เพราะตามธรรมดาผมนงั่ ภาวนา ๓-๔ ชวั่ โมงถอื เปน็ ธรรมดานะ นง่ั ตามอธั ยาศยั ตอ้ ง ๓-๔ ชวั่ โมง
ถา้ มเี วลานอ้ ยเชน่ กลางวนั กน็ ง่ั ราว ๑-๒ ชวั่ โมง เชน่ หนา้ หนาว กลางวนั มนี อ้ ย กลางคนื มมี าก และลงเดนิ
จงกรมไมไ่ ด้ กลางคนื หนา้ หนาวตวั มนั แขง็ ไปหมดจะเดนิ ไดย้ งั ไง นแี่ หละเราตอ้ งสงวนเวลาไวส้ ำ� หรบั เดนิ
ใหม้ าก นงั่ ภาวนากลางวนั เพียงช่ัวโมงเดยี ว จากนั้นกเ็ ดินจงกรมจนกระทัง่ ถงึ เวลาปัดกวาด พอปดั กวาด
เสรจ็ เรยี บรอ้ ยแลว้ กไ็ ปอาบนำ้� ในคลองในอะไรกแ็ ลว้ แต่ เพราะเราไปอยใู่ นทตี่ า่ งๆ บางทตี ามซอกหนิ ซอกผา
อะไรกแ็ ลว้ แต่ ในหว้ ยในคลองทไ่ี หนพออาบกอ็ าบ ทนี่ เี่ ดนิ จงกรมอกี แลว้ จนกระทง่ั เยน็ หนาวเขา้ ๆ กเ็ ขา้ ทพ่ี กั
ออกเดินไม่ไดเ้ พราะหนาวมาก ทีน่ ่ีน่งั นานนะ มนั จงึ เหนอ่ื ย
กลางวนั พอฉนั จงั หนั เสรจ็ แลว้ ลา้ งบาตรลา้ งอะไร เชด็ บาตรเรยี บรอ้ ยแลว้ ไมเ่ ขา้ ถลกแหละ เอาไป
วางไวป้ บุ๊ แลว้ เขา้ ทางจงกรมเลย ฟดั มนั จนโนน้ ๑๑ โมงเปน็ อยา่ งนอ้ ย หรอื เทย่ี งวนั ออกมาจากทางจงกรม
กพ็ กั ออกจากพกั กน็ งั่ ภาวนา ราวชว่ั โมงกล็ งเดนิ จงกรมอกี แลว้ อยา่ งนน้ั เปน็ ประจำ� ถา้ วนั ไหนรา่ งกายมนั
บอบชำ้� มาก จติ ลงไดย้ าก วนั นนั้ แหละไดน้ งั่ พบั เพยี บ นง่ั พบั เพยี บฉนั จงั หนั มนั เหมอื นไฟเผาอยกู่ น้ บางที
ไดเ้ อามอื คลำ� ดู กน้ พองหรือ คล�ำดูก็ไม่พอง นหี่ มายถงึ เริ่มแรกน่งั ตลอดรุง่ พอนัง่ หลายคืนไป ก้นก็พอง
และแตกเลอะไปหมด กระดกู ทกุ สว่ นเหมอื นจะแตก กลางวนั กต็ ามมนั เจบ็ ปวดรวดรา้ วไปหมด ไมใ่ ชเ่ ฉพาะ
เวลาเรานง่ั ภาวนาจงึ ปวดกระดกู ตามรา่ งกายสว่ นตา่ งๆ เหมอื นมนั จะแตกจะหกั เพราะมนั บอบชำ้� มาตง้ั แต่
กลางคนื ฉะน้ัน จึงตอ้ งเดินให้มากทเี ดยี วในเวลากลางวันหรือกลางคืนทไ่ี มไ่ ด้นั่งตลอดรุ่ง…”
(เขา้ สแู่ ดนอวกาศของจติ ของธรรม หนา้ ๒๗๖–๒๗๗)
ทุกขเวทนาใหญ่ และอุบายพจิ ารณา
สำ� หรบั ท่านอาจารยน์ ัน้ การนั่งสมาธิภาวนา ๔-๕ ชัว่ โมงนัน้ เป็นเรอื่ งธรรมดา แต่เมือ่ ท่านเรมิ่ น่งั
ตลอดร่งุ มา ปรากฏว่าเกิดทกุ ขเวทนาใหญ่ และท่านก็สามารถผ่านพน้ ภาวะเชน่ นม้ี าได้ ทา่ นไดเ้ ล่าเรือ่ ง
เกีย่ วกบั ทกุ ขเวทนาตลอดคืน พร้อมท้งั แนะน�ำอบรมพระเณรและผปู้ ฏบิ ัตธิ รรมไว้ดงั นี้
“…ทา่ นทชี่ อบทรมานทางอนื่ เชน่ การนง่ั สมาธภิ าวนานานเปน็ เวลาหลายชว่ั โมง เกดิ เวทนา ในบาง
โอกาสทา่ นกฝ็ กึ ของทา่ นไปตามเหตกุ ารณ์ การนงั่ นานรสู้ กึ จะเปน็ ความทกุ ขท์ รมานมากกวา่ วธิ อี น่ื ๆ เพราะ
เกยี่ วกบั ทกุ ขเวทนาทโี่ หมกนั มาในขณะนน้ั ถา้ สตปิ ญั ญาไมท่ นั กบั ทกุ ขเวทนาทโ่ี หมกนั มาอยา่ งหนกั หนว่ งแทบ
ไม่มีปลงวางกายวางใจลงได้เวลาน้นั ยอ่ มจะฝืนทนน่ังต่อไปมิได้ บัลลังกส์ มาธิทีข่ ัดไวด้ ้วยดีในเวลาปกติ
นา่ จะแตกจากกันในไมก่ ชี่ ั่วโมงอยา่ งไมเ่ ป็นขบวน เพราะความเจ็บปวดรวดร้าวเปน็ ไปทกุ อวยั วะน้อยใหญ่
หลงั มอื หลงั เทา้ ราวกบั ถกู ไฟเผา ทำ� ใหร้ อ้ นกระวนกระวายทงั้ กายทงั้ ใจ สว่ นภายในรา่ งกายเปน็ เสมอื นกระดกู
ทุกท่อนทต่ี อ่ กนั จะแตกกระเด็นออกมาคนละช้ินละอนั เพราะความเจบ็ ปวดระบมไปทัว่ รา่ งกาย
150
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดป่าบ้านตาด จ.อดุ รธานี
นอกนน้ั ใจยงั แสดงความระสำ�่ ระสายไปดว้ ย เพราะกลวั ตวั จะตายในขณะนนั้ จนได้ ทำ� ใหห้ วนั่ ไปทว่ั
รา่ งกายและจติ ใจ กลวั จะทนตอ่ ไปไมไ่ หว ทกุ ขเวทนาทแี่ สดงขน้ึ ในเวลานน้ั กอ่ นจะถงึ เวทนาใหญท่ สี่ ำ� คญั
กวา่ เพอ่ื น มีถงึ สามวาระ ล้วนแตเ่ กดิ ขนึ้ แลว้ ต้งั อยู่นานๆ กว่าจะสงบลง ล�ำพังตัวเองโดยไมม่ ีการกำ� จดั
ตา้ นทานด้วยวิธตี า่ งๆ อยา่ งใด พอสงบลงไปสักพักกเ็ ร่มิ ขึ้นมาอีก ทำ� นองน้ีถึงสามคร้งั แต่ละครั้งเวทนา
เหลา่ นตี้ อ้ งตง้ั อยแู่ ละซาบซา่ นไปตามสรรพางคร์ า่ งกายนอ้ ยใหญเ่ ปน็ เวลานานคอ่ ยสงบลง จนถงึ วาระทส่ี ี่
ซง่ึ เปน็ วาระของทกุ ขเวทนาใหญ่ หรอื กองทพั กองทกุ ขใ์ หญเ่ ขา้ มาถงึ บลั ลงั กท์ น่ี ง่ั ขดั สมาธอิ ยู่ นบั แตก่ องทพั
กองทกุ ขใ์ หญเ่ ขา้ ถงึ ตวั แลว้ เทา่ นน้ั รา่ งกายทกุ สว่ นเปน็ เหมอื นกองเพลงิ ทงั้ กองเอาเลย ขา้ งนอกกายเหมอื น
ถูกไฟลน ขา้ งในกายเหมือนถกู ทุบตีดว้ ยค้อนและทิ่มแทงด้วยเหลก็ อันแหลมคม ปรากฏว่าระบมไปหมด
ทงั้ รา่ งราวกบั จะแตกทลายจากกนั เปน็ ผยุ ผงไปคนละทศิ ละทางในขณะนน้ั เพราะอำ� นาจความทกุ ขท์ รมาน
เผาผลาญอยรู่ อบดา้ น
ทุกขเวทนาใหญ่นีน้ ับแต่ขณะท่ีก้าวเข้ามาถึงกายแล้ว ไมม่ ีเวลาขยับขยายตวั ออก พอได้รับความ
ผอ่ นคลายทางกายบา้ งเลย มแี ตบ่ บี ขยี้ทุบตีใหแ้ หลกไปท่าเดยี ว ตอนนีแ้ ม้จติ จะก�ำลังพิจารณากบั ธรรม
แขนงใดอยู่ กจ็ ำ� ตอ้ งถอยทพั กลบั ยอ้ นสตปิ ญั ญาและกำ� ลงั ทกุ ดา้ นเขา้ มาพจิ ารณาทดั ทานกนั อยา่ งเอาจรงิ
เอาจัง มฉิ ะนน้ั รา่ งกายจติ ใจจะกลายเป็นทะเลไฟไปเสียหมด เพราะทุกขเวทนากลา้ สาหสั กำ� ลังเหยียบย่�ำ
ทำ� ลายกาย และยงั เขยา่ ใจใหส้ นั่ สะเทอื นไปดว้ ยความกลวั ตายวา่ จะสไู้ มไ่ หว เพราะกายทงั้ รา่ งกลายเปน็ ไฟ
ทงั้ กองในตวั เรา ไมม่ สี ว่ นใดอยเู่ ยน็ ใจไดโ้ ดยไมถ่ กู ความกระทบกระเทอื นจากทกุ ขเวทนาประเภทนี้ นบั แต่
ขณะเรมิ่ นงั่ จนถงึ ขนั้ เวทนาใหญเ่ กดิ ขน้ึ ถา้ ผยู้ งั ไมเ่ คยประสบมากอ่ นกน็ า่ จะไมท่ ราบวา่ อนั ไหนเปน็ เวทนาเลก็
อนั ไหนเปน็ เวทนาใหญ่ กลวั จะเรม่ิ เหมาไปแตเ่ วทนาเลก็ ซง่ึ เปน็ เพยี งลกู หลานของมนั เทา่ นน้ั วา่ เปน็ เวทนาใหญ่
ไปเสยี หมด ทง้ั ทเ่ี วทนาใหญย่ งั ไมต่ นื่ นอนกเ็ ปน็ ได้ แตถ่ า้ ผเู้ คยประสบมาแลว้ กท็ ราบไดท้ นั ทวี า่ เปน็ เวทนาอะไร
เพราะเวทนาใหญจ่ ะเรม่ิ ปรากฏตวั นบั แตห่ า้ หกชว่ั โมงลว่ งไปแลว้ กอ่ นหนา้ นมี้ แี ตเ่ วทนาเลก็ ซงึ่ เปรยี บกบั ลกู ๆ
หลานๆ เท่านน้ั มาเย่ยี มหยอกเลน่ พอให้ร�ำคาญ
ส�ำหรับผู้ยังไม่เคยนั่งนานและไม่เคยพบมาก่อน น่าจะเริ่มโดนท้ังลูกทั้งหลานทั้งปู่ย่าตายายของ
ทกุ ขเวทนาแตข่ น้ั แรก คอื สองสามชว่ั โมงแรก และใหเ้ กดิ ความทกุ ขก์ ระวนกระวายแตบ่ ดั นเ้ี ปน็ ตน้ ไป ถา้ สติ
ปญั ญาแกไ้ ขเหตกุ ารณไ์ มท่ นั อาจจะทนนง่ั ตอ่ ไปไมไ่ หว ทง้ั อาจจะรอ้ื บลั ลงั กส์ มาธเิ สยี แตร่ ะยะนงั่ ไดเ้ พยี ง
สองสามช่ัวโมงแรกกไ็ ด้ ทงั้ ทเ่ี วทนาใหญย่ ังไมป่ รากฏเลย แต่จะเหมาเอาว่าตนได้เผชญิ กบั เวทนาใหญ่จน
ทนไมไ่ หวเสยี แลว้ ความจรงิ ยงั ไมถ่ งึ ขน้ั แตกหกั กนั เลย เฉพาะผเู้ คยนงั่ สมาธภิ าวนาและเคยมคี วามสงบจติ
มาพอประมาณ ตลอดการนง่ั กไ็ ดน้ านพอสมควร ราวสองสามสช่ี ว่ั โมงเปน็ ประจำ� ความเพยี รในเวลาหนงึ่ ๆ
ยอ่ มทราบทกุ ขเวทนาต่างๆ ได้พอประมาณ ทุกขเวทนาเล็กทเี่ กดิ ข้นึ สองสามวาระแลว้ สงบลงไปเองนั้น
ถา้ ยงั ไมเ่ คยเจอเวทนาใหญม่ ากอ่ น กน็ า่ จะเรยี กวา่ เปน็ เวทนาใหญไ่ ดเ้ หมอื นกนั แตพ่ อเจอเวทนาใหญจ่ รงิ ๆ
แล้ว เวทนาเหล่านนั้ เลยกลายเปน็ เร่ืองเลก็ ไป เพราะความรุนแรงระหวา่ งเวทนาท้งั สองน้ีผิดกันอย่มู าก
ราวชา้ งกับแมวน่ันแล
151
เวทนาใหญ่เมอื่ เกดิ ข้ึนเตม็ ท่ีแล้ว อวยั วะส่วนต่างๆ ปรากฏว่าเจ็บปวดรวดร้าวและระบมไปหมด
ราวกบั จะแตกทลายลงในขณะนน้ั จรงิ ๆ ความออกรอ้ นตามหลงั มอื หลงั เทา้ รนุ แรงมาก เหมอื นมคี นมากอ่ ไฟ
หงุ ตม้ แกงอะไรๆ ในทนี่ นั้ กระดกู ในอวยั วะสว่ นตา่ งๆ เหมอื นมคี นเอาคอ้ นมาทบุ ตใี หแ้ ตกใหห้ กั ไปในขณะนน้ั
เพราะความเจบ็ ปวดแสบรอ้ นสาหสั จนไมม่ ที ป่ี ลงวางรา่ งกายจติ ใจลงไดเ้ ลย ปรากฏเปน็ กองเพลงิ ไปทงั้ รา่ ง
ส่งิ ที่จะสามารถตา้ นทานกนั ได้เวลาน้นั มแี ตส่ ตปิ ญั ญาศรทั ธาความเพยี ร มีความอดความทนเปน็ เคร่ือง
หนนุ หลงั ไมย่ อมถอยทพั กลบั แพข้ า้ ศกึ ทกี่ ำ� ลงั โหมกนั มาอยา่ งเตม็ ทร่ี าวกบั จะบดใหแ้ หลกละเอยี ดเปน็ ผยุ ผง
ไปในเวลาน้นั ไม่ยอมปลอ่ ยใหช้ ีวติ ลมหายใจสืบตอ่ กันไปไดอ้ ีกเลย
ขณะทกี่ ำ� ลงั เขา้ ตาจนนน้ั จติ จะหาทางออกดว้ ยวธิ อี น่ื ใดไมไ่ ดท้ งั้ สนิ้ นอกจากตอ้ งปกั หลกั ตอ่ สกู้ นั ดว้ ย
สตปิ ญั ญาอยา่ งถงึ เปน็ ถงึ ตาย เพอ่ื ความจรงิ ในกายในจติ ทค่ี วรรคู้ วรเหน็ จากความเพยี รเทา่ นนั้ ความอยาก
ให้เวทนาหายและความคิดท้อใจว่าจะทนส้ไู ปไม่ไหวเปน็ ตน้ นค่ี อื สมุทัยเคร่อื งสง่ เสรมิ ทุกข์ใหม้ ีกำ� ลงั กลา้
ยง่ิ ขน้ึ จะปลอ่ ยใหค้ ดิ ขน้ึ มาในขณะนน้ั ไมไ่ ดเ้ ดด็ ขาดถา้ ไมอ่ ยากลม้ ละลายแบบไมเ่ ปน็ ทา่ มสี ตกิ บั ปญั ญาเทา่ นน้ั
ทต่ี อ้ งผลติ ขนึ้ มาดว้ ยอบุ ายตา่ งๆ เพอื่ ใหท้ นั กบั เวทนาในเวลานนั้ โดยแยกแยะกาย เวทนา จติ ออกทดสอบ
เทียบเคียงกนั ดูจนทราบความจริงของแต่ละส่ิงอยา่ งชัดเจนดว้ ยปญั ญา
การแยกแยะกายควรถอื เอาจดุ สำ� คญั ทว่ี า่ เปน็ ทกุ ขม์ ากกวา่ ทอ่ี น่ื ใดออกพจิ ารณา เชน่ กระดกู ขาหรอื
กระดกู เข่าเปน็ ทุกขม์ าก ก็กำ� หนดจติ ตงั้ สตพิ ิจารณาปัญญาลงในจุดนนั้ ว่า กระดูกนเ้ี ปน็ ทกุ ข์หรือทกุ ข์เปน็
กระดกู กันแน่ ถา้ กระดกู เปน็ ทุกข์จริงดังท่ีเข้าใจ เวลาทุกขด์ บั ไปแลว้ ท�ำไมกระดกู จงึ ไมด่ บั ไปดว้ ยทุกขเ์ ลา่
ถา้ เปน็ อนั เดยี วกนั ดงั ทเี่ ขา้ ใจ สง่ิ ทงั้ สองตอ้ งดบั ไปดว้ ยกนั จงึ จะถกู กบั หลกั ความจรงิ อนงึ่ เวลาคนตายและ
หมดทกุ ขใ์ นรา่ งกายไปแลว้ กระดกู ยงั มอี ยู่ ขณะนำ� ไปเผาไฟ กระดกู แสดงอาการเปน็ ทกุ ขอ์ ยา่ งไรใหป้ รากฏ
หรอื ไม่ ถา้ ไมแ่ สดงทกุ ขค์ อื ความเจบ็ ปวดรวดรา้ วใหป้ รากฏเลยกระทง่ั ถกู ไฟเผาจนกลายเปน็ เถา้ เปน็ ถา่ นไป
เชน่ นนั้ การไปเหมาเอาดว้ ยความสำ� คญั วา่ กระดกู เปน็ ทกุ ขท์ ง้ั ทก่ี ระดกู มไิ ดเ้ ปน็ ทกุ ขด์ งั เขา้ ใจนน้ั จะไมอ่ บั อาย
กระดกู และอวยั วะสว่ นตา่ งๆ ทมี่ ลี กั ษณะเชน่ เดยี วกนั ซง่ึ มไิ ดเ้ ปน็ ตวั ทกุ ขต์ ามคำ� กลา่ วหาบา้ งหรอื และถา้
ทกุ ขเ์ ปน็ กระดกู จรงิ ๆ กระดกู มมี าแตว่ นั เกดิ จนถงึ บดั นี้ แตท่ กุ ขท์ ำ� ไมจงึ มขี นึ้ เฉพาะกาล เชน่ เรมิ่ มขี นึ้ ในขณะ
นงั่ สมาธนิ เี้ ทา่ นน้ั ทำ� ไมจงึ ไมม่ ที กุ ขต์ ดิ ทกุ ขต์ อ่ กนั มาเชน่ เดยี วกบั กระดกู ทม่ี ตี อ่ เนอื่ งกนั มาแตเ่ รมิ่ แรกเกดิ เลา่
เมือ่ เป็นเชน่ นจ้ี ะถือว่ากระดกู เป็นทุกข์หรอื ทุกขเ์ ปน็ กระดูก กต็ ้องเปน็ ความเหน็ ผดิ เปน็ ความถอื ผดิ จาก
ความจรงิ ซึ่งเป็นทน่ี า่ อบั อาย ความจรงิ อยา่ งยิง่ ทม่ี ไิ ด้เป็นไปตามความส�ำคัญม่ันหมายใดๆ เลย
ขณะทกี่ ำ� ลงั คลคี่ ลายแยกแยะกระดกู กบั เวทนาเพอื่ ทราบความจรงิ นนั้ จติ และสตปิ ญั ญาตอ้ งจดจอ่
และทำ� หนา้ ทด่ี ว้ ยความสนใจกบั งานนนั้ จรงิ ๆ จะสง่ จติ ไปอน่ื ไมไ่ ด้ ตอ้ งหมนุ ตวั อยกู่ บั กจิ ทกี่ ำ� ลงั พจิ ารณา และ
พจิ ารณายอ้ นหนา้ ยอ้ นหลงั จนเปน็ ทเี่ ขา้ ใจประจกั ษ์ จะพจิ ารณากเี่ ทยี่ วไมส่ ำ� คญั แตพ่ จิ ารณาจนเขา้ ใจอนั เปน็
จดุ มงุ่ หมายของงานน้ี เมอ่ื เขา้ ใจชดั เพยี งสว่ นใดสว่ นหนงึ่ แลว้ จติ ยอ่ มซมึ ซาบไปในอวยั วะอนื่ ๆ ซงึ่ มลี กั ษณะ
เหมือนกันไปเอง
152
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดปา่ บ้านตาด จ.อดุ รธานี
อันดับต่อไป ในเวลาเดียวกันกแ็ ยกเวทนากับจติ ออกทดสอบเทยี บเคยี งกันดูดว้ ยสตปิ ัญญาอย่าง
ละเอยี ดถถ่ี ว้ น เชน่ เดยี วกบั การแยกกายกบั เวทนาออกพจิ ารณาโดยตง้ั ปญั หาถามตวั เองวา่ จติ เปน็ เวทนา
หรอื เวทนาเปน็ จติ อยา่ งไรกนั แน่ ถา้ จติ เปน็ เวทนาจรงิ ดงั ความสำ� คญั เวลาทกุ ขเวทนาดบั ไป ทำ� ไมจติ จงึ มไิ ด้
ดบั ไปดว้ ยเลา่ และถา้ เวทนามาเปน็ จติ เมอ่ื จติ มอี ยตู่ ราบใด ทกุ ขเวทนานตี้ อ้ งมอี ยตู่ ราบนน้ั จะดบั ไปไมไ่ ด้
แตแ่ ลว้ ทกุ ขเวทนาทำ� ไมจงึ มเี กดิ ๆ ดบั ๆ ทง้ั ทจี่ ติ ทรงความรคู้ วามเปน็ จติ อยตู่ ลอดเวลา อกาลโิ ก มไิ ดด้ บั ไป
ดว้ ยเวทนา เมอื่ เปน็ เชน่ นจ้ี ะถอื วา่ จติ กบั เวทนาเปน็ อนั เดยี วกนั นนั้ ไมฝ่ นื ความจรงิ และไมอ่ บั อายความจรงิ
บ้างหรือ ที่คิดกลืนความจริงให้กลายเป็นของปลอมไปตามความรู้ความเห็นแบบป่าๆ เถื่อนๆ เช่นนั้น
การแยกแยะ ไมว่ า่ แยกแยะกายกบั เวทนา หรอื แยกแยะจติ กบั เวทนา สตกิ บั ปญั ญาตอ้ งหมนุ ตว้ิ อยใู่ นวงงาน
ท่ีท�ำ จะส่งออกไปอ่นื ไม่ได้ เวลานั้นทุกขเวทนาแสดงตัวมากเพียงไร สติปญั ญาย่งิ พิจารณาไมห่ ยุดหย่อน
เพอ่ื รคู้ วามจรงิ ในสง่ิ ทปี่ ระสงคอ์ ยากรอู้ ยากเหน็ อยากเขา้ ใจ เวทนาจะกำ� เรบิ หรอื ลดตวั ลงหรอื วา่ จะดบั ไป
กใ็ ห้รู้ประจกั ษ์ในวงการพิจารณาเป็นสำ� คญั
ข้อส�ำคญั อยา่ ตงั้ ความหวังให้ทุกขด์ บั ไปโดยทพี่ จิ ารณายังไม่เข้าใจความจรงิ ของกาย ของเวทนา
และของจิต ว่าต่างอันต่างเปน็ ความจรงิ ของตนอยา่ งไรกันแน่ พจิ ารณาจนเข้าใจทง้ั กายทั้งเวทนาทัง้ จิต
เมอื่ เขา้ ใจดว้ ยสตปิ ญั ญาจรงิ ๆ แลว้ กายกส็ กั แตว่ า่ กาย ไมไ่ ดน้ ยิ มวา่ ตนเปน็ ทกุ ขเ์ ปน็ เวทนา เวทนากส็ กั แตว่ า่
เวทนาอย่เู ท่านั้น ไม่นิยมว่าตนเปน็ กายเป็นจิต แม้จติ กส็ กั แต่วา่ เป็นจติ อยู่เทา่ น้นั ไม่นิยมว่าตนเป็นกาย
เป็นเวทนา ดงั ทีเ่ คยส�ำคญั แบบสมุ่ ๆ เดาๆ มาแตเ่ วลาท่ยี ังมไิ ด้พจิ ารณาให้เข้าใจ พอสติปัญญาพจิ ารณา
รอบคอบแลว้ ทุกขเวทนาท้งั หลายก็ดบั ลงในขณะน้นั ไม่กำ� เริบตอ่ ไป จิตกร็ วมลงอย่างสนทิ ชนิดไมร่ ับรู้
กันเลย
อกี ประการหนงึ่ แมจ้ ติ จะไมร่ วมลงถงึ ขนั้ ดบั สนทิ แตก่ ม็ ไิ ดร้ บั ความกระทบกระเทอื นจากเวทนา คอื
กายก็จริง เวทนาก็จริง จติ กจ็ รงิ ต่างอนั ต่างจริง ตา่ งอนั ต่างอยูต่ ามความจรงิ ของตน ขณะทีต่ ่างอนั
ตา่ งจรงิ นนั้ จะไดเ้ หน็ ความอศั จรรยข์ องจติ และเหน็ ความอาจหาญของจติ วา่ สามารถแยกตนออกจากเวทนา
ทง้ั หลายไดอ้ ยา่ งอศั จรรยเ์ กนิ คาด นอกจากนนั้ ยงั เกดิ ความอาจหาญตอ่ ความเปน็ ความตายทขี่ วางหนา้ อยู่
อยา่ งไมส่ ะทกสะทา้ นใดๆ อกี ดว้ ย เนอ่ื งจากไดเ้ หน็ หนา้ ตาเวทนาทเี่ คยหลอกลวงใหก้ ลวั เปน็ กลวั ตายอยา่ ง
ประจกั ษใ์ จแล้วในขณะนัน้ คราวตอ่ ไป แมเ้ วทนาจะแสดงความกลา้ สาหสั มากมายขนาดใด ใจกส็ ามารถ
พจิ ารณาไดท้ ำ� นองทเ่ี คยพจิ ารณาและเขา้ ใจมาแลว้ การรเู้ หน็ อยา่ งนแี้ ลคอื การรเู้ หน็ สจั ธรรมดว้ ยสตปิ ญั ญาแท้
แมจ้ ะมใิ ชร่ เู้ หน็ ขนั้ เดด็ ขาดฟาดกเิ ลสใหจ้ มไปโดยสน้ิ เชงิ กต็ าม แตก่ เิ ลสจะจมมดิ หวั ไมม่ ฟี น้ื ได้ กต็ อ้ งอาศยั
วธิ นี ้เี ป็นเคร่อื งดำ� เนินในวาระตอ่ ไป
ทา่ นผใู้ ดกลา้ หาญตอ่ สกู้ บั ทกุ ขเวทนาดว้ ยการพจิ ารณาตามวธิ นี ี้ ไมย่ อมถอยทพั พบั บลั ลงั กแ์ บบสน้ิ ทา่
ท่านผูน้ ้นั ตอ้ งก�ำชยั ชนะจากวิธีนีโ้ ดยไม่มที างสงสัย ทัง้ ยังจะเหน็ รอยพระบาทท่ีพระศาสดากบั พระสาวก
เสดจ็ ไปอยา่ งสดๆ รอ้ นๆ โดยลำ� ดบั และอาจลมื คำ� วา่ พระองคป์ รนิ พิ พานไปได้ ๒,๕๐๐ ปเี ศษแลว้ ซงึ่ แสน
153
นานกไ็ ด้ เพราะความจรงิ กบั ศาสดาเปน็ อนั เดยี วกนั ศาสดาแทม้ ใิ ชก่ าลสถานทบ่ี คุ คล พอจะเปลยี่ นแปลง
หา่ งเหนิ วา่ ไกลกนั ลบิ ลบั กบั เราตงั้ ๒,๕๐๐ ปเี ศษ แตค่ วรทราบวา่ ความจรงิ อยทู่ ใี่ ด ศาสดากอ็ ยทู่ นี่ นั้ เพราะ
ธรรมเกดิ จากความจรงิ ทพ่ี ิจารณารเู้ ห็นอย่างเตม็ ภูมิ ไม่นอกเหนอื ไปจากน้ี
ดงั นน้ั ทา่ นทส่ี ามารถพจิ ารณาทกุ ขเวทนาจนถงึ ความจรงิ ของกาย ของเวทนา ของจติ ยอ่ มเหน็ ธรรม
อยา่ งประจกั ษโ์ ดยลำ� ดบั ซง่ึ ไมน่ ยิ มกาลสถานทเี่ ปน็ เครอ่ื งพสิ จู นต์ ดั สนิ เลย ดงั ธรรมแสดงไวว้ า่ ดกู อ่ นอานนท์
ถา้ การปฏบิ ตั ธิ รรมสมควรแก่ธรรมยงั มีอยู่ พระอรหนั ตย์ ่อมไม่สูญจากโลกดงั นี้ ซ่งึ เปน็ พระโอวาททตี่ รัส
เพงิ่ สน้ิ พระกระแสเสยี งไปเมอ่ื ครนู่ เ้ี ทา่ นนั้ เพราะธรรมของจรงิ ยอ่ มไมข่ นึ้ กบั เวลานาทอี ะไรเลย แตจ่ รงิ อยู่
อยา่ งสม่ำ� เสมอ ไม่มอี ะไรจะยง่ิ ใหญก่ วา่ ความจรงิ ในโลกทง้ั สาม
การอธบิ ายวธิ พี จิ ารณาทกุ ขเวทนานเ้ี ปน็ เพยี งโดยยอ่ พอเปน็ คตแิ กท่ า่ นผมู้ นี สิ ยั ในทางเปน็ นกั ตอ่ สู้
เพอื่ กภู้ พชาติ ประหยดั ความเกดิ ตาย ไมป่ ลอ่ ยใหเ้ รย่ี ราดสาดกระจายไปตามภมู กิ ำ� เนดิ ตา่ งๆ ไมม่ ที ส่ี น้ิ สดุ
เพอื่ ทรงวมิ ตุ ตหิ ลดุ พน้ ไมก่ งั วลกบั กองทกุ ขน์ อ้ ยใหญท่ งั้ หลายอกี ตอ่ ไปเปน็ เวลานาน ซงึ่ แสนนา่ รำ� คาญและ
กงั วลใจนกั หนา ไดน้ ำ� ไปพจิ ารณาเพอ่ื หาทางออกโดยอาศยั กองทกุ ขใ์ นขนั ธเ์ ปน็ หนิ ลบั สตปิ ญั ญาใหค้ มกลา้
ตามแตอ่ บุ ายจะพลกิ แพลงแกไ้ ขตนดว้ ยวธิ ตี า่ งๆ ซง่ึ มมี ากมายเหลอื ทจี่ ะนำ� กลา่ วไดล้ ะเอยี ดทวั่ ถงึ เพราะ
การพจิ ารณาธรรมทั้งหลายเปน็ เทคนคิ ของแตล่ ะรายจะผลิตมาใช้เพ่อื เปลอ้ื งตน…”
(ปฏิปทาของพระธดุ งคกรรมฐาน สายทา่ นพระอาจารยม์ ่นั ภรู ทิ ตั ตะ หน้า ๑๖๑–๑๖๖)
ปั ญญาตอ้ งเป็นปั จจบุ นั ไมใ่ ช่สญั ญาอดตี
ทา่ นอาจารยไ์ ดเ้ มตตาแนะนำ� เพม่ิ เตมิ ซงึ่ สำ� คญั มากเกย่ี วกบั การพจิ ารณาทกุ ขเวทนาวา่ การใชป้ ญั ญา
พจิ ารณาทกุ ขเวทนา จะตอ้ งผลติ อบุ ายขนึ้ มาใหมใ่ หท้ นั กบั เหตกุ ารณข์ ณะเกดิ ทกุ ขเวทนาแตล่ ะครง้ั กลา่ วคอื
ตอ้ งเปน็ อบุ ายของสตปิ ญั ญาทเ่ี ปน็ วงปจั จบุ นั จงึ จะแกก้ เิ ลสทเ่ี ปน็ วงปจั จบุ นั ได้ ไมใ่ ชไ่ ปเอาของเกา่ มาใช้ เพราะ
มนั เปน็ สัญญาอดีตไปแล้ว
“…ตอนทเี่ หน็ ความอศั จรรยก์ เ็ หน็ ตอนนง่ั ภาวนาตลอดรงุ่ ตงั้ แตเ่ รม่ิ คนื แรกเลย พจิ ารณาทกุ ขเวทนา
แหม มันทุกข์แสนสาหัสนะ ทีแรกก็ไม่นึกว่าจะน่ังสมาธิภาวนาตลอดรุ่ง น่ังไปๆ ทุกขเวทนาเกิดข้ึนๆ
พจิ ารณายงั ไงกไ็ มไ่ ดเ้ รอื่ ง เอะ๊ มนั ยงั ไงกนั นี่ เอา้ วนั นตี้ ายกต็ าย เลยตง้ั สจั อธษิ ฐานในขณะนนั้ เรม่ิ นง่ั ตงั้ แต่
บดั นไ้ี ปจนถงึ สวา่ งถงึ จะลกุ เอา้ เปน็ กเ็ ปน็ ตายกต็ าย ฟาดกนั เลยทเี ดยี ว จนกระทง่ั จติ ซง่ึ ไมเ่ คยพจิ ารณา
ปญั ญายงั ไมเ่ คยออกแบบนน้ั นะ แตพ่ อเวลามนั จนตรอกจนมมุ จรงิ ๆ โอย๋ ปญั ญามนั ไหวตวั ทนั เหตกุ ารณท์ กุ แง่
ทกุ มมุ จนกระทง่ั รเู้ ทา่ ทกุ ขเวทนา รเู้ ทา่ กาย รเู้ รอ่ื งจติ ตา่ งอนั ตา่ งจรงิ มนั พรากกนั ลงอยา่ งหายเงยี บเลย
ทงั้ ๆ ทเ่ี ราไมเ่ คยเปน็ อยา่ งนนั้ มากอ่ นเลย กายหายในความรสู้ กึ ทกุ ขเวทนาดบั หมด เหลอื แตค่ วามรทู้ สี่ กั แตว่ า่ รู้
154
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ปา่ บา้ นตาด จ.อดุ รธานี
ไม่ใชร่ ู้เด่นๆ ชนิดคาดๆ หมายๆ ไดน้ ะ คือสักแตว่ า่ ร้เู ท่านัน้ แต่เปน็ สงิ่ ทีล่ ะเอียดออ่ นทสี่ ดุ อัศจรรย์ทส่ี ดุ
ในขณะนนั้ พอถอนขนึ้ มากพ็ จิ ารณาอกี แตก่ ารพจิ ารณา เราจะเอาอบุ ายตา่ งๆ ทเี่ คยพจิ ารณามาแลว้ มาใช้
ในขณะนน้ั ไมไ่ ดผ้ ล มนั เป็นสัญญาอดตี ไปเสยี ต้องผลติ ข้ึนมาใหมใ่ ห้ทนั กับเหตุการณ์ในขณะนน้ั จิตก็ลง
ไดอ้ กี คืนน้นั ลงได้ถงึ ๓ คร้ังก็สว่าง โอย๋ อัศจรรยเ์ จา้ ของละซิ…”
(เขา้ สู่แดนอวกาศของจติ ของธรรม หน้า ๖๓)
“…แตเ่ ราจะไปเอาอบุ ายอนั เกา่ มาพจิ ารณาไมไ่ ดน้ ะ อนั นสี้ ำ� คญั มาก เปน็ อบุ ายสตปิ ญั ญาอะไรทเี่ ราเคย
พจิ ารณาพลกิ แพลงเปลยี่ นแปลงยงั ไงใหเ้ กดิ สตปิ ญั ญาหรอื ใหไ้ ดถ้ อดไดถ้ อนกนั จนกระทงั่ ไดร้ สู้ งิ่ เหลา่ นว้ี า่
เปน็ ของจรงิ แตล่ ะอยา่ งๆ นน้ั เราจะยดึ เอาอบุ ายเหลา่ นน้ั มาเปน็ เครอ่ื งสอนใหเ้ ปน็ อยา่ งนน้ั ไมไ่ ดน้ ะ แลว้ แต่
อบุ ายของสตปิ ญั ญา เกดิ จากอบุ ายของสตปิ ญั ญาทเ่ี ปน็ ขน้ึ สดๆ รอ้ นๆ จะไปพาดไปพงิ ไปซำ้� กนั กต็ าม ถา้ เปน็
