Hồi Ký Bùi Đức Hợp

9: 30 sáng giải phẫu xong. BS dặn với:
- Bác nhớ giới thiệu bạn bè cho con.
- Tôi nghĩ bụng phòng mạch chật ních nấy người, còn chỗ đâu mà
nhét người thêm!
Nhà thương băng bó mắt bằng một vỏ sắt có đục lỗ. Bà y tá dặn tôi
không cúi người xuống, nghiêng mình hoặc nâng vật nặng, không nằm ngủ
bên phía giải phẫu, đừng gội đầu, đừng lái xe v. v..
- Biết rồi, khổ lắm nói mãi! Tôi buột miệng.
c) Sau khi mổ, chiều cùng ngày, tôi đến phòng mạch tháo băng. BS
hẹn 28/7/14 tái khám và dặn tiếp tục nhỏ:
+ Nevanac 2 lần / ngày thêm 4 tuần nữa
+ Prednisoline 4 lần / ngày tuần I, 3 lần / ngày tuần II, 2lần / ngày
tuần III, 1 lần / ngày tuần IV.
Sao mà nhiêu khê quá vậy! Ở quê tôi đơn giản hơn, BN chỉ được cấp
thuốc nhỏ mắt loại Dry Eye Relief hay Nước Mắt Nhân Tạo.
II) Mổ mắt trái: 2 tuần sau khi mổ mắt phải, tôi xin mổ mắt trái, vì
khó đọc khi 2 mắt có độ hội tụ khác nhau. BS không chịu và hẹn tôi mổ mắt
trái vào 7: 00AM ngày 11/9/14. Lần này AHCC Hùng tình nguyện chở tôi.
Một y tá gốc Mễ ân cần phục vụ. Bà giúp tôi mặc áo choàng, cởi
giầy, mang bô tiểu vào tận phòng, một điều papa, 2 điều papa.
Chừng ấy thủ tục và công nghệ diễn ra như lần trước. Ca mổ hoàn tất
lúc 9 giờ cùng ngày. Tôi hân hoan thơ thới ra về, vì từ đây thoát nợ "chờ mỏi
mòn con mắt" (e).

*
Chi phí một ca phẫu thuật ở VN là 200 đđ (tương đương với 4 triệu
VNĐ), trong khi ở Mỹ là 3000 đđ, chưa kể nếu dùng hàng xịn thêm 3000 đđ
nữa. Nói đến đây, tôi thương đồng bào tôi khôn tả. Cả đời dãi nắng dầm
xương, cho đến khi về già lại bị mù 2 con mắt, lấy tiền đâu ra, dù chỉ 200 đđ
trả cho chi phí mổ mắt. Đó là lý do ra đời chương trình đem ánh sáng cho
đồng bào nghèo, mổ mắt miễn phí do Hội VNHELP và nhóm TNSN bảo trợ
với sự tiếp tay của các cơ quan từ thiện địa phương.
Cho đến nay (30/8/14), chúng tôi đã tài trợ mổ 3250 ca.

(a) Theo thống kê, ở Mỹ có 500.000 người chết /năm do dùng thuốc sai lầm.
(b) Cườm nước là do áp suất trong mắt tăng cao, thủy dịch bị ứ đọng trong
mắt, hủy hoại các tế bào thần kinh ở mắt và gây mù lòa. Nhẹ <21 thì nhỏ thuốc,
nặng > 21 thì giải phẫu để khai thông ống tắc. Bệnh có thể bẩm sinh, nhưng thường
xuất hiện ở những người tiểu đường, cao máu, cao mỡ.
(c) Travatan giá 120 đđ / 1 lọ2,5 ml, co payment 30 đđ.
(d) Cườm khô là hiện tượng đục thủy tinh thể, không cho tia sáng lọt qua.
Kết qủa là võng mạc không thu được hình, thị lực giảm dần đến mù lòa. Nhân mắt

185

bị đục lấy ra bằng cách làm lỏng nhân, và thay thế bằng thủy tinh thể nhân tạo
(phương pháp pha cô)

(e) Trong suốt cuộc đời, tôi luôn giữ lời hứa, nhất là giờ giấc hẹn. Nhờ vậy,
tôi có thể làm nhiều việc và giữ chữ tín với mọi người. Cho nên, tôi rất sợ phải chờ
đợi!

Phụ chương 27.1

Thuốc tây, dược thảo, thực phẩm

1) Thuốc tây: Tất cả thuốc tây đều được thử nghiệm và được chấp
thuận bởi FDA (cơ quan quản trị thuốc men và thực phẩm liên bang). Những
hậu quả phụ của chúng đều ghi rõ trong tờ thông tin đ/k với thuôc. Dược sĩ
sẽ cho biết giờ giấc sử dụng thuốc, khi mua thuốc. Thí dụ: Thuốc cao máu
uống vào buổi sáng, thuốc cao mỡ uống vào buổi tối.

Càng ngày y học càng hạ tiêu chuẩn bệnh do kết quả nghiên cứu:
Tiểu đường 140 mg/l hạ xuống 126 mg/l
Cao mỡ 250 mg/l hạ xuống 200 mg/l
Càng hạ xuống, nhu cầu mua thuốc càng tăng.
Trong buổi hội chợ y tế ngày 5/10/14 tại Mexican Heritage, một khán
giả hỏi dược sĩ Đông Thư;
- Có pharmacy lấy tiền co payment, có tiệm lại không?
- Tiệm không lấy tiền vì thương đồng bào! (chứ không phải cạnh
tranh khuyến mại?).
2) Dược thảo: Chưa thời buổi nào mà dược thảo lại quảng cáo ồn ào
trên báo, trên đài! Vì ăn khách, các đài nhận làm đại lý bán thuốc. Thuốc nào
cũng trị bá bệnh, không phản ứng phụ (có thử nghiệm đâu mà biết!), phòng
ngừa ưng thư, chống lão hóa, trẻ mãi không già, mua 3 tặng 1. Toàn là thần
dược như đông trùng hạ thảo đỏ, lộc nhung tinh. Nghe quảng cáo hay qúa,
người viết mua 3 lọ Stammzelle, tế bào gốc cừu non, mỗi lọ $120. Tôi uống
hết, chẳng thấy công hiệu gì như đã ghi trong quảng cáo! Bây giờ, nhà bào
chế tung ra thị trường tế bào gốc hươu nai để câu khách, chắc hươu nại chạy
nhảy trong rừng mạnh hơn cừu gặm cỏ xanh trong đồng, biết đâu một ngày
kia họ sẽtung ra tế bào gốc hổ hay sư tử.
Trong buổi talk show trên đài NV, cô xướng ngôn viên trẻ đẹp duyên
dáng hỏi một đông y sĩ già dặn phong sương:
- Thế uống dược thảo chai số 13 trị tiểu đường cao máu của bác, có
cần bỏ thuốc tây?

186

- Vẫn phải tiếp tục uống thuốc tây!
- Y sĩ nghĩ sao về lợi ích của thuốc ta (dược thảo)?
- Tỉ như thuốc tây kéo dài sự sống một chứng bệnh ung thư là 5 năm,
thuốc đông y có thể kéo dài 5 năm rưỡi. Như vậy, bệnh nhân sống thêm 5
tháng khiến họ hàng có thêm 5 tháng hạnh phúc! (hay 5 tháng đau khổ!)
Dược thảo chỉ là loại thuốc bổ có chức năng "trợ giúp", chứ không
"chữa bệnh", nên không cần sự chấp thuận của FDA, muốn quảng cáo sao
cũng được!
3) Thực phẩm:
Theo các cuộc nghiên cứu mới đây, ăn uống đầy đủ hơn là dùng
vitamin, vì vitamin có thể gây tác dụng phụ.
Đối với tuổi già, một chế độ dinh dưỡng hợp ly rất cần thiết, như ăn
bớt đường, muối, protein; ăn nhiều chất sơ (rau); cá và mỡ cá rất tốt (mỡ cá
chứa nhiều acit Ômêga), không dùng mỡ loại trans hay saturated fat, bột
ngọt.
Muốn giữ thực phẩm được lâu, các nhà sản xuất thường pha chế thêm
nhiều chất bảo quản. Nên tránh dùng, vì những chất này dễ gây bệnh ung
thư.
Trước đây, các khoa học gia khuyên chúng ta chỉ nên ăn 1 qủa trứng /
một tuần (lòng đỏ trứng làm tăng cholesterol), nay họ bảo mỗi ngày ăn 1 qủa
cũng không sao!. Tôi hỏi một bác sĩ quen, và được giải đáp: "lúc đầu họ
chưa khám phá đủ".

*
Kiến thức y học thì mênh mông và có thể thay đổi theo thời gian,
trong khi sự hiểu biết y học của chúng ta rất hạn hẹp. Hồi còn ở quê, tôi
thường cúi mặt xuông ao chùa hớp nước, vì cho rằng nước ao chùa sạch hơn
nước ao nhà. Khi ra Tỉnh học, tôi thường tu vòi nước công cộng ở đầu phố,
vì cho rằng không nước nào tinh khiết và vệ sinh bằng nước máy. Sang HK,
tôi được biết nước máy dù tinh lọc tối tân vẫn không thể lọc được các chất
như chì, đồng, thủy ngân, cadmium, các chất này làm hại bao tử, gan, thận.
Vì vậy, người ta chế ra các máy lọc nước gắn ngay vào các vòi nước trong
nhà. Dĩ nhiên, máy lọc nước không thể lọc 100% những chất độc hại. Chúng
ta sẽ không ngạc nhiên, khi nghe tin có người bị ngộ độc vì uống nước lọc
cực kỳ "tinh khiết"!
Ngoài ra, kiến thức y học có thể thay đổi như tôi đã trình bầy trong
trường hợp "trứng gà" kể trên.
Để kết luận, tôi thấy lời khuyên chí lý của BS Hồ Hải trong bài viết
"Nước mắm không cần cá":

Đừng nên chết vì thiếu hiểu biết

187

28

Chỉnh trang lăng mộ tổ Bùi Đức Hậu

(I)

Năm 2001, tôi đưa hài cốt mẹ tôi từ trong Nam (nghĩa trang Bà Quẹo)
về lăng mộ thầy tôi, tổ Bùi Đức Hậu, tại cánh đồng Mưỡu, làng Xuân Bảng.
Tôi ngạc nhiên lăng mộ gì mà xây khép kín trông giống như một nhà mồ hay
một lô cốt thời Trung Cổ. Từ đó, tôi nẩy ra ý định xây lại lăng mộ bằng mọi
giá.

*
Trước 1954, khu nghĩa trang là đất trồng khoai lang, đất cao hơn mặt
ruộng 0,40m. Hồi nhỏ, tôi thường theo chúng bạn ra đây nhổ khoại trộm.
Những đêm 30, từ trên gác, tôi thấy ma chơi hiện về! Bây giờ khoai không
còn nữa, toàn là mồ mả chen chúc nhau.
Tôi dự trù chương trình chỉnh trang lăng mộ Tổ gồm 4 giai đoạn:
1) Vận động (tháng 11/13 - 1/14): Năm 1989, các anh tôi TH 2 xây
lăng mộ cho thầy tôi. Kiến trúc với 4 bề khép kín, cửa ra vào có khóa, phù
hợp với thời buổi bấy giờ. Nếu không, quân gian sẽ ăn cắp đồ thờ cũng như
lễ vật trong lăng mộ. Công việc chỉnh trang chỉ có thể thực hiện sau khi
chúng tôi hoàn tất một số việc cấp thiết như xây nhà thờ Tổ năm 2008,
trường mầm non Bùi Đức Hậu, năm 2013, tại quê tôi.
Trước hết, tôi đạo đạt ý nguyện "chỉnh trang" lên 2 anh tôi - anh Tạm
và anh Mịch - để được chấp thuận. Sau đó, tôi mở chiến dịch tạo sự đồng
thuận của các cháu TH 3. Một vài cháu cho rằng hiện nay các con cháu đang
ăn lên làm ra (?), nếu chỉnh trang, e rằng động tới long mạch. Tôi cố gắng
giải thích: " Việc chỉnh trang không những không đụng tới phần mộ phía
dưới (long mạch) mà còn tạo một kiến trúc mỹ thuật phù hợp với lăng mộ
truyền thống. Ngoài ra, theo lời thầy địa lý " Phong thủy lăng mộ rất tốt, xây
kín 4 mặt là chưa tốt, các con cháu khó hòa nhập và phát triển không mạnh".

188

Kết qủa là được sự đồng thuận của tất cả các cháu TH 3 (X. phụ chương 28
.1).

Tôi đề cử cháu Bùi Đức Thắng TH 3 làm quản lý viên dự án
(QLVDA) với sự chấp thuận của anh tôi. Trong báo cáo ngày 1/3/14, Thắng
cho hay: " Tất cả các cháu TH 3 đều hoan nghênh vui mừng khi chú đầu tư
về xây dựng lăng mộ ông nội, và một số anh em còn yêu cầu đóng góp với
chú", ( X. phụ chương 28 .2).

