Erandioztarren euskara II GRAMATIKA

41 estatistikoki esanguratsuak. Gauza bera gertatzen da informatzaileen belaunaldien arabera datuak aztertzean (4.14. taula). N x̄ S min max heina CV 16 59,26 2,29 55,16 63 7,84 CVC 16 19,72 2,26 16,43 23,7 7,27 V 16 10,37 2,94 5,95 15 9,05 CW 16 3,79 1,46 1,48 6,96 5,48 VC 16 3,86 1,66 1,23 6,98 5,75 CCV 16 1,01 0,98 0 3,17 3,17 CWC 16 0,91 0,71 0 2,26 2,26 W 16 0,76 0,59 0 2 2 WC 16 0,25 0,29 0 0,78 0,78 CCVC 16 0,07 0,29 0 1,16 1,16 4.12. taula: Silaba mota bakoitzaren datu orokorrak. CV CVC V CW VC CCV CWC W WC CCVC z -1,575 -0,420 -1,260 -0,420 -1,155 -1,375 -1,375 -0,158 -1,739 -1,000 p 0,115 0,674 0,208 0,674 0,248 0,169 0,169 0,874 0,082 0,317 4.13. taula: Silaba mota bakoitzaren “z” eta “p” balioak informatzaileen generoaren arabera. CV CVC V CW VC CCV CWC W WC CCVC H 1,081 2,625 3,684 5,096 2,184 3,868 2,194 2,861 3,335 3,000 p 0,782 0,453 0,298 0,165 0,535 0,276 0,533 0,414 0,343 0,392 4.14. taula: Silaba mota bakoitzaren “H” eta “p” balioak informatzaileen belaunaldien arabera. 4.3. Informatzaileen sailkapena Informatzaileen multzokatze azterketa hierarkikoa silaba moten maiztasunen arabera egiten dugunean, 4.8. irudiko dendrograma lortzen dugu. Bertan ikusten den bezala, multzo bi baino ez daude; informatzaile gehienak B multzoan kokatzen dira (12, % 75). Dendrogramaren datuak aztertuta ikusten dugu 8 andrazkoetatik 5 B multzoan kokatzen direla eta 8 gizonezkoetatik 1; aldea ez da estatistikoki esanguratsua. Era berean, laugarren belaunaldiaren 3 informatzaile A multzoan kokatuta agertzen dira eta lehen belaunaldiko bat; belaunaldien araberako alde hau estatistikoki esanguratsua da (χ 2 = (a.m.: 3) 8,000; p = 0,046).

42 Multzoa Informatzaileak A 1G2, 4A1, 4A2 eta 4G2. B 1A1, 1A2, 1G1, 2A1, 2A2, 2G1, 2G2, 3A1, 3A2, 3A3, 3A4, 4G1. 4.8. irudia: Informatzaileen sailkapena silaba moten arabera. 4.15. taulan dibertsitate indize guztien emaitzak ematen ditugu informatzaileko. Bertan ikusten den moduan, indizerik altuenak 1G1 (Menperatzea), 4G1 (Simpson eta Shannon), 2G1 (Homogeneotasuna), 4G2 (Homogeneotasuna eta Doitasuna) eta 2G2 (Menhinick) eta 3G1 (Margalef) informatzaileek dauzkate eta baxuenak 4G1 (Menperatzea), 1G1 (Simpson eta Doitasuna), 4A2 (Shannon), 3G1(Homogeneotasuna) eta 2G1 (Menhinick eta Margalef). Infor Menpera. Simpson Shannon Homoge. Menhinick Margalef Doitasuna 1A1 0,38 0,62 1,27 0,44 0,51 1,27 0,61 1A2 0,37 0,63 1,34 0,43 0,75 1,61 0,61 1G1 0,44 0,56 1,16 0,36 0,50 1,38 0,53 1G2 0,41 0,59 1,22 0,48 0,56 1,18 0,63 2A1 0,41 0,59 1,27 0,39 0,51 1,40 0,58 2A2 0,40 0,60 1,20 0,47 0,60 1,22 0,62 2G1 0,40 0,60 1,23 0,57 0,38 0,90 0,69 2G2 0,43 0,57 1,24 0,43 0,80 1,52 0,59 3A1 0,40 0,60 1,30 0,41 0,59 1,47 0,59 3A2 0,37 0,63 1,36 0,49 0,70 1,44 0,66 3G1 0,42 0,58 1,25 0,35 0,62 1,62 0,54 3G2 0,42 0,58 1,25 0,44 0,75 1,48 0,60 4A1 0,41 0,59 1,24 0,49 0,48 1,12 0,64 4A2 0,42 0,58 1,14 0,52 0,47 0,98 0,63 4G1 0,36 0,64 1,37 0,44 0,57 1,45 0,63 4G2 0,39 0,61 1,23 0,57 0,51 1,01 0,69 4.15. taula: Dibertsitate indizeak informatzaile bakoitzeko. Informatzaileen sailkapena dibertsitate indizeen arabera egiten dugunean, 4.9. irudiko dendrograma lortzen dugu. A multzoan 9 (% 56,25) informatzaile kokatzen dira eta B multzoan 7 (% 43,75). Informatzaileen generoari dagokionez, A multzoan 4 andrazko kokatzen dira eta beste 4 B multzoan eta A multzoan 5 gizonezko eta beste 3 B multzoan; aldea ez da estatistikoki esanguratsua. Belaunaldien araberako hedapena aztertuta, ikusten dugu hirugarren belaunaldiko informatzaile guztiak A multzoan kokatzen direla; laugarren belaunaldiko hiru informatzaile B multzoan daude eta bat A multzoan. Lehen eta bigarren belaunaldietako informatzaileak multzo bietan banatuta agertzen dira orekatuki. Belaunaldien arabera agertu zaizkigun alde hauek ez dira estatistikoki esanguratsuak.

43 Multzoa Informatzaileak A 1A2, 1G1, 2A1, 2G2, 3A1, 3A2, 3G1, 3G2 eta 4G1. B 1A1, 1G2, 2A2, 2G1, 4A1, 4A2 eta 4G2. 4.9. irudia: Informatzaileen sailkapena dibertsitate indizeen arabera. 4.4. Silaba motak lexikoan Gorago aipatu bezala, lexikoaren laginean 11233 silaba aztertu ahal izan ditugu. 4.16. taulan silaba motak euron kopuruekin eta ehunekoekin erakusten dira ordenaturik (4.10. irudiko grafikoa). Bertan ikusten den bezala, ehunekorik altuenak dauzkaten silaba motak CV, CVC, V, VC eta CCV dira euron artean % 95,3 osatzen dute. Mota Kopurua Ehunekoa CV 7766 69,14 CVC 1374 12,23 V 825 7,34 VC 403 3,59 CCV 337 3,00 CW 329 2,93 CCVC 76 0,68 CWC 52 0,46 W 41 0,36 CCW 15 0,13 WC 12 0,11 CCWC 3 0,03 Orotara 11233 100 4.16. taula: Silaba moten kopuruak eta ehunekoak. 4.10. irudia: Silaba moten ehunekoak ordenaturik.

44 4.17. taulan bat-bateko testuetan eta lexikoan agertu zaizkigun silaba moten ehunekoak ordenaturik ematen ditugu erkatu ahal izateko. Bertan ikusten den moduan, lexikoan silaba mota gehiago agertu zaizkigu bat-bateko testuetan baino; horrela bada CCW eta CCWC ez dira agertzen bat-bateko testuetan. Mota Lexikoan Testuetan CV 69,14 59,26 CVC 12,23 20,07 V 7,34 9,96 VC 3,59 3,75 CCV 3,00 1,04 CW 2,93 3,88 CCVC 0,68 0,09 CWC 0,46 0,95 W 0,36 0,72 CCW 0,13 - WC 0,11 0,28 CCWC 0,03 - 4.17. taula: Silaba moten kopuruak eta ehunekoak. 2.3. azpi-atalean, silabaren egituraz jardutean, ikusi dugun moduan, silabaren gunean bokala (V) edo diptongoa (W) ager daitezke, hasiera eta koda hutsak izan daitezke edo kontsonante bat (C) edo bi (CC) egon daitezke. Konbinazio posible guztiak eginez gero, 18 mota egon daitezke. 4.11. irudian mota posible guztiak erakusten dira lexikoan lortu diren ehunekoekin. 4.11. irudia: Silaba posible guztiak euren ehunekoekin lexikoan. 4.11. irudian agertzen den moduan, koda konplexuak (CC) ez dira agertzen, hau da, 18 posibleetatik 6 ez dira agertzen; hala ere, badakigu horietako batzuk egon badaudena euren maiztasuna oso urria bada ere. VCC (“ortz”, “antz”), CVCC (“bost”, “dost”), CCVCC (“prest”), WCC (“eurt”), CWCC (“deust”) eta CCWCC (“plaust” eta “ploust”).

45 4.5. Silaben iraupenak Azpi-atal honetan silaben iraupenaz jarduteko hiru azterketa burutuko ditugu. Lehenengo gehien erabiltzen diren silaba moten iraupenak aztertuko dira. Gero, silaba talde prosodikoen kokatuta dagoen egonguneak iraupenari eragiten dionez gero (Gaminde et al., 2017; Eguskiza & Gaminde, 2022), CV silabaren iraupena aztertuko dugu talde prosodikoan kokatuta egon daitekeen egongunearen arabera. Azkenik, CV silabaren iraupena aztertuko dugu, talde prosodikoaren erdian kokatuta dagoenean, informatzaileen generoaren eta belaunaldiaren arabera. Aurreko azpi-atalean ikusi dugun bezala, gehien erabiltzen diren bost silaba motak CV, CVC, CW, V eta VC dira, 4.18. taulan bakoitzaren datuak ematen dira. Bertan ikusten den bezala, CVC luzeena da, gero CW, VC, CV eta laburrena V (4.12. irudiko grafikoa). N x̄ sd CV 1279 131,76 40,12 CVC 337 181,50 42,06 CW 65 159,73 46,02 V 93 73,29 24,42 VC 43 133,50 35,41 4.18. taula: Gehien erabiltzen diren silaba moten iraupenen batezbestekoak. 4.12. irudia: Gehien erabiltzen diren silaben iraupenen batezbestekoak. 4.18. taulan agertzen diren aldeak estatistikoki esanguratsuak dira ANOVA estatistikoaren arabera (F = (a.m: 4) 173,116, p = 0,000). Tukey post hoc proba egiten dugunean, ikusten dugu CV eta VC moten arteko aldea ez dela estatistikoki esanguratsua eta bai, ordea, gainerako motekin dagoen aldea (4.19. taulan silaba moten arteko erkaketen ondorengo emaitzen probabilitatea adierazten da). Beraz, argi agertzen zaigu silabaren iraupena guztiz lotuta dagoela bertan biltzen diren segmentu kopuruarekin eta diptongoa ez da segmentu biren parekoa, ezpere bat eta erdikoaren parekoa. CV CVC CW V VC CV - *0,000 *0,000 *0,000 0,999 CVC - *0,001 *0,000 *0,000 CW - *0,000 *0,008 V - *0,000 VC - 4.19. taula: Esangura estatistikoa (p balioak) silaba moten iraupenak erkatuta.

46 CV silabaren iraupena talde prosodikoaren egongunearen arabera (hasieran, erdian eta amaieran) aztertzen dugunean 4.20. taulako emaitzak lortzen ditugu. Bertan ikus daitekeen moduan luzeenak amaierako gunean kokatzen direnak dira eta gero hasierako gunean daudenak; bestalde, amaierako gunekoek desbideratzerik handienak dauzkate (4.13. irudiko grafikoa). N x̄ sd Hasieran 223 149,61 52,93 Erdian 1279 131,76 40,13 Amaieran 379 253,44 159,86 4.20. taula: CV silabaren iraupena egongunearen arabera. 4.13. irudia: CV silabaren iraupena egongunearen arabera. 4.20. taulan agertzen diren aldeak estatistikoki esanguratsuak dira ANOVA estatistikoaren arabera (F = (a.m: 2) 330,900, p = 0,000). Tukey post hoc proba egiten dugunean, egongunearen arabera agertzen diren aldeak kasu guztietan estatistikoki esanguratsuak dira (4.21. taula). Hasieran Erdian Amaieran Hasieran - *0,007 *0,000 Erdian - *0,000 Amaieran - 4.21. taula: Esangura estatistikoa (p balioak) silaben egonguneen araberako iraupenak erkatuta. Egongunearen eta silaba motaren eragina ekiditeko aukeratu da CV silaba mota aztertzea, hau da, gehien erabiltzen den silaba mota. Neurriak talde prosodikoen erdiguneetan hartu dira hasierako eta amaierako silaben eragina baztertzeko eta jakiteko informatzaileen generoak eta belaunaldiak eraginik daukaten. Denetara 1279 silaba aztertu ditugu, euron batezbestekoa 131,76 ms.koa da, desbideratzea 40,13, minimoa 44,44, maximoa 480,75 eta heina 436,31. CV silabaren iraupena informatzaileen generoaren arabera aztertzen denean 4.22. taulako datuak lortzen ditugu. Bertan agertzen den bezala, andrazkoek batez bestean luzeago egiten dituzte gizonezkoek baino; aldea t probaren arabera ez da estatistikoki esanguratsua. N x̄ sd Andrazkoak 600 133,73 41,17 Gizonezkoak 679 130,02 39,13 4.22. taula: Silabaren iraupenaren emaitzak informatzaileen generoaren arabera.

