ĐH 067

ñình coù anh chò em, donø g hoï, coù leõ ai ai cuõng phaûi lo cha meï
vì ñaoï hieuá , lo anh em vì tình camû ruoät thòt, lo donø g hoï vì tình
gia tocä , roài sau môùi nghó ñeán ngöôøi chung quanh trong ñoù coù
nhöõng baïn beø khoâng ñöôïc may maén vì tình baèng höõu, tình
chieán höõu, tình ñoàng moân.

5)”Noãi lonø g bietá toû cuøng ai ?”:

Khi ñöaù con gaùi ñauà loøng cuaû toâi chaoø ñôøi taïi mieàn xa xoâi
thieáu vaéng boùng ñoàng höông naøy, toâi chöa ñi laøm ñöôïc, nhaø
toâi phaûi töï ñi lamø vôiù ñoàng löông chæ coù 3 ñonà g 25 motä giôø ñeå
lo cho vôï con töø nhönõ g ngaøy chaân öôùt chaân raoù môùi tôiù ñònh
cö (baây giôø con gaiù toâi ñang hocï ñaiï hoïc). Hoâm ayá nhaø toâi laiù
xe ñi mua themâ taõ cho con vôùi soá tieàn trong tuiù voûn veïn 20 ñoâ
la, toâi ôû nhaø chôø ñôiï , sau ñoù nhaø toiâ trôû veà tay khoâng, toâi môùi
hoûi “Sao anh queân gheù mua taõ cho con aø?”. Nhaø toiâ traû lôøi gonï
gaøng: “Anh ñaõ ñi hoïp vaø ñaõ ñoùng heát tieàn cho hoäi cöïu quaân
nhaân roià ”. Cacù anh vaø caùc chò thöû ñoaùn xem phanû önù g cuûa toiâ
lucù ñoù theá naoø ? Toiâ laëng yeân, xoay matë ñi choã khacù maø gioït
vané gioït daiø , luùc baáy giôø taâm tranï g cuûa toiâ thaät khoù noùi neân lôøi,
thöông con moät nhöng xoùt xa cho choàng ñeán traêm laàn. Toâi
môùi chôtï hieåu ranè g nhöõng mô öôcù , nhöõng hoaøi baoõ cuaû nhaø toâi
ñaõ bò thôøi cuoäc, bò tình hình chính trò luùc bayá giôø cöôpù ñi khoâng
chuùt tieác thöông, ñaõ laøm lu môø tuoåi treû ñang thôøi vaøng son
nhaát cuûa nhaø toâi. Toâi caøng thöông nhaø toâi hôn nöõa vì trong
cuoäc ñôøi cuaû con ngöôøi coù nhöõng caùi mình ñaùnh matá conø tìm
laiï ñöôïc nhöng thuôû oai huøng cuûa nhaø toâi nay laøm gì laáy laïi
ñöôïc nöõa. Hieåu ñöôïc caùi “haän loøng” naøy cuûa ngöôøi yeâu toâi
hôn 30 naêm veà tröôùc toâi thayá toâi coù bonå phaän phaûi “saùt caùnh
maø san seõ” hôn laø “coá tình laõng queân” nhöõng lyù töôûng maø suoát
cuoäc ñôøi coøn laïi nhaø toâi vaø caùc baïn coøn may maén soáng soùt
ñang ra coâng vun troàng trôû laiï . Trong batá kyø tình huoná g naøo töø
khi môùi quen cho ñeán giôø phutù naøy nhaø toâi vaãn motä loøng moät
daï duy trì quan nieäm “thaø buoàn loøng vôï con” chöù khoâng bao
giôø chòu ñaùnh maát niemà an uûi cho baïn be.ø Coù nhieuà lucù ñi lamø
veà toâi baét gaëp nhaø toâi thôû daiø , naèm gacù tay leân tranù vì khonâ g ñuû
söcù giupù ñöôïc nhöõng banï beø coøn lanë huïp trong côn bæ cöcï , toiâ

152 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

chæ an uiû anh aáy raèng “söùc ngöôøi coù haïn, mieãn sao ñeâm naèm
xuoáng löông taâm mình khoâng thoån thöùc laø ñöôïc roài”. Moät
ñieàu thaät quan troïng trong cuoäc soáng gia ñình toâi muoán nhaná
maïnh ñeå nhaø toâi phaûi nhaän roõ ñöôïc: duø lamâ vaøo batá kyø hoanø
caûnh naøo baûn thaân toâi cuõng nhö hai con cuûa chuùng toâi vaãn
luoân thaám nhuaàn lôøi dayï cuûa “Nguyeãn Traõi trong Gia Huaán
Ca” :

“Mieáng khi ñoùi, goùi khi no

Cuaû tuy tô tocù nghóa so nghìn truøng

ÔÛ ñôøi muoân söï cuaû chung

Soáng khonâ g, thaùc laiï tay khoâng coù gì”

6) Caùc noäi töôùng Voõ Bò trong hoanø canû h hieän taïi:

Taïi sao tatá caû chò em chuùng ta neân ngoià laïi? Neáu thôøi gian
vaø hoaøn caûnh cho pheùp, chò em chuùng mình caàn ñoùng goùp
moät phanà nhoû nhoi naoø ñoù ñeå laøm cho taâm tö caùc oâng thaáy treû
trung laïi duø nay toùc ñaõ ñiemå söông, thaáy yeuâ ñôiø hôn nöaõ duø
giôø ñaây löng ñaõ conø g goái ñaõ moiû , thaáy phaná khôiû hôn vôùi lænh
kænh baàu ñoaøn theâ töû (toâi khoâng theå naøo queân ñöôïc loái keå
chuyeän ratá haáp daãn cuûa anh Q. taïi nhaø anh chò T.M., toiâ seõ phaiû
naøi næ nhaø toâi vaø anh Q. cho toâi ñöôcï gaëp gia ñình toång coäng 8
ngöôiø cuûa anh Q. neuá coù dòp ñi WA) , tìm laiï tình caûm Voõ Bò duø
“hình haøi tröôøng meï nay ñaõ taû tôi theo vôùi thôiø gian”, thaáy laïi
chaân dung “muøa ha”ï cuaû nhönõ g “chaøng trai treû môùi ngaøy naøo
xeáp buùt nghieân töø giaõ ngöôøi yeâu leân ñöôøng. Ñaõ ñöôïc”keát toùc
xe tô” vaøo gia ñình Voõ Bò cuûa “ngöôøi ta” töcù caùc oâng, chunù g ta
“cacù naøng daâu Voõ Bò” phaûi baøy toû taám loøng yeâu thöông choàng
ñamä ñaø banè g cacù h taïo cô hoäi cho caùc oâng thaáy thoaûi maùi, thayá
thích “phaù phaùch’’ nhau hôn. Ñöøng lamà lanã raèng caùc oâng caiõ
nhau, chæ trích nhau maø chò em mình laïi buoàn loøng “thöông
nhau laém ñamá nhau ñau”, ñaøn onâ g con trai gaëp nhau laø choïc,
nghe tin nhau laø quaäy, bieát aån tình cuûa nhau laø phaù cho kyø
ñöôïc , vaäy chôù roài cuõng thöông yeâu nhau, ñuøm boïc lanã nhau
vì duø sao cuõng cuøng moät loø K29.

ÑA HIEÄU 67 153

7) Nhönõ g netù “deã thöông” vaø “khoù thöông” cuaû phaiù nö:õ

Nhö ñoanï trenâ toiâ coù noiù phaùi nöõ chunù g toiâ coù moät coá taät
raát ÍCH KYÛ nhöng beân canï h ñoù laïi noåi batä motä ñieàu maø khoâng
ai phuû nhaän ñöôïc aáy laø taám loøng HY SINH caû ñôøi mình cho
nhöõng ngöôiø maø mình thöông yeâu nhaát: HY SINH cho chonà g,
cho con. Toâi luùc naøo cuõng heát söùc caûm meán nhöõng ngöôøi vôï
coù choàng ôû tuø caûi taïo, vöøa laøm ñuû moïi coâng vieäc queân caû thaân
mình chæ cotá lo nuoâi chonà g , vöaø danø h dumï tieàn lo cho con aên
hocï , moät lonø g son saét, thuyû chung, benà tamâ vönõ g daï vôùi ngöôiø
yeâu duø phaûi monø moõi ñôïi chôø caû treân moät thapä nienâ (ñaây laø netù
noåi batä nhatá cuûa nöõ ca só taøi sacé K29 haiû ngoaiï maø toâi hanâ haïnh
lanà ñauà hoäi ngoä vôiù chò), nhöõng quaû phuï coøn quaù treû cunø g moät
lucù phaiû ñaûm nhaän hai vai tro:ø laøm cha vaø laøm meï cho ñanø con
daiï , ñaëc bietä hôn : nhieàu chò vì hoaøn canû h khi sang ñaây roài laiï
phaûi tieáp tuïc HY SINH nöõa ñeå laøm vui loøng choàng con. Phuï
nöõ chuùng toâi vì thích HY SINH cho choàng cho con quaù möùc
neân ñoâi khi laøm cacù oâng “cau maøy” ôû caùi tính thatä ÍCH KYÛ cuaû
caùc baø. Chuùng toâi mong moûi caùc oâng coù nhieäm vuï khuyeán
khích, nhanä ra ñöôïc caiù nguyeân nhanâ thaàm kín cuûa chuùng toâi
maø cuøng baøn bacï ñeå tìm ra giaûi phaùp onå thoûa trong viecä quaân
bình caùn caân: ích kyû vaø HY SINH ñeå caùc onâ g conø deã thôû chuùt
ñænh, ñeå haøi hoøa vôiù nhau trong cuoäc soná g gia ñình vaø taïo moái
lieân heä vôùi baïn höõu maø luùc naøo mieäng cuõng khoâng queân nôû
moät nuï cöôøi.

8) Vò Quoác Vong Thaân:

K29 HY SINH - Vanã soná g maiõ trong lonø g cuaû tatá caû chunù g ta

Noùi tôùi HY SINH thì khoâng coù söï HY SINH naøo cao caû
baèng Vò Quoác Vong Thaân . Xin cho pheùp toâi ñöôïc thay maët
caùc chò K29 cuùi ñaàu tröôùc vong linh caùc anh. Toâi chöa heà
quen teân caùc anh, chöa moät lanà gapê gô,õ nhöng trong thaâm tamâ
toâi thatä söï neå phucï , thaät söï muoán toân vinh caùc anh. Tieác raèng
toiâ khoâng ñuû khaû naêng ñeå laøm thô daønh rieâng cho caùc anh, toâi
xin ñöôïc cheùp laïi baøi thô “Anh Huøng Voâ Danh” cuûa Vieät Taâm

154 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

ñeå kính daâng leân cacù anh vôiù taát caû taám loøng quyù mená vaø tranâ
troïng.

============================================
ANH HUNØ G VOÂ DANH
*** Vieät Taâm ***
Hoï laø nhöõng anh huøng khonâ g teân tuoåi
Soáng aâm thaàm trong boùng toái moâng meânh
Khoâng bao giôø ñöôïc höôûng aùnh quang vinh
Nhöng can ñaûm vaø taän tình giuùp nöôùc
Hoï laø keû töï nghìn muoân thuôû tröôcù
Ñaõ phaù rönø g xeû nuiù lapá ñoàng saâu
Vaø laøm cho nhöõng ñaát catù hoang vu
Bieán thanø h moät daiõ sôn haø gaám vocù
Hoï laø nhöõng anh huøng khonâ g teân tuoåi
Trong loanï ly nhö giöõa luùc than h bình
Beàn moät loøng duõng caûm chí hy sinh
Danâ g ñaát nöôcù caû cuocä ñôøi trong saïch
Tuy coâng nghieäp khoâng ghi trong söû saùch
Tuy baûng vanø g bia ñaù chaúng ñeà teân
Tuy moà hoang xieâu lacï döôùi trôøi queân
Khoâng ai ñeán khaán nguyeàn daâng leã vaät
Nhöng maùu hoï ñaõ len vaøo maïch ñaát
Th òt cunø g xöông tronä lanã vôùi non soâng
Vaø anh honà chung vôiù taám tình trung
Ñaõ hoøa hôïp laøm linh hoàn gioáng Vieät

ÑA HIEÄU 67 155

9) Lôøi keát thuùc:
Hy voïng gia ñình K29 trong vaø ngoaiø nöôcù luonâ vöôn leân
trong nhöõng khoù khanê , bieán nhöõng nhuïc nhaèn, ñané g cay trong
ñôøi thaønh LÔØI THEÀ SON SAÉT ñeå toâ ñieåm cho nhöõng giaù trò
thanh cao cuaû mình vaø cuaû ngöôiø . Vôùi tiemà naêng vaø thôøi gian
cho pheùp, tatá caû cacù anh haõy kieân tamâ dìu daét chò em chunù g toiâ
vaø caùc chaùu mau mau hoäi tuï laïi ñeå cuøng ra coâng vun troàng
vöôøn hoa K29 töø theá heä naøy sang theá heä khaùc vôùi moät taâm
huyeát cao ño:ä HY SINH cho nhau maø khonâ g heà thayá metä moûi,
chunø g böôcù . Caùc chò, caùc chauù vaø chính toiâ ñaây luonâ vöõng tin
nhönõ g haøo khí maø caùc anh ñaõ chöùng minh roõ netù qua “Tieáng
Goïi Tröôøng Me”ï cuûa tacù giaû Ngocï Giao. AÉt haún taát caû chuùng
toâi lucù naøo cuõng ñaët tronï veïn loøng tin yeâu nôi caùc chaøng trai
Voõ Bò K29: “Chunù g ta khoâng tìm an lacï deã daøng maø chæ khatù
khao gioù möa cuøng nguy hieåm”.

156 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

SAÉT SON

* Rieâng taëng caùc gia ñình “HO”
* Taëng caùc Chò cunø g motä löaù beân trôiø laän ñanä

Dieäu Minh

Vôï “Cuiø ” Cao Xuanâ Leâ, K14

Tin truyeàn chuaån bò möôøi ngaøy
ÔÛ aên hoïc taäp caû ngaøy laãn ñeâm,
Taäp trung ôû Don Bosco(1)...
Em ôi, gaéng nheù troâng con ôû nhaø.

Theá roài möôøi ngaøy ñaõ qua,...
Möôøi naêm vaãn ñôïi, vaãn chôø töøng ñeâm
Töø Long Giao ñeán Bieân Hoøa,
Yeân Baùy, Phuù Thoï qua Haø Nam Ninh(2)
Nuùi Chöùa chan, ñoài phöôïng vó ngaøy naøo(3)
Anh ñi bieàn bieät chaúng mong ngaøy veà!

Thaêm nuoâi loäi suoái baêng ngaøn
Chaân moøn, goái moûi, chaúng sôøn loøng son

Nuoâi choàng ôû taän phöông xa,
Muoái vöøng côm ñoän, vôï con ñaønh phaàn
Xa xoâi caùch nuùi ngaên soâng,
Thaân coø laën loäi, thay choàng nuoâi con.
Ngaøy ngaøy buoân baùn taûo taàn,
“Saùng ra chôï sôùm, chieàu qua chôï chieàu”.

Moãi naêm con moãi lôùn khoân
Nhôù Cha, thöông Meï, chaêm lo hoïc haønh
Anh ñi maáy daäm non ngaøn,
Soáng ñôøi khoå haän, tuø ñaày ñaéng cay

ÑA HIEÄU 67 157

Vôï con moøn moûi ngoùng troâng
Queâ nhaø vaãn ñôïi vaãn mong ngaøy veà

Xa xoâi bieàn bieät bao naêm
Ngaäm nguøi gioït ngaén, gioït daøi xoùt xa
Laéng nghe tieáng choù ñeâm khuya
Ru con khaûn tieáng, ví daàu aàu ô,
Cha con duø ôû nôi ñaâu,
Thaân tuø cô cöïc moät loøng beàn gan
Duø cho traêm ñaéng, ngaøn cay
Chí cao choân chaët, taác loøng khoân nguoâi
Mong ngaøy röûa haän phuïc thuø
Daønh töøng phaàn ñaát, giöõ thôm queâ mình

Traûi qua maáy daäm sôn kheâ,
Moät loøng gaén boù, ñoâi bôø caùch ngaên
Queâ xöa moät maûnh traêng theà,
Moät loøng chung thuûy, khoâng heà phoâi pha

Dieäu Minh
30/04/2000

(1) Don Bosco: Moät Tröôøng Nhaø Doøng ôû Goø Vaáp. Nôi trình dieän ñaàu
tieân cuûa taát caû SQ/QLVNCH, vôùi lôøi phænh gaït cuûa VC: “ Chæ 10
ngaøy thoâi!”

(2) Long Giao, Suoái Maùu Bieân Hoøa, Yeân Baùy, Phuù Thoï, Traïi Taân Laäp
Vónh Phuù, Nuùi Chöùa chan, Gia Ray laø nhöõng nôi nhaø toâi ñaõ bò
giam giöõ.

(3) Ñoài Phöôïng Vó, Nuùi Gia Ray laø haäu cöù cuûa Trung Ñoaøn 52/
SÑ18BB do Ñaïi Taù Ngoâ Kyø Duõng CSVSQK14, Trung Ñoaøn
Tröôûng ñoùng quaân. Anh Duõng vaø nhaø toâi bò coøng chung moät coøng
khi chuyeån traïi töø Baéc voâ Nam veà nôi ñaây: Ñoài Phöôïng Vó ñaõ moät
thôøi ghi daáu böôùc chaân ngöôøi “Huøng 18”(bí soá cuûa Ñaïi Taù
Duõng). Trung Ñoaøn 52 vôùi nhöõng chieán tích laãy löøng taïi maët traän
Xuaân Loäc, Long Khaùnh cho ñeán giôø phuùt choùt, baét buoäc phaûi ñaàu
haøng!

158 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

Vonï g . . .

Hai naêm roià , qua nhö moät côn mô
Em tænh giacá , thayá laïc loaiø troná g vaéng
Buoåi saùng söông mai, buoåi chieàu nhaït naéng
Em vanã ngoài beân, song cöûa ñôïi chôø

Hai naêm qua roài, bieàn bietä bô vô
Em ngô ngacù , ñi tìm hình danù g cuõ
Boùng nheï löôùt eâm, nhö lôøi nhaén nhuû
Anh vaãn quanh ñaây, lanë g leõ maây muø

Coù nhöõng noãi buoàn, thaáy töïa thienâ thu
Ai chôû duøm em, muøa ñoâng buoát giaù
Cho thaùng ngaøy qua, aám lenâ muaø Haï
Theá giôùi beân kia, gaàn guõi beân naøy

Nhòp soáng ngheïn ngaøo, thoaùt khoûi buoàng tim
Hôi thôû cuoái, anh coi ñôøi thöaø thaiõ
Khepù maté ñi qua, saéc – khonâ g boû laïi
Tieáng naác theo em, ñeán cuoái cuoäc ñôøi

Giaùng Sinh buoàn 2002
Vaân Haø

(Baø quaû phuï Hoà Vanê Hoøa/K16)

ÑA HIEÄU 67 159

Em

Haø Noiä !

