ĐH 067

cuõng laø ñieuà bình thöôøng.
Nhöõng ngaøy sau teát möa vaãn coøn trieàn mieân vaø caùi

laïnh cunõ g gia taêng. Toiâ ñònh vaøo thamê vaø laøm quen vôùi cacù ñaò
ñoäi cunõ g ñaâm ra ngaiï ngaàn. Nhatá laø Minh raâu, ngöôøi trung ñoäi
tröônû g taøi gioûi vaø haoø hoa khi toâi coøn ôû ÑÑ4, chæ goiï maùy hoûi
thaêm thoâi.

Khí haäu mieàn trung thaät laø khaéc nghieät. Muøa heø thì
naéng nhö ñoå löûa. Cao ñieåm laø nhöõng ngaøy gioù noùng töø Laøo
thoåi qua höøng höcï . Conø muaø ñonâ g thì möa phuøn gioù bacá laïnh
thaáu xöông.Baét ñaàu töø thaùng Möôøi aâm lòch, nhöõng côn möa
nhö camà chænh ñoå. Nöôcù luõ töø nguonà ñoå veà ñaày apé nhöõng con
soâng Ñoâng haø, Thaïch haûn, Vónh ñònh gaây caûnh luït loäi, maát
muøa.

Baøi haùt nhö moät böùc tranh hieän thöïc, thaám ñaäm vaøo
loøng ngöôøi.Nhöng ngöôøi daân ñaát caøy leân soõi ñaù ñoù vaãn moät
loøng tha thieát vôùi queâ höông:

Nhöõng xöù aáy, nhöõng höông ñoàng phaán noäi
Trang ñieåm cuoäc ñôøi laëng leõ theâm duyeân
Duø nané g raøo ñöôøng, duø möa chaén loiá
Choán queâ mình vaãn ñaäm neùt trinh nguyeân
THANH TOÂN

Nhieäm vuï haèng ngaøy cuûa toâi laø nhaän vaø baùo caùo leân
Ban 3 Löõ ñoaøn tình hình cuûa TÑ trong ngaøy vaø trong ñeâm.
Thöøông thöônø g laø vunõ g taøu-saìgoøn (voâ söï ).Hoâm ôû Saøigoøn toâi
coù mua moät boä saùch veà Theá chieán thöù hai cuûa Ngöôøi Soâng
Kieân dòch. Toâi thích nhöõng traän ñaùnh thieát giaùp taïi vuøng sa
maïc chaâu Phi giöõa hai con huøm xamù Montgomery cuûa Anh vaø
Rommel cuûa Ñöùc.Nhöõng traän thuyû chieán löøng danh cuûa caùc
Haïm ñoäi Myõ vaø Nhaät taò Thaùi bình döông. Nhöõng traän noåi
tieáng cuûa Marine Corps Myõ nhö Iwo Jima,Okinawa,..Conø anh
Hôïp thì thích chôi ñaøn guitare, nhönõ g banû classic. Khonâ g bietá
anh chôi laâu chöa maø tieáng ñaøn nghe cunõ g donà daäp tuy chöa
nhuyeãn laém

Nhöõng ngaøy treân queâ höông Quang Nam-

Ngayø 18/3/75 anh Hôpï ñi hopï ôû BCH/ LÑ 369 veà cho bieát

102 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

TÑ seõ di chuyenå vaøo ngayø mai. Anh traiû phonù g ñoà haønh quaân
vaø khu vöïc traùch nhieäm cuûa TÑ leân chieác banø daõ chiená ñoùng
baèng thuøng goã phaoù binh. Toâi aø lenâ motä tieáng roià noùi:

_Toâi bietá vuøng naøy roài.

Maté khonâ g rôiø baûn ñoà, gioïng tænh bô anh hoiû :
_OÂng ôû ñaây roài aø?

_Toâi ñaõ ôû ñayâ töø nhoû tôùi lôùn, nôi choân nhau caét ruùn
cuûa toiâ thöa T/taù.

_Theá thì tienä qua.ù Toiá nay oâng goiï maùy baoù cho T/taù Giao
vaø cacù ñaïi ñoäi tröôûng chi tieát.

Toái hoâm ñoù sau khi goiï maùy baùo, toiâ naèm hoaøi khoâng
nguõ ñöôcï . Bao nhieâu namê chiená tranh, laàn nayø toâi trôû veà chieán
ñauá giöõa queâ höông mình. Khoâng bieát neân vui hay buoàn. Chieán
tranh ñaõ bao truøm lenâ queâ toâi töø ngayø toiâ môùi lôùn. Queâ höông
toâi chöa coù moät ngaøy yeân bình. Meï toiâ vaãn vönõ g vaøng baûo veä
ñaøn con.

Naêm 1947 phong traøo Vieät minh noåi leân, giaëc Phaùp
thöônø g môû nhönõ g tranä boá rapù Meï toâi phaûi conõ g toâi tanû cö vöôït
qua soâng Thu boàn, chaïy veà mieàn nuùi Tieân phöôùc.. Roài ñoùi
khoå quaù meï toâi laïi hoià cö veà AiÙ nghóa. Namê 1949 meï toâi bò tayâ
baét vì toäi tieáp teá cho Vietä minh. Sau khi ra tuø, meï toiâ phaûi baùn
hetá cô nghieäp nhoû nhoi vaøo Saiø gonø taù tucù nhaø caäu Nieâm. Anh
Lang ñöôïc Caäu cho ñi hocï tröônø g Taberd. Hai naêm sau Meï toâi
cuõng gôûi toiâ leân Ñaølaït ôû vôiù dì Baûy ñeå ñi hocï taiï tröônø g Tieåu
hoïc Xuaân An treân ñöôøng Nhaø Chung, gaàn beân nhaø thôø Con
gaø. Cauä Hai sang cho meï motä caùi kiosque ôû chôï Phuù nhuaän ñeå
meï toâi buonâ hoät gaø hotä vòt ñuû loaiï . Nhöõng töônû g laø yeân aám roài
nhöng tieáng goïi cuûa queâ cha ñaát toå bao giôø cuõng maïnh; neân
sau ngayø ñình chieán 20/7/1954, chia ñoâi ñaát nöôcù , Meï toiâ quyeát
ñònh ñeå laiï anh Lang cunø g chò Ngoïc toiâ ôû laïi Saiø gonø , conø baø
motä thaân moät mình trôû veà lanø g cuõ Phong Thöû. Toâi cuõng ñöôcï
dì Baûy daãn veà thaêm meï, vaø toâi nhaát quyetá ôû laiï vôùi Meï. Moät
namê sau, gia ñình toiâ donï veà queâ cha toâi taïi thò traán AÙi nghóa
cho ñená baây gìôø. Naêm 1956 toâi thi ñaäu vaøo lôpù ñeä thaát tröôøng
trung hocï conâ g laäp Tranà quí Caùp, Hoiä an. Toâi coù baûy namê laøm
ngöôøi hoïc troø ôû troï aên côm thaùng ôû caùi tænh lî nhoû beù nhöng

ÑA HIEÄU 67 103

nhieuà thanâ thöông ño.ù OÂi caùi thuôû hoïc troø sao maø ñeïp:
Thuôû saân tröôøng, Anh, coù leõ tình si
Lôõ nhöôùng maét ngoù say ngöôøi nguyeät theïn
Con suoái nhoû sôùm môû lôøi bieån heïn
Coøn traùch gì saâu caïn nhöõng doøng soâng.
HOANG LOÂC
Buoiå sanù g trôøi dötù möa nhöng tanà g maây vanã coøn thapá

vaø bauà trôiø thì naëng tróu. Toaøn boä LÑ369 di chuyenå baøng xe;
theo thöù töï TÑ6-BCH/LÑ-TÑ1PB-TÑ2 -TÑ9 sau cuøng. Caùc
ÑÑ baøn giao tuyeán ñoùng quaân cho LÑ15/BÑQ roài di chuyeån
ra ñiemå tapä trung treân QLI phía baéc soâng Myõ chanù h. Caùnh B
cuûa T/taù Giao noái theo TÑ 1/PB. Toâi ngoài chung xe vôùi anh
Hôïp giöõa hai ngöôøi mang mayù . Theo doõi tönø g check point vaø
baoù caùo leân Ban 3 /LÑ loä trình di chuyeån. Moãi check point laø
moät ñòa ñieåm gôïi nhôù, nhöõng daáu veát kyû nieäm. Nhöõng anh
chaøng TQLC ñeuà coù maùu giang hoà laõng bacï neân moãi laàn ñöôcï
di chuyeån ñeán ñòa ñieåm môùi hay chuyeån vuøng laø thích thuù
laém. Nhöõng ngöôøi daân Phong ñieàn, Höông thuûy,..döøng tay
beân bôø ruonä g luaù , laëng nhìn ñoaøn xe ñi qua maø lo auâ . Nhöõng
namê tröôcù , töø Gio linh cho ñená Ñoâng ha,ø Quaõng trò..ngöôøi lính
TQLC ruùt ñi laø hoï ruùt theo, ngöôøi lính TQLC taùi chieám ñeán
ñaâu thì hoï theo veà ñeán ñoù. Gaàn naêm naêm ñoùng quaân ôû caùi
vuøng ñaát loaïn laïc naøy, loøng ngöôøi lính cuõng mang noãi nieàm
buøi nguøi, tieác nhôù.

Chieác xe ñaàu ñaõ ñeán ngaõ ba Kim long, con ñöôøng
daãn leân chuaø Thieân mu,ï Vaên thaùnh. Nhöõng haøo nöôùc sauâ thaû
ñaày sen bao quanh thaønh noäi. Ñoaøn xe qua caàu môùi Nguyeãn
Hoaøng, caàu Tröôøng tieàn caùch ñoù cuõng khoâng xa. Ñoaøn xe ñi
ngang qua tröôøng Quoác hoïc, Ñoàng khaùnh. Nhöng laàn naøy
khoâng nhìn thayá boùng daùng coâ nöõ sinh Ñonà g khaùnh ñeå maø noùi
lôøi taïm bieät. Ñaøi phaùt thanh Hueá vôùi nhöõng ngaøy bieán ñoäng
naêm 1963, ty böu ñieän vaø nhaø ga xe löûa Hueá. Ñoaøn xe vaãn
xuoiâ nam, qua trung taâm huaná luyenä Phuù Löông, qua phi tröôøng
Phuù baiø nhoän nhòp nhöõng namê veà tröôùc, bayâ giôø cuõng vaéng veû
ñìu hiu. Ñená tröa thì ñoaøn xe ñaõ ñeán Phuù thöù vaø ñang leân ñeøo
Bacï h ma.õ Vuøng nayø coù khí haäu raát toát vaø phong canû h raát höuû

104 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

tình nhöng baây giôø thì hoang vu thöa thôùt, ngöôøi daân ñaõ boû ñi
ñeå tranù h bom ñanï vì VC ñaõ lapä motä maät khu ôû ñaây vaø chuùng coù
moät trung ñoanø chuû löïc mieàn layá tenâ laø Baïch maõ. Xe chaïy qua
nhöõng bôø bieån xanh, qua caùc laøng ven bieån nhö Laêng coâ,
Truoài.

Xe ñaõ ñi vaoø vuøng ñeøo Haûi vaân. Ñoaïn ñöôøng ñeøo daøi
hôn möôøi caây soá, phaân chia hai tænh Quaûng nam vaø Thöøa
thienâ . Taïi ñænh ñeoø vaø treân nhönõ g voøng cao ñoä quan yeuá ngöôiø
Phaùp tröôcù ñaây ñaõ cho xaây nhöõng loâ coát banè g beâ tonâ g coát saté
ratá kieân coá ñeå baoû veä ñoaïn ñöôøng ñocä ñaïo vaø huyeát macï h naøy.
Töø thanù g 8/74 VC ñaõ xöû dunï g trung ñoaøn Bacï h maõ cuaû chunù g
ñeå chieám ñeøo laøm taét ngheõn giao thoâng vaø ngaên chaän ñoaøn
ngöôøi chaïy naïn töø Hueá vaøo Ñaønaüng. Baèng nhöõng traän ñaùnh
ngoanï muïc, nhaát laø nhöõng tranä ñoät kích ñeâm, TÑ11 Duø ñaõ taán
coâng chieám laïi vaø xoaù teân ñôn vò ñòch. Hieän LÑ468/TQLC tanâ
laäp cuûa Ñ/taù Ngoâ vanê Ñònh ñang traùch nhiemä toaøn boä khu vöïc
ñeøo. Töø ñænh ñeøo nhìn xuoáng laø moät vunø g bieån xanh ngaét cuaû
Nam oâ vaø Laêng coâ. Con ñöôøng saét baéc nam chaïy saùt chaân
ñeøo, luùc aån luùc hieän qua nhöõng ñöôøng haàm ñaøo xuyeân qua
nuiù . Motä laøng cuøi do caùc Sô quanû lyù naèm bietä lapä satù bienå .Qua
khoûi ñeøo laø ñòa phaän cuûa tænh Quaõng nam. Cacù h nhau coù motä
ngoïn ñeøo maø daân ôû hai mieàn khaùc haún nhau veà gioïng noùi,
phong tucï vaø loái soná g. Ngöôøi danâ xöù thaàn kinh thì thamâ nghieâm
kín coång cao töôøng, vôùi thaønh quaùch ñeàn ñaøi laêng taåm. Coøn
ngöôøi daân xöù Quaõng thì moäc maïc kieân cöôøng nhö nguõ haønh
sôn. Hoï raát hanõ h dieän laø ngöôøi daân cuaû xöù nguõ phuïng teà phi.
Ñoù laø ñôiø vua Thaønh Thaiù (1898) hoïc troø trong Quanõ g ra thi
Hoäi taïi kinh thaønh coù naêm vò ñoå töø moät tôùi naêm. Ñoù laø caùc
OÂng:

Phaïm Lieäu, Phan Quang, Phaïm Tuaná ñoå tieán sæ

Ngoâ Lyù, Döông hieån Tieán ñoå phoù baûng.
..Ñoaøn xe ñaõ qua laøng Nam oâ saûn xuaát nöôùc maém ngon noiå
tieáng. Qua khoûi ngaõ ba Hueá, ngaõ ba Phöôùc töôøng, rôøi khoûi
QL1 roià reõ veà höôùng taây. Trung taâm huaná luyenä Hoøa caàm cuaû
QÑ1. Theo tænh loä soá 4 ñeán Tuyù loan vôùi nhöõng tieäm baùn mì
quaõng ngon tuyeät. Nhöõng ñoaïn ñöôøng trong vuøng do TQLC

ÑA HIEÄU 67 105

Myõ xaây döïng neân coøn raát toát. Vaãn coøn nhöõng ñaøi radar treân
nhönõ g ñænh nuùi cao vaø nhöõng caên cöù hoaû löcï cuûa quanâ ñoäi Myõ
tröôcù ñaây ôû Hoøa my,õ Nuùi lô.õ

TÑ6 tieáp tuïc theo tænh loä 4 qua thò traná AiÙ nghóa, Phieám
aùi roià tieán vaoø vuøng tracù h nhiemä taïi Haø taân, Haø nha, Phuù höông,
con ñöôøng ñoäc ñaïo daãn ñeán quaän lî Thöôøng ñöùc ñaõ bò Coäng
chieám töø thaùng 9/74. TÑ6 ñoùng quaân giaùp vôùi SÑ3BB cuûa
Töônù g Nguyeãn duy Hinh veà phía baéc cuaû soâng Vu gia (ôû queâ
toâi goiï laø soâng OÂ gia ). Muøa nayø nöôcù töø nguonà ñoå veà ñaày aép,
khieán con soâng troâng roäng menâ h monâ g. Soâng nayø laø motä nhanù h
cuûa soâng Thu boàn, chaûy veà höônù g ñoâng baéc, qua mieät Camå leä
roià ñoå veà soâng Hanø ôû Ñaø naúng.

Ñoaøn xe chôû TÑ2 döøng laïi ôû moät baõi troáng, ngöôøi ta
goïi laø Truonâ g Loäc chaùnh, motä rönø g sim cayâ thaáp. Nôi ñaây laø
ñòa phaän cuûa quanä Ñaïi loäc, giaùp ranh vôùi quaän Hieuá ñöcù . Neáu
ñi tieáp chöøng hai cayâ soá nöaõ laø ñená thò traná AÙi nghóa, nôi chonâ
nhau caté runù cuaû toâi. Ñayâ laø ngaõ ba giao loä, buoân banù saàm uatá .
Raát tieän giao thoâng veà ñöôøng soâng vaø ñöôøng boä. Ñi veà phía
ñonâ g laø Quocá loä 1, con ñöônø g daãn veà thaønh phoá coå Hoäi an. Veà
phía ñoâng baéc laø thaønh phoá Ñaø naúng. Phía taây laø caùc quaän
Hieäp Ñöùc vaø Thöôïng Ñöùc. Vunø g naøy coù moû vaøng Boâng mieâu
vaø moû than Noâng sôn. Ñaây cuõng laø vuøng ba bieân giôùi, ñòa
ñieåm xaâm nhaäp vaø tieáp vaän chính cuaû Conä g quaân. Tröôùc ñaây
ngöôøi Myõ ñaõ thaønh laäp nhöõng ñoàn bieân phoøng vaø nhöõng traïi
danâ söï chiená ñaáu ñeå theo doõi nhönõ g hoaït ñoäng cuûa CS. Ngöôiø
Myõ ruùt ñi nhönõ g ñoàn naøy cunõ g bò deïp boû.

Nhaø Meï toâi vaø caùc chò ôû gaàn chieác cauà saté noái lieàn vôùi
xaõ Hoanù myõ. Loøng toiâ raát mong öôùc ñöôïc veà thamê meï nhöng
bayâ giôø thì khonâ g ñöôïc roài. Ñemâ ñoù toiâ nguû thaät bình yenâ trenâ
queâ höông mình. Loøng thanh thaûn voâ cuøng.

Sanù g homâ sau nhöõng chieác tröïc thanê g chôû quaân UH1B
töø phi tröôøng Non nöôùc vaoø boác TÑ leân thay theá nhöõng vò trí
cuaû TÑ5 Du.ø Gaëp thanè g baïn cuøng khoùa laø Tranà thanh Chöông
ñang laø Tröônû g ban 3 TÑ. ÑÑ5 cuûa Ñ/U Huyønh vaên Troïn thay
theá cho ÑÑ Trinh saùt cuaû T/taù Voû vanê Ñöcù bò ñaùm coäng baén se.õ
Nhöõng vò trí ñöôïc thay theá hoaøn taát trong ngaøy treân daõy Sôn

106 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

Ga,ø ñoäng Laâm, ñoià 1062..Ñaây laø nhöõng vò trí quan troïng maø
nhönõ g chieán só Duø ñaõ phaûi chieán ñaáu vôí nhöõng canù binh CS
thuocä SÑ304 vaø SÑ2 khi maët traän Thöônï g Ñöùc noå ra töø thaùng
8/74. Ñoài 1062 ñöôïc goïi laø ngoïn ñoài maùu. Neáu nhöõng vò trí
nayø bò matá thì phi tröônø g Ñaø nanú g, BTL/QÑ1, vaø nhieàu vò trí
quan troïng khacù cuûa ta naèm trong taàm phaoù vaø hoûa tieãn cuûa
giaëc.

Anh Hôpï vaø toiâ thöôøng ngoài treân nhönõ g phieán ñaù lôùn,
baèng phaúng ôû vò trí cao nhaát cuûa Ñoäng Laâm, duøng oáng doøm
quan saùt nhönõ g hoaït ñoäng cuaû ñòch veà phía Thöôïng ñöcù . Ñòch
ñang coù nhöõng cuoäc chuyeån quanâ , vuõ khí vaø tieáp lieäu roõ ranø g.
Töøng ñoaøn Molotova vaø thieát giaùp ñòch di chuyeån laøm tung
lenâ nhönõ g ñaùm buïi muø. Anh Hôpï thöôøng goïi phaùo binh taùc xa,ï
coù homâ ñeà nghò caû moät TÑ gomà 36 khaåu 105 bané T.O.T vaoø vò
trí ñòch. Coù hoâm ñeïp trôiø L19 leân quan satù , chuùng toiâ xin nhöõng
phi vuï F5E hay A37 doäi bom vaøo nhöõng baõi ñaäu xe, nhöõng
thieát giaùp ñòch. Caùc phi coâng VN raát haøo höùng vaø khích ñoäng.
Hoï la leân trong maùy khi bané truùng thietá giapù ñòch. Chuùng toiâ
cuõng nghe nhöõng tieáng noå phuï vaø nhöõng ñaùm chaùy boác leân
thatä ganà . Ñòch cuõng ñapù laïi banè g nhöõng löôùi löaû phoøng khoâng
döõ doiä . Chæ tiecá bayâ giôø haûi phaoù khonâ g coøn vaø nhöõng ñôït thaû
bom cuûa B52 cuõng vaéng boùng töø laâu. Tuy nhieân tình hình
trong khu vöïc raát yeân tónh. Lònh cuûa Löõ ñoaøn phaûi chuaån bò
cho nhönõ g ngayø sapé tôùi. Löông khoâ, ñanï döôïc, thuocá men, keå
caû nöôùc uoáng ñöôïc tích tröõ trong voøng moät thanù g.

