ĐH 094

• Anh maõi ñeán giôø, coøn laïnh vôùi queâ

• Duø xa xöa voán ngheøo khoâ caèn coãi

• Gaàn Myõ kheâ, neân quanh naêm gioù thoåi

• AÁm laïnh theo anh, suoát cuoäc ñôøi naày

•

• Anh chaúng bieát gì, noùi vôùi queâ höông

• Duø nhieàu ñeâm, anh nhôù thöông ñöùt ruoät

• Muøa ñoâng Cali, naèm nghe giaù buoát

• Reùt möôùt beân naày, laïnh giaù beân kia

•

• Anh chaúng coøn gì, noùi vôùi em xöa

• Thôøi mình thöông nhau, tuoåi ñôøi chöa lôùn

• Vaâng lôøi meï cha, em theo choàng sôùm

• Tuoåi non söông , anh cuõng voäi thaát tình

•

• Töø Cali, coá hình dung laïi queâ xa

• Duø quaù laâu, anh chöa veà An haûi

• Caùch nuùi ngaên soâng, anh ñaâu coù ngaïi

• Ñöøng hoûi vì sao, anh chöa voäi trôû veà

•

• Chaúng bao giôø, queân ñöôïc coá höông

• Laøm sao queân, nôi choân nhau caét roán

• Haø thaân ôi! nôi nuoâi anh khoân lôùn

• Hoûi laøm sao, anh khoâng nhôù cho ñaønh .

•

• NGUYEÃN ÑOÂNG GIANG

ÑA HIEÄU 94 51

• Thaùng Tö Ñen

•
• Muøa xuaân aáy thaùng Tö veà tang toùc
• Luõ Hoàng Haø uùng thoùc Cöûu Long Giang
• Löûa Tröôøng Sôn taøn ruïi keùn tô taèm
• Baày saâu daïi ngaäp ñoàng ngoâ ruoäng baép.

52 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

• 53
• Töø phöông baéc boïn cuøng hung cöïc aùc
• Vaåy buùa lieàm xua cheát choùc vaøo nam
• Luõ ngöôøi khoâng tim oùc chaúng linh hoàn
• Ñi cöôùp boùc döôùi chieâu baøi giaûi phoùng.
•
• Caû Mieàn Nam ñang thanh bình vui soáng
• Trôû thaønh moài cho Coäng saûn xaâm laêng
• Vaän nöôùc non ñang phaûi luùc suy taøn
• Bao nghóa só huøng anh ñaønh tuaãn tieát.
•
• Laù côø maùu vaáy khung trôøi nöôùc Vieät
• Ñòa nguïc ñaày nhung nhuùc quæ sa taêng
• Caû nöôùc non ngô ngaùc noãi kinh hoaøng
• Toaøn daân toäc ñaém chìm côn quoác naïn.
•
• Luõ giaëc nöôùc trong ñieân roà muø quaùng
• Dìm gioáng noøi vaøo bieån maùu theâ löông
• Nhaém maét ñi theo chuû nghóa ngoâng cuoàng
• Bieán xaõ hoäi thaønh nhaø tuø vó ñaïi.
•
• Thaùng Tö ñen vì Mieàn Nam chieán baïi
• Tröôùc keû thuø gian xaõo vôùi phi nhaân
• Thaùng Tö ñen vì beø luõ voâ thaàn
• Theo Caùc Maùc queân cha oâng nguoàn goác.
•
• Thaùng Tö ñen vì hoàn thieâng toå quoác
• Phaûi tuûi hôøn chua xoùt khoùc non soâng
• Thaùng Tö ñen vì con chaùu Tieân Roàng
• Phaûi quaèn quaïi trong xích xieàng noâ leä.
•

ÑA HIEÄU 94

• Thaùng Tö ñen vì ñaøn con cuûa meï
• Phaûi chia lìa côn quoác phaù gia vong
• Thaùng Tö ñen vì yeâu daáu Saøi Goøn
• Phaûi ñau ñôùn mang teân loaøi nghieät suùc.
•
• Thaùng Tö ñen vì chín taàng ñòa nguïc
• Ñaõ ñoïa ñaøy uùp xuoáng maûnh giang sôn
• Thaùng Tö ñen vì u uaát caêm hôøn
• Cuûa daân toäc chìm trong laøn soùng ñoû.
•
• Thaùng Tö ñen, Thaùng Tö ñen coøn ñoù
• Laø nhaùt thuø cheùm xuoáng giöõa con tim
• Laø veát thöông ñau nhöùc xeù haèng ñeâm
• Trong taâm khaõm nhöõng taám loøng yeâu nöôùc.
•
• Thaùng Tö ñen khoâng bao giôø queân ñöôïc
• Laø lôøi theà treân moãi böôùc löu vong
• Ñeán bao giôø chöa traû haän non soâng
• Thì cuoäc soáng chæ toaøn laø cay ñaéng.
•
• Maïc Phi Hoaøng

54 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

NHÖÕNG KYÛ NIEÄM KHOÙ QUEÂN
VEÀ NGAØY QUAÂN LÖÏC 19 THAÙNG 6

Nguyeãn Huy Huøng K1

Caû gia ñình Toâi tôùi ñònh cö tî naïn Coäng saûn Vieät Nam
taïi Hoa Kyø, vaøo ñaàu thaùng 8 naêm 1992 theo dieän Tuø Chính
Trò (danh saùch H-10), ñeán nay cuõng ñöôïc möôøi taùm naêm
roài. Caùc chaùu noäi, chaùu ngoaïi cuûa Toâi ñaõ tieáp theo nhau vaøo
Ñaïi hoïc. Coù ngöôøi ñaõ toát nghieäp vaø ñaõ ñi laøm, coù ngöôøi coøn
ñang tieáp tuïc hoïc nöûa chöøng, coù ngöôøi saép söûa heát chöông
trình Trung hoïc, coù ngöôøi môùi vaøo Tieåu hoïc. Baïn beø cuûa
caùc chaùu, coù ngöôøi laø Hoa Kyø chính goác da traéng, cuõng coù
ngöôøi laø Myõ goác Vieät sinh ra vaø lôùn leân taïi Hoa Kyø hay goác
caùc saéc toäc khaùc, ñeán nhaø chôi trong nhöõng dòp Leã hoaëc kyû
nieäm sinh nhaät, bieát Toâi laø cöïu Só quan trong Quaân löïc Vieät
Nam Coäng Hoaø ngaøy xöa, neân thöôøng ñöa ra nhöõng caâu hoûi
raát ñôn giaûn vaø thaønh thaät, yeâu caàu Toâi giaûi thích cho hoï roõ
veà 2 ñieåm maø hoï thöôøng thaéc maéc sau ñaây:

1.- Ngaøy Quaân Löïc 19 thaùng 6 laø ngaøy kyû nieäm cuûa
Quaân ñoäi nöôùc naøo vaäy?

2.- Vieät Nam Coäng hoaø ñaõ tan raõ khoâng coøn, taïi sao
caùc OÂng vaãn haøng naêm toå chöùc ngaøy kyû nieäm Quaân löïc

ÑA HIEÄU 94 55

laøm chi vaäy?
Toâi ñaõ traû lôøi cho nhöõng ngöôøi baïn cuûa caùc chaùu, moät

caùch toång quaùt ñôn giaûn cho qua truyeän. Nhöng hoï khoâng
chòu, nhaát ñònh yeâu caàu Toâi phaûi soaïn ra nhöõng caâu trình
baày chi tieát hôn, ñeå hoï coù theå döïa vaøo ñoù giaûi thích cho caùc
baïn khaùc cuõng thöôøng thaéc maéc muoán tìm hieåu nhö hoï. Vì
theá, Toâi ñaõ phaûi coá gaéng vaän duïng trí nhôù, cuõng nhö tham
khaûo caùc ngaøy thaùng naêm chính xaùc trong 3 cuoán saùch döôùi
ñaây, ñeå soaïn thaønh moät taøi lieäu höôùng daãn ñôn giaûn, nhöng
taïm ñaày ñuû ñeå laøm vui loøng hoï. Caùc saùch aáy laø:

1.- Boä Quaân söû Quaân ñoäi Vieät Nam, Quyeån IV, noùi veà
Quaân löïc Vieät Nam Coäng Hoaø giai ñoaïn hình thaønh 1946
-1955, do Phoøng 5 Boä Toång Tham möu QLVNCH söu khaûo,
bieân soaïn vaø phoå bieán ngaøy 6 thaùng 8 naêm 1972 taïi Saigon.

2.- Vieät Nam Nieân bieåu 1939-1975, Taäp A vaø Taäp B,
cuûa Chaùnh Ñaïo, do nhaø xuaát baûn Vaên Hoaù phaùt haønh naêm
1996 taïi Hoa Kyø.

3.- Vieät Nam Nieân bieåu Nhaân vaät chí, coù ghi gaàn 900
taùc nhaân lòch söû caän ñaïi töø 1848 tôùi 1975, cuõng cuûa Chaùnh
Ñaïo, do nhaø xuaát baûn Vaên Hoaù phaùt haønh naêm 1997 taïi
Hoa Kyø.

Nhöõng ñieàu Toâi trình baày ñöôïc goùi gheùm trong 3
muïc chính sau ñaây:

I.- Vì sao coù Quaân löïc Vieät Nam Coäng Hoaø (QLVNCH)?
II.- Vì sao choïn 19 Thaùng 6 laøm NGAØY QUAÂN LÖÏC?
III.- Nhöõng kyû nieäm khoù queân cuûa rieâng Toâi veà ngaøy
Quaân löïc VNCH.
Nay thaáy nhieàu Hoäi ñoaøn ñaõ toå chöùc caùc Ñoaøn Haäu
Dueä, ñeå höôùng daãn caùc theá heä treû nhaäp cuoäc hoaït ñoäng
thay theá caùc Theá heä Cha OÂng tieáp tuïc coâng cuoäc ñaáu tranh
hoã trôï cho ñoàng baøo Vieät Nam ôû trong nöôùc vuøng leân laät
ñoå baïo quyeàn Vieät Coäng, giaønh laïi Töï do, Daân chuû, Nhaân
quyeàn, Bình ñaúng cho moïi ngöôøi. Do ñoù, Toâi thaáy cuõng laø
moät vieäc laøm raát höõu ích laø nhôø caùc cô quan truyeàn thoâng
tieáp tay phoå bieán roäng raõi taøi lieäu naøy, ñeå baát cöù ai muoán
tìm hieåu veà NGAØY QUAÂN LÖÏC VIEÄT NAM COÄNG HOAØ

56 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

19 THAÙNG 6, ñeàu coù saün taøi lieäu xöû duïng moãi khi caàn ñeán,
ñôõ toán coâng maát thì giôø tìm toøi söu taäp.

Vôùi tuoåi giaø, beänh hoaïn, trí nhôù bò suy yeáu vì 13 naêm
chòu caûnh tuø ñaày lao ñoäng khoå sai trong caùc traïi caûi taïo cuûa
Vieät Coäng sau 30-4-1975, neáu coù ñieàu naøo ghi laïi bò thieáu
soùt thì mong quyù vò ñoäc giaû coøn minh maãn boå tuùc giuøm, Toâi
chaân thaønh caûm taï.

I.- VÌ SAO COÙ QUAÂN LÖÏC VIEÄT NAM COÄNG
HOØA?

11.- Quan nieäm chung veà nhu caàu caàn coù Quaân Löïc.
Khi coù moät taäp theå ñoâng ñaûo ngöôøi cuøng chung nguoàn
goác, hoaëc nhieàu Saéc toäc khaùc nhau nhöng soáng beân nhau
hoaø thuaän, theo cuøng moät chí höôùng öôùc voïng gioáng nhau,
ñoàng taâm hieäp löïc saûn xuaát phaùt trieån, ñeå cuøng coù moät cuoäc
soáng aám no haïnh phuùc ngaøy moät taân tieán hôn, thì nhoùm
ngöôøi ñoù ñöông nhieân trôû thaønh moät DAÂN TOÄC vaø goïi nhau
laø ÑOÀNG BAØO.
Khoaûng KHOÂNG GIAN treân Traùi Ñaát maø Daân Toäc
ñoù chieám giöõ vaø laøm chuû, cuõng ñöông nhieân ñöôïc coi laø
LAÕNH THOÅ QUOÁC GIA rieâng cuûa hoï, khoâng moät Daân toäc
naøo khaùc ñöôïc quyeàn xaâm phaïm, giaønh giaät.
Trong cuoäc soáng taäp theå ñoâng ñaûo nhö vaäy, nhu caàu
duy trì traät töï baûo veä an toaøn caù nhaân cho moïi ngöôøi trong
noäi boä Quoác gia, cuõng nhö choáng laïi caùc THEÁ LÖÏC NGOAØI
DAÂN TOÄC muoán xaâm laán, uy hieáp, traán loät cuoäc soáng bình
an cuûa Daân Toäc mình laø caàn thieát, neân ñöông nhieân caàn
phaûi coù moät löïc löôïng chuyeân nghieäp voõ trang huøng maïnh
goïi laø QUAÂN ÑOÄI hay QUAÂN LÖÏC ñeå chuyeân lo.
Vì khoaûng Khoâng gian 3 chieàu cuûa moãi Quoác gia goàm
coù: phaàn ÑAÁT, phaàn TRÔØI, vaø phaàn BIEÅN, do ñoù muoán baûo
veä ñöôïc höõu hieäu thì Toå chöùc Quaân ñoäi cuõng phaûi coù ñuû 3
loaïi Quaân Chuûng chuyeân bieät khaùc nhau laø: LUÏC QUAÂN,
KHOÂNG QUAÂN, vaø HAÛI QUAÂN, ñeå coù theå hoã töông nhau
ñieàu haønh cuoäc chieán tuøy theo nhu caàu cuûa moãi hoaøn caûnh
tình huoáng khaùc nhau.

ÑA HIEÄU 94 57

12.-Boái caûnh naøo Quaân Löïc Vieät Nam Coäng Hoaø
ñöôïc thaønh laäp?

Suoát 61 naêm, nöôùc An-Nam bò Thöïc daân Phaùp ñoâ hoä
(sau 1945 khi giaønh laïi ñöôïc Ñoäc laäp teân nöôùc môùi goïi laø
Vieät Nam), caùc Trieàu ñình nhaø NGUYEÃN keá tieáp nhau
khoâng ñöôïc pheùp coù Quaân ñoäi rieâng, chæ coù Löïc löôïng Caûnh
veä trang bò vuõ khí thoâ sô goïi laø LÍNH LEÄ, LÍNH DOÕNG,
chuyeân canh gaùc caùc Dinh thöï, baûo veä an ninh, haàu haï Vua
vaø caùc Quan chöùc trong Trieàu ñình. Taïi caùc Phuû, Huyeän
haønh chaùnh thoáng thuoäc Hoaøng Trieàu coù Lính Cô. Tröïc
thuoäc caùc phuû Thoáng Söù (Baéc Kyø), Khaâm Söù (Trung Kyø) vaø
Thoáng Ñoác (Nam Kyø) coù löïc löôïng ñòa phöông maø taïi Baéc
Kyø laø caùc ñôn vò Lính Khoá Xanh. Löïc löôïng chính quy cuûa
phuû Toaøn Quyeàn Phaùp taïi Ñoâng Döông laø caùc Trung Ñoaøn
Boä Binh hoaëc Phaùo Binh Thuoäc Ñòa (Regiment d’Infanterie
ou Artillerie Colonial) thöôøng ñöôïc goïi laø Lính Khoá Ñoû.

Sau khi Theá giôùi Ñaïi Chieán II chaám döùt, Vieät Nam
giaønh laïi ñöôïc Ñoäc laäp cho Quoác gia thì Quaân ñoäi Quoác
gia Vieät Nam môùi ñöôïc thaønh laäp.

Sau khi quaân Phieät Nhaät ñaàu haøng vaøo ngaøy 15 thaùng
8 naêm 1945, Lieân Hieäp Quoác cöû caùc löïc löôïng quaân söï cuûa
Trung Hoa Daân Quoác vaø Anh Quoác vaøo laõnh thoå Ñoâng
Döông ñeå giaûi giôùi quaân Nhaät, vaø tieáp giuùp cho caùc Daân
toäc baûn xöù (Annam, Laøo, Cao Mieân) taùi laäp Quoác gia ñoäc
laäp thoaùt khoûi aùch ñoâ hoä cuûa Phaùp.

Treân laõnh thoå Vieät Nam, caùc Ñoaøn theå chính trò Quoác
gia khoâng theo Coäng saûn, hoaø hôïp vôùi nhoùm Vieät Minh
Coäng saûn cuûa Hoà Chí Minh ñeå thaønh laäp chính phuû Lieân
Hieäp ñieàu haønh ñaát nöôùc. Ngaøy 2 thaùng 9 naêm 1945, Hoà
Chí Minh vôùi tö caùch Chuû tòch Chính phuû Lieân Hieäp ñaïi
dieän ñöùng ra tuyeân boá NÖÔÙC VIEÄT NAM DAÂN CHUÛ
COÂNG HOAØ ÑOÄC LAÄP, khoâng coøn leä thuoäc vaøo Phaùp nöõa.
Nhöng ñeán ngaøy 6 thaùng 3 naêm 1946, Hoà Chí Minh laïi lôïi
duïng danh nghóa Chuû Tòch Chính phuû Lieân Hieäp, phaûn boäi
Toå Quoác Vieät Nam baèng caùch aùm muoäi kyù vôùi Sainteny

58 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

(Ñaïi dieän Phaùp) ñang soáng taïi HaøNoäi, Baûn Hieäp Ñònh Sô
Boä 6-3-1946, chaáp nhaän cho Phaùp ñoå quaân leân traán ñoùng
taïi nhieàu Thaønh phoá lôùn taïi mieàn Trung vaø mieàn Baéc Vieät
Nam keå caû Haø Noäi, Haûi Phoøng, Nam Ñònh, sau khi Phaùp ñaõ
chieám vaø ñoùng quaân taïi phaàn lôùn caùc tænh thuoäc mieàn Nam
Vó Tuyeán 16 cuûa Vieät Nam vaøo cuoái thaùng 1 naêm 1946.

