แกไ้ ดด้ ว้ ยอริยสจั
“…คน้ เรื่องทกุ ขเวทนาทมี่ นั อยู่ในหวั ใจนี้ เอากนั หมนุ อยใู่ นหัวใจน้ีเลย เป็นยังไง เกดิ ขนึ้ จากอะไร
เสยี ดแทง เสยี ดแทงอะไร เวทนาเปน็ หอกเปน็ หลาวเมอ่ื ไร มนั กเ็ ปน็ ทกุ ขธ์ รรมดาๆ ทกุ ขน์ ก้ี เ็ ปน็ สภาพอนั หนงึ่
ทา่ นวา่ เปน็ ของจรงิ ทกุ ขฺ ํ อรยิ สจจฺ ํ คน้ กนั ไปคน้ กนั มาไมถ่ อยเลย เปน็ กบั ตายไมไ่ ดส้ นใจ สนใจแตใ่ หร้ คู้ วามจรงิ
ในวนั น้ี เมอ่ื เวลาเขา้ ตะลมุ บอนกนั อยา่ งไมห่ ยดุ ไมถ่ อย ทนี ท้ี กุ ขเวทนามนั มากเทา่ ไรมนั แทงในหวั อก สตปิ ญั ญา
ยง่ิ หมนุ ตว้ิ ๆ เชน่ เดยี วกบั เรานง่ั หามรงุ่ หามคำ�่ นนั่ เองละสตปิ ญั ญาอนั นี้ เพราะมนั เคยอยแู่ ลว้ น่ี ปลอ่ ยใหเ้ ขา้
สนาม ใหข้ ้นึ เวทีมนั กข็ นึ้ เลย ทนั ทเี ลยไมถ่ อย เอาอยจู่ นกระทัง่ ถึง ๖ ท่มุ กว่า เวลาดนู าฬิกาแล้ว
พอเอากนั เตม็ ที่เหน็ ประจกั ษ์นะ โห ถอน เวลาถอนนถี้ อนอย่างประจกั ษ์เชน่ เดียวกับทุกขเวทนา
ของเรา ถอนเวลาทเ่ี รานง่ั หามรงุ่ หามคำ�่ จติ รอบดว้ ยปญั ญา ทกุ ขเวทนาถอนแบบเดยี วกนั ทนี เี้ วลาถอนน้ี
แหม มนั เหมอื นกบั เปน็ ตวั เปน็ ตนจรงิ ๆ นะ ถอนออกจากหวั ใจน่ี ถอนออกๆ กำ� หนดตามกนั ๆ ทนี ถี้ อนออก
จนโลง่ หมดเลย หายเงยี บไมม่ อี ะไรเหลอื กำ� หนดดใู หช้ ดั เจนขนาดนนั้ มนั ไมม่ อี ะไรเหลอื โลง่ หมดในหวั อกน่ี
สดุ ทา้ ยกเ็ หมอื นกบั รา่ งกายไมม่ ี วา่ งไปหมดเลย เอา้ พกั อยนู่ น้ั กอ่ น คอื หมายความวา่ พกั ดคู วามอศั จรรย์
ของจิต ท่ีนี่เม่ือทุกขเวทนาดับไปหมดแล้ว มีแต่ความว่างของร่างกาย จากนั้นก็เป็นความว่างของจิต
กายหายเงยี บ เอากนั เตม็ ทเี่ ลย จนกระทง่ั จติ มนั พอตวั แลว้ กย็ บิ แยบ็ ๆ ถอยออกมาๆ จติ กย็ งั วา่ ง รา่ งกาย
แมจ้ ะมอี ยกู่ ต็ าม แตไ่ มม่ เี จบ็ มปี วดมเี สยี ดแทงในหวั อกอยา่ งทเี่ คยเปน็ มาเลย โลง่ ไปหมด เอาละทนี ไ้ี มต่ าย
นนั่ พอจากนนั้ กด็ นู าฬกิ า ๖ ทมุ่ กวา่ ทนี แี้ นใ่ จวา่ ไมต่ าย รสู้ กึ เปน็ ความแนใ่ จเพราะโลง่ หมดและยงั ไงกห็ าย
โรคนี้หาย ไมย่ ากอะไรเลย แนะ่ แก้กันดว้ ยอริยสัจ
พอหลงั จากนนั้ แลว้ กล็ งเดนิ จงกรม เขาเรยี กตะเกยี งอะไร แกว้ ครอบเลก็ ๆ นนั่ นะ่ ภาษาทางอสี าน
เขาเรยี กตะเกยี งโปะ๊ เลก็ ๆ นนั่ จดุ ไวข้ า้ งนอกมงุ้ โนน้ ตงั้ ไวโ้ นน้ ตง้ั แตต่ อ่ สกู้ นั อยโู่ นน้ นะ จดุ ไวแ้ ลว้ กเ็ ขา้ ทล่ี ะ
มองเหน็ ไฟอยนู่ อกมงุ้ โนน้ ไมไ่ ดเ้ อาเขา้ มาในมงุ้ จากนน้ั กล็ งเดนิ จงกรม โอย๋ เดนิ กต็ วั ปลวิ ไปเลย หายเงยี บ
ไม่มอี ะไรเหลือ นั่น ฟังซเิ พื่อนฝงู นล่ี ะเวลาตอ่ สู้กนั เห็นได้ชดั น่ีละอรยิ สจั เป็นยงั ไงอริยสัจ ท�ำให้เราเห็น
เปน็ ยงั ไงบา้ งฟงั ซิ
ทกุ ขสจั นเ้ี ปน็ เหมอื นหนิ ลบั ปญั ญานะ ถา้ เราพจิ ารณาแบบพระพทุ ธเจา้ สอนแบบอรยิ สจั เปน็ ของจรงิ ๆ
เรอื่ งทกุ ขเวทนานเ้ี ปน็ หนิ ลบั ปญั ญาใหค้ มกลา้ ทกุ ขเวทนากลา้ สาหสั เขา้ ไปเทา่ ไร สตปิ ญั ญายงิ่ หมนุ ตวั ตว้ิ ๆ
ถอยไมไ่ ด้ จนกระทง่ั ไดถ้ อนพรวดออกมาใหเ้ หน็ ประจกั ษช์ ดั เจน จนถงึ ขนาดทวี่ า่ เอา้ ไมต่ ายแลว้ ทนี่ ่ี รา่ งกาย
กโ็ ลง่ นอกจากนนั้ จติ กโ็ ลง่ ไปหมด สดุ ทา้ ยกห็ ายเงยี บไปหมด จากนนั้ กล็ งเดนิ จงกรม และสดุ ทา้ ยวนั นนั้ ไมล่ ง
นอนเลยนะ ตลอดรงุ่ พอสวา่ งบา้ งไมบ่ า้ งน้ี โยมนน้ั ปบุ ปบั เขา้ มาหา ‘เอา้ โยมมาทำ� ไมละ่ ’ ‘โห ผมนอนอยนู่ ี้
ขา้ งกอไผน่ ’่ี ‘เอา้ นอนทำ� ไม กบ็ อกใหไ้ ปตง้ั แตเ่ มอื่ คนื น’้ี ‘โอย๋ ผมไมไ่ ป ผมกลวั ทา่ นจะตาย ผมคอยแอบอยนู่ ้ี
200
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ปา่ บา้ นตาด จ.อุดรธานี
ผมก็ไมไ่ ด้นอนเหมือนกันเม่ือคืน’ วา่ อยา่ งนน้ั นะ ‘ไฟของทา่ นสวา่ งตลอดรุ่ง เห็นทา่ นมาเดนิ จงกรม ผมก็
ดใี จบา้ ง’ วา่ ง้นั
นนั่ ละพดู ถงึ เรอ่ื งวา่ จติ ทมี่ นั อาลยั อาลยั ในความเปน็ อยใู่ นชวี ติ คอื ยงั ไมอ่ ยากตายนนั้ มนั มสี ว่ นมสี ง่ิ
ทห่ี มายอยู่ ความมงุ่ มน่ั ยงั ไมถ่ งึ ขน้ั จบสนิ้ ลงไป มนั จงึ เหมอื นกบั วา่ ยงั ไมอ่ ยากตาย นเี่ ปน็ ได้ พดู ถงึ เบอ้ื งตน้
มาถงึ ขน้ั นลี้ ะ มนั เปน็ ได้ เวลาตายมนั กร็ ชู้ ดั ๆ วา่ ไมถ่ งึ จะตอ้ งคา้ งอยใู่ นทใ่ี ดทหี่ นงึ่ ไมอ่ ยากคา้ งเพราะไมเ่ ปน็
จดุ ทเี่ ราต้องการ เราตอ้ งการให้พน้ ไปเสยี อยา่ งเดยี วเทา่ นั้น เอา ไปเมือ่ ไรไม่ว่า นลี่ ะจติ เปน็ อย่างนนั้
เราจงึ วา่ ลำ� บากสำ� หรบั เราเองการประพฤตปิ ฏบิ ตั ติ วั แตม่ นั ไดส้ ง่ิ ทอี่ ศั จรรยใ์ นเวลาจนตรอกจนมมุ
ทกุ ครงั้ เชยี วนะ ตงั้ แตเ่ รม่ิ นง่ั ตลอดรงุ่ มาจนถงึ ขน้ั ทว่ี า่ เจบ็ ขดั หวั อกนี้ นก่ี เ็ อากนั จนได้ ออกได้ เหน็ ไดอ้ ยา่ ง
ชดั เจน ไมง่ น้ั ผมแนใ่ จวา่ ผมตอ้ งตายเชน่ เดยี วกบั ชาวบา้ นทเ่ี ขาตายวนั ละนอ้ ยวนั ละ ๓ วนั ละมากวนั ละ ๘ คน
ฟังซิ โรคอนั นเ้ี หมือนกบั ว่าจะเป็นโรคระบาด มเี ชือ้ มอี ะไรอยา่ งนัน้ แหละ ตามอย่างที่เป็นในผมน้ี มนั ขดั
หวั อกนะ ขัดอยใู่ นหวั อก มันท่มิ แทงเขา้ ไปเหมือนกับหอกกบั หลาว ทมิ่ เข้าไปๆ แล้วทำ� ให้แนน่ ในหวั อก
อยปู่ กตแิ นน่ ในหวั อกมาก ออกจากนน้ั พอกระดกิ อยา่ งนี้ มันจะเสยี ดแทงเขา้ ไป หายใจแรงๆ กเ็ หมอื นกบั
เป็นหลาวทม่ิ เขา้ ไปๆ นี่ละเรากม็ องเห็นไดเ้ ทา่ นน้ั วา่ เป็นเช้อื มาจากทไี่ หนก็ไม่เหน็ มันกม็ ีเทา่ นนั้
แตเ่ วลาพจิ ารณาแลว้ แกถ้ อนกนั มนั กถ็ อนใหเ้ หน็ ชดั ๆ นนี่ ะ กไ็ มท่ ราบวา่ มนั โรคมเี ชอื้ หรอื ไมม่ ี ผมทราบ
ไมไ่ ด้ ทราบไดแ้ ตม่ นั แกก้ นั ไดด้ ว้ ยอรยิ สจั ปญั ญาพจิ ารณากองทกุ ข์ แยกแยะกนั กบั รา่ งกายของเราออกให้
เหน็ อยา่ งชดั เจน ดงั ทเี่ ราเคยปฏบิ ตั มิ าในสมยั ทนี่ ง่ั หามรงุ่ หามคำ�่ ไมไ่ ดผ้ ดิ กนั เลย แตเ่ รอ่ื งสตปิ ญั ญาตอ้ งขน้ึ
สดๆ รอ้ นๆ เราจะไปเอาเรอื่ งเกา่ เรอื่ งทเ่ี คยเปน็ มามาปฏบิ ตั ไิ มไ่ ด้ เปน็ เรอื่ งนทิ านหรอื เปน็ เรอ่ื งปรยิ ตั เิ ปน็
ตำ� รบั ตำ� ราไปเสยี มนั ไมข่ น้ึ สดๆ รอ้ นๆ แกไ้ มไ่ ดน้ ะ เรอ่ื งแกก้ เิ ลส แกอ้ ะไรทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ ง แกท้ กุ ขเวทนานี้
มนั ตอ้ งสดๆ รอ้ นๆ หากวา่ จะเปน็ อบุ ายของสตปิ ญั ญาทเี่ คยเปน็ มาแลว้ กใ็ หเ้ กดิ ขน้ึ มาโดยสดๆ รอ้ นๆ อยา่ ให้
เกิดขนึ้ มาด้วยการคาดการหมาย น่ีวธิ ีการพจิ ารณาตอ้ งเปน็ อย่างนัน้ มนั ถงึ แกส้ ดๆ ร้อนๆ จริงๆ พูดถึง
เรอ่ื งชัดในอรยิ สจั ทกุ ขเวทนานี้เปน็ อยา่ งน้ันจรงิ ๆ กลา้ พูดไดอ้ ยา่ งเตม็ ปากไม่สงสยั …”
(ความลกึ ลับซบั ซ้อนของจิตวญิ ญาณ หน้า ๓๒๐–๓๒๒)
ยอ้ นกลับวดั ดอยฯ
ดังไดก้ ล่าวไวข้ า้ งตน้ ว่า เมอื่ ทา่ นอยวู่ ดั ดอยธรรมเจดียน์ นั้ มีปัญหาธรรมท่ีท่านยังหาคำ� ตอบมไิ ด้
ปญั หาน้นั คือ
“…ถา้ มจี ดุ มตี อ่ มแหง่ ผรู้ อู้ ยตู่ รงไหน นน้ั แลคอื ตวั ภพ นน่ั บอกชดั ๆ เลยนะ แตเ่ รามนั งงเปน็ ไกต่ าแตก
ไปได้ เอ…จดุ ทไ่ี หน ตอ่ มทไ่ี หน เอาอกี แหละ กม็ องเหน็ ชดั ๆ อยแู่ ลว้ เพราะจดุ สวา่ งมนั เหน็ เปน็ ดวงอยใู่ นจติ
201
สวา่ งจา้ อยภู่ ายในจติ นี้ พดู งา่ ยๆ กเ็ หมอื นตะเกยี งเจา้ พายุ มนั สวา่ งจากไสต้ ะเกยี ง นนั่ ตวั ไสม้ นั ละคอื ทจี่ ดุ
ที่สว่าง มนั ก็เหน็ อย่แู ล้ว น้กี ็เป็นอยา่ งน้ัน มันสวา่ งจา้ อยกู่ ับจิต จดุ แหง่ ความสวา่ งมันกเ็ ห็นได้อยา่ งชดั ๆ
แตม่ นั ไมจ่ เี้ ขา้ ตรงนซี้ ิ กลบั ลบู คลำ� ไปทไ่ี หนตามประสาความโงน่ น่ั แล อบุ ายผดุ ขน้ึ มาขนาดนนั้ แลว้ นา่ จะยดึ ได้
มนั ยังไมเ่ ห็นยึดได้ โงข่ นาดไหนพระเราน่ะ
กแ็ บกปญั หานไ้ี ปคนเดยี วทางอำ� เภอบา้ นผอื ทา่ บอ่ ในปา่ ในเขา (เลา่ ไวแ้ ลว้ ขา้ งตน้ ) ทแี รกทา่ นเจา้ คณุ
ธรรมเจดยี ท์ า่ นไปดว้ ย เรากจ็ ำ� เปน็ ใหท้ า่ นไปดว้ ย แตเ่ วลาอยดู่ ว้ ยกนั เรากค็ อยหลกี เลยี่ งทา่ นอยเู่ รอ่ื ย เพราะ
กลวั ขาดการสบื ตอ่ ทางความเพยี ร ไมค่ อ่ ยมาสนทนาธรรมกบั ทา่ นบอ่ ยนกั ทา่ นจงึ ไดใ้ สป่ ญั หาเราวา่ ‘เธอเอย๊
เรากลบั ไปแลว้ เธอกจ็ ะสบายหรอก เธอยงุ่ เพราะเรา’ ทา่ นวา่ อยา่ งนนั้ คอื เรามนั ไมส่ ะดวกจะอยดู่ ว้ ยใครๆ
เวลานน้ั ทา่ นกม็ เี รอ่ื งจะพดู จะคยุ อะไรกบั เราอยเู่ รอ่ื ย สว่ นเรามนั ขาดความเพยี รไมอ่ ยากใหเ้ สยี เวลา เวลาพดู
คยุ กบั ทา่ นมนั กช็ ะงกั ไปบา้ งในทางความเพยี ร พอออกจากทา่ นไปมนั ดดี ผงึ ๆ จงึ ตอ้ งกลบั มาทวี่ ดั ดอยฯ อกี
เดอื นเมษายนมาบวชหลวงตาเรญิ พอบวชแลว้ ก็ขน้ึ วดั ดอยฯ อกี อยู่ทีน่ ั่นจนถงึ เดือน ๖ แรมดับ คือแรม
๑๕ คำ�่ เปน็ พรรษาที่ ๑๖ จดุ ตอ่ มนม้ี นั ถงึ ไดไ้ ปเขา้ ใจกนั ทตี่ รงนน้ั แหละ ทวี่ ดั เกา่ วดั ทเี่ กดิ ปญั หานนั่ แล เปน็ แต่
เพียงคนละกุฏเิ ท่าน้นั …”
(เข้าสูแ่ ดนนพิ พาน หนา้ ๑๕๗)
“…ทนี ถ้ี งึ เวลามนั จะรนู้ ะ กพ็ จิ ารณาจติ อนั เดยี วไมไ่ ดก้ วา้ งขวางอะไร เพราะสง่ิ ตา่ งๆ ทเี่ ปน็ สว่ นหยาบ
มนั รหู้ มด รปู เสยี ง กลนิ่ รส เครอื่ งสมั ผสั ทว่ั โลกธาตุ มนั รหู้ มดเขา้ ใจหมดและปลอ่ ยวางหมดแลว้ มนั ไมส่ นใจ
พจิ ารณา แมแ้ ตร่ ปู เวทนา สญั ญา สงั ขาร วญิ ญาณ ยงั ไมย่ อมสนใจพจิ ารณาเลย มนั สนใจอยเู่ ฉพาะความรู้
ทเ่ี ดน่ ดวงกบั เวทนาสว่ นละเอยี ดภายในจติ เทา่ นนั้ สตปิ ญั ญาสมั ผสั สมั พนั ธอ์ ยกู่ บั อนั น้ี พจิ ารณาไปพจิ ารณามา
แตก่ พ็ งึ ทราบวา่ จดุ ทวี่ า่ นมี้ นั ยงั เปน็ สมมตุ ิ มนั จะสงา่ ผา่ เผยขนาดไหนกส็ งา่ ผา่ เผยอยใู่ นวงสมมตุ ิ จะสวา่ ง
กระจ่างแจง้ ขนาดไหนกส็ วา่ งกระจ่างแจง้ อยู่ในวงสมมตุ ิ เพราะอวิชชายงั มีอยใู่ นน้ัน
อวชิ ชานน้ั แลคอื ตวั สมมตุ ิ จุดแหง่ ความเดน่ ดวงนน้ั ก็แสดงอาการลมุ่ ๆ ดอนๆ ตามขน้ั แหง่ ความ
ละเอยี ดของจติ ใหเ้ ราเหน็ จนได้ บางทกี ม็ ลี กั ษณะเศรา้ หมองบา้ ง ผอ่ งใสบา้ ง ทกุ ขบ์ า้ งสขุ บา้ ง ตามขน้ั ละเอยี ด
ของจติ ภมู นิ ใ้ี หป้ รากฏพอจบั พริ ธุ ไดอ้ ยนู่ นั่ แล สตปิ ญั ญาขนั้ นเ้ี ปน็ องครกั ษร์ กั ษาจติ ดวงนอี้ ยา่ งเขม้ งวดกวดขนั
แทนทม่ี นั จะจอ่ กระบอกปนื คอื สตปิ ญั ญาเขา้ มาทนี่ ม่ี นั ไมจ่ อ่ มนั สง่ ไปทอี่ วชิ ชาหลอกไปโนน้ จงึ ไดว้ า่ อวชิ ชาน้ี
แหลมคมมาก ไมม่ อี ะไรแหลมคมมากยงิ่ กวา่ อวชิ ชาซง่ึ เปน็ จดุ สดุ ทา้ ย ความโลภมนั กห็ ยาบๆ พอเขา้ ใจและ
เหน็ โทษไดง้ า่ ย โลกยงั พอใจกนั โลภคดิ ดซู ิ ความโกรธกห็ ยาบๆ โลกยงั พอใจโกรธ ความหลง ความรกั ความชงั
ความเกลียดความโกรธอะไร เป็นของหยาบๆ พอเข้าใจและเห็นโทษได้งา่ ย โลกยังพอใจกัน
อันนไี้ ม่ใชส่ ิ่งเหล่านนั้ มนั เลยมาหมด ปลอ่ ยมาได้หมด แตท่ ำ� ไมมันยงั มาตดิ ความสวา่ งไสวความ
อศั จรรยอ์ นั นี้ ทนี อ้ี นั นเี้ มอื่ มนั มอี ยภู่ ายในน้ี มนั จะแสดงความอบั เฉาขน้ึ มานดิ ๆ แสดงความทกุ ขข์ นึ้ มานดิ ๆ
202
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดปา่ บ้านตาด จ.อุดรธานี
ซ่ึงเปน็ ความเปลย่ี นแปลงไม่แนน่ อน ไมค่ งเส้นคงวา ใหจ้ ับได้ดว้ ยสติปัญญาทีจ่ ดจอ่ ตอ่ เนือ่ งกนั อยตู่ ลอด
เวลา ไมล่ ดละความพยายามอยากรอู้ ยากเหน็ ความเปน็ ตา่ งๆ ของจติ ดวงนี้ สดุ ทา้ ยกห็ นไี มพ่ น้ ตอ้ งรกู้ นั จนได้
วา่ จติ ดวงนไ้ี มเ่ ปน็ ทแี่ นใ่ จตายใจได้ จงึ เกดิ ความรำ� พงึ ขน้ึ มาวา่ จติ ดวงเดยี วน้ี ทำ� ไมจงึ เปน็ ไปไดห้ ลายอยา่ ง
นักนะ เดี๋ยวเปน็ ความเศร้าหมอง เดยี๋ วเปน็ ความผ่องใส เดย๋ี วเป็นสุข เด๋ยี วเปน็ ทุกข์ ไม่คงทด่ี งี ามอยไู่ ด้
ตลอดไป ทำ� ไมจติ ละเอยี ดถงึ ขนาดน้แี ลว้ จึงยงั แสดงอาการตา่ งๆ อย่ไู ด้
พอสตปิ ญั ญาเรม่ิ หนั ความสนใจเขา้ มาพจิ ารณาจติ ดวงน้ี ความรชู้ นดิ หนงึ่ ทไ่ี มค่ าดไมฝ่ นั กผ็ ดุ ขน้ึ มา
ภายในใจวา่ ความเศรา้ หมองกด็ ี ความผอ่ งใสกด็ ี ความสขุ กด็ ี ความทกุ ขก์ ด็ ี เหลา่ นเ้ี ปน็ สมมตุ ทิ ง้ั สนิ้ และ
เป็นอนตั ตาท้งั มวลนะ…”
(เขา้ สู่แดนอวกาศของจติ ของธรรม หน้า ๖๙–๗๐)
“…ธรรมเหลา่ นเี้ ปน็ อนตั ตานะ นน่ั ฟงั ซิ ธรรมเหลา่ นเ้ี ปน็ อนตั ตานะ นลี่ ะ ผดุ ขนึ้ อยา่ งไมค่ าดไมฝ่ นั นะ
คอื เวลานนั้ มนั เขา้ วงนแ้ี ลว้ เขา้ พจิ ารณากนั แลว้ ธรรมกส็ อนขน้ึ ภายในอยา่ งนนั้ เหมอื นกนั กบั อนั นนั้ ละ ธรรมน้ี
เปน็ อนตั ตานะ พอวา่ อยา่ งนนั้ มนั กผ็ งึ เลย นนั่ ไมไ่ ดข้ า้ มวนั ขา้ มคนื นะ เพยี งเวลาประมวลเทา่ นน้ั เอง นานเมอื่ ไร
ไมไ่ ดน้ าน ถา้ เขา้ มาจอ่ นไ้ี มน่ าน ถา้ หากวา่ จอ่ แตก่ อ่ นๆ มนั กเ็ สรจ็ ไปนานแลว้ ตงั้ แตโ่ นน้ ตง้ั แตท่ วี่ า่ มจี ดุ มตี อ่ ม
แห่งผ้รู โู้ น่น จะไปตัง้ แตโ่ น้นนะ น้มี ันหากไม่รูว้ ธิ จี บั ไม่ได้เท่าน้นั เอง มาคราวน้ีจบั ไดป้ ุ๊บทันทเี ลย ขณะนน้ั
เลยเชียว
บอกเปน็ เงอ่ื นๆ สอนขนึ้ มาในน้ี เปน็ เองนะ แยบ็ ๆๆ คำ� วา่ สขุ กด็ ี คำ� วา่ ทกุ ขก์ ด็ ี คำ� วา่ เศรา้ หมองกด็ ี
คำ� วา่ ผอ่ งใสกด็ ี ธรรมเหลา่ นเี้ ปน็ อนตั ตานะ ลกั ษณะเปน็ เหมอื นกบั วา่ สองเงอ่ื น อตั ตากบั อนตั ตา เปน็ ลกั ษณะ
สองเงอื่ น ธรรมเหลา่ นเ้ี ปน็ สมมตุ เิ ปน็ อนตั ตา จากนนั้ มนั มว้ นไปเลย เปน็ ลกั ษณะอยา่ งนนั้ นะ ถา้ เปน็ มะพรา้ ว
ก็ ๒ หน่อ มันคว่�ำไปเลยเปน็ ลักษณะอย่างนนั้ …”
(รากแกว้ ของศาสนา หน้า ๔๕๑–๔๕๒)
“…เทา่ นน้ั แลสตปิ ญั ญากห็ ยง่ั ทราบจติ ทถี่ กู อวชิ ชาครอบงำ� อยนู่ นั้ วา่ เปน็ สมมตุ ทิ คี่ วรปลอ่ ยวางโดย
ถา่ ยเดยี ว ไมค่ วรยดึ ถอื เอาไว้ หลงั จากความรทู้ ผี่ ดุ ขน้ึ บอกเตอื นสตปิ ญั ญาผทู้ ำ� หนา้ ทตี่ รวจตราอยขู่ ณะนนั้
ผา่ นไปครเู่ ดยี ว จติ และสตปิ ญั ญาเปน็ ราวกบั วา่ ตา่ งวางตวั เปน็ อเุ บกขามธั ยสั ถ์ ไมก่ ระเพอ่ื มตวั ทำ� หนา้ ทใี่ ดๆ
ในขณะนน้ั จติ เปน็ กลางๆ ไมจ่ ดจอ่ กบั อะไร ไมเ่ ผลอสง่ ใจไปไหน ปญั ญากไ็ มท่ ำ� งาน สตกิ ร็ อู้ ยธู่ รรมดาของตน
ไม่จดจ่อกับสิง่ ใด
ขณะจติ สติ ปญั ญา ทงั้ สามเป็นอุเบกขามัธยัสถ์นนั้ แล เปน็ ขณะท่ีโลกธาตุภายในจิตอนั มอี วชิ ชา
เปน็ ผเู้ รอื งอำ� นาจ ไดก้ ระเทอื นและขาดสะบนั้ บรรลยั ลงจากบลั ลงั กค์ อื ใจ กลายเปน็ วสิ ทุ ธจิ ติ ขนึ้ มาแทนที่
ในขณะเดยี วกนั กบั อวชิ ชาขาดสะบนั้ หน่ั แหลกแตกกระจายหายซากลงไปดว้ ยอำ� นาจสตปิ ญั ญาทเี่ กรยี งไกร
203
ขณะทฟ่ี า้ ดินถล่มโลกธาตุหวัน่ ไหว (โลกธาตุภายใน) แสดงมหัศจรรย์ขนั้ สุดท้ายปลายแดนระหวา่ งสมมุติ
กับวิมตุ ติ ตัดสนิ ความบนศาลสถิตยตุ ธิ รรม โดยวมิ ตุ ตญิ าณทัสสนะเป็นผู้ตัดสนิ ค่คู วาม โดยฝ่ายมชั ฌิมา
ปฏปิ ทา มรรคอรยิ สจั เปน็ ฝา่ ยชนะโดยสน้ิ เชงิ ฝา่ ยสมทุ ยั อรยิ สจั เปน็ ฝา่ ยแพน้ อ็ กแบบหามลงเปล ไมม่ ที าง
ฟืน้ ตัวตลอดอนนั ตกาลสิ้นสดุ ลงแล้ว
เจา้ ตวั เกดิ ความอศั จรรยล์ น้ โลก อทุ านออกมาวา่ โอโ้ หๆ่ อศั จรรยห์ นอๆ แตก่ อ่ นธรรมนอี้ ยทู่ ไ่ี หนๆ
มาบดั นธี้ รรมแท้ ธรรมอศั จรรยเ์ กนิ คาด (เกนิ โลก) มาเปน็ อยทู่ จี่ ติ และเปน็ อนั หนงึ่ อนั เดยี วกนั กบั จติ ไดอ้ ยา่ งไร
และแตก่ อ่ นพระพทุ ธเจา้ พระสงฆส์ าวกอยทู่ ไี่ หน มาบดั นอี้ งคส์ รณะทแ่ี สนอศั จรรยม์ าเปน็ อนั หนง่ึ อนั เดยี ว
กบั จติ ดวงนไ้ี ดอ้ ยา่ งไร โอโ้ ห ธรรมแท้ พทุ ธะแท้ สงั ฆะแท้ เปน็ อยา่ งนห้ี รอื ไมอ่ ยกู่ บั ความคาดหมายดน้ เดา
ใดๆ ท้ังสนิ้ แตเ่ ปน็ ความจริงล้วนๆ อย่กู บั ความจริงลว้ นๆ อยา่ งเดยี ว…”
(เขา้ สูแ่ ดนอวกาศของจิตของธรรม หน้า ๗๐–๗๑)
ไมส่ งวนจติ
จากการทก่ี เิ ลสมารวมตวั อยใู่ นจติ ดวงเดยี ว หรอื ทท่ี า่ นเรยี กวา่ จติ อวชิ ชาดวงสวา่ งไสวน้ี ทา่ นอาจารย์
ได้เทศนเ์ ตือนผปู้ ฏบิ ัตธิ รรมเก่ียวกบั เรอ่ื งนี้ไวโ้ ดยสรปุ ดงั นี้
“…ปญั หาเรื่องอวิชชานม้ี ันทำ� ใหง้ งอยนู่ านเหมอื นกัน คือขณะนน้ั จิตมันสวา่ ง จนตัวเองเกิดความ
อศั จรรยใ์ นความสวา่ งไสว ทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ งทจี่ ะเปน็ เหตใุ หอ้ ศั จรรยน์ น้ั รสู้ กึ มารวมตวั อยใู่ นจติ นน้ั หมด จนเกดิ
ความอศั จรรยใ์ นตวั เองวา่ แหม จติ ของเราทำ� ไมถงึ ไดอ้ ศั จรรยถ์ งึ ขนาดนน้ี ะ มองดกู ายทง้ั กายไมเ่ หน็ มนั เปน็
อากาศธาตเุ สยี หมด วา่ งไปหมด จิตมีความสว่างไสวอย่างเตม็ ที่
แตเ่ ดชะนะ พอเวลาเกดิ ความอศั จรรยต์ วั เองขนึ้ มา ถงึ กบั อทุ านในใจในเวลานน้ั ดว้ ยความหลงไมร่ สู้ กึ ตวั
ถา้ พดู ถงึ ธรรมะสว่ นละเอยี ดมนั เปน็ ความหลงอนั หนง่ึ มนั อศั จรรยต์ วั เอง ทำ� ไมจติ ของเราถงึ ไดเ้ ปน็ ขนาดน้ี
พอวา่ อยา่ งนน้ั กม็ ธี รรมะบนั ดาลขน้ึ มา อนั นกี้ ไ็ มค่ าดไมฝ่ นั เหมอื นกนั ผดุ ขนึ้ มาเหมอื นกบั มคี นพดู อยภู่ ายใน
จิตนี้ แตไ่ มใ่ ชค่ นพูดผดุ ขนึ้ มาเปน็ บทๆ ว่า ‘ถา้ มจี ดุ มีต่อมแห่งผรู้ อู้ ย่ทู ่ีไหน น้นั แลคอื ตวั ภพ’ ว่าอย่างน้นั
ธรรมชาตนิ น้ั มนั เปน็ จดุ จรงิ ๆ จดุ ของความรู้ จดุ ของความสวา่ งนน้ั มนั มจี ดุ จรงิ ๆ ดงั อบุ ายผดุ ขนึ้ มาบอก
ทนี เี้ รากไ็ มไ่ ดค้ ำ� นงึ วา่ อะไรมนั เปน็ จดุ เลยงงไปเสยี อกี แทนทจี่ ะไดอ้ บุ ายจากคำ� เตอื นทผ่ี ดุ ขน้ึ นน้ั เลยเอาปญั หานน้ั
มาขบคดิ จนกวา่ ไดม้ าพจิ ารณาถงึ ตอนนี้ ตอนทวี่ า่ จดุ น้ี ปญั หาอนั นจี้ งึ ยตุ ลิ งไป ถงึ ไดย้ อ้ นกลบั คนื ไปรเู้ รอื่ งทว่ี า่
ถา้ มจี ดุ มตี อ่ มแหง่ ผรู้ อู้ ยทู่ ไ่ี หนนนั้ แลคอื ตวั ภพ ไดอ้ ยา่ งชดั เจน ถงึ ไดค้ วาม ออ๋ คำ� วา่ จดุ ตอ่ มหมายถงึ อนั นเ้ี อง
แตก่ อ่ นไมเ่ ขา้ ใจ มนั เปน็ จดุ จรงิ ๆ จะอศั จรรยแ์ คไ่ หน มนั กเ็ ปน็ จดุ ของความอศั จรรย์ มนั เปน็ จดุ ใหร้ อู้ ยู่ พออนั นน้ั
สลายลงไปแลว้ มนั ไม่มีจดุ เพราะจุดมนั เปน็ สมมตุ ิท้งั นนั้ จะละเอยี ดแค่ไหนมนั กเ็ ปน็ สมมตุ ิ
204
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดปา่ บา้ นตาด จ.อดุ รธานี
ถงึ ไดเ้ ทศนส์ อนหมเู่ พอ่ื นเสมอวา่ เมอื่ เขา้ ไปถงึ จดุ นน้ั แลว้ อยา่ ไปสงวนอะไรทง้ั นนั้ ใหพ้ จิ ารณาลงไป
แมท้ ส่ี ดุ จติ จะฉบิ หายลงไปดว้ ยการพจิ ารณาจรงิ ๆ กข็ อใหฉ้ บิ หายไป อะไรจะรบั รวู้ า่ บรสิ ทุ ธก์ิ ใ็ หร้ บั รไู้ ป หรอื
จะฉิบหายไปหมดไม่มอี ะไรจะรบั รวู้ า่ บริสทุ ธิ์ก็ขอใหร้ ้กู นั อยา่ ไดส้ งวนอะไรไว้เลย กเ็ พ่ือกันไว้ว่ากลัวจะมา
สงวนอนั นเ้ี อง ถา้ หากไมเ่ ตอื นถงึ ขนาดนน้ั แลว้ อยา่ งไรกต็ อ้ งตดิ ขอใหร้ เู้ ทา่ นนั้ อะไรๆ จะดบั ไปกด็ บั ไปเถดิ
แมท้ สี่ ดุ จติ ดวงนจ้ี ะดบั ไปดว้ ยอำ� นาจของการพจิ ารณากข็ อใหด้ บั ไป ไมต่ อ้ งสงวนเอาไว้ เวลาพจิ ารณาตอ้ ง
ลงถงึ ขนาดน้ัน
แตจ่ ะหนีความจรงิ ไปไม่พ้น ส่งิ ใดทเ่ี กดิ สิ่งนั้นกต็ ้องดบั สิ่งใดท่ีจริงเป็นหลักธรรมชาตขิ องตัวเอง