47 4.23. taulan datuak ematen ditugu informatzaileen belaunaldiaren arabera. Bertan agertzen den bezala, lehen hiru belaunaldietan laburtuz dator iraupenaren batezbestekoa eta laugarren belaunaldian luzeagoa da (4.14. irudiko grafikoa); hala ere, ANOVA probaren arabera aldea ez da estatistikoki esanguratsua. N x̄ sd 1. bel 354 135,26 33,75 2. bel 322 130,79 38,07 3. bel 316 127,27 33,21 4. bel 287 133,48 53,91 4.23. taula: Silabaren iraupenaren emaitzak informatzaileen belaunaldien arabera. 4.14. irudia: Silabaren iraupenaren emaitzak informatzaileen belaunaldien arabera.

49 5. Azentua eta intonazioa Atal honetan Erandioko azentuarekin eta intonazioarekin arduratuko gara. Aztertzeko gai korapilatsuak izanda, azentuari dagokionez, azentuatzeko arau nagusiak aurkeztuko ditugu euron adibideekin eta, intonazioari dagokionez, oinarrizko esaldien intonazio ereduak baino ez ditugu aztertuko. Atal hau burutzeko kontuan hartu dira artean Erandion egineko beste behar bi (Gaminde, 1995 eta 1998) eta Leioan egineko beste bat (Gaminde, 2002). Atala azpi-atal bitan banatuta aurkezten dugu; lehen azpi-atalean azentua aztertuko da eta bigarrenean intonazioa. 5.1. Azentua Erandioko azentuera, Leioakoa bezalatsu (Gaminde, 2002), Txorierriko barietatearen barnean sailka dezakegu (Gaminde, 1998), hau da, iparraldeko bizkaieraren azentu-tonudun barietateen mugan egonda, sistema horien ezaugarri batzuk dauzkan arren, beste batzuk desberdinak dira. Getxo-Gernika barietaterako Hualdek (1997) emandako ezaugarriak honela laburtzen dira: a. Bereizketa lexikoa: Morfemak (erroak eta atzizkiak) [+am] edo [-am] izan daitezke, [+am] atzizkiek azentua aurreko silaban ezartzen dutelarik. b. Hitzak [+am] morfema bat baino gehiago badauzka, lehendabizikoak erabakitzen du azaleko azentuaren kokagunea. Hitzean eratorpen atzizki bortitz bat badago, atzizki honek oinarri osoaren azentuera erabakitzen du. c. [+am] morfemarik ez badago, talde prosodikoaren azken silabak jasotzen du azentua (a) ezaugarriari dagokionez, Erandion bereizketa lexikoa dugu: erroak eta atzizkiak azentudunak eta azentu bakoak izan daitezke.

50 (b) ezaugarriari dagokionez, ondoko adibidearen bidez adierazten den moduan, hitzak [+am] morfema bat baino gehiago badauzka, lehenak erabakitzen du azaleko azentuaren kokagunea: léngusu + ´ri léngusuri (c) ezaugarriari dagokionez, Getxo-Gernikan ez bezala, Erandioko azentua txertatzeko arau orokorra erabakitzeko, kontutan hartu behar da erroaren silaba kopurua; horrela, erroak silaba bat edo bi dauzkanean mugatzailea ere azentueraren eremuan sartzen da eta 1] arauaren arabera azentuatzen da; hiru silaba daudenean, ostera, erroaren azken silaban txertatzen da azentua edo gurago bada berbaren azkenaurrekoan. Gogotan eduki behar da, bestalde, Uribe Kostako herri batzuetan eta Leioan gertatzen den bezala, artikulua asimilatu egiten dela bokalez amaituko erroekin hauek silaba bat baino gehiago daukatenean (ikusi 8.1. azpi-atala). Azpi-atal hau hiru sekziotan banatuta aurkezten dugu; lehen sekzioan izen eta adjektiboen azentuaz arduratuko gara, bigarren sekzioaren azterkizuna aditz partizipioen azentuera izango da, azkenik, hirugarren sekzioan morfema gramatikal batzuen azentuera aztertuko da. 5.1.1. Izen eta adjektiboen azentuaz Izenen eta adjektiboen azentueran berba azentu bako eta azentudunen arteko bereizketa egiten da; berba azentu bakoak dira arauen bidez azentuatzen direnak eta azentudunak, berriz, azentu lexikoa daukatenak, arau orokorrek agintzen duten silabetan azentuatzen ez direnak, hain zuzen. 8.1. azpi-atalean ikusiko ditugun artikuluaren asimilazio arauak kontuan hartuta, berba azentu bakoen adibideak aurkeztuko ditugu erroaren silaba kopurua eta amaieran bokala edo kontsonantea dagoen kontuan hartuta. Silaba bakarreko erro azentu bakoek azentua azken silaban daukate 5.1. taulan ematen ditugun adibideetan bezala, hemen erroaren amaiera ez da kontuan hartu behar. antzá baltzá beyé goyé keá loyé lurré matzá miné oná oyá sarrá txarrá uré utzé 5.1. taula: Silaba bakarreko erroak (o-ó). Silaba biko erro azentu bakoek, bokalez (5.2. taula) zein kontsonantez (5.3. taula) amaituak izan, azentua azken silaban daukate. aisté ardáu ardí asé astó begí bidé burú errí eskú eurí firú gasté idí ikó 5.2. taula: Silaba biko erroak bokalez amaituak (o-ó). biotzá egurré gixoná laguné mutilé odolá piperrá sagarrá txakurré usená 5.3. taula: Silaba biko erroak kontsonantez amaituak (o-o-ó).

51 Bokalez amaituko hiru silabako erro azentu bakoek azentua azken silaban daukate, 5.4. taulan agertzen den bezala. abadé afarí alabé arrebé bellegí ganadú kaminó madarí taberné tellatú 5.4. taula: Hiru silabako erroak bokalez amaituak (o-o-ó). Kontsonantez amaituko hiru silabako erro azentu bakoek azentua azkenaurreko silaban daukate, hots, erroaren azken silaban (5.5. taula). aberátza alargúne askordíne atzamárra atzasála aurobúse barrabása erremésa kuntzurrúne txakolíne 5.5. taula: Hiru silabako erroak kontsonantez amaituak (o-o-ó-o). Berba azentudunen adibideak aurkeztuko ditugu erroaren silaba kopuruaren eta amaieraren arabera. Silaba biko erro azentudunak bokalez amaituak direnean, azentua lehen silaban daukate, 5.6. taulan erakusten den bezala. ábi báju bálde bánku básu górte léku máye súte úrdei 5.6. taula: Silaba biko erro azentudunak bokalez amaituak (ó-o). Silaba biko erro azentudunek kontsonantez amaituak direnean, azentua lehen silaban daukate (5.7. taula). íntxurre múskerra óllarra órrotza sáborra 5.7. taula: Silaba biko erro azentudunak kontsonantez amaituak (ó-o-o). Hiru silabako erro azentudunek bokalez amaituak direnean, azentua lehen silaban eduki dezakete (5.8. taula) edo bigarrenean (5.9. taula). áitite árrotze béskari dénpore índabe kámare lándare léngusu óllasko yústuri 5.8. taula: Hiru silabako erro azentudunak bokalez amaituak (ó-o-o). bekóki belárri bentáne egúski erréke garáje ixére lapíko mallúki patáte 5.9. taula: Hiru silabako erro azentudunak bokalez amaituak (o-ó-o). Hiru silabako erro azentudunek kontsonantez amaitukoak direnean, azentua bigarren silaban daukate (5.10. taula). berákatza eskúturre ikúbile okérana orkátile 5.10. taula: Hiru silabako erro azentudunak kontsonantez amaituak (o-ó-o-o). Erandioko azentueraren ezaugarriak laburbiltzeko, Gamindek (1998, 2010, 2011) proposatutako irizpideak erabiliko ditugu: (a) Azentu bereizgarria bai edo ez (b) Azentua txertatzeko eremua: erroa, berba edo talde klitikoa

52 (c) Azentua txertatzeko norabidea eta silaba: [1, [2, [3, 2], 1] Azentua bereizgarria da eta pareak lor daitezke: “sutén” (sutan) / “súten) (sukaldean), “ondó” (ondo aditzondoa) / “óndo” (ondo izena), “aró” (aroa) / “áro” (eraztuna), “usená” (izena) / “úsena” (izaina), “onék” (honek) / “ónek” (hauek), “ardík” (ardiak: erg. sing.) / “árdik” (ardiek: erg. plu.). e.a. Azentua txertatzeko eremua berba da (5.1. irudiko esaldiaren F0 kurban ikus daitekeen moduan “da” adizkia tonu beherakadaren eremuaren barruan lotzen da), norabidea ezker eskuinekoa da eta silaba burua erroaren silaba kopuruaren arabera erabakitzen da; silaba bateko eta biko erroekin 1] da araua eta hiru silabakoekin 2]. 5.1. irudia: Talde klitiko baten F0 kurba, adizkia tonu beherakadan kokatzen da. Bestalde, azentueraren gauzapen fonetikoari dagokionez, 5.2. irudiko esaldiaren F0 kurban ikusten den moduan, aditz aurrean berba azentudunik ez badago, tonu gorakada gertatzen hasten da bigarren silaban eta goraka doa silaba azentuduna jo arte. Honen azpian, beste barietate batzuetan proposatu den bezala (Jun eta Elordieta, 1997; Hualde, 2003; Gaminde, 2007, besteak beste), ondoko tonu egituraketa datzala proposa dezakegu: %L H*+L L % 5.2. irudia: Aditz aurrean berba azentudun bako esaldi baten F0 kurba. Berba azentudunak daudenean, azentu lexikotik gora gertatzen da tonu beherakada, 5.3. irudiko esaldiaren F0 kurban agertzen den bezala. Esaldi berean berba azentudun bi egonez gero, bakoitzak hartzen du bere H*+L azentu tonuduna (5.4. irudiko esaldiaren kurba).

53 5.3. irudia: Aditz aurreko berba azentuduna agertzen deneko esaldi baten F0 kurba. 5.4. irudia: Aditz aurreko berba azentudun bat baino gehiago dauzkan esaldi baten F0 kurba. 5.1.2. Aditz partizipioen azentuaz Aditz partizipioak azentu bakoak eta azentudunak izan daitezke; azentu bakoek azentua azken silaban daukate eta azentudunek azkena ez den beste batean. 5.11. taulan silaba biko partizipio azentu bakoen adibideak ematen ditugu eta 5.12. taulan hiru silabakoenak. aistú austú bistú edán erré esán galdú itxí sartú yosí 5.11. taula: Silaba biko partizipio azentu bakoak (o-ó). apurtú berotú ekarrí erosí eskatú ikusí laskitu sabaldú sapaldú sorrostú 5.12. taula: Hiru silabako partizipio azentu bakoak (o-ó). Gaztelaniaz “-ar” amaierako partizipioetatik mailegatzen direnek, “a” edo “au” amaiera hartzen dute; silaba bikoak direnean azentu bakoak dira eta azentua azken silaban hartzen dute (5.13. taula); hiru silabakoak, ostera, azentudun gisa mailegatzen dira (5.14. taula). borrá etxá fijá kobráu labrá olgá pará tapáu topá usáu 5.13. taula: Silaba biko partizipio azentu bakoak (o-ó). akába aklára akópla akórda amárra apárka estréña gobérna kolóka prepára 5.14. taula: Hiru silabako partizipio azentudunak (o-ó-o). Partizipio azentudunetan “yáurti”, “yáusi”, “bóta”, “kónturetu”, “lókotu”, “éron”, “érain” eta “erakútzi” modukoak agertzen dira, nahiz ez diren sano ugariak. 5.1.3. Morfema gramatikalen azentuaz Sekzio honetan morfema gramatikal batzuen jokaera aztertuko dugu azentuaren ikuspuntutik. Aukeratu ditugu morfema pluralak, deklinabidearen morfemak, graduatzaileak, aditz jokatu perifrastikoak, eta aditz ez jokatuekin erabiltzen diren gainerako morfema batzuk.

