñaïi ñoäi B vaø nhö theá anh vaãn coøn thuoäc
tieåu ñoaøn1. Qua naêm thöù ba, chuùng toâi laïi phaûi doïn nhaø
moät laàn nöõa vaø cuõng laø laàn cuoái. Giang ñöôïc ñoåi veà lieân ñoäi
C & D cuõ, nhöng sang ñaïi ñoäi D cuøng vôùi Leâ Vaên Ñieàn
(haïnh phuùc bieát bao cho Leâ Ñieàn vì haén ñöôïc vinh döï laøm
ñaïi ñoäi tröôûng ÑÑ D, nôi 4 naêm veà tröôùc haén laø TKS hoác
haùc!). Toâi chuyeån töø ñaïi ñoäi F sang K. K laø ñaïi ñoäi môùi
thaønh laäp cho caùc baïn K25 SVSQ theo quaân chuûng Haûi
Quaân beân tieåu ñoaøn 2. I cuõng laø laø ñaïi ñoäi môùi, cho SVSQ
Khoâng Quaân. Theá laø töø naêm thöù hai, toâi vaø Giang ôû hai tieåu
ñoaøn khaùc nhau. Chuùng toâi nhö maët traêng vôùi maët trôøi: khoâng
coøn ñi hoïc chung, khoâng coøn ñi gaùc chung, khoâng coøn chôi
theå thao chung vaø khoâng coøn ñi phoá chung, ... cho ñeán ngaøy
ra tröôøng. Tuy vaäy hình aûnh moät Nguyeãn Ñình Giang vaãn
noåi baät trong taâm khaûm toâi töø nhöõng ngaøy TKS ôû lieân ñoäi
C&D.

Naêm thöù tö coù theå laø naêm sung söôùng nhaát cuûa ngöôøi
SVSQ neáu anh khoâng naém moät chöùc vuï naøo trong Heä Thoáng
Töï Chæ Huy hoaëc moät traùch nhieäm töï nguyeän khaùc. Rieâng
Giang, anh vöøa naém chöùc vuï Ñaïi ÑoäI Tröôûng trong HTTCH,
laïi töï nhaän theâm traùch nhieäm thöïc hieän Löu Nieäm cuûa khoaù;
caû hai traùch nhieäm ñeàu naëng neà, ñoøi hoûi nhieàu thôøi giôø, söùc
löïc vaø khaû naêng. Trong khi nhieàu baïn beø khoaù 25 höôûng
nhöõng giôø töï do thoaûi maùi thì Giang vuøi ñaàu vaøo vieäc söu
taàm hình aûnh cuûa khoaù. Trong luùc baïn beø coù giôø vieát thö
cho ñaøo hoaëc cöa tranh goã taëng ngöôøi yeâu, thì Giang caëm
cuïi hoïc hoûi kinh nghieäm cuûa nhöõng cuoán Löu Nieäm caùc
khoaù tröôùc... Coù nhìn cuoán Löu Nieäm Khoaù 25 daày 360
trang ñaày hình aûnh, moãi trang moãi kieåu, vaø coù laên loän trong
ngheà in aán caùch ñaây maáy chuïc naêm, khi chöa coù maùy vi
tính, môùi thaáy caùi coâng vaø caùi khoù nhoïc cuûa ngöôøi laøm Löu
Nieäm khoaù. Cuõng neân nhôù raèng Löu Nieäm khoaù 25 laø
cuoán LN ñaàu tieân coù phaàn ‘‘custom design’’ cho moãi trang

78 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

cuûa SVSQ. Giang laø ngöôøi ñöa ra saùng kieán vaø chæ daãn.
Anh laø ngöôøi thaâu thaäp taát caû nhöõng trang trình baøy cuûa 256
baïn beø ñeå mang veà Saigon in. Anh laø ngöôøi trình baøy gaàn
100 trang coøn laïi cuûa toaøn khoaù. Giang ñaõ töï nguyeän hy
sinh gaùnh caùi ‘‘ngaø voi’’ naøy coù leõ moät phaàn vì anh thích
ngheä thuaät vaø hoäi hoaï. Giaù coøn taïi theá, giôø naøy bieát ñaâu
anh cuõng laøm chuû moät nhaø in nhö Ñieàn beân xöù Kanguru.
Leâ Vaên Ñieàn coøn cho bieát, Giang coù taøi veõ tranh khoâi haøi,
vaø neùt veõ cuûa anh raát saéc xaûo ñieâu luyeän. Coù laàn Ñieàn baét
gaëp Giang veõ hình hí hoaï trong lôùp, nhöõng khi hoïc vaên hoaù
quaù khoâ khan hoaëc buoàn nguû.

Ngaøy 15 thaùng 12 naêm 1972 ñaùnh daáu ngaøy troïng
ñaïi suoát ñôøi ghi nhôù ñoái vôùi 256 SVSQ Khoaù 25, trong ñoù coù
Nguyeãn Ñình Giang. Sau boán naêm ñöôïc Tröôøng Meï reøn
luyeän, hoï ñöôïc tung ra moïi quaân chuûng, binh chuûng, quaân
ñoaøn, sö ñoaøn treân khaép moïi vuøng ñaát nöôùc ñeå baûo veä queâ
höông, ñem thanh bình vaø an laïc cho ñoàng baøo. Trong Ñeâm
Truy Ñieäu, tröôùc Ngaøy Maõn Khoaù, caùc SVSQ khoaù 25 ñaõ
choïn phöông chaâm phuïc vuï ‘‘Chuùng toâi khoâng tìm an laïc deã
daøng. Maø chæ khaùt khao gioù möa cuøng nguy hieåm.’’ Hoï
cuõng nguyeän caàu vôùi nhöõng ñaøn anh linh thieâng ñaõ khuaát,
ñöa loái daãn ñöôøng ñeå hoï chu toaøn söù maïng ñaát nöôùc trao
phoù.

Giang ñöôïc gaén caáp baäc Thieáu UÙy Luïc Quaân Hieän
Dòch vôùi boâng mai vaøng treân caàu vai trong Ngaøy Maõn Khoaù.
Anh vaø ña soá khoaù 25 ñaõ ñöôïc choïn vaøo Luïc Quaân töø cuoái
naêm thöù hai, trong khi moät phaàn tö baïn beø chaáp nhaän Khoâng
Quaân vaø Haûi Quaân laøm binh nghieäp. Giang ñaäu cao vaø
may maén, neân ngay tröôùc ngaøy ra tröôøng anh ñaõ choïn ñöôïc
Sö Ñoaøn 25 laø moät ñôn vò gaàn nhaø. Chuû tröông cuûa Giang
laø ñeå khi coù dòp, coù theå veà thaêm boá meï vaø anh em. Chaéc
Giang vui möøng khoâng nhöõng yù nguyeän phuïc vuï gaàn nhaø

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 79

ñöôïc toaïi nguyeän, maø cuoäc ñôøi anh laïi vaãn ñöôïc tieáp tuïc
gaén lieàn vôùi con soá 25 thaân thöông.

Ngaøy trình dieän ñôn vò ñeán quaù mau sau hai tuaàn
pheùp ngaén nguûi. Taát caû 9 taân thieáu uyù khoùa 25 choïn Sö
Ñoaøn 25 ñaõ heïn nhau taïi nhaø Giang ôû phía Baéc vuøng Ngaõ
Ba OÂng Taï, ñeå cuøng ñi trình dieän moät löôït. Hoâm aáy coù
Nguyeãn Ñình Giang, Ngoâ Ñöùc Giang, Traàn Vaên Kheùt, Phaïm
Vöông Ñoác, Vuõ Vaên Huøng, Laïi Ngoïc Chính, Nguyeãn An
Phong, Phan Vaên Thaùm.

