วิจัย ชุดปฏิบัติการเครื่องจักรกลไฟฟ้าและการควบคุม

บทความวิจยั

สาขาวิชาวิศวกรรมไฟฟ้า
คณะเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อุดรธานี

เคร่ืองกลไฟฟ้าหรือการควบคมุ มอเตอร์ คือการควบคมุ ให้มอเตอร์ทาํ งาน 4. ผลการศึกษา
ตามวตั ถุประสงค์หรือตามความต้องการของผูค้ วบคุม การเลือกใช้
อุปกรณ์ควบคุมประกอบวงจรจึงมีความจาํ เป็ นเพื่อความเหมาะสมกับ จากการทดลองชุดปฏิบตั ิการเครื่องจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส โดยไดส้ ร้าง
วตั ถปุ ระสงค์ และชนิดของการควบคมุ มอเตอร์ ชุดกาํ ลงั และควบคุมการทาํ งาน ท้งั หมด 8 ชุด คือ ชุด Push Button Switch
ชุด Four Pilot Lamp ชุด Main Circuit Breaker 3 Phase ชุด Timer On
ชุด MAGNETIC CONTACTOR จาํ นวน 3 ชุด Delay ชุด Overload Delay และ Magnetic Contactor 3 ชุด ทดสอบกาํ ลงั
ชุด THERMAL OVERLOAD RELAY จาํ นวน 1 ชุด และชุดควบคุม สามารถสรุปผลการทดลองไดด้ งั ตอ่ ไปน้ี
ชุด TIMER ON DELAY จาํ นวน 1 ชุด 4.1 ใบงานท่ี 1 การเร่ิมเดินมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟส ไม่มีไฟแสดง
ชุด PUSH BUTTON SWITCH จาํ นวน 1 ชุด สถานะ
ชุด PILOT LAMP จาํ นวน 1 ชุด 4.2 ใบงานท่ี 2 การเร่ิมเดินมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟส มีไฟแสดง
ชุด MAIN CIRCUIT BREAKER 3 PHASE จาํ นวน 1 ชุด สถานะ
4.3 ใบงานท่ี 3 การเร่ิมเดินมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟส โดยใชโ้ อ
3. วิธีการดาเนินงาน เวอร์โหลด
4.4 ใบงานท่ี 4 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบชว่ั ขณะ ( Jogging )
ในบทน้ีจะกล่าวถึงระเบียบวิธีการวิจยั การเก็บขอ้ มูลเรื่องเกี่ยวกับ 4.5 ใบงานท่ี 5 การกลบั ทางหมนุ มอเตอร์แบบทนั ที ( Plugging )
งานวจิ ยั การวิเคราะหก์ ารออกแบบและการสร้างแบบจาลองชุดปฏิบตั ิการ 4.6 ใบงานท่ี 6 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบตอ้ งหยดุ ก่อน ( Reversing
เครื่องจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส After Stop )
4.7 ใบงานท่ี 7 การหน่วงเวลาทาํ งานมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟส
รูปท่ี 1 แผนแสดงการปฏิบตั ิงาน 4.8 ใบงานที่ 8 การหน่วงเวลาหยุดทาํ งานมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั 3
เฟส
รูปที่ 2 ชุดปฏิบตั ิการเครื่องจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส 4.9 ใบงานท่ี 9 การสตาร์ทมอเตอร์แบบ STAR – DELTA โดยอตั โนมตั ิ
4.10 สรุปผลการทดลอง
4.11 แบบสอบถามความพึงพอใจนกั ศึกษาตอ่ ชิ้นงาน (HARD WARE)
4.12 แบบสอบถามความพึงพอใจนกั ศกึ ษาต่อใบงาน (LAB SHEET)

4.1 การทดสอบใบงานที่ 1 การสตาร์ทมอเตอร์โดยตรง

การเร่ิมเดินและหยดุ เดินมอเตอร์ โดยใชแ้ มกเนติกคอนแทคเตอร์ใน
การตัดต่อ เพ่ือควบคุมการทาํ งานของมอเตอร์และมีอุปกรณ์ป้องการ
มอเตอร์ไม่ให้เกิดการเสียหาย และสามารถเริ่มเดินเคร่ืองโดยกดป่ ุมที่
สวิตช์ป่ ุมกดให้มอเตอร์ทาํ งานได้โดยตรง และเม่ือตอ้ งการหยุดก็กดท่ี
สวิตชป์ ่ มุ กดได้ และมีอปุ กรณม์ าประกอบเป็นวงจรในการควบคมุ เพื่อให้
เกิดการควบคุมไดต้ ามที่ตอ้ งการและเกิดความปลอดภยั การสตาร์ทวิธีน้ี
มอเตอร์จะมีกระแสสตาร์ทประมาณ 6-8 เท่าของกระแสพิกัด จึงใช้
สาํ หรับสตาร์ทมอเตอร์ขนาดเล็กไม่เกิน 7.5 kW หรือ 10 แรงมา้ หรือใน
บางกรณีอาจมีการใช้กับมอเตอร์ขนาดใหญ่กว่าน้ี เช่น ลักษณะงาน
ตอ้ งการแรงบิดสูง

ปี การศกึ ษา 2564

บทความวจิ ัย

สาขาวชิ าวศิ วกรรมไฟฟ้า
คณะเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อุดรธานี