Ñeán ngaøy 19 thaùng 5 naêm 1946, Hoà Chí Minh vaø phe
Vieät Minh cuûa haén chính thöùc ñoùn tieáp quaân Phaùp ñoå boä
leân thaønh phoá caûng Haûi Phoøng vaø tieán leân HaøNoäi, baèng
caùch cho quaân Vieät Minh hoä toáng baûo veä an ninh loä trình
vaø treo côø ñoû sao vaøng khaép ngang cuøng ngoõ heûm ñeå goïi
laø phoâ tröông thanh theá giaû ñeå cho quaân Phaùp töôûng raèng
Hoà Chí Minh vaø Vieät Minh ñang ñöôïc toaøn daân Vieät Nam
uûng hoä maïnh meõ. Vieäc laøm naøy bò caùc ñaûng vaø Ñoaøn theå
chính trò Quoác gia khoâng Coäng saûn trong Chính phuû Lieân
Hieäp phaûn ñoái, neân phe Vieät Minh trong chính phuû Lieân
Hieäp phaûi gian xaûo ra quyeát ñònh chæ thò toaøn daân treo côø
laø ñeå “MÖØNG SINH NHAÄT CUÛA CHUÛ TÒCH HOÀ CHÍ
MINH” (sic!). Caùc taøi lieäu tham khaûo cuûa caùc nhaø nghieân
cöùu treân toaøn Theá giôùi, nhaát laø caùc tang chöùng hoà sô haønh
chaùnh cuûa chính quyeàn Phaùp veà Hoà Chí Minh vaø Cha cuûa
haén ta (moät cöïu quan laïi bò caùch chöùc vì toäi tham nhuõng
say röôïu ñaùnh cheát daân laønh) ñeàu cho ngöôøi ta bieát roõ raèng
ngaøy 19-5 khoâng phaûi laø ngaøy sinh cuûa Hoà Chí Minh. Caùi
möu xaûo quyeät naøy cuûa boïn Vieät Coäng chaúng laøm haïi gì
cho tinh thaàn quaân lính cuûa Phaùp, neân Chính quyeàn Phaùp
ñaõ laëng thinh khoâng theøm coù yù kieán gì caû. Chæ coù ngöôøi daân
chaân chaát Vieät Nam bò maéc löøa maø thoâi.

Sau hôn 7 thaùng quaân Phaùp ñöôïc coâng khai an toaøn
ñoùng quaân vaø cuûng coá vò trí an ninh ngay giöõa caùc thaønh
phoá lôùn, nhieàu ñieàu xích mích ñaõ xaåy ra veà chia chaùc quyeàn
haønh cai trò giöõa Vieät Minh vaø Phaùp, ngay trong caùc thaønh
phoá ñaõ khoâng ñöôïc giaûi quyeát oån thoaû. Neân toái ngaøy 19
thaùng 12 naêm 1946, Hoà Chí Minh vaø phe nhoùm Vieät Minh
ñaõ phaùt ñoäng cuoäc taán coâng caùc ñiaï ñieåm truù quaân cuûa quaân
Phaùp taïi taát caû caùc thaønh phoá ñang coù quaân Phaùp truù ñoùng.

ÑA HIEÄU 94 59

Nhöng raát tieác vì trang bò vuõ khí thoâ sô, toå chöùc quaân chöa
hoaøn chænh neân Vieät Minh ñaõ bò thua phaûi boû caùc thaønh thò
ruùt vaøo “böng” ñeå tieáp tuïc tieâu thoå khaùng chieán. Quaân Phaùp
toaøn thaéng, baét ñaàu taùi duïng caùc Quan laïi thôøi ñoâ hoä cuõ, vaø
nhoùm con lai Phaùp, laäp heä thoáng Haønh chaùnh cai trò, giuùp
daân chuùng taùi taïo cuoäc soáng bình thöôøng taïi caùc Ñoâ thò.
Chieán tranh tieáp tuïc lan traøn qua caùc tænh keá caän Haø Noäi,
ñeán caùc vuøng noâng thoân, daân chuùng phaûi soáng giöõa 2 goïng
keàm VIEÄT MINH vaø PHAÙP, voâ cuøng thaûm thöông bi ñaùt.

Tröôùc hoaøn caûnh ñoù, caùc Nhaân só Vieät Nam thöông
nöôùc yeâu noøi vaø thaønh vieân caùc Ñaûng phaùi Quoác gia Khoâng
Coäng saûn, thoaùt cheát sau vuï Vieät Minh taøn saùt hoài ñaàu naêm
1946, ngoài laïi vôùi nhau tìm giaûi phaùp oân hoaø giaønh laïi Ñoäc
laäp cho ñaát nöôùc maø khoâng phaûi phung phí xöông maùu cuûa
Daân toäc vì chieán tranh, ñaõ ñi ñeán keát luaän vaän ñoäng môøi
Cöïu Hoaøng Baûo Ñaïi ñang löu vong taïi Hoàng Koâng, ñöùng
ra thöông thuyeát vôùi Chính phuû Phaùp, taùi döïng QUOÁC GIA
VIEÄT NAM ÑOÄC LAÄP THOÁNG NHAÁT caû 3 mieàn, trong
KHOÁI LIEÂN HIEÄP PHAÙP.

Ngaøy 19 thaùng 8 naêm 1947, Cöïu Hoaøng Baûo Ñaïi töø
Hoàng Koâng tuyeân boá baèng loøng ñöùng ra tieáp xuùc ñieàu ñình
vôùi Chính phuû Phaùp. Cuoäc vaän ñoäng keùo daøi maõi tôùi ngaøy
5 thaùng 6 naêm 1948, treân chieác taàu bieån DUGUAY TR-
OUIN neo taïi Vònh HAÏ LONG, Cöïu Hoaøng Baûo Ñaïi môùi
tôùi ñeå chöùng kieán Thieáu töôùng NGUYEÃN VAÊN XUAÂN Thuû
Töôùng vaø maáy vò ÑAÏI DIEÄN CAÙC MIEÀN BAÉC TRUNG
NAM thuoäc Chính phuû Trung Öông Laâm thôøi Vieät Nam
Thoáng Nhaát, cuøng OÂng BOLLAERT (ñaïi dieän Chính phuû
Phaùp) kyù baûn HIEÄP ÖÔÙC HAÏ LONG, coâng nhaän QUOÁC
GIA VIEÄT NAM ÑOÄC LAÄP, THOÁNG NHAÁT CAÛ 3 MIEÀN
BAÉC - TRUNG -NAM, trong KHOÁI LIEÂN HIEÄP PHAÙP.

Côø Quoác gia Vieät Nam môùi laø Neàn Vaøng vôùi Ba Soïc
Ñoû naèm daøi chính giöõa (theo hình Queû Caøn cuûa Baùt quaùi
traän ñoà), vaø Quoác Ca laø baøi “Tieáng Goïi Thanh Nieân” nhaïc
cuûa Löu Höõu Phöôùc (nguyeân laø baøi “Sinh vieân haønh khuùc”
nhöng lôøi ca ñöôïc söûa ñoâi choã. Baøi “Sinh vieân haønh khuùc”

60 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

nguyeân thuûy goàm 3 ñoaïn ñaõ ñöôïc caùc Sinh vieân Vieän Ñaïi hoïc
Haø Noäi trình baày hôïp ca laàn ñaàu tieân trong buoåi trình dieãn
vaên ngheä ngaøy 15-3-1942 taïi hoäi tröôøng Vieän Ñaïi hoïc, ñeå
gaây quyõ giuùp caùc beänh nhaân ngheøo trong caùc Beänh vieän nôi
Sinh vieân Y khoa thöïc taäp.) Hieän nay, caû Quoác kyø vaø Quoác
Ca noùi treân vaãn ñöôïc ngöôøi Vieät löu vong tî naïn Coäng saûn
coi laø bieåu töôïng Quoác gia goác cuûa mình. Ñaëc bieät Quoác
Kyø Vieät Nam (neàn vaøng ba xoïc ñoû) coøn ñöôïc UÛy ban Vaên
Hoaù Lieân Hieäp Quoác vaø nhieàu Thaønh phoá, Quaän, Tieåu Bang
Hoa Kyø ra Nghò Quyeát chính thöùc coâng nhaän laø Quoác kyø
nguyeân thuûy cuûa Coäng ñoàng ngöôøi Myõ goác Vieät, treo song
haønh vôùi Quoác kyø Hoa Kyø taïi caùc nôi coâng coäng, suoát doïc
caùc ñuôøng phoá chính trong khu thöông maïi ñoâng cöûa haøng
do ngöôøi Myõ goác Vieät laøm chuû, vaøo nhöõng ngaøy kyû nieäm
nhö Quoác haän 30 thaùng 4, Quaân Löïc VNCH 19 thaùng 6, vaø
thöôøng xuyeân quanh naêm suoát ñeâm ngaøy taïi caùc ñaøi töôûng
nieäm Chieán binh Hoa Kyø-Vieät Nam Coäng hoaø treân toaøn
Hoa Kyø. Ngoaøi ra, trong cuoäc Dieãn haønh Vaên hoaù Quoác teá
haøng naêm do Lieân Hieäp Quoác toå chöùc taïi New York nôi coù
truï sôû cuûa Lieân Hieäp Quoác, thì ñoaøn Ñaïi dieän daân toäc Vieät
Nam tham döï laø Coäng ñoàng ngöôøi Myõ goác Vieät vôùi röøng
Quoác kyø VN (neàn vaøng ba soïc ñoû).

Moät ngaøy sau khi kyù Hieâp Öôùc Haï Long, töùc laø ngaøy
6 thaùng 6 naêm 1948, Quoác Tröôûng BAÛO ÑAÏI chæ thò Thieáu
Töôùng Nguyeãn vaên Xuaân Thuû Töôùng Chính phuû Trung Öông
cuûa nöôùc Vieät Nam Thoáng Nhaát caû 3 Mieàn, xuùc tieán vieäc

ÑA HIEÄU 94 61

thaønh laäp QUAÂN ÑOÄI QUOÁC GIA VIEÄT NAM (QÑQGVN),
khôûi söï baèng vieäc toå chöùc TRÖÔØNG SÓ QUAN VIEÄT NAM
HIEÄN DÒCH taïi Hueá (tieàn thaân cuûa Tröôøng Voõ Bò Lieân Quaân
Ñaø Laït, sau naøy vaøo thôøi Ñeä Nhaát Coäng Hoaø taïi mieàn Nam
do oâng Ngoâ Ñình Dieäm laøm Toång Thoáng, laïi caûi danh thaønh
TRÖÔØNG VOÕ BÒ QUOÁC GIA VIEÄT NAM, coù giaù trò töông
ñöông vôùi caùc tröôøng Voõ bò Luïc quaân Saint Cyr cuûa Phaùp
vaø West Point cuûa Hoa Kyø) ñeå ñaøo taïo caáp Chæ huy, tröôùc
khi thaønh laäp caùc ÑÔN VÒ TAÙC CHIEÁN vaø CÔ SÔÛ QUAÛN
TRÒ YEÅM TRÔÏ TIEÁP VAÄN HAØNH CHAÙNH QUAÂN ÑOÄI.

Ngaøy 1 thaùng 6 naêm 1949, Khoùa Só Quan Hieän dòch
ñaàu tieân toát nghieäp taïi Hueá, ñöôïc ñaët teân laø Khoaù BAÛO ÑAÏI
(sau 1956 ñoåi teân laø Khoaù Phan Boäi Chaâu) cung caáp cho Boä
Quoác Phoøng chính phuû Vieät Nam 53 THIEÁU UÙY hieän dòch.
Ñoàng thôøi 4 TIEÅU ÑOAØN VIEÄT NAM ñaàu tieân cuõng ñöôïc
khôûi söï thaønh laäp taïi 2 mieàn Nam vaø Baéc Vieät Nam: -Tieåu
ñoaøn 1 VN (Baëc Lieâu), -Tieåu ñoaøn 2 VN (Thaùi Bình), -Tieåu
ñoaøn 3 VN (Raïch Giaù), -Tieåu ñoaøn 4 VN (Höng Yeân). (Baûn
thaân ngöôøi vieát ñöôïc caùi vinh döï laø moät trong soá 53 Só quan
Hieän dòch toát nghieäp Khoaù ñaàu tieân neâu treân, vaø ñöôïc boå
nhieäm veà Tieåu ñoaøn 2 VN tuyeån moä thaønh laäp taïi Haønoäi vaø
Haûi phoøng töø ngaøy 1-6-1949, huaán luyeän xong vaøo khoaûng
thaùng 10-1949 taäp trung taát caû veà HaøNoäi, vaø khôûi söï xuaát
phaùt ñi haønh quaân taïi caùc vuøng Baéc Ninh, Hoaø Bình, Ñoâng
Trieàu, Höng yeân, roài tieán sang tænh Thaùi Bình truï quaân taïi
ñoù ít laâu sau laïi di chuyeån veà Sôn Taây, Haø Ñoâng...).

Ñeán thaùng 6 naêm 1950, vôùi söï thoaû thuaän cuûa QUOÁC
HOÄI PHAÙP vaø söï thoâng baùo chính thöùc cuûa CHÍNH PHUÛ
HOA KYØ ñoàng yù cung caáp vieän trôï Quaân söï cho Vieät Nam,
Thuû Töôùng TRAÀN VAÊN HÖÕU môùi chính thöùc coâng boá thaønh
laäp QUAÂN ÑOÄI QUOÁC GIA VIEÄT NAM CHOÁNG COÄNG
SAÛN, vôùi quaân soá 60,000 ngöôøi, chia ra phaân nöûa CHUÛ
LÖÏC QUAÂN vaø phaân nöûa PHUÏ LÖÏC QUAÂN.

Sau khi thi haønh Hieäp Öôùc Ñình Chieán Geneøve thaùng
7 naêm 1954, khoâng coù toå chöùc Toång tuyeån cöû thoáng nhaát 2
mieàn Baéc vaø Nam Vieät Nam nhö quy ñònh. Taïi mieàn Nam

62 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

Vieät Nam, nhaân daân ñoàng loøng qua moät cuoäc “Tröng caàu
Daân yù truaát pheá Quoác tröôûng Baûo Ñaïi” ñeå thaønh laäp nöôùc
VIEÄT NAM COÄNG HOØA vaø uûy nhieäm oâng NGOÂ ÑÌNH
DIEÄM laøm Toång Thoáng, oâng naøy ñaõ quyeát ñònh caûi danh
QUAÂN ÑOÄI QUOÁC GIA VIEÄT NAM thaønh QUAÂN ÑOÄI
VIEÄT NAM COÄNG HOAØ.

II.- VÌ SAO CHOÏN 19 THAÙNG 6 LAØM NGAØY
QUAÂN LÖÏC?

Suoát töø khi Quaân Ñoäi Quoác Gia Vieät Nam ñöôïc thaønh
laäp döôùi thôøi Quoác tröôûng BAÛO ÑAÏI, qua thôøi OÂng NGOÂ
ÑÌNH DIEÄM laøm Toång Thoáng ñoåi teân laø Quaân Ñoäi Vieät
Nam Coäng Hoaø. Ñeán khi giôùi quaân nhaân leân caàm quyeàn
danh hieäu naøy ñöôïc ñoåi laïi laø Quaân Löïc VNCH. Caû 2 vò
Nguyeân thuû Quoác gia naøy ñeàu chæ thò Boä Toång Tham Möu
nghieân cöùu ñeà nghò moät NGAØY KYÛ NIEÄM RIEÂNG CHO
QUAÂN LÖÏC, ñeå haøng naêm toå chöùc bieåu döông löïc löôïng
cho moïi ngöôøi thaáy ñöôïc söï lôùn maïnh cuûa Quaân Löïc Vieät
Nam, vaø ghi nhôù coâng ôn caùc TÖÛ SÓ (Quaân ñoäi vaø Ñoàng
baøo caùc giôùi) ñaõ VÒ QUOÁC VONG THAÂN ñeå baûo veä Töï
do Daân chuû Nhaân quyeàn Phoàn vinh Haïnh phuùc cho Daân
toäc vaø söï toaøn veïn laõnh thoå Thoáng nhaát cuûa Quoác gia Vieät
Nam. Nhöng chöa cuoäc nghieân cöùu naøo ñöôïc hoaøn taát, thì
caùc bieán coá thay ñoåi lòch söû thôøi ñaïi ñaõ tieáp theo nhau xaåy
ra treân ñaát nöôùc Vieät Nam thaân thöông cuûa chuùng ta.

Cho tôùi ngaøy 19 thaùng 6 naêm 1965, QLVNCH chính
thöùc nhaän vieát moät trang söû môùi, laõnh traùch nhieäm vôùi
toaøn DAÂN ñöùng ra thaønh laäp Chính phuû ñieàu haønh quaûn
trò ñaát nöôùc theo hình thöùc JUNTA (Coù UÛy ban Laõnh ñaïo
Quoác gia, Chuû Tòch giöõ vai troø QUOÁC TRÖÔÛNG, vaø UÛy ban
Haønh phaùp Trung öông, Chuû Tòch giöõ vai troø Thuû Töôùng),
roài caûi tieán neàn ÑEÄ NHAÁT COÄNG HOAØ (theo moâ thöùc
Hoa Kyø, Toång Thoáng ñích thaân ñieàu haønh chính phuû) sang
neàn ÑEÄ NHÒ COÄNG HOAØ (theo moâ thöùc Phaùp, döôùi Toång
Thoáng vaø Phoù Toång Thoáng coù theâm Thuû Töôùng ñieàu haønh
chính phuû), thì Töôùng NGUYEÃN VAÊN THIEÄU, Chuû Tòch

ÑA HIEÄU 94 63

UÛy ban Laõnh ñaïo Quoác gia, môùi ban haønh vaên kieän chính
thöùc quy ñònh ngaøy 19 THAÙNG 6 laø ngaøy kyû nieäm haøng
naêm cuûa Quaân löïc Vieät Nam Coäng Hoaø.

III.- NHÖÕNG KYÛ NIEÄM KHOÙ QUEÂN CUÛA RIEÂNG
NGÖÔØI VIEÁT, VEÀ NGAØY QUAÂN LÖÏC VIEÄT NAM
COÄNG HOAØ 19 THAÙNG 6.

Moãi laàn kyû nieäm NGAØY QUAÂN LÖÏC 19 THAÙNG 6,
moãi ngöôøi tuøy theo hoaøn caûnh rieâng ñeàu ghi nhôù nhöõng kyû
nieäm khaùc nhau. Phaàn caù nhaân Toâi ñöôïc may maén phuïc
vuï laâu naêm trong caùc Cô Sôû Trung Öông, thoáng thuoäc Boä
Toång Tham Möu QLVNCH taïi Saigon, neân ghi nhaän ñöôïc
nhieàu kyû nieäm ñaëc bieät, maø caùc chieán höõu phuïc vuï taïi caùc
ñòa phöông, cuõng nhö caùc Ñoàng baøo ít quan taâm ñeán caùc
sinh hoaït QUAÂN ÑOÄI khoâng thaáy ñöôïc. Vaäy Toâi xin keå ra
ñaây ñeå Quùy ñoäc giaû cuøng chia seû nhöõng ñieàu thích thuù ñoù:

A.- 19 thaùng 6 naêm 1966, kyû nieäm NGAØY QUAÂN
LÖÏC laàn ñaàu tieân, cuõng laø ngaøy kyû nieäm moät naêm hoaït
ñoäng cuûa Chính phuû NGUYEÃN CAO KYØ, neân ÑAÏI HOÄI
ÑOÀNG QUAÂN LÖÏC e ngaïi neáu toå chöùc reành rang giöõa Thuû
ñoâ Saigon, thì coù theå bò BAÙO CHÍ vaø caùc NHOÙM ÑOÁI LAÄP
pheâ phaùn laø phung phí, kieâu binh, neân ñaõ toå chöùc raát khieâm
toán trong laõnh ñòa cuûa Boä Toång Tham Möu QLVNCH (Traïi
Traàn Höng Ñaïo, Taân Sôn Nhaát). Moät soá Ñôn vò ñaïi dieän
Haûi, Luïc, Khoâng quaân thuoäc Chuû löïc Quaân, Ñòa phöông
quaân, Nghiaõ quaân, vaø Caûnh saùt Quoác gia, ñöôïc ñieàu ñoäng
veà tham döï trong tinh thaàn ñoaøn keát HUYNH ÑEÄ CHI BINH
thaém thieát. (Luùc ñoù Toâi laø Tham möu tröôûng Boä Chæ huy
Trung Öông Ñòa phöông quaân vaø Nghóa quaân, tröïc thuoäc
Boä Toång Tham Möu QLVNCH taïi Saigon, do Ñaïi taù Tröông
Vaên Xöông laøm Chæ huy tröôûng.) Ñaëc bieät trong cuoäc duyeät
binh naøy, coù moät hình aûnh raát ngoä nghónh deã thöông khoâng
bao giôø queân ñöôïc laø, Töôùng VÓNH LOÄC cuøng Boä Tham
möu Quaân ñoaøn II töø PLEIKU veà tham döï, ai cuõng choaøng
ra ngoaøi boä quaân phuïc chieác aùo SAÉC PHUÏC THÖÔÏNG
mieàn Cao nguyeân Trung phaàn Vieät Nam, vaø ngoài treân löng

64 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

nhöõng con ngöïa vuøng Cao nguyeân nhoû thoù, chôù khoâng ngoài
treân nhöõng chieác xe Chæ huy coù caàn AÊng-ten nhö caùc vò Tö
leänh khaùc.