Sö Ñoaøn 25 chòu traùnh nhieäm phaàn laõnh thoå giaùp
ranh giôùi Cam Boát gaàn Taây Ninh, ñeå ngaên chaän söï xaâm
nhaäp cuûa Coäng Saûn vaøo Nam VN theo ngaû Cam Boát. Ñaây
laø tuyeán ñaàu huyeát maïch vì ñòch quaân quyeát chí xaâm nhaäp
ngaû naøy ñeå tìm dòp taán coâng thuû ñoâ Saigon, caùch ranh giôùi
khoâng ñaày 50 caây soá. Sö Ñoaøn 25 ñaõ nhieàu laàn haønh quaân
taïi vuøng Taây Ninh, Cuû Chi, Haäu Nghóa, Traûng Baøng, Goø
Daàu Haï vaø tieán ñaùnh vaøo maät khu Bôøi Lôøi cuûa ñòch.

Giang ñöôïc chæ ñònh veà Trung Ñoaøn 50 ôû Cuû Chi, do
Ñaïi Taù Vuõ Loä laøm Trung Ñoaøn Tröôûng. Chaúng bao laâu sau
anh khaùm phaù ra raèng ñaây laø ñôn vò coù nhieàu COCC (Con
OÂng Chaùu Cha) töùc lính kieång. Chaúng coù gì ñaùng ngaïc
nhieân, vì ñôn vò ôû gaàn Saigon, neân coù nhieàu lính göûi gaám.
Nhìn quanh, ñôn vò chaúng coù maáy nhöõng ngöôøi lính taän tuî
vôùi traùch nhieäm vaø lyù töôûng chieán ñaáu, Giang baét ñaàu nghó
keá ñeå laáy loøng vaø naâng cao tinh thaàn thuoäc caáp.

Vôùi taùc phong vaø lyù töôûng cuøng vôùi ‘‘maùc Voõ Bò’’,
khoâng ñaày 6 thaùng sau ngaøy trình dieän, Giang ñaõ ñöôïc giao
troïng traùch Ñaïi Ñoäi Tröôûng Ñaïi Ñoäi Trinh Saùt Trung Ñoaøn
50. Ñoái vôùi ai khaùc thì naém ÑÑ Trinh Saùt coù theå laø moái lo
sôï. Nhöng ñoái vôùi Giang, thì ñaây laø cô hoäi baèng vaøng ñeå
anh thi thoá lyù töôûng vaø nhöõng gì ñaõ hoïc hoûi ñöôïc trong
Tröôøng Meï. Khoâng cöù gì ôû Trung Ñoaøn 50, maø coøn ôû nhieàu
ñôn vò khaùc, coù nhieàu Ñaïi Ñoäi Tröôûng Trinh Saùt goác khoaù

80 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

25 Voõ Bò. Haàu heát caùc baïn naøy töøng mang danh döï veà cho
Tröôøng Meï vaø cho khoaù qua nhöõng chieán thaéng hieån haùch.
Hoï laø nhöõng Só Quan khoaù 25 ñöôïc thaêng caáp Ñaïi UÙy sôùm
nhaát khoaù. Tính ñeán cuoái naêm 1974, töùc 2 naêm sau ngaøy toát
nghieäp, khoaù 25 coù khoâng döôùi 15 Ñaïi UÙy ñaëc caùch trong
ñoù toâi nhôù coù nhöõng Nguyeãn Vaên Baûo (Baûo deùp), Phuøng
Höõu Chaâu, Phaïm Höõu Ña, Hoà Ngoïc Hieäp, Traàn Taán Hoaøng,
Phaïm Huy Maäu, Ngoâ Hoàng Söông, Cao Vaên Thi, Laâm Ngoïc
Thöôûng, Ñaëng Vaên Tuùc, v.v.

Vì Ñaïi Ñoäi Trinh Saùt luoân laø tai maét cuûa ñaïi ñôn vò,
vaø laø baøn tay saét giaùng nhöõng cuù ñaám ñaàu tay leân ñaàu ñòch,
neân luoân laø ñaïi ñoäi then choát nhaát. Theo Phaïm Vöông Ñoác,
khoaù 25, ôû cuøng Trung Ñoaøn vôùi Giang, vieäc ñaàu tieân Giang
laøm ñeå cuûng coá tinh thaàn thuoäc caáp laø gaây thieän caûm vaø laøm
göông saùng. Giang côûi môû hoaø ñoàng, aên noùi ‘‘ngoït’’ neân raát
ñöôïc loøng thuoäc caáp, töø Ñaïi Ñoäi Phoù ñeán haï só quan vaø binh
lính. Giang laøm göông saùng trong tö caùch, taùc phong vaø
luoân hoïc hoûi kinh nghieäm keå caû töø nhöõng ngöôøi lính döôùi
quyeàn. Tuy aên noùi ngoït nhöng Giang khoâng nònh bôï caáp
treân hoaëc mò caáp döôùi, traùi laïi anh raát leã ñoä, nghieâm minh vaø
cö xöû coâng baèng. Töø hoài trong tröôøng Giang ñaõ thích ñoïc
saùch binh thö, nghieân cöùu binh söû vaø nhöõng traän ñaùnh lòch
söû, thì taïi ñôn vò anh coøn ñeå yù söu taàm hoïc hoûi hôn nöõa
khieán binh só raát neå vì. Giang reøn luyeän theå chaát, döôït voõ
vaø chaïy saùng ñeå giöõ phong ñoä. Chaúng bieát laøm caùch naøo
maø sau ñoù binh só döôùi quyeàn ñeå anh ñoác thuùc chaïy saùng.
Theá laø tröôùc con maét kinh ngaïc vaø khaâm phuïc cuûa Trung
Ñoaøn, haàu nhö moãi saùng Giang daãn Ñaïi Ñoäi cuûa anh chaïy
boä, nhö hoài coøn trong tröôøng anh ñaõ cuøng baïn beø vaø ñaøn em
khoaù 26, 27 vaø 28 chaïy saùng. Thaáy anh laøm vaäy, coù keû öôn
heøn yeám theá môùi ñaàu cho raèng anh ‘‘ñieân’’. Thöïc söï lyù
töôûng Voõ Bò vaø traùch nhieäm cuûa moät caáp chæ huy ñaõ khieán

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 81

Giang xem ra nhö keû daïi doät chæ tìm ‘‘gioù möa cuøng nguy
hieåm’’.

Ñaàu naêm 74, Töôùng Lyù Toøng Baù töø Thieát Giaùp ñöôïc
chò ñònh veà chæ huy Sö Ñoaøn 25. Vôùi vò tö leänh môùi, Giang
nhö dieàu gaëp gioù vì anh gaëp ñuùng caáp laõnh ñaïo ñaùng kính
phuïc. Nhöõng traän ñaùnh lôùn chí töû vaøo maät khu ñòch ñaõ laøm
chuùng toån thaát naëng neà. Giang nhieàu phen daãn ñaïi ñoäi hoaù
trang toaøn ñoà ñen moø maãm vaøo vuøng nuùi Baø Ñen vaø doïc
theo Quoác Loä 22 töø Cuû Chi, Traûng Baøng ñeán Goø Daàu Haï
vaø Hoùc Moân ñeå thaùm saùt vaø luøng ñòch. Cuõng chính thôøi
gian naøy Sö Ñoaøn 25 vaø Meï Voõ Bò ñaõ vónh vieãn maát ñi hai
ñöùa con khoaù 25: Laïi Ngoïc Chính ñi tröôùc vaø Traàn Vaên
Kheùt theo sau.