4.2 การทดสอบใบงานท่ี 2 การเร่ิมเดินมอเตอร์ ไฟฟ้ า เป็นลาํ ดบั ถดั ไป การเร่ิมเดินมอเตอร์จะเริ่มเดินใหห้ มุนขวาหรือซา้ ยกอ่ น
ก็ได้ โดยการกดสวิตช์ S3 หรือ S4 ซ่ึงเป็ นสวิตช์แบบกดติดปล่อยดับ
กระแสสลบั 3 เฟส มีหลอดไฟแสดงสถานะ ดงั น้นั มอเตอร์จะทาํ งานเฉพาะตอนกดป่ ุมสวิตซค์ า้ งไวเ้ ท่าน้นั หากปล่อย
สวติ ซม์ อเตอร์จะหยดุ ทนั ที
การเริ่มเดินและหยดุ เดินมอเตอร์ โดยใชแ้ มกเนติกคอนแทคเตอร์ใน
การตัดต่อ เพ่ือควบคุมการทาํ งานของมอเตอร์และมีอุปกรณ์ป้องการ 4.5 ผลการทดสอบใบงานที่ 5 การกลับทางหมุนมอเตอร์แบบ
มอเตอร์ไม่ให้เกิดการเสียหาย และสามารถเร่ิมเดินเคร่ืองโดยกดป่ ุมที่
สวิตช์ป่ ุมกดให้มอเตอร์ทาํ งานได้โดยตรง และเมื่อตอ้ งการหยุดก็กดที่ ทันที ( Plugging )
สวิตช์ป่ ุมกดได้ มีหลอดไฟแสดงสถานะการทาํ งาน และมีอุปกรณ์มา
ประกอบเป็นวงจรในการควบคุมเพ่ือใหเ้ กิดการควบคมุ ไดต้ ามท่ีตอ้ งการ ลกั ษณะการกลบั ทางหมุนแบบปลก๊ั กิ้ง คือการควบคุมมอเตอร์ให้
และเกิดความปลอดภัย การสตาร์ทวิธีน้ีมอเตอร์จะมีกระแสสตาร์ท หมุนได้เม่ือเรากดสวิตซ์ให้มอเตอร์ทํางาน สวิตซ์ที่ใช้กดให้มอเตอร์
ประมาณ 6-8 เท่าของกระแสพิกดั จึงใชส้ าํ หรับสตาร์ทมอเตอร์ขนาดเลก็ ทาํ งานมีอยู่ 2 ตวั คือให้หมุนทางขวา 1 ตวั และทางซา้ ย 1 ตวั โดยการกด
ไม่เกิน10 แรงมา้ หรือในบางกรณีอาจมีการใช้กบั มอเตอร์ขนาดใหญก่ วา่ สวิตช์ป่ ุมกด จะทาํ ให้มอเตอร์หมุนและเม่ือกดสวิตช์ป่ ุมกด S1 มอเตอร์ก็
น้ี เช่น ลกั ษณะงานตอ้ งการแรงบิดสูง จะหยุดหมุน ( มีการใส่คอนแทกช่วยของแมกเนติกคอนแทกเตอร์เพื่อ
ลอ็ คการทาํ งานของสวิตซ์ ) จากวงจรการเร่ิมเดินมอเตอร์จะตอ้ งกดสวิตซ์
4.3 การทดสอบใบงานท่ี 3 การเริ่มเดินมอเตอร์ ไฟฟ้า S1 ก่อนเป็นอนั ดบั แรก เพราะ S1 เป็นสวิตซแ์ บบลอ็ ค พร้อมที่จะควบคุม
ให้มอเตอร์เร่ิมทาํ งานได้ เป็ นลาํ ดบั ถดั ไป การเร่ิมเดินมอเตอร์จะเริ่มเดิน
กระแสสลบั 3 เฟส โดยใช้โอเวอร์โหลด ใหห้ มนุ ขวาหรือซา้ ยกอ่ นกไ็ ด้ โดยการกดสวิตช์ S2 หรือ S3 ซ่ึงเป็นสวิตช์
แบบกดแลว้ ทาํ งาน หากตอ้ งการหยดุ ก็กดท่ีสวิตช์ S1 ได้
การเร่ิมเดินและหยดุ เดินมอเตอร์ โดยใชแ้ มกเนติกคอนแทคเตอร์ใน
การตดั ต่อ เพ่ือควบคุมการทาํ งานของมอเตอร์และเม่ือกระแสเกินที่ต้งั ไว้ 4.6 ผลการทดสอบใบงานที่ 6 การกลับทางหมุน มอเตอร์แบบ
โอเวอร์โหลดก็จะตดั และสามารถเริ่มเดินเคร่ืองโดยกดป่ มุ ท่ีสวิตช์ป่ ุมกด
ให้มอเตอร์ทาํ งานไดโ้ ดยตรง และเม่ือตอ้ งการหยดุ ก็กดท่ีสวิตชป์ ่ มุ กดได้ หยุดก่อน ( Reversing After Stop )
มีหลอดไฟแสดงสถานะการทาํ งาน และมีอุปกรณ์มาประกอบเป็นวงจร
ในการควบคุมเพื่อให้เกิดการควบคุมได้ตามที่ต้องการและเกิดความ ลกั ษณะการกลบั ทางหมนุ มอเตอร์แบบตอ้ งหยดุ กอ่ น คือการควบคุม
ปลอดภยั การสตาร์ทวิธีน้ีมอเตอร์จะมีกระแสสตาร์ทประมาณ 6-8 เท่า มอเตอร์ให้หมุนไดเ้ ม่ือเรากดสวิตซ์ให้มอเตอร์ทาํ งาน ในขณะที่มอเตอร์
ของกระแสพิกดั จึงใชส้ ําหรับสตาร์ทมอเตอร์ขนาดเลก็ ไมเ่ กิน 10 แรงมา้ หมุนอยู่น้ัน ถ้าหากเราทําการกลับทางหมุนโดยทันที จะทําให้
หรือในบางกรณีอาจมีการใช้กบั มอเตอร์ขนาดใหญ่กว่าน้ี เช่น ลกั ษณะ กระแสไฟฟ้าขณะสตาร์ท มีคา่ สูงกว่าปกติ เพราะมอเตอร์ยงั มีแรงเฉื่อยอยู่
งานตอ้ งการแรงบิดสูง ซ่ึงอาจทาํ ให้สตาร์ทติ้งโปรเท็กชน่ั หรือเมนฟิ วส์ตดั วงจร หรืออาจทาํ ให้
มอเตอร์ไหมไ้ ดใ้ นที่สุด สวิตซท์ ่ีใชก้ ดให้มอเตอร์ทาํ งานมีอยู่ 2 ตวั คอื ให้
4.4 ผลการทดสอบใบงานท่ี 4 การกลับทางหมุน มอเตอร์แบบ หมุนทางขวา 1 ตวั และทางซา้ ย 1 ตวั โดยการกดสวิตช์ป่ ุมกด จะทาํ ให้
มอเตอร์หมุนดังน้ันก่อนท่ีจะทาํ การกลบั ทางหมุนควรให้มอเตอร์หยุด
ชั่วขณะ ( Jogging ) เสียก่อนแลว้ จึงทาํ การ Start ใหม่ จากวงจรการเร่ิมเดินมอเตอร์จะตอ้ งกด
สวิตซ์ S1 ก่อนเป็ นอนั ดบั แรก เพราะ S1 เป็นสวิตซ์แบบล็อค พร้อมท่ีจะ
ลักษณะการกลบั ทางหมุนแบบจ๊อกกิ้ง คือการควบคุมมอเตอร์ให้ ควบคุมให้มอเตอร์เร่ิมทาํ งานได้ เป็ นลาํ ดบั ถดั ไป การเร่ิมเดินมอเตอร์จะ
หมุนไดข้ ณะท่ีเรากาํ ลงั กดสวิตซ์ให้มอเตอร์ทาํ งานอยูเ่ ท่าน้ัน สวิตซ์ท่ีใช้ เร่ิมเดินให้หมุนขวาหรือซ้ายก่อนก็ได้ โดยการกดสวิตช์ S2 หรือ S3 ซ่ึง
กดให้มอเตอร์ทาํ งานแบบชว่ั ขณะจะมีอยู่ 2 ตวั คือให้หมุนทางขวา 1 ตวั เป็นสวิตช์แบบกดแลว้ ทาํ งาน หากตอ้ งการหยดุ ก็กดที่สวติ ช์ S1 ได้
และทางซา้ ย 1 ตวั โดยการกดสวิตช์ป่ ุมกดคา้ งไว้ จะทาํ ให้มอเตอร์หมุน
และเม่ือปล่อยมอื ออกจากสวติ ช์ป่ มุ กดมอเตอร์ก็จะหยดุ หมุน (จะไม่มกี าร 4.7 ผลการทดสอบใบงานที่ 7 การหน่วงเวลา ทางานมอเตอร์
ใส่คอนแทกช่วยของแมกเนติกคอนแทกเพ่ือล็อคการทาํ งานของสวิตซ์)
จากวงจรการเริ่มเดินมอเตอร์จะตอ้ ง กดสวิตซ์ S1 ก่อนเป็ นอนั ดบั แรก ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟส
เพราะ S1 เป็นสวิตซแ์ บบลอ็ ค พร้อมที่จะควบคุมให้มอเตอร์เริ่มทาํ งานได้