2) Thiết kế (tháng 2/14 - 10/14): Công tác thiết kế được giao cho công
ty Hùng Việt có trụ sở tại P. Phú Thượng, Tây Hồ, Hà Nội. Khi nhận được
thiết kế sơ bộ, chúng tôi chuyển toàn bộ hồ sơ tới 2 anh và các cháu TH 3 để
tham gia ý kiến. Đúc kết những ý kiến trên, cộng thêm những nhận xét
chuyên môn của cá nhân tôi, ngày 15/8/14, chúng tôi trả lại Công Ty toàn bộ
hồ sơ để bổ sung/ tu chỉnh.

Ngày ..., chúng tôi nhận được hồ sơ thiệt thọ gồm thiết kế và dự toán
với chi phí xây dựng: không kể thiết kế phi do anh tôi trực tiếp chi trả.

Sau khi rà soát hồ sơ một lần nữa, tôi chuyển s/t cho Bùi Đức Nùng,
thủ qũy. Nùng sẽ chi trả cho nhà thầu từng kỳ theo yêu cầu của QLVDA.

3) Gọi thầu: Nhà thầu được lưa chọn là công ty xây dựng có uy tín và
có kinh nghiệm trong việc xây cất lăng mộ. Người được lựa chọn là với số
thầu , (X. phụ chương 28.3: Hợp Đồng thầu).

4) Thi công (tháng, năm - tháng, năm): Công tác khởi công tháng,
năm.

Công trình nghiệm thu vào ngày .... Lễ khánh thành được tổ chức vào
ngày ... trong niềm hân hoan vui mừng của toàn thể gia tộc..

*
Tổ Bùi Đức Hậu đã để lại cho con cháu những tấm gương sáng ngời.
Đó là tinh thần tự lực tự cường, quyết tâm làm giầu mạnh bằng bàn tay khối
óc của mình. Đó là lòng nhân hậu, biết yêu thương giúp đỡ họ hàng và
những người kém may mắn.
Để tỏ lòng biết ơn công đức của Tổ Tiên, con cháu thuộc nhiều TH đã
bỏ nhiều công sức ra xây dựng lăng mộ Tổ nói trên.

Cây có gốc mới nở ngành xanh ngọn
Nước có nguồn mới bể rông sông sâu

(ca dao)
Ghi Chú: Tôi viết bài này trước khi công tác khởi công, nên một số
ngày, tháng, năm còn để trống. Xin thành thực cáo lỗi.

189

Phụ chương 28 .1

Ý kiến TH 3 v/v chỉnh trang lăng mộ Tổ

STT Họ và tên Đồng ý Không Ghi chú
đồng ý
Gặp mặt tối ngày 22/2/2014
1 Anh Bùi Đức x
Vịnh x Gặp mặt trưa ngày
01/01/2014
Anh Bùi Đức Lân
Như trên
Anh Bùi Đức x
Soạn Như trên
x Như trên
Anh Bùi Đức Tứ x
Gặp mặt ngày 23/2/2014,
5 Anh Bùi Đức x còn nói A Chương giúp đỡ
Chương em Thắng nếu cần trong khi
xây dựng
Anh Bùi Đức Họp ngày 5/2/2014 tại nhà
Diện A Nùng

Anh Bùi Đức Rao x Như trên
x
Anh Bùi Đức x Như trên
Trường x Như trên
Anh Bùi Đức Ba x
10 Anh Bùi Đức x Như trên
Nùng x Điện thoại trực tiếp ngày
Bùi Quyết Thắng x 12/2/2014
Anh Bùi Đức Chử Điện thoại trực tiếp ngày
x 28/2/2014
Chị Bùi Thị Hải x Ngày 4/2/2014

Chị Ánh + Yến + Điện thoại trực tiếp ngày
Chi + Oanh con 7/2/2014
Bố Tạm Điện thoại trực tiếp ngày
15 Em Bùi Đức Quân

Em Nhân + Tuyết

190

+ Chinh + Thọ x 28/2/2014
(con chú Mịch) x
x Điện thoại trực tiếp ngày
Anh Dũng + Chị x 28/2/2014
Nguyệt (con Cô
Đăng) Điện thoại trực tiếp ngày
28/2/2014
Em Quang + Hải
+ Tâm (con Cô Gặp mặt ngày 23/2/2014
Tin)
Điện thoại trực tiếp ngày
Em Trung + 28/2/2014
Trang + Hằng
(con Cô Nhiệm )

20 Anh Bùi Trung
Việt

Phụ chương 28 .2

Thông báo xây dựng chỉnh trang lăng mộ Tổ Bùi Đức Hậu
và kêu gọi tự nguyện đóng góp

-------------------

Thân gửi các cháu thế hệ 3, 4, 5

Chú Bùi Đức Hợp, một người con xa quê hương của Tổ Bùi Đức Hậu ở
Hoa Kỳ có một tấm lòng từ thiện bao la; Chú đã làm thiện nguyện ở Phi
Luật Tân, ở nhiều tỉnh của Việt Nam với nhiều hoạt động như xây dựng nhà
thờ, cầu đường giao thông nông thôn, các trường học, các công trình nước
sạch, mổ mắt cho những người nghèo bị đục thủy tinh thể … và mới đây
nhất là tài trợ xây dựng trường mầm non mang tên Tổ Bùi Đức Hậu vừa
khánh thành ngày 23 tháng 2 năm 2014 tại Thị trấn Xuân Trường / Huyện
Xuân Trường / Nam Định.

Nguyện vọng cuối cùng của Chú là tài trợ xây dựng chỉnh trang Lăng mộ
Tổ Bùi Đức Hậu đã xây dựng cách đây 25 năm; Nguyện vọng của Chú đã
được sự bàn bạc trao đổi thống nhất cao trong thế hệ 2 ( Thư của TH2 gửi
các TH 3,4,5… ngày 13 / 01 /2014 ) và sự nhất trí của các TH3 về việc xây
dựng chỉnh trang lăng mộ Tổ.

191

Chú rất vui khi một số cháu TH3 đã đi đầu đăng ký đóng góp tự nguyện
kinh phí cho xây dựng công trình như cháu Chương một triệu đồng, gia
đình cháu Rao ba triệu đồng, gia đình cháu Lạc ở Hoa Kỳ bốn triệu đồng,
gia đình cháu Nùng năm triệu đồng, gia đình các con Chú Tạm năm triệu
đồng và tiền thiết kế phí xây lăng.

Để vinh danh Tổ Bùi Đức Hậu và để công trình xây dựng hoàn thành tốt
đẹp, Chú / Bác / Ông thông báo và kêu gọi các con cháu TH 3,4,5 … không
kể nội ngoại tự nguyện tham gia đóng góp kinh phí vào công trình xây dựng
chỉnh trang Lăng mộ Tổ với các mức như sau:

 Các cháu / gia đình họ nội đóng góp tối thiểu 1 triệu đồng, tối đa tùy
tâm.

 Các cháu / gia đình họ ngoại đóng góp tối thiểu năm trăm nghìn đồng,
tối đa tùy tâm

Đăng ký đóng góp và đóng góp gửi cho:
Bùi Quyết Thắng: ĐT 01684362502 / Email:

[email protected]
Bùi Đức Nùng: ĐT 01688646419 / Email:

[email protected]
Thời gian đăng ký bắt đầu từ tháng 4 năm 2014, thông báo và danh sách

đóng góp sẽ được đăng tải trên LT Khuyến học Bùi Đức Hậu trong năm
2014.
Cảm ơn các cháu
Ngày 08 tháng 4 năm 2014

Bùi Đức Tạm

Nơi nhận: - Chú Mịch, Chú Hợp
- Các cháu đại diện các chi
- Các cháu có Email trong họ

192

Phụ chương 28 .3

THƯ MỜI THẦU

Gói thầu: Xây dựng lăng mộ Tổ Bùi Đức Hậu
Địa điểm: Nghĩa trang làng Xuân Bảng / Thị trấn Xuân Trường / Tỉnh Nam Định

Kính gửi:

Dòng họ Bùi Xuân Bảng, ngành Tổ Bùi Đức Hậu đang chuẩn bị triển
khai xây dựng Lăng mộ Tổ Bùi Đức Hậu tại Nghĩa trang thôn Xuân Bảng /
Thị trấn Xuân Trường / Tỉnh Nam Định.

Dòng họ chúng tôi mời Công ty ….. và các Tổ thợ xây dựng có đủ năng
lực và kinh nghiệm để triển khai thi công gói thầu: Xây dựng Lăng mộ Tổ
Bùi Đức Hậu tại khu vực Nghĩa trang Làng Xuân Bảng / TT Xuân Trường /
Tỉnh Nam Định.

Mời quý Công ty và Tổ thợ xây dựng quan tâm tới gói thầu trên tham gia
dự thầu thi công theo hình thức chào giá cạnh tranh. Các thông tin về gói
thầu cụ thể như sau:

1- Quy mô gói thầu:
 Tên gói thầu: Xây dựng Lăng mộ Tổ Bùi Đức Hậu
 Địa điểm: Tại nghĩa trang Làng Xuân Bảng / TT Xuân Trường / Nam

Định
 Mô tả công việc: Trên cơ sở bản vẽ thi công đã được phê duyệt. Nhà

thầu triển khai thi công theo đúng thiết kế được phê duyệt.
 Khối lượng công việc: Theo bản vẽ thi công và bảng tiên lượng mời

thầu.
 Thời gian hoàn thành công trình: 45 ngày.
2- Nội dung hồ sơ dự thầu:
 Đơn xin dự thầu thi công công trình ( theo mẫu số 1 kèm theo ).
 Bảng tổng hợp giá trị dự thầu theo bảng tiên lượng được Chủ đầu tư

cung cấp (Nhà thầu lập theo biểu mẫu số 2 và biểu mẫu số 3 ) .
Trường hợp nhà thầu nhận thấy khối lượng trong bản vẽ sai khác so với
bảng tiên lượng, nhà thầu lập một bảng chào giá riêng cho phù hợp với khối
lượng sai khác này để Chú đầu tư xem xét. Nhà thầu không được tính phần
khối lượng sai khác này vào giá dự thầu.

193

 Tiến độ thi công: Là tổng thời gian thi công cho gói thầu ( tính bằng
ngày )

 Các bản cam kết về tiến độ, chất lượng, bảo hành công trình.
3- Điều khoản về tài chính của gói thầu và hình thức hợp đồng:

 Thanh toán theo giai đoạn:
+ 10% giá trị Hợp đồng: Phá rỡ, đổ và dựng xong 4 cột beton của Lăng
+ 40% giá trị hợp đồng: Khi đổ xong beton mái lớn của Lăng.
+ 15% giá trị hợp đồng: Khi đổ xong beton mái nhỏ của Lăng
+ 30% giá trị hợp đồng: Khi hoàn thành nghiệm thu công trình
+ 5% giá trị hợp đồng khi hết bảo hành 12 tháng.

 Thời gian bảo hành: 12 tháng kể từ khi công trình được ký nghiệm
thu.

 Hình thức hợp đồng: Đơn giá cố định trong suốt thời gian thực hiện
hợp đồng.

4- Quý Công ty và các Tổ thợ quan tâm tới gói thầu trên xin liên hệ trực
tiếp với Ông Bùi Quyết Thắng – Trưởng ban quản lý dự án để được
cấp hồ sơ và thông tin liên quan.

 Thời gian: từ ngày ….. tháng …. Năm 2014

 Địa chỉ: Nhà B8 / ngõ 2 / phố Trần Cung / quận Cầu Giấy / tp. Hà Nội
5- Hồ sơ dự thầu gửi cho Ông Thắng trước …. Giờ ngày ….. tháng ….

Năm 2014

 Hồ sơ gồm 1 bản gốc và 2 bản sao

 Thư giảm giá nếu có

 Túi hồ sơ được niêm phong bằng dấu pháp lý của nhà thầu hoặc chữ
ký của Đại diện tổ thợ.
Xin chân thành cảm ơn sự hợp tác của các nhà thầu

Nơi nhận: Trưởng ban quản lý dự án.

- Như trên BÙI QUYẾT THẮNG
- Lưu Ban QLDA.