B.- Naêm 1967, ñeå cuøng toaøn daân haân hoan ñoùn möøng
NEÀN ÑEÄ NHÒ COÄNG HOAØ saép ra ñôøi vaøo thaùng 10,
NGAØY QUAÂN LÖÏC kyû nieäm laàn thöù 2 ñöôïc toå chöùc raàm
roä treân Ñaïi loä TRAÀN HÖNG ÑAÏO, suoát töø doïc Beán Baïch
Ñaèng tröôùc Boä Tö leänh Haûi quaân, qua Coâng vieân Quaùch
Thò Trang tröôùc chôï BEÁN THAØNH Saigon vaøo taän CHÔÏ
LÔÙN. Moät ñaëc ñieåm ñaùng ghi nhôù veà ngaøy kyû nieäm Quaân
löïc laàn thöù 2 naøy laø, vieäc xaây döïng ñoàng loaït nhöõng Töôïng
ñaøi THAÙNH TOÅ caùc Quaân Binh Chuûng vaø Ngaønh chuyeân
moân trong QLVNCH, Ñòa phöông quaân - Nghóa quaân, vaø
Caûnh saùt Quoác gia, taïi taát caû caùc Coâng vieân lôùn trong Thuû
ñoâ SAIGON, ñeå Ñoàng baøo vaø Du khaùch ngoaïi quoác coù dòp
gheù Saigon chieâm ngöôõng chuïp hình kyû nieäm. Vieäc xaây
döïng caùc Töôïng ñaøi naøy coøn coù muïc ñích quan troïng khaùc
laø chieám heát caùc coâng vieân lôùn, ñeå caùc nhoùm choáng ñoái
Chính phuû hoài ñoù, khoâng coøn nôi döïng caùc ñaøi kyû nieäm hay
hình töôïng caùc cuoäc tranh ñaáu vaø caùc nhaân vaät hoï tung hoâ,
thaàn thaùnh hoùa.

Töôïng danh Töôùng Traàn Nguyeân Haõn, Thaùnh Toå Binh

ÑA HIEÄU 94 65

chuûng Truyeàn Tin QLVNCH xaây döïng taïi coâng vieân ngay
phiaù tröôùc chôï Beán Thaønh, Saigon.

C.- Sau Quoác haän 30-4-1975, vaøo ngaøy 19 thaùng 6
naêm 1988 taïi Saigon ñaõ xaåy ra moät söï vieäc thaät quan troïng
khoâng bao giôø queân ñöôïc laø, COÄNG ÑOÀNG NGÖÔØI COÂNG
GIAÙO VIEÄT NAM khoâng ñöôïc pheùp toå chöùc leã quy moâ,
troïng theå ñeå vinh danh hôn 1OO VÒ TÖÛ ÑAÏO VIEÄT NAM
ÑÖÔÏC PHONG THAÙNH theo leänh cuûa Toaø Thaùnh Vatican,
chæ vì ngaøy 19 thaùng 6 laø ngaøy kyû nieäm cuûa QLVNCH thuoäc
Cheá ñoä Saigon cuõ. (Ñaây laø lôøi cuûa Ñaïi dieän Chính quyeàn
Coäng saûn ñòa phöông giaûi thích cho moät vò Linh Muïc cö nguï
taïi Nhaø Thôø 3 Chuoâng (Saint Thomas) Phuù Nhuaän, Saigon.
Ngaøi ñaõ noùi laïi cho bieát nhaân dòp Toâi gheù thaêm vaø taâm tình
veà caùc truyeän thôøi söï). Vò Linh muïc khaû kính naøy quen Toâi
töø hoài coøn bò giam chung trong Traïi Z30D quaän Haøm Taân
tænh Thuaän Haûi. Ngaøi nguyeân laø Giaùo sö thuoäc moät Doøng tu
cuûa Thieân Chuùa Giaùo taïi Thuû Ñöùc trong laõnh thoå tænh Gia
Ñònh, bò giam caû chuïc naêm trôøi chæ vì moät toäi “aâm möu vöôït
bieân” maø chính quyeàn ñòa phöông gaùn cho Ngaøi. Thöïc ra
Ngaøi khoâng bao giôø coù yù ñònh vöôït bieân, maø chæ caûi trang
maëc ñoàng phuïc caùn boä Vieät Coäng, ñeå di chuyeån ñöôïc deã
daøng ñeán caùc nôi xa xoâi heûo laùnh gaëp “con chieân” thöøa
haønh Muïc vuï theo chöùc naêng Linh muïc maø thoâi.

D.- Suoát 18 naêm qua, ñònh cö tî naïn Coäng saûn taïi
khu Little Saigon Quaän Orange Nam California (Thuû ñoâ
tinh thaàn cuûa ngöôøi Vieät tî naïn Coäng saûn), coù dòp ñöôïc
tham gia nhieàu kyø toå chöùc Leã kyû nieäm NGAØY QUAÂN LÖÏC
19 THAÙNG 6, Toâi ñaõ ghi nhaän ñöôïc moät soá kyû nieäm xuùc
ñoäng khoâng sao queân ñöôïc sau ñaây:

D1- Naêm 1994, Toång Hoäi AÙi höõu Chieán tranh Chính
trò QLVNCH Haûi ngoaïi taïi Nam California, ñöôïc caùc Hoäi
ñoaøn AÙi höõu Quaân ñoäi caùc Quaân Binh chuûng khaùc uûy nhieäm
ñöùng ra phoái hôïp toå chöùc NGAØY QUAÂN LÖÏC taïi GARDEN
GROVE PARK, raát raàm roä, coù phi cô bay treân neàn Trôøi Quaän
Orange keùo theo Ñaïi kyø Vieät Nam Coäng Hoaø (neàn vaøng 3

66 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

soïc ñoû), coù Cöïu chieán binh Hoa Kyø nhaåy duø xuoáng ngay vò
trí haønh leã mang theo Quoác kyø Hoa Kyø vaø Vieät Nam Coäng
Hoaø. Buoåi leã ñöôïc raát ñoâng Ñoàng höông tî naïn CSVN höôûng
öùng tham döï, ñieàu naøy chöùng toû raèng TÌNH QUAÂN DAÂN
CAÙ NÖÔÙC VIEÄT NAM COÄNG HOAØ chöa heà phai laït sau
bao nhieâu naêm löu vong. Moät hieän töôïng khaùc cuõng raát ñaëc
bieät laø, laàn ñaàu tieân ñöôïc caû chuïc vò Töôùng nguyeân thuoäc
Haûi, Luïc, Khoâng quaân QLVNCH vaø Phu nhaân, ñang cö nguï
taïi caùc vuøng thuoäc Quaän Orange, Quaän Los Angeles, vaø
Quaän Riverside cuõng ñeán tham döï. (Luùc ñoù Toâi laø Phoù Chuû
tòch Ngoaïi Vuï cuûa Ban Chaáp haønh Toång Hoäi AÙi höõu Chieán
tranh Chính trò Haûi ngoaïi taïi Nam California, do coá Trung
taù Nguyeãn Ngoïc Thoâng laøm Chuû tòch Toång hoäi.)

D2- Naêm 1995, Hoäi AÙi höõu Cöïu Sinh vieân Só quan
Tröôøng Voõ bò QGVN Nam California, ñeán löôït ñöôïc giao
traùch nhieäm phoái hôïp toå chöùc NGAØY QUAÂN LÖÏC, ñoàng
thôøi vaän ñoäng thaønh laäp LIEÂN HOÂI CÖÏU CHIEÁN SÓ VIEÄT
NAM COÄNG HOAØ NAM CALIFORNIA. Lieân Hoäi ñaõ ñöôïc
thaønh laäp vaø Ngaøy Quaân löïc ñöôïc toå chöùc taïi Coâng vieân
tröôùc Toaø Thò Chính Thò xaõ Westminster. Laàn ñaàu tieân
trong lòch söû tî naïn Coäng saûn taïi Nam California, ngöôøi
ta thaáy laù QUOÁC KYØ VIEÄT NAM COÄNG HOAØ ñöôïc
trang troïng keùo leân song haøng vôùi laù QUOÁC KYØ HOA
KYØ, ngay taïi caùc coät côø danh döï tröôùc Toaø Thò Chính
cuûa Thò xaõ Westminster, maëc duø Chính phuû Hoa Kyø ñaõ
laäp bang giao vôùi Coäng saûn Vieät Nam. Nhaân dòp naøy, Hoäi
ñoàng Nghò vieân Thaønh phoá Westminster cuõng ñaõ ñoïc baûn
QUYEÁT NGHÒ coâng nhaän NGAØY QUAÂN LÖÏC VNCH 19
THAÙNG 6 laø moät bieán coá ñöôïc ghi theâm vaøo danh saùch caùc
ngaøy kyû nieäm cuûa Thaønh phoá Westminster. Caùc Söï kieän naøy
ñaõ laøm Toâi vaø moïi ngöôøi coù maët trong buoåi leã, xuùc ñoäng
ngheïn ngaøo, röng röng leä, xoùt xa cho hoaøn caûnh ñaïi naïn
cuûa daân toäc VIEÄT NAM chuùng ta ôû trong nöôùc, ñang coøn
phaûi chòu ñöïng söï cai trò taøn baïo voâ nhaân ñaïo cuûa Ñaûng vaø
Baïo quyeàn Vieät Coäng. Ñaøi phaùt thanh BBC beân Anh quoác,
cuõng loan tin phoùng söï buoåi leã naøy trong giôø phaùt thanh

ÑA HIEÄU 94 67

tieáng Vieät cuûa hoï veà Vieät Nam, cho moïi ngöôøi trong nöôùc
vaø treân toaøn Theá giôùi cuøng bieát.

D3- Ñaëc bieät naêm 1999, oâng FRANK FRY Thò tröôûng
cuûa Thaønh phoá Westminster ñöôïc môøi ñeán tham döï
NGAØY QUAÂN LÖÏC 19 THAÙNG 6, trong lôøi phaùt bieåu yù
kieán oâng ñaõ keâu goïi phaùt ñoäng vieäc gaây quyõ xaây döïng taïi
Thò xaõ Westminster moät TÖÔÏNG ÑAØI KYÛ NIEÄM CAÙC
CHIEÁN BINH HOA KYØ VAØ VIEÄT NAM COÄNG HOAØ ñaõ
hy sinh trong cuoäc chieán choáng Coäng saûn ñeå baûo veä Töï
do, Daân chuû, Nhaân quyeàn cho daân toäc Vieät Nam tröôùc 30
thaùng 4 naêm 1975. OÂng ta haêng haùi laøm vieäc naøy ñeå giöõ
lôøi höùa vôùi cöû tri ngöôøi MYÕ GOÁC VIEÄT töø muøa Thu naêm
1996, luùc oâng ta ñeán vaän ñoäng tranh cöû chöùc Thò tröôûng taïi
Trung taâm sinh hoaït ngöôøi Vieät Quoác gia treân ñöôøng Mo-
ran beân hoâng thöông xaù Phöôùc Loäc Thoï khu Little Saigon,
nhaân buoåi leã baøn giao traùch vuï Chuû Tòch Khu Hoäi Cöïu Tuø
nhaân Chính trò Nam California giöõa Giaùo sö Phan Ngoâ (tieàn
nhieäm) vaø Toâi (Nguyeãn Huy Huøng taân nhieäm), tröôùc söï hieän
dieän ñoâng ñuû caùc Hoäi tröôûng thuoäc Lieân hoäi Cöïu Chieán só
VNCH Nam California, Ñaïi dieän caùc Ñoaøn theå vaø Ñaûng
Chính trò Vieät Nam löu vong, moät soá Nhaân só Hoa Kyø, Myõ
goác Vieät, vaø khoaûng 300 anh chò em Cöïu Tuø nhaân Chính
trò thuoäc Khu Hoäi Nam California.

Theo döï tính thì Töôïng ñaøi phaûi hoaøn taát vaø khaùnh
thaønh vaøo Ngaøy Quaân Löïc 19 thaùng 6 naêm 2000. Nhöng vì
coâng trình naøy laøm maát theå dieän vaø giaûm uy tín cuûa Baïo
quyeàn Vieät Coäng tröôùc dö luaän Theá giôùi moät caùch traàm
troïng, neân Toaø Toång Laõnh söï Vieät Coäng taïi San Francisco
vaø Toaø Ñaïi söù cuûa chuùng taïi Hoa Thònh Ñoán ñaõ chính thöùc
göûi vaên thö ñeán Chính quyeàn Hoa Kyø leân tieáng phaûn ñoái,
ñoàng thôøi xuùi giuïc baày möu cho boïn tay sai trôû côø ñoùn gioù
muoán hoaø hôïp hoaø giaûi vôùi chuùng, tìm ñuû moïi caùch gaây caûn
trôû laøm trì treã caùc tieán trình thöïc hieän taïi Thò xaõ Westmin-
ster. Nhöng, vôùi quyeát taâm cuûa moïi ngöôøi (trong ñoù coù caû
caùc vò ÑAÏI DIEÄN DAÂN CÖÛ thuoäc Tieåu bang California vaø
Lieân bang Hoa Kyø) moïi khoù khaên ñaõ ñöôïc giaûi quyeát vöôït

68 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

qua moät caùch oån thoaû, chæ coù tieán trình thöïc hieän laø khoâng
hoaøn thaønh ñöôïc ñuùng thôøi haïn nhö mong muoán maø thoâi.

Ngaøy 20 thaùng 1 naêm 2001 (töùc laø ngaøy 26 thaùng Chaïp
naêm Canh Thìn), taïi khu ñaát Thò xaõ Westminster daønh ñeå
xaây döïng Töôïng ñaøi Chieán binh Hoa Kyø vaø Vieät Nam Coäng
Hoaø, Toång Hoäi Sinh vieân Nam California ñaõ toå chöùc Hoäi
chôï Teát Taân Tî (2001), trong chöông trình Leã Khai maïc Hoäi
chôï coù ghi moät muïc quan troïng chính yeáu laø Leã ñaët vieân ñaù
ñaàu tieân xaây döïng Töôïng ñaøi. Raát ñoâng Ñoàng höông Vieät
Nam vaø Hoa Kyø cuøng caùc vò Daân Cöû vaø Giôùi chöùc Coâng
quyeàn Hoa Kyø ñòa phöông ñeán tham döï.

Naêm 2002, moïi thuû tuïc haønh chaùnh vaø kyõ thuaät ñöôïc
hoaøn taát ñuùng theo ñoøi hoûi. Trong moät buoåi hoïp coâng khai
tröôùc söï hieän dieän cuûa quaàn chuùng, Hoäi ñoàng quaûn trò thò
xaõ Westminster ñaõ bieåu quyeát chaáp thuaän cho khôûi coâng
xaây caát Töôïng ñaøi. Vieäc ñaáu thaàu löïa choïn coâng ty ñaûm
nhieäm xaây caát ñöôïc thöïc hieän kyõ löôõng, vaø ngaøy 29 thaùng
4 naêm 2002, thò xaõ Westminster vaø UÛy ban xaây döïng töôïng
ñaøi long troïng toå chöùc “Leã xôùi ñaát” khôûi coâng xaây döïng
khu COÂNG VIEÂN TÖÏ DO. Ngaøy 23 thaùng 9 naêm 2002, pho
töôïng 2 Chieán binh Hoa Kyø vaø Vieät Nam Coäng Hoaø ñöôïc
di chuyeån töø xöôûng ñuùc cuûa ñieâu khaéc gia Nguyeãn Tuaán taïi
Laguna Beach veà thò xaõ Westminster, ñeå an vò treân ñaøi nôi
chính giöõa COÂNG VIEÂN TÖÏ DO (Sid Goldstein Freedom
Park) ñöôøng All American Way (teân cuõ laø ñöôøng Monroe).

Naêm 2003, Leã khaùnh thaønh COÂNG VIEÂN TÖÏ DO,
trong ñoù coù TÖÔÏNG ÑAØI CHIEÁN BINH HOA KYØ-
VIEÄT NAM COÄNG HOAØ hieân ngang ñöùng tröôùc 2 coät
cao tröông côø Hoa Kyø-Vieät Nam Coäng hoøa (neàn vaøng 3
soïc ñoû) tung bay, vaø lö höông vó ñaïi vôùi ngoïn löûa thieâng
baäp buøng chaùy quanh naêm suoát ngaøy ñeâm, ñaõ ñöôïc toå
chöùc troïng theå vaøo luùc 11 giôø ngaøy 27 thaùng 4. Cuõng keå
töø ngaøy ñoù Coâng vieân môû cöûa ñoùn khaùch thaäp phöông ñeán
chieâm ngöôõng nöôøm nöôïp quanh naêm. Ñaây laø moät Töôïng
ñaøi di tích lòch söû vó ñaïi coù moät khoâng hai treân Theá giôùi,
ñöôïc nhöõng ngöôøi yeâu chuoäng Töï do Daân chuû Nhaân quyeàn

ÑA HIEÄU 94 69

ñoùng goùp hoaøn thaønh ñuùng moác thôøi gian giao ñieåm giöõa
2 Theá Kyû 20 vaø 21. Ñaëc bieät laø trong soá nhöõng ngöôøi ñöôïc
Ban toå chöùc môøi leân phaùt bieåu trong buoåi leã khaùnh thaønh
coù Töôùng Laâm Quang Thi.