ปี การศกึ ษา 2564

บทความวิจัย

สาขาวิชาวิศวกรรมไฟฟ้า
คณะเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อุดรธานี

การหน่วงเวลามอเตอร์ให้ทาํ งาน โดยใชไ้ ทม์เมอร์ต้งั หน่วงเวลาท่ี ตามท่ีตอ้ งการและเกิดความปลอดภยั เหมาะกับมอเตอร์ขนาดใหญ่ ท่ีมี
ตอ้ งการให้มอเตอร์ทํางาน สามารถเริ่มเดินเคร่ืองโดยกดป่ ุมท่ีสวิตช์ พิกัดมากกว่า 7.5 kW นิยมใช้ในโรงงานอุตสาหกรรมส่วนใหญ่ เพ่ือ
ป่ ุมกด แล้วไทม์เมอร์จะเร่ิมทาํ งาน เม่ือถึงเวลาที่กาํ หนดในไทม์เมอร์ ป้องกันอุปกรณ์หรือมอเตอร์เสียหาย สามารถช่วยลดกระแสไฟและ
มอเตอร์ก็จะทํางาน โดยใช้แมกเนติกคอนแทคเตอร์ในการตัดต่อ กระแสไฟกระชาก (Inrush current) ตอนเริ่มสตาร์ทได้ดี อีกท้งั ยงั ไม่มี
เพื่อควบคุมการทาํ งานของมอเตอร์และมีอุปกรณ์ป้องการมอเตอร์ไม่ให้ ปัญหาเก่ียวกบั ฮาร์โมนิกไดอ้ ีกดว้ ย
เกิดการเสียหาย และสามารถเร่ิมเดินเครื่องโดยกดป่ ุมที่สวิตช์ป่ ุมกดให้
มอเตอร์ทาํ งานได้โดยตรง และเม่ือตอ้ งการหยุดก็กดท่ีสวิตช์ป่ ุมกดได้ 5. สรุปผล
และมีอุปกรณ์มาประกอบเป็นวงจรในการควบคมุ เพื่อใหเ้ กิดการควบคมุ 5.1 ผลด้านชิน้ งาน (HARD WARE)
ได้ตามท่ีต้องการและเกิดความปลอดภัย การสตาร์ทวิธีน้ีมอเตอร์จะมี
กระแสสตาร์ทประมาณ 6-8 เท่าของกระแสพิกัด จึงใช้สําหรับสตาร์ท รายละเอียดชุดปฏิบตั ิการเคร่ืองจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส ชุดปฏิบตั ิการ
มอเตอร์ขนาดเล็กไม่เกิน 7.5 kW หรือ 10 แรงมา้ หรือในบางกรณีอาจมี ควบคมุ มอเตอร์เป็นอปุ กรณ์ท่ีใชค้ วบคุมทิศทางและความเร็วของมอเตอร์
การใชก้ บั มอเตอร์ขนาดใหญ่กว่าน้ี เช่น ลกั ษณะงานตอ้ งการแรงบิดสูง ไฟฟ้ากระแสสลบั ท่ีมีการใชง้ านร่วมกนั ระหว่างวงจรกาํ ลงั และวงจร
ควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั ตามท่ีใบงานกาํ หนด มีป่ ุมสําหรับ
4.8 ผลการทดสอบใบงานที่ 8 การหน่วงเวลาหยุดทางาน ควบคุมมอเตอร์ คือ ป่ ุม (S1) STAR , (S2) STOP สําหรับควบคุมการ
ทาํ งานของมอเตอร์ Pilot Lamp แสดงสถานการณ์ทาํ งาน และ Overload
มอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟส ของอุปกรณ์ และมี Timer ให้เพ่ือใชส้ าํ หรับควบคุมเวลาการทาํ งานของ
มอเตอร์ ชุดปฏิบตั ิการเคร่ืองจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส มที ้งั หมด 8 ชุด คอื
การหน่วงเวลามอเตอร์ให้หยดุ ทาํ งาน โดยใชไ้ ทม์เมอร์ต้งั หน่วงเวลา 5.1.1 ชุด Main Circuit Breaker 3 Phase จาํ นวน 1 ชุด
ท่ีตอ้ งการให้มอเตอร์ทาํ งาน สามารถเร่ิมเดินเคร่ืองโดยกดป่ ุมท่ีสวิตช์
ป่ ุมกด แล้วมอเตอร์จะเร่ิมทํางาน เม่ือถึงเวลาที่กําหนดในไทม์เมอร์ รูปท่ี 5.1 ชุด Main Circuit Breaker 3 Phase
มอเตอร์ก็จะหยุด โดยใช้แมกเนติกคอนแทคเตอร์ในการตัดต่อ 5.1.2 ชุด Push Button Switch จาํ นวน 1 ชุด
เพ่ือควบคุมการทาํ งานของมอเตอร์และมีอุปกรณ์ป้องการมอเตอร์ไม่ให้
เกิดการเสียหาย และสามารถเร่ิมเดินเคร่ืองโดยกดป่ ุมที่สวิตช์ป่ ุมกดให้ รูปที่ 5.2 ชุด Push Button Switch
มอเตอร์ทาํ งานไดโ้ ดยตรง และเมื่อตอ้ งการหยุดก็กดท่ีสวิตช์ป่ ุมกดได้ 5.1.3 ชุด Timer On Delay จาํ นวน 1 ชุด
และมีอุปกรณ์มาประกอบเป็นวงจรในการควบคมุ เพ่ือใหเ้ กิดการควบคุม
ได้ตามที่ตอ้ งการและเกิดความปลอดภยั การสตาร์ทวิธีน้ีมอเตอร์จะมี รูปท่ี 5.3 ชุด Timer On Delay
กระแสสตาร์ทประมาณ16-8 เท่าของกระแสพิกดั จึงใช้สําหรับสตาร์ท
มอเตอร์ขนาดเลก็ ไม่เกิน17.5 kW หรือ 10 แรงมา้ หรือในบางกรณีอาจมี
การใชก้ บั มอเตอร์ขนาดใหญ่กวา่ น้ี เช่น ลกั ษณะงานตอ้ งการแรงบิดสูง