194

29

Xây trụ sở dòng nữ Đa Minh
Thái Bình

Trong cuộc hành hương xuyên Việt đầu năm 2012, tôi có cơ duyên
thăm dòng nữ Đa Minh Thái Bình (HD) tại X. Đông Hòa, TP Thái Bình (a).
Trụ sở HD tọa lạc trên nhiều mộ vô thừa nhận trong nạn đói năm 1945, nay
được phù sa bồi thành ruộng. Tìm cách di dời những hài cốt đi nơi khác, HD
hỏi tôi làm thế nào đào những hố sâu lấy cốt bên trong nhà mà không ảnh
hưởng tới sự an toàn của tòa nhà. Tôi hướng dẫn cản kẽ cách chống chọi khi
đào hố sâu. Sơ Ánh Tin còn nhắc tôi:

- Bác nói khẽ vì các em tập sinh ở đây rất sợ ma!
Nguyên là cơ sở chủng viện, trụ sở HD được tòa Giám Mục cho
mượn dài hạn. Nay vì nhu cầu đào tạo, Tòa muốn lấy lại cơ sở. Đó là lý do
HD phải đi cầu viện để xây trụ sở mới trên thửa đất mới mua, bên cạnh trụ
sở cũ.

*
Cầm trong tay giấy giới thiệu của Đức Cha Nguyễn Văn Đệ, Giám
Mục địa phận Thái Bình và Đức Cha Ngô Quang Kiệt, nguyên Tổng Giám
Mục địa phận Hà Nội, sơ Bề Trên Mary Ngô T. Hạnh. OP ( sơ BT) và sơ
Thu Hà sang Mỹ cầu viện.
1) Gây quỹ tại Bắc Cali: Hai Sơ đến Bắc Cali nhằm đúng lúc hội đồng
hương Ngọc Đồng Bắc Cali tổ chức đại hội "25 năm thành lập" tại
Roosevelt Center, SJ, ngày 12/7/14, từ 4:00 PM đến 11:30 PM .
Trước đó, chiều ngày 8/7/14, tôi hân hạnh được tiếp chuyện với sơ BT
tại nhà ông Trịnh Thanh, Hội Trưởng hội Đông Hương Ngọc Đồng Bắc Cali
(b):
- Thưa Sơ! Xin Sơ cho biết kế hoạch xây dựng trụ sở mới?
- HD dự trù xây 3 nhà độc lập, mỗi nhà 3 tầng, diện tích xây dựng
1.316 m2 theo bản đồ quy hoạch mặt bằng tổng thể. Chi phí ước lượng

195

20.359.050.000đ, (tương đương với 1 triệu USD). Trước mắt, HD nhờ một
công ty khảo sát thiết kế (KSTK) lập hồ sơ kỹ thuật để được chính quyền
cấp sổ đỏ.

- Khi nào hồ sơ hoàn chỉnh, xin Sơ chuyển cho tôi duyệt xét với tư
cách là kỹ sư cố vấn của nhà đầu tư (bên A).

Sáng nay, tôi giao tận nhà ông Thanh một thùng chứa 500 flyers do
hội Bảo Trợ Nữ Tu và Từ Thiện VNSSA gửi lên bằng xe đò Hoàng. Mỗi
flyer gồm: đơn xin giúp đỡ xây dựng, hình ảnh sinh hoạt của HD, phiếu bảo
trợ, phong bì ghi sẵn địa chỉ gửi về. Tôi đề nghị trong đại hội Sơ kêu gọi
đồng hương Ngọc Đồng giúp đỡ, đồng thời phân phói hết 300 flyers. Để
khởi xướng cho phong trào gây qũy, tôi xung phong đóng góp 3000 đđ và
nhận 10 flyers gửi cho bạn bè quen.

Sau này, tôi được biết trong đại hội Sơ phát biểu khoảng 1 phút và
không phân phát flyer. Như vậy, số tiền thu được tại Bắc Cali chẳng là bao!

Sơ trở lại Cali lần thứ hai vào ngày 8/8/14, tôi xin găp Sơ tại nhà ông
Thanh để thảo luận chi tiết hơn:

- Thông thường kế hoạch tài chính phải đi trước một bước. Sơ có nắm
chắc tới cuối năm nay số tiền đóng góp là bao nhiêu?

- Rất khó biết!
- Tôi giả dụ 500.000 đđ. Với số tiền trên, Sơ chỉ có thể xây tòa nhà
chính giữa và đóng cọc tòa nhà 2 bên. Hai nhà còn lại sẽ ngưng thi công cho
tới khi HD có đủ tiền. Làm như vậy, HD phải thông báo cho công ty KSTK
biết để thiết kế công trình làm 2 giai đoạn xây cất (c).
Thấy Sơ quá vất vả trong cuộc vận động, nhất là Sơ đang trong thời
kỳ chữa bệnh, tôi tặng Sơ một số tiền mặt 500 đđ để chi dùng (d).
Tiễn tôi ra xe, Sơ ngỏ ý nhờ tôi trông coi công trình (giám sát thi
công). Tôi đáp:
- Vì tuổi già sức yếu, tôi từ giã thiện nguyện kể từ năm 2013, không
còn khả năng về VN nữa. Và vì rất nể Sơ và hội VNSSA, tôi mới tham gia
duyệt xét dự án này.
Trên đường về nhà, tôi ngâm nga câu hát: "Nếu tôi còn trẻ như 3 năm
trước (năm 75 tuổi), tôi sẽ theo Sơ về xây dựng Đa Minh".
2) Gây qũy tại Nam Cali: Phối hợp với các hội đoàn khác, hội
VNSSA vận động có kế hoạch, có tổ chức, nên việc gây qũy khá thành công;
* 13/7/14 tham dự thánh lễ của hội đồng hương Ngọc Đồng Nam Cali
* 17/8/14 tổ chức tiệc gây qũy có văn nghệ giúp vui tại nhà hàng
Emerald Bay, Santa Ana.
3) Gây qũy tại các tiểu bang khác: Sơ BT cho hay: "Đi tới các tiểu
bang khác không thuận tiện lúc, đi tới đâu mọi người nói là các dì đi muộn
rồi, vì luôn đi sau người khác. Có những nơi Đức Giám Mục gửi thư xuống

196

giáo xứ VN cấm không cho xin hay tổ chức các hình thức quyên góp. Vì thế,
ngoài Cali ra, chúng con sẽ không được giúp đỡ bao nhiêu!".

Tôi thiết nghĩ các Giám Mục trong nước cần khuyến cáo các hội dòng
v/v cấm chỉ này để kế hoạch xin tiền của họ khỏi bị trở ngại.

*
Tháng 10, Sơ BT về nước. Chậm lắm là cuối năm nay Sơ sẽ biết ngân
khoản dành cho giai đoạn I. Tôi đề nghị Sơ thực hiện tuần tự 5 bước sau:
1) Thông báo cho công ty KSTK biết ngân khoản dành cho giai đoạn
I. Họ sẽ thiết kế và lập dự toán theo từng giai đoạn.
2) Gửi qua mạng toàn bộ hồ sơ kỹ thuật cho tôi để duyệt xét giúp.
3) Dựa trên duyệt xét, công ty tu chỉnh lại họa đồ và dự toán (dự toán
phải dựa trên đơn giá của sở Xay Dựng thành phố hoặc của bộ Xây Dựng).
4) Công ty thay mặt cho chủ đầu tư nộp đơn xin phép tại sở Xây Dựng
thành phố
5) Có giấy phép, rồi mới giao thầu (nhà thầu phải là người đã thực
hiện nhiều công trình của Gia1o Hội).
Tiếp theo là "13 bước quản lý dự án" mà tôi đã gửi tới HD trước đây.

***
Xin Chúa và Đức Mẹ La Vang chúc lành cho Sơ BT và HD trong dự
án đầy khó khăn và thử thách này.

(a) Hội dòng Nữ Đa minh Thái Bình là hội dòng giáo phận có tiền thân từ các
chị em nhà phước Đa Minh được thành lập ngày 25/3/2004. Sau 10 năm thành lập,
HD đã có trên 170 chị em.

( b) Xứ đạo Ngọc Đồng gốc ở gần phố Hiến, T. Hưng Yên; năm 1954 di cư vô
Nam lập xứ đạo tại Hố Nai, T. Biên Hòa; sau năm 1975, tỵ nạn tại HK, thành lập
hội đồng hương Ngọc Đồng. Có nhiều người thành đạt trong đủ mọi ngành nghề:

- tại Bắc Cali với 300 gia đình
- tại Nam Cali với 400 gia đình
- tại các bang khác với 240 gia đình.
Năm 1676, các thừa sai Đa minh đến truyền giáo tại Ngọc Đồng (phố Hiến)
nên xã Ngọc Đồng nhận được đức tin rất sớm. Bây giờ chúng ta có thể hiểu tại sao
có mối liên hệ thắm thiết giữa cộng đồng Ngọc Đồng và các HD Đa Minh.
(c) Hồ sơ kỹ thuật, đơn xin phép, hợp đồng giao thầu của công trình xây
dựng một lần khác với hồ sơ của công trình xây dựng nhiều lần. Để tránh những
phiền phức trên, chủ đầu tư phải có kế hoạch tài chính đi trước. Đó cũng là lý do tôi
yêu cầu HD cử Sơ Ánh Tin tham quan công trình "Nhà hưu đưỡng" của nhà dòng
Mến Thánh Gía Thanh Hóa, vừa mới hoàn tất.
(d) Thay vì sử dụng số tiền đó để chi dùng, Sơ sung đương vào qũy Đóng
Góp.

197

30

Cứu đói Sóc 27

Ngày 13/10/14, tôi nhận được thơ của cha Ngân, chánh xứ Tân khai,
H. An Lộc, T. Bình Phước, với nội dung như sau:

"Cháu đang lên kế hoạch cứu đói cho một Sóc gồm 27 hộ, trong đó 25
hộ theo đạo. Trước đây, phương tiện sống duy nhất của họ la đi mót mủ cao
su, nay bị cấm cản. Cháu đang xin đất cho họ, hướng dẫn họ trồng rau xanh
để có kế mưu sinh".

Tôi có trình với cha: "Kế hoạch quy mô cần có sự cố vấn của chuyên
viên canh nông và sự trợ giúp tài chính của tòa Giám Mục. Nhóm chỉ có thể
giúp cha phần nào kinh phí."

Sau khi xem xét kế hoạch và dự toán, ngày 24/10/14, Nhóm chúng tôi
gửi gấp về Cha s/t 3000,00 đđ để mua nông cụ, hạt giống v.v.

198

31

Giấc mơ thiện nguyện

Năm nào cũng vậy, cứ độ Giáng Sinh về, các thiện nguyện viên
(TNV) từ khắp nơi về SJ họp mặt. Năm nay, địa điểm họp là thiên văn đài
Leak, núi cao nhất SJ, +4209'. Khách mời là những TNV đã từng cộng tác
với tôi trên dưới chục năm. Tôi rất qúi mến và khâm phục họ: thương yêu,
thật thà và khiêm tốn.

Phía nữ gồm qúy chị: Anh Thư, Tuyết Nương, Ngọc Dzung, Duy
Oanh, Hương, Ngọt, Nga, Thanh Hằng, Phương Mi, Phương Thảo, Nhật Ân.

Phía nam gồm quý anh: Nùng, Phán, và tôi.
Đặc biệt có bạn từ VN sang như Tuyết Nương, Duy Oanh, Nùng,
Phán, Thanh Hằng; Phương Mi từ Nhật đến, Phương Thảo từ Nauy.
Từng người trao đổi những khó khăn, thuận lợi, những chuyện vui,
buồn trong công tác thiện nguyện.
Sang phần II của của nghị trình, chị Tuyết Nương phát biểu:
- Để danh chính ngôn thuận, chúng ta nên thành lập một Nhóm lấy tên
là nhóm thiện nguyện Âu Cơ - Lạc Long Quân, gọi tắt là nhóm Âu Lạc.
- Đồng ý! nhất trí! Cả hội trường vỗ tay.
Anh Nùng giơ tay xin hỏi:
- Vậy tôn chỉ mục đích của Nhóm là gì?
- Thông tin cho nhau (qua imeo) những dự án thiện nguyện đang tham
gia, và hỗ trợ cho nhau, khi cần đến. Tôi đỡ lời.
Sau đó đến việc bầu Trưởng Nhóm với nhiệm kỳ 5 năm. Cả hội
trường nhao nhao lên: " bầu chị Thư!, bầu chị Thư!". Khó lòng từ chối, chị
Thư vui vẻ chấp nhận.
Kết thúc buổi họp, tôi mời các TNV bay xuống bãi biển Huntington
Beach, dùng bửa trưa tại nhà hàng Ruby tám góc, ở cuối cầu tầu. Tôi không
hiểu vì sao tôi không đưa các bạn xuống bờ biển Santa Cruz đẹp và gần hơn

199

(người Việt gọi đây là bãi biển Vũng Tầu). Cơm nước xong, chúng tôi lại
bay về khu Đa Thôn, SJ, ngắm cảnh đẹp. Tuy đã xế chiều, chúng tôi bắt gặp
3 chú hươu vàng đang bứt lá cây ở vườn trước nhà cư dân; đàn gà tây
chuyền cành, tíu tít gọi nhau. Ai cũng ngây ngất trước cảnh đàn công múa
khúc Nghê Thường dưới ánh trăng mờ!