Töôïng ñaøi Chieán binh Hoa Kyø-Vieät Nam Coäng Hoaø
taïi Thò xaõ Westminster ñem laïi nieàm vinh döï lôùn lao cho
Cöïu Chieán Binh Hoa Kyø vaø Vieät Nam Coäng Hoaø, laø bieåu
töôïng cho göông hy sinh vaø tinh thaàn chieán ñaáu kieân trì baát
khuaát cuûa nhöõng ngöôøi Chieán só yeâu chuoäng Töï do Daân
chuû vaø Hoaø bình cuûa Nhaân loaïi, vaø laøm saùng danh CHÍNH
NGHÓA cuûa QUAÂN LÖÏC VIEÄT NAM COÄNG HOØA trong
cuoäc chieán choáng Coäng saûn Quoác teá töø thaùng 6 naêm 1949
ñeán 30 thaùng 4 naêm 1975 treân ñaát nöôùc Vieät Nam, tieàn ñoàn
cuûa Theá giôùi Töï do ngaên caûn laøn soùng Coäng saûn Quoác teá
lan traøn xaâm chieám toaøn vuøng Ñoâng Nam AÙ Chaâu vaø Thaùi
Bình Döông.

Töôïng ñaøi Chieán binh Hoa Kyø-Vieät Nam Coäng Hoaø
taïi Thò xaõ Westminster vónh vieãn hieän dieän xuyeân thôøi gian
ñeå nhaéc nhôû nhöõng ai trong quaù khöù ñaõ töøng khoaùc aùo lính
Vieät Nam Coäng Hoaø, hay khoâng khoaùc aùo lính nhöng ñaõ
cuøng ñöùng döôùi laù CÔØ VAØNG BA SOÏC ÑOÛ chieán ñaáu choáng
Coäng saûn xaâm laêng ñeå baûo veä haïnh phuùc cho daân toäc vaø
söï toaøn veïn laõnh thoå Vieät Nam, phaûi luoân luoân nhôù raèng
TRAÙCH NHIEÄM ÑOÁI VÔÙI QUOÁC GIA DAÂN TOÄC VIEÄT
NAM CHÖA HOAØN THAØNH. Phaûi luoân luoân saùng suoát,
ñöøng ñeå baû lôïi danh vaø nhöõng tieáng næ non taâng boác ngoït
ngaøo cuûa boïn Vieät Coäng gian xaûo vaø tay sai ñoùn gioù trôû
côø (keû thuø cuûa daân toäc) loâi cuoán, maø coù nhöõng haønh ñoäng
vaø lôøi noùi giuùp cho chuùng toàn taïi laâu hôn nöõa ñeå tieáp tuïc
haïi daân haïi nöôùc. Haõy döùt khoaùt haêng haùi kieân trì tieáp tay
hoã trôï lieân tuïc veà moïi maët cho ñoàng baøo trong nöôùc, vuøng
leân loaïi boû boïn chuùng sôùm chöøng naøo hay chöøng naáy, ñeå
cho quoác gia daân toäc Vieät Nam sôùm coù Töï do, Daân chuû, vaø
Nhaân quyeàn ñöôïc toân troïng.

Caù nhaân Toâi ñaõ ñöôïc caùi vinh döï hoaø ñoàng cuøng hôn
20,000 ñoàng höông Vieät Myõ tham döï buoåi Leã Khaùnh thaønh

70 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

Töôïng ñaøi vaøo tröa ngaøy 27 thaùng 4 naêm 2003, neân ñaõ caûm
taùc maáy vaàn thô kyû nieäm döôùi ñaây, xin ghi laïi ñeå chö Vò
cuøng thöôûng thöùc:

“ANH HUØNG TÖÛ, KHÍ HUØNG BAÁT TÖÛ”

Quaän Cam naéng Haï chan hoaø,
Beân nhau Vieät Myõ treû giaø haân hoan.
Côø Hoa xen laãn côø Vaøng,
Tung bay môû hoäi nghieâm trang ñoùn möøng.
Töôïng hai Chieán só Anh Huøng,
Hieân ngang baát töû ñöùng cuøng thôøi gian.
Göông hy sinh raïng maây ngaøn,
Bao naêm chieán ñaáu gian nan vì ñôøi.
Töï do raïng toaû nôi nôi,
Nhaân quyeàn, Daân chuû, ngöôøi ngöôøi höôûng chung.
Troïng thay nghiaõ khí kieâu huøng,
Khaùc da khaùc gioáng nhöng cuøng öôùc mô.
Mô toaøn nhaân loaïi an hoaø,
Coâng baèng , baùc aùi, nhaø nhaø aám no.
Tình thöông daâng ngaùt muoân hoa,
Hoaø ñoàng Saéc Toäc Maàu Da Gioáng Noøi./.

Ñeå thay lôøi keát luaän, cuõng ñoàng thôøi traû lôøi cho nhöõng
ai coøn thaéc maéc, vì sao thua traän phaûi löu vong tî naïn maø
haøng naêm vaãn coøn toå chöùc kyû nieäm moät Quaân löïc khoâng
coøn söï hieän dieän. Toâi xin pheùp duøng baøi Thô sau ñaây, noùi
leân taâm traïng cuûa ngöôøi Cöïu Chieán binh Quaân Löïc Vieät
Nam Coäng Hoaø:

TRAÙCH NHIEÄM CHÖA HOAØN THAØNH. 71
Bao naêm neám maät naèm gai,
Daáu giaày ño böôùc soâng daøi, röøng saâu.
Ngaøy ñeâm laän ñaän aûi ñaàu,
Vì Daân ñaâu ngaïi daõi daàu gioù söông.
Doác loøng baûo veä Queâ höông,
Choáng loaøi Quûy Ñoû Baéc phöông baïo taøn.

ÑA HIEÄU 94

Boán muøa chieán ñaáu hieân ngang,
Giuùp Daân xaây döïng Xoùm Laøng yeân vui.
Trôù treâu Tai kieáp Gioáng noøi,
Ñoàng minh phaûn boäi, chôi vôi beõ baøng.
Hoaït ñaàu Laõnh tuï hai mang,
Buoäc quaân buoâng suùng ñaàu haøng caàu vinh.
OÂ danh baïi Töôùng baùn mình,
Theá gian nguyeàn ruûa, mieät khinh ñôøi ñôøi.
Thöông Daân boû xaùc bieån khôi,
Xoùt Quaân lao khoå, giöõa nôi nguïc tuø.
Haän thuø choàng chaát Thieân thu,
Non soâng tan taùc, xaùc xô tình ngöôøi.
Tha phöông traên trôû khoân nguoâi,
Ñoàng loøng hieäp söùc muoân ngöôøi chung lo.
Deïp tan Coäng ñaûng vong noâ,
Cuøng nhau döïng laïi cô ñoà Vieät Nam./.
Little Saigon, Nam California, Hoa Kyø.

72 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

NGUYEÃN-HUY HUØNG (K1)
Cöïu Ñaïi Taù Quaân löïc Vieät Nam Coäng hoaø, Phuï taù
Toång Cuïc tröôûng Chieán tranh Chính trò, kieâm Chuû nhieäm
Nhaät baùo Tieàn Tuyeán,
Cöïu Tuø Chính trò 13 naêm lao ñoäng khoå sai trong caùc
traïi caûi taïo cuûa Daûng vaø Nhaø nöôùc Coäng hoaø Xaõ hoäi Chuû
nghiaõ Vieät Nam sau 30-4-1975.
Sau ñaây laø 2 taám hình kyû nieäm chuïp trong buoåi leã
khaùnh thaønh Töôïng ñaøi Vieät Myõ taïi Sid Goldstein Freedom
Park thò xaõ Westminster ngaøy 27 thaùng 4 naêm 2003.
Trong hình töø traùi qua phaûi: Nguyeãn-huy Huøng (K1),
Leâ Nhö Huøng (K14) taùc giaû baøi haùt Voõ bi haønh khuùc cuûa
Tröôøng Voõ bò Quoác gia Vieät Nam.
Hình taïi khaùn ñaøi chính, töø traùi qua phaûi,
Haøng ñaàu: Ñoâ Ñoác Traàn Vaên Chôn, Thieáu Töôùng Lyù
Toøng Baù, Trung Töôùng Nguyeãn Baûo Trò, Thieáu Töôùng Traàn
Vaên Nhaät (maëc quaân phuïc vaø phu nhaân),
Haøng keá sau: Chuaån Töôùng Leâ Vaên Thaân, Thieáu
Töôùng Leâ Minh Ñaûo (bò che laáp bôûi ñaàu Töôùng Baù), Ñoác söï
haønh chaùnh Vöông Quoác Quaû, Ñaïi Taù Nguyeãn-Huy Huøng.

Moät trong caùc khaùn ñaøi phuï 2 beân khaùn ñaøi chính, Taïi khaùn ñaøi naøy
ñöôïc taäp trung caùc cöïu quaân nhaân Quaân löïc Vieät Nam Coäng Hoøa maëc
quaân phuïc caùc Binh chuûng Quaân löïc Vieät Nam Coäng Hoøa.

ÑA HIEÄU 94 73

Toaùn Quaân Kyø caùc Quoác gia Ñoàng Minh tham döï
cuoäc chieán taïi Vieät Nam vaø Quaân Kyø Quaân löïc Vieät Nam
Coäng Hoøa.

74 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

Moùn Quøa Voâ Giaù

Baây giôø ñaõ giöõa thaùng tö roài maø sao trôøi vaãn coøn laïnh
nhö theá naøy, nhìn nhöõng traùi ñaøo non e aáp, naèm aån giöõa
ñaùm laù xanh, nhö muoán ñöôïc chôû che trong voøng tay Meï.
Maøu xanh cuûa chuùng laøm toâi chôït lieân töôûng ñeán chieác aùo
len, ngaøy naøo Meï ñan cho khi coøn beù. Ngaøy aáy thaät xa laém
roài, chieác aùo len khoâng coøn nöõa vaø Meï cuõng boû chuùng toâi ñi
ñaõ 42 naêm nay. Nhöng sao moãi laàn nhôù ñeán Meï, toâi töôûng
nhö Meï vaãn coøn ñaây, vaãn beân toâi, soáng ñoäng nhö ngaøy naøo.
Meï ôi! tieáng goïi Meï thieát tha aáy laøm sao con coøn ñöôïc goïi
laïi nöõa ñaây Meï?

Gaàn ñeán ngaøy leã Mother's Day roài, caùi caûm giaùc mình
khoâng coøn Meï nöõa laøm toâi thaáy quaën thaét trong loøng. Ra
vöôøn haùi moät boù hoa hoàng thaém, daâng leân baøn thôø vaø thaép
moät neùn höông cho Meï, nhìn hình Meï qua laøn khoùi bay

ÑA HIEÄU 94 75

phaûng phaát maø sao buoàn thaät nhieàu. Meï ôi, con nhôù meï
laém, bao naêm roài con khoâng coøn ñöôïc höôûng tình thöông
yeâu cuûa Meï, khoâng ñöôïc nghe tieáng Meï noùi, Meï cöôøi, Meï
baûo ban, chæ daïy, lo laéng cho con. Vôùi con coøn noãi baát haïnh
naøo hôn haû Meï, Meï yeâu cuûa con, khi maø Meï ñaõ boû con ra
ñi ngay trong ngaøy leã vu quy. Buoåi saùng con töôi cöôøi, maëc
aùo ñoû leân xe hoa veà nhaø choàng, buoåi chieàu, con vaøo beänh
vieän, ñeå khoaùc leân ngöôøi chieác aùo tang traéng maø khoùc Meï.
Meï ñaõ boû ñi ñoät ngoät khoâng ai ngôø, ñeå roài töø luùc ñöa Meï ra
nghóa trang, thaû leân naép aùo quan nhöõng caùnh hoàng ñoû thaãm
maø Meï yeâu thích, thì cuõng töø ñoù con moà coâi Meï. “Moà coâi
Meï” caùi töø nghe ñau ñôùn quaù Meï ôi!

Trong cuoäc ñôøi chuùng ta ai chaúng coù Meï. Meï sinh ra
con, nuoâi naáng con baèng doøng söõa ngoït ngaøo, töø luùc môùi
loït loøng. Daét con ñi töøng nhöõng böôùc chaân chaäp chöõng ñaàu
tieân, roài ñeán khi con lôùn khoân, böôùc vaøo ñôøi. Meï vaãn beân
con, lo laéng, daïy doã cho con neân ngöôøi, che chôû con baèng
voøng tay aám aùp, yeâu thöông:

Mieäng ru, maét roõ hai haøng

Nuoâi con khoân lôùn Meï caøng theâm lo

(Ca dao)

Uôùc mong treân ñöôøng ñôøi con coâng thaønh, danh toaïi laø
Meï vui. Nhöõng khi con vaáp ngaõ, voøng tay meï vaãn luoân luoân
môû roäng ñoùn con, vaø luùc ñoù meï seõ laø ñieåm töïa, laø nguoàn
ñoäng vieân cho con ñöùng daäy tieáp tuïc ñoái maët vôùi ñôøi. Laøm
sao queân ñöôïc tieáng ru ngoït ngaøo cuûa meï trong nhöõng buoåi
tröa heø, nhöõng luùc thöùc khuya, daäy sôùm, chaêm soùc cho con,
töøng mieáng aên, giaác nguû, laøm sao keå heát ñöôïc coâng ôn sanh
thaønh, döôõng duïc cuûa Meï. OÂi tình meï thaät thieâng lieâng cao
caû voâ cuøng!

Ngoài buoàn nhôù Meï ta xöa

Mieäng nhai côm buùng, löôõi löøa caù xöông

(Ca dao)

76 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

Vôùi toâi, Meï laø moät Moùn Quaø Voâ Giaù maø Thöôïng ñeá
ñaõ daønh taëng cho con ngöôøi, khoâng coù Meï, chuùng ta ñaõ
khoâng coù maët treân theá gian naøy, khoâng toàn taïi trong xaõ hoäi
naøy, taïi sao laïi khoâng thöông yeâu, traân quyù vaø bieát ôn nhæ?

Hoâm nay ñaây, Meï toâi ñaõ khoâng coøn nöõa, sao toâi vaãn
coøn theøm ñöôïc nghe tieáng Meï haùt ru, vaãn theøm ñöôïc baøn
tay Meï vuoát ve trìu meán, theøm ñöôïc keå leå cuøng Meï nhöõng
buoàn vui cuûa cuoäc ñôøi, nhöng:

Meï xa roài, ai ngöôøi nghe keå leå

Chuyeän buoàn vui cuûa cuoäc soáng noåi troâi.

(T- Thuùy)

Vaâng, toâi theøm laém, theøm coù laïi Meï nhö ngaøy naøo ñeå
coù theå baùo ñaùp coâng ôn cuûa Meï trong muoân moät. Nhöng
theøm muoán vaãn chæ laø theøm muoán maø thoâi, thôøi gian ñaâu
coù quay ngöôïc laïi bao giôø!

Chuùng ta ñaõ töøng ñöôïc ñoïc, ñöôïc nghe raát nhieàu nhöõng
baøi thô, baøi haùt ca tuïng Meï, nhôù thöông Meï nhö:

Y Vaân trong “Loøng Meï”:

Loøng Meï bao la nhö bieån Thaùi Bình daït daøo

Tình meï tha thieát nhö doøng suoái hieàn ngoït ngaøo

Lôøi Meï eâm aám nhö ñoàng luùa chieàu rì raøo…

hoaëc trong ca dao:

Meï giaø nhö chuoái ba höông

Nhö xoâi neáp maät nhö ñöôøng mía lau

roài cuûa thi só Löu Troïng Lö:

Toâi nhôù me toâi thuôû thieáu thôøi

Luùc Ngöôøi coøn soáng toâi leân möôøi

Moãi laàn naéng môùi reo ngoaøi noäi

AÙo ñoû ngöôøi ñöa tröôùc daäu phôi

ÑA HIEÄU 94 77

Hình daùng meï toâi chöûa xoùa môø
Vaãn coøn möôøng töôïng luùc vaøo ra
Neùt cöôøi ñen nhaùnh sau tay aùo
Trong aùnh tröa heø tröôùc daäu thöa.
(Naéng môùi)
Traàn Trung Ñaïo:
Ví maø toâi ñoåi thôøi gian ñöôïc
Ñoåi caû thieân thu tieáng Meï cöôøi.
Coøn, coøn nhieàu laém…
Vaø cuõng nhö toâi, moät ngöôøi moà coâi Meï, moùn quaø voâ giaù
maø Thöôïng Ñeá ban cho, khi ñaõ khoâng coøn nöõa, thì bieát tìm
ñaâu hình boùng ngöôøi Meï daáu yeâu ngaøy naøo, coù coøn chaêng
chæ laø moät nuï cöôøi trong taám aûnh treân baøn thôø maø thoâi:
Vaø giôø ñaây trong khoùi höông phaûng phaát
Nhìn Meï cöôøi, con ngaán leä traøo rôi
Nuï cöôøi xöa, nay ñaõ caùch xa roài
Con ñaõ maát, Meï ôi, con maát Meï.
(M-Sôn & T-Thuyù)
Vaâng, toâi ñaõ maát caû hai ngöôøi Meï, meï toâi vaø meï choàng,
caû hai ñeàu ñaõ thöông yeâu toâi, ñaõ daønh cho toâi taát caû tình
caûm ngoït ngaøo nhaát cuûa Ngöôøi, laøm sao toâi coù theå queân
ñöôïc, vaø nhöõng doøng nöôùc maét ñaâu coù theå laøm cho nguoâi
ngoai noãi ñau con maát Meï:
Chaép tay khaán nguyeän cao xanh
Caàu höông hoàn Meï an laønh coõi xa
Khoùc meï loøng con xoùt xa
Khoùc Meï nöôùc maét chan hoøa, Meï ôi
Nöôùc maét khoùc Meï moät thôøi
Loøng con nhôù Meï moät ñôøi, Meï yeâu

78 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

Ngoaøi kia möa gioù muoân chieàu

Meï ôi, khoùc Meï nöôùc maét nhieàu hôn möa.

(M-Sôn & T- Thuyù)

Noãi ñau buoàn maát meï khoâng daønh rieâng cho ngöôøi naøo.
Choàng toâi coù moät ngöôøi baïn, anh Leâ Taán Taøi, cuøng hoïc trong
tröôøng Voõ Bò Quoác Gia Vieät Nam. Anh laø ngöôøi baïn cuøng ôû
ñaïi ñoäi F, khoùa 20. Cuøng chung moät taâm traïng maát Meï, laïi
vì hoaøn caûnh, choàng toâi cuõng nhö anh ñaõ khoâng ñöôïc nhìn
maët meï mình laàn cuoái cuøng, tröôùc khi Meï ra ñi vónh vieãn.
Choàng toâi buoàn vaø anh cuõng theá. Anh keå:

Buoàn laém anh chò aï, Meï toâi maát khi toâi coøn ôû trong tuø
CS, caû nhaø ñaõ daáu khoâng cho toâi bieát, neân toâi cöù ñinh ninh
Meï vaãn coøn ñoù, vaãn coøn khoûe maïnh ñeå chôø ngaøy con trôû
veà. Nhöng… gioïng anh nhö ngheïn laïi, khi toâi veà, nieàm vui
gaëp laïi Meï, ñöôïc oâm Meï, ñöôïc taâm söï cuøng Meï, boãng vuït
tan nhö maây khoùi. Moät söï huït haãng ñeán naùt tim, ñeán ngheïn
thôû, khi toâi nhìn thaáy aûnh cuûa Meï treân baøn thôø. Anh chò bieát
khoâng, toâi nhìn traân traân vaøo taám aûnh vaø khoâng tin vaøo maét
mình, khoâng tin ñoù laø söï thaät. Ñuùng, laøm sao maø tin ñöôïc
khi moïi ngöôøi ñeàu noùi vôùi toâi, khi toâi coøn ôû trong tuø laø meï
toâi vaãn khoûe, vaãn hoûi thaêm toâi vaø chôø ngaøy toâi trôû veà maø.
Trong cuoäc ñôøi toâi, töø ngaøy vaøo lính, cho ñeán khi ñi tuø CS,
toâi gaëp bieát bao ñaéng cay, cöïc khoå, nhöng chöa bao giôø
toâi bieát khoùc laø gì, theá maø…ngaøy hoâm aáy toâi ñaõ khoùc, khoùc
nhö chöa bao giôø ñöôïc khoùc. Toâi nhôù Meï toâi nhieàu laém,
nhieàu laém anh chò aï. Ngay hoâm aáy, toâi ra moä Meï, oâm laáy
moä, toâi khoùc thaät nhieàu, Meï toâi ñaõ xa toâi thaät roài, Meï naèm
saâu trong loøng ñaát laïnh, vónh vieãn xa toâi, boû laïi toâi coâ ñôn
moät mình treân caùi coõi ñôøi naøy, nôi caùi nghóa trang buoàn teû,
laïnh luøng naøy. Nhìn hình meï toâi trong laøn khoùi höông môø
aûo, toâi thaáy buoàn thaät laø buoàn, toâi laïi khoùc.