วงปัจจบุ นั ๆ ก็ใชไ้ ด้ เปน็ อบุ ายใหม่ท้งั นนั้ หาใหม่ๆ หมดในวงปจั จุบนั ๆ
ไม่ใชเ่ อาของเก่ามาใช้ มันเปน็ สัญญาไปแล้ว น่ัน ไมท่ นั ๆ กลอุบายของกิเลส ต้องเปน็ อบุ ายของ
สตปิ ญั ญาทผ่ี ลติ ทคี่ ดิ คน้ ขน้ึ มาใหม่ ถงึ จะซำ�้ ของเกา่ กต็ าม ใหเ้ ปน็ วงปจั จบุ นั เปน็ ของใหม่ กแ็ กก้ เิ ลสซงึ่ เปน็
วงปจั จบุ ันไดเ้ หมอื นกัน น่สี �ำคญั มาก เราจะไปหาคาดหาหมายวา่ วนั นัน้ เอานีม้ าใชไ้ ด้ วันนี้ทำ� ไมไม่เห็นได้
มนั จะไดอ้ ะไรในเมือ่ เปน็ สญั ญาอดีตไปแลว้ ต้องเอาวงปัจจุบนั เข้าไปใช้ มนั จะเกิดยงั ไงกต็ าม ถึงจะไปซำ้�
ของเก่ากต็ าม ถ้าเป็นวงปจั จบุ ันขน้ึ สดๆ รอ้ นๆ ของตัวเองแลว้ ใชไ้ ด้ๆ แก้ได้เรอื่ ยๆ เลย
นจี่ งึ กลา้ พดู วา่ เราไมเ่ คยพลาด นงั่ คราวไหนกค็ ราวนน้ั แหละ ไดเ้ หน็ ความอศั จรรยท์ กุ ครงั้ เลยเทยี ว
ถึงไดก้ ลา้ ถงึ เรอื่ งว่าอะไรจะตาย มนั ไมม่ อี ะไรตายน่ี พิจารณาหมดแลว้ น่นั ถงึ ขัน้ นน้ั ธาตุ ๔ ดินนำ้� ลมไฟ
เวลาพจิ ารณาลงไป มนั สลายลงไปแลว้ กเ็ ปน็ จรงิ ของมนั ๆ ไมเ่ หน็ มอี ะไรตาย จติ นหี่ รอื ตาย จติ ดวงทว่ี า่ ตาย
กลับเด่น เอาอะไรมาตาย มนั เด่นๆ ยง่ิ เด่นละเวลานน้ั น่ะ…”
(รากแก้วของศาสนา หนา้ ๑๖๖)
ความร้สู กึ อัศจรรย์
“…จติ เมอ่ื เขา้ ถงึ ขนั้ นแ้ี ลว้ มนั แยกไดส้ องอยา่ ง อยา่ งหนงึ่ เวลาจติ รอบแลว้ เวทนากเ็ ปน็ เวทนา ตา่ งอนั
ตา่ งจรงิ กายกส็ กั แตว่ า่ กาย เวทนาสกั แตว่ า่ เวทนา จติ กเ็ ปน็ ความจรงิ ของจติ ตา่ งอนั ตา่ งจรงิ ไมก่ ระทบกนั
นอี่ นั หนงึ่ อนั หนงึ่ พอจติ รอบของมนั แลว้ เวทนากด็ บั วบู ลงไมม่ เี หลอื เลย กายกห็ ายพรอ้ มกนั เลยในความรสู้ กึ
มนั เห็นเปน็ สองอย่างสำ� หรบั เรา แต่จะเป็นอยา่ งไหนก็ตาม เราไมไ่ ด้ปรงุ ไดแ้ ตง่ มันเปน็ ผลอย่างนั้นของ
มนั เอง เปน็ ความรสู้ กึ อศั จรรยบ์ อกไมถ่ กู และเปน็ สกั ขพี ยานซิ เพราะมนั เปน็ ความจรงิ ดว้ ยกนั นี่ มนั ดบั หมด
กเ็ ปน็ ความจรงิ อนั หน่ึง มันยงั คงอยู่ แตต่ า่ งอันต่างจรงิ ก็เปน็ ความจริงอนั หน่ึง
155
ปญั ญาฟดั กนั ลงแหลกไปไดน้ นี่ ะมนั อศั จรรย์ มนั ลา้ งกนั ได้ เวทนาเงยี บเลย หายจนกระทงั่ รา่ งกาย
ไมม่ ีเหลือเลยในความร้สู กึ เหลือแตค่ วามอัศจรรย์ของจติ ดวงน้ันทส่ี ักแตว่ ่าปรากฏ แมจ้ ติ นน้ั จะมีอวชิ ชา
มันหากเป็นของอศั จรรยข์ องมนั เพราะมันพรากอะไรออกหมดเหลอื แตค่ วามรู้
ความรนู้ นั้ กเ็ ปน็ ความรอู้ วชิ ชานนั่ แหละ แตต่ อนนน้ั มนั ไมร่ อู้ วชิ ชาหรอื ไมอ่ วชิ ชาแหละ หากแตเ่ หน็
ความอศั จรรย์ ออ๋ ธรรมชาตนิ เ้ี มอื่ อะไรกส็ น้ิ ไปหมดๆ ในความรสู้ กึ แลว้ เหลอื แตส่ กั แตว่ า่ รอู้ นั เดยี วเทา่ นนั้
ธรรมท่ีสักแตว่ ่ารูน้ ี้ ทำ� ไมจงึ อศั จรรยน์ ักหนานะ…”
(เขา้ สู่แดนอวกาศของจติ ของธรรม หนา้ ๔๓๕–๔๓๖)
“…บทเวลามนั ไดช้ ยั ชนะและรวมสงบลง มนั ผา่ นขนั ธไ์ ดห้ มดดว้ ยอำ� นาจของปญั ญาฟาดฟนั กนั ลงไปๆ
จนไมม่ อี ะไรเกาะเกยี่ วกนั แลว้ หายเงยี บไปเลย นซี่ มิ นั อศั จรรยแ์ ละมนั หมดจรงิ ๆ ปรากฏวา่ ไมม่ อี ะไรเหลอื เลย
มีแต่ผู้ร้อู นั เดยี ว และค�ำว่าผรู้ ู้อนั นจ้ี ะว่ารู้เดน่ ๆ อย่างน้ีก็ไมไ่ ดน้ ะ เราเอาออกมาพดู ไดอ้ ยา่ งเต็มปากก็คอื
สักแตว่ ่ารู้ และอศั จรรยเ์ กินคาด ทง้ั ๆ ทีเ่ วลานน้ั อวิชชายังครอบหัวมันอยู่นะ
แตเ่ ราไมเ่ คยสนใจพจิ ารณาอวชิ ชาตอนนนั้ เทยี บกนั ไดว้ า่ กนิ ขา้ วทงั้ กาก เคยี้ วอาหารทง้ั กระดกู ทงั้ กา้ ง
กย็ งั อรอ่ ยนะ นม่ี นั เปน็ ขนั้ ๆ เมอ่ื ตอ่ จากขน้ั นแี้ ลว้ กพ็ ดู ไมไ่ ดพ้ ดู ไมถ่ กู ขน้ั นน้ั กว็ า่ อศั จรรยเ์ กนิ คาดแลว้ ขน้ั กนิ ขา้ ว
ท้ังกาก คอื อวชิ ชามนั อยู่ในน้นั เคีย้ วมนั ทง้ั อวชิ ชา ความจรงิ มันเค้ยี วตายอะไร ไมเ่ หน็ ได้พิจารณาอวิชชา
สกั นดิ หนงึ่ จะวา่ เคยี้ วมนั ยงั ไง ไมไ่ ดเ้ คยี้ ว มแี ตอ่ วชิ ชากลอ่ มใหห้ ลงสำ� คญั วา่ เปน็ ของอศั จรรยๆ์ พดู พลกิ ไป
หลายดา้ น…”
(เขา้ สแู่ ดนอวกาศของจิตของธรรม หนา้ ๒๗๔)
ทา่ นพระอาจารยม์ ัน่ ให้ก�ำลังใจอีกครงั้
“…รงุ่ เชา้ มาพอไดโ้ อกาสกข็ น้ึ ไปกราบเรยี นทา่ นอาจารยม์ น่ั ซง่ึ ตามปกตมิ คี วามกลวั ทา่ นมาก แตว่ นั นนั้
ไมไ่ ดก้ ลวั เลย อยากจะกราบเรยี นเรอ่ื งความจรงิ ใหท้ า่ นทราบ ใหท้ า่ นเหน็ ผลแหง่ ความจรงิ ของเรา วา่ ปฏบิ ตั ิ
มาอยา่ งไรจงึ ไดป้ รากฏเชน่ นี้ พดู ขนึ้ อยา่ งอาจหาญเลย ทง้ั ๆ ทเ่ี ราไมเ่ คยพดู กบั ทา่ นอยา่ งนนั้ พดู ขงึ ขงั ตงึ ตงั
ใสเ่ ปร้ียงๆ เวลาเราพูดท่านนง่ิ ฟงั นะ ทางนกี้ ป็ ๋งึ ๆ เลยนะ โอ้ ไอบ้ า้ ตวั นีม่ ันไม่ใชเ่ ลน่ ทา่ นคงจะคดิ ยังงนั้
บทเวลามันบ้าขนึ้ มันเอาจรงิ เอาจัง ท่านคงจะว่ายังง้ัน
พอเราพดู จบ ทา่ นกพ็ ดู ผางออกมาเลย มนั ตอ้ งอยา่ งนน้ั ซิ ทา่ นขนึ้ เลยทน่ี ี่ ทา่ นใสป่ ง๋ึ ๆ เรากห็ มอบฟงั
เอา้ มนั ไมต่ ายถึง ๕ หนในอัตภาพเดียวน่ที า่ นวา่ มันตายเพียงหนเดียวเทา่ นน้ั เอา๊ ฟาดกันลงไปท่นี ี่ เอา้
ไดห้ ลกั ใจแลว้ ทน่ี ี่ ไดก้ ารแลว้ ๆ ทา่ นวา่ เอาฟดั กนั ลงไปนะ พอทา่ นยอบา้ งยบุ า้ ง หมาเราตวั โงน่ กี้ ท็ ง้ั จะกดั
156
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ปา่ บา้ นตาด จ.อดุ รธานี
ทงั้ จะเหา่ พอเวน้ คนื หนง่ึ สองคนื กน็ งั่ ตลอดรงุ่ อกี เวน้ ๒-๓ คนื เอาอกี จนกระทงั่ จติ อศั จรรย์ เรอ่ื งความตาย
นี้หายหมดเวลามนั รจู้ รงิ ๆ แลว้ แยกธาตแุ ยกขันธ์ดคู วามเป็นความตาย ธาตสุ ่ี ดิน น�ำ้ ลม ไฟ สลายตวั
ลงไปแลว้ กเ็ ปน็ ดนิ เปน็ นำ้� เปน็ ลม เปน็ ไฟตามเดมิ อากาศธาตกุ เ็ ปน็ อากาศธาตตุ ามเดมิ ใจทกี่ ลวั ตายกย็ งิ่ เดน่
มันเอาอะไรมาตาย รูเ้ ดน่ ขนาดน้มี นั ตายไดย้ งั ไง ใจกไ็ ม่ตาย แล้วมันกลัวอะไร มนั โกหกกนั โลกกิเลสมนั
โกหกกนั ตา่ งหาก (คำ� วา่ โกหกกนั นน้ั หมายถงึ กเิ ลสโกหกสตั วโ์ ลกใหก้ ลวั ตายทงั้ ทค่ี วามจรงิ ไมม่ อี ะไรตาย)
พจิ ารณาวนั หนงึ่ ไดอ้ บุ ายแบบหนงึ่ ขนึ้ มา พจิ ารณาอกี วนั หนง่ึ ไดอ้ บุ ายแบบหนง่ึ ขน้ึ มา แตม่ นั มอี บุ าย
แบบเผด็ ๆ รอ้ นๆ แบบอศั จรรยท์ งั้ นน้ั จติ กย็ ง่ิ อศั จรรยแ์ ละกลา้ หาญจนถงึ ขนาดทวี่ า่ เวลาจะตายจรงิ ๆ มนั จะ
เอาเวทนาหนา้ ไหนมาหลอกเราวะ ทุกขเวทนาทกุ แงท่ ุกมมุ ที่แสดงในวันนี้เปน็ เวทนาท่สี มบูรณแ์ ลว้ จากน้ี
กต็ ายเทา่ นนั้ ทกุ ขเวทนาเหลา่ นเี้ ราเหน็ หนา้ มนั หมด เขา้ ใจมนั หมด แกไ้ ขมนั ไดห้ มด แลว้ เวลาจะตายมนั จะ
เอาเวทนาหนา้ ไหนมาหลอกเราใหห้ ลงอกี วะ หลงไปไมไ่ ด้ เวทนาตอ้ งเวทนาหนา้ นเี้ อง พดู ถงึ เรอ่ื งความตาย
กไ็ มม่ อี ะไรตาย กลวั อะไรกนั นอกจากกเิ ลสมนั โกหกเราใหห้ ลงไปตามกลอบุ ายอนั จอมปลอมของมนั เทา่ นน้ั
แต่บดั นไี้ ปเราไมห่ ลงกลของมนั อกี แล้ว
น้นั ละ จติ เวลามนั รู้ และมันรูช้ ัดตัง้ แต่คนื แรกนะ ที่ว่าจิตเจรญิ แล้วเสือ่ มๆ กอ่ นมาภาวนาจนนั่ง
ตลอดรุง่ คืนแรกมันก็ไม่เสื่อม ตั้งแต่เดือนเมษายนมากไ็ มเ่ ส่ือม แต่มนั กย็ งั ไมช่ ัด พอมาถึงคืนวนั นนั้ แลว้
มนั ชดั เจน เอ้อ มันต้องอยา่ งนไ้ี มเ่ ส่อื ม เหมอื นกับวา่ มันปีนข้ึนไปตกลงๆ พอปีนข้นึ ไปเกาะติดปบ๊ั ๑๐๐%
ไมเ่ สื่อม มนั รู้แล้ว จึงไดเ้ รง่ เต็มท่เี ตม็ ฐาน ในพรรษานนั้ น่งั ภาวนาตลอดรงุ่ ถึง ๙ คนื ๑๐ คนื กวา่ ๆ แตไ่ ม่
ตดิ กนั โดยเวน้ ๒ คนื บา้ ง ๓ คนื บา้ ง บางทกี เ็ วน้ ๖-๗ คนื กม็ ี จนเปน็ ทแ่ี นใ่ จในเรอื่ งของทกุ ขเวทนาหนกั เบา
มากนอ้ ย เขา้ ใจวธิ ปี ฏบิ ตั ติ อ่ กนั หลบหลกี ปลกี ตวั แกไ้ ขกนั ไดท้ นั ทว่ งทไี มม่ สี ะทกสะทา้ น แมจ้ ะตายกไ็ มก่ ลวั
เพราะไดพ้ ิจารณาดว้ ยอบุ ายแยบคายเตม็ ทแี่ ล้ว สติปญั ญาทันความตายทุกอย่าง…”
(เข้าส่แู ดนอวกาศของจิตของธรรม หนา้ ๖๓–๖๔)
ถกู เตอื น
“…พอนานวนั เขา้ ท่านก็เตอื นแยบ็ ออกมา กเิ ลสมันไม่ได้อยู่กับรา่ งกาย กิเลสอยู่กบั ใจ ท่านเตอื น
ทา่ นยกเอาเรอื่ งมา้ มาเตอื นเรา มา้ ทเ่ี วลามนั กำ� ลงั คกึ คะนอง มนั ไมย่ อมฟงั เสยี งเจา้ ของเลย ตอ้ งทรมานมนั
อยา่ งเตม็ ท่ี ไมค่ วรใหก้ นิ หญา้ กไ็ มใ่ หม้ นั กนิ เลย ทรมานมนั อยา่ งหนกั เอาจนมนั กระดกิ ไมไ่ ด้ ทนี พ้ี อมนั ยอม
ลดพยศลงก็ผอ่ นการทรมาน เมือ่ มันผอ่ นความพยศลงมาก การฝกึ ทรมานก็ผ่อนกันลงไป ท่านพูดเพยี ง
เทา่ นนั้ นะ เรากเ็ ขา้ ใจทนั ที ถา้ ทา่ นจะพดู มากกวา่ นนั้ เพราะทา่ นรนู้ สิ ยั ของเรา กลวั เราจะออ่ นเปยี กไปเสยี
ทา่ นเลยเตือนแย็บเพยี งเท่านั้นเรากเ็ ข้าใจ
157
กเิ ลสมนั ไมไ่ ดอ้ ยกู่ บั ธาตอุ ยกู่ บั กายนะ มนั อยกู่ บั จติ ทา่ นวา่ ทา่ นพดู เบอ้ื งตน้ ขนึ้ อยา่ งนแ้ี หละ จากนนั้
ทา่ นกพ็ ดู เรอื่ งมา้ ไปเลย ความหมายกว็ า่ ความเพยี รเรามนั ผาดโผน ทา่ นกร็ ู้ ไมก่ ว่ี นั กก็ ราบเรยี นทา่ นเรอ่ื ยนี่
เวน้ สองวนั บา้ งสามวนั บา้ ง และในพรรษานน้ั ผมไมน่ อนกลางวนั นะ กลางวนั ผมไมเ่ คยจำ� วดั เลย นอกจาก
คนื ไหนผมนง่ั ตลอดรงุ่ ผมกพ็ กั นอนกลางวนั ถา้ ธรรมดาแลว้ เปน็ ไมพ่ กั ใหเ้ ลย ปนี นั้ หรอื พรรษานน้ั ความเพยี ร
หกั โหมทส่ี ดุ ในชวี ติ ของเราทเี่ ปน็ นกั บวช กเ็ ปน็ พรรษาทสี่ บิ นนั่ หกั โหมมากทเี ดยี ว เกยี่ วกบั รา่ งกายหกั โหมมาก
จิตหักโหมมากพอๆ กนั …”
(เขา้ ส่แู ดนอวกาศของจิตของธรรม หน้า ๒๗๕–๒๗๖)
ตดิ สมาธิ
“…พรรษาที่ ๑๐ เปน็ ความเพยี รทห่ี กั โหมทส่ี ดุ เลย ในชวี ติ นไี้ มม่ คี วามเพยี รใดเกยี่ วกบั เรอื่ งรา่ งกาย
ท่จี ะหักโหมยิ่งกวา่ พรรษาท่ี ๑๐ ใจกห็ กั โหม ร่างกายก็หกั โหมเต็มที่ หลงั จากนน้ั มาแล้วกเ็ จรญิ ขน้ึ เร่ือยๆ
จนจติ นรี้ าวกบั เปน็ หนิ ไปเลย คอื ความแนน่ หนามนั่ คงของสมาธมิ นั ชำ� นาญพอ จนเปน็ เหมอื นกบั หนิ ทง้ั แทง่
ไมห่ ว่ันไหวอะไรง่ายๆ เลย ติดสมาธินี้อย่ถู ึง ๕ ปีเตม็ ๆ…”
(เข้าสแู่ ดนอวกาศของจติ ของธรรม หนา้ ๖๕)
มารผจญ-ธรรมช่วย
“…การอยคู่ นเดยี วมนั สนกุ ประกอบความเพยี ร ไมพ่ ดู คยุ กบั ใครเลย มคี นเดยี ว ไมม่ องเหน็ ใคร เหน็ แต่
เราคนเดียว ไม่กินข้าวกี่วันก็ไม่เห็นใครทั้งนั้น เราสนุกท�ำความเพียรตลอดเวลาเว้นแต่เวลาหลับเท่านั้น
ไมม่ อี ะไรมายงุ่ เกยี่ วในวงความเพยี ร บางทกี เิ ลสมนั กลอ่ มเราเหมอื นกนั นะ โธ่ มาอยอู่ ยา่ งนเี้ หมอื นคนสนิ้ ทา่
ไมม่ ีคุณค่ามีราคาอะไรเลย โลกสงสารเขาก็อยู่ไดส้ ะดวกสบายสนกุ สนาน ไม่ตอ้ งมารบั ความทุกข์ทรมาน
เหมอื นเราซง่ึ เปรยี บเหมอื นคนสนิ้ ทา่ นี่ ทำ� ไมจงึ ตอ้ งมาทรมานอยใู่ นปา่ ในรกกบั สตั วก์ บั เสอื อยา่ งนี้ ไมม่ คี ณุ คา่
ราคาอะไร
นม่ี นั จะท�ำใหท้ อ้ ถอยน้อยใจและอ่อนความเพียร มันมีได้ กเิ ลสมันกระซบิ ขนึ้ มา เหมือนอย่างพระ
วชั ชบี ตุ ร พระวชั ชบี ตุ รเปน็ ลกู ชายคนเดยี ว เปน็ ลกู เศรษฐี ชอื่ วชั ชบี ตุ ร สกลุ วชั ชดี ว้ ยนะ เพอ่ื นของทา่ นมแี ต่
พวกกษตั ริย์ พวกวงศ์กษตั ริย์ลิจฉวี ที่นีท่ ่านไปอยู่ป่าชา้ และมีทางไปมาขา้ งๆ ป่าช้านนั่ เขาไปเลน่ นักษัตร
แตก่ อ่ นเรยี กวา่ นกั ษตั ร กพ็ วกมหรสพนแี้ หละจะเปน็ อะไร เขารอ้ งรำ� ทำ� เพลงไปนนั้ ทา่ นจำ� เสยี งเขาไดล้ ะซิ
นมี่ นั ทำ� ใหจ้ ติ ประหวดั กลบั เขา้ มาหาเจา้ ของ โอ้ พวกเหลา่ นเ้ี ขามคี วามสขุ ความสบายกนั เขาไปเทย่ี วรน่ื เรงิ
158
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ป่าบา้ นตาด จ.อุดรธานี
บนั เทงิ กนั สว่ นเรามาอยใู่ นปา่ ชา้ ผตี าย เหมอื นกบั เรากเ็ ปน็ คนตายคนหนง่ึ ทง้ั ทม่ี ลี มหายใจอยู่ เรานเ้ี ปน็ คน
หมดคณุ คา่ ยงั ไงถงึ ตอ้ งมาอยปู่ า่ ชา้ กบั คนตายอยา่ งน้ี ทำ� ใหน้ อ้ ยใจนะ ตอนนน้ั ปรากฏวา่ เกดิ ความทอ้ ถอย
นอ้ ยใจ
เทวดาตนหนงึ่ ทเี่ คยเปน็ เพอ่ื นกนั มาแตช่ าตปิ างกอ่ น เคยบำ� เพญ็ ความดมี าดว้ ยกนั และเคยเปน็ สหายกนั
มาแตก่ อ่ น มาสถติ อยบู่ นอากาศรอ้ งบอกลงมาเลยวา่ เวลานเ้ี ปน็ เวลาทมี่ คี ณุ คา่ มากสำ� หรบั ทา่ น องคท์ า่ นเอง
กเ็ ปน็ ผมู้ คี ณุ คา่ มาก ประกอบการงานทชี่ อบธรรม และเปน็ การงานทมี่ คี ณุ คา่ มาก ไมม่ ใี ครสามารถประกอบ
การงานทม่ี คี ณุ คา่ มากเหมอื นอยา่ งทา่ นได้ ทำ� ไมทา่ นจงึ มาตำ� หนติ เิ ตยี นในคณุ คา่ ของตนอยา่ งนไ้ี มส่ มควร
อยา่ งย่งิ ขอทา่ นจงอย่บู ำ� เพ็ญในทเี่ ชน่ นด้ี ว้ ยความภาคภูมใิ จเถดิ ทา่ นได้สติปุ๊บ จติ ย้อนเข้าส่คู วามเพยี ร
ได้บรรลุธรรมในคนื วันนนั้ นะ พระวชั ชีบตุ ร นนั่ มนั มเี รื่องกเิ ลสคอยแทรกอยู่ตลอดในวงความเพยี รดงั ที่
กล่าวมาน่นั แล
อนั นเี้ ราบางทกี ม็ ี อยา่ งวนั หนง่ึ ผมยงั ไมล่ มื ผมไมไ่ ดด้ นู าฬกิ า เรากน็ งั่ ภาวนาตลอดรงุ่ เสยี ดว้ ยในคนื
วนั นนั้ จะไปดนู าฬกิ าอะไร มนั ดกึ จรงิ ๆ นะวนั นน้ั จติ มนั ยงั ลงไมไ่ ด้ ทางภาคอสี านเขาเรยี กลำ� เขาลำ� ยาว
ขา้ มทงุ่ นาไปจากบา้ นนามน เขามาเทยี่ วสาวทางบา้ นนามน เขาอยบู่ า้ นโพนทอง ดา้ นตะวนั ออกวดั บา้ นนามน
นนู้ นะ่ เขาลำ� ยาวไปตามทงุ่ นา ฟงั อาการเขารอ้ งเพลง เขาลำ� ยาวเพลงภาคน้ี จติ มนั ยงั วติ กขนึ้ มาไดใ้ นขณะนน้ั
โอ้ เขายังมีความสนุกสนานรื่นเริง เดินขับล�ำท�ำเพลงตัดทุ่งนาไปอย่างเพลิดเพลิน ไม่มีความทุกข์กาย
ทรมานใจเหมอื นเรา ไอเ้ รานก้ี ำ� ลงั ตกนรกทง้ั เปน็ อยเู่ วลานี้ ใครไมเ่ คยเหน็ นรกและคนตกนรก กจ็ งมาดเู รา
ซึ่งกำ� ลงั ตกนรกทัง้ เป็นอย่เู วลานี้
นม่ี นั คดิ ปรงุ ขน้ึ มาในขณะทไ่ี ดย้ นิ เสยี งลำ� (เพลงอสี าน) เขา ธรรมะกป็ รากฏขนึ้ ในขณะนนั้ วา่ เราเคย
ตกนรกทัง้ เปน็ กบั กิเลส ตกนรกท้งั ตายกบั กิเลสมากก่ี ัปกก่ี ัลป์แล้ว นจ่ี ะตะเกียกตะกายตนใหพ้ น้ จากนรก
ของกิเลส ทำ� ไมจงึ เหน็ ว่าเป็นความทุกข์ความล�ำบาก เธอประกอบความเพยี รหาอะไร หานรกอเวจีท่ไี หน
เวลาน้ี นั่น มนั ป๊บุ ขึน้ เลย มนั แกก้ นั ทันที จากน้นั ไม่นานจิตก็ลงได้ น่แี หละทเ่ี รียกว่ามาร มันมีได้เป็นได…้ ”
(เขา้ สแู่ ดนอวกาศของจิตของธรรม หนา้ ๒๗๗–๒๗๘)
159
-๕-
ฝึ กจิตบังคับใจ
การตอ่ สกู้ บั กเิ ลสใหไ้ ดผ้ ลนนั้ ตอ้ งฝกึ ทรมานตนเองอยา่ งหนกั แตผ่ ปู้ ฏบิ ตั ใิ หมม่ กั จะทนไมไ่ ด้ จงึ ตอ้ ง
พยายามฝึกจติ บงั คับใจไม่ให้หลงไปตามอ�ำนาจของกเิ ลส ทา่ นอาจารยไ์ ด้เทศน์เกย่ี วกบั เร่ืองน้ไี วว้ ่า
“…แตก่ อ่ นมแี ตค่ วามขเี้ กยี จขคี้ รา้ นและความรำ� คาญ พอจะนง่ั ภาวนาเหมอื นกบั ขออภยั มากๆ นะ
พดู ตามหลักความจริง จงู หมาใสฝ่ นนนั่ แหละ มันรอ้ งเอง๋ ๆๆ กม็ นั ไม่อยากตากฝนนนี่ ะ่ อนั นเ้ี ราจะภาวนา
มนั กเ็ หมอื นกบั จงู หมาใสฝ่ นนน่ั แล ใจไมอ่ ยากถกู บงั คบั ไมอ่ ยากทกุ ขเ์ พราะภาวนา แตท่ กุ ขเ์ พราะอยา่ งอน่ื
ไม่สนใจคิด เบื้องต้นมันเป็นอยา่ งนนั้ …”
(ศาสนธรรมปลกุ คนใหต้ ืน่ หน้า ๑๘๓)
“…ครบู าอาจารยท์ ง้ั หลายทป่ี รากฏชอื่ ลอื นาม เราไดก้ ราบไหวบ้ ชู ากนั อยอู่ ยา่ งสมยั ปจั จบุ นั น้ี ลว้ นแต่
เปน็ ผฝู้ กึ ทรมานตนมาแลว้ ทา่ นฝกึ ฝนอบรม ฝกึ ทรมานตนเองเตม็ เมด็ เตม็ หนว่ ยทง้ั เหตทุ งั้ ผล ทดสอบจน
เป็นทีแ่ น่ใจแลว้ ว่า เจา้ ของเองผ้ฝู ึกฝนทรมานเจา้ ของกไ็ มม่ ีอะไรเสียหายเพราะการฝึกน้นั นอกจากเป็น
ประโยชนโ์ ดยถา่ ยเดยี ว จากเหตแุ ละผลของการฝกึ ฝนอบรมตวั เองทเ่ี หน็ วา่ ถกู ตอ้ งแลว้ จงึ ไดน้ ำ� อบุ ายเหลา่ นนั้
มาแนะน�ำสั่งสอนประชาชน ควรดุต้องดุ ควรด่าต้องด่า ควรดีต้องดี เพราะท่านแนะน�ำสั่งสอนท่าน
ฝกึ ทรมานทา่ น ทา่ นทำ� อยา่ งนนั้ มาแลว้ ยง่ิ เวลาทา่ นฝกึ ทรมานทา่ นดว้ ยวธิ ตี า่ งๆ ยง่ิ หนกั มากยง่ิ กวา่ การมา
สอนประชาชนเปน็ ไหนๆ สอนประชาชนนเี้ พยี งปากเทา่ นน้ั แหละ ลมปากวา่ ไป เขาจะเอากเ็ อา เขาไมเ่ อากเ็ ปน็
เรอ่ื งของเขา
แตท่ า่ นฝกึ ทา่ น ทา่ นไมเ่ ปน็ อยา่ งนน้ั วา่ เอานะวนั นน้ี ะ ใสล่ งไป ขาดสะบนั้ ลงไป เอา้ วนั นต้ี อ้ งนง่ั เทา่ นน้ั
ชวั่ โมงนะ เอา้ วนั นเี้ ดนิ จงกรมเทา่ นน้ั ชว่ั โมง จะหนไี ปไหนไมไ่ ด้ อยา่ งนอ้ ยตอ้ งใหไ้ ดต้ ามเวลาทกี่ ำ� หนดนน้ั
ถงึ จะออกไปได้ นง่ั ก็ เอา้ อยา่ งนอ้ ยตอ้ งใหไ้ ดต้ ามเวลาทก่ี ำ� หนดไวน้ น้ั ถงึ จะออกได้ มากกวา่ นน้ั จะนง่ั ตาม
อธั ยาศยั ขนาดไหนกไ็ ดเ้ มอ่ื พน้ เวลา พน้ เขตพน้ แดน พน้ ความสตั ยค์ วามจรงิ ทต่ี งั้ ไวแ้ ลว้ ทา่ นฝกึ ทา่ น ทา่ นฝกึ
จรงิ จงั อยา่ งนนั้ เอา้ จะกนิ หรอื ไมก่ นิ กต็ ามขา้ วน่ี เราเคยกนิ มาแลว้ ตง้ั แตว่ นั เกดิ ระยะนเ้ี ราจะไมก่ นิ เราจะ
ภาวนาอยา่ งเดยี ว กไ็ มก่ นิ จรงิ ๆ นนั่ หนกั ไหม ทา่ นฝกึ ทา่ นเดนิ จงกรม ตงั้ แตฉ่ นั จงั หนั เสรจ็ แลว้ จนกระทง่ั
ถงึ เวลาปัดกวาดตอนบ่ายสามโมงส่โี มง กีช่ วั่ โมงที่ไม่ใหอ้ อกจากทางจงกรม นัน่ …”
(ศาสนธรรมปลกุ คนให้ตน่ื หนา้ ๔๔๗–๔๔๘)
160
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดป่าบา้ นตาด จ.อดุ รธานี
ตอ่ สูก้ บั กิเลส
การตอ่ สูก้ ับกิเลสไม่ใช่เรื่องเล็กน้อย เร่อื งนีท้ า่ นอาจารยไ์ ด้เทศนเ์ ตอื นไวว้ า่
“…เร่ืองของจิตท่ีอยู่ในวงล้อมของกิเลสแล้ว อย่างไรมันต้องฉุดต้องลากให้หาความสงบร่มเย็น
ใหห้ าความเปน็ อสิ ระ อยโู่ ดยลำ� พงั ตนเองไมไ่ ดอ้ ยโู่ ดยดี จติ ดวงใดกจ็ ะตอ้ งเปน็ เชน่ นนั้ จงึ ตอ้ งไดใ้ ชส้ ตทิ กุ
เวลำ่� เวลาทกุ กาลสถานท่ี สำ� หรบั นกั ปฏบิ ตั แิ ลว้ ตอ้ งเปน็ เหมอื นนกั มวยทตี่ อ่ ยกนั บนเวทเี ผลอไมไ่ ด้ ตอ้ งเอา
ใหเ้ ตม็ เมด็ เตม็ หนว่ ย สตปิ ญั ญากำ� ลงั วงั ชามเี ทา่ ไรทมุ่ กนั ลงหมดในเวลานนั้ นกี่ เ็ หมอื นกนั การตอ่ สกู้ บั กเิ ลส
จงึ ไมใ่ ชเ่ ป็นเร่อื งเลก็ น้อย
สำ� หรบั ผมเองทไ่ี ดม้ าแสดงใหเ้ พอื่ นฝงู ฟงั น้ี ถา้ จะพดู วา่ อำ� นาจวาสนาของเราหยาบ นสิ ยั วาสนาของ
เราหยาบ อยา่ งนผ้ี มกย็ อมรบั เพราะทำ� ยากจรงิ ๆ ทำ� ยากถงึ ขนาดนำ้� ตารว่ ง เพราะสตกิ ม็ ี ปญั ญากม็ ี แตส่ ู้
กเิ ลสไมไ่ ด้ ใหก้ เิ ลสฉดุ ลากหวั ใจไปสอู่ ารมณต์ า่ งๆ อนั เปน็ พษิ เปน็ ภยั อยตู่ อ่ หนา้ ตอ่ ตา สตมิ แี ตก่ ำ� ลงั ไมพ่ อ
ปญั ญามแี ตก่ ำ� ลงั ไมพ่ อ กใ็ หม้ นั ฉดุ ลากไปตอ่ หนา้ ตอ่ ตา นล่ี ะในขน้ั เรม่ิ แรกขนั้ ลม้ ลกุ คลกุ คลานเปน็ อยา่ งนี้
มีตัง้ แต่การต่อสู้ท่าต่อสู้ถา่ ยเดียว แต่ก�ำลังสตปิ ัญญาไมพ่ อ…”
(ผบู้ ูชาตถาคต หน้า ๓๙–๔๐)
ถกู จริตกับอดอาหาร
“…พยายามหาวธิ ีตอ่ สู้หลายแงห่ ลายกระทง เช่น ผ่อนอาหารบา้ ง อดอาหารบา้ ง อดนอนบา้ ง
เดนิ นานๆ บา้ ง นง่ั นานๆ บา้ ง หลายวธิ กี าร เพราะหาแงห่ าทางทจ่ี ะใหม้ กี ำ� ลงั ตอ่ สกู้ บั กเิ ลสคอื ความฟงุ้ ซา่ น
ร�ำคาญ จนหาหลักหาเกณฑ์ภายในตวั ไมไ่ ดน้ ี้ ให้สงบตวั ลงและเห็นได้อย่างชัดเจนภายในจติ ใจ จงึ ต้องได้
ใช้หลายวธิ ี ดังที่เคยนำ� มาแสดงใหห้ มเู่ พื่อนฟงั ตามความถนัดแห่งจริตนสิ ยั ของตนกค็ ือการผอ่ นอาหาร
การอดอาหาร ดงั ทแ่ี สดงใหฟ้ งั อยเู่ สมอ อยา่ งอน่ื ในขน้ั เรม่ิ แรกไมป่ รากฏวา่ สง่ิ ใดวธิ กี ารใดทที่ ำ� เจา้ ของให้
ปรากฏเปน็ ความสงบเยน็ ใจ และเป็นของแปลกประหลาดภายในจติ ขนึ้ มาใหเ้ หน็
เชน่ เดนิ นานกเ็ คยเดนิ ยนื นานๆ กเ็ คยยนื นงั่ นานๆ กเ็ คยนงั่ เวน้ การนงั่ ตลอดรงุ่ นน้ั เสยี ทท่ี ำ� ในระยะ
ตอ่ มา มนั ก็ไม่แสดงผลอย่างไรข้นึ มา ก็ยังส้คู วามวุน่ วายของจติ ความสา่ ยแสข่ องจิตนไ้ี มไ่ ดอ้ ยู่นนั่ แล
เฉพาะอยา่ งยงิ่ ราคะตณั หานร้ี วดเรว็ มากสำ� หรบั วยั ทยี่ งั หนมุ่ ยงั แนน่ เชน่ อยา่ งพวกเราๆ ทา่ นๆ น้ี