Nhöõng ngaøy cuoái thaùng Tö Ñen, Sö Ñoaøn 25 ôû vaøo
vò trí voâ cuøng quan troïng laø caûn trôû ñöôøng tieán quaân cuûa
giaëc vaøo thuû ñoâ. Giang vaø Ñaïi Ñoäi Trinh saùt cuûa anh vaãn
chieán ñaõu vôùi tinh thaàn cao ñoä hôn bao giôø heát. Thanh danh
cuûa anh vaø thuoäc caáp ñaõ vang löøng leân caáp Sö Ñoaøn. Ngaøy
ñöôïc leänh trieät thoaùi, Ñaïi Ñoäi cuûa Giang vaø moät soá ñôn vò
khaùc ñöôïc giao troïng traùch chaën haäu ñeå Sö Ñoaøn 25 di taûn
chieán thuaät veà baûo veä thuû ñoâ. Giang ñaõ thi haønh ñuùng vai
troø vaø traùch nhieäm. Trung ñoaøn 50 ñaõ ruùt trong traät töï theo
ñuùng keá hoaïch haønh quaân. Ñau ñôùn thay chính luùc Giang
vaø thuoäc caáp chuaån bò theoTrung Ñoaøn, thì ñöôïc leänh buoâng
suùng ñaàu haøng cuûa Toång Thoáng Döông Vaên Minh. Theo söï
keå laïi cuûa nhöõng binh só döôùi quyeàn, Giang ñaõ phaãn noä ñeán
taùi maët vaø töï quyeát ñònh baát tuaân leänh ñaàu haøng (giaän taùi
maët laø moät trong nhöõng ñaëc ñieåm cuûa Giang khi anh giaän ai
hoài coøn trong tröôøng!). Luùc aáy thieát giaùp giaëc ñang di chuyeån
veà phiaù ruùt quaân cuûa anh. Anh quyeát ñònh töï chieán ñaõu ñeå
thuoäc caáp ruùt lui an toaøn. Chính Giang ñaõ giaèng laáy khaåu
ñaïi lieân 50 töø tay ngöôøi haï só nhaát xaï thuû. Anh ñoøi tieáp theâm
ñaïn. Anh la leân ñeå ra leänh cho vieân haï só vaø nhöõng ngöôøi

82 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

binh só coøn laïi ruùt lui. Anh ghìm chaët khaåu ñaïi lieân nhaû ñaïn.
Tieáng ñaïi lieân chaùt chuùa, theo sau baèng töøng loaït quaân thuø
ngaõ guïc. Nhöng chuùng quaù ñoâng. Giang ñaõ baén ñeán vieân
ñaïn cuoái cuøng trong tieáng cöôøi ngaïo ngheã. Sau ñoù laø tieáng
löïu ñaïn noå... vaø nhöõng ngöôøi lính Trinh Saùt ñaõ vónh vieãn
maát ñi ngöôøi Ñaïi Ñoäi Tröôûng vöøa ñaùng yeâu vöøa ñaùng kính.
Anh ñaõ duøng chính maïng soáng mình ñeå bao boïc baûo veä hoï.
Tröôùc khi nhaém maét, haún Nguyeãn Ñình Giang vui vì anh
bieát ñaøn em seõ trôû veà vôùi vôï con, nhöng haún anh chua soùt
cho thaân phaän queâ höông ñang rôi vaøo tay boïn coäng saûn voâ
thaàn, voâ ñoàng baøo vaø voâ toå quoác...

Nguyeân Anh K25

Lôøi ngöôøI vieát: Chaân thaønh caùm ôn baïn Phaïm Vöông Ñoác
SÑ 25 BB ñaõ giuùp toâi bieát nhieàu veà Nguyeãn Ñình Giang cuûa
nhöõng ngaøy chieán ñaõu taïi ñôn vò. Cuõng caùm ôn baïn Leâ Vaên
Ñieàn ñaõ cho nhöõng nhaän xeùt veà Giang thôøi SVSQ naêm thöù tö
ôû Ñaïi Ñoäi D.

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 83

KHOÙC NAM QUAN AÛI

Nhôù nöôùc nhìn maây voïng nuùi röøng
Tin buoàn daâng ñaát leä röng röng
Ngaäm nguøi ta khoùc Nam Quan AÛi
Em coù bao giôø khoùc nuùi soâng

Ta nhôù Nam Quan naéng luïa vaøng
Chieán baøo nhuoäm ñoû maùu saøi lang
Toáng trieàu, Minh Ñeá, Nguyeân, Moâng Coå
Phaùch laïc hoàn tan heát baïo taøn

Ta nhôù Nam Quan taém maùu thuø
Ñaàu non leõo ñeõo aùnh traêng thu
U hoàn thaáp thoaùng söông thu laïnh
Voù ngöïa chinh nhaân caùt buïi muø

Ta khoùc Nam Quan daâng hieán Taøu
Bieân thuøy nghi nguùt chuyeän thöông ñau
Queâ ngöôøi ta khoùc queâ höông Meï
Naêm thaùng löu vong vaïn coå saàu

Toân Thaát Xöùng 2002
Montreùal, Canada

84 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

Hoïa NAM QUAN AÛI

Nguyeân Hoàng K.25,
kính taëng

Nieân Tröôûng Toân Thaát Xöùng K.1

Anh ôû queâ ngöôøi khoùc nuùi soâng
Coøn toâi queâ Meï maét löng troøng
Tin buoàn daâng ñaát Nam Quan AÛi
Khi leä Hoaøng Sa chöa raùo doøng

Mô moät muøa xuaân veà ñaát Vieät
Naøo ngôø naéng haï laïi sang ñoâng
Anh ôû queâ ngöôøi Anh coù bieát
Leä Saøi Goøn ñaãm öôùt Thaêng Long

Ta nhôù Phi Khanh nôi quan aûi
Tay chæ sôn haø, tay chæ soâng
Con veà lo röûa hôøn soâng nuùi
Lo traû thuø nhaø cha moûi mong

Nhôù ngöôøi thaø cheát laøm Nam Quyû
Phöông Baéc coâng haàu moät tieáng khoâng
Nhôù xöa ñi hoïc loøng caûm khaùi
Chí laøm trai Uy Vieãn Töôùng coâng

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 85

Ñaõ sinh ra ôû trong trôøi ñaát
Moät giaûi bieân thuøy giöõ chaúng xong
Hoâm nay daâng ñaát veà tay giaëc
Khuùc chí laøm trai haù thuoäc loøng

Nhôù hoàn töû só nghìn thu tröôùc
Maùu chaûy ñaàu rôi cuõng uoång coâng
Tieác toâi chòu nhoát trong loàng saét
Muoán hoùt ñaâu coøn tieáng hoùt trong

Anh ôû ñaïi ngaøn maây gioù ngoaïi
Coå daøi mieäng lôùn hoùt thong dong
Toâi, Anh caùch trôû muoân nghìn daëm
Moät gaùnh giang sôn moät chöõ ñoàng

Xaõ taéc sôn haø cha ñeå laïi
Ñaâu ñeå laøm thô, ñeå chöûi ngoâng
Tha höông anh chaïnh loøng coá quoác
Bao giôø toaøn veïn ñöôïc non soâng ?!