Kathy Tranà

I. Chöiû

Chöûi laø moät hanø h ñonä g ít ngöôiø thích “höônû g” nhöng laiï
coù ratá nhieuà ngöôiø thích “taëng” cho ngöôøi khaùc.

OÂng Nguyeãn Vaên Trung trong “Ngoân ngöõ vaø Thaân xaùc”
khi nghieân cöuù veà vaán ñeà chöûi ñaõ taám tacé raèng: “Coù leõ khoâng
coù daân toäc naøo treân theá giôùi vaêng tuïc, chöûi tuïc nhieàu vaø hay
nhö daân Vieät Nam...”

Nhaø vaên Voõ Phieán cuõng vieát : “Neáu chæ noùi ngöôøi Vieät
chöûi nhieuà thì khonâ g caàn baøn theâm vì ñoù laø motä söï thöïc khaùch
quan, chöiû laø moät ñaëc ñieåm cuaû daân toäc...”

Ñoù laø nhöõng nhaän xeùt ñoäc ñaùo. Nghieân cöùu veà vaên
chöông, ngoân ngöõ, vaên hoïc ñaõ khoù nhöng ít ra ta coù theå vaøo
thö vieän laø thaáy ñayà daãy nhöng nghieân cöùu veà chöiû tuïc thì vaná
ñeà tìm taøi lieäu chaéc laø voâ cuøng nan giaûi.

OÂng Voõ phiená ñaõ ñeå ra moät baiø daøi nghieân cöùu veà “chöûi”,
oâng phaân tích vaø thaáy nhöõng ñieåm chính sau:

Caiõ nhau laø coá tìm lyù leõ ñeå thané g ñòch vaø khi ñaõ noùng leân
thì chanú g mayá ai conø ñuû lyù trí ñeå suy nghó, lyù luanä neân thöôøng
nhöõng lyù luanä khoâng sauâ sacé nhöng canê baûn vanã laø lyù luanä ñeå
khoûi bí.

Khi caõi nhau ngöôøi ta chæ trích, noùi caïnh khoeù, noùi miaû
mai, ñoâi khi ta coøn ñöôïc gaëp nhöõng ñieàu thích thuù, nhöõng yù
töônû g ngoä nghónh luùc coù ñöôïc ñoái thuû thoâng minh, lauù lænh.

Chöiû khaùc hanú , chöûi laø moät hình thöùc ñanù h nhau banè g lôøi

160 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

noùi. Noiù cho to, ñao to, buaù lôùn, cacù h khonâ g chöûi loanï xaï coát
lamø ñau keû thuø.

Keû chöûi nghó raèng mình lamø ñau keû thuø baèng to tieáng, atù
gioïng ñoái phöông, baèng voán lieáng soáng, voán töø ngöõ chöûi ruaû
caøng naëng kyù caøng toát.

Keû bò chöiû neáu cuøng ñanú g capá , ngang tay thì ra mieäng ñoiá
ñaùp, chöiû laïi.

Coù söùc, to mienä g thì chöûi ñöôïc laâu daiø , yeáu thì chöûi motä
luùc heát söùc, ñaønh boû cuocä ra veà sau khi voã baønh bacï h:

- Thoiâ , baây giôø baø tha cho maøy lamø phuùc, baø khonâ g theøm
chöûi cho baån momà ba,ø baø ñi veà ñaây.

Keû thuø nhö bò chamï noïc laïi nhaåy leân ñong ñonû g, ñoû maët,
tiaù tai, ngoacù mieäng phaùo tieáp.

“Baø” ra veû khinh bæ, bòt tai laïi, khoâng theøm nghe, ngoe
nguaåy boû veà, giaõ töø cuoäc chieán.

Kho ngonâ ngöõ chöûi ruûa cuaû ta khaù phong phu.ù

Coù nhöõng cauâ haèn hoïc, ngané ngunû : Ñoà sucù sinh, ñoà choù
ñeû, ñoà maát daäy, ñoà ngu ngoác...

Tôiù nhöõng cauâ daiø doøng, coù vanà , coù ñieuä : “Cha namê ñôøi,
möôøi ñôiø thanè g ñeû ra boá ñöaù naøo laáy con gaø nhaø baø. Noù maø
khoâng khoân hoàn ñem traû baø thì baø ñaøo moà, ñaøo maû oâng baø,
oâng vaiû noù lenâ , baø baét noù anê c... caû naêm ñôøi cha, ba ñôiø con
nhaø noù...”

Khi chöûi ruaû, hai ñoái thuû hoaøn toaøn khonâ g ñoái thoaïi, cöù
bòt tai laiï maø gaoø , maø bané ra nhöõng voõ khí nanë g nhaát maø mình
coù theå sanù g tacù ra ñöôcï ñeå laøm thöông tonå toái ña keû thu.ø

Chöûi laø haønh hung, laø baïo ñoäng, gaây gheâ tôûm vaø con
ngöôøi chöiû toaùt ra veû phaãn noä, hung taøn troâng phaùt khieáp.

Ngöôøi ta thaéc maëc taïi sao cöù haêm he nhöõng ñieàu nhö:
“OÂng ñaùnh cheát cha mayø ”, “OÂng ò vaoø momà maøy” hay “Baø ñaiù
töø treân ñaàu maøy ñaùi xuoáng”, “Baø ñaøo oâng toå oâng tieân möôøi
taùm ñôùi nhaø mayø lenâ ...”.

Ñönù g ngay tröôùc maët keû thu,ø töùc theá, loàng lonä leân theá sao

ÑA HIEÄU 67 161

khonâ g xoâng vaøo haønh ñonä g nhö mình mong muoná maø cöù ñöùng
dienã taû lonø g mong öôcù cuaû mình baèng cacù h xæa xoùi chöûi ruûa?

Theo caùc nhaø nghieân cöùu veà vaên chöông... chöûi bôùi thì
ngöôøi ta chöûi vì ngöôiø ta ...heøn!

Ngöôøi ta khoâng daùm laøm nhöõng ñieàu mong öôùc ñoäc aùc
vôùi keû thuø vì sôï nguy hieåm. Ñeå giaûi thoaùt aám öùc, caêm thuø,
ngöôøi ta ñöùng xa xa roná g leân chöûi cho chacé anê maø vanã giaûi toaû
ñöôcï nhöõng aån öùc, thuø haän.

Hôn nöõa, neáu ngöôøi ta thaät söï khoeû hôn, nghóa ñen laãn
nghóa boùng thì ngöôøi ta töùc leân laø ñanù h luonâ cho haû töcù . Ngöôøi
yeáu theá hôn, khoâng xöû duïng voõ löïc ñöôïc thì ñaønh ñaùnh voõ
moàm cho ñôõ töùc.

Ñoù laø lyù do ta thaáy cacù baø hay chöûi vaø cacù oâng hay xoâng
vaøo ñaùnh nhau.

Tuy nhienâ , möùc ñoä thaáp nhatá cuaû söï chöûi ruaû laø chöûi tuïc
taèn maø ngöôøi ta thöôøng thaáy ôû ñaàu ñöôøng, xoù chôï nôi hai keû
chöiû nhau phuøng mang, trôïn maét mang taát caû nhöõng “cao löông
myõ vò” cuaû mình ra môøi ñoái thuû hay thaäm chí tôùi gia ñình,
doøng hoï ñoái thuû xôi.

Cao hôn moät möùc, ngöôøi ta chöiû ruaû nhau coù vaàn, coù ñieäu,
coù baiø banû nhòp nhaøng.

vaø khonâ g phaiû ai chöiû cuõng laø ngöôøi heøn ca.û

Nhieàu tröôøng hôïp phaûi can ñaûm laém ngöôøi ta môùi daùm
chöiû . Ñoù laø nhönõ g tröôøng hôpï chöûi ngöôïc: Ngöôiø döôùi chöûi
ngöôøi treân. Daân chöûi quan, quan chöûi vua, nhaân vieân chöûi
xeáp vaø bayâ giôø trong nhöõng xöù ñoäc taøi ngöôøi daân chöûi chính
quyeàn hoaëc nhöõng ngöôøi caàm ñaàu ñaát nöôùc.

II. Chöûi hay!

Mienà Baéc laø caùi noiâ cuaû vanê hoaù Vieät.

Ca dao, tuïc ngöõ, thô phuù mieàn Baéc ñeàu baét nguoàn tröôùc
neân phong phuù vaø trau chuoát hôn mieàn Trung vaø mieàn Nam
duø mienà Trung ñaõ moät thôiø laø kinh ñoâ trieuà Nguyeãn cuoiá cunø g.

Ta nghe anh chaøng Hoaøi Linh hay coâ Hoàng Ñaøo “chöûi

162 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

xoen xoeùt” maø laiï vui tai, thích thuù hôn nghe cacù coâ ca só haïng
nhì haùt nhieàu. Maø coù phaiû taïi ngöôiø chöûi coù chatá gioïng hay gì
cho cam, ngöôiø ta chöiû hay vì ngöôøi ta coù nhieuà voán lieáng ngöõ
vöïng, coù oùc töôûng töônï g, bieát caùch xepá ñaët cauâ chöûi trôû thaønh
baøi baûn vaên veû, vaàn ñieäu.

Tieuå muoäi ñaõ noiù cacù baø Baéc Kyø chöiû hay.

Caùc baø chöûi hay vì cacù baø chöûi nhieàu, caùc baø coù dòp “trau
doài nghieäp vuï” ñeàu ñeàu.

Ngoaiø Baéc ñaát ñai caèn coãi, khí haäu khacé nghieät, danâ chuùng
ngheøo khoù neân deã ñuïng chaïm quyeàn lôïi, deã thaønh xung ñoät.
Banû tính nhieuà baø laïi chua ngoa, ñanh ñaù hôn cacù baø Nam kyø
tuy döõ thieät nhöng laïi phoåi boø, chöûi aøo aøo cho xong ñeå coøn
qua chuyeän khaùc, “Söùc ñaâu ôû khoâng chöûi hoaøi?”

Quan troïng nhaát, cacù baø ñöôïc hanâ haïnh soáng döôùi cheá ñoä
XHCN. Cacù baø phaûi thay maët ñaøn onâ g trong xaõ hoiä vì thanh
nieân, ñaøn oâng ñaõ bò ñöa ñi B, ñeå tieáp noái con ñöôøng “choáng
Myõ cöùu nöôcù ... laïnh” cuûa Baùc Ho.à Cacù baø phaûi nhanh nheïn,
möu moâ, luoàn laïch hay phaûi döõ daèn, ñaáu tranh giai capá kòch
lietä môiù hoøng soná g sotù , tonà taïi.

Nhaát ngheä tinh, nhatá thaân vinh.

Ngoaøi Baéc hoià xöa coù ngheà ñi ñoiø nôï
möôùn. Ngöôøi haønh ngheà naøy ñöôïc gaùn
cho teân “Muï naëc noâ”.

Maáy muï naëc noâ naøy chuyeân moân tôùi
nhaø con nôï, chöûi bôùi, naèm vaï, phaù hoaïi,
aên ò ra taïi nhaø khoå chuû cho tôùi bao giôø khoå
chuû chòu khoâng thaáu phaûi laïy van, caàm
banù caû ñoà ñaïc, ga,ø choù, con caùi ñi ñeå traû
nôï.

Coù ñieuà hình nhö ngheà chöiû cuaû maáy muï nacë noâ chaû thamá
thía gì vôùi nhöõng ngöôøi daân trong “neáp soáng vaên hoaù môùi”
cuaû XHCH.

Con gaiù Haø noiä ngayø xöa noiå tiená g veà veû ñepï ñaiø cacù , thanh

ÑA HIEÄU 67 163

lòch, anê noiù ngotï ngaoø . Nhaø thô ñi khanù g chiená choná g Phapù maø
lonø g maiõ mô veà ngöôiø con gaiù cuaû ñatá nganø naêm vanê vaät:

Ñeâm mô Haø Noäi daùng kieàu thôm

Em Haø Noäi daùng yeâu kieàu, ñepï ñeõ, thôm tho vaø lamø anh
töông tö saâu ñaäm thì em phaiû aên noùi ngoït ngaøo, ñaèm thamé voâ
cuøng.

Cuõng em Haø Noäi, sau mayá chuïc namê “vacù bom ñanù h My,õ
oâm suùng tröônø g baén maùy bay Myõ”, thay theá ñaøn onâ g vaø traâu
boø cayà böaø , nhönõ g netù yeâu kieàu, thanh lòch ñaõ phaûi ngaäm nguøi
töø giaõ hoï. Nhatá laø veà phöông dienä taâm honà , ngoân ngöõ thì chao
oiâ , ña soá cacù onâ g phaûi chaoø thua. Coù onâ g nhaø vaên ñi “tham
quan ñaát nöôcù ” ve,à than thôû raèng:

- Con gaiù Haø Noiä bayâ giôø baoï phoåi, uoáng röôuï , huùt thuoác,
aên noùi tucï khieáp laém. Caùc coâ trô treõn choïc gheïo ñaøn onâ g khoiû
cheâ.

Tieåu muoäi khoâng coù haân haïnh quen vôùi baát cöù moät “em
Haø Noäi môùi” naøo nhöng bieát moät baø, thatä ra thì chæ nghe tieáng
baø thoâi. Baø Baéc Kyø- Haø Noiä nayø hienä nay noåi tieáng löøng laãy
hôn caû oâng Voõ Nguyeân Giapù . OÂng töônù g moät thôiø ñöôïc giao
chöùc vuï “quaûn lyù” daân soá vaø ñöôïc chò em khen ngôiï :

Ngayø xöa ñaïi töôùng caàm quaân,

Ngaøy nay ñaïi töôùng caàm ...quaàn chò em!

Hai cauâ ca dao thôiø ñaiï ñoù chanú g laø hai cauâ chöiû thaàn sauà a?ø

Ñaïi töôùng gì maø chæ khö khö “quaûn ly”ù , camà giöõ caùi giaûi
ruùt cuûa chò em chuùng toâi? (ngoaøi Baéc xaøi giaûi ruùt, khoâng coù
daây thun nhö trong mieàn Nam)

Ñaïi töôùng nghe ñöôïc cuõng eâ cheà, teâ taùi coõi loøng.

Vaø... Trôiø ñatá ôi! Tieåu muoiä tin baèng cheát ranè g ñoù laø taùc
phaåm tuyeät vôøi, ñacé yù cuaû moät baø Baéc kyø naøo ñoù lucù ñang bò
aån öùc vì bò... ñaïi töôùng Voõ Nguyeân Giapù caàm quanà baø, khoâng
cho baø thoaiû maùi... ñeû. Caùc baø vanã bò khoaù chatë vaøo caiù nguyeân
taéc “ba khoan” macé dòch truyeàn laiï töø thôøi “Baùc”coøn sinh tieàn:
Khoan Yeâu, khoan cöôùi vaø khoan ñeû!

164 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

Ñocä ñaùo nhaát laø sau bao namê ôû vôùi “Bacù vaø Ñaûng”, ñöôcï
höôûng loái giaùo ducï “Traêm namê tronà g ngöôiø ” ñeå trôû thanø h “Con
ngöôiø môùi cuaû XHCH”, caùc baø trôû thaønh noåi tieáng laãy löøng veà
taiø noiù tuïc moät caùch töï nhieân, aên noùi soáng söôïng, traéng trôïn
laøm nhöõng ngöôøi soáng vaø lôùn leân döôùi “cheá ñoä Myõ, Nguî”
cuaû chunù g ta chaoø thua caû noùn, nghe caùc baø chöûi laø lunø g bunø g
loã tai!

Baø Baéc Kyø Döông Thu Höông luùc ñauà noiå tieáng veà cuoná
tieåu thuyeát “Tieåu thuyeát voâ ñeà” trong ñoù nhuïc maï Vieät Nam
Coäng Hoaø baèng caùch cho trinh saùt ta hieáp daâm caùc “chò em
ñoàng chí gaùi”, sau ñoù laiï coøn caét vuù vaø cacù boä phanä sinh duïc
quaêng ñaày trong röøng (!). (Tieuå thuyetá voâ ñeà trang 16)

Baø Baéc Kyø naøy luùc ñoù ñaàu oùc coøn ñoû cheùt, ñaëc seät neân
vieát sacë muøi tuyeân truyeàn vaø “khoân” thaáu trôøi.

Baø laøm nhö trinh saùt ta ñi vaøo röøng Tröôøng Sôn trong
vuøng ñòch caû maáy chuïc ngöôiø moät löôït (?) thong tha,û khoeû re
nhö cöôõi xe ñi chôi ...xa loä ñeå höôõn höôõn, ñieân ñieân laøm
chuyeän... hieáp damâ roài xeûo quaêng tumø lum cuaû 5, 6 chò em boä
ñoäi (?).

Baø noùi baø ñi theo toaùn quaân

“Xeû docï Tröôøng Sôn ñi cöùu nöôcù ,

Maø loøng phôi phôùi ngaäp töông lai..”

Vaäy maø khoâng caàn bieát tôùi ñieàu kieän toái thieåu cuaû trinh
satù laø tình baoù , thu lumï tin töcù , phaûi baoû maät tuyetä ñoiá , khoâng
ñöôcï tietá loä motä tí ti hình tích, sô hôû motä chuùt laø ...tieâu!

Ñieân ñieân maø laøm nhöõng vieäc nhö baø töôûng töôïng vaø
ganù cho cacù trinh satù ta laø onà aoø töï saùt roài conø gì?

Nhöng thoâi, ñoù laø chuyeän ngaøy xöa, khi baø coøn chui ruùc
trong röøng, coøn ñöôïc “soi saùng döôùi ngoïn ñeøn chæ ñaïo cuaû
ñanû g” coøn “sanù g maét, saùng lonø g” ñeå nhamé maét laøm nhieäm vuï
ca ngôïi “Baùc vaø ñaûng”.