ใครๆ กจ็ ะต้องเหมอื นกัน เพราะธาตขุ ันธ์มีกำ� ลงั ยอ่ มจะเปน็ เคร่อื งส่งเสรมิ กเิ ลสใหม้ ีกำ� ลังมากข้นึ และ
รวดเร็วหรอื คลอ่ งตัวมากขึ้น เช่นราคะตัณหาจะปรากฏขน้ึ อย่างรวดเรว็ คำ� วา่ ปรากฏแหง่ ราคะตัณหานี้
161
เราไมไ่ ดห้ มายถงึ วา่ เรามองเหน็ รปู วสิ ภาคเชน่ รปู ผหู้ ญงิ แลว้ จะเกดิ ความกำ� หนดั ยนิ ดขี น้ึ มาเสยี อยา่ งออก
หนา้ ออกตาอยา่ งน้ี หรอื ไดย้ นิ เสยี งหญงิ เปน็ ตน้ แลว้ ปรากฏความกำ� หนดั ยนิ ดขี น้ึ มา เกดิ ความรกั ความชอบ
ข้ึนมาอย่างออกหน้าออกตาอย่างนี้ก็ไม่ใช่ แต่มันปรากฏอยู่ที่จิตซ่ึงเราเฝ้าดูอยู่น้ันด้วยสติสตังของเรา
มนั แสดงความแปลกประหลาดไปในทางนนั้ ใหเ้ ห็นอยชู่ ัดๆๆ
จะพยายามระงบั เท่าไรมนั กม็ ี มอี ยภู่ ายในจิตโดยเฉพาะ ไม่ถงึ กบั วา่ แสดงออกมาทางอาการหรอื
อวยั วะตา่ งๆ กต็ าม แตม่ นั เปน็ ความเจบ็ แสบเอามากทเี ดยี ว เพราะเราตง้ั หนา้ ตง้ั ตาจะฆา่ มนั อยแู่ ลว้ เหตใุ ด
มนั จงึ จะมาต้งั หมดั ตั้งมวยต่อหน้าตอ่ ตาเตะลมเตะแลง้ เตะเฉยี ดหน้าเฉยี ดหลงั เราอย่ตู อ่ หน้าต่อตาเรา
นท่ี ำ� ไมคนเราจะไมเ่ สยี ใจ ทำ� ไมคนเราทม่ี หี วั ใจอยดู่ ว้ ยกนั จะไมเ่ จบ็ ไมแ่ สบภายในจติ ใจ นล่ี ะเปน็ เหตทุ จ่ี ะให้
ต้ังข้อสงั เกตขึน้ มา หาอบุ ายวธิ กี ารตา่ งๆ ข้นึ มาแก้กัน
จงึ ตอ้ งไดท้ รมานหลายวธิ กี าร ครนั้ สดุ ทา้ ยกไ็ มพ่ น้ วธิ ที จี่ ะไดร้ บั ความทกุ ขค์ วามลำ� บากมากๆ จนไดแ้ หละ
เชน่ อดอาหารไมฉ่ นั เลยเปน็ วนั ๆ ไปหลายๆ วนั ผอ่ นก็ดีแตม่ ันไมส่ มใจไมท่ นั ใจ ไมไ่ ดอ้ ย่างใจหวังของเรา
เมอ่ื อดนรี้ สู้ กึ วา่ สตเิ ดน่ ขน้ึ ๆ อดวนั แรกสตคิ อ่ ยมขี นึ้ เหมอื นกบั วา่ ถา้ เปน็ คนกค็ อ่ ยรภู้ าษภี าษาขน้ึ บา้ ง อดวนั
ท่ี ๒ อดวนั ที่ ๓ เขา้ ไป ดว้ ยความเพยี รทขี่ ะมกั เขมน้ อยา่ งเตม็ ทอี่ ยนู่ น้ั แล กบั วธิ กี ารใดแหง่ ความเพยี รกต็ าม
แตม่ นั สวู้ ธิ กี ารอดอาหารนไี้ มไ่ ด้ เมอื่ หลายวนั เขา้ ไปกำ� ลงั ของธาตขุ องขนั ธน์ ค้ี อ่ ยออ่ นตวั ลงๆ นล่ี ะสง่ิ ทวี่ า่
เครอื่ งเสรมิ กเิ ลสมรี าคะตณั หาเปน็ ตน้ คอ่ ยออ่ นตวั ลงไป ไมร่ วดเรว็ สตคิ อ่ ยเดน่ ขน้ึ มา สตเิ ดน่ ขน้ึ มา สดุ ทา้ ย
ใจกส็ งบตวั ลงได้ เพราะกเิ ลสทงั้ หลายความวนุ่ วายทง้ั หลายไมร่ บกวนจติ ใจ ไมฉ่ ดุ ลากจติ ใจไปอยา่ งรนุ แรง
ต่อหนา้ ต่อตาของเราเหมือนท่เี ราฉนั อยูต่ ามปกติ
เมอื่ ปรากฏเหน็ ผลประจกั ษแ์ ลว้ ไมเ่ พยี งแตว่ า่ ผลประจกั ษเ์ พยี งแคน่ นั้ ยงั เหน็ ผลแปลกประหลาด
อยภู่ ายในจติ ใจขณะทีส่ งบแน่วแนล่ งไป ซง่ึ เรากไ็ ม่เคยสงบอยา่ งน้ัน ก็ปรากฏขึ้นมาเพราะการอดอาหาร
ดว้ ยความเพยี รโดยวธิ กี ารอดอาหารเดน่ ชัดขน้ึ มาๆ จนถึงกับมคี วามรืน่ เรงิ ภายในจิตใจในธรรมทง้ั หลาย
จติ ใจอยกู่ บั ตวั สตติ ง้ั จนกระทงั่ เราอยากจะพดู วา่ เพราะบางครง้ั มนั เปน็ อยา่ งนนั้ จรงิ ๆ ทง้ั วนั มนั ไมเ่ ผลอเลย
ตงั้ กนั ไดท้ ง้ั วนั ไมเ่ ผลอในขณะหรอื ในเวลาทอี่ ดอาหารอยนู่ น้ั เพราะตงั้ ทกุ เวลาตงั้ ทกุ ขณะ ไปวนั นแี้ ละวนั หนา้
ต่อไปกอ็ ดอยอู่ ย่างนน้ั
ตง้ั สตนิ านไปๆ สตติ ดิ ตอ่ สบื เนอ่ื งกนั เปน็ ประหนง่ึ วา่ สมั ปชญั ญะ จติ คดิ ปรงุ ออกไปเรอ่ื งอะไร รทู้ นั ๆ
ดับไดท้ ัน นย่ี ิ่งเด่นชัดข้นึ แล้ว ทำ� ให้เจ้าของมแี ก่ใจ มีความกล้าหาญชาญชัยต่อความเพยี ร เพราะเหน็ ผล
ประจกั ษภ์ ายในจติ ใจของตวั เอง นแ้ี ลทท่ี ำ� ใหล้ ำ� บากมาก ถงึ ไมอ่ ยากลำ� บากแตท่ างเดนิ เปน็ อยา่ งนี้ จะเรยี ก
วา่ นสิ ยั วาสนาเราหยาบกย็ อมยกให้ เมอื่ วธิ กี ารนเี้ ปน็ วธิ กี ารทไี่ ดผ้ ล ถงึ จะยากลำ� บาก เรากต็ อ้ งไดฝ้ า่ ฝนื ได้
ทำ� อยนู่ น่ั แล ทงั้ ๆ ทไ่ี มอ่ ยากทำ� จนกระทง่ั เหน็ ไดช้ ดั เลยวา่ กเิ ลสนส้ี งบตวั ลงไปออ่ นกำ� ลงั ลงไป เพราะการ
อดอาหารเป็นเคร่ืองสนับสนุน และสตกิ ต็ ้งั ขนึ้ ได้โดยสะดวกยิ่งกวา่ เวลาปกติเราเห็นได้ชัด
162
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ป่าบา้ นตาด จ.อดุ รธานี
ผลของการระมดั ระวงั รกั ษาตวั เองตลอดเวลาดว้ ยวธิ กี ารอดอาหาร ทำ� ใหจ้ ติ แนว่ แนล่ งไปโดยลำ� ดบั
และเปน็ ความแปลกประหลาดอศั จรรยอ์ ยภู่ ายในตวั เอง จติ ไมไ่ ดร้ วมแนว่ แนเ่ ปน็ อนั เดยี วกต็ าม แตม่ นั สงบ
อยภู่ ายในตวั เอง มันกร็ ่นื เรงิ อยู่ภายในนัน้ น่ีขนั้ ท่เี ราฝกึ หัดเบื้องตน้ ตอ้ งไดท้ ำ� หนักมากอยา่ งนี้ หนักจรงิ ๆ
สำ� หรบั นิสยั ผม จ�ำได้อย่างฝงั ลกึ ลงในขัว้ หวั ใจ ไมม่ ีวันหลงลมื ไดเ้ ลยตลอดวันตายโน่นแหละ
แตม่ ดี อี ยา่ งหนง่ึ ถงึ จะวา่ นสิ ยั วาสนาหยาบกต็ าม แตค่ วามไมถ่ อยนนั้ รสู้ กึ วา่ เดน่ อยตู่ ลอดเวลา ยงั ไง
กไ็ มถ่ อย ไมไ่ ดด้ ว้ ยวธิ นี จ้ี ะเอาวธิ นี น้ั ไมไ่ ดด้ ว้ ยวธิ นี นั้ จะเอาวธิ นี ้ี มแี ตจ่ ะเอาๆ คำ� วา่ จะถอยไมม่ ี นด้ี อี ยา่ งหนงึ่
ถ้าว่าหยาบก็น่าชมตรงนี้ หากว่าอันนี้มีลดหย่อนลงไป ความท่ีว่าจะเอาน้ีถอยหลังกรูดลงไปแล้วเสร็จ
ไปไมร่ อดเลย นไี่ มถ่ อย จงึ ยดึ หลกั ไดว้ า่ การอดอาหารนเี้ ปน็ วธิ สี ำ� คญั วธิ หี นงึ่ ในการฝกึ หดั ตนเองเพอ่ื ไดห้ ลกั
ได้เกณฑ์ คือจิตเข้าสู่ความสงบจิตเป็นสมาธิ ซ่ึงเราเคยเรียนตามต�ำรับต�ำราก็เรียนมาเสียจนปากแฉะ
แตก่ ไ็ ม่เห็นผล บัดนไ้ี ด้เหน็ แล้วดว้ ยวธิ กี ารอันน้ี นนั่ กจ็ ับไดย้ ึดได้
ทนี เี้ มอื่ ยดึ ไดอ้ ยา่ งนนั้ เราจะไปเดนิ ทางไหน ทางไหนกไ็ มเ่ หมอื นทางน้ี ดว้ ยเหตนุ จ้ี งึ จำ� เปน็ ตอ้ งบกึ
ตอ้ งบนึ ตอ้ งฝา่ ตอ้ งฝนื ทกุ ขก์ ย็ อมทกุ ข์ ทรมานขนาดไหนกย็ อมทรมาน เวลาอดไปหลายๆ วนั แลว้ นี้ เดนิ จงกรม
ไมไ่ ดก้ ตี่ ลบนะ จะกา้ วขาไมอ่ อกเพราะออ่ นไปหมด แตส่ ำ� คญั ทภ่ี ายในจติ ใจมนั ตา่ งกนั คนละโลก ใจนนั้ สวา่ ง
กระจา่ งแจง้ เพยี งสมาธเิ ทา่ นนั้ กพ็ ออยพู่ อกนิ ความสวา่ งกระจา่ งแจง้ ของสมาธนิ ก้ี ไ็ มย่ อ่ ยเหมอื นกนั เพราะ
เราไมเ่ คยเหน็ ธรรมที่สูงกว่านลี้ ะเอยี ดกว่านี้ เราเหน็ เพยี งแค่จิตสงบเพราะจิตเราไมเ่ คยสงบ เพยี งเท่านี้
เราก็พออย่พู อกนิ ร่นื เรงิ บนั เทิงในความสงบเย็นใจนี้ นล่ี ะเปน็ เหตุท่จี ะขยับไปเรอื่ ยๆ
ขาจนจะกา้ วไม่ออกแล้ว แตส่ ว่ นจิตน้ีย่งิ เด่นเหมือนจะเหาะเหนิ เดนิ ฟ้า น่นั มันตา่ งกันอย่างน้เี อง
ทีท่ �ำใหเ้ ราไดต้ ะเกยี กตะกาย ท้งั ๆ ทท่ี กุ ข์ล�ำบากแทบเปน็ แทบตายจะเอาชวี ิตไม่รอด แตค่ วามทจ่ี ะเอา
หากไมถ่ อยเทา่ นน้ั เอง มนั ถงึ ไดห้ มนุ กนั ไปๆ จากนนั้ กต็ งั้ หลกั ได้ นล้ี ะความตง้ั หลกั ไดน้ กี้ เ็ พราะความตะเกยี ก
ตะกายนะ ไมใ่ ชค่ วามสกุ เอาเผากนิ ไมใ่ ชค่ วามเรๆ่ รอ่ นๆ ตามสบายๆ กนิ สบาย นอนสบาย อยสู่ บาย ไปสบาย
ทำ� ความเพยี รเดนิ สบายอยากหยดุ เมอ่ื ไรกห็ ยดุ นงั่ กน็ งั่ สบาย อยากหยดุ เมอื่ ไรกห็ ยดุ อยากนอนเมอ่ื ไรกน็ อน
ไมใ่ ชเ่ ปน็ อยา่ งนนั้ ไมใ่ ชแ่ บบนไี้ มใ่ ชอ่ ยา่ งน้ี แตแ่ บบเอาเปน็ เอาตาย แลว้ กต็ ง้ั ขนึ้ มาไดจ้ นถงึ ขน้ั ทว่ี า่ แนใ่ จวา่
จิตนีม้ หี ลัก…”
(ผบู้ ชู าตถาคต หนา้ ๔๐–๔๗)
“…ออกมาหนองผอื บางครงั้ จนพอ่ แมค่ รอู าจารยต์ กตะลงึ ตวั เหลอื งเหมอื นกบั ทาขมนิ้ ยงั เหลอื แต่
หนังหอ่ กระดูกลงมาจากเขา ทา่ นมองเหน็ ก็คงตกตะลึงแหละ โฮ้ ทำ� ไมเป็นอย่างนี้ละ่ ทา่ นวา่
เราไมไ่ ดป้ ว่ ยอะไรนะ คอื ทรมานตวั เอง จนตวั เหลอื งหมดกแ็ สดงวา่ ดซี า่ นนน่ั แหละ ถงึ ไดเ้ ปน็ อยา่ งนนั้
เพราะเอาหนกั นี่ ฝกึ เจ้าของไม่ใช่ฝึกเลน่ ๆ นะ ฝกึ จริงๆ ฝกึ หนักจริงๆ การแนะน�ำสัง่ สอนหมเู่ พอื่ นดดุ ่า
วา่ กลา่ วนม้ี นั ขปี้ ระตวิ๋ นเี่ พยี งพดู แตป่ าก สอนเจา้ ของไมไ่ ดพ้ ดู แตป่ าก วา่ อยา่ งไรเอาอยา่ งนนั้ เลย ขาดสะบน้ั
163
ไปเลย เอาค�ำสัตยค์ ำ� จริงลงตีเอาแหลกเลย ชีวติ จิตใจไม่มีความหมาย ค�ำสัตย์นี้จะต้องใหอ้ ยู่กับโลกกับ
ศาสนากบั หัวใจเราต่อไป แต่เร่ืองชวี ิตจิตใจน้ดี กี ต็ าย ชว่ั ก็ตายไม่สำ� คัญ ขนาดนั้นแล้วถึงไดล้ งกันหนกั …”
(รากแก้วของศาสนา หน้า ๑๓๓)
ไมฉ่ นั นม
“…ใจถา้ หาความสงบไมไ่ ด้แลว้ อย่าเขา้ ใจว่าเพศพระน้จี ะมคี วามสขุ นะ สขุ เพยี งรา่ งกายเฉยๆ นน่ั
ไมม่ คี ณุ คา่ อะไร ยงั เปน็ เครอ่ื งเสรมิ กเิ ลสขน้ึ ไปอกี มแี ตก่ นิ แตน่ อนอยเู่ ฉยๆ มนั เสรมิ กเิ ลสใหม้ กี ำ� ลงั มากนะ
รา่ งกายเนอ้ื มกี ำ� ลงั มาก ตอ้ งทบั ใจ ราคะกม็ าก ฉนั อะไรเขา้ ไปพอมกี ำ� ลงั แขง็ แรง กเิ ลสคอยแตจ่ ะกำ� เรบิ
ผมเองรู้ แมส้ มยั ก�ำลงั เรียนหนังสืออย่กู ย็ ังรู้ กำ� ลงั วงั ชาทางกายของเรามีเตม็ ทเ่ี ราก็รู้ วา่ มนั ทับจติ ใจให้
กวดั แกวง่ ผดิ ปกติ ฉนั นมไม่ได้ จิตคอยแตจ่ ะกำ� เรบิ ท่าเดียว ตอ้ งไดร้ ะมดั ระวังอาหารท่เี ป็นภัยตอ่ จิตใจ
อยูเ่ สมอ
เพราะฉะนนั้ แมก้ ำ� ลงั เรยี นหนงั สอื กไ็ มย่ อมฉนั นม เวลาเขามาทำ� บญุ ใหท้ านไดม้ ากถ็ วายพระผใู้ หญ่
ไปเสยี เราไมฉ่ นั ยง่ิ ออกมาปฏบิ ตั แิ ลว้ ไมฉ่ นั เลย จนทา่ นอาจารยม์ น่ั ทา่ นรนู้ สิ ยั เมอ่ื ตาปะขาวตม้ มนั เขาเทเอา
นมผสมแจกพระ ทา่ นรบี สง่ั ตาปะขาวเลยนะวา่ ‘นต่ี าปะขาว ทา่ นมหาทา่ นไมเ่ อานมนะ ตกั ถวายทา่ นมหากอ่ น
แลว้ ค่อยผสมนมทีหลังนะ’ ท่านร้นู สิ ัยเรา รู้เร่อื งของเราและยกเราเป็นตน้ เหตุ แล้วหาอุบายสอนพระใน
วงน้นั เอง ทา่ นฉลาดมากน่ี…”
(เข้าสู่แดนอวกาศของจิตของธรรม หนา้ ๓๔)
บงั คับตวั เอง
“…เวลาจะเอาให้กิเลสสงบตัวลงไปจิตใจจะได้สบายนี้ก็ต้องเอาหนักความเพียรแน่ะ มีแต่หนักๆ
ท้งั นั้นนะ มองหาระยะไหนทีว่ า่ พอจะสะดวกสบาย ผมพดู จรงิ ๆ นะ ส�ำหรบั ผมไม่มี จึงได้พูดในปญั หา
บางข้อยงั มีท่ีตอบปัญหา ทวี่ ่าตกนรกทง้ั เปน็ อยู่ ๙ ปี น่นั เปน็ อย่างน้นั จรงิ ๆ นี่จะให้วา่ ไง คอื ไม่มเี วลาท่ี
จะมองหรอื ไดย้ นิ ไดฟ้ งั อะไรเตม็ หเู ตม็ ตาสกั ที ยงิ่ เฉพาะเรอื่ งรปู นต้ี ดั กนั ใหญเ่ ลย บงั คบั กนั อยา่ งใหญเ่ ลย
ไม่ใหม้ ันดู ที่จะตั้งใจไปดูนไี่ ม่ได้เลยแหละ นอกจากมองไปพลาดไปเจอ ที่จะให้ต้ังใจดูนไี่ มเ่ ลยนะ โนน่ นะ่
มนั กบ็ งั คบั ซอิ ยา่ งนน้ั ใชไ่ หมละ่ ทวี่ า่ ไมล่ มื หลู มื ตาอะไรเลย มนั กถ็ กู จงึ วา่ บงั คบั จงึ วา่ ดดั กนั ซิ มนั อยากเหน็
ไมใ่ หเ้ หน็ เพราะความอยากนนั้ เปน็ ความผดิ อยากดไู มใ่ หด้ ู อยากฟงั ไมใ่ หฟ้ งั มแี ตส่ ง่ิ บงั คบั กนั อยตู่ ลอดๆ
กท็ กุ ข์ละซิ
164
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดปา่ บ้านตาด จ.อุดรธานี
นอกจากนั้นก็เวลาทำ� ความเพยี รโดยลำ� พงั กห็ นักโดยตลอด ไมม่ ีค�ำว่าเบาๆ มันลมื ไม่ได้นะในชีวติ
ของเรา จนกล้าพูดได้เลยว่า งานการอะไรท่ีเราเคยท�ำมาตั้งแต่เป็นฆราวาสจนกระทั่งถึงวันบวช ที่ว่า
หนักอะไรๆ เรากเ็ คยหนัก แตไ่ ม่ได้ถงึ ใจเหมือนอันน้ี เหมอื นกบั การฆ่ากเิ ลส อนั นี้ โอโ้ ห หนักทกุ อยา่ ง
ทุม่ กันลงหมดเลย ทุ่มกันลงหมด
จติ ข้นั นต้ี ้องบังคบั เรอื่ งหลับเรอ่ื งนอน ไมบ่ ังคบั ไม่ได้ ที่จะใหม้ นั ง่วงเหงาหาวนอนนี่ ผมยังระลกึ
ไม่ไดเ้ ลยวา่ ผมงว่ งเหงาหาวนอนในเวลาสติปัญญาข้ันน้ีได้ออกทำ� งาน ยงั ระลกึ ไม่ไดเ้ ลย ฟงั ซิ กไ็ ดบ้ งั คบั
ใหม้ นั หลบั มนั นอน มนั เพลนิ ถงึ ขนาดนน้ั นะ ไมง่ นั้ เดนิ จงกรมจนกระทงั่ ฝา่ เทา้ นอ้ี อกรอ้ นไดย้ งั ไง เหมอื นไฟ
ลนไฟเผาเลย ในเวลาทีเ่ ราหยุดนี่ โถ บางทตี อ้ งได้ดวู า่ ฝา่ เทา้ แตกเหรอ ฟังซิ เราก็ไมไ่ ด้เดนิ รวดเดนิ เรว็
อะไรนะ เปน็ บางจงั หวะของมนั บางจงั หวะกม็ เี รว็ ถา้ เรว็ แลว้ โครมครามเขา้ ปา่ อยา่ งนนั้ จะไปเรว็ ไดย้ งั ไง
เดนิ อยนู่ น้ั ทง้ั วนั ทเี ดยี ว ตง้ั แตฉ่ นั เสรจ็ แลว้ จนกระทง่ั ถงึ เวลาปดั กวาด กช่ี วั่ โมงดซู ิ มนั ลมื ไปหมดเวลำ่� เวลา
เหนด็ เหน่อื ยเมอ่ื ยล้า หมุนอยบู่ นเวทนี ๆี่ หวั ใจน่ันคอื เวที
อนั นมี้ นั ชดั ลมื ไดเ้ มอ่ื ไร กเ็ ปน็ สจั ธรรมเอาอะไรมาลมื คอื ตามนั ไมเ่ หน็ เพราะจติ ไมอ่ อก ตากเ็ ลยมวั
เลยฝ้าเลยฟางไปเสีย มแี ต่ขาก้าวไป เดยี๋ วเขา้ ป่าโน้นเดีย๋ วเขา้ ป่าน้ี พอเขา้ ปา่ ถอยกลบั มาปั๊บ สักเดย๋ี ว
เข้าป่าอยู่น่นั แตก่ ็เพลินของมนั ไมไ่ ดส้ นใจกลัวใครจะมาวา่ อะไร หากเป็นของมนั อยนู่ น้ั เพราะจิตไม่ออก
จติ หมนุ อยนู่ เ่ี พราะกเิ ลสอยนู่ ่ี มนั กฟ็ ดั กนั อยภู่ ายในจติ เมอ่ื จติ ไมอ่ อกเสยี อยา่ งเดยี ว ตากฝ็ า้ กฟ็ าง มองอะไร
กไ็ มเ่ หน็ เดนิ กโ็ ครมครามเขา้ ปา่ อยา่ งนนั้ มนั เดนิ เรว็ ไมไ่ ด้ ถงึ ขนาดนน้ั ยงั ออกรอ้ นฝา่ เทา้ เพราะไมไ่ ดเ้ ดนิ เพยี ง
วนั หนง่ึ วนั เดยี ว เดนิ อยนู่ นั้ เปน็ ประจำ� กลางคนื กเ็ ดนิ อยอู่ ยา่ งนนั้ ออกจากสมาธแิ ลว้ กเ็ ดนิ เทา่ นน้ั จนออก
รอ้ นฝา่ เท้า
(รากแกว้ ของศาสนา หน้า ๔๔๖)
ภาวนาอยา่ งเดยี ว
“…นเ่ี ราเคยทำ� มาแลว้ เวลาออกปฏบิ ตั เิ พอ่ื เอาจรงิ เอาจงั หลงั จากหยดุ เรยี นแลว้ ไมย่ งุ่ กบั งานอะไรเลย
มแี ตภ่ าวนาอยา่ งเดยี ว เดชะนะ ผมไมม่ งี านอะไรภายนอกมายงุ่ ยงุ่ ผมกไ็ มย่ งุ่ ดว้ ยนี่ เพราะงานนม้ี นั หนกั
มนั หนา ตอ้ งฟดั กนั ทงั้ วนั ทง้ั คนื ยงิ่ เวลาจติ เดนิ ทางปญั ญาดว้ ยแลว้ โอโ้ ฮ ใครจะมายงุ่ กบั ผมไดเ้ หรอ แมแ้ ต่
เรานงั่ อยบู่ นกฏุ ิ เชน่ เวลาอยวู่ ดั หนองผอื พอไดย้ นิ เสยี งบนั ไดกอ๊ กแกก๊ ใครมานน่ั วา่ งน้ั เลย พอวา่ องคน์ นั้
องคน์ มี้ าเทา่ นนั้ ไมต่ อ้ ง ไมจ่ ำ� เปน็ ไมใ่ หใ้ ครมาเกย่ี วขอ้ งใหเ้ สยี เวลาเลย โนน่ นะ่ ฟงั ซิ นน่ั หมายถงึ เวลาปญั ญา
ออกกา้ วเดิน มนั ไม่มีวนั มคี นื นี่ คิดดซู ิ เร่ืองของกเิ ลสเปน็ ยงั ไงเหนยี วแนน่ ไหม ตอ้ งต่อส้กู ันขนาดนั้นนะ่
กิเลสเหนยี วไหม แกง้ า่ ยหรอื แก้ยาก ฆ่างา่ ยหรือฆ่ายาก ฟังดู คิดดกู ็แล้วกนั …”
(เขา้ สแู่ ดนอวกาศของจติ ของธรรม หน้า ๔๓๓)
165
อยลู่ �ำพัง
“…เราคิดดตู ง้ั แตเ่ วลาไปประกอบความพากเพยี ร ไป ๒ องคเ์ ปน็ อย่างหน่ึง ๓ องคเ์ ป็นอยา่ งหน่งึ
ไปถงึ ๒ องค์ ๓ องคแ์ ลว้ ไมเ่ ปน็ ทา่ สำ� หรบั นสิ ยั ของผมเองเปน็ เชน่ นน้ั ถา้ ไปคนเดยี วแลว้ มนั มอบไปเลยนะ
เหมอื นนำ้� ไหลลงชอ่ งเดยี ว มกี ำ� ลงั มาก เปน็ กบั ตายกอ็ ยกู่ บั เราคนเดยี ว อยากขบ อยากฉนั อยากกนิ กก็ นิ
ไมอ่ ยากกนิ กไ็ มก่ นิ เพราะไมม่ คี วามหว่ งใยกบั ใคร ไมม่ สี ญั ชาตญาณทจี่ ะไปรบั ผดิ ชอบใคร มคี วามรบั ผดิ ชอบ
ในตวั คนเดยี ว จะเปน็ จะตายมนั กร็ ตู้ วั อยแู่ ลว้ การฝกึ ทรมานจะถงึ ขนั้ ไหนกร็ ตู้ วั อยู่ เพราะเราฝกึ เราทรมาน
เพือ่ ความรคู้ วามฉลาด ไมใ่ ช่เพอ่ื ความโง่ ทำ� ไมจะไม่ร้วู ธิ ีปฏบิ ตั ติ ่อตัวเองหนกั เบามากน้อยเพยี งไร ตอ้ งรู้
การประกอบความพากเพยี รก็เตม็ เมด็ เตม็ หนว่ ย อยูท่ ไี่ หนก็เปน็ ตัวของตวั อยตู่ ลอดเวลา ไม่มผี ู้ใดมาแย่ง
มาชิงเอาเวล�่ำเวลาหน้าท่ีการท�ำงานของตนให้ขาดวรรคขาดตอนไป มีแต่เร่ืองของตัวเองโดยเฉพาะๆ
จนกระท่งั จติ มีความสามารถที่จะพงึ่ ตัวเองได้ตามลำ� ดบั ล�ำดาแล้ว น่ันก็ยงิ่ แหละ ยงิ่ ไม่เกย่ี วขอ้ งกบั หมู่
กับเพอ่ื น อย่คู นเดียวทั้งวนั เปน็ ความสนทิ แนบแนน่ ภายในจติ เป็นความเหมาะสมอยู่ตลอดเวลา…”
(แสวงโลก แสวงธรรม หน้า ๑๗๒–๑๗๓)
“…ยิ่งก้าวเข้าสู่ปัญญาข้ันตะลุมบอนด้วยแล้ว โอ้โฮ้ เข้าไม่ติดน่ี แม้แต่หมู่เพื่อนวิ่งตามไปด้วยงี้
ไลก่ ลบั เทา่ ไรไมย่ อมกลับ นี้กต็ ้องเร่ไปอย่โู นน้ ไปอย่ไู ม่ใหเ้ ห็นตัวกันเลย เหมือนกบั ไปอยอู่ งคเ์ ดียวจรงิ ๆ
บอกเวลาผมอยทู่ นี่ อี่ ยา่ มานะ โนน่ บอกขนาดนน้ั นะ บอกวา่ อยา่ มาเปน็ อนั ขาด ถา้ ผมอยใู่ นรา้ นนอี้ ยา่ เขา้ มานะ
ว่างั้นเลย ถ้าจะมาท�ำข้อวัตรปฏิบัติอะไรตอนผมไม่อยู่ค่อยมา น่ันแหละไม่เห็นกันขนาดน้ันละ
เอาขนาดนัน้ นะ ไปบณิ ฑบาตถ้ามีสองบา้ นก็ไปคนละบา้ นเสยี ถา้ จ�ำเป็นมีบ้านเดียวกไ็ ปด้วยกนั จะพบกนั
ก็ระยะน้ันๆ ต่อจากน้ันมาก็เงียบเลย
เพราะจติ ของเราหมนุ อยตู่ วิ้ ๆ มนั ทำ� งานตลอดเวลาจะไปเสยี เวลากบั ใคร นอกจากเอาเวลามาทมุ่
ใสก่ เิ ลสอยา่ งเดยี วเทา่ นน้ั มนั เปน็ ของมนั เองนี่ พดู ใหเ้ ตม็ เมด็ เตม็ หนว่ ยกเ็ หมอื นวา่ พระนพิ พานอยชู่ ว่ั เออ้ื ม
นี่ เหมอื นอยา่ งนนั้ มนั หมนุ ของมนั ละซิ นอนกไ็ มท่ ราบมนั หลบั เมอ่ื ไรไมห่ ลบั เมอ่ื ไร ขนาดนนั้ นะเวลามนั เปน็
ไมว่ า่ กลางวันกลางคนื จนจะตายเสียกอ่ นไดบ้ งั คับกนั เสียทหี นึง่ จนกระท่ังมนั ไปหมดฤทธิห์ มดเดชหมด
กำ� ลงั วงั ชาของมนั แลว้ ไมไ่ ดบ้ อกมนั อยเู่ อง เหอ เปน็ อยา่ งนห้ี รอื ทนี่ ี่ แตก่ อ่ นหมนุ เหมอื นกงจกั รทนี ห้ี ายหนา้
ถา้ เราจะมาคิดอยา่ งนีน้ ะ เหมอื นกบั วา่ เหอ อย่างนห้ี รอื ทนี่ ่ีเป็นอยา่ งนห้ี รอื …”
(แสวงโลก แสวงธรรม หนา้ ๕๐)
166
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ป่าบา้ นตาด จ.อดุ รธานี
อยูท่ ีแ่ ร้นแคน้
“…บา้ นไหนคนนบั ถอื มากๆ ยงุ่ มาก อาหารการบรโิ ภคมาก เขากวน มนั ไมไ่ ดภ้ าวนา กเ็ ราหาภาวนา
อยา่ งเดยี วนี่ เพราะฉะนน้ั ทไ่ี หนทเ่ี หน็ วา่ เปน็ ความสะดวกในการภาวนา เราจงึ ชอบทน่ี นั่ กท็ คี่ นไมย่ งุ่ นน่ั เอง
เมอ่ื คนไมย่ งุ่ อาหารกไ็ มค่ อ่ ยมลี ะ และนอกจากนนั้ ยงั ไปหาบา้ นเลก็ ๆ นอ้ ยๆ ๓-๔ หลงั คาเรอื นบา้ ง ๙ หลงั
๑๐ หลงั คาเรอื นบา้ งกอ็ ยอู่ ยา่ งนน้ั ถา้ เราไมฉ่ นั กวี่ นั กไ็ มไ่ ดพ้ บคนละ พบแตเ่ ราคนเดยี วนี่ เขากไ็ มม่ า มาหา
กันอะไร เขาก็ไมใ่ ชเ่ ปน็ คนยุ่งกับพระด้วย เราก็ไปหาทเ่ี ชน่ นนั้ ด้วย แน่ะ ก็อยสู่ บาย
นนั่ แหละทไี่ ดฟ้ ดั กบั กเิ ลสทง้ั วนั ทงั้ คนื เหน็ ดำ� เหน็ แดงกนั ขา้ วไมก่ นิ ภาวนายง่ิ ดี หลายวนั กนิ ทหี นงึ่
หลายๆ วันถึงกนิ ทหี นง่ึ สมาธิก็แนว่ ทางดา้ นปญั ญาก็เหมือนกนั ปญั ญากค็ ลอ่ งตวั ถา้ อดอาหารนะ
มนั ช่วยกันจริงๆ นห่ี มายถึงส�ำหรับผมเอง จะวา่ นสิ ัยหยาบอะไรกแ็ ลว้ แตเ่ ถอะ เร่ืองอาหารน้สี �ำคญั มาก
กบั เรา เพราะฉะนั้นเราจึงได้ท้องเสีย เพราะเราชอบอด เนื่องจากว่าอดอาหารแลว้ ภาวนาดี ชว่ ยไดด้ นี ะ
ไม่ได้บงั คับบัญชาอะไรกันมากนักนี่
ถ้าฉนั อิ่มๆ แลว้ โอ้โห ขี้เกยี จก็มาก นอนก็เกง่ ราคะตัณหาก็มกั เกดิ ได้ระวังอนั นล้ี ะมากนะ คือ
ธาตุขนั ธ์เวลามนั คกึ คะนองมนั เปน็ ของมันนะ เราไมไ่ ด้ไปคกึ คะนองกับมนั ไมไ่ ดไ้ ปสนใจยินดีไยดีกับมนั
กต็ ามนะ แตเ่ รอื่ งธาตเุ รอื่ งขนั ธเ์ ปน็ เครอื่ งเสรมิ มนั แสดงออกมาเรากร็ ู้ อยา่ งอาหารดๆี ตามสมมตุ นิ ยิ มน้ี
ดว้ ยแลว้ พวกผัดๆ มันๆ โห เก่งมากนะ ไดร้ ะวงั ผมไมไ่ ดก้ ินแหละ ถงึ จะไปในเมืองในท่ีไหนจำ� เปน็ กก็ ิน
นดิ ๆ ระวงั ขนาดนนั้ นะ อาหารสปั ปายะ อาหารเปน็ ทสี่ บาย ในธรรมทที่ า่ นสอนไวว้ า่ ทส่ี บายในการภาวนา
ตา่ งหากน่ี ไมไ่ ดส้ บายเพอื่ ราคะตณั หาเกย่ี วกบั ธาตขุ นั ธน์ นี่ ะ อาหารสปั ปายะคอื อาหารเปน็ ทส่ี บายในการ
ภาวนา กนิ แลว้ ธาตขุ นั ธก์ ไ็ มก่ ำ� เรบิ การภาวนากส็ ะดวกสบาย นนั่ อาหารสปั ปายะ ทา่ นหมายเอาอยา่ งนนั้
ตา่ งหาก เพราะฉะนนั้ จงึ ตอ้ งไดร้ ะมดั ระวัง โอย๊ กินแบบนกั โทษนัน่ แหละ พูดง่ายๆ…”
(ความลึกลับซบั ซ้อนของจติ วญิ ญาณ หนา้ ๑๘๔)
“…ความหนาวทางภาคอสี านนไี้ มเ่ หมอื นภาคกลางนะ เวลาหนาว หนาวจรงิ ๆ ทางเชยี งใหมก่ บั ทาง
ภาคน้คี วามหนาวเหน็ จะพอๆ กันเท่าที่ไปอยแู่ ลว้ ไปอยเู่ ชียงใหม่ก็หนาวมากเหมอื นกัน ทางภาคอสี านนี่
ทงั้ เฉยี งเหนอื ทง้ั ตะวนั ออกเหมอื นกนั แหละความหนาวนะ่ แบบสเู้ อาเลย ผา้ หม่ มกี ไ็ มเ่ อา นนั้ แหละทที่ นทกุ ข์