Nguyeân Hoàng
19-06-2004

86 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

NOÙI VÔÙI MAØY

Tao taïm goïi teân cuûa maày laø Maày. Vì vaäy chöõ Maày
tao seõ vieát hoa cho deã xöng hoâ. Ñuùng ra tao khoâng neân vieát
nhöõng gioøng naøy, vì seõ coù keû cho raèng mình töï vaïch aoù cho
ngöôì xem löng. Nhöng tao khoâng theå im laëng ñöôïc, vì tao
khoâng bieàt coù bao nhieâu ngöôøi suy nghó gioáng nhö Maày.
Ñoâi khi mình cuõng neân noùi thaúng, noùi thaät ñeå söûa ñoåi.

Maày ñaõ nghó sai veà Toång Hoäi vaø veà Ñaïi Hoäi cuûa
chuùng ta. Maày noùi vôùi tao sôõ dó Toång Hoäi coøn ñoù chaúng qua
vì tôø Ña Hieäu. Nhö vaäy Maày cho raèng tôø Ña Hieäu chính laø
cöùu caùnh cuûa Toång Hoäi hay sao? Tao nghó Maày laàm roài.
Tôø Ña Hieäu chæ laø moät phöông tieän maø Toång Hoäi duøng ñeå
noái keát chuùng ta laïi vôùi nhau, ñeå duy trì tinh thaàn, nuoâi döôõng
lyù töôûng chôø moät thôøi cô thuaän tieän seõ cuøng nhau laøm moät
caùi gì ñoù cho queâ höông, vaø “Caùi Gì Ñoù” môùi chính laø cöùu
caùnh cuûa Toång Hoäi. Maày coøn noùi vôùi tao coù nhieàu ngöôøi
leân phaùt bieåu trong nhöõng laàn Ñaïi Hoäi laø noùi maø khoâng bieát
mình noùi gì. Coù nghóa laø noùi doùc hay noùi pheùt, trong ñoù coù
tao, khi tao leân neâu yù kieán veà moät keá hoaïch gaây quyû toång
hoäi trong moät laàn ñaïi hoäi ôû nam Cali. Chuùng ta coù theå coi
thöôøng Ñaïi Hoäi nhö theá sao? Tao khoâng bieát coù bao nhieâu
ngöôøi nhö lôøi Maày noùi? Tö caùch, danh döï cuûa moät cöïu Sinh
Vieân Só Quan (CSVSQ) ñeå ñaâu? Maày neân nhôù raèng haàu
heát nhöõng ngöôøi ñeán döï Ñaïi Hoäi laø nhöõng nieân tröôûng ñaïi
dieän caùc khu hoäi, phaân hoäi, hoaëc hoäi Voõ Bò ñòa phöông ñeán
töø khaép nôi, xa vaïn daëm nhö AÂu chaâu, UÙc chaâu, Gia naõ ñaïi
vaø khaép Hoa kyø. Coù nhöõng ngöôøi laø Ñaïi nieân tröôûng cuûa
chuùng ta, ñaõ töøng laø Chæ huy tröôûng cuûa tröôøng, nôi chuùng ta
ñöôïc ñaøo taïo. Moãi laàn hoäi hoïp, moãi laàn sinh hoaït, moãi laàn
ñaïi hoäi laø moãi laàn chuùng ta nhaéc ñeán ba chöõ Toå Quoác, Danh
Döï, Traùch Nhieäm. Nhöng Toå Quoác ñaõ khoâng giöõ ñöôïc.

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 87

Traùch Nhieäm ñaõ khoâng laøm troøn. Baây giôø chæ coøn laïi Danh
Döï. Danh Döï cuûa tröôøng Meï, vaø Danh Döï cuûa moät CSVSQ.
Neáu coøn? Chæ vì muoán baûo veä Danh Döï cuûa tröôøng Meï maø
tao xeùm boû xaùc vaøo nhöõng ngaøy cuoái thaùng 4, 75.

Hai khoùa 28 vaø 29 ra tröôøng ngaøy 21 thaùng 4, 75.
Leã maõn khoùa, ñaàu ñoäi noùn saét, chaân mang giaøy traän, maëc
ñoà taùc chieán. Tao nghó cuoäc ñôøi cuûa tao seõ gaén lieàn vôùi
nhöõng thöù ñoù. Veà sö ñoaøn 22, Trung ñoaøn 41, Tieåu ñoaøn 1,
laøm Trung Ñoäi Tröôûng trung ñoäi Quaân Baùo Tieåu Ñoaøn, ñoùng
taïi Caàu Voi, quaän Beán Löùc, treân quoác loä 4, noái lieàn Saøi Goøn
vaø Long An. Doïc quoác loä laø ta, chung quanh ta laø ñòch.
Trung ñoäi tao hoïat ñoäng caùch quoác loä khoaûng chöøng hai caây
soá. Moät mình töï lo lieäu laáy.

Töø ngaøy 21 ñeán ngaøy 30 thaùng 4, 75 ñoái vôùi tao laø 9
ngaøy ñòa nguïc, 9 ngaøy kinh hoaøng, 9 ngaøy khuûng hoaûng.
Chín ngaøy chæ thaáy cheát, cheát, vaø .... cheát. Moät só quan môùi
ra tröôøng, trong ñaàu mang moät môù lyù thuyeát suoâng töø quaân
tröôøng. Chöa coù moät chuùt kinh nghieäm chieán tröôøng nhöng
phaûi ñoái dieän vôùi moät thöïc teá phöùc taïp, moät chìeán tröôøng
hoån loaïn, vôùi suùng thaät, ñaïn thaät, ñòch thaät vaø cheát cuõng
thaät. Ngaøy ñaàu tieân nhaän ñôn vò, tao ñeám toång coäng 42
ngöôøi, caû haï só quan vaø binh só. Ñoù laø moät ñoaøn quaân Lieân
Hieâp Quoác, ñuû caùc loaïi lính, töø mieàn Trung chaïy vaoø, cao
nguyeân chaïy xuoáng, coù caû Bieät Ñoäng Quaân vaø Thuûy Quaân
Luïc Chieán. Ngaøy cuoái cuøng ñôn vò chæ coøn laïi Ban chæ huy
trung ñoäi vaø moät vaøi ngöôøi lính. Theâ thaûm, eâ cheà. Chæ coù 9
ngaøy maø thaàn kinh tao nhö muoán ñöùt ra töøng ñoaïn. Nhôù laïi
muøa Taân Khoùa Sinh chaúng nhaèm nhoø gì. Ngöôøi Thieáu uyù
Trung ñoäi phoù coù veû xuoáng tinh thaàn. OÂng ta töø Tieåu khu
Quaõng Ngaõi chaïy vaøo. Moïi vieäc oâng tin töôûng vaoø tao,
nhöng tao chæ laø moät con gaø môø, lôø quôø, laïng quaïng. Nhieàu
laàn oâng aáy ruû tao boû troán, nhöng tao khoâng troán. Khoâng
phaûi vì tao khoâng sôï cheát, cuõng khoâng phaûi vì tao muoán laøm

88 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

anh huøng, nhöng vì danh döï cuûa tröôøng Meï. Moät quaân tröôøng
ñöôïc nhieàu ngöôøi kính neå. Ñaõ ñaøo taïo cho chuùng ta moät lyù
töôûng vaø moät nieàm kieâu haõnh. Suoát 9 ngaøy ñoù tao vaãn maëc
treân ngöôøi boä ñoà taùc chieán cuûa tröôøng. Treân tuùi aoù vaãn coøn
caùi baûng teân maøu traéng. Luùc ñoù neáu chaúng may tao bò thöông
vaø bieát mình saép cheát, tao seõ gôõ caëp lon thieáu uyù xuoáng vaø
gaén leân ve aoù cuûa tao caëp Alpha maøu ñoû maø tao haèng yeâu
quyù. Tao luoân luoân töï nhuû mình raèng, neáu khoâng laøm ñöôïc
gì ñeå boài ñaép theâm cho uy danh cuaû tröôøng Meï, thì tao cuõng
khoâng coù quyeàn laøm söùt meû noù. Uy danh cuûa tröôøng Meï ñaõ
giöõ tao laïi chieán tröôøng cho ñeán giôø phuùt cuoái cuøng.