Sau ngaøy 30 thaùng 4 naêm 1975, baø chui ñöôïc vaøo mieàn
Nam vaø baät ngöaû khi thaáy söï phoàn vinh, neàn vaên hoaù, tinh

ÑA HIEÄU 67 165

thaàn vanê minh, lòch söï vaø söï leã ño,ä coù giaùo duïc cuaû caùc em hocï
sinh mieàn Nam.

Baø ñau quaù vì thayá mình bò löaø to.

Noãi ñau cuaû baø chaéc cuõng baèng noãi ñau cuaû naøng Kieàu
khi maéc löaø Thuùc Sinh.

Toäi nghiepä ! Nanø g Kieàu Döông Thu Höông macé löøa “thienâ
Tích Vieät Xaõ-hoäi chuû-nghiaõ”cuaû Thuùc Sinh hoï Hoà!

Baø laø ngöôøi thaùi quaù neân caùi gì cunõ g thaiù quaù.

Luùc tröôùc baø chöûi lính ta, baø nhaém maét, muùa buùt chöûi
khoâng caàn suy nghó, khoâng caàn ñuùng sai.

Bayâ giôø, baø cay cuù vì bò löaø gaït caû cuocä ñôøi thanh xuaân ñeå
phuïc vuï motä cheá ñoä ñocä taøi, haø khaéc, haïi daân, haiï nöôùc.

Baø töùc mình, cay ñané g, chua chatù , thuø hanè “Baùc vaø ñanû g”
hôn nenâ cacù h chöûi cunõ g hung hanê g, trané g trôïn, cay cuù vaø ñoäc
haïi hôn.

Ñieàu ngon laønh cuaû baø laø sau khi môû maté vaøo ngaøy 30/4/
75 baø ñaõ saùng suotá nhanä ra con ñöônø g “Bacù (daãn baø) ñi” laø...
con ñöôøng “bi ñaùt”.

Khi bieát bò löaø vaøo con ñöôøng sai beùt, baø coù ñaûm löôïc
damù noùi nhöõng gì mình nghó.

Tuyeät vôøi nhaát, baø coù ngoiø buùt cay ñoäc, soáng söôïng vaø
sacé beùn raát xuaát saéc maø coi boä caû ñaûng vôiù bieát bao vanê noâ
cuõng khoâng choáng ñôõ noåi nhöõng khi baø tung chöôûng mòt muø
trôiø ñatá , chöiû banè g ñuû nhöõng ngoân töø thoâ tuïc, traéng trôïn ñeå traû
thuø.

Baø laø ngöôøi khoân ngoan, ñaáu chöûi ngang ngöûa hay coøn
cao tay caû caiù nhaø nöôcù vôùi boä chính trò cuaû VC.

Baø laø ngöôøi Coäng saûn chöûi Conä g Sanû moät caùch bình daân,
trané g trôïn vaø hay khoâng ñoái thuû duø ñaõ coù nhieuà oâng CS nhö
Buøi Tín, Vuõ Thö Hienâ , Traàn Ñoä vaø nhatá laø nhaø vanê Nguyeãn
Chí Thieän chöûi “nhaø nöôùc ta” te tua!

AyÁ laø tieåu muoäi chöa keå nhöõng baäc tu haønh.

166 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

Cha Lyù ñaõ phaûi laïy chuaù xin tha thöù tröôùc khi ngaøi caát
töônï g Chuaù vaø lonø g nhanâ töø ñi ñeå chöûi CS!

Thöôïng toaï Quaûng Ñoä cuõng phaûi xin Phaät tha thöù tröôùc
khi ngaøi gaùc daï töø bi maø “Baù ngoï” CS!

Myõ coù caâu noùi veà theá löcï ñoàng tieàn:

“When money talks, everybody listens”.

Caâu naøy apù duïng vaøo tröônø g hôïp cuaû baø laø heát xaåy.

Khi baø chöûi, moïi ngöôøi donû g tai nghe.

Ñaûng ta vaø caùc vaên noâ, baùo... haïi cuaû “nhaø nöôùc” nghe
ñeå... chöûi laiï , ñeå choáng ñô,õ ñeå tìm caùch haï nhucï ba.ø

Hôn nöõa, coøn phaûi nghieân cöùu kyõ löôõng ñeå vaïch laù tìm
saâu, ñeå chuïp muõ, ñeå keát anù , ñeå boû tuø vaø neáu coù theå ñeå “chetï
cheát”, gaây tai naïn xe coä nhö ngaøy naøo “Baùc” thoâng ñoàng
vôùi Traàn Quoác Hoanø döïng maøn kòch taïi naïn xe coä “cheït
cheát” coâ Noâng Thò Xuanâ , ngöôiø tình cuaû “Baùc”, meï cuaû beù
Trung, con ñeû cuaû Baùc!

Khoâng ai bieát ta banè g mình!

Khoâng ai hieuå ngöôøi Coäng Saûn hôn ngöôøi Coäng Sanû !

Khoâng ai chöiû Coäng Saûn ñunù g hôn, hay hôn, saâu saéc
hôn , cay ñoäc hôn ngöôøi Conä g Saûn!

Ngöôøi ngoaøi nghe baø chöûi ñeå tìm nhöõng ñieàu tuy chöa
thuocä veà “thamâ cung bí sö”û nhöng cunõ g ñayà chi tieát thích thuù,
hay ho bôûi vì baø ôû ngay trong loøng VC, baø hieåu hoï nhö hieåu
chính baø.

Baø laø nanï nhaân tröcï tieáp neân baø bietá ro,õ baø chöûi ñunù g cho,ã
ñunù g ngöôøi, baø chöûi thatä , chöûi thaúng.

Haõy nghe baø chöûi:

“Trieàu ñình CS laø trieuà ñình duy nhaát cho tôùi nay, daäy con
gaiù , con dauâ vu khoáng cha hiepá damâ , dayä con trai chæ vaøo matë
boá “ñaû ñaûo thaèng boùc loät”, dayä laùng gieàng toá caoù ñieâu chaùc,
ñaâm cheùm, daày xeùo moà maû cuaû nhau... Khi con ngöôøi ñaõ ñuû
can ñaûm vu khoná g, nhuïc maï ngay boá meï ñeû cuaû mình thì hoï

ÑA HIEÄU 67 167

thöaø söï nhaãn taâm ñeå laøm nhöõng ñieàu aùc gaáp ngaøn laàn theá vôùi
tha nhaân....

“Caû nhöõng ngöôøi coøn ñang baûo veä ñaûng CS cuõng phaûi
leân tieáng chöûi ruaû nhaø caàm quyeàn laø keû ñeåu caùng, taùn taän
löông taâm...

“Ñoøi hoûi nhaø nöôùc CHXHCN Vieät Nam chôi ñaøng
hoaøng,ñunù g luaät, bieát töï troïng vaø lieâm sæ thì cuõng hoang töôûng
nhö tin Chuû nghiaõ Coäng Saûn khoa hoïc cuaû oâng Le-â Nin vaäy.

“ÔÛ nôi naøo nhöõng heä tö töôûng töï cho pheùp chunù g laø kim
chæ nam cho löông tamâ nhaân loaiï , laø thöù duy nhaát ñuùng ñeå daãn
daté con ngöôøi tôùi moät “ngaøy mai töôi saùng”, ôû ñoù, cuoäc soáng
ñích thöïc cuaû con ngöôøi phaiû bò dieät vong..

“Nhöõng xöù sôû maø keû laõnh ñaïo coá tìm caùch giam daân
chunù g trong söï ngu doát, sôï haiõ , coâ lapä tinh thaàn ñeå chunù g maëc
söcù boùc loät hoï vaø tanø phaù taiø nguyeân quoác gia moät cacù h coù tính
toaùn vaø thaønh heä thoná g nhöõng khoaûn tieàn lôùn chuyenå ra nöôùc
ngoaøi...

Baø soáng vaø “tieáp thu” chöõ nghiaõ XHCN, cuaû “neáp soáng
vanê hoaù môùi” nenâ nhöõng “töø” trané g trônï ñöôcï baø tuoân ra chöiû
ruûa raát töï nhieân, raát nhuyeãn, raát “chænh”, baø chöûi tuïc ro ro,
khoâng ngöôïng ngapä , ngaïi ngaàn nghe thaät keâu, thaät ñaõ loã tai.

Khuoân maët caùc laõnh ñaoï VC döôiù maét baø:

“...nhaân caùch moät trong caùc baäc löông ñoáng trieàu ñình
caùc onâ g chæ laø loaiø ñeåu gia,û taâm tính hieåm aùc, voâ luaân.

Vaø cacù h ñoiá xöû cuaû nhaø nöôcù vôùi moät ngöôiø ñaøn ba:ø

“Boä noïäi vuï cuaû CS ñaõ nhieàu lanà cöû nhöõng thanè g thanh
nienâ ñeán tìm caùch ve vaõn toiâ vaø chôø cô hoiä ñená ñeå hoï coù theå
quay phim, chupï aûnh laøm nhucï toâi. Trong xaõ hoiä Vieät Nam,
hình aûnh moät ngöôøi ñaøn baø laøm tình vôùi motä ngöôiø ñaøn oâng thì
ñoù laø caùch ñaøo moà hay nhatá ñeå choân soáng moät ngöôiø ñaøn ba.ø
Khoâng nhöõng choân maø coøn nhuïc maï caû gia ñình ngöôøi ñoù
nöõa...

“Thieáu töônù g Quan Phoøng vaø Trung töôùng Döông Thoâng

168 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

ñaõ gaùn cho toâi toäi giaùn ñieäp, baùn bí maät quoác gia cho nöôùc
ngoaøi. Hoï coøn sæ nhuïc toiâ khi noùi ranè g toiâ coù cuoäc soná g truïy
laïc vôiù onâ g Buøi Duy Tamâ . Hoï baoû raèng toiâ vôùi oâng Taâm lamø
tình treân caïn, laøm tình döôùi nöôùc nhö chieác xe taêng, vöøa boø
treân caïn, vöøa loäi döôùi nöôùc. ... Moät ñaûng vieân ñaõ phaûi thoát
“Ñaûng khoâng coøn vieäc gì laøm nöõa maø ruùc vaøo caùi khu cuaû
ngöôiø ñaøn baø hay sao?” Ñená bayá giôø cacù quan chöcù CS môiù
tænh nguû maø ngöng nhuïc maï toiâ .

Lanõ h ñaïo nhö vaäy, Caùn boä nhö vayä vaø Ñaûng nhö vaäy thì
coøn gì khonâ g ñaùng cho baø chöiû ?

OÂng Döông... Thoâng voâ phuùc ñuïng tôùi baø Döông... Thu
Höông thì oâng phaiû traû monù nôï mauù kinh khunû g coøn thieáu baø:

“Trong cuoäc gaëp Döông Thoâng, keû ñaïi dieän cho quyeàn
löïc cuûa CS, toâi thaáy thaät laø thamû haïi. Nhatá laø veà kieán thöcù thì
phaûi noùi tatá caû caùc haïng ngöôøi naøy chunù g noù chæ bieát noùi nhöõng
lôiø vietá saün treân giaáy tôø chöù khonâ g bao giôø nghó ñöôïc cauâ gì töø
trong oùc naõo chuùng noù... Toâi noiù thanú g vaøo matë Döông Thonâ g:
“On g laø moät con ñieám, con ñieám banù mình theo hanï g toài
taøn nhaát ôû viaû heø baùn mình namê xu...” Khi toiâ noùi theá, maët
Döông Thoâng thaâm tím laiï , ngöôøi run baén leân. Banû maët ayá ñaõ
töøng ñöa hanø g traêm ngöôøi vaøo nhaø tuø, khieán haøng vanï ngöôøi
lo sôï. Theá maø lucù ñoù thaâm tím laïi. Toâi baûo: “...Tröôùc khi gaëp
oâng, ngöôøi ta ñoàn onâ g gheâ gôùm lamé , nhöng baây giôø, toâi thaáy
matë oâng gioná g boä phaän sinh duïc cuaû moät con ngöaï giaø, vöaø
tamê toiá , vöaø nhô nhuocá . Toiâ khoâng ngôø keû laøm ngheà conâ g an
chuyeân ñanø apù ngöôiø khacù maø laïi run rayå nhö vayä ...”

Baø chöiû nghe ñaõ loã tai thaät nhöng ñeán choã baø so saùnh maët
oâng Döông Thoâng vôiù “cua”û con ngöaï giaø thì tieuå muoäi ñaønh
khoâng ñoàng yù vôùi baø.

Baø so saùnh vaäy toiä nghieäp cho... “cuaû” con ngöaï quaù!

“Cuaû” con ngöaï giaø noù chæ cu,õ chæ giaø chöù coù laøm gì neân
toäi maø baø nôõ so saùnh vôùi baûn maët oâng Döông Thoâng, keû voâ
lieâm sæ, keû coù chöcù quyeàn cuaû nhaø nöôùc ta, keû thuø cuaû ba,ø keû

ÑA HIEÄU 67 169

ñaõ haõm haiï bao nhieuâ ngöôøi voâ toiä ?Baø noùi vaäy toäi cheát!

Con ngöïa naøo bieát baø so sanù h nhö vaäy, noù daùm kieän baø
laém aï. Maø baø thua laø caùi chaéc bôûi vì baø haï nhuïc, laøm maát
danh döï vaø gaây nguy hieåm cho tính manï g noù!

Ngöôøi CS chöûi ngöôøi CS ñaõ hay, ngöôøi Baéc CS chöûi laïi
caøng xuaát saéc nhöng chöûi kieuå ... huîch toeït, con gaùi Haø Noäi...
môùi, nhö baø thì tieuå muoäi chöa heà thayá .

Nghe thietä ñaõ ñôøi!

Cöù töôûng töônï g baø vöøa xæ vaû, xiaû xoiù vöøa nhaåy leân ñong
ñonû g, voã boâm bopá tröôcù maët Döông Thoâng thì trôiø ôi laø khoaùi
chí.

Nghe baø chöûi vaäy, ñöøng töôûng baø laø ngöôøi khoâng ñöôïc
giaùo duïc ñaøng hoaøng nhaù.

Haõy nghe baø kín ñaùo khoe neà neáp gia phong cuaû baø:

“Xöa kia, boá toâi cho raèng: Boû choàng laø ñieám nhuïc gia
phong... Theá neân banè g moïi cacù h, onâ g baét eùp toiâ phaûi quay veà
vôùi ngöôøi chonà g cuõ. Vaø duø toâi ñaõ thaønh thaân, ñaõ coù hai ñöùa
con, ñaõ thaønh ngöôiø vieát vaên, ñaõ kieám ñöôcï tienà ñeå theâm vaøo
nuoâi onâ g vaø gia ñình, bôiû löông höu cuaû onâ g raát thapá , boá toâi
vanã baét toâi quyø goiá , quay maët vaoø töôøng roài laøm kieåm thaoû
ñoïc tröôùc matë oâng vaø hoï hanø g... Nhöõng cuocä kieåm thaûo keùo
daiø hôn hai namê , lienâ mienâ , khoâng meät moûi...”

Naoø , naøo, quyù ñoäc giaû ñaõ sôï caùi gia phong nhaø baø chöa?

Nghe baø keå maø töôûng ñang xem “Laù ngoïc caønh vaøng”
cuaû Nguyeãn Coâng Hoan thôøi tieàn chieán!

Gia ñình gia giaùo ñeán vaäy, boá nghieâm khaéc ñeán theá maø
baø chöûi coøn xuaát saéc, thaàn saàu ñená vaäy. Baø maø khoâng ñöôïc
giaoù duïc kyõ vayä thì ñeán... Bacù cuõng cheát vôùi baø, noiù gì Döông
Thoâng vôùi Döông Taéc!

Tuy nhienâ , vì baø ñang hanê g, thöøa thané g xoâng leân neân coù
nhöõng ñieàu baø noùi nghe hôi ngöôïc ñôøi. Chaúng haïn baø noùi
oâng Buiø Duy Tamâ veà Vieät Nam:

“OÂng Taâm ñaõ laáy xe cuaû oâng Thoâng ñeå gaëp baø Nguyeãn

170 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

Thò Ñònh, ñeán boä Toång Tham Möu ñeå banø vieäc baùn caùc kho
vuõ khí Long Thaønh. Coù nghiaõ laø onâ g Taâm ñaõ gapë taát caû nhöõng
ngöôiø caàm quyenà cao nhaát xöù sôû naøy...”

Chaø cha,ø kho vuõ khí Long Thanø h! Hoài xöa, khi ba tieåu
muoäi veà höu, cuï mua motä mieáng vöôøn nhoû ôû Long Thanø h, ganà
tröôøng Thieát giaùp ñeå tính döôõng giaø nhöng tieåu muoäi khoâng
nghe noùi coù kho ñanï ôû ñoù.

Chæ nghe coù kho ñaïn Long Bình.

Vuï noå kho ñanï Long Bình sau 1975 ñaõ lamø nhönõ g ngöôøi
daân Saøi Goøn hoài hoäp sung söôùng, noân nao ao öôùc vaø khaéc
khoaiû ñôïi chôø vì töônû g quanâ ta keùo veà layá laiï thuû ño!â

Duø coù kho vuõ khí Long Thaønh ñi nöõa thì sau gaàn 30 namê
ñöôcï “nhaø nöôùc ta tiepá quanû ”, kho vuõ khí maø aên ñöôïc thì ñaõ bò
chia chaùc, aên heát nhaün.

Neáu khonâ g anê ñöôïc maø banù ñöôïc thì... tham nhuõng cunõ g
ñaõ tìm caùch “mocù ngoaëc”ñeå tuonà ra baùn cho ...Cambodia hay
cho ...Taàu khi hoï ñanù h nhau vôùi nhaø nöôùc ta, kho vuõ khí cunõ g
chaúng coøn.

Neáu khoâng laøm gì ñöôïc, ñaønh ñeå ñaáy thì vuõ khí cuõng hö
honû g, gæ seùt, oâng Taâm laáy vuõ khí cuaû ai? ôû ñaâu? vaø tö cacù h gì
baùn cho nhöõng ngöôøi caàm quyeàn VC?

Giaù baø noiù onâ g Tamâ chaïy affair,
chaøo baùn vuõ khí oâng ...luïm ñöôïc cuaû
Myõ ôû ñaâu ñaâu beân ...Taây ñem veà baùn
cho VC nghe conø coù lyù hôn.

Nhöng maø thoâi, baø chöûi hay vaø
söônù g tai baét chetá , coù sai sotù tí tænh cuõng
... chaúng sao.