แลว้ กจ็ ะไมด่ บั คอื จติ ทบี่ รสิ ทุ ธนิ์ น้ั จะไมด่ บั ทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ งดบั ไป ผทู้ ร่ี วู้ า่ ดบั นน้ั ไมด่ บั อนั นน้ั ดบั ไป อนั นด้ี บั ไป
ผทู้ ร่ี วู้ า่ สงิ่ เหลา่ นน้ั ดบั ไปนนั้ ไมด่ บั จะวา่ เอาไวก้ ไ็ ดไ้ มเ่ อาไวก้ ไ็ ด้ มนั กร็ อู้ ยอู่ ยา่ งนนั้ ถา้ เราสงวนนก่ี เ็ ทา่ กบั เรา
สงวนอวชิ ชาไวน้ นั่ เอง เพราะอวชิ ชามนั ละเอยี ด มนั อยกู่ บั จติ ถา้ สงวนจติ กเ็ ทา่ กบั สงวนอวชิ ชา เอา้ ถา้ จติ
จะฉบิ หายไปดว้ ยกนั กข็ อใหฉ้ บิ หายไป อปุ มาเหมอื นกบั ฟนั กฟ็ นั ลงไปเลย ไมใ่ หม้ อี ะไรเหลอื ใหม้ นั มว้ นเสอ่ื
ลงไปดว้ ยกันหมด ขนาดนนั้ พอดี
ถา้ หากจะมกี ารแบง่ สแู้ บง่ รบั กนั อยู่ อยา่ งไรกต็ อ้ งตดิ ในขน้ั นแ้ี น่ จงึ ไมย่ อมแบง่ สแู้ บง่ รบั เลย เอากเิ ลส
ออกใหห้ มด อะไรจะดบั กด็ บั ใหห้ มด พอดี สว่ นทไ่ี มอ่ ยใู่ นฐานะทจ่ี ะดบั ยงั ไงกไ็ มด่ บั พดู งา่ ยๆ กเ็ หมอื นกบั วา่
โจรมนั เขา้ ไปอยใู่ นบา้ นนี้ ถา้ เราจะสงวนบา้ นโจรมนั กอ็ ยทู่ นี่ นั่ เดยี๋ วโจรมนั กย็ งิ ปา้ งออกมาตาย เอา้ ควรจะ
เผาบา้ นทงั้ หลงั กเ็ ผาเสยี หากวา่ จะปลอ่ ยโจรนไ้ี วม้ นั กจ็ ะทำ� ลายสง่ิ ทม่ี คี ณุ คา่ มากกวา่ บา้ นตอ่ ไปอกี ยอมเสยี
สละเสียบ้านหลังนี้ เอาไฟเผาเข้าไปเลย นแี่ หละทีว่ ่าเผาอวชิ ชา เอา้ จิตจะดับจริงๆ กใ็ ห้ดับไปซิ แทจ้ รงิ
จติ ไม่ดบั เม่ือเผาน้ันหมดถงึ จะรู้ อ๋อ ส่งิ ทมี่ คี ณุ ค่านอี้ ย่ใู ตอ้ �ำนาจอวิชชา มันครอบไวห้ มด พออวชิ ชาดบั
ไปพบั๊ อนั น้ีกเ็ ปดิ แทนที่จะดับไปดว้ ยแตไ่ มด่ บั ถา้ สงวนไว้แล้วเป็นอนั ตดิ ไปไม่รอด…”
(เข้าสู่แดนอวกาศของจิตของธรรม หนา้ ๒๖–๒๗)
เกดิ ความสลดสังเวช
ทา่ นอาจารยไ์ ดเ้ ทศนโ์ ดยสรปุ เกย่ี วกบั การบำ� เพญ็ ความเพยี รของทา่ นตงั้ แตพ่ รรษาที่ ๗ จนถงึ พรรษา
ท่ี ๑๖ และความรู้สึกสลดสงั เวชในความหลงอวิชชาและในทุกขท์ ้งั หลายไวด้ ังน้ี
“…นพ่ี ูดอยา่ งถงึ ใจท่เี ราท�ำอยา่ งถึงใจ เอาเปน็ เอาตายเขา้ วา่ ในขณะทีบ่ ำ� เพญ็ อยูน่ นั้ ไมเ่ คยคดิ ว่า
ตนจะไดม้ าเปน็ ครเู ปน็ อาจารยส์ อนหมเู่ พอื่ น ไมว่ า่ ฆราวาสและพระเณรดงั ทเี่ ปน็ มานเ้ี ลย เพราะนสิ ยั ของ
เราเปน็ คนมนี สิ ยั วาสนานอ้ ย มคี วามสนใจใฝต่ อ่ การประพฤตปิ ฏบิ ตั หิ รอื ฝกึ ฝนทรมานตนถา่ ยเดยี วเทา่ นนั้
ไมเ่ คยสนใจกับผูห้ นงึ่ ผใู้ ดในขณะที่ประพฤติปฏิบตั ติ นอยู่
205
เพราะฉะนนั้ เราจงึ ไมไ่ ดเ้ ทศนส์ อนคนในเวลาเราปฏบิ ตั อิ ยู่ แตช่ ลุ มนุ วนุ่ วายหรอื เขา้ ตะลมุ บอนกบั
กเิ ลส ไมส่ นใจกบั อะไรในโลกสงสารอยถู่ งึ ๙ ปี ตง้ั แตพ่ รรษา ๗ ทเ่ี ราออกปฏบิ ตั ทิ แี รกจนกระทง่ั ถงึ พรรษาที่ ๑๖
ออกพรรษาแลว้ ถงึ เดอื น ๖ แรมดบั คอื แรม ๑๕ คำ่� เอา๊ พดู ใหเ้ ตม็ ภมู โิ งเ่ ตม็ เปานเี้ สยี จนถงึ คนื วนั ดบั นนั้
ถึงได้ตัดสินใจกันลงได้ด้วยความประจักษ์ใจหายสงสัยทุกส่ิงทุกอย่างเร่ืองภพเร่ืองชาติ เร่ืองความเกิด
แก่ เจบ็ ตาย เรอื่ งกิเลสตณั หาอาสวะทุกประเภทไดข้ าดกระเดน็ ออกไปจากใจในคืนวนั น้ัน ใจได้เปิดเผย
โลกธาตใุ หเ้ หน็ อยา่ งชดั เจน เกดิ ความสลดสงั เวช นำ�้ ตารว่ งตลอดคนื ในคนื นนั้ ไมไ่ ดห้ ลบั ไดน้ อนเลยเพราะ
สลดสงั เวชความเปน็ มาของตน สลดสงั เวชเรอื่ งความเกดิ แก่ เจบ็ ตาย เพราะอำ� นาจแหง่ กเิ ลสมนั วางเชอื้
แหง่ กองทกุ ขฝ์ งั ใจไว้ ไปเกดิ ในภพนนั้ ชาตนิ ม้ี แี ตแ่ บกกองทกุ ขห์ ามกองทกุ ขไ์ มม่ เี วลาปลอ่ ยวาง จนกระทง่ั
ถงึ ตายไปแลว้ กแ็ บกอกี ๆ คำ� วา่ แบกกค็ อื ใจเขา้ สภู่ พใดชาตใิ ดจะมสี ขุ มากนอ้ ย ทกุ ขต์ อ้ งเจอื ปนไปอยนู่ น่ั แล
จงึ ไดเ้ หน็ โทษ เกิดความสลดสังเวช แลว้ กม็ าเห็นคุณคา่ แห่งจติ ใจซงึ่ แต่ก่อนไม่เคยคิดว่าจิตใจจะมคี ุณคา่
มหศั จรรย์ถึงขนาดนน้ั การไม่นอนในคนื นัน้ เพราะความเหน็ โทษอยา่ งถงึ ใจและความเห็นคุณอย่างถึงจิต
ถึงธรรม
ในตอนทา้ ยแหง่ ความละเอยี ดออ่ นของจติ เรากเ็ หน็ วา่ อวชิ ชาเปน็ ของดแี ละประเสรฐิ ไปอยา่ งสนทิ
ตดิ จมไปพกั หนงึ่ และหลงอวชิ ชาอยเู่ ปน็ เวลา ๘ เดอื น ไมเ่ คยลมื เพราะรกั สงวนอวชิ ชาซงึ่ เปน็ ตวั ผอ่ งใส
ตวั สงา่ ผา่ เผย ตวั องอาจกลา้ หาญ จงึ รกั สงวนอยนู่ นั้ เสยี พยายามระมดั ระวงั รกั ษาอวชิ ชา ทงั้ ๆ ทสี่ ตปิ ญั ญา
กม็ เี ตม็ ภมู แิ ตไ่ มน่ ำ� มาใชก้ บั อวชิ ชาในขณะนนั้ เมอื่ เวลาไดน้ ำ� สตปิ ญั ญาหนั กลบั มาใชก้ บั อวชิ ชาอยา่ งเตม็ ภมู ิ
เรอื่ งอวชิ ชาจงึ แตกกระจายลงไป ถงึ ไดเ้ หน็ ความอศั จรรยข์ นึ้ มาภายในจติ ใจ นน้ั แหละจงึ เปน็ ความอศั จรรย์
อยา่ งแท้จริง ไม่อัศจรรย์แบบจอมปลอมดงั ท่เี ป็นมา
ถงึ กบั นำ�้ ตารว่ ง รว่ งสองอยา่ ง รว่ งดว้ ยความสลดสงั เวชภพชาตแิ หง่ ความเปน็ มาของตนหนงึ่ เพราะ
ความอศั จรรยใ์ นพระพทุ ธเจา้ สาวกทง้ั หลายทท่ี า่ นหลดุ พน้ ไปแลว้ ทา่ นกเ็ คยเปน็ มาอยา่ งนห้ี นงึ่ เรากเ็ ปน็ มา
อย่างน้ี คราวนี้เป็นความอศั จรรยใ์ นวาระสดุ ทา้ ยได้ทราบชดั เจนประจกั ษใ์ จ เพราะตัวพยานกม็ ีอยภู่ ายใน
จิตนน้ั แล้ว แต่ก่อนจิตเคยมคี วามเกีย่ วขอ้ งพวั พันกบั สงิ่ ใด บดั นไ้ี มม่ สี งิ่ ใดจะติดจะพวั พนั อกี แลว้
มาสลดสงั เวชอกี ตอนทเ่ี คยคาดอวชิ ชาวา่ เปน็ เหมอื นเสอื โครง่ เสอื ดาว เหมอื นยกั ษ์ เหมอื นผี แตเ่ วลา
พจิ ารณาเขา้ ไปเจออวชิ ชาจรงิ ๆ แลว้ กลบั เปน็ นางงามจกั รวาล เปน็ เพชรเปน็ พลอย เปน็ สง่ิ ทอี่ ศั จรรยม์ คี า่ มาก
โดยไมร่ สู้ กึ ตวั นนั่ ซิ จงึ ตอ้ งคดิ เมอ่ื แกส้ งิ่ นไี้ ดแ้ ลว้ ธรรมแทอ้ นั เปน็ ของวเิ ศษอศั จรรยย์ ง่ิ กวา่ นน้ั กป็ รากฏขนึ้ มา
จึงต้องเกิดความสลดสังเวชในความหลงอวิชชาและในทุกข์ทั้งหลาย และเกิดความอัศจรรย์ในธรรมที่
ปรากฏขน้ึ โดยปราศจากสมมตุ ใิ ดๆ เขา้ ไปเจอื ปนในจติ ดวงนนั้ ถงึ กบั ใหเ้ กดิ ความขวนขวายนอ้ ยไมค่ ดิ จะสอน
ผหู้ นงึ่ ผใู้ ดได้ เพราะคดิ ในเวลานนั้ วา่ สอนใครกไ็ มไ่ ด้ ถา้ ลงธรรมกบั ใจเปน็ ของอศั จรรยเ์ หลอื ลน้ ถงึ ขนาดนแ้ี ลว้
ไมม่ ใี ครทจี่ ะสามารถรไู้ ดเ้ หน็ ไดใ้ นโลกอนั นเี้ พราะเหลอื กำ� ลงั สดุ วสิ ยั ทจ่ี ะรไู้ ด้ เบอ้ื งตน้ ทเ่ี ปน็ ทง้ั นเ้ี พราะจติ ยงั
ไมไ่ ดค้ ดิ ในแงต่ า่ งๆ ใหก้ วา้ งขวางออกไปถงึ ปฏปิ ทาเครอ่ื งดำ� เนนิ จงึ ไดย้ อ้ นกลบั มาพจิ ารณาทบทวนกนั อกี
206
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดป่าบ้านตาด จ.อดุ รธานี
ทงั้ ฝา่ ยเหตคุ อื ปฏปิ ทา ทงั้ ฝา่ ยผลทป่ี รากฏในปจั จบุ นั วา่ ถา้ ธรรมชาตนิ เี้ ปน็ สงิ่ ทส่ี ดุ วสิ ยั ทค่ี นอนื่ ๆ จะรไู้ ดแ้ ลว้
เราทำ� ไมถงึ รไู้ ด้ เรากเ็ ปน็ คนๆ หนง่ึ เหมอื นกบั มนษุ ยท์ ว่ั ๆ ไป เรารไู้ ดเ้ พราะเหตใุ ด กย็ อ้ นเขา้ มาหาปฏปิ ทา
พจิ ารณากระจายออกไปจนไดค้ วามชดั เจนวา่ ออ๋ ยอมรบั ละทน่ี ี่ ถา้ มปี ฏปิ ทาคอื ขอ้ ปฏบิ ตั แิ ลว้ กจ็ ะตอ้ งไดร้ ู้
อยา่ งน้ี
ทา่ นผใู้ ดบำ� เพญ็ ขอ้ วตั รปฏบิ ตั ใิ หส้ มบรู ณเ์ ตม็ ภมู ดิ งั ทพ่ี ระพทุ ธเจา้ ไดส้ งั่ สอนไวแ้ ลว้ ธรรมชาตนิ ไี้ มต่ อ้ ง
มใี ครมาบอกจะรเู้ องเหน็ เอง เพราะอำ� นาจแหง่ มชั ฌมิ าปฏปิ ทาเปน็ เครอื่ งบกุ เบกิ ทำ� ลายสงิ่ ทรี่ กรงุ รงั พวั พนั
อยภู่ ายในใจ จะแตกกระจายออกไปหมด เหลอื แตธ่ รรมลว้ นๆ จติ ลว้ นๆ ทเ่ี ปน็ จติ บรสิ ทุ ธ์ิ จากนนั้ จะเอาอะไรมา
เปน็ ภยั ตอ่ จติ ใจ แมส้ ังขารร่างกายจะมีความทกุ ขค์ วามล�ำบากแคไ่ หน ก็สกั แตว่ า่ สังขารร่างกายเป็นทุกข์
เทา่ นนั้ ไมส่ ามารถทจี่ ะทบั ถมจติ ใจใหบ้ อบชำ้� ใหข้ นุ่ มวั ไดเ้ ลย เพราะธรรมชาตนิ น้ั ไมใ่ ชส่ มมตุ ิ ขนั ธท์ ง้ั หมดนี้
เปน็ สมมตุ ลิ ว้ นๆ ธรรมชาตนิ นั้ เปน็ วมิ ตุ ติ หลดุ พน้ จากสง่ิ กดขท่ี งั้ หลายซง่ึ เปน็ ตวั สมมตุ แิ ลว้ แลว้ จะเกดิ ความ
เดอื ดรอ้ นไดอ้ ยา่ งไร เปน็ กเ็ ปน็ ตายกต็ าย เรอื่ งของขนั ธส์ ลายลงไปตามสภาพของมนั ทปี่ ระชมุ กนั เทา่ นนั้
(เข้าสแู่ ดนนิพพาน หนา้ ๕๓–๕๕)
ป่ วยหนกั อีก
“…ตอนลงจากวดั ดอยฯ กเ็ ปน็ เดอื น ๖ ดบั แลว้ กลบั มาอยวู่ ดั สทุ ธาวาส ๒-๓ คนื กห็ นไี ป อ. วารชิ ภมู ิ
คดิ วา่ จะไปจำ� พรรษาทน่ี นั่ ภเู ขานน้ั แตก่ ม็ าทราบเสยี วา่ วดั หนองผอื ไมม่ พี ระเลย้ มหี ลวงตา ๒-๓ องค์ เขามา
เลา่ ใหฟ้ งั เกดิ ความสลดสงั เวช เพราะบา้ นนม้ี คี ณุ ตอ่ พระสงฆม์ ากมายกา่ ยกอง เลยยอ้ นกลบั มาจำ� พรรษา
ท่ีบ้านหนองผอื น้ีอีก…”
(ความลึกลบั ซบั ซอ้ นของจติ วิญญาณ หนา้ ๓๒๒)
ในพรรษานน้ั เอง เจา้ หนา้ ทอ่ี นามยั ไดน้ ำ� ยาถา่ ยมาใหพ้ ระเณรในวดั ฉนั เพอื่ อะไรกล็ มื เสยี พระเณร
องคอ์ นื่ ๆ ฉนั แลว้ กถ็ า่ ยปกตติ ามทเี่ จา้ หนา้ ทก่ี ำ� หนดไว้ สว่ นทา่ นอาจารยห์ ลงั จากฉนั ไปแลว้ เกดิ ถา่ ยถงึ ๒๕ หน
และอาเจยี นอกี ๒ หน
“…เวลาอาเจยี นน่ี มนั พงุ่ ไปตดิ ฝาโนน่ นะ ความแรงของมนั อาเจยี นนเ่ี ศษอาหารนพี่ งุ่ จากนต้ี ดิ ฝา ทนี ี้
รา่ งกายกอ็ อ่ นลงทนั ทเี ลยนะ มนั จะไปละเหน็ ไดช้ ดั ทเี ดยี ว ออ่ นลงๆ อยา่ งรวดเรว็ แลว้ ความรบั ผดิ ชอบของ
รา่ งกายสว่ นตา่ งๆ ทอี่ ยใู่ นตวั ของเรานน้ี ะ ขา้ งลา่ งกข็ น้ึ มา ขา้ งบนกล็ งไป ลงไปตรงกลางนนี่ ะ ความรบั ผดิ ชอบ
ของจติ ทซี่ า่ นออกไปตามรา่ งกายสว่ นตา่ งๆ นหี้ ดตวั เขา้ มาอยา่ งรวดเรว็ ทเี ดยี ว ขา้ งลา่ งกข็ น้ึ มาน่ี เรานงั่ อยู่
เขยี งสว้ ม แตม่ นั แปลกอยนู่ ะทไ่ี มล่ ม้ กม็ นั รตู้ วั อยนู่ ไ่ี มไ่ ดเ้ ผลอไปไหน เวลามนั หดเขา้ มา มนั หดเขา้ มาตรงกลาง
ศรี ษะเรานกี้ ล็ งมาน้ี ขา้ งลา่ งก็ขึน้ มามาอยตู่ รงกลาง
207
จากนน้ั มากป็ ลอ่ ยเลยหมด รา่ งกายกเ็ ปน็ เหมอื นทอ่ นไมท้ อ่ นฟนื ตาไมใ่ ชม่ นั ตาบอดนะ มนั เลยบอด
คอื ฟงั แตว่ า่ ทอ่ นไมท้ อ่ นฟนื กแ็ ลว้ กนั เถอะ ตาจงึ ไมม่ คี วามหมาย ตากเ็ ปน็ ฟนื ไปหมด หเู ปน็ ฟนื ไปหมดนนั่ แหละ
คอื ไม่มีคำ� วา่ บอด มนั เลยบอด เพราะบอดเช่นเราหลับตาน้ีเรายงั เห็นด�ำๆ หูหนวกเราอุดหเู รานีย้ งั ได้ยิน
เสยี งออ้ื ๆ ของมนั อนั นี้มันเปน็ ทอ่ นไมท้ ่อนฟืนไปเลย ประสาทสว่ นตา่ งๆ หมด นน่ั ฟงั ซิ แล้วกเ็ ปน็ ทอ่ นไม้
ไปหมด
เวทนาของกายทมี่ ันเป็นอยา่ งสาหัสน้ันก็ดับวบู หมดเลยไมม่ ีอะไรเหลือ รา่ งกายดบั ทกุ ขเวทนาใน
รา่ งกายทม่ี นั ออ่ นลงมา ตอนมนั จะตายนน่ั ละทรี่ า่ งกายเวทนาทมี่ นั เปน็ อยา่ งสาหสั นน่ั ละมนั ออ่ นตวั ลงๆ คอื
เวทนามนั เตม็ ทแี่ ลว้ มนั ออ่ นตวั ลงๆ คอื มนั จะไป พอออ่ นตวั ลงมนั กเ็ ขา้ ไปจดุ กลาง แลว้ ทกุ ขเวทนาทเ่ี ปน็ อยา่ ง
สาหสั กด็ บั วบู ลงพรอ้ มกนั กบั กายหมดความหมายนะ พอกายหมดความหมาย ทกุ ขเวทนากห็ มดความหมาย
หมดไมม่ อี ะไรเหลอื เลย นน่ั ฟงั ซิ ยงั เหลอื แตค่ วามรอู้ นั เดยี วเทา่ นน้ั ความรนู้ น้ั เรากพ็ ดู ไมถ่ กู นะ คอื ตอนที่
มนั ผ่องใส เรากร็ ูว้ ่ามันผอ่ งใส แต่กอ่ นรู้กันทกุ ระยะๆ แต่ตอนน้ันค�ำวา่ ผ่องใสหรือเศรา้ หมองมนั ก็ไมม่ ี
ในตอนท่วี า่ มนั จะตายนัน้ นะ่ กเ็ รื่อยมาจนกระท่ังทุกวนั น้ีแหละจะวา่ อะไร มนั เป็นไปละ่
ทนี พี้ อมนั มสี กั แตว่ า่ รเู้ ทา่ นน้ั แตม่ นั แปลกอยนู่ ะ สงั ขารมนั ยงั ใชไ้ ดอ้ ยนู่ ะ ความปรงุ ของจติ ยงั ใชไ้ ดอ้ ยู่
ทงั้ ๆ ทตี่ า หู จมกู ลนิ้ กาย ทกุ สว่ นมนั เปน็ ทอ่ นไมท้ อ่ นฟนื ไปหมดแลว้ หมดความหมายแลว้ แตท่ ำ� ไมสงั ขารนี้
อยใู่ นวงขนั ธม์ นั ปรงุ ได้ มนั เหน็ ไดช้ ดั ๆ นจ่ี ะวา่ ยงั ไง ถา้ วา่ ขดั แยง้ กนั ตรงไหนกย็ อมรบั วา่ มนั ขดั แยง้ เพราะ
มนั ปรงุ ไดอ้ ยนู่ ี่ รา่ งกายทกุ สว่ นมนั หมดความหมายไปแลว้ แตค่ วามปรงุ อนั นห้ี รอื มนั เกย่ี วกบั จติ อยา่ งวา่ นะ
เพราะปรงุ ออกมามนั กอ็ อกมาจากจติ สญั ญากอ็ อกมาจากจติ กถ็ กู มนั ปรงุ ของมนั วา่ หอื จะไปเดยี๋ วนเี้ ชยี วหรอื
ตอนมนั หดเขา้ มาแลว้ เรยี บรอ้ ยหมดทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ ง เหมอื นยงั เปอรเ์ ซน็ ตเ์ ดยี ว เรยี กวา่ ๙๙% กา้ วเขา้ มาถงึ
๙๙% พอ ๑๐๐% กด็ ดี พบั ออกเลย ประโยคหลงั ประโยคสดุ ทา้ ยกจ็ ติ เคลอื่ นออก แตน่ ยี้ งั ไมเ่ คลอื่ น แตม่ นั
ปรงุ ไดท้ งั้ ๆ ทม่ี แี ตค่ วามรทู้ สี่ กั แตว่ า่ รู้ รา่ งกายกห็ มดความหมาย เวทนากห็ มดความหมาย ไมม่ อี ะไรเหลอื แลว้
กเ็ หลือแต่สกั แต่วา่ รู้ แลว้ มีอันหนึง่ ปรุงขึน้ มาวา่ หอื จะไปเดยี๋ วนีเ้ ชยี วหรอื เอ้า ไปก็ไปวา่ ง้ันนะ
แปลกอยนู่ ะ เอา้ ไปกไ็ ป กำ� หนดปบ๊ั ลงไปอกี เหมอื นกบั จะเสรมิ ใหม้ นั ไป จะชว่ ยใหม้ นั ไปเลย เอา้ จะไป
กไ็ ป มันกต็ ัง้ ท่าไป ตงั้ หนา้ ไปพดู งา่ ยๆ นะ แต่แลว้ มันกลบั ไปสนบั สนุนกนั พอจ่อจิตเขา้ ไปตงั้ ท่าจะไปอยนู่ ี้
อยกู่ บั ผรู้ เู้ ทา่ นนั้ ไมไ่ ดอ้ ยกู่ บั อะไร เทา่ นน้ั แหละ แลว้ ทำ� ไมความรบั ผดิ ชอบของจติ นซ้ี า่ นออกไปอกี นะ แทนที่
มนั จะไปกลบั ไมไ่ ป ซา่ นออกไปอกี นะ ทางนกี้ ข็ น้ึ มา ทางนนั้ กล็ งไปขา้ งลา่ ง ลงไปทว่ั สรรพางค์ ออกทวั่ สรรพางค์
รา่ งกายอยา่ งรวดเรว็ เลย หอื ไมไ่ ปหรอื ไมไ่ ปกอ็ ยซู่ วี า่ งนั้ มนั ไมเ่ หน็ เสยี ดายหงึ หวงอะไรเลย เอ๊ มนั กค็ ดิ ไดน้ นี่ ะ
มนั แปลกอย่นู ะ สงั ขารนมี้ นั ปรงุ ได้
ทนี พี้ อความรนู้ มี่ นั ซา่ นออกไปทวั่ สรรพางคร์ า่ งกายแลว้ ตากเ็ รม่ิ รวู้ า่ มนั ฝา้ ฟาง หกู เ็ รมิ่ รเู้ รมิ่ ไดย้ นิ เสยี ง
อยา่ งนนั้ ละ นมี่ นั ออกไป พอความรบั ผดิ ชอบมนั ออกไปสอู่ วยั วะสว่ นตา่ งๆ ประสาทสว่ นตา่ งๆ มนั กร็ บั ทราบ
208
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ปา่ บ้านตาด จ.อดุ รธานี
ของมนั แตก่ อ่ นนเี้ งยี บหมดเลย มแี ตร่ อู้ นั เดยี ว นนั่ ละ ๙๙% ถา้ เปน็ อาการอกี สมมตุ หิ นงึ่ คอื สมมตุ สิ ดุ ทา้ ย
ก็ว่าแสดงอาการสุดท้าย เปอร์เซ็นต์ที่ร้อยก็เรียกว่าแย็บ ความเคลื่อนของจิตที่ออกจากร่างนี้ไปเลย
ร้อยเปอรเ์ ซ็นต์ เขาเรยี กว่าตายเลย
นก่ี ท็ ำ� ใหค้ ดิ เหมอื นกนั วา่ คนเราถา้ สตดิ ๆี มสี ตอิ ยแู่ ลว้ เราจะทราบ เวลาตายนี้ คนเวลาจะตายจรงิ ๆ
เวทนาจะดบั หมดนะ เวทนาจะไมเ่ หลอื เลย ทกุ ขเวทนาจะดบั หมด ถา้ จะตายจรงิ ๆ ในขณะทจ่ี ะตาย กอ่ นจะ
ตายนน้ั จะเหน็ ชดั เจนวา่ เวทนานดี้ บั หมดแลว้ จติ ถงึ จะเคลอ่ื นตวั ออก จติ ดวงนเี้ คลอ่ื นออกละ แตน่ ม้ี นั ไมร่ ู้
อยา่ งนั้นซคิ นเรา บางทีทงึ้ เน้อื ทง้ึ ตวั เลยไม่รู้ว่าทุกขเวทนาเปน็ ยงั ไง มนั หมดสติสตงั ไปเลยนั้นกม็ เี ยอะ
ถา้ มีสตแิ ล้วก็อยา่ งวา่ นต่ี ้องรู้ เวลาจะตายจรงิ ๆ นี้ ทุกขเวทนาตอ้ งดบั หมดไม่มอี ะไรเหลือ แลว้ จติ ถงึ จะ
เคล่อื นออก นัน่ หมายถึงการถ่ายทวี่ ่าถ่าย ๒๕ หนน้ี…”
(ความลึกลับซบั ซ้อนของจติ วิญญาณ หนา้ ๑๘๘–๑๙๐)
คำ� เทศนข์ องทา่ นอาจารยเ์ กย่ี วกบั เรอ่ื งการปว่ ยครงั้ แรกทบี่ า้ นกระโหม-โพนทอง ดว้ ยโรคเจบ็ ขดั ใน
หวั อกซงึ่ มคี นตายกนั มากนน้ั ทา่ นอาจารยย์ งั ตดิ ปญั หาอยกู่ บั ความผอ่ งใสทเ่ี รยี กวา่ จติ อวชิ ชา พอโรคกำ� เรบิ
รนุ แรงขนึ้ ราวกบั วา่ จะใหต้ ายไดจ้ รงิ ๆ ทา่ นจงึ แสดงออกซงึ่ ความอาลยั อาวรณย์ งั ไมอ่ ยากตาย เพราะถา้ ตาย
ตอนน้ี จะต้องไปเกดิ ในสุทธาวาส ๕ ช้นั ชน้ั ใดชน้ั หน่ึงเปน็ แน่
หลงั จากขนึ้ วดั ดอยธรรมเจดยี อ์ กี ครงั้ ปญั หาเรอื่ งจติ อวชิ ชาจงึ เขา้ ใจกนั ได้ เมอ่ื ทา่ นไดล้ งจากวดั ดอยฯ
มาจำ� พรรษาทว่ี ดั หนองผอื และลม้ ปว่ ยลงทนี่ นั่ ดว้ ยโรคถา่ ยทอ้ ง ๒๕ หน อาเจยี นอกี ๒ หน เปน็ ตายมอี าการ
เทา่ กนั ดว้ ยเหตทุ ว่ี า่ กจิ ในพระศาสนาไดส้ น้ิ สดุ ลงแลว้ พรหมจรรยไ์ ดป้ ระพฤตจิ บแลว้ ในสภาวะเชน่ นน้ั ทา่ นจงึ
ไม่ได้แสดงความอาลัยอาวรณ์อะไรออกมาในความทไ่ี มอ่ ยากตายอย่างกบั การป่วยหนกั ครัง้ แรก เพราะ
ทราบแนช่ ดั ประจกั ษใ์ จวา่ การบวชไดบ้ รรลจุ ดุ ประสงคท์ ตี่ ง้ั ใจไวแ้ ลว้ การเปน็ อยหู่ รอื ตายจงึ มนี ำ้� หนกั เทา่ กนั
ไมม่ อี นั ใดมากดถว่ งใจทา่ นอกี ตอ่ ไป หากเอาไวไ้ มอ่ ยเู่ พราะธาตขุ นั ธห์ นกั มาก ทา่ นกพ็ รอ้ มจะตายไดท้ กุ เมอ่ื
ความคิดเม่อื ไปเยีย่ มพระป่ วย
“…เมอ่ื วานนกี้ ไ็ ดไ้ ปเยย่ี มพระปว่ ย โห สลดเหมอื นกนั นะ จงึ พดู ออกมา จะวา่ บา้ กต็ าม วา่ อาจหาญกต็ าม
วา่ เวลาเราจะตายอยา่ มาทำ� เราอยา่ งนน้ั เปน็ อนั ขาดนะ อะไรตอ่ อะไรระโยงระยางเตม็ จมกู มนั ทนอยไู่ ดจ้ ะทน
ทนไมไ่ ดจ้ ะไป อยา่ เอาอะไรมาทรมานนะ สง่ิ เหลา่ นไี้ มใ่ ชเ่ ปน็ สงิ่ ดี เปน็ สงิ่ ทรมานทสี่ ดุ ยง่ิ เปน็ ผปู้ ฏบิ ตั กิ ำ� จดั
กเิ ลสใหห้ มดไปจากใจดว้ ยแลว้ สง่ิ เหลา่ นมี้ นั จำ� เปน็ อะไรวา่ งนั้ เลยนะ มนั เหน็ ประจกั ษอ์ ยใู่ นหวั ใจเจา้ ของนแี่ ลว้
สงสัยอะไร ลวดลายของความบริสุทธิ์ของใจเปน็ ยังไง ลวดลายของสมมุตเิ ป็นยงั ไง มนั ร้กู ันหมดแล้วนี่
จะเอามาบบี บงั คบั กนั ยงั ไง ไมส่ งสยั วา่ ทา่ นจะเสยี ทา่ เสยี ที เรอื่ งสตปิ ญั ญามนั เปน็ กริ ยิ าอนั หนง่ึ เปน็ สมมตุ ิ
209
เพื่อเครื่องใช้เท่านั้น ความบริสุทธิ์เป็นธรรมชาติที่บริสุทธิ์ไม่ข้ึนกับอะไร โรคภัยไข้เจ็บจะเป็นขนาดไหน
แบบใดกต็ าม มนั กเ็ ป็นเรอื่ งของธาตุของขนั ธ์ เปน็ เรอื่ งของสมมุติท้งั นั้น ไปเก่ยี วขอ้ งกับจิตวิมตุ ติไมไ่ ด้
นนั่ ฟงั ซิ เพราะฉะนน้ั จงึ ไม่ควรใหท้ ่านทรมาน จะเปน็ ผ้ใู ดก็ตาม โอย๊ ดูแล้วทุเรศนะเรา
นเี่ คยพดู กบั หมกู่ บั เพอื่ นเสมอ เวลาเปน็ หนกั เขา้ บอกวา่ ยาหยดุ นะ ใหห้ ยดุ วา่ งนั้ เลยนะ แลว้ ใครอยา่ มา
แตะตอ้ งกายนะ อยา่ มาแตะ จะทำ� หนา้ ทวี่ าระสดุ ทา้ ยพดู งา่ ยๆ วา่ เอาไวล้ วดลายใหเ้ ตม็ ทใ่ี นหวั ใจเจา้ ของนเ่ี สยี
ว่างั้นก็ได้ไมผ่ ดิ เพราะไมส่ ะทกสะทา้ นในเร่ืองเหล่านน้ี ่นี ะ กลัวก็ไมก่ ลวั กลา้ ก็ไม่กล้า อยู่ตามความจริง
ไปตามความจรงิ ไมส่ งสยั อะไรทงั้ นนั้ เรอื่ งเหลา่ นมี้ นั อะไร สมมตุ กิ ร็ กู้ นั อยวู่ า่ สมมตุ ิ เรยี นมากเ็ รยี นสมมตุ ิ
ปฏิบตั ิก็ปฏิบัติให้รสู้ มมุติ หากวา่ รกู้ ันแล้วจะสงสยั กนั อะไร จะหลงกันอะไร ใหม้ ันเห็นชัดๆ อยา่ งน้ันซิ
นักปฏบิ ัติ นี่ไปเห็นแล้ว โห ทุเรศ สะดุดใจกก๊ึ เลย เราไปเหน็ แล้ว เอาไปทรมานอะไรนักหนา
ดมู ันจะไปไมร่ อดแล้วเหรอ ธาตขุ นั ธ์จะไม่อยแู่ ล้วเหรอ ก็ปล่อยเสียซิ ปล่อยเลย ไม่มีคำ� วา่ สะทก
สะทา้ นละ ขอใหม้ นั ถงึ ขน้ั นน้ั เถอะนะ่ รายใดกต็ าม หมน่ื ๆ แสนๆ ลา้ นๆ รายกจ็ ะไมม่ แี มร้ ายเดยี วทจี่ ะมาสงสยั
ในเรอื่ งความเปน็ ความตายของตวั เอง แลว้ จะมาสะทกสะทา้ นกบั เรอ่ื งความเปน็ ความตายอนั นไ้ี มม่ ี เพราะ
เปน็ ความจรงิ ดว้ ยกนั แล้ว..."