Nhöõng buoåi chieàu khi hoaøng hoân coøn laõng ñaõng ôû
nhöõng ngoïn ñoài phía taây, anh Hôïp thöôøng ñem ñôøn ra chôi
nhöõng baûn classic. Toâi vaãn thích nhöõng baûn Romance. Toâi
khoâng raønh veà nhaïc nhöng nhöõng aâm thanh ñoù nhö quyeän
vaoø khoâng gian cuûa buoåi chieuà ta,ø khieán loøng toiâ cuõng ñamâ ra
buonà man macù . Toâi nhôù ñeán Meï toiâ raát nhieuà . Khi nhìn nhöõng
ngöôiø lính TQLC ñi mua saém trong thò traán, chacé Meï toiâ cunõ g
nhôù ñeán toâi. Baây giôø tình hình thay ñoåi ngaøy moät khoù khaên.
Haèng ngayø tin töùc treân ñaøi VOA vaø BBC maø soát ruoät. Khonâ g
bieát Meï toâi vaø caùc chò toâi tính sao.Toâi ñem ñieàu naøy noùi vôùi
anh Hôpï . Anh baûo toâi:

ÑA HIEÄU 67 107

_Thoiâ oâng veà thamê baø cuï ñi roài sanù g mai theo chuyeán
tieáp teá maø leân. Ñeå toiâ goïi ñieän cho Haäu tramï ñem xe vaøo ñoùn
oâng trong voøng hai giôø nöõa.

Toâi möøng laém voäi goïi haï syõ Hôøn mang moät caùi maùy
ANPRC25, conø toâi mang khaåu M16. Roài hai thaày troø laàn theo
ñöôøng moøn xuoáng nuùi. Chuùng toâi ñi doïc theo tuyeán phoøng
thuû cuûa TÑ. Nhönõ g ngoïn ñoài ôû ñaây gaàn nhö troïc, loang loã vaø
xô xaùc vì bom ñaïn. Binh syõ ñaøo hamà hoá sau nhönõ g moâ ñaát. Hoï
lôiï dunï g toái ña nhönõ g hang ñonä g vaø nhönõ g giao thonâ g haøo coù
sanú . ÔÛ nhöõng ngonï ñoià keá canä , ñòch cuõng ñang aån naáp vaø baén
seõ raát nguy hiemå . Ganà hetá trienà nuùi thì gapë TÑ6/TQLC ñoùng
giaùp.

Chieác jeep cuûa HS Möôøi ñoùn thaày troø toâi ôû Caàu Saäp
thuocä xaõ Tröônø g an. Doïc hai beân ñöôøng ngöôiø qua laiï voäi va.õ
Nhöõng chiecá xe ño,ø xe Daihatsu ba baùnh, xe tho,à xe ñaïp coù veõ
taát taû ngöôcï xuoiâ . Gaëp moät vaiø ngöôøi quen, hoï nhìn toâi vaø coù
veõ thích thuù khi toâi maëc quaàn aùo lính veà laøng. Toâi cuõng raát
haûnh dieän vôùi aùo hoa soùng bieån cuûa mình. Meï vaø caùc chò toâi
raát vui mönø g khi thayá toâi töø chieác xe jeep böôùc xuoná g. Anh reã
toâi cho bieát gia ñình sapé doïn ra Ñaø naúng ôû taïm nhaø chaùu An roià
tìm caùch vaøo Saøi goøn. Meï toâi naêm ñoù ñaõ 72 tuoåi nhöng coøn
khoûe lamé . Baø noiù :

_Phaûi ñi thoâi. VC vaoø ñayâ thì khonâ g soáng ñöôïc.
Toiâ nghó Meï toiâ ñaõ noiù ñuùng vaø toiâ ratá an lonø g. Saùng
hoâm sau Meï ñi mua mì quanõ g veà cho chuùng toiâ anê . Roài baø hoiá
thaày troø toâi ra baõi ñaùp tröcï thaêng, theo chuyená tieáp teá veà laïi
ñôn vò haønh quaân.
Tình hình bieán chuyenå thatä nhanh vaø ñang xaáu ñi.
Ngaøy 8/3/75 phaùi ñoaøn löôõng vieän Myõ rôøi Saøigoøn.
Chính quyeàn VNCH hoaøn toaøn thaát voïng vaø lo laéng. Moïi hy
voïng vaøo soá tieàn 300 trieäu vieän trôï ñaõ tan thaønh maây khoùi.
Moät laàn nöõa Haø noäi ñaõ ñöôïc Myõ baät ñeøn xanh. Leâ Duanå voäi
vanø g ra lònh cho Vaên tiená Duõng môû maët traän Taây nguyeân.
Ñeâm 10/3/75 luùc 2giôø 30 saùng, SÑ 320 baét ñaàu taán
coâng vaøo Ban meâ thuoäc. Caùc SÑ 968 vaø 10 ñaõ vöôït soâng
Krok, Sre Pok tieán veà Kontum vaø Pleiku. T/töôùng Phaïm vaên

108 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

Phuù TL/QÑ2 vaø QK2 coù trong tay caùc SÑ22, SÑ23 vaø 3 LÑ/
BÑQ cuûa Ñ/taù Phaïm duy Taát cuøng nhöõng ñôn vò phaùo binh,
thietá giaùp vaø Ñiaï phöông quaân vaø nghóa quaân cô höõu. Tatá caû
saún sanø g choáng ñòch.

Trong khi ñoù taïi matë traän Trò thieân cacù SÑ324B, 325C, 711
vaø 304 do Leâ troïng taán laøm tö lònh vaø Voõ chí Coâng lamø quanâ
uûy ñang aùp satù vaøo nhönõ g ñôn vò cuûa Töôùng Tröônû g taiï Vuøng
1 chieán thuaät.

Tình theá baây giôø thaät khoù khanê . Caùi yù ñònh taiù phoái trí löcï
löôïng hay co cuïm phoøng thuû ñaõ hình thaønh trong chieán löôïc
cuûa OÂng Thieäu. Nhöng caùi chieán löôïc gì coù theå thöïc hieän
ñöôïc khi ngöôøi baûo trôï chính cho mieàn Nam ñaõ quay löng,
neáu khonâ g muoná noiù laø phoù macë . Conø nöôùc conø taùt. On g Thieäu
nghó nhö vayä . Chæ tieác thôiø gian thì khoâng cho pheùp vaø lonø g
ngöôøi thì ñang giao ñonä g. OÂng Thieuä hay baát cöù ngöôøi naoø coù
theå lamø ñöôïc gì trong hoaøn caûnh hieän nay?

Ngaøy 14/3/75 trong cuoäc hoïp taïi Cam ranh goàm naêm
oâng töôùng (Thieäu, Khieâm, Vieân, Quang vaø Phuù ),OÂng Thieäu
ra lònh cho töôùng Phuù:Ruùt boû Cao nguyeân, ñem toaøn boä chuû
löïc goàm SÑ22, SÑ23, caùc LÑ/BÑQ, caùc ñôn vò thieát giaùp,
phaùo binh,..veà phonø g thuû duyeân haûi. Lònh ban ra thatä ñôn giaûn
vaø ngöôøi thi haønh lònh cunõ g suy nghó thaät ñôn gianû . Söï thaát baïi
laø ôû choã ño.ù Caáp treân ganà nhö trutù boû traùch nhieäm cho thuoäc
capá maø khoâng nghó mình phaiû laø ngöôiø chòu tracù h nhieäm chính.
Theo toâi nghó keá hoïach lui binh naøy phaûi ñöôïc thaûo hoaïch töø
caáp boä Toång tham möu vaø ñaïi töôùng Cao vaên Vieân phaûi laø
ngöôiø chuû chotá . Theá nhöng onâ g Vieân khonâ g coù yù kiená , roài oâng
Phuù laïi giao coâng viecä ñoù cho oâng Tatá sau khi thöaø lònh oâng
Thieäu gané cho oâng aáy moät sao. Vaø khi söï thaát baïi xaûy ra, dó
nhieân, laïi duøng quyeàn haïn cuûa caáp chæ huy ñeå khoáng cheá
thuocä caáp. Viecä baét giam Töôùng Phuù sau naøy noiù lenâ söï sai lamà
trong tö caùch laõnh ñaïo cuûa onâ g Thieäu. Bao nhieâu quaân nhaân
vaø thöôøng daân voâ toäi ñaõ cheát treân QL14 vaø lieân tænh loä 7B laø
moät caùi toäi. Vaø ñoù cuõng laø böôùc ñaàu daãn ñeán söï suïp ñoå cuûa
mieàn nam. Vaø ai seõ laø ngöôøi chòu traùch nhiemä chính ñaây? Ai
cuõng bieát ngöôøi ñoù laø oâng Thieäu. Söï sai laàm cuûa oâng laø moät

ÑA HIEÄU 67 109

tronï g toäi.
Taïi vunø g 1,sau khi ruùt SÑ Duø veà nam, SÑ/TQLC ñöôcï

chia laøm hai:LÑ147 traná giöõ tuyeán sonâ g Boà (Hueá),LÑ258,369
vaø 468 laäp tuyeán phoøng thuû chính cho thaønh phoá Ñaø naúng töø
ñeoø Haûi vaân ñeán soâng Vu giaø giaùp vôùi SÑ3 BB.

Söï sai lamà cuõng ñöôïc lapä laiï moät lanà nöaõ .
Töôùng Tröôûng cunõ g nhaän ñöôïc lònh:Ruùt boû vuøng motä .
Caùc SÑ1,SÑ2, SÑ3 vaø SÑ/TQLC cunø g nhönõ g ñôn vò thietá giaùp,
Phaoù binh,..ñöôïc lònh tapä trung taïi caùc baiõ bieån Thuanä an, Ñaø
nanú g vaø Chu lai. Lònh ñöa ra thaät baát ngôø, thieáu chuanå bò neân
ñaõ gaây ra nhieàu hoang mang vaø hoån loaïn. Trong lòch söû chieán
tranh VN ngöôøi ta chöa bao giôø thaáy ñöôcï caùi caûnh toài teä vaø
theâ thaûm nhö thôøi ñieåm naøy. Ñuùng laø caùc nhaø laõnh ñaïo taïi
mienà nam ñaõ rôi vaøo tình traïng hoaõng loanï hay noùi moät caùch
khaùc laø hoï ñaõ bò taåu hoaû nhapä ma.
Ngaøy 22/3/75 LÑ15/BÑQ bò aùp löïc naëng neà cuûa
SÑ324B vaø325C phaûi ruùt boû tuyeán phoøng thuû Phuù Loäc. Phaùo
130 ly cuûa Conä g quanâ baét ñauà naû böaø baõi vaoø thaønh phoá Hueá.
Nhöõng caûnh thöông tamâ laïi tieáp tuïc xaûy ra.
Ngaøy 24/3/75 LÑ 147 /TQLC goàm caùc TÑ3, 4, 5, 7,vaø
TÑ2 PB phaûi ruùt boû tuyená phoøng thuû sonâ g Boà. Tr/töôùng Laâm
quang Thi Tö lònh tieàn phöông QÑ1 ra lònh cho Ñ/taù Nguyeãn
theá Löông ñöa löõ ñoaøn ra cöûa bieån Thuaän an, seõ coù taøu bocá veà
nam. Hanø h quaân trieät thoiá ñöôcï caùc ñôn vò TQLC toå chöcù moät
cacù h chaëc cheõ vaø coù kyû luatä . Bôûi vì hoï khoâng bò vöônù g baän bôûi
gia ñình vaø nhöõng caùi lænh kænh khaùc. Theá nhöng moät ñôn vò
conä g quaân ñaõ caét ñöùt QL1 taiï vunø g Nuùi Ñaù baïc. Ñoanø ngöôøi di
taûn ñoâng ñaûo keå caû quaân nhaân caùc ñôn vò ñaõ doäi ngöôïc laïi
Hueá. Chæ conø motä loái thoaùt duy nhatá laø Cöaû beå Thuaän an. LÑ
147 ñaõ tapä hoïp ñayà ñuû taiï ñayâ vaø chôø nhönõ g haûi vanä haïm cuaû
Ñeà ñocá Hoà vaên Kyø Thoaïi ñang laõng vaõng ngoaøi khôi. Nhöng
coäng quaân ñaõ bamù saùt vaø phaoù kích vaøo vò trí ñoùng quanâ cuûa
LÑ. Treân baiõ bieãn quaù ñoâng ngöôøi vaø ñuû moïi saéc lính. Caûnh
hoån loaïn thöïc söï ñaõ xaûy ra. T/taù Nguyeãn tri Nam, Ñ/U Toâ
thanh Chieuâ ñaõ bò bané cheát khi ñang raiõ tuyená ñonù g quanâ . Moät
chiecá taøu ñaõ capë beán laàn ñauà ñeå chôû thöông binh vaø BCH/LÑ.

110 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

Chieác thöù hai hoûng chaân vòt vì quaù taûi. Nhöõng hoaû tieån taàm
nhieät AT3 cuûa coäng quaân khoâng cho pheùp nhöõng chieác khaùc
lieàu manï g vaøo bôø. Caùc vò Tieåu ñoanø tröôûng ñaõ giöõ ñöôïc tinh
thaàn chiená ñauá cuûa ñôn vò mình nhö T/taù Nguyeãn vanê Söû (TÑ3),
T/taù Ñinh long Thaønh (TÑ4), T/taù Phamï vaên Tieàn (TÑ5), T/taù
Phaïm Cang (TÑ7) vaø T/taù Voû ñaèng Phöông (TÑ2PB). Taát caû
ñeàu ñaõ chieán ñaáu trong moät tình theá tuyeät voïng vaø môû moät
con ñöôøng maùu chayï veà cöaû Tö hienà . Cuoái cunø g cuaû motä cuoäc
chiená , tatá caû ñaõ bò baté vaø chamá döùt cuocä ñôøi nhaø binh cuûa mình
taïi moät laøng chaøi heûo laùnh coù teân laø Vónh loäc,Thöøa thieân.Ta
haõy nghe CAO XUAÂN HUY, moät SQ /TQLC treû ñaõ coù maët
trong nhöõng ngaøy ñoù vaø ñaõ vieát laïi trong moät quyeån saùch coù
nhan ñeà THAÙNG BA GAÕY SUÙNG:

Toâi hoûi moät ngöôøi ñeo ñoàng hoà. Ñuùng 12 giôø khuya
ngayø 26 ranï g 27 thanù g ba. Nghe ñaâu laøng naøy coù caùi teân raát
ñocä ñaoù : laøng Cöï Laïi. Ngayø 26 thanù g ba laø ngaøy ngöôøi caøy coù
ruoäng.

Ngaøy 26 thaùng ba laø ngaøy caû moät Löõ ñoaøn TQLC bò
khoanû g motä ñaïi ñoiä du kích Vieät coäng baté soná g. Chuyeän khoâng
bao giôø tin ñöôïc ñaõ xayû ra.

Hoûi trôøi, hoûi ñaát, hoiû lính, hoiû quan. Hoiû ai ñaây, tracù h
nhieäm ai ñaây veà chuyeän oâ nhucï nayø cuaû quaân söû?

Ngaøy 25/3/75 töôùng Nguyeãn khoa Ñieàm, tö lònh SÑ1
BB hoïp caùc SQ lanà cuoái taiï caên cöù Daï leâ, onâ g cho bietá ñaõ nhaän
ñöôïc lònh boû Hueá vaø banû thaân oâng cuõng khonâ g bieát phaûi laøm
nhöõng gì? Quaû thaät gia ñình laø motä gaùnh naëng.Vaø chính töôùng
Ñieàm cuõng ñaønh baát löïc xuoâi tay. Naêm 1971 oâng laø trung
ñoaøn tröôûng xuaát saéc ñaõ tieán vaoø Tchepone trong cuoäc haønh
quaân Lam sôn 719. SÑ1BB ñöôïc coi laø moät taám khieân vöõng
chacé traán giöõ aiû ñiaï ñauà ñaõ bò böcù töû töø ngaøy ñoù. LÑ258 cuõng
töø Baïch maõ ruùt veà Ñaønaúng. Chæ coù LÑ468 cuûa Ñ/taù Ngoâ vaên
Ñònh xuoáng taøu an toaøn taiï laøng cuøi döôiù chaân ñeoø Haûi vaân.

TÑ2/TQLC Traâu ñieân tan ñaøn xeû ngheù taïi baõi bieån Non
nöôùc, Ñaø naúng

Baûy giôø toái ngaøy 27/3/1975 anh Hôïp nhaän ñöôïc lònh

ÑA HIEÄU 67 111

thanú g töø Löõ ñoaøn tröôûng 369 Nguyeãn
xuaân Phuùc:TÑ di chuyeån ngay trong
ñeâm. Vò trí taäp trung laø vuøng ñoàng
banè g cuûa chi khu Hieáu ñöùc. Moãi binh
só chæ mang theo moät caáp soá ñaïn vaø
ba ngayø löông kho.â Tatá caû sanú sanø g di
chuyeån trong voøng möôøi laêm phuùt.
Thöù töï di chuyeån theo vò trí ñoùng
quaân. ÑÑ chæ huy coù nhieäm vuï phaù
huyû nhönõ g ñaïn döôïc, löông kho,â nöôcù
uoáng trong ba hang ñaù.Giôùi haïn toái
ña tieáng ñoäng vaø anù h saùng. Chunù g toâi
aâm thaàm di chuyeån qua nhöõng ñoài cao, luõng thaáp vaø nhöõng
ngoïn ñoài yeân ngöaï . Ñeâm khoâng traêng sao, chæ coù nhönõ g aùnh
hoûa chaâu lapä lô.ø Coù nhöõng luùc anh Hôpï phaûi cho ÑÑ ñauà döøng
laiï ñeå chôø nhönõ g ngöôøi rôi rôtù phía sau. Caån thanä nhö vayä maø
cunõ g coù moät trung ñoäi ñi lacï . Saùng homâ sau chunù g toâi ñaõ qua
maët TÑ9. Vaãn coøn nhönõ g khuoân matë thaân quen. Laâm taøi Thaïnh
bayâ giôø laøm tieåu ñoanø tröôûng thay theá Tr/taù Huyønh vaên Löômï
veà laøm löõ ñoaøn phoù LÑ258 /TQLC.
Ba giôø chieàu ngöôiø lính ñauà tieân ñaõ ñeán vò trí tapä trung
taïi quaän Hieáu ñöùc, gaàn xaõ Tuyù loan treân ñöôøng daãn ra Ñaø
naúng. Lính ñi thì daân cuõng ñi. Laàn naøy toâi chöùng kieán moät
cuoäc di taûn ngay chính treân queâ höông mình. Tuy khoâng coù
ñanï phaoù cuûa conä g quanâ bané theo nhö nhönõ g ngayø cuoiá thaùng
4/72 trenâ Ñaïi loä kinh hoanø g Quaõng trò. Nhöng cuoäc thaoù chaïy
naoø cuõng mang tính chaát bi thamû cuaû no.ù Toâi ñonù nhönõ g ngöôøi
quen ñeå hoûi veà tình traïng cuûa Meï vaø caùc anh chò toâi, nhöng
khoâng ai bieát heát.
Hôn naêm giôø chieàu TÑ taäp hoïp ñaày ñuû. Naêm chieác
GMC cuûa ñaïi ñoäi Quaân vaän QÑ1 taêng phaùi chôû quanâ . Nhaän
lònh veà boá phoøng taiï cayâ cauà saét Camå leä trenâ sonâ g Hanø . Nhöng
sau ñoù ñoåi laiï TÑ taäp trung taiï beán ñoø Xu. Nghe ñaâu chieác caàu
De Lattre de Tassigny trenâ sonâ g Haøn ñaõ bò giaät sapä neân caû LÑ
phaûi dunø g xuonà g mayù qua soâng vaø taäp trung taiï baõi bieån phi
tröôøng Non nöôùc.

