รายงานการพิจารณาศึกษา ปัจจัยสู่ความสำเร็จของเศรษฐกิจฐานราก โดยพิจารณาจากนโยบายการบูรณาการหน่วยงานภาครัฐ และเอกชนตามยุทธศาสตร์ชาติ ๒๐ ปี

28

เน้นการนาความรู้ เทคโนโลยแี ละนวัตกรรม ไปบริหารจัดการให้เกิดความสมดุล
ระหว่างการอนุรักษ์ และการใช้ประโยชน์เพ่ือความย่ังยืนของฐานทรัพยากรและความหลากหลายทาง
ชวี ภาพ ซึ่งเป็นทุนพ้ืนฐานต่อการพัฒนาเศรษฐกจิ ให้เตบิ โตเพอ่ื สง่ ต่อสู่คนรนุ่ ต่อไป รวมถึงสง่ เสริมให้เกิด
การปรับเปล่ียนทัศนคติจากการมอง ว่า “Nature as Resource” เป็น “Nature as Source” ดังนั้น
ธรรมชาตจิ งึ ไมใ่ ช่แค่เพยี งทรพั ยากรหรือปจั จยั การผลิตเทา่ นัน้ แต่ธรรมชาตคิ ือแหลง่ กาเนดิ ของชีวิตและ
ทุกสรรพสิ่งบนโลก เป็นพ้ืนฐานของความเป็นอยู่ท่ีดีของมนุษย์ ด้วยเหตุน้ีจึงต้องรักษาสมดุลระหว่างการมี
อยแู่ ละใชไ้ ป รวมถงึ การนากลับมาใชซ้ ้าตาม หลักการหมนุ เวียน การขบั เคลอ่ื นประกอบด้วย 3 แผนงาน
ได้แก่

แผนงานท่ี 1.1 อนรุ ักษ์ ฟ้ืนฟู และใช้ประโยชน์จากความหลากหลายทางชีวภาพและ
วัฒนธรรม

แผนงานท่ี 1.2 สร้างความสามารถในการบริหารทรัพยากรและการบริโภคท่ีย่ังยืน
ของชุมชน

แผนงานท่ี 1.3 พัฒนาระบบการบริหารจดั การทรัพยากรอย่างยง่ั ยืน

ยุทธศาสตร์ที่ 2 : การพัฒนาชุมชนและเศรษฐกิจฐานรากให้เข็มแข็งด้วยทุน
ทรัพยากร อตั ลักษณ์ ความคิดสรา้ งสรรค์ และเทคโนโลยีสมยั ใหม่

ใช้ศกั ยภาพของพ้ืนที่โดยการระเบิดจากภายใน เน้นการตอบสนองความตอ้ งการ
ในแต่ละพืน้ ที่เป็นอันดับแรก ควบคู่ไปกับการสรา้ งความเข้มแข็งในระดับพน้ื ที่ การดารงไว้ซ่ึงอัตลักษณ์
รวมถึงการใช้ประโยชน์จากความเข้มแข็งจากภายในอันประกอบด้วย “ความหลากหลายทางชีวภาพ”
และ “ความหลากหลายทางวัฒนธรรม” มาต่อยอดและยกระดับมูลค่าในห่วงโซ่การผลิตสินค้าและ
บริการใหม้ ีมลู ค่าสงู ข้ึน ดว้ ยการใช้ความคิดสร้างสรรค์ เทคโนโลยีสมัยใหม่ รวมถึงใหค้ วามสาคญั กบั การ
พัฒนาท่ีนาไปสู่การเดินหน้าไปด้วยกันและไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง เป็นการเติบโตของทุกภาคส่วน
ไปพร้อม ๆ กัน เพื่อเพิ่มโอกาสในการเข้าถึงและพัฒนาได้อย่างทัดเทียมกันมากยิ่งข้ึน การขับเคล่ือน
ประกอบด้วย 3 แผนงาน ไดแ้ ก่

แผนงานที่ 2.1 เพมิ่ ความม่นั คงดา้ นอาหาร สขุ ภาพ และพลังงานของชมุ ชน
แผนงานที่ 2.2 การพฒั นาเชิงพืน้ ที่
แผนงานที่ 2.3 เพม่ิ โอกาสการเขา้ ถงึ และถ่ายทอดองคค์ วามรแู้ ก่ชมุ ชน

ยุทธศาสตร์ที่ 3 : ยกระดับการพัฒนาอุตสาหกรรมภายใต้เศรษฐกิจ BCG
ให้สามารถแข่งขนั ได้อยา่ งยั่งยืน

เน้นการยกระดบั ความสามารถในการแข่งขันของภาคการผลิตและบรกิ ารเดิมให้
สามารถเติบโตได้อย่างต่อเนื่องด้วยการนาความรู้ เทคโนโลยีและนวัตกรรมมายกระดับประสิทธิภาพ
การผลิต ลดความสูญเสียในกระบวนการผลิตให้เป็นศูนย์การหมุนเวียนทรัพยากรกลับมาใช้ หรือการ
นาไปสร้างมูลคา่ เพิ่มตามหลกั เศรษฐกิจหมุนเวียน ยกระดับมาตรฐานสกู่ ารเปน็ แหล่งผลิตและให้บริการ
ทม่ี ีคณุ ภาพ มคี วามปลอดภัย มีสุขอนามยั ท่ดี ี ให้ความสาคัญกับระบบการผลติ ท่ีเปน็ มิตรตอ่ สงิ่ แวดล้อม
มาตรการผลิตทย่ี ั่งยืนเทียบเทา่ มาตรฐานสากล รวมถึงการพัฒนาสู่การสร้างผลิตภัณฑ์หรือบรกิ ารท่ีใช้
นวัตกรรมเข้มข้น เช่น ระบบการผลิตพืชใน Plant Factory การให้บริการด้านสุขภาพที่มีความแม่นยาสูง

29

หรือการแพทย์เฉพาะบุคคล โดยมีเป้าหมายเพื่อเป็นผู้นาในการผลิตและการให้บริการทั้งในระดับ
ประเทศและเวทโี ลก การขบั เคลื่อน ประกอบดว้ ย 5 แผนงาน ไดแ้ ก่

แผนงานท่ี 3.1 การพฒั นาสาขายุทธศาสตร์
แผนงานท่ี 3.2 การเตรยี มกาลงั คน ผเู้ ช่ียวชาญ และผปู้ ระกอบการ
แผนงานท่ี 3.3 การสรา้ งและพฒั นาตลาด
แผนงานที่ 3.4 การพฒั นา ปรับแก้ กฎหมาย กฎระเบยี บ
แผนงานที่ 3.5 การจัดเตรยี มโครงสรา้ งพ้ืนฐานสาคญั และสง่ิ อานวยความสะดวก

ยทุ ธศาสตรท์ ่ี 4 : เสริมสรา้ งความสามารถในการตอบสนองต่อกระแสการเปลย่ี นแปลง
ของโลก

เนน้ การสรา้ งภูมคิ ุม้ กนั และสร้างความสามารถในการตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลง
ของโลกอย่างเท่าทันเพื่อบรรเทาผลกระทบ รวมถึงเข้าถึงโอกาสจากการเปล่ียนแปลงของบริบทโลกที่
เกดิ ข้นึ ได้รวดเรว็ ยง่ิ ข้นึ เปน็ การปทู างสู่อนาคตด้วยการลงทุนโครงสรา้ งพน้ื ฐานในด้านต่าง ๆ โดยเฉพาะ
อยา่ งย่ิงโครงสรา้ งพนื้ ฐานด้านวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี โครงสรา้ งพน้ื ฐานดา้ นคุณภาพ เพือ่ การสร้าง
คุณค่าใหม่ในอนาคตด้วยการนาวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรมไปเพิ่มศักยภาพของชุมชน
ผู้ประกอบการ ปรับเปล่ียนรูปแบบการผลิต/บริการเพ่ือตอบสนองต่อความต้องการของตลาด รวมถึง
สร้างการเติบโตอย่างมีคุณภาพ เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกเพ่ือนาไปสู่
สังคมคารบ์ อนต่า การขับเคลอื่ นประกอบดว้ ย 3 แผนงาน ได้แก่

แผนงานท่ี 4.1 การพัฒนาเทคโนโลยีและองคค์ วามรู้ข้นั แนวหนา้
แผนงานท่ี 4.2 การยกระดับความสามารถของกาลงั คน
แผนงานท่ี 4.3 การยกระดบั เครอื ข่ายพันธมิตรท้งั ในและต่างประเทศ

กลไกการบรหิ ารจัดการและการติดตามประเมินผล : การดาเนินงานตามโมเดล
เศรษฐกิจ BCG มีความเกี่ยวข้องกับหลายภาคส่วน ทั้งภาครัฐ เอกชน ชุมชน/สังคม มหาวิทยาลัย/
สถาบันวิจัย และเครือข่ายพันธมิตรต่างประเทศ ภารกิจการสนับสนุนและกากับดูแลในเรื่องที่เก่ียวกับ
เศรษฐกิจ BCG เป็นหน้าที่ของหลายกระทรวง การประสานงานข้ามกระทรวงและเช่ือมโยงหน่วยงานต่าง ๆ
ให้ทางานร่วมกันอย่างมีเอกภาพจึงเป็นเร่ืองสาคัญ นอกจากนั้นโมเดลเศรษฐกิจ BCG ยังเป็นเคร่ืองมือ
ในการปฏิรูปและพัฒนาประเทศตามแนวทางของยุทธศาสตร์ชาติ แผนปฏิรูปประเทศ และแผน
ระดับชาตอิ น่ื ๆ ท่เี กีย่ วข้อง

กลไกเชิงนโยบาย
คณะกรรมการบริหารการพัฒนาเศรษฐกิจ BCG ท่ีมีนายกรัฐมนตรีเป็นประธาน
ทาหน้าที่กาหนดนโยบาย ผลักดนั และขบั เคลื่อนเชิงนโยบายในลักษณะเดยี วกับคณะกรรมการนโยบาย
เขตพฒั นาพเิ ศษภาคตะวนั ออก
กลไกขบั เคลอ่ื นสกู่ ารปฏบิ ัติ จดั แบ่งหนว่ ยงานขับเคล่อื นเป็น 2 ระดับ คอื
1) คณะกรรมการขับเคล่ือนการพัฒนาเศรษฐกิจ BCG Model ทาหน้าท่ีจัดทา
แผนงานการขบั เคลอ่ื นตามนโยบายสู่การปฏิบตั ิ

30

2) คณะอนกุ รรมการขับเคลื่อนการพฒั นาเศรษฐกจิ BCG Model สาขาเป้าหมาย
ทาหนา้ ทีด่ าเนินการขบั เคลื่อน รวมถึงตดิ ตามผลการดาเนินงาน

การติดตามและประเมินผล
การติดตามขับเคลื่อนเศรษฐกิจ BCG สู่การปฏิบัติ เป็นการดาเนินการภายใต้
การมีส่วนร่วมของจตุรภาคี ทั้งภาคเอกชน ภาครัฐ ประชาคมวิจัย และภาคประชาสังคม รวมถึงให้มี
การรายงานผลการติดตามให้คณะกรรมการขับเคล่ือนการพัฒนาเศรษฐกิจ BCG Model และ
คณะกรรมการบรหิ ารการพัฒนาเศรษฐกิจ BCG ให้รบั ทราบอย่างตอ่ เนอ่ื ง

2.6 ยทุ ธศาสตร์ชาตวิ า่ ดว้ ยการพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก

2.6.1 แผนยุทธศาสตรช์ าติ 20 ปี

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 มาตรา 65 ได้กาหนดให้รัฐพึง
จัดให้มียุทธศาสตร์ชาติ เพ่ือเป็นเป้าหมายการพัฒนาประเทศอย่างยั่งยืนตามหลักธรรมาภิบาล ใช้เป็น
กรอบในการจัดทาแผนต่าง ๆ ให้สอดคล้องและบูรณาการกันเพื่อให้เกิดเป็นพลังผลักดันร่วมกันไปสู่
เปา้ หมายดงั กล่าว โดยพระราชบัญญัตกิ ารจัดทายุทธศาสตร์ชาติ พ.ศ. 2560 กาหนดให้ สศช. ทาหน้าที่
สานกั งานเลขานกุ ารของคณะกรรมการยุทธศาสตรช์ าตแิ ละคณะกรรมการจัดทายทุ ธศาสตร์ชาติ รวมทงั้
กาหนดให้ประธานกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติเป็นกรรมการ และเลขาธิการ สศช.
เป็นกรรมการและเลขานุการของคณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ ในส่วนของการจัดทายุทธศาสตร์ชาติ
เป็นไปตามการดาเนินการตามมาตรา 7 แห่งพระราชบัญญัติการจัดทายุทธศาสตร์ชาติ พ.ศ. 2560
ซึ่งกาหนดให้คานึงถึงผลประโยชน์แห่งชาติ ความต้องการและความจาเป็นในการพัฒนาประเทศให้
สอดคล้องกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และการพัฒนาท่ีย่ังยืนตามหลักธรรมาภิบาล
และเป้าหมายการปฏิรูปประเทศตามท่ีรัฐธรรมนูญบัญญัติ โดยให้ดาเนินการตามกระบวนการ คือ
หน่ึง มีการใช้ข้อมูลความรู้ที่เกิดจากการศึกษาวิเคราะห์ปัจจัยต่าง ๆ อย่างรอบคอบ สอง วิเคราะห์
แนวโน้มการเปลี่ยนแปลงในอนาคตอย่างรอบด้านทั้งในประเทศและต่างประเทศ วิเคราะห์จุดแข็ง
จุดอ่อน โอกาสและข้อจากัด รวมท้ังความเส่ียงของประเทศ เพ่ือเตรียมความพร้อมของประเทศต่อ
การเปลี่ยนแปลงเหล่าน้ัน สาม ให้ประชาชนทุกภาคส่วนมีส่วนร่วมในการกาหนดเป้าหมาย การจัดทา
ยุทธศาสตร์ชาติ รวมทั้งการสรา้ งการรับรู้ ความเขา้ ใจ และความเป็นเจา้ ของยทุ ธศาสตรช์ าตริ ว่ มกัน