4.9 ผลการทดสอบใบงานที่ 9 การสตาร์ทแบบสตาร์-เดลต้า

การสตาร์ทแบบสตาร์-เดลตา้ เป็นการสตาร์ทมอเตอร์แบบลดกระแส
ตอนเริ่มตน้ เพื่อแกป้ ัญหากระแสชากสูง และสามารถเริ่มเดินเคร่ืองโดย
กดป่ มุ ที่สวิตช์ป่ มุ กดใหม้ อเตอร์ทาํ งานไดโ้ ดยตรง โดยการทาํ งานมอเตอร์
จะถกู สตาร์ททาํ งานแบบ Star และเม่อื มอเตอร์หมนุ ไปดว้ ยความเร็ว 75%
ของความเร็วพิกดั มอเตอร์จะถกู ส่ังใหท้ าํ งานแบบ Delta และเมอ่ื ตอ้ งการ
หยุดก็กดที่สวิตช์ป่ ุมกดได้ มีหลอดไฟแสดงสถานะการทาํ งาน และมี
อุปกรณ์มาประกอบเป็ นวงจรในการควบคุมเพ่ือให้เกิดการควบคุมได้

ปี การศกึ ษา 2564

บทความวจิ ัย

สาขาวิชาวศิ วกรรมไฟฟ้า
คณะเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อดุ รธานี

5.1.4 ชุด Four Pilot Lamp จาํ นวน 1 ชุด ใบงานที่ 1 การเริ่มเดินมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟส ไม่มีไฟแสดง
สถานะ
รูปท่ี 5.4 ชุด Four Pilot Lamp ใบงานท่ี 2 การเร่ิมเดินมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลับ 3 เฟส มีไฟแสดง
5.1.5 ชุด Magnetic Contactor จาํ นวน 3 ชุด สถานะ
ใบงานท่ี 3 การเริ่มเดินมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟส โดยใชโ้ อเวอร์
รูปที่ 5.5 ชุด Magnetic Contactor จาํ นวน 3 ชุด โหลด
5.1.6 ชุด Overload Delay จาํ นวน 1 ชุด ใบงานท่ี 4 การกลบั ทางหมนุ มอเตอร์แบบชว่ั ขณะ ( Jogging )
ใบงานท่ี 5 การกลบั ทางหมนุ มอเตอร์แบบทนั ที ( Plugging )
ใบงานท่ี 6 การกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบต้องหยุดก่อน ( Reversing
After Stop )
ใบงานท่ี 7 การหน่วงเวลาทาํ งานมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟส
ใบงานท่ี 8 การหน่วงเวลาหยดุ ทาํ งานมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั 3 เฟส
ใบงานท่ี 9 การสตาร์ทมอเตอร์แบบ STAR – DELTA โดยอตั โนมตั ิ

จากการทาํ การทดลองท้งั หมด 9 ใบงาน โดยให้ตวั อยา่ งกลมุ่ ทดลอง
ทดสอบคนละ 3 ใบงาน รวมการทดลองเป็น 9 คร้ัง ผลพบว่าการทดลอง
ถูกตอ้ ง 8 คร้ัง ผิดพลาด 1 คร้ัง ในใบงานที่ 9 เนื่องจากเกิดความเขา้ ใจท่ี
ผิดพลาดและมีการต่อวงจรที่ผิดไปจากใบงาน จึงไดใ้ ห้มีการทดลองซ้าํ
ในใบงานดงั กลา่ ว ผลคอื ทาํ งานถกู ตอ้ งท้งั 9 ใบงาน