112 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

Chín giôø saùng ngaøy 29/3/75 caùc TÑ2,6,9,TÑ1PB keå
caû TÑ1 cuaû LÑ258 cunõ g coù maët taiï baiõ bienå Non nöôcù . Ngoaøi
khôi ñaõ thaáy thapá thoaùng boùng tauø cuaû Haûi quaân VN. Treân baiõ
bieån luùc naøy traøn ngaäp nhönõ g ñoaøn xe GMC, xe jeep, nhöõng
chieác taêng M48, M41, Thieát vaän xa M113, keå caû nhönõ g chiecá
xe coøn keoù nguyeân nhönõ g khaåu phaùo 105 vaø 155 ly. Quaân ñoiä
vaø danâ söï treân döôiù khoaõng 50.000 ngöôiø vaø coøn ñang tieáp tuïc
ñoå vaøo.

Ñeâm hoâm tröôcù cacù töônù g Ngoâ quang Tröônû g, Hoà vanê
Kyø Thoaïi, Buiø theá Laân ñaõ ra taøu ôû baó bienå Tieân sa.

Anh Nguyeãn xuaân Phuùc, Löõ ñoaøn tröôûng 369 vaø anh
Ñoå höûu Tuøng Löõ ñoaøn phoù cuõng ñeán treân moät chieác xe jeep
conø ñuû maùy moùc truyeàn tin. Chaúng ñôiï anh Hôïp hoûi, anh Phuùc
ñaõ noùi:

_Chaúng coøn leänh lacï meï gì heát. Im laëng voâ tuyená heát
caû roài. Taøu cuaû thanè g baïn cuøng khoaù tao ôû ngoaøi khôi. Nhöng
noù baoû khonâ g theå naøo vaøo ñöôcï . Neáu khoâng maéc caïn cuõng bò
bané chìm. Thaèng naoø bôi ñöôïc thì cöù viecä ..Coøn tao thì..

Anh boû lönõ g caâu noiù vaø nhö theá thì roõ ranø g roià . Boãng
coù tieáng hoûa hieäu (signal) bané lenâ . Motä traùi roià hai traùi..Tieàn
saùt cuaû Coäng quaân ñaõ coù matë taïi ñaây ñeå ñieàu chænh. Khoanõ g
ba phutù sau sunù g coái 82 cuaû Coäng quaân phaoù vaøo cuoiá phi ñaïo
ôû phía nam. Nhönõ g ngöôiø lính vaãn ngoài yeân taïi choã nhöng daân
chuùng thì hoaõng loaïn. Hoï uøn uøn chaïy vaøo nhöõng hangar ñeå
naáp. Nhöõng chieác xe chôû ñaày ngöôøi chaïy doïc theo meù nöôùc
veà höôùng baéc. Tieáng ngöôøi goïi nhau, tieáng treû laïc keâu khoùc
vang raân caû moät goùc trôøi. Nhieàu loaït ñaïn M16 baén leân. VC
chöa thayá ñauâ maø ñaõ coù nhieàu ngöôiø cheát vì lacï ñanï , vì bò xe
canù chetá ..Kyø qua.ù Toâi ñöa maét nhìn anh Hôïp. Caùc ngöôøi lính
cuõng nhìn anh chôø lònh. Anh hieåu yù gaät ñaàu roài noùi:

_Ngöôøi naøo bôi ñöôïc thì ra taøu..Coøn khoâng thì kieám
caùch veà Saøigoøn baèng ñöôøng boä..

Caùi khaåu lònh ñoù ñöôïc lan truyeàn ra raát nhanh. Ba
loâ,suùng ñaïn boû heát taïi choã. Vaãn coøn nguyeân theo haøng doïc
hanø g ngang. Nhieàu ñôn vò khaùc cuõng laøm theá.

Treân maët bieån ñaõ coù nhieàu ngöôøi bôi ra taøu baèng nhieàu

ÑA HIEÄU 67 113

phöông caùch khaùc nhau. Nhieàu ngöôøi lính duøng poncho laøm
thaønh nhöõng phao noåi nhö baøi hoïc vöôït soâng baèng phöông
tieän önù g cheá ñaõ hoïc ôû quaân tröôøng. Nhieàu ngöôøi duøng nhönõ g
taám mopá laøm thaønh nhönõ g beø hoacë phao. Thamä chí coù nhöõng
ngöôiø bôi baèng tay khonâ g. Cacù h toâi khonâ g xa hai chieác M113
chôû ñaày aáp ngöôiø , môû hetá tocá löcï theo höôùng taøu lao tôiù , nhöng
troïng taõi quaù naëng, cacù h bôø khoaõng moät traêm thöôùc thì chìm
lóm, ña soá ñaøn baø vaø treû em ñeàu ôû trong thuøng xe. Nhöõng
chiecá taêng M41 vaø M48 cuõng chaïy ra saùt bieån. Hoï boû xe roài
phoùng xuoáng nöôùc.

Caûnh hoån loanï vaø nguy hieåm voâ cunø g. Bieån ñoäng maïnh,
tönø g ñôtï sonù g ñoå apä vaøo bôø tung boït trané g xoaù. Töøng ñôtï ngöôiø
coá bôi ra nhöng nhöõng ñôtï soùng hung baoï ñaåy hoï vaoø laïi bô.ø
HS Hôøn ñem ñeán cho toâi moät caiù ba loâ nhoû coù ñönï g côm saáy,
thòt hopä traùi caây vaø moät caây thuocá Capstan ñang huùt dô,õ vaø moät
can xaêng ronã g.T oiâ nhìn Hôøn caûm ñonä g vaø bieát ôn. Hôøn chaøo
toâi roià noùi:

_Ñ/U bôi ra taøu ñi. Conø em thì theo tuïi thanè g Hoaø ñi
ñöôøng boä veà Saøigoøn..

Vaø toâi cunõ g chaúng conø gaëp Hôøn sau ñoù macë daàu toâi coù
hoûi thaêm nhieàu ngöôøi..

Hình nhö trong toâi moïi xuùc ñoäng, moïi hoån loaïn ñaõ
baûo hoøa. Nhö moät tín ñoà ñaày ñuû ñöùc tin vaøo Thöôïng ñeá, toâi
khoâng coøn lo auâ hay sôï haõi baát cöù ñieàu gì. Ñaàu oùc cunõ g troáng
traõi. Toâi ngoài yeân huùt thuoác vaø nhìn ra khôi, cho ñeán khi coù
ngöôøi goïi teân toâi. Ñoù laø Döông coâng Phoù, ngöôøi baïn cuøng
khoùa, vaãn conø macë quanà aùo TQLC,vai mang ba lo,â tay daét motä
ñöaù nhoû. Coøn vôï Phoù thì ñang bonà g motä beù môùi coù maáy thanù g
tuoiå . Phoù ñang trenâ ñöôøng trình dienä ñôn vò môùi. Hané noiù :

_Banä bòu theâ noa quaù. Khonâ g bôi ra taøu ñöôcï . Tao seõ
veà laïi Ñaø naúng tìm caùch khaùc. Coøn mi, chôø caùi chi nöõa maø
khoâng bôi ra tauø ..

Noiù xong hai vôï chonà g chaoø toâi roài ñi.
Nhönõ g hôi thuoác Capstan nghe amá loøng chi la.ï Toâi layá hai
boïc gaïo sayá ñoå ra roài moät boïc ñöïng bao thuoác laù vaø caiù hopä
queït Zippo, coøn bao kia ñöïng caùi ví giaáy tôø.Haønh trang thaät

114 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

goïn nheï, toâi saún saøng lao xuoáng bieån. Hoài nhoû toâi ñaõ nhieàu
laàn bôi qua soâng AÙi nghóa nhöõng ngaøy nöôùc soâng leân cao,
cunõ g nhö bôi nhieàu laàn trenâ bienå cöûa Ñaïi, Hoäi an, nenâ baây giôø
coù phaàn töï tin hôn. Vì con soùng quaù lôùn neân toâi khoâng duøng
caùi can Hôøn ñöa cho maø toiâ ñi doïc bôø bieån tìm moät caùi bình
nhöaï khoaõng naêm lít. Tay traiù caàm bình, maét nhìn höônù g con
taøu vaø khoaõng caùch roài töø töø böôùc xuoáng nöôùc. Nhöõng ñôït
sonù g uaø tôùi nhö muoná ñayå toiâ trôû laïi bô.ø Ñauà ocù toâi chæ coù moät
yù nghó duy nhaát laø phaûi bôi ra con taøu. Nhieàu ngöôøi ñaõ vaø
ñang thöïc hieän cuøng motä yù nghó nhö toâi. Coá gané g traùnh nhöõng
con soùng thaúng, chui qua buïng soùng, ñi ngamà döôiù nöôùc, cho
ñeán khi haång chaân thì troài leân vaø baét ñaàu bôi. Ngoaøi khôi
khoanõ g hai traêm thöôùc thì soùng emâ hôn deã bôi. Trenâ bieån ñayà
ngöôøi. Ñaõ coù nhöõng caùi xaùc baäp beành. Ñaïn phaùo cuõng baét
ñaàu rôtù xuoáng meù nöôùc. Con taøu caøng luùc caøng ganà . Cho ñeán
khi naém ñöôcï caiù phao thì ñaõ coù ngöôøi keùo leân. Taøu haù moàm
chôø ñoùn. Treân taøu luùc baáy giôø khoaõng hai traêm ngöôøi, trong
soá ñoù coù anh Hôïp vaø nhieàu anh em trong TÑ. Anh Hôïp chæ
cho toâi caùi phao gaàn ñaáy. Nhöõng ngöôøi leân tröôùc thì quaêng
phao keùo nhönõ g ngöôiø leân sau vaø cöù theá..Khoan taøu coøn ronä g,
coù theå chöùa nhieàu traêm ngöôøi. Haïm tröôûng cho lònh tieán saùt
vaøo ñeå vôùt ñöôcï nhieuà ngöôiø hôn. Vaø ñanï coiá moät luùc moät ganà
hôn. Nhieàu cotä nöôùc bocá leân mang theo nhöõng xaùc ngöôiø . Toiâ
ñaõ töøng chöùng kieán phaùo 130 ly cuûa coäng quaân töø ñoäng oâng
Ñoâ baén vaøo ñoàng baøo Quaõng trò di taûn töø caàu beán Ñaù ñeán
quaän Mai lónh trenâ ñaiï loä kinh hoaøng namê 1972. Baây giôø caûnh
aáy laiï taùi dieãn. Khonâ g coù lyù do naøo bienä hoä cho ñaùm ngöôøi matá
nhaân tính ñoù. Chuùng coøn phaùo nhieàu ñôït nöõa. Nhieàu ngöôøi
yeâu caàu cho taøu ra khôi, nhöng con taøu vaãn lì lôïm gom ñeán
ngöôøi cuoái cuøng. Coù moät ñieàu ñau loøng maø sau naøy toâi môùi
ñöôïc moät ngöôøi baïn trong tuø cho bieát laø trong laàn ra taøu ñoù
thaèng baïn cuøng hoïc chung khoùa Boä binh cao caáp laø Nguyeãn
vanê Höôûng ñaõ bò chaân vòt cuaû taøu quaït chetá khi saép baùm vaoø
thaønh taøu.

Hoanø g honâ treân bieån, Hamï tröôûng ra lònh cho tauø ra khôi
vaø xuoiâ nam. Thanø h phoá Ñaø nanú g ñaõ lenâ ñeøn. Nhìn thanø h phoá

ÑA HIEÄU 67 115

maø öaù nöôùc maét. Bao nhieuâ naêm chieán ñauá kienâ cöôøng. Thaéng
baiï laø chuyeän thöôøng tình cuaû chieán tranä .Tan hanø g roài laïi taiù
trang bò boå sung. Maø baây giôø phaûi boû laïi taát caû cho giaëc. TÑ2
töø ngaøy thaønh laäp ñaây laø laàn ñaàu tieân phaûi xeû ngheù tan ñaøn.
Toâi ñöa maét nhìn chung quanh tìm anh Hôïp nhöng ñanø h chòu.
Treân tauø lucù baây giôø raát ñonâ g ngöôøi. Raát khoù maø di chuyeån ñeå
tìm nhau. Gioù thoåi loäng. Nhöõng löôïn soùng voã vaøo thaønh taøu
trané g xoùa. Ñemâ ñayà sao vaø laïnh buotá . Töï nhieân toiâ thayá mình
coâ ñôn chi laï.

Ngayø 1/4/75 haiû vanä hamï HQ401 caëp beán quaân caûng Cam
ranh. Buoåi tröa trôiø naéng nhö ñoå löaû . Ñoâi chaân traàn trenâ ñöônø g
nhöaï . Quaân caûnh vaø an ninh cuaû SÑ/TQLC höônù g danã chuùng
toâi vaøo moät caùi barrack cuõ cuûa quaân ñoäi Myõ. Gaàn moät nöûa
quanâ soá coù matë . Thaät laø moät ñieàu vui mönø g.

Nhöõng ñoaøn ghe, taøu ñoå ngöôøi chaïy giaëc xuoáng beán. Hoï
tieáp tuïc baèng ñöôøng thuûy hay ñöôøng boä veà Saøigoøn. Toâi ñoùn
nhönõ g quen ñeå hoiû thaêm veà Meï toâi vaø caùc chò nhöng khoâng ai
bieát.

Ngaøy 3/4 Haûi quaân duøng moät chieác cô xöôûng haïm chôû
toaøn boä SÑ/TQLC veà baõi Daâu, Vuõng taøu. Tình hình quaân soá
cuaû Sö ñoanø ñöôcï ghi nhaän nhö sau:

_LÑ147 goàm caùc TÑ3,4,5,7 vaø 2PB tan haøng ôû cöûa Thuanä
an, Hueá.Ña soá cacù SQ ñeàu bò baté vaø bò ñöa veà cacù traïi giam Caø
lu, Khe sanh, Lao baûo keå töø ngaøy 27/3/75 tröôùc khi Saøigoøn
thaát thu.û

_LÑ258 goàm cacù TÑ1, 8 vaø 3PB tan haøng ôû Non nöôcù .
_LÑ369 goàm TÑ2, 6, 9 vaø 1PB tan haøng ôû Non nöôùc.
_LÑ468 goàm TÑ14, 16 tanâ lapä xuoáng taøu ñaày ñuû taiï laøng
Cuøi, döôùi chanâ ñeøo Haiû vaân.
Nhöõng ngayø sau cuøng cuaû TÑ2/TQLC

SÑ nhanh choùng taùi trang bò vaø boå sung quanâ soá. Cacù SQ
vaø binh só töø Hueá vaø Ñaø naúng chaïy veà tieáp tuïc ra trình dieän taïi
vuøng hanø h quaân hay taiï hauä cöù. Nhieàu SQ cuûa caùc quaân tröôøng
Ñaø laït vaø Thuû ñöùc cuõng ñöôïc maûn khoùa sôùm vaø ñöôïc ñöa veà
caùc ñôn vò. Trong voøng baûy ngaøy sau TÑ baét ñauà nhaän nhiemä

116 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

vuï. ÑÑ1 giöõ an ninh taïi caên cöù haiû quaân Vuõng tauø . ÑÑ4 giöõ
caàu Caây kheá.

Ngayø 14/4 Löcï löôïng Tango gomà caùc TÑ2, 6, 8 do Ñ/taù Tö
leänh phoù Nguyeãn thaønh Trí tröïc tieáp ñieàu ñoäng, laäp tuyeán
phoøng thuû thöù hai töø bôø soâng Saøigonø , qua Hoá nai treân QL1 ñená
taän Long thaønh.

Tình hình treân toaøn quocá ngayø caøng xauá ñi. Söï supï ñoå nhö
moät daây chuyeàn:

_31/3/75: Qui nhôn rôi vaøo tay giaëc.
_1/4: Nha trang boû ngoû.
_4/4: Ñaø laït honå loanï . Tröôcù ñoù nhöõng cô phaän quan tronï g
cuûa Trung taâm Nguyeân töû löïc ñaõ ñöôïc gôû ñi. Vaø ngoaïn muïc
nhatá laø cuocä haønh quanâ trieät thoaùi cuûa toanø boä Tröônø g Voõ bò
Quoác gia theo ñuùng baøi baûn vaø ñaõ veà an toaøn taïi tröôøng boä
binh Long thaønh.
_16/4: Tuyeán phonø g thuû cuoái cuøng Phan rang bò tranø ngaäp.
Töôùng Nguyeãn vónh Nghi vaø Ch/töôùng khoâng quaân Phaïm ngoïc
Sang bò VC baté .
Quaân ñoaøn 4 Baéc vieät gomà caùc SÑ 341, 6, 7 baét ñauà taán
coâng vaoø thò traán Xuanâ loäc, Long khanù h,cöûa ngoõ danã vaoø thuû
ñoâ Saøigoøn. Chuùng phaùo naëng neà baèng caùc loaïi phaùo vaøo thò
traán Xuaân loäc vaø duøng xe taêng caøn qua phoøng tuyeán. Nhieàu
tranä ñanù h caän chieán ñaõ xaûy ra. SÑ18 BB vaø LÑ I Duø ñaõ choáng
traû quyeát lieät. Caùc ñôn vò Ñiaï phöông quaân vaø Nghóa quaân
cunõ g chieán ñaáu nhö nhöõng ngöôøi lính kieân cöôøng nhaát. Coäng
quaân bò ñaùnh baät laïi.Thaät laø moät ñieàu maø chuùng khoâng ngôø.
Töôùng Leâ minh Ñaûo nhaát quyeát giöõ phoøng tuyeán. OÂng tuyeân
bo:á Toiâ khoâng canà bieát CS coù bao nhieuâ SÑ, nhöng binh só cuûa
toâi saún saøng tieâu dieät chuùng.
Taïi phonø g tuyeán Hoá nai -Long thaønh nhieàu traän ñaùnh thamê
doø ñaõ xaûy ra. Quaân truù phoøng ngaøy moät ñoâng. Cacù ñôn vò töø
Cao nguyeân vaø mienà Trung chaïy veà ñöôcï taiù trang bò vaø taêng
cöôøng phonø g thuû taiï phía baéc vaø phía nam. Caùc khoaù sau cuøng
cuûa caùc quaân tröôøng Voû bò vaø Thuû ñöùc cuõng ñöôïc maûn khoùa
sôùm. TÑ cunõ g nhanä ñöôïc nhönõ g chaøng Thieáu uyù cuaû cacù khoùa

ÑA HIEÄU 67 117

29,30. Nhönõ g chanø g trai naøy raát hamê hôû vaø nhietä tình. Caùc ÑÑ
vaãn sinh hoaït bình thöôøng. Chaúng ai bò giao ñoäng hay coù yù
ñònh ñaøo nguõ. Nhöõng toaùn ñaëc coâng coäng saûn töø Taân uyeân,
chieán khu D vöôït soâng Saøigoøn ñònh xaâm nhaäp vaøo BTL/QÑ3
ñeàu bò phatù giacù .motä soá bò baét, moät soá bò baén cheát taïi choã. Coù
moät ñieàu ñaëc bieät laø tuø binh bayâ giôø khonâ g bieát giao veà ñaâu?
Vì khoâng ai muoán nhaän caû. Haèng ngaøy töø beân kia bôø soâng
Saìgonø hoûa tieån cuûa coäng quaân baén vaøo phi tröônø g Bienâ hoøa
vaø BTL/QÑ3.

Ñemâ homâ qua Hauä cöù cunõ g baoù cho toâi bieát - vôï toâi cuõng
vaøo bònh vieän Töø Duõ ñeå moå thai tröùng. Anh Hôïp baûo toiâ veà roài
chieàu leân.

Treân ñöôøng ñi toâi thaáy nhieàu ngöôøi baéc di cö töø Hoá nai
keùo veà Saìgoøn hoaëc theo QL15 ra Vuõng taøu. Xa loä Bieân hoøa
ñaày cönù g xe coä vaø ngöôiø . Cacù TÑ Duø giöõ caàu Ñoàng nai, Saøigonø
vaø nhieàu ñiaï ñieåm tronï g yeáu khacù . Thanø h phoá quaù ñonâ g ngöôøi.
Benä h vienä cuõng ñayà aáp. Nhöõng bònh nhaân khonâ g phaûi moã hay
capá cöùu ñeàu ñöôcï cho xuatá vieän hetá . Toâi ñonù vôï toâi vaø hai con
Cöôøng Thaûo veà nhaø, nhôø Baø ngoaïi coi soùc giuøm. Roài voiä vaõ
trôû laïi vuøng haønh quaân. Chò Nguyeät cuõng leân thaêm anh Hôïp
roià trôû veà ngay chieàu hoâm ñoù.