*
Tiếng gà gáy canh 5 từ khu nhà Mễ vọng sang khiến tôi giật mình
thức dậy. Thì ra đó chỉ là giấc mơ!
Tuy là mơ, tôi vẫn ước mong chị Anh Thư biến nó thành sự thực.
Mong lắm thay!

200

Phụ bản I

Một vài cảm nghĩ của họ hàng và
thân hữu

(LNV: xin mạn phép họ hàng và thân hữu trích đoạn theo thứ tự thời
gian nhận được thư. Chữ viết tắt: Đ/b = đọc bài)

Tôn Nữ Bảo Anh, San Jose, CA
2/1/13
Cháu cảm ơn bác Hợp đã luôn rộng lượng với VNHELP và cũng tạo
cơ hội cho cháu được đi VN.
Trong tương lai, cháu sẽ tiếp tục hết sức mình giúp đồng bào nghèo ở
VN và không quên nguồn gốc mình,
Cảm ơn bác Hợp!
God and Peace be with you.

Chị Bùi Đức Rao, Nam Định
9/11/13
Thư của chị Rao dặn con là Kim Thùy: "Con ơi! Mẹ không biết nhiều
về Bồ Tát, con hãy sống và làm theo gương ông".

Bùi Kim Thùy, Boston, MA
11/11/13
Thưa Ông, thưa Chú,
Cháu đã về tới Boston an toàn lúc 8h sáng nay.
4 ngày qua cháu được sống trong bầu không khi gia đình vô cùng đầm ấm
thân thương. Cách Việt Nam nửa vòng trái đất mà cháu cảm giác tự nhiên,
ấm áp gần gũi như ở nhà mình vậy. Tình cảm gia đình thật vô cùng đáng
quý, xúc động.
Cháu đã bay hàng trăm chuyến, đi qua gần 40 quốc gia, mà chưa chuyến đi
nào gây ấn tượng mạnh cho cháu như chuyến đi này, trước khi đi thì hồi hộp

201

ko ngủ được, sau khi về thì lại nhớ Ông, nhớ Cô Chú và các em, nhớ nắng
Cali chan hòa rực rỡ..
Cháu cảm ơn Ông, cảm ơn Cô Chú và các em rất nhiều đã chăm sóc lo lắng
và đón tiếp cháu như đứa con đi xa lâu ngày trở về, chứ ko phải một đứa
cháu lần đầu tới Cali.
Kính chúc Ông, Cô Chú và các em cũng như toàn thể gia đình mình ở Cali
mọi sự tốt lành.
Cháu ước mong trong thời gian sớm nhất sẽ được đón tiếp Ông, Cô Chú và
các em ở Việt Nam ạ.

Thu Uyên, Phú Nhuận
11/11/13
Uyên có in thư Bác gửi cho cô Anh Thư - GĐ Điều hành VNHELP cũng
như mọi người thân thương cùng đồng hành với Bác trong 1 thời gian dài
làm công việc " Cứu Người - Giúp Đời", về việc Bác rút khỏi chương trình
với lý do sức khỏe. Qua chương trình này, ai cũng thấy được tấm lòng bao la
của Bác đối với người nghèo trên khắp mọi miền Đất nước.
Thưa Bác, bác là một người sống tình cảm. Tình thương của Bác không chỉ
gói gọn trong hai tiếng "Gia đình" mà còn hai tiếng thiêng liêng khác là "
Quê hương" - đất nước của mình. Con rất cảm kích và khâm phục Bác.
Cuộc sống con người cao lắm là 100 tuổi, nhưng mấy ai đạt được số tuổi
trên với sức khỏe tốt và tinh thần minh mẫn? Cuộc sống có giới hạn nhưng
tình thương là vô hạn. Con học được tình thương này ở Bác, tình thương
không phân biệt này đưa ta về một sự tiến trong tâm linh rất cao, tình thương
của những vị Thánh.
Con cầu chúc Bác trong những năm tháng tiếp theo luôn có nhiều sức khỏe
và niềm vui.
Philippin và Việt Nam, những tháng cuối năm liên tiếp chịu những cơn bão
lớn, hậu quả vô cùng nặng nề. Con cũng chỉ biết cầu nguyện cho tất cả mọi
người được Bình An, bớt khổ đau về thể xác lẫn tâm hồn. Con chỉ biết cầu
xin ơn trên gia hộ vì con người nhỏ bé quá đối với thiên tai.
Mong Bác có sức khỏe để một lần nửa mọi người hân hoan được gặp Bác tại
quê nhà !

Cha Thái, Yên Bái
21/12/13
Con sẽ in bài "Sau cơn đau tháng 8/13" cho mọi người chia sẻ, học tập
nơi bác.

202

Con hy vọng cơn đau của bác đã thuyên giảm. Xin Chúa cho bác mau
bình phục để mang niềm vui cho mọi người khổ đau.

Anh chị Qúy Lan, Fountain Valley. CA
a) 7/1/14, b) 6/8/14
a) Tại hội dòng MTG Thanh Hóa, anh đã quan sát kỹ những chỗ dột
và gửi về một số tiền lớn để sửa chữa. Anh theo gương Chúa Giêsu, đi đến
đâu cũng để ý, trân trọng giúp đỡ những người khó khăn. Tôi nhớ Thánh
Kinh có câu: " Ai giữ (thực hành) lời thầy thì Thầy ở trong người ấy và tỏ
mình ra cho người ấy".
TB: Tôi đã nhận được những hình ảnh cứu khổ của anh và nhóm
TNSN và sẽ đưa vào phúc trình 2013 của hội VNSSA. Cảm ơn chuẩn thánh
Hợp rất nhiều.
b) Đ/b "211 ngọn đèn sáng rực trên quê tôi", cảm ơn ks Hợp đã rất hy
sinh quảng đại trong các công việc tông đồ bác ái. Xin Chúa ban thật nhiều
phúc lành cho ks.
.

Anh Lê Văn Sâm. Oklahoma City, OK
14/1/14
Tôi hân hạnh quen biết anh qua công tác "Làm đường đan bêtông tại
X. Ngãi Xuyên, T. Trà Vinh", và sau đó được anh Khoa khen ngợi anh, càng
làm cho tôi qúy mến anh nhiều hơn. Thượng tuần tháng 5/2014, tôi sẽ có
mặt tại VN, và quay video công tác "Cầu Bưng Sen 4 và cầu Xóm Ô" do anh
và chị Ngọc Dzung tài trợ.

Anh Nguyễn Đức Tuyên, Alisa Viejo, CA
8/2/14
Tôi đã nhận HK 7 "Uống nước nhớ nguồn" của anh. Sách của anh đọc
lúc nào cũng thấy thích thú. Có lẽ chính vì tấm lòng chân thực của anh trải
rộng trên từng trang sách.

Anh Hà Như Tưởng, Elk Grove, CA
9/3/14
Tôi rất cảm đông khi đọc bài "Con đường thiện nguyện". Nó cũng là
tấm gương cho tôi. Nếu có thể được, xin anh cho phép tôi forward bài này
đến các bạn tôi.

203

Nhà thơ Như Liên, Santa Clara, CA
a) 20/3/14, b) 31/5/14, c) 21/6/14, d) 7/8/14
a) Thưa anh đọc HK 8 "Uống nước nhớ nguồn", càng thấy thán phục
anh. Xin gởi đến anh bài thơ này (vè), anh đọc cho vui.

Uống nước nhớ nguồn
Uống nước thì phải nhớ nguồn,
Hướng về quê mẹ lệ tuông ngắn dài
Cùng chung dáng vóc hình hài,
Sao người đói khổ mắt tai điếc lòa
Tả tơi quần áo, không nhà
Tuổi trẻ thất học lê la chợ đường
Từ bi, bác ái vô lường,
Vì người vất vả quê hương tìm về.
Xa xôi hẻo lánh sơn khê,
Xây cầu trường học vẹn bề đẹp xinh
Quê xưa rạng ánh bình minh,
Bớt nghèo, bớt khổ dân tình thảnh thơi
Anh Bùi Đức Hợp giúp đời,
Danh thơm tiếng tốt rạng ngời tổ tông
b) Đã nhận bài "Tim tôi đập mạnh", mong tim anh đừng đập nhanh
để anh sống vui, sống khỏe cho cõi đời này bớt đau khổ.
c) Đ/b "Làng VN tôi đâu", làng VN bây giờ vẫn còn đẹp qúa.Anh thật
hạnh phúc để lại cho đời di tích có giá trị về lịch sử. Cảm ơn anh.
d) Đ/b "211 ngọn đèn sáng rực trên quê tôi", thật qúa thán phục!

Anh Nguyễn Đức Tuyên, Aliso Viejo, CA
20/4/14
Xin cám ơn anh đã gửi cho bài viết mới về công tác thiện nguyện của Nam
Dzung. Tôi cũng được "thơm lây" vì Nam là con chị ruột tôi, cũng như Thu
Bẩy Mission, Thu cũng là con chị tôi. Trong 2 tuần qua, để cho hoàn chỉnh
cuốn Hành Trình Đức Tin, ấn bản thứ ba tại Hoa Kỳ (hai lần trước in tại
VN) tôi đọc lại cuốn Hồi Ký VI của anh và có thêm một số chi tiết để bổ túc
cho cuốn sách sắp phát hành, trong đó có hình 10 nhà thờ ở Yên Bái cha
Thái gửi cho.
Kính chức anh mùa Phục Sinh an lành.

Bùi Kim Chi, Hà Nội, VN
a) 13/5/14, b) 13/7/14, c) 4/9/14
a) Đọc bài "Đưa Thêu về với quê hương", cháu rất cảm động.

204

Hôm 1/5/14, các anh khu vực Hà Nội liên hoan tại nhà bố cháu cũng
bàn v/v này, nhưng sau đó nói là không thực hiện được như chú đã biết.

b) Đ/b "Các cháu TH 3 và tôi", lá thư của chú là những lời tâm sự
nhắn nhủ, nhắc nhở các con cháu TH kế tiếp hãy nối tiếp truyền thống của
ông cha.

c) Cháu đã nhận được thư chú, biết chú vừa bị bệnh cháu lo quá, chú
giữ gìn sức khoẻ chú nhé.
Cháu rất cảm phục chú vừa qua cơn bạo bệnh mà nảy ra ngay ý tưởng "làm
được gì nên làm ngay". Cháu đang đọc Hồi kí 6 của chú, cháu đầm đìa nước
mắt khi đọc bài chú viết về mẹ cháu - hiếm có tình cảm giữa chị dâu và em
chồng lại sâu nặng thế.
Cháu chưa đọc hết các quyển hồi kí của chú nhưng cháu cảm nhận được
xuyên suốt hồi kí của chú là tình cảm nhân hậu chú dành cho gia đình, quê
hương, đất nước bằng những hành động thiết thực, không phô trương.
Chúng cháu ở nhà đang cố gắng làm những việc mà chú căn dặn để phát huy
truyền thống của gia đình, dòng tộc.
Cháu đang đi công tác Yên bái, đi về cháu viết thư báo cáo về hội KH và gửi
ảnh cho chú ạ.
Cháu kính chúc chú mạnh khoẻ.

BS Hồ Nhật An, San Diego, CA
a) 18/5/14, b) 1/6/14, c) 27/9/14
a) Cháu đã đọc bài "Con đường thiện nguyện", ông để dành tiền để
mổ mắt cho người mù lòa, như vậy thật là hay. Hồi đó, cháu cũng nghe dì
Trang kể chuyện thiện nguyện của ông tại VN. Bây giờ cháu có dịp gặp ông,
vui ghê, phải chi ai cũng có tấm lòng như ông thì đồng bào mình đỡ khổ.
Sau này công việc ổn định, cháu cũng muốn giúp ông làm thiện nguyện.
b) Đ/ b "Tim tôi đập mạnh", con thấy rất thích vì ông viết hay quá, mà
con thích nhất là khúc cuối. Con cũng không ngờ con qua thăm ông có 5
tiếng mà cũng được viết vào nữa. Con cũng hy vọng có dịp qua lại San Jose
để ông tập đi ra sân bay lần nữa để không bị lạc nữa, hihi. Con nói giỡn thôi
ạ. Ông cố gắng giữ sức khỏe, uống thuốc đều đặn, bớt ăn ngọt nhá ông.
Con sau này làm cò tiền, con cũng sẽ tìm cách giúp đỡ người nghèo
giống ông.
c) Cháu rất cảm ơn ông đã gửi cho cháu đọc bài viết của ông "Tôi đl
mổ mắt" và cả video về ung thư nữa. Cháu đọc bài có thể tưởng tượng cả
một quy trình ông đi mổ mắt như thế nào ông ạ. Đúng là ở Mỹ để mổ một
con mắt phức tạp và tốn kém quá. Cháu cảm nhận được ông đã làm được
điều kỳ diệu thế nào khi giúp đến mấy ngàn đồng bào mình sáng mắt. Khi

205

nào cháu học xong, cháu cũng hy vọng có thể đóng góp giúp cho ông, không
giúp tiền của thì giúp sức ông ạ.