รูปท่ี 5.6 ชุด Overload Delay 5.3 ผลทางวิศวกรรม
5.1.7 ชุดปฏิบตั กิ ารเครื่องจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส
5.3.1 ใบงานที่ 1 เม่ือจ่ายไฟเข้าที่วงจรเร่ิ มเดินมอเตอร์ไฟฟ้า
รูปที่ 5.7 ชุดปฏิบตั กิ ารเครื่องจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส กระแสสลบั 3 เฟส กดสวติ ช์ S2 สงั เกตการทาํ งานของ K1 ผลการทาํ งาน
K1 ทาํ งาน แรงดนั ไฟฟ้ามอเตอร์จากเคร่ืองมอื วดั ขณะทาํ งาน 398.3 VAC
5.2 ผลด้านใบงาน (LAB SHEET) กระแสมอเตอร์จากเคร่ืองมือวดั มิเตอร์แบบแคลมป์ 1.5 A ความเร็วรอบ
จากเคร่ืองมือวดั 2994.6 RPM เมอื่ กดสวิตช์ S1 สงั เกตการทาํ งานของ K1
ในการทดสอบการทํางานของชุ ดปฏิบัติ การเครื่ องจักรกลไฟฟ้า ผลการทาํ งาน K1 ไม่ทาํ งาน การทดลองถกู ตอ้ งตามวตั ถุประสงค์
3 เฟส ไดใ้ ห้นักศึกษาช้นั ปี ที่ 4 สาขาวิศวกรรมไฟฟ้า จาํ นวน 3 คน เป็น
กลุม่ ทดลอง โดยมีลาํ ดบั การทดลองตามใบงานดงั น้ี 5.3.2 ใบงานท่ี 2 เมื่อจ่ายไฟเข้าท่ีวงจรเร่ิ มเดินมอเตอร์ไฟฟ้า
กระแสสลบั 3 เฟส กดที่ป่ ุม S2 สังเกตการทาํ งานของ K1 และ H1 เมื่อ
K1 ทาํ งานทาํ ให้มอเตอร์หมุนและหลอดไฟแสดงสถานะการทาํ งานติด
ใช้เคร่ืองมือวัดความเร็วรอบ TECHO METER ขณะทาํ งานวัดได้ค่า
2994.6 RPM วดั แรงดนั มอเตอร์จากเครื่องมือวดั มลั ติมิเตอร์ขณะทาํ งาน
วัดค่าได้ 398.3 V กระแสมอเตอร์จากเครื่องมือวัดแอมป์ มิเตอร์ขณะ
ทํางานวัดค่าได้ 1.5 A และเม่ือกด S1 สังเกตการทํางานของ K1
หนา้ สัมผสั K1 หยดุ ทาํ งาน มอเตอร์หยดุ หมนุ หลอดไฟแสดงสถานะการ
ทาํ งานดบั การทดลองถูกตอ้ งตามวตั ถุประสงค์

5.3.3 ใบงานท่ี 3 เม่ือจ่ายไฟเข้าท่ีวงจรเริ่มเดินมอเตอร์ไฟฟ้า
กระแสสลบั 3 เฟส ปรับโอเวอร์โหลดรีเลย์ ให้กระแสมากที่สุด (2.5 A)
กดที่ป่ ุม S2 สังเกตการทาํ งานของ K1 และ H1 เม่ือ K1 ทาํ งานทําให้
มอเตอร์หมนุ ใชเ้ ครื่องมือวดั ความเร็วรอบ TECHO METER ขณะทาํ งาน
วดั ได้ค่า 2993.5 RPM RPM วัดแรงดันมอเตอร์จากเคร่ืองมือวัดมัลติ

ปี การศกึ ษา 2564

บทความวจิ ยั

สาขาวชิ าวศิ วกรรมไฟฟ้า
คณะเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อุดรธานี