54 5.1.3.1. Pluralak Pluralaren morfema aurreazentuatzailea da kasu guztietan eta azentua ezin txerta daiteke pluralaren morfema dagoen silaba berean (5.15., 5.16., 5.17. eta 5.18. taulak). báltzak béyek lúrrek mátzak mínek ónak óyak sárrak txárrak úrek 5.15. taula: Silaba bakarreko erroak (ó-o). árdik ásak ástok bégik bídek búruk érrik éskuk fíruk gástek 5.16. taula: Silaba biko erroak bokalez amaituak (ó-o). bedárrak egúrrek gixónak lagúnek mutílek osábak pipérrak sagárrak txakúrrek usénak 5.17. taula: Silaba biko erroak kontsonantez amaituak (o-ó-o). abádek afárik alábak arrébak bellégik ganáduk kamínok madárik tabérnan tellátuk 5.18. taula: Hiru silabako erroak bokalez amaituak (o-ó-o). 5.1.3.2. Deklinabidea Deklinabidearen morfemen azentuera aztertzeko berba bi aukeratu ditugu; bata “abade” bizidunetarako eta bestea “erri” bizigabeetarako. “abade” berbaren deklinabidea singularrean eta pluralean 5.19. taulan erakusten da. Singularra Plurala nor abadé abádek nork abadék abádek nori abadéri abáderi norena abadéna abádena nogaz abadéas abádekas norentzat abadéntzako abádentzako nagatik abadéaitik abádekaitik nogana abadéana abádekana 5.19. taula: “abade” berbaren deklinabidea. Leioan gertatzen den bezala (Gaminde, 2002) absolutiboan lortzen den azentuerari eusten zaio paradigma osoan; kasu markak azentu eremutik kanpo geratzen dira (5.5. irudian datiboaren F0 kurba erakusten da).

55 5.5. irudia: “abadéri” sintagmaren F0 kurba. Era berean, singularraren eta pluralaren arteko bereizkuntzari paradigma osoan eusten zaio; 5.6. eta 5.7. irudietan adlatiboaren singularraren eta pluralaren F0 kurbak ematen dira erkatzeko. 5.6. irudia: Adlatibo singularra “abadéana”. 5.7. irudia: Adlatibo plurala “abádekana”. “erri” berbaren deklinabidearen singularra eta plurala 5.20. taulan erakusten dira. Bizigabeetan legez, deklinabidearen morfemak azentuaren eremutik kanpo geratzen dira; bestalde, 5.8. eta 5.9. irudietako esaldien F0 kurbetan ikus daitekeen legez, singularrak eta pluralak bereizi egiten dira paradigma osoan. Singularra Plurala non errín érritan nora erríre érritara nondik errítik érritatik nongoa erríko érritako norantza errírantza érritarantza noraino errírarte érritararte 5.20. taula: “erri” berbaren deklinabidea.

56 5.8. irudia: Adlatibo singularra “erríre”. 5.9. irudia: Adlatibo plurala “érritara”. Beste gramatika kategoria batzuetan ikusten den bezala, deklinabide morfema batzuek azentua bildu dezakete (5.10. irudiko esaldiaren F0 kurban adlatiboarekin ikusten den moduan) eta beste batzuek aurreazentuatzaileak dira (5.11. irudiko esaldiaren F0 kurban ablatiboarekin gertatzen dena erakusten da). 5.10. irudia: “oná” leku aditzondoa. 5.11. irudia: “órtik” leku aditzondoa. 5.1.3.3. Graduatzaileak 5.21. taulan erakusten den bezala, “-au”, “-en” eta “-egi” graduatzaileak aurreazentuatzaileak dira; azken graduatzaile honen ordez sarritan “lar” erabiltzen da (ikusi 9.1. azpi-atala). “-txu” morfema graduatzaile gisa erabiltzen denean aurreazentuatzailea da: “berótxu”, “óstxu”, “txikítxu”, “sakóntxu”, e.a. Adjektiboa -AU -EN -EGI sarrá sárrau sárrena sárregi txarrá txárrau txárrena txárregi andí andíau andíena andíegi lodí lodíau lodíena lodíegi txikerrá txikérrau txikérrena txikérregi oná - ónena ónegi 5.21. taula: Adjektiboen graduatzaileen azentuera.

57 5.1.3.4. Aditz jokatuak Aspektu ez perfektua eta geroaldia egiteko erabiltzen diren “-ten” eta “-ko” morfemak eta euron alomorfoak aurreazentuatzaileak dira; 5.22. taulan adibide batzuk erakusten dira partizipio azentu bakoekin. Partizipioa -TEN -KO esán esáten esángo emón emóten emóngo egón egóten egóngo así ásten asíko yarrí yarríten yarríko kendú kéntzen kendúko batú bátzen batúko pentzá pentzáten pentzáko ekarrí ekárten ekárko ikusí ikústen ikúsko etorrí etórten etórko sabaldú sabaldúten sabaldúko eskondú eskóntan eskondúko 5.22. taula: “-ten” eta “-ko” morfemen azentuera partizipio azentu bakoekin. Partizipio azentudunekin azentua erroan geratzen da 5.23. taulako adibideetan ikus daitekeen bezala. Partizipioa -TEN -KO bóta bótaten bótako éron éroten érongo násta nástaten nástako alléga allégaten allégako akába akábatan akábako amáta amátaten amátako 5.23. taula: “-ten” eta “-ko” morfemen azentuera partizipio azentudunekin. Azkenik, 5.24. taulan, aditz jokatu batzuen azentuera erakusten dugu laguntzaileekin batera; partizipio perfektuaren kasuan silaba bateko eta biko aditz laguntzaileak erabili ditugu. Ø_dot Ø_dosu -TEN -KO íl da il dátzu ílten datzu ílko datzu yó dot yo dósu yóten dosu yóko dosu yán dot yan dósu yáten dosu yángo dosu erré dot erre dósu errétan dosu erréko dosu edán dot edan dósu edáten dosu edángo dosu galdú dot galdu dósu gáltzen dosu galdúko dosu yosí dot yosi dósu yósten dosu yosíko dosu erosí dot erosi dósu erósten dosu erósko dosu ekarrí dot ekarri dósu ekárten dosu ekárko dosu berotú dot berotu dósu berótan dosu berotúko dosu apurtú dot apurtu dósu apurtúten dosu apurtúko dosu sapaldú dot sapaldu dósu sapáltan dosu sapaldúko dosu akórda nas akórda sara akórtan sara akórdako sara akába dot akába dosu akábaten dosu akábako dosu 5.24. taula: Aditz jokatu perifrastikoen azentuera.

58 5.1.3.5. Gainerako morfema batzuk Azpi-sekzio honetan aditz ez jokatuekin erabiltzen diren morfema batzuen azentuera aurkezten dugu. Nominalizazioak egiteko erabiltzen diren “-te” eta “-keran” morfemak zein gerundialak egiteko erabiltzen den “-ta” aurreazentuatzaileak dira, 5.25. taulako adibideetan ikusten den moduan. Partizipioa -TE -TA -KERAN entzún entzúte entzúnte entzúkeran emón emóte emónta emókeran in íte ínte íkeran esán esáte esánta esákeran así áste asíte asíkeran urtén urtéte urténta urtékeran ikusí ikúste ikusíte ikusíkeran 5.25. taula: “-te”, “-ta” eta “-keran” morfemen azentuera. 5.2. Esaldien intonazioaz Azpi-atal honetan oinarrizko esaldien intonazio ereduak aztertuko ditugu Etxebarriak eta Eguskizak (2017) erabiliko sailkapenean oinarrituta. Aukeratu ditugun ereduak adierazpen esaldiak, BAI/EZ galderak, N/Z galderak, hautazko galderak, oihartzun galderak eta zalantzako galderak dira. Esaldiaren sintagma kopurua eta euren ordena eta silaba kopuruak kontrolatu ahal izateko inkesta zuzenak erabili dira hemen aurkezten ditugun esaldi ereduak jasotzeko. Esaldi mota batzuk tonuaren bidez bereizten dira, adierazpenezkoak eta BAI/EZ galderak, beste batzuk tonuaren bidez eta osagaien ordenaren bidez bereizten dira, hala nola N/Z galderak; beste batzuetan tonua, osagaien ordena eta morfema batzuk erabiltzen dira: hautazkoetan (ala), oihartzun galderetan (esta) eta zalantzazkoetan (ete). Gure azterketa hau burutu ahal izateko esaldi sinpleak aukeratu ditugu; batean (1) sintagma bakun bat eta aditza agertzen dira eta, bestean (2) sintagma konposatu bat eta aditza. (1) lagune sartu da (2) lagun andi sartu da 5.12. eta 5.13. irudietan adierazpen esaldi mota bien kurbak ikus daitezke. Honelako esaldien amaieran tonu beherakada gertatzen da (L%).

59 5.12. irudia: Adierazpen esaldi baten F0 kurba, aditz aurreko sintagma bakuna da. 5.13. irudia: Adierazpen esaldi baten F0 kurba, aditz aurreko sintagma konposatua da. Eredu metriko-autosegmentalaren arabera (Hualde, 2003), gailurra silaba azentudunean kokatzen denean eta beronen ostean tonu beheraldia gertatzen denean H*+L azentu-tonuduna proposa daiteke; aditz sintagmaren gailur txikerra adierazteko, berriz, L+H* azentu-tonuduna proposa daiteke. Azentu-tonudunak eta muga-tonuak konbinatuta, 5.26. taulako intonazio araua eman dezakegu. IS Aditza %L [H*+L] [L+H*] L% 5.26. taula: Azentu-tonudunen eta muga-tonuen konbinazioak. BAI/EZ galderak dira baiesteko edo ezesteko egiten direnak. Adierazpen esaldiekin erkatzen ditugunean (5.14. eta 5.15. irudiak), alderik nabarmena bigarren osagaian eta, batez ere, muga-tonuan gertatzen da. Erakusten ditugun esaldietan muga-tonua HL% da eta esaldi osoaren gailurra azken silaban kokatzen da. 5.14. irudia: BAI/EZ galdera baten F0 kurba, aditz aurreko sintagma bakuna da. 5.15. irudia: BAI/EZ galdera baten F0 kurba, aditz aurreko sintagma konposatua da. N/Z galderak dira galdetzaile baten bidez (nor, ser, nori, e.a.) egiten direnak. 5.16. irudian erakusten den bezala, esaldiaren gailurra galdetzailean kokatzen da beti, hortik gora F0ren beherakada gertatzen da esaldia amaitu arte (L%); beste batzuetan (5.17. irudiako esaldian esate baterako) amaieran tonu gorakada txiki bat gertatzen da (honelakoetan muga-tonua H% izango litzateke).

60 5.16. irudia: N/Z galdera baten F0 kurba, muga-tonua L% da. 5.17. irudia: N/Z galdera baten F0 kurba, muga-tonua H% da. Hautazko galderak dira Erandion “ala” edo “ela” partikulen bidez egiten direnak; 5.18., 5.19. eta 5.20. irudietako esaldien F0 kurbetan ikusten den bezala; esaldiaren gailurra izen sintagman kokatzen da eta aditz sintagmaren amaieran beste gailur bat dugu; esaldi osoaren muga-tonua L% da. 5.18. irudia: Hautazko galdera baten F0 kurba, aditz aurreko sintagma bakuna da. 5.19. irudia: Hautazko galdera baten F0 kurba, aditz aurreko sintagma konposatua da. 5.20. irudia: Hautazko galdera baten F0 kurba, aditz aurreko sintagma bakuna da, “ela” partikula erabiltzen da. Oihartzun galderen bidez solaskidearen konfirmazioa lortu nahi da eta “esta” erabiltzen da. 5.21. eta 5.22. irudietako esaldien F0 kurbetan ikus daitekeen legez, hautazko galderen kurbekin erkatuta, azken muga-tonuak markatzen du aldea, oraingo honetan muga-tonua LH% da.

61 5.21. irudia: Oihartzun galdera baten F0 kurba, aditz aurreko sintagma bakuna da. 5.22. irudia: Oihartzun galdera baten F0 kurba, aditz aurreko sintagma konposatua da. Zalantzazko galderetan “ete” partikula erabiltzen da eta N/Z eta BAI/EZ galderekin erabil daiteke. 5.23. eta 5.24. irudietako esaldien F0 kurbetan ikusten den bezala, adierazpen esaldien antza daukate, hau da, esaldiaren amaierako muga-tonua L% da. 5.23. irudia: “ete” partikularekin egineko esaldi baten F0 kurba; aditz aurreko sintagma bakuna da. 5.24. irudia: “ete” partikularekin egineko esaldi baten F0 kurba; aditz aurreko sintagma konposatua da. N/Z galderetan erabiltzen denean, ez dirudi aldaketarik gertatzen denik, hau da, gailurra galdetzailean kokatzen da eta amaieran L% muga-tonua txertatzen da (5.25. irudian esaldi baten F0 kurba ikus daiteke). 5.25. irudia: “ete” partikularekin egineko N/Z galdera baten F0 kurba. 5.27. taulan esaldi mota guztien ezaugarriak laburbiltzen dira, partikulak, azentu-tonudunak (AT) eta muga-tonuak kontuan hartuta.