ทรมานมาก ทงั้ ๆ ทม่ี ผี า้ หม่ อยแู่ ตก่ ไ็ มเ่ อาไป มเี ฉพาะ ๓ ผนื คอื สบง จวี ร สงั ฆาฏิ และผา้ อาบนำ�้ เพยี งเทา่ นน้ั
เอามากกวา่ นัน้ ไม่ได้…หนัก
เท่ียวกรรมฐานไม่ได้ไปด้วยรถยนต์อะไร อาศยั เดินด้วยเทา้ แต่ก่อนรถยนต์ก็ไม่มี ทางถนนกไ็ มม่ ี
ทกุ วนั นม้ี นั กลายเปน็ กรรมฐานจรวดดาวเทยี มไปแลว้ แหละ ไปถงึ ไหนกไ็ มร่ ู้ มนั ผดิ กนั คนละโลก ถา้ วา่ หนาว
กห็ นาวจรงิ ๆ คอื หนาวไมม่ ผี า้ หม่ ใหเ้ ฉพาะทก่ี ลา่ วเทา่ นน้ั จวี รกบั ผา้ สงั ฆาฏพิ บั ครงึ่ แลว้ หม่ ถา้ คนื ไหนหนาว
167
มากจรงิ ๆ คนื นนั้ นอนไมไ่ ดเ้ ลยนะ หนาวถงึ ขนาดวา่ นอนไมห่ ลบั มแี ทบทกุ ปนี น่ั แหละ เพราะไมไ่ ดเ้ อาผา้ หม่
ไปนี่ ผา้ หม่ จะใชเ้ ฉพาะเวลาอยกู่ บั ครบู าอาจารยแ์ ละกบั เพอ่ื นฝงู ภายในวดั เทา่ นนั้ เชน่ เราอยหู่ นองผอื หรอื
อยทู่ ไ่ี หนกต็ าม เวลาออกวเิ วกตอ้ งไดท้ ง้ิ หมด แมผ้ า้ หม่ มอี ยู่ แตใ่ ครจะไปเหน็ วา่ ผา้ หม่ วเิ ศษวโิ สยงิ่ กวา่ มรรค
ผลนิพพานละ่ เพราะไปหาบำ� เพ็ญธรรมน่ี นัน่ ละเรื่องมนั น่ะ
เม่ือหาบ�ำเพ็ญธรรมเพื่อมรรคผลนิพพาน และเห็นมรรคผลนิพพานว่าประเสริฐเลิศเลอย่ิงกว่า
ผ้าหม่ แลว้ กต็ ้องทิ้งผ้าห่มเพือ่ ส่งิ ทป่ี ระเสริฐกว่านัน้ ทกุ ขก์ ย็ อมรบั ละซิ น่ันละเหตผุ ลมนั รับกันตอนเข้าสู่
แนวรบ ต้องขออภัยหน้าตาแขนขาเหล่านี้แตกหมด มันหนาวมากจนแตกหมด ริมฝีปากไม่มีเหลือเลย
ตกกระหมด มันหนาวมากขนาดน้ัน ม้งุ เปยี กทุกคนื พอต่ืนเช้ามากเ็ ปียกเหมอื นกับเราซกั เปยี กขนาดน้นั
เพราะน�้ำค้างทตี่ กลงมามากตลอดทกุ คืน
ทอี่ ยเู่ ราทำ� เหมอื นปะรำ� เอาใบไมม้ าวางทำ� เปน็ รา้ น เอาใบไมว้ างขา้ งบนแลว้ เอากลดแขวนขา้ งลา่ ง
ถงึ อยา่ งนนั้ นำ�้ คา้ งคงพดั ปลวิ เขา้ มาถงึ ไดเ้ ปยี กขนาดนน้ั เปยี กเหมอื นกบั เราซกั ผา้ นน่ั แล เปยี กทกุ คนื ทกุ เชา้
พอฉันเสรจ็ แล้วถงึ จะเอาออกไปตากแดดได้ ถา้ ตากแต่เช้า แดดกย็ ังไม่มี ก็ต้องทิ้งไว้นนั้ กอ่ น กางท้งิ ไว้
อยา่ งนน้ั พอฉนั เสรจ็ แลว้ กเ็ อามงุ้ ออกไปตากทแี่ ดด ตากอยา่ งนน้ั ทกุ วนั ๆ ถงึ กระนน้ั มนั ยงั ขนึ้ ราได้ จดุ ดำ� ๆ
ของรามนั เหมอื นกบั ลายเสอื ดาวนนั่ แหละ ทงั้ ๆ ทม่ี งุ้ สะอาดอยกู่ ข็ น้ึ รา เนอื่ งจากมนั ไมไ่ ดแ้ หง้ ตามเวลำ�่ เวลา
จงึ ข้ึนราจนได้
สว่ นผวิ หนงั นตี้ กกระหมด ผวิ หนา้ แตก เพราะมนั หนาวมาก หนาวทกุ วนั ทกุ คนื จนกระทงั่ หมดฤดหู นาว
กส็ กู้ นั จนกระทงั่ เวทพี งั วา่ งนั้ เถอะนะ ไมไ่ ดล้ งเวที สจู้ นกระทงั่ เวทพี งั คอื หมดฤดหู นาว เปน็ อยา่ งนน้ั ทกุ ปๆี
ไมใ่ ชป่ หี นงึ่ ปเี ดยี ว ถา้ หนา้ รอ้ นกส็ รู้ อ้ น หนา้ หนาวกส็ หู้ นาวอยอู่ ยา่ งนนั้ ตลอด จะมาหว่ งใยแตใ่ นกฏุ ใิ นทส่ี ะดวก
สบาย สถานทีอ่ ย่อู าหารการบริโภค อยา่ งนีก้ ็เทา่ กบั วา่ เราเห็นธรรมท้ังหลายไมเ่ ปน็ ของอัศจรรย์เท่านนั้ ซิ
เม่ือเห็นธรรมทั้งหลายเป็นของอัศจรรย์แล้ว ทุกข์ยากล�ำบากก็ไม่ถือเป็นของส�ำคัญมากยิ่งกว่าสิ่งท่ีเรา
ตอ้ งการ
หนาวนส่ี ำ� คญั มาก พอตะวนั บา่ ยหนอ่ ยตอ้ งไปอาบนำ้� แลว้ อาบคำ�่ นกั ไมไ่ ด้ มนั หนาวมาก ทง้ั ๆ ทแ่ี ตก่ อ่ น
อายยุ งั หนมุ่ นอ้ ยนะ ไมน่ า่ จะหนาวมากอะไรเลย แตม่ นั กห็ นาวขนาดนนั้ แหละ อยา่ งทกุ วนั นท้ี ำ� ไมไ่ ด้ ชกั เลยนะ
ชกั เลยแหละ แตก่ อ่ นแมห้ นาวมนั กห็ นาวแตผ่ วิ ๆ ไมถ่ งึ กบั สะบน้ั เขา้ ขา้ งใน ถงึ อยา่ งนน้ั เรายงั ตอ้ งไดอ้ าบนำ้�
ต้งั แตว่ นั ๆ หลงั ปดั กวาดแลว้ ประมาณบ่าย ๓ โมงหรือ ๓ โมงกวา่ เล็กน้อย ก็ต้องไปอาบนำ�้ ทำ� อย่างนน้ั
ทกุ ๆ วันในฤดหู นาว
ปดั กวาดลานวดั ของผู้อยู่คนเดยี วไม่ไดก้ ว้างนกั ปัดกวาดบริเวณทีอ่ ยู่ ทางจงกรม ทางจงกรมมี
หลายสาย คอื สายนน้ั เวลาประมาณน้ันมีร่ม สายนเี้ วลาประมาณนัน้ มรี ่มอยา่ งนน้ี ะ มนั ไม่ได้รม่ ตลอดวนั
บางแหง่ มนั จะรม่ ตามเงาของตน้ ไม้ ฉะนน้ั จงึ ตอ้ งทำ� ทางจงกรมไวห้ ลายแหง่ คอื เวลานน้ั ทางสายนน้ั รม่ ดี
168
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดปา่ บ้านตาด จ.อดุ รธานี
ตอนกลางวนั กไ็ ปเดนิ อยูโ่ นน่ ทางสายนั้นร่มเวลาน้ันๆ กไ็ ปเดนิ เวลาน้ัน กลางคนื ก็ตอ้ งหาทีโ่ ลง่ ๆ แจ้งๆ
ทไี่ มม่ รี ม่ ไม้ เพอื่ ใหโ้ ลง่ มองลงพน้ื กใ็ หเ้ หน็ เพราะไมม่ ไี ฟนี่ เทยี นไขใครจะเอาไปหวาดไปไหวมนั หนกั เอาไป
เฉพาะจดุ เวลามคี วามจำ� เปน็ ประมาณ ๓-๔ หอ่ กพ็ อแลว้ นบั วา่ มากพอ ไมข้ ดี ไฟกก็ ลอ่ งหรอื ๒ กลอ่ งพอ
เอามากกวา่ นน้ั หนัก
เวลาเดนิ จงกรมในทมี่ ดื แตใ่ หม้ องเหน็ สมมตุ วิ า่ มงี ผู า่ นมากลางคนื จะมองเหน็ ผดิ ปกติ มนั จะเปน็ เงา
ดำ� ๆ เพราะเคยเจองเู สมอทท่ี างเดนิ จงกรมตอนกลางคนื ไมม่ ไี ฟ เราเดนิ ไปเวลางอู อกมาเราจะเหน็ ทงั้ ๆ ที่
เดือนมืดนะ เพราะอากาศโล่งพอมองเหน็ นี่ส�ำหรับเดนิ จงกรมกลางคืน คอื จะเดนิ กี่ชัว่ โมงไม่มกี �ำหนด
ถา้ นกั ภาวนาไปหาคอยกำ� หนดเวลำ�่ เวลาอยแู่ ลว้ กไ็ มท่ นั กบั กเิ ลสซง่ึ ไมม่ เี วลา กเิ ลสเหยยี บอยบู่ นหวั ใจคนหวั ใจ
สตั วโ์ ลกมกี ำ� หนดเวลาเมอื่ ไร ทา่ นจงึ เรยี กวา่ อกาลโิ ก เชน่ เดยี วกนั กบั ธรรม ธรรมกอ็ กาลโิ ก หาเวลำ่� เวลา
ไมไ่ ด…้ ”
(ทสี่ ดุ แห่งทกุ ข์ หนา้ ๑-๕)
อยูส่ ถานทนี่ า่ กลวั
“…นิสยั ของผมเองนนั้ เปน็ นสิ ยั ทห่ี ยาบ จะว่าคนหยาบกไ็ ด้ ไปอยู่ในสถานทธี่ รรมดาความเพยี รไม่
ค่อยดี ไม่เห็นมคี วามเด่น ไมม่ คี วามรสู้ ึกภมู ิใจในเจา้ ของเทา่ ทีค่ วรเลยและไมภ่ ูมิใจ ผลที่จะพึงไดก้ ็ไมค่ ่อย
ปรากฏนัก นีล่ ะท�ำใหจ้ ิตใจของเราดีดดิน้ หาเหตุหาผลทีส่ ะดดุ จดุ ธรรมที่สำ� คญั ซง่ึ จะเกิดข้นึ ภายในใจใน
เวลาคบั ขนั หรอื ในสถานทเ่ี ชน่ นน้ั คอื ทก่ี ลวั ๆ จงึ มกั เสาะแสวงในสถานทก่ี ลวั ๆ เสมอ ทงั้ ๆ ทเ่ี รากก็ ลวั แต่
ผลประโยชนท์ จี่ ะเกดิ ขนึ้ จากความกลวั นน้ั เปน็ ผลประโยชนอ์ ศั จรรยม์ หาศาล เราจงึ จำ� เปน็ ตอ้ งไดส้ ละเปน็
สละตายเขา้ อยบู่ ำ� เพญ็ เพอื่ ธรรม เพราะชวี ติ จติ ใจนไ้ี มม่ คี ณุ คา่ เทา่ กบั ธรรมทเี่ รามงุ่ หวงั อยนู่ น้ั เลย นล่ี ะเปน็
เหตุทจ่ี ะให้กา้ วเขา้ ส่สู ถานที่ดังกลา่ วนีต้ ามนิสัยเรอ่ื ยมา
เมอื่ กา้ วเขา้ ไปสสู่ ถานทด่ี งั กลา่ วกต็ อ้ งเปน็ ดงั ทเี่ ราคดิ ไว้ เพราะทน่ี นั้ เปน็ สถานทนี่ า่ กลวั จรงิ ๆ พอไปถงึ
สถานทนี่ า่ กลวั กลางวนั กก็ ลวั กลางคนื กก็ ลวั เวลาไหนกก็ ลวั ยง่ิ กลางคนื ดว้ ยแลว้ จติ กย็ ง่ิ มแี ตต่ ง้ั หนา้ ตง้ั ตา
ทจ่ี ะกลวั ในขณะเดยี วกนั สตติ อ้ งตดิ แนบอยตู่ ลอดเวลาทจ่ี ติ มคี วามรสู้ กึ วา่ กลวั หรอื จติ ผดิ ปกตจิ ากธรรมดา
แสดงตวั เปน็ ความกลวั ขนึ้ มามากนอ้ ย สตจิ ะจดจอ่ ตอ่ เนอื่ งกนั เรอื่ ยๆ ยงิ่ ในเวลาทน่ี า่ กลวั มากทส่ี ดุ กค็ อื ใน
เวลากลางคนื หนง่ึ เวลาดกึ สงดั หนง่ึ เพราะเราเดนิ จงกรมนจ่ี ะเปน็ กลางคำ่� กลางคนื เวลาดกึ ดน่ื อะไรกต็ าม
ฟงั แตว่ า่ ความเพยี รเพอ่ื ฆา่ กเิ ลส เราจะไปเลอื กกาลสถานทเี่ วลำ�่ เวลาอยู่ ไมส่ มกบั เราตอ้ งการในสถานทเี่ ดด็ ๆ
เช่นนนั้ จึงตอ้ งไดเ้ ดินจงกรมทงั้ ๆ ท่ีกลัวๆ นัน่ แหละท่ไี ด้เหน็ เหตเุ หน็ ผลกันในเวลาน้ัน
169
พอความกลวั เรมิ่ ขน้ึ มาก สตเิ รม่ิ จบั คอื จติ นห้ี า้ มหรอื บงั คบั เดด็ ขาดไมใ่ หเ้ คลอื่ นจากจดุ ทต่ี นตอ้ งการ
เชน่ เราบรกิ รรมพทุ โธๆ ก็ใหอ้ ยกู่ บั ค�ำบรกิ รรมนี้เท่านน้ั เปน็ กต็ าม ตายกต็ าม เสือกต็ าม ช้างกต็ าม สตั ว์
อันตรายใดๆ ก็ตาม ไม่ไปคิดไมไ่ ปยงุ่ ให้รูอ้ ยกู่ บั จดุ เดยี วคอื ค�ำบริกรรมนเี้ ท่านนั้ นห่ี มายถึงขน้ั เรม่ิ แรก
ของการภาวนาซงึ่ ต้องอาศัยคำ� บริกรรม กลัวมากเทา่ ไร จติ ย่ิงตดิ แนบกับคำ� บรกิ รรมไม่ใหป้ ราศจากเลย
ความมงุ่ หมายนั้นคอื หมายตายกบั ธรรมน้ีเท่านั้น ไมใ่ หจ้ ติ ไปสู่อารมณ์ทีก่ ลวั น้นั ๆ
ธรรมคอื อะไร คำ� บรกิ รรมนน้ั แลคอื บทแหง่ ธรรม ชอ่ื แหง่ ธรรม ธรรมแทจ้ ะปรากฏทจ่ี ติ ทจี่ ติ กำ� ลงั
บรกิ รรมอยนู่ น้ั แหละ คอื สง่ั สมพลงั ของธรรมใหเ้ กดิ ขน้ึ ทใี่ จมากนอ้ ยตามความพากเพยี รของตน เมอื่ สตไิ ด้
ตดิ แนบอยกู่ ับค�ำบริกรรม บังคบั จติ ไมใ่ หแ้ ยบ็ ออกไปสูอ่ ารมณ์ท่เี ปน็ ภยั ซง่ึ ทำ� ใหน้ ่ากลัวนา่ หวาดเสยี วน้ัน
ใหอ้ ยเู่ ฉพาะกบั คำ� บรกิ รรมนต้ี ดิ ตอ่ สบื เนอื่ งกนั เปน็ ลำ� ดบั ลำ� ดา กเ็ ปน็ การสง่ั สมพลงั คอื กำ� ลงั ของอรรถของ
ธรรมขึ้นภายในจิตใจ หนนุ ใจใหม้ คี วามแน่นหนาหรือใหม้ ีความอบอนุ่ มากขึน้ ๆ สดุ ทา้ ยจติ ใจดวงนนั้ กแ็ น่น
เหมอื นกับหนิ ทง้ั กอ้ นหรือภเู ขาทั้งลูก สติกต็ ดิ อยู่น้ันไม่พรากจากใจ
ทนี ค้ี วามทเี่ คยวา่ กลวั ๆ คดิ ออกไปหาสง่ิ ทน่ี า่ กลวั กไ็ มก่ ลวั คดิ ไปถงึ อนั ใด คำ� วา่ นา่ กลวั ไมก่ ลวั ทง้ั นนั้
เอ้า คิดหมดในแดนโลกธาตนุ ี้กลวั อะไร จะมสี ่ิงนา่ กลัวแมส้ ิง่ หนงึ่ มาปรากฏท่ีใจนม้ี ไี หม ไมม่ ีเลย น่นั ฟงั ซิ
นน่ั ละเมอื่ ถงึ ขน้ั จติ เปน็ อตตฺ า หิ อตตฺ โน นาโถ คอื ชว่ ยตวั เองชว่ ยอยา่ งนนั้ พง่ึ ตนเองพงึ่ อยา่ งนนั้ อยกู่ บั
ตัวเองดว้ ยความแน่นหนามนั่ คงกอ็ ยู่แบบนน้ั แบบทตี่ นสัง่ สมขน้ึ มาแลว้ น้ัน ผลกป็ รากฏเด่นชัด น่ีละการ
ประกอบความพากเพยี รมนั ถงึ เห็นผล
นกี่ เ็ ปน็ สง่ิ ทเี่ ราลมื ไมไ่ ดใ้ นชวี ติ และการภาวนาของเราซง่ึ ไปอยใู่ นสถานทเ่ี ชน่ นนั้ และไมอ่ ยเู่ พยี งวนั หนงึ่
วนั เดยี ว สถานทแ่ี หง่ หนงึ่ แหง่ เดยี ว เปลยี่ นแปลงไปเรอ่ื ยๆ พอจติ จะมคี วามคนุ้ ในสถานทใ่ี ดจะเปน็ ความชนิ ชา
กิเลสจะเกิดขึ้นแล้วนะ ตัวหน้าด้านตัวขี้เกียจข้ีคร้านประกอบความพากเพียร การต้ังสติสตังจะค่อย
เหลวไหลไป นตี่ อ้ งเปลยี่ น นนั่ ละอบุ ายของการประกอบความพากเพยี ร ใหท้ า่ นทงั้ หลายจำ� เอาไว้ นอ้ี ธบิ าย
เพอ่ื เปน็ แนวทางสำ� หรบั ผบู้ ำ� เพญ็ ใหไ้ ดค้ ดิ หลายแงห่ ลายทาง เพอื่ ทนั กบั กลมายาของกเิ ลสทค่ี อยสอดแทรก
อยู่เสมอภายในจติ ใจ เราจึงต้องพลกิ หลายสันหลายคม…”
(สมถธรรม-วิปัสสนาธรรม หนา้ ๔๙–๕๒)
ไมอ่ ยใู่ นสถานทีท่ เี่ คยชิน
“… พอมคี วามรสู้ กึ วา่ สถานทนี่ จี้ ะเปน็ ความเคยชนิ ขน้ึ มาแลว้ เปลย่ี นแปลงทนั ที เปลย่ี นขยบั เขา้ ไปใน
สถานทท่ี จี่ ติ เขา้ ใจวา่ จะเปน็ สถานทนี่ า่ กลวั มากยง่ิ กวา่ น้ี หรอื วา่ เปน็ วา่ ตายกเ็ รยี กวา่ ถงึ ขน้ั เปน็ ขน้ั ตาย มากยงิ่
กวา่ นๆ้ี เอาชวี ติ เปน็ ตวั ประกนั เลย เมอ่ื ไปอยสู่ ถานทเี่ ชน่ นนั้ จติ ใจกเ็ ปลยี่ นแปลงไปตามสถานที่ ความพากเพยี ร
170
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ปา่ บ้านตาด จ.อดุ รธานี
สตสิ ตงั ตลอดปญั ญาอบุ ายตา่ งๆ กเ็ ปลีย่ นแปลงไปตามสถานที่ การท่สี ตปิ ญั ญามคี วามเปลยี่ นแปลงไป
ตามความพากเพยี รและกาลสถานทม่ี ากนอ้ ยเพยี งไร กเ็ ปน็ การสงั่ สมกำ� ลงั ของธรรมขน้ึ ภายในจติ ใจของตน
และในขณะเดยี วกันกต็ ัดกำ� ลงั วงั ชาของกิเลส ซ่งึ เคยเป็นตัวขา้ ศกึ หอ้ มลอ้ มอยตู่ ลอดเวลาน้ันให้เบาบาง
ลงไปๆ จนถงึ กบั เหมอื นผ้าข้ีร้ิว ชีวิตไม่มีราค�่ำราคาเลย ตายทีไ่ หนก็ตายได้ทกุ กาลสถานที่
ทงั้ ๆ ทเี่ รากลวั มากทสี่ ดุ ความกลวั นนั้ หายไปหมดไมม่ อี ะไรเหลอื อยเู่ ปน็ ธรรมดาเปน็ เอกเทศ ประหนงึ่
วา่ ไมม่ อี ะไรเปน็ ภยั ตอ่ เราเลยในโลกนี้ เพราะตวั ของเราเองกเ็ ปน็ ผา้ ขร้ี วิ้ หาราคำ่� ราคาไมไ่ ดแ้ ลว้ อะไรหรอื
สง่ิ ใดจะมาทำ� อะไรใหเ้ ปน็ อยา่ งไรกเ็ ปน็ ไปไมไ่ ด้ ไมน่ อกเหนอื จากผา้ ขร้ี ว้ิ นไี้ ปเลย นนั่ จติ ปลอ่ ยลงถงึ ขนาดนน้ั
ยง่ิ สนกุ ประกอบความพากเพยี ร ความพากความเพยี รนย้ี ง่ิ เดน่ สตยิ งิ่ ดปี ญั ญายงิ่ เฉยี บยง่ิ แหลม นคี่ อื อนั หนงึ่
เป็นผา้ ข้ีร้วิ อนั หนง่ึ กลบั เด่นข้นึ เปน็ ทองทัง้ แท่งข้นึ ภายในจิตใจ นี่คอื อุบายของการประพฤติปฏิบัติทีพ่ ระ
ทงั้ หลายในครง้ั พทุ ธกาลทา่ นอยอู่ ยา่ งนเี้ ปน็ สว่ นมาก เพราะเปน็ แนวทางทจ่ี ะใหห้ ลดุ พน้ อยา่ งกระจา่ งแจง้
และรวดเรว็ กวา่ สถานทธ่ี รรมดา ซ่งึ มักจะเปน็ การส่ังสมกเิ ลสมากกว่าสั่งสมธรรมๆ
ในตำ� รบั ตำ� รามมี ากตอ่ มาก นไ่ี ดย้ กมาอธบิ ายใหท้ า่ นทง้ั หลายฟงั ตามฐานะทเี่ คยศกึ ษามาตามกำ� ลงั
ของตน และไดเ้ ขา้ สแู่ นวรบคอื ภาคปฏบิ ตั ดิ ว้ ย ไดเ้ ปลยี่ นแปลงตนอยา่ งไร วธิ กี ารประกอบความพากเพยี ร
ไดพ้ ลกิ แพลงเปลย่ี นแปลงอยา่ งไร ทง้ั อบุ ายวธิ กี ารตา่ งๆ ภายในจติ ใจ ทงั้ สถานทที่ จี่ ะใหจ้ ติ มคี วามรสู้ กึ แปลก
ต่างไปจากสถานทีเ่ ดมิ เปล่ียนแปลงอย่เู รื่อยๆ อย่างนน้ั ใจก็มีความกลา้ หาญชาญชยั อยูส่ บาย
คำ� วา่ สมาธิ คอื ความแนน่ หนามนั่ คงของใจนนั้ ไมต่ อ้ งบอกแลว้ กลางวนั กไ็ มก่ ลวั กลางคนื กไ็ มก่ ลวั
เวลาไหนกไ็ มก่ ลวั เมอื่ จติ ไดร้ วมตวั เขา้ เปน็ พลงั ทงั้ แทง่ เหลอื แตค่ วามรทู้ เี่ ดน่ อยภู่ ายในจติ ใจอยา่ งเดยี วนน้ั แลว้
เหมอื นหนง่ึ วา่ มอี ำ� นาจมากทสี่ ดุ มพี ลงั มากทสี่ ดุ ครอบทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ ง แมแ้ ตอ่ นั ตรายทเ่ี คยกลวั ๆ นนั้ กค็ รอบ
ไปหมด หาความกลวั ไมไ่ ดเ้ ลย และยงั คดิ ดว้ ยวา่ สง่ิ ทงั้ หลายจะไมส่ ามารถทำ� ลายตวั เองไดอ้ กี ดว้ ยซำ�้ นเ่ี ปน็
ความรสู้ กึ ของจติ สว่ นทจ่ี ะทำ� ลายไดไ้ มท่ ำ� ลายไดน้ นั้ เราไมต่ อ้ งยกมายงุ่ มาเหยงิ วนุ่ วาย จะเปน็ การทำ� ลายการ
ประกอบความพากเพยี รเพอ่ื สงั่ สมธรรมของเราใหเ้ สยี ไป
การตายนน้ั อยทู่ ไ่ี หนก็ตาย เสือกินกต็ าย ไมก่ นิ ก็ตาย อยใู่ นบา้ นไมม่ ีเสือมากนิ ก็ตายได้ นีเ่ ม่อื สรุป
ใหส้ รปุ ลงไปอยา่ งนน้ั เพอื่ เปน็ ผลประโยชนใ์ นทางดา้ นธรรมะ ไมใ่ หก้ เิ ลสมาแบง่ สนั ปนั สว่ นเอาไปไดเ้ ลย ถา้ เรา
แยกไปทางเปน็ ทางตาย ถา้ เผอื่ วา่ เสอื มากนิ จรงิ ๆ เราสำ� คญั วา่ เสอื กนิ ไมไ่ ด้ มนั เกดิ มากนิ จรงิ ๆ จะวา่ ยงั ไง น่ี
สรา้ งปญั หาเปน็ ขวากเปน็ หนามกน้ั ตวั เอง จะวา่ ยงั ไงตง้ั แตเ่ สอื ไมก่ นิ กต็ ายนี่ นนั่ แกก้ นั แลว้ นลี่ ะอบุ ายวธิ กี าร
ต่างๆ ของการปฏิบตั ิทา่ นดำ� เนินมา พาด�ำเนนิ มาอย่างนี้ น่หี ลกั ของศาสนา…”
(สมถธรรม-วิปัสสนาธรรม หนา้ ๕๒–๕๕)
171
คุย้ เขีย่ หากิเลส
“…นแ่ี หละกำ� ลงั ของจติ เวลาสมู้ นั สจู้ รงิ ๆ เวลาหมอบมนั กห็ มอบจรงิ ๆ อำ� นาจของกเิ ลสเหยยี บใหห้ มอบ
มนั เคยรเู้ คยเหน็ มาแลว้ ตอนกเิ ลสเหยยี บหมอบกเ็ หน็ แลว้ ราวกบั จะไมม่ วี นั โงหวั ไดเ้ ลย เอา๊ เวลาสตปิ ญั ญา
เหยยี บกเิ ลสจนหมอบกเ็ หน็ แลว้ ทนี่ ่ี พอกเิ ลสชนดิ นข้ี าดไปปบ๊ั กข็ ดุ คน้ หาอกี คยุ้ เขยี่ หาอยนู่ น่ั นะ่ การคยุ้ เขยี่
หากิเลสก็เป็นงานอันหนงึ่ พอเจอแลว้ กเ็ อาละทีน่ ี่ น่ัน ได้งานแลว้ ฟดั กันอีกแหละ บางอย่างพอเข้าใจ
แลว้ หลดุ ลอยไปเรว็ กม็ ี ชา้ กม็ ี ทมี่ นั ชา้ นน่ั ซเิ ราจะตาย เพราะเราไมไ่ ดอ้ ยกู่ บั พอ่ แมค่ รบู าอาจารยต์ ลอดไปน่ี
เราอย่โู ดยล�ำพงั กม็ เี วลาออกเทีย่ วภาวนา เวลาปญั หาต่างๆ เกดิ ขึน้ ก็เป็น อตตฺ า หิ อตฺตโน นาโถ นะ่ ซิ
ถ้าปัญหาหนัก มันทุกข์เหลือกำ� ลงั จะตายจรงิ ๆ ยงั แก้ไมห่ ลดุ กว็ งิ่ มาหาท่านเสยี ทีหน่งึ ถา้ ไม่จ�ำเป็นจรงิ ๆ
กไ็ มม่ าเพราะมนั ไกล ลำ� บากการไปการมา ตอ้ งสละเวลามาเปน็ วนั ๆ ถา้ อยไู่ กลกห็ ลายวนั มาแลว้ กต็ อ้ งศกึ ษา
จนเป็นท่เี ข้าใจแลว้ คอ่ ยไป ถ้าอยู่ไกลกจ็ ำ� ตอ้ งค้างคนื กลางทางทง้ั เวลาพกั อยู่ศกึ ษากบั ท่าน
เดนิ ตง้ั แต่ออกจากท่พี ักมาหาทา่ น จิตไม่ไปไหน อยูก่ ับตวั เดินจงกรมมาเลย พอออกจากท่านไป
กเ็ ดนิ จงกรมไปเลย ไมไ่ ดส้ นใจกบั ความกลา้ ความกลวั วา่ มดื วา่ สวา่ ง คำ�่ ๆ จนเรมิ่ มดื แลว้ คอ่ ยออกจากวดั
ทา่ นไปกม็ ี ทางตง้ั ๑๓–๑๔ กม. ไกลกวา่ นนั้ กม็ ี ตอ้ งมาคา้ งคนื กม็ ี แนะ่ มนั ไปของมนั ไดส้ บาย เฉย ไมส่ นใจ
กับอะไร ดูเผนิ ๆ กเ็ หมอื นบา้ น่นั แหละเวลาเดนิ มาเดินกลบั ไปนน้ั แตม่ นั ไมไ่ ด้บา้ สตปิ ญั ญาท�ำงานอยู่
ขา้ งในนี่ ใครไมเ่ หน็ ไมร่ เู้ รอ่ื งกช็ า่ งเขาซิ เรารอู้ ยเู่ หน็ อยู่ พอไปถงึ ทพ่ี กั กเ็ ปน็ ความเพยี รอยแู่ ลว้ ไมท่ ราบวา่
อะไรเปน็ ความเพยี ร อะไรไมเ่ ปน็ ความเพยี ร เพราะมนั เปน็ ความเพยี รตลอดอยแู่ ลว้ ถงึ ระยะมนั เปน็ ของมนั
เวลาหมอบมนั กห็ มอบจรงิ ๆ อำ� นาจของกเิ ลส แหม แหมเลยนะ พดู ไมถ่ กู พอเวลามนั ไดท้ ถ่ี งึ ไดฟ้ ดั กนั เสยี
อยา่ งไมม่ ปี รานปี ราศรยั …”
(เข้าส่แู ดนอวกาศของจติ ของธรรม หน้า ๔๓๔)
172
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ปา่ บ้านตาด จ.อุดรธานี
-๖-
มสี มาธิใช้ปั ญญา
ดังท่กี ลา่ วไวแ้ ลว้ วา่ หลังจากท่านอาจารยโ์ หมความเพยี รในพรรษาท่ี ๑๐ จนจติ ได้เจรญิ ขึน้ เรอื่ ยๆ
สมาธขิ องทา่ นมคี วามแนน่ หนามน่ั คง แตท่ า่ นกต็ ดิ สมาธนิ อี้ ยถู่ งึ ๕ ปเี ตม็ ยงั ไมไ่ ดก้ า้ วเขา้ สปู่ ญั ญา จนกระทง่ั
หลวงป่มู ่นั ได้ไลใ่ หอ้ อกจากสมาธิ ทา่ นจึงมีความกา้ วหนา้ ในการปฏบิ ตั ธิ รรมยิ่งข้ึนไปอกี ดงั จะเห็นไดจ้ าก
เทศน์ของท่านทไ่ี ด้รวบรวมมา
ในเทศนข์ องทา่ นอาจารย์ท่ีอ่านในหนังสือตา่ งๆ จงึ พบวา่ ทา่ นสอนและเตือนบรรดาศษิ ย์อย่เู สมอ
ให้ระวงั ว่าจะตดิ สมาธิจนกระทงั่ วนั ตาย
ตดิ สมาธิ
“…เพราะสมาธินเี้ ป็นความสขุ ทพ่ี อจะใหต้ ดิ ได้ถึงตดิ ไดค้ นเรา ความสุขในสมาธิกพ็ ออยู่พอกนิ แลว้
จิตใจไม่ฟุ้งซ่านร�ำคาญ พอจิตหยั่งเข้าสู่ความรู้อันเดียวแน่วอยู่อย่างนั้น ไม่อยากออกยุ่งกับอะไรเลย
ตาไมอ่ ยากมองดู หไู ม่อยากฟัง มันเป็นการย่งุ กวน รบกวนจิตใจของเราให้กระเพอ่ื มเปลา่ ๆ
เม่อื จติ ไดแ้ นว่ แนอ่ ยู่ในสมาธินน้ั อยู่สกั กี่ชว่ั โมงกอ็ ยไู่ ด้ น่ีละมันติดได้อย่างน้เี อง สุดทา้ ยกน็ ึกว่า
ความรทู้ เี่ ดน่ ๆ อยนู่ เี้ องจะเปน็ นพิ พาน อนั นจี้ ะเปน็ นพิ พาน จอ่ กนั อยนู่ น้ั วา่ จะเปน็ นพิ พานๆ สดุ ทา้ ยมนั กเ็ ปน็
สมาธอิ ยอู่ ยา่ งนนั้ ละจนกระทงั่ วนั ตาย กจ็ ะตอ้ งเปน็ สมาธแิ ละตดิ สมาธจิ นกระทง่ั วนั ตาย ถา้ ไมม่ คี รบู าอาจารย์
มาฉดุ มาลาก ผมเองกค็ อื หลวงปมู่ น่ั มาฉดุ มาลาก เถยี งกนั เสยี จนตาดำ� ตาแดง จนกระทง่ั พระทง้ั วดั แตกฮอื
กนั มาเตม็ อยใู่ ตถ้ นุ นเี่ พราะฟงั การโตก้ บั หลวงปมู่ น่ั ไมใ่ ชโ่ ตด้ ว้ ยทฐิ มิ านะอวดรอู้ วดฉลาดนะ โตด้ ว้ ยความท่ี
เรากเ็ ขา้ ใจวา่ จรงิ อนั หนงึ่ ของเรา ทา่ นกจ็ รงิ อนั หนงึ่ ของทา่ น สดุ ทา้ ยกห็ วั เราแตกเพราะทา่ นรนู้ ่ี เราพดู ทงั้ ๆ ที่
กเิ ลสเต็มหัวใจ แตเ่ ข้าใจว่าสมาธนิ ่มี นั จะเป็นนพิ พาน แลว้ สุดท้ายกท็ ่านมาไลอ่ อก…”
(ความลึกลับซับซอ้ นของจิตวิญญาณ หน้า ๓๔๑)
173
สขุ ในสมาธิเหมือนเน้ือตดิ ฟั น
“…ทแี รกไปหาทา่ นเมอื่ ไร ทา่ นถามวา่ ‘สบายดเี หรอ สงบดเี หรอ’ ‘สงบดอี ย’ู่ เรากว็ า่ อยา่ งนี้ ทา่ นก็
ไมว่ า่ อะไร พอนานเขา้ ๆ กอ็ ย่างวา่ นั่นแหละ ‘เป็นยังไงท่านมหาสบายดีเหรอใจ’ ‘สบายดอี ยู่ สงบดอี ย’ู่
‘ทา่ นจะนอนตายอยนู่ นั้ เหรอ’ ฟงั ซิ ทนี ข้ี นึ้ ละนะ พลกิ เปลย่ี นไปหมดสหี นา้ สตี าอะไร แสดงทา่ ทางออกหมด
แลว้ นะน่ี จะเอาเตม็ ทลี่ ะ จะเขกเตม็ ทล่ี ะ ‘ทา่ นจะนอนตายอยนู่ นั้ เหรอ’ ทา่ นวา่ ‘ทา่ นรไู้ หมสขุ ในสมาธเิ หมอื นกบั
เนอื้ ตดิ ฟนั ทา่ นรไู้ หม สมาธกิ เ็ หมอื นกบั เนอ้ื ตดิ ฟนั นน้ั แหละ มนั สขุ ขนาดไหน เนอื้ ตดิ ฟนั ทา่ นรไู้ หมๆ’ นเ้ี รา
ไมล่ ืมนะ จากน้นั มา ‘ท่านรู้ไหมว่าสมาธิทง้ั แท่งนั้นละคือตัวสมุทยั ท้ังแทง่ ท่านรูไ้ หมๆ’ นั่น