Ông mổ mắt xong chắc thấy khỏe khoắn hả ông. hì hì. Tinh thần minh mẫn
mà còn mắt sáng lại rồi. Ông sẽ còn làm việc tốt hơn nữa. Viết thêm mấy
quyển hồi ký nha ông và giúp thêm nhiều đồng bào mình hơn nữa.
Cháu hy vọng cháu sẽ có dịp trở lại thăm ông vào một ngày không xa. Cháu
thấy nói chuyện với ông cháu sáng ra được nhiều điều.
Ông giữ sức khỏe nha ông,

Anh Phạm Gia Định, Milpitas, CA
18/5/14
Sự hiện diện của anh trên cõi đời này thật là ý nghĩa. Chương trình
đem ánh sáng cho người nghèo và các dự án khác đang rất cần anh. Anh
sống mỗi ngày là môt người được sáng mắt.
Cầu xin Thượng Đế gìn giữ anh và cho anh sức khỏe tháng năm cuối
đời để cứu người giúp đời.

Anh Nguyễn Tử Qúy, Fountain Valley, CA
a) 1/6/14, b) 22/6/14
a) Đã nhận được bài "Tim Tôi đập mạnh". Tim anh đập nhanh, nhưng
đầu óc anh còn sáng suốt, lòng anh còn chan chứa tình yêu.
Chúc anh tiếp tục yêu đời và sống bận bịu nhưng rất hạnh phúc.
b) Đ/b "Làng VN tôi đâu", anh đúng là nhà xây dựng suốt đời. Xây
dựng 20 năm tại VNCH, 20 năm tại HK, rồi 8 năm tại Phi, và hơn 10 năm
tại VN, xây dựng không biết mệt mỏi, xây dựng chu đáo công phu với tấm
lòng yêu nước, yêu người VN

Ngọc Quỳnh, Las Vegas, NV
1/6/14
Cháu đã đọc bài "Tim tôi đập mạnh", càng thương ông thật nhiều.
Trong lòng cháu luôn nhớ và kính yêu, vì ông ông luôn để lại trong tâm tư
cháu một tấm gương sáng ngời.

Hà Trang, San Jose, CA
2/6/14
Cháu đã đọc bài "Tim tôi đập mạnh". Mặc dầu tuổi đã cao, sức khỏe
không còn được như lúc trẻ, bác nắm bắt tình hình thời sư và trình bầy rõ
ràng. Đặc biệt là tấm lòng rộng mở của bác đối với mọi người. Cháu thật sự
khâm phục bác.

206

Chúc mong bác nhiều sức khỏe, tránh lái xe đi xa và tránh dễ bị xúc
động cho tim bác không bị làm việc nhiều.

Cô Nương Trường, Sài Gòn, VN
7/6/14
Em đã đọc bài "Tim tôi đập mạnh". Tim còn đập, sự sống còn tồn tại.
Mong rằng tim anh còn đập mãi để tiếp tục mang ánh sáng cho người mù
nghèo.

Anh Dương Công Liêm, San Jose, CA
27/6/14
Đ/b "Làng VN tôi đâu", tôi rất cảm phục anh đã góp công góp của để
giúp đỡ đồng bào ta còn kẹt lại Phi.

Đỗ Anh Thư, Milpitas, CA
a) 1/7/14, b) 7/8/14
a) Đ/b "Một ngày tại Oakland", Bác ơi! làm sao bác ngủ trên tầu
chòng chành của anh chị Nam & Dzung được. Bác tiếp tục viết nhé. Đề tài
nào bác viết cũng hay.
b) Đ/b "211 ngọn đèn sáng rực trên quê tôi", cảm ơn bác vẫn tiếp tục
viết bài hay cho chúng cháu đọc.

Nhà văn Hoàng Minh Tường, Hà Nội
19/7/14
Đ/b "Làng VN tôi đâu", những tấm gương và cảnh trí rất xúc động.
Em đã chuyển cho đăng trên thời báo Mekong số 67-68 tháng 7/2014.

Cha Ngân, Bình Phước
9/8/14
Đ/b "Họ là anh em ta", cháu rất cảm động và được tiếp sức. Cháu thiết
nghĩ rằng một trái tim biết thổn thức trước anh em mình, biết cảm tạ trước
hồng ân Thiên Chúa là trái tim do Thiên Chúa tạo dựng lên. Chúc bác sống
những ngày đầy ý nghĩa của kiếp nhân sinh trong sự quan phòng của Thiên
Chúa và mẹ La Vang.

Anh Trần Ngọc Vân, Laguna Niguel, CA
27/9/14
Trước hết, cảm ơn anh đã cho tôi có cơ hội được gần gũi anh trong dịp
tang lễ anh Vũ Đình Thiệp, người bạn từ hơn nửa thế kỷ của chúng ta. Tôi
gửi kèm đây chi phiếu $100 là phần đóng góp của các anh Tuyên, Thiếp. cô

207

Thêu, Liêm, Toan, và tôi để bù đắp phần anh ứng ra trong việc phúng điếu
anh Thiệp vừa qua.

Đọc HK, tôi rất cảm động. Cầu xin Chúa luôn giữ gìn và nâng đỡ anh
em chúng ta. Riêng anh được Ngài quan phòng đặc biệt để anh tiếp tục làm
vinh danh tình thương bao la của Thiên Chúa qua những dự án mà anh đang
theo đuổi.

TS Huệ Trần, San Jose, CA
26/9/14
Rất cảm ơn anh Hợp. Tôi học được nhiều điều trong bài "Tôi đi mổ
mắt". Tôi rất ngưỡng mộ anh về các công tác tại Phi, nay ở VN giúp đỡ sức
khỏe cho người nghèo.

Phạm Thanh Hằng, Hà Nội
23/10/14

Ông có được khoẻ không ạ? Cháu thấy ông vẫn rất nhiệt huyết với các hoạt
động khuyến học và thiện nguyện, đúng là một tấm gương sáng cho chúng
cháu noi theo.
Cháu xin kể với ông về cuộc sống của cháu bây giờ ạ: cháu đã có gia đình và
2 em bé, một bé 3 tuổi và một bé 1 tuổi. Hiện nay cháu tập trung vào dạy
tiếng anh, luyện thi IELTS cho các bạn đi du học (mặc dù cháu chưa từng
được đi du học ạ lol). Cháu cũng đề nghị với mẹ Chi gửi tặng học bổng
100% các khoá học của cháu cho các anh chị em trong dòng họ muốn rèn
luyện Tiếng Anh để đi du học ạ.
Bên cạnh đó, cháu cũng đang tham gia khoá học MBA (Master of Business
Administration) liên kết với Đại học Latrobe Australia. Học cũng khá vất vả
vì cháu bận chăm con nhỏ nữa, nhưng cháu sẽ cố gắng hoàn thành thật tốt
ông ạ.
Cháu vẫn tham gia công tác thiện nguyện đều đặn, tuy không có nhiều thời
gian. Cháu có một nhóm tình nguyện nhỏ thường xuyên đến khoa Nhi của
viện Bỏng phát sữa cho các em bé. Ngoài ra chúng cháu cũng hỗ trợ viện phí
và chi phí ăn ở cho các trường hợp bệnh nhi khó khăn ông ạ.
Cháu cũng rất cảm kích đề nghị viết bài cho cuộc thi của ông, cháu chưa làm
được gì nhiều mà được ông khuyến khích ạ. Cháu sẽ cố gắng xem lại xem có
câu chuyện gì mình muốn chia sẻ vơis các bạn trẻ trong dòng họ mình để có
thể truyền lửa thêm nghị lực và lòng yêu đời cho các bạn không ạ.
Cháu chúc ông mạnh khoẻ và có nhiều niềm vui ạ

.

208

TS Tuyết Nương, Sài Gòn
10/14

Đọc Hồi ký VII, em đã thu thập được :
1. Thông tin về các cuộc mổ đục thủy tinh thể ở nhiều nơi, nhứt là biết

được sự khác biệt giữa ngoài Bắc và trong Nam về giá mổ (ngoài Bắc
giá khoản 1.400.000VNĐ/1 ca trong khi trong Nam giá
700.000VNĐ/1 ca), qui trình, tổ chức mổ, xin phép chính quyền địa
phương khi chở BN đi mổ (ngoài Bắc)…
2. Được biết Anh đã chuẩn bị rất kỹ và sẵn sàng ra đi, ngay cả việc giải
quyết sách vở… chỉ mong ra đi trong êm ả, yên lành, mau mắn.
3. Rất mừng vào cuối đời, Anh không cô độc, nhiều người thương mến,
quan tâm: có những người cháu, người thân, bạn bè … bên cạnh, như
Anh chị Lạc, Hằng, Hường, Sơn, Ninh, Hương Thủy, và nhất là chị
Gia, người hàng xóm tốt bụng sẵn sàng giúp đở. Âu đó là kết quả suốt
đời sống lành, làm việc thiện của Anh.
4. Phải công nhận, Anh thật thông minh, trí nhớ rất tốt, mê đọc sách từ
nhỏ và có nghệ thuật đọc sách … Vì thế, viết về vấn đề gì Anh cũng
am tường, uyên bác như nói về tôn giáo, vũ trụ, động đất, kỹ thuật
…và ngay cả việc viết văn, nhất là tả cảnh rất sinh động.
5. Một điều làm em lo lắng, là sau cơn bạo bệnh tháng 8/13, dấu hiệu
của Anh như ngọn đèn lần lần cạn dầu… Mong rằng ngọn đèn này
tiếp tục tỏa sáng để còn được đọc những Hồi ký bổ ích của Anh và
còn đem ánh sáng đến cho người mù nghèo. Mong thay!!!

Chị DC, H., TX
24/10/14

(LNY: Trong suốt 55 năm thiện nguyện, tôi chưa gặp ai như chị. Thương
yêu, thành thật, khiêm tốn, chị chỉ biết cho đi, không bao giờ nhận.
Không ai biết tên tuổi của chị, ngoài trừ một số người trong Nhóm.
Chúng tôi gọi chị là người làm thiện nguyện bí ẩn. Riêng đối với tôi, chị
xuất hiện trong cuộc đời tôi kể như một phép lạ)
Hôm nay luôn tiện cháu gửi 1 check #12875. Bác giúp cháu công việc
thiện nguyện của Nhóm mình. Cháu cảm ơn Bác rất nhiều đã cho cháu
có cơ hội đồng hành với Bác.
Nếu có thêm những việc gì cần, xin Bác vui lòng cho cháu biết, cháu sẽ
đóng góp thêm để giúp thêm nhiều người nữa.
Cháu nguyện xin Thiên Chúa và Mẹ Maria luôn giữ gìn sức khỏe của
Bác để cho cháu được đồng hành với Bác giúp thêm nhiều người.

 

209

Phụ bản II

Đi Vào Vũ Trụ (Into The Universe)

Hồi 3: Câu Chuyện Của Vạn Vật (The Story of Everything)
Stephen Hawking

(Ái Hoa chuyển dịch)

Stephen Hawking (1942 - ) là nhà toán học, vật lý học, vũ trụ học
nổi tiếng. Theo ông, 14 tỷ năm về trước, vũ trụ đơn giản chỉ là một nguyên
tử đã bùng phát theo hiện tưởng nổ lón (Big bang) và lan rộng ra thành vũ
trụ ngày nay. Trong vũ trụ hiện nay, mỗi điểm sáng mà chúng ta thấy trên
bầu trời là một thiên hà (galaxy). Mỗi thiên hà gồm 400 tỷ ngôi sao gom lại.
Mặt trời và 8 hành tinh quay chung quanh nó thuộc về thiên hà hình xoáy ốc.
Tất cả thành phần trong vũ trụ đều chuyển động theo một đinh luật "Trọng
lực", mà tôi gọi tổng quy luật Quân Bình (X. chương 4 và các phụ chương
HK 6). Vì vậy,ông khẳng định: "Thượng Đế không tạo dựng vũ trụ, nguồn
gốc vũ trụ là hệ qủa đương nhiên của các định luật vật lý". Tương tự như
vậy, Phật Giáo cho rằng tất cả từ một mà ra. Dạng tĩnh của thực tại là không
(Lý), dạng động là Sự. Lý và Sự tương tác qua lại mà sinh ra vạn vật.

Cũng theo ông, sự sống xuất hiện cách đây 6 tỷ năm do những điều
kiện thuận lợi của trái đất trong hệ thống mặt trời. Ông không nghĩ rằng một
đấng quyền năng đã đạt để "điều kiện thuận lợi" để chúng ta có thể hiện hữu.