วิสัยทัศน์ประเทศของยุทธศาสตร์ชาติ คือ “ประเทศไทย มีความม่ันคง มั่งคั่ง
ยง่ั ยืน เป็นประเทศพัฒนาแล้ว ด้วยการพัฒนาตามหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง” โดยมีเป้าหมาย
การพฒั นาประเทศ คือ “ประเทศชาติมนั่ คง ประชาชนมีความสุข เศรษฐกิจ พฒั นาอย่างตอ่ เน่ือง สังคม
เป็นธรรม ฐานทรัพยากรธรรมชาติย่ังยืน” ด้วยการยกระดับศักยภาพของประเทศในหลากหลายมิติ
พัฒนาคนในทกุ มติ ิและในทุกชว่ งวยั ใหเ้ ปน็ คนดี เก่งและมีคุณภาพ สร้างโอกาส และความเสมอภาคทาง
สังคม ความสามารถในการแข่งขัน การเติบโต บนคุณภาพชีวิตท่ีเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม และมีภาครัฐ
ของประชาชน เพ่ือประชาชน และประโยชนส์ ่วนรวม และเพ่อื ใหป้ ระเทศสามารถยกระดบั การพฒั นาให้
บรรลตุ ามวสิ ัยทศั นแ์ ละเป้าหมายดังกลา่ ว จงึ กาหนดยุทธศาสตรก์ ารพฒั นาประเทศในระยะยาวรวม 6 ด้าน
ประกอบดว้ ย (1) ด้านความม่นั คง (2) ด้านการสร้างความสามารถในการแขง่ ขนั (3) ดา้ นการพฒั นาและ
เสริมสรา้ งศักยภาพทรพั ยากรมนษุ ย์ (4) ดา้ นการสร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสงั คม (5) ด้านการ

31

สร้างการเตบิ โตบนคุณภาพชีวิตที่เปน็ มิตรต่อส่ิงแวดล้อม และ (6) ด้านการปรับสมดุลและพฒั นาระบบ
การบรหิ ารจดั การภาครัฐโดยแต่ละยุทธศาสตรม์ ีจุดเด่น ดงั นี้

ยุทธศาสตร์ชาติด้านความม่ันคง มีเป้าหมายท่ีสาคัญ คือ ประเทศชาติมั่นคง
ประชาชนมีความสุข เน้นการบริหารจัดการสภาวะแวดล้อมของประเทศให้มีความมั่นคง ปลอดภัย
และมีความสงบ เรียบร้อย มีการมุ่งเน้นการพัฒนาคน เครื่องมือ เทคโนโลยี และระบบฐานข้อมูลให้มี
ความพร้อม สามารถรับมือกับภัยคุกคามและภัยพิบัติได้ในทุกรูปแบบและทุกระดับความรุนแรง ควบคู่
ไปกับการป้องกันและแก้ไขปัญหาด้านความม่ันคงท่ีมีอยู่ในปัจจุบัน และท่ีอาจจะเกิดขึ้นในอนาคต
นอกจากนี้ยงั มกี ารใช้กลไกการแก้ไขปญั หาแบบบูรณาการ ทัง้ กบั สว่ นราชการ ภาคเอกชน ประชาสังคม
องคก์ รทไี่ ม่ใช่รฐั และประเทศตา่ ง ๆ

ยุทธศาสตร์ชาติด้านการสร้างความสามารถในการแข่งขัน มุ่งการยกระดับ
ศักยภาพของประเทศในหลากหลายมิติ บนพื้นฐานแนวคิด 3 ประการ ได้แก่ (1) “ต่อยอดอดีต”
โดยมองกลับไปท่ีรากเหง้าทางเศรษฐกิจ อัตลักษณ์ วัฒนธรรม ประเพณี วิถีชีวิต และจุดเด่นทาง
ทรัพยากรธรรมชาติท่ีหลากหลาย รวมทั้งความได้เปรียบของประเทศในด้านอื่น ๆ นามาประยุกต์
ผสมผสานกับเทคโนโลยีและนวัตกรรม เพ่ือให้สอดรับกับบริบทของเศรษฐกิจและสังคมโลก สมัยใหม่
(2) “ปรับปัจจุบัน” เพ่ือปูทางสู่อนาคต ผ่านการพัฒนาโครงสร้างพ้ืนฐานของประเทศในมิติต่าง ๆ
ท้ังโครงข่ายระบบคมนาคมและขนส่ง โครงสร้างพื้นฐานวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและดิจิทัล และการปรับ
สภาพแวดล้อมให้เอื้อต่อการพัฒนาอุตสาหกรรมและบริการในอนาคต และ (3) “สร้างคุณค่าใหม่ใน
อนาคต” ดว้ ยการเพมิ่ ศักยภาพของผู้ประกอบการ พฒั นาคนรุ่นใหม่ รวมถงึ ปรบั รปู แบบธุรกจิ เพอื่ ตอบสนอง
ต่อความต้องการของตลาด ผสมผสานกับยุทธศาสตร์ที่รองรับอนาคต บนพื้นฐานของการต่อยอดอดีต
และปจั จบุ ัน พร้อมท้ังการส่งเสรมิ และสนับสนนุ จากภาครัฐให้ประเทศไทยสามารถสรา้ งฐานรายได้และ
การจ้างงานใหม่ ขยายโอกาสทางการค้าและการลงทุนในเวทีโลก ควบคู่ไปกับการยกระดับรายได้และการ
กินดอี ยดู่ ี รวมถงึ การเพิม่ ขน้ึ ของคนชัน้ กลางและลดความเหลือ่ มล้าของคนในประเทศไดใ้ นคราวเดียวกัน

ยุทธศาสตร์ชาติด้านการพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ เน้น
การพัฒนาคนในทุกด้านและทุกช่วงวัยให้เป็นคนดี เก่ง และมีคุณภาพ โดยคนไทยมีความพร้อมทั้งกาย
ใจ สติปัญญา มีพัฒนาการท่ีดีรอบด้านและมีสุขภาวะท่ีดีในทุกช่วงวัย มีจิตสาธารณะ รับผิดชอบ
ต่อสังคมและผู้อื่น มัธยัสถ์ อดออม โอบอ้อม อารี มีวินัย รักษาศีลธรรม และเป็นพลเมืองดีของชาติ
มีหลักคิดที่ถูกต้อง มีทักษะท่ีจาเป็นในศตวรรษที่ 21 มีทักษะส่ือสารภาษาอังกฤษ และภาษาที่ 3 และ
อนุรักษ์ภาษาท้องถิ่น มีนิสัยรักการเรียนรู้และการพัฒนาตนเองอยา่ งต่อเนื่องตลอดชีวิต สู่การเป็นคนไทย
ท่ีมีทักษะสูง เปน็ นวตั กรรม นกั คิด ผปู้ ระกอบการ เกษตรกรยุคใหม่ และอ่ืน ๆ โดยมีสมั มาชีพตามความ
ถนัดของตนเอง

ยุทธศาสตร์ชาติด้านการสร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม มุ่งการดึงพลัง
ของภาคส่วนต่าง ๆ ทั้งภาคเอกชน ประชาสังคม ชุมชน ท้องถ่ิน มาร่วมขับเคลื่อนประเทศ โดยการ
สนับสนุนการรวมตัวของประชาชนในการร่วมคิดร่วมทาเพื่อส่วนรวม การกระจายอานาจ และความ
รับผิดชอบไปสู่กลไกบริหารราชการแผ่นดินในระดับท้องถ่ิน การเสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชนใน
การจัดการตนเอง และการเตรียมความพร้อมให้กับประชาชนในทุก ๆ ด้าน ทั้งด้านสุขภาพ เศรษฐกิจ

32

สงั คม และสภาพแวดลอ้ มใหเ้ ป็นประชาชนทีม่ คี ณุ ภาพ สามารถพ่งึ ตนเองและทาประโยชนแ์ ก่ครอบครัว
ชุมชน และสังคมให้นานท่ีสุด โดยภาครัฐให้หลักประกันว่าประชาชนทุกคนจะสามารถเข้าถึงบริการ
และสวัสดกิ ารท่ีมคี ณุ ภาพอยา่ งเปน็ ธรรมและท่วั ถึง

ยทุ ธศาสตร์ชาติดา้ นการสร้างการเติบโตบนคุณภาพชีวิตทเ่ี ป็นมติ รต่อส่ิงแวดล้อม
เน้นการบรรลุเป้าหมายการพัฒนาทีย่ ั่งยนื ในทุกด้าน ท้ังด้านสังคม เศรษฐกิจ ส่ิงแวดลอ้ ม ธรรมาภิบาล
และความเป็นหนุ้ ส่วนความร่วมมือระหว่างกันทัง้ ภายในและภายนอกประเทศ อย่างบูรณาการ ใช้พน้ื ที่เป็น
ตัวต้ังในการกาหนดกลยุทธ์และแผนงาน และการให้ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องได้เข้ามามีส่วนร่วมในแบบทางตรง
ให้มากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ โดยเป็นการดาเนินการบนพื้นฐานการเติบโตร่วมกัน ไม่ว่าจะเป็นทาง
เศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อม และคุณภาพชีวิต โดยให้ความสาคัญกับการสร้างสมดุลท้ัง 3 ด้าน ไม่มากหรือน้อย
จนเกนิ ไป ซ่ึงจะนาไปสคู่ วามย่ังยนื เพ่อื คนร่นุ ต่อไป

ยุทธศาสตร์ชาตดิ ้านการปรับสมดุลและพัฒนาระบบการบริหารจัดการภาครัฐ
มุ่งปรับเปล่ียนภาครัฐท่ียึดหลัก “ภาครัฐของประชาชน เพื่อประชาชน และประโยชน์ส่วนรวม”
โดยภาครัฐต้องมขี นาดท่ีเหมาะสมกับบทบาทภารกจิ และแยกแยะบทบาทหน่วยงานของรัฐท่ีทาหน้าที่
ในการกากับหรือให้บริการในระบบเศรษฐกิจที่มีการแข่งขัน มีขีดสมรรถนะสูง ยึดหลักธรรมาภิบาล
ปรับวัฒนธรรม การทางานให้มุ่งผลสัมฤทธิ์และผลประโยชน์ส่วนรวม มีความทันสมัยและพร้อมที่จะ
ปรับตวั ให้ทนั ตอ่ การเปล่ยี นแปลงของโลกอยู่ตลอดเวลา โดยเฉพาะอย่างยง่ิ การนานวตั กรรม เทคโนโลยี
ข้อมูลขนาดใหญ่ และระบบการทางานท่ีเป็นดิจิทัลเข้ามาประยุกต์ใช้และปฏิบัติงาน ได้ตาม
มาตรฐานสากล รวมทัง้ มลี ักษณะเปิดกวา้ งเช่ือมโยงถงึ กนั และเปิดโอกาสให้ทกุ ภาคสว่ นเขา้ มามสี ว่ นร่วม
เพ่ือตอบสนองความต้องการของประชาชนได้อย่างสะดวก รวดเร็ว และโปร่งใส โดยทุกภาคส่วน
ในสังคมต้องร่วมกันปลูกฝังค่านิยมความซ่ือสัตย์สุจริต ความมัธยัสถ์ และสร้างจิตสานึกในการปฏิเสธ
ไม่ยอมรบั การทุจริตประพฤตมิ ิชอบ

จะเห็นได้ว่ายุทธศาสตร์แต่ละยุทธศาสตร์นั้นมีจุดเด่น ในการพัฒนาประเทศ
ที่แตกต่างกันออกไป แต่ทุกยุทธศาสตร์ต่างมีความเช่ือมโยงเกี่ยวข้องกัน และมีเป้าหมายเดียวกัน คือ
ประเทศ มีความม่ันคง ม่ังคั่ง ย่ังยืน เป็นประเทศพัฒนาแล้ว ด้วยการพัฒนา ตามหลักปรัชญาของ
เศรษฐกิจพอเพยี ง

ดังกลา่ วขา้ งตน้ แผนยทุ ธศาสตรช์ าติ 20 ปี ประกอบดว้ ยยทุ ธศาสตร์หลัก 6 ดา้ น
ซ่ึงยุทธศาสตร์ชาติด้านการสร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม เป็นด้านท่ีมีความเกี่ยวข้องกับ
การพฒั นาเศรษฐกิจฐานราก เพราะเน้นการลดปญั หาเร่อื งความเหลือ่ มลา้ ในสังคม โดยหน่ึงในแนวทาง คือ
การพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก เพราะด้วยตระหนักในผลจากการพัฒนาทางด้านเศรษฐกิจ และสังคมท่ี
รวดเร็วของประเทศ ส่งผลให้เกิดความเหล่ือมล้าระหว่างคนในแต่ละกลุ่มในหลาย ๆ มิติ ทั้งทางด้าน
รายได้ การเข้าถึงสวัสดิการ หรอื บรกิ ารทางสงั คม โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ทีป่ ระกอบอาชีพเกษตรกรซ่ึงเคย
เปน็ กาลังหลกั ของประเทศชาตแิ ละเปน็ ส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมไทย ขณะเดียวกันกเ็ ปน็ กล่มุ ทีเ่ ปราะบาง
และมคี วามเส่ียงท้ังด้านเศรษฐกิจและสงั คมมากมาย หรอื กลุ่มผู้ใช้แรงงาน โดยเฉพาะแรงงานนอกระบบ
ท่ีมีแนวโน้มที่จะถูกแทนท่ีทั้งจากแรงงานต่างด้าวที่มีมากขึ้น หรือจากเทคโนโลยีสมัยใหม่ นอกจากนี้
แม้การพัฒนาทางด้านเศรษฐกิจ โครงสร้างพ้ืนฐานและสาธารณูปโภคจะมีมากเพียงพอและสามารถ

33

ตอบสนองความตอ้ งการของประชาชนในเมืองหลวงและเมืองใหญ่ ๆ ของแต่ละภูมภิ าค แต่ในบางพ้นื ท่ี
ท่ีห่างไกลก็ยังคงไม่ได้รับการพัฒนาให้เท่าเทียมเท่าที่ควรจะเป็น ทาให้เกิดการโยกย้ายคนจากชนบท
เข้ามาในเมืองเพื่อประกอบอาชีพซึ่งมีรายได้ท่ีดีกว่า ก่อให้เกิดการกระจุกตัวของประชากรในเมืองใหญ่
เพียงแค่ไม่กี่เมือง และส่งผลต่อโครงสร้างของครอบครัว การพัฒนาที่กระจุกอยู่ในบางพ้ืนท่ี และความ
ม่ันคงของประเทศในระยะยาว และอาจมีความรุนแรงมากขึ้นเนื่องจากประเทศไทยกาลังเข้าสู่สภาวะ
สงั คมสงู วยั อย่างสมบรู ณ์ในอนาคตอันใกล้