(ก้าวเดินตามหลกั ศาสนธรรม หนา้ ๒๖๘–๒๖๙)
210
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดปา่ บา้ นตาด จ.อดุ รธานี
-๘-
ผูพ้ าด�ำเนิน
ปกตขิ องทา่ นอาจารยค์ อื อยตู่ ามลำ� พงั ซง่ึ เมอื่ กอ่ นนท้ี า่ นพอทำ� ได้ แตภ่ ายหลงั เมอ่ื ทา่ นพระอาจารย์
มนั่ มรณภาพแลว้ พระเณรตา่ งกแ็ ยกยา้ ยกนั ไป สำ� หรบั ทา่ นนน้ั ใชเ้ วลาประมาณ ๗ ปี (พ.ศ. ๒๔๙๒–๒๔๙๙)
จึงได้มาอยู่วดั ป่าบ้านตาด
“…แตก่ ่อนเราไม่เคยสนใจกับใคร มีพอ่ แมค่ รอู าจารย์เป็นร่มโพธริ์ ่มไทรและช่วยเราดว้ ย พอขึ้นไป
หาทา่ นเพอื่ จะลาไปเทยี่ ว กค็ รองผา้ ขนึ้ ไป ถา้ ไปปรกึ ษาปรารภธรรมดานน่ั ไมไ่ ดค้ รองผา้ หรอก เปน็ ธรรมดา
คอื กอ่ นจะไปทไ่ี หนคยุ กนั ไปเรอื่ งนน้ั เรอ่ื งนแ้ี ลว้ กป็ รกึ ษาปรารภทา่ นเสยี กอ่ น เราไมเ่ คยลาทา่ นไปเลยทเี ดยี ว
ทางทา่ นๆ ใหโ้ อกาสแลว้ นน่ั ละ ทนี เ้ี วลาจะลาทา่ นไปเทย่ี ว เราครองผา้ ‘จะไปทไ่ี หนทนี่ ’ี่ ทา่ นกว็ า่ ‘จะไปกอ่ี งค์
ไปกบั ใคร’ ‘ไปองคเ์ ดยี ว’ ‘เออ้ นนั่ แหละด’ี ทา่ นชว่ ยทนั ทนี ะ ‘ใครอยา่ ไปยงุ่ ทา่ นมหานะ ใหท้ า่ นมหาไปองคเ์ ดยี ว
สนกุ ด’ี ทา่ นวา่ ทา่ นพดู อยา่ งนนั้ ใครจะไปกลา้ ละ่ แลว้ ทา่ นเปน็ รม่ โพธร์ิ ม่ ไทรอยา่ งนนั้ อยแู่ ลว้ เรากไ็ ปสะดวกสบาย
ไมไ่ ดค้ ดิ วา่ ใครจะจดจอ้ งมองดเู รา สงั เกตเราจบั เราในแงใ่ ดตอ่ แงใ่ ดละ เรากไ็ ปตามประสปี ระสาของเรา…”
(แสวงโลก แสวงธรรม หนา้ ๔๙)
“…ทา่ นลว่ งไปน้ี โอโ้ ห ปรากฏวา่ เหมอื นฟา้ ดนิ ถลม่ เชยี วนะ พระเณรแตกกระจดั กระจาย เกาะกนั ไมต่ ดิ
เปน็ เวลาตง้ั ๓ ปี ๔ ปี แตกขนาดนน้ั นะ จงึ เปน็ สงิ่ ทจี่ ำ� ไมล่ มื ละ ใครอยไู่ หนกแ็ ตกกระจดั กระจายไปหาครู
หาอาจารย์ ตา่ งองคต์ า่ งไป แตกกนั ไปเพราะเกาะกนั ไมค่ อ่ ยตดิ ระยะนน้ั ไมต่ ดิ พอ ๓-๔ ปมี าน้ี ครบู าอาจารย์
ผใู้ หญ่ เชน่ อยา่ งหลวงปฝู่ น้ั ทา่ นกม็ าอยเู่ ปน็ หลกั หลวงปขู่ าวกม็ าอยเู่ ปน็ หลกั กเ็ ขา้ เกาะตดิ ๆ เรอื่ ยไปละ…”
(รากแก้วของศาสนา หน้า ๑๕๙)
“…พระเณรแตกกระจดั กระจายกนั ไป กวา่ จะเกาะกนั ไดก้ ็ ๔ ปี ๕ ปี อยา่ งหลวงปขู่ าววดั ถำ�้ (หมายถงึ
วดั ถำ�้ กลองเพล) ๔ ปี ๕ ปี ทา่ นถงึ ไดม้ าอยวู่ ดั ถำ�้ กลองเพล แตก่ อ่ นทา่ นกอ็ ยตู่ ามปา่ ทางอำ� เภอสวา่ ง หมเู่ พอ่ื น
กเ็ ขา้ ทา่ นไมค่ อ่ ยตดิ ครบู าอาจารยท์ งั้ หลายกแ็ ยกยา้ ยกนั ไป อยา่ งหลวงปอู่ อ่ นกม็ าอยทู่ ห่ี นองบวั บาน ทแี รก
กไ็ ปอำ� เภอกมุ ภวา แลว้ กโ็ ยกยา้ ยมาน้ี เราเองกร็ ะเหเรร่ อ่ นไปตามประสปี ระสาของเรา แลว้ กไ็ ดม้ าอยทู่ น่ี ี่
(วัดป่าบ้านตาด) ท่านอาจารย์ฝั้นก็อยู่ท่ีอ�ำเภอพรรณา บรรดาพระเณรทั้งหลายก็ได้เกาะได้อาศัยท่าน
เร่อื ยมา…”
(แสวงโลก แสวงธรรม หนา้ ๑๘๕)
211
“…นอ่ี ยากใหห้ มเู่ พอ่ื นรเู้ หน็ นนี่ า ตง้ั แตเ่ กย่ี วกบั หมเู่ พอ่ื นมานเ้ี ปน็ ๓๐ กวา่ ปแี ลว้ แหละ อยา่ งพอ่ แม่
ครอู าจารยม์ รณภาพไปกไ็ ด้ ๓๐ กวา่ ปแี ลว้ นี่ เรมิ่ แบกภาระมาตงั้ แตโ่ นน้ ละ พอพอ่ แมค่ รอู าจารยม์ รณภาพปบุ๊
เทา่ น้นั หมูเ่ พื่อนกเ็ กาะพรบึ เลยเต็มไปหมด…”
“…พอทา่ นลว่ งพบั๊ เทา่ นน้ั แหละรมุ เลย ตง้ั แตโ่ นน้ มาจนปา่ นนคี้ ดิ ดซู ิ ขโมยหนไี ปไหนกร็ มุ ๆ ไมร่ กู้ คี่ รงั้
กหี่ นแลว้ ทผ่ี มขโมยหนจี ากหมเู่ พอื่ น เพราะอธั ยาศยั ของผมเปน็ อยา่ งนน้ั น่ี อยสู่ บายๆ วนั ทง้ั วนั ไมไ่ ดพ้ บใคร
กต็ าม พบแตเ่ จา้ ของเทา่ นนั้ พอใจแลว้ ไมส่ นใจกบั อะไรเลย ถา้ พดู ถงึ วา่ ปลอ่ ย มนั ปลอ่ ยขนาดนน้ั แหละ เพราะ
เรยี นมนั เสียพอ ปฏิบตั ิมนั พอ รูม้ นั จนกระท่ังเต็มหวั ใจแลว้ สงสยั อะไรในโลกน้ีว่างั้นเลย นก่ี ห็ มู่เพื่อนรมุ
หากขโมยหนกี ลบั เปน็ ตกนรกแลว้ ผมนจี่ มอยใู่ ตก้ น้ เทวทตั โนน่ แหละ ขโมยหนจี ากหมจู่ ากเพอื่ นตงั้ แตเ่ รม่ิ แรก
โนน่ อยมู่ นั ไมส่ บาย มหี นงึ่ มสี องกม็ คี วามรบั ผดิ ชอบกนั อยใู่ นนนั้ แหละตามสญั ชาตญาณ มมี ากเขา้ ไปเทา่ ไร
กต็ อ้ งรบั ผดิ ชอบมาก หนกั มากเขา้ ไป ขโมยหนกี ไ็ มพ่ น้ ไปอยไู่ มก่ วี่ นั แหละ สองอาทติ ยส์ ามอาทติ ยเ์ ดย๋ี วรมุ
ไปอกี แลว้ สดุ ท้ายก็เลยเกาะกนั เต็มเร่อื ยมาอย่างนลี้ ะ…”
(แสวงโลก แสวงธรรม หนา้ ๔๙–๕๐)
ความส�ำคัญของครบู าอาจารย์
ความสำ� คญั ของครบู าอาจารยท์ จี่ ะเปน็ ผใู้ หอ้ บุ ายสงั่ สอนใหป้ ฏบิ ตั ถิ กู ทางโดยไมต่ อ้ งเสยี เวลาทำ� ไป
แบบด้นเดาและลม้ ลกุ คลกุ คลานนั้น ท่านพระอาจารย์มัน่ กไ็ ด้แสดงไวแ้ กพ่ ระมหาเถระเมือ่ ถกู ถามปญั หา
เก่ยี วกบั เรื่องน้ีว่า
พระมหาเถระ “…ผมยงั สงสยั อยอู่ กี เปน็ บางขอ้ คอื ทว่ี า่ พระสาวกทา่ นทลู ลาพระศาสดาออกไปบำ� เพญ็
อยใู่ นทต่ี า่ งๆ เวลาเกดิ ปญั หาขน้ึ มากก็ ลบั มาเฝา้ ทลู ถามเพอื่ ทรงชว่ ยชแ้ี จงปญั หานน้ั ๆ จนเปน็ ทเี่ ขา้ ใจ แลว้ ทลู
ลาออกบำ� เพญ็ ตามอธั ยาศยั นนั้ เปน็ ปญั หาประเภทใดพระสาวกจงึ ไมส่ ามารถแกไ้ ขไดด้ ว้ ยตวั เอง ตอ้ งมา
ทลู ถามใหพ้ ระองค์ทรงชว่ ยชแี้ จงแก้ไข…”
หลวงปมู่ นั่ “…เมอื่ มผี ชู้ ว่ ยใหเ้ กดิ ผลรวดเรว็ โดยไมต่ อ้ งเสยี เวลานาน นสิ ยั คนเราทช่ี อบหวงั พง่ึ ผอู้ น่ื
ยอ่ มจะตอ้ งดำ� เนนิ ตามทางลดั ดว้ ยความแนใ่ จวา่ ตอ้ งดกี วา่ ตวั เองพยายามไปโดยลำ� พงั นอกจากทางไกล
ไปมาลำ� บากจรงิ ๆ ก็จ�ำต้องตะเกียกตะกายไปด้วยกำ� ลังสติปญั ญาของตน แม้จะชา้ บา้ งก็ทนเอา เพราะ
พระพทุ ธเจา้ ผทู้ รงรเู้ หน็ โดยตลอดทว่ั ถงึ ทรงแกป้ ญั หาขอ้ ขอ้ งใจ ยอ่ มทำ� ใหเ้ กดิ ความกระจา่ งแจง้ ชดั และ
ไดผ้ ลรวดเรว็ ผดิ กบั ทแ่ี กไ้ ขโดยลำ� พงั เปน็ ไหนๆ ดงั นนั้ บรรดาสาวกทมี่ ปี ญั หาขอ้ งใจจงึ ตอ้ งมาทลู ถามใหท้ รง
พระเมตตาแก้ไขเพ่ือผ่านไปได้อย่างรวดเร็วสมปรารถนา
212
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ปา่ บา้ นตาด จ.อดุ รธานี
ความมคี รอู าจารยส์ ง่ั สอนโดยถกู ตอ้ งแมน่ ยำ� คอยใหอ้ บุ ายทำ� ใหผ้ ปู้ ฏบิ ตั ติ ามดำ� เนนิ ไปโดยสะดวก
ราบรืน่ และถึงเรว็ ผิดกับการดำ� เนนิ ไปแบบสุ่มเดาโดยล�ำพังตนเองอยู่มาก…”
(ประวัติท่านพระอาจารยม์ นั่ ภูรทิ ตั ตเถระ หนา้ ๒๒๐)
ทา่ นอาจารย์ได้เทศนเ์ ก่ียวกับเรือ่ งนไี้ ว้ว่า
“…เวลาเราอยกู่ บั อาจารย์ มรรค ผล นพิ พาน ดเู หมอื นจะเออ้ื มมอื ถงึ ทำ� อะไรกเ็ ปน็ ชนิ้ เปน็ อนั ปรากฏ
ผลขึน้ มาเปน็ ลำ� ดับ เม่ือจากทา่ นไปแล้วไม่เปน็ อย่างนน้ั กลับกลายเปน็ คนละมมุ โลก ถ้าจิตไมม่ ีหลักฐาน
โดยมากตอ้ งเปน็ อยา่ งวา่ นี้ แตถ่ า้ จติ มหี ลกั ฐานคอื มสี มาธแิ ละมปี ญั ญารกั ษาตวั อยทู่ ไี่ หนกด็ แี ละเปน็ ประโยชน์
ถา้ มขี อ้ ขอ้ งใจเกดิ ขน้ึ ซง่ึ ตนไมส่ ามารถแกไ้ ขได้ ตอ้ งรบี ไปหาทา่ นเพอ่ื รบั การศกึ ษา เมอ่ื ไดร้ บั แกไ้ ขแลว้ โดยมาก
ปัญหาข้อขอ้ งใจยอ่ มขาดสะบัน้ ลงทันทปี ระหนง่ึ ทา่ นช่วยตัดชว่ ยฟนั ให้ สำ� หรบั ผมเองเป็นอยา่ งนนั้ บางที
จากท่านไปเพยี ง ๕-๖ วัน เกิดขอ้ งใจขนึ้ มา จะรอไปอีกสกั ๒-๓ วันไมไ่ ด้ ถา้ เราแก้ปญั หาขอ้ งใจนี้ไมไ่ ด้
จากขณะปญั หาเกดิ ขน้ึ สวา่ งของวนั รงุ่ ขนึ้ ตอนเชา้ ตอ้ งรบี ไปหาทา่ น เพราะขอ้ ขอ้ งใจบางอยา่ งสำ� คญั มาก
เมอื่ เกดิ ขน้ึ แลว้ ตนเองแกไ้ ขไมไ่ ดต้ อ้ งรบี ไปศกึ ษากบั ทา่ น แตข่ อ้ ขอ้ งใจบางอยา่ งไมค่ อ่ ยสำ� คญั นกั แมเ้ กดิ ขน้ึ
แลว้ เราจะรอๆ ไปกย็ งั ได้ ปญั หาทง้ั นเี้ ทยี บกบั โรคบางชนดิ แมเ้ กดิ ขน้ึ แลว้ จะไมร่ บี ดว่ นในการตามหมอกไ็ ด้
แต่โรคบางชนดิ ลงได้เกิดขึน้ แลว้ ถา้ ตามหมอไมม่ า เราต้องไปหาหมอ ไม่เช่นนนั้ จะเปน็ อันตรายตอ่ ชีวติ
ขอ้ ขอ้ งใจชนดิ สำ� คญั นเ้ี มอื่ ปรากฏขน้ึ ถา้ เราไมส่ ามารถแกไ้ ขตนเองได้ ตอ้ งรบี ไปหาครบู าอาจารย์
จะปลอ่ ยใหห้ ายโดยลำ� พงั ยอ่ มเปน็ ไปไมไ่ ด้ ผลปรากฏจากขอ้ ขอ้ งใจซงึ่ ไมย่ อมแกไ้ ขจากอาจารย์ อยา่ งนอ้ ย
กเ็ ปน็ คนเผอเรอหลงๆ ลมื ๆ กลายเปน็ คนบอๆ ไป อยา่ งมากถงึ เปน็ บา้ ไปเลย ทโี่ ลกใหน้ ามวา่ ธรรมแตก โดยมาก
เกิดจากปญั หาข้อข้องใจซึ่งตนไม่รู้วธิ ีแกไ้ ขและไมย่ อมแกไ้ ข ปลอ่ ยไว้นานไปก็ปรากฏผลสองอย่างขึ้นมา
ปญั หาดงั กลา่ วนผี้ มเคยเปน็ ในจติ ของผมมาแลว้ จงึ เรยี นใหบ้ รรดาทา่ นนกั ปฏบิ ตั ทิ ราบไวพ้ อเปน็ แนวทาง…”
(แว่นดวงใจ หน้า ๓๓๕–๓๓๖)
“…การไปศกึ ษาจากทา่ น ไมเ่ พยี งจะศกึ ษาขอ้ อรรถขอ้ ธรรมโดยถา่ ยเดยี ว ยงั ตอ้ งพยายามทำ� ตนให้
เชอื่ งชนิ ตอ่ ขอ้ วตั รปฏบิ ตั คิ อื ทางดำ� เนนิ ทท่ี า่ นพาดำ� เนนิ จนเปน็ ทเี่ ชอื่ งชนิ ตดิ จติ ตดิ ใจและตดิ กายวาจาของเรา
การอยกู่ บั ทา่ นเปน็ เวลานานเปน็ ทางกลมกลนื นสิ ยั และขอ้ วตั รปฏบิ ตั ิ ตลอดคณุ งามความดี ความรู้ ความเหน็
เปน็ การถา่ ยทอดจากทา่ นวนั ละเลก็ ละนอ้ ยจนกลายเปน็ ความมนั่ คงขน้ึ ไดใ้ นตวั ของเรา เพราะการอยกู่ บั ทา่ น
ความปลอดภยั มมี าก โดยมากผเู้ ขา้ ไปหาและศกึ ษากบั ทา่ นยอ่ มไดร้ บั ความเชอ่ื ถอื และเลอ่ื มใส เพราะทา่ นเปน็
ธรรมอยแู่ ลว้ ผเู้ ขา้ ไปอาศยั กย็ อ่ มเปน็ ธรรมตามฐานะของตน นอกจากนนั้ ยงั เปน็ ความเคยชนิ ตอ่ การระวงั
สำ� รวมอกี ดว้ ย หากวา่ ไดจ้ ากทา่ นไป เราเปน็ ผสู้ นใจตอ่ ธรรมอยู่ กพ็ อจะพยงุ ตวั ไดด้ ว้ ยอบุ ายตา่ งๆ ทไ่ี ดร้ บั จาก
ท่านมา…”
(แวน่ ดวงใจ หนา้ ๓๓๕)
213
“…ความโงเ่ ขลาของเรากเ็ หมอื นกนั หวั ใจมนั มแี ตก่ เิ ลสเตม็ อยนู่ น้ั มนั กเ็ ทา่ กบั คนตาบอด พดู ไมร่ ชู้ อ่ ง
รทู้ าง ไมร่ อู้ รรถรธู้ รรม ไมไ่ ดผ้ มู้ าสงั่ สอนใหร้ อู้ รรถรธู้ รรมแลว้ มนั จะไปไดไ้ หม กอ็ ยา่ งทเี่ ราเหน็ นน่ั นะ่ แมแ้ ต่
มคี มั ภีรใ์ บลานอย่กู ็ยงั ไม่ลงใจทีจ่ ะรับได้ ตอ้ งเขา้ ถงึ ครบู าอาจารยท์ ่ถี กู ตอ้ งแม่นย�ำในภาคประพฤตปิ ฏบิ ตั ิ
ทง้ั เหตทุ ง้ั ผลสมบรู ณบ์ รบิ รู ณ์ ดงั ในสมยั ปจั จบุ นั ยกตวั อยา่ งพอ่ แมค่ รบู าอาจารยม์ นั่ พอเขา้ ไปถงึ หมอบเลย
หวั ใจ ธรรมอยทู่ ไี่ หน กเ็ รยี นคมั ภรี เ์ ดยี วกนั เราไปอยอู่ ยา่ งนนั้ กด็ ทู า่ นทำ� อะไรทำ� อยา่ งไหน ถกู กบั ขอ้ ธรรม
ขอ้ ไหน มีขอ้ ไหนมาเทยี บเคียง เมอ่ื หาทค่ี า้ นไม่ไดแ้ ลว้ ก็ยอมจรงิ ๆ นใี่ นส่ิงท่เี ราพอเทยี บเคยี งได้นะ สว่ นที่
เราเทยี บเคยี งไมไ่ ด้ก็ยกไวบ้ ชู า เช่น สมาธิ ท่านอธิบายหมด ปญั ญาข้นั ใดภมู ิใด จนกระท่ังวิมตุ ตหิ ลดุ พน้
ท่านแสดงให้ฟงั อย่างเปดิ เผยหมด เราหาท่สี งสัยไม่ได้ นน่ั มนั เป็นก�ำลังใจ…”
(ความลึกลบั ซบั ซอ้ นของจติ วิญญาณ หนา้ ๒๕๕)
ดว้ ยเหตนุ ี้ ทา่ นอาจารยจ์ งึ ยอมรบั พระเณรไวอ้ ยดู่ ว้ ย เมอ่ื เปรยี บเทยี บกบั ตอนทที่ า่ นเสาะแสวงหา
ครูบาอาจารยแ์ ลว้ ได้ไปขออยู่กบั ท่านพระอาจารย์ม่นั เป็นครั้งแรก
“…การรบั หมเู่ พอ่ื นไวก้ ด็ ว้ ยความสงสารเหน็ อกเหน็ ใจ เทยี บหวั ใจเราหวั ใจทา่ นทงั้ หลายใสก่ นั ดงั ทเี่ รา
เคยพดู ใหฟ้ งั วา่ ไปเสาะแสวงหาครบู าอาจารยน์ ี้ แหม แทบลม้ แทบตาย พอไปถงึ หลวงปมู่ น่ั เทา่ นนั้ ละ ไมอ่ ยาก
ได้ยนิ เลยค�ำทีว่ ่า นี่ ทน่ี ่เี ต็มแล้ว รบั ไม่ได้แล้ว กลวั ว่าหัวอกมันจะแตก ถึงขนาดนัน้ เรายังไม่ลมื นะค�ำพูด
ของทา่ น คำ� นนั้ เปน็ สดๆ รอ้ นๆ วา่ ‘น่ี พอดนี ะน่ี เมอื่ วานนท้ี า่ นเนตรไปจากน้ี แลว้ วนั นท้ี า่ นมหากม็ า ไมเ่ ชน่ นน้ั
กไ็ มไ่ ดอ้ ยู่ กฏุ ไิ มว่ า่ ง’ นนั่ ฟงั ซทิ า่ นพดู อยู๋ มนั เสยี วจะตายเขา้ ถงึ หวั ตบั โนน่ นะ่ ทง้ั ๆ ทจี่ ะไดอ้ ยอู่ ยนู่ ะ ฟงั ซิ
นลี่ ะน�ำมาพินิจพิจารณาถึงหมูเ่ พ่ือน เพอื่ นฝูงทง้ั หลาย มากนอ้ ยก็ทนเอาๆ นอกจากมนั เหลอื กำ� ลงั แลว้ …”
(ความลกึ ลับซับซ้อนของจติ วิญญาณ หนา้ ๓๔๐)
กวา่ จะเป็นวัดป่ าบา้ นตาด
“…เดอื นเมษายน (ปี ๒๔๙๓) ไปอยใู่ นปา่ ในเขาทวี่ า่ (ทา่ บอ่ หนองคาย) นนั่ ละ พอหลงั จากนน้ั กก็ ลบั
มาสกลนคร กข็ ้นึ ไปวดั ดอยธรรมเจดยี ์น้นั มนั กก็ ้าวไปเดือนหกแล้วนนั่ มาถึงนเ้ี ป็นเดือนหก แลว้ ก็ไปอยู่
วัดดอยธรรมเจดยี น์ น่ั ลงจากวัดดอยฯ กเ็ ปน็ เดอื นหกดบั แล้ว กม็ าอยู่ (วดั ) สทุ ธาวาส ๒-๓ คืน กห็ นีไป
อ.วารชิ ภมู ิ (จงั หวดั สกลนคร) คดิ วา่ จะไปจำ� พรรษาทน่ี น่ั ภเู ขานนั้ แตก่ ม็ าทราบเสยี วา่ วดั หนองผอื ไมม่ พี ระเลย้
มหี ลวงตา ๒-๓ องค์ เขามาเลา่ ใหฟ้ งั เกดิ ความสลดสงั เวช เพราะบา้ นนม้ี คี ณุ ตอ่ พระสงฆม์ ากมายกา่ ยกอง
เลยย้อนกลบั มาจ�ำพรรษาท่ีบ้านหนองผือน้อี กี (เมอ่ื เดอื น ๘ ขึ้น ๘ ค่�ำ ปี ๒๔๙๓) ออกพรรษาแลว้ ถงึ ได้
ออกเท่ียวต่อไปจนกระทัง่ ๓๐ ปี น้ถี ึงไดย้ อ้ นกลับไปอีก เป็นเวลา ๓๐ ปตี ้งั แตจ่ ากหนองผอื ไป…”
(ความลึกลับซบั ซ้อนของจิตวิญญาณ หนา้ ๓๒๒)
214
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดปา่ บา้ นตาด จ.อุดรธานี
“…สำ� หรบั เรากก็ ลบั มาจำ� พรรษาหนองผอื จากนนั้ กไ็ ปหว้ ยทราย (อำ� เภอคำ� ชะอี จงั หวดั มกุ ดาหาร)
หมเู่ พ่อื นกต็ ดิ ตามไปด้วยตง้ั มากมาย น่นั กไ็ ปอยู่ ๔ ปี (จนถงึ ปี ๒๔๙๗) พระเณรกม็ ากอยูง่ ้ันละ อยูต่ าม
บ้านเลก็ บา้ นนอ้ ยเหมอื นกัน อยู่ส�ำนกั เราจรงิ ๆ มสี กั ๑๐ กวา่ องค์…ไม่มาก ทน่ี ัน่ ที่นห่ี ลายแหง่ หลายหน
รวมกันกม็ าก พอเราหนจี ากห้วยทรายมากย็ ุบไปอีกเหมอื นกันส�ำนัก…”
(รากแก้วของศาสนา หน้า ๑๕๙)
จากห้วยทราย ท่านอาจารย์ไปจ�ำพรรษาอยู่ท่ีวัดใกล้กับบริเวณสถานีทดลองการเกษตร อ�ำเภอ
แหลมสงิ ห์ จังหวดั จนั ทบรุ ี กม. ท่ี ๓๔๗ พอออกพรรษา ท่านอาจารย์กไ็ ปอยู่ทีว่ ดั เขานอ้ ย บ้านสามผาน
อำ� เภอทา่ ใหม่ จงั หวดั จนั ทบุรี จนกระทัง่ ปี ๒๔๙๙ ทา่ นอาจารย์จึงได้มาอยทู่ ว่ี ดั ป่าบา้ นตาด
“…สดุ ทา้ ยกม็ าตงั้ ตรงนล้ี ะ…วดั ปา่ บา้ นตาด และตง้ั แตม่ าตง้ั ทแี รกจนปา่ นนพี้ ระเณรกห็ ลง่ั มา แตก่ อ่ น
ไมร่ บั มาก อยา่ งดรี บั แค่ ๑๘ องคอ์ ยเู่ ปน็ เวลาหลายปี ตง้ั แต่ ๒๔๙๙ มาจนกระทงั่ ถงึ ๒๕๑๙ หรอื ๒๕๒๐
มแี ค่ ๑๗–๑๘ องคเ์ ทา่ นน้ั ไมร่ บั มาก จากนน้ั มากค็ อ่ ยๆ เพมิ่ ขน้ึ ๆ เพราะเหน็ วา่ ครบู าอาจารยท์ า่ นลว่ งลบั ไปๆ
หมู่เพ่ือนไมม่ ีท่ีเกาะ เราก็อนุโลมบา้ ง ทนี ้ีก็มากข้ึนโดยลำ� ดบั ปีหน่งึ ถบี ขนึ้ ไปๆ ถบี ขนึ้ ไป สูงขึน้ ไปเร่ือย
สงู จนผดิ หผู ิดตา อยา่ งปีกลาย (พ.ศ. ๒๕๒๗) เท่าไร ๓๕ แน่ะ กอ็ ยา่ งน้นั ซิ…”
(รากแกว้ ของศาสนา หน้า ๑๕๙)
มาตาปิตอุ ปุ ั ฏฐานธรรม
บรรดาท่านผมู้ ีธรรมครองใจหรือใจไดค้ รองธรรม นบั แตน่ อ้ ยไปหามากและมากทส่ี ดุ ดงั เชน่ องค์
สมเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ และพระอรหนั ต์ ทา่ นมกั เสาะแสวงหาแตท่ สี่ งบสงดั เปน็ ตน้ วา่ ปา่ เขาลำ� เนาไพร
อนั ปราศจากผคู้ นพลกุ พลา่ นวนุ่ วาย เปน็ สถานทอี่ ยอู่ าศยั และบำ� เพญ็ เพยี รเรอื่ ยมา เนอ่ื งจากใจทไี่ ดส้ มั ผสั
ธรรมแลว้ น้ี สามารถใหค้ วามสขุ แกผ่ ทู้ รงธรรมนนั้ ไดเ้ พยี งพอ โดยไมจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งไปเสาะแสวงหาความสขุ จาก
บคุ คลใดและอะไรอน่ื อกี แตท่ ท่ี า่ นตอ้ งออกมาเกยี่ วขอ้ งกบั ผสู้ นใจในธรรมมากนอ้ ยนนั้ เปน็ เพราะวาสนา
บารมขี องทา่ นทสี่ รา้ งมาแตห่ นหลงั ชกั นำ� มา เชน่ พระอญั ญาโกณฑญั ญะ ทา่ นไมม่ อี ปุ นสิ ยั ในทางสงั่ สอนผคู้ น
เมอ่ื บรรลธุ รรมแลว้ ทา่ นจงึ หลกี เรน้ ไปอยใู่ นปา่ แตล่ ำ� พงั เพยี งองคเ์ ดยี วทสี่ ระฉทั ทนั ต์ มชี า้ งปา่ คอยอปุ ฏั ฐาก
รกั ษา พอถงึ กาลอายขุ ยั ของทา่ น จงึ ออกจากปา่ มากราบทลู ลาพระพทุ ธเจา้ ซงึ่ พระองคก์ ม็ ไิ ดท้ รงตำ� หนใิ น
การหลีกเร้นอยลู่ ำ� พงั ผเู้ ดียวแต่อย่างใด
สำ� หรบั ทา่ นอาจารยน์ นั้ นบั แตท่ า่ นไดบ้ ำ� เพญ็ ธรรมเตม็ สตกิ ำ� ลงั ความสามารถของทา่ นแลว้ อธั ยาศยั
นกึ นอ้ มไปในทางหลกี เรน้ อยแู่ ตผ่ เู้ ดยี วมกี ำ� ลงั มาก ทา่ นจงึ เสาะแสวงหาอยแู่ ตใ่ นปา่ ในเขา แตไ่ มว่ ายทลี่ กู ศษิ ย์
ทีเ่ ปน็ พระเณรจะติดตามไปพบและขออยอู่ าศยั ด้วยจนได้ แม้ว่าท่านจะขโมยหนไี ปไม่ทราบวา่ กีค่ ร้ังกค่ี รา
215
กต็ าม เมอื่ ทา่ นเหน็ วา่ ทา่ นหนไี มพ่ น้ จรงิ ๆ แลว้ “สำ� นกั สงฆบ์ า้ นหว้ ยทราย” จงึ เกดิ ขนึ้ เปน็ ครงั้ แรก แตก่ เ็ ปน็
ชว่ งเวลาอนั สนั้ เพยี ง ๔ ปี เทา่ นน้ั กล็ ม้ ไป เพราะทา่ นยา้ ยไปจำ� พรรษาอยทู่ างจงั หวดั จนั ทบรุ ี การอยไู่ มเ่ ปน็ ท่ี
ของทา่ นเปน็ ประโยชนด์ กี บั ลกู ศษิ ยท์ เ่ี ปน็ พระเณรเสยี เปน็ สว่ นมาก เนอื่ งจากสามารถตดิ ตามทา่ นไดง้ า่ ย เพราะ
ไมต่ อ้ งหอบขา้ วของพะรงุ พะรงั อะไรมาก เพยี งบรขิ าร ๘ เทา่ นนั้ กส็ ามารถตดิ ตามทา่ นไปไดท้ กุ แหง่ หน จะเปน็
ประโยชนก์ บั ประชาชนญาตโิ ยมอยบู่ า้ งกอ็ ยใู่ นวงแคบๆ ทส่ี ำ� นกั ตง้ั อยแู่ ละหมบู่ า้ นใกลเ้ คยี งทพี่ อจะมารว่ ม
ทำ� บุญไดเ้ ท่านัน้
แตก่ ม็ บี คุ คลสำ� คญั ทท่ี ำ� ใหท้ า่ นอาจารยไ์ ดต้ ง้ั หลกั แหลง่ อยเู่ ปน็ ที่ ทำ� ใหล้ กู ศษิ ยท์ งั้ พระเณรและฆราวาส
สะดวกในการไปทำ� บญุ และฟงั ธรรมคำ� สอนของทา่ น บคุ คลผนู้ น้ั กค็ อื โยมมารดาของทา่ น ดว้ ยบพุ การยี อ่ ม
มีความสนทิ ตดิ พันกับบุตรแตไ่ หนแต่ไรมา ไม่ยกเว้นชาตชิ ัน้ วรรณะใด และเป็นบุคคลส�ำคัญยง่ิ ของบตุ ร
“…เรามคี วามปรารถนาอยา่ งยงิ่ ทจ่ี ะไดเ้ หน็ เดก็ ของชาตใิ นพระพทุ ธศาสนา ซงึ่ เปน็ แหลง่ ทเ่ี ตม็ ไปดว้ ย
วชิ าเครอ่ื งตา้ นทานและปอ้ งกนั ตวั อยา่ งเยยี่ มยอด ไดศ้ กึ ษาและยดึ หลกั ธรรมไปปฏบิ ตั ติ อ่ ตวั เองเทา่ ทคี่ วร
แกฐ่ านะขนึ้ ไปเปน็ ล�ำดับ อย่างน้อยกค็ วรไดร้ ู้วา่ บคุ คลส�ำคญั ของโลกคือใคร ที่ควรส่งเสริมเทดิ ทูนให้สม
เกยี รตขิ องบคุ คลนน้ั ๆ กค็ นสำ� คญั ของโลกนน้ั คอื แดนกำ� เนดิ แหง่ บตุ รธดิ า ไดแ้ กบ่ ดิ ามารดาหนงึ่ ไดแ้ กต่ วั เรา
ผถู้ อื กำ� เนดิ อนั สมบรู ณเ์ ตม็ ภมู มิ นษุ ยห์ นงึ่ นค่ี อื บคุ คลสำ� คญั ของโลก ถา้ ไมม่ องขา้ มไปเสยี จนกลายเปน็ คน
ไมม่ สี าระอะไรตดิ ตวั เลย ทวี่ า่ บดิ ามารดาเปน็ บคุ คลสำ� คญั ของโลกนน้ั เพราะทา่ นเปน็ ผใู้ หก้ ำ� เนดิ และเลยี้ งดู
บุตรธิดามาก่อนใครๆ ในโลก ผู้ท่ีได้รับอุปการะจึงครองตัวเป็นเราเป็นท่านมาได้นับจ�ำนวนเต็มโลกเลย
ถา้ ไม่ใชท่ ่านแลว้ จะไม่มมี นษุ ยห์ ญิงชายทนมชี ีวติ เหลอื อย่ใู นโลกไดเ้ ลยแม้แตค่ นเดียว…”
(หลวงตาสอนเด็ก พิมพ์คร้ังที่ ๒ หนา้ ๑๓๙)
“…มาตาปติ อุ ปุ ฏั ฐานธรรมน้ี พระพทุ ธเจา้ ทรงเคยบำ� เพญ็ ดว้ ยความเคารพเออ้ื เฟอ้ื ตลอดมา แมใ้ น
คราวเสวยพระชาตเิ ปน็ สตั วท์ ถี่ อื วา่ เปน็ ชาตทิ อ่ี าภพั กไ็ มท่ รงลดละ จนถงึ เปน็ ศาสดาสอนโลกกย็ งิ่ ทรงเทดิ ทนู
ธรรมขอ้ นใี้ หป้ ระจกั ษแ์ กโ่ ลกอยา่ งเปดิ เผย ไมท่ รงดดั แปลงแกไ้ ขใหเ้ ปน็ อยา่ งอน่ื เพราะทรงเหน็ วา่ เปน็ ธรรม
อนั ถกู ตอ้ งเหมาะสมอยา่ งยง่ิ แลว้ ทกี่ ลุ บตุ รธดิ าทง้ั หลายผตู้ กอยใู่ นภาวะเปน็ หนบี้ ญุ คณุ ของบดิ ามารดา จะมี
ทางล้างบาปล้างกรรมของตนเสียบ้างพอให้เบาบางลงจากกรรมที่ได้ท�ำให้ท่านได้รับความล�ำบากทรมาน
จนไม่มขี อบเขตจะประมาณได…้ ”
(หลวงตาสอนเด็ก พมิ พค์ ร้งั ที่ ๒ หน้า ๑๑๒–๑๑๓)
“…ภกิ ษุท้ังหลาย บุคคลสองท่านทเี่ รากล่าวว่าอันใครๆ สนองคุณไม่ไดโ้ ดยง่าย คือมารดากบั บิดา
ภิกษุทงั้ หลาย บุคคลพงึ แบกมารดาไว้บนบา่ ข้างหนึ่ง แบกบดิ าไวบ้ นบ่าอีกข้างหนง่ึ ต่างวา่ ผูน้ ้ันมี
อายุยืนถงึ ๑๐๐ ปี ท�ำการบำ� รงุ มารดาบิดาดว้ ยการนวดการบบี และการใหอ้ าบน�ำ้ และมารดาบดิ าพึง
216
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ป่าบ้านตาด จ.อดุ รธานี
ถ่ายอุจจาระปัสสาวะบนบา่ น้ันแล แม้เช่นน้นั ก็ยังไมน่ ับวา่ ไดส้ นองพระคุณท่านไดบ้ รบิ ูรณ์ ก็แตว่ ่าผใู้ ดทำ�
มารดาบดิ าใหต้ ้งั อยูใ่ นคุณความดี มศี รัทธา ศีล ปญั ญา เปน็ ตน้ ผนู้ ั้นชอื่ วา่ ไดส้ นองคณุ ท่านเต็มท่…ี ”
(มาตาปติ ุคุณสูตร)
ดว้ ยความระลกึ ถงึ พระคณุ ของโยมมารดา อยากใหร้ เู้ หน็ และพบความสขุ จากธรรมนเี้ อง ทา่ นอาจารย์
จึงจากหว้ ยทรายมาทบี่ ้านตาด และทดแทนพระคุณของโยมมารดาโดยจัดการบวชชใี ห้ และให้การอบรม
ปฏบิ ตั ภิ าวนา โยมมารดาบวชชเี มอื่ มอี ายคุ รบ ๖๐ ปพี อดี สว่ นโยมบดิ าของทา่ นนน้ั ไดส้ นิ้ ชวี ติ ไปกอ่ นหนา้ น้ี
เมือ่ มอี ายไุ ด้ ๕๕ ปี จากนน้ั ท่านอาจารย์จึงไดพ้ าโยมมารดาไปจำ� พรรษาด้วยที่จงั หวัดจนั ทบรุ ี เปน็ เวลา
๑ พรรษา โยมมารดาได้ลม้ ป่วยลงดว้ ยโรคอัมพาต ทา่ นจงึ พามารักษาที่บา้ นตาด
“…เอา้ ทนี มี้ าวดั นอ้ี กี นน่ั เราปลกู ออ้ ยดำ� ไวใ้ หโ้ ยมแมเ่ ราอยขู่ า้ งๆ กฏุ โิ ยมแม่ โยมแมเ่ ราเปน็ โรคอมั พาต
รกั ษากบั หมออยบู่ า้ นจน่ั ยาของหมอนนั้ เขามอี อ้ ยดำ� ผสม นเ้ี รากไ็ ดเ้ อาออ้ ยดำ� จากหมอมาปลกู ไวส้ ำ� หรบั ผสม
ยาให้โยมแม…่ ”
(หลวงตาสอนเดก็ พิมพค์ ร้ังท่ี ๒ หน้า ๑๐๓)
หมอไดท้ ำ� การรักษาโยมมารดาของท่านอย่ถู ึง ๓ ปี โรคจงึ หายขาด จากการทต่ี อ้ งอย่พู ยาบาล
โยมมารดาเปน็ เวลานาน ท้ังโยมมารดาก็มีอายมุ ากแลว้ การจะหอบห้ิวไปอย่ดู ว้ ยกนั ในสถานท่ีทรุ กันดาร