ตรงนมี้ นั กต็ อ่ ยกบั ทา่ นอกี ดซู ิ ‘ถา้ หากวา่ สมาธเิ ปน็ ตวั สมทุ ยั แลว้ สมั มาสมาธจิ ะใหเ้ ดนิ ทไี่ หน’ นน่ั เอาซิ
โต้ท่าน ‘มันกไ็ มใ่ ชส่ มาธิตายนอนตายอยูอ่ ยา่ งนซ้ี ิ สมาธิของพระพุทธเจ้าสมาธติ ้องรูส้ มาธิ ปญั ญาต้องรู้
ปญั ญา อนั นมี้ นั เอาสมาธเิ ปน็ นพิ พานเลย มนั บา้ สมาธนิ ’่ี นนั่ เหน็ ไหม ทา่ นใสเ่ ขา้ ไป ‘สมาธนิ อนตายอยนู่ เี้ หรอ
เป็นสมั มาสมาธนิ ะ่ เอ้าๆ พดู ออกมาซิ’ มนั กย็ อมละซิ
พอออกจากทา่ นไปแลว้ โห นเี่ ราไปเกง่ มาจากทวปี ไหนนี่ เรามามอบกายถวายตวั ตอ่ ทา่ นเพอ่ื ศกึ ษา
อรรถศกึ ษาธรรมหาความจรงิ ทำ� ไมวนั นจี้ งึ มาโตก้ นั กบั ทา่ น ยง่ิ กวา่ มวยแชมเปย้ี นเขานี่ มนั เปน็ ยงั ไง เรานี้
มนั ไมเ่ กนิ ครเู กนิ อาจารยไ์ ปแลว้ เหรอ และทา่ นพดู นนั้ ทา่ นพดู ดว้ ยความหลงหรอื ใครเปน็ คนหลงละ่ เอาละทน่ี ี่
ยอ้ นเขา้ มาหาตวั เอง ถา้ ไมต่ งั้ ใจประพฤตปิ ฏบิ ตั ติ ามทท่ี า่ นสอนนี้ มาหาทา่ นทำ� ไม ถา้ วา่ เราวเิ ศษวโิ สแลว้ ทำ� ไม
เราจงึ ตอ้ งมาหาครบู าอาจารยท์ ตี่ นวา่ ไมว่ เิ ศษละ่ แตเ่ รากไ็ มเ่ คยดถู กู ทา่ นแหละ นหี่ มายความวา่ ตเี จา้ ของ
ย้อนขึน้ มาเข่นเจ้าของ…”
(ความลึกลบั ซับซอ้ นของจติ วญิ ญาณ หนา้ ๓๔๒–๓๔๓)
ปั ญญาเรมิ่ กา้ วเดิน
“…สุดท้ายก็ออกก้าวทางด้านปัญญา เมื่อก้าวทางด้านปัญญามันก็ผึงเลยท่ีนี่ ไม่ผึงยังไงก็สมาธิ
พอตวั แลว้ ถา้ เปน็ ประเภทอาหารกค็ อื วา่ ผกั กม็ ี เนอ้ื กม็ ี ปลากม็ ี อะไรๆ เครอ่ื งทำ� ครวั มหี มดแลว้ จะทำ� ให้
เป็นแกงเป็นอะไรก็ได้ เปน็ หงุ เป็นต้มอะไรได้หมด เพราะเครอื่ งท่ีจะทำ� ครวั มนั ครบแล้ว เปน็ แตเ่ พยี งวา่
เอามาแช่ไว้เฉยๆ ตอ่ ไปส่ิงเหล่านี้กจ็ ะเนา่ เฟะไปละซี มันไม่เป็นแกงให้
อนั นกี้ เ็ หมอื นกนั สมาธกิ เ็ หมอื นกบั เครอ่ื งครวั ทเ่ี ราเอามาพรอ้ มแลว้ นนั่ แตไ่ มป่ รงุ ใหเ้ ปน็ สตปิ ญั ญา
ใหเ้ ปน็ มรรคผลนพิ พานขน้ึ ไป มนั กไ็ มเ่ ปน็ ละซี ทนี พ้ี อออกทางดา้ นปญั ญาเทา่ นนั้ กผ็ งึ เลยทน่ี ่ี เพราะพรอ้ ม
อยแู่ ลว้ น่ี สมาธพิ รอ้ มอยแู่ ลว้ เครอื่ งทำ� ครวั พรอ้ มหมดแลว้ จะทำ� ใหเ้ ปน็ แกงประเภทใดอาหารประเภทใด
174
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ปา่ บา้ นตาด จ.อดุ รธานี
มนั พรอ้ มแลว้ ๆ น่ี นก่ี เ็ หมอื นกนั เอา้ จะพจิ ารณาทางดา้ นปญั ญา จะพจิ ารณายงั ไง มนั พรอ้ มแลว้ น่ี เพราะ
สมาธหิ นนุ ตวั อยเู่ ตม็ ทแ่ี ลว้ ทำ� ไมจงึ จะมากนิ สมาธวิ า่ เปน็ มรรคผลนพิ พาน ทำ� ไมจงึ มากนิ ผกั กนิ หญา้ เขา้ ใจ
ว่าแกงละ่ ทงั้ ๆ ทย่ี งั ไม่ไดป้ รงุ เปน็ แกง นั่น ฟดั กนั เจ้าของนั่นแหละ…”
(ความลึกลับซบั ซ้อนของจิตวิญญาณ หนา้ ๓๔๒–๓๔๓)
ตำ� หนิสมาธิวา่ นอนตายอยูเ่ ฉยๆ
“…พอออกทางดา้ นปญั ญาเทา่ นั้น มันก็รูเ้ รอ่ื งรู้ราว ฆ่ากิเลสตวั นัน้ ได้ ตดั กิเลสตวั น้ไี ด้โดยลำ� ดับๆ
เกิดความตื่นเน้ือต่ืนตัวข้ึนมา โธ่ เราอยู่ในสมาธิเรานอนตายอยู่เฉยๆ มากี่ปีก่ีเดือนแล้วไม่เห็นได้เร่ือง
ไดร้ าวอะไร คราวนกี้ เ็ ร่งทางปญั ญาใหญ่ หมนุ ติว้ ทง้ั กลางวนั กลางคืนไม่มหี ้ามล้อบ้างเลย แตผ่ มมนั นิสัย
โลดโผนนะ่ ถา้ ไปแงไ่ หนมนั ไปแงเ่ ดยี ว พอดำ� เนนิ ทางปญั ญาแลว้ มนั กม็ าตำ� หนสิ มาธวิ า่ นอนตายอยเู่ ปลา่ ๆ
ความจรงิ สมาธิกเ็ ปน็ เครือ่ งพักจิต ถา้ พอดีจรงิ ๆ กเ็ ป็นอยา่ งนั้น นม่ี ันกลบั มาตำ� หนิสมาธิว่านอนตายอยู่
เปล่าๆ กป่ี ไี มเ่ ห็นเกดิ ปัญญา…”
(เข้าสแู่ ดนอวกาศของจิตของธรรม หนา้ ๖๕)
“…เดนิ จงกรมไม่รู้จักหยุด เดินต้งั แตเ่ ช้าตั้งแต่ฉนั จงั หนั แล้วจนกระทง่ั ถึงปดั กวาด ฟังซิ ไมไ่ ด้รู้วา่
เหน่อื ยวา่ อะไร เพราะมันหมุนติว้ ๆ อยูน่ ี่ งานอยู่นี้ เดนิ ไป บางทีเดนิ จงกรมน้ี โนน่ เซซัดเข้าไปในปา่ โนน่
โครมครามในปา่ โนน่ เพราะจติ มนั ไมอ่ อก ตากม็ ดื มวั ไปหมดละซี มแี ตข่ ากา้ วไปๆ กเ็ ขา้ ไปโนน่ แลว้ ออกมาอกี
เอาอกี อยงู่ นั้ ค�ำว่าน้ำ� ทา่ อะไรๆ ไม่สนใจทง้ั น้นั เมอื่ ถงึ ขัน้ มนั ตะลมุ บอนกนั นี่ละปัญญาเป็นอยา่ งนน้ั …”
(ความลกึ ลับซบั ซ้อนของจติ วิญญาณ หน้า ๓๔๓)
“…การเดนิ จงกรมถา้ อยใู่ นวงหมเู่ พอ่ื น เชน่ มาอยบู่ า้ นหนองผอื อยา่ งนี้ ผมจะเดนิ จงกรมใหห้ มเู่ พอ่ื น
เหน็ ไมไ่ ด้ โนน่ ตอ้ งเวลาสงดั ๔ ทมุ่ ๕ ทมุ่ ลว่ งไปแลว้ หมเู่ พอ่ื นเงยี บหมดแลว้ ถงึ จะลงเดนิ จงกรม กลางวนั
กเ็ ข้าไปอยู่ในปา่ โนน่ ถา้ วันไหนออกมาแต่วนั เชน่ ๕ โมงเย็น ออกมาอย่างน้ี กเ็ ข้าน่งั สมาธเิ สยี ในกฏุ ิ
จนกระทงั่ หมเู่ พอื่ นเงยี บไปหมดแลว้ ถงึ จะลงทางจงกรม เปน็ นสิ ยั อยา่ งนนั้ มาดง้ั เดมิ ไมใ่ หใ้ ครมาเหน็ การ
ประกอบความเพียรของเราว่ามากน้อยขนาดไหน แต่ธรรมดาใครก็รู้ ทางจงกรมจนเป็นขุมเป็นเหวไป
ใครจะไมร่ ู้ เดนิ จงกรมก่ีชว่ั โมงมันถึงจะเปน็ ขนาดนนั้ อยใู่ นปา่ ก็ดี อยภู่ ายในวดั กด็ ี มองดกู ็รู้ แตห่ ากนสิ ยั
เปน็ อยา่ งนน้ั ถา้ ภาษาอสี านเขาวา่ นสิ ยั คนหลกั ความ ลกั ๆ ลอบๆ ทำ� อยคู่ นเดยี ว แตเ่ รามนั ไมส่ นทิ ใจทจ่ี ะทำ�
ความเพยี รใหใ้ ครๆ เหน็ อย่างโจง่ แจง้ …”
(เขา้ สู่แดนนพิ พาน หน้า ๑๒๑)
175
หลงสังขาร
“…พอปัญญาก้าวแล้วก็ยังกลับไปสู้กับท่านอีกนะ คือเวลามันออกทางด้านปัญญานี้เอาอีกแล้ว
กลางคนื ไมไ่ ดน้ อน บางคนื ๒ คนื ๓ คนื มนั ไมย่ อมนอน กลางวนั ยงั ไมย่ อมนอนอกี เอา้ กนู จ่ี ะตายละนะ
ว่าเจา้ ของ กนู ม่ี นั จะตายละนะ มนั ยังไงนี่ บทเวลานอนอยู่ในสมาธมิ นั กอ็ ยอู่ ย่างนัน้ ทีนีเ้ วลาออกก็ออก
อยา่ งนี้ ทำ� ไงน่ี แลว้ กข็ นึ้ ไปหาทา่ นอกี นพ่ี อ่ แมค่ รอู าจารยว์ า่ ใหอ้ อกทางดา้ นปญั ญา เวลานมี้ นั ออกแลว้ นะ
ถงึ ขนาดทวี่ า่ ไมไ่ ดน้ อน ๒-๓ คนื แลว้ นน่ี ะ กลางวนั มนั ยงั ไมน่ อนอกี ‘นนั่ ละ มนั หลงสงั ขาร’ ‘ถา้ ไมพ่ จิ ารณา
มนั กไ็ มร่ นู้ นี่ า’ ‘นนั่ ละบา้ สงั ขาร บา้ หลงสงั ขาร แลว้ กเ็ อาใหญเ่ ลย’ พอคราวนหี้ มอบเลยนะ งเู หา่ คอ่ ยหมอบลง
ทนี ม้ี นั อาจจะถกู อยา่ งทที่ า่ นวา่ นน่ั แหละ เรานกึ ในใจนะ ทนี กี้ น็ ง่ิ พอออกไปก็ ถงึ อยา่ งนนั้ กต็ ามเถอะ มนั ก็
หมุนตว้ิ ๆ ของมันเหมือนกัน แตบ่ ทเวลามันจะตายจริงๆ ก็เขา้ สมาธดิ ว้ ยการบงั คับนะ ถา้ ธรรมดาแลว้
มันจะไม่ยอมเขา้ เพราะเหน็ ว่าไม่ไดง้ าน มนั ไม่พอดีนะ เหน็ ว่าสมาธินนี่ อนตายอยเู่ ฉยๆ มันไมเ่ หน็ ไดผ้ ลได้
ประโยชน์อะไร นอนตายอยู่เฉยๆ สมาธิ ปญั ญาต่างหากได้ผล วา่ งน้ั
ทนี ก้ี จ็ ะเอาปญั ญาแบบไมห่ ยดุ อกี แหละ วา่ การทำ� งานไดง้ าน การพกั ไมไ่ ดง้ านกไ็ มพ่ กั …จะทำ� แตง่ าน
กจ็ ะตายอกี เหมอื นกนั ทนี เี้ วลามนั เตม็ ทเ่ี ตม็ ฐานแลว้ จะไปไมร่ อดเพราะมนั ออ่ นไปหมดสกลกาย การทำ� งาน
ดว้ ยปญั ญา การคดิ ดว้ ยปญั ญาเปน็ อตั โนมตั กิ ต็ าม แตก่ เ็ ปน็ งานของจติ ควรทจี่ ะไดพ้ กั เหน็ วา่ มนั หนกั เกนิ ไป
แลว้ กบ็ งั คบั ถงึ ขนาดทไี่ ดบ้ รกิ รรมนะ พทุ โธๆ ถยี่ บิ ไมย่ อมใหอ้ อก คอื ออกจะทำ� งาน ไมใ่ ชอ่ อกฟงุ้ ซา่ นรำ� คาญ
ไปที่ไหนนะ ออกจะออกไปหางานทีท่ �ำยงั ไม่เสร็จ บงั คบั ไวๆ้ จนกระทัง่ ถงึ สดุ ทา้ ยจิตก็ลงแนว่ เงียบเลย
และปรากฏวา่ ก�ำลังวงั ชานี้ โอ้โห เพ่มิ ขนึ้ มา ทีนเ้ี ลยพูดไมถ่ ูกนะ
เมอ่ื ใจมกี ำ� ลงั ในการพกั สมาธแิ ลว้ พอถอนเทา่ นนั้ ละ โดดผงึ ใสง่ านเลย ทนี เ้ี หมอื นกบั วา่ เราไดพ้ กั ผอ่ น
นอนหลบั แลว้ นพ่ี ดู ถงึ การงานนะ หรอื ไดร้ บั ประทานอาหารมกี ำ� ลงั วงั ชาแลว้ ทำ� งานทำ� การ งานชน้ิ นน้ั แหละ
แตม่ นั เสรจ็ ไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ นกี้ เ็ หมอื นกนั ไมท้ อ่ นนน้ั แหละ ปญั ญาอนั นแี้ หละ ฟนั ลงไปมนั ขาดสะบน้ั ลงไปเลย
เพราะปญั ญาไดพ้ กั ตวั แตถ่ า้ ไมจ่ ำ� เปน็ จรงิ ๆ มนั ไมอ่ ยากจะพกั นะ ตอ้ งฝนื เอาเฉยๆ แมร้ ะลกึ ถงึ คำ� ของทา่ นพดู
มันหลงสังขารนั้นอยู่เสมอ แต่อ�ำนาจแห่งการเพลินในการพิจารณานี้มีก�ำลังมากกว่า มันถึงไม่ยอมพัก
ง่ายๆ…”
(ความลึกลบั ซบั ซอ้ นของจิตวิญญาณ หนา้ ๓๔๓–๓๔๔)
176
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ป่าบา้ นตาด จ.อุดรธานี
กรรมฐาน ๔๐ เป็นไดท้ ัง้ อารมณแ์ ห่งสมถะและวิปั สสนา
“…ครบู าอาจารยท์ ง้ั หลายกด็ ี หรอื นบั ตง้ั แตพ่ ระสาวกทง้ั หลายลงมากด็ ี ทา่ นหลดุ พน้ ดว้ ยอำ� นาจแหง่
กรรมฐาน ๔๐ นท้ี ง้ั นน้ั แหละ กรรมฐาน ๔๐ นแี้ ลเปน็ ธรรมทสี่ รา้ งจติ ทา่ นใหม้ คี วามสงบรม่ เยน็ ตอ่ จากนน้ั ไป
กส็ รา้ งทางดา้ นปญั ญาใหร้ แู้ จง้ แทงทะลไุ ป ไมพ่ น้ จากกรรมฐานทก่ี ลา่ วมาเหลา่ นเี้ ลย เพราะกรรมฐาน ๔๐ นี้
ไมใ่ ชจ่ ะเปน็ อารมณแ์ หง่ สมถะอยา่ งเดยี ว ยงั เปน็ อารมณข์ องวปิ สั สนาไดด้ ว้ ย เมอื่ จติ ควรแกว่ ปิ สั สนาแลว้
จะเปน็ วิปัสสนาไปได้โดยไมต่ อ้ งสงสัย
ในขณะทจี่ ติ ยงั ไมเ่ ปน็ ปญั ญา จติ ยงั ไมเ่ ปน็ วปิ สั สนา กเ็ อาธรรมเหลา่ นแี้ ลมาอบรมจติ ใจดว้ ยความเปน็
สมถะ คอื เพอ่ื ความเปน็ สมถะ ไดแ้ กค่ วามสงบของใจ พอจติ กา้ วเขา้ สปู่ ญั ญาแลว้ ธรรมทเ่ี คยเปน็ อารมณ์
แหง่ สมถะนีแ้ ล จะแปรสภาพเปน็ อารมณ์แห่งวิปัสสนาไปได้โดยไมต่ อ้ งสงสัย นี่ละหลกั ใหญอ่ ยตู่ รงน้ี…”
(ความลกึ ลับซบั ซ้อนของจติ วิญญาณ หนา้ ๕๑)
ทา่ นอาจารยม์ ัน่ เพยี บทางขันธ-์ ทา่ นเพียบทางจิต
“…พอ่ แม่ครูอาจารย์ทา่ นพูด ผมไมไ่ ดล้ มื นะ เวลาลงอโุ บสถสังฆกรรมตอนบ่ายโมง เพราะพระมี
จำ� นวนมากมาจากทีต่ า่ งๆ ต้องเอาบา่ ยโมงเปน็ เวลาฟังปาฏิโมกข์ เช่นอย่างวดั นี้เปน็ ศนู ยก์ ลาง วดั นน้ั ๆ
เตม็ ไปหมดในต�ำบลแถวนัน้ ฉันจังหันแล้วตา่ งองคต์ ่างมา พระ ๕๐–๖๐ สว่ นเณรท่ตี ดิ ตามพระมาไม่นบั
ทา่ นพดู เสมอเรอื่ งความตง้ั อกตง้ั ใจ เรอ่ื งการอยดู่ ว้ ยกนั ไมใ่ ชเ่ ปน็ ของจรี งั ถาวร ธรรมเทา่ นนั้ เปน็ สงิ่ ทค่ี วร
ยดึ อยา่ งมนั่ ใจอยา่ งตายใจ ทา่ นวา่ ครอู าจารยเ์ ปน็ ของไมแ่ นน่ อน อยา่ นอนใจวา่ ไดม้ าอยกู่ บั ครกู บั อาจารย์
แล้วว่าทา่ นจะอยตู่ ลอดไปกบั เรา หนักเข้าๆ ทา่ นก็เปิดออกมา ‘ใครจะเขม้ แขง็ ความพากความเพยี รอะไร
กใ็ หเ้ ขม้ แขง็ มคี วามรคู้ วามเปน็ อะไรภายในจติ ใจ เอา้ ใหม้ าถามมาเลา่ ใหฟ้ งั ภกิ ษเุ ฒา่ จะแกใ้ ห’้ นน่ั ทา่ นวา่
ท่านภิกษเุ ฒ่าๆ ‘นเี่ วลาภกิ ษเุ ฒา่ ตายแลว้ ยากนะ ใครจะแกเ้ ร่ืองจติ ใจทางดา้ นจติ ตภาวนา นี่ไมน่ านนะ’
ทา่ นยำ�้ ลง ‘ไมเ่ ลย ๘๐ นะ’ นน่ั ฟงั ซี ทา่ นรลู้ ว่ งหนา้ ไวห้ มดแลว้ ยน่ เขา้ ไปๆ ทา่ นจนนบั ขอ้ มอื ใหด้ ู นเ่ี วลานี้
อายกุ เ็ ทา่ นน้ั แลว้ และนบั ไปเทา่ นน้ั ๆ พอถงึ จดุ ๘๐ ‘กน็ มี่ นั นานอะไร พากนั มานอนใจอยไู่ ดเ้ หรอ’ ถงึ ขนาดนนั้ นะ
ทา่ นพดู พดู เปดิ ใจเทยี ว ลกู ศษิ ยล์ กู หาใครจะไปวา่ ทา่ นโออ้ วด พระเณรก็ไมม่ กี ิเลสเครอ่ื งโออ้ วดภายในใจ
กม็ แี ต่สลดสังเวชเท่านัน้ ‘จะตั้งหนา้ ต้ังตาปฏบิ ัตกิ ็เร่ง’ ท่านว่า
ไอเ้ ราเองกเ็ หมอื นกบั วา่ จติ นม่ี นั สน่ั รกิ ๆ อยู่ พอไดย้ นิ อยา่ งนน้ั แลว้ ความเพยี รกห็ นกั เวลาครบู าอาจารย์
ยงั มชี วี ติ อยู่ เรากไ็ ดพ้ ง่ึ พาอาศยั รม่ เงาทา่ นแกข้ อ้ อรรถขอ้ ธรรมทสี่ งสยั กเ็ รง่ ความเพยี รเขา้ เตม็ ทๆ่ี พอทา่ น
ยา่ งเขา้ ๘๐ พบ๊ั ทา่ นกเ็ รม่ิ ปว่ ยแหละ พอปว่ ยแลว้ ทา่ นบอกไวเ้ ลยเชยี ว แนะ่ ฟงั ซิ ซง่ึ ทา่ นเคยปว่ ยเคยไขม้ า
177
ไม่รกู้ ี่คร้งั กห่ี น เป็นไข้มาลาเรยี เป็นไข้อะไร ท่านไม่เคยพดู ถงึ เร่อื งเป็นเรอื่ งตาย แตพ่ อเป็นคราวนเี้ พยี ง
เรม่ิ เปน็ เทา่ นนั้ ไมไ่ ดม้ ากอะไรเลย ทา่ นบอกวา่ ผมเรมิ่ ปว่ ยมาตง้ั แตว่ านซนื นน้ี ะ เพราะเราอยอู่ ำ� เภอวารชิ ภมู ิ
เราไปถงึ วันแรมคำ่� หนง่ึ ท่านปว่ ยวันขึน้ ๑๔ คำ่� เดอื น ๔ ผมจ�ำได้ขนาดนน้ั นะ
วนั แรมค�ำ่ หนง่ึ เราก็ไปถึงท่าน ‘ผมเร่ิมปว่ ยต้งั แตว่ านซนื ’ วานซนื ก็หมายถึงวันขน้ึ ๑๔ ค�่ำ ‘นป่ี ว่ ย
ครงั้ นเี้ ปน็ ครงั้ สดุ ทา้ ยนะ ไมห่ าย ยาจากเทวดาชน้ั พรหมไหนๆ กม็ าเถอะ’ ทา่ นวา่ ‘ไมม่ ยี าขนานใดในโลกนี้
จะมาแกใ้ หห้ าย ไขน้ จี้ ึงเปน็ ไข้สดุ ทา้ ย แต่ไม่ตายงา่ ยนะ เป็นโรคทรมาน เขาเรยี กว่าโรคคนแก่ อย่าไปหา
หยูกหายามาใสม่ ารกั ษา มนั เปน็ ไปตามสภาพของขนั ธ์น้ีแหละ’ ทา่ นวา่ อยา่ งนั้น ‘เอามารักษากเ็ หมือนกับ
ใสป่ ยุ๋ แลว้ รดนำ้� ไมท้ ต่ี ายยนื ตน้ แลว้ นนั่ แหละ จะใหม้ นั ผลดิ อกออกใบออกผลเปน็ ไปไมไ่ ด้ ยงั แตเ่ วลาของมนั
เหลอื อยทู่ จ่ี ะลม้ ลงจมแผน่ ดนิ เทา่ นน้ั นก่ี อ็ ยแู่ ตม่ นั ยงั ไมล่ ม้ เทา่ นนั้ เอง จะใหห้ ายดว้ ยยาไมห่ ายนะ’ นเี่ พยี ง
เร่ิมเป็นเท่านน้ั ท่านบอกแลว้ แนไ่ หมทา่ นอาจารยม์ ่นั ฟงั ซิ ผมถึงไดก้ ราบสดุ หวั ใจผม ทา่ นเปดิ ออกมา
อยา่ งนนั้ ไมม่ อี ะไรผิด ยา่ งเขา้ ๘๐ ไมเ่ ลย ๘๐ หนา กฟ็ ังซิ
(รากแกว้ ของศาสนา หนา้ ๑๒๐–๑๒๑)
“…ยังไงกต็ ้องตายเพราะปว่ ยครง้ั น้ีไมส่ งสยั แตไ่ ม่ตายง่ายนะ โรคน้ีเป็นโรคทรมาน เขาเรียกวา่
โรคคนแก่ ท่านว่าไมต่ ายง่าย แล้วเราก็นบั มาจรงิ ๆ ๘ เดือน น่นั ต้ังแต่เดอื น ๔ ขน้ึ ๑๔ ค�ำ่ ผมจ�ำได้ถึง
ขนาดนน้ั ละทา่ นเรม่ิ ปว่ ย จนกระทงั่ ถงึ วนั ท่ี ๑๐ พฤศจกิ ายน ทา่ นมรณภาพ พ.ศ. ๒๔๙๒ เปน็ เวลา ๘ เดอื น
โอโ้ ห เหมอื นกบั ฟา้ ดนิ ถลม่ หวั ใจเรานะ เพราะจติ มนั จอ่ อยกู่ บั ทา่ นเทา่ นน้ั เหมอื นทา่ นเปน็ แมเ่ หลก็ คอยดงึ
คอยชว่ ยเรา จติ เราตอนนัน้ กช็ ุลมุนเอาเหลือประมาณ
ตอนทา่ นเรมิ่ ปว่ ย จติ เรากช็ ลุ มนุ วนุ่ วายของมนั ไมม่ วี นั มคี นื เลย ตงั้ แตน่ นั้ มาเรอ่ื ยๆ จติ เรากไ็ มว่ า่ งเลย
ทา่ นปว่ ยหนกั เขา้ เทา่ ไร เรากย็ ง่ิ ตอ้ งเปน็ ตวั ตง้ั ตวั ตเี กยี่ วกบั การดแู ลรกั ษา ตลอดถงึ หมเู่ พอื่ นทไ่ี ปเกยี่ วขอ้ ง
กบั ทา่ น เราเปน็ ผคู้ อยใหอ้ บุ ายคอยแนะนำ� ตกั เตอื น ไอเ้ ราเองกห็ มนุ ตว้ิ ๆ ซิ ลงจากกฏุ ทิ า่ นกเ็ ขา้ ทางจงกรม แนะ่
พอออกจากทางจงกรมมากข็ นึ้ กฏุ ทิ า่ น นหี่ มายถงึ อยหู่ นองผอื ออกจากกฏุ ทิ า่ นกเ็ ขา้ ทางจงกรม ปลอ่ ยทา่ น
ก็ปล่อยไม่ได้ เปน็ เรื่องส�ำคญั มากทเี่ ราจะปลอ่ ยไม่ได้ แม้หมเู่ พ่อื นจะมมี ากกต็ าม แต่เราคอยแนะคอยให้
อุบายคอยอะไรอยูต่ ลอดเวลาน่ันแหละ พอมีเวลาบา้ งนิดหนอ่ ยกเ็ ข้าทางจงกรมๆ เพราะตอนนน้ั จิตมัน
พลิ กึ พลิ น่ั จรงิ ๆ ทเี่ รยี กวา่ มนั เปน็ ของมนั เอง ไมม่ ใี ครบอกใครสอน ไมม่ ใี ครแนะใครนำ� แหละ หากเปน็ ในตวั
ของมันเอง ถงึ วาระท่มี นั เป็น นถ่ี า้ เราเรียกกเ็ รียกว่าภาวนามยปัญญาอยา่ งวา่
ตอนกลางวนั ทา่ นกพ็ กั ถา้ มหี มเู่ พอื่ นดแู ลเปน็ ประจำ� เรากไ็ มไ่ ดไ้ ปตอนนนั้ ตอนคำ�่ นะ่ ตอนเวรสำ� คญั
อยใู่ นวดั หนองผอื เราไมไ่ ดเ้ ขา้ เวรเขา้ ยามกบั หมเู่ พอื่ น แตเ่ ปน็ ผคู้ อยตรวจเวรตรวจยามอยตู่ ลอด จติ ของเรา
กเ็ ปน็ อยา่ งนน้ั ละ ทา่ นกเ็ พยี บทางขนั ธ์ เรากเ็ พยี บทางจติ ตา่ งคนตา่ งเพยี บคนละดา้ นละทาง นพี่ ดู ถงึ เรอ่ื ง
ความพะวกั พะวนกบั ทา่ นทเ่ี ปน็ ร่มโพธิ์ร่มไทร…”
(รากแก้วของศาสนา หน้า ๑๕๗–๑๕๙)
178
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดปา่ บา้ นตาด จ.อดุ รธานี
จติ ท�ำงานไมห่ ยดุ
“…เมอื่ กา้ วถงึ ขนั้ ภาวนามยปญั ญาแลว้ ตอ้ งหมนุ ตวั เองไปเองเปน็ อตั โนมตั ไิ มห่ ยดุ ไมถ่ อย มแี ตห่ มนุ
อยตู่ ลอด หมนุ กบั กเิ ลสนน่ั แหละ ไมใ่ ชห่ มนุ กบั อะไร ลมื วนั ลมื คนื ลมื ปลี มื เดอื นลมื เวลำ�่ เวลา ไมไ่ ดส้ ง่ ออกนอก
มีแต่พันกนั กบั กเิ ลสอาสวะประเภทต่างๆ อยู่ภายในนัน้ นำ�้ ท่าหมากพลูบหุ รไ่ี ม่คดิ ถงึ กนั เลยนะ แปลกอยู่
นน่ั ละเวลามนั หมนุ ของมนั มนั หมนุ ขนาดนน้ั มแี ตก่ เิ ลสกบั สตปิ ญั ญาพนั กนั อยนู่ นั้ ถา้ สมมตุ วิ า่ อนั นข้ี าดลง
ไปแลว้ จติ กเ็ สาะกข็ ดุ คน้ หากเ็ ปน็ งานอนั หนง่ึ เหมอื นกนั พอเจอแลว้ เอาละทนี่ ี่ เจอเมอื่ ไรเปน็ เอาหนกั ทเี ดยี ว
เหมอื นเข้าตะลมุ บอนกันเลย ถอยไมไ่ ด้ ไมม่ คี �ำว่าถอย ไมเ่ จอกค็ น้ หา
เวลาอนั นผี้ า่ นไปแลว้ เรยี กวา่ แกไ้ ดแ้ ลว้ เรยี บรอ้ ยแลว้ อยา่ งนี้ มนั คน้ หาของมนั มนั คน้ เองนนี่ ะ มนั เสาะ
มนั แสวงซอกแซกซกิ แซก็ หาเรอ่ื งหาราวขน้ึ มา ใหเ้ กดิ เหตเุ กดิ ผลขน้ึ มา จนกระทง่ั ไดพ้ บตวั ขา้ ศกึ พอพบขา้ ศกึ
ก็เท่ากับวา่ ไดง้ านแล้วน่นั เอง แลว้ มันจะคดิ ไปอะไรถงึ เวล่ำ� เวลานาทชี ั่วโมง มันไมไ่ ด้คดิ นน่ี ะ มแี ต่ความรู้
กบั สงิ่ นนั้ เทา่ นน้ั ไมร่ รู้ อ้ นรหู้ นาว ไมร่ เู้ หนด็ รเู้ หนอื่ ย จติ ไมอ่ อกมาเลยหากอยกู่ บั นน้ั ไมง่ น้ั จะไปเดนิ ไดย้ งั ไง
ตง้ั แตจ่ งั หันแลว้ จนกระท่ังถงึ ปดั กวาด…”
(รากแก้วของศาสนา หน้า ๑๕๘–๑๕๙)
“…งานการอะไรทเี่ ราเคยทำ� มาตงั้ แตเ่ ปน็ ฆราวาสจนกระทงั่ ถงึ วนั บวช ทว่ี า่ หนกั อะไรๆ เรากเ็ คยหนกั
แตไ่ มไ่ ดถ้ งึ ใจเหมอื นอนั นี้ เหมอื นกบั การฆา่ กเิ ลสน้ี โอโ้ ห หนกั ทกุ อยา่ งทมุ่ กนั ลงหมด ทมุ่ กนั ลงหมด ถงึ ขน้ั ที่
จะควรใชส้ ติปญั ญากเ็ อากนั อย่างหนกั บางคนื นไี้ มห่ ลบั ตลอดรุ่งเลย ความเพยี รประเภทนเ้ี ป็นอย่างนน้ั
กลางวันก็ไมห่ ลับ ถ้าจะใหห้ ลับตอ้ งบงั คบั ดว้ ยสมถะความสงบ ไม่ให้คิดไม่ใหป้ รงุ เรื่องปัญญาที่ท�ำงาน
ระงบั ใหห้ มด เขา้ สสู่ มาธสิ งบ อยา่ งนนั้ กพ็ อหลบั ได้ บางทกี ไ็ มห่ ลบั ดซู ิ บงั คบั ไวใ้ หส้ งบ มนั กใ็ สแจว๋ อยกู่ บั
ความสงบ ไมย่ อมลงภวงั คห์ ลบั สงบลงไปแลว้ กจ็ ติ เปน็ สมาธทิ ำ� ไมจะไมใ่ สแจว๋ ละ่ ใสในขนั้ สมาธนิ ะ สงบก็
ใสแจว๋ กอ็ ยนู่ น่ั เสยี ไมห่ ลบั ให้ พอขยบั ปบ๊ั กพ็ งุ่ เลย พงุ่ กบั งานนะ นน่ั วนั จะไมห่ ลบั เปน็ อยา่ งนนั้ วนั จะหลบั พอให้
เขา้ จิตสงบแล้วกห็ ลบั ไปได้
จติ ขนั้ นี้ตอ้ งบงั คบั เร่อื งหลบั เรอื่ งนอน ไมบ่ งั คับไมไ่ ด้ ทจ่ี ะใหม้ นั ง่วงเหงาหาวนอนน่ผี มยงั ระลกึ
ไมไ่ ดเ้ ลยวา่ ผมงว่ งเหงาหาวนอนในเวลาสตปิ ญั ญาขน้ั นอ้ี อกทำ� งาน ยงั ระลกึ ไมไ่ ดเ้ ลยฟงั ซิ กไ็ ดบ้ งั คบั ใหม้ นั
หลับมันนอน มนั เพลนิ ถึงขนาดน้นั นะ ไมง่ ัน้ เดนิ จงกรมจนกระทั่งฝ่าเทา้ ออกรอ้ นได้ยังไง เหมอื นไฟลนไฟ
เผาเลย ในเวลาทเี่ ราหยดุ นี่ โถ บางทตี อ้ งไดด้ วู า่ ฝา่ เทา้ แตกเหรอ ฟงั ซิ เรากไ็ มไ่ ดเ้ ดนิ รวดเดนิ เรว็ อะไรนะ
เปน็ บางจงั หวะของมนั บางจงั หวะกม็ เี รว็ ถา้ เรว็ แลว้ โครมครามเขา้ ปา่ อยา่ งนน้ั จะไปเรว็ ไดย้ งั ไง เดนิ อยนู่ นั้
ทง้ั วนั ทเี ดยี ว ตงั้ แตฉ่ นั เสรจ็ แลว้ จนกระทงั่ ถงึ เวลาปดั กวาด กช่ี ว่ั โมงดซู ิ มนั ลมื ไปหมด เวลำ�่ เวลาเหนด็ เหนอ่ื ย
เม่อื ยล้า หมุนอยเู่ วทอี ันน้ๆี หัวใจนน่ั คือเวที อนั นี้มนั ชัด ลมื ไดเ้ มอื่ ไร กเ็ ปน็ สจั ธรรมเอาอะไรมาลมื คือตา
179
มันไมเ่ ห็นเพราะจิตไม่ออก ตาก็เลยมวั เลยฝา้ เลยฟางไปเสยี มีแต่ขาก้าวไป เด๋ยี วเข้าปา่ โน้นเดยี๋ วเข้าปา่ นี้
พอเขา้ ปา่ ถอยกลบั มาปบ๊ั สกั เดยี๋ วเขา้ ปา่ อยนู่ น่ั แตก่ เ็ พลนิ ของมนั ไมไ่ ดส้ นใจกลวั ใครจะมาวา่ อะไร หากเปน็
ของมันอย่นู ้นั เพราะจติ ไมอ่ อก จติ หมนุ อยนู่ ่ีเพราะกิเลสอยู่น่ี มันก็ฟดั กันอยู่ภายในจติ น่ี เมอ่ื จิตไม่ออก
เสยี อยา่ งเดยี ว ตากฝ็ า้ กฟ็ าง มองอะไรกไ็ มเ่ หน็ เดนิ กโ็ ครมครามเขา้ ปา่ อยา่ งนน้ั มนั เดนิ เรว็ ไมไ่ ด้ ถงึ ขนาดนนั้
ยังออกร้อนฝ่าเทา้ เพราะไม่ได้เดนิ เพียงวนั หน่ึงวันเดยี ว เดนิ อยนู่ ้ันเป็นประจำ� กลางคนื ก็เดนิ อยู่อย่างนั้น
ออกจากสมาธแิ ล้วก็เดินเท่านนั้ จนออกรอ้ นฝ่าเท้า…”
(รากแก้วของศาสนา หนา้ ๔๔๕–๔๔๖)