Theo tôi, 2 vấn đề cần được suy xét:
- Nguồn gốc vũ trụ: Thánh kinh không đề cập tới sự sáng chế ra vũ trụ
như những nhà khoa học đã khám phá, nhưng nếu quả là như vậy, ai đã tạo
ra "vũ trụ đơn giản" lúc ban sơ?, ai đã đạt để những định luật vât lý? Phải
chăng là một đấng quyền năng mới có năng lực tạo ra vũ trụ đơn giản nói
trên.

210

- Nguồn gốc loài người: Theo thuyết tiến hóa của Darwin, một đơn
bào trong những điều kiện thuận lợi có thể tiến hóa theo thời gian thành
động vật cao cấp nhất (loài vượn chẳng hạn). Nhưng nếu quả là như vậy, ai
đã khai sinh đơn bào đầu tiên? Hơn nữa, giữa vượn và người có khoảng cách
khác biệt. Thiên Chúa đã tạo nên con người cực kỳ tinh vi huyền diệu cả
phần xác lẫn phần hồn. Rồi đây chúng ta sẽ không ngạc nhiên khi khám phá
có một giống người sống trên hành tinh Gliese 581g cách xa trái đất 1.3 triệu
lần khoảng cách từ trái đất tới mặt trời.

Tóm lại, trí tuệ của loài người hay những nỗ lực suy tư của họ không
thể nào hiểu thấu hết sư quan phòng của Thiên Chúa hay nói khác đi những
khám phá của họ chỉ là một phần rất nhỏ trong công việc của Ngài.

Bài viết quá dài, xin họ hàng và thân hữu coi trên mạng.
Đa tạ,

HẾT

211

Cùng một người viết

SÁCH ĐÃ XUẤT BẢN

1971: Kỹ thuật làm đường sỏi đỏ
1974: Phúc trình khả thi dự án canh tân LTL 50.
1974 Kiểm kê cầu đường bộ

&
1987: A pratical solution to street design and construction,
Street design and construction feature in the city of New Orleans,
Designing, building and maintenance New Orleans streets to
achieve their design life
1987-1998: Avarious number of research publications: Soil
subsidence, Influence of vibrating equipment on adjacent
propreties, Backfill on utility lines, Edgedrain, Coldmilling,
Base repair on rehabilitation project, Cracking & buckling on N.
O. streets, A practical solution to subgrade compaction, ect
1998: Lessons from the Tchoupitoulas corridor project,
Traffic volume in New Orleans, LA

&
2000: Ứng dụng vải và lưới kỹ thuật trong xây dựng công
trình
2001: Hồi ký: "Hai lần trỗi dạy"
2004: Hồi ký II "Sứ giả tình thương"
2006: Hồi ký III"Cảm tạTrời, cảm ơn Người"
2008: Hồi ký IV "Lên đường ở tuổi 72"
2011: Hồi ký V "Dấn thân cho trọn"
2012: Hồi ký VI "Nhịp cầu tình thương"
2014: Hồi ký VII "Uống nước nhớ nguồn"
2015: Hồi ký VIII "Con đường thiện nguyện"

.

212

Phuï chöông 2

2.1

Nhaø cuûa Khaùnh

Nhaø cuûa Khaùnh laø moät bieät thöï môùi xaây, taát caû ñoà ñaïc, giöôøng neäm coøn thôm
muøi môùi. Khaùnh daønh cho toâi moät phoøng nguû khaù roäng, ñaày ñuû tieän nghi. Phoøng
troâng sang moät loâ ñaát troáng daày ñaëc caây röøng.

Buoåi saùng, toâi thöôøng ngoài vieát laùch, i-meo taïi phoøng khaùch. Baøn vieát sôn daàu,
loùt kính vôùi 12 gheá ngoài boïc vaûi troâng töïa nhö phoøng giaáy cuûa oâng lôùn. Tröôùc maët toâi
laø cöûa kính roäng 2 m x 4 m, nhìn suoát sang thaûm coû xanh möôùt cuûa saân goân.

Buoåi chieàu maùt, toâi ra vöôøn sau ñoïc saùch. Saân coû roäng tôùi 2000 mv, nöôùc phun
ñeàu; phía sau saân laø röøng thoâng, soài, thaân khaúng khiu, nhöng cuõng ñuû taïo neân moät böùc
raøo xanh dòu maét. Thaáy toâi ngoài baát ñoäng, baày nai mon men laïi gaàn, aên troäm ôt xanh,
lieám laùp nhöõng gioït nöôùc coøn ñoïng treân laù, ñaøn gaø taây vaãn thaûn nhieân bay truyeàn töø
caønh naøy sang caønh khaùc trong khu röøng giaø chöa ñuïng tôùi. Toäi nghieäp cho chuùng, roài
mai ñaây bieát di cö veà ñaâu, trong khi giang sôn cuûa chuùng caøng ngaøy caøng thu heïp do
nhu caàu nhaø ôû cuûa loaøi ngöôøi. Gioù thoåi nheï, tieáng gaàm göø cuûa maùy uûi töø xa voïng laïi,
toâi chôùp maét luùc naøo khoâng hay. Boäp! con chaøo maøo ñuoâi daøi ñaâm nhaøo vaøo cöûa kính
laøm toâi giaät mình thöùc daäy.

Ban ñeâm, toâi môû roäng maønh maønh ñeå aùnh traêng töï do len loûi qua cöûa soå.
Toâi thieáp ñi trong moäng ñeïp.

2.2

Du lòch baèng xe ñieän

Naêm 1996, toâi tham döï khoùa hoäi thaûo veà giao thoâng coâng coäng taïi Dallas, TX.
Ban toå chöùc môøi caùc hoäi thaûo vieân tham quan coâng tröôøng xaây caát ñöôøng haàm
Mockingbird cho heä thoáng xe ñieän Dallas, goïi taét Dart (Dallas area rapid transit). Ñeán
nay (naêm 2006), Dart ñaõ hoaøn taát vaø ñöa vaøo söû duïng.

Dart ñöôïc trang bò hieän ñaïi, moãi toa xe ñeàu coù maøn aûnh thoâng baùo traïm tôùi, beä
nhaác cho ngöôøi taøn taät, cho caùc baø noäi trôï ñaåy xe con nít (toddler), choã daønh rieâng cho
ngöôøi caâm, ngöôøi muø coù choù daãn ñöôøng. Dart coù 3 tuyeán chính:

+ Ñöôøng ñoû chaïy töø Parker Rd ñeán Westmoreland
+ Ñöôøng xanh da trôøi töø Garland – Ledbetter
+Ñöôøng xanh laù caây, xe ñieän 2 taàng töø Dallas – Fortworth.
Ba tuyeán naøy ñeàu chaïy qua ñao-tao Dallas.
Trong töông lai gaàn, Dart seõ thieát laäp theâm 3 tuyeán môùi: Dallas – phi caûng
quoác teá Dallas/Fortworth, Dallas – Carrollton, Dallas – Pleasant grove.
Giaù veù reû, ngöôøi cao nieân chæ traû1 ñ ( ngöôøi khaùc 2,5 ñ) laø coù theå ñi suoát ngaøy
(day pass). Nhôø Dart, toâi coù dòp thaêm nhieàu nôi, döøng nhieàu choã, trong ñoù phaûi keå tua
Ñao-tao ngaøy 11/7/06:
Töø Garland, toâi ñaùp xe ñieän ñi City Market, roài laáy xe buyùt ñi Ñao-Tao. Xe
buyùt coù daùng daáp moät toa xe ñieän, chôû mieãn phí, du khaùch coù theå xuoáng hay leân baát
cöù choã naøo, tha hoà ngaém nhöõng cöûa haøng baùch hoùa sang troïng, quaùn aên lòch söï doïc hai
beân ñöôøng. Harwood laø con ñöôøng chính daãn tôùikhaùch saïn sieâu sao Adam’ Mark. Ñi
giöõa nhöõng cao oác kính xanh phaûn chieáu aùnh maët trôøi, toâi coù caûm giaùc nhö ñang daïo
chôi döôùi aùnh traêng. Noái lieàn vôùi Trung Taâm Hoäi Thaûo Quoác Teá baèng caàu vöôït coù
maùi che, khaùch saïn naøy coù 1333 phoøng nguû haïng sang, 472 phoøng lôùn (King room), 32
suites (phoøng nguû + phoøng tieáp khaùch), 3 suites ñaëc bieät daønh cho Toång Thoáng, vaø
Hoaøng Gia.
Lieác nhanh baûn ñoà khaùch saïn, toâi chaám ngay nhaø haøng Chaparral ôû treân thöôïng
taàng laøm ñòa ñieåm “döøng chaân”. Nhaø haøng tröng baøy nhöõng böùc tranh quùy, tuû röôïu
vang maéc tieàân, baùn nhöõng moùn aên ngon do ñaàu beáp tröù danh naáu. Boán beà laø kính,
thöïc khaùch maëc söùc chieâm nghieãm thaønh phoá , ñeïp mhaát veà ñeâm khi quan saùt nhöõng
con chim saét khoång loà bay vuït leân hoaëc töø töø ñaùp xuoáng phi tröôøng Love Field, caùch
ñaây khoâng ñaày 10 daëm. Sau khi ñi 1 voøng quanh nhaø haøng, toâi löïa moät sa-loâng ñeïp
nhaát trong phoøng ñôïi, laàn töøng trang baùo ra ñoïc tin vui trong tuaàn: “Ñaïi nhaïc hoäi ngoaøi
trôøi “Ngöôøi Thöông Pheá Binh VNCH”lôùn nhaát trong voøng 31 naêm taïi Nam Cali thu
ñöôïc 260.000 ñ vôùi soá ngöôøi tham döï 10.000”.
Trong boái caûnh eâm ñeàm, toâi laùn laïi ñaây cho ñeán khi nhaø haøng chính thöùc môû
cuûa, luùc 5giôø chieàu. Theo loái cuõ, toâi trôû veà Garland baèng xe ñieän.
Du lòch baèng xe ñieän, metro, xe löûa, xe buyùt, keå caû xe ñieän töï ñoäng khoâng
ngöôøi laùi, taïi nhieàu thaønh phoá HK, cuõng nhö taïi AÂu Chaâu, UÙc Chaâu, toâi xin pheùp ñöôïc
coáng hieán quùy vò moät vaøi kinh nghieäm ñi xe:
1) Nhìn kyõ teân tuyeán ñeå khoûi leân loän xe; teân tuyeán ñeàu ghi roõ phía tröôùc, beân
hoâng xe hoaëc ghi giôø chaïy cuûa moãi tuyeán treân baûng thoâng tin (ôû Nhaät, xe moãi tuyeán
ñeàu sôn maøu khaùc nhau)
2) Mang theo loä trình tuyeán ñeå bieát keå töø traïm (ga) böôùc leân, coøn maáy traïm
nöõa phaûi böôùc ra (nhôù con soá bao giôø cuõng deã hôn teân ga.

3) Neân ngoài ôû toa giöõa ñeå coù theå thaáy baûng teân nhaø ga; coù theå ngoài taàng treân,
giöõa, döôùi mieãn sao thaáy baûng roõ nhaát.

4) Tuøy theonhu caàu di chuyeån, mua veù 1 laàn, veù ngaøy, veù tuaàn, hay veù thaùng .
Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi môùi tôùi laàn ñaàu, neân mua veù ngaøy, phoøng tröôøng hôïp ñi laïc, coù
theå chôø chuyeán khaùc. Haõng naøo cuõng daønh giaù veù ñaëc bieät cho ngöôøi giaø (rieâng taïi
Pittsburgh, ngöôøi giaø ñi xe buyùt mieãn phí)

5) Neáu phaûi chuyeån xe (transfer), quùy vò caàn xem coù ñuû thì giôø chaïy töø coång
(gate) naøy sang coång kia. Vì vaäy khi mua veù, neân xem kyõ thôøi gian transfer, neáu
khoâng ñuû, xin ñoåi chuyeán khaùc. Ngoaøi ra phaûi keå thôøi gian xe ñeán treã (treã 15 phuùt laø
chuyeän thöôøng)

6) Sau cuøng, khi ñi nöôùc ngoaøi, quùy vò neân hoïc moät soá tieáng thoâng duïng nhö
giôø taàu ñi, taàu ñeán, loái ra, loái vaøo, ga chính, ga phuï v. v.

Cöù moiã laàn ñi laïc hoaëc nhôõ chuyeán taàu, tim toâi ñaäp maïnh hôn!