ตามอธั ยาศยั เดมิ ทเ่ี คยเปน็ มาของทา่ น กจ็ ะสรา้ งความลำ� บากใหก้ บั โยมมารดามาก ทา่ นอาจารยจ์ งึ ดำ� รทิ จ่ี ะ
สรา้ งวดั ขนึ้ ประจวบกบั ในเวลานน้ั ชาวบา้ นตาดกไ็ ดย้ นิ กติ ตศิ พั ทก์ ติ ตคิ ณุ ของทา่ นอาจารยม์ านานแลว้ มคี วาม
ประสงคอ์ ยากใหท้ า่ นตงั้ วดั ขน้ึ เชน่ กนั และไดพ้ รอ้ มใจกนั ถวายทด่ี นิ วดั ปา่ บา้ นตาดจงึ เรม่ิ เปน็ รปู เปน็ รา่ งขน้ึ
ต้งั แตน่ น้ั มา
เนอ่ื งจากโยมมารดาของทา่ นนนั้ มไิ ดฝ้ กึ หดั อา่ นเขยี นหนงั สอื มา เพราะสมยั กอ่ นการศกึ ษายงั ไมเ่ จรญิ
ดงั เชน่ ปจั จบุ นั น้ี จงึ ตอ้ งอาศยั ลกู หลานอา่ นหนงั สอื ทที่ า่ นอาจารยเ์ ปน็ ผเู้ ขยี นขนึ้ เชน่ ประวตั ทิ า่ นพระอาจารย์
มนั่ ภรู ทิ ตั ตเถระ ใหฟ้ งั ทกุ วนั รวมทงั้ ทา่ นอาจารยจ์ ะใหก้ ารอบรมธรรมแกโ่ ยมมารดาของทา่ นโดยสมำ�่ เสมอ
ความซาบซง้ึ ในธรรมจงึ มากยง่ิ ขนึ้ ทกุ วนั ความเพยี รกเ็ ขม้ แขง็ จงึ สามารถปฏบิ ตั ภิ าวนาไดเ้ ปน็ อยา่ งดี และ
กา้ วหน้าไปโดยล�ำดับเตม็ ความสามารถของท่าน
ในวาระสดุ ทา้ ยกอ่ นหนา้ ทโี่ ยมมารดาจะจากโลกไป ทา่ มกลางทกุ ขเวทนากลา้ ทพี่ รอ้ มจะใหส้ น้ิ ชวี ติ
ไดท้ ุกเมื่อ ทา่ นอาจารย์ได้เขา้ ไปเยยี่ ม และถามว่าอาการเป็นอย่างไรบา้ ง โยมมารดาได้ตอบวา่ ‘ร่างกาย
เจบ็ ไขไ้ ดป้ ว่ ยกจ็ รงิ แตใ่ จนนั้ ใสสวา่ งกระจา่ งแจง้ อยตู่ ลอดเวลา’ จงึ เปน็ ทเี่ ชอื่ แนไ่ ดว้ า่ โยมมารดาของทา่ น
ได้ทรงอริยธรรมขั้นใดขั้นหน่ึงอย่างแน่นอน นับว่าสมเจตนารมณ์ของท่านอาจารย์อย่างย่ิงท่ีได้ทดแทน
พระคุณโยมมารดาอยา่ งเตม็ ท่ี ดงั ท่พี ระบรมศาสดาทรงสรรเสรญิ ไว้
217
โยมมารดาไดจ้ ากโลกนี้ไปดว้ ยอาการอันสงบประสบสุคโต เมอ่ื มีอายยุ า่ งเขา้ ๙๓ ปี ตรงกับวนั ท่ี
๓๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๒๕
ให้การอบรมพระเณรและฆราวาส
การอบรมพระเณรและฆราวาสของทา่ นอาจารย์ จะมสี ว่ นแตกตา่ งกนั อยบู่ า้ งกบั บรรดาครบู าอาจารย์
องคอ์ น่ื ๆ ตรงทแี่ ยกการอบรมพระกบั ฆราวาสออกจากกนั อยา่ งเดด็ ขาด เนอ่ื งจากพระและฆราวาสมชี วี ติ
ความเปน็ อยแู่ ละความมงุ่ มนั่ ตา่ งกนั เนอ้ื ธรรมทแ่ี สดงจงึ แปลกตา่ งกนั ออกไป หากแสดงรวมๆ กนั ผลยอ่ ม
ไมเ่ ตม็ ทเี่ หมอื นกบั แสดงโดยเฉพาะๆ ดงั ทที่ า่ นไปเทศนใ์ นงานตา่ งๆ ซงึ่ คละเคลา้ ไปดว้ ยทง้ั พระและฆราวาส
ธรรมทแี่ สดงตอ้ งมงุ่ ชนกลมุ่ ใหญเ่ ปน็ สำ� คญั จากนน้ั ถา้ มเี วลาพอจงึ แสดงเพอ่ื ชนกลมุ่ นอ้ ยดว้ ย เพอื่ ใหไ้ ดร้ บั
ประโยชน์ทั่วถึงกัน
ความถหี่ า่ งของการอบรมขน้ึ อยกู่ บั ความสะดวกในธาตขุ นั ธแ์ ละความวา่ งจากภารกจิ ของทา่ นเปน็
สำ� คญั จงึ กำ� หนดตายตวั ไปทเี ดยี ววา่ กวี่ นั ครง้ั ไมไ่ ด้ ในระยะทธ่ี าตขุ นั ธท์ า่ นดแี ละผคู้ นพระเณรมาเกย่ี วขอ้ ง
ไมม่ ากนกั การอบรมพระเณรเปน็ ไปอยา่ งสมำ�่ เสมอและบอ่ ยครงั้ เฉพาะนบั แตต่ ง้ั วดั ปา่ บา้ นตาดเปน็ ตน้ มา
ปี ๒๕๒๐ ภายในพรรษาทา่ นแสดงธรรมใหฟ้ งั ถเ่ี ปน็ พเิ ศษ ๓-๕ วนั ตอ่ ครง้ั นา่ เสยี ดายทไ่ี มไ่ ดม้ กี ารบนั ทกึ
เทปไว้ เพงิ่ ไดร้ บั อนญุ าตจากทา่ นเมอ่ื ปี ๒๕๒๒ จากนน้ั กไ็ ดท้ ำ� การบนั ทกึ เรอ่ื ยมา และปี ๒๕๒๒ นเ่ี องทที่ า่ น
แสดงธรรมบอ่ ยคร้งั ทส่ี ดุ เม่อื เทยี บกับปีอน่ื ๆ หลังจากน้ี รวมทง้ั ปีถงึ ๕๓ กัณฑ์ ตอ่ จากนั้นมากม็ ากบา้ ง
น้อยบา้ ง
ในฝา่ ยอบุ าสกิ า ทา่ นอาจารยจ์ ะเทศนอ์ บรมใหท้ ศ่ี าลาหลงั เลก็ เฉพาะวนั พระ ทมี่ คี นมาพกั ปฏบิ ตั ธิ รรม
กนั มาก ทา่ นจะลงไปอบรมสมาธภิ าวนาให้ โดยเรม่ิ แตเ่ วลาใกลค้ ำ่� เปน็ ตน้ ไป เพง่ิ มาเลกิ เอาประมาณปลาย
ปี ๒๕๒๓ เพราะภารกจิ ทา่ นมากขน้ึ จะมเี ทศนเ์ ปน็ กรณพี เิ ศษอยบู่ า้ งกส็ มยั คณุ เพาพงา วรรธนะกลุ มาพกั
รกั ษาตวั และบำ� เพญ็ ภาวนาอยู่ท่ีวัด ซ่งึ ท่านอาจารย์เมตตาไปเทศนใ์ หฟ้ งั ทกุ คืนตลอดระยะเวลา ๓ เดือน
เวน้ เพยี งไมก่ คี่ นื เทา่ นนั้ เพราะกจิ ธรุ ะอยา่ งอนื่ จนกระทงั่ กลบั ไปรกั ษาตวั ตอ่ ทกี่ รงุ เทพฯ ดงั รายละเอยี ดทมี่ ี
แจ้งไวใ้ นหนังสอื “ธรรมชุดเตรียมพร้อม” อย่แู ลว้
การอบรมสั่งสอนของท่านอาจารย์ได้ยดึ หลกั ปฏบิ ัตขิ องทา่ นพระอาจารย์มั่นเปน็ แบบฉบับ
“…ในสมยั ปจั จบุ นั กไ็ ดน้ ำ� มาอบรมสง่ั สอนหมเู่ พอ่ื น ไดม้ าจากไหนถา้ ไมไ่ ดม้ าจากพอ่ แมค่ รบู าอาจารยม์ นั่
ของเรา ซง่ึ เปน็ หลกั ยดึ ทตี่ ายใจไดโ้ ดยไมต่ อ้ งสงสยั ไมว่ า่ แงธ่ รรมไมว่ า่ แงว่ นิ ยั ทา่ นประพฤตปิ ฏบิ ตั โิ ดยความ
ถกู ตอ้ งแมน่ ยำ� ไมใ่ หเ้ ปน็ ทส่ี งสยั แกผ่ ไู้ ปศกึ ษาอบรมกบั ทา่ น นเ่ี ราไดศ้ กึ ษาอบรมกบั ทา่ นมามากนอ้ ยเพยี งไร
218
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ป่าบ้านตาด จ.อุดรธานี
กน็ ำ� มาอบรมสง่ั สอนหมเู่ พอ่ื นดว้ ยความตะเกยี กตะกายของตนเอง กค็ วรจะเปน็ สารประโยชนแ์ กผ่ มู้ าศกึ ษา
อบรม และควรท่ีจะเข้มแข็งข้นึ ทุกวนั ไมใ่ ชอ่ ่อนลงไปๆ จนอ่อนเปียกล้มเหลวไป อยา่ งนนั้ ใช้ไมไ่ ดเ้ ลย…”
(กา้ วเดินตามหลกั ศาสนธรรม หน้า ๓๒๖)
ธรรมะทที่ า่ นอาจารยเ์ ทศนอ์ บรมพระและฆราวาสนน้ั มมี ากมาย ไดม้ กี ารถอดเทปและรวบรวมพมิ พ์
เป็นหนังสือหลายเล่ม ในท่ีน้ีจะน�ำเทศน์ของท่านเกี่ยวกับการปฏิบัติสมาธิภาวนาท่ีได้แสดงไว้บางตอน
มาพมิ พ์ไวพ้ อเปน็ ตัวอย่าง ดงั น้ี
เริม่ ตน้ ตัง้ แตส่ มาธิภาวนา
“…เอาซิ ฟาดฟันกันลงไปในภาคปฏบิ ตั ิ พระพุทธเจ้าทรงร้ดู ้วยเหตุผลกลไกใดประทานไว้หมดแลว้
ทางฝา่ ยเหตคุ อื วธิ ดี ำ� เนนิ ขดุ คน้ ดว้ ยภาคปฏบิ ตั ิ ขดุ คน้ ลงไป เรม่ิ ตน้ ตงั้ แตส่ มาธภิ าวนา วา่ สมาธกิ ใ็ หเ้ หน็ ตวั จรงิ
ของสมาธภิ ายในใจ ไมอ่ ยทู่ ไ่ี หน ไมอ่ ยใู่ นตำ� รา ไมอ่ ยทู่ ดี่ นิ ฟา้ อากาศ ไมอ่ ยทู่ ด่ี นิ นำ้� ลมไฟ แตอ่ ยทู่ ใี่ จ สงบลงทใ่ี จ
ดว้ ยอำ� นาจแห่งการอบรมหรอื การฝกึ ฝนทรมานคอื การภาวนานเ่ี ป็นส�ำคัญ
เมือ่ สตติ ้งั ตัวไดไ้ มพ่ ลงั้ เผลอ มคี วามจดจอ่ ตอ่ เนือ่ งกนั อยู่เสมอ ไม่ยอมใหข้ ณะจิตใดที่จะเพ่นพา่ น
ออกไปดว้ ยอำ� นาจของกเิ ลสผลกั ดนั ใหอ้ อก มเี ฉพาะอารมณท์ เ่ี ปน็ ธรรมบทบรกิ รรมเครอื่ งยดึ ของจติ เทา่ นน้ั
ให้จิตได้ยึดอารมณน์ น้ั เป็นท่พี กั พิงเพอื่ สั่งสมก�ำลังความสงบ
ถา้ กำ� หนดอานาปานสติ กใ็ หร้ ลู้ มเขา้ ลมออกจรงิ ๆ ดว้ ยสติ ไมจ่ ำ� ตอ้ งตามลมเขา้ ไปตามลมออกมา
เพียงแต่มสี ตริ อู้ ยู่กบั ลมที่สมั ผสั เข้า-ออก ขณะที่ลมเข้ากร็ ู้ ลมออกก็รู้ มสี ติบงั คับอยทู่ ปี่ ระตูแห่งลมออก
ลมเขา้ นน้ั เทา่ นนั้ จติ จะฝนื ไปไหนไดเ้ มอื่ ถกู บงั คบั ดว้ ยความเอาจรงิ เอาจงั ไมใ่ หจ้ ติ คดิ เถลไถลไปกบั อารมณ์
ต่างๆ ให้อยู่กับท่ีต้ังลมอันจะให้เกิดความสงบ คอื ค�ำบรกิ รรมหรอื ลมหายใจเทา่ นนั้ จติ จะตอ้ งหยัง่ เข้าสู่
ความสงบ เห็นองคข์ องสมาธิไดอ้ ย่างแท้จรงิ ภายในใจดวงทเี่ คยวุน่ วายมานักตอ่ นกั นโ้ี ดยไม่ตอ้ งสงสยั
เอาใหเ้ หน็ ลบลา้ งกเิ ลสเหลา่ นอ้ี อกใหไ้ ดด้ ว้ ยความพากเพยี รอยา่ งเขม้ แขง็ บงั คบั บญั ชาดว้ ยสตใิ หด้ ี
ทำ� ไมจะไมร่ ู้ พระพทุ ธเจา้ รมู้ าแทๆ้ สาวกทงั้ หลายรมู้ าแทๆ้ เปน็ มาแทๆ้ ดว้ ยสมาธเิ ปน็ พน้ื ฐานเบอ้ื งตน้ ทำ� ไม
เราจะไมร่ ู้ จติ แทๆ้ เปน็ ผจู้ ะรบั รองธรรมทงั้ หลาย ไมว่ า่ สมาธธิ รรม ปญั ญาธรรม วมิ ตุ ตธิ รรม นอกเหนอื ไปจาก
จติ จากสติน้ีไปไม่ไดเ้ ลย
การบำ� เพญ็ ของเรากบ็ ำ� เพญ็ โดยถกู ทางอยแู่ ลว้ ทำ� ไมจะรไู้ มไ่ ด้ เมอื่ สมาธปิ รากฏเปน็ ความสงบขน้ึ มา
ใหเ้ หน็ อยา่ งประจกั ษ์ ตอ้ งหายสงสยั ทนั ที วา่ สมาธอิ ยทู่ ไ่ี หนแน่ อยใู่ นตำ� รบั ตำ� ราหรอื อยดู่ นิ ฟา้ อากาศแบบลมๆ
แลง้ ๆ ท่ีไหน จะหมดปัญหาไปทันที เพราะความสงบประจกั ษ์อยกู่ ับใจดวงสงบสขุ นี้แล้วเวลาน้ี
219
ความสงบมหี ลายขน้ั หลายภมู ิ เมอ่ื ทำ� ลงไปโดยสมำ�่ เสมอ ความสงบนจี้ ะละเอยี ดลงไปโดยลำ� ดบั ๆ
จนกระท่ังแนบแนน่ ท่านให้ชอื่ ว่า ขณิกสมาธิ อปุ จารสมาธิ อัปปนาสมาธิ น่ันเป็นชอ่ื ขอให้เปน็ ขน้ึ ภายใน
ใจเถดิ จะไมม่ ขี นั้ ใดภมู ใิ ดกต็ าม เจา้ ของจะรเู้ อง เชน่ เดยี วกบั การรบั ประทานอาหาร พอเรมิ่ รบั ประทานกจ็ ะ
รรู้ สเปรยี้ วหวานเผด็ เคม็ ตา่ งๆ ภายในชวิ หาประสาทของผรู้ บั ประทานโดยไมต่ อ้ งไปถามใคร ความอมิ่ หนำ�
สำ� ราญกค็ อ่ ยตดิ ตามกนั มา ปรากฏขน้ึ มาภายในตวั เอง จะไมม่ ขี น้ั มภี มู กิ ต็ าม หากรภู้ ายในตวั เผด็ กร็ ู้ เคม็ กร็ ู้
เปรย้ี วหวานกร็ ู้ ความอมิ่ หนำ� สำ� ราญในธาตขุ นั ธเ์ พราะการรบั ประทานมากนอ้ ยเพยี งไรกร็ ู้ รไู้ ปตลอดจนถงึ
ความพอตวั แลว้ ในอาหารทงั้ หลายกห็ ยดุ เอง จำ� เปน็ อะไรจะตอ้ งไปตง้ั ชอื่ ตง้ั นามวา่ อม่ิ ขนาดนเี้ ปน็ ขนั้ นนั้
อม่ิ ขนาดนนั้ เปน็ ขน้ั นน้ั ๆ จำ� เปน็ อะไรจะตอ้ งไปตง้ั ชอื่ ตงั้ นาม เพราะความจรงิ อยกู่ บั ความจรงิ ของผสู้ มั ผสั
รับรู้ต่างหาก หลกั ธรรมชาตมิ ีอยู่ อยกู่ บั หลักธรรมชาติ รู้ตามหลกั ธรรมชาตกิ ็พอกนั แลว้ น่ีก็เหมือนกัน
เรื่องของสมาธิ ให้รู้ตามหลักธรรมชาตขิ องสมาธิทเ่ี กิดข้ึนภายในใจของตนดว้ ยวธิ ีการทีถ่ ูกตอ้ ง
เมอื่ สมาธคิ วามสงบตวั ปรากฏขน้ึ มา นน้ั แลเปน็ พนื้ ฐานหรอื เปน็ เสบยี งเครอ่ื งสนบั สนนุ ปญั ญาใหท้ ำ� งาน
ไดอ้ ยา่ งคลอ่ งตวั หายกงั วล เวลาทจ่ี ติ ไมม่ คี วามสงบเลย จะพาพจิ ารณาทางดา้ นปญั ญามนั กลายเปน็ สญั ญา
ไปเสยี เพราะอำ� นาจของกเิ ลสฉดุ ลากไป ใครจะไปรรู้ อบเรอ่ื งของกเิ ลสกบั เรอ่ื งของธรรมยง่ิ กวา่ พระพทุ ธเจา้
เพราะฉะนนั้ จงึ สอนใหอ้ บรมสมาธใิ หเ้ กดิ ใหม้ ี จติ ใจจะไดส้ งบ จติ ใจสงบแลว้ ยอ่ มอมิ่ ตวั ในขน้ั น้ี แลว้ พาทำ� งาน
ดว้ ยการคดิ คน้ ในสงิ่ ตา่ งๆ ใจกต็ งั้ หนา้ ตงั้ ตาทำ� ให้ ไมฝ่ า่ ฝนื ปนี ไปตามกเิ ลสถา่ ยเดยี ว ดงั ทเี่ คยเปน็ มาเมอ่ื คราว
ทจ่ี ติ ยงั ไมส่ งบ และเหน็ เหตเุ หน็ ผลไปตามปญั ญาโดยลำ� ดบั ลำ� ดา นนั่ คอื การกา้ วออกทางดา้ นปญั ญาดว้ ย
สมาธิข้นั นน้ั ๆ เป็นพลงั หนนุ เพอื่ ปัญญาข้ันน้นั ๆ
เมอื่ จติ ละเอยี ดเขา้ ไป ปญั ญากา้ วไปเหน็ เหตเุ หน็ ผลของสภาวธรรมคอื อนจิ จฺ ํ ทกุ ขฺ ํ อนตตฺ า ซง่ึ เตม็
อยู่ภายในร่างกายและขนั ธ์ห้าของเราเอง และกระจายไปทัว่ โลกธาตุ เต็มไปด้วย อนิจจฺ ํ ทกุ ขฺ ํ อนตตฺ า
ไมม่ ีเกาะไม่มดี อนไมม่ ที ่ยี กเวน้ ขน้ึ ชือ่ ว่าแดนสมมตุ แิ ลว้ ตอ้ งเปน็ แดน อนจิ จฺ ํ ทกุ ขฺ ํ อนตฺตา เต็มไปหมด
เหน็ ประจกั ษห์ รอื ซง้ึ ดว้ ยปญั ญาของเราแลว้ จะสงสยั อะไรอกี แมจ้ ติ จะยดึ มน่ั หนาแนน่ กวา่ ภเู ขาทงั้ ลกู กถ็ อน
ตวั ออกมาได้ เพราะอปุ าทานความยดึ มนั่ นนั้ เกดิ ขน้ึ จากความเสกสรรปน้ั แตง่ ตามความสำ� คญั ผดิ ของกเิ ลส
ต่างหาก
เมอ่ื ปญั ญาไดห้ ยงั่ ลงไปถงึ ไหน กถ็ อื วา่ การทำ� ลายกเิ ลสไปถงึ นนั่ และทำ� ลายอปุ าทานในขณะเดยี วกนั
จนถอนตวั ออกมาได้ เอา้ เมอื่ จะพดู ถงึ เรอื่ งอสภุ ะอสภุ งั ความปฏกิ ลู โสโครก กด็ ซู ริ า่ งกายนม้ี ตี รงไหนทส่ี ดสวย
งดงาม มแี ต่ความเสกสรรปั้นยอตามกลมายาของกเิ ลสทัง้ มวล ความจริงไมป่ รากฏ แยกแยะถอยหนา้
ถอยหลงั ตลบทบทวนดว้ ยความสนใจอยากรอู้ ยากเหน็ ความจรงิ ไมส่ นใจกบั สง่ิ ใดนอกไปจากงานของตนท่ี
กำ� ลงั ทำ� อยเู่ วลานน้ั ในโลกมงี านอนั เดยี วนี้ ยน่ จติ เขา้ มาตรงนใี้ หร้ ู้ พจิ ารณาจดุ ไหนใหม้ เี จตนาจดจอ่ มสี ติ
ควบคมุ ไตรต่ รองเทยี บเคยี งกบั หลกั ความจรงิ ในจดุ นน้ั อยา่ ใหส้ ตเิ คลอ่ื นคลาด เชน่ อสภุ ะอสภุ งั มนั เปน็ อสภุ ะ
จรงิ ไหม เทยี บลงไปใหซ้ งึ้ เพราะความจรงิ กเ็ ปน็ เชน่ นนั้ อยแู่ ลว้ เปน็ แตก่ เิ ลสตวั จอมปลอมมนั เปลย่ี นแปลง
220
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดปา่ บา้ นตาด จ.อดุ รธานี
เสยี ใหมว่ า่ เปน็ ของสวยของงาม วา่ เปน็ ของจรี งั ยงั่ ยนื วา่ เปน็ ตนเปน็ ของตนไปเสยี หมด เมอ่ื พจิ ารณาตาม
ธรรมดว้ ยปญั ญาชอบแลว้ มนั ไมม่ คี ำ� วา่ สวยงาม ไมม่ คี ำ� วา่ จรี งั ยง่ั ยนื ไมม่ คี ำ� วา่ เปน็ ตนเปน็ ของตน มนั เหลวไหล
ทั้งเพ หาความจริงไม่มี
กลมายาของกิเลสมันไปแถวนี้ ความจรงิ ของธรรมไปแถวนน้ั เดินสวนทางกัน จงน�ำสตปิ ญั ญา
ไตรต่ รองใหถ้ งึ ความจรงิ ของธรรม ปญั ญาเทา่ นน้ั จะสามารถคลค่ี ลายสง่ิ จอมปลอมทง้ั หลายเหลา่ นใี้ หล้ งสู่
ความจรงิ อนั ดง้ั เดมิ ได้ เชน่ ธาตสุ ี่ ดนิ นำ�้ ลม ไฟ เปน็ ของดงั้ เดมิ คน้ ลงไปๆ จากอสภุ ะอสภุ งั นแี้ ลว้ จะกลาย
ลงไปเปน็ ธาตุ เมอ่ื กลายลงไปเปน็ ธาตอุ ยา่ งชดั เจน ไมว่ า่ ภายนอกภายในเปน็ ธาตไุ ปหมด เปน็ อนจิ จฺ ํ ทกุ ขฺ ํ
อนตตฺ า ไปหมด จะไปยดึ ไปถอื สง่ิ ใดท่ีนี่ กา้ วเดนิ อยา่ งนี้ เดินปัญญาตามอุบายที่อธบิ ายผา่ นมาแลว้ น้ัน
ปญั ญาขนั้ ใดกต็ าม สตติ อ้ งตดิ แนบไปดว้ ยกนั สตกิ บั ปญั ญาเปน็ คเู่ คยี งกนั อยา่ งสนทิ แยกกนั ไมอ่ อก
เบอื้ งตน้ สตติ อ้ งไปกอ่ น พอพยายามผลติ ปญั ญาขนึ้ มาแลว้ สตเิ ปน็ พเ่ี ลยี้ ง ปญั ญาตามกนั ไป พอถงึ ขนั้ เตม็ กำ� ลงั
ทง้ั สตทิ ง้ั ปญั ญายอ่ มกลา้ หาญชาญชยั ตอ่ การทำ� หนา้ ทขี่ องตน ปราบกเิ ลสตณั หาอาสวะประเภทตา่ งๆ ไมม่ ี
คำ� วา่ กลวั วา่ ถอย นอกจากรดุ หนา้ ทา่ เดยี ว สตปิ ญั ญาเปน็ เหมอื นเชอื กทฟ่ี น่ั กนั เปน็ เกลยี วเดยี ว กลมกลนื กนั
ไปเลย ไมม่ ีแยกกนั เหมอื นแตก่ ่อน
เอา้ ทนี กี้ เิ ลสตัวไหนจะมาเพ่นพา่ นอวดอ�ำนาจวาสนาเหมือนแต่กอ่ น คำ� วา่ สมาธกิ ็สลัดปัดทงิ้ หรือ
ปราบปรามความฟุ้งซ่านร�ำคาญออกไป ความโง่เขลาเบาปัญญาท่ีเคยส�ำคัญมั่นหมายว่าธาตุขันธ์นี้เป็น
แทง่ แหง่ ทอง เปน็ ทองทงั้ แทง่ กแ็ ยกจากกนั ไปหมดแลว้ ตามความจรงิ มนั จะเปน็ ทองทง้ั แทง่ ไปไดอ้ ยา่ งไร
เป็นของสวยของงาม เป็นของมคี ุณคา่ มรี าคาได้อย่างไร ปัญญาก�ำหนดจดจอ่ ลงไป คลคี่ ลายลงไปจนถึง
ความจริงเตม็ ส่วนของรปู กาย อนั ไหนมีราคาเลา่ มีแตก่ อง อนิจจฺ ํ ทกุ ฺขํ อนตฺตา เต็มขนั้ เตม็ หวั ใจเต็ม
โลกธาตุ อนั ไหนเปน็ สิง่ ท่นี ่ายดึ นา่ ถือน่าเกาะ นา่ รกั ใครช่ อบใจ นา่ อาลัยเสียดาย มีทีต่ รงไหน
ปญั ญาคลคี่ ลายดหู มดแลว้ มนั หมด ไมม่ ที อี่ าลยั เสยี ดาย ใจกถ็ อนตวั เขา้ มา รปู รา่ งกายของเราทเี่ คย
ยดึ มนั่ ถอื มน่ั หนกั ยงิ่ กวา่ ภเู ขา มนั กถ็ อนตวั ออกมา จากนนั้ กพ็ จิ ารณาเวทนา เมอ่ื กายนพี้ จิ ารณาไดอ้ ยา่ งชดั เจน
ช่�ำชองคล่องแคล่วทุกอย่างแล้ว มันก็ปล่อยของมันเองไม่ต้องบอก ขอให้ปัญญาได้หยั่งถึงความจริง
เตม็ ทเี่ ถดิ ในขน้ั ใดกต็ าม ขน้ั รปู ธรรมมนั กป็ ลอ่ ยของมนั ไดอ้ ยา่ งเตม็ ที่ ปลอ่ ยไดเ้ ตม็ สตกิ ำ� ลงั ของปญั ญาทรี่ ู้
นัน่ แล นี่เป็นขัน้ หยาบคอื รูปขันธ์ ขอสรปุ เพยี งเท่าน้ี
ขนั้ ละเอยี ด คอื เวทนา สขุ เวทนา ทกุ ขเวทนา อเุ บกขาเวทนา มไี ดท้ ง้ั ทางรา่ งกายและจติ ใจ แตส่ ำ� คญั
ใจเปน็ ผหู้ ลงเปน็ ผไู้ ปยดึ พจิ ารณาใหเ้ หน็ ตามความจรงิ ของมนั เวทนาปรากฏขน้ึ มากเ็ ปน็ ความจรงิ อนั หนงึ่
ของมนั เท่านัน้ ตามหลักธรรมชาติแลว้ ถา้ ไม่ใชก่ เิ ลสเข้าไปเคลือบแฝงไปบงั คบั บัญชาให้วา่ เวทนาคือสุข
เปน็ เรา ทกุ ขเ์ ปน็ เรา อเุ บกขาเปน็ เราเปน็ ของเรา และสรา้ งกองทกุ ขข์ น้ึ มาภายในจติ ใจอกี เทา่ นนั้ กไ็ มม่ ที กุ ข์
ทางใจ ปัญญาจะตอ้ งหยั่งลงถงึ ความจรงิ เปน็ ล�ำดับ
221
เมอื่ สตปิ ญั ญาหยงั่ ทราบความจรงิ แลว้ เวทนากส็ กั แตว่ า่ เวทนา ดงั ทที่ า่ นอธบิ ายไวแ้ ลว้ ในสตปิ ฏั ฐานสี่
ไมผ่ ดิ ไปไหนเลย เปน็ ความจรงิ ลว้ นๆ แตเ่ ราไปฝนื ความจรงิ ทง้ั หลาย เพราะกเิ ลสพาใหฝ้ นื พาใหเ้ หยยี บยำ่�
ทำ� ลายความจริง เพราะกิเลสเคยเหนอื อำ� นาจของใจ จงึ ต้องฉุดลากจิตใจไปในทางผิด และเหยียบยำ�่
ทำ� ลายความจรงิ นน้ั ๆ โดยไมร่ ตู้ วั วา่ เหยยี บยำ่� ทำ� ลาย นคี่ อื ตวั จอมปลอมทจี่ ติ เคยเชอื่ มนั่ ดว้ ยเหตนุ ผี้ ปู้ ฏบิ ตั ิ
จำ� ต้องใช้สตปิ ญั ญาพจิ ารณาอยา่ งละเอียดแยบคายจึงจะพบความจรงิ ตามหลกั ธรรมท่าน
การคลคี่ ลาย การพิจารณาทางด้านปัญญาก็เพ่อื แก้สง่ิ จอมปลอมท้ังหลายซง่ึ ปนี เกลยี วกับธรรม
คอื ความจรงิ ลว้ นๆ ออกโดยลำ� ดบั จติ จะเปดิ เผยตวั เองขนึ้ อยา่ งชดั เจน ความยดึ มน่ั ถอื มน่ั ภายในรา่ งกาย
เมอื่ พจิ ารณาจนถงึ ขน้ั อนจิ จฺ ํ ทกุ ขฺ ํ อนตตฺ า อยา่ งซงึ้ ภายในใจแลว้ จะยดึ ถอื ไวไ้ มไ่ ด้ จะสลดั อปุ าทานความ
ยึดมั่นถือมั่นภายในรา่ งกายนี้ออกโดยสิน้ เชงิ รปู้ ระจักษก์ บั จติ กาย เวทนา กส็ ักแต่ว่าเกดิ ข้ึน ตั้งอยตู่ าม
ธรรมชาตขิ องมนั เป็นความจรงิ แต่ละอย่างๆ กายกไ็ มท่ ราบความหมายของทกุ ขเวทนา หรอื สขุ เวทนา
อุเบกขาเวทนา เวทนานั้นจะเป็นสขุ เวทนา ทุกขเวทนา อเุ บกขาเวทนา ก็ไมท่ ราบความหมายของตนและ
ไมท่ ราบความหมายของกายของใจ เปน็ แตธ่ รรมชาตทิ ปี่ รากฏขน้ึ ตามหลกั ความจรงิ ของตน แลว้ กด็ บั ไปตาม
ธรรมชาตขิ องมัน
ถา้ จติ มสี ตปิ ญั ญารอบตวั อยแู่ ลว้ จะพจิ ารณารแู้ จง้ เหน็ จรงิ ในความจรงิ ทง้ั หลาย ทง้ั สว่ นกายทงั้ สว่ น
เวทนาท้งั สาม แยกตัวออกโดยลำ� ดบั ๆ สว่ นสญั ญา สงั ขาร ไม่ต้องพูด มนั กเ็ ป็นอาการเหมอื นกนั นน่ั แล
เกดิ ขน้ึ แลว้ ดบั ไป มนั เปน็ กองไตรลกั ษณท์ งั้ หมด คอื อนจิ จฺ ํ ทกุ ขฺ ํ อนตตฺ า และเบกิ ออกๆ จติ ถอยตวั เขา้ มา
การพจิ ารณากแ็ คบเขา้ ไปๆ เพราะสงิ่ ไรทพ่ี จิ ารณารแู้ จง้ เหน็ จรงิ แลว้ มนั ปลอ่ ยเอง จะพจิ ารณาเพอื่ อะไรอกี
กร็ ้แู ล้วเห็นแลว้ นี่
มนั ตอ้ งชดั อยา่ งนน้ั จงึ ชอื่ วา่ ผปู้ ฏบิ ตั เิ พอื่ รแู้ จง้ เหน็ จรงิ ตอ้ งรภู้ ายในตวั เองจรงิ ๆ ไมอ่ ยา่ งนนั้ ไมเ่ รยี กวา่
สนั ทฏิ €โิ ก เหน็ เอง เมอื่ ไดค้ ยุ้ เขยี่ ขดุ คน้ เตม็ สตปิ ญั ญา ผลจะปรากฏขนึ้ มาอยา่ งเตม็ ภมู ิ เตม็ ภมู ขิ องสตปิ ญั ญา
หนีไมพ่ ้น นี่แหละการพสิ จู น์เรอื่ งการเกิดการตายของจติ
จิตเป็นส่ิงลึกลับมากเพราะกิเลสพาให้ลึกลับ กิเลสมันเอาจิตเข้าไปหมกไปซ่อนไว้ในสถานท่ีท่ีเรา
ไม่อาจเอ้ือมร้ไู ด้เห็นได้ ถูกกิเลสตวั จอมปลอมปิดบงั ไว้หมด ตัวมันออกหนา้ ออกตา หลอกไวต้ ลอดเวลา
จึงไมเ่ หน็ โทษของตน ไม่เหน็ โทษของกิเลสทพี่ าให้เกดิ ให้ตาย
เมอื่ ใชส้ ตปิ ญั ญาพจิ ารณาลงไปดงั ทกี่ ลา่ วมาแลว้ น้ี กเิ ลสประเภทตา่ งๆ ทเ่ี คยหมุ้ หอ่ จติ ใจ หลอกลวง
จติ ใจ ปดิ บงั จติ ใจนน้ั จะขยายตวั ออกไป เปดิ ตวั ออกไปๆ จนกระทง่ั ไมม่ เี หลอื เมอื่ กเิ ลสหมดสนิ้ ไปจากใจ
ไมม่ เี หลอื เพราะสตปิ ญั ญารเู้ ทา่ ทนั และตดั ขาดกระเดน็ ออกจากความสบื ตอ่ กนั ระหวา่ งขนั ธก์ บั จติ รปู เสยี ง
กลนิ่ รสทง้ั หลาย ไมต่ อ้ งพดู เพราะมนั หา่ งไกลมากไป เอาในระหวา่ งขนั ธก์ บั จติ รปู ขนั ธ์ เวทนาขนั ธ์ สญั ญาขนั ธ์
สงั ขารขนั ธ์ วญิ ญาณขนั ธ์ ทราบตามอาการของมนั ซง่ึ เปน็ ความจรงิ แตล่ ะอยา่ งๆ และทราบภายในจติ คอื
222
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ปา่ บ้านตาด จ.อุดรธานี
ตวั อวชิ ชา ตดั สะพานทางเดนิ ของมนั หมดแลว้ ก็เหลือแตจ่ ิตกับอวชิ ชาท่พี วั พนั กนั อย่อู ย่างลกึ ลับ แต่จะ
พ้นมหาสติ มหาปญั ญาอัตโนมตั ิไปไมไ่ ด้
นกี่ ำ� ลงั ของสติ กำ� ลงั ของปญั ญา เมอ่ื ฝกึ ใหเ้ ปน็ ยอ่ มเปน็ ไดอ้ ยา่ งนี้ รไู้ ดอ้ ยา่ งนี้ เหน็ ไดอ้ ยา่ งน้ี และ
สามารถทำ� ลายจติ อวชิ ชาออกเหมอื นระเบดิ ทำ� ลายทเี ดยี ว อวชิ ชาแหลกแตกกระจายไปหมดไมม่ เี หลอื ทนี ี้
ทำ� ไมจะไมร่ ู้ ทเ่ี คยเกดิ มากกี่ ปั กกี่ ลั ปไ์ มต่ อ้ งไปนบั กไ็ ด้ ความจรงิ บอกอยใู่ นจติ ทบ่ี รสิ ทุ ธด์ิ วงนอ้ี ยา่ งประจกั ษ์
และเรม่ิ รมู้ าตง้ั แตจ่ ติ ทมี่ เี ชอื้ สบื ตอ่ เกย่ี วเนอื่ งกนั มากนอ้ ยโดยลำ� ดบั มา คอ่ ยรเู้ ขา้ มา เพราะตดั เขา้ มาเรอ่ื ยๆ
ด้วยปญั ญา รเู้ ขา้ มาๆ ส้นั เข้ามาๆ จนกระทั่งขาดสะบน้ั ไปหมด ไม่มอี ะไรสบื ต่อกันระหว่างจติ กบั กิเลส
อาสวะตา่ งๆ ทจ่ี ะพาใหเ้ กดิ ภพเกดิ ชาติ เพราะขาดออกไปจากจติ หมดแลว้ ไมม่ สี งิ่ ใดเหลอื เปน็ จติ ทยี่ นื ยนั
ปฏญิ าณตนไดอ้ ยา่ งอาจหาญไมส่ ะทกสะทา้ นใดๆ ทง้ั สน้ิ ไมต่ อ้ งหาสกั ขพี ยานมาจากไหนอกี สกั ขพี ยานพอตวั
อยู่กับความบรสิ ทุ ธิท์ ่ีรๆู้ เหน็ ๆ อยจู่ ำ� เพาะตนหมดแล้ว
โทษเรากเ็ คยเหน็ มาประจกั ษใ์ จ พน้ โทษกเ็ หน็ ประจกั ษใ์ จแลว้ ทนี่ ี่ ความเปน็ นกั โทษกเ็ พราะถกู คมุ ขงั
ของกเิ ลส ความพน้ โทษกเ็ พราะกเิ ลสบรรลยั ไปจากใจแลว้ เพราะอำ� นาจแหง่ สตปิ ญั ญา ศรทั ธา ความเพยี ร
เร่ืองความเกิดตายแต่ก่อนเป็นมาจากไหน จะไปสงสัยท่ีไหนว่าไม่เป็นมาจากกิเลสประเภทต่างๆ จนถึง
อวชิ ชฺ าปจจฺ ยา สงขฺ ารา สง่ิ เหลา่ นกี้ ไ็ ดบ้ รรลยั ลงไปหมดแลว้ ทน่ี จ่ี ติ จะไปเกดิ ทไ่ี หนอกี ไหม จติ ดวงนก้ี ร็ ชู้ ดั ๆ
วา่ ไมเ่ กดิ ที่ไหนอกี แล้ว เพราะเป็นอฐานะแห่งการเกดิ อีกต่อไป
นนั่ แล จงึ เรยี กวา่ ผปู้ ฏบิ ัตเิ พ่อื เห็นความจรงิ แห่งธรรมทง้ั หลาย รู้ทใ่ี จ อย่าไปคาดไปคดิ กาลโน้น
สถานทนี่ ใี่ หเ้ สยี เวลา และถกู กเิ ลสหลอกไปโนน่ หลอกไปนอี่ ยไู่ มห่ ยดุ ดจู ดุ ทกี่ เิ ลสซอ่ งสมุ กนั อยทู่ ห่ี วั ใจน่ี ชาตปิ ิ