Meï ôi, con nhôù Meï laém, luùc Meï coøn soáng con ñaõ khoâng
ñöôïc gaàn Meï, baây giôø Meï ñi roài, con seõ laøm sao ñaây, Meï ôi!

Roài toâi quyeát ñònh ôû beân moä Meï, ngöôøi nhaø khuyeân

ÑA HIEÄU 94 79

can khoâng ñöôïc ñaønh phaûi caêng moät taám leàu cho toâi che
möa naéng. Naêm ngaøy ôû beân moä Meï, khoâng aên uoáng, thaáy
toâi quaù tieàu tuïy neân moïi ngöôøi ñaõ duøng aùp löïc baét phaûi veà.
Noãi ñau buoàn maát Meï laø moät noãi ñau buoàn khoân nguoâi, ñaõ
bao naêm roài theá maø moãi khi nhôù ñeán Meï laïi khoâng caàm
ñöôïc nöôùc maét.”

Roài nhöõng kyû nieäm veà Meï anh, ñaõ ñöôïc nhaéc laïi:

“Sôn, coøn nhôù laàn oâng tôùi ngaõ ba Tam Hieäp nôí lieân
ñoaøn 7 BÑQ cuûa toâi ñang ñoùng ôû ñoù khoâng?”

“Nhôù chöù, laàn ñoù ñi coâng taùc Bieân Hoøa gheù thaêm oâng,
ruû oâng ra ngoaøi aên tröa, oâng khoâng chòu, laïi keùo toâi ôû laïi
aên côm thòt kho hoät vòt vôùi döa gíaù maø baø giaø oâng ñem leân
ñoù. Ngon thieät, toâi nhôù hoaøi muøi vò aáy tôùi ngaøy hoâm nay,
chæ tieác laø böõa ñoù Baùc veà sôùm, neân khoâng ñöôïc haân haïnh
chaøo vaø caùm ôn Baùc veà böõa aên thaät ngon naøy”.

Vôùi anh, noãi ñau maát Meï cöù maõi canh caùnh beân loøng.
Meï anh raát thöông anh, nhöõng nôi naøo anh ñoùng quaân,
Baùc ñeàu ñi thaêm moãi khi coù theå, vaø laàn naøo anh cuõng ñöôïc
höôûng nhöõng moùn aên ngon do Baùc laøm. Baây giôø Baùc maát
roài thöû hoûi laøm sao anh khoâng ñau, khoâng buoàn. Nhöng roài
moät hoâm, anh hí höûng khoe vôùi chuùng toâi, gioïng anh coù veû
vui töôi chi laï:

“Toâi coù moät tin vui muoán chia seû cuøng anh chò. Khoâng
bieát Sôn coù nhôù Nguyeãn Quoác Chính ôû ñaïi ñoäi D/20 khoâng?
Phaïm Caûng vöøa cho bieát tin cuûa ngöôøi em Chính laø Nguyeãn
Vinh Quang hieän ñang ôû Minnesota, toâi coù lieân laïc vôùi
Quang vaø ñaõ bieát ñöôïc ñòa chæ cuøng soá phone cuûa thaân maãu
Nguyeãn Quoác Chính taïi Vieät Nam, hieän nay cuï vaãn khoeû.
Toâi ñaõ goïi ñieän thoaïi hoûi thaêm cuï, cuï möøng laém khi nghe
toâi töï giôùi thieäu toâi laø Leâ Taán Taøi, baïn cuøng khoùa 20 vôùi
Chính taïi TVBQG Ñaø Laït, töø Myõ goïi veà. Nghe noùi vaäy, Cuï
caûm ñoäng run run hoûi toâi:

“Sao caùc con bieát maø goïi cho Baùc vaäy con?”

80 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

Baèng moät gioïng ñaày nöôùc maét, cuï keå cho toâi nghe taát caû
nhöõng gì veà Chính, töø naêm sinh, thaùng ñeû, roài töû traän ngaøy
naøo, khoâng moät chi tieát naøo maø cuï queân, duø naêm nay cuï
ñaõ 96 tuoåi roài vaø duø Chính cuõng ñaõ ra ñi töø naêm 1967. Theá
môùi bieát loøng meï thöông con saâu ñaäm nhö theá naøo. Gioïng
noùi tình caûm, tha thieát cuûa moät ngöôøi meï nhaéc ñeán nhöõng
kyû nieäm veà ñöùa con khoâng coøn nöõa môùi xuùc ñoäng laøm sao.
Toâi ngoài ñoù, nghe cuï noùi maø cuõng khoùc theo Cuï. Caùch noùi
cuûa Cuï vaãn mang aâm höôûng cuûa ngöôøi Haø Noäi thanh lòch
ngaøy xöa, raát ngoït ngaøo, raát nheï nhaøng, vaø aâu yeám. Cuï hoûi
han aân caàn laøm toâi caûm ñoäng voâ cuøng, toâí thaáy nhö mình
ñang ñöôïc nghe laïi tieáng noùi cuûa ngöôøi Meï thaân yeâu ngaøy
naøo. Cuï ñaõ cho toâi ñöôïc soáng trong caùi tình maåu töû maø toâi
thieáu thoán töø laâu. Toâi thaät vui laém, ñaõ laâu roài toâi chöa heà
coù caùi caûm giaùc aáy. Caùi caûm giaùc Meï toâi ñaõ trôû veà, trong
toâi. Ñoù chính laø nieàm vui maø toâi muoán anh chò cuøng chia seû.

“Ñöông nhieân roài, phaûi möøng cho anh ñaõ coù ñöôïc nieàm
haïnh phuùc ñoù chöù. Khoâng bieát anh coøn nhôù trong baøi Tình
Baïn, baø xaõ toâi vieát, coù moät caâu maø toâi chaéc anh Chính cuõng
raát muoán noùi vôùi anh laø: “Caùm ôn veà taát caû nhöõng gì baïn
ñaõ laøm cho toâi, caùm ôn tình baïn cuûa chuùng mình.” vaø moät
ñieàu nöõa toâi nghó, thaân maãu cuûa anh Chính cuõng seõ raát vui
vì, qua cuoäc noùi chuyeän vôùi anh, ñöôïc nghe nhaéc veà nhöõng
kyû nieäm cuûa ñöùa con ñaõ khuaát vôùi ngöôøi baïn con mình, chaéc
ñaõ cho Cuï Baø tìm laïi ñöôïc hình aûnh cuûa anh Chính ngaøy
naøo, coù phaûi theá khoâng?

“Toâi mong laø vaäy.”

Sau laàn ñieän thoaïi ñoù, anh ñaõ ñeà nghò ñeå trích töø quyõ
cuûa K20, 300US göûi veà Vieät Nam, bieáu cuï. Vieäc laøm cuûa
anh ñaõ ñöôïc anh em trong K20 uûng hoä. Email cuûa anh Voõ
Coâng Danh:

“Toâi hoaøn toaøn ñoàng yù caùch laøm cuûa baùc Taøi, xin hoan
hoâ baùc Taøi.”

Anh Leâ Thanh Phong vieát:

ÑA HIEÄU 94 81

“Hoaøn toaøn ñoàng yù vôùi vieäc laøm cuûa baùc Toång, tieàn
ñeå giuùp ñôõ laø ñieàu ñaùng quyù, nhöng haønh ñoäng hoûi thaêm
baø cuï laïi caøng quyù hôn, noùi leân tình töông thaân cuûa khoùa.”

Anh Nguyeãn Chaùnh Tröïc:
“Hoaøn toaøn ñoàng yù vôùi vieäc laøm ñaày yù nghóa cuûa baïn.”
Anh Chu Só Löông:
“Vieäc laøm naøy quaù toát, laøm nhö vaäy môùi coù yù nghóa.
Tình maãu töû thieâng lieâng trong muøa leã Meï 8/5/2011”
Vaø oâng xaõ toâi:
“Raát uûng hoä vieäc laøm ñaày tình ngöôøi cuûa baïn”
Moät vieäc laøm ñaõ neâu cao ñöôïc yù nghóa boán chöõ Tình
Töï Voõ Bò, ñaõ chöùng toû caùi Taâm raát ñaày tình ngöôøi cuûa anh
vaø anh ñöôïc hoài baùo baèng nieàm vui, khi tìm thaáy caùi caûm
giaùc, tình maãu töû ñaõ trôû veà, xin chuùc möøng cho anh.
Cuõng xin möøng cho nhöõng ai coøn coù dieãm phuùc ñang
ñöôïc soáng gaàn Meï, ñöôïc höôûng tình thöông yeâu cuûa Meï.
Nhöng cuõng buoàn cho nhöõng ngöôøi vì caûnh nöôùc maát nhaø
tan, soáng tha phöông nôi xöù laï, caùch xa ngaøn truøng, khoâng
theå gaàn guõi ñeå phuïng döôõng Meï, nhöõng luùc tuoåi giaø boùng
xeá, ñeå trong loøng caûm thaáy xoùt xa, nhôù veà Meï thaät nhieàu:
Chieàu chieàu chim vòt keâu chieàu
Baâng khuaâng nhôù Meï chín chieàu ruoät ñau
Chieàu chieàu ra ñöùng ngoõ sau
Troâng veà queâ meï ruoät ñau chín chieàu
(Ca dao)

Töôøng Thuùy/K20B
Tucson – Az - 2011

82 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

Khoùa 17 VBQGVN
50 naêm moät chaëng ñöôøng

(Ñeå töôûng nhôù tôùi thaày Traàn Ngoïc Huyeán)
Song Vuõ (Ngoâ Vaên Xuaân K17)

Baây giôø laø thaùng Ba. Töø trong khung cöûa nhìn ra ngoaøi,
doïc theo hai beân ñöôøng phoá nôi toâi ôû; nhöõng ñoaù hoa anh
ñaøo ñang nôû roä. Anh ñaøo naêm nay nôû muoän hôn so vôùi moïi
naêm. Buoåi saùng khi maët trôøi vöøa leân khoûi ñöôøng chaân trôøi.
Nhöõng gioït söông mai coøn lung linh trong naéng sôùm laáp
laùnh treân nhöõng ñoït laù non, gioù nheø nheï thoåi. Noãi nhôù veà
ngoâi Tröôøng Meï uøa tôùi. Noãi nhôù day döùt trong loøng. Nhìn
qua phía beân kia ñöôøng, xa xa moät raëng ñoài thaáp thoai thoaûi
bao phuû baèng moät lôùp coû non. Xa hôn töø ñöôøng vieàn chaân
trôøi, noåi leân nhöõng ngoïn ñoài môø xanh; Ñaø Laït long lanh
hieän ra trong kyù öùc. Nhöõng buoåi saùng nhö theá toâi ñaõ ngoài
raát laâu, ñaém mình trong hoài nieäm veà nhöõng ñieàu raát thaân
thöông trong ñôøi mình.

Toâi nhôù tôùi ngaøy 11 thaùng 11 naêm 1960, töø vuøng ñaàu
giôùi tuyeán cho tôùi vuøng cöïc Nam cuûa ñaát nöôùc, hai traêm
möôøi thaønh vieân cuûa khoaù 17 chuùng toâi ñaõ hoïp maët tröôùc
coång tröôøng. Chuyeán xe löûa ì aïch leo doác chôû hôn traêm
ngöôøi thuoäc Quaân khu Thuû Ñoâ vaø Vuøng 3 Chieán thuaät ñaõ
ñöa chuùng toâi töø ga xe löûa Hoaø Höng Saøi goøn ñi leân. Roài
ñoaøn xe löûa töø Vuøng I ñi vaøo, caùc tænh duyeân haûi laân caän do
caùc ñoaøn coâng voa chôû thaúng leân tröôøng. Rieâng toaùn chuùng
toâi qua moät ñeâm nguû gaø gaät, chín giôø saùng ngaøy 11 ñoaøn
xe ñi vaøo saân ga Ñaø laït. Nhöõng chaøng trai töù xöù, tay xaùch
naùch mang ñuû kieåu haønh lyù caù nhaân teà töïu tröôùc cöûa nhaø
ga chôø leänh. Vöøa böôùc ra khoûi saân ga ñaõ nhìn thaáy caùc vò
SVSQ khoùa 15 cuøng caùc só quan caùn boä cuûa Tröôøng ñang
ñöùng chôø saün beân moät ñoaøn GMC ñaäu thaønh haøng tröôùc
cöûa. Laàn löôït chuùng toâi leân xe veà tröôøng. Luùc naøy tröôøng

ÑA HIEÄU 94 83

coøn ôû vò trí cuõ coù teân Khu Löõ Gia. Ñaây chính laø khu Beänh
vieän De Catroux cuûa Phaùp maø sau ñoù ñöôïc duøng laøm trung
taâm huaán luyeän só quan Vieät Nam coù teân Tröôøng Voõ Bò
Lieân Quaân Ñaø Laït.

Taâm tö chuùng toâi luùc ñoù chöùa ñaày nhöõng hình aûnh ñeïp
ñeõ haøo huøng cuûa caùc SVSQ Ñaø laït maø chuùng toâi töøng thaáy
khi nhìn caùc anh veà tham döï dieãn haønh hoaëc ñi baùt phoá
Saøi goøn. Vöøa xuoáng khoûi xe böôùc chaân vaøo phoøng khaùch
vaõng lai ñöôïc ñaët saùt coång ra vaøo, laïi moät laàn nöõa chuùng
toâi nhìn thaáy ôû nôi ñaây bao hình aûnh ñeïp maét khaùc. Nhöõng
taám hình chuïp khi thöïc taäp taùc chieán, luùc chaêm chuù nghe
giaûng trong caùc phoøng hoïc, beân caïnh laø hình caùc SVSQ ñaøn
anh cuøng ngöôøi yeâu ñi daïo phoá… taát caû taïo ra moät nieàm vui
laâng laâng phôi phôùi.

Ñang “boàng beành” treân maây nhö theá boãng coù tieáng
loa keâu goïi taát caû chuùng toâi ra saép haøng thöù töï tröôùc saân coû
trong tröôøng ñeå nhaän leänh. Toâi nhôù maõi moät aán töôïng ñeïp
khi nhìn nieân tröôûng Hoaøng Baûo Ngoïc, caùn boä tieåu ñoaøn
tröôûng taân khoùa sinh luùc ñoù, ñöùng ra töï giôùi thieäu veà mình
vaø cho leänh chuùng toâi saép haøng theo danh saùch ñaõ ñöôïc thieát
laäp saün. Chuùng toâi laàn löôït ñöôïc keâu teân töøng toaùn 10 ngöôøi
ñöùng vaøo ñoäi hình moät tieåu ñoäi. Roài töøng SVSQ khoùa 15 ñi
ra nhaän laõnh tieåu ñoäi cuûa mình vaø ngay sau ñoù laø moät caâu
khaåu leänh nghe raát “shock“, “haõy chaïy theo toâi!”

Caû saân boùng trôû thaønh moät quang caûnh khoâng gioáng ai.
Töøng toaùn ngöôøi aên maëc thöôøng phuïc ñuû kieåu quaàn aùo, ñuû
maàu saéc, tay mang va ly hoaëc tuùi xaùch, thaäm chí coù ngöôøi
mang theo caû moät chieác valy baèng da thuoäc to ñuøng khoâng
xaùch noåi phaûi vaùc leân vai ì aïch chaïy theo!

May maén cho toâi, moät ngöôøi baïn cuøng phoá coù ngöôøi
anh töøng ñi khoùa 16 baùo ñoäng bieát tröôùc; ñöøng coù daïi doät
mang nhieàu quaàn aùo hay ñoà naëng vì seõ chaïy khoâng noåi!
Toâi chæ coù moät xaùch tay nhoû trong ñoù coù moät boä ñoà daân söï,
ñoà loùt vaø ít vaät duïng veä sinh.

Sau khi chaïy moät voøng saân. Cuõng may laø saân coû nhoû,
neáu khoâng khoâng bieát chuyeän gì seõ xaåy ñeán. Nieân tröôûng

84 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

Nguyeãn Höõu Coâng Khoùa 15 tieåu ñoäi tröôûng cuûa chuùng toâi
cho leänh tieåu ñoäi döøng laïi ñeå… thôû. Möôøi teân lính chöa ra
lính, daân chaúng phaûi daân maët maøy xanh leø thôû hoån heån noái
ñuoâi nhau ñöùng laïi ngô ngaùc. Haønh lyù ñöôïc boû xuoáng saân.
SVSQ Tieåu ñoäi tröôûng Coâng ra leänh “Keå töø baây giôø, moïi
ñoäng taùc cuûa caùc anh phaûi maïnh daïn döùt khoùat, nghe roõ
chöa?”. Caû toaùn ñoàng thanh “Roõ”. Cao Ngoïc Quang, anh
chaøng coù chieác valy da to nheø nheï boû vali xuoáng beân caïnh
choã ñöùng lieàn bò chænh.

“Anh kia, boû maïnh xuoáng ñöôïc khoâng? Laøm gì roùn
reùn nhö con gaùi daäy? Nhaác valy leân, boû laïi maïnh xuoáng
döôùi ñaát!”

Quang cuùi xuoáng keùo valy leân roài cuõng boû xuoáng tuy
coù maïnh tay theâm moät chuùt.

“ Anh kia coù nghe toâi noùi gì khoâng? Boû maïnh xuoáng
cho toâi xem!”

Laàn naøy thì Quang ñaønh laøm theo ñuùng leänh. Chieác
valy ñöôïc daèn maïnh xuoáng ñaát trong “uaát öùc” vaø moät tieáng
loaûng xoaûng töø trong valy vang ra. Khoâng ai bieát laø moùn gì
ñaõ beå. Cho ñeán toái trôû veà phoøng nguû, Quang môùi cho bieát
ñoù laø chieác ñoàng hoà baùo thöùc maø oâng giaø cöù nhaát ñònh baét
phaûi mang theo vì sôï buoåi saùng haén nguû nöôùng khoâng thöùc
giaác ñuùng giôø ñeå taäp luyeän!