Chaéc Maày coøn nhôù, tröa ngaøy 30 thaùng 4, 75. Sau
khi coù leänh buoâng suùng. Tao ñi boä treân quoác loä 4 höôùng veà
Saøi Goøn. Ñaàu ñoäi trôøi, chaân ñaïp ñaát, khoâng giaøy, khoâng
muõ, trong ngöôøi maëc moät boä ñoà daân söï raùch taû tôi. Boång tao
nghe moät tieáng goïi nhoû nhöng raát maïnh : ‘Töôøng‘. Nhìn leân
thaáy V. ngoài trong chieác xe ñoø chaïy veà höôùng Long An. V.
ñang nhìn tao, tay chæ veà höôùng ñoù. Ngoài beân caïnh V. laø
Maày. Xe vaãn tieáp tuïc chaïy. Tao ñöùng nhìn theo, trong ñaàu
xuaát hieän bao nhieâu caâu hoûi : Veà döôí ñoù laøm gì? Coøn ñôn
vò naoø döôùi ñoù khoâng? Töû thuû hay voâ röøng? Coøn hy voïng gì
khoâng? Tao ñaõ khoâng tìm ñöôïc caâu traû lôøi. Vaãn ñöùng nhìn
theo cho ñeán khi chieác xe chaïy khuaát trong ñaùm ngöôøi chaïy
loaïn.

Laïi tieáp tuïc böôùc ñi, tao chôït nhôù ñeán moät caâu chuyeän
maø tao ñaõ ñoïc khi coøn laø moät sinh vieân daân chính, tuoåi ñôøi
chöa quaù 20, ñaàu oùc coøn non choeït. Caâu chuyeän vieát veà
moät oâng Töôùng cuûa Myõ trong thôì Ñeä nhò theá chieán. Sau
moät buoåi leã gaén huy chöông vaø tuyeân döông coâng traïng cho
caùc binh só coù coâng, oâng böôùc xuoáng khaùn ñaøi, baét tay vaø
thaêm hoûi töøng ngöôøi. Khi ñeán tröôùc moät ngöôøi lính oâng hoûi
moät caâu: Anh coù theå keå cho toâi nghe caùi chieán coâng maø anh
cho laø lôùn lao nhaát cuûa anh khoâng? Ngöôøi lính traû lôøi: Thöa
ngaøi, chieán coâng lôùn lao nhaát laø ñaõ giöõ ñöôïc maïng soáng cuûa
toâi cho ñeán giôø phuùt naøy. Tao ñaõ móm cöôøi khi deã vì caâu traû
lôøi quaù dôû ñoù. Tao nghó, sao oâng khoâng traû lôøi laø oâng ñaõ

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 89

baén haï maáy chieác maùy bay, hay dieät haèng chuïc chieác xe taêng,
hoaëc tham gia haèng traêm traän ñaùnh, gieát haèng ngaøn quaân ñòch.
Chaúng leû oâng gia nhaäp quaân ñoäi chæ ñeå giöõ caùi maïng soáng cuûa
oâng thoâi sao. Coøn caùi oâng nhaø vaên naøy nöõa, oâng ghi laïi caâu
chuyeän naøy vôùi muïc ñích gì ñaây. OÂng muoán gôûi ñeán ngöôøi ñoïc
ñieàu gì vôùi moät caâu traû lôøi taàm thöôøng nhö theá? Roài tao queân
caâu chuyeän ñoù ñi cho ñeán khi naèm giöõa chieán tröôøng, ñaïn baén
nhö möa, bom noå nhö saám, maïng mình reû nhö coû raùc. Taøn traän
ñaùnh, quanh ta xaùc baïn, xaùc thuø. Ngaång maët nhìn trôøi bieát
mình coøn soáng. Luùc ñoù tao môùi thaáy thaám thía caâu traû lôøi cuûa
ngöôøi lính Myõ, môùi nhaän ra ñöôïc giaù trò ñích thaät cuûa noù. Khoâng
coù moät caâu traû lôøi naøo ñuùng hôn vaø hay hôn nöõa trong hoaøn
caønh ñoù. Theá maø qua bao naêm tao vaãn khoâng hieåu ñöôïc cho
ñeán khi naèm keà beân noù. Thaät vaäy, taát caû caùc chieán coâng ñeàu trôû
neân voâ nghóa khi ta ñaõ nhaém maét xuoâi tay. Coù leõ trôøi coøn
thöông tao, chöa cho tao cheát, ñeå hoâm nay coøn ngoài ñaây vieát
ñöôïc nhöõng doøng naøy. Ñeå hieåu ñöôïc caùi cheát cuûa nhöõng ngöôøi
baïn ñaõ cheát vaøo giôø thöù 25, trong ñoù coù Leâ Khaùng Chieán, E28,
( chöõ Khaùng coù g ) cuøng veà Trung ñoøan 41, Tieåu ñoaøn 1 vôùi tao.
Noù cheát caùch nhaø noù chöa ñaày möôøi caây soá. Nhaø noù ôû Long
An, theá maø chöa ñöôïc moät laàn veà pheùp thaêm nhaø. Coù ai hieåu
ñöôïc noù cheát cuõng chæ vì danh döï cuûa tröôøng Meï. Veà Trung
ñoaøn 41 coøn coù Ngoâ Trí, ñang ôû Myõ, Nguyeãn Vieát Ngoaõn, coøn
ôû Vieät Nam, luùc ñoù cuõng bò thöông. Coù leõ coøn moät soá nöaõ
nhöng tao khoâng nhôù heát.

Theá roài 75, Maày vaø V. ñi Myõ, tao ôû laïi ñi tuø. Thaám thoaùt
ñaõ 30 naêm. Lyù töôûng vaãn coøn nhöng baàu maùu noùng ngaøy xöa
ñaõ nguoäi. Vôùi thôøi gian coù theå chuùng ta seõ taøn luïi nhöng mình
vaãn hy voïng ôû Ñoaøn Thanh Thieáu Nieân Ña Hieäu, seõ tieáp noái
con ñöôøng cuûa chuùng ta. Mong raèng chuùng ta seõ thaáy ñöôïc moät
Vieät Nam maø chuùng ta haèng ao öôùc tröôùc khi nhaém maét liaø ñôøi.