62 Esaldi mota partikula Sintagmaren AT Aditzaren AT Muga-tonua Adierazpena - H*+L L+H* L% BAI/EZ galdera - H*+L L+H* HL% N/Z galdera - H*+L - L% edo H% Hautazkoak ala, ela H*+L L*+H L% Oihartzunezkoak esta H*+L L*+H LH% Zalantzazkoak ete H*+L L+H* L% 5.27. taula: Oinarrizko esaldien osagaiak. Ezezko esaldietan esaldi osoaren gailurra “es” aditzondoaren osteko aditzaren lehen silaban kokatzen da, 5.26. irudiko esaldiaren F0 kurban agertzen den bezala. 5.26. irudia: Ezezko esaldiaren F0 kurba. 5.27. eta 5.28. irudietako esaldien F0 kurbetan erakusten den bezala, galdetzaile baten bidez egiten diren esklamazioetan, esaldi osoaren gailurra galdetzailean bertan kokatzen da eta amaieran L% muga-tonua erabiltzen da; honetan N/Z galderen antza daukate. 5.27. irudia: Silaba biko galdetzailearekin (sélau) egineko eskamazioa. 5.28. irudia: Silaba bateko galdetzailearekin (se) egineko eskamazioa.

63 6. Testuen prosodiaz Atal honetan testuen denboraz eta melodiez arduratuko gara. 1. atalean aurkeztu dugun testuen osagaien banaketan oinarrituko gara denboraren banaketa aztertzeko eta horrenbestez osagaien iraupenaz jarduteko. Denboraren banaketarekin erlazionatzen diren beste hiru gai ere landuko ditugu; hala nola, talde prosodikoak mugatzeko eten motak, hizketa abiadura eta erritmoa. Talde prosodikoen melodien osagai bi aztertuko ditugu; batetik, muga-tonuak eta eurok etenekin daukaten erlazioa ikertuko da eta, bestetik, talde prosodiko konposatuetan gailurra kokatzen deneko sintagma prosodikoa zein izaten den ere arakatuko da. Azpi-atal batzuetan informatzaileen sailkapenak aurkeztuko dira bertan aztertzen diren ezaugarrietan lortutako emaitzetan oinarrituta. Ezaugarrien probabilitateetan oinarrituko multzokatze hierarkikoekin batera, zenbait kasutan, informatzaileak sailkatuko ditugu dibertsitate indizeetan lortu diren emaitzen arabera. Atala zazpi azpi-ataletan banatuta aurkezten dugu. Lehen azpi-atalean testuaren osagaien iraupenaz jardungo dugu, bigarrenean talde prosodiko motak landuko dira, hirugarrenean etenak, laugarrenean abiadura, bosgarrenean erritmoa, seigarrenean muga-tonuak eta zazpigarrenean talde prosodikoen gailurrak. 6.1. Osagaien iraupenaz Jaso, prozesatu eta aztertu ditugun 16 testuen iraupen osoa 801,21 segundokoa da. Iraupenaren batezbestekoa 50,08 da, desbideratzea 19,43, minimoa 26,04, maximoa 83,14 eta heina 57,10; ikusten denez, informatzaileen artean alde handia dago batetik bestera. 6.1. taulan testuen iraupenaren gaineko datu orokorrak ematen dira informatzaileen generoaren arabera; bertan ikusten den legez, andrazkoen testuak luzetxoagoak izan dira gizonezkoenak baino.

64 N x̄ S min max heina Andrazkoak 8 51,58 18,73 32,73 83,14 50,41 Gizonezkoak 8 48,57 21,29 26,04 77,40 51,36 6.1. taula: Testuen iraupenen datu orokorrak informatzaileen generoaren arabera. 6.2. taulan iraupenaren datu orokorrak ematen dira informatzaileen belaunaldien arabera; testurik luzeenak lehen belaunaldiarenak izan dira eta laburrenak, berriz, hirugarrenarenak. N x̄ S min max heina 1. bel 4 52,94 22,21 33,55 77,40 43,85 2. bel 4 50,61 25,00 26,04 83,14 57,10 3. bel 4 45,20 17,10 28,95 64,32 35,37 4. bel 4 51,56 20,77 28,78 72,20 43,42 6.2. taula: Testuen iraupenen datu orokorrak informatzaileen belaunaldien arabera. Testuen osagaiekin egin dezakegun lehen banaketan, soinua dena eta isiluneak bereiz ditzakegu. Isiluneen denboraren batezbestekoa 26,79 da, desbideratzea 5,90, minimoa 17,15, maximoa 35,99 eta heina 18,84. Isiluneen denboraren ehunekoen datuak, informatzaileen generoaren arabera, 6.3. taulan agertzen dira; gizonezkoen batezbestekoa handixeagoa da andrazkoena baino, aldea ez da estatistikoki esanguratsua. N x̄ S min max heina Andrazkoak 8 25,83 6,01 17,15 33,70 16,55 Gizonezkoak 8 27,75 6,03 20,08 35,99 15,91 6.3. taula: Soinuaren eta isiluneen datuak informatzaileen generoaren arabera. 6.4. taulan isiluneen denboraren ehunekoen datuak ematen dira informatzaileen belaunaldien arabera; isilunerik luzeenak hirugarren belaunaldian gertatzen dira eta laburrenak laugarrenean; aldea ez da estatistikoki esanguratsua. N x̄ S min max heina 1. bel 4 25,90 5,87 17,15 29,31 12,16 2. bel 4 27,20 5,68 22,27 33,10 10,83 3. bel 4 30,76 4,52 24,98 35,99 11,01 4. bel 4 23,30 6,96 18,93 33,70 14,77 6.4. taula: Testuen iraupenen datu orokorrak informatzaileen belaunaldien arabera. Testuan soinua denaren banaketa egitean, gorago esaneko moduan, hizketa dena eta ez dena bereizi egingo ditugu. Hizketa ez den horretan txertaketak eta eten beteak agertzen dira. Txertaketak informatzaile guztiek erabili dituzte; euron denboraren batezbestekoa 4,31 da, desbideratzea 2,03, beronen bidez argi ikusten da alde handia dagoena informatzaileen artean, minimoa 0,22, maximoa 7,73 eta heina 7,51. Txertaketen denboraren ehunekoen datuak, informatzaileen generoaren arabera, testuko kalkulatuta, 6.5. taulan agertzen dira. N x̄ S min max heina Andrazkoak 8 4,97 1,25 2,90 6,25 3,35 Gizonezkoak 8 3,65 2,50 0,22 7,73 7,51 6.5. taula: Txertaketen denboraren ehunekoen datuak informatzaileen generoaren arabera.

65 6.6. taulan txertaketen iraupenaren ehunekoen datuak ematen dira informatzaileen belaunaldien arabera; txertaketa gehienak laugarren belaunaldian gertatzen dira eta gutxien lehen eta hirugarrenean. N x̄ S min max heina 1. bel 4 3,15 2,34 0,22 5,95 5,73 2. bel 4 4,92 1,65 2,51 6,25 3,74 3. bel 4 3,15 1,74 0,89 5,02 4,13 4. bel 4 6,03 1,14 5,37 7,73 2,36 6.6. taula: Testuen iraupenen datu orokorrak informatzaileen belaunaldien arabera. Eten beteak ez dituzte informatzaile guztiek erabili; euron denboraren batezbestekoa 0,64 da, desbideratzea 1,11, beronen bidez argi ikusten da alde handia dagoena informatzaileen artean, minimoa 0, maximoa 3,71 eta heina 3,71. Eten beteen denboraren ehunekoen datuak, informatzaileen generoaren arabera kalkulatuta, 6.7. taulan agertzen dira. N x̄ S min max heina Andrazkoak 8 0,32 0,40 0,00 0,90 0,90 Gizonezkoak 8 0,97 1,49 0,00 3,71 3,71 6.7. taula: Eten beteen denboraren ehunekoen datuak informatzaileen generoaren arabera. 6.8. taulan eten beteen iraupenaren ehunekoen datuak ematen dira informatzaileen belaunaldien arabera; eten bete gehienak laugarren belaunaldian gertatzen dira eta gutxien hirugarrenean. N x̄ S min max heina 1. bel 4 0,33 0,43 0,00 0,90 0,90 2. bel 4 0,95 1,37 0,00 2,94 2,94 3. bel 4 0,20 0,40 0,00 0,79 0,79 4. bel 4 1,09 1,77 0,00 3,71 3,71 6.8. taula: Testuen iraupenen datu orokorrak informatzaileen belaunaldien arabera. Hizketa den horretan hiru osagai bereizten ditugu, lapsusak, lokailuak eta talde prosodikoak; hizketaren denboraren batezbestekoa 68,26 da, desbideratzea 4,80, minimoa 60,21, maximoa 76,90 eta heina 16,69. Lapsusen denboraren batezbestekoa 2,30, desbideratzea 2,02, minimoa 0, maximoa 7,65 eta heina 7,65. Lokailuak informatzaile guztien testuetan agertzen dira; euron denboraren batezbestekoa 6,87 da, desbideratzea 4,15, minimoa 1,31, maximoa 15,67 eta heina 14,36. Denboraren ehunekoen datuak 6.9. taulan agertzen dira informatzaileen generoaren arabera. N x̄ S min max heina Andrazkoak 8 8,85 4,01 4,06 15,67 11,61 Gizonezkoak 8 4,90 3,44 1,31 9,83 8,52 6.9. taula: Talde prosodikoen denboraren ehunekoen datuak informatzaileen generoaren arabera.

66 6.10. taulan lokailuen iraupenaren ehunekoen datuak ematen dira informatzaileen belaunaldien arabera; ehunekorik handiena laugarren belaunaldian gertatzen da eta txikiena hirugarrenean. N x̄ S min max heina 1. bel 4 5,57 3,91 1,51 10,75 9,24 2. bel 4 6,37 3,98 2,82 11,98 9,16 3. bel 4 4,27 2,92 1,31 7,02 5,71 4. bel 4 11,30 2,94 9,36 15,67 6,31 6.10. taula: Testuen iraupenen datu orokorrak informatzaileen belaunaldien arabera. Talde prosodikoen denboraren batezbestekoa 59,09 da, desbideratzea 4,42, minimoa 48,60, maximoa 66,39 eta heina 17,79. Denboraren ehunekoen datuak 6.11. taulan agertzen dira informatzaileen generoaren arabera. N x̄ S min max heina Andrazkoak 8 56,75 4,10 48,60 62,91 14,31 Gizonezkoak 8 61,43 3,53 57,50 66,39 8,89 6.11. taula: Talde prosodikoen denboraren ehunekoen datuak informatzaileen generoaren arabera. 6.12. taulan talde prosodikoen iraupenaren ehunekoen datuak ematen dira informatzaileen belaunaldien arabera; ehunekorik handiena lehen belaunaldian gertatzen da eta txikiena laugarrenean. N x̄ S min max heina 1. bel 4 61,85 2,60 59,06 64,94 5,88 2. bel 4 59,41 4,70 56,23 66,39 10,16 3. bel 4 58,32 3,93 54,54 63,79 9,25 4. bel 4 56,78 5,92 48,60 62,73 14,13 6.12. taula: Testuen iraupenen datu orokorrak informatzaileen belaunaldien arabera. 6.1. irudiko grafikoan osagaien arabera egineko eremu bakoitzaren denbora osoaren ehunekoak adierazten dira. 6.1. irudia: Testuaren eta testuaren osagaien denboraren ehunekoak.

67 6.2. Talde prosodikoez Azpi-atal honetan talde prosodikoen osagaiez, iraupenaz eta luzeraz arduratuko gara. Talde prosodikoak bakunetan eta konposatutan banatu ditzakegu; bakunak sintagma prosodiko bakarra daukatenak dira eta konposatuak, berriz, bat baino gehiago daukatenak. Talde prosodikoaren iraupena eta luzera gauza bi dira; iraupenak talde prosodikoen denborari egiten dio erreferentzia eta luzerak talde prosodikoak biltzen duen silaba kopuruari. Talde prosodikoen osagai kopuruari dagokionez, esan behar dugu ezen, gure corpusean talde prosodiko bakunak 282 direla (% 50,8) eta konposatuak 273 (% 49,2). 6.13. taulan talde prosodiko mota bakoitzaren kopuruak eta ehunekoak ematen ditugu informatzaileen generoaren arabera, gizonezkoek talde prosodiko konposatu gehiago erabili dituzte andrazkoek baino; aldea estatistikoki esanguratsua da (χ 2 = (a.m.: 1) 10,086; p = 0,001). bakunak konposatuak Kopurua % Kopurua % Andrazkoak 163 57,39 121 42,61 Gizonezkoak 119 43,91 152 56,09 6.13. taula: Talde prosodiko bakunen eta konposatuen kopuruak eta ehunekoak informatzaileen generoaren arabera. 6.14. taulan talde prosodiko mota bakoitzaren kopuruak eta ehunekoak ematen ditugu informatzaileen belaunaldien arabera; bertan agertzen diren aldeak ez dira estatistikoki esanguratsuak. bakunak konposatuak Kopurua % Kopurua % 1. bel 80 50,31 79 49,69 2. bel 75 53,96 64 46,04 3. bel 51 41,46 72 58,54 4. bel 76 56,72 58 43,28 6.14. taula: Talde prosodiko bakunen eta konposatuen kopuruak eta ehunekoak informatzaileen belaunaldien arabera. Talde prosodiko konposatuen iraupenaren ehunekoen batezbestekoa testuko 48,75 da desbideratzea 11,01, minimoa 30,77, maximoa 71,11 eta heina 40,34. 6.15. taulan talde prosodiko konposatuen iraupenaren ehunekoen datuak ematen ditugu informatzaileen generoaren arabera; bertan ikusten den moduan, gizonezkoen talde prosodiko konposatuen batezbestekoa altuagoa da andrazkoena baino, aldea estatistikoki esanguratsua da (z = -2,205; p = 0,027). N x̄ S min max heina Andrazkoak 8 42,23 7,96 30,77 52,00 21,23 Gizonezkoak 8 55,27 9,95 45,16 71,11 25,95 6.15. taula: Talde prosodiko konposatuen denboraren ehunekoen datuak informatzaileen generoaren arabera. 6.16. taulan talde prosodiko konposatuen iraupenaren ehunekoen datuak ematen ditugu informatzaileen belaunaldien arabera; bertan ikusten den moduan, batezbestekorik handiena hirugarren belaunaldian gertatzen da eta txikiena laugarrenean; aldea ez da estatistikoki esanguratsua.