ยุทธศาสตร์ชาติด้านการสร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม จึงได้มุ่งเน้น
การพฒั นาในอกี 20 ปขี ้างหน้า โดยแบง่ ออกเปน็ 4 ประเด็นยุทธศาสตร์ ได้แก่

(1) การลดความเหลอื่ มล้า สร้างความเป็นธรรมในทุกมิติ โดยการปรับโครงสร้าง
เศรษฐกิจฐานราก พัฒนาเกษตรกรให้กลายเป็นผู้ประกอบกิจการที่มีคุณภาพ ปฏิรูประบบภาษีและ
การกระจายการถอื ครองท่ดี นิ การพัฒนาแรงงานไทยใหม้ ีคณุ ภาพและสามารถปรบั ตวั เขา้ กบั บรบิ ทของ
โลกสมัยใหม่ ควบคู่ไปกับการสร้างหลักประกันท่ีครอบคลุมและเหมาะสมกับคนทุกกลุ่ม โดยคานึงถึง
การเข้าถึงและการได้รับบรกิ ารทางสังคมทม่ี คี ุณภาพเท่าเทยี มกัน

(2) การกระจายศูนย์กลางความเจริญทางเศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยี
เน่ืองจากปัญหาสังคมส่วนใหญ่นั้นมีรากฐานมาจากการกระจุกตัวของเมืองท่ีทาให้ประชากรในชนบท
ตอ้ งยา้ ยจากถิน่ ฐานมาทางานในเมอื ง จึงกอ่ เกดิ ปญั หาคุณภาพชวี ติ ในชมุ ชนแออัด ที่แกไ้ ขได้ยากท้ังดา้ น
สงั คมและเศรษฐกิจ ในขณะเดียวกันก็มีผลเสียต่อโครงสร้างครอบครวั ในชนบทที่เหลือแตค่ นแก่กับเด็ก
และไม่มีพ่อแม่ดูแลลูก ซ่ึงทาให้เกิดปัญหาเด็กแว้น เด็กติดยา และคุณแม่วัยใส เป็นต้น การกระจาย
ความเจริญสู่ภูมิภาคทุกพ้ืนที่จึงสามารถตอบโจทย์ปัญหาดังกล่าวได้เพราะเป็นการสร้างโอกาสให้คนวัย
ทางานกลับคืนมาเป็นพลังในการพัฒนาชนบทและลดปญั หาเมอื งไปดว้ ย

(3) การเสริมสร้างพลงั ทางสังคม สนับสนุนการรวมตัวและดึงพลังของ ภาคส่วนต่าง ๆ
เชอ่ื มพลังของคนสามวัย ได้แก่ เยาวชนคนรุ่นใหม่ คนวยั ทางาน และผู้สูงอายุ ให้มาเป็นกาลงั ของการพัฒนา
เพื่อส่วนรวม การสร้างผู้นาที่มีคุณภาพโดยเฉพาะเด็กและเยาวชน การเตรียมความพร้อมเพ่ือรองรับ
สังคมสงู วัย และการส่งเสริมความเสมอภาคทางเพศ กล่มุ ชาติพนั ธุ์ และความแตกต่างทางวฒั นธรรม

(4) การเพ่ิมขีดความสามารถของชุมชนท้องถ่ินในการพัฒนา การพึ่งตนเองและ
การจัดการตนเองโดยส่งเสริมการปรับพฤติกรรมในระดับครัวเรือน ซึ่งเป็นหน่วยที่ย่อยที่สุดให้มีขีด
ความสามารถในการจัดการวางแผนชวี ิต สุขภาพ การเงิน และอาชพี รวมทัง้ การสนับสนุนการรวมกลุ่ม
ของสมาชิกในชุมชนเพ่อื สรา้ งความเข้มแขง็ ของชมุ ชน และเพอ่ื สรา้ งประชาธิปไตยชุมชน

ดังน้ัน ยุทธศาสตร์ชาติด้านการสร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคมจึงได้
กาหนดเป้าหมายหลักของยุทธศาสตร์ในระยะ 20 ปี 3 เป้าหมาย ได้แก่ (1) สร้างความเป็นธรรม และ
ลดความเหลื่อมล้าในทุกมิติ ทง้ั ด้านเศรษฐกิจและสังคม เพือ่ ให้การเติบโตของประเทศเป็นการเติบโตท่ี
ยงั่ ยนื โดยทกุ คนได้รบั ประโยชนอ์ ยา่ งทัว่ ถงึ และเปน็ ธรรม (2) กระจายศูนยก์ ลางความเจรญิ ทางเศรษฐกจิ
และสังคม เพิ่มโอกาสให้ทุกภาคส่วน เข้ามาเป็นกาลังของการพัฒนาประเทศในทุกระดับ ให้เกิดการ
สร้างงาน ในพ้ืนที่เพ่ือพลิกฟ้ืนโครงสร้างทางสังคมควบคู่ไปกับการพัฒนาเศรษฐกิจและ (3) เพ่ิมขีด
ความสามารถของชุมชนท้องถ่ินในการพัฒนา การพึ่งตนเองและการจัดการตนเองเพื่อสร้างสังคม
คุณภาพ โดยเน้นการดึงเอาพลังทางสังคมท่ีประกอบด้วยภาคส่วนต่าง ๆ ท้ังภาคเอกชน ประชาสังคม

34

ชมุ ชนทอ้ งถ่ินมาร่วมขับเคล่ือนการพัฒนาประเทศในรูปแบบประชารัฐ และการเสรมิ สร้างความเขม้ แข็ง
ของชมุ ชนในการจัดการตนเอง ทั้งน้ี เพ่ือตอบโจทยเ์ ป้าหมายยุทธศาสตรช์ าตดิ ้านการสร้างโอกาส และ
ความเสมอภาคทางสังคมทั้ง 3 ข้อท่กี ลา่ วมา จึงได้มีการแบง่ ประเด็นยุทธศาสตร์ชาติในด้านน้ี ออกเป็น
4 ประเด็น ไดแ้ ก่

การลดความเหลื่อมล้า สร้างความเปน็ ธรรมในทกุ มติ ิ

การกระจายศูนยก์ ลางความเจริญทางเศรษฐกจิ สงั คม และเทคโนโลยี

การเสรมิ สร้างพลังทางสังคม

การเพิ่มขีดความสามารถของชุมชนท้องถ่ินในการพัฒนา การพ่ึงตนเองและ
การจัดการตนเอง

ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปีน้ี ได้ถูกแปลงลงมาเป็นแผนแม่บทในประเด็นต่าง ๆ
ท้ังหมด จานวน 23 แผน โดยในประเด็นยุทธศาสตร์ชาติด้านการสร้างโอกาสและความเสมอภาคทาง
สังคมทั้ง 4 ประเด็นข้างต้นนั้น ถูกแปลงเป็นแผนแม่บทต่าง ๆ โดยแผนแม่บทที่คณะกรรมการจัดทา
ยุทธศาสตร์ชาติด้านการสร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคมรับผิดชอบเป็นผู้ยกร่างขึ้นมาน้ัน
มีทงั้ หมด 3 แผน ได้แก่

1) แผนแม่บทด้านพลังทางสังคม ซึ่งถกู แปลงมาจากประเด็นยุทธศาสตร์ดา้ นการ
เสริมสร้างพลังทางสังคม และการเพิ่มขีดความสามารถของชุมชนท้องถ่ินในการพัฒนา การพ่ึงตนเอง
และการจดั การตนเองรวมเขา้ ด้วยกนั

2) แผนแมบ่ ทด้านการพฒั นาความเสมอภาคและส่งเสริมเศรษฐกิจฐานราก ซงึ่ ถกู
แปลงมาจากประเดน็ ยทุ ธศาสตร์ด้านการลดความเหลือ่ มลา้ สรา้ งความเป็นธรรมในทุกมิติ

3) แผนแม่บทด้านความเสมอภาคและหลักประกันทางสังคม ถูกแปลงมาจาก
ประเด็นยทุ ธศาสตร์ด้านการลดความเหลอื่ มลา้ สร้างความเป็นธรรมในทกุ มิติเชน่ กนั

ส่วนประเด็นยุทธศาสตร์ด้านการกระจายศูนย์กลางความเจริญทางเศรษฐกิจ
สงั คม และเทคโนโลยีนัน้ ได้นาไปรวมอยใู่ นแผนแมบ่ ทดา้ นการพัฒนาพื้นที่และเมอื งนา่ อยู่อจั ฉริยะ

แผนแม่บทท่ี 16 ประเด็นเศรษฐกิจฐานราก มีเป้าหมายเพื่อปรับโครงสร้าง
เศรษฐกจิ ฐานราก เสริมสร้างเศรษฐกิจฐานรากให้มีความเข้มแข็ง สามารถพ่ึงตนเอง ช่วยเหลือเอื้อเฟื้อ
ซึ่งกันและกัน มีคุณธรรม และเป็นระบบเศรษฐกิจ ท่ีเอื้อให้เกิดการพัฒนาด้านอ่ืน ๆ ในพ้ืนที่ เกิดการ
สร้างอาชีพ สร้างและกระจายรายได้และลดปัญหาความเหล่ือมล้าและไม่เสมอภาคจากระดับชุมชน
ประกอบด้วยแผนย่อย 2 แผน ได้แก่ 1) การยกระดบั ศักยภาพการเปน็ ผูป้ ระกอบการธรุ กจิ และ 2) การสรา้ ง
สภาพแวดล้อมและกลไกทีส่ ่งเสริมการพฒั นาเศรษฐกิจฐานราก และจากประเด็นเรง่ ด่วนในช่วง 5 ปแี รก
(Flagship) ภายใตย้ ุทธศาสตร์ชาติด้านการสร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคมจากแผนแม่บททั้ง
23 แผนน้ัน ได้มีการหยิบยกประเด็นที่เล็งเห็นว่ามีความสาคัญและจาเป็นท่ีจะต้องรีบดาเนินการ
โดยเฉพาะในช่วง 5 ปีแรก ซ่ึงภายใตย้ ุทธศาสตร์ชาติดา้ นการสร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสงั คม
น้ันมีประเด็นที่ถูกหยิบยกข้ึนมาเป็นประเด็นเร่งด่วน 3 ประเด็น ได้แก่ สังคมสูงวัย เศรษฐกิจฐานราก
และการกระจายศูนยก์ ลางความเจริญ

35

ประเด็นท่ี 16 เศรษฐกิจฐานราก ซึ่งการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากจะเป็นการ
ดาเนินการท่ีสาคัญในการพัฒนาและยกระดับประเทศ ให้เป็นประเทศรายได้สูง ที่มีการกระจายรายได้
อย่างทั่วถึง เป็นการวางรากฐานท่ีม่ันคงให้กับเศรษฐกิจไทยในอนาคต โดยการส่งเสริมเศรษฐกิจระดับ
ชุมชนท้องถิ่นให้สามารถมีความเข้มแข็ง มีศักยภาพในการแข่งขัน สามารถพึ่งพาตนเองได้ ซึ่งจะช่วย
ก่อให้เกิดการยกระดับมาตรฐานการครองชีพและความเป็นอยู่ของประชาชนในชุมชนให้ดีขึ้น และ
นาไปสู่การแก้ไขปัญหาความยากจน ความเหล่ือมล้า และความไม่เสมอภาคตามเป้าหมายการพัฒนา
ของยุทธศาสตร์ชาติ โดยเฉพาะด้านการสร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม เพื่อให้ทุกคนได้รับ
ผลประโยชน์จากการพัฒนาอย่างทั่วถึงและเป็นธรรม ผ่านการปรับโครงสร้างทางเศรษฐกิจและ
พฤติกรรม และด้านการสร้างความสามารถในการแข่งขัน โดยการพัฒนาและส่งเสริมการสร้างมูลค่า
สินคา้ เกษตรเพือ่ สรา้ งรายไดใ้ ห้เกษตรกรและการส่งเสริมวสิ าหกจิ เร่มิ ต้นและวสิ าหกจิ ชมุ ชน

แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติประเด็น เศรษฐกิจฐานราก จึงมีเป้าหมายเพ่ือ
ปรับโครงสร้างเศรษฐกิจฐานราก เสริมสร้างเศรษฐกิจฐานรากให้มีความเข้มแข็ง สามารถพึ่งตนเอง
ช่วยเหลือเอ้ือเฟื้อซึ่งกันและกัน มีคุณธรรม และเป็นระบบเศรษฐกิจท่ีเอ้ือให้เกิดการพัฒนาด้านอื่น ๆ
ในพื้นที่ เกิดการสร้างอาชีพ สร้างและกระจายรายได้ และลดปัญหาความเหลื่อมล้าและความไม่เสมอภาค
จากระดับชุมชน แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ ประเด็นเศรษฐกิจฐานราก ประกอบด้วย 2 แผนย่อย
ได้แก่ การยกระดับศักยภาพการเป็นผู้ประกอบการธุรกิจ และการสร้างสภาพแวดล้อมและกลไก
ทส่ี ่งเสรมิ การพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก โดยมรี ายละเอียดของแตล่ ะแผนยอ่ ยดงั น้ี

แผนย่อยการยกระดับศกั ยภาพการเป็นผู้ประกอบการธรุ กจิ
เน้นการเพิม่ พนู องค์ความรู้และทกั ษะในการเป็นผู้ประกอบการธุรกจิ ของเกษตรกร
แรงงานท่ัวไป และกลุ่มประชากรที่มีรายได้น้อยและไม่มั่นคงให้เป็นผู้ประกอบการ ผ่านการสนับสนุน
การชว่ ยเหลือทางวชิ าการต่าง ๆ เพือ่ สร้างเสรมิ องคค์ วามรู้และทักษะทีส่ าคัญและจาเป็นในการสร้างมลู ค่าเพ่ิม
ให้กับสินค้า เพื่อยกระดับและเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันและก่อให้เกิดการสร้างรายได้ได้ด้วย
ตนเอง รวมถึงการบริหารจัดการหนี้สิน ครอบคลุมทั้งหน้ีในระบบและนอกระบบ เพ่ือการแก้ไขปัญหา
หนี้สินอย่างย่ังยนื และการใช้ความรู้ เทคโนโลยแี ละนวตั กรรม มายกระดับห่วงโซอ่ ุปทานให้เป็นหว่ งโซ่คุณค่า
ท่ีสามารถกอ่ ใหเ้ กิดการกระจายรายไดส้ ชู่ ุมชนไดอ้ ยา่ งเปน็ ธรรม