Sau ñoù laø baøi taäp xöng danh. Moãi ngöôøi laàn löôït noùi
roõ teân hoï cuûa mình vaø ñôn vò. Ví duï toâi phaûi hoâ to cho moïi
ngöôøi trong tieåu ñoäi nhö sau

“Taân khoùa sinh Ngoâ Vaên Xuaân tieåu ñoäi 2 trung ñoäi 1
ñaïi ñoäi B khoùa 17.”

Cho duø hoâ to tôùi côõ naøo, caâu traû lôøi raát laïnh luøng cuûa
nieân tröôûng Coâng vaãn laø “To leân, toâi khoâng nghe gì caû!”.
Cho ñeán khi muoán noå cuoáng hoïng, gioïng khan haún ñi chæ
coøn nghe tieáng khaøo khaøo thì nieân tröôûng Coâng laïi… nghe roõ!

Baøi taäp naøy mang ñeán cho chuùng toâi raát nhieàu tai
bay vaï gioù. Vì caùc tieåu ñoäi taäp hoïp gaàn nhau neân ngöôøi ôû
toaùn naøy xöng danh, caùc toaùn laân caän ñeàu nghe raát roõ. Toâi
coøn nhôù baïn toâi, Phan Cao Caùc, sau hôn vaøi chuïc laàn taäp,

ÑA HIEÄU 94 85

anh baét ñaàu laïc gioïng, caâu xöng danh cuûa anh nghe trôû
thaønh

“OÂng thaân sinh mang bao caùt!” Laøm caû tieåu ñoäi keå caû
nieân tröôûng Coâng phaûi phì cöôøi! Vaø keát quûa laø caû tieåu ñoäi
laïi theo nhau chaïy phaït moät voøng saân!

Toâi nhôù tôùi nhöõng ngaøy sau ñoù trong moät ñeâm toái trôøi,
gaàn ba giôø saùng, trôøi Ñaø laït laïnh caêm caêm. Caû buoàng ñang
nguû say thì ñeøn baät saùng. SVSQ Traàn vaên Moät cuøng ba vò
khaùc ra leänh baùo ñoäng! Taát caû ñaïi ñoäi B nhoán nhaùo baät thöùc.
Sau ñoù laø leänh taäp hoïp tröôùc saân ñeå chaïy boä vì lyù do phaûn
öùng quùa chaäm khi nghe leänh taäp hoïp! Baåy chuïc ngöôøi trong
boä ñoà nguû daøi tay maøu traéng laëng leõ chaïy chaäp chôøn giöõa
ñeâm khuya veà saùng. Haõy thöû töôûng töôïng ra xem ñoaøn ngöôøi
ñoù coù khaùc gì moät toaùn ma chôi ñang bay löôïn di chuyeån
trong söông muø! Maø ñaâu ñaõ heát chuyeän. Sau voøng chaïy,
ñaïi ñoäi ñöôïc taäp hoïp giöõa saân boùng, Nieân tröôûng Moät ra
leänh “Sau khi nghe tieáng coøi, toâi seõ baét ñaàu ñeám ñeán 10,
caùc anh phaûi laøm sao chaïy thaät nhanh tôùi hai coät goal ôû hai
beân cuoái saân banh hoaëc caùc caây coät ñieän hoaëc caây chung
quanh saân roài tìm caùch leo leân treân, anh naøo coù chaân chaïm
döôùi ñaát seõ bò phaït!”. Vöøa tan tieáng coøi laø tuïi toâi thi nhau
chaïy thuïc maïng. Khi tieáng ñeám ñeán möôøi chaám döùt caû chu
vi saân coû laø nhöõng ñaùm ma quaàn aùo traéng treo luûng laúng
môø aûo treân thaønh caây, coät goã!

Tuaàn leã tieáp sau ñoù ñeán phieân tröïc cuûa SVSQ Leâ Minh
Hoaøng. Sau khi “laáy côù” treã naûi khi thi haønh leänh baùo ñoäng
giöõa ñeâm cuûa chuùng toâi. Laàn naøy hình phaït khoâng phaûi laø
chaïy boä nöõa maø laø thay quaàn aùo heïn giôø. Chuùng toâi ñöôïc
leänh phaûi thay ñoà daân chính cuûa mình ñaõ mang theo khi
nhaäp hoïc trong voøng 5 phuùt sau ñoù ra taäp hoïp ngoaøi saân.
Sau naêm tuaàn huaán luyeän, quaàn aùo daân söï chuùng toâi mang
theo haàu nhö ñeàu bò xeù raùch heát ñeå laøm gieû lau giaày, chuøi
caàu tieâu... thaønh ra khi môùi nghe leänh töôûng ngon aên naøo
ngôø khi thöïc hieän môùi taù hoûa! Phaàn lôùn chuùng toâi chæ coøn
giöõ laïi ñöôïc quaàn daøi coøn phaàn aùo maëc keå nhö thua! Ñöùa thì

86 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

maëc moät nöûa chieác aùo ñaõ xeù boû moät nöûa, thaäm chí coù ñöùa
chæ coøn caùi coå aùo vaø moät vaït. Quaû thaät nhìn nhau maø khoâng
theå nhòn ñöôïc cöôøi! Gioáng heät moät luõ caùi bang, quaàn aùo
raùch möôùp hôû löng hôû buïng, coù ñöùa maëc quaàn coù moät oáng!

Giôø ñaây ngoài hoài töôûng laïi nhöõng kyû nieäm ngoä nghónh
ñoù toâi vaãn coøn thaéc maéc khoâng bieát coù phaûi laø chính nhôø
nhöõng kyû nieäm khoù queân ñoù maø cho maõi ñeán giôø ñaây moãi
khi gaëp laïi caùc nieân tröôûng khoùa 15 chuùng toâi laïi coù dòp
cuøng nhau oân laïi roài nhìn nhau cöôøi thoûai maùi hay khoâng?
Suy cho cuøng toâi vaãn nghó, ñoâi luùc chính nhöõng ñieàu töôûng
vaët vaõnh ñoù laïi laø sôïi giaây raøng buoäc chuùng toâi chaët cheõ
hôn baát kyø ñieàu gì khaùc.

Khoùa chuùng toâi laø khoùa thöù hai sau khoùa 16 nhaäp hoïc
khi tröôøng ñöôïc ñoåi teân töø Voõ Bò Lieân Quaân Ñaølaït trôû thaønh
Tröôøng Voõ Bò Quoác Gia Vieät Nam. Luùc chuùng toâi trình dieän,
Töôùng Leâ Vaên Kim coøn laø Chæ huy tröôûng. Sau ñoù ít ngaøy
Trung taù Traàn Ngoïc Huyeán leân thay. Cuõng baét ñaàu töø ñaây
chöông trình giaûng daäy vaø cung caùch huaán luyeän ñöôïc aùp
duïng ñuùng theo quy caùch cuûa tröôøng West Point Hoa Kyø.

Coù bieát bao bieán coá ñaõ xaåy ñeán cho khoùa chuùng toâi töø
luùc khoûi ñaàu nhaäp hoïc cho tôùi khi ra tröôøng. Ngaøy chuùng toâi
xa Saøi goøn cuõng laø ngaøy moät soá só quan nhaåy duø do trung
taù Vöông Vaên Ñoâng vaø Nguyeãn Trieäu Hoàng cuøng ñaïi taù
Nguyeãn Chaùnh Thi; luaät sö Hoaøng Cô Thuïy khôûi xöôùng vuï
binh bieán laät ñoå Toång Thoáng Dieäm. Toâi nhôù tôùi 2 ngaøy sau
cuoäc binh bieán, chuùng toâi ngöng taäp, caùc ñaïi ñoäi khoùa sinh
ñöôïc leänh thöôøng tröïc trong phoøng öùng chieán. Nieân tröôûng
Ñoøan Thanh Taâm ñaïi ñoäi tröôûng ñaïi ñoäi B taân khoùa sinh
daãn 3 teân lính môùi coù thaâm nieân quaân vuï... 3 ngaøy goàm
toâi, Ñaøo Höõu Phöôùc vaø Hoaøng Ñình Ngoaïn kheä neä ñöùa
vaùc noøng, ñöùa beä suùng, ñöùa vaùc thuøng ñaïn leo leân toaø laàu
chính cuûa tröôøng boá trí nhaém noøng suùng ra cöûa chính! (Caû
ba chuùng toâi thaäm chí cuõng chöa bieát teân goïi cuûa loaïi suùng
naøy laø gì!). Nieân tröôûng Taâm giaûi thích ñaây laø loaïi ñaïi lieân
30 giaûi nhieät baèng nöôùc! caùc anh khi coù bieán coá seõ ñi theo
toâi leân vò trí naøy boá trí phoøng thuû tröôøng, toâi seõ laø xaï thuû

ÑA HIEÄU 94 87

chính. Nhieäm vuï cuûa caùc anh laø taûi ñaïn vaø phuï toâi, nghe
roõ chöa? Caû ba ñoàng thanh “Roõ!”. Sau ñoù chuùng toâi töï nhuû
“Khoâng bieát chuyeän gì ñaõ xaåy ra, coù phaûi ñaây laø thöïc taäp
hay khoâng? Phoøng thuû tröôøng ñeå choáng laïi ai?...” Caû tuaàn
sau môùi roõ thì ra chuùng toâi phoøng thuû tröôøng ñeå choáng “binh
bieán” ñaõ dieãn ra tröôùc ñoù taïi Saøi Goøn!

Nhöõng ngaøy keá tieáp sau ñoù coù teân laø 8 tuaàn leã huaán
nhuïc. Trong suoát thôøi gian naøy chuùng toâi ñöôïc laøm quen
vôùi moät neáp soáng hoaøn toaøn môùi laï vôùi cuoäc soáng tröôùc ñoù
khi chöa maëc aùo lính. Nhöõng baøi taäp cô baûn caù nhaân taùc
chieán taäp cho chuùng toâi nhöõng ñoäng taùc caên baûn cuûa moät
chieán binh. Keá ñeán laø nhöõng kieán thöùc veà söû duïng vuõ khí,
chaát noå, quaân kyû, quaân phong…

Nhöng coù ñieàu maø cho ñeán cuoái ñôøi, nhöõng ai ñaõ töøng
kinh qua giai ñoaïn huaán luyeän cô baûn naøy, chaéc haún khoâng
theå naøo queân ñöôïc, ñoù laø heä thoáng töï chæ huy cuûa tröôøng.
Caùc khoùa ñaøn anh thaâm nieân nhaát chuaån bò ra tröôøng vaøo
naêm sau ñaûm nhaän traùch vuï chæ huy caùc khoùa ñaøn em trong
tröôøng. Luùc chuùng toâi nhaäp hoïc khoùa 15 laø ñaïi nieân tröôûng,
keá ñeán khoùa 16 ñang theo hoïc naêm thöù hai. Cho tôùi naêm
1963 khi chuùng toâi leân naêm thöù 3 cuõng laø luùc trong tröôøng
coù tôùi 4 khoùa hoïc laø caùc khoùa 16, 17, 18 vaø 19. Ñoù laø lyù do
taïi sao 4 khoùa chuùng toâi laïi thaân quen nhau ñeán theá. Khoùa
18 laø hoïc troø cuûa khoùa 16 vaø khoùa 19 laø hoïc troø cuûa khoùa
17 chuùng toâi. Trong quan nieäm ñaøo taïo moät só quan coù ñuû
trình ñoä kieán thöùc veà vaên hoùa vaø quaân söï thích nghi cho cuoäc
chieán tranh töông lai tröôùc söï tieán boä ngaøy caøng nhanh cuûa
caùc loaïi vuõ khí vaø khoa hoïc quaân söï. Ñoù laø lyù do moãi naêm
chuùng toâi coù tôùi 9 thaùng hoïc vaên hoùa taïi tröôøng vaø 3 thaùng
thöïc taäp quaân söï treân thöïc ñòa caên cöù Mô Loâng. Theâm vaøo
ñoù, chieán tranh cuõng ñoøi hoûi nhöõng caáp chæ huy bieát tuaân
thöôïng leänh tuyeät ñoái, khoâng thaéc maéc vôùi khaåu hieäu nhaäp
taâm“ Thi haønh tröôùc khieáu naïi sau”. Chuùng ta khoan baøn
tôùi taùc ñoäng heä luïy cuûa phöông chaâm naøy, nhöng roõ raøng
trong giaây phuùt hieåm nguy, ngöôøi chieán binh khoâng theå laøm
ñieàu gì khaùc hôn laø phaûi bieát tuaân leänh thöôïng caáp moät caùch

88 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

tuyeät ñoái ñeå kòp phaûn xaï ngay töùc khaéc tröôùc tình huoáng
ñang ñoái maët. Suùng noå ñaïn rôi maø coøn tranh caõi thaéc maéc
khieáu naïi thì laøm sao coù theå hoaøn thaønh nhieäm vuï? Ñoù laø
lyù do ñeå giaûi thích veà muïc ñích cuûa 8 tuaán leã ñaàu tieân maø
coù ngöôøi coøn goïi laø thôøi gian huaán nhuïc. Chính nhôø thôøi
gian naøy nhö nieân tröôûng Voõ Trung Thöù Lieân ñoaøn tröôûng
SVSQ thuû khoa Khoùa 15 caét nghóa sau ñoù “Laø thôøi gian
toâi luyeän caùc anh töø moät con ngöôøi soáng phoùng tuùng theo
yù thích rieâng tö caù nhaân, döïa daãm vaø thieáu töï tin trôû thaønh
moät con ngöôøi thöïc söï daùm ñöông ñaàu, coù yù thöùc traùch
nhieäm vaø boån phaän.”

Suoát thôøi gian aáy, chuùng toâi khoâng ñi maø chæ coù chaïy!
di chuyeån coù nghóa laø chaïy. Moïi leã nghi phaûi ñöôïc tuaân thuû
nghieâm, ñaëc bieät laø vieâc chaøo kính caùc SVSQ caùc khoùa ñaøn
anh trôû leân baát keå coù theå laø hoï haøng beø baïn thaân thieát ngoaøi
ñôøi nhö theá naøo. Caùi khoù laø, ñoâi luùc ñaøn anh xính xaùi boû
qua nhöng neáu coù moät oâng ñaøn anh naøo cao hôn moät khoùa
thì caû oâng ñaøn anh baïn höõu hoï haøng laãn chuù sinh vieân em
uùt seõ phaûi thi haønh hình phaït nhö nhau! Ñieàu naøy daãn ñeán
nhöõng caâu chuyeän vui khi chuùng toâi coù ngöôøi “chaøo loän”
maáy anh chaøng haï só quan ñi cuøng chieàu ñaëc bieät coù daùng
daáp ñi ñöùng raát gioáng moät oâng ñaøn anh naøo ñoù! Khoùa ñaøn
anh trôû thaønh maãu möïc cho ñaøn em noi theo. Khi vieát tôùi
nhöõng doøng chöõ naøy, toâi nhôù tôùi caâu chuyeän keå laïi cuûa Toång
thoáng Eisenhower trong cuoán töï truyeän cuûa oâng coù nhan
ñeà “At ease. Stories I tell to friends” oâng cuõng ñaõ töøng taù
hoûa khi phaùt hieän ra ñaõ “chaøo loän” tôùi ba laàn moät tay caàm
gaäy ñi ñaàu (major drum) giöõ nhòp cho ñoäi quaân nhaïc cuûa
tröôøng khi oâng coøn laø taân khoùa sinh cuûa tröôøng Wespoint!
Ñaây laø lôøi giaûi thích cho caâu hoûi cuûa moät soá thaân höõu neâu
ra thaéc maéc taïi sao ñaùm SVSQ xuaát thaân Voõ Bò laïi töông
kính nhau nhö theá moãi laàn gaëp nhau. Caâu traû lôøi giaûn dò
“Thoùi quen ñöôïc thaønh laäp töø nhöõng ngaøy cuøng chung moät
maùi tröôøng Meï”.

Taùm tuaàn sô khôûi cuõng troâi ñi cho duø raát... chaäm ñoái
vôùi ñaùm lính môùi chuùng toâi. Vaø xui xeûo cho khoùa 17 laø do

ÑA HIEÄU 94 89

tình hình chính bieán luùc ñoù, 8 tuaàn sô khôûi ñaõ keùo daøi thaønh
10 tuaàn. Cuoäc di haønh taùc chieán baét ñaàu töø saùu giôø saùng.
Töø ngoâi tröôøng môùi treân ngoïn ñoài 1515 chuùng toâi suùng ñaïn
nai nòt chænh teà baêng ñoàng theo ñoäi hình taùc chieán do caùc
só quan khoa Taùc chieán chæ huy vaø caùc SVSQ caùn boä cuûa
khoùa 15 höôùng daãn, tröïc chæ höôùng ñænh Laâm Vieân tieán
böôùc. Cuoäc di chuyeån baêng röøng ñaàu tieân trong ñôøi lính
cuûa chuùng toâi keùo daøi hôn nöûa ngaøy. Cho ñeán chieàu môùi tôùi
moät xoùm thöôïng nhoû ven suoái gaàn chaân nuùi coù moät caùi teân
nghe raát ñeïp: Thoân Laïc Döông. Töø ñaây nhìn leân ñænh Laâm
Vieân coù ñoä cao 2167 meùt kia nhö thaùch thöùc ñaàu ñôøi cuûa
ñaùm taân khoùa sinh chuùng toâi. Buoåi toâí sau khi caét ñaët canh
gaùc an ninh phoøng thuû xong, caû khoùa caém traïi ñoát löûa ngoâì
ca haùt beân nhau thaät vui. Saùu giôø saùng hoâm sau baùo thöùc,
laøm veä sinh vaø aên saùng xong caû ñoaøn quaân gôõ deïp leàu traïi,
haùo höùc, töø höôùng ñoâng nam baét ñaàu leo nuùi. Tôùi gaàn tröa
ngöôøi cuoái cuøng cuõng ñaït tôùi ñoä cao cuûa ngoïn ñoài nhoû naém
saùt beân ñænh coù ñoä cao hai ngaøn. Thaày Haø cho leänh taát caû
ñoaøn quaân döøng laïi roâì choïn ra 50 baïn coøn ñuû deûo dai leo
tieáp leân ñænh ñaët taám bieån ghi “Khoùa 17 chinh phuïc ñænh
Laâm Vieân”. Buoåi tröa caû khoùa nhoùm taïi ñoài höôùng nam cuûa
ñænh ñeå nghe thaày Quaùch huyønh Haø giaûng baøi ñòa hình Ñaø
laït nhìn toång quaùt töø treân cao. Sau ñoù chuùng toâi di chuyeån
xuoáng nuùi raát nhanh ñeå taäp hoïp leân xe GMC trôû veà Tröôøng
chuaån bò laøm leã gaén anpha coâng nhaän laø SVSQ naêm thöù
nhaát cuûa tröôøng vaøo buoåi chieàu cuøng ngaøy hoâm ñoù.