Traàn Töôøng K28
California, Hoa Kyø
Thaùng 4, 2005

90 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

Baøi Thô Thaùng Tö

Thaùng Tö . Baéc Myõ trôøi vöøa aám ,
Baïn höõu daêm thaèng keùo ñeán thaêm
Ñang vui, chôït thoaùng lôøi cay ñaéng ,
Cheùn röôïu tay caàm boãng laïnh tanh .
OÂ hay, loøng laïnh hay loøng laïnh ?
Hay noãi ngaäm nguøi ñaõ nhaäp taâm ?

Thaùng Tö . UØn uøn ngöôøi di taûn
Treû thô chaân ñaát, maét xanh xao .
Ngöôïc xuoâi taát taû trong meâ saûng,
Maø naøo hieåu ñöôïc taïi vì sao .

Thaùng Tö . Töø giaõ Goø Daàu Thöôïng,
Long Khaùnh theo quaân veà giaûi vaây
Ñòch phaùo nhö möa, ngoaøi töôûng töôïng
Maùu xöông ñoàng ñoäi xoùt loøng naøy .

Maùu xöông cuõng chaúng laøm chaân vöôùng ,
Ñaâu ngôø taøn cuoäc laïi laø ñaây .
Nieàm vui thaéng traän chöa troøn höôûng,
Ñaõ voäi tan theo naéng cuoái ngaøy .

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 91

Thaùng Tö . Töôùng quaân ñaày laãm lieät
Hieân ngang tuaãn tieát, cheát theo thaønh .
Töû sinh chaúng ñoäng loøng haøo kieät,
Thieân coå danh coøn raïng söû xanh .

Thaùng Tö . Ngöôøi lính Duø muõ ñoû
Tay buoâng löïu ñaïn noå banh thaây .
Maét chaúng muoán nhìn doanh traïi ñoù,
Maøu côø ñoåi khaùc gioù chieàu bay .

Thaùng Tö . Nghóa trang Quaân Ñoäi cuõ,
Maû moà tung toeù, traéng xöông phôi .
Rôïn ngöôøi gioù huù, maây vaàn vuõ,
Traêng coå ñoä buoàn, laïnh leõo soi .

Thaùng Tö . Ngöôøi lính ñang naèm Vieän,
Bò ñuoåi xua theo hoïng suùng thuø .
Thöông tích chöa laønh bung toaùc mieäng ,
Maùu tuoân cho ñaäm moái oan cöøu .

Thaùng Tö . Ngöôøi chieán binh taøn pheá ,
Cuøng daét dìu nhau ñi aên xin .
Coá neùn nieàm ñau, naøo coù deã ,
Nhöng Anh phaûi soáng . Cho gia ñình .

92 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

Thaùng Tö . Chaøng thanh nieân Voõ Bò ,
Tay coøng, daãn ñoä xuoáng Caø Mau .
Phaùp tröôøng baén voäi coøn chöa phæ
Caùi daï caêm hôøn ñaõ baáy laâu

Thaùng Tö . Mieàn queâ ngöôøi Xaõ Tröôûng,
Nhuïc hình quyø goái, naéng chang chang .
Phaän heøn, khanh töôùng naøo mô töôûng,
Chæ vì nöôùc maát, toäi ñaønh mang .

Thaùng Tö . Chôï Lôùn ngöôøi khaùch-truù,
Maét trôïn tröøng tröøng, sang coõi aâm
Gia saûn moät ñôøi caàn kieäm giöõ ,
Phuùt giaây maát saïch, thaân giam caàm .

Thaùng Tö . Giöõa nuùi röøng Baéc Vieät ,
Baïn ta thôû haét, cöïa thaân hình .
Tieáng thôû vang reàn trong ñaùy huyeät,
Ñeøn sao vuït taét. Ñaát ruøng mình .

Thaùng Tö . Laïc loaøi treân ñaát khaùch .
Suït suøi coâ gaùi nhôù thöông Cha .
Ñeâm ñeâm nguû vaãn khoâng troøn giaác ,
Baày thuù ngöôøi kia cöù hieän ra .

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 93

Thaùng Tö . Ngöôøi yeâu ta ñi thoaùt .
Hoaù thaân laøm moät nöõ nhaân ngö .
Nhöõng chieàu bieån ñoäng, soùng löôõi maùc ,
Naøng ngoài chaûi toùc, haùt nhö ru .
Nhaáp nhoâ theo soùng, traêm nghìn xaùc ,
Tuyeät voïng vuøng leân, bôi ngaát ngö .
Roài theùt, gaøo, reân, cöôøi laãn khoùc ,
Aàm aàm khua ñoäng coõi thaâm u .
Ñoät nhieân tænh laëng rôi aøo xuoáng ,
Ñeâm toái meânh moâng . Söông mòt muø .

New Jersey, Thaùng Tö 2004 .
Leâ Thöôïng Ñoâ K20

94 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

tìnhanhlính

Hoà Thuùy AÙi

“nhö veát thöông khoâng bao giôø laønh
toâi naèm nghe noåi nhôù vaây quanh
ngöôøi xa xoâi quaù laøm sao thaáy
tình troùt ñeo nhö moät nôï naàn. . .”

thô Hoaøng Chính

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 95

Sau khi rít moät hôi daøi cuoái cuøng, Sôn dí maåu thuoác nhoû coøn
laïi vaøo chieác gaït taøn ñaõ traøn ñaày nhöõng maãu ñaàu loïc.... roài
leân tieáng:
- Thoâi, ñeán giôø toâi phaûi ñi ñaây.

Maãn chæ gaät ñaàu ra daáu, khoâng noùi. Khoâng gian vaãn môø
trong khoùi thuoác, thôøi gian nhö ñöùng laïi. Maãn cöù nhö say
say trong khung caûnh tónh mòch aáy. Ñoâi khi Maãn thaáy mình
cöù nhö ngöôøi trong moäng ...... hö hö thöïc thöïc..... Cöù nhö
Sôn ñi thì “black and white” roõ raøng. Cuøng nhau trong quaân
nguõ, cuøng ñôn vò, cuøng vöôït bieân vaø roài cuøng ñònh cö ôû UÙc,
nhöng hai ñöùa laø hai cuoäc ñôøi khaùc bieät. Ñeâm ñaõ khuya,
khuya laém roài..... chaéc cuõng ñaõ moät giôø saùng, “giôø cuûa quaù
khöù”. Maãn vaãn thöôøng goïi theá, vì trong moät trang Baùo Laøng
Vaên naøo ñoù, Maãn ñaõ ñoïc ñöôïc ñoaïn “ngaøy ñaåy toâi vaøo
töông lai, thì ñeâm laïi keùo toâi veà quaù khöù...” Quaù khöù vaø
hieän taïi laø moät caùi gì ñoù nhaäp nhaèng trong Maãn, chuyeän cuûa
10 naêm, 20 naêm veà tröôùc ngôõ nhö chuyeän ngaøy hoâm qua...
Cöù ñaët löng xuoáng, Maãn hay thieáp ñi trong nhöõng côn moäng
mò traøn ñaày nhöõng hình aûnh, kyû nieäm cuûa moät thôøi lính chieán,
cuûa moät thôøi yeâu vaø ñöôïc yeâu trong khung caûnh luoân laõng
ñaõng chaát thô cuûa Dalat. Deã gì queân khi moät ñieàu gì ñoù
chöa roõ raøng “black and white”....Thoá Nhi giôø ôû ñaâu?