ทกุ ขฺ า ชราปิ ทกุ ฺขา เปน็ เร่อื งของกิเลสทัง้ น้ัน ออกไปจากดวงใจเปน็ เชอ้ื อนั สำ� คัญให้เกิดภพนั่นภพน่ี คือ
อวชิ ฺชาปจฺจยา น้ีเอง เมือ่ ถกู ทำ� ลายขาดสะบ้ันลงไปหมดแล้ว นั่นแลคือความบรสิ ุทธพิ์ ทุ โธแท้ ไม่มแี ล้ว
ขนึ้ ชอื่ วา่ สมมตุ ซิ งึ่ เปน็ คเู่ คยี งกบั กเิ ลสประเภทตา่ งๆ ภายในใจ ยนื ยนั ไดภ้ ายในตวั เองวา่ นตถฺ ทิ านิ ปนุ พภฺ โว
ความเกิดไม่มีอีกแลว้ จะมไี ด้อยา่ งไร เพราะเชอ้ื ใหเ้ กดิ มันดบั ไปหมดแล้ว
ผทู้ รี่ วู้ า่ สงิ่ ทงั้ หลายนนั้ ดบั ไปหมดแลว้ อนั นนั้ ดบั ไหมทน่ี ี่ และนน่ั สญู ไหมทน่ี ี่ เรยี นใหถ้ งึ ซิ เรยี นใหถ้ งึ จติ ซิ
ลกึ ลับที่สดุ กค็ อื จิต เพราะกเิ ลสพาให้ลกึ ต้ืนที่สดุ จนประจกั ษ์ใจก็คอื จิต เพราะธรรมพาใหต้ ื้น สตปิ ัญญา
พาใหต้ น้ื นแ่ี หละหลกั รบั รองมรรคผลนพิ พาน รบั รองความพน้ ทกุ ข์ และรบั รองเรอ่ื งความเกดิ ความตาย
เกดิ ตายมาอยา่ งไรตอ่ อยา่ งไร ตายเกดิ หรอื ตายสญู รบั รองกนั ทตี่ รงนี้ ยนื ยนั กนั ทตี่ รงน้ี หายสงสยั ทตี่ รงนี้
ใครจะสงสยั อยา่ งไรไมส่ นใจ ใครจะวา่ เปน็ อยา่ งนนั้ เปน็ อยา่ งนกี้ รี่ อ้ ยกพี่ นั เรอื่ งกว็ า่ ไป ตามความคดิ ความเหน็
ของนานาจิตตัง ถ้าอยากฟังก็ฟังไป ไม่อยากฟังก็อยู่ตามความไม่หิวโหย ขอให้รู้ความจริงประจักษ์ใจ
เสยี เทา่ นนั้ อนั เรอื่ งความหวิ โหยความโยกคลอนตา่ งๆ มนั หมดไปเอง เพราะสงิ่ เหลา่ นเี้ ปน็ สงิ่ เคลอื บแฝง
เป็นความหลอกลวง เม่ือถงึ ความจรงิ เตม็ สว่ นแล้วจะหลงไปไหน สามโลกธาตุมาหลอกก็ไม่หลง
223
เอาใหจ้ รงิ ใหจ้ งั นกั ปฏบิ ตั ิ อยทู่ ไี่ หนใหถ้ อื ความเพยี รเปน็ สำ� คญั ใหถ้ อื วา่ กเิ ลสเปน็ ขา้ ศกึ ตอ่ เราอยเู่ สมอ
ผูน้ ้ันแหละจะพ้นจากแหล่งแห่งทกุ ขน์ ีไ่ ปได้โดยไมส่ งสยั สตปิ ญั ญามีหงุ ต้มแกงกินไมไ่ ด้ น�ำมาฆ่ากิเลสแก้
กิเลสเท่าน้ัน หนา้ ท่ีของสตปิ ญั ญานะ่ เอาใหจ้ รงิ จัง อยา่ ลดละความพากเพยี ร ค�ำว่ากิเลสเปน็ ภยั ธรรมะ
เปน็ คณุ แกส่ ตั วโ์ ลก นน่ั คอื ศาสดาองคเ์ อกเปน็ ผสู้ อนไว้ มใิ ชค่ นหหู นาตาฝา้ ฟางเปน็ ผสู้ อนไวพ้ อจะไมส่ ะดดุ ใจ
คิดกนั …”
(เข้าสูแ่ ดนนพิ พาน หน้า ๒๒๙–๒๓๖)
สำ� หรับผทู้ ีย่ ังตัง้ หลักไมไ่ ด้
ท่านอาจารยย์ ังมเี มตตาสอนผู้ที่ยงั ตงั้ หลกั ตั้งฐานเบือ้ งตน้ ไม่ไดไ้ ว้ดงั น้ี
“…ถา้ จบั จดุ ของความรไู้ มไ่ ด้ กอ็ ยา่ ลมื คำ� บรกิ รรมภาวนา ไปทไ่ี หนอยใู่ นทา่ อริ ยิ าบถใดคำ� บรกิ รรมให้
ตดิ แนบกับจิต ใหจ้ ติ เกาะอย่กู บั คำ� บรกิ รรมภาวนาน้นั เสมอ เชน่ พุทฺโธ กต็ าม อฏฺ€ิ กต็ าม เกสา โลมา
นขา ทนฺตา ตโจ บทใดก็ตาม ให้จติ ตดิ อยู่กบั บทนน้ั ไมใ่ ห้จิตไปทำ� งานอืน่ ถา้ ปล่อยนเี้ สยี จิตกเ็ ถลไถลไป
ทำ� งานอน่ื ซงึ่ เปน็ เรอื่ งของกเิ ลสไปเสยี ไมใ่ ชเ่ รอื่ งของธรรมทเ่ี ปน็ ความมงุ่ หมายของเรา บทธรรมทเี่ ราตงั้
ขน้ึ มานน้ั เพอื่ ใหจ้ ติ เกาะอยกู่ บั คำ� บรกิ รรมบทนนั้ ๆ ซง่ึ เปน็ เรอื่ งของธรรมทเ่ี ราเปน็ ผกู้ ำ� หนดเอง อาศยั ธรรมบท
ตา่ งๆ เปน็ เครอ่ื งยดึ เครอ่ื งเกาะของจติ ขณะทำ� ลงไปกเ็ ปน็ ธรรม จติ ใจกส็ งบ นแี่ ลหลกั การปฏบิ ตั ทิ จี่ ะทำ� ให้
จิตสงบเยือกเยน็ ไดโ้ ดยล�ำดบั ของนักภาวนาทง้ั หลาย
การทจี่ ะตง้ั หลกั ตงั้ ฐานเบอ้ื งตน้ นล้ี ำ� บากมากเหมอื นกนั แมล้ ำ� บากแคไ่ หนกอ็ ยา่ ถอื เปน็ อารมณ์ จะเปน็
อปุ สรรคแกก่ ารดำ� เนนิ เพอื่ มรรคเพอ่ื ผลทต่ี นตอ้ งการ จงถอื ความเพยี รเพอื่ ความพน้ ทกุ ขน์ เี้ ปน็ ธรรมจำ� เปน็
อย่างย่ิงที่จะเพิ่มพูนให้มาก สติซึ่งเป็นธรรมส�ำคัญจะต้องเพิ่มพูนให้มาก เพื่อความเหนียวแน่นม่ันคง
เพอ่ื ความสบื ตอ่ แหง่ ความระลกึ รตู้ วั อยเู่ สมอ ปญั ญา ในโอกาสทคี่ วรพจิ ารณากค็ วรพจิ ารณาแยกแยะทง้ั
ภายนอกทั้งภายในเทยี บเคยี งกัน มรรคน้ันเปน็ ไดท้ ้ังภายนอกทัง้ ภายใน ปญั ญาเป็นได้ท้งั ภายนอกภายใน
ถา้ ท�ำใหเ้ ป็นปัญญาท่เี รียกวา่ มรรค
เราจะพจิ ารณาเรอื่ งใด เรอื่ ง อนจิ จฺ ํ เอาภายนอกมาพจิ ารณาเทยี บกบั ภายในกไ็ ด้ จะพจิ ารณาภายใน
เทยี บกบั ภายนอก มนั กเ็ ปน็ อนั เดยี วกนั นน้ั แหละ ไมไ่ ดผ้ ดิ แปลกอะไร เรอื่ ง อนจิ จฺ ํ ทกุ ขฺ ํ อนตตฺ า อสภุ ะอสภุ งั
ของปฏกิ ลู โสโครก มนั มเี ตม็ ไปหมดทง้ั ภายนอกภายใน รปู สตั ว์ รปู บคุ คล หญงิ ชาย จะพจิ ารณาแยกแยะ
อยา่ งไรใหเ้ ป็นอบุ ายวธิ ขี องเราในการพจิ ารณา
แต่ในเวลาต้องการความสงบ ให้ตั้งหน้าตั้งตาท�ำเพ่ือความสงบ ด้วยค�ำบริกรรมบทใดหรือ
อานาปานสตไิ ดต้ ามแตจ่ รติ นสิ ยั ชอบ แตใ่ หม้ สี ตสิ บื เนอื่ งอยเู่ สมอ ความรจู้ ะไดส้ บื ตอ่ กนั กบั งาน เมอื่ ความรู้
224
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดป่าบ้านตาด จ.อุดรธานี
สบื ต่อกนั จติ ใจไมม่ ีเวลาส่ายแสไ่ ปภายนอกแลว้ จติ กร็ วมตวั เขา้ มาๆ กระแสจติ ทั้งหมดรวมเขา้ มาเปน็ ตวั
ของตวั กลายเปน็ จุดแห่งความสงบ
เมอ่ื จดุ ปรากฏเดน่ ขน้ึ มาทใี่ จ เรยี กวา่ ใจเรม่ิ สงบ ความคดิ ปรงุ กเ็ บาบางลงไปๆ กระทงั่ ความคดิ ปรงุ
ในคำ� บรกิ รรมกค็ อ่ ยเบาลงไปๆ กลายเปน็ ความรทู้ เี่ ดน่ ขนึ้ มา จะบรกิ รรมหรอื ไมบ่ รกิ รรมความรกู้ เ็ ปน็ ความรู้
อยู่อย่างนั้น ที่เรียกว่าจิตรวมตวั เขา้ เป็นตัวของตวั แล้ว กอ็ ย่กู ับตรงนัน้ เสยี คำ� บริกรรมกป็ ลอ่ ยวางกนั ใน
ขณะนนั้ นีค่ ือจติ สงบ ใหต้ ั้งหนา้ ต้งั ตาทำ� ใหเ้ กดิ ผลตามที่กล่าวมา…”
(เข้าสู่แดนอวกาศของจติ ของธรรม หนา้ ๑๒๒–๑๒๓)
ยากทสี่ ุดคือการฝึกคนให้ดี ไมล่ ูบหนา้ ปะจมูก
ดงั ทไี่ ดก้ ลา่ วไว้แล้วว่า ทา่ นอาจารย์ไม่ยอมใหก้ เิ ลสเหนอื ธรรม และทา่ นกไ็ ด้เทศน์ไวแ้ ลว้ ว่า
“…ความเกรงอกเกรงใจกนั นนั้ เปน็ เรอื่ งของโลก เปน็ เรอ่ื งของบคุ คล ไมใ่ ชเ่ รอื่ งของธรรมของวนิ ยั
อนั เปน็ หลักด�ำเนนิ ตายตัวด้วยกัน การพดู กนั โดยอรรถโดยธรรมเพ่อื ให้เปน็ ท่เี ขา้ ใจและปฏบิ ัติถูกนัน้ เปน็
ธรรมแท้ เพราะฉะน้นั ค�ำวา่ ลูบหน้าปะจมูกจงึ ไม่มีในธรรมทง้ั หลายของผมู้ งุ่ ต่อธรรมด้วยกัน…”
(เขา้ สูแ่ ดนนพิ พาน หน้า ๑๐๗)
ด้วยเหตุน้ี ทัง้ พระเณรและฆราวาสทีไ่ ด้เขา้ นมสั การท่านตอนแรกๆ มักจะคิดวา่ ทา่ นดุ แตเ่ มื่อได้
ฟังเทศน์ของทา่ นในระยะหนงึ่ และไดใ้ ช้ดลุ ยพนิ จิ ของตนแล้วก็จะเขา้ ใจวา่ แท้จรงิ นน้ั ทา่ นดกุ ิเลสทมี่ อี ยู่ใน
ตวั เรา เพอ่ื ทำ� ใหเ้ ราเปน็ คนดี มสี ติ และมพี ลงั ของธรรมอยตู่ ลอดเวลา ขอนำ� เทศนข์ องทา่ นอาจารยเ์ กย่ี วกบั
เรอื่ งน้มี าไว้ในทีน่ ้ี
“…การจะดหุ รือไมด่ ุ ตามหลกั ธรรมชาตหิ ลักธรรมดาของธรรมแล้ว ควรดุก็ตอ้ งดุ ควรดีตอ้ งดี
ควรชมตอ้ งชม ควรตำ� หนติ อ้ งตำ� หนิ นเี้ ปน็ หลกั ธรรม นคิ คฺ ห ปคคฺ ห เปน็ ธรรมประจำ� หรอื เปน็ คเู่ คยี งของ
ศาสนามาดง้ั เดมิ แยกกนั ไมอ่ อก ในธรรมสองประเภทน ี้ นคิ คฺ ห ไดแ้ ก่ การดดุ า่ วา่ กลา่ ว หรอื ตำ� หนติ เิ ตยี น
ในคนทผี่ ดิ หรอื พระทผ่ี ดิ ปคคฺ ห ชมเชยสรรเสรญิ ผทู้ ท่ี ำ� ถกู ใหม้ แี กจ่ ติ แกใ่ จวา่ การทำ� นที้ ำ� ถกู ตอ้ งแลว้ และ
ส่งเสรมิ ใหท้ �ำดียิ่งขึน้ กวา่ นีไ้ ปอกี ธรรมท้ังสองบทนเี้ ปน็ หลักธรรมประจำ� ศาสนา แยกกนั ไมอ่ อก เพราะ
พระพุทธเจา้ ทรงแต่งตัง้ บญั ญตั เิ อง ใครไม่กลา้ อุตรบิ ญั ญตั ิขน้ึ มาเองได…้ ”
(ศาสนธรรมปลุกคนให้ตืน่ หน้า ๔๔๖)
225
“…นเี่ วลายงั มชี วี ติ อยไู่ มส่ นใจกบั อรรถกบั ธรรมกบั บญุ กศุ ลอะไรเลย มวั่ สมุ อยกู่ บั อบายมขุ ตลอดวยั
เวลาตายแล้วให้พระไปหาบุญหากุศลที่ไหนมาให้ ถ้าหากเป็นไปได้อย่างนั้นจริงๆ แล้ว มันจะยากอะไร
หลวงตาบวั นก่ี ไ็ มต่ อ้ งบวช จะอยใู่ หส้ ะดวกสบาย อยากกนิ เหลา้ เมาสรุ า เกย้ี วพาราสสี กี าอยา่ งสนกุ สนาน
สะดวกสบายไปตามแบบคนทมี่ ีผูร้ บั รอง กุสลา มาตกิ า อย่างอ่นุ หนาฝาคงั่ อยแู่ ลว้ ตายแลว้ จึงให้พระมา
กุสลา ธมมฺ าๆ ไปสวรรค์กันเลย ไมต่ อ้ งยุ่งยากล�ำบากใจ ขวนขวายบญุ กุศลศลี ทานใดๆ ในเวลามีชวี ติ อยู่
แต่นมี้ นั ไม่ไดเ้ ปน็ อย่างนน้ั น่ี ต้องฝกึ ฝนอบรมเจ้าของใหเ้ ป็นคนดีทุกวิธี ทุกวถิ ีทางแทบล้มแทบตาย
การจะทำ� อะไรใหด้ ี สกู้ ารทำ� คนใหด้ ไี มไ่ ด้ ยากทส่ี ดุ กค็ อื การทำ� คนใหด้ ี เพราะเหตนุ น้ั จงึ ตอ้ งมแี บบ
มฉี บบั สำ� หรบั การสรา้ งการฝกึ อบรมคนใหด้ ี พระพทุ ธเจา้ มาสอนกส็ อนคนเพอื่ ทำ� คนใหด้ นี นั่ เอง มาตรสั รู้
กเ็ พื่อจะมาหลอ่ หลอมคนใหด้ ี ไมไ่ ดม้ าหลอ่ หลอมวตั ถุ ตน้ ไม้ ภูเขาใหด้ อี ะไรแหละ มาหลอ่ หลอมมนษุ ย์
สอนมนษุ ย์ ให้มนษุ ย์เป็นคนดี มคี วามฉลาดรกั ษาปฏบิ ัตติ น ผลคอื ความสงบสขุ จะพงึ มีในแดนมนุษย์
ถา้ มนษุ ยไ์ มด่ แี ลว้ มนษุ ยก์ เ็ ลวทสี่ ดุ ในโลกน้ี เปน็ โลกาวนิ าศ เพราะมนษุ ยน์ ฉี่ ลาด สามารถทำ� ไดท้ กุ สงิ่
ทกุ อยา่ ง ไมม่ ใี ครเกนิ มนษุ ย์ ถา้ ฉลาดไปในทางชวั่ กโ็ ลกพนิ าศไดจ้ รงิ ๆ มนษุ ยเ์ รา แตถ่ า้ ฉลาดในทางทด่ี ี เชน่
ผมู้ คี วามรกั ชอบในศีลในธรรม ดังทา่ นท้งั หลายท่ไี ด้อุตสา่ ห์พยายามบำ� เพญ็ เรอ่ื ยมานี้ โลกไมม่ ใี ครจะให้
ความรม่ เยน็ แกก่ นั ไดย้ งิ่ กวา่ มนษุ ยเ์ รา เพราะมนษุ ยเ์ ราฉลาด มนษุ ยส์ ามารถทำ� ความรม่ เยน็ เปน็ สขุ แกก่ นั ได้
ชนิดไม่คาดไม่ฝัน
เดยี๋ วจะวา่ หลวงตาบวั ดๆุ ท่านท้ังหลายแบกกเิ ลสมา ไมส่ นใจคิดบ้าง สมกับมาแสวงธรรม มาวา่
หลวงตาบวั ดุ หลวงตาบวั ไมไ่ ด้ดใุ หใ้ ครน่ี เราพดู ตามอรรถตามธรรมตามเหตุตามผล เพ่อื ผ้ฟู ังทมี่ ่งุ อรรถ
ม่งุ ธรรมไดเ้ ข้าใจตามความจริง กรุณาทำ� ความเข้าใจวา่ พลังของกเิ ลสมี พลังของธรรมไม่มี ปราบกนั ได้
อยา่ งไร กรณุ านำ� ไปพจิ ารณาซี พลงั ของกเิ ลสเวลาแสดงออกมา มนั เปน็ ความโมโหโทโสใชไ่ หม พลงั ของธรรม
แสดงออกมา ปราบความโมโหโทโสใหแ้ หลกไปเลย นนั่ ถา้ กำ� ลงั ของธรรมไมม่ ี ปราบกเิ ลสไมอ่ ยู่ ปราบกเิ ลส
ไมไ่ ด้ เพราะฉะนนั้ พลงั ของกเิ ลสมี พลงั ของธรรมตอ้ งมี ไมม่ ปี ราบกนั ไมอ่ ยู่ ปราบกนั ไมไ่ ด้ แตไ่ หนแตไ่ รมา
ไม่ใชห่ ลวงตาบวั มาอุตริพดู โดยหามูลความจรงิ ไมไ่ ด้ ต้องมีความจริง คอื กิเลสมอี ยทู่ ่หี ัวใจเรา บีบคั้นเรา
ธรรมมสี ตปิ ญั ญาเปน็ ตน้ กผ็ ลติ ขน้ึ ทหี่ วั ใจเรา และปราบกเิ ลสใหห้ มอบราบไปจากใจเรา ตามกำ� ลงั ของกเิ ลส
และกำ� ลังของธรรมทีค่ วรแกก่ ารปราบปรามกันได้ กรุณาน�ำไปพิจารณาเพือ่ ถอื เอาประโยชน์เทา่ ทค่ี วร
พระพทุ ธเจ้าก่อนทีจ่ ะมาตรสั รูใ้ นชาตปิ จั จบุ นั เรานี้ ท่านสลบสามหน ยากหรือไมย่ ากการฆ่ากิเลส
การทำ� คนใหด้ ี ยากหรอื ไมย่ าก ไมม่ อี ะไรทำ� ยากยง่ิ กวา่ การทำ� คนใหด้ ี และไมม่ อี ะไรยาก ไมม่ กี ารสอนใคร
ยากยงิ่ กวา่ สอนคน สอนคนคอื สอนใคร กส็ อนเราละ่ ซิ เราตอ้ งสอนเราเสยี กอ่ น พระพทุ ธเจา้ สอนพระองค์
สลบสามหนเหน็ ไหม แมท้ ไี่ มถ่ งึ ขน้ั สลบไสล กล็ ว้ นแตเ่ ปน็ ทกุ ขท์ รมาน เพราะการฝกึ ทรมานอยนู่ น่ั แล อยา่ เขา้ ใจ
วา่ ทา่ นไมท่ กุ ข์ พระสาวกแตล่ ะองคย์ อ่ มไดร้ บั ความทกุ ขท์ รมาน เพราะการฝกึ ทรมานเชน่ เดยี วกนั เปน็ แต่
226
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดป่าบา้ นตาด จ.อดุ รธานี
ไมไ่ ดจ้ ดจารกึ ไวห้ มดเทา่ นนั้ บางองคฝ์ า่ เทา้ แตก บางองคจ์ กั ษแุ ตก เหน็ ไหมในตำ� รบั ตำ� รา ยากหรอื ไมย่ าก
สอนมนุษย์ฝึกทรมานมนุษยน์ ่ะ เราต้องคิด เพ่ือเปน็ แบบฉบับ แม้ไดน้ อ้ ยกย็ งั ดีกวา่ ไม่ไดส้ นใจคดิ เสยี เลย
เวลาสอนเรา จะใหง้ า่ ยๆ เหมอื นปอกกลว้ ยหอมไดอ้ ยา่ งไร ศาสนาไมใ่ ชศ่ าสนากลว้ ยหอม กเิ ลสไมใ่ ช่
กล้วยหอม พอจะปอกเอาๆ กินเอากลืนเอาอย่างนน้ั นะ่ เอาไปพจิ ารณาซี การส่ังสอนท่ยี ากทสี่ ดุ กค็ อื
ส่ังสอนเรา ฝกึ เรา ยากทีส่ ดุ ฝึกคนๆ นี้ เม่ือเวลาฝกึ ดแี ลว้ กเ็ ยีย่ มทส่ี ุด ไมม่ ีอะไรเย่ยี มย่ิงกว่าคนทีฝ่ ึกตน
ดแี ล้ว พากันจดจ�ำนำ� ไปปฏิบตั ิตอ่ ตัวเองใหเ้ ปน็ คนดี
ขา่ วรำ�่ ลอื เหลอื เกนิ ไดย้ นิ นะหลวงตาบวั เพราะกริ ยิ าทว่ี า่ ดนุ น้ั ออกจากปากหลวงตาบวั แลว้ กย็ อ้ น
กลับมาเข้าหูหลวงตาบัว ใครก็ว่าหลวงตาบัวดุๆ เราหาเหตุผลไม่ได้ว่าเราดุคนเพราะเหตุผลกลไกอะไร
ตวั เราเองกฝ็ กึ ตวั เรามาอยา่ งนี้ พระพทุ ธเจา้ กฝ็ กึ พระองคม์ าอยา่ งนนั้ พระองคก์ ด็ ดี ว้ ยการฝกึ การทรมาน
ควรหนกั ตอ้ งหนกั ควรเบาตอ้ งเบา พระองคไ์ ดเ้ ปน็ พระพทุ ธเจา้ เพราะการฝกึ ดว้ ยแงห่ นกั เบา ตามเรอ่ื งของ
สง่ิ ชว่ั ชา้ ตำ�่ ทรามซงึ่ มกี ำ� ลงั มากนอ้ ย แงข่ องธรรมเครอ่ื งฝกึ เครอ่ื งปราบปรามกต็ อ้ งใหห้ นกั เบาตามๆ กนั
จนกเิ ลสประเภทตา่ งๆ สกู้ ำ� ลงั ของธรรมไมไ่ ด้ ขาดหลดุ ลอยออกจากพระทยั ไมม่ เี หลอื จงึ ไดผ้ ดุ ขน้ึ มาเปน็
พระพทุ ธเจา้ ไดด้ ้วยการฝกึ การทรมาน
พระธดุ งคกรรมฐานทงั้ หลายทห่ี นกั แนน่ ในธรรมและเปน็ ครเู ปน็ อาจารยข์ องเรา ลว้ นแตผ่ า่ นชวี ติ
เดนตายมาทง้ั นนั้ แลว้ ดอุ ะไรพจิ ารณาซิ ทา่ นดอุ ะไร ถา้ การดเุ ปน็ ความผดิ ความเสยี หาย ทา่ นทำ� ไมไมล่ ม่ จม
ฉบิ หายไปกอ่ นทป่ี ระชาชนพระเณรจะไดก้ ราบทา่ น ทา่ นควรจะฉบิ หายเพราะทา่ นเปน็ ตวั ดเุ จา้ ของกอ่ นมาดุ
พวกเรา การสงั่ สอนโลก สง่ั สอนประชาชน อบุ ายวธิ กี ารอยา่ งไรทที่ า่ นเคยไดร้ บั ผลไดร้ บั ประโยชนจ์ ากการ
ทรมานการฝึกฝนทา่ นมา ทา่ นกน็ ำ� อุบายนน้ั มาสอนเรา แลว้ มันผิดไปตรงไหน ตัวกเิ ลสน่ันแบกมาๆ ไมไ่ ด้
มองดอู รรถดธู รรมเลย เอะอะกว็ า่ แตท่ า่ นดุ อะไรกท็ า่ นดุ ใหก้ เิ ลสเอาเปน็ เครอ่ื งมอื เสยี แหลกๆ ธรรมหา
ทางกา้ วเดนิ ไมไ่ ดเ้ ลย แล้วจะไปหาผลประโยชน์อะไรจากผใู้ ด จากครอู าจารยใ์ ด จึงจะเหมาะกบั กิเลสที่
บงการอยบู่ นหวั ใจ…”
(ศาสนธรรมปลกุ คนใหต้ น่ื หน้า ๔๖๑–๔๖๔)
“…การฝกึ ใครกไ็ มฝ่ กึ ทรมานยากยง่ิ กวา่ ฝกึ คน คำ� วา่ “คน” ทา่ นทง้ั หลายอยา่ ไปหมายถงึ คนนน้ั คนน้ี
อนั เปน็ การเหยยี บยำ�่ ทำ� ลายดถู กู เหยยี ดหยามกนั ใหห้ มายถงึ ตวั ของทา่ นของเราแตล่ ะคนๆ นี้ การสอนใคร
กไ็ มส่ อนยากยง่ิ กวา่ สอนคน การฝกึ ทรมานไมม่ ฝี กึ อะไรทรมานอะไรยากยงิ่ กวา่ ฝกึ ทรมานคน นน่ั คนคอื ใคร
คนคอื เรานนั่ แล จะเปน็ ใครทไี่ หนไป ใหน้ อ้ มเขา้ มาหาตวั ของเราแตล่ ะทา่ นละคน คนกค็ อื เรานี้ ฝกึ ยากกค็ อื
เราน้ี จะเปน็ ผฝู้ กึ ใหไ้ ดใ้ หอ้ ยใู่ นขอบเขตเหตผุ ลกค็ อื เราน้ี ยอ้ นเขา้ มาสตู่ วั เรานแ่ี ล ฝกึ ยากคอื เรา เราจะฝกึ ใหไ้ ด้
แมย้ ากขนาดไหนก็คือการฝกึ เราเพ่ือเป็นคนดี นไี่ ด้ประโยชน์ การปฏิบัติตามหลักศาสนาต้องมหี นกั มเี บา
สบั ปนกันไปบ้างซิถ้าอยากพบของดีน่ะ…”
(ศาสนธรรมปลุกคนให้ต่นื หนา้ ๔๕๐)
227
“…การสงั่ สอนทกุ แงท่ กุ มมุ จะดดุ า่ วา่ กลา่ วหนกั เบาขนาดไหน กค็ อื การตกี ารฆา่ กเิ ลสของพระทง้ั นนั้
ไม่ใช่ตีพระฆ่าพระนี่ ถ้ามาหาความดีงามมาหาธรรมอย่างใจจริงแล้ว ก็ทราบเองว่าครูอาจารย์ท่านตี
ทา่ นฆา่ อะไร กต็ กี เิ ลส ฆา่ กเิ ลสทมี่ นั ทำ� ลายพระนะ่ ซิ บกพรอ่ งตรงไหนกเิ ลสตอ่ ยเอาๆ ครอู าจารยท์ า่ นมอง
เหน็ อยไู่ ดย้ นิ อยนู่ ่ี กริ ยิ าทแ่ี สดงออกทางหทู างตา คำ� พดู จา กริ ยิ าอาการทเ่ี คลอ่ื นไหวออกมา ออกมาจากอะไร
ออกมาจากความผดิ ความผดิ นนั้ มนั เปน็ อะไร มนั ดลี ะหรอื ถา้ ไมเ่ ปน็ กเิ ลสมนั จะเปน็ อะไร เพราะมนั ฝงั ลกึ
ภายในใจในกายจนเปน็ อนั หนง่ึ อนั เดยี วกนั มานานแลว้ มนั จงึ เปน็ นสิ ยั สนั ดานและแสดงออกมาจากอนั นน้ั
จงึ ตเี ขา้ ไปตรงนนั้ ใหถ้ กู กเิ ลสตรงนนั้ ผตู้ ง้ั ใจหาอรรถหาธรรมกร็ ผู้ ดิ ถกู ของตวั เอง และรชู้ อ่ งทางทจี่ ะแกก้ นั
ไปโดยลำ� ดับนะซิ…”
(เขา้ สแู่ ดนนพิ พาน หนา้ ๒๗๓)
“…นแี่ หละมาหาหลวงตาบวั ทา่ นทง้ั หลายอยากจะฟงั นกั ฟงั หนาเรอ่ื งดุ ดอุ ยา่ งไร วนั นฟี้ งั เสยี ฟา้ รอ้ ง
เปรย้ี งๆ อยบู่ นฟา้ โนน้ กไ็ มเ่ หน็ เปน็ ไร ฝนตกมายงั เยน็ ไดใ้ ชไ่ หม เวลาเงยี บๆ ไมม่ เี สยี งฟา้ คกึ ฟา้ คะนองบา้ ง
เสยี งฟา้ เปรยี้ งโนน้ เปรย้ี งนบี้ า้ ง ฝนกไ็ มม่ สี กั หยดสกั หยาด พอฟา้ กระหมึ่ ๆ เออ นด่ี เู หมอื นฝนจะตกแลว้ นะ
หาอะไรมารองนำ�้ ซิ น่ี ใชไ่ หม เสยี งฟา้ มนั ดงั ลนั่ แตฝ่ นตกลงมามนั เยน็ นเ่ี สยี งครบู าอาจารยด์ งั ลน่ั แตน่ ำ้� อรรถ
นำ้� ธรรมอาจเยน็ กม็ ี ใหพ้ จิ ารณาเอาเอง วนั นไ้ี ดเ้ ทศนต์ อ้ นรบั ทา่ นทง้ั หลายเรอ่ื งดเุ รอื่ งดนี ะ ใหพ้ ากนั นำ� ไป
ปฏิบตั ิ ไดใ้ ห้ธรรมะอย่างนแ้ี ล้ว กรณุ านำ� ไปปฏบิ ัตติ ัวเองนะ ท่พี ดู อยา่ งนเ้ี พื่อเป็นคติสำ� หรับท่านทง้ั หลาย
ผู้อุตส่าหม์ า…”
(ศาสนธรรมปลกุ คนให้ตื่น หน้า ๔๕๐)
228
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดปา่ บ้านตาด จ.อุดรธานี
-๙-
ธรรมและวนิ ัยเหนือสิง่ อ่นื ใด
วดั ป่าบา้ นตาดนี้ ตามความเหน็ ของผู้รวบรวม มีส่ิงที่เห็นชดั เจนอยู่ ๒ ประการ คอื เข้มงวดดา้ น
จติ ตภาวนา และไมใ่ หส้ ง่ิ ใดมคี ณุ คา่ เหนอื ธรรมเหนอื วนิ ยั วดั ไมเ่ อนไปตามโลก และนอกจากนนั้ ยงั มขี อ้ วตั ร
อนื่ ๆ อีก เช่น มธี ุดงควตั รประจำ� ใจ ยนิ ดใี นที่สงดั สัลเลขธรรมและอน่ื ๆ ดังไดร้ วบรวมจากเทศนข์ อง
ท่านอาจารยห์ ลายๆ ตอนมาดงั นี้
เขม้ งวดดา้ นจติ ตภาวนา
ท่านอาจารย์อบรมสั่งสอนพระเณรโดยเฉพาะ คือ ไม่ให้เห็นงานใดส�ำคัญย่ิงกว่างานถอดถอน
กิเลส
“…เฉพาะวดั นเี้ ราเคยพดู เสมอ เรามคี วามเขม้ งวดกวดขนั กบั ทางดา้ นจติ ตภาวนามากกวา่ สง่ิ อนื่ ใด
ทั้งน้ัน ส่ิงเหลา่ น้นั เพียงอาศยั ชว่ั ระยะกาล อย่าได้ถอื มาเปน็ หลักเปน็ เกณฑเ์ ป็นการเปน็ งานภายในวดั น้ี
จะเปน็ การใหเ้ สยี ทางดา้ นจติ ตภาวนาและเสยี ขนบธรรมเนยี มประเพณที คี่ รบู าอาจารยพ์ าดำ� เนนิ มา ซงึ่ ลว้ น
แลว้ แตเ่ สาะแสวงหาความสงดั เดนิ จงกรมนงั่ สมาธภิ าวนาโดยถา่ ยเดยี วเทา่ นน้ั ดเู รอ่ื งของจติ เรอ่ื งทงั้ มวล
จะไมเ่ กดิ จากทใ่ี ด แสดงออกจากทใ่ี ด นอกจากออกจากจติ โดยถา่ ยเดยี วนเ้ี ทา่ นนั้ หากไมส่ งั เกตกไ็ มร่ วู้ า่ ตน
มเี รอื่ ง จนกระทง่ั เตม็ หวั อกยกไมข่ น้ึ แลว้ ถงึ ทราบวา่ หนกั แตก่ ห็ าทางแกท้ างออกไมไ่ ดเ้ พราะความไมม่ องดู
จติ น่ันแล…”
(กา้ วเดินตามหลกั ศาสนธรรม หนา้ ๓๒๖)
“…วัดนีไ้ ม่ให้มีงานอะไร เพราะสงวนหมู่เพื่อนเพอื่ ใหไ้ ดภ้ าวนา แล้วผมไมช่ อบมาแต่ไหนด้วย ไม่ใช่
ขเี้ กยี จเรอื่ งงานทง้ั หลาย แตเ่ รอ่ื งภาวนาเปน็ ของสำ� คญั มาก นนั่ เราถอื เอาตรงนน้ั เลย จงึ เปน็ เรอ่ื งขเ้ี กยี จ
เรือ่ งยุ่งกบั การสร้างนน้ั สร้างน้ี ไมเ่ อา เอาแตอ่ นั น…้ี ”
(ความลึกลับซบั ซ้อนของจติ วิญญาณ หนา้ ๑๘๒)
229
“…ท่านนักปฏบิ ัตทิ ัง้ หลาย จงค�ำนงึ ถึงพระโอวาทของพระพทุ ธเจา้ ทีท่ รงส่งั สอนพระสาวกในครั้ง
พทุ ธกาล หรอื สง่ั สอนภกิ ษทุ งั้ หลายในครง้ั นนั้ ทรงเนน้ หนกั ลงในงานทจี่ ะรอื้ ถอนสง่ิ ทรี่ กรงุ รงั ฝงั อยภู่ ายในใจ
ซงึ่ ทำ� ใหส้ ตั วท์ งั้ หลายไดร้ บั ความทกุ ขค์ วามเดอื ดรอ้ นตลอดมา ดว้ ยความเกดิ แกเ่ จบ็ ตาย อนั เปน็ ผลของสง่ิ
ทีร่ กรุงรังนนั้ คือกิเลสประเภทต่างๆ
พระพุทธเจา้ ทรงสั่งสอนวธิ ีการ งานท่ีจะรือ้ ถอนสง่ิ เหล่านี้แกภ่ กิ ษทุ ้งั หลายในครง้ั นนั้ ไม่มีงานใด
พระโอวาทใดทท่ี รงเนน้ หนกั ลงยงิ่ กวา่ การสงั่ สอนพระสงฆเ์ พอื่ ใหเ้ หน็ โทษเหน็ ภยั ในสง่ิ ทเี่ ปน็ พษิ เปน็ ภยั อยู่
ภายในใจเรา ซงึ่ มงุ่ มาประพฤตปิ ฏบิ ตั เิ พอื่ ความพน้ จากทกุ ขอ์ ยแู่ ลว้ ใหเ้ หน็ อยา่ งเตม็ ใจ นเี่ ปน็ หลกั ใหญข่ อง
พระโอวาทคำ� สง่ั สอนทที่ รงมงุ่ หวงั อยา่ งยง่ิ แกบ่ รรดาสตั ว์ เฉพาะอยา่ งยง่ิ ภกิ ษบุ รษิ ทั ซง่ึ พรอ้ มแลว้ ทจ่ี ะออก
แนวรบเพอ่ื ชยั ชนะในสิง่ ที่เป็นข้าศกึ ต่อตนเอง ไดแ้ ก่กิเลสประเภทต่างๆ ซ่ึงลอ้ มหนา้ ล้อมหลังอยู่เวลานี้
ไม่มีขยบั ขยายบ้างเลยถ้าไมถ่ กู ขับไลด่ ว้ ยความเพยี รของนกั ตอ่ สู้เพื่อชยั ชนะ
นเ่ี ปน็ การเปน็ งานอนั สำ� คญั มาก แมพ้ ระองคเ์ องกท็ รงถอื เปน็ ภาระอนั ใหญห่ ลวงมากทเี ดยี ว ไมป่ รากฏ
นบั แตข่ ณะทพี่ ระองคเ์ สดจ็ ออกทรงผนวชวา่ ไดท้ รงทำ� กจิ การงานใดๆ นอกเหนอื ไปจากงานปราบปรามสงิ่ ที่
เปน็ ขา้ ศกึ อยภู่ ายในพระทยั การหวงั ความตรสั รกู้ ค็ อื หวงั ความพน้ ทกุ ข์ การหวงั ความพน้ ทกุ ขก์ ต็ อ้ งฝา่ ฟนั
สง่ิ ทเี่ ปน็ ขา้ ศกึ ปกคลมุ อยภู่ ายในพระองคใ์ หข้ าดไปโดยลำ� ดบั เปน็ สายทางทรี่ าบรน่ื ดงี ามตอ่ ความพน้ ทกุ ข์
ดว้ ยการประพฤตปิ ฏบิ ตั ิ
แต่เพราะพระองค์ทรงเป็นสยัมภู จะพึงรู้เองเห็นเอง จึงไม่มีครูมีอาจารย์ที่แนะน�ำหรือถวาย
พระโอวาทแก่พระองค์ ทรงบ�ำเพ็ญโดยลำ� พังพระองคเ์ อง รู้สกึ ว่าล�ำบากมากอยไู่ ม่น้อย ผิดบ้างถูกบา้ ง
เป็นธรรมดา งานที่ไม่เคยทำ� หรอื ทางไมเ่ คยเดิน แตอ่ ยา่ งไรกต็ าม ความมุ่งมน่ั ของพระองคม์ อี ยกู่ บั งาน
ทกุ ระยะเพือ่ ถอดถอนกเิ ลสอาสวะ ซง่ึ เปน็ เช้ือแห่งวัฏจกั รเครอื่ งพาสัตว์ใหห้ มุนเวยี นเกดิ แก่เจบ็ ตายอยู่น้ี
ทรงถือเปน็ งานสำ� คัญย่ิงกวา่ งานอน่ื ใด
นบั แตว่ นั ทรงผนวชจนกระทงั่ ถงึ วนั ตรสั รู้ มแี ตง่ านนล้ี ว้ นๆ สำ� หรบั พระพทุ ธเจา้ ทที่ รงดำ� เนนิ มา จนได้