Nhöõng giaây phuùt trang nghieâm trong ñeâm laïnh giaù cuûa
khí haäu Ñaø Laït ñeâm gaén anpha aáy laø moät kyû nieäm khoù queân
trong ñôøi. Tieáng gioù thoåi töø thung luõng bay leân thì thaøo beân
tai ñoaøn taân khoùa sinh ñang quøy moät beân goái treân vuõ ñình
tröôøng Leâ Lôïi hoøa theo tieáng saùo tieáng troáng tieáng chieâng
taïo nhöõng caûm giaùc rôøn rôïn chaïy doïc theo soáng löng chuùng
toâi. “Luùc baáy giôø, treân caùnh ñoàng chieâm Baéc Vieät, beân con
raïch nhoû Ñoàng Nai, trong daãy röøng saâu Trung Vieät, phuùt
choác lieät vò ñaõ trôû neân ngöôøi thieân coå. Söï nghieäp ñang coâng
ñeo ñuoåi…” Lôøi leõ trong Baøi chieâu hoàn töôûng nieäm vang

90 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

leân taïo moät aûnh höôûng caøng khoù queân hôn trong ñôøi ngöôøi
sinh vieân Voõ Bò. Khi xöôùng ngoân vieân cuûa buoåi leã hoâ vang:
“Quyø xuoáng caùc taân khoùa sinh”. Chuùng toâi quyø xuoáng ñeå
ñoùn nhaän caëp anpha ñoû gaén treân vai. Vaø sau ñoù laø lôøi hoâ
“Ñöùng leân caùc SVSQ”, cuøng luùc ñeøn môû saùng. Chuùng toâi
ñaõ thöïc söï böôùc vaøo ñôøi quaân nguõ.

210 thanh nieân töø boán vuøng chieán thuaät ngaøy naøo giôø
ñaây sau buoåi leã chæ coøn laïi 190 ngöôøi nhaän treân vai caëp
anpha ñoû xaùc nhaän laø SVSQ naêm thöù nhaát. Hai chuïc baïn
khaùc vì lyù do söùc khoeû sau 10 tuaàn “baàm daäp ngaøy ñeâm”
ñaõ khoâng vöôït qua noåi cuoäc khaùm söùc khoeû sau cuøng ñaønh
chia tay baïn beø trôû laïi ñôøi soáng daân söï.

Muøa quaân söï cuûa naêm thöù nhaát chaám döùt, chuùng toâi
böôùc vaøo naêm hoïc vaên hoùa ñaàu tieân. Caùc giaùo sö vöøa laø caùc
só quan quaân ñoäi vöøa laø daân chính ñaûm traùch giaûng daäy. Toâi
nhôù tôùi caùc thaày Traàn Ngoïc Huyeán trong moân Daãn ñaïo chæ
huy; trung taù giaùo sö Nguyeãn Ñaéc Loäc, trung uùy Hoà Vaên Lôïi
trong boä moân Hoaù Hoïc ñaïi cöông. Giaùo sö ñaïi uùy Nguyeãn
Vaên Sa moân Cô hoïc. Caùc Haûi quaân trung uùy Nguyeãn Tieán
Ích vaø Leâ Phuïng trong moân Toaùn giaûi tích, vaø Vaät lyù ñaïi
cöông. Thieáu taù Phaïm Maäu Phaùc trong moân Toaùn ñaïi soá
tuyeán tính. Caùc linh muïc Traàn Thaùi Ñænh Nguyeãn Vaên Laäp,
Nguyeãn Vaên Vaøng trong boä moân trieát hoïc. Thaày Ñoaøn Möôøi
moân Anh ngöõ. Thieáu taù (papa) Nguyeãn Duy Taát, ñaïi uùy Ngoâ
Vaên Doanh moân Phaùp vaên vaø coøn bao nhieâu vò giaùo sö thænh
giaûng khaùc nöõa maø toâi khoâng theå naøo nhôù heát.

Toâi cuõng nhôù tôùi nhöõng ngaøy hoïc taäp quaân söï vôùi caùc
huaán luyeän vieân giaàu kinh nghieäm chieán tröôøng trong khoa
taùc chieán, ñoù laø caùc thieáu taù Nguyeãn Vaên Chuyeân, ñaïi uùy
Nguyeãn Baù Thònh trung uùy Löu Vónh Löõ, ñaïi uùy Nguyeãn
Ry tröôûng khoa Coâng binh, trung uùy Nghieâm Vieát Thaønh,
trung uùy Nguyeãn Nghieäp Kieán khoa vuõ khí. Vaø ñaëc bieät
hôn heát laø moät só quan xuaát thaân Saint Sir chính hieäu, noùi
tieáng Taây soõi hôn tieáng Vieät, trung uùy Khieát tröôûng khoa
Ñòa hình. Ñaïi uùy Nguyeãn Vaên Roàng töï Paul tröôûng khoa
Kî maõ thuaät vaø bieát bao vò khaùc nöõa…

ÑA HIEÄU 94 91

Toâi nhôù tôùi caùc vò só quan trong Lieân ñoaøn khoùa sinh
nhö Thieáu taù Huyønh Vaên Laïc, ñaïi uùy Leâ Trí Tín, ñaïi uùy
Phaïm Duy Khang, ñaïi uùy Quaùch Huyønh Haø, ñaïi uùy Ñoã
Döông Thanh, caùc trung uùy só quan caùn boä ñaïi ñoäi nhö trung
uùy Nguyeãn Vaên Vui ,trung uùy Huyønh Böûu Sôn, Mai Vaên
Taán, Phaïm Quang Myõ, Nguyeãn Coâng Taïo, Hoà Vaên AÂn, Ñaøo
Ñöùc Yeân, Ñoaøn Coâng Haäu, Traàn Moäng Di, Leâ Ñöùc Hieàn…
nhöõng ngöôøi thaày ñaõ goùp phaàn ñaøo taïo chuùng toâi trong suoát
thôøi gian thuï huaán taïi tröôøng.

Hoïc xong chöông trình vaên hoùa cuûa naêm thöù nhaát sau
9 thaùng duøi maøi ñeøn saùch vaø qua kyø thi vaên hoùa ñaàu tieân,
caû khoùa chuyeån sang hoïc quaân söï. Boä ñoà kaki vaøng thöôøng
maëc ñöôïc thay baèng boä ñoà traän taùc chieán. Thaày troø keùo
nhau xuoáng saân taäp Mô Loâng ñeå taùc xaï caùc loaïi vuõ khí, söû
duïng caùc loaïi chaát noå vaø thöïc haønh caùc baøi hoïc chieán thuaät
treân thöïc ñòa.

Giöõa naêm 1961 chuùng toâi ñöôïc chuyeån qua ngoâi tröôøng
môùi khang trang hôn treân ñoài 1515. Töø ñaây, khoâng gian
sinh hoaït cuõng noái roäng hôn haún vaø dó nhieân voøng saân chaïy
phaït cuõng daøi hôn nhieàu laàn cho caùc khoaù ñaøn em! Thaùng
11 1961, khoùa 18 nhaäp hoïc. Roài cuõng töø ngoâi tröôøng môùi
naøy, chuùng toâi huaán luyeän giai ñoaïn Taùm tuaàn leã sô khôûi
cho khoùa 19 vaøo thaùng 11 naêm 1962.

Ngaøy 20 thaùng 12 naêm 1960, Maët traän GPMN ra ñôøi.
Tình hình chieán söï treân caùc vuøng chieán thuaät noùng daàn leân
töøng ngaøy. Sau traän Traûng Xuïp Taây Ninh vaø ñaëc bieät sau
traän ñaùnh AÁp Baéc ngaøy 2 thaùng Gieâng 1963 thuoäc tænh Myõ
Tho; quaân löïc VNCH thöïc söï phaûi ñöông ñaàu vôùi moät tình
theá hieåm nguy caáp baùch. Boä Toång Tham Möu trình Toång
Thoáng xin quyeát ñònh caét ngaén thôøi gian huaán luyeän taïi
Tröôøng ñeå boå sung kòp thôøi caùn boä chæ huy cho caùc ñôn vò
taùc chieán. Ñoù laø lyù do, neáu theo döï truø caùc khoùa keå töø 15
trôû ñi, chuùng toâi ñöôïc huaán luyeän trong thôøi gian 4 naêm vöøa
vaên hoùa vaø quaân söï nay ruùt ngaén coøn 3 naêm cho caùc khoùa
15 vaø 16, hai naêm röôõi cho khoùa 17 vaø 2 naêm cho caùc khoùa
18, 19, 20, 21 vaø moät nöûa khoùa 22. Moät nöûa khoùa 22 vaø

92 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

caùc khoùa tieáp theo sau ñoù noái laïi chöông trình huaán luyeän
4 naêm nhö keá hoaïch ban ñaàu.

Tröôùc khi trôû thaønh moät só quan taùc chieán thöïc söï;
Tröôøng quyeát ñònh gôûi caùc khoùa chuaån bò ra tröôøng xuoáng
Trung taâm huaán luyeän Bieät ñoäng quaân Duïc Myõ “trui reøn”
theâm 15 ngaøy cho bieát ñaù bieát vaøng. Voán dó töø neáp soáng aên
nguû coù giôø, daïo phoá coù ngaøy. Thaày Huyeán Chæ huy tröôûng
vaãn e ngaïi caùc hoïc troø cuûa thaày coøn maéc bònh “oâng phaùn”
(tieáng thaày öa duøng vui khi pheâ phaùn taùc phong cuûa ñaùm
SVSQ chuùng toâi) sinh hoaït kieåu coâng chöùc ngaøy xöa neân
thaày trình Toång Tham Möu cho caùc ñeä töû neám muøi thöïc teá.
Möôøi laêm ngaøy daïo chôi treân ñuû caùc caên cöù töø Boä tôùi Röøng
Nuùi vaø ñaëc bieät laø caên cöù Xình Laày laïi laø moät kyû nieäm ghi
taâm khaéc coát cuûa chuùng toâi. Chæ coù 15 ngaøy thoâi döôùi söï
“chaêm soùc ñaëc bieät” cuûa caùc chuyeân vieân huaán luyeän döôùi
söï ñieàu ñoäng cuûa ñaïi uùy Traàn Vaên Hai, luõ sinh vieân chuùng
toâi vöøa thieáu aên vöøa thieáu nguû, suoát ngaøy chaäp chôøn nhö ñi
treân maây. Luùc thì cô theå öôùt ñaãm moà hoâi, khi cheøm nheïp
muøi xình, ñôøi lính thaät söï quûa khaùc xa vôùi boä ñoà ka ki luùc
naøo cuõng thaúng neáp vaø ñoâi giaày döôùi chaân luoân boùng ngôøi
nhö moät taám göông soi! Nhöõng chaøng sinh vieân voõ bò da deû
hoàng haøo traéng treûo ngaøy naøo, chæ caàn 15 ngaøy huaán luyeän
ôû ñaây ñeàu trôû neân phôø phaïc hoác haùc. Toâi nhôù tôùi caùc buoåi
hoïc töï tin ñi daây kinh dò ñaëc bieät laø daây töû thaàn vaø tuoät nuùi,
chæ caàn sô xaåy hoaëc thieáu bình tónh laø tieâu ñôøi! Chaúng theá
maø ñaïi uùy Só tröôûng moân huaán luyeän naøy luoân nhaéc nhôû
“Ñaõ coù vaøi ngöôøi boû maïng vì khoâng tuaân thuû nhöõng khaåu
leänh cuûa huaán luyeän vieân”. Sôï chöa ñuû ñoä raên ñe, oâng coøn
theâm “Chæ tieâu cheát trong huaán luyeän cuûa boä moân naøy,
Toång tham möu cho pheùp laø 1 phaàn traêm khoùa sinh!“. Ñoù
coù leõ laø lyù do toâi taâm phuïc khaåu phuïc maáy teân baïn BÑQ
cuøng khoùa cuûa toâi! Toâi cöù nghó ñeán 6 tuaàn leã thuï huaán ñeå
coù ñöôïc taám baèng bieät ñoäng gia nhaäp binh chuûng cuõng ñaõ
ñuû ñeå toâi... baàn thaàn roài! Roài möôøi laêm ngaøy cuõng qua ñi.
Sau khi böôùc qua coång Trung taâm huaán luyeän “ ngöôøi ñeïp”
noåi tieáng moät thôøi cuûa khoùa, Nguyeãn ngoïc Ñieäp, moãi laàn

ÑA HIEÄU 94 93

Tröôøng coù toå chöùc vaên ngheä, dieãn kòch, vai thieáu nöõ kieàu
dieãm thöôùt tha maët hoa da phaán khoâng theå naøo khoâng nhôø
ñeán anh chaøng ñeïp trai nhaát khoùa naøy. Theá maø chæ sau 2
tuaàn leã ngaén nguûi “Hoa haäu” Ñieäp xaäp xeä coøn hôn caû maáy
baø naï doøng con baày chaùu ñoáng! Ñieäp quay laïi nhìn taám
bieån ñeà haøng chöõ “Trung taâm huaán luyeän BÑQ Duïc Myõ”
roài phaùn moät caâu raát “nöõ tính”, “ Trung taâm taøn phaù saéc
ñeïp thì coù!”. Chuùng toâi leân xe trôû veà tröôøng chuaån bò laøm
leã maõn khoùa.

Möôøi giôø saùng ngaøy 30 thaùng 3 1963, Khoùa 17 laøm leã
ra tröôøng. Vuõ ñình tröôøng Leâ Lôïi ñöôïc trang hoaøng trang
nghieâm. Caùc toaùn SVSQ khoùa ñaøn em ñöùng theo thaønh 8
khoái theo caùc ñaïi ñoäi ñöôïc ñaùnh soá theo thöù töï töø A tôùi H.
Rieâng khoùa chuùng toâi ñöùng chung moät khoái giöõa saân ñoái
dieän vôùi khaùn ñaøi chính. Sau phaàn leã nghi quaân caùch laø leã
trình dieän caùc taân só quan. Toång Thoáng Ngoâ Ñình Dieäm töø
khaùn ñaøi danh döï böôùc xuoáng ñích thaân gaén caáp böïc thieáu
uùy cho só quan thuû khoa Vónh Nhi. Sau ñoù laø caùc só quan
caùn boä cuûa tröôøng gaén cho caùc só quan coøn laïi trong haøng.
“Quyø xuoáng caùc SVSQ! Ñöùng daäy caùc Taân Só Quan” laø hai
hieäu leänh vang leân trong buoåi leã. Chín baïn ra tröôøng vôùi caáp
böïc chuaån uùy, 180 ngöôøi coøn laïi ñöôïc gaén caáp böïc thieáu uùy.

Moät kyû nieäm khoù queân ñoái vôùi toâi trong buoåi leã ra
tröôøng ngaøy hoâm aáy cuûa khoùa 17 vì ñaõ coù moät ñieàu baát
thöôøng xaåy ra. Thuû khoa Vónh Nhi cuûa khoùa maëc duø ñaõ
ñöôïc thöïc taäp nhieàu laàn tröôùc ngaøy haønh leã ñoäng taùc duøng
cung baén 4 muõi teân ñi 4 phöông trôøi töôïng tröng cho chí
tang boàng hoà thæ cuûa caùc taân só quan. Nhöng trong giaây phuùt
trang nghieâm trong buoåi leã hoâm aáy Nhi ñaõ chæ baén bay xa
ñöôïc coù moät muõi! Ba muõi coøn laïi rôùt keà ngay beân chaân! Caû
Vuõ ñình tröôøng im laëng laï thöôøng sau giaây phuùt ñoù. Tröôùc
maët Toång Thoáng maø ñeå xaåy ra ñieàu sô suaát naøy quaû thöïc
khoâng phaûi laø ñieàm toát laønh gì.

Vaø roài buoåi leã cuõng qua ñi, cho duø trong taâm tö moät
soá ñoâng quan khaùch tham döï coù maët trong buoåi leã hoâm ñoù
chaéc haún vaãn coù moät ñieàu gì ñoù aùm aûnh.

94 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

Buoåi tröa sau Leã maõn khoùa; Toång Thoáng Ngoâ Ñình
Dieäm chuû toïa buoåi noùi chuyeän vôùi caùc taân só quan môùi toát
nghieäp. OÂng aân caàn daën doø chuùng toâi thaáu hieåu taàm quan
troïng cuûa quoác saùch aáp chieán löôïc, moät kinh nghieäm ñaõ
ñöôïc thöïc hieän khaù thaønh coâng ôû Maõ lai do Sir Thompson
ñeà xöôùng. Thöïc tình maø noùi, Toång Thoáng Dieäm khoâng phaûi
laø moät ngöôøi huøng bieän. OÂng coù voùc daùng cuûa moät vì thieân
töû vì luoân coù moät khoaûng caùch vaø söï baát an cho ngöôøi ñoái
dieän vôùi oâng thay vì moät khoâng khí thaân thieän vaø moät tình
caûm chia xeû laø phong caùch cuûa moät oâng toång thoáng thôøi
hieän ñaïi. Tieáng oâng nhoû nheï vaø khoù nghe. Trong suoát cuoäc
noùi chuyeän toâi ñeå yù oâng chaâm thuoác huùt tôùi ba laàn vaø ñieàu
ñaëc bieät coù tôùi hai laàn oâng huùt ngöôïc ñaàu thuoác ! Ñoù laø loaïi
thuoác Salem thay vì oâng phaûi huùt töø ñaàu coù filter oâng laïi
khoâng laøm. Sau hai ba laàn chaâm thuoác huùt khoâng chaùy, oâng
môùi xoay ngöôïc trôû laïi ñuùng ñaàu ñieáu thuoác. Duø raèng sau
ñoù oâng chæ keùo moät hai hôi vaø duïi ngay ñieáu thuoác trong
chieác gaït taøn ñaët treân baøn. Toâi coù caûm giaùc thuoác huùt chæ
laø moät caùch ñeå oâng ñang suy nghó veà moät ñieàu gì ñoù ñang
aùm aûnh trong ñaàu vaø buoåi noùi chuyeän chæ laø moät thuû tuïc
cho xong vieäc. Tröôùc ñoù chuùng toâi ñaõ ñöôïc thaày Huyeán daën
doø kyõ löôõng neáu khi ñöôïc Toång Thoáng keâu teân hoûi ñieàu
gì ñoù thì xöng hoâ laø “Thöa Toång Thoáng, toâi laø Thieáu uùy…
“. Toång Thoáng Dieäm ñaõ khoâng hoûi ai ñieàu gì vaø sau buoåi
noùi chuyeän chöøng 1 giôø ñoàng hoà, oâng ñöùng daäy ñi ra. OÂng
khoâng ñeå laïi nhöõng aán töôïng saâu saéc trong toâi.