Sau cuoäc trieät thoaùi Cao nguyeân cuûa Quaân löïc Vieät Nam
Coäng Hoøa töø cuoái thaùng 3, thì Dalat ñaõ hoaøn toaøn thaát thuû
vaøo ngaøy 3 thaùng 4, 1975 vaø maõi ñeán 30 thaùng 4, 1975 thì
mieàn Nam Vieät Nam hoaøn toaøn maát chuû quyeàn. Nhö bao
anh em quaân nhaân khaùc, Maãn ñeo ba loâ leân ñöôøng vaøo traïi
tuø caûi taïo, vaø Thoá Nhi, tình yeâu cuûa anh vaãn da dieát, beàn bæ
theo anh trong suoát nhöõng naêm thaùng chuyeån dôøi töø traïi naøy
sang traïi khaùc. Ñeán moät hoâm, vaøo dòp thaêm nuoâi nhö moïi
khi, Nhi baûo nhoû raèng “boá meï muoán em ñi thaêm dì Myõ “.

96 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

Toâi hieåu nguï yù Nhi muoán noùi vaø khuyeán khích Nhi ñöøng
chaàn chöø “dì beänh thì Nhi phaûi ñi caøng sôùm caøng toát!” Vaø
roài töø ngaøy hoâm aáy toâi khaéc khoaûi troâng ngoùng ñôïi chôø tin
töùc cuûa Nhi, nhöng toâi hoaøn toaøn baët tin em. Maõi cho ñeán
khi töø “traïi caûi taïo” trôû veà, ngöôøi ñaàu tieân toâi ñeán gaëp laø
Sôn. Sôn ñaõ laäp gia ñình vôùi “ngöôøi yeâu daáu cuûa mình” vaø
haïnh phuùc vôùi ñieàu – mình coù nhöõng gì mình muoán. Toâi
chöa hoûi, Sôn ñaõ noùi ngay “toâi nghe ñaâu Nhi cuûa caäu ñaõ ôû
Myõ, coøn oâng baø cuï boá meï naøng ñaõ doïn veà Saøigoøn töø naêm
tröôùc.” Nghe Sôn keå, Maãn thaáy trong mình moät caûm giaùc
vui buoàn laãn loän. Vui vaø möøng cho Nhi ñaõ ñeán ñöôïc beán bôø
töï do vôùi cuoäc soáng môùi. Buoàn vì toâi caûm thaáy mình “maát”
ñi moät caùi gì ñoù raát roõ trong cuoäc ñôøi mình, moät ñieàu maø toâi
traân troïng vaø yeâu quyù nhaát, moät nieàm hy voïng cho toâi baùm
víu vöôït qua ñöôïc nhöõng noãi theâ thaûm cuûa cuoäc ñôøi. Noãi
ñau cuûa toâi döôøng nhö coù theå chaïm vaøo ñöôïc. Vôùi hoaøn
caûnh coâ nhi, toâi khoâng coù ngöôøi thaân naøo ñeå thöông vaø ñeå
nhôù, neân taát caû tình caûm cuûa mình toâi doàn vaøo Nhi, tình yeâu
vaø cuoäc soáng cuûa toâi. Nay.....tình yeâu aáy xa xoâi dòu vôïi.....
Vôùi quaù nhieàu caùi “maát” trong ñôøi, toâi nhö maát thaêng baèng
trong cuoäc soáng. Toâi trôû neân laëng leõ, kheùp kín. Sôn, thaèng
baïn thaân nhaát ñaõ ñoùng vai troø “cöu mang” toâi trong giai
ñoaïn “nöõa ngöôøi nöõa ngôïm” naøy cho ñeán ngaøy gia ñình beân
vôï Sôn toå chöùc cuoäc vöôït bieân vaøo naêm 1985. Toâi ñaõ may
maén ñöôïc Sôn saép xeáp moät choã treân taøu, qua ñeán nôi roài traû.
May maén hôn laø chuyeán taøu cuûa chuùng toâi thuaän buoàm xuoâi
gioù ñeán ñöôïc beán bôø Maõ Lai. Roài thì ñònh cö taïi UÙc Ñaïi Lôïi
moät “Lucky Country” cuøng luùc vôùi vôï choàng Sôn sau ñoù.

Cuoäc ñôøi coøn mong moûi gì hôn? Toâi ñaõ may maén coù ñöôïc
nhöõng gì maø moïi ngöôøi mong muoán vaø ñaùnh cuoäc maïng
mình treân bieån Ñoâng. Sau ngaøy rôøi Traïi taïm cö ôû Villawood,
toâi chung soáng vôùi vôï choàng Sôn moät thôøi gian. Cho ñeán khi

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 97

gia ñình Sôn baét ñaàu “taêng daân soá”, toâi doïn ra rieâng. Cuõng
nhö moïi ngöôøi tò naïn khaùc, toâi cuõng boân ba ñi xin vieäc laøm,
töø haõng xöôûng naøy ñeán haõng xöôûng noï, coù haõng toâi laøm
ñöôïc vaøi naêm roài hoï “closing down”, roài laïi ñi kieám vieäc.
Cuoái cuøng choã laøm hieän taïi laø laâu daøi nhaát. Thaät ra toâi chòu
khoù boû coâng ra hoïc “part-time” theâm ôû tröôøng TAFE vaø coù
ñöôïc maûnh baèng kyõ thuaät, neân ñöôïc phuï traùch ñöùng maùy.
Moãi cuoái tuaàn ñeán thaêm gia ñình Sôn, hai chaùu nhoû tíu ta tíu
tít, quaán quít laáy toâi voøi vónh “chuù Maãn keå chuyeän Thaïch
Sanh Lyù Thoâng cho con....”, “meï ôi chuù Maãn keânh con leân
vai”. Thaáy toâi cöng hai chaùu, vôï choàng Sôn luoân nhaéc nhôû
toâi “caäu chöa oån ñaâu, laäp gia ñình ñi chöù, nhö tuïi toâi ñaây, hai
vôï choàng hai ñöùa con khoâng vui sao?” Ngoaøi mieäng Sôn
hay nhaéc toâi vaäy, chöù trong buïng Sôn hieåu con ngöôøi toâi nhö
theá naøo, con ngöôøi soáng cheát vì yeâu, Sôn vaãn hay ñuøa nhö
theá moãi khi ai noùi veà toâi. Nhö moät lôøi haùt maø ca só Thanh
Lan ñaõ haùt trong moät cuoán baêng Ngoïc Chaùnh phaùt haønh
naêm 1972 maø toâi ñaõ taëng cho Nhi, “moät laàn yeâu, yeâu maõi
khoâng thoâi....” Vaâng! Chæ moät laàn yeâu, moät laàn thoâi ñaõ laø
ñònh meänh. Toâi khoâng hieåu taïi sao toâi vaãn boû coâng lieân laïc
vôùi nhöõng ngöôøi quen coøn ôû Vieät Nam laãn nhöõng ngöôøi baïn
ñaõ ñònh cö ôû Myõ ñeå hoûi tin töùc veà Thoá Nhi cho roõ raøng.
Ngöôøi thì baûo, gaëp boá meï coâ aáy thì hai baùc baûo raèng Nhi ñaõ
laäp gia ñình, oån ñònh laém! Beân Myõ thì baûo, nghe thì nghe
vaäy thoâi chöù ñaát Myõ roäng thaáy moà, bieát ñaâu maø laàn maø
kieám....