Chæ coù ñieuà , moãi khi nghe baø khoaùi
chí ñaïi ngoân... chöûi nhaø nöôùc cuaû baø
thì mình cuõng neân caån thaän, suy nghó
chuùt ñænh.

*

ÑA HIEÄU 67 171

Ñöøng töôûng chæ caùc baø bieát chöûi, caùc oâng Baéc Kyø döôùi
XHCH cuõng chöûi ra gì laém. Chaúng qua chæ vì theo ñuùng tucï
ngöõ ta:

- Ñi vôùi butï macë aùo caø-sa, ñi vôiù ma macë aoù giaáy.

ÔÛ vôùi “nhaø nöôùc ta” maiõ , coù laø thaùnh cuõng phatù ñienâ maø
chöûi um leân.

Haõy nghe “OÂng Nhaø nöôùc ta”, nhönõ g ngöôøi töï phong “ñaày
tôù nhaân daân” phaùt bieåu xanh dôøn:

- OÂng laø ñaày tôù nhaân daân, oâng khoâng ham chöùc quyeàn,
oâng chæ ham phuïc vuï, onâ g quyetá laøm ñaày tôù nhaân daân caû ñôøi.
Ñöùa naøo daùm ngaên khoâng cho oâng phuïc vuï nhaân daân, oâng
ñaùnh boû meï!

OÂng nhaø nöôùc cöông quyeát phuïc vuï nhaân daân nhöng “nhaân
daân” thì cöù dayã naåy, baûo raèng khoâng caàn ñöôïc phuïc vuï kieåu
ñoù.

Gaàn ñaây nhaát, trong phong traøo tranh ñaáu cho nhaân
quyeàn, Hoaø thöôïng Quaûng Ñoä, Linh muïc Nguyeãn Vaên Lyù, cuï
Leâ Quang Lieâm, onâ g Hoanø g Minh Chính, luaät sö Leâ Chí Quang
ñeàu ñoàng thanh phaûn ñoái vaø ñieåm maët “nhaø nöôùc ta” baèng
nhöõng caâu ratá tôiù :

- Vôùi cheá ñoä naøy thì phaiû chöûi chöù noùi vôùi noù chæ phí lôøi.
- Phaûn ñaïo lyù nhaân vaên, vu khoná g traéng trôïn...
- Maát dayâ thanà kinh liemâ sæ
- Toaø aùn duø bò nhaân daân phaûn ñoái vaãn cöù im tòt, ñieác
ñaëc.
- Baïo taøn vaø ñoäc taiø hôn caû Phaùt Xít vaø Hít-le!

Coøn nhöõng lôøi chöûi naøo ñuùng hôn nöõa chaêng? Chaéc
phaûi chôø nghe baø Döông Thu Höông chöûi tieáp.

III. Goùp yù.

“...

... Toâi laø moät cöïu só quan quaân löcï VNCH vaø coù chutù ít
hieåu bieát veà vaná ñeà ñaïn döôïc, toâi muoán dunø g söï hieuå bieát nhoû

172 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

nhoi cuaû mình ñeå goùp yù veà moät baiø baùo cuaû co.â

Trong baøi phieám luaän “Chöûi hay”, coâ noùi veà muï Döông
Thu Höông thaät laø ... khoâng coù choã naøo cheâ ñöôïc... chæ xin
gopù yù veà ñoanï cuoiá cuaû baiø naøy: viecä onâ g Buøi Duy Tamâ dunø g
xe cuaû teân Trung töônù g Döông Thonâ g tôùi boä Toång Tham Möu
VC gaëp naëc noâ Nguyeãn Thò Ñònh ñeå banø vieäc banù caùc kho vuõ
khí taïi Long Thaønh.

Nenâ boû qua cacù chi tietá nhoû nhaët laø Long Thaønh hay Long
Bình vì vôùi ngöôøi mieàn Nam coøn ñoâi khi laàm laãn, noùi gì tôùi
DTH môùi “xeû doïc Tröônø g Sôn ñeå vaoø Saøi Gonø ”, duø muï coù vaoø
baèng “xe taêng loiä nöôcù ” coù theå ñi döôùi nöôùc nhö treân caïn nhö
nhau chaêng nöõa. Vieäc toâi muoán goùp yù laø: Coù theå vieäc baùn
sunù g ñanï cuaû Quaân löïc VNCH boû laiï la.ø .. coù thöïc?”

“Vuõ khí vaø ñaïn döôïc “baén baèng suùng” cuaû hai khoái Töï
Do vaø CS hoaøn toaøn khaùc bietä , khonâ g theå dunø g laãn lonä . Thí duï
suùng tröôøng caên baûn cuaû khoái Coäng laø AK47 coù ñaïn ñöôøng
kính 7,65 mm, döùt khoaùt khoâng theå duøng ñaïn cuaû M16, coù
ñöôøng kính 5,56 mm.

Caùc vuõ khí khaùc töø suùng luïc tôùi ñaïi baùc ñeàu khaéc tinh
nhau nhö vayä , khonâ g theå dunø g chung ñaïn ñöôcï . Nhöõng chieán
xa, taàu thuûy, mayù bay ñeàu khoâng theå duøng cô phanä cuaû “khoái”
naøy ñeå söûa chöõa quaân duïng hö hoûng cuaû khoái kia.”

“Ngaøy 30/04/1975 mieàn Nam thaát thuû, chuùng ta boû laïi
khoaûng 200 ngaøn taán ñaïn caùc loaïi, toàn tröõ trong gaàn 20 kho
ñaïn töø Quaûng Trò veà tôiù Caàn Thô chöa kòp phaù huyû.

Noùi “chöa kòp” laø noiù cho qua, cho ñôõ töùc vì trong thöïc teá
coøn nhieàu uaån khuùc kyø dò khoâng giaûi ñaùp: Taát caùc caùc kho
ñaïn, ngoaïi tröø kho Ban Meâ Thuoät, ñeàu ñaõ ñöôïc chuyeân vieân
phaù huyû cuaû moiã kho ñatë chaát noå vaøo tönø g ñoáng ñaïn, tönø g nhaø
kho roài ñôïi leänh thöôïng caáp. Caùc só quan tröôûng kho ñieän
thoaïi leân Boä Tö -leänh Quaân-ñoaøn, Boä Chæ-huy Tieáp-vaän lieân
heä xin leänh phaù huy.û Laàn ñauà xin leänh ñöôïc traû lôøi: “Haõy ñôïi
lenä h Saøi Goøn”. Laàn xin leänh thöù hai thì khonâ g ñöôïc traû lôiø vì
caùc “Thamå quyeàn” ñeàu ñaõ xa chayï , cao bay. Trong cöông vò

ÑA HIEÄU 67 173

Tröôûng kho tröôøng hôïp naøy, khoâng ai töï yù phaù huyû kho ñeå
mang haiï vaøo thaân ñaønh tìm ñöôøng thoatù hieåm cho thuoäc caáp
vaø chính mình. Ketá qua:û Gaàn 20 kho ñanï coøn nguyeân venï cho
Coäng quaân vaøo chieám ñoaït.”

“Vôùi soá quaân duïng khoång loà do chuùng ta boû laïi, trò giaù
haøng traêm tyû Myõ-kim vaø tuïi VC laïi laø boïn “ñænh cao trí tueä”
trong theá giôùi löu manh, chunù g nhìn ngay ra viecä phaûi laøm laø
tìm moiá banù soá ñaïn, sunù g oáng, taàu thuy,û mayù bay vv... cuaû Myõ
cho nhöõng nöôùc naoø tröôcù ñaây dunø g quanâ duïng Myõ nay quay
sang choná g Myõ nenâ thieáu sunù g oná g,ñaïn döôcï vaø cô phaän söûa
chöõa cho soá quaän dunï g hö hao xeáp cao nhö nuiù , ñoù laø Iran vaø
moät soá nöôcù bò Myõ chôi xaáu, dunø g troø “caám vanä ”ñeå baét cheït.

Tuiï VC ñaõ löu manh nhöng oâng B.D.T conø hôn moät böcï .
OÂng ñönù g ra laøm moiâ giôiù banù soá quanâ dunï g maø keû mua (Iran)
vaø ngöôiø baùn (VC) khonâ g theå tröcï tieáp vaø coâng khai ñieàu ñình
giaù ca.û ”

“Nhieàu naêm nay toâi ñöôcï nghe (dó nhieân khoâng thayá ) moät
soá ngöôiø Vieät Nam tî naïn CS sang Myõ töø 75 bò cô quan FBI vaø
CIA giam giöõ nhieuà naêm vì toiä “moâi giôùi banù cô phanä söûa chöõa
maùy bay” töø Vieät Nam sang Iran. Coù laàn, toâi ñöôïc baïn cho
bieát moät ngöôøi banï chung “ñang ôû tuø vì lamø moâi giôùi cho VC
baùn quaân duïng Myõ boû laiï Vieät Nam”. Toâi baøng hoaøng tröôùc
tin ñoäng trôøi nayø .”

“Chaéc coâ tieåu muoäi coù ñöôïc nghe moät vaøi maåu “tin töùc
mình” ñaïi khaùi nhö: “Töôùng VC tôùi thaêm Nguõ Giaùc Ñaøi taïi
Washington DC”? Mình nghe thì töùc nhöng VC vaø Myõ thì
khoâng töùc chutù naøo caû vì boïn chunù g ñang aâm möu vôùi nhau:
Thay theá toaøn theå khoiá quaân duïng khoái Conä g maø VC ñang söû
dunï g banè g quanâ duïng Myõ. Neáu lamø ñöôïc vieäc nayø thì caû hai
beân ñeàu coù lôïi, Myõ baùn ñöôïc haøng (raát ñaét tieàn) vaø tuïi VC
thoatù ñöôïc vieäc “ngöôøi anh em Trung Quocá ” baté cheït vì suùng
ñaïn.

Ngoaøi ra, toâi coøn ñöôïc nghe (nhöng khoâng chaéc truùng):
Cacù Quaân tröônø g cuaû Myõ hieän nay leån ngheån cacù Só quan VC
theo hoïc, dieãn laïi ñuùng caûnh thaân phuï cuaû coâ vaø chính caù

174 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

nhaân toâi ñaõ coù thôiø tu nghieäp taïi cacù quaân tröônø g Fort Bening,
Fort Belvoir, Fort Silk vv... ngaøy tröôcù ñayâ . Dayä cho “keû thuø
cuõ”, Myõ ñaõ chaúng maát gì, laïi thaâu ñöôïc moái lôïi khoång loà do
vieäc banù quanâ dunï g. Khi coù lôïi thì “danh döï chæ laø thöù yeáu”.

“... Ñaây chæ laø “böcù thö rieâng” goùp yù vôiù coâ veà moät vaán ñeà
maø chuùng ta coøn hoaøi nghi...”

Ghi chu:ù Sau hai baøi “Chöûi” vaø “Chöiû hay” phoå bieán treân
baùo chí, tieåu muoäi nhanä themâ raát nhieàu thö khích leä, gopù yù töø
ñoäc giaû, ñaëc bieät trong gia ñình VB. Tuy nhienâ , trong khuonâ
khoå baiø vietá cho Ña Hieuä , tieuå muoäi xin pheùp chæ ñaêng leân motä
baøi goùp yù raát saâu saéc vaø chuyeân nghieäp cuaû moät vò cöïu
SVSQDL ñeå roäng ñöôøng dö luaän.

Theå theo yù chuù, tieåu muoäi khoâng neâu teân taùc giaû. Ñoàng
thôøi, xin thaønh thaät camù ôn lonø g quyù meán, khuyeán khích, khen
ngôiï , thamê hoiû vaø nhönõ g goùp yù cuaû chuù cho tieuå muoäi töø tröùôc
ñeán baây giôø.

Cuõng nhaân dòp naøy, Tieåu muoäi raát caûm ñoäng vaø chaân
thanø h caùm ôn tröôcù nhönõ g thaêm hoûi, khích leä töø cacù baùc, caùc
co,â chuù vaø gia ñình Voõ Bò. Tieuå muoiä mong ñöôcï themâ nhöõng
yù kiená veà nhönõ g baiø vôû treân DH.

ÑA HIEÄU 67 175

Motä thoanù g tamâ tö

Thaân tanë g tatá caû caùc Anh ñaõ coù motä thôiø Alpha ñoû

Ngoïc Traâm 19B
“Phuùt tình côø toâi quen ngöôøi AÙo Tím
Gaùi Gia Long maù thaém ñoû moâi hoàng
Noùn nghieâng vaønh trong daùng ñieäu baâng khuaâng
Em e theïn döôùi taøn hoàng phöôïng vó!!”

Baøi thô tình töø ngöôøi trai Voõ Bò
Vieát trao veà ngöôøi em gaùi Gia Long
Lôøi yeâu thöông aáp uû moái tình noàng
Anh trang troïng “Xin daønh rieâng Coâ Beù!...”

Lôøi thô Anh daën doø: “Em ngoan nheù,
Choán Quaân tröôøng ...Anh chaúng deã veà ñaâu!
Trôøi Saigon – Ñalaït caùch xa nhau,
Nhöng Anh vaãn thöông hoaøi coâ gaùi nhoû!...”

Ngaøy xöa aáy ... Em vaãn coùn nhôù roõ...
Buoåi tan tröôøng naéng thoaùng nheï haây haây
Saéc phöôïng hoàng töøng caùnh nheï bay bay
Moâi em thaém ...? Hay phöôïng hoàng thaém ñoû!

Lôøi yeâu thöông chaân tình Chaøng ñaõ ngoû
Em theïn thuøng e aáp nuï cöôøi duyeân
Em ngöôïng nguøng beân vaønh noùn nghieâng nghieâng
Vaø ñoâi boùng cuøng dìu nhau chung böôùc ...

Roài ñoâi boùng cuøng chung caâu heïn öôùc
Gaùi Gia Long – Trai Voõ Bò neân duyeân
Trai Anh haøo saùnh cuøng Gaùi Thuyeàn quyeân
Keå töø ñoù ... Em laøm daâu Voõ Bò!

Coù ai ngôø ! Nay tha phöông xöù Myõ ...
Soáng taïm dung nôi ñaát khaùch queâ ngöôøi
Em aâm thaàm ñeám töøng thaùng ngaøy troâi
Gom thöông nhôù ... Em mô veà Toå Quoác!

176 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

Buoàn naøo hôn laø noãi buoàn maát Nöôùc!!!
Vui naøo baèng laáy laïi ñöôïc Giang Sôn...
Nay tha höông loøng naëng tróu tuûi hôøn
Queâ ta ñoù... Heïn ngaøy veà Coá Quoác.

Nhôù khoâng Anh? ... Ngaøy ra tröôøng thuôû tröôùc!
Vôùi lôøi theà son saét giöõ Non Soâng,
Nhöõng lôøi theà – Anh coøn nhôù gì khoâng?
Em chæ hoûi ... Nhö moät lôøi nhaéc nhôû.

Em chæ hoûi ... Vì loøng Em lo sôï!
“Soáng tha höông ñöøng naûn chí anh huøng
Kieáp tha höông duø coù muoán hay khoâng
Chæ laø böôùc taïm dung treân ñaát khaùch!”

Ñôøi tî naïn vôùi muoân vaøn thöû thaùch
Queâ höông ôi! Ta heïn phuùt töông phuøng
Ngöôøi yeâu ôi! Em vaãn ñôïi vaãn mong
Ngaøy hoïp maët nôi Tröôøng xöa thaân aùi.

Ngaøy hoïp maët coù ñaøn con veà laïi
Vuõ ñình tröôøng rôïp boùng Côø vaøng bay
Ñænh Laâm Vieân huøng vó vaãn coøn ñaây
Vaãn ngaïo ngheã vaãn kieân cöôøng mong ñôïi

Alpha ñoû moät thôøi! ... Coøn nhôù tôùi?
Phuùt oai huøng chinh phuïc ñænh Laâm Vieân
Ñeâm daï haønh Ñaø Laït laïnh trieàn mieân
Buoåi daïo phoá ñaàu tieân ñôøi Voõ Bò

Bao kyû nieäm hieän veà trong taâm trí
Anh yeâu ôi! Em chôït thaáy baøng hoaøng
Ñeán bao giôø môùi giaûi cöùu Giang San
Veà Tröôøng Meï ta vieát trang söû môùi!,,,

Töôûng nieäm 30 thaùng 4 ñen
Milpitas, Ca , Thaùng 4/2003

ÑA HIEÄU 67 177

Veát Haûi ôi! 
seïo  
daøi Cuoái thaùng Ba roài ñoù Haûi. Hai
theo möôi taùm naêm troâi, tau khoâng ngôø vaø
naêm khoâng theå töôûng ra hai möôi taùm naêm
thanù g ñaõ qua.
 
Tau nhôù mi! trong loøng tau bao laàn
nhôù mi, nhôù nuï cöôøi thaät hieàn, khuoân
maët traéng, troøn vieàn maùi toùc buùp beâ .
Mi vôùi baøi “Naéng Thuûy Tinh”, mi vôùi
note nhaïc ñaàu ñôøi treân phím ñaøn guitar
, daïy cho tau caùch ñaùnh .
Haûi ôi ! tau coù nhieàu baïn ñeán noãi
mi la hoaûng taïi sao tau coù theå coù nhieàu
baïn ñeán theá . Coøn mi chæ chôi ñöôïc
vôùi tau , T. Loan vaø vaøi nhoû baïn cuõ
tröôøng HV ngaøy xöa .
 
Coù leõ giôø naøy, mi ñaõ thaønh buïi bay
tung trong trôøi ñaát roäng , chæ mình tau
ngoài ñaây tha thieát möôøng töôïng nhôù
mi vaø nhöõng thaùng ngaøy , moät ñôøi ngöôøi
khoâng deã nguoâi queân .
 
Thaùng 3 naêm 1975, nhöõng caây
phöôïng trong saân tröôøng xanh ngaên
ngaét , giôø chôi naéng choùi chang , ñaøn
böôùm traéng thieáu mi .
 
Haûi aï ! Tau buoàn laém vöøa vì thieáu
mi, vöøa vì tình hình hoang mang chao
ñaûo cuûa ñôøi soáng, thaày coâ giaûng baøi
khoâng coøn nuï cöôøi thanh thaûn, ñoâi maét

178 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

thoùang aâu lo, ñaùm hoïc troø con gaùi gaàn ngaøy thi tuù taøi, cuõng
chaúng chuù taâm vaøo baøi vaøo vôû . Treân trang nhaát nhöõng tôø nhaät
baùo , bao hình aûnh , bao haøng tin töùc in ñaäm töøng traän ñaùnh,
tình hình chieán söï, Pleiku, Komtum, Ban Meâ Thuoäc . Phaàn
ñoâng trong lôùp mình , ai khoâng coù cha cuõng coù anh trong quaân
nguõ, tau nhôù vaøi ñöùa hoác haùc xanh xao, khoâng vì gaïo baøi thi,
maø vì lo cho ngöôøi yeâu ngoøai chieán tuyeán . Khi aáy mi ñang
choáng choïi vôùi caên beänh quùai aùc, beänh ung thö xöông .