68 N x̄ S min max heina 1. bel 4 47,41 10,90 37,50 62,96 25,46 2. bel 4 45,81 10,57 30,77 55,56 24,79 3. bel 4 57,41 12,57 45,71 71,11 25,40 4. bel 4 44,37 8,80 31,71 52,00 20,29 6.16. taula: Talde prosodiko konposatuen denboraren ehunekoen datuak informatzaileen belaunaldien arabera. Talde prosodiko konposatuak 2 eta 6 sintagma prosodiko bitartekoak dira; 2s (184, % 67,65), 3s (62, % 22,79), 4s (19, % 6,99) 5s, (5, % 1,84) eta 6s (2 % 0,74), 6.2 irudiko grafikoan ehunekoak erakusten dira. 6.2. irudia: Talde prosodiko konposatuen sintagma kopuruen ehunekoak. 6.17. taulan mota bakoitzaren kopuruak eta ehunekoak ematen dira, informatzaileen generoaren arabera; bertan ikusten den bezala, gehien erabiltzen direnak alde handiz 2 eta 3 sintagma prosodiko dauzkatenak dira. Andrazkoak Gizonezkoak Sp Kopurua % Kopurua % 2 87 71,90 97 64,24 3 24 19,83 38 25,17 4 7 5,79 12 7,95 5 2 1,65 3 1,99 6 1 0,83 1 0,66 6.17. taula: Talde prosodiko konposatu moten kopuruak eta ehunekoak informatzaileen generoaren arabera. 6.18. taulan mota bakoitzaren kopuruak eta ehunekoak ematen dira, informatzaileen belaunaldien arabera. Bertan ikus daitekeen bezala, belaunaldien arteko aldea oso txikerra da. 1. Bel 2. Bel 3. Bel 4. Bel Sp Kopurua % Kopurua % Kopurua % Kopurua % 2 52 65,82 44 69,84 50 69,44 38 65,52 3 22 27,85 12 19,05 16 22,22 12 20,69 4 4 5,06 5 7,94 4 5,56 6 10,34 5 1 1,27 1 1,59 1 1,39 2 3,45 6 0 0,00 1 1,59 1 1,39 0 0,00 6.18. taula: Talde prosodiko konposatu moten kopuruak eta ehunekoak informatzaileen belaunaldien arabera. Talde prosodikoen luzerari dagokionez, esan behar dugu ze, talde prosodiko guztien artean 2924 silaba biltzen direla. Talde prosodiko bakoitzaren silaba kopuruak 1 eta 21 bitartean

69 kokatzen dira. 6.19. taulan talde prosodiko bakoitzaren silaba kopuruaren arabera, kopuruak eta ehunekoak erakusten dira. Sil. Kop. % Sil. Kop. % Sil. Kop. % 1 27 4,86 8 39 7,03 15 6 1,08 2 83 14,95 9 14 2,52 16 1 0,18 3 76 13,69 10 15 2,70 17 1 0,18 4 76 13,69 11 7 1,26 18 1 0,18 5 69 12,43 12 7 1,26 19 1 0,18 6 65 11,71 13 5 0,90 20 0 0,00 7 55 9,91 14 6 1,08 21 1 0,18 6.19. taula: Talde prosodikoen kopuruak eta ehunekoak biltzen dituzten silaba kopuruen arabera. 1-10 silaba bitarteko talde prosodikoak laburtzat hartuta eta hortik gorakoak luzetzat; 519 talde prosodiko laburrak (% 93,51) dira eta 36 luzeak (% 6,49). 6.20. taulan informatzaileen generoaren araberako kopuruak eta ehunekoak ematen dira; bertan agertzen diren aldeak ez dira estatistikoki esanguratsuak. Laburrak Luzeak Kopurua % Kopurua % Andrazkoak 267 94,01 17 5,99 Gizonezkoak 252 92,99 19 7,01 6.20. taula: Talde prosodikoen tamainaren araberako ehunekoak informatzaileen generoka. 6.21. taulan informatzaileen belaunaldien araberako kopuruak eta ehunekoak ematen dira; bertan agertzen diren aldeak ez dira estatistikoki esanguratsuak. Laburrak Luzeak Kopurua % Kopurua % 1. bel 153 96,23 6 3,77 2. bel 127 91,37 12 8,63 3. bel 115 93,50 8 6,50 4. bel 124 92,54 10 7,46 6.21. taula: Talde prosodikoen tamainaren araberako ehunekoak informatzaileen belaunaldien arabera. 6.3. Etenak Azpi-atal honetan, lehen atalean etenak sailkatzeko erabili ditugun irizpideak gogotan, eten moten banaketa aztertuko da, euron kopuruetan eta ehunekoetan oinarrituta. Aztertu ditugun testuetan etenak guztira 555 izan dira, batzuk isilunedunak (+Is.) 331 (% 59,6) eta beste batzuk isilune bakoak (-Is.) 224 (% 40,4). 6.22. taulan eten mota bakoitzaren kopuruak eta ehunekoak ematen ditugu informatzaileen generoaren arabera, gizonezkoek isilunedun ehuneko handiagoa daukate andrazkoek baino; hala ere, aldea ez da estatistikoki esanguratsua.

70 +Is. -Is. Kopurua % Kopurua % Andrazkoak 167 58,80 117 41,20 Gizonezkoak 164 60,52 107 39,48 6.22. taula: Eten isilunedunen eta isilune bakoen kopuruak eta ehunekoak informatzaileen generoaren arabera. 6.23. taulan eten mota bakoitzaren kopuruak eta ehunekoak ematen ditugu informatzaileen belaunaldien arabera; bertan agertzen diren aldeak ez dira estatistikoki esanguratsuak. +Is. -Is. Kopurua % Kopurua % 1. bel 93 58,49 66 41,51 2. bel 86 61,87 53 38,13 3. bel 82 66,67 41 33,33 4. bel 70 52,24 64 47,76 6.23. taula: Eten isilunedunen eta isilune bakoen kopuruak eta ehunekoak informatzaileen belaunaldien arabera. Bokal luzapena (+v) 219 aldiz gertatzen da (% 39,5) eta 336etan ez (-v) (% 60,5). 6.24. taulan eten mota bakoitzaren kopuruak eta ehunekoak ematen ditugu informatzaileen generoaren arabera, gizonezkoek bokal luzapen ehuneko handiagoa daukate andrazkoek baino; hala ere, aldea ez da estatistikoki esanguratsua. +v -v Kopurua % Kopurua % Andrazkoak 111 39,08 173 60,92 Gizonezkoak 108 39,85 163 60,15 6.24. taula: Eten bokal luzapendun eta bokal luzapen bakoen kopuruak eta ehunekoak informatzaileen generoaren arabera. 6.25. taulan eten mota bakoitzaren kopuruak eta ehunekoak ematen ditugu informatzaileen belaunaldien arabera; bertan agertzen diren aldeak estatistikoki esanguratsuak dira (χ 2 = (a.m.: 3) 8,945; p = 0,030). +v -v Kopurua % Kopurua % 1. bel 51 32,08 108 67,92 2. bel 58 41,73 81 58,27 3. bel 45 36,59 78 63,41 4. bel 65 48,51 69 51,49 6.25. taula: Eten isilunedunen eta isilune bakoen kopuruak eta ehunekoak informatzaileen belaunaldien arabera. Irizpide biak, isiluneduna edo isilune bakoa eta bokal luzapena konbinatuz ondoko ehunekoak lortzen ditugu (6.3. grafikoa): “v%” (140, % 25,2), “%” (192, % 34,6), “v$” (78, % 14,1) eta “$” (145, % 26,1).

71 6.3. irudia: Eten moten ehunekoak. 6.26. taulan eten mota bakoitzaren kopuruak eta ehunekoak ematen ditugu informatzaileen generoaren arabera. Bertan agertzen den aldea ez da estatistikoki esanguratsua. Andrazkoak Gizonezkoak Kopurua % Kopurua % v% 68 48,57 72 51,43 % 100 52,08 92 47,92 v$ 42 53,85 36 46,15 $ 74 51,03 71 48,97 6.26. taula: Eten moten ehunekoak informatzaileen generoaren arabera. 6.27. taulan eten mota bakoitzaren kopuruak eta ehunekoak ematen ditugu informatzaileen belaunaldien arabera; bertan agertzen diren aldeak estatistikoki esanguratsuak dira (χ 2 = (a.m.: 9) 21, 882; p = 0,009). 1. Bel 2. Bel 3. Bel 4. Bel kop % kop % kop % kop % v% 37 23,27 36 25,90 34 27,64 33 24,63 % 56 35,22 51 36,69 48 39,02 37 27,61 v$ 14 8,81 21 15,11 11 8,94 32 23,88 $ 52 32,70 31 22,30 30 24,39 32 23,88 6.27. taula: Eten moten ehunekoak informatzaileen belaunaldien arabera. Eten moten probabilitateetan oinarrituta, informatzaileen multzokatze azterketa hierarkikoa burututakoan 6.4. irudiko dendrograma lortzen dugu. Bertan ikusten den moduan, multzo homogeneo bat lortzen da 15 informatzailerekin eta 3G2 informatzailea da besteetatik aldentzen den bakarra.

72 Multzoa Informatzaileak A 1A1, 1A2, 1G1, 1G2, 2A1, 2A2, 2G1, 2G2, 3A1, 3A2, 3G1, 4A1, 4A2, 4G1 eta 4G2. B 3G2. 6.4. irudia: Informatzaileen multzokatze hierarkikoaren bidezko sailkapena eten moten probabilitateen arabera. 6.28. taulan dibertsitate indize guztien emaitzak ematen ditugu informatzaileko. Bertan ikusten den moduan, indizerik altuenak 3G2 (Menperatzea), 4A2 (Simpson, Shannon, Homogeneotasuna eta Doitasuna) eta 2G2 (Menhinick eta Margalef) informatzaileek dauzkate eta baxuenak 4A2 (Menperatzea), 3G2 (Simpson, Shannon, Menhinick eta Margalef) eta 1A2 (Homogeneotasuna eta Doitasuna) informatzaileek. Infor Menpera. Simpson Shannon Homoge. Menhinick Margalef Doitasuna 1A1 0,333 0,667 1,230 0,855 0,566 0,767 0,887 1A2 0,457 0,544 0,981 0,666 0,817 0,944 0,707 1G1 0,276 0,724 1,322 0,938 0,544 0,752 0,954 1G2 0,254 0,746 1,375 0,989 0,718 0,874 0,992 2A1 0,279 0,722 1,326 0,942 0,516 0,733 0,957 2A2 0,240 0,760 1,405 1,018 0,785 0,921 1,013 2G1 0,245 0,755 1,392 1,005 0,676 0,844 1,004 2G2 0,353 0,647 1,203 0,833 0,943 1,038 0,868 3A1 0,264 0,736 1,357 0,971 0,676 0,844 0,979 3A2 0,241 0,759 1,399 1,013 0,834 0,957 1,009 3G1 0,331 0,669 1,223 0,850 0,596 0,788 0,882 3G2 0,495 0,505 0,698 1,005 0,447 0,334 1,007 4A1 0,250 0,750 1,386 0,999 0,625 0,808 1,000 4A2 0,237 0,763 1,414 1,028 0,800 0,932 1,020 4G1 0,276 0,724 1,336 0,951 0,617 0,803 0,964 4G2 0,271 0,729 1,329 0,944 0,785 0,921 0,959 6.28. taula: Informatzaileen dibertsitate indizeak eten moten arabera. Informatzaileen sailkapena dibertsitate indizeen arabera egiten dugunean, 6.5. irudiko dendrograma lortzen dugu. Aurreko sailkapenean legez, oraingoan ere 3G2 informatzailea da besteetatik gehien aldentzen dena.