Thöôøng thöôøng nhöõng ngöôøi lính khoâng quan taâm nhieàu
ñeán vaán ñeà chính trò. Tuy nhieân tình hình ñaát nöôcù ñaõ ñeán hoià
khaån tröông vaø nguy khoán.

Ngaøy 23/4/75 oâng Thieäu tuyeân boá töø chöùc sau khi ñoïc
motä baøi dienã vanê truùt hetá moïi traùch nhiemä cho ngöôiø banï ñonà g
minh Hoa kyø. OÂng bieát ngöôøi Myõ seõ boû rôi VNCH. OÂng bieát
Quocá hoäi Myõ seõ cuùp vienä trô.ï Vaø oâng conø tin cayä nhönõ g gì ôû
ngöôøi baïn Ñoàng minh (?) Taïi vì oâng khonâ g ñuû khaû naêng hay
can ñaûm ñeå böôùc ra khoûi caùi quó ñaïo cuûa ngöôøi Myõ (?) Caùi
cheát cuûa anh em oâng Dieäm, Nhu nhö laø moät aùm aûnh thöôøng
tröcï trong thôiø gian onâ g ôû ngoâi vò ñaàu banû g. Nhöng ngoaøi oâng
ra thöû hoûi coù moät nhaân vaät naøo coù ñuû khaû nanê g vöôït ra khoûi
baøn tay loâng laù ñoù. OÂng phoù toång thoáng Nguyeãn cao Kyø ö?
Thôøi theá taoï anh huøng nhöng oâng ta khoâng taïo ñöôcï gì trong
thôøi theá. Cuõng chaüng giuùp ñöôïc gì trong vieäc choáng ñôû caên

118 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

nhaø ñang xieuâ ñoå tröôcù côn gioù lôùn. Vaø loaïi ngöôøi nhö onâ g ta
trong giôùi laõnh ñaïo taïi mieàn nam khoâng thieáu. Hoï chæ muoán
laøm ngöôøi laûnh ñaïo chöù khoâng laøm ngöôøi coäng tacù .

Moiï söï ñaõ treã traøng quaù roài.

OÂng Thieäu ñaõ giao caùi gaùnh naëng (quaù naëng!) cho oâng
giaùo giaø 71 tuoåi, löng coøng maét môø. Thaät laø ñieàu nhaån taâm.
OÂng Höông ñaõ noùi vôiù ñaïi söù Phapù Marillon: OÂng Thieäu tôùi luùc
phaûi ra ñi. Soá meänh ñaõ ñöa toâi phaûi caàm quyeàn. OÂng vaãn theo
ñunù g chuû tröông BONÁ KHOÂNG cuûa oâng Thieäu. Khoâng thöông
thuyetá vôiù CS vaø keuâ goiï Quanâ löcï VNCH tieáp tuïc chieán ñaáu.
Hoaëc chunù g ta seõ cheát hetá hoacë xöù sôû nayø seõ bò tieâu dieät. OÂng
giaø khí khaùi thieät nhöng coøn laiï nhöõng ai ñeå cunø g cheát heát vôiù
oâng. OÂng töôùng Vónh Loäc, oâng phoù Kyø tuyeân boá döõ daèn roài
cuõng xaùch goùi chuoàn eâm. Chæ coøn nhöõng ngöôøi lính, nhöõng
ngöôøi chæ huy caáp nhoû nhaát, vaãn coøn hieän dieän vôùi oâng taiï vò
trí chieán ñauá cuûa mình.

9giôø30 toái ngaøy 25/4/1975 trong moät chieác xe Chevrolet
maøu ñen cuûa toøa ñaïi söù Myõ, coù töôùng Charles Timmer vaø
Thomas Polgar, truøm CIA ôû VN, thaùp tuøng, oâng Thieäu ñöôïc
chôû ra ôû ñaàu phi ñaoï . Moät chieác DC6 cuaû haûng Air America do
ñaïi söù Graham Martin ñieàu ñonä g, chôû oâng qua Ñaiø baéc. OÂng
Traàn thieän Khieâm cuõng coù maët trong chuyeán bay.

Ngaøy 26/4/1975 trong moät hopï khoanù g ñaiï cuaû löônõ g vienä
Quocá hoäi taïi hoiä tröônø g Dieân honà g ôû beán Chöông döông, oâng
Traàn vaên Höông tuyeân boá töø chöùc. Gioïng oâng vaãn coøn khí
khaùi vaø ñaày xuùc ñoäng: Neáu thöông thuyeát coù nghóa laø ñaàu
hanø g thì taïi sao laiï phaûi thöông thuyetá . Neáu Thöôïng Ñeá khoâng
muoná cho nöôcù VNCH toàn taiï nöaõ thì chunù g ta hayõ chetá cuøng
xöù sô.û Nhaát ñònh chuùng ta khoâng ñauà haøng. Nhöng ngöôiø ñöôïc
oâng trao quyenà thì khoâng ñöôcï caiù khí khaiù cuûa OÂng, maëc dauà
oâng aáy laø moät quaân nhaân chuyeân nghieäp - Döông vaên Minh.
OÂng ñaõ töøng laø chuû tòch Hoiä ñoàng Töôùng laõnh trong cuoäc laät
ñoå anh em oâng Dieäm ngaøy 1/11/1963. Luùc ñoù côø ñaõ ôû trong
tay maø oâng chaúng phaát ñöôcï gì, ñeå cuoái cuøng bò ñuoåi kheùo ñi
laøm ñaïi söù löu ñoäng. Vaø baây giôø oâng coá naên nó ñeå naém cho
ñöôcï côø. Theo kinh nghiemâ onâ g voiä vaøng phatá leân, nhöng canù

ÑA HIEÄU 67 119

côø ñaõ gaãy. Than oâi!
Nhöõng ngaøy naøy taïi tuyeán phoøng thuû Tango, cöôøng ñoä

cuoäc chieán baét ñaàu gia taêng. TÑ8 ñuïng ñoä vôùi taêng ñòch taïi
Long thaønh. Matë tranä Xuaân locä ñaõ tan vô.õ Tieàn quaân cuûa ñòch
ñaõ traøn xuoná g Gia kieäm, Hoá nai. TÑ6 baét ñöôïc khaù nhieàu tuø
binh.Toâi nghe tieáng cuûa Töø ñöùc Thoï la lenâ trong maùy:Baây giôø
ñem giao boïn naøy cho ai ñayâ ? Taïi bôø ñoâng cuûa soâng Saiø goøn,
nhöõng toaùn Loiâ hoå cuûa Löïc löôïng bieät kích 81 ñaõ rutù veà beân
nayø soâng cho bieát ñòch tapä trung ratá nhieàu ôû vuøng Tanâ uyeân.

Chieàu ngaøy 29/4/75 TÑ2 ñöôïc leänh veà baûo veä BTL/QÑ3.
Nhöng khi ñoaøn xe ñeán Traïi giam tuø binh phieán conä g thì ñöôcï
lònh tieáp tuïc di chuyeån veà phoøng thuû ñaàu caàu Ñaïi haøn treân
soâng Ñonà g nai. Ñeâm ñoù ñaùm du kích baét loa tuyeân truyeàn vaø
keuâ goïi daân chuùng noiå dayä ñaõ bò toaùn tienà ñoàn ÑÑ4 phuïc kích
vaø bané cheát heát taiï cho.ã

Treân ñaøi phaùt thanh Saøigoøn Vuõ vaên Maãu, thuû töôùng cuûa
chính quyeàn Döông vaên Minh, keâu goïi ngöôøi Myõ rutù khoiû VN
trong voøng 24 giôø. Caùc tröïc thaêng UH1B, CH53, CH46 cuûa
TQLC Myõ töø Hamï ñoäi 7 ñaäu ngoaøi khôi Vuõng taøu bay vaøo ñaùp
xuoáng saân thöôïng cuûa toaø ñaïi söù Myõ vaø cô quan Tuyø vieân
quaân söï (D.A.O ) ôû Taân sôn nhatá ñeå ñonù nhönõ g nhanâ vienâ vaø
nhöõng quaân nhaân cuûa Myõ.

Cacù phi tuanà hoaû long cuaû SÑ5 Khoâng quanâ vaãn thi haønh
nhieäm vuï thöôøng leä cuûa mình. Nhöõng thöôøng daân vaø binh só
ñònh vöôït qua caàu Ñaïi haøn ñeàu bò nhöõng toaùn gaùc cuûa TÑ2
TQLC chanä laïi.

Saùu giôø saùng ngaøy 30/4/1975 TÑ nhaän ñöôïc lònh ngaén
goïn vaø baèng baïch vaên coù noäi dung nhö sau: Di chuyeån baèng
ñöônø g boä veà caên cöù Soùng thanà vaø chôø lònh.

Bayû giôø sanù g haøng raoø chaén treân caàu ñöôïc môû ra. Xe coä vaø
ngöôøi keùo qua caàu nhö thaùc luõ. TÑ cuõng di chuyeån sau ñoù.
Ñoäi hình haøng doïc theo xa loä. Suùng caàm tay hoaëc ñeo vai
trong tö theá tuanà thamù hay tacù chieán. Maët trôøi ñaõ leân cao khoûi
nuùi Böûu long. Con ñöôøng ñaát ñoû chaïy veà töø höôùng Taân uyeân
vaãn coøn nhöõng chieác Lambretta chôû khaùch. Nhöõng TÑ/BÑQ
ñoùng quanâ trong nhöõng khu röøng cao su hai beân ñöônø g. Daân

120 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

chuùng nhìn ñoaøn quanâ ñi qua lanë g le.õ

Möôøi giôø TÑ veà ñeán ngaõ ba Ñöôøng sôn quaùn, anh Hôïp
cho lònh TÑ taûn vaøo hai beân ñöôøng ngoài ñôïi vaø baûo toâi goïi
mayù baoû Hauä cöù ñem xe ra ñonù lính vaøo.

Tiená g nhaïc quanâ haønh treân chieác radio nhoû cuûa anh Hôpï
boãng im batë . Vaø coù tieáng noiù cuûa oâng Minh, Döông vaên Minh
(toiâ khoâng nhôù roõ nguyeân vanê nhöng noiä dunï g thì roõ ranø g onâ g
ñaõ noùi): Caùc capá SQ, HSQ vaø BS haõy ôû yeân taïi choã vaø buoâng
suùng ñaàu haøng voâ ñieàu kieän. Buoâng suùng ñaàu haøng voâ ñieàu
kienä . Nhö motä tieáng setù giöõa bauà trôøi quang ñanõ g. Toiâ khoâng
theå tin ñöôïc ôû caùi loã tai cuaû mình. Anh Hôpï cuõng quay laïi nhìn
toiâ . Hai ngöôøi lính mang maùy cuõng taét hai caiù loa ôû mayù PRC25
ñeå nghe roõ hôn. Nhöõng con maét môû lôùn nhìn nhau. Ngay caû
nhönõ g ngöôiø lính hay pha troø nhatá cuõng caâm nhö hená . Tatá caû
ñeàu im laëng. Khoâng gian nhö ngöng ñoïng. Thôøi gian nhö
ngönø g laiï . Chæ coù tieáng tim ñaäp tanê g nhòp. Moät söï ñotä bieán kyø
cuïc. Hình nhö nhöõng caõm xuùc naøy chæ xaûy ra moät laàn trong
ñôøi..

Mình ñaõ thua cuoäc. Ñuùng roià . Nhöng taïi sao laiï phaiû ñaàu
haøng voâ ñieàu kieän. Quaân ñoäi Ñöùc ñaõ ñaùnh tôùi cuøng cho duø
quaân ñoäi Ñonà g minh ñaõ oanh tacï thanø h phoá Berlin thanø h bình
ñòa. Hai traùi bom nguyeân töû cuûa Myõ ñaõ ñöôïc thaû xuoáng hai
thaønh phoá Hiroshima vaø Nagasaki khieán Nhaät hoaøng thieáu töï
chuû ñaõ tuyeân boá ñaàu haøng voâ ñieàu kieän. Nhöng SQ Nhaät ñaõ
khoâng chapá nhaän moät söï sæ nhuïc lônù cuûa moät SQ. Hoï ñaõ chapá
nhanä töï saùt. Maëc daàu nhieàu ñôn vò coäng quaân apù saùt vaøo thuû
ñoâ, nhöõng khaåu phaùo vaø hoûa tieån chæa thaúng vaøo Saøigoøn, coù
theå. Nhöng quanâ löcï VNCH vaãn coøn ñuû söùc, ñuû tinh thanà ñeå
soùng maùi moät traän cuoái cunø g. Taïi sao laïi baét hoï phaûi buoâng
sunù g. Troùi chaëc ngöôiø lính baèng nhöõng töø ngöõ nhuïc nhaõ, ñau
thöông vaø uatá haän. Ñaõ coù nhönõ g ngöôøi ñaõ cheát motä cacù h vinh
quang ñeå noùi leân tinh thanà baát khuatá vaø hieân ngang ño:ù Cacù vò
TÖÔÙNG NGUYEÃN KHOA NAM, LEÂ VAÊN HÖNG, LEÂ
NGUYEÂN VYÕ, TRAÀN VAÊN HAI, PHAÏM VAÊN PHUÙ vaø coøn
nhieàu khaùc nöõa.

Ñoù laø nhöõng phaãn noä luùc ban ñaàu, nhöng xeùt cho cuøng,

ÑA HIEÄU 67 121

hoaøng hoân ñaõ phuû leân VNCH töø ngaøy oâng Thieäu bò baét buoäc
phaûi kyù vaøo caùi banû hieäp ñònh quaùi ñanû da cocù da beo 27/1/73.
Ngöôiø Vieät quoác gia vanã coá gaéng tonà taïi vaø chiená ñauá , cho ñeán
noãi moät tay hoaït ñaàu chính trò nhö Henry Kissinger ñaõ phaûi
keâu leân: Sao hoï khoâng cheát leï cho roài.

Ñunù g laø canï taoø raoù maùng. Bao nhieâu trieäu ngöôiø ñaõ cheát
treân caùi tieàn ñoàn choáng coäng cuûa nhöõng Toång thoáng Hoa kyø
nhö Eisenhower, Kennedy, Johnson,..ñeå baây giôø sau khi
Richard Nixon kyù vaøo baûn Thoâng caùo chung Thöôïng haûi vaø
boä tröônû g quocá phoøng James Schlinger tuyeân boá: Vò trí xa xoâi
ñoù khoâng coøn laø moät ñieåm chieán löôïc caàn thieát cho Hoa kyø.

30/4/1975 laø moät ngaøy ñen toái vaø tang toùc cho VNCH.
Nhöng Toång thoáng Hoa kyø laø Gerald Ford thì tuyeân boá cuoäc
chiená ñaõ xong roià vaø chunù g ta hayõ quenâ ñi.

Nhöng chanú g coù ai queân, nhöõng ngöôiø lính vaø nhönõ g ngöôiø
daân mieàn Nam, keå caû nhöõng ngöôøi lính Myõ ñaõ chieán ñaáu taïi
VN. Taát caû vanã taâm nieäm moät ñieàu: Hoï ñaõ chieán ñauá cho TÖÏ
DO vaø khonâ g ai coù quyeàn aùp ñaët leân suotá cuocä ñôiø conø laïi cuaû
hoï caùi yù ñònh ñaàu hanø g. Lòch söû conø traûi daøi vaø cuoäc chieán ñauá
khoâng phaiû ñaõ döøng laiï ôû ñaây.

Th/U Loäc,tröôûng ban quaân xa cuûa Hauä cöù danã namê chieác
GMC ra tôùi. Anh Hôpï vaøo tröôùc ñeå hopï vôùi Ñ/taù Nguyeãn thanø h
Trí TLP /SÑ taïi BCH canê cöù Soùng thanà . Toiâ goïi ÑÑ1 leân xe.
Toâi theo chieác xe sau cuøng vaøo doanh traïi. Töøng ÑÑ ñem
suùng ñaïn quaân trang duïng vaøo caát trong kho. Roài taát caû taäp
hoïp ôû sanâ côø chôø anh Hôïp veà. Ai naáy cunõ g buonà hiu. Toâi baét
tay töøng ngöôiø . Coù nhieuà ngöôiø toâi khonâ g bietá teân. Ñayâ laø lanà
ñauà tieân keå töø ngaøy toâi veà laiï TÑ, toâi gapë nhieàu ngöôøi nhö the.á
Nhieàu ngöôiø ñaõ khocù vaø toâi cuõng khoâng camà ñöôïc nöôùc maté .

Anh Hôpï trôû veà. Moiï ngöôiø vaøo vò trí. Toiâ ñònh trình dieän
TÑ thì anh khoatù tay Anh coá giöõ gioïng cho ñöôïc bình tónh:

Caùc Anh em! Chuùng ta laø nhöõng quaân nhaân chæ bieát tuaân
lònh. Anh em ñaõ nghe heát roài. Toâi khoâng muoán nhaéc laïi..Toâi
chæ muoán noùi lôøi töø giaõ vaø camù ôn Anh em ñaõ chieán ñaáu beân toiâ
cho ñeán nhöõng giaây phuùt sau cuøng..

122 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

Roài anh böôùc xuoáng buïc vaø ñi thaúng veà phoøng rieâng cuûa
mình. Toiâ bietá neuá anh noiù themâ thì anh seõ khocù vaø nhö theá thì
bi thöông quaù.

Ba namê sau, namê 1978, toâi nghe tin anh ñaõ cheát, cheát ñoùi
khoå nhucï nhaõ trong nhaø tuø CS ôû Sôn la, mienà tayâ bacé thöônï g du
Baéc vieät. Luùc ñoù toâi cuõng ñang ôû Vaên chaán, Nghóa loä thuoäc
Hoaøng lieân sôn. Anh Nguyenã ñaêng Toná g cunõ g cheát ôû ñayâ .

Anh Nguyenã xuanâ Phuùc, motä huyenà thoaïi cuûa nhönõ g ngöôøi
lính muõ xanh, cunõ g ñaõ chetá taiï Ñaø nanú g hay taiï motä nôi naoø ñoù
trong ngaøy tan ñaøn seõ ngheù cuûa TÑ. Con ngöôøi coù bieät danh
Robert Löaû . Con ngöôiø ñaõ goiï thanú g leân phi cô Myõ yeuâ cauà doiä
thaúng vaøo vò trí cuûa mình:I am Crazy Buffalo Bataillon
Commander! Ñ M. I’m ground commander. Go ahead. Do it
please! Khoâng bieát naém xöông taøn cuûa anh vaø anh Ñoå höûu
Tunø g bayâ giôø ôû ñaâu:

Moâ ñatá laï chonâ vuiø thanâ baùch chieán,

Mauù anh hunø g nhuomä ñoû laø côø Nam.

Tr/taù Leâ haèng Minh, vò tieåu ñoaøn
tröôûng ñayà ngheä syõ tính cunõ g ñaõ chetá taiï
cayâ soá 17 Quanû g trò, vì söï phanû boiä cuaû
nhönõ g ngöôiø macë ñoà lính nhöng conø noiá
giaoù cho giaëc. Tranä phuïc kích vaø phaûn
phucï kích cuaû TÑ ñaõ ñöôïc ghi vaoø quanâ
söû.

Bietä danh TRAUÂ ÑIEÂN laø moät ñienå
tích cuûa nhönõ g tranä ñanù h cuaû TÑ taiï vunø g
An laoõ , ñoià Möôiø , Tam quan, Bình dònh.

Vò tieåu ñoaøn tröônû g löøng danh cuûa
TÑ naêm 1956 laø Ñ/taù Nguyeãn thanø h Yenâ , coù bietä danh laø On g
Giaø Höï vôiù nhönõ g chiená thané g layã lönø g taiï Ñamà Dôi, Namê Canê ,
Caùi Nöôcù ñaõ chöùng toû söùc maïnh chieán ñaáu cuaû nhönõ g ngöôøi
lính Copï Bienå . OÂng ñaõ namè xuoná g trenâ queâ höông Quanõ g Nam
cuûa On g coøn röcï löaû bom ñanï vaø quanâ thuø.

Tr/ Töôùng Leâ nguyeân Khang cuõng laø moät trong nhöõng vò
tieåu ñoaøn tröôûng ñaàu tieân cuûa Tieâuû ñoaøn. OÂng laø ngöôøi naém
nhieàu chöcù vuï quan tronï g nhöõng naêm 1967, 1968, 1969 nhö Tö

ÑA HIEÄU 67 123

lònh QÑ3-QK3,Tö lònh
Bietä khu Thuû ñoâ vaø Tö
lònh SÑ/TQLC.