2.3

Xaây nhaø choáng thieân tai

Trong chaëng döøng chaân New Orleans, toâi gheù thaêm anh Khôûi, kieán truùc sö.
Nhaø anh cuõng ôû New Orleans East, khoâng bò thieät haïi gì, vì ôû treân ñaát cao, vaø xa choã
ñeâ vôõ. Anh muoán di cö veà Baéc Cali, naéng aám, hoaëc Nam Florida, gioù bieån, anh ngoû yù
nhôø toâi tính toaùn moät ngoâi nhaø choáng thieân tai. Sau ñaây , toâi xin ñöôïc pheùp toùm löôïc
buoåi noùi chuyeän giöõa 2 ngöôøi, moät treû moät giaø:

- Toâi muoán xaây nhaø taïi vuøng thung luõng Hoa Vaøng, naéng aám, ñoâng ngöôøi Vieät,
nhöng ngaiï ñoäng ñaát. Toâi nghe noùi traän ñoäng ñaát xaûy ra taïi San Francisco ngaøy
17/10/1989 vôùi 7 chaám1 (Richter scale), laøm ñoå vôõ nhieàu nhaø cöûa, caàu saäp, gaây töû
thöông cho 62 ngöôøi.

- Treân theá giôùi ñaõ xaåy ra nhieàu traän ñoäng ñaát maïnh hôn ôû HK nhö:
*Nhaät, ngaøy 2/3/1933 laøm cheát 2900 ngöôøi vôùi cöôøng ñoä 8.9.
*Chí Lôïi, ngaøy 21-30/5/1960, 5000 ngöôøi cheát, cöôøng ñoä 9.5.
*Alaska, ngaøy 27/3/1964 , 131 ngöôøi cheát, cöôøng ñoä 9.2.
Môùi ñaây, ngaøy 26/12/2004, ñoäng ñaát coù cöôøng ñoä 9. ngoaøi khôi Ñoâng Nam AÙ
ñaõ taïo neân nhöõng ñôït soùng thaàn Tsumani cao 15 m, daøi haøng 100 daëm vôùi vaän toác
500mph, laøm 297.200 ngöôøi cheát. Con soá naøy chöa phaûi laø kyû luïc, neáu so vôùi traän
ñoäng ñaát taïi Shaanxi, Trung Quoác, ngaøy 24/1/1556 laøm 830.000 ngöôøi thieät maïng.
Trong traän San Francisco, phaàn lôùn nhaø bò saäp laø nhaø cuõ, hoaëc xaây caát döôùi tieâu chuaån
kyõ thuaät veà ñoäng ñaát.

- Sao luaät leä xaây döïng UBC (Uniform Building Code) cöù thay ñoåi hoaøi? Hoài
toâi môù tôùi HK, ngöôøi ta coøn aùp duïng UBC 1976, nghe noùi baây giôø duøng UBC 2001?

- Nhö anh ñaõ thaáy, cöôøng ñoä rung thay ñoåi theo töøng nôi treân ñòa caàu. Taïi HK,
ngöôøi ta chia laõnh thoå ra laøm 4 vuøng (zone), bang Cali naèm trong vuøng 4, coù cöôøng ñoä
maïnh nhaát. Löïc rung taùc duïng leân coâng trình tuøy thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö: cöôøng
ñoä rung, loïai ñaát moùng, taàn soá rung cuõng nhö taàn soá cuûa coâng trình, khoaûng caùch tôùi
taâm ñiòa chaán v. v. Caøng ngaøy caùc nhaø khoa hoïc caøng hieåu roõ baûn chaát cuûa ñoäng ñaát;
vì vaäy, vieäc tu chænh luaät leä xaây döïng laø ñieàu caàn thieát. Ngoaøi khía caïnh an toaøn, nhaø
laøm luaät coøn nghó tôùi khía caïnh kinh teá (phí toån xaây döïng), hoï tuaân thuû nguyeân taéc
“Trong tröôøng hôïp coù ñoäng ñaát maïnh xaåy ra nhö ñaõ döï truø trong thieát keá, töôøng nhaø,
vaùch ngaên coù theå bò vôõ, nhöng khung, maùi, neàn nhaø vaãn y nguyeân. Khung nhaø vaãn y
nguyeân coù nghóa laø söï thieät haïi veà nhaân maïng khoâng coù hoaëc khoâng ñaùng keå.

Theo yeâu caàu cuûa anh, toâi coù theå tính toaùn ngoâi nhaø töông lai cuaû anh kieân coá
hôn luaät leä hieän haønh ñoøi hoûi. Noù vöøa toán tieàn, vöøa thieáu thaåm myõ (troâng naëng neà,
cuïc mòch). Neáu moät traän ñoäng ñaát nhö treân khoâng xaåy ra trong suoát thôøi gian tuoåi thoï
coâng trình, caû laø moät söï laõng phí lôùn lao! Ñieåm choùt maø toâi muoán löu yù anh laø duø xaây
ôû ñaâu, luaät buoäc coâng trình phaûi coù khaû naêng choáng laïi khoâng nhöõng ñoäng ñaát maø coøn
gioù baõo trong vuøng ñoù.

Ngaét lôøi toâi, anh ñeà nghò chuùng ta cuøng nghe baøi “Tuùp leàu lyù töôûng”, uoáng traø,
roài thaûo luaän tieáp

- Nhaø toâi muoán veà Florida, gioù bieån, gaàn oâng baø ngoaïi; nhöng toâi ngaïi
hurricane (baõo)

Nghe noùi veà gaàn Disney World, boïn treû reo hoø, hoan hoâ boá.
- Baõo cuõng taøn baïo khoâng keùm gì ñoäng ñaát. Taïi Cyclone, Bangladesh, ngaøy
13/1/1970 baõo ñaõ gieát haïi 300.000 ngöôøi, ngaøy 25/5/1985:10.000 ngöôøi, ngaøy
30/4/1991: 139.000 ngöôøi. Rieâng taïi Nam Florida baõo ngaøy 6-20/9/1928 laøm thieät
maïng 1836 ngöôøi, baõo Andrew ngaøy 24-26/8/1992 gaây töû vong 23 ngöôøi (a). Cuõng
nhö ñoäng ñaát, nhaø laøm luaät cuõng chia laõnh thoå HK laøm nhieàu vuøng vaø quy ñònh toác ñoä
gioù caên baûn toái thieåu Vmin (minimum basic wind speed) cho töøng vuøng nhö taïi Nam
Florida V= 110 mph, trong khi treân thöïc teá gioù ñaõ ñaït tôùi 132 mph .
- Toâi nghe noùi mieàn Nam duøïng SBC (Southern Building Code) thay vì UBC ?
- Ñuùng vaäy! SBC cuõng nhö UBC 1997 ñaõ naâng caáp Vmin leân 140 mph ñeå giaûm
thieät haïi. Khoâng theå chaïy ñua vôùi thieân nhieân, chuùng ta phaûi bieát döøng laïi ôû giôùi haïn
naøo ñoù, ñöøng baét chöôùc nhö toå tieân ngöôøi Do Thaùi xaây thaùp Baben choïc trôøi ñeå roài
nhaân loaïi röôùc laáy thaûm hoïa. Toâi seõ tính toaùn cho anh moät ngoâi nhaø treân möùc an toaøn
maø luaät leä hieän haønh quy ñònh. Cali hay Florida?, xin anh chò cho bieát sôùm quyeát ñònh.
Tôùi naêm 2008, toâi veà höu haún, vaø seõ traû licence (giaáy pheùp haønh ngheà) cho caû 2 bang
Cali vaø Florida.

*
Theo söï suy ñoaùn cuûa toâi, cöôøng ñoä thieân tai (ñoäng ñaát, baõo, luït, gioù loác) trong
töông lai coù theå maïnh hôn hieän taïi. Neáu ruùt goïn, voû traùi ñaát moûng hôn voû tröùng gaø.

Khoái loûng trong voû traùi ñaát chæ chôø cô hoäi phun ra, taïo neân nhöõng chaán ñoäng kinh
hoaøng, nham thaïch loûng traøn ñeán ñaâu seõ huûy dieät söï soáng ñeán ñoù, nhaø cöûa, coâng trình
bieán thaønh tro buò.

Khoâng coù caùi gì laø vónh cöûu treân ñôøi naøy vaäy!

(a) Ngaøy 2/2/2007 taïi Trung Florida, côn loác ( tornados) ñaõ laøm 20 ngöôøi cheát, 1500 nhaø ôû
bieán thaønh maûnh vuïn. Ngaøy 28/307 taïi bang OK vaø CO, gioù loác gaây thieät maïng cho 3 ngöôøi vaø haøng
traêm nhaø bò taøn phaù. Ngaøy 5/5/07 taïi Greesburg, KA, gioù loác laøm cheát 10 ngöôøi trong voøng 10 phuùt,
maëc daàu daân chuùng ñaõ ñöôïc baùo tröôùc 20 phuùt

2.4

Coâng vieân Voøm

Töø I 70, toâi reõ theo US 191 tôùi coâng vieân quoác gia Voøm (Arches National
Park), khoûang 60 daëm.

Coâng vieân chöùa 2000 voøm sa thaïch, treân moät dieän tích 76, 000 maãu, voøm coù
khaåu ñoä töø 1 – 100 m. Vì khoâng coù nhieàu giôø, toâi töï laùi xe “self guided tour” töø Trung
Taâm Tieáp Ñoùn ñeán khu Windows theo hoïa ñoà chæ daãn. Nôi ñaây, toâi chieâm ngöôûng 3
voøm lôùn nhaát”North, South Windows, vaø Turet. Caùi gì cuõng vaøng, khoâng vaøng thì
naâu: voøm vaøng, ñaát naâu traûi roäng ra ñeán taän chaân trôøi, caû baàu trôøi cuõng vaøng, noùng 97
ñoä. Voøm laø kyø coâng cuûa thieân nhieân, chuyeän xaâm thöïc sa thaïch ñaõ xaåy ra caùch nay
300 trieäu naêm.

Chæ tay veà phía baày deâ söøng to (bighorn sheep) ñöùng chôi vôi treân moûm ñaù, toâi
hoûi lính kieåm vieân:

- ÔÛ ñaây khoâng coù caây coû, laøm sao chuùng soáng ñöôïc!
- Trong sa maïc cuõng coù nhieàu caây coû nuoâi soáng chuùng nhö traùi anh ñaøo
(Juniper berries) reâu, (reâu trôû neân xanh toát sau côn möa muøa ñoâng). Xin du khaùch
tuyeät ñoái khoâng quaêng thöùc aên cuûa ngöôøi cho thuù vaät.
-?
- Moät khi nghieàn thöùc aên cuûa ngöôøi, chuùng luøng kieám caùc bao ni-loâng vaø nuoát
chöûng luoân khieán daï daày bò ngheït, caùi cheát seõ töø töø ñeán vôùi chuùng.
Coøn nhieàu self guided tours nöõa, toâi phaûi quay veà vì ñöôøng tôùi SLC coøn khaù
daøi.

2.5

Tìm hieåu ñaïo Mormon

Sau khi xem moät soá taøi lieäu tröng baøy vaø coi 4 phim: Joseph Smith, Legacy,
Restoration, nhaát laøphim The Testament (noùi veà chuùa Gieâ-su xuaát hieän taïi chaâu Myõ,
toâi ngoû yù muoán tìm hieåu theâm veà ñaïo Mormon. Sau ñaây laø cuoäc ñaøm thoaïi cuûa toâi vôùi
baø Katherine, moät chöùc saéc trong ñaïo, taïi ñaïi saûnh, taàng choùt cuûa Trung Taâm Hoäi
Hoïp:

- Thöa baø, ñaïo Mormon cuõng toân thôø Thieân Chuùa, cuõng dieãn giaûi Phuùc AÂm,
nhö vaäy coù khaùc gì vôùi Thieân Chuùa Giaùo.

- Ñeå traû lôøi caâu hoûi cuûa oâng, toâi xin pheùp ñöôïc toùm löôïc tieåu söû cuûa Joseph
Smith, ngöôøi saùng laäp ñaïo. Joseph Smith sinh naêm 1805, taïi Sharon, Vermont. Naêm
14 tuoåi, caäu soáng vôùi gia ñình taïi New York. Luùc baáy giôø, Thieân Chuùa Giaùo coù nhieàu
giaùo phaùi khaùc nhau, caäu lieân læ caàu nguyeän: “Xin Thieân Chuùa cho bieát, con phaûi theo
giaùo phaùi naøo?”. Chuùa Cha vaø Chuùa Con hieän ra, cho caäu hay: “Khoâng giaùo phaùi naøo
laø thöïc treân traùi ñaát (the true church of Jesus Christ was not on the earth), ta choïn con
ñeå laäp Giaùo Hoäi cuûa ta. Khi keå laïi nhöõng gì maø caäu ñaõ thaáy vaø nghe, moïi ngöôøi cho
caäu laø ñieân khuøng.