73 Multzoa Informatzaileak A 1A1, 1A2, 1G1, 1G2, 2A1, 2A2, 2G1, 2G2, 3A1, 3A2, 3G1, 4A1, 4A2, 4G1 eta 4G2. B 3G2. 6.5. irudia: Informatzaileen sailkapena eten moten dibertsitate indizeak erabilita. 6.4. Abiadura Abiaduraz jardutean denboraren eta silaba kopuruaren erlazioa aztertuko dugu. Azterketa hiru mailatan egingo da; abiada osoa, hizketa abiada eta talde prosodikoen abiada (Tp abiada). Abiada osoa aztertzean testuaren denbora osoa hartzen da kontuan eta, era berean, testuaren silaba kopuru osoa. Hizketa abiada aztertzeko talde prosodikoen eta lokailuen denbora erabiliko da eta silaba kopuru osoa. Azkenik, talde prosodikoen abiadan euron denbora eta silaba kopurua baino ez dira erabiliko. 6.29. taulan abiada osoaren, hizketa abiadaren eta talde prosodikoen abiadaren datu orokorrak ematen ditugu. Bertan ikusten den moduan, abiada haziz doa esparrua txikitzen den neurrian, hau da, testuaren denbora osoa aztertzean abiada geldoagoa da eta talde prosodikoa esparrutzat hartzen denean orduan abiada areagotu egiten da (6.6. irudiko grafikoa). N x̄ S min max heina Abiada osoa 16 4,02 0,41 3,30 4,86 1,56 Hizketa abiada 16 6,10 0,52 5,22 6,89 1,67 Tp abiada 16 6,26 0,47 5,59 7,14 1,55 6.29. taula: Abiadaren datuak esparruka. 6.6. irudia: Silabak segundoko abiada moten arabera.

74 6.30. taulan abiada mota bakoitzaren datuak ematen ditugu informatzaileen generoaren arabera; bertan agertzen diren aldeak behin ere ez dira estatistikoki esanguratsuak. Andrazkoak Gizonezkoak x̄ S x̄ S Z p Abiada osoa 3,86 0,33 4,18 0,44 -1,419 0,156 Hizketa abiada 5,90 0,46 6,30 0,53 -1,629 0,103 Tp abiada 6,06 0,37 6,46 0,49 -1,682 0,093 6.30. taula: Abiada mota bakoitzaren datuak informatzaileen generoaren arabera. Azkenik, 6.31. taulan datuak informatzaileen belaunaldien arabera sailkatuta aurkezten dira; aldeak txikerrak dira eta behin ere ez dira estatistikoki esanguratsuak Kruskal Wallis probaren arabera. Abiada osoa Hizketa abiada Tp abiada x̄ S x̄ S x̄ S 1. belaunaldia 4,19 0,35 6,23 0,50 6,35 0,44 2. belaunaldia 3,93 0,39 5,97 0,47 6,16 0,36 3. belaunaldia 4,04 0,12 6,46 0,35 6,43 0,39 4. belaunaldia 3,94 0,70 5,77 0,64 6,09 0,71 6.31. taula: Abiada mota bakoitzaren datuak informatzaileen belaunaldien arabera. Egin berri ditugun azterketak erkatuz gero, ikusten dugu zenbat eta testu zatia laburragoa izan abiadura handiagoa dela, korrelazioa positiboa da (0,402) baina oso txikia orokorrean. Andrazkoen korrelazioa (0,462) arean handiagoa da gizonezkoena (0,411) baino. Hirugarren belaunaldian gertatzen da korrelaziorik handiena (0,563), gero bigarrenean (0,442), lehenean (0,373) eta txikiena laugarren belaunaldian (0,282). Multzokatze azterketa burututakoan 6.7. irudiko dendrograma lortzen dugu. Bertan ikusten den moduan, A multzoan 10 informatzaile kokatzen dira (% 62,5) eta B multzoan 6 (% 37,5). Generoari dagokionez, A multzoan 7 andrazko (% 87,5) eta 3 (% 37,5) gizonezko kokatzen dira, eta B multzoan andrazko 1 (% 12,5) eta 5 gizonezko (% 62,5); alde hau estatistikoki esanguratsua da (χ2 = (a.m.: 1) 4, 267; p = 0,039). Belaunaldiei dagokienez, ikusten dugu informatzaileak sakabanaturik agertzen direla multzo bietan, aldea ez da estatistikoki esanguratsua. Multzoa Informatzaileak A 1A1, 1A2, 2A1, 2A2, 2G2, 3A2, 3G2, 4A1, 4A2 eta 4G1 B 1G1, 1G2, 2G1, 3A1, 3G1 eta 4G2 6.7. irudia: Informatzaileen multzokatze hierarkikoaren bidezko sailkapena abiada moten arabera.

75 6.5. Erritmoa Azpi-atal honetan erritmoaz jardungo dugu; lehen atalean esaneko moduan, erritmoa aztertzeko lau metrika proposatu dira. Metrika bakoitzaren indizeen kalkuluekin batera informatzaileen generoak eta belaunaldiak eduki dezaketen eragina aztertuko da. Azpi-atala sekzio bitan banatuta aurkezten dugu; lehen sekzioan metrika guztien datuak emango ditugu banan eta bigarren sekzioan informatzaileen sailkapena egingo da metriketako datuen arabera. 6.5.1. Metriken azterketa Sekzio honetan lehen atalean azaldu ditugun metriken indizeen azterketa burutuko dugu; azterketaren emaitzak metrikarik metrika aurkeztuko ditugu. (a) metrikaren indizeak %V bokalen proportzioak eta ΔC kontsonanteen desbideratzea dira. %V indizearen batezbestekoa 47,66 da, desbideratzea 2,03, minimoa 43,18, maximoa 51,45 eta heina 8,27. Datuak informatzaileen generoaren arabera aztertzen baditugu, 6.32. taulako emaitzak lortzen dira; bertan agertzen den aldea ez da estatistikoki esanguratsua. x̄ S min. max. heina Andrazkoak 47,79 1,64 46,44 51,45 5,01 Gizonezkoak 47,52 2,47 43,18 50,02 6,84 6.32. taula: “%V” indizearen datuak informatzaileen generoaren arabera. Datuak informatzaileen belaunaldien arabera sailkatuta aurkezten dira 6.33. taulan; bertan agertzen den aldea ez da estatistikoki esanguratsua. x̄ S min. max. heina 1. bel 48,59 1,17 47,22 50,02 2,80 2. bel 47,66 0,95 46,44 48,67 2,23 3. bel 47,86 3,04 44,15 51,45 7,30 4. bel 46,52 2,47 43,18 49,15 5,97 6.33. taula: “%V” indizearen datuak informatzaileen belaunaldien arabera. ΔC indizearen batezbestekoa 33,28 da, desbideratzea 4,88, minimoa 26,64, maximoa 49,04 eta heina 22,40. Datuak informatzaileen generoaren arabera aztertzen baditugu, 6.34. taulako emaitzak lortzen dira; bertan agertzen den aldea ez da estatistikoki esanguratsua. x̄ S min. max. heina Andrazkoak 32,09 3,05 26,64 36,61 9,97 Gizonezkoak 34,47 6,21 29,14 49,04 19,90 6.34. taula: “ΔC” indizearen datuak informatzaileen generoaren arabera. Datuak informatzaileen belaunaldien arabera sailkatuta aurkezten dira 6.35. taulan; bertan agertzen den aldea ez da estatistikoki esanguratsua.

76 x̄ S min. max. heina 1. bel 31,17 2,15 29,14 34,19 5,05 2. bel 34,37 1,75 32,33 36,61 4,28 3. bel 31,72 3,72 26,64 34,58 7,94 4. bel 35,86 8,84 30,69 49,04 18,35 6.35. taula: “ΔC” indizearen datuak informatzaileen belaunaldien arabera. Metrika honen indize bien arteko emaitzak konbinatuta 6.8. irudian erakusten den dispertsio grafikoa lortzen dugu. Bertan ikus daitekeen bezala, 4G01 informatzailea izan ezik, informatzaile gehienak ez dira lar sakabanatzen. 6.8. irudia: Informatzaileen dispertsioa (a) metrikaren indizeen arabera. (b) metrikaren indizeak varcoV eta varcoC dira. VarcoV indizearen batezbestekoa 40,95 da, desbideratzea 5,94, minimoa 33,17, maximoa 51,26 eta heina 18,09. Datuak informatzaileen generoaren arabera aztertzen baditugu, 6.36. taulako emaitzak lortzen dira; bertan agertzen den aldea ez da estatistikoki esanguratsua. x̄ S min. max. heina Andrazkoak 40,98 5,89 33,17 48,87 15,70 Gizonezkoak 40,92 6,39 34,14 51,26 17,12 6.36. taula: “varcoV” indizearen datuak informatzaileen generoaren arabera. Datuak informatzaileen belaunaldien arabera sailkatuta aurkezten dira 6.37. taulan; bertan agertzen den aldea ez da estatistikoki esanguratsua. x̄ S min. max. heina 1. bel 38,19 5,07 34,15 45,55 11,40 2. bel 41,07 6,14 34,14 48,87 14,73 3. bel 37,46 3,04 33,17 39,74 6,57 4. bel 47,09 5,18 39,63 51,26 11,63 6.37. taula: “varcoV” indizearen datuak informatzaileen belaunaldien arabera. VarcoC indizearen batezbestekoa 44,14 da, desbideratzea 5,06, minimoa 37,31, maximoa 57,42 eta heina 20,11. Datuak informatzaileen generoaren arabera aztertzen baditugu, 6.38. taulako emaitzak lortzen dira; bertan agertzen den aldea ez da estatistikoki esanguratsua.

77 x̄ S min. max. heina Andrazkoak 41,90 3,52 37,31 46,97 9,66 Gizonezkoak 46,37 5,57 38,18 57,42 19,24 6.38. taula: “varcoC” indizearen datuak informatzaileen generoaren arabera. Datuak informatzaileen belaunaldien arabera sailkatuta aurkezten dira 6.39. taulan; bertan agertzen den aldea ez da estatistikoki esanguratsua. x̄ S min. max. heina 1. bel 42,07 4,69 38,18 48,66 10,48 2. bel 45,09 1,34 43,92 46,97 3,05 3. bel 42,89 4,01 37,31 46,61 9,30 4. bel 46,50 8,47 37,60 57,42 19,82 6.39. taula: “varcoC” indizearen datuak informatzaileen belaunaldien arabera. Metrika honen indize bien arteko emaitzak konbinatuta, 6.9. irudian erakusten den dispertsio grafikoa lortzen dugu. Bertan ikus daitekeen bezala, 4G01, 4G02 eta 2A01 informatzaileak dira gehien aldentzen direnak. 6.9. irudia: Informatzaileen dispertsioa (b) metrikaren indizeen arabera. (c) metrikaren indizeak nPVI-V eta rPVI-C dira. nPVI-V indizearen batezbestekoa 35,17 da, desbideratzea 4,56, minimoa 25,30, maximoa 44,53 eta heina 19,23. Datuak informatzaileen generoaren arabera aztertzen baditugu, 6.40. taulako emaitzak lortzen dira; bertan agertzen den aldea ez da estatistikoki esanguratsua. x̄ S min. max. heina Andrazkoak 35,86 2,25 31,92 39,13 7,21 Gizonezkoak 34,49 6,20 25,30 44,53 19,23 6.40. taula: “nPVI-V” indizearen datuak informatzaileen generoaren arabera. Datuak informatzaileen belaunaldien arabera sailkatuta aurkezten dira 6.41. taulan; bertan agertzen den aldea ez da estatistikoki esanguratsua.

78 x̄ S min. max. heina 1. bel 32,56 5,85 25,30 39,13 13,83 2. bel 33,62 3,21 29,63 37,45 7,82 3. bel 34,83 2,36 31,92 37,20 5,28 4. bel 39,68 3,81 36,09 44,53 8,44 6.41. taula: “nPVI-V” indizearen datuak informatzaileen belaunaldien arabera. rPVI-C indizearen batezbestekoa 36,69 da, desbideratzea 4,30, minimoa 30,05, maximoa 48,56 eta heina 18,51. Datuak informatzaileen generoaren arabera aztertzen baditugu, 6.42. taulako emaitzak lortzen dira; bertan agertzen den aldea ez da estatistikoki esanguratsua. x̄ S min. max. heina Andrazkoak 36,20 3,64 30,05 41,07 11,02 Gizonezkoak 37,18 5,07 32,47 48,56 16,09 6.42. taula: “rPVI-C” indizearen datuak informatzaileen generoaren arabera. Datuak informatzaileen belaunaldien arabera sailkatuta aurkezten dira 6.43. taulan; bertan agertzen den aldea ez da estatistikoki esanguratsua. x̄ S min. max. heina 1. bel 35,81 2,84 32,47 39,35 6,88 2. bel 38,59 2,89 34,41 41,07 6,66 3. bel 34,38 3,29 30,05 37,75 7,70 4. bel 37,98 7,06 33,93 48,56 14,63 6.43. taula: “rPVI-C” indizearen datuak informatzaileen belaunaldien arabera. Metrika honen indize bien arteko emaitzak konbinatzen baditugu, 6.10. irudian erakusten den dispertsio grafikoa lortzen dugu. Bertan ikus daitekeen bezala, informatzaileak nahiko paraje agertzen dira elkarrengandik 4G01 izan ezik. 6.10. irudia: Informatzaileen dispertsioa (c) metrikaren indizeen arabera. (d) metrikaren indizeak Vcci eta Ccci dira. Vcci indizearen batezbestekoa 21,26 da, desbideratzea 2,27, minimoa 15,38, maximoa 24,11 eta heina 8,73. Datuak informatzaileen generoaren arabera aztertzen baditugu, 6.44. taulako emaitzak lortzen dira; bertan agertzen den aldea ez da estatistikoki esanguratsua.