Vò Tieuå ñoanø tröôûng
coøn soáng soùt duy nhaát
laø Ñ/taù Ngoâ vaên Ñònh
OÂng ñaõ ñem veà cho TÑ
daây Tuyeân coâng boäi
tinh vôiù mauø Baûo quocá
Huanâ chöông trong hai tranä phaûn conâ g xuatá saéc ñôtï 1vaø 2 teát
Mauä thanâ 1968. Trong muaø heø ñoû löûa namê 1972, ôû cöông vò löõ
ñoanø tröônû g 258, OÂng laø ngöôiø ñaõ bình tónh traná giöõ côn baoõ löaû
maø conä g quanâ ñoå apä lenâ thò traná Ñonâ g haø vaø thanø h phoá Quaõng
trò. Vaø chính onâ g cunõ g laø ngöôiø toå chöcù vaø ñem nguyenâ venï LÑ
468 töø ñeoø Haiû vanâ veà baõi Dauâ , Vunõ g tauø trong côn loác tan tacù
cuaû SÑ taiï Hueá vaø Ñaø nanú g. On g laø ngöôøi tieâu bieuå xönù g ñaùng
nhaát cho nhöõng ngöôøi lính Coïp Bieån mang phuø hieäu TRAÂU
ÑIENÂ vaø banû g teân mauø tím chöõ ñen.
Vaãn conø nhieuà con TRAUÂ GIAØ thích macë quanâ phuïc trong
nhönõ g ngayø Ñaiï hoiä TQLC nhö Phamï Nha,õ Nguyeãn nanê g Baoû ,
Ñinh xuaân Laõm, Nguyeãn kim Ñeã, Traàn kim Ñeä, Nguyeãn vaên
Dieãn, Toâ vaên Caáp, Phaïm vaên Tieàn, Kieàu coâng Cöï, Traàn vaên
Loan,..Hoï vanã conø thích ñocï nhönõ g trang chiená söû oanh lietä cuaû
TÑ ñeå nhôù laiï thôiø vanø g son röcï rôõ vaø oai hunø g.
Thôøi gian ñaõ ñi qua, khoâng phaiû ñeå chonâ vuiø trong ñoná g tro
taøn dó vaõng maø luoân luoân ñöôïc khôi daäy vaø nhacé nhôõ ta moät
ñìeuà :Chunù g ta ñaõ suotá motä ñôiø chiená ñauá cho lyù töôûng TÖÏ DO
vaø DANÂ TOCÂ . Chunù g ta ñaõ thua tranä nhöng chunù g ta khonâ g ñauà
haøng.
Nhönõ g ngöôiø lính giaø bayâ giôø khoâng soná g banè g hanä thuø maø
baèng hoaiø niemä vaø khaéc khoaûi: Ta seõ laøm ñöôcï gì cho QUEÂ
HÖÔNG trong nhönõ g ngayø cuoiá ñôiø .
Nhöõng ngöôiø lính giaø khonâ g bao giôø cheát. Hoï chæ môø ñi..
nhö danh töôùng Mac Arthur ñaõ noiù . Nhönõ g ngöôiø lính TQLC seõ
khonâ g bao giôø bò quenâ ñi vaø maõi maiõ vanã laø nhönõ g TRAUÂ ÑIEÂN.

124 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

HOÀI TÖÔÛNG

Nguyenâ Traàn

Ñaïi baøng ruõ caùnh nhìn soâng nuùi 125
nghó laïi ñôøi qua thaáy naùt loøng,
moäng öôùc thuôû naøo thaønh maây khoùi
tuø ñaày khaéc khoaûi, nhôù, thöông, mong...

Moät saùng thaùng 4
quaân ñang coøn chieán ñaáu
tin boãng loan ra cho yù chí raõ rôøi
coøn gì nöõa ñaâu

moät ñoaïn ñôøi ngang doïc!
nhìn töông lai

chæ thaáy traéng muø khôi...

Loøng chôït chôi vôùi
thaân mình huït haãng
thòt da laâng laâng nhö rôi vaøo khoâng gian
tin döõ ñöa ra

“boû suùng
raõ haøng!”

tin seùt ñaùnh laøm loøng ta ngaõ guïc

ÑA HIEÄU 67

cuoäc soáng ñoåi ñôøi
chòu nhieàu nhaãn nhuïc
ñaát nöôùc queâ höông laém caûnh beå daâu
ñaáu tranh bao naêm
giôø giöõ ñöôïc gì ñaâu!
moät saùng thaùng 4
laøm cho ta maát heát

hoaøi baõo ngaøy xöa vôùi baàu nhieät huyeát
giôø tieâu tan cho moäng öôùc khoâng thaønh
oâm haän trong loøng loaøi quyû ñoû hoâi tanh
gaây tang toùc, gaây ñau thöông, ly taùn

nhaø cöûa tan hoang
coøn gì ñeå baùn
ñoåi laáy mieáng aên sinh soáng qua ngaøy?
tuø ñaày bao naêm gaây laém caûnh ñoåi thay!...
côn aùc moâng coøn maõi hoaøi khoâng döùt.

Cuoäc soáng tha phöông
loøng buoàn ray röùt
mô ñeán ngaøy nao ñöôïc trôû laïi queâ höông
thaêm meï thaêm cha

thaêm anh em, phoá phöôøng
thaêm ñaát nöôùc ñang phuïc hoài haïnh phuùc

töï do yeân vui
trao nhau lôøi chuùc
ñaát meï queâ cha ñöôïc saïch boùng quaân thuø
cho queân ñi bao naêm thaùng aâm u
sau ngaøy 30 thaùng 4 ñaày uaát haän

126 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

“Em vaãn töï nhuû vôùi loøng, tin
töôûng vaøo moät ngaøy naøo ñoù, moät
ngaøy khoâng xa laém, em vaø caùc
baïn cuûa Anh, nhöõng ngöôøi anh
em cuûa Anh seõ trôû veà . . vaø seõ
phuû leân moä Anh laù côø Toå Quoác,
Maøu Vaøng Ba Soïc Ño,û maø Anh
ñaõ töøng chieán ñaáu vaø cheát voâ
cuøng Anh Duõng Baát Khuaát”

ANH Nguyeãn thò Thoï, Phu Nhaân
DUNÕ G BATÁ coá CSVSQ Traàn Vaên Beù K19
KHUAÁT
Baùo Saigon Giaûi Phoùng cuûa
boïn CS thaønh phoá Saigon ñang tin
“Caùc Só Quan caáp taù nguïy quaân
trình dieän ñi hoïc taäp caûi taïo taïi
Tröôøng Tabert . . . . . Mang theo
30 ngaøy tieàn aên vaø ñoà duùng caù
nhaân.”

Ñeå töônû g nhôù anh hunø g: Tröôùc ñoù, anh em haï só quan
Traàn vaên Beù trình dieän hoïc taäp taïi ñòa phöông
vaø Phaïm vaên Tö trong naêm ngaøy. Sau giôø hoïc veà
nhaø aên côm, ñaâu coù chuyeän gì xaûy
ra. Moïi ngöôøi “an taâm” maø ra ñi.
Ñi sôùm veà sôùm. Chieán tranh chaám
döùt roài, cuøng da vaøng maùu ñoû,
cuøng laø ngöôøi Vieät Nam caû! Thoâi
thì lo maø ñi hoïc coøn veà sôùm ñeå
tìm ñaát ñai kieám keá sinh nhai nuoâi
vôï con. Suy nghó ñôn giaûn, deã tin,
töôûng ai cuõng nhö mình!

CSVSQ Khoùa 19/TVBQGVN Chuaån bò cho mình moät tö theá

ñoái phoù vôùi tình hình môùi, tröôùc

Töø Cao Nguyenâ khi böôùc chaân vaøo coång Tröôøng
Tabert theo thoâng caùo cuûa UÛy Ban

ÑA HIEÄU 67 127

Quaân Quaûn Thaønh Phoá, Traàn vaên Beù gheù veà nhaø thaêm ngöôøi
chò vôï:

“Caû thaùng nay, em khoâng coù tieàn nhöng em khoâng daùm
xin maù. Saùng nay, em môùi ra chôï trôøi baùn chieác ñoàng hoà ñeo
tay, em mua ít ñoà caàn thieát mang theo ñi hoïc taäp caûi taïo, coøn
laïi bao nhieâu em mua bia gheù laïi nhaø anh chò, nhaäu vôùi anh
Ba moät böõa choùt tröôùc khi em ñi.”

Theo chò ba keå laïi thì suoát ngaøy hoâm ñoù, anh ñöùng ngoài
khoâng yeân, maét ñaêm chieâu, buoàn baõ voâ cuøng. Cho ñeán khi ra
veà ñeå ñi trình dieän, anh ñaõ coá gaéng noùi:

“Chò Ba aø, sau khi em ñi roài, chò thay em thöôøng xuyeân veà
an uûi vôï em giuøm, vì em bieát vôï em yeáu ñuoái caû theå xaùc laãn
tinh thaàn. Em nhôù vôï con em laém, nhöng em khoâng daùm veà,
neáu veà, thaáy vôï con em, thì em seõ troán ñi ñoù chò Ba aï”

Chieàu ngaøy Chuû Nhaät, 15/6/1975, anh vaø baïn beø cuûa anh
ñaõ böôùc vaøo coång Tröôøng Tabert, tröôùc Vöông Cung Thaùnh
Ñöôøng. Anh quay laïi nhìn leân khuoân maët hieàn haäu cuûa Ñöùc
Meï Maria ñang aüm Chaùu Haøi Ñoàng moät laàn cuoái. Böùc töôïng
ñöùng ñoù, ñaõ bao laàn anh ñi qua, maø coù bao giôø anh nhìn moät
caùch kyõ löôõng nhö laàn naøy. Anh nhôù tôùi vôï vaø saùu ñöùa con
nhoû cuûa anh cuõng ñang ñöùng chô vô . . . ñôïi chôø.

Chuùng toâi ñöôïc ñöa vaøo trong caùc lôùp hoïc, ai naáy baên
khoaên lo laéng, khoâng bieát chuyeän gì seõ xaûy ra. Khoâng ai baûo
ai, moïi ngöôøi cuõng töï ñoäng keâ laïi baøn gheá, treo muøng maøn
chuaån bò ngaõ löng. Khoaûng 11- 12 giôø khuya, thì taát caû chuùng
toâi bò luøa leân xe Molotova coù mui vaûi bòt buøng kín mít. Nhöõng
khaåu AK chæa thaúng vaøo ñaùm ñoâng vaø saün saøng nhaû ñaïn baát cöù
luùc naøo.

Ngaøy thöù nhaát Tuø Caûi Taïo:

Ngöôøi Tuø Khoâng Baûn AÙn

Ngöôøi thì ñöôïc ñöa ra Long Giao, caên cöù cuûa Sö Ñoaøn
18BB, ngöôøi thì ñöôïc ñöa veà Thaønh OÂng Naêm, Hoác Moân,

128 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

ngöôøi thì ñi Traøng Baøng . . . Taïi ñaây boïn CS baét ñaàu leân lôùp vôùi
möôøi baøi hoïc. Sau moãi baøi thì coù thaûo luaän kieåm ñieåm vaø khai
baùo lyù lòch cuûa baûn thaân mình. “Khai thaät, khai heát” laø troïng
taâm cuûa caùc baøi hoïc ñaàu tieân. Moãi ngöôøi phaûi töï khai lyù lòch
baûn thaân töø luùc coøn nhoû ôû vôùi cha meï, ñi hoïc, ñi laøm, ñi lính .
. . vaø cöù heát tôø giaáy naøy ñeán tôø giaáy khaùc, bao nhieâu “toäi aùc
ñaùnh phaù caùch maïng vaø nhaân daân” ñeàu tuoân ra treân giaáy traéng
möïc ñen. Khai xong laïi ñöôïc leân lôùp:

“Caùc anh chöa thaønh khaån, toäi loãi taøy trôøi maø vaãn coøn
daáu dieám. Caùc anh baûo caùc anh khoâng coù toäi, toâi noùi cho caùc
anh bieát oâng Phaät trong chuøa cuõng coù toäi. . .”.

Khai laïi laàn thöù hai:

“Caùch maïng bieát heát, hoà sô lyù lòch cuûa caùc anh chuùng toâi
naém trong tay”.

Laïi khai laàn thöù ba . . . vaø chuùng naém laáy nhöõng lôøi khai
naøy ñeå xeáp loaïi “Só Quan Nguïy”.

Sau naøy, thì chuùng toâi môùi bieát laø moãi “lieàu thuoác trò beänh
Só Quan Nguïy laø 3 naêm” hay laø moät moác thôøi gian ñöôïc tính laø
3 naêm. Noùi chung caáp uùy phaûi uoáng moät ñeán hai thuoác (3- 6
naêm) vaø caáp taù töø ba lieàu ñeán 4 lieàu thuoác (9 – 12 naêm) . .
Ngoaøi ra neáu coù dính ñeán hai chöõ “an ninh”, hoaëc “chieán
tranh chính trò” hoaëc “tuyeân uùy”thì laïi ñöôïc taêng theâm vaøi
lieàu nöõa vì toäi xuùi daïi thuoäc caáp ñaùnh phaù caùch maïng hay cho
con chieân uoáng ma tuùy toân giaùo meâ tín dò ñoan.

Sau khi hoaøn taát möôøi baøi hoïc vaø tröôùc Teát Bính Thaân
naêm 1976, caùc Só Quan caáp taù ñöôïc chuyeån veà Suoái Maùu,
Bieân Hoøa. Ñaây laø traïi giam tuø phieán coäng cuûa chuùng ta tröôùc
naêm 1975. Traïi giam ôû gaàn khu Loø Than, naèm beân phaûi con
ñöôøng töø thaønh phoá Bieân Hoøa ra Xa Loä. Traïi coù naêm khu. Ba
khu doïc theo döôøng loä vaø hai khu tieáp giaùp ôû phía trong. Sau
löng traïi laø con ñöôøng xe löûa. Töø höôùng Bieân Hoøa ra xa loä,
ñaàu tieân laø Traïm Xaù, keá ñeán laø K3, K2, vaø K1. Moãi K hay
Khoái coù khoaûng 12 laùng (hay laø A). Laùng laø moät caên nhaø daøi

ÑA HIEÄU 67 129

khoaûng 50 – 60 meùt chieàu daøi, roäng khoaûng 7 meùt, neàn nhaø
baèng ñaát, hai beân coù hai neàn baèng xi maêng cao ñoä 5 taác chaïy
daøi theo chieàu doïc cuûa nhaø, roäng hai meùt, duøng laøm “giöôøng
naèm”, ôû giöõa laø loái ñi. Daõy nhaø naøy laø nhaø tieàn cheá, lôïp toân vaø
chung quang nhaø cuõng ñöôïc che baèng toân. Döôùi maùi nhaø vaø
doïc theo caùc xaø ngang xaø doïc baèng saét coù haøng traêm caùi lon
söõa boø, lon coâ ca coâ la treo toøng teng ñaõ coù saün töø luùc naøo,
duøng ñeå höùng nöôùc möa, töø caùc loã doät treân maùi toân chaûy xuoáng.

Moãi laùng chöùa khoûang 100 ngöôøi. Moãi ngöôøi coù moät
“giang san” roäng saùu taác vaø daøi hai meùt.

Traàn vaên Beù vaø Phaïm vaên Tö cuøng ôû laùng A10, chung vôùi
Cheá Vaên Thöùc K19. Khoùa 19 luùc baáy giôø coù Cam Phuù, Traàn
Xuaân Baøng, Ñaëng Ngoïc Thaïch vaø toâi cuøng chung moät laùng
A12. Rieâng Traàn Xuaân Baøng, Cam Phuù, Nguyeãn Khoa Haûi
K17 cuøng chung moät toå vôùi nhau ngay töø nhöõng ngaøy ñaàu taïi
Long Giao. Ñaøn anh thì coù Leâ Höõu Khaùi K15, ñaøn em nhö
Nguyeãn Bích, Nguyeãn vaên Ñieäp, Nguyeãn vaên Ngoïc K20 . . .
cuøng chung laùng A12, laø laùng ôû ngoaøi cuøng, saùt vôùi saân taäp
hoïp.

Khoùa 19 thuoäc K3 naøy thì coøn coù caùc baïn Phan coâng Baù,
Traàn Ñaïi Tuøng, La hoaøn Voõ, Nguyeãn vaên Hoùa (ñen), Toáng
Taán Voõ, Cheá vaên Thöùc, Cao minh Vaân, Huyønh ngoïc AÅn,
Nguyeãn vaên Taâm, Traàn Khaéc Am, Leâ gia Thanh, Nguyeãn vaên
Quyù (giaø), Nguyeãn vónh Can, Traàn vaên Hôïp, Phaïm Traàn Coâng
Dieäu . . .

Bao boïc khoái 3 naøy coù 8 haøng raøo keõm gai vaây quanh,
keõm gai thaúng, buøi nhuøi vaø concertina laãn loän vaø caùc buïi gai
ñaõ moïc um tuøm len loûi chaèng chòt trong giaây keõm gai. Tröôùc
maët khoái coù moät con ñöôøng ñaát xe hôi coù theå chaïy ñöôïc. Ñoái
dieän vôùi khoái laø Ban Chæ Huy Traïi cuõng naèm beân trong haøng
raøo keõm gai saùt maët ñöôøng loä chính beân ngoaøi. Nhöng haøng
raøo keõm gai ôû ñaây chæ giaêng thaúng vaø cheùo goùc vaø thaáp choáng
ñaëc coâng maø khoâng coù concertina vaø buøi nhuøi laãn loän.

Thöôøng thöôøng vaøo buoåi chieàu, sau giôø côm, chuùng toâi

130 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

hay cuøng nhau ngoài taùn gaãu, vì luùc naøy chöa ñi lao ñoäng. Buoåi
toái thì ngoài xem ti vi taïi saân taäp hoïp ngay tröôùc laùng A12.
Haèng ngaøy, chuùng toâi ñi quanh quaån trong khu cuûa mình ñeå
gaëp baïn beø, hoaëc cheùp caùc baøi hoïc Anh Ngöõ, Phaùp Ngöõ, Hoa
Ngöõ ñeå hoïc theâm; hoaëc ghi cheùp caùch thöùc laøm caùc moùn nhaäu;
hoaëc cheùp caùch an baøi vaø giaûi ñoaùn laù soá töû vi, hoïc baám ñoän,
xem chæ tay. Toâi coøn nhôù thaày Phaïm Keá Vieâm, giaùo sö daïy
toaùn treân TVBQGVN, xem chæ tay cho anh em. OÂng ta xem
nhieàu ngöôøi vaø oâng ta laáy laøm laï laø taïi sao haäu vaän cuûa anh em
mình raát saùng suûa, nhaø cao cöûa roäng, coâng danh söï nghieäp gaáp
naêm gaáp möôøi. Toâi vaø Traàn Gia Baûo K20 cuõng keùo nhau tôùi
xin thaày xem “moät queû”. Nghe giaûi ñoaùn xong, trong loøng
thô thôùi. Tuy baùn tín, baùn nghi, nhöng ñoù cuõng laø nieàm tin
maõnh lieät trong suoát thôøi gian caûi taïo. Luùc naøo cuõng tin raèng seõ
coù ngaøy naøo ñoù ñöôïc huùt moät ñieáu Pallmall, caùi teân raát quen
thuoäc “phaûi anh laø lính môøi anh leân laàu”, nguïm moät ly caø pheâ
ñen, uoáng moät lon bia Hamm ngaâm laïnh.

Trong khu naøy coù ba ngöôøi tình nguyeän ñi laøm cho Ban
Chæ Huy Traïi laø anh Beù, Tö vaø moät ngöôøi nöõa, khoâng nhôù teân,
chuyeân ñi söûa ñieän vaø caùc maùy moùc. Beù vaø Tö laøm moäc, ñoùng
baøn gheá kieâm luoân thôï goø ñoà nhoâm, toân. Boïn caùn boä giao cho
hai baïn Beù vaø Tö nhöõng taám nhoâm hoaëc toân thu veùt ñöôïc, ñeå
hai anh duøng “nhaát döông chæ” chieâu thöùc “ña hieäu” bieán
nhöõng mieáng kim loaïi pheá thaûi cuûa chieán tranh thaønh nhöõng
duïng cuï gia duïng, nhö thuøng ñöïng nöôùc, gaøu muùc nöôùc, cheùn
baùt, muoãng, ñóa v.v.v. . .