มิเตอร์ขณะทาํ งานวัดค่าได้ 398.3 V กระแสมอเตอร์จากเครื่องมือวดั สวิตช์ป่ ุมกด S1 สังเกตการทํางานของคอนแทคเตอร์ K1 ไม่ทํางาน
แอมป์ มิเตอร์ขณะทาํ งานวดั คา่ ได้ 1.5 A และเมอ่ื กด S1 สังเกตการทาํ งาน K2 ไมท่ าํ งาน การทดลองถกู ตอ้ งตามวตั ถุประสงค์
ของ K1 หนา้ สัมผสั K1 หยุดทาํ งาน มอเตอร์หยุดหมุน เม่ือปรับโอเวอร์
โหลดรีเลย์ ให้กระแสต่าํ ที่สุด (1.7 A) แลว้ กดสวิตชป์ ่ ุมกด S2 สังเกตการ 5.3.7 ใบงานที่ 7 เม่ือจ่ายไฟเข้าที่วงจรเริ่ มเดินมอเตอร์ไฟฟ้า
ทํางานของ K1 หน้าสัมผัส K1 ไม่ทํางาน การทดลองถูกต้องตาม กระแสสลบั 3 เฟส กดสวติ ช์ป่ มุ กด S2 สังเกตการณท์ าํ งานของไทมเ์ มอร์
วตั ถปุ ระสงค์ ทํางาน 6 วินาทีพร้อมกับ K1 ส่วน K2 ไม่ทํางาน หลังจากไทม์เมอร์
ทาํ งานตามเวลาท่ีกาํ หนด K2 จึงทาํ งาน แรงดนั มอเตอร์จากเคร่ืองมือวดั
5.3.4 ใบงานที่ 4 เมื่อจ่ายไฟเข้าท่ีวงจรเร่ิ มเดินมอเตอร์ไฟฟ้า ขณะทาํ งาน 398.3 VAC กระแสมอเตอร์จากเครื่องมือวดั ขณะทาํ งาน 1.5
กระแสสลบั 3 เฟส กดสวิตช์คา้ งไว้ S2 สังเกตการทาํ งานของคอนแทค A ความเร็วรอบจากเคร่ื องมือวัด TACHO METER 2995 RPM ขณะ
เตอร์ K1 ทาํ งาน K2 ไม่ทาํ งาน มอเตอร์หมุนทวนเข็มนาฬิกา แรงดัน มอเตอร์ทาํ งานกดสวิตช์ป่ ุมกด S1 ทาํ ให้ K1 ไม่ทาํ งาน K2 ไม่ทาํ งาน
มอเตอร์จากเครื่องมือวดั ขณะทาํ งาน 396.4 VAC กระแสมอเตอร์จาก การทดลองถูกตอ้ งตามวตั ถุประสงค์
เคร่ืองมอื วดั ขณะทาํ งาน 1.4 A วดั ความเร็วรอบจากเคร่ืองมือวดั TACHO
METER 2995.2 RPM และกดสวิตช์ S3 ค้างไว้ สังเกตการทาํ งานของ 5.3.8 ใบงานที่ 8 เม่ือจ่ายไฟเข้าที่วงจรเริ่มเดินมอเตอร์ไฟฟ้า
คอนแทคเตอร์ K1 ไม่ทาํ งาน K2 ทาํ งาน ทิศทางหมุนของมอเตอร์หมุน กระแสสลบั 3 เฟส กดสวิตช์ S2 สังเกตการทาํ งานของไทม์เมอร์ทาํ งาน
ตามเขม็ นาฬิกา แรงดนั มอเตอร์จากเคร่ืองมือวดั ขณะทาํ งาน 395.4 VAC พร้อมกบั K1 เป็ นเวลา 24 วินาที แรงดนั ไฟฟ้ามอเตอร์จากเครื่องมือวดั
กระแสมอเตอร์จากเคร่ืองมือวดั ขณะ 1.4 A วดั ความเร็วรอบจากเครื่องมือ ขณะทาํ งาน 398.3 VAC กระแสมอเตอร์จากเครื่องมือวดั มิเตอร์แบบแค
วดั TACHO METER 2994.2 RPM การทดลองถูกตอ้ งตามวตั ถุประสงค์ ลมป์ 1.5 A ความเร็วรอบจากเคร่ืองมือวดั 2993.4 RPM เมื่อกดสวิตช์ S1
สงั เกตการทาํ งานของ K1 ผลการทาํ งาน K1 ไม่ทาํ งาน การทดลองถูกตอ้ ง
5.3.5 ใบงานที่ 5 เม่ือจ่ายไฟเข้าท่ีวงจรเร่ิ มเดินมอเตอร์ไฟฟ้า ตามวตั ถปุ ระสงค์
กระแสสลบั 3 เฟส กดสวิตช์ S3 สังเกตการทาํ งานของคอนแทคเตอร์
K1 ทาํ งาน K2 ไม่ทาํ งาน มอเตอร์หมุนทวนเขม็ นาฬิกา แรงดนั มอเตอร์ 5.3.9 ใบงานที่ 9 เม่ือจ่ายไฟเข้าท่ีวงจรเริ่ มเดินมอเตอร์ไฟฟ้า
จากเคร่ืองมือวดั ขณะทาํ งาน 396.3 VAC กระแสมอเตอร์จากเครื่องมือวดั กระแสสลบั 3 เฟส กดสวิตช์ป่ ุมกด S2 ตอนมอเตอร์เร่ิมเดินแบบ Star
ขณะทาํ งาน 1.4 A วดั ความเร็วรอบจากเครื่องมือวดั TACHO METER ผลการทํางาน Timer เดินแบบ Star 24 วินาที K1 ทํางาน K2 ทํางาน
2995.5 RPM ขณะมอเตอร์ทาํ งานกดสวิตช์ป่ ุมกด S1 สังเกตการทาํ งาน K3 ไม่ทาํ งาน แรงดนั มอเตอร์จากเครื่องมือวดั ขณะทาํ งาน 390.9 VAC
ของคอนแทคเตอร์ K1 ไม่ทาํ งาน K2 ไม่ทาํ งาน และกดสวิตช์ S4 สังเกต กระแสมอเตอร์จากเครื่องมือวัดขณะทาํ งาน 1.08 ความเร็วรอบจาก
การทาํ งานของคอนแทคเตอร์ K1 ไม่ทาํ งาน K2 ทาํ งาน ทิศทางหมุนของ เครื่องมือวดั 2995 RPM เม่ือถึงเวลาท่ีกาํ หนดมอเตอร์เดินดว้ ยความเร็ว
มอเตอร์หมุนตามเขม็ นาฬิกา แรงดนั มอเตอร์จากเครื่องมือวดั ขณะทาํ งาน สูงสุดแบบ Delta ผลการทาํ งาน K1 ทาํ งาน K2 ไม่ทาํ งาน K3 ทาํ งาน
395.4 VAC กระแสมอเตอร์จากเคร่ืองมือวดั ขณะ 1.4 A วดั ความเร็วรอบ แรงดนั มอเตอร์จากเครื่องมือวดั ขณะทาํ งาน 386.0 VAC กระแสมอเตอร์
จากเครื่องมือวดั TACHO METER 2996.5 RPM ขณะมอเตอร์ทาํ งานกด จากเคร่ืองมือวดั ขณะทาํ งาน 7.4 A ความเร็วรอบจากเคร่ืองมือวดั 2995.5
สวิตช์ป่ ุมกด S1 สังเกตการทาํ งานของคอนแทคเตอร์ K1 ไม่ทาํ งาน K2 RPM เมื่อกดสวิตช์ S1 สงั เกตการทาํ งานของคอนแทคเตอร์ K1 ไม่ทาํ งาน
ไมท่ าํ งาน การทดลองถกู ตอ้ งตามวตั ถุประสงค์ K2 ไม่ทาํ งาน K3 ไมท่ าํ งาน การทดลองถกู ตอ้ งตามวตั ถปุ ระสงค์