แนวทางการพฒั นา
(1) เสริมสร้างองค์ความร้แู ละพฒั นาทักษะให้กับกล่มุ ผู้มีรายไดน้ อ้ ย เพอื่ ยกระดับ
สู่การเป็นผู้ประกอบการธุรกิจ โดยสร้างโอกาสและการเข้าถึงข้อมูลข่าวสารและความรู้ ท้ังทางด้าน
เทคโนโลยี การจัดการ การบริหารจัดการความเสี่ยง และการตลาด มีทักษะต่าง ๆ ที่สอดคล้องและ
จาเป็นต่อการยกระดับเป็นผู้ประกอบการ มีความรู้ความเข้าใจด้านบัญชีการผลิต การควบคุมต้นทุน
การเพ่ิมประสิทธิภาพ การผลิต จัดการคุณภาพและมาตรฐานผลผลิตของตนให้สามารถมีคุณภาพ
สามารถแข่งขันได้ สามารถเช่ือมโยงและผสมผสานบูรณาการองค์ความรู้จากภูมิปัญญาท้องถิ่นร่วมกับ
องค์ความรู้ท่ีสร้างขึ้นใหม่มาปรับใช้ให้เหมาะสมกับภูมิสังคมของชุมชนท่ีครบวงจร ครอบคลุมทั้งต้นน้า
กลางน้า และปลายน้า โดยยดึ แนวหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง
(2) บริหารจัดการหน้ีสินอย่างยั่งยืน โดยการสร้างภูมิคุ้มกันทางการเงินให้กับ
ประชากร ทมี่ รี ายได้น้อยผ่านการส่งเสรมิ การประยุกต์ใช้หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งและสง่ เสริม

36

ความรู้ และวินัยทางการเงิน การจัดทาบัญชีครัวเรือน นาไปสู่การออมเพื่อเป็นทุนและหลักประกัน
ในการลงทนุ พัฒนามาตรการแกป้ ัญหาหน้ีนอกระบบอย่างยงั่ ยนื และปรับโครงสร้างหน้ีใหส้ อดคล้องกับ
ศักยภาพในการชาระหนี้เพ่ือป้องกนั หน้ีเสียทีอ่ าจสง่ ผลต่อความน่าเชอื่ ถือในการขอสนบั สนุนแหลง่ ทนุ

แผนยอ่ ยการสรา้ งสภาพแวดลอ้ มและกลไกท่สี ง่ เสริมการพัฒนาเศรษฐกจิ ฐานราก
เน้นส่งเสริมการรวมกลมุ่ ในรูปแบบทีม่ ีโครงสรา้ งกระจายรายได้ ท้ังวสิ าหกจิ ชมุ ชน
สหกรณ์ และวสิ าหกิจเพื่อสังคม การพฒั นาชอ่ งทางการตลาดและเครือข่าย เพ่ือใหเ้ กดิ การจัดการกลไก
การตลาดครบวงจรในรูปแบบการค้าที่เป็นธรรม รวมถึงการสร้างกติกาให้เกิดโครงสร้างกระจายรายได้
ให้กับเศรษฐกิจชุมชน ได้อย่างเป็นรูปธรรม การส่งเสริมการเข้าถึงแหล่งทุนและทรัพยากรต่าง ๆ
ที่จาเป็น และการบริหารจัดการกลไกต่าง ๆ เพื่อให้เศรษฐกิจชุมชนมีทุนในการพัฒนาการสินค้าและ
ยกระดับเป็นผู้ประกอบการธุรกิจ รวมถึงการส่งเสริมสถาบันการเงินชุมชนให้มีบทบาทในการดูแล
ใหค้ าแนะนาในการจัดการหนี้สิน

แนวทางการพฒั นา
(1) ส่งเสริมและพัฒนากลไกและโครงสร้างดูดซับมูลค่าทางเศรษฐกิจและ
การกระจายรายได้กลับสู่ชุมชน เพ่ือสร้างการเติบโตและการหมุนเวียนของเศรษฐกิจฐานราก ผ่านการ
รวมตัวของสมาชิกในชุมชนและกระบวนการมีสว่ นร่วมจากภาคส่วนต่าง ๆ อาทิ สหกรณ์ ร้านค้าชมุ ชน
วิสาหกิจชุมชน และวิสาหกิจหรือกิจการเพื่อสังคม ท่ีส่งเสริมการถือหุ้นโดยสมาชิกในชุมชน เพื่อให้
ผลประโยชน์ที่เกิดขึ้นตกกลับสู่สมาชิก รวมท้ังการพัฒนาช่องทางและศูนย์กลางตลาดสินค้าชุมชน
โดยครอบคลุมถึงช่องทางตลาดออนไลนแ์ ละชอ่ งทางตลาดอ่ืน ๆ
(2) ส่งเสริมให้มีนวัตกรรมทางการเงินเพื่อสนับสนุนแหล่งทุนให้กับเศรษฐกิจ
ชุมชน อาทิ ตลาดทุนในการทาหนา้ ที่เป็นกลไกในการจัดสรรทรพั ยากรด้านเงินทุนเพื่อตอบสนองความ
ต้องการของผ้รู ะดมเงินทุนและผลู้ งทุน ผ่านเครื่องมือทางการเงินท่ีหลากหลายที่สามารถพัฒนาข้นึ ให้มี
ความเหมาะสมกับความตอ้ งการระดมทนุ ในจานวนเงื่อนไขเวลาและต้นทุนที่เหมาะสมกับความตอ้ งการ
ของผู้ระดมเงนิ ทุนและชมุ ชน รวมทัง้ สง่ เสริมใหม้ ีกลไกการเปิดเผยข้อมูลและกลไกราคาทส่ี ามารถชว่ ยให้
ชุมชนสามารถระดมเงินทุนที่เหมาะสมกับความต้องการ พัฒนาระบบกากับ/ระบบมาตรฐานบัญชี
การใช้รูปแบบสินเช่ือรูปแบบใหม่ ๆ ท่ีเหมาะสมและสอดคล้องกับความต้องการของเศรษฐกิจชุมชน
รวมท้ังการส่งเสริมให้ธนาคารเฉพาะกิจที่มีอยู่ในปัจจุบันสามารถยกระดับเป็นพ่ีเล้ียงสนับสนุนด้าน
เงนิ ทนุ และบริหารสภาพคล่อง
(3) พัฒนากลไกการใช้ประโยชน์ท่ีดินสาธารณะ โดยการพัฒนาฐานข้อมูลท่ีดิน
ให้มีความครอบคลุมท้ังประเทศ โดยแยกตามประเภทการใช้ประโยชน์ ผู้ครอบครอง ท่ีมีความทันสมัย
โดยให้เป็นข้อมูลสาธารณะท่ีเปิดเผยและสามารถสืบค้นได้ พัฒนากลไกเพ่ือทาหน้าท่ีรับฝากที่ดิน
จากเอกชนและนามาหมนุ เวยี นสรา้ งประโยชน์โดยใหผ้ ้มู ีรายได้น้อย รวมทั้งปรบั ระบบการบริหารจัดการ
ท่ีดินของรัฐท้ังในเขตปฏิรูปท่ีดิน พ้ืนท่ีป่าเส่ือมโทรม และที่สาธารณะ เพื่อให้เกิดผลิตภาพของการใช้
ประโยชนท์ ่ีดนิ ทีส่ ูงขน้ึ

37

ภาพที่ 2-4 แสดงความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งการพฒั นาเศรษฐกจิ ฐานรากและแผนแมบ่ ท
ภายใต้ยุทธศาสตรช์ าติ 20 ปี

ท่ีมา : ประมวลจาก แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ (16) ประเด็น เศรษฐกิจฐานราก (พ.ศ. 2561-2580),
สานกั งานสภาพฒั นาการเศรษฐกิจและสงั คมแหง่ ชาติ

ดังกล่าวโดยสังเขปเกี่ยวกับสาระสาคัญของแผนแม่บทในประเด็นที่ 16 การพัฒนาเศรษฐกิจ
ฐานราก จะเห็นว่าหัวใจสาคัญ คือ ความพยายามที่จะให้เกิดความเข้มแข็งทางเศรษฐกิจในระดับฐานราก
ระดับชุมชนท้องถ่ิน เพ่ือลดความเหลื่อมล้าทางเศรษฐกิจสังคมที่เกิดขึ้นท่ามกลางกระแสการพัฒนา
ซงึ่ กเ็ ป็นสง่ิ ทีส่ อดคลอ้ งกับแผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสังคมแหง่ ชาติฉบับท่ี 12 ทเ่ี นน้ ใหเ้ กดิ การสรา้ งความ
เป็นธรรมและลดความเหลอื่ มล้าในสงั คม

2.6.2 การสร้างความเป็นธรรมและลดความเหล่อื มล้าตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและ
สังคมแห่งชาติ ฉบับท่ี 12

การพัฒนาประเทศตามแนวทางของแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ
ที่ผ่านมา สง่ ผลให้ประเทศไทยมีระดับการพัฒนาท่ีสงู ข้ึนตามลาดับ ได้แก่ เศรษฐกิจไทยมีขนาดใหญ่ข้ึน
มีฐานการผลิตและบริการท่มี ีความเข้มแขง็ และโดดเด่นในหลายสาขา และความร่วมมอื กับมติ รประเทศ
ทั้งในรูปทวิภาคีและพหุภาคี รวมถึงความร่วมมือกับประเทศในอนุภูมิภาคและอาเซียนมีความเข้มข้น
และชัดเจนขึ้น ขยายโอกาสด้านการค้าและการลงทุนของไทยเพ่ิมขึ้น ในขณะท่ีโครงสร้างพืน้ ฐานมีการ
พัฒนาครอบคลุมมากขึ้น และการบริการทางสังคมทุกด้านท่ีมีความครอบคลุมทั่วถึง ทาให้รายได้
ประชาชนสูงข้ึนปัญหาความยากจนลดลง และคุณภาพชีวิตประชาชนดีข้ึน อย่างไรก็ตาม โครงสร้าง
เศรษฐกิจไทยมีความเช่ือมโยงกับเศรษฐกิจและสังคมโลกมากขึ้น จึงทาให้มีความอ่อนไหวและผันผวน
ตามปัจจัยภายนอก ในขณะที่ความสามารถในการแขง่ ขนั ปรบั ตัวชา้ เน่ืองจากการยกระดับห่วงโซ่มูลค่า
การผลิตเกษตร อตุ สาหกรรม และบรกิ ารสูก่ ารใช้องคค์ วามรู้ วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวตั กรรมยัง

38

ดาเนนิ การได้น้อย ทาให้ฐานการผลิตเกษตร อุตสาหกรรม และบริการมีผลิตภาพการผลิตตา่ ประกอบ
กบั ประเทศไทยยังประสบปัญหาคุณภาพในเกือบทุกด้าน ที่สาคัญได้แก่ คุณภาพคน คุณภาพการศึกษา
คุณภาพบริการสาธารณะและบริการสาธารณสุข สังคมไทยยังมีความเหลอื่ มล้าสูง ก่อให้เกิดความ แตกแยก
นอกจากนี้ทรัพยากรธรรมชาติร่อยหรอและสิ่งแวดล้อมเส่ือมโทรมอย่างรวดเร็ว มีภาวะขยะล้นเมือง
และการบริหารจัดการน้ายังไม่เป็นระบบโครงข่ายท่ีสมบูรณ์ ในขณะท่ีความเสี่ยงและผลกระทบท่ีเกิดจาก
สภาพภมู ิอากาศผนั ผวนมคี วามรนุ แรงมากขนึ้ ทาให้กฎเกณฑ์และกฎระเบยี บของสงั คมท่เี กย่ี วกับการใช้
ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อมมีความเข้มงวดมากขึ้น ซ่ึงส่วนหนึ่งสะท้อนถึงปัญหาการจัดการ
ภาครัฐที่ขาดประสิทธิภาพเพราะการบริหารจัดการยังขาดเอกภาพ และการปฏิรูปกฎหมายเพ่ือพัฒนา
ประเทศยังล่าช้า ดังน้ัน การพัฒนาประเทศในช่วงแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 12 จาเปน็ ต้องมีการเตรยี มความพร้อม
เพื่อวางรากฐานของประเทศในระยะยาวให้มงุ่ ต่อยอดผลสมั ฤทธิ์ของแผนท่ีสอดคล้องเชื่อมโยงและรองรับ
การพัฒนาอย่างตอ่ เนื่องกันไปตลอด 20 ปี ตามกรอบยุทธศาสตรช์ าติ

หลักการพัฒนาประเทศที่สาคัญในระยะแผนพัฒนาฯ ฉบับท่ี12 ยึดหลัก
“ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” “การพัฒนาที่ยั่งยืน” และ “คนเป็นศูนย์กลางการพัฒนา” ท่ีต่อเนื่อง
จาก 2 แผนพัฒนาฯ ฉบับท่ี 9 - 11 และยึดหลักการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจที่ลดความเหล่ือมล้าและ
ขบั เคล่ือนการเจริญเติบโตจากการเพิ่มผลติ ภาพการผลิตบนฐานการใช้ภมู ิปัญญาและนวัตกรรม สาหรับ
การกาหนดวิสัยทัศน์ของแผนพัฒนาฯ ฉบับน้ียึดวิสัยทัศน์ของกรอบยุทธศาสตร์ชาติที่กาหนดว่า
“ประเทศไทยมีความม่ันคง มั่งค่ัง ย่ังยืน เป็นประเทศพัฒนาแล้ว ด้วยการพัฒนาตามหลักปรัชญาของ
เศรษฐกิจพอเพียง” ในขณะที่การกาหนดเป้าหมายและตัวช้ีวัดในด้านต่าง ๆ ของแผนพัฒนาฯ ได้ยึด
เป้าหมายอนาคตประเทศไทยปี 2579 ทเี่ ปน็ เป้าหมายยทุ ธศาสตร์ชาติ 20 ปี มาเปน็ กรอบในการกาหนด
เป้าหมายท่ีจะบรรลุใน 5 ปี โดยที่เป้าหมายและตัวชี้วัดต้องสอดคล้องกับกรอบเป้าหมายการพัฒนา
เศรษฐกิจ สังคมและส่ิงแวดล้อมที่องค์กรระหว่างประเทศกาหนดขึ้น อาทิ การพัฒนาท่ีย่ังยืน
(sustainable development goals : SDGs) ท่ีองค์การสหประชาชาติกาหนดขึ้น เป็นต้น ส่วนแนวทาง
การพัฒนาได้บูรณาการนโยบายหรือประเด็นพัฒนาท่ีสาคัญของประเด็นการปฏิรูปประเทศ 37 วาระ
และไทยแลนด์ 4.0