Saùng saùng hai anh böôùc ra coång cuûa K3 baùo caùo vôùi teân
veä binh gaùc treân choøi canh. Loái ra vaøo ngoaèn ngoeøo chöõ chi
doïc theo chieàu ngang cuûa haøng raøo keõm gai chaèng chòt, beân
caïnh laø caùi choøi canh cao caû chuïc thöôùc. Teân lính canh luùc naøo
cuõng chaêm chaêm nhìn vaøo trong traïi. Khaåu ñaïi lieân ñaïn ñaõ leân
noøng, muõi suùng chæa vaøo traïi vaø höôùng theo con maét quan saùt
cua teân lính canh, saün saøng nhaû ñaïn baát cöù luùc naøo, ngaøy cuõng
nhö ñeâm.

ÑA HIEÄU 67 131

Chieàu Chuû Nhaät ngaøy 29 thaùng 2 naêm 1976. Xuaân ñaõ veà
vôùi Mieàn Nam, trôøi baét ñaàu naéng aám, maùt meû. Anh em K19
khoûang möôi ngöôøi, cuøng ngoài vôùi nhau tröôùc laùng A11 (saùt
nhaø beáp) vaø naèm beân phaûi cuûa laùng A12, töø ngoaøi nhìn vaøo,
haøn huyeân taâm söï. Caâu chuyeän noùng boûng nhaát luùc baáy giôø
vaãn laø chuyeän thôøi söï. Nhöõng tin töùc khoâng bieát thu löôïm töø
ñaâu, ñoàn ñaïi töø ngöôøi naøy qua ngöôøi khaùc, naøo laø Myõ chuaån bò
ñoå boä leân Vuõng Taøu, naøo laø caùc löïc löôïng VNCH coøn chieán
ñaáu trong Röøng Saùt. Ai naáy ñeàu “hoà hôûi phaán khôûi” coäng
theâm nhöõng lôøi “tieân tri” cuûa thaày Vieâm, laïi nhö ñöôïc “côûi
môû taám loøng”. Anh Tö baän aùo thun ñoû, hieàn laønh, ít noùi, moâi
döôùi cuûa anh luùc naøo cuõng treà ra, gioïng noùi chaäm raûi, ñöùt
quaõng y nhö caø laêm. Tö vaø Beù laø hai ngöôøi ôû cuøng laàu, daõy nhaø
A (Ñaïi Ñoäi A & B) thôøi SVSQ, anh ngoài beân caïnh Beù. Vì hai
anh laø thôï moäc neân coù cô hoäi töï ñoùng cho mình moät caùi gheá
xeáp ngoài döïa ngöûa ra thoaûi maùi, anh em coøn laïi, ña soá laáy
thuøng ñaïn ñaïi lieân laøm gheá ngoài. Nhöõng thuøng ñaïn naøy, chuùng
toâi mang töø Long Giao leân, duøng naáu khoai saén “caûi thieän”
khi coøn ôû Long Giao, baây giôø duøng ñeå ñöïng ñöôøng theû, baûo
ñaûm kieán khoâng chui vaøo ñöôïc vaø duøng laøm gheá ngoài xem
tivi hay ngoài taäp hoïp giöõa saân. Beù côûi traàn, mang quaàn xaø loûn.
Treân coå anh coøn ñeo sôïi daây chuyeàn vaøng 18 coù moät töôïng
Phaät baèng ngaø. Anh vui veû, töôi cöôøi hoàn nhieân y nhö thôøi coøn
SVSQ, da deû hoàng haøo, hai maù anh vöøa hoàng, vöøa mòn y nhö
da con gaùi môùi lôùn. Hai maét trong saùng, ñaëc bieät hai tai to vaø
daøi. Anh ngoài treân gheá xeáp, hôi ngöûa ngöôøi ra sau, chieác töôïng
Phaät thoøng xuoáng ngöïc, caùi buïng troøn vo, troâng vöøa khoûe
maïnh, vöøa y nhö OÂng Ñòa. Toâi buoät mieäng noùi “EÂâ Beù, tai maøy
to, daøi thoøng nhö tai Phaät, maët hoàng haøo, buïng to nhö OÂng
Ñòa, soá maøy soáng thoï treân traêm tuoåi nghe maøy”.

Sinh hoaït haøng ngaøy vaãn tieáp dieãn:

Anh ôû ñaây, baïn beø anh cuõng ôû ñaây
AÙo raùch xaùc xô vai gaày
Cuøng chung kieáp soáng löu ñaøy
Anh ôû ñaây ngaøy ngaøy côm chöa ñaày cheùn

132 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

Ngoài buoàn troâng ra ñaøn eùn
Kieám moài thaáp thoaùng löôïn bay.
Toa lieàn toa taøu ñi trong chuyeán hoaøng hoân
Tieáp noái vôùi aâm thanh buoàn
Haøng caây ngô ngaùc beân ñöôøng.
Traêng môø soi laïnh luøng, giaêng khaùp môø loái
Cuoäc ñôøi ñi trong ngoõ toái
Chæ coøn moät thoaùng hö voâ
Tình yeâu em vaãn ñong ñaày trong khoùe maét
Chieàu Long Giao ñoài cao heo huùt gioù
Ñoâi vai gaày nhaït nhoøa vöôùng chaân maây
Anh ôû ñaây baïn beø anh cuõng ôû ñaây
Vôùi gieáng nöôùc saâu beân caàu
Nhìn traêng, traêng vöôùng giaây gaàu
Anh ôû ñaây ngaøy ngaøy vaây quanh raøo saét
Nhìn vaøo khoâng gian môø toái
Moûi moøn moät kieáp hö khoâng!
(thô Thuïc Vuõ, nhaïc Vuõ Ñöùc Nghieâm)

Ghi chuù: baøi naøy do baïn Nguyeãn vaên Dieäp K19 ghi laïi
theo trí nhôù, neân theá naøo cuõng coù phaàn thieáu soùt. Quí vò naøo
coøn nhôù, xin vui loøng boå tuùc. Xin thaønh thaät caùm ôn)

Khoaûng möôøi giôø saùng ñaõ nghe nhaø beáp hoâ to “laõnh côm”,
roài 4 giôø chieàu laïi laõnh côm chieàu. Tröôûng beáp luùc baáy giôø laø
T/T Caûi vaø baïn Cheá vaên Thöùc laø moät trong caùc “tröôûng chaûo”
cuûa nhaø beáp.

Nhöõng teân lính boä ñoäi suùng caàm tay ñi quanh caùc laùng,
anh em vaãn nhìn chuùng noù vôùi con maét khinh bæ vaø thaûn nhieân.
Tuïm naêm tuïm baûy baøn luaän tin töùc hoaëc ñaùnh volley nhö NT
Ñoä K10 khoâng ngaøy naøo laø khoâng coù maët taïi saân banh; hoaëc
laøm moät caùi gì ñoù cho qua ngaøy giôø, nhö NT Khaùi K15, ngoài
maøi moät thanh saét nhoû thaønh moät caùi kim may, ngöôøi thì ñoå
nhoâm laøm noõ ñieáu thuoác laøo, ngöôøi thì goø thuøng; ngöôøi thì
cheùp baøi hoïc Anh, Phaùp. Taøu . . . .

Vaøo buoåi tröa ngaøy 5 thaùng 3 naêm 1976, luùc 11 giôø 30

ÑA HIEÄU 67 133

phuùt, sau khi côm nöôùc xong, ña soá anh em naèm nghæ tröa,
boãng tieáng suùng ñaïi lieân töø treân choøi canh nôi coång ra vaøo cuûa
Khoái K 3 chuùng toâi, noå gioøn giaõ vaø lieân tuïc. Muõi ñaïi lieân quay
ra ñöôøng, nhaû heát traøng ñaïn naøy ñeán traøng ñaïn khaùc. Maáy teân
lính ñang tuaàn tieåu trong khu leân ñaïn chæa thaúng vaøo nhöõng
ngöôøi coøn ñi laïi ngoaøi laùng. Toâi voâi chaïy ñeán nhaø beáp vaø leo
beä cao cuûa loø naáu côm vaø nhìn ra ngoaøi, nôi maø nhöõng laøn ñaïn
ñaïi lieân ñang xæa xoùi xuoáng. Chæ thaáy boùng daùng cuûa moät
ngöôøi mang aùo ñoû ñang naèm keït döôùi haøng raøo keõm gai. Buïi
tung muø. Boïn lính veä binh chaïy uøa ra ñöôøng, thaèng thì suùng,
thaèng thì gaäy goäc, chuùng thi nhau nhaû ñaïn, nhaém vaøo caùi thaân
xaùc ñang quaèn quaïi treân vuõng maùu. Maùu phoït töø haøng raøo
keõm gai chaûy ra ñöôøng. Chuùng xuùm nhau laïi chæ choû, la loái om
soøm. Nhöng khoâng coù teân naøo daùm chui vaøo keõm gai ñeå loâi
ngöôøi tuø caûi taïo ñaõ ngaõ guïc ra khoûi haøng raøo, vì chuùng sôï mìn
coøn choân doïc theo haøng raøo bao quanh traïi. Chuùng cho ngöôøi
vaøo laùng A10 laáy boán ngöôøi ra, chun vaøo keõm gai ñeå ñöa
ngöôøi baïn cuûa mình ra khoûi haøng raøo. Boïn veä binh laïi nhaûy xoå
vaøo, ñònh duøng gaäy goäc vaø baùng suùng ñaùnh ñaäp, thì teân Thieáu
UÙy Haûi, tröôûng traïi K 3, reõ ñaùm ñoâng tieán vaøo, ruùt K54 ra khoûi
voû, leân ñaïn, baén vaøo hai caùnh tay vaø hai chaân . Maùu chaûy lai
laùng. Anh baát tænh. Chuùng ra leänh khieâng anh veà traïm xaù,
nhöng khoâng phaûi ñeå cöùu chöõa maø lieäng vaøo nhaø xaùc. Noùi laø
moät caùi nhaø xaùc, nhöng thöïc ra laø moät maùi toân khoûang 4 x 6
meùt, neàn ñaát, naèm ngay sau lôùp haøng raøo keõm gai thöù nhaát,
nghóa laø muoán vaøo nhaø xaùc phaûi ñi qua moät caùi coång cuûa haøng
raøo keõm gai naøy.

Sôû dó toâi bieát roõ raøng, vì toâi cuõng ñang coù yù ñònh vöôït
nhöõng haøng raøo ñeå troán thoaùt. Toâi ñaõ tìm moïi caùch ñeå ñöôïc ñi
naèm traïm xaù vôùi muïc ñích thaêm doø ñòa hình ñòa vaät. Nhôø nöôùu
raêng bò söng vaø toâi ñöôïc ñöa qua traïm xaù theo yù nguyeän vaøo
muøa Noel naêm 1976. Ñeán traïm xaù, toâi gaëp ñöôïc Ñaïi taù Nguyeãn
vaên Ñoâng, taùc giaû baøi haùt “Ñeâm Ñoâng” vaø Ñaïi Taù Phaïm vaên
Sôn taùc giaû boä Quaân Söû raát coù giaù trò. Ñaïi taù Sôn bò gheû lôû ñaày
ñaàu vaø ngöôøi. OÂng ta naèm rieâng reõ moät mình treân moät taám vaùn

134 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

ôû goùc phoøng.

Taïi ñaây ngaøy ngaøy toâi ñi boä daïo chôi vaø quan saùt vaø ñaõ
ñeám ñöôïc haøng raøo bao quanh khu traïi coù töø taùm ñeán möôøi
lôùp. Traïm xaù bao quanh bôûi moät haøng raøo keõm gai cao khoaûng
4 meùt, treân cuøng laø concertina. Ngoaøi haøng raøo laø con ñöôøng
ñaát, xe jeep coù theå chaïy ñöôïc vaø thöôøng xuyeân coù lính tuaàn
tieåu ngaøy cuõng nhö ñeâm, cöù khoaûng nöûa tieáng ñoàng hoà thì
chuùng ñi qua moät laàn. Tieáp ñoù laø taùm haøng raøo keõm gai, caây
gai maâm xoâi moïc chaèng chòt, khoù maø chui lot, ñoù laø chöa keå
mìn baãy. Ngoaøi cuøng tieáp giaùp vôùi ñöôøng xe löûa, coù nhöõng
ñôn vò boä ñoäi phoøng khoâng che kín döôùi caùc löôùi nguïy trang.

Chæ hôn tieáng ñoàng hoà sau, thì chuùng toâi ñöôïc bieát chính
xaùc laø anh Beù vaø Tö vöôït haøng raøo troán traïi. Hai anh ñaõ coù yù
ñònh töø laâu vaø ñaõ nhìn thaáy con ñöôøng troán thoaùt qua möôøi lôùp
keõm gai phía sau traïi hay qua ngaõ traïm xaù khoâng theå thöïc hieän
ñöôïc, vì ngoaøi chöôùng ngaïi vaät laø keõm gai coøn coù mìn baãy ñaõ
choân theo haøng raøo naøy nöõa. Ñoù laø lyù do taïi sao hai anh ñaõ baøn
tính vôùi nhau töï nguyeän laøm thôï moäc, thôï goø cho Ban Chæ Huy
traïi. Tröôùc maët traïi laø con ñöôøng loä chính, chæ caàn boø ra khoûi
maáy lôùp haøng raøo laø ñoùn xe lam ñang chaïy thöôøng xuyeân treân
truïc loä Bieân Hoøa - Hoá Nai – Xa loä laø coù theå troán thoaùt ñöôïc.
Hai anh ñaõ lôïi duïng giôø nghæ tröa ñeå thöïc hieän heá hoaïch troán
traïi.

Trong baûn “AÙn Hình soá 02/HS 1” cuûa Quaân Khu 7, Ñoaøn
Boä – Ñoaøn 775, coù ghi nhö sau:

“Toùa aùn quaân söï Quaân Khu 7 ñaõ hoïp nhaän ñònh söï vieäc
phaïm phaùp xaûy ra nhö sau: TRAÀN VAÊN BEÙ 12 naêm laøm tay sai
cho Myõ Nguïy laø teân tay sai aùc oân coù nhieàu nôï maùu vôùi Caùch
Maïng, ñöôïc chuû Myõ vaø boïn Thieäu tin caäy cho ñi hoïc nhieàu lôùp
ôû trong vaø ngoaøi nöôùc veà thuû ñoaïn tình baùo vaø quaân baùo ñaùnh
phaù Caùch Maïng.

Sau ngaøy Mieàn Nam hoaøn toaøn giaûi phoùng, vôùi chính saùch
nhaân ñaïo vaø khoan hoàng cuûa chính quyeàn Caùch Maïng, cho y

ÑA HIEÄU 67 135

ñi hoïc taäp caûi taïo trôû thaønh ngöôøi coâng daân coù ích cho xaõ hoäi.
Nhöng Beù ñaõ choáng laïi söï giaùo duïc cuûa Caùch Maïng, hoài 11
giôø 30 ngaøy 5/3/76, Beù ñaõ lôïi duïng giôø nghæ tröa ñeå thöïc hieän
yù ñoà phaïm toäi. Tröôùc khi ñi, Beù ñaõ chuaån bò 60 ñoàng tieàn ngaân
haøng, chuaån bò quaàn aùo, quan saùt ñuôøng höôùng vaø ruû teân
PHAÏM VAÊN TÖ nguyeân laø Thieáu Taù cuøng ñi.

Khi ñaõ chui raøo troán ra tôùi Quoác Loä 1, Beù thueâ xe lam
chaïy ñeán khu vöïc aáp Baéc Haûi, ñeán ñaây nghe tieáng suùng noå ôû
phía sau, Beù lieàn xuoáng xe chaïy vaøo nghóa ñòa laån troán. 18 giôø
ngaøy 5/3/76 y chaïy tôùi xaõ Tam Hieäp-Bieân Hoøa traø troän trong
nhaân daân, vôùi yù thöùc caûnh giaùc caùch maïng vaø ñaõ coù söï boá trí
töø tröôùc, nhaân daân vaø chính quyeàn ñòa phöông ñaõ baét Beù vôùi
toaøn boä tang vaät chöùng trong ngöôøi.”

Anh Beù vöôït ñöôïc khoûi haøng raøo, nhöng anh Phaïm vaên
Tö ñaõ khoâng may, bò quaàn aùo maéc vaøo keõm gai vaø ñaõ bò phaùt
giaùc, moät phaàn vì caùi aùo maøu ñoû cuûa anh. Theo moät soá anh em
cuûa chuùng ta phuïc vuï taïi traïm xaù cho bieát, khi khieâng anh Tö
vaøo traïm xaù, anh Tö vaãn coøn thoi thoùp, chöa taét thôû, boïn CS
khoâng cho anh em cuûa chuùng ta baêng boù. Chuùng lieäng xaùc
anh Tö vaøo caùi nhaø xaùc beân ngoaøi haøng raøo keõm gai vaø khoùa
coång laïi. Chuùng tuaàn tieãu canh gaùc chaët cheõ suoát ñeâm. Saùng
hoâm sau, boïn chuùng baûo anh em cuûa chuùng ta ra xem anh Tö
soáng cheát ra sao. Kieán löûa boø ñaày leân thaân xaùc cuûa anh, khoeùt
saâu theâm nhöõng veát thöông ñau ñôùn. Anh ñaõ ra ñi treân neàn ñaát
laïnh leõo vaø coâ ñôn.

Ngaøy thöù 264 tuø caûi taïo
Vónh bieät! Vónh bieät!
Phaïm Vaên Tö

Maùu anh ñoå xuoáng, thòt da anh naùt tan. Maéc keït döôùi
haøng raøo keõm gai, khoâng vuøng vaãy, khoâng khaùng cöï, trong
tay khoâng moät taác saét baûo veä, theá maø chuùng vaãn xaû suùng leân
anh, ñaùnh ñaäp daäp naùt thaân theå anh, maùu thòt tung toùe, chuùng
muoán caáu xeù xaùc anh thaønh traêm maûnh, y nhö nhöõng con thuù

136 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

döõ daõ man trong röøng xanh. Mæa mai thay, trong khi ñoù, moàm
chuùng vaãn hoâ haøo naøo laø “nhaân ñaïo”, naøo laø “khoan hoàng”,
naøo laø “giaùo duïc”, naøo laø “caùch maïng” v.v...

Hoâm nay ngaøy 5/3/2002, sau ñuùng 26 naêm, ngoài vieát laïi
nhöõng doøng chöõ naøy maø loøng vaãn coøn thoån thöùc, quaën ñau,
vaãn thaáy roõ nhöõng vieân ñaïn ñaïi lieân xoaùy saâu vaøo tim gan cuûa
anh. Moãi vieân ñaïn ghim vaøo thaân xaùc anh, laø moãi laàn traùi tim
cuûa anh em chuùng toâi nhoùi buoát. Maùu anh ñoå ñeå vun xôùi maûnh
ñaát Töï Do. Xaùc thòt anh raõ tan trong loøng ñaát ñeå nuoâi döôõng yù
chí baát khuaát vaø tình yeâu thöông ñoaøn keát. Xin thaép moät neùn
höông loøng, nhaân ngaøy gioã thöù 26, daâng leân höông hoàn cuûa
anh, loøng caûm phuïc, kính yeâu vaø trìu meán cuûa moät ngöôøi cuøng
Tröôøng Meï, cuøng moät Thaày vaø cuøng moät Ñaïi Ñoäi A SVSQ vôùi
anh.

Sau vuï troán traïi naøy, boïn coäng saûn gia taêng tuaàn tieåu,
chuùng ñi hai ngöôøi moät toaùn, khoâng ñi leû teû nhö tröôùc nöõa vaø
coù nhieàu toaùn tuùc tröïc thay phieân nhau. Cöù moãi laàn “leân lôùp”
laø theâm moät laàn haêm doïa, laïi to moàm reâu rao “caùch maïng,
khoan hoàng, nhaân ñaïo, hoïc taäp toát, caûi taïo toát, lao ñoäng toát”.

Moät hoâm, boïn chuùng cho khieâng moät caùi conex ñeå ngay
treân loái ra vaøo coång traïi, ngay taàm quan saùt cuûa teân lính gaùc
treân choøi canh vôùi khaåu ñaïi lieân. Boïn chuùng daãn anh Beù vaøo
vaø nhoát vaøo conex roài khoùa chaët cöûa. Haèng ngaøy ñeán böûa aên,
anh em trong nhaø beáp mang côm ñeán döôùi söï quan saùt cuûa
moät teân veä binh. Thöcù aên ñöôïc ñöa qua loã thoâng hôi nhoû.