5.3.6 ใบงานท่ี 6 เมื่อจ่ายไฟเข้าที่วงจรเริ่ มเดินมอเตอร์ไฟฟ้า 5.4 ผลแบบประเมินความพงึ พอใจ
กระแสสลบั 3 เฟส กดสวิตช์ S2 สังเกตการทาํ งานของคอนแทคเตอร์ K1
ทาํ งาน K2 ไม่ทาํ งาน มอเตอร์หมุนทวนเขม็ นาฬิกา แรงดนั มอเตอร์จาก 5.4.1 สรุปผลความพึงพอใจนักศึกษาต่อช้ินงาน (HARD WARE)
เคร่ืองมือวดั ขณะทาํ งาน 396.3 VAC กระแสมอเตอร์จากเคร่ืองมือวดั
ขณะทาํ งาน 1.4 A วดั ความเร็วรอบจากเครื่องมือวดั TACHO METER แบบสอบถามความพึงพอใจนักศึกษาต่อชิ้นงาน เป็นแบบสอบถามท่ีให้
2995.4 RPM ขณะมอเตอร์ทาํ งานกดสวิตช์ป่ ุมกด S1 สังเกตการทาํ งาน
ของคอนแทคเตอร์ K1 ไม่ทาํ งาน K2 ไม่ทาํ งาน และกดสวิตช์ S3 สังเกต แสดงความคิดเห็นต่ออุปกรณ์ส่วนประกอบท้งั หมดท่ีสร้างข้ึนเพื่อใช้
การทาํ งานของคอนแทคเตอร์ K1 ไม่ทาํ งาน K2 ทาํ งาน ทิศทางหมุนของ
มอเตอร์หมุนตามเขม็ นาฬิกา แรงดนั มอเตอร์จากเครื่องมือวดั ขณะทาํ งาน ประกอบการทาํ การทดลองของชุดปฏิบัติการเครื่องจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส
395.4 VAC กระแสมอเตอร์จากเคร่ืองมือวดั ขณะ 1.4 A วดั ความเร็วรอบ
จากเครื่องมือวดั TACHO METER 2994.4 RPM ขณะมอเตอร์ทาํ งานกด ซ่ึงเป็นนกั ศึกษาสาขาวิศวกรรมไฟฟ้าปี ที่ 4 จาํ นวน 5 คน พบว่าความพึง

พอใจในช้ินงาน (HARD WARE) โดยมีคะแนนเฉลี่ยรวมของผลการ

ประเมินระดบั พึงพอใจอยใู่ นระดบั ดี

5.4.2 สรุปผลความพงึ พอใจนกั ศึกษาต่อใบงาน (LAB SHEET)

ปี การศกึ ษา 2564

บทความวิจยั

สาขาวชิ าวิศวกรรมไฟฟ้า
คณะเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อดุ รธานี

แบบสอบถามความพึงพอใจนกั ศกึ ษาในดา้ นใบงาน (LAB SHEET) ประวตั ิผ้จู ดั ทา

เป็ นแบบสอบถามเพื่อให้แสดงความคิดเห็นเก่ียวกับเน้ือหาเอกสารใบ ช่ือ – สกุล นายธนวฒั น์ สงิ หาทุม
วนั เดือน ปี เกดิ 11 มกราคม 2543
งานที่จดั ทาํ ข้นึ เพื่อใชป้ ระกอบเป็นสื่อการเรียนการสอนเรียน และการทาํ ที่อยู่ 60 หมู่ 12 ตาบลหนองไผ่ อาเภอเมือง
อดุ รธานี จงั หวดั อุดรธานี 41330
การทดลองของชุดปฏิบตั ิการเครื่องจกั รกลไฟฟ้า 3 เฟส ซ่ึงเป็นนักศึกษา เบอร์โทรศัพท์ 098-403-0732
E-mail [email protected]
สาขาวิศวกรรมไฟฟ้าปี ท่ี 4 จาํ นวน 5 คน พบว่า ความพึงพอใจนกั ศึกษา
ช่ือ – สกุล นายกวี เมอื งจนั ทร์
ในดา้ นใบงาน (LAB SHEET) โดยมีคะแนนเฉล่ยี รวมของผลการประเมนิ วัน เดือน ปี เกดิ 26 มถิ ุนายม 2542
ท่ีอยู่ 60/16 ม.8 ซ.บ้านหนองใหญ่ ต.หมากแขง้
ระดบั พึงพอใจอยใู่ นระดบั ดี อ.เมอื ง จ.อดุ รธานี 41000
เบอร์โทรศัพท์ 062-106-2201
6. กิตตกิ รรมประกาศ E-mail [email protected]

โครงงานวิจยั เร่ืองชุดปฏิบตั ิการเคร่ืองจกั รกลไฟฟ้าและการควบคุม ชื่อ – สกุล นายจกั ริน วนิ ทะไชย
วนั เดือน ปี เกิด 13 ตลุ าคม 2542
(Electrical machine and control set) สําเร็จสมบูรณ์ได้ด้วยความกรุณา ที่อยู่ 99/9 หมู่3 ตาํ บลโนนสูง อาํ เภอเมอื งอุดรธานี
จงั หวดั อดุ รธานี 41330
และความช่วยเหลอื อยา่ งสูงยิ่งจาก รองศาสตราจารย์ ดร.อลงกรณ์ พรมที เบอร์โทรศัพท์ 094-902-4972
E-mail [email protected]
อาจารยท์ ่ีปรึกษาที่ช่วยตรวจสอบความสมบูรณ์และความถูกต้องของ
อาจารย์ท่ีปรึกษา
โครงงานและเอกสารงานวิจยั ขอขอบพระคุณบิดา มารดาที่ใหก้ ารอบรม
รองศาสตราจารย์ ดร. อลงกรณ์ พรมที
เล้ียงดูส่งเสียค่าใช้จ่ายในการศึกษา รวมถึงญาติพ่ีน้องทุกท่านท่ีคอย สาขาวศิ วกรรมไฟฟ้า
มหาวิทยาลยั ราชภฏั อดุ รธานี
ช่วยเหลือให้กําลังใจและเป็ นห่วงเป็ นใยและสุดท้ายขอขอบคุณ

คณะทีมวิจยั และเพื่อนร่วมงานในกลมุ่ โครงการทุกท่านที่ช่วยกนั ทาํ งาน

อย่างเต็มท่ีให้ประสบผลสําเร็จและ ลุล่วงผ่านไปได้ด้วยดีตลอดมา

ขอขอบพระคุณจากใจ

7. เอกสารอ้างองิ

ไชยชาญ หินเกิด. มอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั . พมิ พค์ ร้ังที่ 1.
กรุงเทพมหานคร : พฒั นาวิชาการ(2535),2549.