ตรสั ร้เู ปน็ ศาสดาเอกของโลกข้ึนมาก็เพราะงานชิน้ นสี้ ำ� เรจ็ กิเลสขาดสะบน้ั ไปจากพระทัยไมม่ ีเหลือหลอ
อยแู่ มน้ ิดเดียว การทกี่ เิ ลสแต่ละประเภทจะขาดหรือหลดุ ลอยไปนัน้ ล้วนเกิดจากการรื้อถอนการฟาดฟัน
หน่ั แหลกดว้ ยงาน คอื การตอ่ สกู้ บั กเิ ลสทกุ ประเภท นพ่ี ระองคถ์ อื เปน็ งานใหญโ่ ตมาก เหนอื ชวี ติ ของพระองคเ์ อง
หากจะทรงสน้ิ พระชนมใ์ นเวลาบำ� เพญ็ กไ็ มท่ รงเสยี ดาย เพราะความมงุ่ มน่ั ในความหลดุ พน้ มกี ำ� ลงั กลา้ อนั ดบั
ต่อไปคือความเป็นศาสดาของโลก เป็นสง่ิ ทมี่ นี ้ำ� หนักมากย่ิงกวา่ ความมุ่งม่นั อ่ืนใดในสกลโลก
การบำ� เพญ็ ของพระองคจ์ งึ เปน็ ไปดว้ ยการปฏบิ ตั เิ พอื่ ถอดถอนกเิ ลสโดยถา่ ยเดยี วเทา่ นนั้ หลงั จาก
ไดต้ รสั รแู้ ลว้ ทรงนำ� พระโอวาทมาสง่ั สอนบรรดาสตั วม์ ภี กิ ษเุ ปน็ ตน้ กท็ รงเนน้ หนกั ลงในงานทพ่ี ระองคท์ รง
บำ� เพ็ญและได้เหน็ ผลเป็นทพี่ อพระทยั มาแลว้ ทัง้ น้ัน
230
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ปา่ บ้านตาด จ.อุดรธานี
พระองคไ์ มท่ รงชมเชยกจิ การงานใดสำ� หรบั สมณะผเู้ ปน็ นกั บวชอยแู่ ลว้ วา่ ใหท้ ำ� สงิ่ นนั้ ใหท้ ำ� สง่ิ น้ี หรอื
สง่ิ นน้ั ดงี านนนั้ ดี นอกจากความเพยี รเพอ่ื ถอดถอนกเิ ลสอาสวะโดยถา่ ยเดยี วเทา่ นน้ั ไมว่ า่ จะอยใู่ นอริ ยิ าบถใด
พระองคไ์ มใ่ ห้ท้อถอยในการบำ� เพ็ญในการตอ่ สู้ นั่งอยกู่ ต็ ่อสู้ ยนื เดนิ นอน เว้นเสียแตห่ ลับ เป็นทา่ ตอ่ สู้
ของนกั รบ
การแกก้ เิ ลสประเภทตา่ งๆ ออกจากจติ ใจ ดว้ ยงานทพ่ี ระพทุ ธเจา้ ทรงมอบใหแ้ ลว้ นน้ั เปน็ ภาระสำ� คญั
เฉพาะหนา้ ของเรา ไมม่ ผี หู้ นง่ึ ผใู้ ดแมท้ ง้ั สามแดนโลกธาตจุ ะมาชว่ ยภาระธรุ งั ของเราใหเ้ บาลงหรอื ใหห้ มดสน้ิ
ไปได้ โดยทเ่ี ราไมต่ อ้ งประกอบงานซงึ่ เป็นความจำ� เป็นเฉพาะเรานเี้ ลย ต้องเป็นหน้าทขี่ องเราอย่างเดยี ว
เทา่ นนั้ หนกั หรอื เบากเ็ ปน็ หนา้ ทขี่ องเราจะตอ้ งตอ่ สแู้ บกหามแตผ่ เู้ ดยี ว ไมม่ ใี ครสามารถทำ� หนา้ ทแี่ ทนเราได้
ฉะนน้ั จงตง้ั หนา้ ทำ� หนา้ ทขี่ องเราใหส้ ำ� เรจ็ ลลุ ว่ งไปดว้ ยความภาคภมู ใิ จ ตามพระโอวาทวา่ อตตฺ า หิ อตตฺ โน
นาโถ ตนเปน็ ที่พง่ึ ของตน…”
(เข้าสู่แดนนพิ พาน หนา้ ๒๐๖–๒๐๘)
“…ใหห้ นกั ในความเพยี รนะ สถานทนี่ เ่ี ปน็ สถานทห่ี นกั ความเพยี รนะ ครบู าอาจารยพ์ าถอื ความเพยี รนี้
เปน็ หวั ใจของพระกรรมฐาน ของผตู้ อ้ งการความพน้ ทกุ ข์ อยา่ ลมื วนั หนง่ึ ๆ เราไมใ่ หม้ งี านอะไรเลย ใหม้ แี ต่
เวลาประกอบความพากเพยี รของพระของเณรเทา่ นนั้ เราสงวนมากเรอื่ งอยา่ งน้ี เพราะเราไมเ่ หน็ สง่ิ ใดวา่
เปน็ ของเลศิ เลอยง่ิ กวา่ การประกอบความเพยี รเพอื่ สงั หารกเิ ลสตวั เปน็ ภยั ภายในจติ ใจของเราแตล่ ะคนๆ
แตล่ ะองคๆ์ อันนี้เป็นสำ� คัญมาก จงึ ต้องใหม้ ีเวลาเพอ่ื อันน้ีอยา่ งเดียวเทา่ นัน้ เราอยากพดู ว่าอย่างเดยี ว
เทา่ นน้ั สงิ่ อน่ื อาศยั ชว่ั กาลชวั่ เวลานดิ หนอ่ ยจงึ ไมใ่ หไ้ ปกงั วลกบั มนั ใหม้ หี นา้ ทก่ี ารงานอยกู่ บั ใจอยา่ งเดยี ว
นเี่ รยี กวา่ อยกู่ บั ความเพยี รอยา่ งเดยี ว ใครอยทู่ ไี่ หนกใ็ หเ้ ปน็ ความเพยี รอยนู่ นั้ ซิ เดนิ จงกรมนง่ั สมาธภิ าวนา
นคี่ อื งานของพระ อยา่ ใหล้ ดนอ้ ยถอยลงไปนะ จะลดคณุ คา่ ของพระไปโดยลำ� ดบั หากพระเรายงั พอมคี ณุ คา่
อยูบ่ า้ งนะ ถ้าไมใ่ ห้กิเลสเอาไปถลงุ เสยี จนหมดคุณคา่ แห่งธรรมทีค่ วรจะมีอยู่ในใจนน้ั นะ่ …”
(ความลึกลบั ซบั ซ้อนของจติ วิญญาณ หน้า ๒๘๔)
“…เขา้ พรรษาแลว้ กใ็ หต้ งั้ หนา้ ตงั้ ตาทำ� ภาวนากนั นะ ไอเ้ รอื่ งศาลานอ้ี ยา่ มาเพน่ ๆ พา่ นๆ ใหเ้ หน็ เถอะ
รำ� คาญตาจะตายละ เพน่ ๆ พา่ นๆ โดยหาเหตหุ าผลไมไ่ ด้ เพราะนไ้ี มค่ ยุ นะ เคยปฏบิ ตั มิ ายงั ไงมนั ตดิ หวั ใจ
ถา้ พดู ถงึ เรอ่ื งตดิ หวั ใจ มนั เคยมนั ชนิ ตอ่ นสิ ยั ไอเ้ รอ่ื งความสงบตวั ประกอบความพากเพยี ร ไมเ่ พน่ ๆ พา่ นๆ
นน่ี ะ มนั เปน็ เรอื่ งทเ่ี คยชนิ ตอ่ ผปู้ ฏบิ ตั ิ และเคยปฏบิ ตั กิ บั ครบู าอาจารยม์ าอยา่ งนนั้ ทนี เี้ มอ่ื มาเหน็ หมเู่ พอ่ื น
เพน่ ๆ พา่ นๆ อะไรตอ่ อะไรดไู ม่ได้ มันขัด ไม่พดู มันก็เป็นอยู่อย่างนั้น
เพราะเราเปน็ ผสู้ อนหมเู่ พอื่ นนี่ ทำ� ไมเมอ่ื มนั ขดั หขู ดั ตาจงึ จะไมเ่ ปน็ ในจติ กเ็ ราเปน็ ผรู้ บั ผดิ ชอบทกุ ดา้ น
ทกุ ทาง มนั กต็ อ้ งไดด้ ู ขดั ตรงไหนกต็ อ้ งไดร้ แู้ หละ อยา่ งนใี้ หร้ ะวงั อยา่ ใหย้ งุ่ ๆ เหยงิ ๆ มากมายนกั นะ ใหด้ ใู จ
231
เจา้ ของนน่ั นะ่ ใหเ้ ดนิ จงกรม เอามนั หลงทศิ หลงแดนไปเปน็ ไรกเิ ลสนะ่ นงั่ ภาวนากเ็ หมอื นกนั ถงึ คราวนงั่
กเ็ อาให้จรงิ จังซิ อย่ไู หนกใ็ หป้ ระกอบความพากเพยี ร อย่าไดล้ ดได้ละ…”
(ก้าวเดนิ ตามหลกั ศาสนธรรม หนา้ ๑๐๑)
“…ไมใ่ หม้ งี านมกี ารอะไร ใหป้ ระกอบความเพยี ร เดนิ มากดกี เ็ อาเดนิ ใหม้ าก ถา้ มนั เหนอื่ ยมนั เพลยี
เพราะเราไมไ่ ดท้ ำ� งานกค็ วรเดนิ มากๆ รา่ งกายมนั กช็ อบเคลอื่ นไหวไปมาเหมอื นกนั ถา้ ไมไ่ ดท้ ำ� การทำ� งาน
อะไร อนั นรี้ สู้ กึ เสน้ เอน็ มนั จะมอี าการแปลกๆ แสดงความไมส่ ะดวกสบายภายในรา่ งกาย เดนิ มากๆ เดนิ ทำ�
ความเพียรนั่นแหละ คืองานของพระเรานะ่
นั่ง จะควรนั่งมากน่ังนานเพียงไร อันนี้ตามแตค่ วามสามารถของตัว บอกกันไม่ได้ บังคบั กนั ไมไ่ ด้
ให้เป็นไปตามอัธยาศัย ตามความเหมาะสมของผู้ปฏิบตั …ิ ”
(เข้าสแู่ ดนอวกาศของจิตของธรรม หน้า ๑๒๖)
“…ให้ขยันเดินจงกรม กี่ช่ัวโมงก็เอ้าเดินไป ให้มันเห็นความยากความล�ำบากในการเดิน ให้เห็น
ความเหนด็ เหนือ่ ยในการเดนิ จงกรม เช่นเดียวกับเขาทำ� งานทางโลก เราท�ำงานทางธรรมกใ็ หเ้ ห็นความ
เหนด็ เหนอื่ ยเมอ่ื ยลา้ ในการประกอบความพากเพยี รของเรา เชน่ นงั่ นานเปน็ ยงั ไง ตอ้ งเจบ็ ปวดแสบรอ้ น
ดไี มด่ กี ล็ ม้ ทง้ั หงายเปน็ ไรไป เพราะสงิ่ เหลา่ นไ้ี ดเ้ คยบำ� เพญ็ มาแลว้ กอ่ นทจ่ี ะมาเทศนาวา่ การแนะนำ� สงั่ สอน
หมเู่ พือ่ นตามสตกิ ำ� ลงั นี้ได้บ�ำเพ็ญมาแลว้ ทั้งนัน้
นง่ั สมาธกิ เ็ หมอื นกนั ฟาดมนั ลงไป สมาธเิ วลานงั่ มากๆ นสี้ ำ� คญั มกั จะมเี วทนาใหเ้ ปน็ เครอื่ งพจิ ารณา
งานอน่ื ๆ ตอ้ งไดป้ ลอ่ ยทง้ิ หมด รวมตวั เขา้ มาสทู่ กุ ขเวทนาทเ่ี กดิ ขนึ้ ในรา่ งกายจดุ ตา่ งๆ จดุ ไหนทเ่ี ดน่ กวา่ เพอ่ื น
ถือจดุ นัน้ เป็นสนามรบ สตปิ ัญญาหย่ังลงไปท่นี น่ั
ออกมาบวชแลว้ มีเราเทา่ นน้ั เปน็ กบั ตายกเ็ รา สขุ กับทกุ ขก์ เ็ รา จะฉดุ ลากตนได้มากน้อยเพยี งไร
ก็เป็นก�ำลังวังชาสติปัญญาของเรานี้เท่านั้น ไม่มีส่ิงใดที่จะมาช่วยปลดช่วยเปล้ืองเราให้หลุดพ้นไปได้
เปน็ อตตฺ า หิ อตตฺ โน นาโถ คอื ใครคอื เรา พงึ่ เรานแี้ ล ใหป้ ระกอบความพากเพยี รเตม็ เมด็ เตม็ หนว่ ย อยา่ ได้
ลดละถอยหลงั …”
(ความลกึ ลับซับซอ้ นของจิตวญิ ญาณ หน้า ๒๙๔–๒๙๕)
“…ผปู้ ฏบิ ัติทางจงกรมก็จะไมม่ ี ตอ่ ไปจะไมม่ ที างจงกรม ไมม่ สี ถานท่ีทำ� งานสงั หารกเิ ลสของพระ
ปฏบิ ตั นิ ะ มนั จะมแี ตส่ ถานทก่ี เิ ลสสงั หารธรรม สงั หารตวั ของผปู้ ฏบิ ตั ใิ หล้ ม่ จมฉบิ หายไปดว้ ยแบบไมเ่ อาไหน
นั่นละพดู งา่ ยๆ…”
(ก้าวเดินตามหลักศาสนธรรม หน้า ๓๕๒)
232
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดป่าบา้ นตาด จ.อดุ รธานี
“…พดู งา่ ยๆ กร็ แู้ ลว้ วา่ เรอื่ งของกเิ ลสมนั เปน็ อยา่ งไร รเู้ ตม็ หวั ใจแลว้ ถงึ ไดม้ าพดู จะใหพ้ ดู ยงั ไงอกี
ไมไ่ ดม้ าโมม้ าอวดหมเู่ พอื่ นนะ เมอ่ื กเิ ลสเตม็ หวั ใจแตธ่ รรมะไมเ่ ตม็ หวั ใจกไ็ มท่ นั กนั เอาใหม้ นั เตม็ ซิ สตปิ ญั ญา
เอาใหถ้ งึ ขั้นเต็มหวั ใจซิ สติปญั ญาเตม็ หัวใจ จะเต็มขนั้ ใดถ้าไมใ่ ช่มหาสตมิ หาปญั ญา เม่ือถึงขั้นน้นั แลว้
ไมต่ อ้ งบอก นนั่ ละกเิ ลสพงั ขน้ั นนั้ แหละ ขน้ั ธรรมดาไมพ่ งั กเิ ลสไมใ่ ชข่ น้ั ธรรมดา ตวั เหนอื ทส่ี ดุ นก่ี ส็ อนหมดแลว้
ท�ำไมมาเกง้ ๆ กา้ งๆ วนั หน่ึงๆ ไมไ่ ดห้ นา้ ไม่ไดห้ ลังอะไรเลย เดนิ จงกรมกไ็ มเ่ ปน็ ทา่ น่ังสมาธภิ าวนาก็ไม่ได้
ความอะไร ที่มนั เดน่ ๆ มแี ต่กินกับนอนเท่านัน้ เหรอ มันอัศจรรย์อะไร สัตว์เขากก็ ินไดน้ อนไดจ้ ะวา่ อะไร
มนษุ ยเ์ รา มนษุ ยท์ ว่ั โลกเขากก็ นิ ไดน้ อนได้ มาวา่ อะไรกรรมฐานเราเกง่ กบั การกนิ การนอนละ่ ถา้ ไมเ่ กง่ ทาง
ธรรมแล้ว รอ้ นวันยงั ค�่ำคืนยงั รงุ่ น่นั แหละ อยา่ สงสยั ว่าจะเป็นอน่ื ไปเลย
ใหป้ ระกอบความพากเพยี ร อริ ยิ าบถทงั้ สคี่ วามเคลอ่ื นไหวอนั ใดใหม้ สี ตกิ ำ� กบั ใจเปน็ สงิ่ สำ� คญั มากนะ
เคยบอกเสมอ
กเิ ลสอยทู่ ่ใี จนนั้ แหละ ไม่ไดอ้ ยทู่ ่ีอนื่ สตปิ ัญญากอ็ ยทู่ ใ่ี จ ผลติ ขนึ้ มาแกก้ นั วนั หนง่ึ ๆ เดินจงกรมได้
กชี่ วั่ โมง กลวั ตายเหรอ เดนิ จงกรมตายเหรอ เราไมเ่ หน็ เปน็ อะไร ทงั้ ๆ ทเี่ คยเดนิ หลายๆ ชวั่ โมงจนเขา่ ออ่ น
มาแลว้ หาอบุ ายวธิ กี ารตา่ งๆ ตอ่ สกู้ บั กเิ ลส ไมง่ น้ั ไมไ่ ดน้ ะ มสี กั แตว่ า่ กนิ แลว้ นอน กอนแลว้ นนิ อยไู่ ปวนั หนงึ่ ๆ
ไมม่ ีประโยชนอ์ ะไรเลยจะท�ำยังไง…”
(ความลกึ ลับซับซ้อนของจิตวิญญาณ หนา้ ๒๕๐–๒๕๑)
“…การปฏบิ ตั ติ อ้ งฝนื กเิ ลส สกู้ เิ ลส ความฝนื ความทกุ ขค์ วามลำ� บากเพราะความพากเพยี รในการฝนื
กเิ ลสนน้ั เปน็ การทำ� ลายกเิ ลส เปน็ การถอดถอนกเิ ลส เพอื่ ความสขุ ความสมหวงั อนั เปน็ ผลทจ่ี ะใหเ้ กดิ ธรรมขน้ึ
ภายในใจ สมกบั วา่ ใจเปน็ ภาชนะอนั เหมาะสมอยา่ งยง่ิ กบั ธรรมอยแู่ ลว้ ทา่ นกลา่ วไวเ้ สมอวา่ ธรรมมอี ยทู่ ว่ั ไป
ธรรมมอี ยตู่ ลอดกาล ทำ� ไมธรรมจงึ ไมป่ รากฏแกผ่ ปู้ ฏบิ ตั ิ เปน็ เพราะเหตไุ ร เพราะเราไมแ่ สวงหาธรรม ไพลไ่ ป
แสวงหาโลกหากเิ ลสกม็ ี แสวงหาธรรมแตไ่ มถ่ กู ทางกม็ ี แสวงหาธรรมเพยี งสกั แตว่ า่ กริ ยิ า แตค่ วามจรงิ ใจ
ไมม่ ใี นธรรมกม็ ี จงึ ไมเ่ จอธรรม การแสวงหาตามประเภทท่ีหน่งึ และท่ีสามนั้นเลวถึงใจและช้�ำใจ ขออย่า
ให้ไดย้ ินเลยตลอดวนั ตาย ธรรมแม้มีอยตู่ ลอดกาล แต่ท่ีไม่ปรากฏก็เพราะใจซึง่ เปน็ สงิ่ คู่ควรแกธ่ รรมนนั้
ไม่ยอมรับธรรม เพราะถกู กิเลสประเภทเลวๆ กดี กนั ไว้ ธรรมจงึ ไม่ปรากฏภายในใจ
การมาปฏบิ ตั เิ พอ่ื กำ� จดั กเิ ลสดว้ ยความเพยี ร คอื การเดนิ จงกรม การนง่ั สมาธภิ าวนา เปน็ ตน้ นค่ี อื
การกา้ วขนึ้ สเู่ วทตี ตี อ่ ยแลว้ จะมวั เพลนิ เผอเรออยไู่ มไ่ ด้ จะถกู นอ็ คตกเวทแี บบไมเ่ ปน็ ทา่ ขายหนา้ ครจู ะทนดู
ตอ่ ไปได้
การอยดู่ ว้ ยกนั มากมนั จะเรม่ิ โลเลไปละนะ ถา้ มากเขา้ ๆ มกั เปน็ ดงั ทว่ี า่ นเ้ี สมอ ไมว่ า่ ทใี่ ดมองเหน็ แต่
พระเต็มวัดเต็มวา แตอ่ รรถธรรมท่จี ะแฝงอยภู่ ายในหัวใจของพระจะไม่มี เม่อื สมาธิธรรม ปญั ญาธรรม
วริ ยิ ธรรม ขนั ตธิ รรม ไมม่ ใี นใจแลว้ จะหวงั เอามรรคผลนพิ พานมาจากทไ่ี หน---มไี มไ่ ด้ ถา้ มวี ริ ยิ ธรรม ขนั ตธิ รรม
233
สตธิ รรม ยอ่ มจะสามารถมสี มาธธิ รรมขนึ้ มาได้ และคอ่ ยเลอ่ื นขนึ้ ขน้ั ปญั ญาธรรมโดยลำ� ดบั เพราะการพนิ จิ
พิจารณาตามขนั้ ตามภมู ิของจิตของธรรม จนกลายเปน็ มรรคผลนิพพานขน้ึ มาประจักษใ์ จไมส่ งสยั
เราหาความเท่ียงถาวรท่ไี หนในโลกธาตนุ ี้ เหน็ ไหมน่นั องคน์ ั้นตายไปองค์นตี้ ายไป คนนัน้ ตายไป
คนนต้ี ายไป เราจะอยคู่ ำ�้ ฟา้ ไดเ้ หรอ ทำ� ไมจงึ ไมว่ ง่ิ เตน้ ขวนขวายหาสารคณุ เสยี ตงั้ แตบ่ ดั นี้ เสยี ดายอะไรใน
แดนสมมตุ แิ ดนปา่ ชา้ แหง่ การเกดิ ตายน้ี กเิ ลสพาคนใหว้ เิ ศษวโิ สอยา่ งไรบา้ ง ขน้ึ ชอื่ วา่ กเิ ลสแลว้ ไมว่ า่ ตวั ใด
ต้องเป็นพิษเป็นภัยเป็นเสนียดจัญไรต่อจิตใจและมรรยาทแห่งการแสดงออกอันดีงามทุกแง่ทุกมุม และ
กีดขวางธรรมทงั้ นน้ั ไม่ใช่เปน็ ของดพี อที่จะทะนถุ นอม ลืมเนอ้ื ลมื ตวั ไปตามมันตลอดไปดงั ทเี่ ป็นอยนู่ ้ี…”
(เข้าสู่แดนอวกาศของจิตของธรรม หนา้ ๑๕๙–๑๖๐)
“…หดั คดิ อา่ นซิ สตปิ ญั ญามอี ยู่ อยทู่ ำ� ไมอยไู่ ปวนั หนง่ึ ๆ ตน่ื อะไร ตนื่ มดื ตนื่ แจง้ ตนื่ ปตี นื่ เดอื นตนื่ วนั
ตน่ื คนื ตนื่ อะไร มนั มมี ดื มแี จง้ มาตงั้ แตก่ ปั ไหนกลั ปใ์ ด มนั ไดผ้ ลไดป้ ระโยชนอ์ ะไร ความคดิ ความปรงุ การกระทำ�
ของตวั เองตา่ งหากจะทำ� ใหล้ ม่ จมเสยี หายกด็ ี ทำ� ใหเ้ จรญิ รงุ่ เรอื งกด็ ี มนั เรอื่ งของเรานต้ี า่ งหาก ไมใ่ ชเ่ รอ่ื ง
ของมดื ของแจง้ ดนิ ฟา้ อากาศและแรธ่ าตตุ า่ งๆ อนั ใดเลย นอกจากใจดวงเดยี วนเี้ ทา่ นนั้ เปน็ รากฐานอนั สำ� คญั
ทีจ่ ะสรา้ งความดแี ละความลม่ จมแกต่ น มีเท่านี้ ดลู งไปตรงนซ้ี ิ ธรรมอยู่ตรงน้ี ไม่อยูท่ อี่ ่ืน ไมอ่ ยกู่ บั มดื
กบั แจง้ วนั คนื ปีเดอื น อยูท่ หี่ ัวใจ กเิ ลสมันบบี อยหู่ ัวใจนัน่ มีมากมีน้อยแสดงขึ้นทใ่ี จใหเ้ หน็ อยชู่ ดั ๆ ธรรมก็
เกิดขึน้ ทน่ี ่นั ผลิตขนึ้ ไดท้ นี่ ั่น ท�ำไมไม่มองดูตรงนนั้ …”
(ความลกึ ลบั ซบั ซอ้ นของจติ วิญญาณ หน้า ๕)
“…ผู้ปฏิบัติต้องสังเกตจริตนิสัยของตน จะเอาแต่ความสะดวกสบายเข้าไปว่าไปท�ำงานกับกิเลส
ความสะดวกสบายเปน็ เรอ่ื งของกเิ ลส เราจะเอาความสะดวกสบายไปสกู้ บั กเิ ลสไดย้ งั ไง นอกจากนอนจม
เทา่ นนั้ กเิ ลสมนั ชอบสบาย อยไู่ ปกนิ ไปวนั หนงึ่ ๆ เพลดิ เพลนิ รนื่ เรงิ บนั เทงิ ไป หวิ โหยไปตลอด หาความอมิ่ พอ
ไม่ได้ แล้วกย็ งั ไมเ่ ขด็ ไม่หลาบ…”
(ความลกึ ลับซบั ซ้อนของจิตวิญญาณ หนา้ ๑๙)
“…เราอยากใหห้ มเู่ พอ่ื นปฏบิ ตั ใิ หร้ ภู้ ายในจติ ใจแลว้ มาเลา่ ใหฟ้ งั นา ผลเปน็ ยงั ไง เราอยากรผู้ ลแหง่ การ
อบรมสงั่ สอนหมเู่ พอื่ นและการปฏบิ ตั ขิ องหมเู่ พอ่ื น มแี ตผ่ า้ เหลอื งมแี ตร่ ปู พระเฉยๆ ไมม่ อี รรถมธี รรมในหวั ใจ
ไว้เปน็ สมบตั ขิ องตนออกโชว์กันบ้าง มันน่ารืน่ เริงนา่ อนโุ มทนาสาธุการที่ไหน ถ้าเอาจริงเอาจงั มันต้องรู้
ไมต่ อ้ งสงสยั อยา่ งทกุ วนั นพี้ ดู จรงิ ๆ ตามความรสู้ กึ โงๆ่ นแี่ หละ มนั ไมเ่ คยไปหนกั ในอดตี อนาคตอะไรเลย
เชน่ ครงั้ พทุ ธกาลทา่ นเปน็ อยา่ งนน้ั ๆ ครงั้ นเ้ี ปน็ อยา่ งนๆี้ ไมเ่ ลย เพราะแนใ่ จวา่ มชั ฌมิ าปฏปิ ทานคี้ งเสน้ คงวา
ตลอดมา กเิ ลสกเ็ ปน็ ตัวคงเสน้ คงวาในหวั ใจสัตวน์ ่นั เอง ถา้ ไมแ่ กไ้ ม่ถอดถอนออกจากใจให้เบาบางและ
ส้นิ ไป…”
(เข้าสแู่ ดนนพิ พาน หน้า ๑๕๙–๑๖๐)
234
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดปา่ บ้านตาด จ.อุดรธานี
วดั เป็นสถานทสี่ งบสงดั
เนือ่ งจากวัดป่าบ้านตาดเปน็ วัดทางดา้ นจติ ตภาวนา จงึ ตอ้ งมีความสงบและเงียบ
“…ในธรรมทา่ นกแ็ สดงเอาไว้ ผทู้ เี่ สาะแสวงหรอื ดำ� เนนิ ทางดา้ นจติ ตภาวนาพงึ ระมดั ระวงั วดั ใดเปน็
วัดทีก่ อ่ สร้าง สถานทีใ่ ดเปน็ ทไ่ี มส่ งบ แมท้ ่ีสดุ ตน้ ไมท้ ี่มีดอกมผี ล พวกนกพวกสตั ว์อะไรมากินใหเ้ กดิ เสียง
เอกิ เกรกิ บนตน้ ไม้ กย็ งั ไมค่ วรไปอยใู่ นทเี่ ชน่ นนั้ นน่ั นท่ี า่ นสอนไวแ้ ลว้ ในมหาขนั ธก์ ม็ ี ใหไ้ ปหาอยใู่ นทสี่ งบสงดั
สถานที่ขึ้นลงเช่นทา่ น�้ำ เป็นท่ีขึน้ ลงของผคู้ นหญิงชายกไ็ มค่ วรไปพกั ใหห้ าพกั ในทีส่ งบสงัด
ทำ� ไมทา่ นจงึ ใหพ้ กั ในทสี่ งดั เพราะความสงดั นน้ั เปน็ เหตทุ จ่ี ะใหร้ วู้ ถิ ขี องจติ ทค่ี ดิ ออก จะคดิ ออกนอกลู่
นอกทาง คดิ ในแงใ่ ด ยอ่ มจะทราบไดง้ า่ ยกวา่ มสี ง่ิ รบกวนวนุ่ วายอยตู่ ลอดเวลา ทา่ นจงึ สอนใหอ้ ยใู่ นทส่ี งบสงดั
เสยี งเปน็ อยา่ งไร รปู เปน็ อยา่ งไร ทา่ นจงึ ไมใ่ หย้ งุ่ ไมใ่ หเ้ กยี่ ว เพราะสง่ิ เหลา่ นเ้ี ปน็ ขา้ ศกึ ทงั้ นน้ั ในเวลาทคี่ วร
เปน็ ขา้ ศกึ ตอ้ งเปน็ อยโู่ ดยสมำ่� เสมอ ไมม่ คี ำ� วา่ ขาดวรรคขาดตอน เพราะกเิ ลสยอ่ มจะกวา้ นเอาสง่ิ เหลา่ นน้ั
เขา้ มาเปน็ สมบตั ขิ องตน แตเ่ ปน็ ฟนื เปน็ ไฟสำ� หรบั จติ ใจของผบู้ ำ� เพญ็ เพอ่ื อรรถเพอ่ื ธรรม ทา่ นจงึ สอนไมใ่ ห้
ยุง่ ไมใ่ หเ้ กี่ยว ใหห้ าอยใู่ นทสี่ งดั สงดั จากรปู จากเสียงจากกล่นิ จากรสอันจะเป็นข้าศกึ ต่อจิตตภาวนา น่ีละ
เปน็ ของส�ำคญั แลว้ ผูป้ ฏบิ ัติกเ็ หน็ คุณคา่ ของความสงัดจริงๆ
เราอยธู่ รรมดาอยา่ งสถานทเ่ี ราอยนู่ เี้ ปน็ ทสี่ งดั กจ็ รงิ แตห่ าทส่ี งดั ยงิ่ กวา่ นเ้ี ขา้ ไป และทเี่ ปลย่ี วยงิ่ กวา่ นี้
เขา้ ไป จติ ใจจะมคี วามเปลยี่ นแปลงตวั เองไปเร่ือยๆ การเปล่ยี นแปลงของจิตใจในสถานทเ่ี ปลยี่ ว สถานท่ี
นา่ หวาดเสยี วนา่ กลวั ยอ่ มจะเปลย่ี นแปลงเขา้ สอู่ รรถธรรมไดง้ า่ ยกวา่ ทเ่ี ราอยธู่ รรมดา นล่ี ะทา่ นจงึ สอนให้
อยใู่ นทีส่ งดั ในที่วเิ วก…”
(ความลึกลบั ซับซอ้ นของจติ วญิ ญาณ หน้า ๓๕๐–๓๕๑)
“…แลว้ นม่ี หี มเู่ พอื่ นมาก พระเณรมมี าก เสยี งจอแจๆ ละนะเวลานี้ โนน่ อยกู่ ฏุ โิ นน้ กไ็ ดย้ นิ หกู บั ปาก
เจา้ ของอยตู่ ดิ พนั กนั อยทู่ ำ� ไมไมไ่ ดย้ นิ นกี่ น็ า่ คดิ เหมอื นกนั เคยพดู มาหลายครง้ั หลายหนแลว้ เสยี งดงั ลน่ั ไปหมด
ทำ� อะไรไมพ่ ดู ไมไ่ ดเ้ หรอ สงิ่ ทค่ี วรพดู จำ� เปน็ พดู กพ็ ดู ใหม้ สี ติ คนทพี่ ดู มสี ตจิ ะไมเ่ วก้ ๆ วา้ กๆ เสยี งเอด็ ตะโรโฮเฮ
เหมอื นคนหาสตไิ มไ่ ด้ จวนจะเปน็ บา้ แลว้ นน่ั เดยี๋ วจะไปปากคลองสานนะจะวา่ ไมบ่ อก โรงพยาบาลปากคลองสาน
สำ� หรบั รบั คนบา้ พระบา้ มี หรอื เราอยากไปเหรอปากคลองสานนนั่ เราถงึ ไมม่ สี ตสิ ตงั ยบั ยงั้ กริ ยิ าแหง่ การ
แสดงออกของตนไวบ้ า้ งเลย ถา้ มสี ตกิ ร็ ู้ ถา้ ไมม่ สี ตมิ นั กว็ า้ กๆๆ โนน่ หคู นอน่ื อยไู่ กลๆ ยงั ไดย้ นิ หเู จา้ ของกบั
ปากเจา้ ของอยตู่ ดิ กนั มนั ไมไ่ ดย้ นิ เพราะไมม่ สี ตจิ งึ ไมไ่ ดย้ นิ นก่ี ใ็ หส้ ำ� รวมระวงั นะ เสยี งมนั ดงั ขนึ้ เรอื่ ยๆ แลว้
เวลานี้ มนั หากมอี ยใู่ นนนั้ แหละ เดนิ มาเมอื่ ไรกไ็ ดย้ นิ ไมเ่ ดนิ มากไ็ ดย้ นิ อยู่ จะวา่ ไง ผสู้ อนมนั อกจะแตกแลว้ นะ
สอนแทบลม้ แทบตายเพอื่ ความละเอยี ดลออ แตเ่ พยี งเทา่ นเ้ี ปน็ ของไมล่ ะเอยี ดเลยมนั กท็ ราบไมไ่ ด้ จะทำ� ยงั ไง…”
(ก้าวเดนิ ตามหลักศาสนธรรม หน้า ๓๓๖)
235
วดั ไมเ่ อนไปตามโลก
“…วดั นเี้ ราไมป่ ฏบิ ตั ติ ามความรคู้ วามเหน็ ความตอ้ งการของคน แตเ่ ราปฏบิ ตั เิ พอ่ื หลกั ธรรมหลกั วนิ ยั
หลักศาสนาเป็นส่วนใหญ่ เพ่ือประชาชนทั้งแผ่นดินซ่ึงอาศัยศาสนาอันเป็นหลักปกครองท่ีถูกต้องดีงาม
ทเี่ นอ่ื งมาจากการประพฤตปิ ฏบิ ตั ทิ ถี่ กู ตอ้ งดว้ ยดขี องพระเณร ซง่ึ เปน็ ผนู้ ำ� ทางศาสนาของประชาชนชาวพทุ ธ
เพราะฉะน้ันเราจึงไม่สนใจท่ีจะปฏิบัติต่อผู้ใดเพราะความเกรงใจเป็นใหญ่ให้นอกเหนือจากธรรมจากวินัย
อันเปน็ หลักศาสนาไป หากใจเกิดโอนเอนไปตามความรู้ความเห็นของผูห้ นง่ึ ผใู้ ดหรอื ของคนหมมู่ ากซ่งึ หา
ประมาณไม่ไดแ้ ลว้ วดั และศาสนาก็จะหาประมาณหรอื หลักเกณฑ์ไมไ่ ด้ วัดทีเ่ อนเอยี งไปตามโลกโดยไม่มี
เหตผุ ลเปน็ เครอ่ื งยนื ยนั รบั รอง กจ็ ะหาเขตหาแดนหาประมาณไมไ่ ด้ และจะกลายเปน็ วดั ไมม่ เี ขตมแี ดนไมม่ ี
กฎเกณฑ์ ไมม่ เี นอื้ หนงั แหง่ ศาสนาตดิ อยบู่ า้ งเลย ผหู้ าของดมี คี ณุ คา่ ไวเ้ ทดิ ทนู สกั การบชู ากค็ อื คนฉลาด จะหา
ของดเี นอื้ แทไ้ วเ้ ปน็ เครอ่ื งยดึ เหนยี่ วนำ้� ใจกจ็ ะหาไมไ่ ดเ้ ลย เพราะมแี ตส่ ง่ิ จอมปลอมเหลวไหลเตม็ วดั เตม็ วา
เตม็ พระเต็มเณรเถรชี เตม็ ไปหมดทกุ แห่งทกุ หนตำ� บลหมู่บ้าน ไมว่ า่ วัดไม่วา่ บา้ น ไมว่ า่ ทางโลกทางธรรม
คละเคล้าเปน็ อันหน่งึ อนั เดยี วกันกับความจอมปลอมหลอกลวงหาสาระสำ� คัญไมไ่ ด้
ดว้ ยเหตุนี้จึงต้องแยกแยะออกเป็นสดั เป็นสว่ น ว่าศาสนธรรมกบั โลกแมอ้ ยดู่ ว้ ยกนั ก็ไมเ่ หมอื นกัน
พระเณรวดั วาอาวาสศาสนาตง้ั อยใู่ นบา้ นตงั้ อยนู่ อกบา้ นหรอื ตงั้ อยใู่ นปา่ กไ็ มเ่ หมอื นบา้ น คนมาเกย่ี วขอ้ งก็
ไมเ่ หมอื นคน ตอ้ งเปน็ วดั เปน็ พระเปน็ ธรรมวนิ ยั อนั เปน็ ตวั ของตวั อยเู่ สมอ ไมเ่ ปน็ นอ้ ย ไมข่ นึ้ กบั ผใู้ ดสง่ิ ใด
หลกั นจี้ งึ เปน็ หลกั สำ� คญั ทจ่ี ะสามารถยดึ เหนย่ี วนำ�้ ใจของคนทมี่ คี วามเฉลยี วฉลาด หาหลกั ความจรงิ ไวเ้ ปน็
ท่ีสักการบูชาหรือเปน็ ขวญั ใจได้ เราคดิ ในแง่นี้มากกว่าแงอ่ ่ืนๆ แมพ้ ระพุทธเจา้ ผ้เู ปน็ องค์ศาสดากท็ รงคิด
ในแงน่ ีเ้ หมอื นกนั ดังจะเห็นได้ในเวลาทีพ่ ระองคป์ ระทับอยู่โดยเฉพาะกับพระนาคติ ะเปน็ ต้น
เวลามปี ระชาชนสง่ เสยี งเอกิ เกรกิ เฮฮาเขา้ ไปเฝา้ พระพทุ ธเจา้ พระองคท์ รงรบั สงั่ วา่ นาคติ ะ นนั่ ใคร
สง่ เสยี งอกึ ทกึ วนุ่ วายกนั มานน้ั เหมอื นชาวประมงเขาแยง่ ปลากนั เราไมป่ ระสงคส์ ง่ิ เหลา่ นซ้ี ง่ึ เปน็ การทำ� ลาย
ศาสนา ศาสนาเปน็ สง่ิ ทรี่ กั ษาไวส้ ำ� หรบั โลกใหไ้ ดร้ บั ความรม่ เยน็ เปน็ สขุ เหมอื นกบั นำ�้ ทใี่ สสะอาดทรี่ กั ษาไวแ้ ลว้
ดว้ ยดี เป็นเครือ่ งอาบด่มื ใชส้ อยแกป่ ระชาชนท่วั ไปไดด้ ว้ ยความสะดวกสบาย ศาสนากเ็ ป็นเช่นนำ้� อันใส
สะอาดนนั้ จงึ ไมต่ อ้ งการใหผ้ หู้ นงึ่ ผใู้ ดเขา้ มารบกวน ทำ� ศาสนาใหข้ นุ่ เปน็ ตมเปน็ โคลนไป นคี่ อื พระพทุ ธพจน์
ทที่ รงแสดงกบั พระนาคติ ะ จากนนั้ กส็ งั่ ใหพ้ ระนาคติ ะไปบอกเขาใหก้ ลบั ไปเสยี กริ ยิ าการแสดงออกเชน่ นน้ั
กบั เวลาคำ่� คนื เชน่ นี้ ไมใ่ ชเ่ วลาทจ่ี ะมาเกยี่ วขอ้ งกบั พระ ซง่ึ ทา่ นอยดู่ ว้ ยความวเิ วกสงดั กริ ยิ าทส่ี ภุ าพดงี าม