Chuùng toâi thöôøng thaêm hoûi caùc anh em nhaø beáp veà söùc
khoûe cuûa Beù. Trôøi vaøo heø, nhieät ñoä moãi ngaøy moät leân cao, söùc
noùng caøng taêng. Trong conex baèng saét ngoät ngaït, kín mít laïi
caøng noùng döõ doäi, nhöng caùc anh nhaø beáp cho bieát tinh thaàn
cuûa Beù raát vöõng, tuy ñaõ gaày vaø xanh xao, nhöng aùnh maét vaãn
raát trong saùng vaø baát khuaát. Gioïng noùi vaãn coøn toát khoâng coù
trieäu chöùng gì beänh hoaïn hay thaát voïng. Thænh thoaûng chuùng
toâi nghe tin anh em nhaø beáp leùn luùt hoái loä teân veä binh kieåm
soaùt baèng moät ñieáu thuoác thôm ñeå taêng gia “khaåu phaàn” aên

ÑA HIEÄU 67 137

cho anh, nhö cheùn côm ñöôïc eùm chaët xuoáng, nheùt thuoác vaø
vitamine phía döôùi vaø theâm nhieàu nöôùc uoáng hôn. Anh em
chuùng toâi xem anh nhö moät Papillon thöù hai vôùi söùc maïnh yù
chí tuyeät vôøi, kieân nhaãn, chòu ñöïng vaø baát khuaát. Anh cuõng laø
hình aûnh anh duõng cuûa vò Ñaïi taù chæ huy tuø binh xaây döïng caàu
soâng Kwai khi bò nhoát trong conex cuûa boïn phaùt xít Nhaät.

Muøa Phuïc Sinh naêm 1976, khoâng nhöõng caùc con chieân
cuûa tín ñoà Coâng Giaùo, maø coøn nhieàu anh em khaùc cuõng ñang
höôùng veà moät söï Phuïc Sinh, moät söùc soáng môùi, moät nieàm tin
töôûng môùi. Trong khu K3 naøy coù treân möôøi vò Linh Muïc, trong
ñoù coù linh muïc Minh laø ngöôøi hoaït ñoäng rao giaûng Phuùc AÂm
vaø truyeàn ñaïo raát tích cöïc. Vò linh muïc naøy ñaõ toå chöùc nhieàu
toaùn nhoû 3 ngöôøi moät, ñeå daïy giaùo lyù hay tónh taâm chuaån bò
Phuïc Sinh. Ngaøi rao giaûng veà Thaùnh Linh vaø nhöõng ôn phöôùc.
Chính NT Nguyeãn Khoa Haûi K17 cuøng toå vôùi toâi taïi Long
Giao ñaõ ñöôïc vò Linh Muïc naøy röûa toäi beân nhöõng luoáng khoai
saùt haøng raøo keõm gai, vôùi söï tham döï cuûa moät vaøi anh em
Coâng Giaùo, trong ñoù coù baïn Nguyeãn anh Toân K19. Khi chuyeån
veà Suoái Maùu, hoaït ñoäng cuûa cha Minh caøng ngaøy caøng baønh
tröôùng maïnh nhôø söï hôïp taùc vôùi caùc vò linh muïc khaùc, neân bò
boïn CS theo doõi raát gaét gao. Linh Muïc Minh ñaõ nhieàu laàn bò
chuùng leân lôùp haêm doïa. Nhöng nhöõng lôøi haêm doïa naøy ñaõ
khoâng laøm nao nuùng yù chí cöông quyeát cuûa vò Linh Muïc ñaùng
kính ñaùng meán naøy.

Saùng sôùm ngaøy 10 thaùng 4 naêm 1976, moät toaùn veä binh,
trang bò suùng oáng ñaïn döôïc ñi vaøo traïi môû conex vaø daãn anh
Beù ñi. Chuùng toâi baøng hoaøng lo laéng vaø linh caûm chuyeän gì seõ
xaûy ra cho anh. Hoâm qua coù tin chuùng ñaõ chôû veà hai coå quan
taøi. Theo anh Nguyeãn Vaên Dieäp K19, luùc ñoù laø Khoái tröôûng
khoái K4, thì chieàu ngaøy moàng 9, khoái cuûa anh ñöôïc leänh cung
caáp 4 ngöôøi ñi laøm lao ñoäng. Khi trôû veà, hoï ñaõ thoâng baùo cho
anh em bieát laø boïn cai tuø CS ñaõ baét boán ngöôøi naøy ñaøo hai caùi
huyeät beân caïnh hai quan taì ñaõ coù saün.

Sau ñoù coù nhieàu toaùn veä binh vaøo traïi vaø ra leänh cho taát
caû caùc anh Khoái tröôûng, laùng tröôûng taäp trung theo chuùng ñi ra

138 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

ngoaøi. Moät toaùn veä binh khaùc ñi luøng kieám cha Minh, nhöng
cha ñaõ len loûi troán thoaùt, heã thaáy chuùng noù ñeán laùng naøy thí
anh em baùo ñoäng cho cha chaïy troán qua laùng khaùc. Boïn CS
muoán baét cha Minh ñi tham döï phieân toøa haønh quyeát ñeå raên
ñe vò Linh Muïc naøy.

Caùc anh khoái tröôûng, laùng tröôûng goàm caùc caáp baäc ñaïi taù,
trung taù vaø thieáu taù Só Quan QLVNCH, ñöôïc höôùng daãn qua
Khoái K1, ñeán khu giaûng ñöôøng. Ñaây laø Nieäm Phaät ñöôøng tröôùc
nam 1975, boïn CS ñaõ ñaäp phaù taát caû töôïng Phaät, huûy boû taát caû
nhöõng daáu veát cuûa moät nôi thôø cuùng toân nghieâm ñeå bieán thaønh
moät toøa aùn. Taïi ñaây ñaõ keâ saün nhöõng chieác baøn daøi. Baøn chính
giöõa coù moät caùi baûng ghi:

“Toøa AÙn Quaân Söï Quaân Khu 7”

8 giôø 25 phuùt

Teân trung taù Nguyeãn vaên Baûn böôùc ra ngoài vaøo baøn chính
giöõa, maët maøy hôùn hôû keânh kieäu. Treân maët haén laø moät caùi theïo
chaïy daøi treân goø maù. Haén ñaõ töøng bò giam giöõ trong traïi tuø
phieán coäng naøy. Hoâm nay haén trôû laïi vôùi cöông vò cuûa moät keû
chieán thaéng vaø laø cô hoäi cho haén truùt heát taát caû haän thuø chieán
tranh leân ñaàu cuûa nhöõng ngöôøi tuø taäp trung caûi taïo.

Traàn vaên Beù, hai tay bò coøng ra sau löng, ñöôïc boïn veä
binh daãn ra. Anh raûo maét nhìn taát caû anh em ñoàng ñoäi ñang
ngoài döôùi ñaát tröôùc maët boïn quan toøa. Moïi ngöôøi höôùng veà
anh.

Anh mæm cöôøi vaø qua aùnh maét anh, anh ñaõ bieåu loä ñöôïc
lôøi chaøo hoûi ñeán moïi ngöôøi.

Khi ñeán tröôùc maët teân chaùnh aùn, boïn veä binh thaùo coøng.
Teân chaùnh aùn coá taïo caùi daùng daáp cöû chæ cuûa moät keû ñaày nhaân
ñaïo “khoan hoàng, tha thöù theo chính saùch cuûa caùch maïng”
vôùi gioïng noùi vöøa nheï nhaøng nhöng vöøa haêm doïa, vöøa xoa
dòu:

“Anh coù ñieàu gì cöù trình baøy, khai thaät, khai heát, ñeå Ñaûng

ÑA HIEÄU 67 139

vaø Nhaø Nöôùc seõ xeùt xöû khoan hoàng tha cho anh trôû veà vôùi vôï
con anh.”

Chieàu hoâm qua boïn veä binh môû conex, daãn Beù ra Ban
Chæ Huy traïi, caét toùc, cho anh taém röûa vaø cho anh moät baùt côm
chieàu.

Teân thieáu uùy Haûi, tröôûng khoái K 3, gaày oám, hai maét saâu,
hai maù hoùp, laøm noåi baät hai goø maù nhoâ cao, nöôùc da ngaêm
ñen, ñaày veû nham hieåm, ñaõ noùi vôùi anh cuõng caùi gioïng ñaày
nhaân nghóa, voã veà, daën doø:

“Neáu anh nhaän heát toäi loãi thì anh seõ ñöôïc Caùch Maïng
khoan hoàng tha veà vôùi vôï con anh.”

Nhöng Beù thöøa bieát, chuùng doái nhö “veïm”, laät loïng vaø
löøa ñaûo, neân vaãn cöông quyeát doõng daïc vaø chaäm raõi traû lôøi
thaúng cho teân chaùnh aùn:

“Toâi troán traïi vì thöông vôï nhôù con. Toâi troán traïi vì quí
oâng noùi vôùi chuùng toâi ñi hoïc taäp caûi taïo 30 ngaøy, nhöng cho
ñeán hoâm nay ñaõ 300 ngaøy troâi qua. Caùc oâng ñaõ löøa doái chuùng
toâi vaø gia ñình vôï con chuùng toâi”.

Teân chaùnh aùn goõ moät tieáng coäp khoâ khan xuoáng baøn ñeå
chaän lôøi noùi cuûa Beù.

Ñuùng 8 giôø 30 phuùt saùng

Töø hai caùi loa trong caùc traïi tuø, vang leân gioïng noùi troï treï
Ngheä Tónh thoâng baùo:

“Toùa AÙn Quaân Söï Quaân Khu 7 môû phieân toøa coâng khai
ngaøy 10 thaùng 4 naêm 1976 taïi Ñoaøn Boä – Ñoaøn 775 – Quaân
Khu 7 ñeå xeùt xöû chung thaåm vuï:

“Traàn vaên Beù, Thieáu Taù, Só Quan trong cheá ñoä cuõ.

Can toäi troán traïi caûi taïo nhaèm muïc ñích phaûn Caùch Maïng.

Theo Quyeát Ñònh Truy Toá soá 02QÑ ngaøy 5 thaùng 4 naêm
1976 cuûa Vieän Kieåm Soaùt Quaân Söï Quaân Khu 7”

140 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

Anh em chuùng toâi, trong caùc khoái, ngöôøi ngoài, keû ñöùng,
tuïm naêm tuïm baûy, laéng nghe vaø theo doõi. Caùi gioïng naëng neà
khoù nghe laïi vang leân:

“Hoäi Ñoàng xeùt xöû goàm coù:

Chuû Toïa phieân toøa: Nguyeãn vaên Baûn, Trung taù Trung ñoaøn
tröôûng, Ñoaøn 775.

Hai thaåm phaùn quaân söï:

Nguyeãn töø Muøi, Thöôïng uùy Caùn Boä Phoøng Quaûn Huaán
QK 7

Haø minh Thuyeát, Thöôïng uùy Caùn Boä Phoøng Quaân Phaùp
QK 7

Ñaïi Dieän Vieän Kieåm Soaùt Quaân Söï QK 7: Ñaïi uùy Leâ vaên
Giaùc.

Thö kyù phieân toøa: Trung uùy Nguyeãn vaên Thaønh, Quaân
Phaùp QK 7

Bò caùo coù maët taïi phieân toøa: Traàn vaên Beù

Sinh naêm 1940

Sinh quaùn: xaõ Long An, chaâu thaønh Myõ Tho

Truù quaùn: 260/18 ñöôøng Buøi Vieän, Saigon 2

Thaønh phaàn gia ñình: trung noâng

Baûn thaân: Hoïc sinh

Daân Toäc: Kinh

Toân giaùo: Löông

Vaên Hoùa: Ñaïi Hoïc Y Khoa

Vaøo lính: ngaøy 24 thaùng 11 naêm 1962

SVSQ Khoùa 19 TVBQGVN

Nguyeân laø Thieáu taù Xöû Lyù Thöôøng Vuï Tröôûng Phoøng 2,

ÑA HIEÄU 67 141

tieåu khu Ñònh Töôøng, Myõ Tho

Cha: Traàn Vaên Ngoân (cheát)

Meï: Voõ thò Ngoït (noäi trôï)

Vôï: Nguyeãn thò Thoï, 31 tuoåi, noäi trôï, cö nguï ôû Myõ Tho (coù
6 con nhoû)

Teân cuûa vôï anh vöøa ñöôïc teân thaåm phaùn nhaéc ñeán, saùu
ngöôøi con nhoû cuõng vöøa ñöôïc noùi tôùi ñaõ ñöa Beù nhôù ñeán nhöõng
ngaøy moäng mô thuôû ban ñaàu:

“Vaâng, Nguyeãn thò Thoï, coâ beù hoïc sinh 15 tuoåi ôû Myõ Tho,
laø ngöôøi yeâu beù boûng cuûa toâi, coù maùi toùc oùng möôùt nhö nhöõng
taøu laù döøa döôùi naéng mai.”

Anh nhìn Thoï vaø mæm cöôøi, maëc cho teân chaùnh aùn kinh
ngaïc nhìn anh moät caùch raát töùc toái, khoâng hieåu sao Beù laïi cöôøi
töôi taén vaø hoàn nhieân.

“Thoï ñang cöôøi vôùi anh maø”.

Anh mieân man chìm vaøo quaù khöù. Moãi laàn töø Saigon veà
thaêm Thoï, anh thöôøng vuoát toùc Thoï vaø hoûi:

“Coâ nhaân tình beù boûng cuûa toâi ôi, môùi ngaøy naøo maø nay
ñaõ bieát yeâu roài”.

Anh nhôù roõ Thoï theïn thuøng, maët ñoû gay, löôøm anh maø
khoâng traû lôøi. Roài khi anh ra tröôøng, thuyeân chuyeån veà Vuøng
Cao Nguyeân ñaát ñoû, gioù laïnh, möa muøa, thænh thoaûng anh veà
thaêm vôï. Moãi laàn veà, anh vaø Thoï thöôøng hay ra caùc goác caây
maän, oåi, xoaøi ñuøa giôõn queân caû ngaøy giôø. Anh haùi cho Thoï
moät traùi maän chín oùng ñoû vaø hoûi:

“Traùi gì haû em?”

“Traùi maän anh aï”

“Khoâng, ñaây laø traùi ngoït cuûa tình yeâu”

Roài anh noùi tieáp vôùi ngöôøi vôï son treû:

142 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

“Chuùng ta seõ coù nhieàu con, moät seõ laø só quan boä binh,
moät khoâng quaân vaø moät haûi quaân. Coøn ba ñöùa, moät seõ laø baùc
syõ ñeå cöùu nhaân ñoä theá, moät laø luaät sö ñeå beânh vöïc cho ngöôøi
daân voâ toäi, thaáp coå beù mieäng, coøn moät ñöùa cuoái cuøng seõ laø
giaùo sö truyeàn baù cho moïi ngöôøi quyeàn laøm ngöôøi, bieát toân
troïng nhaân phaåm cuûa ngöôøi khaùc, yù thöùc ñöôïc theá naøo laø Töï
Do, theá naøo laø Coäng Saûn.”

Maáy thaùng tröôùc ñaây, anh ñaõ vieát cho vôï con anh:

“Anh thöông nhôù meï con em nhieàu laém. Anh bieát em laøm
luïng cöïc khoå voâ cuøng ñeå nuoâi con, nhöng anh bieát laøm sao
hôn. Anh laøm sao chia seû cuøng em noãi cô cöïc ñoù ñöôïc haû Thoï.
Raùng coá gaéng thöông yeâu chaêm soùc nhieàu vì chuùng ñaõ thieáu
maát ngöôøi cha”.

Trong phaàn taùi buùt anh phaân traàn:

“Traïi chæ cho anh moät phaàn tö tôø giaáy, anh khoâng theå
vieát nhöõng gì maø loøng anh ñang yeâu meán vôï con cuûa anh.
Anh phaûi vieát caû hai maët giaáy vaø vieát chöõ thaät nhoû, em raùng
ñoïc nghe em.”

Teân thaåm phaùn Thöôïng UÙy Nguyeãn töø Muøi vaãn tieáp tuïc
ñoïc caùo traïng vaø coá gaèn töøng chöõ moät:

“Traàn vaên Beù, xuaát thaân Khoaù 19, Tröôøng Voõ Bò Quoác
Gia Vieät Nam, laø loø ñaøo taïo nhöõng teân só quan cöïc kyø aùc oân
coân ñoà duõng caûm ñaày möu löôïc chuyeân ñaùnh phaù Caùch maïng
vaø Nhaân daân.”

ñaõ ñöa Beù veà vôùi thöïc taïi. Anh nghe roõ chuùng noùi ñeán
Tröôøng Voõ Bò Quoác Gia Vieät Nam, vaø ñoïc laïi baûn lyù lòch cuûa
anh, ghi roõ töø ngaøy ra tröôøng 28 thaùng 11 naêm 1964, vôùi caáp
baäc Thieáu UÙy, Ñaïi Ñoäi phoù ñaïi ñoäi thaùm kích 404, SÑ22 BB;
Quan saùt vieân phi cô, Tröôûng ban 2 Trung Ñoaøn 7, Bieät ñoäi
tröôûng Quaân Baùo, Tröôûng phoøng 2 SÑ/BB, roài Quaân Ñoaøn III,
cho ñeán chöùc vuï cuoái cuøng taïi Tieåu Khu Ñònh Töôøng. Maët
anh raïng rôõ, hai goø maù anh öûng ñoû, maét anh nhìn thaúng vaøo
boïn thaåm phaùn. Töï haøo veà lyù lòch cuûa anh, töï haøo laø moät só

ÑA HIEÄU 67 143

quan xuaát thaân töø moät quaân tröôøng lôùn nhaát Ñoâng Nam AÙ.

Hai baøn tay anh naém chaët, ngöïc anh öôõn thaúng, maét saùng
röïc, ñaày cöông nghò, nhìn thaúng vaøo maët keû thuø ñang tìm moïi
caùch ñeå buoäc toäi anh.

Nhìn caùi veû ñaày kieâu huøng cuûa anh, teân Muøi boãng khöïng
laïi, luyùnh quyùnh laøm rôi tôø giaáy. Teân thaåm phaùn thöù hai laø
thöôïng uùy Haø minh Thuyeát cuùi xuoáng löôïm tôø giaáy leân vaø lôùn
tieáng ñoïc tieáp:

“Hoäi ñoàng xeùt xöû thaáy coù ñuû caên cöù ñeå keát luaän: Haønh vi
phaïm toäi cuûa Beù laø coù yù ñoà, coù chuaån bò vaø quyeát taâm thöïc
hieän, laø haønh vi ngoan coá choáng ñoái laïi söï giaùo duïc caûi taïo
cuûa caùch maïng. Beù ñaõ 12 naêm laøm só quan trong quaân ñoäi
nguïy, ñöôïc Myõ Thieäu giao nhieàu chöùc vuï quan troïng trong
coâng taùc tình baùo vaø quaân baùo, y ñaõ gaây nhieàu toäi aùc ñoái vôùi
nhaân daân, ñoái vôùi caùch maïng, ñaõ ñöôïc ñòch thöôûng 15 laàn
(trong ñoù coù 5 anh duõng boäi tinh). Khi hoïc taäp caûi taïo Beù
khoâng chòu söï tieáp thu giaùo duïc cuûa Caùch Maïng, tìm moïi caùch
ñeå troán traïi veà moùc noái vôùi boïn taøn quaân choáng laïi caùch maïng.
Bieåu hieän baèng haønh ñoäng cuï theå: ngaøy 5/3/1976 löøa gaït veä
binh xin pheùp ñi tieåu ñeå troán traïi vaø y ñaõ bò nhaân daân vaø chính
quyeàn ñòa phöông baét giöõ.

Haønh vi cuûa Beù laø haønh vi raát nguy hieåm cho xaõ hoäi, caàn
phaûi nghieâm trò, vì vaäy y phaûi chòu traùch nhieäm veà toäi loãi cuûa y
ñaõ gaây ra, vôùi tình tieát taêng naëng aâm möu ruû ngöôøi khaùc cuøng
vöôït traïi, gaây roái traät töï trong khu vöïc traïi vaø ngoaøi xaõ hoäi.”

Hai maét Beù ñang ñaêm chieâu nhìn vaøo hö khoâng, vaøo giaác
mô thuôû xa xöa môùi cöôùi nhau, vaøo vôï con anh, moäng öôùc cuûa
anh ñaõ bò boïn CS phaù tan, haïnh phuùc cuûa anh cuõng ñaõ bò
chuùng choân vuøi. Thoï vaø saùu ñöùa con nhoû daïi ñang ñöùng beân
anh.