การจดั ทาแผนขับเคล่ือนและการตดิ ตามประเมินผล เน้นกระบวนการมีส่วนรว่ ม
ท้ังจากภาครัฐ เอกชน ประชาชน และภาคการศึกษาในทุกพื้นท่ีของประเทศ เป็นกลไกประชารัฐท่ีรวมพลัง
ให้สามารถกาหนดเป้าหมาย แนวทางการพัฒนา รวมทั้งแผนงานโครงการสาคัญที่ตอบสนองความต้องการ
และแก้ไขปัญหาให้กบั ประชาชนไดอ้ ย่างสอดคล้องกับภูมิสงั คมและเกิดผลสัมฤทธ์อิ ย่างจรงิ จงั ใน 5 ปี

จดุ เปล่ียนสาคญั ในแผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมฉบับที่ 12 สว่ นหนึง่ เปน็ เรอ่ื งที่
มคี วามเก่ียวเนอ่ื งกับทศิ ทางการพัฒนาเศรษฐกจิ ฐานราก อาทิ การสร้างความเป็นธรรมและลดความเหลอื่ มลา้
ให้ความสาคัญกับการจัดบริการของรัฐท่ีมีคุณภาพท้ังด้านการศึกษา สาธารณสุขให้กับผู้ที่ด้อยโอกาส
และผู้ที่อาศัยในพืน้ ที่ห่างไกล การจัดสรรที่ดินทากนิ สนับสนุนในเรอื่ งการสร้างอาชีพ รายได้ และสนับสนุน
การเพิ่มผลิตภาพ ผู้ด้อยโอกาส สตรี และผู้สูงอายุ รวมทั้งกระจายการจัดบรกิ ารภาครฐั ให้มีความครอบคลุม
และทั่วถึงท้ังในเชิงปริมาณและคุณภาพ ตลอดจนสร้างชุมชนเข้มแข็งให้เป็นพลังร่วมทางสังคมเพื่อ
สนับสนุนการพัฒนาและพร้อมรับผลประโยชน์จากการพัฒนา โดยส่งเสริมการประกอบอาชีพของ
ผ้ปู ระกอบการระดบั ชุมชน การสนบั สนุน ศนู ย์ฝึกอาชีพชุมชน สง่ เสริมใหช้ ุมชนจัดสวสั ดกิ ารและบริการ

39

ในชุมชน และผลักดันกลไกการกระจายท่ีดินทากินและการบริหารจัดการที่ดินของชุมชน โดยมุ่งบรรลุ
เป้าหมายสาคัญในการยกระดับรายได้ประชากรกลุ่ม ร้อยละ 40 ที่มีรายได้ต่าสุดการปรับระบบการ
ผลิตการเกษตร ให้สอดคล้องกับพันธกรณีในด้านการเปล่ียนแปลงสภาพภูมิอากาศและศักยภาพของ
พื้นที่ เน้นการสร้างองค์ความรู้ทางวิชาการเกษตร วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรมแบบมีส่วนร่วม
ทีเ่ ชือ่ มโยงกบั ฐานทรพั ยากรชวี ภาพ (Bio Based) ในการสร้างมลู ค่าเพ่มิ ให้สนิ คา้ เกษตรมีความปลอดภัย
ไม่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของประชาชนและส่ิงแวดล้อมของประเทศ การพัฒนาระบบ
เกษตรกรรมท่ียั่งยืนและการขยายโอกาสในการเข้าถึงพ้ืนท่ีทากินของเกษตรกร รวมทั้งส่งเสริมการ
รวมกลุ่มทางการเกษตรจากกิจการเจ้าของคนเดียว เป็นการประกอบการในลักษณะสหกรณ์ ห้างหุ้นส่วน
และบรษิ ัท เพื่อให้เกดิ การประหยัดต่อขนาดการสง่ เสริมสร้างความเข้มแข็งของเศรษฐกิจกระแสใหม่
อาทิ เศรษฐกิจดิจิทัล เศรษฐกิจฐานชีวภาพ เศรษฐกิจเชิงสร้างสรรค์และวัฒนธรรม และการพัฒนา
วิสาหกิจตั้งใหม่ (Start Up) และวิสาหกิจเพื่อสังคม รวมถึงการสร้างสังคมผู้ประกอบการเพ่ือต่อยอด
ฐานการผลิตและบรกิ าร การสร้างขีดความสามารถในการแข่งขันของธุรกิจบริการและการทอ่ งเท่ยี ว
ทมี่ ศี กั ยภาพให้เตบิ โตและสนับสนุนภาคการผลิต เน้นการปรับปรงุ กฎหมายท่ีเกี่ยวข้อง เพ่ือให้เกดิ ความ
สมดุลและย่ังยนื ในการพฒั นาอุตสาหกรรมท่องเท่ยี วท่คี านงึ ถงึ ขีดความสามารถในการรองรับของระบบ
นเิ วศและศักยภาพของพน้ื ท่ี รวมทงั้ การสร้างมูลคา่ เพ่ิมในอุตสาหกรรมกฬี าใหค้ รอบคลุมทุกมติ ิและครบ
วงจร ทั้งการผลิตและธุรกิจที่เกี่ยวข้อง การสร้างความเช่ือมโยงระหว่างภาคการผลิต เพ่ือเพ่ิมมูลค่า
ทางเศรษฐกิจ ขยายฐานเศรษฐกิจให้กว้างขึ้น และต่อยอดห่วงโซ่การผลิตให้เข้มแข็งข้ึน โดยการเชื่อมโยง
เครือข่ายการผลติ และนาผลการวิจัยและการพัฒนาทีเ่ ก่ียวขอ้ งมาใช้ประโยชน์ในการสร้างผลติ ภัณฑ์เชิง
พาณิชย์ที่หลากหลาย และสอดคล้องกับความต้องการของตลาด โดยเฉพาะอย่างย่ิงการพัฒนาความเช่ือมโยง
ด้านคมนาคมขนส่ง โลจิสติกส์ และโทรคมนาคม ในกรอบความร่วมมืออนุภูมิภาคภายใต้แผนงานของ
กรอบความร่วมมือทางเศรษฐกิจในอนุภูมิภาคลุ่มแม่น้าโขง กรอบความร่วมมือลุ่มแม่น้าอิระวดี เจ้าพระยา
แมโ่ ขง กรอบความร่วมมือเขตเศรษฐกิจสามฝา่ ย อินโดนีเซยี – มาเลเซีย - ไทย กรอบความรว่ มมอื ความ
ริเร่ิมแห่งอ่าวเบงกอล สาหรับความร่วมมือหลากหลายสาขาทางวิชาการและเศรษฐกิจ กรอบความ
ร่วมมือเพ่ือพัฒนาชายแดนไทย - มาเลเซีย และภูมิภาคอาเซียนเพื่ออานวยความสะดวกและลดต้นทุน
ด้านโลจิสติกส์ และการพัฒนาวิสาหกิจขนาดย่อย ขนาดเล็กและขนาดกลาง วิสาหกิจชุมชนและ
วิสาหกจิ เพ่ือสงั คม เพือ่ ขยายฐานการพฒั นาเศรษฐกิจฐานรากให้มคี วามครอบคลมุ มากขนึ้ เป็นการสร้าง
โอกาสทางเศรษฐกิจสาหรบั กลุ่มตา่ ง ๆ ในสังคมโดยดาเนนิ การควบค่ไู ปกับการพฒั นาและส่งเสรมิ สงั คม
ผูป้ ระกอบการเพื่อสง่ เสรมิ ผู้ประกอบการทผี่ ลติ ไดแ้ ละขายเป็น

ดังกล่าวข้างต้น จึงสามารถสรุปได้ว่าการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากโดยเน้นการ
เสริมสร้างศักยภาพชุมชน การพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนและการสร้างความเข้มแข็งการเงินฐานรากตาม
หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อให้ชุมชนสามารถพึ่งพาตนเองได้เป็นแนวทางหน่ึงในการสร้าง
ความเปน็ ธรรมและลดความเหล่ือมลา้ ตามแผนพฒั นาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12

40

2.7 นโยบายวา่ ดว้ ยการพฒั นาเศรษฐกิจฐานรากของไทย

2.7.1 ลกั ษณะและทศิ ทางของนโยบายเศรษฐกจิ ฐานรากระดบั ชาติ

กรณีประเทศไทย บทบาทของภาครัฐและภาคราชการมีบทบาทหลักในการ
กาหนดจัดทาแผนแม่บทและแผนยุทธศาสตร์ท่ีเก่ียวข้องกับการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากในทุกระดับ
กลา่ วคือ การพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากในช่วงปัจจบุ ันของไทย มลี กั ษณะการดาเนนิ การทเ่ี ด่นชดั โดยดไู ด้
จากการดาเนินนโยบายท่ีเก่ียวข้องกับการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากจากกรอบของแผนยุทธศาสตร์ชาติ
ซึ่งเป็นลักษณะของการดาเนินการที่มุ่งเป้าจะพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากตามรูปแบบและความหมาย
ท่ีปรากฏในแผนยุทธศาสตร์โดยตรงกับยทุ ธศาสตร์ชาติ 20 ปี (พ.ศ. 2561 - 2580) ดา้ นการสร้างโอกาส
และความเสมอภาคทางสงั คม และกาหนดประเด็นยทุ ธศาสตรท์ ่มี ุ่งเน้นไวว้ ่า เปน็ การตอบโจทย์การสรา้ ง
ความเป็นธรรมและลดความเหล่ือมล้าทางเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ2 เพื่อให้การเติบโตของ
ประเทศเป็นการเติบโตที่ยั่งยืนผ่านการส่งเสริมเศรษฐกิจระดับชุมชนท้องถิ่นให้มีความเข้มแข็ง
มีศักยภาพในการแข่งขัน สามารถพ่ึงพาตนเองได้ ซึ่งจะช่วยก่อให้เกิดการยกระดับมาตรฐานการครอง
ชพี และความเป็นอย่ขู องประชาชนในชมุ ชนใหด้ ขี ึ้น โดยทุกคนได้รบั ประโยชน์อย่างทวั่ ถึงและเป็นธรรม3
โดยแผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติประเด็นเศรษฐกิจฐานราก ท่ีมีความสอดคล้องกับเป้าหมาย
การพัฒนาและประเด็นยุทธศาสตร์ของยุทธศาสตร์ชาติด้านท่ีเก่ีย วข้องการพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก
ของประเทศไทย4 มเี ป้าหมายและตัวช้วี ัดของแผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติประเด็นเศรษฐกจิ ฐานราก
ดังน้ี

ตารางที่ 2-1 เป้าหมายและตัวชวี้ ดั ของแผนแม่บทภายใตย้ ทุ ธศาสตร์ชาติ
ประเด็นเศรษฐกจิ ฐานราก

เปา้ หมาย ตัวชีว้ ดั คา่ เป้าหมาย

ปี 2562- ปี 2566- ปี 2571- ปี 2576-
2565 2570 2575 2580

รายไดข้ องประชากร กล่มุ ดชั นีการพฒั นาอยา่ ง 4.30 4.40 4.50 4.60
รายไดน้ อ้ ยเพ่มิ ข้นึ อย่าง ท่ัวถึง (คะแนน) คะแนน คะแนน คะแนน คะแนน
กระจายและอย่างตอ่ เน่ือง

ทีม่ า: แผนแมบ่ ทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ (16) ประเดน็ เศรษฐกจิ ฐานราก (พ.ศ. 2561 - 2580), สานักงานสภา
พัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

2ยุทธศาสตรช์ าติด้านการสรา้ งโอกาสและความเสมอภาคทางสงั คม
3แผนแมบ่ ทภายใต้ยุทธศาสตรช์ าติ (16) ประเด็น เศรษฐกิจฐานราก (พ.ศ. 2561 - 2580) เข้าถึงไดจ้ าก
http://nscr.nesdb.go.th/แผนแมบ่ ทภายใตย้ ุทธศาสตรช์ าติ
4“ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี,” ราชกิจจานเุ บกษา, เลม่ 135 ตอนท่ี 82 ก, 13 ตุลาคม 2561, หน้า 1.