79 x̄ S min. max. heina Andrazkoak 21,97 1,65 19,92 24,11 4,19 Gizonezkoak 20,55 2,68 15,38 23,76 8,38 6.44. taula: “Vcci” indizearen datuak informatzaileen generoaren arabera. Datuak informatzaileen belaunaldien arabera sailkatuta aurkezten dira 6.45. taulan; bertan agertzen den aldea ez da estatistikoki esanguratsua. x̄ S min. max. heina 1. bel 20,72 3,86 15,38 24,11 8,73 2. bel 20,87 2,15 18,74 23,61 4,87 3. bel 20,86 1,04 19,92 22,25 2,33 4. bel 22,59 1,44 21,19 23,89 2,70 6.45. taula: “Vcci” indizearen datuak informatzaileen belaunaldien arabera. Ccci indizearen batezbestekoa 26,17 da, desbideratzea 4, minimoa 21,41, maximoa 35,94 eta heina 14,53. Datuak informatzaileen generoaren arabera aztertzen baditugu, 6.46. taulako emaitzak lortzen dira; bertan agertzen den aldea ez da estatistikoki esanguratsua. x̄ S min. max. heina Andrazkoak 26,59 3,54 21,41 32,09 10,68 Gizonezkoak 25,75 4,61 22,15 35,94 13,79 6.46. taula: “Ccci” indizearen datuak informatzaileen generoaren arabera. Datuak informatzaileen belaunaldien arabera sailkatuta aurkezten dira 6.47. taulan; bertan agertzen den aldea ez da estatistikoki esanguratsua. x̄ S min. max. heina 1. bel 25,71 2,65 22,53 28,47 5,94 2. bel 25,59 4,68 21,41 32,09 10,68 3. bel 24,66 2,60 23,20 28,54 5,34 4. bel 28,71 5,64 22,15 35,94 13,79 6.47. taula: “Ccci” indizearen datuak informatzaileen belaunaldien arabera. Metrika honen indize bien arteko emaitzak konbinatuz gero, 6.11. irudian erakusten den dispertsio grafikoa lortzen dugu. Bertan ikus daitekeen bezala, 4G01 eta 2A01 informatzaileak dira gehien aldentzen direnak.

80 6.11. irudia: Informatzaileen dispertsioa (d) metrikaren indizeen arabera. Indize bakoitzaren desbideratzeak eta heinak aztertzen baditugu (6.48. taula); desbideratzerik txikienak dauzkaten indizeak “%V” eta “Vcci” dira, hauexetan heinik txikienak ere gertatzen dira. Desbideratzea Heinak %V 2,03 8,27 ΔC 4,88 22,40 VarcoV 5,94 18,09 VarcoC 5,06 20,11 nPVI-V 4,56 19,23 rPVI-C 4,30 18,51 Vcci 2,27 8,73 Ccci 4 14,53 6.48. taula: Metrika guztien indizeen desbideratzeak eta heinak. 6.5.2. Informatzaileen sailkapena Sekzio honetan Erandioko informatzaileen sailkapena egingo dugu, horretarako aurreko sekzioan metrika guztietan lortu ditugun indizeen emaitzak erabiliko ditugu. Multzokatze azterketa burututakoan 6.12. irudiko dendrograma lortzen dugu. Bertan ikusten den moduan, A multzoan 11 informatzaile kokatzen dira (% 68,75) eta B multzoan 5 (% 31,25). Generoari dagokionez, A multzoan 5 andrazko (% 62,5) eta 6 (% 75) gizonezko kokatzen dira, eta B multzoan 3 andrazko (% 37,5) eta 2 gizonezko (% 25). Belaunaldiei dagokienez, hirugarren belaunaldiko informatzaile guztiak eta lehen eta bigarren belaunaldietako hiruna A multzoan kokatzen dira; alta, laugarren belaunaldiko 3 informatzaile B multzoan kokatzen dira; aldea ez da estatistikoki esanguratsua.

81 Multzoa Informatzaileak A 1A2, 1G1, 1G2, 2A2, 2G1, 2G2, 3A1, 3A2, 3G1, 3G2 eta 4A2 B 1A1, 2A1, 4A1, 4G1 eta 4G2 6.12. irudia: Informatzaileen sailkapena erritmoaren metriken indizeen emaitzen arabera. 6.6. Muga-tonuak Azpi-atal honetan talde prosodikoen amaierako mugan agertzen diren muga-tonuez arduratuko gara. Hiru azterketa egingo ditugunez gero, azpi-atala hiru sekziotan banatuta aurkezten dugu. Lehen sekzioan muga-tonu mota bakoitzaren hedaduraz jardungo dugu, bigarrenean muga-tonuen eta eten moten arteko erlazioak ikertuko dira eta hirugarrenean informatzaileen sailkapena egingo da aztertutako ezaugarrien arabera. 6.6.1. Muga-tonuen banaketa Sekzio honetan muga-tonuen banaketa aztertuko da. Denetara 555 muga-tonu batu ditugu 16 testutan; gehien erabiltzen dena L da (198, % 35,68), gero HL (172, % 30,99), H (115, % 20,72) eta LH (70, % 12,61). 6.13. irudiko grafikoan erakusten dira ehunekoak. 6.13. irudia: Muga-tonuen ehunekoak. 6.49. taulan muga-tonu mota bakoitzaren kopuruak eta ehunekoak ematen ditugu informatzaileen generoaren arabera; bertan agertzen diren aldeak oso txikiak dira eta ez dira estatistikoki esanguratsuak.

82 Andrazkoak Gizonezkoak Kopurua % Kopurua % H 59 51,30 56 48,70 HL 90 52,33 82 47,67 L 103 52,02 95 47,98 LH 32 45,71 38 54,29 6.49. taula: Muga-tonu moten ehunekoak informatzaileen generoaren arabera. 6.50. taulan muga-tonu bakoitzaren kopuruak eta ehunekoak ematen ditugu informatzaileen belaunaldien arabera; bertan agertzen diren aldeak estatistikoki esanguratsuak dira (χ 2 = (a.m.: 9) 20, 473; p = 0,015). 1. Bel 2. Bel 3. Bel 4. Bel kop % kop % kop % kop % H 29 18,24 19 13,67 33 26,83 34 25,37 HL 46 28,93 47 33,81 35 28,46 44 32,84 L 53 33,33 60 43,17 44 35,77 41 30,60 LH 31 19,50 13 9,35 11 8,94 15 11,19 6.50. taula: Muga-tonu moten ehunekoak informatzaileen belaunaldien arabera. 6.6.2. Muga-tonuak eta etenak Sekzio honetan muga-tonuen eta eten moten arteko erlazioez arituko gara. 6.3. azpi-atalean aztertu dugun eten mota bakoitzeko gertatzen diren muga-tonuak arakatzean, ikus dezakegu etenen eta muga-tonuen artean dagoen erlazioa estua dela, hau da, muga-tonu batzuk eten mota batzuekin gehiagotan agertzen dira beste batzuekin baino. 6.51. taulan ikus daitekeen bezala, H muga-tonua isilunedun etenekin erabiltzen da batez ere (% 70,43), beronen barruan gehiagotan erabiltzen da bokal luzapenekin osterantzean baino. v% % v$ $ kopurua 61 20 16 18 % 53,04 17,39 13,91 15,65 6.51. taula: H muga-tonuaren ehunekoak eten moten arabera. L muga-tonua bokal luzatu bako etenekin erabiltzen da batez ere (% 84,34), 6.52. taulan erakusten den moduan. v% % v$ $ kopurua 16 107 15 60 % 8,08 54,04 7,58 30,30 6.52. taula: L muga-tonuaren ehunekoak eten moten arabera. HL muga-tonua ere bokal luzatu bako etenetan gertatzen da gehien (% 54,65), 6.53. taulan ikus daitekeen bezala, aldeak oso txikiak dira. v% % v$ $ kopurua 40 46 38 48 % 23,26 26,74 22,09 27,91 6.53. taula: HL muga-tonuaren ehunekoak eten moten arabera.

83 Azkenik, 6.54. taulan agertzen den moduan, LH muga-tonua isilunedun etenekin erabiltzen da batez ere (% 60), bokal luzapenari dagokionez, ez dago alde handirik, luzapen bakoetan arean gehiago erabiltzen da (% 54,28). v% % v$ $ kopurua 23 19 9 19 % 32,86 27,14 12,86 27,14 6.54. taula: LH muga-tonuaren ehunekoak eten moten arabera. 6.55. taulan muga-tonu bakoitzaren kopuruak eta ehunekoak ematen dira eten isilunedun eta isilune bakoen arabera (6.14. irudiko grafikoa); bertan agertzen diren aldeak estatistikoki esanguratsuak dira (χ 2 = (a.m.: 3) 12,533; p = 0,006); alderik handiena H muga-tonuarena da. + Isilunea - Isilunea Kopurua % Kopurua % H 81 70,43 34 29,57 HL 86 50,00 86 50,00 L 122 61,62 76 38,38 LH 42 60,00 28 40,00 6.55. taula: Muga-tonuen kopuruak eta ehunekoak eten isilunedun eta isilune bakoen arabera. 6.14. irudia: Muga-tonuen ehunekoak eten isilunedun eta isilune bakoen arabera. 6.56. taulan muga-tonu bakoitzaren kopuruak eta ehunekoak ematen dira talde prosodikoaren azken bokala luzatzen den (+v) edo ez (-v) kontuan hartuta (6.15. irudiko grafikoa); bertan agertzen diren aldeak estatistikoki esanguratsuak dira (χ 2 = (a.m.: 3) 85,030; p = 0,000); alderik handiena L muga-tonuarena da. + v - v Kopurua % Kopurua % H 77 66,96 38 33,04 HL 78 45,35 94 54,65 L 32 16,16 166 83,84 LH 32 45,71 38 54,29 6.56. taula: Muga-tonuen kopuruak eta ehunekoak bokal luzapen eta luzapen bako etenen arabera.

84 6.15. irudia: Muga-tonuen ehunekoak bokal luzapen eta luzapen bako etenen arabera. Multzoa Informatzaileak A 1A1, 1A2, 1G1, 1G2, 2A1, 2A2, 2G1, 2G2, 3A1, 3G1, 4A1, 4A2 eta 4G1. B 3A2, 3G2 eta 4G2. 6.57. taulan dibertsitate indize guztien emaitzak ematen ditugu informatzaileko. Bertan ikusten den moduan, indizerik altuenak 3G2 (Menperatzea), 1G2 (Simpson, Shannon, Homogeneotasuna eta Doitasuna) eta 2G2 (Menhinick eta Margalef) informatzaileek dauzkate eta baxuenak 1G2 (Menperatzea), 3G2 (Simpson, Shannon eta Margalef), 1A2 (Homogeneotasuna eta Doitasuna) eta 2A1 (Menhinick) informatzaileek. 6.16. irudia: Multzokatzen hierarkikoaren bidezko informatzaileen sailkapena muga-tonu moten arabera.

85 Infor Menpera. Simpson Shannon Homoge. Menhinick Margalef Doitasuna 1A1 0,258 0,742 1,368 0,982 0,566 0,767 0,987 1A2 0,370 0,630 1,146 0,787 0,817 0,944 0,827 1G1 0,248 0,752 1,389 1,003 0,544 0,752 1,002 1G2 0,230 0,770 1,424 1,039 0,718 0,874 1,028 2A1 0,333 0,667 1,204 0,834 0,516 0,733 0,869 2A2 0,274 0,726 1,341 0,956 0,785 0,921 0,967 2G1 0,314 0,686 1,260 0,882 0,676 0,844 0,909 2G2 0,288 0,712 1,306 0,923 0,943 1,038 0,942 3A1 0,279 0,721 1,329 0,944 0,676 0,844 0,959 3A2 0,296 0,704 1,265 0,886 0,834 0,957 0,912 3G1 0,301 0,699 1,280 0,899 0,596 0,788 0,924 3G2 0,432 0,568 0,948 0,860 0,671 0,668 0,863 4A1 0,251 0,749 1,382 0,996 0,625 0,808 0,997 4A2 0,263 0,737 1,359 0,973 0,800 0,932 0,981 4G1 0,297 0,703 1,293 0,911 0,617 0,803 0,933 4G2 0,295 0,705 1,256 0,878 0,785 0,921 0,906 6.57. taula: Dibertsitate indizeak muga-tonuen arabera. Muga-tonu moten dibertsitate indizeen bidez informatzaileen sailkapena egitean 6.17. irudiko dendrograma lortzen dugu. Bertan ikusten den moduan, A multzoan 7 informatzaile kokatzen dira (% 43,75) eta B multzoan 9 (% 56,25). Generoari dagokionez, A multzoan 4 andrazko (% 50) eta 3 (% 37,5) gizonezko kokatzen dira, eta B multzoan andrazko 4 (% 50) eta 5 gizonezko (% 62,5). Belaunaldiei dagokienez, laugarren belaunaldian izan ezik, informatzaileak erdizka banatzen dira multzoetan. Multzoa Informatzaileak A 1A2, 1G2, 2A2, 2G2, 3A2, 3G2 eta 4A2. B 1A1, 1G1, 2A1, 2G1, 3A1, 3G1, 4A1, 4G1 eta 4G2. 6.17. irudia: Informatzaileen sailkapena muga-tonuen eta eten moten arabera, dibertsitate indizeak erabilita. Muga-tonuen eta eten arteko konbinazioen araberako multzokatze azterketa egindakoan 6.18. irudiko dendrograma lortzen dugu. Bertan ikusten den moduan, A multzoan 13 informatzaile kokatzen dira (% 81,25) eta B multzoan 3 (% 18,75). Generoari dagokionez, A multzoan 7 andrazko (% 87,5) eta 6 (% 75) gizonezko kokatzen dira, eta B multzoan andrazko 1 (% 12,5) eta 2 gizonezko (% 25). Belaunaldiei dagokienez, hirugarren belaunaldiko informatzaile bi eta laugarren belaunaldiko informatzaile bakarra B multzoan kokatzen dira.