 
Haûi ! ñeán baây giôø tau môùi bieát ung thö ñau ñôùn theá naøo .
Khi aáy, tau chæ bieát ngôù ngaån ñeán thaêm mang vaøi vieân oâ mai
laøm quaø , ngoài taùn gaãu vôùi mi töø chuyeän con kieán con ong ñeán
chuyeän hoa tí ngoï, hoa möôøi giôø . Tau caøng voâ duyeân hôn,
khi khoe cho mi bieát tau chôi ñöôïc gam la thöù , gam sol thaêng,
ngaên phím thöù ba treân caàn ñaøn, trong khi caùnh tay traùi cuûa mi
söng to gaáp ba laàn caùnh tay cuûa tau . Mi ñau laém khoâng maø tau
vaãn nhôù nuï cöôøi thaät nheï, mi daønh cho tau khi tau haùt baøi haùt
, hai ñöùa cuøng nhau phoå nhaïc , baøi haùt raát ngaén
 
Qua con maét ñoû hao gaày
Daùng buoàn nhö thuôû toùc daøi leân ngoâi
Em veà töø laù thu phai
Haét hiu gioù nheï cho vöøa nhôù nhung
Coù coøn mô chuyeän traàu cau
Nhöõng chieàu xöa laù me vaàn vuõ bay
Gioù naøo trôû laïnh khoâng hay
Maø treân soâng nöôùc ñoå daøi buoàn teânh .
 
Coù gì ñoù thaät khoâng coâng baèng vôùi mi . Mi chöa heà döõ
daèn ñanh ñaù, chöa töøng bao giôø cau maët giaän hôøn , nhöõng gì
tau bieát veà mi laø nhöõng dòu daøng, theïn thuøng e aáp . Laàn cuoái
trong saân chôi duø mi ñaõ sang hoïc ban vaên chöông, tau ban vaïn
vaät , mi vaãn ñöùng xem tau coät vaït aùo daøi , tuùm oáng quaàn roäng
, ñaùnh vuõ caàu vôùi nhoû T. ban toùan . Ngay khi aáy nhoû P. ñang
chôi röôït baét , ñuïng vaøo mi hai ñöùa ngaõ laên cuø ra ñaát , nhoû P.
ñöùng leân, mi thì khoâng . Tuïi tau xuùm laïi mang mi vaøo phoøng y

ÑA HIEÄU 67 179

teá , mi ngaát lòm , xe hieäu ñoøan ñöa mi vaøo nhaø thöông , töôûng
mi bò gaõy tay thöôøng thoâi , vaøi ngaøy sau mi seõ vaøo hoïc .
Nhöng khoâng phaûi vaäy , caùnh tay khoâng laønh , moãi ngaøy moät
söng to leân , mi thoâi khoâng ñi hoïc . Tau ñeán mi moãi ngaøy ,
mang baøi cho mi cheùp , vaøi tuaàn ñaàu mi coøn cheùp roài buoâng
xuoâi , sau ñoù laø nhaø thöông vaø thuoác . Nhoû P. ñau khoå daèn vaët
vì nghó taïi noù maø mi ñau . Nhöng baùc só baûo khoâng phaûi vaäy,
maàm beänh ñaõ coù töø laâu . Baùc só ñoøi cöa xöông caùnh tay nôi
khoái ung thö ñang hoøanh haønh , maï mi khoâng muoán ñoøi chôø
moät thôøi gian tìm thaày thuoác khaùc, thaày Taøu, thaày Ta , thuoác
laù, thuoác saéc ai chæ gì baùc ñeàu theo . Tau nhôù tau neám thöû nöôùc
coû gaø maï giaõ baét mi uoáng, roài nöôùc rau ñaéng, rau daáp caù , cuoái
cuøng Haûi ôi caùnh tay bò caét boû cao hôn cuøi choû , roài cao hôn baû
vai , chieác aùo mi maëc töø caùnh tay nôùi roäng ñeán khi khoâng coøn
gì trong caùnh aùo . Tau buoàn chaúng bieát an uûi mi , caên nhaø gaàn
haõng thuoác laù Bastos , goùc Nguyeãn Hoøang – Traàn Nhaân Toân ,
caên nhaø sôn maøu xanh döông , caên gaùc nhoû coù khoûang lan can
roäng , giaøn hoa toùc tieân quaán quùit quanh chieác voøm keát baèng
tre , che rôïp nhöõng ñoùa sao nhaùy vaøng rung rinh theo gío, hoa
tí ngoï ñoû au ñuùng ngoï , caû ñaùm hoa tim tím forget me not hai
ñöùa chia nhau sau laàn leân thaêm tröôøng Voõ Bò Ñaø-Laït , boãng
döng nhö caûnh chuøa vaéng veû , coâ chuû deã yeâu khoâng ra ngoài
döôùi voøm hoa , ñaøn nhöõng baøi ñoäc taáu buoàn ray röùt nöõa , coâ
chæ ngoài trong song cöûa höôùng taàm maét vôøi vôïi leân voøm trôøi
haïn heïp , doõi theo boùng maùy bay tít taép môø daàn .

 
Buoåi saùng thaùng 4 naêm 1975, giôø hoïc thöù ba, dinh Ñoäc
Laäp bò boû bom, ñaùm khoùi ñen boác cao , nhaø tröôøng cho hoïc troø
veà nhaø . Tau gheù nhaø mi , nghe tin mi vaøo beänh vieän . Veà ñeán
nhaø ba tau ñang lo laéng khoâng bieát tau ñi ñaâu , sau khi oâng cuï
gheù ñeán tröôøng . Tau keå mi ñaõ vaøo beänh vieän trôû laïi , oâng cuï
laéc ñaàu thôû daøi . Sau ñoù oâng daën taát caû caùc con phaûi ôû nhaø ,
ngoøai giôø ñeán tröôøng . Tình hình raát baát an, oâng muoán bieát roõ
caùc con ôû ñaâu ñeå coù vieäc gì oâng coù theå ñeán ñoùn .
 
Cuoái thaùng 4 naêm 1945, nhieàu tin töùc bieán ñoäng, caùc baùc

180 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

tau töø Nha Trang – Ñaø Naüng chaïy vaøo ôû nhaø tau keå bao ñieàu
kinh khuûng . Nhoû Th-Loan gheù voäi baùo tin mi ñi , ñi maõi , ñi
boû theá söï, boû baïn beø , cha meï anh em , tau chaúng gaëp laïi mi
nöõa, chaúng bieát khoùc hay cöôøi , tau ñöùng ngaây ngöôøi nhoû
Loan voäi chaïy veà nhaø , vì haén cuõng ñang bò giam loûng trong
nhaø nhö tau .

 
Moät buoåi toái ba tau baûo :
-“caùc con chuaån bò vali haønh lyù ñi , gia ñình ta coù theå ra ñi
baát kyø khi naøo”
Tau thaûng thoát :
-“ ñi ñaâu thöa ba”
OÂng baûo :
-“ba phaûi ñi theo nhieäm sôû”
Tau hoûi taïi sao ? OÂng chæ laéc ñaàu .
Moät buoåi chieàu trôøi boãng döng chuøng thaáp, naéng bieán
maát , khoâng gian ngoät ngaït nín thôû , ba tau veà nhaø chieác xe
buùyt trong sôû cuûa oâng ñi theo . OÂng vaøo nhaø baûo caùc con thay
quaàn aùo, mang haønh lyù ra xe , nhaø gôûi laïi cho caùc baùc . Tuïi tau
riu ríu ñi theo , chaúng bieát ñi ñaâu, ñeán ñaâu .
Tau nhôù con ñöôøng Hoàng Thaäp Töï hoâm aáy haøng caây daàu
nín laëng, laù queân khoâng khoùc, roài ñöôøng Traàn Quùy Caùp voøm
me xanh uû ruõ cuùi ñaàu . Trong xe ba tau nhìn thaúng phía tröôùc
moâi hôi mím , caùc em ngoài im khoâng nhuùc nhích, ngay caû uùt
Ch. gaàn 5 tuoåi, ngaøy thöôøng hay noâ ñuøa cuøng caùc chò ngaøy ñoù
cuõng ngoan ngoõan ngoài im . Töï döng Haûi aï tau khoùc oøa , qua
maøn nöôùc maét nhöõng chieác xe ñaïp voäi vaõ , nhöõng chieác xe
honda vuït qua , hình nhö ngöôøi naøo cuõng sao aáy , caûm giaùc
mình ñang ñi ñaâu ñoù khoâng bao giôø veà nöõa laøm tau ñieáng cheát
toøan thaân . Caùc em quay nhìn , lau voäi nöôùc maét nuoát ngheïn
vaøo trong tau noùi laûng :
-Chò nhôù chò Haûi”
 
Chieác xe tieán vaøo caên bieät thöï treân ñöôøng Coâng Lyù , tieáng
soûi laïo xaïo khi chieác xe töø töø vaøo saân . Töø ñaây xe ñöa caû nhaø
tau vaøo saân bay Taân Sôn Nhaát cuøng vôùi oâng Merchant , ngöôøi

ÑA HIEÄU 67 181

ba tau laøm vieäc döôùi quyeàn . Ngaøy hoâm aáy laø ngaøy 23 thaùng 4
naêm 1975. Nhöõng ngöôøi lính gaùc coång phi tröôøng khuoân maët
nhö töôïng , vuõ trang ñaày ñuû . Tau nghó maõi ñeán mi , queân maát
bao ñieàu ñang xaûy ra quanh mình, tau nhôù mi , cöù laâng laâng
nhôù mi . Ngaøy ñaùm ma , troán ba , ñaïp xe ñeán nhaø mi , chaäm
maát roài coång nhaø ñaõ khoùa , taát caû ñaõ hoøan taát , moïi ngöôøi ñaõ
ñöa mi ra huyeät . Trôû laïi laàn nöõa , ba maï mi vöøa veà , anh Minh
nhìn tau , maï mi oâm tau cuøng khoùc . Thaép neùn höông cho mi,
maét mi long lanh, nuï cöôøi maõn nguyeän .

 
Buoåi aên toái cuøng oâng Merchant , nghe loùang thoùang oâng
noùi :
-“ khoâng nôi naøo ñeïp baèng queâ höông xöù sôû cuûa mình”
 
Gia ñình tau ôû trong taïm trong moät phoøng cuûa lính ngay
trong saân bay, ngaøy hoâm sau coù theâm nhieàu gia ñình khaùc ñeán
nöõa , ai cuõng mang khuoân maët thaät lo aâu . Tau hoûi ba :
-“Mình seõ ñi ñaâu ?”
Ba tau traû lôøi
-“Coù theå sang Thaùi Lan hay Phi Luaät Taân, coù theå sang
Myõ”
Tau lo aâu hoûi theâm :
-“Taïi sao haû Ba”
Ba traû lôøi:
-“Chuyeän chính trò con bieát laøm gì , ñeå ba xem tình hình
theá naøo ?”
Tau buoàn gheâ gôùm Haûi aï , soáng xa nhaø moät ñeâm döôøng
nhö caû theá kyû , baàu trôøi vaèng vaëc, tieáng maùy bay leân xuoáng,
tieáng xe cam nhoâng , nhöõng vaàng buïi sau xe nhaát laø aùnh naéng
, aùnh naéng khi roïi xuoáng phi ñaïo hình nhö boác löûa . Roài trôøi ñoå
möa, muøi ñaát boác leân noàng naëc, vaøi boùng ngöôøi thoùang qua taát
caû ñeàu laø lính, coù vaøi nhaân vieân khoâng maëc quaân phuïc ñi qua
. Ba tau hoûi :
-“Caùc con muoán veà hay ñi ?”
Tau traû lôøi
-“Veà nhaø ñi ba”

182 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

Ba traàm ngaâm
-“Chaéc tình theá khoâng ñeán noãi naøo, quaân löïc ta huøng
maïnh, laøm sao VC coù theå traøn vaøo Saøi Goøn, ba lo sôï cho caùc
con , cheá ñoä coäng saûn khoâng theå naøo chaáp nhaän ñöôïc . Ra
ngoïai quoác khoâng coù maï ba cuõng khoâng an taâm cho caùc con.”
 
Saùng ngaøy 25 ba hoûi laàn nöõa :
-“Mình veà hay ñi ? chuyeán bay seõ ñeán luùc 10:30 ?”
Tau khaúng ñònh:
-“Con muoán veà”
Caùc em huøa theo:
-“Veà nhaø ñi ba”
 
Chuyeán xe chôû gia ñình tau ra khoûi saân bay, xe quaân
caûnh phaûi môû ñöôøng vì beân ngoøai coång nhieàu ngöôøi quùa , hoï
ñöùng traøn sang baõi ñaát troáng tröôùc Toång Tham Möu ñen nghòt
ngöôøi laø ngöôøi , tau chæ bieát loøng mình vui laém, saép trôû laïi
ñöôïc nhaø xöa, caên gaùc nhoû, trôû laïi ñöôïc vôùi ngaøy thöôøng . Con
ñöôøng Coâng Lyù boãng nhö môû hoäi, maáy nhoû em tau cuõng vui
ra maët . Nhöng Haûi ôi khuùc ngoaëc naøy laø caû chuoãi daøi tang
thöông cho gia ñình tau vaø caû mieàn Nam Vieät Nam . Khi trôû
veà, khoâng ñieàu gì coøn nhö xöa nöõa .
 
Ngaøy 26 thaùng 4 naêm 1975, sau khi trôû veà nhaø , taát caû moïi
ngöôøi chung quanh ñeàu hoát hoûang , ba tau nín laëng , caùc chuù
caùc coâ gheù nhaø tau nöôøm nöôïp , chôï buùa soâi ñoäng, ai cuõng
mua ñoà khoâ döï tröõ, töø thuôû coøn beù ñeán luùc aáy tuïi mình coù ñöùa
naøo bieát ñeán chieán tranh theá naøo ñaâu , chieán tranh chæ treân
phim aûnh, treân truyeàn hình . Luùc aáy tau boãng hieåu mô hoà
chieán tranh ñang coù, ñang ñeán thaät . Toång thoáng ñoïc dieãn vaên
keâu goïi toøan daân töû thuû, saùt caùnh cuøng quaân ñoäi, roài toång thoáng
töø chöùc, ngöôøi khaùc leân thay. Vuøng I, vuøng II, vuøng III töôùng
naøy leân töôùng kia xuoáng , haûi, luïc, khoâng quaân di chuyeån
töøng giôø . Haï vieän thöôïng vieän hoïp lieân tuïc . Moãi giôø trong
ngaøy ñeàu coù ñieàu gì ñoù raát kinh khuûng xaûy ra . Vuøng ngoïai
thaønh Hoùc Moân, Cuû Chi giaëc ñeán gaàn , tieáng suùng aàm ì kinh

ÑA HIEÄU 67 183

hoûang , roài saân bay bò thaû bom, roài töøng ñaøn maùy bay tröïc
thaêng treân baàu trôøI, nhö baày chuoàn chuoàn chaïy baõo , roài tieáng
suùng ñì ñuøng suoát ñeâm ngay trong thaønh phoá . Ba tau ngoài
laëng cuøng tuïi tau chung quanh , vaøi vieân ñaïn xuyeân thuûng noùc
nhaø, coù vieân söôùt vaøo tay coâ em thöù ba coøn noùng boûng, noù sôï
khoùc thaønh tieáng , ba tau oâm caùc con vaøo loøng , oâng noùi :

-“can ñaûm leân caùc con”
Caû nhaø thöùc traéng ñeâm, buoåi saùng 29 nghe tin VC veà ñeán
Phuù Laâm , mi nhôù caùi hoà bôi tuïi mình thöôøng ñaïp xe xuoáng ñoù
khoâng ? Roài traïi lính tan haøng roài cöôùp boùc hoâi cuûa, roài saùng
30 thaùng 4 treân radio lôøi ñaàu haøng cuûa toång thoáng ba tau khoùc
, cöûa nhaø tau khoùa chaët . Roài daân chuùng chaïy ñoân ñaùo tìm
ñöôøng troán Vieät Coäng . Anh T. ñang hoïc quaân söï treân tröôøng
boä binh Thuû Ñöùc, anh hoï tau, ñeán nhaø , aùo quaàn xoác xeách anh
baûo :
 
-“chuù ôi tröôøng chaùu tan roài, xaùc lính ñaày ñöôøng, quaàn aùo
quaân phuïc ñaày ñöôøng, taïi sao chuù coøn ôû ñaây ?”
 
aùnh maét anh hoûang loïan, anh khoe ba tau khaåu suùng luïc
anh coøn giöõ khoâng chòu vöùt ñi, chính khaåu suùng naøy ñaõ keát
lieãu sinh maïng anh, ngaøy nhöõng teân Vieät Coäng 30 thaùng 4
ñeán nhaø ñoøi baét anh ñi hoïc taäp caûi taïo .
 
Haûi ôi sau ngaøy ñoù nhieàu Vieät Coäng 30 thaùng 4 laém, teân
keá beân nhaø tau laø teân chæ ñieåm laáy coâng vôùi thaønh phaàn “caùch
maïng”, ñeå chuùng ñeán baét Ba tau ñi maát , chuùng muoán laáy caên
nhaø gia ñình tau ñang ôû . Trong tröôøng mình hoïc cuõng coù ba
boán ñöùa laø VC , laøm sao mi töôûng ra noãi ngôõ ngaøng tau gaëp
phaûi khi nhoû M ñoäi noùn tai beøo trôû laïi tröôøng leân gioïng chöôûi
baïn beø ngaøy cuõ .
 