41

ลักษณะของการพัฒนาและส่งเสริมเศรษฐกิจฐานรากที่วางแนวทางให้สามารถ
ดาเนินการได้อยา่ งบรรลุเป้าหมายประกอบด้วยมีแผนย่อยทั้งหมด จานวน 2 แผน ไดแ้ ก่ การยกระดับ
ศักยภาพการเป็นผู้ประกอบการธุรกิจ และการสร้างสภาพแวดล้อมและกลไกที่ส่งเสริมการพัฒนา
เศรษฐกิจฐานราก โดยมรี ายละเอียด ดงั นี้5

1) แผนย่อยการยกระดับศักยภาพการเป็นผู้ประกอบการธุรกิจ มีแนวทางการพัฒนา
ทีเ่ นน้ การเพ่มิ พูนองค์ความรู้และทกั ษะในการเป็นผู้ประกอบการธรุ กิจของเกษตรกร แรงงานท่วั ไป และ
กลุ่มประชากรที่มีรายได้น้อยและไม่มั่นคงให้เป็นผู้ประกอบการ ผ่านการสนับสนุนการช่วยเหลือทาง
วิชาการต่าง ๆ เพือ่ สร้างเสรมิ องคค์ วามรแู้ ละทกั ษะท่ีสาคัญและจาเปน็ ในการสร้างมูลค่าเพ่มิ ใหก้ ับสินค้า
เพือ่ ยกระดับและเพิ่มขีดความสามารถในการแขง่ ขันและก่อให้เกิดการสร้างรายไดไ้ ด้ด้วยตนเอง รวมถึง
การบริหารจัดการหนี้สิน ครอบคลุมทั้งหนี้ในระบบและนอกระบบ เพ่ือการแก้ไขปัญหาหน้ีสินอย่าง
ย่ังยืน และการใช้ความรู้ เทคโนโลยีและนวัตกรรมมายกระดับห่วงโซ่อุปทานให้เป็นห่วงโซ่คุณค่าท่ี
สามารถกอ่ ใหเ้ กิดการกระจายรายได้ สชู่ ุมชนได้อย่างเป็นธรรม โดยมีเป้าหมายที่เป็นรูปธรรม ดังนี้

ตารางที่ 2-2 เป้าหมายและตวั ชี้วัดของแผนยอ่ ยการยกระดบั ศักยภาพการเปน็ ผ้ปู ระกอบการธุรกจิ

เปา้ หมาย ตวั ช้ีวดั ค่าเป้าหมาย

ปี 2562- ปี 2566- ปี 2571- ปี 2576-
2565 2570 2575 2580

ศกั ยภาพและขีด อตั ราการเตบิ โตของ ไม่ต่ากวา่ ไม่ตา่ กวา่ ไมต่ า่ กวา่ ไมต่ ่ากว่า
ความสามารถของเศรษฐกจิ รายได้ ของกลมุ่ ร้อยละ 15 ร้อยละ 20 รอ้ ยละ 20 รอ้ ยละ 20
ฐานรากเพมิ่ ข้ึน ประชากรรอ้ ยละ 40 ต่อปี ตอ่ ปี ต่อปี ตอ่ ปี
ท่มี ีรายได้ตา่ สดุ
(เฉลีย่ ร้อยละ)

ทมี่ า: แผนแมบ่ ทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ (16) ประเด็น เศรษฐกจิ ฐานราก (พ.ศ. 2561 - 2580), สานกั งานสภา
พัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

2) แผนย่อยการสร้างสภาพแวดล้อมและกลไกที่ส่งเสริมการพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก
มแี นวทางการพัฒนาที่เน้นส่งเสริมการรวมกลุ่มในรูปแบบท่ีมีโครงสร้างกระจายรายได้ ท้ังวิสาหกิจชุมชน
สหกรณ์ และวิสาหกิจเพ่ือสังคม การพัฒนาช่องทางการตลาดและเครอื ข่าย เพ่ือให้เกดิ การจัดการกลไก
การตลาดครบวงจร ในรปู แบบการค้าท่เี ป็นธรรม รวมถึงการสร้างกติกาให้เกิดโครงสร้างกระจายรายได้
ให้กับเศรษฐกิจชุมชน ได้อย่างเป็นรูปธรรม การส่งเสริมการเข้าถึงแหล่งทุนและทรัพยากรต่าง ๆ
ท่ีจาเป็น และการบริหารจัดการ กลไกต่าง ๆ เพื่อให้เศรษฐกิจชุมชนมีทุนในการพัฒนาการสินค้าและ

5แผนแม่บทภายใตย้ ทุ ธศาสตรช์ าติ (16) ประเดน็ เศรษฐกจิ ฐานราก (พ.ศ. 2561 - 2580) เข้าถงึ ได้จาก
http://nscr.nesdb.go.th/แผนแมบ่ ทภายใตย้ ทุ ธศาสตร์ชาติ

42

ยกระดับเป็นผู้ประกอบการธุรกิจ รวมถึงการส่งเสริมสถาบันการเงินชุมชนให้มีบทบาทในการดูแล ให้
คาแนะนาในการจัดการหนส้ี นิ โดยมเี ป้าหมายท่เี ปน็ รูปธรรม ดงั นี้

ตารางท่ี 2-3 เป้าหมายและตัวช้ีวัดของการสร้างสภาพแวดล้อมและกลไกท่ีส่งเสริมการพัฒนา
เศรษฐกจิ ฐานราก

เปา้ หมาย ตวั ชวี้ ดั ค่าเปา้ หมาย

ปี 2562- ปี 2566- ปี 2571- ปี 2576-
2565 2570 2575 2580

ผปู้ ระกอบการเศรษฐกิจฐานราก อัตราการเตบิ โตของ อย่างน้อย อย่างน้อย อยา่ งน้อย อยา่ งน้อย
มรี ายได้เพ่ิมข้นึ อยา่ งต่อเน่ือง มลู ค่าเศรษฐกจิ ฐานราก รอ้ ยละ 30 ร้อยละ 40 ร้อยละ 50 ร้อยละ 50
ของปีฐาน ของปีฐาน ของปีฐาน
ของมลู ค่าสนิ คา้ ของปีฐาน
OTOP (เฉลีย่ ร้อยละ)

กลุ่มประชากรรายได้ต่าสุด สัดสว่ นภาระหนี้ตอ่ รอ้ ยละ 45 รอ้ ยละ 50 รอ้ ยละ 45 รอ้ ยละ 40
ร้อยละ 40 มีความสามารถ รายได้ (debt
ใน การบริหารจัดการหน้ีสิน service ratio) (ร้อย
ได้มี ประสิทธิภาพเพ่ิมข้ึน ละ)
อยา่ ง ตอ่ เนื่อง

ท่ีมา: แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ (16) ประเด็น เศรษฐกิจฐานราก (พ.ศ. 2561 - 2580), สานักงาน
สภาพฒั นาการเศรษฐกจิ และสังคมแหง่ ชาติ

ทั้งนี้มีข้อสังเกตว่า การพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากตามแผนยุทธศาสตร์ชาติมีลักษณะ
ที่กว้างท้ังในเชิงความหมายและขอบเขตของนิยามการพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก อาจทาให้ประเด็นมี
ลักษณะท่ีกว้างครอบคลุมงานทุกประเภทท่ีเก่ียวข้องกับการพัฒนาชุมชน และรวมถึงไม่ได้กาหนด
บทบาทของหนว่ ยงานภาครฐั ทีเ่ กย่ี วข้อง

ในส่วนของการวิเคราะห์นโยบายท่ีเก่ียวข้องกับการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากของ
ประเทศไทยในปจั จบุ นั โดยเฉพาะการพจิ ารณานโยบายของรฐั บาลท่ีแถลงตอ่ รฐั สภา ช่วงรัฐบาลปัจจบุ นั
(พลเอกประยทุ ธ์ จนั ทรโ์ อชา นายกรัฐมนตรี) นโยบายเศรษฐกิจฐานราก ถือเป็นสว่ นสาคัญของการวางกรอบ
นโยบายระดับชาติ โดยบรรจุเรื่องการพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก เข้าเป็นส่วนหนึ่งของนโยบายหลัก 12 ข้อ
ของรัฐบาลที่แถลงต่อรัฐสภา6 ซึ่งปรากฏในในข้อที่ 7 (จากทั้งหมด 12 ข้อ) ในประเด็นเร่ือง
การพัฒนาสร้างความเข้มแข็งจากฐานราก โดยทิศทางของนโยบายรัฐบาลได้ให้ความสาคัญกับชุมชน
ในฐานะที่เป็นหน่วยหลักและแกนกลางของการนาเอาความรู้และทรัพยากรในพ้ืนท่ีมาผลิตเป็นสินค้า

6 คาแถลงนโยบายของคณะรัฐมนตรี พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา แถลงต่อรัฐสภา เมื่อวันพฤหัสบดีที่ 25
กรกฎาคม 2562, กรกฎาคม 2562.

43

และบริการ โดยมีเป้าหมายในสองมิติ คือ มิติทางเศรษฐกิจและมิติความเขม้ แข็งของชุมชน โดยมิติทาง
เศรษฐกิจจะเน้นไปท่ีการเพิ่มศักยภาพของเศรษฐกิจฐานรากให้สามารถสร้าง รายได้ให้กับชุมชน
สนับสนุนสนิ ค้าชุมชนและยกระดับวิสาหกิจชุมชนให้มีความเขม้ แข็ง พัฒนาช่องทางการตลาดเชื่อมโยง
กับระบบพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ เพ่ือสร้างงานในชุมชน และสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการดาเนินธุรกิจ
วิสาหกิจชุมชน ขณะท่ีมิติด้านการสร้างความเข้มแข็งของชุมชน จะเน้นไปสร้างผู้นาชุมชน ยกย่อง
ปราชญ์ชาวบ้าน ยกระดับคุณภาพตลาดชุมชน สถาบันการเงินของชมุ ชน สวัสดกิ ารชุมชน สาธารณสุข
ชุมชน ป่าชุมชน ไม้มีค่า ท่องเท่ียวชุมชน และส่งเสริมการขยาย ตลาดออกสู่ต่างประเทศ แก้ไขปัญหา
ที่อยู่อาศัย ที่ดินทากิน สร้างชุมชนที่น่าอยู่ การสร้างพลังในชุมชน การสร้างเครือข่ายชุมชนที่เข้มแข็ง
และการส่งเสริมบทบาทภาคเอกชนในการช่วยพฒั นาสงั คมและเศรษฐกิจ

2.7.2 แผนงานบูรณาการการพฒั นาและสง่ เสริมเศรษฐกิจฐานรากภายใต้ยุทธศาสตร์
ปี พ.ศ.2563

วัตถุประสงค์ เพอ่ื ให้ชมุ ชนและเกษตรกรมีรายได้ของครัวเรือนเพ่ิมข้นึ และลดชอ่ งวา่ ง
ความเหล่ือมล้าของรายได้ประชากร โดยการน้อมนาหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในการพัฒนา
ชุมชน สง่ เสริมการสร้างความเข้มแขง็ ของชุมชน สร้างอาชีพและรายได้ พัฒนาเศรษฐกจิ ชุมชนให้มคี วาม
ม่นั คง ตลอดจนพัฒนาผลิตภณั ฑ์ชุมชนโดยใช้ทุนทางวัฒนธรรม ภูมิปัญญาท้องถิ่นเพื่อต่อยอดเชิงพาณิชย์
อกี ท้งั พัฒนาศักยภาพของเกษตรกรเพ่อื เตรียมไปสู่การเป็นผู้ประกอบการในอนาคต เพิม่ ขดี ความสามารถใน
การเขา้ ถึงขอ้ มูล ความรู้ ด้านเทคโนโลยี การจัดการและการตลาด พัฒนาเกษตรกรปราดเปร่ือง ทายาทเกษตรกร
เกษตรกรในปจั จุบนั และคนกลุ่มใหม่ จะเข้าส่ภู าคเกษตรในอนาคต รวมท้งั พัฒนาผู้ประกอบการเกษตร
และพัฒนาผลิตภัณฑ์และผลิตภัณฑ์สินค้า เกษตรจากฐานทรัพยากรชีวภาพในการใช้นวัตกรรมและ
เทคโนโลยีเพ่ือการบริหารจัดการผลิตภัณฑ์และยกระดบั โครงสร้างการผลิตในอตุ สาหกรรม เกษตรแปรรูป
อย่างครบวงจร ส่งเสริมการแปรรูปสินค้า เกษตรในระดับชุมชน ตลอดจนส่งเสริมพัฒนากลไกและ
โครงสร้างดูดซับมูลค่าทางเศรษฐกิจและการกระจายรายได้กลับสู่ท้องถ่ินผ่านกลไก สหกรณ์ ร้านค้า
ชุมชน วิสาหกิจ เพ่ิมประสิทธิภาพการบริหารจัดการกองทุนและแหล่งสินเช่ือการเกษตรในภาครัฐ
สนับสนุนการเข้าถึงแหล่งเงินทุนของประชาชนและกลุ่มอาชีพ ส่งเสริมให้ผู้ด้อยโอกาสและผู้มีรายได้
น้อยมโี อกาสเข้าถงึ ทรพั ยากรทเ่ี ป็นฐานรากของอาชีพเกษตรกร

กลมุ่ เป้าหมาย/ผู้ได้รับประโยชน์ 1) ประชาชนผู้มรี ายได้น้อย 2) เกษตรกรรายย่อย
3) สถาบนั เกษตรกร 4) ผู้ผลิตผูป้ ระกอบการชมุ ชน

พืน้ ทด่ี าเนนิ การ 7,255 ตาบล

4

ตารางที่ 2-4 แผนงานและการบรู ณาการเศรษฐกจิ ฐานราก ประจาปงี บป

กระทรวง หน่วยงาน ชอ่ื โครงการ

กระทรวงมหาดไทย กรมการพฒั นาชุมชน โครงการการเพมิ่ ประสิทธภิ าพการบริหาร
กองทุน เพื่อเกษตรกรและแหล่งสนิ เชอ่ื
ภาครัฐเพอื่ การเข้าถงึ แหล่งทนุ

โครงการสง่ เสรมิ การพัฒนาผปู้ ระกอบการ/
วิสาหกิจชุมชนในการผลิตสนิ คา้ เกษตรและ
ผลติ ภัณฑ์ OTOP

โครงการพฒั นาผลติ ภณั ฑ์สนิ คา้ ชมุ ชน

กระทรวงเกษตร โครงการสง่ เสรมิ การพฒั นากลไกและ
และสหกรณ์ โครงสรา้ งดดู ซบั มูลคา่ ทางเศรษฐกจิ และ
การกระจายรายไดก้ ลบั สทู่ อ้ งถิ่น

กรมส่งเสริมการเกษตร โครงการศนู ยเ์ รียนรกู้ ารเพิ่มประสิทธิภาพ
การผลติ สนิ คา้ เกษตร

7 รวบรวมขอ้ มลู จากแผนงานบรู ณาการการพัฒนาและสง่ เสริมเศรษฐกจิ ฐานราก ประจาปงี

44

ประมาณ พ.ศ.25637

ตวั ชี้วัด งบประมาณ กลุม่ เป้าหมาย พนื้ ที่ทางาน
(ล้านบาท) (ราย)

ตัวช้ีวัดที่ 1.1 ประชาชนกล่มุ เป้าหมาย 133.2135 เกษตรกร ทัว่ ประเทศ
เขา้ ถึงแหลง่ ทุนและท่ีดนิ ทากนิ (158,000)
ไม่นอ้ ยกว่า 200,000 ราย