86 Multzoa Informatzaileak A 1A1, 1A2, 1G1, 1G2, 2A1, 2A2, 2G1, 2G2, 3A1, 3G1, 4A1, 4A2 eta 4G1. B 3A2, 3G2 eta 4G2. 6.18. irudia: Multzokatzen hierarkikoaren bidezko informatzaileen sailkapena muga-tonuen eta eten moten arabera. 6.58. taulan dibertsitate indize guztien emaitzak ematen ditugu informatzaileko. Bertan ikusten den moduan, indizerik altuenak 3G2 (Menperatzea), 2A2 (Simpson, Homogeneotasuna, Menhinick eta Doitasuna), 1G1 (Shannon) eta 4A1 (eta Margalef) informatzaileek dauzkate eta baxuenak 2A2 (Menperatzea), 3G2 (Simpson, Shannon, Menhinick, Margalef eta Doitasuna) eta 1A1 (Homogeneotasuna) informatzaileek. Infor Menpera. Simpson Shannon Homoge. Menhinick Margalef Doitasuna 1A1 0,116 0,884 2,454 0,776 2,121 3,579 0,906 1A2 0,156 0,844 2,040 0,855 1,837 2,517 0,929 1G1 0,067 0,933 2,743 0,971 2,177 3,760 0,989 1G2 0,069 0,931 2,627 1,064 2,335 3,494 1,024 2A1 0,108 0,892 2,453 0,830 1,807 3,175 0,929 2A2 0,055 0,945 2,702 1,147 2,550 3,683 1,053 2G1 0,086 0,914 2,523 0,959 2,197 3,375 0,984 2G2 0,092 0,909 2,385 1,086 2,357 3,114 1,036 3A1 0,099 0,901 2,425 0,942 2,028 3,094 0,976 3A2 0,095 0,905 2,418 1,020 2,294 3,189 1,008 3G1 0,121 0,879 2,313 0,842 1,789 2,890 0,931 3G2 0,326 0,674 1,243 0,867 0,894 1,001 0,897 4A1 0,071 0,929 2,686 0,978 2,343 3,770 0,992 4A2 0,073 0,927 2,555 1,073 2,400 3,417 1,028 4G1 0,123 0,877 2,360 0,815 2,006 3,211 0,920 4G2 0,080 0,920 2,391 1,092 1,961 2,762 1,038 6.58. taula: Dibertsitate indizeak muga-tonuen eta eten moten arabera. Muga-tonuen eta eten moten arteko konbinazioen dibertsitate indizeen bidez informatzaileen sailkapena eginda 6.19. irudiko dendrograma lortzen dugu. Bertan ikusten den moduan, 3G2 informatzailea da besteetatik gehien aldentzen dena C multzoa osatuz. Garaitekoan, A multzoan 9 informatzaile kokatzen dira (% 56,25) eta B multzoan 6 (% 37,5). Generoari dagokionez, A multzoan 5 andrazko (% 62,5) eta 4 (% 50) gizonezko kokatzen dira, eta B multzoan 3 andrazko (% 37,5) eta 3 gizonezko (% 37,5). Belaunaldiei dagokienez, lehen eta bigarren belaunaldietako gehienak A multzoan kokatzen dira, laugarren belaunaldian

87 banaketa orekatua da eta hirugarren belaunaldia da sakabanatuen agertzen dena; aldeak ez dira estatistikoki esanguratsuak. Multzoa Informatzaileak A 1A1, 1G1, 1G2, 2A2, 2G1, 2G2, 3A2, 4A1 eta 4A2. B 1A2, 2A1, 3A1, 3G1, 4G1 eta 4G2. C 3G2. 6.19. irudia: Informatzaileen sailkapena muga-tonuen eta eten moten arabera, dibertsitate indizeak erabilita. 6.7. Talde prosodikoen gailurrak Azpi-atal honetan talde prosodiko konposatuen gailurrak kokatzen direneko sintagma prosodikoez arituko gara. 6.2. azpi-atalean corpusean agertzen diren talde prosodiko konposatuen osagai kopuruez aritu gara, oraingo honetan talde prosodiko berberak erabilita, 246 alegia, talde prosodikoaren gailurra zein sintagma prosodikotan kokatzen den ikusiko dugu. Bestalde, ezaugarri hauen arabera informatzaileen sailkapena ere egingo dugu. Azpiatala sekzio bitan banatuta aurkezten dugu, lehen sekzioan gailurren kokagunea aztertuko dugu eta bigarren sekzioan informatzaileen sailkapena egingo da. 6.7.1. Gailurren kokagunea 6.2. azpi-atalean esaneko moduan talde prosodiko konposatuak bi eta sei sintagma prosodiko bitartekoak izan daitezke, jarraian talde prosodiko konposatuen sintagma prosodikoen kopuruen arabera aurkeztuko dugu azterketa; azterketa burutzeko sintagma biko eta hiruko talde prosodikoak baino ez ditugu erabiliko. Talde prosodikoaren sintagma prosodikoak bi direnean (184 kasu), gailurra lehenean edo bigarrenean kokatuko da. 6.59. taulan aukera bakoitzaren kopuruak eta ehunekoak ematen dira; bertan ikusten den moduan, lehen sintagman kokatzen direnak gehiago dira.

88 1 sp 2. sp Kopurua 125 59 % 67,93 32,07 6.59. taula: Gailur prosodikoa kokatzen deneko sintagma prosodikoa sintagmak bi direnean. Talde prosodikoaren sintagma prosodikoak hiru direnean (62 kasu), 6.60. taulako aukerak ditugu; bertan ikusten den bezala, gehienak lehen sintagma prosodikoan kokatzen dira. 1 sp 2. sp 3. sp Kopurua 30 23 9 % 48,39 37,10 14,52 6.60. taula: Gailur prosodikoa kokatzen deneko sintagma prosodikoa sintagmak hiru direnean. Orain arte ikusi dugu badagoela nolabaiteko joera gailurra talde prosodikoaren hasierako sintagma prosodikoan kokatzeko. Sintagma biko eta hiruko taldeen gailurra lehen sintagman agertzen da 155 kasutan (% 63). 6.61. taulan gailurren kokapenen kopuruak eta ehunekoak ematen dira informatzaileen generoaren arabera; aldea ez da estatistikoki esanguratsua. + Hasieran - Hasieran Kopurua % Kopurua % Andrazkoak 70 63,06 41 36,94 Gizonezkoak 85 62,96 50 37,04 6.61. taula: Talde prosodikoren gailurra kokatzen deneko sintagmaren egongunea informatzaileen generoka. 6.62. taulan informatzaileen belaunaldien araberako kopuruak eta ehunekoak ematen dira; bertan ikusten den bezala, gailurrak hasieran agertzen direnen ehunekoak gutxituz doaz belaunaldietan aurrera egin ahala (6.20. irudiko grafikoa); aldeak estatistikoki esanguratsuak dira (χ2 = (a.m.: 3) 8, 373; p = 0,039). + Hasieran - Hasieran Kopurua % Kopurua % 1. bel 54 72,97 20 27,03 2. bel 37 66,07 19 33,93 3. bel 40 60,61 26 39,39 4. bel 24 48,00 26 52,00 6.62. taula: Talde prosodikoren gailurra kokatzen deneko sintagmaren egongunea informatzaileen belaunaldika. 6.20. irudia: Gailurra kokatzen deneko sintagma prosodikoen egonguneen ehunekoak, informatzaileen belaunaldien arabera.

89 6.7.2. Informatzaileen sailkapena talde prosodikoen gailurren arabera Informatzaileak talde prosodikoen gailurren arabera sailkatzen ditugunean 6.21. irudiko dendrograma lortzen dugu. Bertan ikusten den moduan, A multzoan 12 informatzaile kokatzen dira (% 75) eta B multzoan 4 (% 25). Generoari dagokionez, A multzoan 7 andrazko (% 87,5) eta 5 (% 62,5) gizonezko kokatzen dira, eta B multzoan andrazko 1 (% 12,5) eta 3 gizonezko (% 37,5). Belaunaldiei dagokienez, lehen belaunaldiko informatzaile guztiak A multzoan agertzen dira, hirugarren eta laugarren belaunaldietako hiruna informatzaile A multzoan kokatzen dira eta bigarren belaunaldia da orekatuta banatuta agertzen dena. Multzoa Informatzaileak A 1A1, 1A2, 1G1, 1G2, 2A1, 2A2, 3A1, 3G1, 3G2, 4A1, 4A2 eta 4G1. B 2G1, 2G2, 3A2 eta 4G2. 6.21. irudia: Multzokatze hierarkikoaren bidezko informatzaileen sailkapena gailur prosodikoen kokapenaren arabera. 6.63. taulan dibertsitate indize guztien emaitzak ematen ditugu informatzaileko. Bertan ikusten den moduan, indizerik altuenak 1G2 (Menperatzea), 1A2 (Simpson, Homogeneotasuna, Menhinick, Margalef eta Doitasuna), 4G1 (Shannon) informatzaileek dauzkate eta baxuenak 1A2 (Menperatzea), 1G2 (Simpson, Homogeneotasuna eta Doitasuna), 3A2 (Shannon), 2A1 (Menhinick) eta 4A1 (Margalef) informatzaileek. Infor Menpera. Simpson Shannon Homoge. Menhinick Margalef Doitasuna 1A1 0,299 0,701 1,404 0,815 1,066 1,294 0,873 1A2 0,214 0,786 1,443 1,058 1,414 1,443 1,041 1G1 0,392 0,608 1,256 0,702 0,870 1,144 0,780 1G2 0,509 0,491 1,022 0,695 1,206 1,251 0,737 2A1 0,421 0,579 1,080 0,736 0,756 0,900 0,779 2A2 0,250 0,750 1,401 1,014 1,414 1,443 1,010 2G1 0,309 0,691 1,305 0,922 1,206 1,251 0,941 2G2 0,222 0,778 1,440 1,055 1,333 1,365 1,039 3A1 0,227 0,773 1,434 1,048 1,155 1,207 1,034 3A2 0,400 0,600 0,998 0,904 0,949 0,869 0,908 3G1 0,331 0,669 1,318 0,747 0,898 1,165 0,819 3G2 0,244 0,756 1,381 0,995 1,109 1,170 0,996 4A1 0,382 0,618 1,007 0,913 0,905 0,834 0,917 4A2 0,318 0,682 1,252 0,874 1,155 1,207 0,903 4G1 0,242 0,758 1,490 0,887 1,179 1,384 0,926 4G2 0,333 0,667 1,106 1,008 1,000 0,910 1,007 6.63. taula: Dibertsitate indizeak gailur prosodikoen kokaguneen arabera.

90 Talde prosodikoen gailurren kokaguneen dibertsitate indizeen bidez informatzaileen sailkapena eginda, 6.22. irudiko dendrograma lortzen dugu. Bertan ikusten den moduan, A multzoan 7 informatzaile kokatzen dira (% 43,75) eta B multzoan 9 (% 56,25). Generoari dagokionez, A multzoan 3 andrazko (% 37,5) eta 4 (% 50) gizonezko kokatzen dira, eta B multzoan 5 andrazko (% 62,5) eta 4 gizonezko (% 50). Belaunaldiei dagokienez, lehen, hirugarren eta laugarren belaunaldietako informatzaileek banaketa orekatua daukate; bigarren belaunaldian, berriz, A multzoan bat agertzen da eta B multzoan hiru. Multzoa Informatzaileak A 1G1, 1G2, 2A1, 3A2, 3G1, 4A1 eta 4G2 B 1A1, 1A2, 2A2, 2G1, 2G2, 3A1, 3G2, 4A2 eta 4G1. 6.22. irudia: Informatzaileen sailkapena gailur prosodikoen kokapenaren arabera, dibertsitate indizeak erabilita.