เป็นส่ิงทม่ี นุษยผ์ ูฉ้ ลาดคดั เลือกมาใช้ได้ และเวลาอ่นื มีถมไป เวลานที้ า่ นต้องการความสงดั จึงไม่ควรมา
รบกวนท่านให้เสียเวลาและลำ� บากโดยไม่เกิดประโยชน์แต่อย่างใด น่ีคือหลักดำ� เนินอันเป็นตัวอย่างจาก
องคศ์ าสดาของพวกเรา ไมใ่ ชจ่ ะคลกุ คลตี โี มงกบั ประชาชนญาตโิ ยมโดยไมม่ ขี อบเขตเหตผุ ล ไมม่ กี ฎมเี กณฑ์
ไมม่ เี วลำ่� เวลาดงั ทเ่ี ปน็ อยู่ ซงึ่ ราวกบั ศาสนาและพระเณรเราเปน็ โรงกลนั่ สรุ า เปน็ เจา้ หนา้ เจา้ ตาจา่ ยสรุ าให้
236
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ปา่ บา้ นตาด จ.อุดรธานี
ประชาชนยดึ ไปมอมเมากนั ไมม่ วี นั สรา่ งซา แตศ่ าสนาเปน็ ยาแกค้ วามเมามวั พระเณรเปน็ หมอรกั ษาความ
เมามวั ของตนและของโลก ไมใ่ ช่นักจ่ายสุราเครือ่ งมึนเมาจนหมดความร้สู กึ ในความนึกกระดากอาย
ใครกา้ วเขา้ มาวดั กว็ า่ เขาเลอื่ มใสศรทั ธา อนโุ ลมผอ่ นผนั ไปจนลมื เนอื้ ลมื ตวั ลมื ธรรมลมื วนิ ยั ลมื กฎ
ระเบยี บอนั ดงี ามของวดั ของพระของเณรไปหมด จนกลายเปน็ การทำ� ลายตนเองและวดั วาศาสนาใหเ้ สยี ไป
วนั ละเลก็ ละนอ้ ย และกลายเปน็ ตมเปน็ โคลนไปหมด ทง้ั ชาววดั ชาวบา้ นหาทยี่ ดึ เปน็ หลกั เกณฑไ์ มไ่ ด้ เพราะ
เตม็ ไปดว้ ยมตู รด้วยคถู คือส่งิ เหลวไหลภายในวดั ในตวั พระเณร
ดว้ ยเหตนุ เ้ี ราทกุ คนผบู้ วชในพระศาสนา จงสำ� นกึ ในขอ้ เหลา่ นไี้ วใ้ หม้ าก อยา่ เหน็ สง่ิ ใดมคี ณุ คา่ เหนอื
ธรรมเหนอื วนิ ยั อนั เปน็ หลกั ใหญส่ ำ� หรบั รวมจติ ใจของโลกชาวพทุ ธใหไ้ ดร้ บั ความมน่ั ใจ ศรทั ธาและรม่ เยน็
ถา้ หลกั ธรรมหลกั วนิ ยั ไดข้ าดหรอื ดอ้ ยไปเสยี ประโยชนข์ องประชาชนชาวพทุ ธทจ่ี ะพงึ ไดร้ บั กต็ อ้ งดอ้ ยไปตาม
จนถงึ กบั หาทยี่ ดึ เหนย่ี วไมไ่ ด้ ทง้ั ๆ ทศี่ าสนามเี ตม็ คมั ภรี ใ์ บลาน มอี ยทู่ กุ แหง่ ทกุ หน พระไตรปฎิ กไมอ่ ดไมอ่ น้ั
เตม็ อยทู่ กุ วดั ทกุ วา แตส่ าระสำ� คญั ทจี่ ะนำ� มาประพฤตปิ ฏบิ ตั ใิ หป้ ระชาชนทง้ั หลายไดร้ บั ความเชอื่ ความเลอ่ื มใส
ยดึ เปน็ หลกั จติ หลกั ใจไปประพฤตปิ ฏบิ ตั เิ พอื่ เปน็ ประโยชนห์ รอื เปน็ สริ มิ งคลแกต่ นนน้ั กลบั ไมม่ ี ทง้ั ๆ ทศี่ าสนา
ยังมอี ยู่ เราก็เหน็ อย่างชัดเจนอยูแ่ ล้วเวลาน…้ี ”
(เขา้ ส่แู ดนนิพพาน หนา้ ๙๒–๙๔)
“…นก่ี ไ็ ดป้ ฏบิ ตั มิ าพอสมควร เปน็ ผนู้ อ้ ยผมกเ็ คยไดเ้ ปน็ ไปศกึ ษาอบรมกบั ครบู าอาจารยเ์ ฉพาะอยา่ งยง่ิ
ทา่ นอาจารยม์ นั่ ฟงั จรงิ ๆ ฟงั ทา่ นพดู ทา่ นจะพดู ทเี ลน่ ทจี รงิ เปน็ ธรรมดาของลกู ศษิ ยก์ บั อาจารย์ เราจะไมม่ ี
ฟงั เลน่ จะมแี ตฟ่ งั จรงิ อยา่ งฝงั ใจตลอดมา มคี วามเคารพรกั ความเลอ่ื มใส ความกลวั ทา่ นมากทส่ี ดุ ยดึ เอา
ทกุ แง่ทกุ มุมทีจ่ ะพึงประพฤตปิ ฏิบัตไิ ด้ ได้มาสัง่ สอนลกู ศษิ ย์ลกู หานก้ี ็เพราะอ�ำนาจครบู าอาจารยท์ ที่ ่านให้
การสงั่ สอนมา เพราะฉะนนั้ การปฏบิ ตั ใิ นวดั ของเรานแ้ี มจ้ ะผดิ แผกแตกตา่ งกบั วดั ทง้ั หลายบา้ ง ผมกแ็ นใ่ จ
ตามหลกั เหตผุ ลและหลกั ธรรมวนิ ยั จงึ ไมส่ ะทกสะทา้ น ผมไมไ่ ดค้ ดิ วา่ เปน็ การทำ� ผดิ เพราะมแี บบมฉี บบั ทไี่ ด้
รบั มาจากศาสนธรรมและจากครบู าอาจารย์ ทกุ สง่ิ ทกุ อย่างอันเปน็ แบบฉบับมาด้งั เดมิ อยู่แลว้ จึงได้พา
หมเู่ พอื่ นดำ� เนนิ เรอื่ ยมาอยา่ งนี้ ผดิ ถกู ประการใดจะตอ้ งพดู กนั ตามหลกั เหตผุ ล ความเกรงอกเกรงใจกนั นนั้
เป็นเรื่องของโลกเป็นเร่ืองของบุคคล ไม่ใช่เร่ืองของธรรมของวินัยอันเป็นหลักด�ำเนินตายตัวด้วยกัน
การพูดกนั โดยอรรถโดยธรรมเพ่ือให้เปน็ ท่เี ข้าใจและปฏิบัติถกู นั้นเปน็ ธรรมแท้ เพราะฉะน้นั ค�ำวา่ ลบู หน้า
ปะจมกู จงึ ไม่มใี นธรรมทัง้ หลายของผ้มู งุ่ ตอ่ ธรรมด้วยกัน…”
(เข้าสู่แดนนิพพาน หน้า ๑๐๗)
237
มีธดุ งควตั รประจำ� ใจ
“…หลกั ปฏปิ ทาทพี่ อ่ แมค่ รบู าอาจารยม์ นั่ พาดำ� เนนิ มา ซงึ่ ไดส้ บื ทอดมาถงึ พวกเราเวลาน้ี เปน็ ปฏปิ ทา
ทถี่ กู ตอ้ งแมน่ ยำ� ไมม่ เี งอื่ นทจี่ ะใหส้ งสยั แมแ้ ตน่ อ้ ย เพราะทา่ นดำ� เนนิ ตามแบบฉบบั ของศาสดาทม่ี ไี วแ้ ลว้ ใน
ต�ำราจริงๆ ไมใ่ ช่แบบแอบๆ แฝงๆ หรือแผลงๆ ไปดงั ทีเ่ หน็ ๆ กนั ทั่วๆ ไปน้ี มลี กั ษณะอยากเด่นอยากดัง
ไมเ่ ขา้ รอ่ งเขา้ รอย อยา่ งนน้ั ไมม่ สี ำ� หรบั หลวงปมู่ น่ั เปน็ ปฏปิ ทาดว้ ยความเปน็ ธรรมลว้ นๆ จงึ ไมม่ แี งใ่ ดทนี่ า่
สงสยั
เทา่ ทพ่ี าดำ� เนนิ มานก้ี พ็ อจะทราบเรอื่ งราวบา้ ง เชน่ ธดุ งควตั ร การฉนั มอื้ เดยี วหนเดยี ว นกี่ ม็ อี ยแู่ ลว้
ในธดุ งค์ ๑๓ ขอ้ การบิณฑบาตเป็นวตั ร คือไม่ใหข้ าดเม่อื ยังฉันอยู่ อันนี้ก็มใี นธุดงค์ ๑๓ นน่ั แล้ว การฉัน
ในบาตรกม็ ใี นธดุ งคน์ นั่ แลว้ ทป่ี ฏบิ ตั กิ นั อยนู่ กี้ เ็ หน็ ไดอ้ ยา่ งชดั เจนไมม่ ลี ลี้ บั อนั ใดเลย เพราะในตำ� รามไี วอ้ ยา่ ง
ชัดเจนอยู่แลว้ ทา่ นด�ำเนินตามต�ำรานนั้ จริงๆ
พูดถงึ ด้านภาวนา นเ่ี ราพดู เพยี งแง่ธดุ งคเ์ พียงเล็กนอ้ ย เช่น การอยู่ในป่า อย่ใู นป่าช้า เหล่าน้มี ี
ในธดุ งค์หมดแล้ว ไมเ่ ป็นขอ้ ท่ีน่าสงสัย ในถ้�ำ เง้ือมผา เหล่านีม้ ีในอนศุ าสน์และในธดุ งค์ ๑๓ อยู่แลว้ นัน่
เปน็ ธรรมท่ีตายใจไดจ้ ริงๆ ทีท่ ่านพาดำ� เนนิ มา เราทงั้ หลายได้ยึดเป็นแนวทางสบื กันมาจนปัจจบุ ันนเ้ี พราะ
ทา่ นเป็นผ้พู าดำ� เนนิ
นพ่ี ดู ถงึ เรอ่ื งธดุ งค์ ๑๓ เราพดู เพยี งขอ้ ใดขอ้ หนงึ่ ไมพ่ ดู โดยตลอดทวั่ ถงึ ทกุ ขอ้ ไป เชน่ เนสชั ชิ กส็ มาทาน
ไมน่ อนเปน็ วนั ๆ หรอื คนื ๆ ไป อยา่ งนกี้ ม็ ใี นธดุ งค์ นอกจากนน้ั วธิ ดี ำ� เนนิ ทางดา้ นจติ ตภาวนา ทา่ นกไ็ มไ่ ดพ้ า
บำ� เพญ็ หรอื ปฏบิ ตั ใิ หน้ อกเหนอื ไปจากหลกั ธรรมทพี่ ระองคท์ รงสง่ั สอนไวแ้ ลว้ นนั้ เลย เชน่ สอนพทุ โธหรอื
สอนอานาปานสติ หรอื อาการ ๓๒ นบั แตก่ รรมฐาน ๕ ขน้ึ ไปจนกระทงั่ ถงึ อาการ ๓๒ เหลา่ นมี้ ใี นตำ� รบั ตำ� รา
โดยสมบูรณอ์ ย่แู ล้ว ไมเ่ ป็นขอ้ สงสยั ไมเ่ ป็นทใี่ หเ้ กิดความระแวงอะไรท้ังสิ้น
ทที่ า่ นพาดำ� เนนิ มาไมไ่ ดม้ บี ทแปลกๆ ตา่ งๆ และเปน็ สง่ิ ทผี่ กู ขาดบา้ ง หรอื เปน็ ทอี่ ะไรขลงั ๆ บา้ งอยา่ งนี้
ไม่ปรากฏ ถ้าขลังก็ขลังดว้ ยความเปน็ ธรรมจรงิ ๆ คอื เอาจริงเอาจังประหนึ่งวา่ ขลัง ไม่ใช่ขลังแบบโลกๆ
ขลงั ดว้ ยความเปน็ ธรรม ขลงั ดว้ ยความแนใ่ จตวั เอง และทำ� ความอบอนุ่ แกต่ นเองดว้ ยความขลงั นน้ั จรงิ ๆ…”
(ความลกึ ลบั ซบั ซอ้ นของจติ วญิ ญาณ หนา้ ๑๒๙–๑๓๐)
“…นคี่ รบู าอาจารยท์ เี่ ปน็ ลกู ศษิ ยข์ องทา่ นกม็ จี ำ� นวนมากพากนั ดำ� เนนิ มา ยดึ ถอื หลกั นนั้ แหละมาปฏบิ ตั ิ
ไดแ้ พรห่ ลายหรอื กระจายออกไปแกบ่ รรดาลกู ศษิ ยท์ ง้ั หลายเปน็ แขนงๆ จนกระทงั่ ถงึ พวกเราน้ี กม็ าจากสาย
ของทา่ นนนั่ เอง เปน็ ทแี่ นใ่ จไมส่ งสยั คอื ไมม่ คี ำ� วา่ แฝงๆ หรอื แผลงๆ อะไรออกไปใหเ้ ปน็ ทสี่ ะดดุ ตาไมแ่ นใ่ จ
อยา่ งนี้ไมม่ ี ทา่ นดำ� เนินอะไรเป็นทเี่ หมาะสมทง้ั นน้ั คือมีแบบมีฉบับเปน็ เครื่องยืนยัน ไม่ผดิ เพยี้ นไปเลย
238
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดปา่ บา้ นตาด จ.อดุ รธานี
นเี่ พราะเหตไุ ร เพราะเบอื้ งตน้ ทา่ นกต็ ะเกยี กตะกายจรงิ แตต่ ะเกยี กตะกายตามหลกั ธรรมหลกั วนิ ยั
ไมไ่ ดน้ อกเหนอื ไปจากหลกั ธรรมหลกั วนิ ยั หลกั วนิ ยั คอื กฎของพระระเบยี บของพระทา่ นตรงเปง๋ เลย และ
หลกั ธรรมกย็ ดึ ธดุ งค์ ๑๓ ขอ้ นเ้ี ปน็ ทางดำ� เนนิ แมจ้ ะลม้ ลกุ คลกุ คลานในเบอื้ งตน้ ทา่ นกล็ ม้ ไปตามแถวตาม
แนวของธดุ งควตั ร ไมไ่ ดอ้ อกนอกลนู่ อกทางนไ้ี ปทางอน่ื บา้ งเลย นจ่ี งึ เปน็ ทนี่ า่ อนโุ มทนาเปน็ อยา่ งยง่ิ มาตง้ั แต่
ข้ันเรมิ่ แรกของทา่ น
ต่อจากน้ันท่านก็ปรากฏเห็นผลขึ้นมาโดยล�ำดับล�ำดา ดังที่เคยเขียนไว้แล้วในประวัติของท่าน
จนกระท่ังเป็นผู้ทรงมรรคทรงผลโดยสมบูรณ์ในหัวใจท่าน แล้วก็ประกาศสั่งสอนธรรมแก่บรรดาศิษย์
ทงั้ หลาย พรอ้ มทง้ั ปฏปิ ทาเครอื่ งดำ� เนนิ ดว้ ยความองอาจกลา้ หาญ ไมม่ คี ำ� วา่ สะทกสะทา้ นแมน้ ดิ หนงึ่ เลย
นเ่ี พราะความแนใ่ จในใจของทา่ นเองทง้ั ฝา่ ยเหตทุ งั้ ฝา่ ยผล ทา่ นเปน็ ทแี่ นใ่ จทงั้ สองแลว้ บรรดาลกู ศษิ ยล์ กู หา
ท้ังหลายที่เขา้ ไปศึกษาอบรมกบั ทา่ น จงึ ได้หลกั เกณฑ์จากความถูกต้องแม่นยำ� ท่ีทา่ นพาด�ำเนินมา มาเปน็
เครอื่ งดำ� เนนิ ของตน แลว้ ถา่ ยทอดไปโดยลำ� ดบั ลำ� ดาไมม่ ปี ระมาณ เฉพาะอยา่ งยง่ิ ภกิ ษบุ รษิ ทั มกี วา้ งขวาง
อยมู่ าก ส�ำหรับลกู ศิษยข์ องพ่อแมค่ รอู าจารยม์ น่ั แตกกระจายออกไป…”
(ความลึกลับซับซอ้ นของจติ วิญญาณ หน้า ๖๒–๖๓)
“…ธดุ งควตั รมแี ตเ่ ครอ่ื งชำ� ระกเิ ลส กเิ ลสประเภทตา่ งๆ มเี ตม็ ไปหมด แตไ่ มพ่ น้ จากธดุ งควตั รทงั้ ๑๓
ขอ้ นเี้ ลย ทจ่ี ะกำ� จดั กเิ ลสทงั้ หลายเหลา่ นนั้ ได้ เชน่ การชกั ผา้ บงั สกุ ลุ ครง้ั พทุ ธกาล ทา่ นชกั เอาตามของเศษ
ของเดนทเ่ี ขาทิ้งอย่ตู ามถนนหนทางจริงๆ ครน้ั ต่อมากม็ ศี รัทธาญาตโิ ยมถวายเป็นช้นิ เปน็ อนั เป็นผา้ อย่าง
ดบิ ๆ ดๆี ดงั ทเี่ ราเคยเหน็ นนั่ ละ จนกลายเปน็ ผา้ พบั ผา้ ไมเ้ รอ่ื ยมาจนกระทง่ั ทกุ วนั นี้ นนั่ เพอื่ ตดั ความสวย
ความงามความโลเลโลกเลกของตวั เอง ทำ� ตวั เหมอื นผา้ เชด็ เทา้ เหมอื นผา้ ขรี้ ว้ิ ใหม้ คี ณุ คา่ ดว้ ยธรรม การทำ� ตวั
ใหเ้ หมอื นผา้ ขร้ี ว้ิ นน้ั กค็ อื การทำ� กเิ ลสใหห้ มดคณุ คา่ ลงไป อยา่ ใหม้ นั แสดงฤทธแ์ิ สดงเดชอยใู่ นทกุ อากปั กริ ยิ า
ทแี่ สดงออกนน้ั เลย ความหมายว่าอย่างนัน้ …”
(รากแก้วของศาสนา หนา้ ๓๔๙)
“…ธดุ งควตั ร ผสู้ มาทานยงั ไงกใ็ หด้ ำ� เนนิ ตามนนั้ เชน่ ธดุ งควตั รการไมร่ บั อาหารทเี่ ขาตามมานี้ พอ่ แม่
ครบู าอาจารยพ์ าดำ� เนนิ มารสู้ กึ วา่ ทา่ นหนกั แนน่ มาก ตอ่ ไปจะไมม่ เี หลอื จรงิ ๆ นจ่ี ะไมเ่ หน็ เลย ธดุ งค์ ๑๓ ขอ้
ทท่ี รงแสดงไวเ้ พอ่ื เปน็ เครอื่ งชำ� ระกเิ ลสทง้ั มวล เมอ่ื ไมม่ ธี รรมนแี้ ลว้ จะเอาอะไรไปชำ� ระกเิ ลส นล่ี ะหลกั ใหญ่
อยูต่ รงนี…้ ”
(แสวงโลก แสวงธรรม หน้า ๑๑๖)
“…อยทู่ ไ่ี หนกต็ ามเรอ่ื งธดุ งควตั รน้ี เราจะตอ้ งเอาหวั ชนอยา่ งไมถ่ อยเลย ยนื กระตา่ ยขาเดยี วไมย่ อม
ให้ขาดได้เลย…”
(เขา้ ส่แู ดนนิพพาน หนา้ ๑๘)
239
ยินดีในเสนาสนะป่ า
“…พระพุทธเจา้ ทา่ นสอนให้หลกี ใหเ้ ร้น รุกขฺ มูลเสนาสนํ ฟังซิ ให้ไปอยูใ่ นป่า ในเขา ในถำ้� เงื้อมผา
สถานทใ่ี ดเปน็ ทพ่ี ลุกพล่านวุ่นวายด้วยผคู้ นอย่าไปอยู่ นั่น ทา่ นสอน แม้ท่ีสุดตน้ ไมท้ เี่ ปน็ ที่หาอยหู่ ากนิ เชน่
มนั มผี ลหมากรากไมส้ กุ พวกสตั วพ์ วกนกอะไรมาหากินอยทู่ ีน่ ั่น ก็อย่าไปอยสู่ ถานท่ีน้นั มนั ว่นุ วายทา่ นวา่
ทา่ น�ำ้ เป็นที่ขน้ึ ลงของผ้คู นหญงิ ชาย ก็อยา่ ไปอยใู่ กลแ้ ถวนน้ั วดั ที่สรา้ งใหม่ก็อยา่ ไป มนั วนุ่ วาย ให้หาทีอ่ ยู่
ทสี่ งบสงดั วเิ วกนะ ใหป้ ระกอบความพากเพยี รทงั้ วนั ทง้ั คนื ยนื เดนิ นงั่ นอน ตลอดถงึ การพกั ผอ่ นกบ็ อกไวห้ มด
ในอปณั ณกปฏปิ ทาสตู ร ทา่ นแสดงไวเ้ ปน็ สตู รจรงิ ๆ เอามาสวดมนตอ์ ยนู่ ่ี ผสู้ วดกส็ วดอยนู่ ่ี เวลานนั้ ใหพ้ กั
เวลานั้นใหเ้ ดนิ จงกรม ให้นั่งสมาธภิ าวนา ท่านสอนไวโ้ ดยละเอียดลออมากทีส่ ดุ …”
(ความลกึ ลบั ซับซอ้ นของจติ วิญญาณ หน้า ๑๖๑)
“…จะหมดแลว้ นะวงกรรมฐานเวลาน้ี จะเปน็ กรรมฐานหากนิ ไปแลว้ เปน็ แลว้ นะเวลาน้ี เปน็ กรรมฐาน
หากนิ หาซมุ่ หาซอ่ นกนิ นนั้ กนิ นอ้ี ยงู่ นั้ นอกจากนนั้ กเ็ อาครอู าจารยไ์ ปประกาศขายกนิ อกี ชว่ ยขายกนิ หากนิ
ไดง้ า่ ย เอาครอู าจารยไ์ ปขายพากนั จำ� หลงั่ ไหลลงไปกรงุ เทพฯ โนน่ แหละ ไปกไ็ มอ่ ะไร สะพายยา่ ม ดไี มด่ ี
เงนิ จะเตม็ ย่ามนะ มนั จะเป็นแล้วนะเดย๋ี วน้ี หรือเปน็ แล้วเรากไ็ ม่ทราบได้ นี่เลวขนาดนน้ั นะกรรมฐานเรา
มนั จะเลวลงขนาดนนั้ นะ นา่ ทเุ รศจรงิ ๆ แลว้ คำ� วา่ สายพอ่ แมค่ รจู ารยม์ นั่ ๆ นจ้ี ะตอ้ งออกหนา้ ๆ ตลอดเวลา
เพราะเป็นการเบกิ ทางหากินได้งา่ ยๆ กวา้ งขวางออกไป อันนอี้ นั หนึง่ นะใหพ้ ากนั จ�ำเอาไว…้ ”
(สมถธรรม-วปิ สั สนาธรรม หนา้ ๑๑๓–๑๑๔)
สัลเลขธรรม
“…พดู เรอ่ื งอะไรกเ็ ปน็ อรรถเปน็ ธรรม เปน็ เหตเุ ปน็ ผลเปน็ คตติ วั อยา่ งแกก่ นั และกนั เปน็ เครอ่ื งรน่ื เรงิ
ไมใ่ ชพ่ ดู เพอื่ สง่ั สมกเิ ลส หรอื ทำ� ความกระทบกระเทอื นใหแ้ กผ่ ฟู้ งั ทงั้ หลาย นเ่ี รยี กวา่ สมั มาวาจา ในหลกั ธรรม
ท่านกล่าวสมั มาวาจานไี้ ว้ในสัลเลขธรรม นี่กเ็ คยอธิบายใหฟ้ งั แลว้
นน่ั ละพระครงั้ พทุ ธกาลทา่ นพดู กนั ทา่ นคยุ กนั คยุ ถงึ เรอ่ื งความมกั นอ้ ย ความสนั โดษ ความวเิ วกสงดั
สถานที่นั่นที่นว่ี ิเวกสงดั ความไม่คลกุ คลตี ีโมงซ่ึงกนั และกัน ปลกี ตวั ออกเป็นบคุ คลผ้เู ดียว มคี วามเพียร
เต็มเมด็ เตม็ หน่วยอยกู่ ับตน ศีลกร็ ะมัดระวงั รกั ษาอย่างเขม้ งวดกวดขันยิง่ กว่าชีวิตจติ ใจ สมาธกิ เ็ อาจริง
เอาจงั พดู ถงึ เรอื่ งสมาธใิ หเ้ ปน็ ความรน่ื เรงิ ซงึ่ กนั และกนั จติ ใครมคี วามสงบรม่ เยน็ อยา่ งไรกม็ าเลา่ สกู่ นั ฟงั
เปน็ การสนทนากนั ใหเ้ ปน็ กำ� ลงั ใจจากการไดย้ นิ ไดฟ้ งั พดู ถงึ เรอ่ื งปญั ญา ใครรมู้ ากรนู้ อ้ ย ใครมคี วามฉลาด
240
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ป่าบ้านตาด จ.อุดรธานี
แหลมคมในการต่อสู้กิเลสประเภทต่างๆ ได้มากน้อยเพียงไรก็เล่าสู่กันฟัง จนถึงข้ันวิมุตติหลุดพ้น น่ี
สลั เลขธรรม
พระคร้ังพุทธกาลท่านพูดท่านคุยกันอย่างนั้น ท่านไม่ได้คุยถึงการบ้านการเมือง การได้การเสีย
ความรน่ื เรงิ บนั เทงิ การซอ้ื การขายอะไรตา่ งๆ ทา่ นไมพ่ ดู เพราะนนั่ เปน็ เรอื่ งของโลก เรอ่ื งของธรรมมแี ต่
การแกส้ ง่ิ ไมด่ ที งั้ หลาย ชะลา้ งสง่ิ ไมด่ ที ง้ั หลายออก เวลาพดู กพ็ ดู เพอื่ ความชะลา้ ง ไมไ่ ดพ้ ดู เพอื่ ความสงั่ สม
นี่เป็นสมั มาวาจาของท่าน…”
(แสวงโลก แสวงธรรม หน้า ๘๖)
ปั จจัย ๔
“…เวลานเ้ี ราเหน็ ไหม ไมไ่ ดด้ ถู กู เหยยี ดหยาม ไมว่ า่ ทา่ นวา่ เรามนั พอๆ กนั วตั ถเุ ปน็ สง่ิ สำ� คญั ขนึ้ มาใน
วงศาสนา สงิ่ ทส่ี ำ� คญั ของศาสนาจะไมป่ รากฏหรอื ไมป่ รากฏ สถานทอี่ ยทู่ อ่ี าศยั ปจั จยั ทงั้ หลาย นคี่ อื ดา้ นวตั ถุ
สง่ิ เหลา่ นกี้ ลายเปน็ ศาสนาขน้ึ มาเตม็ วดั เตม็ วา กฏุ สิ วยๆ งามๆ กชี่ น้ั กหี่ อ้ งกหี่ บั หอ้ งนำ�้ หอ้ งสว้ มทส่ี ะดวกสบาย
จนพรรณนาไมจ่ บ นค่ี อื ศาสนา เครอ่ื งบำ� รงุ บำ� เรอใหไ้ ดร้ บั ความสะดวกสบาย ทงั้ การอยกู่ ารกนิ การหลบั
การนอน การไปการมา นี้คือศาสนา แนะ่ ใครมีสง่ิ เหล่านี้แล้วถอื ว่ามหี นา้ มีตา มีดีกรี มีอ�ำนาจวาสนา
นีศ่ าสนาแปรไปอยา่ งน้ีเวลานี้
ทจี่ ะใหแ้ ปรลงทางอรรถทางธรรม ทเี่ กยี่ วกบั จะทำ� ใจใหส้ งบใหเ้ ยอื กเยน็ ใหม้ คี วามเฉลยี วฉลาดโดย
หลกั ธรรมจรงิ ๆ จนถงึ เอาตวั รอดเปน็ ยอดคนดงั ครงั้ พทุ ธกาลนน้ั จะไมป่ รากฏหรอื ไมป่ รากฏโดยลำ� ดบั ลำ� ดา
มาแลว้ เพราะวตั ถมุ อี ำ� นาจมาก คำ� วา่ วตั ถมุ อี ำ� นาจมากกค็ อื กเิ ลสแทรกเขา้ ไปมอี ำ� นาจ ทำ� จติ ใจของผปู้ ฏบิ ตั ิ
หรือของพระเณรเราทง้ั หลายให้สนใจใหข้ วนขวายในส่งิ เหล่าน้ี จนไม่มองดเู รือ่ งศลี สมาธิปัญญา ซึ่งเปน็
หลกั ใหญข่ องศาสนาทจ่ี ะพาใหห้ ลดุ พน้ หรอื ใหร้ แู้ จง้ แทงทะลนุ นั้ เลย เพราะมนั มอี ำ� นาจมาก กเิ ลสมนั แทรก
อย่างน้ีแหละ
ทอ่ี ยกู่ แ็ ทรก ทหี่ ลบั ทนี่ อนกแ็ ทรก เครอื่ งใชไ้ มส้ อยกแ็ ทรก มแี ตข่ องดบิ ๆ ดๆี เพอื่ สนองความสะดวก
สบาย ความสะดวกสบายประเภทน้ีมนั เปน็ เรอ่ื งของกเิ ลสทำ� งาน ไม่ใช่เร่ืองของธรรมทำ� งาน
เรอื่ งของธรรมทำ� งานเหน็ ไหม พระพทุ ธเจา้ ทรงหรหู ราทไี่ หน เวลาทรงอปุ สมบทแกก่ ลุ บตุ รผใู้ ด กย็ ก
สถานทอี่ ยอู่ าศยั ขน้ึ เปน็ หลกั เปน็ เกณฑเ์ ลย เชน่ รกุ ขฺ มลู เสนาสนํ นนั่ เดด็ ไหม นนั่ ละสถานทฆี่ า่ กเิ ลส ทำ� ลาย
กเิ ลสเบอรห์ นง่ึ หรอื ทหี่ นงึ่ อนั ดบั หนงึ่ คอื ใหไ้ ปอยตู่ ามรกุ ขมลู รม่ ไม้ ชายปา่ ชายเขา จากนน้ั กต็ ามถำ�้ เงอื้ มผา
ต่างๆ อันเป็นสถานที่เปลี่ยวๆ สถานท่ีอดอยากขาดแคลน ไม่ใช่สมบูรณ์พูนผลเพ่ือกิเลสจะได้พองตัว
อย่างน้ัน
241
ทา่ นอยเู่ ปน็ ยงั ไง ทา่ นผผู้ ลติ ธรรมเขา้ สใู่ จเปน็ ยงั ไง กบั ผผู้ ลติ กเิ ลสใหพ้ อกพนู หวั ใจตา่ งกนั อยา่ งไรบา้ ง
แลว้ นกั บวชเวลานเี้ ปน็ ยงั ไงนกั บวช พอกพนู กเิ ลสเขา้ สหู่ วั ใจดว้ ยวธิ กี ารใด พระพทุ ธเจา้ และสาวกทงั้ หลาย
ทา่ นพอกพนู อรรถธรรมเขา้ สใู่ จทา่ นพอกพนู ดว้ ยวธิ ใี ด การอยขู่ องทา่ นเปน็ อยา่ งไร การกนิ การหลบั การนอน
การใชก้ ารสอยของท่านเปน็ อย่างไร น่นั แหละสนามรบกเิ ลส
สถานทอ่ี ยกู่ เ็ ปน็ สถานทเ่ี หมาะสมกบั การรบกบั การฆา่ กเิ ลส ทห่ี ลบั ทนี่ อนกเ็ ปน็ ทหี่ ลบั ทน่ี อนเพอื่ ฆา่
กเิ ลส ปจั จยั เครอื่ งอาศยั ตา่ งๆ เชน่ อยา่ ง ปสํ กุ ลู จวี รํ เปน็ ของดบิ ของดเี มอื่ ไร ปสํ ุ กค็ อื ขฝี้ นุ่ ขฝ้ี อยนนั่ เอง
ไปหาชกั ผา้ บงั สกุ ลุ ทท่ี งิ้ อยตู่ ามถนนหนทางเอามาเยบ็ ปะตดิ ปะตอ่ ขน้ึ เปน็ สบง จวี ร สงั ฆาฏิ พอไดใ้ ชไ้ ปวนั
หนง่ึ ๆ เพื่อฆ่ากเิ ลสโดยถา่ ยเดียว น่ันละฟังแต่ว่า ปสํ ุๆ ปสํ ุกูล ก็หมายถงึ ท้งิ อยตู่ ามพื้นขฝ้ี ุน่ ไปชักเอามา
สว่ นบณิ ฑบาตกใ็ หห้ ามาดว้ ยกำ� ลงั ปลแี ขง้ ของตน ใหท้ ำ� ความอตุ สา่ หพ์ ยายาม ถอื เปน็ การเปน็ งานใน
การเล้ียงชีพของตนใหถ้ กู ตอ้ งตามหลักของพระ สอนใหบ้ ณิ ฑบาต ปิณฺฑยิ าโลปโภชนํ นิสสฺ าย ปพฺพชฺชา
ตตฺถ เต ยาวชีวํ อุสสฺ าโห กรณโี ย น่ัน ส่วนพิเศษ อตเิ รก แปลว่าของเหลอื เฟือ ทา่ นกบ็ อกไว้ อันน้นั
เปน็ ส่ิงที่เหลอื เฟือ ไม่ใชเ่ ปน็ ของจำ� เปน็ ทา่ นกบ็ อก เช่น นิมนตฺ นํ สลากภตตฺ ํ ปกขฺ ิกํ อโุ ปสถกิ ํ ปาฏปิ ทกิ ํ
รบั นมิ นตเ์ ขาไปฉนั ทนี่ นั่ ทนี่ ี่ ถงึ วนั ปาฏบิ ท วนั อโุ บสถ วนั ปกั ษ์ เขาถวายในวนั ปกั ษ์ ถวายเปน็ สงั ฆทานอะไร
ก็รับ แตไ่ ม่ให้ถอื เปน็ ความยินดยี ง่ิ กวา่ การบิณฑบาตหามาดว้ ยก�ำลังปลแี ขง้ ของตน นนั่ ฟังซเิ ป็นยงั ไง
การหาเลย้ี งชพี ของพระพทุ ธเจา้ กบั พระสาวกทง้ั หลาย ทา่ นหาเลยี้ งวธิ ไี หน ผฆู้ า่ กเิ ลสและผเู้ ปน็ สรณะ
ของพวกเรา ทา่ นหาเลย้ี งองคข์ องทา่ นดว้ ยวธิ ใี ด ผดิ กนั ไหม นลี่ ะกนิ กก็ นิ เพอ่ื ฆา่ กเิ ลส กนิ แบบนแี้ หละ หาอยู่
หากนิ มาเพอื่ ฆา่ กเิ ลส หาอยา่ งนที้ า่ นหา นห้ี ลกั ใหญ่ สว่ นเหลอื เฟอื กเ็ คยไดพ้ ดู แลว้ นนั่ ทา่ นกไ็ มไ่ ดห้ า้ ม แตไ่ มไ่ ด้
ถอื เปน็ กจิ ลกั ษณะ เปน็ สง่ิ สำ� คญั และเปน็ เนอื้ เปน็ หนงั เหมอื นกบั การบณิ ฑบาต ดว้ ยกำ� ลงั ปลแี ขง้ ของตน
มารบั มาฉัน
ยากฉ็ นั ยาดองดว้ ยนำ�้ มตู รเนา่ แนะ่ เพยี งเทา่ นนั้ ละ เพยี งเยยี วยาเทา่ นนั้ ทา่ นไมไ่ ดม้ ารกั มาสงวน
ชวี ติ จติ ใจยงิ่ กวา่ ธรรม จนถงึ กบั ถอื เอาเรอ่ื งหยกู เรอื่ งยาเปน็ เรอื่ งใหญเ่ รอื่ งโต แลว้ กอ่ ความกงั วลวนุ่ วายให้
แกเ่ จา้ ของจนลมื อรรถลมื ธรรมไปหมด มแี ตจ่ ะใหช้ วี ติ อยคู่ ำ�้ ฟา้ โดยถา่ ยเดยี ว เจบ็ ทอ้ งปวดศรี ษะบา้ งเลก็ ๆ
นอ้ ยๆ ก็กลัวแตจ่ ะตาย ว่ิงหาแต่มดแตห่ มอ
ไมป่ ฏเิ สธเรอื่ งหยกู เรอ่ื งยา แตเ่ รอ่ื งความกงั วลจนเกนิ เหตเุ กนิ ผลผดิ หลกั ของสมณะ นผี้ ดิ ทางของ
พระพทุ ธเจา้ ผดิ ทางของผจู้ ะฆา่ กเิ ลส ผดิ ทางของผเู้ รยี นเพอื่ รสู้ จั ธรรม เรอื่ งหยกู เรอื่ งยากน็ ำ� มารกั ษากนั ไป
แตไ่ มใ่ หห้ ลงจนเกดิ ความกงั วล อนั เปน็ เรอื่ งของกเิ ลส เหน็ ชวี ติ จติ ใจมคี ณุ คา่ มากกวา่ ธรรมไปเสยี เลยลมื
สจั ธรรม ลมื หลกั อนจิ จฺ ํ ทกุ ขฺ ํ อนตตฺ า ทจี่ ะพาตนใหร้ อบคอบตอ่ สง่ิ ทงั้ หลายมยี าเปน็ ตน้ ไปเสยี อยา่ งนลี้ ะ
พระพุทธเจ้าและสาวกทา่ น ท่านทำ� อยา่ งนี้…”
(แสวงโลก แสวงธรรม หนา้ ๓๓๖–๓๓๘)
242
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ป่าบ้านตาด จ.อดุ รธานี
“…ทา่ นกก็ ลา่ วไวว้ า่ คนั ถธรุ ะ วปิ สั สนาธรุ ะ อนั เปน็ ของคเู่ คยี งกนั แตห่ ลกั ใหญข่ องศาสนาทท่ี า่ นทรง
มงุ่ มนั่ จรงิ ๆ กค็ อื จติ ตภาวนา ดา้ นนามธรรมเปน็ สำ� คญั มากยง่ิ กวา่ ดา้ นวตั ถุ ถา้ จะวา่ ไมม่ กี ค็ วามจำ� เปน็ มนั
ยงั มี พระกม็ าจากคน ประชาชนญาตโิ ยมเขามบี า้ นมเี รอื น พระกต็ อ้ งมที พ่ี กั ทอ่ี าศยั จำ� เปน็ กต็ อ้ งสรา้ งตอ้ ง
ทำ� ขนึ้ พอไดอ้ ยอู่ าศยั เพอื่ จติ ตภาวนาเปน็ สำ� คญั แตไ่ มไ่ ดเ้ พอื่ ความหรหู ราโกเ้ กม๋ ชี อ่ื มเี สยี งมเี กยี รตยิ ศจาก
การกอ่ การสร้างอยา่ งน้ัน มงุ่ ทางดา้ นจติ ตภาวนาเปน็ ส�ำคัญมาก…”
(ความลึกลับซบั ซ้อนของจติ วิญญาณ หน้า ๑๖๘)
เคร่อื งใช้ไมส้ อย
“…รถยนตก์ จ็ ะเอากคี่ นั ถา้ จะเอาสำ� หรบั วดั นไ้ี มใ่ ชค่ ยุ นะ เขาจะถวายรถยนต์ เอามาทำ� ไมรถเตม็ แผน่ ดนิ
จะขน้ึ คนั ไหนลกู ศษิ ยค์ นไหนเขาพรอ้ มเสมออยากใหข้ น้ึ รถเขา เรามเี หตมุ ผี ลทกุ อยา่ งทหี่ า้ มอะไร พระหามาอะไร
หารถ ไมใ่ ชฆ่ ราวาสน่ี อนั นีเ้ ปน็ เรอ่ื งของโลกเขาใช้กัน พระเปน็ เพียงอาศัยความสะดวกไปกบั เขาเท่าน้นั
จะมาเป็นเนอ้ื เป็นหนังเป็นตัวของตวั เปน็ เจ้าของรถของราข้นึ มามนั ก็เหมอื นโลกเขาน่ะซิ