Khi maáy thaèng baïn cuõ ngoài buø khuù vôùi nhau, toâi luoân laø ñeà
taøi cho maáy töôùng ñöa leân baøn nhaäu, vì ai cuõng yeân beà gia
thaát, baàu ñaøn theâ töû nhoùc nheo nhö nhau, coù gì laï ñeå maø noùi
ñeå maø baøn? Neân ai cuõng xoay quanh toâi, “oâng Maãn aø! ñònh
soáng chay vaäy ñeán bao giôø?”, “nhìn ñi! toùc ñaõ hai maøu muoái
tieâu roài, coâ em vôï toâi “ngon” laém, “doâ xeâ” ñi!...” Ñaïi loaïi

98 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005

nhö theá, ai cuõng thöông thaèng “Maãn ñaàu baïc” maø mai moái
vung vít caû leân. Maëc cho ai ñuøa cho vui (baïn beø maø!) hay
coù yù toát muoán xe duyeân toâi cuøng coâ naøo ñoù, toâi chæ
cöôøi....caùm ôn! Thaät tình, ñoâi khi toâi cuõng nghó ñeán chuyeän
an beà gia thaát vôùi ai ñoù nhöng saâu xa laïi coù moät ñieàu gì nhö
ngaên nhö caûn, toâi khoâng muoán haïi mình vaø haïi ngöôøi. Hoùa
ra hôn 50 tuoåi, ñaàu hai maøu toùc maø mình vaãn coøn da dieát vôùi
tình yeâu ñeán theá sao? Toâi cuõng chaúng hieåu noåi mình, chæ
bieát vaãn “ngaøy thöông ñeâm nhôù” Thoá Nhi beù nhoû cuûa toâi.
Queân sao ñöôïc khi kyû nieäm ñaõ naëng tình trong nhau....

Moät ngaøy noï, factory nôi toâi laøm vieäc khueách tröông lôùn
hôn, coù theâm nhieàu maùy moùc cuõng nhö coâng nhaân môùi veà.
Toâi coù cô hoäi coù theâm baïn môùi. Chaúng qua laø chieác maùy
môùi ñoái dieän vôùi session toâi laøm, trong nhöõng coâng nhaân
môùi tuyeån coù theâm moät ngöôøi Vieät Nam. Toâi vui laø ñuùng vì
choã laøm naøy chæ coù leøo teøo hai, ba ngöôøi noùi tieáng Vieät. Giôø
aên tröa ñaàu tieân, chuùng toâi ñaõ “baét tay” nhau laøm quen vaø
caû hai cuøng phaùt hieän laø chuùng toâi “cuøng taàn soá” veà sôû thích....
ñaù banh, cöù heát ñoäi banh Mancherter United, ñeán ñoäi banh
Arsenal, Liverpool…vv Neân cöù theá theo ngaøy thaùng, tình
baïn chuùng toâi hình thaønh trong moâi tröôøng laøm vieäc. Ngöôøi
baïn môùi ñoù laø Tuaân. Trong nhöõng ngaøy thöù Saùu cuoái tuaàn
ñöôïc veà sôùm, chuùng toâi thöôøng keùo nhau vaøo “pub” laøm ly
bia cho thoaûi maùi, haøn huyeân chuyeän ñôøi, chuyeän mình vv...
ñoù laø thôøi gian bieát hieåu nhau theâm.

Tuaân, maãu ngöôøi ñoân haäu, nhanh nheïn vaø thaùo vaùt. Cuoäc
ñôøi cuûa hai ngöôøi baïn laø hai thaùi cöïc! Tuaân sanh ra vaø lôùn
leân ôû Gia Laâm, ngoaïi thaønh Haø Noäi. Tuoåi thô anh sôùm moà
coâi cha vì boá Tuaân laø ngöôøi ñaõ tham gia vaø töû traän trong
cuoäc chieán Baéc Nam. Keá nghieäp boá, Tuaân vaø ngöôøi anh
cuõng ñaõ ñi boä ñoäi, ñaõ töøng “ñi B”, ñöôøng moøn Hoà Chí Minh

ANH LINH VOÕ BÒ - VÒ QUOÁC VONG THAÂN 99

ñaõ haèn daáu chaân Tuaân, cuõng ñaõ töøng laø chieán só xuaát saéc
trong coâng cuoäc “giaûi phoùng mieán Nam Vieät Nam”. Cuoái
cuøng ngaøy 30 thaùng Tö 1975, ngaøy mieàn Nam ñoåi chuû cuõng
ñaõ coù maët anh trong Nam. Vôùi lyù lòch “gia ñình lieät só” vaø
thaønh tích trong quaân nguõ, anh ñöôïc caáp treân ñeà cöû ñi hoïc
veà haøng haûi, moät nghaønh maø anh haèng mô öôùc. Sau nhöõng
naêm thaùng ñöôïc ñaøo taïo, Tuaân coù ñöôïc baèng caáp trong tay
vaø laøm thuyeàn tröôûng cho nhöõng chuyeán taøu vieãn döông
lôùn. Nhöng caùi ngôõ ngaøng laø nhìn laïi queâ höông sau cuoäc
chieán, Tuaân thaáy cuoäc soáng ngöôøi daân mình döôøng nhö “khoù
khaên hôn ” trong nhöõng laàn veà queâ thaêm meï. Cuoäc soáng
maây nöôùc treân nhöõng chuyeán taøu vieãn döông rieát roài ñeán
ngaøy Tuaân caûm thaáy meät moõi vaø chaùn ngaùn, muoán leân bôø.
Nhöng laø thuûy thuû “leân bôø” laïi thaáy khoù soáng vaø söï thaät cuûa
moät cheá ñoä maø anh lyù töôûng hoùa ngaøy naøo daõ daàn daàn suïp
ñoå khi anh ngaøy caøng chöùng kieán nhieàu caûnh “hoái loä tham
nhuõng”, huùt maùu laãn nhau cuûa caùn boä caùc caáp, töø caùn to ñeán
caùn nhoû. Caùn boä giaøu, daân ngheøo, nöôùc maïnh?!!!! Tuaân
ñaõ thay ñoåi nhaân sinh quan cuûa mình. Tuoåi treû bay nhaûy
vaãy vuøng ñaõ qua, “baây giôø mình phaûi soáng theo chuû nghóa
thöïc teá thoâi caäu aï!” Tuaân keå. Vaøo ñaàu thaäp nieân 80, phong
traøo vöôït bieân raàm roä, hai chöõ “vöôït bieân” ôû cöûa mieäng cuûa
moãi ngöôøi daân, ñieàu aáy ñaõ taùc ñoäng ñeán Tuaân vaø cuï theå hôn
laø moät nhoùm ngöôøi quen thaân tình vôùi Tuaân tröïc tieáp ñeà
nghò anh laøm taøi coâng cho chuyeán vöôït bieån. Muoán thay ñoåi
cuoäc soáng beá taéc, Tuaân ñaõ nhaän lôøi moät cuoäc haønh trình môùi
cho cuoäc ñôøi mình.

Tuaân keå ñeàu vôùi gioïng Baéc traàm aám ... “Caäu bieát khoâng?
ñeâm leân taøu, trôøi khoâng traêng, toâi chæ loay hoay trong phoøng
laùi, coøn moïi vieäc laø do oâng chuû ngöôøi Hoa trong Chôï Lôùn
ñöùng ra toå chöùc, toâi chaúng bieát maët muõi baø con mình ra sao.
Moïi chuyeän leân taøu nhôø Giôøi thöông troâi chaûy caû caäu aï!

100 ÑA HIEÄU 74 - THAÙNG 6 NAÊM 2005