/ ตัวชีว้ ัดที่ 2.2 จานวนผ้ปู ระกอบการ 23.365 ผปู้ ระกอบการ ทัว่ ประเทศ

ะ ไดร้ บั การพัฒนาไมน่ อ้ ยกวา่ 24,800 คน / วสิ าหกจิ

ชมุ ชน (3,800)

ตวั ชว้ี ัดที่ 2.3 จานวนผลติ ภณั ฑท์ ีไ่ ด้รับ 412.623 ผู้ประกอบการ ท่วั ประเทศ 44
การพฒั นาไมน่ ้อยกว่า 5,900 ผลติ ภณั ฑ์ (230.94+ / วสิ าหกจิ

181.683) ชุมชน

ตัวชว้ี ัดท่ี 3.1 รายไดจ้ ากการจาหนา่ ย 464.56 ผปู้ ระกอบการ ทว่ั ประเทศ

สนิ คา้ ชุมชนเพิ่มข้นึ ร้อยละ 10 (450.1958 + / วิสาหกจิ

14.3642) ชุมชน

ตัวชี้วัด 1.2 ประชาชนกลมุ่ เปา้ หมาย 239.5624 กลมุ่ เป้าหมาย ทว่ั ประเทศ
ไดร้ บั การพฒั นาและสง่ เสริมอาชีพ (26,460)
ไม่นอ้ ยกวา่ 500,000 ราย

งบประมาณ 2563

45

กระทรวง หนว่ ยงาน ช่อื โครงการ

โครงการพฒั นาเกษตรกรปราดเปรื่อง
(Smart Farmer)

โครงการสง่ เสรมิ และสร้างทกั ษะในการ
ประกอบอาชพี ทงั้ ในและนอกภาคเกษตร
(สง่ เสรมิ เกษตรทฤษฎีใหม)่

โครงการส่งเสริมและสรา้ งทักษะในการ
ประกอบอาชีพทง้ั ใน และนอกภาคเกษตร
(เกษตรกรรมทางเลอื ก/เกษตรผสมผสาน )

โครงการส่งเสรมิ และพฒั นาอาชพี เพ่อื แก้ไข
ปัญหาทด่ี นิ ทากนิ ของเกษตรกร

โครงการสร้างความเขม้ แขง็ กลุ่มการผลติ
ดา้ นการเกษตร

โครงการส่งเสรมิ การพฒั นาผ้ปู ระกอบการ/
วิสาหกิจชุมชนในการผลติ สนิ คา้ เกษตรและ
ผลิตภัณฑ์ OTOP

5

ตัวชีว้ ดั งบประมาณ กลุ่มเป้าหมาย พนื้ ทท่ี างาน
(ลา้ นบาท) (ราย)

ตวั ช้วี ัด 1.2 ประชาชนกลุ่มเปา้ หมาย 62.1078 เกษตรกร ท่ัวประเทศ
ได้รบั การพัฒนาและสง่ เสรมิ อาชีพ (40.7106 + (17,640) /
ไมน่ อ้ ยกว่า 500,000 ราย 21.3972) เกษตรกรรนุ่

ใหม่ (4,865)

ตัวชี้วดั 1.2 ประชาชนกลมุ่ เปา้ หมาย 13.298 กล่มุ เป้าหมาย ทวั่ ประเทศ
ได้รบั การพัฒนาและสง่ เสริมอาชพี (2,310)
ไม่น้อยกว่า 500,000 ราย

ตัวชี้วดั 1.2 ประชาชนกลุ่มเปา้ หมาย 13.6685 กลมุ่ เป้าหมาย ทว่ั ประเทศ 45
ได้รบั การพัฒนาและสง่ เสริมอาชีพ (2,310)
) ไมน่ ้อยกวา่ 500,000 ราย

ข ตวั ชว้ี ัด 1.2 ประชาชนกลมุ่ เปา้ หมาย 4.6 เกษตรกร ทว่ั ประเทศ
ไดร้ บั การพฒั นาและสง่ เสริมอาชีพ (3,000)
ไม่น้อยกว่า 500,000 ราย

ตัวชี้วดั ท่ี 2.1 จานวนกลมุ่ เกษตรกร 34.2453 กลมุ่ เป้าหมาย ทว่ั ประเทศ

ที่ไดร้ บั การพฒั นา ไมน่ ้อยกวา่ 2,700 กล่มุ (27,605)

/ ตวั ชี้วดั ที่ 2.2 จานวนผปู้ ระกอบการ 46.7359 ผู้ประกอบการ ทวั่ ประเทศ

ะ ได้รบั การพัฒนาไมน่ ้อยกวา่ 24,800 คน (17,640)

46

กระทรวง หนว่ ยงาน ชอื่ โครงการ

กรมวชิ าการเกษตร โครงการสง่ เสริมการพฒั นาระบบตลาด
ภายในสาหรบั สนิ คา้ เกษตร

โครงการศนู ยเ์ รียนรูก้ ารเพิ่มประสิทธิภาพ
การผลติ สนิ คา้ เกษตร

กรมพฒั นาทด่ี ิน โครงการส่งเสรมิ และสร้างทกั ษะในการ
ประกอบอาชพี ทง้ั ในและนอกภาคเกษตร
(สง่ เสรมิ เกษตรทฤษฎใี หม)่

โครงการศนู ย์เรยี นรู้การเพม่ิ ประสิทธภิ าพ
การผลติ สนิ คา้ เกษตร

โครงการส่งเสริมและสร้างทักษะในการ
ประกอบอาชพี ทงั้ ในและนอกภาคเกษตร
(ส่งเสริมเกษตรทฤษฎใี หม)่

โครงการส่งเสริมและสรา้ งทกั ษะในการ
ประกอบอาชีพทง้ั ในและนอกภาคเกษตร
(ส่งเสริมการผสมปยุ๋ ใชเ้ องเพื่อลดตน้ ทนุ
การผลิต)

6

ตวั ช้ีวดั งบประมาณ กลุ่มเปา้ หมาย พ้นื ท่ีทางาน
(ลา้ นบาท) (ราย)

ตวั ชี้วัดที่ 3.1 รายไดจ้ ากการจาหนา่ ย 13.43 ทั่วประเทศ
สินค้าชมุ ชนเพิ่มขนึ้ รอ้ ยละ 10

ตัวชี้วัด 1.2 ประชาชนกลุ่มเปา้ หมาย 40 กลมุ่ เป้าหมาย ทั่วประเทศ
ได้รบั การพฒั นาและสง่ เสรมิ อาชพี (15,000)
ไม่นอ้ ยกวา่ 500,000 ราย

ตัวชี้วดั 1.2 ประชาชนกลุ่มเปา้ หมาย 7.5278 กลุ่มเปา้ หมาย ทว่ั ประเทศ
ได้รบั การพฒั นาและสง่ เสริมอาชีพ (500)
ไมน่ อ้ ยกวา่ 500,000 ราย

ตัวชี้วดั 1.2 ประชาชนกลุ่มเปา้ หมาย 8.7318 ท่ัวประเทศ 46
ไดร้ บั การพัฒนาและสง่ เสรมิ อาชพี
ไมน่ ้อยกวา่ 500,000 ราย

ตวั ชีว้ ดั 1.2 ประชาชนกลุ่มเปา้ หมาย 31.6 กลมุ่ เปา้ หมาย ทั่วประเทศ
ได้รับการพัฒนาและสง่ เสรมิ อาชพี (20,000)
ไมน่ อ้ ยกวา่ 500,000 ราย

ตวั ชี้วัด 1.2 ประชาชนกล่มุ เปา้ หมาย 6 กลมุ่ เปา้ หมาย ทั่วประเทศ
ไดร้ ับการพฒั นาและสง่ เสรมิ อาชีพ (40,000)
ไม่นอ้ ยกว่า 500,000 ราย

47

กระทรวง หนว่ ยงาน ช่อื โครงการ

โครงการส่งเสรมิ และพฒั นาอาชพี เพื่อแกไ้ ข
ปญั หาทีด่ นิ ทากนิ ของเกษตรกร

กรมปศุสตั ว์ โครงการสรา้ งความเข้มแข็งกลมุ่ การผลิต
ดา้ นการเกษตร

โครงการศนู ยเ์ รยี นร้กู ารเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพ
การผลิตสนิ ค้าเกษตร

โครงการพฒั นาเกษตรกรปราดเปร่อื ง
(Smart Farmer)

โครงการส่งเสรมิ และสรา้ งทกั ษะในการ
ประกอบอาชีพทง้ั ในและนอกภาคเกษตร
(ส่งเสรมิ เกษตรทฤษฎใี หม่)

โครงการส่งเสริมและพฒั นาอาชพี เพ่ือแก้ไข
ปัญหาที่ดนิ ทากนิ ของเกษตรกร

7

ตัวชวี้ ัด งบประมาณ กลมุ่ เปา้ หมาย พ้นื ท่ที างาน
(ลา้ นบาท) (ราย)

ข ตวั ชว้ี ัด 1.2 ประชาชนกลุ่มเปา้ หมาย 18.2942 เกษตรกร ทัว่ ประเทศ
ได้รับการพัฒนาและสง่ เสรมิ อาชีพ (4,000)
ไมน่ อ้ ยกวา่ 500,000 ราย

ตัวชีว้ ัดที่ 2.1 จานวนกลุ่มเกษตรกรที่ 15.5185 เกษตรกร ทว่ั ประเทศ
ไดร้ ับการพฒั นา ไมน่ อ้ ยกวา่ 2,700 กลมุ่ (1,080)

ตัวชี้วัด 1.2 ประชาชนกลุ่มเปา้ หมาย 22.6771 กลมุ่ เปา้ หมาย ทัว่ ประเทศ
ไดร้ บั การพัฒนาและสง่ เสริมอาชพี (8,820)
ไมน่ อ้ ยกวา่ 500,000 ราย

ตัวช้วี ดั 1.2 ประชาชนกล่มุ เปา้ หมาย 8.0856 เกษตรกร ทั่วประเทศ 47
ได้รบั การพฒั นาและสง่ เสรมิ อาชีพ (7,100)
ไม่น้อยกว่า 500,000 ราย

ตวั ชี้วดั 1.2 ประชาชนกลมุ่ เปา้ หมาย 54.3209 กลมุ่ เป้าหมาย ทว่ั ประเทศ
ไดร้ บั การพฒั นาและสง่ เสรมิ อาชีพ (210,000)
ไม่นอ้ ยกวา่ 500,000 ราย

ข ตวั ชีว้ ัด 1.2 ประชาชนกล่มุ เปา้ หมาย 9.6947 เกษตรกร ท่วั ประเทศ
ได้รบั การพัฒนาและสง่ เสริมอาชีพ (1,000)
ไมน่ อ้ ยกวา่ 500,000 ราย

48

กระทรวง หนว่ ยงาน ชอ่ื โครงการ

กรมประมง โครงการศูนยเ์ รยี นร้กู ารเพิ่มประสิทธิภาพ
การผลิตสนิ คา้ เกษตร

โครงการพัฒนาเกษตรกรปราดเปรอื่ ง
(Smart Farmer)

โครงการส่งเสรมิ และสร้างทักษะในการ
ประกอบอาชพี ทงั้ ในและนอกภาคเกษตร
(ส่งเสรมิ เกษตรทฤษฎ)ี

โครงการสง่ เสริมและสร้างทกั ษะในการ
ประกอบอาชพี ทงั้ ในและนอกภาคเกษตร (
สง่ เสริมและพฒั นาอาชีพดา้ นการเกษตร)

โครงการสง่ เสรมิ และพฒั นาอาชพี เพอื่ แก้ไข
ปัญหาท่ีดนิ ทากนิ ของเกษตรกร

โครงการสรา้ งความเขม้ แข็งกลุม่ การผลิต
ด้านการเกษตร

8

ตวั ชวี้ ดั งบประมาณ กลมุ่ เป้าหมาย พืน้ ท่ีทางาน
(ลา้ นบาท) (ราย)

ตวั ช้ีวัด 1.2 ประชาชนกลุ่มเปา้ หมาย 33.617 กลุ่มเปา้ หมาย ทว่ั ประเทศ
ไดร้ ับการพัฒนาและสง่ เสริมอาชีพ (88,200)
ไมน่ อ้ ยกวา่ 500,000 ราย

ตวั ช้ีวดั 1.2 ประชาชนกลุ่มเปา้ หมาย 21.64 เกษตรกร ท่ัวประเทศ
ได้รับการพฒั นาและสง่ เสรมิ อาชพี (15,000)
ไม่นอ้ ยกว่า 500,000 ราย

ตวั ชีว้ ดั 1.2 ประชาชนกลมุ่ เปา้ หมาย 50.6835 กลมุ่ เป้าหมาย ทว่ั ประเทศ
ไดร้ ับการพฒั นาและสง่ เสรมิ อาชพี (70,000)
ไม่นอ้ ยกว่า 500,000 ราย
48

ตวั ช้ีวัด 1.2 ประชาชนกลุม่ เปา้ หมาย 4.914 กลมุ่ เปา้ หมาย ท่วั ประเทศ
( ได้รับการพัฒนาและสง่ เสรมิ อาชีพ (2,520)

ไมน่ อ้ ยกวา่ 500,000 ราย

ข ตวั ชี้วัด 1.2 ประชาชนกลุม่ เปา้ หมาย 7.0068 เกษตรกร ทวั่ ประเทศ
ไดร้ ับการพัฒนาและสง่ เสริมอาชีพ (2,400)
ไม่นอ้ ยกว่า 500,000 ราย

ตวั ชีว้ ัดที่ 2.1 จานวนกลุ่มเกษตรกรท่ี 38 ชุมชนประมง ทัว่ ประเทศ
ได้รับการพัฒนา ไมน่ ้อยกวา่ 2,700 กลมุ่

49

กระทรวง หน่วยงาน ช่ือโครงการ

กรมการขา้ ว โครงการพัฒนาเกษตรกรปราดเปรอื่ ง
(Smart Farmer)

กรมสง่ เสรมิ สหกรณ์ โครงการสง่ เสรมิ และสร้างทักษะในการ
ประกอบอาชพี ทงั้ ในและนอกภาคเกษตร
(ส่งเสริมเกษตรทฤษฎใี หม่)