เหน็ กายดว้ ยความจริง
ท่านอาจารยไ์ ด้พิจารณากายและเหน็ กายครัง้ แรกอย่างชัดเจนท่วี ัดบา้ นหนองผือ นาใน
“…เรอ่ื งสญั ญาอารมณม์ นั ผดิ กบั ความจรงิ มาก รเู้ หน็ ดว้ ยความจำ� กบั ความจรงิ เปน็ คนละโลก ดงั เรา
เห็นอเมรกิ าดว้ ยการวาดภาพ กับเห็นประจักษต์ า ยอ่ มประจกั ษใ์ จผิดกับการนกึ คิดด้วยมโนภาพอยมู่ าก
ดังท่วี ่าเห็นกายดว้ ยความจรงิ กเ็ หมอื นกัน นีผ่ มเคยเหน็ มาแล้ว ทแี รกกอ็ าศยั คิดคาดไปเสียก่อน หมายไป
เสยี กอ่ น พจิ ารณาไปคดิ คาดไป พอไดจ้ งั หวะจติ กำ� หนดตดิ ปบ๊ั ๆ เขา้ ไปในสว่ นหนงึ่ ของรา่ งกาย เมอ่ื ตดิ ปบ๊ั
ไดท้ แี่ ลว้ จติ ไมย่ อมปลอ่ ย พอจติ ไมป่ ลอ่ ยกเ็ หน็ ชดั เขา้ ๆ และเหน็ ชดั ไปหมดทวั่ รา่ งกาย และกระจายเปน็ วง
กว้างออกไปเหมือนกระดาษซมึ มนั ซึมไปหมดทว่ั รา่ งกาย จนกระทง่ั ร่างกายตายเนา่ พองและแตกสลาย
กเ็ ปน็ ไปในขณะนนั้ ใหเ้ ราเหน็ ใหเ้ ราดรู า่ งกายพงั ลงไป แตกกระจายลงไป เปอ่ื ยเนา่ ลงไปใหเ้ หน็ อยา่ งชดั เจน
และเปน็ ไปอยา่ งรวดเรว็ นะ ปบุ ปบั ๆ ยง่ิ เกดิ ความสลดสงั เวช ออ๋ เหน็ อยา่ งนเ้ี หรอเหน็ กายนะ่ เหน็ อยา่ งนเี้ หรอ
มนั ชดั มากนะ นเ่ี รยี กวา่ ปจจฺ กขฺ ทฏิ €ฺ ิ รจู้ ำ� เพาะเหน็ จำ� เพาะตน คอื เหน็ ดว้ ยตนเองจรงิ ๆ เหน็ เปน็ ความจรงิ
ประจกั ษใ์ จเปน็ อยา่ งน้ี ผดิ กบั เหน็ ดว้ ยความจำ� ความคาดหมายอยมู่ าก เมอื่ เหน็ ชดั เขา้ ๆ อนั นน้ั ขาดออกอนั น้ี
หลดุ ลงไป โดยทเ่ี ราไมไ่ ดบ้ งั คบั ใหก้ ำ� หนดใหท้ ำ� งานขณะนน้ั มนั เปน็ ขนึ้ มาเองเมอื่ กำ� หนดไดท้ แ่ี ลว้ เปน็ แตเ่ พยี ง
เอาความรหู้ ยง่ั ไวใ้ นจดุ เดยี ว จากนน้ั กระแสจติ รศั มขี องปญั ญาหากกระจายไปเองทวั่ รา่ งกายของเราทง้ั คน
ในขณะพจิ ารณารา่ งกายอยนู่ น้ั ปรากฏวา่ อวยั วะสว่ นนนั้ ขาดลง อนั นขี้ าดลง ตกลงไป ขณะพจิ ารณา
เพลนิ ๆ อยนู่ น้ั มนั ไมม่ คี วามรสู้ กึ วา่ กายมนี ะ มนั หายเงยี บไปหมด ทง้ั ๆ ทพี่ จิ ารณากายอยนู่ นั้ แล พจิ ารณา
ไปเรอื่ ยจนกระทง่ั ลงถงึ ทมี่ นั แลว้ สว่ นดนิ กเ็ หน็ ไดช้ ดั มนั คอ่ ยกระจายไปเปน็ ดนิ สว่ นนำ�้ กซ็ มึ ลงไปในดนิ บา้ ง
เป็นไอข้นึ ไปบนอากาศบ้าง ลม ไฟกไ็ ปตามสภาพของมัน ตอ่ จากน้ันจิตก็วา่ งเปลา่ ไปหมด
ทเ่ี หน็ กายทแี รกเหน็ อยา่ งชดั เจนเหน็ ทวี่ ดั บา้ นหนองผอื นาใน นะ ขณะทก่ี ระดกู กำ� ลงั กระจายกนั อยู่
จติ ตะลอ่ มคอื รวมกระดกู เขา้ มา นอกนน้ั มนั กระจายไปหมด มนั กลายไปเปน็ นำ้� กลายไปเปน็ ดนิ ไปหมด นำ้� กไ็ ป
180
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ปา่ บา้ นตาด จ.อุดรธานี
ตามน�้ำเหือดแห้งไป ส่วนท่ีเปื่อยง่ายมันก็เป็นดินไปอย่างรวดเร็ว ส่วนท่ีไม่เปื่อยง่ายเช่นกระดูกมันก็ยัง
เหลอื เรย่ี ราดกนั อยู่ ขณะทจ่ี ติ เปน็ เชน่ นม้ี นั ทำ� งานของมนั เองนะ เหมอื นกบั มนั กวาดกระดกู เขา้ มาตะลอ่ ม
เขา้ มารวมกนั เปน็ กอง แทนทจี่ ะเอาไฟเผามนั กลบั ไมเ่ ผา มนั หากเปน็ ของมนั เอง จติ เกดิ วติ กวา่ เอ รา่ งกาย
ทงั้ รา่ งนม้ี นั กลายเปน็ อยา่ งนเี้ อง เปน็ ธาตอุ ยา่ งนเี้ อง มนั รำ� พงึ มนั สลดสงั เวชนะ รา่ งกายตวั เองถกู พจิ ารณา
จนเปอ่ื ยปรกั หกั พงั ลงไปยงั เหลอื แตเ่ พยี งกระดกู แหง้ ๆ ดมู นั โอ กระดกู กลายเปน็ ดนิ มนั เปน็ ไดอ้ ยา่ งนเี้ อง
ขณะกำ� ลงั กำ� หนดพจิ ารณาอยใู่ นกองกระดกู นนั้ ไมท่ ราบแผน่ ดนิ มาจากทไ่ี หน ปบ๊ึ มาปดิ กองกระดกู
อนั น้ี เหมอื นวา่ มากลบกองกระดกู ทเ่ี รากำ� ลงั กำ� หนดพจิ ารณาอยนู่ น้ั ตอนนนั้ แผน่ ดนิ มาจากทไ่ี หนมากลบกนั
ปบ๊ึ เดยี ว นกี่ เ็ ปน็ ธรรมเทศนาอนั หนง่ึ พอดนิ มากลบกองกระดกู ปก๊ึ เดยี ว กระดกู กองนน้ั กก็ ลายเปน็ ดนิ ไปดว้ ย
ในขณะนนั้ ออ๋ มนั เปน็ ดนิ อยา่ งนเี้ อง จากนนั้ จติ กว็ า่ งหมด วา่ งหมดไมม่ อี ะไรเหลอื เลย จติ เงยี บ โอโ้ ฮ ทจ่ี ติ
เงยี บอยนู่ นั้ เปน็ ชวั่ โมงๆ หมดความสำ� คญั มน่ั หมายใดๆ ทง้ั สนิ้ ไมท่ ราบอยสู่ งู อยตู่ ำ่� อยทู่ ไ่ี หน นงั่ อยหู่ รอื นอนอยู่
อยกู่ ฏุ หิ รอื อยรู่ ม่ ไมห้ รอื อยทู่ ไ่ี หน ไมส่ ำ� คญั ทง้ั นน้ั มแี ตค่ วามวา่ ง ความรอู้ ยา่ งละเอยี ดสขุ มุ เปน็ ความอศั จรรย์
กบั ความรู้อยู่เท่านั้น
จนกระทงั่ ไดจ้ งั หวะแลว้ จติ กค็ อ่ ยขยายตวั ออกมาๆ จนเปน็ จติ ธรรมดาตามขนั้ ภมู ขิ องจติ จติ ยงั วา่ ง
อยเู่ ลย กำ� หนดดกู ฏุ หิ ลงั ไหน ดตู น้ ไมใ้ บหญา้ แถวบรเิ วณนน้ั กไ็ มเ่ หน็ มนั วา่ งไปหมด เพราะอำ� นาจแหง่ ความวา่ ง
ภายในสมาธนิ นั้ มนั ยงั ไมจ่ างไป เนอ่ื งจากตอนนน้ั จติ เรายงั ไมถ่ งึ ขนั้ วา่ งตามภมู จิ ติ วา่ งนนี่ ะ คำ� วา่ จติ วา่ งนนั้
มนั มาวา่ งตอนเราพจิ ารณาขนั้ ปญั ญาแลว้ ตา่ งหาก คนื นน้ั เกดิ อศั จรรยใ์ จอยา่ งบอกไมถ่ กู ศพั ทท์ างโลกกว็ า่ ครม้ึ
อม่ิ เอบิ อยา่ งละเอยี ดสขุ มุ พดู ไมอ่ อกบอกไมถ่ กู ตามความจรงิ ทเี่ ปน็ นน่ั แลเหน็ รา่ งกายเหน็ ชดั จรงิ ๆ ไมม่ สี งสยั
ไดเ้ หน็ กายประจกั ษจ์ ากการภาวนาคนื นน้ั แหละ วนั นอกนน้ั มากไ็ มไ่ ดเ้ ปน็ อยา่ งนน้ั อกี เหน็ กเ็ หมอื นกนั แตม่ นั
เปลย่ี นสภาพการเหน็ ไปเรอ่ื ยๆ แตเ่ รากไ็ มไ่ ดอ้ าลยั เสยี ดายวา่ อยากใหม้ นั เปน็ อยา่ งนน้ั อยา่ งนี้ มนั เปน็ ยงั ไง
ก็ให้เหน็ ใหเ้ ป็นไปตามเรื่อง พจิ ารณาในวงปจั จุบนั ไปเรื่อยๆ ความเหน็ ก็เหน็ ไปเร่อื ยๆ จนกระท่งั กายหมด
ความหมาย หมดความจำ� เปน็ เมอ่ื จติ รเู้ ทา่ ทนั หมดแลว้ และกลายเปน็ อากาศธาตุ วา่ งเปลา่ ไปหมด จติ กว็ า่ ง
จะว่าไง มันรู้เท่ากายด้วยและก็ว่างไปด้วย การพิจารณาเราไม่สงสัยเพราะเป็นกับเจ้าของเองอย่าง
ชดั เจน…”
(เข้าสแู่ ดนนพิ พาน หนา้ ๔๓–๔๕)
181
ขดุ คยุ้ กเิ ลส : พจิ ารณาอสภุ ะ
“…จติ ในขน้ั สมาธหิ รอื จติ ธรรมดายอ่ มจะมคี วามรกั ชอบเปน็ พน้ื ฐานอยภู่ ายในจติ ใจในอารมณท์ เ่ี ปน็
วสิ ภาค เฉพาะอยา่ งยง่ิ กร็ ปู ขนั ธ์ จงึ ตอ้ งไดพ้ จิ ารณารปู ขนั ธอ์ นั เปน็ สงิ่ สำ� คญั ใหเ้ ปน็ คปู่ รบั กนั กบั ความรกั สวย
รกั งาม…”
(เข้าสู่แดนอวกาศของจิตของธรรม หน้า ๔๖๑)
“…อสภุ ะอสภุ งั ปฏกิ ลู โสโครกนเ้ี ปน็ ยาระงบั ดบั ราคะตณั หา ความฟงุ้ เฟอ้ เหอ่ เหมิ ความฟงุ้ ซา่ นรำ� คาญ
เกยี่ วกบั โลกสงสารไดเ้ ปน็ อยา่ งดี ยาขนานนเี้ หมาะสมกบั โรคประเภททม่ี นั หยาบโลน ชอบวง่ิ เตน้ เผน่ กระโดด
เขา้ บา้ นเขา้ เมอื ง เขา้ รปู นนั้ เขา้ เสยี งนี้ เขา้ สถานทนี่ นั่ สถานทนี่ อี่ ยไู่ มห่ ยดุ ไมถ่ อย ยงิ่ กวา่ สนุ ขั คะนองในฤดหู มา
เปน็ บา้ เพราะความเหน็ วา่ เปน็ ของสวยของงาม เหน็ วา่ เปน็ ของทนี่ า่ รนื่ เรงิ บนั เทงิ เหน็ วา่ เปน็ สง่ิ ทน่ี า่ ชมชอบ
น่ารักใคร่ชอบใจน่าเพลิดเพลิน ราวกับจะไม่มีป่าช้าอยู่ในสิ่งนั้นๆ ในสถานท่ีน้ันๆ และกับตัวเองเลย
เพราะฉะน้นั จงึ ต้องเหยียบเบรกห้ามล้อและยอ้ นจติ เข้ามาพจิ ารณาอสภุ ะอสภุ งั ในกายเรากายเขาเพอื่ แก้
โรครา้ ยชนิดน้ี
การพจิ ารณาอสภุ ะคอื ความไมส่ วยงามภายในรา่ งกายเราหรอื รา่ งกายเขาเปน็ สำ� คญั มาก ใหเ้ หน็ เปน็
สง่ิ ทนี่ า่ เบอ่ื หนา่ ยคลายความกำ� หนดั ยนิ ดคี วามรกั ใครท่ งั้ หลาย นนั้ เปน็ ความถกู ตอ้ งสำ� หรบั แกร้ าคะตณั หา
เป็นความเหมาะสมส�ำหรับผู้จะบรรเทาและแก้กิเลสประเภทท�ำคนให้เป็นบ้าสดๆ ร้อนๆ ไปโดยล�ำดับ
ย่อมพิจารณาได้ทั้งขา้ งในขา้ งนอกไม่ขัดกัน…”
(เขา้ ส่แู ดนอวกาศของจติ ของธรรม หน้า ๓๐๙–๓๑๐)
“…พระพทุ ธเจา้ จงึ สอนใหม้ ปี รยิ ตั ิ คอื แบบแปลนแผนผงั เอา้ จำ� ใหแ้ มน่ ยำ� วธิ กี ารทา่ นสอนวา่ อยา่ งไร
จำ� วธิ กี ารเอาไว้ ปฏบิ ตั ดิ ำ� เนนิ ตามวธิ กี ารนนั้ อยา่ โยก อยา่ คลอน อยา่ เอนอยา่ เอยี ง อยา่ ใหส้ งิ่ หนงึ่ สง่ิ ใด
ซงึ่ เปน็ ของจอมปลอมเขา้ มาแทรกแซงจติ ใจ ดงั ทกี่ ลา่ วเมอ่ื สกั ครนู่ ว้ี า่ โอวาทของกเิ ลสมนั แทรกเรว็ เปน็ กบั
ตายใหม้ อบไวก้ บั สวากขาตธรรมทที่ า่ นสอนไวน้ นั้ ดำ� เนนิ ไป ดงั ทที่ า่ นสอนเบอื้ งตน้ วา่ เกสา โลมา นขา ทนตฺ า
ตโจ นี้ธรรมขั้นเอกในการที่จะบุกเบิกเพิกถอนส่ิงจอมปลอมทั้งหลายซ่ึงปกคลุมหุ้มห่ออยู่ภายในอาการ
ทง้ั หา้ และอวยั วะทงั้ หมดนไี้ ดเ้ ปน็ อยา่ งดแี ละดเี ยย่ี ม นใี่ หจ้ ำ� ตรงนเี้ อาไว้ แลว้ พจิ ารณาตามหลกั ทพ่ี ระพทุ ธเจา้
ทรงสอนอันเปน็ หลักความจริง
กเิ ลสมนั ปกั เสยี บ มนั เสกสรรปน้ั ยอเอาไวฝ้ งั ใจเราจนเชอ่ื มนั อยา่ งตดิ ใจนน้ั กค็ อื วา่ สงิ่ เหลา่ นม้ี นั สวย
มนั งามไปทงั้ นน้ั มนั หาอนั ไหนงาม เอาหลกั ความจรงิ ไปจบั ซิ ระหวา่ งกเิ ลสกบั ธรรมจะรกู้ นั อยา่ งชดั ๆ เกสา
ผมแตล่ ะเสน้ ๆ นน้ั หรอื งาม แมแ้ ตเ่ ดก็ กร็ ู้ ผมเทา่ นนั้ เอาอะไรมางาม ทเี่ กดิ ทอ่ี ยขู่ องผมนน้ั งามทไี่ หน กเ็ กดิ
182
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดป่าบ้านตาด จ.อุดรธานี
จากเนอ้ื จากหนงั จากบพุ โพโลหติ ซงึ่ คลกุ เคลา้ กนั อยใู่ นเนอ้ื ในหนงั นน้ั ผมกเ็ กดิ ขน้ึ จากทน่ี น่ั ขนกเ็ กดิ จากทนี่ น่ั
เลบ็ กเ็ กดิ ขน้ึ จากส่ิงสกปรกโสมม แล้วจะเอาความสะอาด ความสวยงาม ความจรี งั ถาวร ความยง่ั ยืน
ความไมล่ ้มไม่ตาย ไมพ่ ลดั ไม่พรากไม่จาก ไม่เปน็ อนิจฺจํ ทุกขฺ ํ อนตตฺ า ไปไดอ้ ย่างไร
นล่ี ะการปฏบิ ตั ติ ามหลกั ธรรมของพระพทุ ธเจา้ ทว่ี า่ สวากขาตธรรม กำ� หนดไวใ้ หด้ ใี หแ้ มน่ ยำ� เดนิ ตามนี้
พจิ ารณาแลว้ พจิ ารณาเลา่ ซำ�้ ๆ ซากๆ อยา่ กำ� หนดสถานที่ กาลเวลำ�่ เวลา ตลอดถงึ เทย่ี ว กเ่ี ทยี่ วกต่ี ลบทบทวน
ไมต่ ้อง พจิ ารณาลงไป เอานเี้ ปน็ ทท่ี ำ� งาน ท�ำอยู่ท่นี ีไ่ มไ่ ปท�ำทไี่ หน แม้จะไปเรอื่ งอื่นก็ใหท้ ำ� แบบเดยี วกนั น้ี
เกสา โลมา นขา ทนตฺ า งามที่ตรงไหน ค�ำวา่ งามนน้ั ได้มาจากไหน มแี ต่ลมๆ แลง้ ๆ ไม่มคี วามจริง ถา้ ว่า
ไมง่ ามแลว้ เตม็ ตวั นน่ั เหน็ กนั อยา่ งชดั เจน ตโจ หนงั ผวิ บางๆ ทหี่ มุ้ หอ่ หลอกบรุ ษุ ตาฟางไวท้ ง้ั นน้ั อยา่ งพวก
เราๆ ทา่ นๆ เชอ่ื กนั อยา่ งจม ความจรงิ แลว้ ไมม่ อี ะไร แมแ้ ตผ่ วิ หนงั นน้ั กเ็ ตม็ ไปดว้ ยข้ี ขเี้ หงอ่ื ขไ้ี คลเตม็ ไปหมด
เยม้ิ ออกมาจากภายในซง่ึ เปน็ กองแหง่ ความปฏกิ ลู โสโครกซมึ ซาบออกมา รว่ั ไหลออกมา ตอ้ งชะตอ้ งลา้ ง
ไมช่ ะไมล่ า้ งไมไ่ ด้ สง่ กลนิ่ ฟงุ้ เขา้ มาหาตวั เองนลี้ ะกอ่ นอน่ื ถา้ ตงั้ ใจจะดคู วามจรงิ มนั กเ็ หน็ รทู้ ง้ั กลน่ิ เหน็ ทงั้
ตวั จรงิ ของมนั ซาบซง้ึ ดว้ ยปญั ญาทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ งตามความจรงิ ของมนั ทป่ี ระกาศหรอื แสดงออกมาใหเ้ หน็
ชัดเจนอยู่ตลอดเวลา น่ลี ะการปฏบิ ัต…ิ ”
(แสวงโลก แสวงธรรม หน้า ๒๓๒–๒๓๓)
“…นเี่ ราพดู ถงึ เรอ่ื งปรยิ ตั ิ พอไดเ้ รยี นแลว้ แยกมาเปน็ ภาคปฏบิ ตั ิ ไมเ่ พยี งแต่ ตโจ เทา่ นนั้ เมอื่ เขา้ ไป
ถึงน้แี ล้ว อวัยวะนอ้ ยใหญใ่ นสกลกายนีม้ ันจะตลอดท่ัวถงึ ไปหมด เปน็ สภาพเหมือนกัน ถา้ วา่ อนิจจฺ ํ ทกุ ขฺ ํ
อนตตฺ า เตม็ หมดตวั นี้ ถา้ วา่ อสภุ ะอสภุ งั ตรงไหนมนั สะอาดพอทจี่ ะไวว้ างใจไดม้ ไี หม มนั ไมม่ ี เตม็ หมดตวั
แตก่ ิเลสมนั บอกวา่ ดี วา่ สวยวา่ งาม มันเอาลมๆ แล้งๆ มาหลอกเราก็เชื่อมนั มันไมม่ คี วามจริงอะไรเลย
เรายงั เชอ่ื มนั จนกระทงั่ ปา่ นนี้ เอาธรรมพระพทุ ธเจา้ จบั เขา้ ไปซิ จบั เขา้ ไป จบั เขา้ ไปตรงไหนไมห่ ยดุ ไมถ่ อย
แลว้ กพ็ งั ๆ เมอ่ื ความจอมปลอมนน้ั พงั แลว้ อยสู่ บายเพราะมแี ตค่ วามจรงิ ลว้ นๆ อยดู่ ว้ ยกนั สบายไปหมด…”
(แสวงโลก แสวงธรรม หนา้ ๒๒๑–๒๒๒)
“…รปู กม็ อี ยตู่ ามสภาพของมนั กร็ อู้ ยแู่ ลว้ วา่ รปู นคี้ อื ธาตุ ๔ แนะ่ ดนิ นำ้� เปน็ สำ� คญั ทเ่ี ดน่ เพราะเปน็
ธาตทุ ห่ี ยาบ กอ้ นรา่ งกายของเรานมี้ นั กก็ อ้ นดนิ เหนยี วนนั่ เอง ฉาบทาดว้ ยนำ�้ ชนื้ ๆ แฉะๆ อยใู่ นตวั ของเรา
ไมผ่ ดิ อะไรกบั ขต้ี มขโี้ คลนทเี่ ปยี กแฉะและขน้ ๆ อะไรเลยแหละ ความรอ้ นเรากเ็ หน็ อยแู่ ลว้ ไฟ ตน่ื มนั อะไร
ไฟในรา่ งกายนกี้ เ็ ปน็ อนั เดยี วกนั ลม กล็ มหายใจ หายใจเขา้ หายใจออก ตน่ื อะไรลม ลมนนั้ หรอื เปน็ คน ลมทว่ั โลก
ทวั่ ดนิ แดนไมเ่ หน็ เปน็ คน ทำ� ไมลมในจมกู เปน็ คนได้ ถา้ ไมถ่ กู หลอกเอาเสยี อยา่ งเปอ่ื ย นน่ั ถามตวั เองบา้ งซิ
กิเลสอยู่กับตัวเองต้องถามตัวเอง สติปัญญาซึ่งเป็นเร่ืองของอรรถของธรรมอยู่กับตัวเองค้นขึ้นมาใช้
ค้นข้ึนมา ทำ� ลายมนั ส่งิ จอมปลอมท้งั หลายเหลา่ น้ี
183
ดูให้เห็นชดั ธาตุ ๔ ดนิ น้�ำ ลม ไฟ มีเท่านนั้ มีความวิเศษวโิ สอะไร ดนิ นำ้� ลม ไฟ เหยียบยำ่� ไปมา
กม็ แี ตด่ นิ แตน่ �้ำ แต่ลม แต่ไฟ ทงั้ นนั้ อย่ใู นตวั ของเราน้ีก็ตั้งแต่วันเกดิ มาจนกระทง่ั เด๋ียวนี้ มนั ให้ความ
วิเศษวโิ สอะไรต่อเราบ้าง อนั ดิน น้�ำ ลม ไฟ นี้ ท�ำไมจึงไปเสกสรรป้ันยอเอานกั หนา เสกสรรเท่าไรยิ่งพนั
เข้าไปๆ เหมือนลิงทอดแหนี่ เอา้ คลี่คลายออกดว้ ยสตปิ ญั ญามีเท่าไร ธรรมของพระพทุ ธเจา้ เปน็ ธรรมะ
ท่เี ปดิ เผย เป็นธรรมะทเ่ี ปน็ ความจรงิ องอาจกล้าหาญมาก นำ� มาใชแ้ กก้ ิเลสใหห้ มอบราบไปหมด ไม่ให้
มันเหลอื สิ่งจอมปลอมท้งั หลายหมดไปแล้ว ยงั เหลอื แต่ความจริงล้วนๆ อยู่แสนสบาย ไมม่ ีอะไรมากวน
ใจแหละ ทเี่ รยี กวา่ ขนั ธล์ ว้ นๆ คืออย่างน้ีแหละ มแี ตข่ นั ธ์ รูปขนั ธก์ ็เปน็ ขันธล์ ว้ นๆ เสีย ไมม่ กี เิ ลสตวั ใด
เข้าไปแทรก ถึงจะมกี �ำลงั วังชากเ็ ปน็ ก�ำลังวังชาของธาตขุ องขันธ์ ไมใ่ ชเ่ ปน็ กำ� ลงั วงั ชาของอ�ำนาจกเิ ลส
ราคะตัณหาอะไร…”
(แสวงโลก แสวงธรรม หน้า ๒๒๒–๒๒๓)
“…ราคะตณั หาเปน็ เครอ่ื งเขยา่ กอ่ กวนใหด้ น้ิ รนกวดั แกวง่ ดนิ้ รนกระวนกระวาย นนั่ ละตวั มนั ดน้ิ ทสี่ ดุ
คอื ตวั น้ี เมอื่ ฆา่ สาเหตตุ วั พาใหด้ น้ิ เสยี แลว้ อะไรจะมาดนิ้ คนดน้ิ ตาย มคี วามสขุ ไหม คนไมด่ นิ้ ตา่ งหากมคี วามสขุ
นตี้ ณั หาราคะพาดน้ิ ลม้ ดน้ิ ตายอยทู่ งั้ วนั ทง้ั คนื ยนื เดนิ นงั่ นอน ทกุ เพศทกุ วยั มนั มคี วามสขุ เหรอ ความไมด่ นิ้
ต่างหาก ความสลดั ปดั ทิ้งสง่ิ ที่พาใหด้ ิน้ ทั้งหลายนอี้ อกเสยี จากใจ ใจไม่ดดี ใจไม่ดนิ้ ใจอยดู่ ว้ ยความสงบ
รม่ เยน็ ตา่ งหาก เปน็ ใจทท่ี รงความสขุ ไว้ เปน็ ผหู้ าความสขุ ได้ นลี่ ะปรารถนาสงิ่ นเ้ี จอ เพราะเปน็ ความจรงิ
ถ้าเป็นความจอมปลอม ปรารถนาเท่าไรกไ็ ม่เจอ ท่านจึงว่าเปน็ ทุกข์ๆ เรื่อย ยมปฺ ิจฉฺ ํ น ลภติ ตมฺปิ ทุกฺขํ
ทุกขฺ ํ เร่อื ย ไม่มคี �ำวา่ สุขํๆ…”
(แสวงโลก แสวงธรรม หนา้ ๒๒๔)
และอกี ตอนหนึ่งทา่ นเทศนว์ า่
“…ปญั ญานมี้ หี ลายขนั้ ตง้ั แตข่ นั้ อสภุ ะอสภุ งั ไปโดยลำ� ดบั จนกระทงั่ ถงึ อนจิ จฺ ํ ทกุ ขฺ ํ อนตตฺ า ทงั้ สว่ น
หยาบสว่ นกลางสว่ นละเอยี ด ปญั ญาจะเดนิ ตลอดทวั่ ถงึ ไปหมด เชน่ ขนั ธห์ ยาบ ปญั ญากจ็ ะพจิ ารณาทาง
ดา้ นอสภุ ะเปน็ สว่ นมาก ขนั ธห์ ยาบคอื อะไร รปู ขนั ธท์ เ่ี หน็ วา่ เปน็ ของสวยงามนา่ รกั ใครช่ อบใจนา่ กำ� หนดั ยนิ ดี
นเ่ี ป็นความสำ� คัญของกเิ ลสท่เี ส้ียมสอนมาแต่กาลไหนๆ ทำ� สตั ว์โลกให้ตืน่ ให้หลงอยู่ไมม่ ีวนั อม่ิ พอ ไม่มีวนั
เหน็ โทษของมัน ปญั ญาจึงตอ้ งสอดแทรกเข้าไปตรงน้นั แกค้ วามทวี่ ่าสวยงาม มนั สวยงามยงั ไง ดูให้เหน็
หาความสวยงามใหเ้ ห็น ถา้ มีจริงๆ มันจะเหน็ มนั จะพบในสง่ิ น้นั
แตเ่ วลาพจิ ารณาเขา้ ไปทไี่ หนๆ ทว่ี า่ สวยงาม ไมม่ ปี รากฏ มแี ตอ่ สภุ ะอสภุ งั เตม็ เนอื้ เตม็ ตวั ทำ� ไมจะทน
ตอ่ ความจรงิ ได้ ตอ้ งยอมรบั วา่ หาความสวยงามไมม่ ีในสกลกายนี้ มแี ตค่ วามอสุภะอสภุ งั เต็มเนือ้ เต็มตวั
ของเรา ทง้ั เป็นทัง้ ตายเป็นอสภุ ะอย่ดู ้วยกนั ทง้ั นน้ั นีค่ ือหลักของปญั ญา พิจารณาคลค่ี ลายในขัน้ หยาบ
คอื รปู ขนั ธ์ สว่ นมากพจิ ารณาเรอื่ งอสภุ ะอสภุ งั จากนน้ั กแ็ ปรสภาพลงไปเปน็ อนจิ จฺ ํ ทกุ ขฺ ํ เปน็ ยงั ไง บบี บงั คบั
184
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ปา่ บ้านตาด จ.อดุ รธานี
ขนาดไหน ดเู อากร็ ู้ อนตตฺ า เปน็ สาระสำ� คญั ควรจะถอื วา่ เปน็ เราเปน็ ของเราไดท้ ไี่ หน ทง้ั รปู กายของเรานี่
ทง้ั เวทนา ทงั้ สัญญา ทั้งสงั ขาร ทงั้ วิญญาณ อาการเหล่านี้
เมอ่ื เลอ่ื นจากรปู ขนั ธน์ ไ้ี ปแลว้ มกั จะพจิ ารณาเปน็ ไตรลกั ษณ์ ไมย่ อ้ นหรอื ไมพ่ จิ ารณาเปน็ อสภุ ะ เพราะ
สงิ่ เหลา่ นน้ั ไมเ่ กย่ี วกบั เรอ่ื งสภุ ะ อสภุ ะ ซงึ่ มเี ฉพาะเรอ่ื งของกายนเี้ ทา่ นน้ั ทสี่ ำ� คญั มน่ั หมายไปตา่ งๆ จงึ ตอ้ ง
แกค้ วามสำ� คญั มน่ั หมายวา่ เปน็ ของสวยของงามนน้ั ดว้ ยการพจิ ารณาอสภุ ะอสภุ งั พอขน้ั นสี้ มบรู ณภ์ ายใน
จิตใจ คือประจักษ์กับปัญญาอย่างชัดเจนแล้ว ย่อมปล่อยวางทั้งสุภะคือความสำ� คัญว่าสวยว่างามด้วย
ทง้ั อสภุ ะทสี่ ำ� คญั วา่ ไมส่ วยไมง่ ามดว้ ย ไมส่ นใจไมย่ ดึ ในเงอื่ นใดเงอื่ นหนงึ่ พอตวั ในการพจิ ารณาแลว้ ผา่ นไป
ในทา่ มกลางแหง่ ความพอดขี องตวั เอง นน่ั ทา่ นเรยี กวา่ ปญั ญา ผา่ นไปนน้ั แลว้ ไปพจิ ารณาอะไร กเ็ วทนา
สญั ญา สงั ขาร วญิ ญาณ นนั่ ขนั ธล์ ะเอยี ด คอื เวทนาขนั ธ์ สญั ญาขนั ธ์ สงั ขารขนั ธ์ วญิ ญาณขนั ธ์ เรยี กวา่
นามขันธ์
นามขนั ธน์ พ่ี จิ ารณาดว้ ยไตรลกั ษณ์ คอื อนจิ จฺ ํ กต็ าม ทกุ ขฺ ํ กต็ าม อนตตฺ า กต็ าม ขอใหม้ คี วามถนดั
ชดั ภายในจติ ใจ ถนดั ใจ แนใ่ จ ในอาการใด ชอบใน อนจิ จฺ ํ กด็ ี ใน ทกุ ขฺ ํ กด็ ี ใน อนตตฺ า กด็ ี พจิ ารณาอนั นน้ั
สว่ นใดสว่ นหนงึ่ ได้ หากวงิ่ ถงึ กนั หมดเพราะธรรมเหลา่ นเี้ กย่ี วโยงกนั นเี่ รยี กวา่ ปญั ญา หยงั่ ทราบตามความ
เปน็ จรงิ ในสง่ิ ทงั้ หลายเหลา่ น้ี แลว้ ยอ่ มปลอ่ ยวางเชน่ เดยี วกนั กบั รปู คอื รปู กายของเราน้ี แลว้ กเ็ วทนา สญั ญา
สงั ขาร วญิ ญาณ ทงั้ หา้ นเี้ ปน็ อาการอนั หนง่ึ ของจติ เทา่ นนั้ ไมใ่ ชจ่ ติ นกั ภาวนาจะทราบเองโดยไมต่ อ้ งสงสยั
ยง่ิ ถงึ ขน้ั พจิ ารณาทางดา้ นปญั ญาดว้ ยแลว้ ทราบไดอ้ ยา่ งชดั เจน วา่ รปู นคี้ อื อะไร ไมส่ งสยั เวทนา สญั ญา
สงั ขาร วญิ ญาณ แตล่ ะอยา่ งๆ เปน็ ธรรมชาตขิ องมนั เปน็ อาการของจติ แตล่ ะอยา่ งๆ เทา่ นน้ั หาความเปน็ จติ
มที ไี่ หนไม่ นที่ ราบไดอ้ ยา่ งชดั เจนและปลอ่ ยวางไดต้ ามเปน็ จรงิ ลงไดต้ ามเปน็ จรงิ ของมนั นแ่ี หละหลกั ของ
การพิจารณาทางด้านปญั ญา ทา่ นเรียกว่าภาคปฏบิ ัติ รตู้ ้องรู้อยา่ งน้ี จงึ รจู้ ริงเห็นจริง รู้อยา่ งนีพ้ ิจารณา
อย่างนี้ เรยี กวา่ พิจารณาอรยิ สัจ
การทกี่ ลา่ วมาทง้ั หมดนเ้ี ปน็ อะไร เปน็ การพจิ ารณาอรยิ สจั ทง้ั นน้ั อสภุ ะอสภุ งั คอื อะไร สมทุ ยั มนั วา่
สวยวา่ งาม นน่ั อสภุ ะ ความไมส่ วยไมง่ ามคอื มรรคนนั่ สบั กนั เขา้ ไป ฟนั กนั เขา้ ไป เอาใหแ้ หลกแตกกระจาย
ลงไป หาความสวยงามกไ็ มไ่ ด้ หาความไมส่ วยไมง่ ามกไ็ มไ่ ด้ มนั เปน็ สภาพแหง่ ธาตอุ นั หนง่ึ หรอื ดนิ นำ้� ลมไฟ
เทา่ น้นั หาความสวยท่ไี หนได้ในดนิ ในน้�ำในลมในไฟ นจ่ี งึ เรียกว่าอริยสจั นล่ี ะการพิจารณา
ตะกไี้ ดพ้ ดู แลว้ วา่ หลกั พทุ ธศาสนาคอื หลกั อรยิ สจั เปน็ เครอ่ื งยนื ยนั การพจิ ารณากต็ อ้ งพจิ ารณาตาม
หลักอริยสัจน้ีให้เห็นตามความเป็นจริง ในรูปก็พิจารณาอย่างนี้ น่ีก็เรียกว่าพิจารณาอริยสัจเหมือนกัน
อันหนึ่ง และเวทนา สญั ญา สงั ขาร วิญญาณ อนจิ จฺ ํ ทุกขฺ ํ อนตตฺ า ไมเ่ ป็นอริยสัจแลว้ จะเปน็ อะไรไป
พจิ ารณาใหเ้ หน็ ชดั ตามความเปน็ จรงิ และถอนตวั ออกมาจากนน้ั เรยี กวา่ ปลอ่ ยวางลงตามสภาพแหง่ ความ
เป็นจรงิ ของมนั เมอ่ื ปล่อยวางลงไปแล้ว จิตก็เด่นละซ…ิ ”