ไฟฟา้ เขาจะเอาเขา้ มา เรากห็ า้ มมานานแลว้ นถี่ า้ เอาไฟเขา้ มาลองดซู ิ สง่ิ ทแี่ อบแฝงเขา้ มา ทจ่ี ะตาม
เขา้ มาใหว้ ัดเสีย มาฟ้งุ เฟอ้ เหอ่ เหมิ กนั เต็มวัดวาเลอะๆ เทอะๆ ไปหมด ไม่ทราบวา่ วิทยุ โทรทศั น์ ตเู้ ยน็
จะแอบตามกนั มา เดยี๋ วโทรศพั ทก์ จ็ ะมาตดิ ขน้ึ อกี ตง้ั แตไ่ มม่ ไี ฟฟา้ นกี่ ย็ งั มโี ทรศพั ทม์ า โทรศพั ทม์ ากต็ อ้ งเอา
ไฟฟา้ มา มาขอ ๒ ครง้ั แลว้ นะ ผวู้ า่ ฯ มาตดิ ตอ่ เราจะขอตงั้ โทรศพั ทท์ ว่ี ดั เพอื่ การตดิ ตอ่ สะดวกสำ� หรบั เกยี่ วกบั
ทา่ นอาจารย์ นเ้ี รากไ็ มเ่ อา เพราะผลประโยชนท์ จ่ี ะไดม้ เี พยี งนดิ เดยี ว ผลเสยี ทต่ี ามมานม้ี ากตอ่ มากพรรณนา
ไมจ่ บไมส่ น้ิ เลย สมควรแลว้ เหรอจะเอาชา้ งแลกแมว มนั จะกรงิ๊ กรา๊ งๆ ทง้ั วนั ทงั้ คนื ไมม่ เี วลาเลย ทางไหน
กโ็ ทรฯ มา ผรู้ บั สายหนไี ปไหนไมไ่ ดแ้ หละ นนั่ ฟงั ซิ ไมเ่ กดิ ประโยชนอ์ ะไร มนั โทรฯ มาไดห้ มดทว่ั ประเทศน่ี
วนั หนงึ่ ๆ จะเขา้ มาเทา่ ไร แมแ้ ตม่ าจงั หนั มาวดั มาวากเ็ ขา้ มาโทรฯ จะโทรฯ ไปไหนกโ็ ทรฯ อยา่ วา่ แตข่ า้ งนอก
จะโทรฯ เขา้ มาเลย ขา้ งในนกี้ เ็ ปน็ บา้ ไปเลยแหละ โทรฯ แหลก นัน่ ฟังซิ
เรากใ็ หเ้ หตผุ ลกบั ผวู้ า่ ฯ ไป กอ็ ดุ รฯ กบั วดั นไ้ี มเ่ หน็ ไกลกนั มเี หตผุ ลอะไรมคี วามจำ� เปน็ อะไร รถวง่ิ
ไปหาครเู่ ดยี วกไ็ ด้ ไมเ่ หน็ จะตอ้ งกอ่ ความยงุ่ ยากใหว้ ดั ใหว้ าตลอดเวลาไปเพราะการมโี ทรศพั ท์ เราวา่ อยา่ งนี้
นนั่ เหตผุ ลของเรา ความมโี ทรศพั ทเ์ ปน็ ความเสยี หายมากมาย แลว้ พระเณรจะคกึ คะนองขนึ้ อกี เราวา่ ยงั งเ้ี ลย
จงึ ไมย่ อมใหต้ ง้ั ทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ งเราคดิ ดว้ ยเหตผุ ลทงั้ นนั้ ไมว่ า่ จะอนญุ าตไมว่ า่ จะหา้ ม เรามเี หตผุ ลของเรา
ทกุ อย่าง เอาให้ค้านมาวา่ งนั้ เลย ถา้ เหนือน้เี รายอมรบั ไม่วา่ ใครก็ตาม ถ้าไมเ่ หนือแล้วเราไมท่ ำ� นะ ทนี ี้
เหตผุ ลไหนมนั ไมเ่ หนอื ละ่ ซิ ถงึ ไดร้ อดตวั มาเรอื่ ยๆ แกต้ กไปเรอ่ื ยๆ เพราะเหตผุ ลของเราเหนอื กวา่ นี้ ไมใ่ ช่
243
เรามีทฐิ มิ านะไมใ่ หท้ ำ� นะ เราตอ้ งการเหตผุ ลนี่ รักษาศาสนาก็ตอ้ งรักษาด้วยเหตดุ ้วยผล อะไรที่จะเข้ามา
เกี่ยวข้องกับวดั กับวาศาสนาพระเณรกต็ อ้ งมเี หตุมผี ลซิ ท�ำแบบส่มุ เดาไดเ้ หรอ…”
(รากแกว้ ของศาสนา หนา้ ๑๓๗–๑๓๙)
“…เฉพาะอยา่ งยง่ิ วดิ โี อนเ้ี ปน็ เครอ่ื งทำ� ลายอนั สำ� คญั มากนะ หลายเลห่ ห์ ลายเหลยี่ มหลายสนั พนั คม
จะวา่ เคร่อื งทำ� ลายประเภทปรมาณูกไ็ ม่ผดิ จะวา่ ประเภทนิวเคลียรน์ ิวตรอนก็ไมผ่ ิด น่คี ือระเบดิ ท�ำลาย
หวั ใจพระ ทำ� ลายพระศาสนา ทำ� ลายพระเณรใหแ้ หลกเหลวไปหมดชนดิ ไมม่ อี ะไรเกนิ อนั นี้ ตอ้ งการชนดิ ใด
จะไปคน้ ไปคว้าหามาจนได้ เพราะสิ่งเหล่านมี้ อี ยูเ่ ตม็ บา้ นเตม็ เมอื ง ประเภทนรกจกเปรตมีอยู่กบั สง่ิ เหล่า
นแี้ หละ ผ้มู จี ติ เลวทรามชนิดนรกจกเปรตขนาดนนั้ แลว้ ทำ� ไมจะไม่ไปเสาะแสวงหามาท�ำลายเจ้าของและ
ผเู้ กี่ยวขอ้ งใหแ้ หลกเหลวไปไดล้ ะ่ ถ้าลงถงึ ขนาดท่วี ่านแ้ี ลว้ หมดศาสนาไม่มอี ะไรเหลือเลย พระเณรในวัด
ถา้ ลงไดม้ อี นั นเ้ี ขา้ วดั แลว้ หมดจรงิ ๆ เรอื่ งสมาธเิ รอ่ื งภาวนาเรอื่ งอะไรๆ กต็ าม ขน้ึ ชอ่ื วา่ ธรรมทงั้ หลายไมไ่ ด้
มีอะไรมีความหมายเลย
จึงได้วิตกวิจารณ์อยู่เสมอเก่ียวกับวงคณะปฏิบัติของเรา ถ้าลงอันน้ีได้เข้าวัดแล้วหมดๆ ค�ำว่า
กรรมฐานอยา่ ถามถงึ เลย นอกจากเอาไฟเผาเสยี ทงั้ หมดวดั อยา่ ใหม้ นั มสี ะดดุ ตาประชาชนญาตโิ ยมใหเ้ ขาได้
สลดสงั เวชไปนานเลย เพราะมองเหน็ แลว้ ก็ โห นว่ี ดั เปน็ วดั ของพวกเทวทตั เปน็ วดั ของพวกวดิ โี อ ทที่ ำ� ลาย
ศาสนาอยา่ งฉบิ หายปน่ ปห้ี นา้ ดา้ นๆ นน้ั แหละ เขาจะไดค้ ดิ อยเู่ รอื่ ยไปและกวนใจไมห่ ยดุ ทง้ั เปน็ ความทกุ ข์
ความทรมาน ความสลดสงั เวชแกป่ ระชาชนญาตโิ ยมทเี่ ขามศี ลี มธี รรม เขามสี มบตั ผิ ดู้ ี อยา่ ใหเ้ ขาไดเ้ หน็ ไป
นานเลย เผาทิง้ เสยี ให้หมดอย่าใหม้ ีเหลือเลยพอเหมาะพอดีกัน…”
(สมถธรรม-วิปสั สนาธรรม หน้า ๑๙๐–๑๙๓)
สงิ่ กอ่ สร้าง
“…การปฏิบัติเคยพูดให้ฟังเสมอ นอกจากหลักการแห่งการปฏิบัติที่อธิบายมาแล้ว เบ้ืองต้นที่
พระพทุ ธเจา้ และพระสงฆส์ าวกทา่ นพาดำ� เนนิ ทา่ นดำ� เนนิ อยา่ งนนั้ ถอื จติ ตภาวนาเปน็ สำ� คญั ยง่ิ กวา่ งานใด
สำ� หรบั ทอ่ี ยอู่ าศยั พอบงั แดดบงั ฝนพกั ผอ่ นนอนหลบั เทา่ นน้ั แมแ้ ตส่ ตั วเ์ ขายงั ทำ� รวงทำ� รงั เพอ่ื อยอู่ าศยั ตาม
สภาพของเขา มนษุ ยเ์ ราทม่ี าบวชเปน็ พระกม็ าจากคน คนมบี า้ นมเี รอื นมที อ่ี ยอู่ าศยั มเี ครอื่ งใชไ้ มส้ อย พระก็
จำ� ตอ้ งมตี ามสภาพของสมณะ อะไรขาดตกบกพรอ่ งกจ็ ำ� เปน็ ตอ้ งขวนขวายในกจิ ทส่ี มควรแกส่ มณะทค่ี วรจดั
ควรท�ำ แต่ไม่ถึงกับเป็นกิจการพร�่ำเพรื่อวุ่นวายจนถึงกับเป็นอารมณ์ขุ่นมัวม่ัวสุมกับงานนั้นจริงๆ ซึ่งใน
ขณะเดยี วกนั กเ็ ปน็ การเหยยี บยำ�่ ทำ� ลายจติ ใจของตนลงไป เพราะความกงั วลกบั งานภายนอกจนกลายมา
244
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ป่าบา้ นตาด จ.อดุ รธานี
เป็นข้าศึกต่องานจติ ตภาวนา ผ้ปู ฏิบัตติ ้องระวังใหม้ ากไวน้ นั่ แลพอดี เพราะพระเราสว่ นมากชอบเลยเถิด
จนกลายเป็นเตลดิ เปิดเปิงแหวกแนวซ่งึ มมี ากต่อมากในวงปฏิบัติ
นจ่ี งึ ไดพ้ ยายามระวงั เสมอ ทค่ี ดิ ไวก้ แ็ นใ่ จวา่ ไมผ่ ดิ เชน่ มที า่ นผศู้ รทั ธาจะถวายเงนิ สรา้ งโบสถท์ ง้ั หลงั
เรายงั ไมอ่ าจรบั ได้ นนั่ เคยมบี า้ งไหมในประเทศไทยและองคไ์ หนทม่ี ผี ถู้ วายเงนิ สรา้ งโบสถท์ ง้ั หลงั แลว้ ไมร่ บั
นอกจากขรัวตาวาสนานอ้ ยนีเ้ ท่านั้นจงึ ไมอ่ าจรบั ได้ ทไ่ี มอ่ าจรบั ได้นนั้ กม็ ีเหตผุ ลเหมอื นกัน แต่เวลาพดู กับ
วงภายนอกกพ็ ดู วา่ ไมม่ ีวาสนาจงึ ไมอ่ าจรบั ได้ พดู เลย่ี งไปเสยี พอใหเ้ รอ่ื งผา่ นไป ความจรงิ หลกั ธรรมทเ่ี รา
เล็งอยยู่ ดึ ถอื อยู่ กราบไหว้บูชาเป็นขวญั ใจและเทิดทนู สุดจติ สดุ ใจอยตู่ ลอดเวลานน้ั เป็นสง่ิ ท่ใี หญ่โตมาก
ยง่ิ กวา่ สงิ่ ใดในโลกธาตุ สงิ่ เหลา่ นน้ั เราไมไ่ ดเ้ ทดิ ทนู เหมอื นธรรม เพราะเปน็ เพยี งปจั จยั เครอ่ื งอาศยั ไปเปน็
วนั ๆ เทา่ น้นั สว่ นธรรมเปน็ เรอื่ งใหญ่โตมากทต่ี อ้ งรกั สงวน เร่ืองการสร้างโบสถ์ส�ำหรับวัดนี้ยงั ไม่มีความ
จำ� เปน็ สง่ิ ใดทจ่ี ำ� เปน็ กท็ ำ� สง่ิ นนั้ เชน่ จติ ตภาวนาเปน็ งานจำ� เปน็ อยา่ งยง่ิ นตี่ อ้ งทำ� การทำ� อโุ บสถสงั ฆกรรม
ท�ำท่ไี หนก็ได้ ตามร่มไมช้ ายเขาท่ไี หนกไ็ ดไ้ มข่ ัดข้องอะไร ตามหลักพระวนิ ยั จริงๆ แล้วไม่มีอะไรขดั ข้อง
การสรา้ งโบสถ์สรา้ งวหิ ารควรใหเ้ ปน็ ทเ่ี ป็นฐานที่เหมาะท่คี วร ไมใ่ ช่จะสรา้ งดะไปหมด
การสรา้ งโบสถห์ ลงั หนง่ึ เปน็ ยงั ไง นบั ตงั้ แตเ่ รม่ิ แรกตกลงกบั ชา่ งในการสรา้ งโบสถเ์ ปน็ ยงั ไง ถนน
หนทางเข้าไปในวัดจนถึงบริเวณท่ีจะสร้างโบสถ์จะต้องเปิดโล่ง ตั้งแต่บัดน้ันจนกระท่ังถึงวันสร้างโบสถ์
ส�ำเรจ็ ตอ้ งบกุ เบกิ ไปหมดยง่ิ กว่าโรงงาน คนงานก็ต้องมที ้ังหญงิ ทงั้ ชายจ�ำนวนมากมายท่จี ะเข้ามานอน
กองกนั อยนู่ ้ี ทงั้ ชา่ งทง้ั คนงานไมท่ ราบมาจากแหง่ หนตำ� บลใด บางรายหรอื สว่ นมากกไ็ มเ่ คยรเู้ ลยวา่ ศาสนา
เปน็ ยงั ไง พระเณรในวดั ทา่ นปฏบิ ตั ยิ งั ไง แลว้ เขาจะมคี วามเปน็ ระเบยี บเรยี บรอ้ ยพอเปน็ ความสงบงามตา
แก่พระเณรในวดั ได้ยงั ไง มนั ตอ้ งเหมอื นกบั เอายักษ์เอาเปรตเอาผีเข้ามาทำ� ลายวัดน่นั เอง ในขณะที่เปดิ
โอกาสตกลงกนั เรยี บรอ้ ยแลว้ นนั้ นะ่ ไมว่ า่ ผคู้ นหญงิ ชาย รถราตา่ งๆ ตอ้ งเขา้ ตอ้ งออกกนั ตลอดเวลา ประตู
วดั ปดิ ไม่ไดเ้ ลย และสถานที่ท่ีจะสรา้ งโบสถ์ขนึ้ มาใหเ้ ปน็ ของสงา่ งามแก่วดั แก่พระสงฆใ์ นวดั แตพ่ ระกลบั
ตายกนั หมดจากจติ ตภาวนา จากมรรคจากผลนพิ พานทคี่ วรจะไดจ้ ะถงึ จากสมณธรรมคอื จติ ตภาวนา แลว้ จะ
เอาอะไรมาเปน็ ความสงา่ งามอรา่ มตา ลองพจิ ารณาดซู ิ นเี่ ราคดิ อยา่ งนนั้ และพดู อยา่ งนน้ี ะ จะเปน็ ความ
คิดผิดพดู ผิดหรือถูกประการใดบา้ ง
ธรรมเปน็ สง่ิ สำ� คญั มากมาตลอดอนนั ตกาล พระพทุ ธเจา้ กด็ ี สาวกกด็ ี ไมใ่ ชน่ กั สรา้ งโบสถส์ รา้ งวหิ าร
สร้างสง่ิ รโหฐานสำ� ราญตาอะไรเลย แต่เวลาท่านรอู้ รรถรธู้ รรมภายในใจของท่านแล้ว เป็นยงั ไงบา้ งการ
ประกาศธรรมสอนโลกของทา่ นนะ่ ยกตวั อยา่ งสมยั ปจั จบุ นั ทา่ นอาจารยม์ น่ั ทา่ นสรา้ งอะไร นอกจากทา่ น
สร้างจิตสร้างใจท่านอย่างเต็มเม็ดเต็มหน่วยเต็มสติก�ำลังความสามารถด้วยจิตตภาวนา จนเป็นผู้ฉลาด
แหลมคมเต็มภมู แิ ลว้ ยอ้ นมาสัง่ สอนโลกอยา่ งเต็มภูมิ เป็นยังไง เราดูเอา คนนบั ถือท่านอาจารย์มนั่ ทว่ั
ประเทศไทยเราจนตลอดถงึ เมอื งนอก นนั่ ผลแหง่ การปฏบิ ตั ธิ รรมรธู้ รรมเหน็ ธรรม มใี จเปน็ หลกั เปน็ เกณฑ์
245
ดว้ ยอรรถดว้ ยธรรมแลว้ สงั่ สอนโลกไดล้ กึ ซง้ึ กวา้ งขวางขนาดไหน พจิ ารณาดซู ิ นลี่ ะธรรมภายในใจ สมบตั ิ
ภายในใจแทเ้ ปน็ อยา่ งน้ี ผดิ กบั สมบัตกิ าฝากเป็นไหนๆ
ใจเปน็ สง่ิ ส�ำคญั มอี �ำนาจมาก สามารถท�ำประโยชน์ได้มากมายเม่อื มีคุณสมบตั อิ ยภู่ ายในใจแลว้
แลว้ โบสถห์ ลงั ไหนทมี่ อี ำ� นาจวาสนามากไปเทยี่ วประกาศศาสนาสอนโลกสงสารใหค้ นเขา้ ถงึ ธรรม ธรรมถงึ
ใจซาบซง้ึ เปน็ คนดขี นึ้ มาได้ เราเคยเหน็ โบสถห์ ลงั ไหนบา้ ง ทง้ั นเี้ ราไมไ่ ดป้ ระมาท แตแ่ ยกมาเทยี บเคยี งตาม
หลกั เหตผุ ล เราไมไ่ ดป้ ระมาทและไมไ่ ดห้ า้ มวา่ ไมใ่ หส้ รา้ งโบสถ์ สถานทค่ี วรสรา้ งเราไมว่ า่ แตส่ ถานทที่ ไี่ มค่ วร
สรา้ งกไ็ มค่ วรมาทำ� ลาย สถานทน่ี เี่ ปน็ สถานทส่ี รา้ งจติ ใจดว้ ยจติ ตภาวนาใหม้ หี ลกั ฐานมนั่ คง พระองคห์ นงึ่ ๆ
ได้ประโยชน์ทางด้านจิตใจแล้วจะท�ำประโยชน์ให้โลกได้รับกว้างขวางมากมายเพียงไร เราคิดหมดแล้ว
เร่ืองเหลา่ นี้
(เขา้ สู่แดนนิพพาน หน้า ๑๓๙–๑๔๑)
“…ศาสนธรรมเปน็ สงิ่ ทมี่ คี ณุ คา่ มากยงิ่ กวา่ วตั ถเุ ครอ่ื งกอ่ สรา้ งใหก้ งั วลวนุ่ วาย เราคำ� นงึ ถงึ เรอ่ื งนนั้
ตา่ งหากนะ กฏุ หิ ลงั ทส่ี รา้ งขน้ึ นี้ เขาสง่ เงนิ มา กบ็ อกตรงๆ เลย เขาเหน็ เราอยกู่ ระตอ๊ บสงู แคเ่ ขา่ พนื้ กส็ บั
ไมไ้ ผเ่ ปน็ ฟากปู สรา้ งดว้ ยฟาง มงุ ดว้ ยหญา้ เราอยนู่ นั้ พงั ไป ๓ หลงั หลงั ที่ ๔ ถงึ ไดป้ ลกู หลงั นขี้ นึ้ มา เพราะ
ปลวกกนิ ตน้ เสาลม้ ลงปลกู ใหม่ ชา่ งพอทราบวา่ เปน็ กฏุ ขิ องเรากม็ าตอ่ วา่ เรา ทศี่ าลากค็ นมากๆ น้ี มาตอ่ วา่ เรา
ยงั รอ้ งไหอ้ กี ด้วย บอกวา่ ครูบาอาจารย์ช่อื เสยี งโด่งดงั ทวั่ ประเทศไทย มาดกู ฏุ แิ ล้วหลงั เทา่ กำ� ปนั้ จะอยู่
ไดย้ งั ไง เอา้ ต้ังแต่อยู่ในทอ้ งของแม่นเ้ี ป็นยังไง ท้องของแม่กบั กุฏิหลงั นอี้ ะไรใหญ่กว่ากนั
กุฏิหลงั นี้ ยืนได้เดนิ ได้ นงั่ ไดน้ อนไดอ้ ย่างสะดวกสบาย ไปมาได้ ในท้องแมไ่ ปไหนไดไ้ หม คบั แคบ
ยงิ่ กว่านยี้ ังอยไู่ ด้ ต้งั ๙ เดือน ๑๐ เดือน อนั นขี้ นาดนีแ้ ลว้ ทำ� ไมจะอยู่ไม่ได้ ถา้ ต้องการกวา้ งๆ ก็ไปอยูท่ ุ่ง
อยธุ ยานน่ั ซิ กว็ า่ งน้ั เขาไมย่ อมซิ กลบั ไปเขาสง่ เงนิ ตมู มา ทนี เี้ ราไมไ่ ดม้ ขี อ้ สงั่ เสยี หรอื มขี อ้ แมอ้ ะไรเอาไว้
จะสง่ กลบั คนื กเ็ หมอื นประชดกนั นเ่ี ลยไดฝ้ นื ปลกู นะ เรอ่ื งเปน็ อยา่ งนนั้ ใครไมท่ ราบกใ็ หท้ ราบเสยี จากนนั้
เรากส็ ง่ั เลยเทยี ว ใครจะสง่ สงิ่ สง่ ของเงนิ ทองมาใหเ้ กยี่ วกบั การกอ่ สรา้ งในวดั ปา่ บา้ นตาดนแ้ี ลว้ ตอ้ งใหเ้ รา
ทราบเสยี กอ่ น ถา้ สง่ มาสมุ่ สสี่ มุ่ หา้ กอ่ นหนา้ อยา่ งนน้ั ไมไ่ ด้ ถา้ ยงั ไมไ่ ดต้ กลงกนั แลว้ สง่ มาเทา่ ไรกไ็ มส่ ำ� เรจ็
ตอ้ งบอกอยา่ งนนั้ เลย เรากถ็ อื ปฏบิ ตั อิ ยา่ งนน้ั มา ใครจะมาสรา้ งไมไ่ ดข้ ออนญุ าตใหเ้ ปน็ ทตี่ กลงใจกนั เสยี กอ่ น
เราไม่ให้ท�ำ ไม่อย่างนั้นวัดไหนจะหรูหรายิ่งกว่าวัดป่าบ้านตาด พูดถึงเรื่องความหรูหราของวัตถุแข่ง
โลกเขานน่ั แตธ่ รรมจะแหง้ ผากขนาดไหนนนั่ ซิ เราไมร่ บั รอง ถา้ ลงวตั ถหุ รหู รา ธรรมตอ้ งยบุ ยอบไปหมด
จนไม่มี
ศาลานเี่ ขากอ็ ยากจะมาทำ� ใหมใ่ หเ้ รากไ็ มเ่ อา ตเี พดานใหเ้ รากไ็ มใ่ หต้ ี นนั่ นม้ี นั เหมาะแลว้ พอดแี ลว้
โก้หรไู ปอะไรเร่ืองโลกๆ ให้โกห้ รูอย่ภู ายในหวั ใจซิ ใสสวา่ งกระจา่ งแจ้งอยู่ภายในใจ นนั่ ของอัศจรรยอ์ ยู่
ตรงนนั้ ตา่ งหาก ไมไ่ ดอ้ ยกู่ บั หนิ กบั ทรายกบั อฐิ กบั ปนู กบั เหลก็ หลาอะไรนี่ อยกู่ บั ธรรมตา่ งหาก ธรรมกลมกลนื
246
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดป่าบา้ นตาด จ.อดุ รธานี
กบั ใจแลว้ ใจกบั ธรรมตา่ งหากประเสริฐหรูหรา ทำ� พออยไู่ ด้พอ ไปตื่นอะไรกบั โลกเขา โลกกร็ ู้แล้ววา่ โลก
ถ้าโลกกับธรรมเป็นอันเดยี วกันจะมาแยกพดู ทำ� ไมว่าโลกว่าธรรม มนั ไมเ่ หมือนกันนะซิ วัดกบั บ้านจะให้
เหมอื นกนั ไดย้ งั ไง เราไมอ่ ยากใหข้ ดั ธรรม ขอใหธ้ รรมเจรญิ รงุ่ เรอื ง อยไู่ หนอยไู่ ดท้ งั้ นน้ั แหละเรา บอกตรงๆ
อยา่ งน้ี…”
(รากแกว้ ของศาสนา หน้า ๑๓๖–๑๓๗)
ไมส่ งั่ สม
“…ไมร่ เู้ ปน็ ไงมนั ขดั จรงิ ๆ นะสำ� หรบั หวั ใจผม จะเปน็ ใจเทวทตั อะไรกแ็ ลว้ แตใ่ ครจะวา่ ถา้ เรอ่ื งการซอ้ื
การขายมันขวางจริงๆ น่ีนะ เพราะได้เชื่อพระพุทธเจ้าอย่างหัวใจขาดสะบ้ันไปตามเลยนะ ไม่มีอะไร
เสยี ดายเลยวา่ พระพทุ ธเจา้ เปน็ มหาการณุ โิ ก นาโถ หติ าย สพพฺ ปาณนิ ํ นที่ ม่ี นั ยดึ หลกั นเ้ี ปน็ จติ เปน็ ใจจรงิ ๆ
เปน็ ตายกย็ อมเลยเชยี ว พระจติ ของทา่ นออ่ นนมิ่ กบั สตั วโ์ ลกทงั้ สามแดนโลกธาตนุ ้ี เคยเหน็ ไมเ่ คยเหน็ ไมส่ ำ� คญั
สำ� คญั แตว่ า่ สตั วโ์ ลกกบั อนั นซี้ มึ ไปหมดเลย ทา่ นจะไปทำ� ดว้ ยการซอื้ การขายไดล้ งคอยงั ไง นท่ี า่ นทำ� ไมล่ ง
มแี ตย่ นื่ ใหๆ้ ดว้ ยความเมตตาสงสาร จะไปเอาอะไรตอบแทนเขามา เอาของเขามาใหเ้ ขาเสยี ไปทำ� ไม กเ็ รา
จะให้เขาดว้ ยความเมตตา เอาของเขาให้เสยี ของเขามาทำ� ไม มนั ก็ขาดความสมดลุ ซ่งึ มอี ยู่ในตัวของเขา
และขาดความสมดุลที่มีเมตตาธรรมอยู่ในใจของเราไป ผมเชื่อแน่พระพุทธเจ้าไม่ทรงซ้ือทรงขายอะไร
ท้ังนั้น
ศาสนาทำ� ไมจงึ กลายเปน็ ตลาดรา้ นคา้ ไปได้ นเ่ี ราจงึ ใหเ้ ปน็ ไปไมไ่ ด้ ผมนะ่ ใหด้ ว้ ยความเมตตาสงสาร
ใหโ้ ดยไมไ่ ดห้ วงั สง่ิ ตอบแทนเราพอใจ มนั พอใจเตม็ ใจอยใู่ นหวั ใจเจา้ ของ ภมู ใิ จ ไมม่ อี ะไรกนิ กใ็ หเ้ หน็ ดซู วิ า่ เรา
สงเคราะหโ์ ลกจนกระทงั่ เราไมม่ อี ะไรกนิ ตายเพราะความอดอยากใหม้ นั เหน็ วะ วา่ งน้ั เลย มนั ไมเ่ คยสะทก
สะท้านกับการหมดการยงั อะไร เชอ่ื อยา่ งนัน้ จริงๆ การซอ้ื การขายเป็นเรอ่ื งของโลก แล้วกิเลสมนั เข้าไป
แฝงธรรมแฝงศาสนา เขา้ ไปเปน็ เจา้ ตวั การอยใู่ นวดั ในวา ใครรไู้ ดเ้ มอ่ื ไรวา่ การซอื้ การขายนน้ั เปน็ เรอ่ื งของ
กเิ ลสเป็นเร่ืองของโลกลว้ นๆ ทนี ้เี ราเปน็ พระเปน็ นกั บวชอยู่ในวัดในวาอีกดว้ ยซ�ำ้ แล้วไปทำ� ยงั งัน้ จะไม่วา่
ตง้ั กองส่งั สมกเิ ลสได้ยังไง หาอะไร ได้มาเพ่ืออะไร เอ้าว่าซิ อยู่ไปวนั หนึ่งๆ กนิ ไปเทา่ นั้นพอแลว้ นักบวช
มเี ทา่ ไรเอาออกเพอื่ โลกซิ บวชมากเ็ พอื่ ทางพระพทุ ธเจา้ เปน็ ยงั ไงทางพระพทุ ธเจา้ ชว่ ยโลก ชว่ ยตวั เองใหไ้ ด้
แล้วก็ช่วยโลก แน่ะ กม็ ีเท่านั้น ไม่ใชจ่ ะไปกอบโกยเอากบั โลกเขานี่
นีม่ ีเท่าไรหมดละผม ใครจะว่าบา้ ก็ตาม มนั พอใจเปน็ บ้าแบบนนี้ ่ะ ไม่ทราบเป็นยงั ไง มเี ท่าไรเป็น
หมดเลยนี่ เกบ็ ไวไ้ มไ่ ด้ เพราะอำ� นาจแหง่ ความเมตตาสงสารมกี ำ� ลงั มากเกนิ กวา่ ทจี่ ะมาสนใจเกบ็ ไว้ ไวก้ ไ็ ว้
สำ� หรบั หมเู่ พอ่ื น เพอ่ื ความจำ� เปน็ กนั หนา้ กนั หลงั ของหมขู่ องเพอ่ื นเอาไวย้ งั งนั้ เมอ่ื จำ� เปน็ กเ็ อาได้ ผมไมไ่ ด้
247
มาหงึ มาหวงแมส้ ตางคห์ นงึ่ นะวา่ เปน็ ของผม เมอื่ หมเู่ พอ่ื นกย็ งั พอเปน็ ไปอยู่ เพราะเรากด็ แู ลอยตู่ ลอดเวลา
ความจำ� เป็นอะไรเรากด็ ูทกุ สิ่งทกุ อย่างอยู่แลว้
ทไ่ี หนทจ่ี ำ� เปน็ เรากช็ ว่ ยเทา่ นนั้ เอง ผมจงึ ไมไ่ ดม้ าปรกึ ษาหมเู่ พอื่ นกเ็ พราะเหตนุ เี้ อง อะไรๆ ทต่ี กมา
ในวดั ในวา ผมไมถ่ ือเปน็ ของผมน่ี ถอื เปน็ ของท้ังวดั ใครไม่มมี าเอา ไม่ตอ้ งมาขอกนั ขอกันทำ� ไม เราเป็น
นกั บวชดว้ ยกนั มาอาศยั ซง่ึ กนั และกนั ยงั จะตอ้ งมารอ้ งขอ วา่ นน่ั เปน็ ของทา่ น นเี่ ปน็ ของเราอะไรกนั อกี นี่
แนะ่ พดู ใหเ้ ตม็ บทเตม็ บาทกพ็ ดู อยา่ งนนั้ มอี ะไรกเ็ อากนั ไปซิ กจ็ ะไดไ้ ปใชไ้ ปสอยไปขบไปฉนั ไปอะไร ไมเ่ หน็
มอี ะไร…”
(แสวงโลก แสวงธรรม หนา้ ๒๖๐–๒๖๑)
“…เครอ่ื งไทยทานทเ่ี ขามาทอดกฐนิ วนั นี้ ใครตอ้ งการอะไรๆ กม็ าเอาเลย ไมต่ อ้ งมาบอกมากลา่ วผม
ผมไมใ่ หม้ าบอก ผมเปดิ ไวต้ ลอด เพราะนเี้ ปน็ ของทกุ คน ใครขาดตกบกพรอ่ งอะไรกม็ าเอาเลย นนั่ จะเหมาะ
ยงิ่ กวา่ การแจก ไมท่ ราบจะแจกอะไร มอี ะไรบา้ งทจ่ี ะแจกใหเ้ หมาะสมกบั ความตอ้ งการของหมเู่ พอ่ื น มนั ก็
มองไม่เห็น เพราะฉะน้นั จึงใหห้ าเอา ตอ้ งการอะไรใหเ้ อาไปใชเ้ ลยเทา่ นั้นเอง มนั ก็มีเทา่ น้นั
สว่ นปจั จยั ทแ่ี ยกสำ� หรบั หมเู่ พอื่ นใชก้ ม็ ี สำ� หรบั แยกทำ� ประโยชนโ์ ลกสงสารเขากม็ ี ผมกเ็ คยปฏบิ ตั ิ
มาอยา่ งนนั้ สำ� หรบั ความจำ� เปน็ ในวดั กม็ แี ยกไวป้ ระเภทหนงึ่ สำ� หรบั ชว่ ยโลกดงั ทเ่ี คยปฏบิ ตั เิ รอ่ื ยมากแ็ ยก
อีกประเภทหนง่ึ ไว้ใช…้ ”
(ความลกึ ลบั ซบั ซอ้ นของจติ วญิ ญาณ หน้า ๒๓๕)
กอ่ นทที่ า่ นอาจารยจ์ ะชว่ ยเหลอื นนั้ ทา่ นจะไปดสู ภาพของทน่ี นั้ ๆ แลว้ จงึ พจิ ารณาใหค้ วามชว่ ยเหลอื
ตวั อยา่ งเชน่ ปี พ.ศ. ๒๕๒๕ คณะแพทยโ์ รงพยาบาลศนู ยอ์ ดุ รธานเี ขา้ กราบนมสั การ พรอ้ มขอรอ้ งให้
ทา่ นอาจารยร์ บั เปน็ ประธานจดั หาทนุ สรา้ งตกึ “รวมเมตตามหาคณุ ” ซงึ่ ไดช้ อ่ื ตอ่ มาในภายหลงั ทา่ นยอมรบั
โดยดษุ ณเี พราะไดเ้ หน็ สภาพของคนปว่ ยและญาตทิ น่ี งั่ รอนอนรออยบู่ นระเบยี งทางเดนิ เนอื่ งจากอาคาร
และเตยี งคนไข้ไมพ่ อ เปน็ ภาพท่นี ่าอเนจอนาถใจอย่างมาก ทา่ นได้เล่าไวใ้ นเทศนต์ อนหนึ่งว่า
“…ทตี่ ะเกยี กตะกายเรอ่ื งโรงพยาบาลกเ็ หมอื นกนั …กเ็ พราะความสงสาร คดิ ไปหมดทกุ แงท่ กุ มมุ พอที่
จะใหเ้ ขาอาศยั ไดต้ รงไหนกเ็ อาสรา้ งลงไป เงนิ กไ็ มม่ ี เรอ่ื งมนี ะ่ แตก่ เ็ ดชะนะ คอ่ ยเปน็ คอ่ ยไป อยา่ งทเ่ี ปน็ มา
น่จี ะมอี ะไร…”
(แสวงโลก แสวงธรรม หนา้ ๒๖๒)
248
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดปา่ บ้านตาด จ.อุดรธานี
การบำ� เพญ็ สาธารณกศุ ลดว้ ยเมตตาสงสารของทา่ นนนั้ ยงั มอี กี หลายแหง่ เชน่ วดั ตา่ งๆ โรงเรยี น
การช่วยเหลอื เดก็ และโรงพยาบาลอนื่ ๆ ทุกครง้ั บรรดาศษิ ยข์ องทา่ นตา่ งกร็ ว่ มทำ� กศุ ลกับทา่ นดว้ ย
ธรรมอยทู่ คี่ วามสม่�ำเสมอ-เสมอภาค
“…การแจกอาหารเปน็ ยงั ไง เคยพดู ซำ้� ๆ ซากๆ ใครแจกอาหารดทู กุ บาตรใหล้ ะเอยี ดลออไหม หรอื วา่
ท�ำซุ่มๆ ซ่ามๆ แบบพอผา่ นมอื ๆ พอแลว้ มอื ๆ อยา่ มาทำ� ให้เหน็ อยา่ งนัน้ นะ การท�ำน้ีเปน็ ข้อวัตร เปน็ การ
ปฏบิ ตั ติ วั เองทงั้ นนั้ อยา่ ทำ� สกั แตว่ า่ ทำ� ความเปน็ ธรรมอยกู่ บั ความสมำ่� เสมอ อยา่ งหมเู่ พอื่ นเอามาสมุ อยู่
กบั ผม ผมไมไ่ ดย้ นิ ดนี ะ ผมไมค่ ดิ อยแู่ คน่ นี้ ะ คดิ อยหู่ มดทกุ ปากทกุ ทอ้ งทอี่ ยรู่ ว่ มกนั จากความดแู ลและความ
รบั ผดิ ชอบของเรา ถา้ เทียบกบั โลก ผิดอะไรกบั ลกู ของเรา ลกู แต่ละคนๆ พ่อแมจ่ ะมคี วามรกั สม�่ำเสมอ
ในคำ� วา่ เปน็ ลกู แนะ่ อนั นกี้ เ็ หมอื นกนั เราอะไรมนั จรงิ จรงิ ๆ นมี่ นั ไมล่ มื จรงิ ทกุ อยา่ ง เพราะฉะนน้ั ใครจะ
มาท�ำเหลาะๆ แหละๆ ใหเ้ ห็นมนั ถึงขวางตา มันกระเทอื นหวั ใจ เพราะน้ไี ม่เหลาะแหละนี่ มีมากมนี อ้ ยให้
สมำ่� เสมอ แจกใส่บาตรไหนก็ดู นอกจากเจ้าของไมเ่ อานนั้ เปน็ อกี อยา่ งหนง่ึ แจกสมำ่� เสมอเปน็ ธรรม
ธรรมอยูท่ ค่ี วามสม�่ำเสมอ อะไรเอามาให้หวั หน้าๆ มาเสกเอาเฉยๆ นี่ หัวหน้าจรงิ ๆ ไม่เห็นไปเสก
อยา่ งนนั้ อยา่ งผมเปน็ หวั หนา้ ผมไมเ่ สกนะวา่ ผมเปน็ ผใู้ หญก่ วา่ หมเู่ พอ่ื น ผมควรจะไดฉ้ นั ของดบิ ของดกี วา่
หมเู่ พอื่ น ผมไมย่ นิ ดอี ยา่ งนน้ั เลย ถงึ ไหนถงึ กนั อยา่ งนน้ั ละ อนั นพ้ี ดู ไดร้ อ้ ยเปอรเ์ ซน็ ต์ ถงึ ไหนถงึ กนั มากนอ้ ย
เหมอื นกนั ใหเ้ หมอื นกนั เลย จติ ของเราอยกู่ บั หมกู่ บั เพอื่ น ไมไ่ ดม้ าอยกู่ บั เรา เพราะสง่ิ เหลา่ นม้ี นั เสมอกนั
เหมือนกัน ปากท้องมันเหมอื นกัน ไม่วา่ ปากเณรปากพระปากครอู าจารย์ ทอ้ งครทู ้องอาจารยท์ ้องพระ
ทอ้ งเณร มันเหมือนๆ กนั ตอ้ งให้มนั เสมออยา่ งน้ๆี เสมอภาค
เพราะฉะนน้ั ทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ งจงึ ไมใ่ หม้ าขอผม ของมไี วส้ ำ� หรบั ทกุ องค์ ใครมอี ะไรกใ็ ชไ้ ปฉนั ไปอยา่ งนน้ั
เหลา่ นอี้ ยา่ มายงุ่ กบั ผมยง่ิ กวา่ ทจ่ี ะใหห้ มเู่ พอ่ื นไดร้ บั ความผาสกุ สบายตามวสิ ยั ของสมณะ แตไ่ มใ่ หผ้ ดิ วสิ ยั
สมณะ…”
(แสวงโลก แสวงธรรม หนา้ ๓๘๙–๓๙๐)
249
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
หนังสือ ทนฺตมโน Full
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search