ณรงค์ ชอนตะวนั . มอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั . พิมพค์ ร้ังที่ 1.
กรุงเทพมหานคร : ศูนยส์ ่งเสริมอาชีวะ, 2554.

ไพฑรู ย์ เรืองเพง็ . มอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั . พมิ พค์ ร้ังที่ 1. นนทบุรี :
ศูนยห์ นงั สือเมืองไทย, 2557.

ไพฑรู ย์ แสงจาํ รัส. มอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั . กรุงเทพมหานคร : ศูนย์
ส่งเสริมอาชีวะ, 2546.

สุพจน์ กนกการ. มอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั . พมิ พค์ ร้ังท่ี 1.
กรุงเทพมหานคร : ศนู ยส์ ่งเสริมอาชีวะ, 2556.

ดุสิต สูรยร์ าช. ทฤษฎีมอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั . ม.ป.ท. : ศูนยส์ ่งเสริม
วิชาการ, 2542.

ธวชั ชยั อตั ถวิบลู ยก์ ลุ . เครื่องกลไฟฟ้า 1. กรุงเทพฯ : ศนู ยส์ ่งเสริม
อาชีวะ, 2558.

อภริ ักษ์ สุขเกษม. มอเตอร์ไฟฟ้ากระแสสลบั . กรุงเทพฯ : ซีเอด็ ยเู คชนั่ ,
2562.

ปี การศกึ ษา 2564

246

ประวตั ิผู้จดั ทา

ชื่อ – สกุล นายจกั ริน วนิ ทะไชย
วนั เดือน ปี เกดิ 13 ตุลาคม 2542
ทีอ่ ยู่ 99/9 หมู่ 3 ตาํ บลโนนสูง อาํ เภอเมืองอุดรธานี
จงั หวดั อดุ รธานี 41330
เบอร์โทรศัพท์ 0949024972
Email [email protected]

ประวตั กิ ารศึกษา พ.ศ วฒุ กิ ารศึกษา สถานศึกษา
ประวตั ิการฝึ กงาน พ.ศ. 2565
ปริ ญญาวิศวกรรมศาสตร มหาวิทยาลยั ราชภฏั อดุ รธานี
พ.ศ. 2562
บณั ฑิต อ. เมือง จ. อุดรธานี
พ.ศ. 2561
พ.ศ. 2562 (สาขาวิศวกรรมไฟฟ้า)

ประ กาศนี ย บัตรวิ ช า ชี พ วทิ ยาลยั เทคนิคอดุ รธานี

ช้นั สูง จ. อุดรธานี

(สาขาอิเลก็ ทรอนิกส์)

ประกาศนียบตั รวชิ าชีพ มหาวิทยาลยั กาญจนาภิเษก

(สาขาอิเลก็ ทรอนิกส์) จ. อุดรธานี

เซ็นทรัลพลาซ่า อุดรธานี จงั หวดั อุดรธานี

ประวตั ผิ ู้จัดทา

ชื่อ – สกุล นายธนวฒั น์ สิงหาทมุ
วัน เดือน ปี เกดิ 11 มกราคม 2543
ท่ีอยู่ 60 หมู่ 12 ตาํ บลหนองไผ่ อาํ เภอเมืองอุดรธานี
จงั หวดั อดุ รธานี 41330
เบอร์โทรศัพท์ 0984030732
Email [email protected]

ประวตั กิ ารศึกษา พ.ศ วุฒิการศึกษา สถานศึกษา
พ.ศ. 2565
ปริญญาวิศวกรรมศาสตร มหาวิทยาลยั ราชภฏั อดุ รธานี
พ.ศ. 2562
พ.ศ. 2561 บณั ฑิต อ. เมือง จ. อุดรธานี
ประวัติการฝึ กงาน พ.ศ. 2562
(สาขาวศิ วกรรมไฟฟ้า)

ประกาศนียบัตรวิชาชีพ วทิ ยาลยั เทคนิคอุดรธานี

ช้นั สูง (สาขาไฟฟ้ากาํ ลงั ) จ. อดุ รธานี

ประกาศนียบตั รวิชาชีพ มหาวทิ ยาลยั กาญจนาภิเษก

(สาขาไฟฟ้ากาํ ลงั ) จ. อุดรธานี

ท่าอากาศยานอดุ รธานี

ประวัติผู้จดั ทา

ช่ือ – สกลุ นายกวี เมืองจนั ทร์
วนั เดือน ปี เกดิ 26 มิถุนายน 2542
ทอ่ี ยู่ 60/16 หมู่ 8 ซอยบา้ นหนองใหญ่ ตาํ บลหมากแขง้
อาํ เภอเมือง จงั หวดั อดุ รธานี 41000
เบอร์โทรศัพท์ 0621062201
Email [email protected]

ประวตั ิการศึกษา พ.ศ วฒุ ิการศึกษา สถานศึกษา
พ.ศ. 2565
ปริญญาวิศวกรรมศาสตร มหาวิทยาลยั ราชภฏั อดุ รธานี
พ.ศ. 2562
พ.ศ. 2561 บณั ฑิต อ. เมือง จ. อุดรธานี
ประวตั ิการฝึ กงาน พ.ศ. 2562
(สาขาวิศวกรรมไฟฟ้า)

ประกาศนียบัตรวิชาชีพ มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยี

ช้นั สูง (สาขาไฟฟ้ากาํ ลงั ) สนั ตพล จ. อุดรธานี

ประกาศนียบัตรวิชาชีพ มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยี

(สาขาไฟฟ้ากาํ ลงั ) สันตพล จ. อดุ รธานี

ทา่ อากาศยานอุดรธานี