(รากแก้วของศาสนา หนา้ ๓๒๕–๓๒๗)
185
ผลจากการพิจารณาอสภุ ะ
“…ตอนอสุภะนี่ส�ำคัญอยู่มากนะ ส�ำคัญมากจริงๆ พิจารณาอสุภะน่ีมันคล่องแคล่วแกล้วกล้า
มองดอู ะไรทะลไุ ปหมด ไมว่ า่ จะหญงิ จะชาย จะหนมุ่ จะสาวขนาดไหน เอา้ พดู ใหเ้ ตม็ ตามความจรงิ ทจ่ี ติ มนั
กลา้ หาญนะ่ (ตอ้ งขออภยั ดว้ ยถา้ พดู ตามความจรงิ นม้ี นั เกดิ ผดิ ไป และขออภยั ทกุ ๆ เพศดว้ ยทเ่ี กย่ี วโยงกนั )
ไมต่ อ้ งใหม้ ผี หู้ ญงิ เฒา่ ๆ แกๆ่ ละ ใหม้ แี ตห่ ญงิ สาวๆ เตม็ อยใู่ นชมุ นมุ นนั้ นะ่ เราสามารถจะเดนิ บกุ เขา้ ไปในทน่ี น่ั
ได้โดยไมใ่ หม้ รี าคะตณั หาอันใดแสดงขึน้ มาได้เลย นน่ั ความอาจหาญของจติ เพราะอสุภะ
มองดคู นมแี ตห่ นงั หอ่ กระดกู มแี ตเ่ นอื้ แตห่ นงั แดงโรไ่ ปหมด มนั เหน็ ความสวยความงามทไี่ หน เพราะ
อำ� นาจของอสภุ ะมนั แรง มองดรู ปู ไหนมนั กเ็ ปน็ แบบนนั้ หมด แลว้ มนั จะเอาความสวยงามมาจากไหนพอให้
กำ� หนดั ยนิ ดี เพราะฉะนน้ั มนั จงึ กลา้ เดนิ บกุ เอา้ ผหู้ ญงิ สาวๆ สวยๆ นนั้ แหละ (ตอ้ งขออภยั ไปเรอ่ื ยๆ จนเรอ่ื ง
บ้าของป่าจะยุตลิ ง) บุกไปไดอ้ ยา่ งสบายเลยถึงคราวมันกลา้ เพราะเช่อื กำ� ลงั ของตวั เอง แต่ความกล้าน้ี
กไ็ ม่ถกู กบั จุดทจี่ ติ อ่ิมตวั ในข้ันกามราคะ จึงได้ต�ำหนิตวั เองเม่อื จติ ผ่านไปแลว้ ความกล้านีม้ ันกบ็ ้าอนั หนึ่ง
เหมอื นกนั แตต่ อนทด่ี ำ� เนนิ กเ็ รยี กวา่ ถกู ในการดำ� เนนิ เพราะตอ้ งดำ� เนนิ อยา่ งนนั้ เหมอื นการตำ� หนอิ าหาร
ในเวลาอ่ิมแล้วน่นั แล จะผิดหรือถกู ก็เข้าในทำ� นองนี้
การพจิ ารณาอสภุ ะอสภุ งั พจิ ารณาไปจนกระทงั่ วา่ ราคะนไี้ มป่ รากฏเลย คอ่ ยหมดไปๆ และหมดไป
เอาเฉยๆ ไมไ่ ดบ้ อกเหตบุ อกผล บอกกาลบอกเวลา บอกสถานท่ี บอกความแนใ่ จเลยวา่ ราคะความกำ� หนดั
ยินดีในรปู หญงิ รูปชายนี้ได้หมดไปแล้วตงั้ แต่ขณะน้นั เวลานั้นสถานทน่ี น้ั ไม่บอก จงึ ต้องมาวนิ จิ ฉัยกนั อีก
ความหมดไปๆ เฉยๆ น้ี ไมเ่ อา คอื จติ มนั ไมย่ อมรบั ถา้ หมดตรงไหนกต็ อ้ งบอกวา่ หมด ใหร้ ชู้ ดั วา่ หมดเพราะ
เหตุน้ัน หมดในขณะน้นั หมดในสถานทีน่ ้นั ต้องบอกเป็นขณะให้รูซ้ ิ ฉะนั้นจติ ต้องย้อนกลบั มาพิจารณา
หาอบุ ายวธิ ตี า่ งๆ เพอ่ื แกไ้ ขกนั อกี เมอื่ หมดจรงิ ๆ มนั ทำ� ไมไมป่ รากฏชดั วา่ หมดไปในขณะนน้ั ขณะนนี้ ะ พอมอง
เหน็ รปู มนั ทะลไุ ปเลย เปน็ เนอื้ เปน็ กระดกู ไปหมด ในรา่ งกายนน่ั ไมเ่ ปน็ หญงิ สวยหญงิ งาม คนสวยคนงามเลย
เพราะอำ� นาจของอสภุ ะมกี ำ� ลงั แรง เหน็ เปน็ กองกระดกู ไปหมด มนั จะเอาอะไรไปกำ� หนดั ยนิ ดเี ลา่ ในเวลา
จติ เปน็ เช่นนั้น
ทนี ก้ี ห็ าอบุ ายพลกิ ใหมว่ า่ ราคะนม้ี นั สน้ิ ไปจนไมม่ อี ะไรเหลอื นน้ั มนั สนิ้ ในขณะใด ดว้ ยอบุ ายใด ทำ� ไม
ไมแ่ สดงบอกใหช้ ดั เจน จงึ พจิ ารณาพลกิ ใหม่ คราวนเี้ อาสภุ ะเขา้ มาบงั คบั พลกิ อนั ทว่ี า่ อสภุ ะทม่ี แี ตร่ า่ งกระดกู
นัน้ ออก เอาหนังหมุ้ หอ่ ให้สวยให้งาม นเ่ี ราบังคบั นะ ไม่ง้ันมนั ทะลุไปทางอสภุ ะทนั ทเี พราะมันช�ำนาญนี่
จงึ บงั คบั ใหห้ นงั หมุ้ กระดกู ใหส้ วยใหง้ าม แลว้ นำ� เขา้ มาตดิ แนบกบั ตวั เอง นวี่ ธิ กี ารพจิ ารณาของเรา เดนิ จงกรม
กใ็ หค้ วามสวยความงามรปู อนั นน้ั นะ่ ตดิ แนบกบั ตวั ตดิ กบั ตวั ไปมาอยอู่ ยา่ งนน้ั เอา้ มนั จะกนิ เวลานานสกั เทา่ ไร
หากยังมีอยูม่ นั จะต้องแสดงข้ึนมา หากไม่มกี ใ็ หร้ ้วู ่าไมม่ ี
186
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ปา่ บา้ นตาด จ.อุดรธานี
เอาวธิ กี ารนมี้ าปฏบิ ตั ไิ ด้ ๔ วนั เตม็ ๆ ทมี่ นั ไมแ่ สดงความกำ� หนดั ยนิ ดขี นึ้ มาเลย ทงั้ ๆ ทรี่ ปู นส้ี วยงาม
ทสี่ ดุ มนั กไ็ มแ่ สดง มนั คอยแตจ่ ะหยง่ั เขา้ หนงั หอ่ กระดกู แตเ่ ราบงั คบั ไวใ้ หจ้ ติ อยทู่ ผี่ วิ หนงั น่ี พอถงึ คนื ท่ี ๔
นำ�้ ตารว่ งออกมา บอกวา่ ยอมแลว้ ไมเ่ อา คอื มนั ไมย่ นิ ดนี ะ มนั บอกวา่ ยอมแลว้ ดา้ นทดสอบกว็ า่ ยอมอะไร
ถา้ ยอมวา่ สน้ิ กใ็ หร้ วู้ า่ สน้ิ ซิ ยอมอยา่ งนไี้ มเ่ อา ยอมชนดิ นย้ี อมมเี ลห่ เ์ หลยี่ มเราไมเ่ อา กำ� หนดไปกำ� หนดทกุ แง่
ทกุ มมุ นะ แงไ่ หนมมุ ใดทม่ี นั จะเกดิ ความกำ� หนดั ยนิ ดี เพอ่ื จะรวู้ า่ ความกำ� หนดั ยนิ ดนี มี้ นั จะขน้ึ ขณะใด เราจะ
จบั เอาตวั แสดงออกมานนั้ เปน็ เครอ่ื งพจิ ารณาถอดถอนตอ่ ไป พอดกึ เขา้ ไปๆ กำ� หนดเขา้ ไปๆ แตไ่ มก่ ำ� หนด
พจิ ารณาอสภุ ะตอนนน้ั พจิ ารณาแตส่ ภุ ะอยา่ งเดยี วเทา่ นน้ั ๔ วนั เตม็ ๆ เพราะจะหาอบุ ายทดสอบหาความจรงิ
มันให้ได้
พอสัก ๓-๔ ทมุ่ ล่วงไปแล้ว ในคืนท่ี ๔ มนั กม็ ีลักษณะยุบยบั เป็นลกั ษณะเหมอื นจะกำ� หนัดในรูป
สวยๆ งามๆ ทเ่ี รากำ� หนดตดิ แนบกบั ตวั เปน็ ประจำ� ในระยะนน้ั มนั มลี กั ษณะยบุ ยบั ชอบกล สตทิ นั นะเพราะ
สตมิ อี ยตู่ ลอดเวลาน่ี พอมอี าการยบุ ยบั กก็ ำ� หนดเสรมิ ขน้ึ เรอ่ื ยๆ นนั่ มนั มลี กั ษณะยบุ ยบั เหน็ ไหม จบั เจา้ ตวั โจร
หลบซอ่ นไดแ้ ลว้ ทนี่ ่ี นน่ั เหน็ ไหม มนั สน้ิ ยงั ไง ถา้ สนิ้ ทำ� ไมจงึ ตอ้ งเปน็ อยา่ งนี้ กำ� หนดขนึ้ ๆ คอื คำ� วา่ ยบุ ยบั นนั้
เปน็ แตเ่ พยี งอาการของจติ แสดงเพยี งเลก็ นอ้ ยเทา่ นน้ั ไมไ่ ดท้ ำ� อวยั วะใหไ้ หวนะ มนั เปน็ อยภู่ ายในจติ พอเสรมิ
เข้าๆ มันก็แสดงอาการยบุ ยบั ๆ ให้เปน็ ทแี่ น่ใจวา่ เออ้ นีม่ ันยังไมห่ มด เมอื่ ยงั ไม่หมดจะปฏบิ ัตยิ ังไง
ทนี่ ต่ี อ้ งปฏบิ ตั ดิ ว้ ยอบุ ายใหมโ่ ดยวธิ สี บั เปลยี่ นกนั ทง้ั นเี้ พราะทางไมเ่ คยเดนิ สงิ่ ไมเ่ คยรู้ จงึ ลำ� บากตอ่
การปฏบิ ตั อิ ยมู่ าก พอเรากำ� หนดไปทางอสภุ ะนี้ สภุ ะมนั ดบั พรบึ เดยี วนะ มนั ดบั เรว็ ทสี่ ดุ เพราะความชำ� นาญ
ทางอสภุ ะมาแลว้ พอกำ� หนดอสภุ ะ มนั เปน็ กองกระดกู ไปหมดทนั ที ตอ้ งกำ� หนดสภุ ะความสวยงามขน้ึ มา
แทนที่ สบั เปลย่ี นกนั อยนู่ น้ั นกี่ เ็ ปน็ เวลานานเพราะหนทางไมเ่ คยเดนิ มนั ไมเ่ ขา้ ใจ กต็ อ้ งทดสอบดว้ ยวธิ ตี า่ งๆ
จนเป็นทแี่ น่ใจจึงจะตัดสินใจลงทางใดทางหน่ึงได้
ทนี วี้ าระสดุ ทา้ ยนะ เวลาจะไดค้ วามจรงิ กน็ ง่ั กำ� หนดอสภุ ะไวต้ รงหนา้ จติ กำ� หนดอสภุ ะไวใ้ หต้ ง้ั อยู่
อยา่ งนนั้ ไมใ่ หเ้ คลอื่ นไหวเปลย่ี นแปลงเปน็ อยา่ งหนงึ่ อยา่ งใด คอื ตงั้ ใหค้ งทขี่ องมนั อยนู่ นั้ ละ จะเปน็ หนงั หอ่
กระดกู หรอื วา่ หนงั ออกหมดเหลอื แตก่ องกระดกู กใ็ หม้ นั รอู้ ยตู่ รงหนา้ นน้ั แลว้ จติ เพง่ ดดู ว้ ยความมสี ตจิ ดจอ่
อยากรอู้ ยากเหน็ ความจรงิ จากอสภุ ะนน้ั วา่ เอา้ มนั จะไปไหนมาไหน กองอสภุ ะกองนจ้ี ะเคลอื่ นหรอื เปลยี่ น
ตวั ไปไหนมาไหน คอื เพง่ ยงั ไงมนั กอ็ ยอู่ ยา่ งนนั้ ละ เพราะความชำ� นาญของจติ ไมใ่ หท้ ำ� ลายมนั กไ็ มท่ ำ� เราบงั คบั
ไมใ่ หม้ นั ทำ� ลาย ถา้ กำ� หนดทำ� ลาย มนั กท็ ำ� ลายใหพ้ งั ทลายไปในทนั ทนี ะเพราะความเรว็ ของปญั ญา แตน่ เ่ี รา
ไม่ใหท้ ำ� ลาย ใหต้ งั้ อย่ตู รงหนา้ น้นั เพอ่ื การฝกึ ซ้อมทดสอบกนั หาความจริงอนั เปน็ ที่แนใ่ จ
พอกำ� หนดเขา้ ไปๆ อสภุ ะทตี่ งั้ อยตู่ รงหนา้ นนั้ มนั ถกู จติ กลนื เขา้ มาๆ อมเขา้ มาๆ หาจติ นี้ สดุ ทา้ ยเลยรู้
เหน็ วา่ เปน็ จติ เสยี เองเปน็ ตวั อสภุ ะนนั้ นะ่ จติ ตวั ไปกำ� หนดวา่ อสภุ ะนนั้ นะ่ มนั กลนื เขา้ มาๆ เลยมาเปน็ ตวั จติ
เสียเองไปเปน็ สภุ ะ และอสุภะหลอกตวั เอง จิตก็ปล่อยผลัวะทนั ที ปลอ่ ยอสภุ ะขา้ งนอก วา่ เข้าใจแลว้ ท่ีน่ี
187
เพราะมนั ขาดจากกนั มนั ตอ้ งอยา่ งนซ้ี ิ นมี่ นั เปน็ เรอ่ื งของจติ ตา่ งหากไปวาดภาพหลอกตวั เอง ตน่ื เงาตวั เอง
อนั นน้ั เขาไมใ่ ชร่ าคะ อนั นนั้ ไมใ่ ชโ่ ทสะ ไมใ่ ชโ่ มหะ ตวั จติ นตี้ า่ งหากเปน็ ตวั ราคะ โทสะ โมหะ ทนี พ้ี อจติ รเู้ รอ่ื งนี้
ชดั เจนแล้ว จติ ก็ถอนตวั จากอนั นัน้ มาสภู่ ายใน พอจิตแย็บออกไปมันกร็ ู้ว่าตัวนอ้ี อกไปแสดงตา่ งหาก ทนี ี้
ภาพอสุภะน้ันมนั ก็เลยมาปรากฏอยู่ภายในจิตโดยเฉพาะ
ก�ำหนดอยู่ภายในพิจารณาอยู่ภายในจิต ทีนี้มันไม่เป็นความก�ำหนัดอย่างนั้นน่ะซิ มันผิดกันมาก
เรอ่ื งความกำ� หนดั แบบโลกๆ มนั หมดไปแลว้ มนั เขา้ ใจชดั วา่ มนั ตอ้ งขาดจากกนั อยา่ งน้ี คอื มนั ตดั สนิ กนั แลว้
เขา้ ใจแลว้ ทนี ก้ี ม็ าเปน็ ภาพปรากฏอยภู่ ายใน จติ กก็ ำ� หนดอยภู่ ายในนนั้ พอกำ� หนดอยภู่ ายใน มนั กท็ ราบชดั
อกี วา่ ภาพภายในนก้ี เ็ กดิ จากจติ มนั ดบั มนั กด็ บั ไปทนี่ ่ี มนั ไมด่ บั ไปทไี่ หน พอกำ� หนดขน้ึ มนั ดบั ไป พอกำ� หนด
ไมน่ านมนั กด็ บั ไป ตอ่ ไปมนั กเ็ หมอื นฟา้ แลบนนั่ เอง พอกำ� หนดพบั ขนึ้ มาเปน็ ภาพกด็ บั ไปพรอ้ มๆ กนั เลยจะ
ขยายใหเ้ ป็นสุภะ อสุภะ อะไรไมไ่ ด้ เพราะความรวดเร็วของความเกิดดบั พอปรากฏข้ึนพ๊ับกด็ บั พร้อมๆ
ต่อจากนัน้ นมิ ิตภายในจิตก็หมดไป จิตก็กลายเป็นจติ ว่างไปเลย ส่วนอสุภะภายนอกน้ันหมดปัญหาไปก่อน
หนา้ นแี้ ลว้ เขา้ ใจแลว้ ตงั้ แตข่ ณะทม่ี นั กลนื ตวั เขา้ มาสจู่ ติ มนั กป็ ลอ่ ยอสภุ ะขา้ งนอกทนั ทเี ลย รปู เสยี ง กลน่ิ
รส อะไรขา้ งนอกมนั ปลอ่ ยไปหมด เพราะอนั นไี้ ปหลอกตา่ งหากน่ี เมอื่ เขา้ ใจตวั นช้ี ดั แลว้ อนั นน้ั ไมม่ ปี ญั หาอะไร
มนั เขา้ ใจทันทีและปลอ่ ยวางภายนอกโดยสน้ิ เชิง
หลงั จากภาพภายในดบั ไปหมดแลว้ จติ กว็ า่ ง วา่ งหมดทน่ี ่ี กำ� หนดดอู ะไรกว็ า่ งหมด มองดตู น้ ไมภ้ เู ขา
ตกึ รามบา้ นชอ่ งเหน็ เปน็ เพยี งรางๆ เปน็ เงาๆ แตส่ ว่ นใหญค่ อื จติ นมี้ นั ทะลไุ ปหมด วา่ งไปหมด แมแ้ ตม่ องดู
รา่ งกายตวั เองมนั กเ็ หน็ พอเปน็ เงาๆ สว่ นจติ แทม้ นั ทะลไุ ปหมด วา่ งไปหมด ถงึ กบั ออกอทุ านในใจวา่ โอโ้ ฮ
จติ นว้ี า่ งถงึ ขนาดนเ้ี ชยี วนา วา่ งตลอดเวลา ไมม่ อี ะไรเขา้ ผา่ นในจติ เลย ถงึ มนั จะวา่ งอยา่ งนนั้ มนั กป็ รงุ ภาพ
เปน็ เครื่องฝกึ ซ้อมอยู่เหมอื นกนั เราจะปรงุ ภาพใดกแ็ ล้วแต่เถอะ เป็นเครื่องฝกึ ซ้อมจติ ใจใหม้ คี วามวา่ ง
ชำ�่ ชองเข้าไป จนกระทงั่ แย็บเดียวว่างๆ พอปรงุ ข้ึนแยบ็ มนั กว็ า่ งพรอ้ มๆ ไปหมด
ตอนนแ้ี หละตอนทจี่ ติ วา่ งเตม็ ท่ี ความรอู้ นั นจี้ ะเดน่ เตม็ ทที่ นี่ ี่ คอื รปู กด็ ี เวทนากด็ ี สญั ญากด็ ี สงั ขารกด็ ี
วญิ ญาณกด็ ี มนั รรู้ อบหมดแลว้ มนั ปลอ่ ยของมนั หมดไมม่ อี ะไรเหลอื เหลอื แตค่ วามรอู้ นั เดยี ว มนั มคี วาม
ปฏพิ ทั ธ์ มนั มคี วามสมั ผสั สมั พนั ธอ์ อ้ ยอง่ิ อยอู่ ยา่ งละเอยี ดสขุ มุ มาก ยากจะอธบิ ายใหต้ รงกบั ความจรงิ ได้
มนั มคี วามดดู ดม่ื อยกู่ บั ความรอู้ นั นอ้ี ยา่ งเดยี ว พออาการใดๆ เกดิ ขนึ้ พบ๊ั มนั กด็ บั พรอ้ ม มนั ดอู ยนู่ ี่ สตปิ ญั ญา
ขนั้ นี้ ถา้ ครงั้ พทุ ธกาลทา่ นกเ็ รยี ก มหาสติ มหาปญั ญา แตส่ มยั ทกุ วนั นเ้ี ราไมอ่ าจเออื้ มพดู เราพดู วา่ สตปิ ญั ญา
อัตโนมัติก็พอตัวแลว้ กบั ทีเ่ ราใช้อยู่ มันเหมาะสมกันอยแู่ ลว้ ไมจ่ �ำเปน็ จะตอ้ งใหช้ อ่ื ให้นามสงู ยงิ่ ไปกว่านัน้
มันกไ็ ม่พน้ จากความจรงิ ซึ่งเป็นอยู่นี้เลย จติ ดวงนถ้ี ึงได้เด่น ความเดน่ อนั น้ีมนั ท�ำใหส้ วา่ งไปหมด…”
(เข้าสู่แดนอวกาศของจิตของธรรม หนา้ ๖๕–๖๙)
188
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ป่าบา้ นตาด จ.อดุ รธานี
จติ อวชิ ชา
๔ เดอื นกอ่ นหนา้ ทที่ า่ นพระอาจารยม์ น่ั จะมรณภาพ ทา่ นอาจารยไ์ ดเ้ ขา้ ถงึ ความละเอยี ดออ่ นของจติ
และเห็นว่าอวิชชาเป็นของดีและประเสริฐ ดงั ท่านกล่าววา่
“…ที่อัศจรรย์สุดท้ายคือไปอัศจรรย์อวิชชาน่ันซิ น่ีจึงว่าจอมกษัตริย์วัฏจักรถึงขนาดนั้นเชียวนะ
ไมร่ เู้ ลยว่าอนั นนั้ เปน็ กเิ ลส ท้ังๆ ที่สติปัญญาน้เี ป็นธรรมจักร ยังไปตายใจกับอนั นั้นได้ ยงั ไปรักไปสงวน
ไปติดอนั นั้นได้ อศั จรรย์ทั้งวนั ท้งั คนื เฝา้ กันอยู่น้นั รักษากนั อยนู่ นั้ อะไรมาแตะไมไ่ ด้…”
(รากแก้วของศาสนา หนา้ ๔๔๙)
ก�ำหนดร้อู าการของจิต อยา่ หลงตามจติ
ทา่ นอาจารยไ์ ดเ้ ทศนเ์ ตอื นบรรดาศษิ ยเ์ กย่ี วกบั อาการของจติ ทเ่ี กดิ ขนึ้ ในระหวา่ งการภาวนา พรอ้ มทง้ั
ประสบการณข์ องท่านเพ่อื ใหน้ �ำไปพิจารณา ดงั นี้
“…จติ บางนิสยั พิสดารมาก ถา้ ไม่มีครอู าจารยก์ ็จะเสียหาย ถ้ามีครูอาจารยค์ อยแนะให้ ผูน้ ้นั จะได้
รบั ประโยชนเ์ รว็ ใชไ้ ดด้ ี ตอ้ งอบรมสตปิ ญั ญาใหท้ นั จติ จงึ จะไมเ่ สยี ไปได้ และเปน็ ประโยชนก์ วา้ งขวางไมม่ ี
ประมาณ จติ และอารมณข์ องจติ รสู้ กึ พสิ ดารมาก ยากจะพรรณนาใหถ้ กู ตอ้ งกบั ความจรงิ ทปี่ รากฏนน้ั ๆ แตถ่ า้
เปน็ นกั ปฏบิ ตั ธิ รรมด้วยกัน มีนสิ ัยคล้ายคลงึ กนั รเู้ ห็นสงิ่ ตา่ งๆ เหมือนกันก็พูดกันรเู้ รือ่ ง เช่นเดียวกับเรา
เรยี นวชิ าแขนงเดยี วกันยอ่ มพูดกันรเู้ ร่อื ง แมค้ นอน่ื จะไม่เขา้ ใจ
คราวหนง่ึ กำ� ลงั นงั่ ภาวนาอยใู่ นกระโจมในหมบู่ า้ นแหง่ หนงึ่ ซงึ่ มี “ปอบ” ดมุ าก พระมนั กเ็ ขา้ ไดไ้ ป
ภาวนาในป่าเวลาตี ๔ เหน็ คนหน่งึ ทชี่ าวบา้ นว่าเปน็ “ปอบ” นน้ั มา ตามนั ลอกแลก มันเขา้ มาทเี่ ราพักแลว้
เดนิ แยกไปหมบู่ า้ นอนื่ เวลาภาวนาเราไมร่ วู้ า่ เราอยทู่ ไี่ หน พอผมี าเจอเราในขณะทน่ี งั่ สมาธภิ าวนา เราหลบ
ตอนนน้ั กายเรากห็ ลน่ ตบุ้ ลงมา รตู้ วั แลว้ ขบขนั เหลอื เกนิ เรารวู้ า่ จติ ทำ� เรา แตเ่ ราไมไ่ ดพ้ ดู กบั ใคร เราเหน็ อะไร
ร้สู กึ อะไร ตอ้ งใชป้ ญั ญาพิจารณาว่าอะไรแน่ ตอ้ งหาทางแก้ ถา้ อะไรผา่ นเขา้ มา หลงว่าเป็นจรงิ ไปหมด
ก็จะพลาด เราต้องมคี วามรูต้ ัวและพจิ ารณาอยสู่ มอ ถ้าไมร่ ู้กส็ อนคนไมไ่ ด้
ทจี่ รงิ เรอื่ งของจติ ชนดิ นม้ี ไี มม่ ากนกั มรี าว ๕ เปอรเ์ ซน็ ต์ เหน็ จะได้ ถา้ มคี รอู าจารยท์ ถี่ กู ตอ้ ง พวกนดี้ ี
นสิ ยั ผาดโผน อาตมากเ็ คยเปน็ มาเหมอื นกนั แตจ่ ติ ไมส่ ง่ ไปขา้ งนอก เรารทู้ นั ความสวา่ งพงุ่ ขน้ึ แบบเหาะเหนิ
เดนิ ฟา้ ตายไมม่ ปี า่ ชา้ เรารแู้ ลว้ ถอนจติ มาทฐ่ี านเดมิ ของจติ พอจติ เหน็ แลว้ กด็ บั ไดท้ นั ทๆี เจา้ ของตอ้ งผา่ น
189
เร่ืองบ้าๆ เชน่ น้ีมามาก จงึ พอทราบเรอ่ื งตา่ งๆ ของนกั ปฏบิ ัตไิ ดพ้ อสมควร และแกไ้ ขกันไดไ้ มแ่ หวกแนว
หรือเหาะเหินเดินฟ้าท้งั ทีไ่ ม่มีปกี …”
(ท่านอาจารย์พระมหาบวั ฯ ในกรุงลอนดอน หน้า ๒๑๖ จากหนงั สือ ธรรมคูแ่ ข่งขนั ฯ)
“…จติ ผมพดู ไมถ่ กู มนั เปน็ หลายแบบนะ เวลามนั รวมนก่ี เ็ หมอื นกนั มอี ยา่ งคอ่ ยๆ สงบลงไปๆ มนั กเ็ ปน็
ของมนั บทเวลามนั จะเป็นของมันแบบพ่ึบนี่ก็เป็นของมนั แต่สว่ นนน้ั มักจะเป็นเวลาผาดโผนนะ เราใช้
สตปิ ัญญาให้มากใช้กนั อยา่ งเต็มที่มันเปน็ ได้อยา่ งนัน้ เป็นได้ ๒ อย่างของผม จะเรียกวา่ อภุ โต ก็ถกู
เรากไ็ มค่ ดิ ไมไ่ ด้ตกแตง่ ใหเ้ ป็นอย่างนัน้ อย่างน้ีนะ หากเป็นในหลกั ธรรมชาติในภาคปฏบิ ตั ทิ ถี่ ึงวาระใดถงึ
เหตุการณใ์ ดทคี่ วรจะแสดงออก มนั กแ็ สดงออกมาของมันเอง
อยา่ งคอ่ ยสงบตวั เขา้ ไปๆ กเ็ ปน็ แตช่ นดิ นไ้ี มค่ อ่ ยอาจหาญนะ ชนดิ ทอี่ าจหาญจรงิ ๆ กค็ อื เรอ่ื งของ
ปญั ญา มนั สงบลงดว้ ยอำ� นาจของปญั ญาน่ี แหม อนั นอ้ี าจหาญมาก ประจกั ษใ์ จและประทบั ใจดว้ ย อาจหาญ
กอ็ าจหาญ ประทบั ใจกป็ ระทบั ใจ ถงึ ใจพูดง่ายๆ ความสงบนี่เปน็ พ้ืนฐานของสมาธทิ ่เี ราเคยเปน็ อยู่แลว้
มันไมม่ อี ะไรทน่ี า่ เสียหาย ถ้าพูดตามปกติจิตของผม เรือ่ งสมาธินี่ชำ� นาญมากจริงๆ กำ� หนดให้หยุดเมือ่ ไร
หยดุ ไดเ้ ลย เพราะมนั อยากจะหยดุ อยแู่ ลว้ มนั ขเี้ กยี จคดิ ปรงุ พอกำ� หนดเขา้ ไปกแ็ นว่ แลว้ หายเงยี บไปหมด
อะไรๆ หายเงยี บหมด เหลอื แตค่ วามรลู้ ว้ นๆ ดง่ิ อยอู่ นั เดยี วเทา่ นนั้ ทนี เ้ี ลยกลายเปน็ สมาธขิ เ้ี กยี จ ไมม่ อี ะไร
เข้าไปรบกวน เหลือแตค่ วามรแู้ น่ว สดุ ทา้ ยก็ว่านีล่ ะนิพพานกต็ รงนแ้ี หละๆ เลยอย่นู นั้ ไม่ไดเ้ ร่ือง…”
(แสวงโลก แสวงธรรม หน้า ๑๒๐)
“…ผมเคยเปน็ ความสวา่ งทมี่ นั พงุ่ ออกไปเหมอื นกบั ไฟพะเนยี งทเี่ ขาจดุ ฟๆู่ พงุ่ ขนึ้ นน่ั นะ่ แตแ่ สงสวา่ ง
ของจติ นี่ โอ๋ มนั นม่ิ นวลพดู ไมถ่ กู พอกำ� หนดดมู นั สวา่ ง โห ทำ� ไมจงึ เปน็ อยา่ งนจี้ ติ นวี่ ะ่ ทแี รกกห็ ลงมนั แหละ
แตเ่ รายงั คอยดมู นั จะเปน็ ยงั ไง แสดงอะไรๆ พอเรากำ� หนด โห ทำ� ไมเปน็ อยา่ งนี้ มนั พงุ่ ๆๆ พงุ่ น้ี เรากต็ ามดู
มนั กพ็ งุ่ ขน้ึ เรอื่ ยๆ จดเมฆโนน่ นะ่ ดซู ิ ออ๋ เปน็ อยา่ งนเี้ องเหรอ เพราะเราดดู ว้ ยปญั ญาไมไ่ ดด้ ดู ว้ ยแบบเชอื่
ทีเดียวนี่
ทแี รกมนั กอ็ อกไปจากจติ แทๆ้ พงุ่ ๆ ขนึ้ ไป พอกำ� หนดจติ คอ่ ยๆ จติ ยอ้ นลงมาๆ อนั นน้ั กค็ อ่ ยออ่ นลงๆ
ตำ่� ลงๆ ความสวา่ งนน้ั หดลงๆ คอ่ ยยอ้ นจติ เขา้ มาๆ เพราะเปน็ ภาคทเ่ี ราปฏบิ ตั เิ ราไมไ่ ดเ้ ชอ่ื มนั น่ี เหมอื นกบั
วา่ เปน็ เครื่องทดลองใหเ้ ขา้ ใจ ถา้ หากวา่ เราฉลาดกเ็ ป็นหนิ ลบั ปญั ญา เราค่อยถอยจิตเขา้ มาๆ ย่นจิตเข้า
มาเร่อื ย อนั นั้นกห็ ดลงมาๆ ก็มันเป็นกระแสของจิตนี่ พอจิตเขา้ ถึงตวั กึ๊ก อนั นั้นกห็ ายเงยี บไป นน่ั เปน็
อยา่ งนนั้ เอง ออ้ อาการของจติ พสิ ดารมาก ทห่ี ลงๆ อยา่ งนเ้ี อง เรากร็ มู้ นั ไมไ่ ปถงึ ไหนเพราะไมไ่ ดห้ ลงมนั น่ี
มันเป็นเครื่องทดลองเป็นเครื่องทดสอบกัน ถ้าเราไม่หลงเสียอย่างเดียวก็เป็นเคร่ืองทดสอบให้รู้เร่ือง
อาการของจิตว่าเป็นไปได้หลายแง่หลายกระทงมากทีเดยี ว…”
(แสวงโลก แสวงธรรม หน้า ๑๑๙–๑๒๐)
190
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ปา่ บ้านตาด จ.อดุ รธานี
ธรรมสังเวชและอบุ ายธรรม
สถานทท่ี ท่ี า่ นอาจารยไ์ ดจ้ ำ� พรรษารว่ มกบั ทา่ นพระอาจารยม์ นั่ โดยลำ� ดบั มดี งั นี้ บา้ นโคก ๑ พรรษา
บา้ นนามน ๑ พรรษา บ้านโคกอกี ๑ พรรษา และแห่งสุดทา้ ยทบ่ี า้ นหนองผอื ๕ พรรษา ออกพรรษาแล้ว
ทา่ นพระอาจารยม์ นั่ ไดป้ ระชมุ เตอื นบรรดาศษิ ยใ์ หท้ ราบวา่ ถา้ ปลอ่ ยใหท้ า่ นมรณภาพทห่ี นองผอื จะเปน็ การ
กระเทือนและท�ำลายชีวิตสัตว์ไม่น้อย เน่ืองจากประชาชนและพระเณรมีจ�ำนวนไม่น้อยที่จะหล่ังไหลมา
แตต่ ลาดทน่ี ไี่ มม่ ี จงึ ขอใหน้ ำ� ทา่ นไปมรณภาพทสี่ กลนคร เพราะทนี่ น่ั เขามตี ลาดอยแู่ ลว้ คงไมก่ ระเทอื นชวี ติ
ของสตั วม์ ากเหมอื นทนี่ ่ี บรรดาศษิ ยต์ า่ งจำ� นนตอ่ เหตผุ ลของทา่ น จงึ พาทา่ นไปสกลนครหลงั จากประชมุ นน้ั
ไมน่ านเลย เพราะทา่ นใหเ้ รง่ เดนิ ทาง กลวั จะไมท่ นั กบั ขนั ธซ์ ง่ึ เพยี บเตม็ ทแี่ ลว้ ขณะไปถงึ วดั สทุ ธาวาส สกลนคร
เป็นเวลาเทีย่ งวันของวันที่ ๑๐ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๙๒ และพอถึง ๒ นาฬิกา ๒๓ นาที ของคืนวันนั้น
ท่านกม็ รณภาพ
ทา่ นอาจารยไ์ ดเ้ กดิ ธรรมสงั เวชและอบุ ายธรรม เมอื่ ไดพ้ จิ ารณาธรรมในใจ เมอ่ื การมรณภาพของ
ท่านพระอาจารยม์ ่นั ผา่ นไป ซึ่งท่านได้เทศน์ไว้ ดังน้ี
“…วันทา่ นอาจารยม์ ่ันมรณภาพ ไดเ้ กดิ ความสลดสังเวชอย่างเต็มทีจ่ ากความร้สู ึกวา่ หมดท่พี ่งึ ทาง
ใจแล้ว เพราะเวลานัน้ ใจกย็ ังมอี ะไรๆ อยู่ และเปน็ ความรทู้ ไี่ ม่ยอมจะเชื่ออบุ ายของใครง่ายๆ ด้วย เมือ่ ชี้
ไมถ่ กู จดุ สำ� คญั ทเ่ี รากำ� ลงั ตดิ และพจิ ารณาอยไู่ ดอ้ ยา่ งทา่ นอาจารยม์ นั่ เคยชี้ ซงึ่ เคยไดร้ บั ผลจากทา่ นมาแลว้
ทงั้ เปน็ เวลาเรง่ ความเพยี รอยา่ งเตม็ ทดี่ ว้ ย ฉะนนั้ เมอื่ ทา่ นอาจารยม์ น่ั มรณภาพแลว้ จงึ อยกู่ บั หมคู่ ณะไมต่ ดิ
คดิ แต่จะอย่คู นเดยี วเท่านนั้ จงึ พยายามหาที่อย่โู ดยล�ำพังตนเอง และได้ตดั สนิ ใจวา่ จะอยคู่ นเดยี วจนกวา่
ปัญหาของหัวใจทุกชนิดจะสิน้ สุดลงจากใจโดยสน้ิ เชิง จึงจะยอมรับและอยู่กบั หมเู่ พอื่ นต่อไปตามโอกาส
อันสมควร..."