Ñieàu trôù treâu laø chæ hôn taùm thaùng sau khi ra tröôøng,
ngaøy 11 thaùng 11 1963; thôøi gian ñuùng 3 naêm keå töø khi
chuùng toâi böôùc chaân vaøo quaân tröôøng; trong soá nhöõng só
quan ñöôïc oâng gaén caáp böïc vaø ngoài nghe oâng noùi chuyeän
hoâm aáy, coù ngöôøi seõ tham gia vaøo cuoäc ñaûo chính nhaém
vaøo oâng! Cuõng may maø chuùng toâi - nhöõng ngöôøi tham gia
cuoäc chính bieán ñoù, cho duø coù nôi ñaõ ñöùng treân hai phía
ñoái nghòch - giöõa caùc ñôn vò TQLC tham gia caùch maïng vaø
lieân ñoaøn 77 Bieät Kích ôû phía baûo veä - ñaõ khoâng phaûi noå
suùng vaøo nhau! Sau naøy Nguyeãn Duy Linh keå laïi khi ñöôïc

ÑA HIEÄU 94 95

leänh naèm chôø taïi vöôøn hoa Tao Ñaøn; Linh luoân hoûi vôùi
sang caùc löïc löôïng tham gia ñaûo chaùnh xem coù “cuøi 17 naøo
khoâng?” Toâi hoûi Linh giaû söû coù leänh baén vaøo tuïi tao (Toâi
thuoäc trung ñoaøn 11 Sö ñoaøn 7 cuõng keùo veà Saøi Goøn tham
gia phía caùch maïng!) maøy tính sao? Linh cöôøi traû lôøi khoâng
suy nghó “Khoâng baén ñöôïc!” Toâi cuõng coù yù nghó töông töï.
Chuùng toâi khoâng theå baén vaøo nhau bôûi moät leõ ñôn giaûn:
Ngoaøi tình ñoàng ñoäi, chuùng toâi coøn laø anh em.

Tieáp theo leã maõn khoùa laø buoåi leã choïn ñôn vò. Ba chuïc
baïn ñöôïc ghi danh sang quaân chuûng khoâng quaân chôø ñi thuï
huaán chuyeân moân sau khi nghæ pheùp. Moät traêm naêm möôi
ngöôøi coøn laïi chia ra cho caùc ñôn vò khaùc. Coù leõ ñaõ trôû
thaønh moät thöù thoâng leä, caùc só quan thuû khoa thöôøng choïn
caùc binh chuûng tinh nhueä nhaát trong quaân löïc. Duy khoùa
toâi, Vónh Nhi laïi choïn veà Sö ñoaøn 7 BB. AÙ khoa Traàn Vaên
Kyù khoâng boû lôõ cô hoäi choïn ngay Nhaåy duø. Ba möôi ba
baïn choïn Bieät kích, 30 choïn Bieät ñoäng quaân, 15 baïn choïn
TQLC. Phaàn coøn laïi chia ñeàu cho caùc sö ñoaøn BB vaø caùc
trung ñoaøn bieät laäp. Ñeâm 30, tröôøng toå chöùc buoåi leã trao
baèng toát nghieäp. Sau ñoù laø buoåi leã lieân hoan maõn khoùa chia
tay, ngoaøi caùc thaønh phaàn trong tröôøng coøn coù gia ñình cuûa
caùc taân só quan tham döï.

Cuoäc chia tay chính thöùc laø ngaøy 31 thaùng 3 naêm aáy
sau khi chuùng toâi nhaän ñöôïc giaáy trôû veà trình dieän caùc ñôn
vò do mình choïn löïa hoâm tröôùc. Vónh Nhi laø tröôûng toaùn
goàm 9 ngöôøi chuùng toâi heïn gaëp laïi nhau taïi Myõ Tho sau 2
tuaàn nghæ pheùp maõn khoùa.

Chuùng toâi coù maët ñaày ñuû taïi Boä Tö leänh SÑ 7 ñoùng taïi
Myõ Tho vaøo ngaøy 15 thaùng 4 1963. Chính trong thôøi gian
naøy toâi môùi hieåu ra lyù do taïi sao Nhi ñaõ khoâng choïn binh
chuûng Nhaåy duø. Anh voán xuaát thaân gia ñình hoaøng thaát.
Anh laïi laø con trai lôùn trong nhaø, gia ñình anh muoán anh
phuïc vuï taïi moät ñôn vò (maø theo gia ñình suy nghó coù leõ ñôõ
nguy hieåm hôn!). Ngoaøi ra gia ñình anh cuõng coù quen thaân
vôùi moät vò ñaïi taù truyeàn tin, muoán nhôø vò naøy gôûi gaám ñeå

96 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

anh coù moät vò trí toát khi anh trình dieän ñôn vò.
Sö ñoaøn 7 luùc ñoù do ñaïi taù Buøi ñình Ñaïm laøm tö leänh.

Töôùng Huyønh Vaên Cao môùi dôøi chöùc vuï veà laøm Tö leänh
Quaân ñoaøn 4. Luùc chuùng toâi ñeán Myõ Tho, khoâng khí coøn
naëng neà sau traän ñaùnh AÁp Baéc. Ñaïi taù tö leänh cuõng baän
roän vôùi coâng vieäc haønh quaân cho neân 5 ngaøy sau chuùng toâi
môùi ñöôïc gaëp. Ñaïi taù Ñaïm tính ñieàm ñaïm ñuùng nhö teân cuûa
oâng. OÂng thaân maät noùi chuyeän vôùi chuùng toâi sau khi thuyeát
trình toång quaùt veà tình hình trong khu vöïc traùch nhieäm cuûa
sö ñoaøn. Chín ngöôøi chuùng toâi ñöôïc phaân chia veà 3 trung
ñoaøn 10, 11, 12 tröïc thuoäc sö ñoaøn.

Voõ Thöøa Töï, Ngheâ Höõu Cung, Nguyeãn Tieán Maõo vaø
toâi veà trình dieän trung ñoaøn 11 luùc ñoù do thieáu taù Nguyeãn
Vaên Baùch laøm trung ñoaøn tröôûng. Caùc trung ñoaøn coøn laïi laø
caùc thieáu taù Traàn Vaên Ñaéc Trung ñoaøn tröôûng 10; thieáu taù
Vuõ Loä Trung ñoaøn tröôûng 12 laø trung ñoaøn Vónh Nhi ñöôïc
boå veà. Hoâm chia tay taïi Myõ tho , ngoài uoáng nöôùc trong moät
kios beân soâng; Nhi môùi cho chuùng toâi bieát anh ñaõ khoâng
ñöa laù thö giôùi thieäu cuûa vò ñaïi taù thaân thích trong gia ñình
cho vò tö leänh. Anh noùi anh muoán taát caû 9 ñöùa coù cuøng moät
vaïch xuaát phaùt nhö nhau. Phaûi chaêng nhöõng ñieàu anh ñaõ
ñöôïc hoïc trong suoát thôøi gian thuï huaán giôø ñaây laø luùc phaûi
ñöôïc thöïc haønh? Haønh ñoäng khoângchoïn binh chuûng nhaåy
duø nhö thuû khoa Buøi Quyeàn khoùa 16 laø moät nhöôïng boä toät
cuøng cuûa anh ñeå laøm vöøa loøng gia ñình. Chuùng toâi aên vôùi
nhau böõa côm beân soâng Myõ Tho ñeâm aáy laø moät kyû nieäm raát
ñeïp. Bôûi vì töø sau ñoù cho duø laø cuøng phuïc vuï chung trong
moät sö ñoaøn nhöng chaúng bao giôø coù cuoäc hoäi ngoä ñoâng
vui nhö theá. Thaäm chí coù nhöõng baïn maø cho ñeán giôø phuùt
naøy tuy coøn soáng sau cuoäc chieán maø vaãn chöa gaëp laïi nhau!

Naêm 1965 Voõ Thöøa Töï hy sinh trong moät traän ñaùnh taïi
chieán tröôøng Ñoàng thaùp Baéc Cai Laäy khi tieåu ñoaøn chuùng
toâi chaïm suùng vôùi trung ñoaøn 1 Ñoàng Thaùp. Teát maäu thaân
1968 toâi laø Tieåu ñoaøn phoù tieåu ñoaøn 2/11 traán thuø vuøng beán
Xe Myõ Tho naèm saùt beân soâng Baûo Ñònh trong luùc ñang caét
ñaët boá trí phoøng thuû cho ñôn vò thì tieåu ñoaøn phoù tieåu ñoaøn

ÑA HIEÄU 94 97

3/12 ñaïi uùy Trònh Ñình Dó Khoùa 18 keâu maùy gioïng ngheïn
ngaøo baùo toâi bieát “Nieân tröôûng ôi, nieân tröôûng Vónh Nhi
veà Tröôøng roài!”. Nhi ra ñi luùc saùu giôø chieàu, phía beân kia
bôø soâng.

Ñieàm baát töôøng cuûa 12 naêm tröôùc trong buoåi Leã maõn
khoùa ñöôïc giaûi maõ. Ba muõi teân baén ñi bò rôi ngay tröôùc maët
laø söï hy sinh cuûa 3 thuû khoa keá tieáp nhau.

Nguyeãn Anh Vuõ thuû khoa khoùa 18 só quan Nhaåy duø hy
sinh trong traän ñaùnh taïi maät khu Bôøi Lôøi trong naêm 1964.
Thuû khoa Voõ Thaønh Khaùng khoùa 19, thuoäc binh chuûng
TQLC, trong traän ñaùnh Bình Giaû cuoái naêm 1964. Vaø thuû
khoa khoùa toâi Vónh Nhi hy sinh beân bôø soâng Baûo Ñònh Myõ
Tho trong traän Maäu thaân 1968. Muõi teân coøn laïi bay ñi xa
ra khoûi Hoäi tröôøng hoâm aáy chính laø thuû khoa Buøi Quyeàn,
só quan nhaåy duø, khoùa 16.

Sau ngaøy 30 thaùng Tö 1975, haàu heát thaønh vieân trong
khoaù ñaõ traûi qua nhöõng naêm thaùng tuø ñaày khoå sai treân khaép
vuøng ñaát nöôùc. Cöù moãi laàn gaëp laïi nhau laïi coù bieát bao nhieâu
ñieàu ñeå taâm söï haøn huyeân. Nhöõng ngaøy trong lao tuø khoå aûi
ñaõ laøm chuùng toâi caøng gaén boù nhau nhieàu hôn. Nhöõng chia
seû vaät chaát voán ñaõ quaù thieáu thoán cho nhau, nhöõng khích
leä an uûi laãn nhau moãi khi baïn beø coù nhöõng ñieàu baát haïnh
ñaõ laøm cho tình thaân aùi caøng chaët cheõ hôn leân töøng ngaøy.

Roài laàn löôït, chuùng toâi dôøi traïi tuø trôû laïi xum hoïp vôùi
gia ñình. Ngöôøi ít nhaát cuõng baåy taùm naêm, ngöôøi coøn laïi gaàn
13 naêm. Böôùc ra khoûi traïi giam ñoàng nghóa vôùi vieäc böôùc
vaøo moät traïi tuø môùi. Nhöõng soi moùi rình moø cuûa taàng taàng
lôùp lôùp coâng an chìm noåi vaãn khoâng theå ngaên caûn chuùng
toâi gaëp gôõ giuùp ñôõ laãn nhau.

Töø naêm 1985 trôû ñi Phan Vaên Hieäp laø ngöôøi ñaàu tieân
ñöùng ra laõnh traùch nhieäm Hoäi tröôûng cuûa khoùa ôû trong
nöôùc. Anh ñöôïc thöøa höôûng gia saûn laø moät loø laøm baùnh taïi
chôï Baø Chieåu cuûa gia ñình. Anh lieân laïc, keâu goïi anh em
veà cuøng hôïp taùc laøm aên sinh soáng qua ngaøy. Töôûng cuõng
neân nhaéc laïi Trung taù Phan Vaên Hieäp laø cöïu quaän tröôûng

98 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM

Cuû Chi Bình Döông sau gaàn 7 naêm lao tuø taïi traïi Vónh phuù.
Söùc khoûe anh bò suy suïp naëng vì bònh phoåi. Khoâng ai tin
raèng anh coøn soáng soùt ñeå coù theå trôû veà vôùi gia ñình. Ñoù laø
lyù do khieán traïi thaû anh ra ñeå traùnh mang tieáng aùc! Hoâm
nhaän giaáy ra traïi, anh ñi khoâng noåi, vaø sau naøy nghe keå laïi,
treân chuyeán taàu löûa veà Mieàn Nam anh ñaõ naèm baát tænh treân
saøn taàu giöõa ñoáng raùc vaø laù goùi baùnh vöùt la lieät döôùi chaân
caùc baêng gheá. Veà tôùi Saøi Goøn, moät ngöôøi baïn tuø phaûi dìu
anh ñeán taän nhaø.

ÔÛ haûi ngoaïi, Voõ Tình, nhôø bò thöông taät neân ñöôïc veà
tröôùc anh em ít naêm ñaõ may maén vöoït bieân. Sau hai naêm
oån ñònh choã ôû, vieäc suy nghó ñaàu tieân laø laøm sao giuùp ñöôïc
ñaùm baïn beø coøn laïi hieän ñang maéc keït trong nöôùc. Tình vöøa
ñi laøm vöøa boû coâng tìm kieám caùc baïn cuøng khoùa hieän ñang
ñònh cö taïi Hoa Kyø gom goùp taøi chaùnh yeåm trôï cho ngöôøi
trong nöôùc. Keå töø ñaây Khoùa 17 coù hai ñaïi dieän moät trong
nöôùc vaø moät ngoaøi nöôùc. Tình hình taøi chính luùc naøy duø ít
oûi nhöng thaém ñöôïm tình ñoàng ñoäi. Haøng thaùng tuøy theo soá
tieàn gôûi veà töø nöôùc ngoaøi, Hieäp toå chöùc böõa côm thaân maät
ñeå phaân phaùt tieàn cho anh em chi duøng. Töø ñoù, haøng naêm
cöù vaøo ngaøy Leã ra tröôøng Hieäp vaø Cöu laïi toå chöùc buoåi hoïp
maët khi taïi nhaø Hieäp khi coâng vieân ñeå traùnh con maét nhoøm
ngoù cuûa coâng an coäng saûn.

Töø naêm 1990 trôû veà sau, khoùa laïi coù theâm moät nôi gaëp
gôõ hoäi hoïp môùi nöõa; quaùn aên cuûa vôï choàng Leâ Vaên Cöu
tröôùc cöûa Tröôøng Quoác gia haønh chaùnh cuõ. Trong boái caûnh
laø moät quaùn aên, chuùng toâi coù ñuû lyù do hôïp phaùp ñeå nguïy
trang cho caùc cuoäc hoïp khoùa haøng naêm vaøo ngaøy 30 thaùng
3, ngaøy ra tröôøng. Cuõng phaûi noùi theâm vaøi lôøi veà anh chaøng
Leâ Vaên Cöu coù “kích thöôùc khieâm toán” naøy. Ngaøy ra tröôøng
Cöu choïn TQLC. Trong caùc cuoäc haønh quaân hoãn hôïp binh
chuûng do SÑ 7 toå chöùc trong laõnh thoå khu chieán thuaät Tieàn
Giang, toâi thöôøng gaëp laïi caùc baïn cuøng khoùa thuoäc binh
chuûng naøy, töø Cöu, Löôïm, Hueä, Ñieäp, Laõm, Hoaøng, Taêng
Minh Sang… vaø raát nhieàu “cuøi”15, 16, 19 vaø caùc khoùa khaùc.
Khi hoûi tin töùc veà nhau, Leâ Vaên Cöu vaø Traàn Kim Hoaøng

ÑA HIEÄU 94 99

luoân ñöôïc nhaéc ñeán nhö nhöõng “ngoâi sao ñang leân” cuûa
khoùa. Roài töø töø… nhöõng ngoâi sao naøy… leo leùt “khoâng roõ
lyù do!” (vieát tôùi ñaây, toâi nhôù tôøi caâu chöõ cuûa Toâ Vaên Caáp
moät nieân ñeä khoùa 19 khi nhaän xeùt veà caùc baïn cuøng khoùa
chuùng toâi trong binh chuûng naøy: Khoùa 17: Thöông). Toâi
thaät söï khoâng hieåu heát yù cuûa Toâ Vaên Caáp muoán dieãn ñaït
nhöng coù leõ phaûi nhaän chaân moät ñieàu, nhaän xeùt ñoù laø khaù
ñuùng cho maáy oâng baïn muõ xanh cuûa khoùa toâi. Veà TQLC
15 ngöôøi, hy sinh 4 coøn laïi duy nhaát 1 ngöôøi truï ñeán phuùt
choùt, Ñinh Xuaân Laõm, vôùi söùc khoûe raát eøo uoät chaäp chôøn
hieän nay! Duy coù ñieàu caû khoùa phaûi ghi coâng cuûa hai “ngoâi
sao khoâng chòu saùng!” luoân haêng say “côm nhaø vaùc tuø vaø
haøng toång” naøy. Cöu laø ngöôøi coù coâng ñöa ra saùng kieán vaø
thöïc hieän giaáy môøi hoïp khoùa ñeà nghò thaønh laäp “Hoäi aùi höõu
Khoùa 17” ñaàu tieân taïi caâu Laïc Boä Só quan An Ñoâng Saøi Goøn
vaøo thaùng 3 1969. Tuy raèng nhöõng naêm sau ñoù, caùc cuoäc
hoïp maët thöôøng nieân coù söï tham döï khoâng ñöôïc ñoâng ñuû
caùc thaønh vieân vì ai cuõng baän lo coâng vuï vaø anh em töù taùn
khaép 4 vuøng chieán thuaät nhöng trong loøng moãi ngöôøi khi
nhaän ñöôïc giaáy môøi hoïp cuõng ñeàu coù aán töôïng saâu saéc veà
“Hoäi aùi höõu” cuûa mình. Vaø Hoaøng laø ngöôøi ñoân ñoác, ñöùng
muõi chòu saøo ñaõ thaønh coâng vieäc thöïc hieän moät ñieàu taâm
huyeát cuûa khoùa: Vieäc döïng Bia Töôûng Nieäm cuûa khoùa 17
vaøo ngaøy leã Kyû nieäm Quaân löïc VNCH naêm 2008 sau naøy.

Töø naêm 1991, taïi Hoa Kyø, caùc baïn Voõ Tình, Nguyeãn
Ngoïc Toaøn chung tay gaày döïng laïi “ Hoäi aùi höõu Khoùa 17”.
Phan Vaên Hieäp, Leâ Vaên Cöu quoác noäi tieáp tuïc caùc cuoäc
hoïp khoùa ñeàu ñaën haøng naêm. Ñaëc bieät caùc “oâng thaàn” naøy
coøn nuoâi luoân yù ñònh coù moät nôi choã cho caùc “cuøi” xuaát
thaân Voõ Bò baát keå khoùa naøo ñeàu coù theå ñeán ñeå sinh hoaït
giuùp ñôõ trao ñoåi tin töùc vôùi nhau! Ñoù laø lyù do coù quaùn Caø
pheâ Laâm vieân ôû soá 235 Soâ Vieát Ngheä Tónh ra ñôøi. Quaùn
do caùc baïn Nguyeãn Tieán Maõo, Hoaøng Ñình Ngoaïn vaø Voõ
YÙ ñaûm ñöông buoân baùn. Caên nhaø laäp quaùn laø cuûa gia ñình
Phan Vaên Ninh cho möôïn, voán lieáng tieàn baïc do Phan Vaên
Hieäp vaø nhoùm cuøng khoùa ôû haûi ngoaïi gôûi veà. Cuõng chính

100 TOÅ QUOÁC - DANH DÖÏ - TRAÙCH NHIEÄM