Ngaøy 21/4/1823, thieân thaàn Moroni (a) hieän ra, cho Joseph hay: “ Phuùc AÂm
muoân ñôøi khaéc treân nhöõng taám baèng vaøng daùt moûng, ñöôïc choân daáu treân ñoài
Cumorah, caùch xa trang traïi cuûa Joseph 3 daëm. Döôùi söï höôùng daãn cuûa thieân thaàn,
oâng ñaøo bôùi vaø thaáy saùch thaùnh ñöïng trong moät hoäp baèng ñaù. Saùch goàm 4 boä: The
Plates of Nephi, The Plates of Mormon, The Plates of Ether, The Plates of Brass.

Baø môû ngaên keùo laáy The Book of Mormon ra taëng toâi, ñoaïn noùi tieáp:
- Joseph Smith dòch nhöõng saùch treân ra tieáng Anh döôùi quyeàn naêng cuûa Chuùa
Thaùnh Thaàn, saùch ñoù ñöôïc goïi the Book of Mormon. vì do tieân tri Mormon vieát. Tieân
tri Maroni, con cuûa Mormon, boå tuùc, khaéc treân taám vaøng, vaø choân daáu. Theo saùch
treân, naêm 600 Tr TL taïi Jerusalem, Thieân Chuùa ñaõ sai tieân tri Lehi daãn daét moät daân
rieâng sang chaâu Myõ. Cuõng theo saùch ñoù, ngay sau khi phuïc sinh, chuùa Gieâ-su ñaõ hieän
ra taïi chaâu Myõ vaø maëc khaûi cho caùc tieân tri chöông trình cöùu ñoä cuûa Ngaøi.
Sau khi dòch xong, oâng ñi truyeàn giaùo, soá ngöôøi theo ñaïo caøng ngaøy caøng ñoâng.
Tín ñoà bò baùch haïi vaø bò xua ñuoåi. Thaùng 6/1844, oâng bò thaûm saùt taïi Carthage, IL.
Ngöôøi keá vò oâng laø Brigham Young höôùng daãn tín ñoà chaïy troán vaø sau cuøng ñònh cö taïi
thung luõng Salt Lake, nôi ñaây tín ñoà coù theå haønh ñaïo maø khoâng sôï bò baùch haïi.
Ngaøy nay The book of Mormon coøn ñöôïc goïi moät Phuùc AÂm khaùc cuûa Chuùa
Gieâ-su (Another Testament of Jesus Christ), giaùo hoäi coøn ñöôïc goïi Giaùo Hoäi Chuùa
Gieâ-su cuûa caùc vò Thaùnh Ngaøy Sau ( The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints )
(b) .
- Nhöõng taám vaøng hieän löu tröõ ôû ñaâu? Toâi toø moø hoûi.
- Nhö ñaõ giao öôùc, ngaøy2-5-1838, Joeph Smith ñaõ giao laïi cho Thieân Thaàn.

- Thöa baø, theo nhöõng gì baø vöøa trình baày, noäi dung cuûa 2 saùch Phuùc AÂm –moät
vieát ra bôûi caùc tieân tri Do Thaùi (Cöïu Öôùc), caùc Thaùnh Toâng Ñoà (Taân Öôùc), moät vieát
ra bôûi caùc tieân tri chaâu Myõ – cô baûn laø gioáng nhau, ngoaïi tröø 2 bieán coá: tieân tri Lehi
daãn moät daân rieâng sang chaâu Myõ vaø Chuùa Gieâ-su xuaát hieän taïi chaâu Myõ.

- Thöa oâng, gaàn nhö vaäy, saùch Mormon ñaëc bieät chuù troïng ñeán chöông trình
cöùu ñoä cuaû Chuùa Gieâ-su, nhaân loaïi phaûi laøm gì ñeå höôûng bình an ñôøi nay vaø ñeå ñöôïc
cöùu roãi ñôøi sau.

- Coøn caùch toå chöùc Giaùo Hoäi?
- ÔÛ trung öông, Giaùo Chuû cuõng ñöôïc goïi laø tieân tri vaø 12 toâng ñoà do oâng chæ
ñònh laõnh ñaïo Giaùo Hoäi. ÔÛ ñòa phöông do moät giaùo só quaûn nhieäm. Ñöông kim giaùo
chuû laø oâng Gordon B. Hinckley, töø naêm 1995 ñeán nay. Soá tín ñoà taïi HK leân tôùi 6
trieäu, treân theá giôùi laø 12 trieäu. Cuõng coù moät söï khaùc bieät vôùi Thieân Chuùa Giaùo laø
Giaùo Hoäi Mormon chæ röûa toäi cho nhöng treû em töø 8 tuoåi trôû leân, vaø röûa toäi cho nhöõng
ngöôøi qua ñôøi.
Ngoaøi Temple Square taïi thaønh phoá Salt Lake laø truï sôû trung öông, coøn nhieàu
ñeàn ñaøi nguy nga traùng leä taïi caùc ñòa phöông nhö San Diego, Oakland, Los Angeles
thuoäc bang Cali, Arizona thuoäc bang AZ, Washington DC, Laie Hawaii thuoäc bang
Hawaii v. v.
- Thöa baø, Giaùo Hoïâi Mormon cho pheùp ña theâ?
- Luaät Giaùo Hoäi caám ña theâ. Tuy vaäy vaãn coøn moät soá tín ñoà ly khai, vaãn duy
trì coå tuïc, hieän hoï cö nguï taïi Hildale, UT, vaø vuøng phuï caän Colorado City, CO.
- Xin chaân thaønh caûm ôn baø, ñaõ cho toâi moät cuoäc phoûng vaán thuù vò vaø boå ích.
Toâi böôùc ra Thöôïng Uyeån, troâng sang ñieän Capitol. Gioù maùt töøng côn töø raëng
nuùi Wasatch thoåi veà, loøng toâi laâng laâng khi hoài töôûng: nhöõng ngaøy nghieân cöùu Cöïu
Öôùc vaøo ñaàu naêm 1990, toâi vaãn khoâng tin raèng daân Do Thaùi laø daân rieâng duy nhaát do
Thieân Chuùa löïa choïn, bôûi leõ tình yeâu Thieân Chuùa bao truøm caû nhaân loaïi, khoâng phaân
bieät Do Thaùi hay Hy Laïp, ngöôøi ngoaøi ñaïo hay trong ñaïo . Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc chöùng
minh trong vieäc tieân tri Lehi daãn moät daân rieâng tôùi mieàn ñaát höùa khaùc, ñoù laø chaâu Myõ.
Khi hoïc Thaùnh Kinh, Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ giuùp toâi phaân bieät nhöõng gì do tieân tri vieát
ra qua Maëc Khaûi, vôùi nhöõng gì do tieân tri töï yù vieát ra ñeå baûo veä ñaïo phaùp.
Bieát ñaâu moät ngaøy kia, nhaân loaïi khaùm phaù moät tieân tri ñaõ daãn moät daân rieâng
veà vuøng Hy Maõ Laïp Sôn.
Coøn moät ñieàu nöõa maø toâi chöa tieän giaõi bay vaøo thôøi ñieåm naøy. Ñoù laø chuyeän
“ Ñ G L M L”.

(a) thieân thaàn Moroni chính laø tieân tri Moroni.
(b) yù noùi keå töø thaùnh Joseph Smith trôû ñi

2.6

Löôïm laët beân ñöôøng

Toâi chæ ghi laïi döôùi ñaây moät soá tröôøng hôïp ñieån hình:
+ Tìm kieám ñòa chæ: Vì xe khoâng coù GPS, neân tröôùc khi ñi, toâi in saün baûn chæ
ñöôøng nôi ñeán cuûa Yahoo. Ngoaøi baûn ñoà Yahoo, ñoàng hoà daëm cuõng caàn thieát, ñeå bieát
bao xa baïn seõ queïo traùi hoaëc phaûi vaø chuaån bò ñoïc teân ñöôøng; ñoâi khi baûng teân ñöôøng
khuaát sau caønh caây hay chæ gaén ôû 1 trong 4 goùc phoá, hoaêc vieát theo haøng doïc gaén treân
coät ñieän, khieán maét baïn môø ñi. Laïi nöõa, teân ñöôøng treân Yahoo vaø treân thöïc ñòa khoâng
gioáng nhau, tyû duï nhö yahoo ñeà “Texas 620”, trong khi thöïc ñòa ñeà “RM 620” hay
“Ranch Road 620”. Tuy vaäy, toâi vaãn vui veû chaáp nhaän moät vaøi laïc ñöôøng trong
chuyeán ñi daøi vaïn daëm vôùi 13 traïm döøng chaân.
+ Toác ñoä: Moãi bang quy ñònh toác ñoä toái ña, Vmax, khaùc nhau treân xa loä.
Vmax tuøy thuoäc vaøo ñòa theá (ñoàng baèng, cao nguyeân hay mieàn nuùi), vaø löu löôïng xe.
Vmax taïi Cali laø 65 mph, thieân haï vaãn chaïy 100 mph treân nhöõng ñoaïn ñöôøng vaéng
cuûa I 5, maëc daàu coù nhöõng baûng nhaéc nhôû “Radar enforced”! Sang I 10 cuûa bang
Arizona, New Mexico, Vmax = 75 mph thieân haï chaïy 120 mph keå caû xe taûi treân
nhöõng ñoaïn ñöôøng baêng qua sa maïc! Tôùi bang Texas, Vmax giaûm xuoáng coøn 70 mph,
ñaëc bieät bang naøy quy ñònh 2 Vmax, moät cho ban ngaøy, moät cho ban ñeâm.
Thoâng thöôøng, toâi chæ chaïy treân toác ñoä quy ñònh 5 mph; tröø ñoaïn ñöôøng sa maïc,
toâi chaïy theo ñoaøn xe.
+ Caây: Choã naøo coù röøng, haøng caây ñeïp laø toâi döøng chaân ngaém. Toâi yeâu caây
khoâng nhöõng vì veû ñeïp thieân nhieân cuûa noù maø noù coøn gôïi cho toâi bieát bao kyû nieäm:
- haøng phöôïng tím taïi coâng vieân Wesminter
- moäc lan troàng khaép bang LA
- lieãu coå beân hoà Phelan, St Paul, MN
- röøng thoâng laù rung nheï taïi bang UT
- thoâng 5 laù treân ngoïn Sandia, Albequerque, NM
- röøng tuøng taïi coâng vieân quoác gia Yosemite
May thay! moãi laàn nhôù caùc caây treân, toâi chæ caàn daïo quanh cö xaù laø thaáy ñuû.
Ñaây khoâng phaûi laø röøng caây maø laø nhöõng caây ñôn ñoäc ñöùng tröôùc nhaø.
+ Giôø môû ñoùng coâng vieân: Tuøy theo taàm quan troïng, coâng vieân ñöôïc chia laøm
nhieàu loaïi: quoác gia, bang, quaïân, thaønh phoá hay thò traán. Tröø loaïi choùt, caùc coâng vieân
ñeàu thu phí. Cöù nhìn vaøo möùc ñoä “sang troïng” cuûa caùc nhaø veä sinh, ta coù theå bieát
coâng vieân thuoäc loaïi naøo. Tuøy theo nhu caàu quaàn chuùng, giôø môû ñoùng coâng vieân moãi
nôi moät khaùc: coù nôi môû töø bình minh tôùi hoaøng hoân, coù nôi môû ½ giôø sau vaø tröôùc ban
ngaøy, hoaëc 10 giôø saùng tôùi hoaøng hoân, hay töø bình minh tôùi nöûa ñeâm. Ñieàu ñoù noùi leân
tinh thaàn phuïc vuï quaàn chuùng cuaû caùc vò daân cöû. Thaáy sai thì söûa, thaáy thieáu thì boå
tuùc, cho neân boïâ luaät daân söï cuõng nhö boä luaät xaây döïng moãi ñòa phöông moät khaùc, caøng
ngaøy caøng daày theâm.

+ Tröôøng hoïc khoâng khoùa: Sau giôø tan hoïc, coång tröôøng khoâng khoùa, daân
chuùng töï do theå thao, theå duïc, pic-nic taïi caùc saân chôi trong khuoân vieân nhaø tröôøng.
Ngöôøi Myõ bieát söû duïng toái ña nhöõng phöông tieän coâng coäng ñeå phuïc vuï quaàn chuùng,
chaû buø caùc tröôøng hoïc VN ñeàu cöûa ñoùng then gaøi sau giôø tan hoïc. Naõo traïng ngöôøi
daân caàn thay ñoåi, quoác gia môùi mong tieán boä.

+ Thieân tai: Tröôùc ñaây, qua maøn aûnh, toâi ñaõ thaáy thieân tai nhö baõo, loác, luït,
soùng thaàn, ñoäng ñaát, ñaát suïp v. v., cöôùp ñi bao maïng soáng; giôø ñaây, toâi hoïc theâm baøi
hoïc veà baõo caùt trong sa maïc.

Duø thieân tai thuoäc loaïi naøo, ta coù nhieàu cô may thoaùt hieåm, neáu bieát caùch ñeà
phoøng vaø ñoái phoù.