(แวน่ ดวงใจ หน้า ๓๓๖-๓๔๐)
เมอื่ นง่ั อาลยั อาวรณถ์ งึ ทา่ นดว้ ยความเคารพรกั และเลอ่ื มใส พรอ้ มทง้ั ความหมดหวงั ในทา่ น กไ็ ดอ้ บุ าย
ตา่ งๆ ขึน้ มาในขณะน้ันวา่ วธิ กี ารสัง่ สอนของทา่ นเวลามีชีวติ อย่ทู ่านสั่งสอนอยา่ งไร ตอ้ งจบั เง่ือนนั้นแล
มาเปน็ ครสู อน และทา่ นเคยยำ�้ วา่ อยา่ งไรอยา่ หนจี ากรากฐานคอื ผรู้ ภู้ ายในใจ เมอื่ จติ มคี วามรแู้ ปลกๆ ซงึ่ จะ
เกดิ ความเสยี หาย ถา้ เราไมส่ ามารถพจิ ารณาความรปู้ ระเภทนน้ั ได้ ใหย้ อ้ นจติ เขา้ มาสภู่ ายในเสยี อยา่ งไร
กไ็ มเ่ สียหาย ทา่ นสอนอยา่ งนี้กจ็ ับเอาเงอ่ื นน้นั ไว้ แลว้ นำ� ไปปฏิบัตติ ่อตนเองจนเตม็ ความสามารถ
เมอื่ การมรณภาพของทา่ นอาจารยม์ นั่ ผา่ นไป เขา้ ไปกราบเทา้ ทา่ น นง่ั รำ� พงึ รำ� พนั ปลงความสลดใจ
สังเวชน�้ำตาไหลนองอยู่ปลายเทา้ ทา่ นเกอื บ ๒ ชัว่ โมง พรอ้ มท้งั พิจารณาธรรมในใจของตนกับโอวาทที่
ท่านอาจารยใ์ หค้ วามเมตตาอตุ ส่าห์สัง่ สอนเรามาเปน็ เวลา ๘ ปีท่ีอาศยั อยกู่ ับทา่ น การอยเู่ ปน็ เวลานาน
191
ถึงเพียงนี้ แม้คู่สามภี รรยาซงึ่ เป็นท่ีรักยิ่ง หรอื ลูกๆ ผเู้ ปน็ ท่ีรกั ของพอ่ แมอ่ ยูด่ ้วยกัน กจ็ ะต้องมีข้อขอ้ งใจ
ตอ่ กนั เปน็ บางกาล แตท่ า่ นอาจารยก์ บั ศษิ ยท์ ม่ี าพงึ่ รม่ เงาของทา่ นเปน็ เวลานานถงึ เพยี งน้ี ไมเ่ คยมเี รอื่ งใดๆ
เกิดขึ้น ยงิ่ อยู่นานกย็ ่ิงเป็นทีเ่ คารพรักและเลอ่ื มใสหาประมาณมไิ ด้ ท่านก็ไดจ้ ากเราและหมเู่ พื่อนผู้หวังดี
ทงั้ หลายไปเสยี แลว้ ในวนั นัน้ อนิจจฺ า วต สงขฺ ารา เรอื นรา่ งของทา่ นนอนสงบนิง่ อยู่ดว้ ยอาการอนั น่า
เลอ่ื มใสและอาลัยยิง่ กว่าชีวิตจิตใจ ซึง่ สามารถสละแทนได้ดว้ ยความรักในท่าน กบั เรอื นรา่ งของเราท่ีนั่ง
สงบกาย แตใ่ จหวน่ั ไหวอยดู่ ว้ ยความหมดหวงั และหมดทพี่ งึ่ ตอ่ ทา่ นผจู้ ะใหค้ วามรม่ เยน็ ตอ่ ไป ทงั้ สองเรอื นรา่ ง
น้ีรวมลงในหลกั ธรรม คือ อนิจจฺ า อันเดียวกัน ตา่ งก็เดินไปตามหลกั ธรรม คือ อปุ ปฺ ชฺชิตฺวา นริ ชุ ฺฌนตฺ ิ
เกิดแลว้ ต้องตาย จะให้เปน็ อืน่ ไปไม่ได้
สว่ นทา่ นอาจารยม์ นั่ ทา่ นเดนิ แยกทางสมมตุ ทิ ง้ั หลายไปตามหลกั ธรรมบทวา่ เตสํ วปู สโม สโุ ข ทา่ นตาย
ในชาตทิ นี่ อนสงบใหศ้ ษิ ยท์ ง้ั หลายปลงธรรมสงั เวชชว่ั ขณะเทา่ นน้ั ตอ่ ไปทา่ นจะไมม่ าเปน็ บอ่ แหง่ นำ�้ ตาของ
ลกู ศษิ ยเ์ หมอื นสมมตุ ทิ วั่ ๆ ไป เพราะจติ ของทา่ นทข่ี าดจากภพชาติ เชน่ เดยี วกบั หนิ ทห่ี กั ขาดจากกนั คนละชน้ิ
จะต่อใหต้ ดิ กันสนทิ อีกไมไ่ ดฉ้ ะน้ัน ผมน่งั ร�ำพึงอย่ดู ว้ ยความหมดหวัง และปัญหาทงั้ หมดภายในใจทีเ่ คย
ปลดเปลอื้ งกบั ทา่ น บดั นเี้ ราจะไปปลดเปลอื้ งกบั ใคร และใครจะมารบั ปลดเปลอื้ งปญั หาของเราใหส้ นิ้ ซาก
ไปไดเ้ หมอื นอยา่ งทา่ นอาจารยม์ น่ั ไมม่ แี ลว้ เปน็ กบั ตายกม็ เี ราคนเดยี วเทา่ นนั้ เชน่ เดยี วกบั หมอทเ่ี คยรกั ษา
โรคเราใหห้ ายไมร่ กู้ คี่ รงั้ ชวี ติ เราอยกู่ บั หมอคนเดยี วเทา่ นนั้ แตห่ มอผใู้ หช้ วี ติ เรามาประจำ� วนั กไ็ ดส้ นิ้ ไปเสยี
แลว้ ในวนั นี้ เราจึงกลายเปน็ สตั วป์ ่าเพราะหมดยารักษาโรคภายใน
(แวน่ ดวงใจ หนา้ ๓๓๖–๓๓๗)
เพ่อื ความไมป่ ระมาท
ท่านอาจารยไ์ ดเ้ ทศนช์ ้ีทางเดินเพอ่ื ความไม่ประมาทไวด้ ังนี้
“…ความจะเป็นผู้ใหญ่ย่อมเป็นมาจากผู้น้อยอย่างเราเห็นกันอยู่ทุกท่าน และต่างจะได้ผ่านไปเช่น
เดยี วกนั ความยากลำ� บากมอี ยู่ด้วยกนั ทกุ คน ทัง้ ผู้ใหญ่ผนู้ ้อยต้องผ่านทางสายน้ดี ว้ ยกัน จะตอ้ งผา่ นทาง
ลำ� บากซงึ่ เปน็ ทางเดนิ เพอื่ ความเจรญิ กา้ วหนา้ ทงั้ ทางโลกทางธรรม ใครๆ ไมเ่ คยเปน็ เศรษฐมี าดว้ ยความ
เกียจครา้ นนอนอยู่เฉยๆ ตอ้ งเปน็ ขนึ้ เพราะความขยนั ซึง่ จะตอ้ งยึดความล�ำบากเป็นเสน้ ทางเดิน เพราะ
ความลำ� บากเพือ่ ผลท่ีมุ่งหวังโดยถกู ตอ้ ง เปน็ ทางเดนิ ของคนฉลาดและมั่งคัง่ เดนิ กนั เปน็ ประจำ�
แมท้ างธรรมก็ควรทราบว่าความลำ� บากเปน็ ทางเดินของนกั ปราชญท์ กุ ชน้ั มพี ระพทุ ธเจา้ เปน็ ต้น
ในบทธรรมกม็ ีรับรองไวว้ า่ ทุกฺขสฺสานนฺตรํ สขุ ํ คนมสี ขุ เพราะยึดความล�ำบากเปน็ ทางเดิน ทางทุกขก์ ม็ ี
บทธรรมอ้างไว้ว่า สุขสสฺ านนฺตรํ ทุกขฺ ํ คนมีทุกขเ์ พราะยดึ สขุ เป็นทางเดิน ผมู้ ีความขยันหม่ันเพยี รไม่ถอื
192
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วดั ปา่ บา้ นตาด จ.อุดรธานี
ความล�ำบากเปน็ อุปสรรค ฝึกหัดคดิ คน้ ในสภาวธรรมซึง่ มีอยรู่ อบตัวไมห่ ยุดยั้ง ผนู้ ้ันกจ็ ะเปน็ คนประเภท
ท่ี ๓ เรยี กว่าประเภททไี่ ม่ขอเกิดในโลกน้ีอกี แล้ว จะกลายเป็นคนประเภท เตสํ วูปสโม สโุ ข ความระงับ
ดบั เชอ้ื แหง่ ความเกดิ เปน็ สงั ขารทกุ ประเภท เปน็ ความสขุ ปราศจากโลกามสิ สงิ่ กอ่ กวน และเปน็ ความสขุ ที่
สมหวงั โดยแทจ้ รงิ ฉะนนั้ ขอใหท้ า่ นนกั ปฏบิ ตั ทิ กุ ทา่ นจงตระหนกั ใจในคนทงั้ ๓ ประเภทน้ี แลว้ เลอื กเฟน้
เอาเองว่าคนประเภทไหนเปน็ ประเภททเ่ี ย่ียมอยใู่ นตวั ของเรา ณ บัดนี้ เพราะเราทำ� ได้ดว้ ยกันทกุ คนโดย
ไม่ตอ้ งกลวั ตาย เพราะความเพยี รเพ่ือพน้ ทุกขไ์ ปตามพระพทุ ธเจา้ ไม่ใชเ่ พชฌฆาต จะรอฆา่ หรอื ตัดศีรษะ
ผพู้ ากเพยี รในทางดี
จงเปน็ ผอู้ าจหาญตอ่ การปลดเปลอื้ งตนจากเครอ่ื งผกู พนั เรอื่ งความทกุ ข์ ความลำ� บากซง่ึ เปน็ เงา
ของขันธท์ ี่ผู้มขี ันธจ์ ะต้องไดร้ บั เปน็ ภาระด้วยกนั ทกุ ราย ใครจะมาโกหกกนั ไม่ได้ ต้องเปน็ ทุกข์และกงั วล
เทา่ ทท่ี ราบกนั อยใู่ นขนั ธข์ องตนๆ และควรจะทราบไวว้ า่ ทัว่ โลกต้องเปน็ เชน่ เดยี วกบั ขนั ธข์ องเราท่ีครอง
ตัวอยู่น้ี
ฉะนนั้ จงอยา่ พากนั ทำ� ความพอใจในความหมนุ เวยี น คอื ความเกดิ แก่ เจบ็ ตาย จงเปน็ ผมู้ คี วาม
ไม่ประมาทเสมอ…”
(แว่นดวงใจ หน้า ๓๓๗–๓๓๘)
ทกุ ขห์ นักอีกครงั้
“…ปพี อ่ แมค่ รจู ารยม์ รณภาพเปน็ ปที ท่ี กุ ขท์ ส่ี ดุ หวั เลยี้ วหวั ตอ่ หมนุ ตว้ิ ๆ ไมม่ เี วลำ�่ เวลาเลย เขา้ กบั ใคร
ไมไ่ ด้ ตง้ั แตพ่ อ่ แมค่ รจู ารยย์ งั มชี วี ติ อยกู่ เ็ ปน็ อยา่ งนน้ั อยแู่ ลว้ แตค่ วามจำ� เปน็ ทา่ นปว่ ยกต็ อ้ งบงั คบั ตวั เองเพอื่
ทา่ น เพราะความจำ� เปน็ ของทา่ นเหนอื น่ี ทา่ นเปน็ เจา้ บญุ เจา้ คณุ ของเรา เราจงึ ตอ้ งตดิ พนั กบั ทา่ นตลอดเลย
เวลาเจ็บไขไ้ ดป้ ว่ ยไม่ไดห้ า่ ง ทางน้ีมันก็หมุนของมนั ทางนั้นก็หมุน หมนุ เพอ่ื ท่านและหมุนเพอ่ื ตวั เอง
ทนี ส้ี รปุ เอาเลย พอทา่ นมรณภาพแลว้ กด็ ดี ผงึ เลย เขา้ กบั ใครไมไ่ ดน้ ะ เขา้ ในปา่ ในเขาอยคู่ นเดยี วๆ
ไมเ่ อาใครไปดว้ ย ใครไปดว้ ยไมไ่ ดเ้ ลย ขนาดนนั้ ถงึ เวลามนั เปน็ เวลาอยคู่ นเดยี วไมไ่ ดก้ ม็ ี คอื อยคู่ นเดยี วมนั ก็
เหมอื นกบั สตั วต์ วั หนง่ึ อยใู่ นปา่ นน่ั แล อยใู่ นปา่ ภาวนาไมไ่ ดเ้ รอ่ื ง มนั กเ็ ปน็ ทำ� นองสตั วป์ า่ ไปเสยี ปา่ ดงพงไพร
สงดั แต่หวั ใจมันไมส่ งดั มนั ดิน้ ของมันอยู่น่นั ละ กเิ ลสละพาให้ดิ้น จนถึงกบั อุทานในใจ โถ ถา้ เปน็ อยา่ งน้ี
เราอยคู่ นเดยี วไดย้ งั ไง นอ่ี ยไู่ มไ่ ด้ ปราศจากครบู าอาจารยไ์ มไ่ ดถ้ า้ เปน็ อยา่ งน้ี มนั จงึ ตอ้ งอยกู่ บั ทา่ นๆ ออกไป
ชว่ั คราวแลว้ เขา้ มา ออกไปชวั่ คราว ถา้ เหน็ วา่ แปลกๆ แลว้ กร็ บี เขา้ มาๆ นเ่ี วลาอยคู่ นเดยี วไมไ่ ดม้ นั กเ็ ปน็ ให้
เหน็ อยชู่ ดั ๆ ในหวั ใจเรานน่ั แหละ เอาหวั ใจผปู้ ฏบิ ตั นิ ดี้ กี วา่ มนั ถงึ ชดั เจนดี ในระยะทอี่ ยคู่ นเดยี วไมไ่ ดก้ เ็ หน็
อย่ชู ดั ๆ ในเจา้ ของคนเดยี วนแ่ี หละ
193
เอ้า ทีนี้พลิกออกมาจากน้ี ถึงระยะที่จะอยู่กับหมู่เพ่ือนไม่ได้ เอาอีกละนะ มันอยู่ไม่ได้จริงๆ
เสยี เวลำ�่ เวลา ใครมายงุ่ ไมไ่ ดน้ ะ คดิ ดซู ไิ ปบณิ ฑบาตทไ่ี หนหมบู่ า้ นใหญๆ่ ไมอ่ ยู่ ไปหาอยบู่ า้ น ๕ หลงั คาเรอื น
๖ หลงั คาเรอื น บ้านใหญไ่ ม่เอา ถ้ายิง่ บ้านไหนไปแลว้ เขารมุ มาหา โอย๋ บา้ นนี้ไม่ไดเ้ รือ่ งแน่ นนั่ เขาจะมา
ย่งุ เรา หาเวลาภาวนาไม่ได้ ไม่เอา หนไี ปหาอยหู่ มบู่ า้ น ๓ หลังคาเรอื น ๔ หลงั คาเรือน บณิ ฑบาตกับเขา
พอมีชีวิตบ�ำเพ็ญธรรมให้เต็มเม็ดเต็มหน่วยเท่าน้ัน ไปบิณฑบาตก็ท�ำความเพียรตลอด ยุ่งกับใครเม่ือไร
ทงั้ ไปทงั้ กลบั มแี ตเ่ รอื่ งความเพยี รเหมอื นกบั เดนิ จงกรม มนั เปน็ อยใู่ นหลกั ธรรมชาตขิ องมนั เองเวลามนั หมนุ
ของมนั เหน็ ชดั ๆ อยใู่ นหัวใจวา่ อยกู่ บั ใครไม่ได้ นมี่ นั กร็ ู้อย่กู บั ใจเราเอง
ระยะหนงึ่ มนั บอกวา่ อยคู่ นเดยี วไมไ่ ด้ ตอ้ งไดว้ ง่ิ หาครหู าอาจารย์ ไมง่ นั้ จมแนๆ่ มนั รชู้ ดั อยู่ กต็ อ้ งได้
เขา้ หาครูหาอาจารย์ ถงึ วาระที่จะอย่คู นเดยี วนี่ จะอยู่กบั ใครไม่ไดแ้ ลว้ มันกร็ อู้ กี ใครติดตามไมไ่ ดน้ ะ โอย๋
ขโมยหนจี ากพระจากเณรเหมอื นขโมย ขโมยใหญๆ่ เลยน ี่ โนน่ หวั โจรหวั โจกนน่ั ขโมยหนกี ลางคนื กลางวนั
หมู่เพ่อื นจะเห็น ถ้าพอไปกลางวันได้ก็ไป พอไปกลางคนื ไดก้ ็ไปกลางคนื ดึกด่นื ไม่ว่านะ หนีจากหมู่เพอื่ น
มนั ไมส่ บาย มนั อย่ไู ม่ได้ กง็ านของเราเปน็ อยู่อย่างน้ีมีเวลาวา่ งเมื่อไร อยู่อย่างนีต้ ลอด แลว้ จะไปอา้ ปาก
พดู คยุ กบั คนนนั้ อ้าปากพูดคุยกบั คนนีไ้ ด้ยงั ไง งานเต็มมอื อยนู่ ่ี น่ันถงึ วาระมันเป็นในหัวใจรูเ้ อง…”
(ที่สุดแห่งทกุ ข์ หนา้ ๒๐๖–๒๐๙)
194
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดปา่ บา้ นตาด จ.อุดรธานี
-๗-
ธรรมเฉลย-ธรรมอัศจรรย์
ท่านพระอาจารย์ม่ันเป็นหลักยึดทางจิตใจของพระเณรและฆราวาสท่ีเป็นลูกศิษย์ของท่าน
เปรียบเสมอื นแม่เหล็กเครื่องดึงดดู และพยงุ จิตใจไดด้ ี ทา่ นอาจารยไ์ ด้เทศนไ์ วด้ งั นี้
“…เราเห็นอย่างพ่อแม่ครูอาจารย์นี้แหมส�ำคัญมากนะ ท่านเป็นแม่เหล็กจริงๆ ท่านไปอยู่ที่ไหน
พระเณรหลง่ั ไหลไป ถึงจะเขา้ ไปอยู่สำ� นักท่านไมไ่ ด้ก็ไปอยตู่ ามบา้ นเล็กบา้ นน้อยแถวๆ ใกลเ้ คยี งพอไปมา
หาสไู่ ด้ เชน่ วนั ปาฏโิ มกขก์ ม็ าฟงั ปาฏโิ มกขแ์ ละโอวาทของทา่ นทน่ี นั่ เวลามโี อกาสมากราบเยย่ี มทา่ นแตล่ ะ
ครงั้ ๆ ไดอ้ บุ ายไปเพราะการอบรมสง่ั สอนอนั อบอนุ่ ของทา่ น นล่ี ะผมู้ หี ลกั เกณฑ์ ยงิ่ อยา่ งพอ่ แมค่ รอู าจารยน์ ้ี
เปน็ ผูท้ ี่บริสทุ ธิ์พุทโธเตม็ ทแ่ี ล้วอยา่ งน้ันก็ยง่ิ ร่มเยน็ นีท่ ่านก็เคยพูด วนั อุโบสถน่ันละเปน็ ส�ำคัญ เพราะวัน
อโุ บสถนัน้ พระมามากนี่ บางที ๕๐–๖๐ พระตา่ งถิน่ ต่างฐานแถวใกลเ้ คยี งนน่ั แหละ เณรก็ตดิ ตามมาดว้ ย
นอกจากพระแล้ว…”
(รากแกว้ ของศาสนา หน้า ๑๕๖)
“…ผมเคยเปน็ มาแลว้ เวลาอยกู่ บั ครบู าอาจารย์ มนั เปน็ เหมอื นแมเ่ หลก็ เครอื่ งดงึ ดดู และพยงุ จติ ใจไดด้ ี
แมจ้ ะยงั ไมไ่ ดห้ ลกั ไดเ้ กณฑท์ างดา้ นธรรมภายในใจ แตก่ ไ็ ดอ้ าศยั ครบู าอาจารยเ์ ปน็ หลกั เปน็ เกณฑ์ ใหท้ า่ น
เป็นเหมือนแม่เหลก็ เคร่อื งดงึ ดูดให้มคี วามช่มุ ใจ เพราะความหวังน้ันเป็นสำ� คัญ…”
(เขา้ สู่แดนนิพพาน หน้า ๓๘๔)
เมอ่ื ทา่ นพระอาจารยม์ น่ั มรณภาพ บรรดาพระเณรซงึ่ เปน็ ศษิ ยข์ องทา่ นกข็ าดทพ่ี ง่ึ ทางใจ ทา่ นอาจารย์
ไดเ้ ทศน์ถงึ สภาวะการระสำ่� ระสายของพระเณรเม่ือท่านพระอาจารย์ม่นั มรณภาพไวว้ า่
“…จนกระท่งั ท่านได้ลุลว่ งไป บรรดาพระเณรทัง้ หลายระส�่ำระสายว่นุ วายกนั แทบจะพดู ไดว้ ่าเป็น
ประวัติการณ์ของพระธุดงคกรรมฐานสายท่านอาจารย์ม่ันนี้ก็ได้ เพราะขาดท่ีพึ่งขาดหลักใจขาดร่มโพธ์ิ
ร่มไทร ทงั้ ๆ ทธ่ี รรมของพระพทุ ธเจา้ กม็ อี ยู่ แตเ่ ม่ือยงั ตอ้ งพ่ึงพงิ อิงอาศัยครอู าจารยแ์ ล้ว ครูอาจารย์
จงึ เปน็ เรือ่ งส�ำคญั อยูม่ ากภายในจติ ใจ เวลาท่านพลัดพรากจากไป ส่งิ ท่เี คยได้เหน็ กจ็ ะไมไ่ ดเ้ หน็ สิง่ ทีเ่ คย
ได้ยินจะไม่ได้ยิน สิ่งที่เคยให้ความอบอุ่นแก่เราซึ่งท่านเป็นเหมือนร่มโพธ์ิร่มไทรก็ประหนึ่งว่าขาดสะบั้น
ลงไปหมดราวกับว่าศาสนธรรมนี้ไม่มีเลย ท้ังๆ ท่ีความแน่ใจอันหน่ึงก็ไม่ได้คลาดเคล่ือนแม้นิดเดียวว่า
195
ศาสนธรรมหาไดเ้ คลอื่ นยา้ ยจากความจรงิ ไปไม่ แตเ่ พราะความตดิ พนั ความเคารพความเลอื่ มใสในองคท์ า่ น
เป็นองคป์ ัจจบุ นั ทไี่ ดเ้ ห็นอย่ปู ระจกั ษ์ตาเรานไ้ี ด้ลว่ งลบั ไป จึงเปน็ เหมอื นฟ้าดนิ ถล่ม…”
(แสวงโลก แสวงธรรม หน้า ๑๗๕)
ส�ำหรบั ทา่ นอาจารยเ์ องนนั้ ไดเ้ ทศน์ใหเ้ หน็ ความสำ� คญั ของครบู าอาจารย์ไวว้ า่
“…พอออกจากทา่ นไปท้ังที่จิตยงั หาหลกั ยดึ อะไรไม่ได้ มันอะไรบอกไม่ถกู ผมนีเ่ คยเป็นมาแลว้ นะ
เราก็ตง้ั หน้าต้ังตาท�ำความเพยี รอยเู่ ช่นกัน แตม่ ันไมไ่ ด้เร่อื งอะไร น่ีหมายถงึ ใจยงั ไมไ่ ดห้ ลักทางสมาธินะ
ภาวนาน่มี นั ไม่ได้เรอื่ งอะไรเล้ย จนงงในตวั เองวา่ เอ๊ะ ท�ำไมเป็นอย่างนี้ จติ ใจเราถ้าฝืนอยอู่ ยา่ งนี้ไมน่ าน
จะจมแนๆ่ ตอ้ งกลบั ไปหาครบู าอาจารย์ อยกู่ บั ทา่ นความรสู้ กึ กเ็ ปน็ อกี อยา่ งหนง่ึ แนะ่ มนั อยไู่ ดส้ บาย ทงั้ ๆ ท่ี
กไ็ มไ่ ดห้ ลกั ไดเ้ กณฑอ์ ะไรขณะอยกู่ บั ครบู าอาจารย์ แตม่ นั ไมเ่ ดอื ดรอ้ นวนุ่ วายเหมอื นอยคู่ นเดยี ว อาศยั ยดึ
ทา่ นเปน็ หลกั ในทางจติ ใจก็พออยู่ได้สบายๆ นีผ่ มเคยเปน็ มาแล้ว ทำ� ยังไงมนั กไ็ มไ่ ดเ้ ร่อื ง ภาวนาอยา่ งไร
กไ็ มไ่ ดเ้ รือ่ ง ใจเวลามันดอื้ มันดื้อตอ่ หน้าตอ่ ตาน่ันแหละ จนกว่ามันไดห้ ลักไดเ้ กณฑ์แลว้ ทีน้ีไปไหนก็พอไป
อยา่ งนอ้ ยจติ เปน็ สมาธเิ ปน็ หลกั เปน็ เกณฑแ์ ลว้ กพ็ อไปของมนั พอสขู้ องมนั คอื ตน้ ทนุ มนั มี ถงึ ความแยบคาย
ทางดา้ นปญั ญาไมเ่ กดิ กอ็ าศยั สมาธเิ ปน็ หลกั เปน็ เกณฑ์ อยไู่ ดด้ ว้ ยสมาธคิ อื ความสงบใจ ไมฟ่ งุ้ เฟอ้ เหอ่ เหมิ
เหมือนแต่ก่อนทไ่ี ม่มหี ลักมีเกณฑ…์ ”
(เขา้ สแู่ ดนนพิ พาน หน้า ๓๘๔–๓๘๕)
งงกับปั ญหาธรรม
“…หลงั จากถวายเพลงิ ของพอ่ แมค่ รบู าอาจารยแ์ ลว้ นะ (ตรงกบั วนั ขนึ้ ๑๓ คำ�่ เดอื น ๓ พ.ศ. ๒๔๙๓)
ปีน้ันแหละขโมยหนจี ากหมู่เพอื่ นไปอยู่ในป่าในเขาลำ� พงั ตัวคนเดยี ว เพราะความเพียรในขั้นนน้ั ในเวลานัน้
เปน็ ความเพยี รทอ่ี ยกู่ บั ใครไมไ่ ด้ ตอ้ งอยคู่ นเดยี วเทา่ นน้ั จงึ เหมาะกบั งานของเราทไี่ มม่ เี วลาวา่ ง เวน้ แตห่ ลบั
เทา่ นนั้ หมนุ กันต้ิวๆ ท้ังวันทง้ั คืน เรียกว่าเป็นสตปิ ญั ญาอัตโนมตั ิแลว้ โดยแวะไปพักวัดดอยธรรมเจดยี ์
กอ่ น…”
(ความลึกลบั ซับซอ้ นของจิตวิญญาณ หนา้ ๓๑๘)
“…ไปภาวนาอย่นู ่นั ตอนนนั้ จิตของเรามันสว่างไสว กอ็ ย่างว่าน่ันแหละ คนเป็นบา้ อัศจรรยต์ วั เอง
ไมม่ ใี ครอศั จรรยเ์ ทา่ เจา้ ของอศั จรรยบ์ า้ ในตวั เอง ไมใ่ ชอ่ ศั จรรยธ์ รรมแตเ่ ปน็ อศั จรรยบ์ า้ ความหลงความยดึ
จติ อวชิ ชา มนั จงึ อศั จรรยต์ วั เอง เวลาเดนิ จงกรมอทุ านออกมาในใจวา่ แหม… จติ เราทำ� ไมสวา่ งเอานกั หนานะ
รา่ งกายเรามองดมู นั เหน็ พอเปน็ รางๆ เปน็ เงาๆ เพราะความรทู้ ะลไุ ปหมด สวา่ งไปหมดเลยกอ็ ศั จรรยล์ ะ่ ซิ
เราถงึ ว่าอัศจรรยบ์ ้า วันนนั้ เป็นวนั จะฉนั จังหนั
196
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดป่าบา้ นตาด จ.อุดรธานี
ระยะนนั้ ไมไ่ ดอ้ ดอาหารมากนะเพราะทอ้ งไมด่ มี าแลว้ อดเพยี ง ๓ วนั มาฉนั มนั กถ็ า่ ยแลว้ นนั่ กอ็ ด ๓ วนั
ตอนนนั้ พรรษา ๑๖ เพราะเรอ่ื งอดอาหารเราเรมิ่ สมบกุ สมบนั มาตงั้ แตเ่ รม่ิ ปฏบิ ตั อิ ยแู่ ลว้ นสิ ยั ของเราเองมนั
ถกู กบั การทรมานดว้ ยการอดอาหาร วนั นนั้ (เปน็ วนั เดอื นสามขา้ งแรม) ไมไ่ ดบ้ ณิ ฑบาต ทา่ นอาจารยก์ งมา
ทา่ นอนญุ าตใหช้ าวบา้ นมาใสบ่ าตรวนั พระในวดั ทกุ ๆ วนั พระทวี่ ดั วนั นน้ั พอดเี ปน็ วนั ทจ่ี ะฉนั พอไดอ้ รณุ แลว้
กอ็ อกจากกฏุ ไิ ปเดนิ จงกรมทางดา้ นตะวนั ตก เดนิ อยจู่ นกระทงั่ ถงึ เวลาบณิ ฑบาต เดนิ ไปเดนิ มา และรำ� พงึ
ข้นึ มาวา่ เอ…จิตนีท่ ำ� ไมอัศจรรยน์ ักหนานะ มนั สว่างไสวเอามาก นถี่ ้าพอ่ แม่ครจู ารย์ยงั อยู่ จติ อวิชชาดวง
สวา่ งไสวมนั จะพงั ทลายลงไปตง้ั แตร่ ะยะนนั้ แหละ มนั จะขาดสะบนั้ ไปเลย นก่ี เ็ พราะอบุ ายเราไมท่ นั มหิ นำ� ยงั
ตดิ ยังยึดมันเข้าเสยี อกี
พอนกึ วา่ จติ อศั จรรยน์ กั หนาอยา่ งนน้ั ขณะจติ หนงึ่ ผดุ ขนึ้ มาอยา่ งไมค่ าดไมฝ่ นั วา่ ‘ถา้ มจี ดุ มตี อ่ มแหง่
ผรู้ อู้ ยทู่ ไ่ี หน นน้ั แลคอื ตวั ภพ’ เพยี งเทา่ นเี้ ราเลยงงเปน็ ไกต่ าแตกไปเลย แทนทจี่ ะไดอ้ บุ ายจากอบุ ายนนั้ เลย
ไมไ่ ด้ ยงั กลับเพ่ิมความสงสัยเข้าไปอกี แหม…เมื่อเรามาพิจารณาทหี ลัง อบุ ายนีถ้ กู ต้องจริงๆ แต่ปญั ญา
เรามันโง่ต่างหาก จึงไม่ทันกับอุบายที่ผุดข้ึนมาบอกน้ัน เม่ือร�ำพึงถึงความอัศจรรย์ของจิต พอหยุดลง
เทา่ น้นั อบุ ายก็ผุดขน้ึ มาเป็นคำ� ๆ เป็นประโยคๆ ทีเดยี วนะ (นีถ่ า้ เปน็ ทา่ นผู้ร้ผู ฉู้ ลาด ท่านก็ว่า ‘ธรรมเกดิ ’
แตเ่ รามนั โงจ่ งึ ไมอ่ าจคดิ ขนึ้ ได)้ จากนน้ั มาไมล่ มื เลยวา่ ‘ถา้ มจี ดุ มตี อ่ มแหง่ ผรู้ อู้ ยตู่ รงไหน นนั้ แลคอื ตวั ภพ’
วา่ อยา่ งนเี้ รางงเหมอื นไกต่ าแตก แทนทจี่ ะเขา้ ใจกจ็ ดุ สวา่ งไสวนะ่ ซิ มนั มจี ดุ อยนู่ น้ั นะ่ นนั่ แหละคอื จดุ คอื ตอ่ ม
แหง่ ผู้รู้ ก็มันอยทู่ ่ผี ูร้ นู้ ่ันเอง…”
(เขา้ สูแ่ ดนนิพพาน หนา้ ๑๕๖)
“…ความจรงิ คำ� วา่ จดุ กห็ มายถงึ จดุ ผรู้ นู้ น้ั เอง ถา้ เราเขา้ ใจปญั หานต้ี รงตามความจรงิ ทผ่ี ดุ บอกขนึ้ มา
มันก็ดับกันได้ในขณะน้ันแหละ แต่นี้มันกลบั งงไปเสียแทนท่จี ะเขา้ ใจ เพราะเราไมเ่ คยรเู้ คยเห็น ถา้ มีจดุ ก็
จดุ ผรู้ ู้ ถา้ มตี อ่ มกห็ มายถงึ ตอ่ มผรู้ อู้ ยสู่ ถานทใี่ ด กท็ จี่ ติ ดวงรๆู้ นน้ั แลคอื ตวั ภพ อบุ ายทผ่ี ดุ ขน้ึ ภายในจติ นน้ั
ก็บอกชัดๆ แล้วไมผ่ ิดอะไรเลย แตเ่ รามนั งงไปเอง เอ๊ะ น่มี นั ยังไงกนั นะไปเสียอกี จงึ ไม่ได้ประโยชน์จาก
อุบายทผี่ ดุ ขน้ึ บอกนั้นเลยในเวลาน้ัน ปล่อยให้เวลาผ่านไปเปล่าๆ เป็นเวลา ๓ เดอื นกวา่ ทงั้ ทปี่ ญั หาน้ัน
ก็แบกอยู่ในจิตน่นั แล ยังปลงวางกนั ไมไ่ ด้
ก็แบกปัญหาน้ไี ปคนเดียวทางอำ� เภอบา้ นผอื ทา่ บอ่ ในป่าในเขา…”
(เขา้ ส่แู ดนอวกาศของจิตของธรรม หน้า ๖๙)
197
ป่ วยหนกั ครงั้ แรก
ลงจากวดั ดอยฯ ทา่ นไดเ้ ดนิ ธดุ งคไ์ ปทางบา้ นกะโหม-โพนทอง ซง่ึ อยรู่ ะหวา่ งอำ� เภอบา้ นผอื กบั อำ� เภอ
ท่าบอ่ และไดไ้ ปล้มป่วยลงทนี่ นั่ ด้วยโรคเจ็บขัดในหัวอก ท่านแกไ้ ด้ด้วยอริยสจั ท่านเทศนไ์ ว้ดังนี้
“…อนั นย้ี งั ทำ� ใหค้ ดิ ยอ้ นหลงั ไปถงึ คราวปว่ ยอยอู่ ำ� เภออะไร ระหวา่ ง อ.บา้ นผอื กบั อ.ทา่ บอ่ ตอ่ แดน
ต่อเขตกนั มีแมน่ ำ้� ทอนเปน็ เขตแดน ก็ไปปว่ ยอยู่ตรงนนั้ ปว่ ยอนั น้เี ขาเรียกว่าไขเ้ จบ็ ขัดในหวั อก เราทำ� ให้
สงสยั เหมอื นกนั วา่ ถา้ ไมม่ เี ชอ้ื ทำ� ไมคนปว่ ยจงึ ดาดาษกนั ไปหมด เหมอื นอหวิ าต์ เหมอื นโรคฝดี าษ วนั หนงึ่ ๆ
เปน็ กนั เทา่ ไรๆ ตายกนั เทา่ ไรๆ วนั ละ ๓ คน ๔ คน ๕ คน ๗, ๘ คน นน่ั ฟงั ซโิ รคเจบ็ ขดั ในหวั อกนะ เราไปพกั
อยใู่ นปา่ เขากไ็ ปนมิ นตม์ า กสุ ลา มาตกิ า ใหค้ นตาย เพราะแถวนน้ั ไมม่ พี ระอกี ดว้ ย กล็ ำ� บากอกี แหละ มอี ะไร้
มแี ต่ กสุ ลา มาตกิ า ใหบ้ ญุ คนตายไมห่ ยดุ ไมถ่ อย ทงั้ วนั ๆ เพราะวนั หนงึ่ ตายสกั เทา่ ไร เลยจะไมไ่ ดห้ นจี าก
ป่าช้านะ ถึงขนาดนั้นแหละ บา้ นกระโหมโพนทองตายกนั ถงึ ขนาดนน้ั และสดุ ท้ายกม็ าเป็นขึน้ กบั เราเอง
จนรสู้ ึกว่าจะเป็นความแน่ใจนะในเวลานัน้
แตม่ อี ยขู่ อ้ หนง่ึ ทวี่ า่ ธรรมของเรานกี้ แ็ ขง็ กรา้ วเหมอื นกนั ไมใ่ ชเ่ ลน่ นะ พอมนั มาปรากฏขนึ้ ในหวั อก
ของเราเท่านั้น โอ้ คราวนเี้ ราละคนหนึ่ง นัน่ เริ่มแลว้ ออ๋ โรคเจ็บขัดหวั อกเป็นอย่างนเี้ อง และรทู้ นั ที
คอื มนั เหมอื นกบั เหลก็ แหลมกบั หลาวทมิ่ แทงเขา้ ไปในหวั อกในหวั ใจนน่ั นะ่ หายใจแรงกไ็ มไ่ ด้ ขดั เจบ็ มนั ขดั
มนั อะไรชอบกล พูดไมถ่ กู ธรรมดามันเจบ็ ในหวั อก แนน่ ในหัวอก จากนนั้ พอเราหายใจแรงๆ หนอ่ ยกเ็ ปน็
เหมือนหอกเหมือนหลาวท่ิมเข้าไปในนั้น ก็ทราบทันที อ๋อ โรคอย่างนี้เองท่ีโรคเจ็บหัวอกเขาเป็นกัน
เปน็ อยา่ งนเี้ อง เรารู้ โอ๋ ถา้ เปน็ อยา่ งนแ้ี ลว้ ไมน่ าน เพราะมนั จะหายใจไมไ่ ด้ คบั เขา้ แนน่ เขา้ ๆ หายใจแรงไมไ่ ด้
แลว้ สดุ ทา้ ยกเ็ ลยไมไ่ ป มาตกิ า กสุ ลา ใหเ้ ขาแหละ กบ็ อกเขาขอตวั เถอะ ทน่ี เ่ี ปน็ แลว้ เปน็ อยา่ งนน้ั แลว้ บอกเขา
ตอ้ งหลบตวั มาอยู่ทพี่ กั เพราะอยู่ป่าไผ่ กอไผ่ท่ีตนี ภเู ขา
นล่ี ะเปน็ เหตใุ หค้ ดิ ทไี่ มล่ มื นะ ในระยะนนั้ จติ กล็ ะเอยี ดมากทเี ดยี ว เรอ่ื งรา่ งกายนเ้ี ปน็ อนั วา่ ปลอ่ ยกนั
ไปหมดแลว้ ไมม่ อี ะไรเหลือ เหลอื แตน่ ามธรรม ความคิดความปรุงท่ีฟัดเหว่ยี งกนั อยูต่ รงน้ัน จติ ก็รสู้ ึก
ละเอียดมาก ผอ่ งใสมาก กลา้ หาญมากในขั้นน้นั นีห่ ลงั จากถวายเพลิงของพ่อแม่ครบู าอาจารย์แล้วนะ
ปนี นั้ แหละขโมยหนจี ากหมเู่ พอ่ื นไปอยใู่ นปา่ ในเขาลำ� พงั คนเดยี ว เพราะความเพยี รในขนั้ นน้ั ในเวลานนั้ เปน็
ความเพยี รท่ีอย่กู ับใครไม่ได้ ต้องอยู่คนเดยี วเทา่ นนั้ จงึ เหมาะกบั งานของเราท่ไี มม่ เี วลาว่างเวน้ แต่หลบั
เทา่ นน้ั หมนุ กนั ตวิ้ ๆ ทงั้ วนั ทง้ั คนื เรยี กวา่ เปน็ สตปิ ญั ญาอตั โนมตั แิ ลว้ ทนี เี้ มอ่ื โรคเจบ็ ขดั หวั อกนไี้ ดป้ รากฏขนึ้
ก็ชกั จะรวนเร เออ เราน้จี ะไปเสียแล้วเหรอน่ี นี่ทท่ี ำ� ใหค้ ิดนะ
198
หลวงพ่อสุดใจ ทนฺตมโน
วัดป่าบ้านตาด จ.อดุ รธานี
ไปเวลานเ้ี รายงั ไมอ่ ยากไป นน่ั เพราะในหวั ใจนย้ี งั รอู้ ยชู่ ดั ๆ วา่ ถงึ จะละเอยี ดขนาดไหนกต็ าม จติ น้ี
ยังไมไ่ ด้เป็นอิสระ ยงั มีอะไรอยู่ในจิตของเรา หากว่าตายน้เี รากแ็ น่วา่ จะไปเกิดในท่ีนัน้ ๆ ยงั ไงก็ต้องค้าง
ไมถ่ งึ ที่ คา้ งกไ็ มอ่ ยากคา้ ง นลี่ ะทที่ ำ� ใหว้ ติ กวจิ ารณว์ า่ ยงั ไมอ่ ยากตาย เพราะจติ ยงั จะคา้ งอยใู่ นชนั้ ใดชน้ั หนง่ึ
ในความรสู้ กึ ของเรามนั รอู้ ยอู่ ยา่ งชดั ๆ อยา่ งนน้ั ไมส่ งสยั ไมม่ ใี ครมาบอกแหละ สนทฺ ฏิ €ฺ โิ ก บอกอยู่
ชดั ๆ ในภมู ขิ องจติ ภมู ขิ องธรรม และสถานทท่ี จ่ี ติ จะไป ไปอยู่ พดู จะวา่ ไปเกดิ กไ็ ปเกดิ พดู งา่ ยๆ มนั รไู้ ดช้ ดั ๆ
ยังไงก็ตามเรือ่ งคา้ งน้ไี ม่อยากตกอยากคา้ งในสถานท่ใี ด มอี ย่างเดยี วท่วี า่ ให้หลุดพน้ ไปเสยี ตอ่ หน้าตอ่ ตา
เท่าน้นั ตายเมอื่ ไรก็ไมว่ า่ แต่เวลานีย้ งั ไมอ่ ยากตาย ในความรูส้ ึกยังมอี าลยั อาวรณอ์ ย่กู บั ไมใ่ ช่ว่าชีวติ นะ
อยกู่ บั มรรคผลนพิ พานทตี่ นตอ้ งการจะได้ เพราะความปรารถนาความมงุ่ มนั่ ในจติ เวลานน้ั ไมต่ อ้ งการอะไร
นอกจากถงึ นพิ พานโดยถ่ายเดยี วเท่าน้นั น่นั ถา้ เปน็ ภมู ธิ รรมกอ็ รหัตภูมิเท่านน้ั เวลานย้ี งั ไมถ่ ึงรเู้ จา้ ของ
อยู่ชัดๆ น่ีละทำ� ให้เจา้ ของมีความอาลัยใหร้ ชู้ ดั ๆ ไม่ลืมนะ
อาลยั นเ้ี พราะยงั ไมถ่ งึ จดุ ทตี่ อ้ งการ จงึ อาลยั ยงั ไมอ่ ยากตาย อยากจะเรง่ ใหถ้ งึ นน้ั กอ่ นแลว้ ไปเมอื่ ไร
ไมว่ า่ แตเ่ มอ่ื เปน็ เชน่ นนั้ แลว้ โรคมนั กบ็ บี บงั คบั ตลอดเวลา ตอ้ งหมนุ ตว้ิ กลบั ยอ้ นหลงั เอา ไมอ่ ยากตายกต็ อ้ ง
ไดต้ ายเมอื่ ถงึ กาลมนั แลว้ หา้ มไมไ่ ด้ สงิ่ เหลา่ นเ้ี ปน็ คตธิ รรมดา ยงุ่ ไปทำ� ไม ใจยอ้ นกลบั มา แลว้ กท็ ำ� ใหค้ ดิ เรอื่ ง
ของเจา้ ของเองวา่ เรอื่ งทกุ ขเวทนานเ้ี ราเคยผา่ น เราเคยรบมาแลว้ ไดค้ วามอศั จรรยไ์ มร่ กู้ คี่ รง้ั กหี่ น ในเวลา
ทเี่ รา เฉพาะอยา่ งยง่ิ เรานงั่ หามรงุ่ หามคำ่� น้ี ทกุ ขเวทนามากแสนสาหสั เรากเ็ คยตอ่ สไู้ ดค้ วามอศั จรรยม์ าแลว้
นกี่ เ็ ปน็ ทกุ ขเวทนาหนา้ เดยี วกนั อรยิ สจั อนั เดยี วกนั เราจะถอยไปไมไ่ ด้ จะตอ้ งเอาใหเ้ หน็ ดำ� เหน็ แดงกนั ใน
คนื วนั น้ี เปน็ กเ็ ปน็ ตายกต็ าย ใหต้ ายอยใู่ นสนามรบนเี้ ทา่ นน้ั ถอยไมไ่ ด้ นน่ั ฟงั ซิ จติ มนั กลา้ ถงึ คราวกลา้
มนั กล้าขนาดนัน้ นะ จะเป็นจะตายอย่ไู มไ่ ด้ถอย ค�ำวา่ กลวั ตายก็มแี ตท่ ่ีวา่ มนั ไมถ่ ึงทเ่ี ท่าน้ันเอง ไม่ใช่กลัว
แบบทโ่ี ลกเขากลวั กนั นะ ถา้ วา่ กลวั กม็ เี ทา่ นน้ั ไมเ่ พยี งไมอ่ ยากตาย คอื ยงั ไมถ่ งึ ทแ่ี ลว้ ไมอ่ ยากตาย อยากให้
ถึงทก่ี ่อนแล้วไปเมื่อไรไปเถอะ นั่น
จากน้ันมากโ็ หมกำ� ลงั สตปิ ัญญาหมนุ เขา้ ในจดุ ตรงกลางอกนีเ้ ลย เอา้ ทีนี้เปน็ ยงั ไงก็เปน็ กนั เถอะ
ญาตโิ ยมกไ็ ปเยย่ี ม ยกกนั ไปทง้ั บา้ นเลยนะ เปน็ รอ้ ยๆ เรากไ็ ลเ่ ขากลบั หมด ไมใ่ หใ้ ครมายงุ่ เลย เพราะวนั นี้
เราจะขน้ึ เวทตี อ่ กรกนั กบั ทกุ ขเวทนา เอาใหถ้ งึ เหตถุ งึ ผลถงึ พรกิ ถงึ ขงิ ถงึ เปน็ ถงึ ตาย ไลเ่ ขา เขากก็ ลบั ไปหมด
ยงั เหลอื อยผู่ เู้ ฒา่ คนหนง่ึ แอบอยทู่ ตี่ น้ กอไผใ่ นปา่ แกไมก่ ลบั เพราะกลวั เราจะตาย แกคงจะเหมอื นกบั วา่ จะคอย
มาดหู วั ใจเราเวลาจะตาย เพราะทราบอยปู่ ระจกั ษน์ วี่ า่ คนตายเกลอื่ นอยตู่ ลอดเวลา ในระยะนนั้ คนกำ� ลงั ตาย
กก็ ลวั วา่ เราจะตายเชน่ เดยี วกนั นน่ั ละทน่ี ฟ่ี ดั กนั ไปตงั้ แตห่ วั คำ�่ จนกระทงั่ ถงึ ๖ ทมุ่ เวลานนั้ เรามนี าฬกิ าแลว้
เรารแู้ ล้วทีน่ ี่เอาตง้ั แต่หัวคำ�่ โยมเข้าไปเยี่ยมก็รบี ไล่เขากลบั แล้วเข้าที่เลย…”
(ความลกึ ลับซบั ซ้อนของจิตวญิ ญาณ หน้า ๓๑๗–๓๒๐)
199
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
หนังสือ ทนฺตมโน Full
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search