Ngay goùc ñöôøng nhaø mi chieác maùy bay tröïc thaêng rôùt
maùng treân coät ñieän, moät chieác khaùc ngay goùc ñöôøng Lyù Thaùi
Toå - Ngaõ Baûy , nöôùc maét tau cöù laên daøi khi nhìn cô man naøo laø
xaùc cheát treân ñöôøng Leâ Vaên Duyeät – ngaõ tö Baûy Hieàn , daáu

184 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

ñaïn ñaày treân nhöõng töôøng nhaø , mi nhôù traïi Hoøang Hoa Thaùm
gaàn ñoù khoâng , tuïi mình ñeán trình dieãn vaên ngheä giuùp vui, caùc
anh lính muõ ñoû oai huøng thaân thieän , ai coøn ai maát , khi tau
theo ba tau leân baùc Caû . Tôùi nhaø baùc cöûa môû toang, beân trong
ñoà ñaïc ngoån ngang, vaøi ngöôøi laï maët vaãn coøn ñang löïa choïn
thöù naøo khieâng ra ñöôïc . Gaàn cö xaù só quan Baéc Haûi , ngöôøi ta
vaøo quaân tieáp vuï , khieâng gaïo thòt , ñoà hoäp treân löng ñi ra töøng
haøng daøi nhö ñaøn kieán . Tau khoâng sôï, chæ môû to maét nhìn , ba
tau baét ñaàu keå veà VC, chuû nghóa coäng saûn nhöõng phi nhaân phi
lyù, khoâng töôûng . OÂng cuï ñaõ töøng trong quaân nguõ, oâng cuï ñaõ
töøng neám muøi coäng saûn, nhöng oâng khoâng ñöôïc troâng thaáy söï
taøn phaù veà giaùo duïc vaên hoùa cuûa chuû thuyeát coäng saûn , vì
chuùng ñaõ baét oâng ngay cuoái thaùng 5 –1975 . Khoâng nhaân, leã,
nghóa, trí, tín, khoâng trung khoâng hieáu, khoâng treân khoâng döôùi,
khoâng thieân ñaøng khoâng ñòa nguïc, taát caû chæ coù baùc vaø ñaûng,
taát caû chæ treân vaøi kg gaïo moãi thaùng tieâu chuaån, moät mieáng thòt
ñuû ñeå gieát maïng ngöôøi . Haûi ôi coøn noãi sôï haõi naøo hôn, nhöõng
giaän gheùt caêm thuø chuùng bôm vaøo trí oùc non nôùt con treû, nhöõng
maàm non cuûa töông lai .

 
Hai möôi taùm naêm, tau ngoài nhôù veà moät khoûang thôøi gian
raát ngaén, tau khoâng theå queân . Töø khoûang thôøi gian naøy, bao
con ngöôøi lôùn leân , hay töï huûy ñi vì bao ñieàu thay ñoåi . Khoûang
thôøi gian phuû ñaày maát maùt , coù nhöõng ngöôøi ñaùnh maát ñi chính
hoï, rieâng tau söï maát coøn khoâng ñuû ñeå dieãn taû heát nhöõng ñieàu
tau hoïc ñöôïc , khoâng traûi qua baõo gioâng laøm sao bieát vui möøng
trong ngaøy naéng aám . Moät goùc trong khoûang thôøi gian naøy
luoân laø aùnh maét cuûa mi doõi theo tau Haûi aï .
 
Theo thôøi gian, noãi ñau ñôùn taâm linh cuõng se thaønh veát
seïo, nhöng ai coù theå queân nguyeân nhaân gaây ra veát seïo phaûi
khoâng ?
 
Phaûi ñaâu chæ veát seïo trong tau nhoùi ñau , nhieàu ngöôøi laém
soáng trong khoûang thôøi gian aáy , giöõ trong loøng , trong tim hoï
veát seïo gioáng tau . Mi xem moät veát seïo khaùc töø ngöôøi baïn

ÑA HIEÄU 67 185

thaân ngoài nhôù, keå . Hình aûnh coù khaùc , khoâng gian coù khaùc
,moät ôû Saøi Goøn, moät ôû ngoøai Trung, nhöng cuøng moät noãi ñau ,
cuøng moät noãi nhôù khoâng rôøi .

 
“Ñaõ thaùng ba roài. Gaàn ba möôi naêm tröôùc, coù moät caùi
thaùng ba ñaày haõi huøng, nghó laïi coøn run sôï. Hoâm nay, toâi töï
nhieân laïi muoán vieát ra. Nhöng phaûi noùi tröôùc, toâi khoâng keå
chuyeän ñeå keát luaän ai ñuùng ai sai, toâi chæ keå chuyeän ñeå... baûo
ñaûm raèng, coù nhöõng ñieàu ñaùng nhôù, nhôù ñeå maø lôùn daäy, vaø
ñöøng quay maët laïi vôùi chính baûn thaân mình!

Ngaøy hai möôi baûy, caû nhaø toâi ngoùt ngheùt gaàn möôøi laêm
maïng doàn leân maáy chieác xe chuaån bò vaøo Nam. Noùi thì deã,
chôù ai cuõng duøng daèng chaúng nôõ rôøi. Nhöng cuõng ñeán luùc
maùy xe noå, baùo hieäu giôø khôûi haønh saép ñieåm. Boá toâi boàng
thaèng con trai giao laïi cho chuù caän veä, “coi chöøng noù cho
caäu!”, roài quaøy quaû böôùc trôû vaøo nhaø. Meï toâi cuõng vaäy, döôøng
nhö oâng baø ñaõ baøn tính saün roài. Caû ñaøn con vaø ngöôøi coâ hoát
hoaûng khi thaáy chieác xe ñaàu tieân baét ñaàu chuyeån baùnh. Moät
ngöôøi nhaûy xuoáng, roài hai ngöôøi. Chæ trong coù chöøng hôn moät
phuùt, caû maáy chieác xe ñöùng chô vô. Moät gia ñình möôøi maáy
ngöôøi, lôùn nhoû ñöùng oâm nhau, nöôùc maét daøn duïa. Phaûi baøn
tính laïi thoâi!

Ñeâm hai möôi baûy, ba chieác xe noái ñuoâi nhau chaïy vaøo
phi tröôøng. Treân moãi ñaàu xe ngoài cheãm cheä moät anh quaân
caûnh boàng suùng oai veä. Taét ñeøn töø xa, ba chieác xe chaäm raõi vaø
nheï nhaøng döøng laïi ôû moät baõi troáng. Moïi ngöôøi thaáp thoûm ñôïi
chôø. Boá toâi daën doø moïi ngöôøi moät laàn cuoái, cöù moät ngöôøi lôùn
giöõ laáy moät ñöùa treû, coù hieäu leänh laø maïnh ai naáy xuaát phaùt, cöù
theá maø laøm. Maáy ñöùa treû, moãi ñöùa moät caùi bao boá nhoû ñeo
tröôùc ngöïc, maét nhìn nôm nôùp, chaúng hieåu chuyeän gì ñang
xaûy ra xung quanh. Coù ñöùa haõy coøn thaûn nhieân nhai baùnh,
cöôøi voâ tö. Ñeán toäi !

Coù tieáng phaûn löïc cô töø ñaèng xa . Khoâng bieát töï ñaâu,

186 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

ngöôøi ta nhaøo ra ñöôøng baêng, ñoâng nhö kieán coû . Gia ñình toâi
cuõng nhaøo ra, theo chaân maáy anh lính quaân caûnh . Maùy bay
chaïy moät quaõng, roài quay laïi, môû caùi buïng toang hoaùc ra . Vaø
thieân haï nhaøo leân, hoãn loaïn ... Toâi vôùi coâ toâi, daét nhau chaïy
giöõa caûnh hoãn loaïn ñoù . Ñöa ñaåy nhau theá naøo maø cuõng tôùi
ñöôïc chaân khoang . Cao quaù, maø coâ toâi thì yeáu, neân chaúng theå
naøo leo leân ñöôïc . Anh caàn vuï cuûa boá toâi thì bò xoâ ñaåy tôùi ñaâu
chaúng bieát, cuõng chaúng taøi naøo tìm thaáy . Ñaønh phoù thaùc cho
caùi ñaùm ñoâng kia, hai coâ chaùu oâm nhau chaët cöùng . Meät vaø
ngoäp, thaèng beù töï döng caát tieáng ho khan . Nhö moät pheùp laï
(sau naøy toâi môùi bieát), meï toâi boãng caûm giaùc ra ñöôïc côn suyeãn
ñang hoaønh haønh . Töø ñaøng xa, baø theùt leân caàu cöùu . Nhanh
nhö caét, taát caû nhöõng ngöôøi ñaøn oâng coù maët naém tay nhau
xoâng vaøo giöõa ñaùm ñoâng döôøng nhö ñaõ trôû thaønh ñieân daïi . Hoï
tìm ra ngöôøi ñaøn baø moät tay oâm ñaàu, moät tay oâm laáy thaèng beù
ñang choáng hai tay xuoáng ñaát, choàm hoåm ngöôøi thôû doác...

Meï toâi nhaän laïi toâi töø tay anh lính, oaø ra khoùc nöùc nôû.
“Khoâng ñi nöõa, chôø chuyeán sau. Maø cuøng laém laø cheát, maáy
chuù thöông coâ thì ñem heát maáy ñöùa nhoû ra ñaây duøm coâ...”
Maáy ngöôøi lính nhìn nhau, chaàn chôø moät thoaùng. Coù ba ñöùa
con gaùi ñaõ leân ñöôïc treân khoang roài ñaáy thoâi, giôø maø quay veà
thì tieác laém. Nhöng nhìn laïi ngöôøi boá ñöùng baát ñoäng, ngöôøi
meï hoát hoaûng keâu gaøo, ngöôøi coâ toùc tai aùo xoáng ruõ röôïi, vaø
thaèng beù hôi thôû daäp doàn, hoï bieát phaûi laøm caùi gì. Anh toâi (con
baùc toâi) côûi aùo, chuïp caây AR-15 (khoâng bieát coù ñaïn khoâng)
nhaøo ra tröôùc. Ba ngöôøi nöõa lao theo. Hoï cuoáng cuoàng chaïy
veà phía maùy bay giôø ñaõ chuaån bò caát caùnh, duøng baùng suùng
ñaåy vaït moïi ngöôøi ra xa, môû ñöôøng veà phía khoang maùy bay.
Roài cuõng ñöa ñöôïc ba ñöùa con gaùi xuoáng, vaø traû veà vôùi boá meï
chuùng. Maùy bay chuyeån ñoäng, coù nhöõng ngöôøi coøn baáu víu
vaøo taám cöûa ñang töø töø kheùp laïi. Tieáng ngöôøi ruù leân thaát thanh,
boùng ngöôøi loaïng choaïng rôi xuoáng trong caùi caûnh tranh toái
tranh saùng.

Trôøi saùng daàn, chuùng toâi vaãn coøn ngoài ñoù. Chuyeán bay

ÑA HIEÄU 67 187

hoài naõy ñaõ laø chuyeán cuoái cuøng. AÙnh saùng ban mai soi roõ vaïn
vaät, caøng laøm taêng theâm caûnh haõi huøng cuûa ñeâm qua. Moät baõi
chieán tröôøng ngoån ngang aùo xoáng giaøy deùp, khoâng bieát bao
nhieâu laø thöù. Ñaây kia töøng tuïm ngöôøi, hoác haùc, lem luoác, neùt
sôï haõi coøn vöông treân khuoân maët.

Caùc anh lính ñi moät voøng quay trôû veà noùi vôùi boá toâi gì ñoù.
OÂng suy nghó nhanh choùng, roài noùi döùt khoaùt, “ñi, mình ñi ra
caûng Tieân Sa!” Theá laø caû gia ñình laïi leách theách thaúng tieán
höôùng ra caûng bieån. Ñi ngang Boä Chæ Huy Tieáp Vaän (?), boá
toâi gheù vaøo moät chuùt, laøm gì ñoù. Coù hai chieác tröïc thaêng ñaäu
sau baõi. Chöøng möôi phuùt sau, boá toâi quay trôû ra, noùi nhoû vôùi
meï toâi. Sau naøy toâi môùi bieát, baùc toâi (chæ huy tröôûng) noùi, chæ
coøn choã cho boá meï toâi, maø gia ñình toâi quaù ñoâng. Vaäy laø maáy
chieác xe laïi noå maùy, chaïy ra höôùng bieån.

Caûng Tieân Sa
caøng theâm hoãn ñoän.
Treân bôø cô man laø
ngöôøi. Nhöõng côn
soùng cao lì lôïm ñaäp
vaøo bôø, cöù nhö muoán
caûnh caùo nhöõng con
ngöôøi ñang côn cuøng
quaãn. Ngöôøi ta vaãn
cöù nhö maát trí doàn ra
ñaàu caàu taøu, keâu theùt, xoâ ñaåy nhau trong côn meâ saûng. Moät
chieác xaø lan ñònh caäp vaøo bôø, thaáy ngöôøi quaù ñoâng vaø hoãn
loaïn neân laïi luøi ra xa. Moät vaøi ngöôøi böïc boäi laáy suùng ra baén
huù hoaï. Ñoâi ba ngöôøi maát heát kieân nhaãn, nhaûy uøm xuoáng nöôùc
bôi ra. Nhieàu ngöôøi khaùc laøm theo. Ñöôïc moät luùc, chöøng nhö
thaáy voâ ích, hoï laïi quay trôû vaøo. Chieác xaø lan ñöùng ngoaøi xa
moät daïo, roài boãng quay löng boû ñi. Treân bôø, ngöôøi ta chöûi theà
inh oûi, caàm suùng baén theo. Nhöng lieäu ñöôïc gì, hôõi ôi...
 
Saùng haêm chín, khoâng hieåu sao maø ai cuõng daäy sôùm hôn

188 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

thöôøng leä. Boá toâi ngoài lau khaåu suùng ngaén, meï toâi ñoát môù giaáy
tôø chi ñoù beân beáp. Maáy chò toâi thì coù veû nhö thanh thaûn hôn,
ngöôøi ñang ñi pha thuoác chuoät, keû ñang caét moùng tay moùng
chaân, lau saïch lôùp sôn maøu treân moùng . Toâi thì chaïy töø choã
naøy sang choã khaùc, nhìn heát ngöôøi naøy ñeán ngöôøi kia. Thuyû
chung chaúng ai giao cho toâi moät vieäc gì ñeå laøm. Taùm giôø, anh
(con baùc) toâi vaø hai ngöôøi lính caàn vuï vaøo noùi nhoû vôùi boá toâi.
Roài hoï oâm nhau, xieát chaët tay. Toâi thaáy maét boá toâi öôn öôùt,
maét nhöõng ngöôøi lính trong quaân phuïc nghieâm chænh cuõng
öôùt. Hoï ñöùng nghieâm chaøo boá toâi theâm laàn nöõa, roài ñi. Chuù T.,
ngöôøi caàn vuï laâu naêm nhaát cuûa boá toâi khoâng queân boàng toâi
leân, ñem toâi ra sau beáp ñeå chaøo meï toâi. Khoâng ai noùi caâu naøo
theâm, caùi khoâng khí laëng leõ bao truøm. Caùc chò toâi ñaõ baét ñaàu
suït sòt khoùc. Meï toâi khoâng khoùc, maét baø raùo hoaûnh. Baø nhoû
nheï hoûi chuù T. moät ñoâi ñieàu maø toâi khoâng nghe roõ. Ba ngöôøi
lính xoác laïi aùo traän, suùng, vaø ñi ra coång. Toâi vaø maáy chò toâi
nhaøo tôùi beân caùi song cöûa goã, nhìn theo. Khoâng moät ai ngoaùi
laïi...

Cuoái thaùng ba, chò toâi ñang ôû Saøi Goøn. Chò toâi theo hoïc
tröôøng Taây töø thuôû coøn beù, roài ñi hoïc ñaïi hoïc ôû Saøi Goøn, raát ít
khi veà nhaø. Haøng tuaàn, chò toâi vaãn goïi veà thaêm hoûi boá meï,
thaêm hoûi caùc em. Moãi tuaàn, toâi ñeàu chôø ñôïi chò toâi goïi veà, vì
luùc naøo, chò toâi cuõng saün coù nhöõng baát ngôø daønh cho chuùng
toâi. Laàn naøy laø moät baøi haùt môùi tìm ra cuûa F. Hardy, laàn tôùi laø
baøi thô... Qua Maáy Ngoõ Hoa cuûa Möôøng Maùn, v.v... Vaäy maø
ñaõ gaàn tuaàn roài maát lieân laïc. Luùc naõy nghe loaùng thoaùng boá toâi
coù nhaéc vôùi maáy chuù lính caùi teân chò toâi, chaéc oâng ñaõ daën doø gì
ñoù... Sau naøy chò toâi keå laïi, giai ñoaïn ñoù laø giai ñoaïn caêng
thaúng nhaát cho chò. Moãi ngaøy chò toâi chaïy laêng xaêng töø phi
tröôøng ra beán taøu, roài töø beán taøu quay laïi phi tröôøng. Vaäy maø
khoâng thaáy boùng daùng naøo thaân quen. Thieân haï coøn ñoàn laø caû
gia ñình toâi bò ngöôøi phía beân kia baén cheát roài phôi xaùc treân
caàu Trònh Minh Theá. Trong côn tuùng quaãn, chò toâi ñoøi töï töû.
Cuõng may maø baïn beø caûn laïi ñöôïc. Chieàu haêm chín, tin döõ veà
ñeán Saøi Goøn, chò toâi ngaát ñi, phaûi vaøo beänh vieän. Maáy ngaøy

ÑA HIEÄU 67 189

lieàn thieáu aên maát nguû, ai maø chaúng kieät löïc. Baùc só baét chò toâi
phaûi nghæ ngôi, vì khoâng phaûi chò toâi tuoåi con ngöïa maø söùc
khoeû laïi doài daøo hôn ai ñeå coù theå phung phí kieåu ñoù...

Laïi thaùng ba, chieác taøu cuûa oâng chuû nhaø in NH nghe ñaâu
ñaém ngoaøi khôi. Laùc ñaùc vaøi nhaø trong xoùm ñaõ thaép nhang,
xaàm xì cuùng vaùi. Meï toâi cuùng nhieàu hôn , vì leõ ra toâi vaø chò keá
cuûa toâi ñaõ coù maët treân chieác taøu ñònh meänh ñoù. Chieàu hoâm aáy,
toâi khoâng coù nhaø. Chò toâi cuõng khoâng chòu ñi moät mình. Vaäy
laø chuùng toâi coi nhö may maén. Nhöng bieát bao nhieâu ngöôøi
khaùc ñaõ khoâng ñöôïc may maén, trong ñoù coù caû baø con vaø nhöõng
ngöôøi chuùng toâi quen bieát. Thaân nöõa laø ñaèng khaùc! Vaø thaùng
ba, coù bao nhieâu xaùc taáp vaøo bôø bieån queâ toâi. Maét, moâi, muõi
vaø tai hoï lôû loeùt vì caù ræa. Khuoân maët hoï trôû neân dò daïng, coøn
thaân theå thì bôït ra, tröông phình. Ngöôøi ta keùo xaùc leân baõi, baét
caû phöôøng ra nhìn. Ñôïi luùc hoï lôi laø khoâng canh giöõ, coù keû haûo
taâm ñem ra maáy chieác chieáu raùch, phuû leân xaùc nhöõng ngöôøi
quaù coá...