“Thoï ôi, ngoaøi xaõ hoäi coù Thoï, coù saùu ñöùa con nhoû daïi
cuûa chuùng ta, coù ñoàng baøo ruoät thòt ñang ñoùi khoå vaø ñang bò
boïn CS ru nguû vaø löøa bòp, laøm sao anh gaây roái phaù hoaïi, phaûi

144 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

khoâng Thoï. Con chuùng ta seõ noái tieáp traùch nhieäm chöa hoaøn
thaønh cuûa chuùng ta.”

Thaáy hai maét Beù nhö ñang moäng mô, khoâng quan taâm gì
ñeán baûn aùn, teân Thuyeát beøn gaèn töøng tieáng

“Anh kia, Traàn vaên Beù”

roài haén nuoát côn töùc giaän vaø ñoïc tieáp:

“Caên cöù vaøo keát luaän treân:

Ñeå baûo veä chính quyeàn caùch maïng, an ninh quoác phoøng,
traät töï an ninh xaõ hoäi.

Ñeà cao kyû luaät noäi quy, quy ñònh trong traïi caûi taïo vaø
phaùp luaät cuûa nhaø nöôùc

Caên cöù vaøo nguyeân taéc tröøng trò phaïm toäi phaûn caùch maïng,
tröøng trò nhöõng teân ngoan coá, choáng ñoái caùch maïng, thuø haèn
giai caáp saâu saéc, troán traïi gaây maát traät töï vaø an ninh xaõ hoäi.”

Beù quay qua laïi nhö ñang tìm kieám:

“Thoï, em ñoù haû?

“Vaâng, Em ñaây, meï con em luùc naøo cuõng ôû beân anh”

Tröôùc maét Beù laø Thoï, hai tay daét con, moãi beân ba ñöùa.
Nhöõng ñöùa con cuûa Beù meáu maùo keå leå:

“Ba ôi! con nhôù ba laém, ba nhôù veà vôùi chuùng con nghe
ba. Meï nghe phöôøng xaõ noùi phaûi ñi vuøng kinh teá môùi thì hoï seõ
thaû ba veà, neân meï ñaõ phaûi daãn chuùng con ñi. Meï cuoác ñaát,
ñaøo möông quaàn quaät suoát ngaøy, chuùng con troàng saén, nhoå
coû maø khoâng coù côm aên ba ôi. Ñeâm naøo meï cuõng khoùc vì
thöông nhôù ba, hai maét meï ñau nhöùc, chuùng con sôï e meï muø
maét ba ôi”

Chuùng noù löøa doái ñaøn baø con nít, phænh gaït vôï con anh,
cöôùp heát töông lai cuûa caùc con anh. Maét anh ñaõ cay. Gioït nöôùc
maét quanh troøng:

“Vôï con ta, gia ñình ta, ñoàng baøo ruoät thòt cuûa ta ñaâu coù

ÑA HIEÄU 67 145

toäi tình gì maø phaûi bò ñaøy ñoïa ñoùi raùch, Ñaát nöôùc ta, Toå Quoác
ta ñaõ bò keû thuø chieám ñoaït. Chuùng coøn giaø moàm caên cöù vaøo
ñieàu naøy, ñieàu noï ñeå buoäc toâi ta.”

Baûn aùn ñöôïc ñoïc tieáp:

“Caên cöù Ñieàu 2 Chöông I vaø vaän duïng töông töï Ñieåm 3
Chöông II luaät soá 03/SL ngaøy 15/3/76 cuûa Chính Phuû Caùch
Maïng Laâm Thôøi Coäng Hoøa Mieàn Nam Vieät Nam vaø caên cöù vaøo
ñöôøng loái chính saùch, phaùp luaät hieän haønh cuûa Chính Phuû
Caùch Maïng Laâm Thôøi Coäng Hoøa Mieàn Nam Vieät Nam.”

Beù vaãn tieáp tuïc nhìn vôï, nhìn saùu ngöôøi con nhoû daïi, roài
noùi vôùi Thoï:

“Khoâng! khoâng! ta khoâng coù toäi, Toäi cuûa ta laø khoâng
baûo veä ñöôïc vôï con ta, khoâng baûo veä ñöôïc ñoàng baøo ruoät thòt
vaø queâ höông cuûa ta. Toäi cuûa ta laø khoâng baûo veä ñöôïc Mieàn
Nam Töï Do.”

Teân thaåm phaùn ñöùng daäy, nhìn quanh moät voøng xuoáng
ñaùm ñoâng ñang hoài hoäp chôø ñôïi, roài haén nhìn thaúng vaøo Beù
vôùi caùi nhìn ñaéc thaéng, ñaày töï haøo, vöøa caêm phaåm, vöøa haän
thuø vaø haén laáy heát hôi söùc tuyeân boá thaät to cho Beù vaø moïi
ngöôøi cuøng nghe:

“Toøa aùn quaân söï Quaân Khu 7 Quyeát Ñònh xöû phaït:

Traàn Vaên Beù . . . “

Moät giaây im laëng, naëng neà bao truøm toaøn hoäi tröôøng.

Teân thaåm phaùn keát thuùc baûn aùn:

“Töû . . . hình”

Nhöng Beù vaãn ñang suy nghó mieân man, “toäi cuûa ta laø .
. . khoâng baûo veä ñöôïc . . .” baát thaàn töø trong tieàm thöùc cuûa Beù
chuyeån thaúng vaøo caùnh tay anh vung leân cao, chuyeån vaøo
moâi, vaøo löôõi, roài thoaùt ra khoûi mieäng anh:

“Vieät Nam Coäng Hoøa Muoân Naêm!”

146 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

Teân chaùnh aùn maët theïo Nguyeãn vaên Baûn giaät baén ngöôøi,
ñöùng phaéc daäy, khoaùt tay cho boïn veä binh vaø ra leänh:

“AÙn thi haønh ngay”

Ñoàng hoà chæ 10 giôø 10 phuùt.

Toaùn veä binh voäi chaïy laïi, toáng mieáng gieû vaøo mieäng Beù,
laáy khaên bòt maét, löôõi leâ vaø baùng suùng thoïc vaøo hoâng, vaøo löng
cuûa Beù. Chuùng coøng tay anh laïi. Chuùng loâi Beù ñeán coät saét ñaõ
caém saün, tröôùc moät uï ñaát cao ñaõ ñöôïc ñaép leân töø maáy ngaøy
tröôùc. Chuùng laáy giaây thöøng quaán chaët töø coå, voøng qua ngöïc,
xuoáng chaân vaø troùi chaët vaøo coät saét.

10 giôø 28 phuùt

Boïn veä binh ñoàng loaït chóa muõi suùng AK thaúng vaøo Beù,
baén nhö ñieân, nhö khuøng, nhö nhöõng con vaät say meâ muøi
maùu. Chuùng truùt leân thaân xaùc Beù nhöõng thuø haèn, nhöõng caêm
phaãn cuûa cuoäc chieán tranh yù thöùc heä, cuûa baïo löïc, cuûa phi
nhaân, cuûa daõ man röøng ruù, cuûa tham voïng vaø khaùt maùu.

Ngaøy thöù 300 tuø caûi taïo

10 giôø 30 phuùt ngaøy thöù baûy moàng 10 thaùng 4 naêm 1976
(töùc ngaøy 11 thaùng 3 naêm Bính Thìn)

Beù guïc ñaàu, truùt hôi thôû cuoái cuøng

Moät luoàng cuoàng phong töø trôøi cao cuoàn cuoän chuïp xuoáng
con ngöôøi Beù, oâm chaët laáy linh hoàn cuûa anh vöøa rôøi khoûi thaân
xaùc, cuoän bay leân cao roài toûa roäng. Maây ñen keùo mòt muø, gioù
buïi tung bay, bao phuû caùc giaùo ñöôøng chung quanh ñoù, truøm
kín leân taát caû naêm khu traïi, Nhöõng gioït nöôùc töø trôøi cao rôi
xuoáng, cuoán theo doøng maùu ñoû thaám vaøo loøng ñaát Meï vaø
thaám leân vai cuûa nhöõng ngöôøi baïn tuø vöøa quay goùt rôøi khoûi
khu vöïc “Toøa AÙn Quaân Söï Quaân Khu 7”.

Nhaø cöûa chuyeån rung, maùi toân bò cuoán bay, nhöõng caùi lon
treo luûng laúng döôùi maùi nhaø bò söùc thoåi kyø quaùi töø moïi höôùng,
keâu leûng keûng thaønh moät aâm thanh quaùi ñaûn, nhö reân nhö

ÑA HIEÄU 67 147

xieát, nhö gaøo theùt, nhö phaån noä.
Kinh thieân ñoäng ñòa.
Loøng ngöôøi quaën ñau.
Boïn veä binh, teân thì ngô ngaùc, teân thì daáp doûm nhö muoán

chaïy troán. Teân trung taù chaùnh aùn Nguyeãn vaên Baûn, vôùi caùi
theïo chaïy daøi treân maù haèn saâu xuoáng lôùp da taùi nhôït, troøn xoe
ñoâi maét. Boïn thaåm phaùn thöôïng uùy Nguyeãn töø Muøi, Haø Minh
Thuyeát, teân Ñaïi uùy Leâ vaên Giaùc, teân trung uùy Nguyeãn Vaên
Thaønh, teân naøo teân naáy hoang mang nhö bò hôùp hoàn.

Saùu ngaøn tuø caûi taïo, ngaång maët nhìn leân trôøi, maây ñen gioù
cuoán, cuøng nhau tieãn ñöa moät linh hoàn ñaõ bò luõ quæ döõ cöôùp ñi
khoûi thaân xaùc, cöôõng laïi caùi vaän soá tröôøng thoï ñaõ ñöôïc an baøi;
ñoàng thôøi ñaõ chöùng kieán moät hieän töôïng laï luøng xaûy ra.

Trôøi Xanh noåi côn thònh noä- Gioâng toá saám seùt vang reàn
Linh Muïc Minh chaáp tay laøm daáu Thaùnh Giaù nguyeän caàu
Thieân Chuùa ñöa linh hoàn anh Traàn Vaên Beù veà Coõi Vónh Phuùc
Ñôøi Ñôøi.
Moïi ngöôøi cuùi ñaàu laëng thinh.
Beù ôi! Vónh bieät! Ngöôøi Anh Huøng baát dieät cuûa chuùng toâi
10 giôø 35 phuùt
Baàu trôøi trôû laïi trong xanh, gioù maùt hieàn hoøa.
Beù ra ñi, nhöng tinh thaàn Anh Duõng Baát Khuaát cuûa anh
vaãn soáng maõi beân caïnh chuùng ta vaø maõi maõi trong loøng moïi
ngöôøi.
Seattle, ngaøy 5 thaùng 3 naêm 2002

Töø Cao Nguyeân

148 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

HY Thoâng thöôøng heã noùi tôùi Voõ
SINH Bò chæ laø dòp ñeå cho caùc ñaáng nam
nhi bocä lo,ä suy nghó, baøn baïc, tuy
Thöông tanë g tatá nhieân ñaây laø moät söï phaù leä, xin
caû caùc chò K29, caùc banï cuûa nhaø toiâ cho toâi cuõng
khoùa Hoaøng Leâ nhö cacù chò K29 motä tieáng noiù thatä
Cöônø g trong & khieâm nhöônø g, moät vaøi caûm nghó
ñôn giaûn trong phaïm vi haïn heïp
ngoaiø nöôùc cuûa phaùi nöõ maø thoâi.
Nhöõng ngöôiø baïn
gaiù maø toiâ ñaõ gapë , 1) Nhönõ g ngayø xöa thaân aiù
chöa töøng gapê vaø benâ VN cho tôùi hoâm nay lacï loõng
chaéc chaén seõ gapë . nôi xöù ngöôøi:

NGOÏC KHACÉ 29B Haõy daønh moät vaøi phuùt yeân
laëng trong taâm hoàn ñeå oân laïi
Muøa Thu Hai Ngaøn Leû Hai nhöõng thöông yeâu thaâm traàm
nhatá . Lamø theá naøo maø taát caû cacù
chò em cuûa chuùng ta ñöôïc vinh
döï, ñöôcï haõnh dieän ñoùng vai troø
“nanâ g khanê söûa tuùi” cho cacù ñaáng
phu quaân cuaû mình , nhöõng ngöôøi
ñaõ coù moät thôøi ñöôïc taâng boác laø
“Nhönõ g chanø g trai Voõ Bò , nhöõng
con cöng cuûa Toå Quoác “ ???
Rieâng toâi, hai chöõ Voõ Bò ñaõ ñeo
ñaúng töø nhöõng ngaøy hoa moäng
cuûa tuoåi hoïc troø trung hoïc, thôøi
cuûa moäng vaø mô, töôi ñeïp quaù,
nenâ thô quaù vaø, vaø... nhöng cuocä
ñôiø , ai cuõng vì chöõ nhöng nayø ñaõ
thay ñoiå haún ñi caû maøu xanh bieác.
Thatä tình, trong loøng toâi vaãn ña taï
ôn treân daønh cho chuùng toâi moät
phaàn thöôûng voâ cuøng cao quyù:
chuùng toâi coøn cô may gaây döïng
ñöôïc “Moät tuùp leàu tranh vôùi hai

ÑA HIEÄU 67 149

quaû tim vaøng” trong moät khoâng khí gia ñình “Duø ngheøo maø
vui, hoûi ai khoâng heù moâi cöôiø ” (Vaên Phuïng vaø Chaâu Haø hay
haùt). Treân 30 naêm roài chuùng toâi quen nhau, yeâu nhau, soáng
cheát coù nhau treân ñöôøng vöôït bieân, coäng vôùi bao nhieâu vaát
vaû, traàm luaân, nhoïc nhaèn khi soáng taïi moät vuøng ñeøo heo huùt
gioù, töù coá voâ thaân, khonâ g thanâ thuocä , banï be,ø khonâ g moät kinh
nghieäm gì heát ñoái vôùi cuoäc soáng beân xöù ngöôøi cho ñeán vieäc
nuoâi dayï con caiù . Taát caû ñeàu phoù thaùc ôn treân, neáu keå veà cuoäc
soná g cuaû chunù g toâi taiï motä tieuå bang khoâ canè soûi ñaù naøy khoâng
bieát lamø sao vietá ra cho heát. Naøo phaûi chòu ñöïng caùi nonù g cuûa
sa maïc Sahara vaoø muøa he,ø phaiû thaáu ñöôïc caiù laïnh conù g cuûa
tuyeát baêng vaøo muøa Ñoâng, chöa keå nhöõng côn troát (tornado)
rung rinh caû maùi nhaø vaøo muøa möa. Motä ñieuà thaät laï lunø g ñoái
vôiù toiâ khi nhaø toiâ vaãn “stubborn” ñöa caâu noiù cuûa daân Voõ Bò
thaønh Family slogan: “Chæ coù nhöõng caønh caây khoûe maïnh môùi
soná g noiå treân vunø g khoâ canè soiû ña”ù . Maáy namê ñaàu toiâ thaáy khoù
chòu vaø töùc mình laém nhöng hôn hai möôi namê roài cuõng quen,
daàn daàn nhaäp taâm luùc naøo cuõng khoâng roõ duø ñaõ ñoâi laàn bò
ticket vaøo muaø ñoâng vì xe khoâng ñapï ga maø cöù laên nhö chong
choùng, caiù caûm giacù sôï seät khonâ g coøn nöaõ cöù töôûng raèng mình
ñang vui veû tröôït tuyetá . Caùi quan troïng haøng ñauà toâi luoân lo
laéng ñená hai ñöaù con cuaû toâi seõ lônù leân nhö theá naoø ? Lamø sao
reøn cho caùc con khaû naêng nghe, ñoïc, noùi, vieát tieáng Vieät ?
Tramê ngaøn cauâ hoûi toâi khoâng theå naøo traû lôøi ñöôcï , chæ coøn töï
an uûi “Trôøi cho mình bao nhieâu thì mình höôûng baáy nhieâu”.
Moät laàn nöõa, toiâ laïi cuõng tin vaøo meänh trôiø ñöa ñayå veà ñaây.

2) Thöông ANH maáy soâng EM cuõng loäi, vanï ñeoø EM
cuõng qua:

Theo toâi”Lôøi noùi ñi ñoiâ vôiù vieäc lamø thì môùi hay” coù an
uûi giuùp choàng giöõ vöõng ñöôïc laäp tröôøng cuûa moät ngöôøi cöïu
SVSQ cuaû TVBQGVN banè g nhöõng hanø h ñonä g cuï theå: chia seû
nhöõng gì maø mình ñang coù vôùi taát caû caùc gia ñình baïn cuûa
choàng trong nhöõng tröôøng hôïp ngaët ngheøo, saép xeáp giôø giaác
hôïp tình hôïp lyù tìm ñoïc nhönõ g baøi vietá coù yù nghóa veà chính trò
ñeå cuøng tìm hieåu vôiù cacù con vì sao cha con phaûi boû nöôcù ra

150 QUOÁC HAÄN 30 THAÙNG 4 - 2003

ñi, vì sao cha con phaiû ngoià tuø ôû vaoø löùa tuoåi chöa tôùi 25, ñaùng
leõ ôû vaøo löaù tuoåi naøy phaiû laø thôiø vaøng son vaø thoaû chí “tang
bonà g hoà thæ” nhaát. Hình anû h soáng ñonä g tröôùc maét chính laø cha
cuûa caùc con mình chöù khoâng phaûi qua nhöõng phim aûnh hay
baùo chí. Chöùng toû taám chaân tình baèng haønh ñoäng cuï theå seõ
laøm cho cacù con thayá viecä lamø cuûa cha xuaát phaùt töø con tim.
Ñaëc bieät, tatá caû anh chò trong nöôùc phaûi chòu tramê cay nghìn
ñaéng ñeå coù ñöôïc nhöõng giaây phuùt ngoià haøn huyenâ tamâ söï vôùi
nhau, rieâng ñoái vôùi caùc chò trong nöôùc xin cho toaøn theå baïn
gaùi K29 haûi ngoaïi nhöõng sieát tay thaät chaët veà moïi noã löïc
“ñonà g cam coäng khoå” maø cacù chò ña,õ ñang vaø seõ coøn tieáp tuïc
“xoâng pha” beân caùc anh.

3) Neâu cao vai troø cuaû moät “noäi töôùng K29”:

Dó nhieân khi caùc anh ñaõ gia nhaäp Voõ Bò caùc anh quyeát
ñònh chonï lyù töôûng cho chính mình töø laâu roià . Coù lyù töôûng ratá
ñaùng quyù nhöng laøm theá naøo ñeå giöõ vöõng lyù töôûng laïi khoù
khaên vaø gay go hôn nhieàu, moâi tröôøng thay ñoåi khoâng löôøng
tröôcù ñöôïc trong cuocä ñôøi cuûa cacù anh chæ trong khoanû h khaéc
seõ laøm tinh thanà cacù anh bieán daïng ngay. Chính nhöõng luùc ño,ù
ngöôøi “ñaáu aáp tay goái” môùi thaät söï laø lieàu thuoác nhieäm maàu
ñöa caùc anh töø töø vuøng daäy khoûi nhöõng côn khuûng hoaûng
hoacë thanê g tramà cuaû cuoäc ñôiø . Moiï vieäc lamø cuaû chunù g ta chacé
chaén cacù con cuûa chuùng ta seõ töï nhaän xetù vaø tìm hieåu, chuùng
ta khoâng caàn phaûi phoâ tröông hay than vaõn vôiù caùc con lamø gì,
“höõu xaï töï nhieân höông” phaiû khoâng caùc anh chò?

4) Caùi toiâ thaät khoù chöõa cuûa phaùi nö:õ

Hoâm nay toâi maïnh daïn vieát leân ñieàu naøy chaéc caùc anh,
caùc chò theá naøo cuõng ñaùnh giaù ngay: naøng daâu naøy “khua”
quaù. Toâi xin thöa toâi cunõ g nhö bao nhieâu ngöôøi ñaøn baø khaùc,
toiâ coù taát caû nhöõng caiù teä maø con ngöôøi ai ai cunõ g phaûi coù. Toâi
coù ích kyû khoâng? Thöa quyù anh vaø quyù chò: Raát ích kyû, voâ
cuøng ích kyû. Toiâ ích kyû nhatá trong coõi ñôiø naøy, caùi gì toâi coù,
caùi gì nhaø toiâ ñaït ñöôcï toiâ chæ muoná danø h cho hai con toiâ tröôcù
tieân maø thoâi. Coøn nhoû soáng nhôø cha nhôø me,ï lôùn leân trong gia

ÑA HIEÄU 67 151