...
Thaùng ba naêm noï, toâi ñöa meï toâi ñi döï moät buoåi leã, toâi
chaúng nhôù nhöõng gì ñaõ xaûy ra trong buoåi leã aáy, chæ nhôù hoâm
aáy coù Vieät Dzuõng, anh haùt moät baøi haùt do chính anh saùng taùc.
Hoâm nay, thaùng ba, toâi boãng muoán ñöôïc cheùp laïi baøi haùt naøy
taëng cho taát caû moïi ngöôøi ñaõ coù cuøng moät noãi aùm aûnh , moät noãi
daøy voø vaøo thaùng ba, thaùng tö gioáng toâi .
 
Tình Ca Nguyeãn Thò Saøi Goøn cuûa Vieät Dzuõng

Me ñaët teân em Nguyeãn thò Saøi Goøn
Em sinh ra ñôøi moät ngaøy cuoái thaùng tö
Con thuyeàn mong manh vaãy tay töø bieät
Gaït leä ra ñi xin laøm thaân löõ thöù

Me ñaët teân em Lyù thò Tò Naïn
Cha ñang giam caàm vuøng Vieät Baéc xoùt xa

190 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

Gioù buøn ñöa noâi ru lôøi nguyeän caàu
Con soùng baïc ñaàu ñöa con vaøo ñôøi löu vong

Me ñaët teân em Vuõ thò Nhuïc Nhaèn
Nuoâi con nuoâi baèng gioït leä rôi ñaéng moâi
Thöông ñôøi gian nan thaân phaän tuûi nhuïc
Hoàn laïnh caêm caêm mong tìm moät leõ soáng

Me ñaët teân em Leâ thò Hy Voïng
Con yeâu cuûa meï laø nieàm tin thieát tha
Cho duø ñau thöông, cho duø ñoaïn tröôøng
Seõ coù moät ngaøy con ñöa meï veà queâ höông

Me ñaët teân em Traàn thò Thöông Nhôù
Nhôù... quaù queâ höông hai möôi naêm roài ñoù
Ñeâm naèm ru con bao giôø khoân lôùn
Trôû veà phoá xöa, tìm naém ñaát beân ñöôøng

Trong loøng queâ höông, me ñaët nôi ñoù
Bieát maáy yeâu thöông khi cha con coøn soáng
Con laø töông lai, con laø gioù môùi
Haõy nhôù ñöa me veà laïi nôi cuoái trôøi...

... haõy nhôù ñöa me veà laïi... nôi cuoái trôøi...”
Trieäu Thaàn
 
Haûi ôi nhöõng veát seïo daøi theo naêm thaùng, daøi theo ñôøi
ngöôøi Vieät Nam , cuøng nhöõng hoäi chöùng taâm thaàn aâm æ sau
chieán tranh chöa môø nhaït, tau laïy trôøi moät ngaøy mai töôi saùng
cho theá heä con caùi , chaùu chaét tau . Tau laïy trôøi ngöôøi ta thoâng
minh tìm ra thuoác dieät tröø chuû nghóa coäng saûn maø khoâng caàn
ñoå maùu, tau laïy trôøi veát seïo thoâi gaây ra ñau ñôùn cho nhöõng
ngöôøi coøn mang noù nhö tau .
 

AÁu Tím – thaùng 3 - 2003

ÑA HIEÄU 67 191

Huyenà Thoaiï Veà
Loaiø Vòt

Thaønh-Vaên

Ba Coâng ngoài döïa ngöûa ngöôøi treân chieác gheá vaên phoøng

chaân coù baùnh xe, suy nghó vaån vô. Sau cöõ caø pheâ saùng ngay
taïi vaên phoøng nhö thöôøng leä, gaõ caûm thaáy coi boä coâng vieäc
vaãn nhö chöa ñuû trôùn ñeå chaïy.

Coâng bao giôø cuõng rôøi nhaø sôùm sau khi aên voäi vaøng moät
toâ phôû hay huû tíu. Ñoâi khi moät khuùc baùnh mì vôùi hai traùi hoät gaø
oáp-la, neáu ñeâm hoâm tröôùc gaõ phaûi noäp khoaûn thueá nghóa vuï
cho vôï. Gaõ nghieäm ra caùi moùn ñoù hay thaät. Laøm xong hai caùi
hoät gaø vaø ly nöôùc cam vaét pha maät ong chuùa, gaõ coù caûm töôûng
nhö soá cuûa caûi tieâu phí hoài ñeâm vôùi baø vôï vöøa giaø vöøa xaáu ñaõ
ñöôïc laáy laïi phaàn naøo.

Khoâng gioáng nhö nhöõng oâng quan khaùc cuûa cheá ñoä luùc
naøo cuõng toû ra kheänh khaïng, chôø caáp döôùi ñeán ñoâng ñuû ñeå
saün saøng chaøo ñoùn thuû tröôûng, bí-thö Ba Coâng muoán chöùng toû
nhieät tình caùch-maïng, loøng taän trung vôùi ñaûng, neân thöôøng
ñeán vaên-phoøng sôùm. Ít ra cuõng cuøng luùc vôùi caùc nhaân vieân
döôùi quyeàn. Nhöng ñeán vaên phoøng laø moät chuyeän, coøn luùc
naøo baét ñaàu laøm vieäc ñöôïc laø hai vieäc hoaøn toaøn khaùc nhau.
Laøm vieäc, caùi chuyeän naøy khoâng deã daøng nhö vieäc leo leân
chieác Cadillac, saûn phaåm cuûa tö-baûn Myõ, ñeå taøi xeá laùi ñeán tænh
ñöôøng. Laøm vieäc, ñoái vôùi gaõ caàn phaûi coù trôùn. Moät cöõ caø-pheâ
laø thöù thuû tuïc caên baûn sau khi ngoài vaøo chieác gheá baønh eâm aùi.
Sau ñoù laø nhöõng ñieáu thuoác thôm Dull-hill hoaëc Marlboro.

192 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

Thöïc ra gaõ cuõng chaúng ghieàn. Chæ ñoát leân phì pheøo nhaû khoùi
ñeå ngöûi muøi thôm cuûa thuoác, vöøa höôûng caùi caûm giaùc thoaû
maõn veà taâm lyù thì ñuùng hôn. Muøi vò cuûa moät ñieáu Dull-hill so
vôùi moät ñieáu thuoác reâ cuõng chaúng coù gì khaùc laém. Nhöng caùi
caûm xuùc khi baäp moàm vaøo moät ñieáu Dull-hill nhaát ñònh phaûi
khaùc. Khaùc haún, khaùc xa laém, cho duø coù ñem so saùnh vôùi moät
ñieáu Tam ñaûo, hay Ñieän bieân. Noù khaúng ñònh caùi vò trí gaõ
ñang ngoài. Noù khaúng ñònh caùi thöïc taïi döùt khoaùt sau cuoäc ñoåi
ñôøi thaùng Tö naêm baåy laêm. Ñieáu Dull-hill laø cuûa moät oâng bí-
thö Tænh-uûy. Ñieáu Tam ñaûo laø cuûa moät gaõ boä ñoäi Tröôøng-sôn
nhöõng ngaøy aên ñoùi maëc raùch, soát reùt cheát leân cheát xuoáng treân
con ñöôøng moøn xaâm nhaäp mang teân “baùc”. Cuûa nhöõng laàn
caém ñaàu caém coå chaïy troán bom B52 treân nuùi röøng Taây-nguyeân.

Ñieáu thuoác thöù hai chaùy ñaõ gaàn heát, Ba Coâng vaãn chö a
tìm ñöôïc höùng ñeå laøm vieäc. Coâng vieäc cuûa gaõ laø laõnh ñaïo;
nghóa laø chaúng caàn phaûi laøm gì caû. Chæ vieäc ñeà xuaát. Coøn vieäc
thi haønh ñaõ coù beân UÛy-ban nhaân daân lo. Coâng vieäc ñoù laø cuûa
Naêm Taán, Chuû tòch UÛy-ban Nhaân daân Tænh. Ñöôøng höôùng thì
ñaõ coù ñaûng. Noùi ñuùng ra ñaõ coù boä chính trò. Phaàn gaõ chæ vieäc
thi haønh, mieãn sao khoâng ñi ngöôïc laïi ñuôøng loái ñaûng vaïch ra,
laø ñöôïc. Ñuùng sai gì ñaõ coù ñaûng chòu. Sai, ñaûng seõ söûa. Ñaûng
chæ ñoøi hoûi söï trung thaønh. Thöù naøy thì gaõ coù ñuû, neáu khoâng
noùi laø dö thöøa. Chính nhôø vaäy, gaõ ñaõ ngoài ôû caùi gheá Tænh uûy
naøy ñeán naêm naêm roài. Neáu khoâng coù gì thay ñoåi, “ khaû naêng”
ngoài theâm daêm naêm nöõa khoâng phaûi laø chuyeän ngoaøi taàm tay.
Duø sao naêm nay gaõ vaãn chöa tôùi saùu möôi. Maáy cha lôùn ôû treân
thieáu gì cha ngoaøi baåy möôi vaãn coøn haêng say laøm vieäc nöôùc,
vieäc ñaûng ? Ñaønh raèng caùi vuøng ñaát khæ ho coø gaùy ôû taän cuøng
ñaát nöôùc naøy chaúng thôm tho gì cho laém. Nhöng ñôøi maø. Choã
naøo coù maät maø ruoài chaúng bu.

Thaáy cöù ngoài moät mình maø suy nghó tìm höùng khôûi laøm
vieäc nhö theá naøy chaéc seõ heát moät buoåi saùng chaúng ñi ñeán ñaâu.
Ba Coâng ngoài thaúng daäy treân gheá, ñöa tay laät saáp hoà sô tröôùc
maët. Caàm caây buùt maùy Parker leân, tay traùi ñöa leân boùp traùn
laøm nhö theå gaõ ñang phaûi suy nghó veà moät vaán ñeà gì gheâ gôùm

ÑA HIEÄU 67 193

laém. Qua heä thoáng Inter-com, gaõ leân tieáng goïi coâ thö-kyù ngoài
ôû phoøng ngoaøi.

Moät coâ gaùi coøn raát treû goõ cöûa xin vaøo. Ba Coâng noùi voïng ra:
- Voâ ñi em.

Coâ gaùi môû cöûa, böôùc vaøo. Thaáy thuû tröôûng ñoâi maét ñang
nhìn vaøo saáp hoà sô, coâ coá böôùc thaät nheï. Khi ñaõ ñöùng tröôùc
baøn cuûa thuû tröôûng, coâ môùi ruït reø leân tieáng:

- Thöa chuù goïi chaùu.

Bí-thö Ba Coâng vaãn khoâng ngöôùc leân:

- ÔØ. Daën coâ roài. Chuù chaùu gì nghe xa caùch quaù. Goïi toâi laø
anh ñi cho noù thaân. Boäï coâ thaáy toâi giaø döõ vaäy haû, coâ Hoàng ?

Hoàng voäi cöôøi giaû laû:- Daï ñaâu coù thuû tröôûng. Taïi chaùu
quen moàm.

Ba Coâng ngöôùc leân, maét nhìn thaúng vaøo maët coâ gaùi, laøm
coâ nhoät nhaït quay ñi. Ñoâi maét cuûa bí-thö löôùt xuoáng boä ngöïc
caêng ñaày cuûa Hoàng döôùi laøn vaûi aùo daøi moûng.

- Ra ngoaøi goïi sao goïi, vì laø pheùp xaõ giao trong luùc laøm
vieäc. Coøn nhöõng luùc nhö baây giôø ñaây, chæ coù toâi vôùi coâ, cöù goïi
toâi laø anh laø ñöôïc roài. Nghe coâ goïi chuù toâi thaáy mình giaø ñi coù
caû vaøi chuïc tuoåi. Nghe raàu quaù. Coâ Hoàng nghe toâi noùi khoâng?

Hoàng lieác maét nhìn leân, cöôøi e aáp, vöøa noùi, gioïng nhoû
haún ñi:

- Daï, em nghe, anh ba.
- Ñoù, vaäy ñoù. Coù phaûi deã nghe hôn khoâng.

Ba Coâng ngueäch ngoaïc vaøi chöõ treân tôø giaáy trong saáp
hoà sô. Xong vôùi tay caàm ñieáu thuoác treân caùi gaït taøn baèng pha
leâ. Gaõ nhìn leân vöøa baûo ngöôøi thö kyù:

- Chöông trình hoâm nay toâi laøm gì, coâ Hoàng ? Coù cuoäc
hoïp hay heïn naøo khoâng ? Nhôù, toâi daën coâ roài. Coù laø phaûi nhaéc
toâi giôø giaác. Nhaát laø caùc buoåi heïn vôùi Vieät kieàu veà nöôùc laøm
aên. Hoï khoâng phaûi nhö mình ñaâu. Giôø ñaây hoï gioáng nhö boïn
taây boïn Myõ caû. Giôø giaác phaûi ñuùng y boong. Treã naûi hoï coi

194 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

thöôøng mình. Nhôù nhe coâ.

Hoàng daï. Ba Coâng chæ chieác gheá beân caïnh, tieáp:

- Coøn chöông trình ngaøy mai ngaøy moát sao ? Coù gì
khoâng? Coâ ngoài xuoáng ñaây trình baày cho toâi xem thöû.

Hoàng ngaïi nguøng tieán ñeán saùt baøn thuû tröôûng, nhöng
coâ vaãn khoâng daùm ngoài. Coâ nghieâng ngöôøi, ñeå chieác keïp hoà
sô leân baøn, môû ra:

- Baùo caùo thuû tröôûng. YÙ, em xin loãi. Thöa anh ba. Chöông
trình hoâm nay thì khoâng coù gì. Nhöng ngaøy mai, möôøi giôø röôõi
anh ba coù heïn vôùi oâng Tony Kieâm Leâ, Vieät kieàu Myõ, ñeå baøn
chuyeän lieân doanh aï. Sau ñoù, toái ngaøy moát, thöù baåy, anh ba coù
cuoäc heïn döï buoåi chieâu ñaõi do oâng Tony môøi taïi nhaø haøng
Hoaøng Töû treân thaønh phoá.

Ba Coâng laøm ra veû söûng soát:

- Cha, vaäy haû? Chuùt xíu nöõa coâ khoâng nhaéc, coù leõ toâi
cuõng queân maát. Nhieàu vieäc quaù. Chuyeän naøy quan troïng ñaây.

Ba Coâng laïi leân tieáng nhaéc Hoàng laàn nöõa:

- Ngoài xuoáng ñi, Hoàng. Ñöùng chi cho moûi chaân.

Trong caâu noùi, gaõ ñaõ voâ tình hay coá yù boû bôùt tieáng coâ
ñi, cho noù coù veû gaàn guõi.

Hoàng kheùp neùp ngoài xuoáng chieác gheá beân caïnh thuû
tröôûng. Coâ vaãn e deø giöõ chieác gheá ôû khoaûng caùch hôi xa. Tuy
vaäy, oâng Ba Coâng vaãn ngöûi ñöôïc muøi thôm töø ngöôøi naøng
thoaûng qua. Gaõ bieát Hoàng ñang xöùc thöù nöôùc hoa loaïi xòn nhaát
gaõ taëng coâ nhaân moät chuyeán leân hoïp ôû thaønh phoá. Gaõ khoâng
nhôù caùi teân taây teân Myõ gì ñoù daøi ngoaèng, ñoïc leân treùo caû löôõi.
Nhöng gaõ ñaõ baûo coâ baùn haøng baùn cho loaïi xòn nhaát. Chai
nöôùc hoa chæ baèng ve thuoác ho ôû tieäm thuoác baéc gaõ ñaõ phaûi traû
ñeán hôn baåy traêm ngaøn. Ba Coâng caûm thaáy haøi loøng. Thoùi ñôøi
heã ñöôïc ñaèøng chaân, laø laân ñaèøng ñaàu. Gaõ ñaõ ñöôïc ñaèøng chaân
ñoái vôùi coâ thö kyù xinh ñeïp tuoåi chæ baèng con gaùi gaõ. Moät ngaøy
naøo ñoù khoâng xa, gaõ seõ laân ñaèøng ñaàu. Trong cô cheá môùi, caû
nöôùc thay ñoåi. Cuoäc soáng gaõ roài cuõng seõ phaûi thay ñoåi. Hình

ÑA HIEÄU 67 195

aûnh baø vôï giaø do toå chöùc xaây döïng cho gaàn ba chuïc naêm tröôùc
thoaùng qua trong ñaàu gaõ nhö ñaùm maây ñen ñe doaï moät côn
gioâng baõo. Nhöng thöïc taïi ñaõ nhanh choùng xua tan ngay. Muøi
thôm töø thaân theå moät coâ gaùi, söùc quyeán ruõ cuûa aùi tình coù luùc
maïnh hôn caû noãi sôï.

Roài ñaây khi moïi chuyeän laøm aên tieán trieån toát ñeïp. Vò trí
gaõ trong ñaûng seõ ñöôïc naâng cao. Uy tín gaõ ñoái vôùi caùc ñoàng
chí seõ caøng ngaøy caøng ñöôïc cuûng coá. Vaø roài cuoäc soáng caù
nhaân gaõ cuõng seõ leân nhö dieàu gaëp gioù. No neâ hôn, pheø phôõn
hôn. Khoâng hieåu sao, gaõ boãng caûm thaáy caàn söï yeân tónh ñeå
vöøa mô moäng vöøa chuaån bò saép xeáp cho vieäc gaëp laõo Vieät
kieàu do moät ngöôøi baø con goác nguî cuûa gaõ mai moái giôùi thieäu,
ñöa veà ñòa phöông ñeå hôïp taùc laøm aên. Boïn Vieät kieàu naøy gaõ
coi nhö nhöõng con moøng ñeå gaõ laøm thòt. Ba Coâng bieát boïn naøy
cuõng khoân chaùn ra. Hoài naøo hoï chaïy baùn soáng baùn cheát. Nhöng
nay nhieàu keû mon men veà laøm aên. Hoï nghó ñaûng chæ gioûi
chuyeän ñaùnh giaëc du kích. Coøn chuyeän laøm kinh teá thì khôø
ñaëc. Cöù veà hôïp taùc laøm aên laø coù theå vô veùt cuûa caûi mang ñi. Ba
Coâng baûo coâ thö kyù:

- Thoâi ñöôïc. Laùt nöõa ra coâ ñieän thoaïi nhaéc laïi leänh toâi
môøi ñoàng chí kyõ-sö tröôûng phoøng coâng nghieäp chieàu nay ba
giôø tôùi gaëp toâi taïi vaên phoøng nghe. Thoâng baùo cho ñoàng chí
Naêm Taán, beân uyû ban luoân. Cuõng caàn thoâng qua yù-kieán cuûa
aûnh, tröôùc khi baøn chuyeän laøm aên vôùi ngöôøi ta.

Tröôùc khi ñöùng daäy ñi ra, Hoàng hoûi theâm:

- Anh ba chæ thò chi theâm khoâng ñeå em lo luoân ?

- Vaäy thoâi. ÔØ, chuùt nöõa queân. Nhaéc oâng kyõ sö mang theo
hoà sô döï aùn nuoâi toâm nöõa.

Buoåi chieàu kyõ sö Thaéng, tröôûng phoøng coâng nghieäp tænh
kheä neä böng moät choàng hoà sô daày coäm vaøo gaëp thuû tröôûng.
Ngoài chung quanh chieác baøn hoïp hình hoät xoaøi baèng goã caåm
lai, chæ coù bí thö Ba Coâng, chuû tòch Naêm Taán, Tö Haïng, tænh
uûy vieân, tröôûng ban keá hoaïch vaø ñaàu tö tænh, vaø Thaéng. Anh
ta trình baày chi tieát döï aùn nuoâi toâm cho laõnh ñaïo tænh nghe,

196 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

khoâng queân nhaán maïnh tieàm naêng cuûa ñòa phöông. Anh traûi
roäng treân baøn laøm vieäc nhöõng taám baûn ñoà vuøng ven bieån ñaày
nhöõng öôùc hieäu cuûa nhöõng baõi xuù veït. Vuøng sình laày röøng
ñöôùc. Taát caû ñeàu naèm trong nhöõng döï aùn veà nuoâi troàng thuyû
haûi saûn. Anh ta kheùo leùo löôùt qua nhöõng ñieåm tieâu cöïc, vaø
huøng hoàn noùi veà nhöõng höùa heïn maø vuøng ñaát nöôùc uoáng phaûi
mua töøng thuøng, töøng khaïp seõ ñem laïi cho tænh.

Ba Coâng ngoài nghe thaät chaêm chuù. Gaõ chaúng hieåu gì
laém veà nhöõng phaân tích khoa hoïc cuûa ngöôøi kyõ sö caáp döôùi.
Tö töôûng gaõ löôùt nhanh qua nhöõng töø ngöõ nhö döï aùn ñaàu tö,
thoâng soá, tieàm naêng…Nhöõng thöù ñoù gaõ xem nhö phuï thuoäc caû.
Caùi chính yeáu laø roài ñaây, moät ngaøy naøo ñoù khoâng xa, vuøng ñaát
maën chua pheøn, caùi laõnh ñòa gaõ ñang cai trò voán xöa nay ngheøo
ñoùi vaø laïc haäu, seõ nôû ra, bung leân nhö moät boâng hoa röïc rôõ,
thaønh moät vuøng ñaát giaàu coù, phoàn vinh. Vaø bieát ñaâu laïi khoâng
trôû thaønh moät ñieån hình laøm aên tieân tieán trong coâng cuoäc ñoåi
môùi ñeå caû nöôùc hoïc taäp ? Ñöông nhieân, neáu ñieàu ñoù trôû thaønh
hieän thöïc thì nhöõng gì gaõ aáp uû, giaác mô giaàu sang phuù quyù,
ngay töø caùi ngaøy môùi ñaët chaân leân vuøng ñaát khæ ho coø gaùy naøy
seõ töøng böôùc thaønh hình, khoâng gì ñaûo ngöôïc ñöôïc. Roài gaõ seõ
ñuû ñieàu kieän mua haún cho Hoàng moät ngoâi bieät thöï ôû moät nôi
kín ñaùo treân thaønh phoá ñeå naøng ôû. Moãi laàn leân thaønh phoá gaõ seõ
veà ñoù huù hí cho boõ nhöõng ngaøy cô cöïc, aên bôø nguû buïi.

Xöa kia ñi laøm caùch maïng, coù bao giôø gaõ nghó laïi coù
ngaøy hoâm nay. Gaõ troán ra böng theo caùch maïng sau laàn trong
lôùp bò laõo thaày giaùo Taûi “ doá” cho maáy baït tai vì toäi kinh nieân
khoâng thuoäc baøi. Hoài ñoù gaõ thuø laõo thaày giaùo, gaõ thuø chöõ nghóa.
Gaõ thuø thaønh phoá. Nhöõng thöù ñoù ñeàu laø hieän thaân cuûa chuû
nghóa tö baûn. Khi gaõ vinh quang trôû veà, laõo thaày giaùo Taûi ñaõ
khoâng coøn ñoù nöõa ñeå gaõ traû thuø. Laõo ñaõ cheát maát xaùc ñaâu ñoù töø
hoài naøo, hoaëc theo con chaùu ñi vöôït bieân roài.

Ngoài nghe anh kyõ sö treû trình baày, thænh thoaûng gaõ laïi
göø göø nhöõng aâm thanh khoù hieåu trong coå hoïng. Ngöôøi kyõ sö
tröôûng phoøng thænh thoaûng khöïng laïi, nhö chôø ñôïi moät yù-kieán
nhaän xeùt cuûa thuû tröôûng. Nhöng gaõ chæ göø göø chöù khoâng toû

ÑA HIEÄU 67 197

daáu muoán coù yù-kieán gì, neân anh ta laïi tieáp tuïc trình baày. Naêm
Taán thænh thoaûng cuõng gaät guø, vaø cuõng khoâng coù yù-kieán gì caû.
Cuoäc hoïp keát thuùc toát ñeïp. Beân Naêm Taán coi nhö hoaøn toaøn
nhaát trí vôùi ban bí thö. Hai beân laõnh ñaïo cuøng nhaän ñònh cöù
maïnh daïn thi haønh caùc ñeà aùn. Trong quaù trình thöïc hieän coù
vaán ñeà gì naåy sinh seõ giaûi quyeát sau.

***

Kyõ-sö Thaéng ñöa tay trònh troïng giôùi thieäu:
- Daï, baùo caùo ñoàng chí. Ñaây laø oâng Tony Kieâm Leâ, Vieät
kieàu Myõ. Phoù tieán só quaûn trò kinh doanh. Giaùm ñoác coâng ty
saûn xuaát thöông maïi Mattress Plus ôû Cali, Myõ quoác, aï.

Trong khi ngöôøi kyõ sö ñang coá laøm ra veû quan troïng, thì
Vieät kieàu Tony, moät ngöôøi ñaøn oâng taàm thöôùc, khoaûng treân
döôùi naêm möôi, aùo veùt giaày taây boùng loaùng, daùng ñieäu coù veû
xun xoe. OÂng ta chuaån bò saün nuï cöôøi treân moâi, hai tay laêm le
chæ chôø oâng bí thö ñöa tay ra laø tuùm laáy baét. Ba Coâng nôû moät
nuï cöôøi thaät töôi. Gaõ ñöùng thaúng ngöôøi, ngöïc hôi öôõn ra, vui
veû ñöa baøn tay ra phía tröôùc. Trong khi ñoù, kyõ sö Thaéng hôi
nghieâng ngöôøi nhìn sang oâng Vieät kieàu, hoaøn taát vieäc giôùi
thieäu:

- Coøn ñaây laø ñoàng chí Ba Coâng, bí thö tænh uûy.

Sau maøn giôùi thieäu, ba Coâng môøi khaùch ñeán boä sa-loâng.
Cuoäc gaëp maët hoâm nay chæ giôùi haïn trong hai ngöôøi, theâm söï
hieän dieän cuûa kyõ sö tröôûng phoøng coâng nghieäp nöõa. Ba Coâng
muoán hoäi yù tröôùc vôùi khaùch ñeå thaêm doø khaû naêng hôïp taùc laøm
aên xem trieån voïng ra sao ñaõ. Nhieân haäu môùi thoâng baùo cho
beân uûy-ban ñeå toå chöùc hoäi nghò môû roäng. Chính thöùc baét tay
vaøo coâng vieäc lieân doanh.

Môû ñaàu, Ba Coâng xaõ giao:- Thöa ngaøi giaùm ñoác, ngaøi veà
nöôùc laàn naøy coù tính ôû laâu khoâng, thöa ngaøi ?

Thaáy oâng tænh tröôûng coäng saûn duøng chöõ to lôùn quaù, Vieät
kieàu Tony ñaâm ngaïi. OÂng ta voäi noùi:

- Xin oâng bí thö cöù goïi toâi laø Mít-tô Tony cuõng ñöôïc,

198 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

cho thaân tình. Thöa oâng bí thö. Daï, cuõng tính ôû laâu moät chuùt.
Chuùng toâi veà kyø naøy, chaúng nhöõng thaêm doø thò tröôøng laøm aên
cho baûn coâng ty, ngoaøi ra cuõng coøn nhaän söù maïng cuûa moät soá
coâng ty baïn uyû thaùc trong moät soá laõnh vöïc kinh doanh khaùc
nöõa, aï.

ôø caùi tænh khæ hoø coø gaùy cuûa gaõ laïi ñöôïc Vieät kieàu tö baûn
quan taâm ñeán theá. Nhö vaäy chaéc laø phaûi coù tieàm naêng kinh teá.
Bieát ñaâu caùi vuøng ñaát pheøn chua nöôùc maën haø aên chaân cuûa gaõ
laïi chaúng gioáng moät hoaøng töû trong loát coùc. Töø tröôùc ñeán nay
ai cuõng coi reû noù, chaúng qua chæ vì thieáu con maét nhaän xeùt,
keùm kieán thöùc khoa hoïc kinh teá maø thoâi. Gaõ voàn vaõ:

- OÀ, nhö vaäy thì hay quaù. Chuùng toâi cuõng ñang coù raát
nhieàu ñeà aùn laøm aên kinh doanh. Chæ tieác, taøi nguyeân thì phong
phuù. Nhöng nguoàn löïc laïi moûng, nhaát laø veà maët voán tö baûn, vaø
voán kyõ thuaät. Chæ caàn coù nguoàn hoå trôï veà hai maët naøy, ñòa
phöông chuùng toâi seõ deã daøng vöôn leân. Noùi ñeå oâng giaùm ñoác
thoâng caûm. Ñaûng vaø nhaø nöôùc chuùng toâi ñaõ döùt khoaùt theo con
ñöôøng ñoåi môùi, môû cöûa laøm aên vôùi beân ngoaøi. Vieäc hôïp taùc
giöõa trong nöôùc vaø beân ngoaøi laø raát caàn thieát. Nhaát laø vôùi quyù
vò Vieät kieàu, ñöùa con xa nhaø cuûa toå quoác thì laïi caøng caàn hôn.
Maùu chaûy ruoät meàm, maø. Coù phaûi khoâng, thöa oâng giaùm ñoác ?

Ba Coâng noùi moät hôi. Gaõ chæ sôï döøng laïi, seõ queân maát
nhöõng yù töôûng vaø lôøi vaên gaõ ñaõ soaïn saün trong ñaàu töø caû tuaàn
nay. Vieät kieàu Tony luoân mieäng daï, vaø gaät ñaàu taùn thöôûng.
Chôø cho Ba Coâng noùi döùt, Tony môùi noùi:

- Daï phaûi. OÂng bí thö coù nhaän xeùt raát chính xaùc, aï. Moãi
beân chuùng ta coù moät theá maïnh. Ñeå rieâng thì chaúng laøm ñöôïc
gì. Nhöng neáu ñem keát hôïp vôùi nhau trong coâng cuoäc hôïp taùc
laøm aên thì toâi tin chaéc chuùng ta seõ coù khaû naêng vöôn leân raát
lôùn, aï.

Ba Coâng thaáy neân ñi thaúng vaøo vaán ñeà:

- OÂng giaùm ñoác chaéc ñaõ coù nghieân cöùu veà tieàm naêng
cuûa tænh chuùng toâi ? Ngaøi coù nhaän xeùt gì khoâng ?

ÑA HIEÄU 67 199

Vieät kieàu Tony khieâm toán:
- Daï thöa oâng bí thö chuùng toâi cuõng chöa coù nhieàu döõ
lieäu laém.

Ba Coâng hôi thaát voïng bôûi caâu noùi cuûa vieäït kieàu Tony.
Nhöng oâng naøy ñaõ tieáp:

- Tuy nhieân trong khi coù dòp ñi laïi vaøi nôi ôû ñòa phöông,
chuùng toâi thaáy ít ra, theo nhaän xeùt ban ñaàu cuûa toâi, ñòa phöông
ta cuõng coù moät tieàm naêng kinh teá khaù toát. Ngay tröôùc maét.
Nhieàu trieån voïng khai thaùc.

Loøng ba Coâng nhö boâng hoa ñang heùo boãng nhaän ñöôïc
nhöõng gioït nöôùc töôùi leân, neân töôi laïi ngay:

- Thöa oâng giaùm ñoác. OÂng vöøa noùi moät tieàm naêng khaù
toát, nhieàu trieån voïng khai thaùc. Nhö vaäy laø theá naøo. OÂng coù
theå noùi roõ cho chuùng toâi nghe khoângï ?

Thaáy oâng bí thö coäng saûn coù veû noân noùng, Vieät kieàu
Tony thaáy caàn phaûi aùp duïng chieán thuaät doïn aên cho ngöôøi
ñang ñoùi. OÂng ta tìm caùch keùo daøi thôøi gian nhaäp ñeà:

- Maáy hoâm gaàn ñaây chuùng toâi cuõng coù vaøi dòp ñi thaêm
thuù vaøi nôi. Noùi chung, tænh ta cuõng coù moät soá tieàm naêng.

Thaáy gaõ Vieät kieàu cöù ñuûng ñænh maõi, soát ruoät, oâng bí-thö
queân caû pheùp lòch söï, ngaét lôøi:

- Tieàm naêng gì ? Xin oâng noùi roõ theâm.
- Daï vaâng. Vaán ñeà khoâng haún laø chæ veà coâng nghieäp
khoâng thoâi. Noù coù lieân quan caû ñeán noâng nghieäp.
- OÂng muoán noùi ñeán caây luùa?
- Daï, thöa vaâng. Nhöng caây luùa chæ laø tieàn ñeà. Vaán ñeà
quan troïng khoâng naèm haún ôû ñoù. Chuùng toâi nhaän thaáy khaû
naêng naèm ôû moät khía caïnh khaùc.

Bí-thö Ba Coâng caûm thaáy böïc. Thaèng cha naøy laøm gì maø
nhö ñang nhem theøm gaõ. Kyõ sö Thaéng voäi xen vaøo:

- Thöa ngaøi giaùm ñoác. Xin oâng cöù ñi thaúng vaøo vaán ñeà.
Chuùng toâi ñang raát muoán nghe.

200 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

Thaáy khoâng caàn phaûi caâu theâm giôø, Vieät kieàu Tony mæm
cöôøi:

- Maáy hoâm ñi qua caùc vuøng ruoäng luùa, chuùng toâi coù
chöùng kieán moät quang caûnh maø chuùng toâi nghó coù theå seõ laø
tieàn ñeà cho moät döï aùn laøm aên. Moät döï aùn lieân doanh giöõa tænh
nhaø vaø coâng ty chuùng toâi.

Maët bí-thö Ba Coâng töôi haún leân, nôû nang, saùng rôõ. Gaõ
chôø ñôïi. Vieät kieàu Tony noùi tieáp:

- Caùi maø chuùng toâi thaáy laø nhöõng ñaøn vòt. Vaâng, nhöõng
ñaøn vòt raát lôùn. Coù ñaøn öôùc tính caû ngaøn con. Vaø coù raát nhieàu
ñaøn nhö theá.

Ba Coâng nghe ñeán ñaây laïi soát ruoät. Vì caùi ñaùm vòt baày
noâng daân vaãn luøa treân caùc caùnh ñoàng gaõ nhìn thaáy haøng ngaøy
maø chaúng theå hình dung ra chuùng coù tí tieàm naêng gì veà kinh teá
caû. Tieàm naêng gì môùi ñöôïc chöù, ba caùi con vòt ñeå aên nhöõng haït
luùa rôi vaõi treân nhöõng thöûa ruoäng vöøa gaët xong.

Cuoäc baøn thaûo laøm aên tieáp tuïc trong söï haùo höùc cuûa bí
thö Ba Coâng, vaø söï phaán khôûi khoâng keùm cuûa Vieät kieàu Tony.
OÂng ta töøng böôùc ñeå heù loä ra caùi tieàm naêng phong phuù cuûa caùi
tænh maø bí-thö Ba Coâng töø tröôùc ñeán giôø vaãn cöù ñinh ninh laø
moät vuøng khæ ho coø gaùy, tieàm naêng kinh teá chaúng bao nhieâu.
Vuøng ñaàm laày xuù veït seõ daàn daàn caûi taïo thaønh nhöõng ao hoà
nuoâi toâm, caù xuaát khaåu. Rieâng veà nhöõng ñaøn vòt, Vieät kieàu
Tony gì thích:

- Nhö quyù vò cuõng bieát; Hoa-kyø laø moät nöôùc giaàu coù.
Ñaát nöôùc hoï roäng meânh moâng. Thôøi tieát veà muøa Ñoâng raát
laïnh. Daân Myõ hoï aên ngon, maëc ñeïp, ñöông nhieân hoï khoâng
bao giôø chòu laâm vaøo caûnh chòu reùt. Quaàn aùo aám, chaên neäm hoï
ñeàu nhoài boâng. Nhöng boâng nhieàu khi cuõng khoâng ñuû aám.
Cho neân hoï duøng moät thöù nguyeân lieäu khaùc ñeå nhoài nhöõng
thöù ñoù. Thöa quyù vò, ñoù laø loâng vòt.

Kyõ sö Thaéng laø moät thanh nieân coù hoïc. Anh ta khoâng
laáy laøm laï veà nhöõng gì Tony trình baày. Nhöng bí-thö Ba Coâng
laïi caûm thaáy raát thích thuù veà nhöõng ñieàu môùi meû Vieät kieàu

ÑA HIEÄU 67 201