โครงการสรา้ งความเขม้ แขง็ กลมุ่ การผลิต
ดา้ นการเกษตร

โครงการสง่ เสริมการพัฒนาระบบตลาด
ภายในสาหรบั สนิ คา้ เกษตร

โครงการส่งเสริมและสรา้ งทกั ษะในการ
ประกอบอาชพี ทง้ั ในและนอกภาคเกษตร
(สง่ เสริมเกษตรทฤษฎใี หม่)

โครงการสง่ เสรมิ และสรา้ งทักษะในการ
ประกอบอาชีพทง้ั ในและนอกภาคเกษตร
(เกษตรกรรมทางเลอื ก/เกษตรผสมผสาน)

9

ตัวชวี้ ัด งบประมาณ กลมุ่ เปา้ หมาย พื้นท่ีทางาน
(ลา้ นบาท) (ราย)

ตัวชี้วดั 1.2 ประชาชนกล่มุ เปา้ หมาย 35.455 ชาวนา ทั่วประเทศ
ได้รบั การพฒั นาและสง่ เสริมอาชีพ (38,007)
ไมน่ ้อยกวา่ 500,000 ราย

ตวั ช้ีวดั 1.2 ประชาชนกลมุ่ เปา้ หมาย 5.75 กลมุ่ เป้าหมาย ท่วั ประเทศ
ไดร้ ับการพัฒนาและสง่ เสริมอาชพี (9,261)
ไมน่ อ้ ยกวา่ 500,000 ราย

ตวั ชว้ี ัดที่ 2.1 จานวนกลมุ่ เกษตรกร 22.545 กลมุ่ เกษตรกร ท่ัวประเทศ

ท่ไี ด้รับการพฒั นาไม่นอ้ ยกว่า 2,700 กลุ่ม ผลติ ข้าว

ตัวชว้ี ัดที่ 3.1 รายไดจ้ ากการจาหนา่ ย 10.6847 ทั่วประเทศ 49
สินค้าชมุ ชนเพิม่ ขึน้ ร้อยละ 10

ตัวชี้วดั 1.2 ประชาชนกลมุ่ เปา้ หมาย 1.1536 กลมุ่ เป้าหมาย ทั่วประเทศ
ไดร้ บั การพัฒนาและสง่ เสริมอาชีพ (3,510)
ไม่น้อยกวา่ 500,000 ราย

ตัวชี้วัด 1.2 ประชาชนกลุ่มเปา้ หมาย 12.6546 สมาชกิ ทั่วประเทศ
ไดร้ ับการพัฒนาและสง่ เสรมิ อาชีพ สหกรณ์ /
ไมน่ ้อยกวา่ 500,000 ราย กลุ่มเกษตรกร
(1,500)

50

กระทรวง หน่วยงาน ช่อื โครงการ

โครงการสง่ เสริมและสรา้ งทักษะในการ
ประกอบอาชีพทง้ั ในและนอกภาคเกษตร
(ส่งเสรมิ และพฒั นาอาชพี ด้านการเกษตร)

โครงการส่งเสริมและสรา้ งทกั ษะในการ
ประกอบอาชีพทง้ั ในและนอกภาคเกษตร
(สง่ เสริมการผสมปุ๋ยใช้เองเพ่ือลดตน้ ทนุ
การผลติ )

โครงการส่งเสรมิ และพฒั นาอาชพี เพ่ือแกไ้ ข
ปัญหาท่ีดนิ ทากนิ ของเกษตรกร

โครงการพัฒนาผลติ ภัณฑส์ นิ ค้าชุมชน

โครงการพฒั นาศักยภาพการดาเนนิ ธรุ กิจ
ของสหกรณก์ ลมุ่ เกษตรกร และธรุ กิจชมุ ชน

กรมตรวจบญั ชี โครงการศนู ยเ์ รียนรู้การเพ่มิ ประสิทธิภาพ
สหกรณ์ การผลิตสนิ ค้าเกษตร

0

ตัวชวี้ ดั งบประมาณ กลมุ่ เป้าหมาย พื้นท่ีทางาน
(ลา้ นบาท) (ราย)

ตวั ช้วี ัด 1.2 ประชาชนกลุ่มเปา้ หมาย 11.7466 สมาชกิ ทัว่ ประเทศ
ไดร้ ับการพฒั นาและสง่ เสริมอาชีพ สหกรณ์ /
ไมน่ อ้ ยกว่า 500,000 ราย กลุ่มเกษตรกร

(1,100)

ตัวช้ีวัด 1.2 ประชาชนกลุ่มเปา้ หมาย 15.0261 กล่มุ เป้าหมาย ทว่ั ประเทศ
ได้รับการพฒั นาและสง่ เสริมอาชพี (10,000)
ไมน่ ้อยกวา่ 500,000 ราย

ข ตัวชี้วดั 1.2 ประชาชนกลุม่ เปา้ หมาย 2.9432 เกษตรกร ทั่วประเทศ 50
ได้รบั การพัฒนาและสง่ เสริมอาชพี (1,000)
ไม่นอ้ ยกว่า 500,000 ราย

ตวั ชวี้ ดั ท่ี 2.3 จานวนผลิตภณั ฑ์ทไ่ี ดร้ บั 28.9244 ทวั่ ประเทศ
การพฒั นาไมน่ อ้ ยกวา่ 5,900 ผลติ ภัณฑ์

ตวั ชว้ี ดั ที่ 3.1 รายไดจ้ ากการจาหน่าย 74.8829 สหกรณ์ / ทั่วประเทศ
น สินค้าชุมชนเพิม่ ข้ึนรอ้ ยละ 10 (7.5465 + กลมุ่ เกษตรกร
63.7074 +
3.6290 )

ตัวชว้ี ัด 1.2 ประชาชนกล่มุ เปา้ หมาย 29.6601 ครูบญั ชี (882) ทัว่ ประเทศ
ได้รบั การพฒั นาและสง่ เสริมอาชีพ
ไมน่ ้อยกว่า 500,000 ราย

51

กระทรวง หนว่ ยงาน ชอ่ื โครงการ

โครงการส่งเสริมและสรา้ งทักษะในการ
ประกอบอาชีพทงั้ ในและนอกภาคเกษตร
(ส่งเสริมเกษตรทฤษฎีใหม)่

โครงการส่งเสริมและสรา้ งทกั ษะในการ
ประกอบอาชีพทง้ั ในและนอกภาคเกษตร
(ส่งเสริมและพฒั นาอาชพี ดา้ นการเกษตร)

กรมหม่อนไหม โครงการพัฒนาศกั ยภาพการดาเนนิ ธรุ กจิ
ของสหกรณ์ กลุ่มเกษตรกร และธุรกิจ
ชุมชน

โครงการศนู ยเ์ รยี นรกู้ ารเพ่ิมประสิทธิภาพ
การผลิตสนิ ค้าเกษตร

โครงการพัฒนาเกษตรกรปราดเปร่อื ง
(Smart Farmer)

โครงการสง่ เสริมและสรา้ งทักษะในการ
ประกอบอาชีพทงั้ ในและนอกภาคเกษตร
(ส่งเสรมิ เกษตรทฤษฎใี หม่)

1

ตัวชี้วดั งบประมาณ กลุม่ เป้าหมาย พ้ืนท่ีทางาน
(ล้านบาท) (ราย)

ตวั ช้ีวดั 1.2 ประชาชนกลุ่มเปา้ หมาย 13.32 เกษตรกร ทั่วประเทศ
ไดร้ ับการพัฒนาและสง่ เสริมอาชพี (30,000)
ไม่น้อยกวา่ 500,000 ราย

ตัวชี้วัด 1.2 ประชาชนกล่มุ เปา้ หมาย 28.89 สมาชิก ทั่วประเทศ
ไดร้ บั การพฒั นาและสง่ เสริมอาชพี สหกรณ์ /
ไมน่ อ้ ยกวา่ 500,000 ราย
กลุ่มเกษตรกร
(40,000)

ตัวชว้ี ัดที่ 3.1 รายไดจ้ ากการจาหน่าย 5.816 ทว่ั ประเทศ
สินค้าชมุ ชนเพิ่มขนึ้ รอ้ ยละ 10
51

ตวั ชี้วัด 1.2 ประชาชนกลมุ่ เปา้ หมาย 7.0097 กลุม่ เปา้ หมาย ทว่ั ประเทศ
ได้รบั การพฒั นาและสง่ เสริมอาชีพ (1,000)
ไมน่ อ้ ยกวา่ 500,000 ราย
8.0396 เกษตรกร ทว่ั ประเทศ
ตัวชี้วัด 1.2 ประชาชนกลุ่มเปา้ หมาย (2,000)
ไดร้ ับการพฒั นาและสง่ เสริมอาชพี
ไม่น้อยกวา่ 500,000 ราย 8.638 เกษตรกร ทั่วประเทศ
(4,533)
ตัวชี้วัด 1.2 ประชาชนกล่มุ เปา้ หมาย
ได้รบั การพัฒนาและสง่ เสริมอาชีพ
ไม่น้อยกวา่ 500,000 ราย

52

กระทรวง หนว่ ยงาน ชอื่ โครงการ

สานักงานเศรษฐกจิ โครงการสร้างความเขม้ แขง็ กลุม่ การผลติ
การเกษตร ดา้ นการเกษตร

โครงการศนู ยเ์ รยี นรกู้ ารเพิ่มประสทิ ธภิ าพ
การผลิตสนิ คา้ เกษตร

โครงการสง่ เสริมการพฒั นาระบบ
ประกนั ภัยผลผลิตทางการเกษตร

โครงการติดตามประเมินผลภายใต้แผนงาน
บรู ณาการพฒั นาและสง่ เสริมเศรษฐกจิ ฐานราก

สานกั งานปฏิรูปที่ดิน โครงการบริหารจัดการทด่ี ินทากินแก่
เพือ่ การเกษตรกรรม เกษตรกรรายย่อย และผู้ดอ้ ยโอกาส

โครงการศึกษาปรบั ปรุงกฎหมายเก่ียวกับ
การปฏิรปู ที่ดนิ เพ่ือเกษตรกรและประชาชน

โครงการศูนยเ์ รียนรกู้ ารเพม่ิ ประสิทธภิ าพ
การผลติ สนิ ค้าเกษตร

2

ตัวชว้ี ดั งบประมาณ กลมุ่ เปา้ หมาย พืน้ ที่ทางาน
(ลา้ นบาท) (ราย)

ตวั ชวี้ ัดท่ี 2.1 จานวนกล่มุ เกษตรกรที่ 12.6786 กลุม่ เกษตรกร ทั่วประเทศ

ได้รบั การพัฒนาไม่น้อยกวา่ 2,700 กลุ่ม เล้ียงไหม

ตัวช้วี ดั ที่ 2.1 จานวนกลุ่มเกษตรกรที่ 13.5059 อาสาประจา ท่ัวประเทศ

ไดร้ บั การพฒั นาไมน่ อ้ ยกวา่ 2,700 กลุม่ ศพก (882)

ตัวช้วี ัดที่ 3.1 รายไดจ้ ากการจาหน่าย 5.313 ทว่ั ประเทศ
สนิ ค้าชมุ ชนเพม่ิ ข้นึ ร้อยละ 10

น ตัวชว้ี ดั ท่ี 3.1 รายไดจ้ ากการจาหน่าย 2.716 ท่ัวประเทศ
ก สนิ ค้าชุมชนเพม่ิ ขนึ้ รอ้ ยละ 10

52

ตัวช้ีวัดที่ 1.1 ประชาชนกลุ่มเป้าหมาย 258.3422 เกษตรกร ทว่ั ประเทศ
เข้าถงึ แหลง่ ทนุ และท่ดี ินทากิน (243.4565 + (63,000) /
ไมน่ ้อยกว่า 200,000 ราย 19.507 + ประชาชน ทว่ั ประเทศ
56.3723 + (143,000) ทั่วประเทศ
39.0064)

ตัวชว้ี ดั ท่ี 1.1 ประชาชนกล่มุ เป้าหมาย 10
น เขา้ ถงึ แหลง่ ทุนและทีด่ ินทากิน

ไม่นอ้ ยกวา่ 200,000 ราย

ตวั ช้วี ัด 1.2 ประชาชนกลุม่ เปา้ หมาย 6.356
ไดร้ บั การพัฒนาและสง่ เสริมอาชพี
ไมน่ ้อยกว่า 500,000 ราย

53

กระทรวง หนว่ ยงาน ช่ือโครงการ

โครงการพฒั นาเกษตรกรปราดเปร่ือง
(Smart Farmer)

โครงการสง่ เสริมและสร้างทกั ษะในการ
ประกอบอาชพี ทงั้ ในและนอกภาคเกษตร
(สง่ เสรมิ เกษตรทฤษฎใี หม่)

โครงการส่งเสรมิ และสรา้ งทักษะในการ
ประกอบอาชพี ทง้ั ในและนอกภาคเกษตร
(สง่ เสริมและพฒั นาอาชพี ดา้ นการเกษตร)

โครงการส่งเสริมและพฒั นาอาชพี เพือ่ แกไ้ ข
ปญั หาทดี่ นิ ทากนิ ของเกษตรกร

โครงการสร้างความเขม้ แขง็ กลมุ่ การผลิต
ด้านการเกษตร

สานกั งาน โครงการส่งเสริมและสร้างทักษะในการ

ปลัดกระทรวงเกษตร ประกอบอาชีพทงั้ ในและนอกภาคเกษตร

และสหกรณ์ (เกษตรกรรมทางเลือก/เกษตรผสมผสาน)

3

ตัวชว้ี ดั งบประมาณ กลุ่มเปา้ หมาย พ้นื ท่ที างาน
(ล้านบาท) (ราย)

ตัวช้วี ัด 1.2 ประชาชนกลุม่ เปา้ หมาย 30.2277 เกษตรกร ทว่ั ประเทศ
ได้รบั การพฒั นาและสง่ เสริมอาชพี (21.8393 + (3,500) /
ไม่นอ้ ยกวา่ 500,000 ราย 8.3884) เกษตรกรรนุ่

ใหม่ (1,200)

ตัวชี้วดั 1.2 ประชาชนกลุ่มเปา้ หมาย 15.121 กลมุ่ เปา้ หมาย ทว่ั ประเทศ
ไดร้ บั การพัฒนาและสง่ เสริมอาชพี (4,500)
ไม่นอ้ ยกวา่ 500,000 ราย

ตวั ชี้วัด 1.2 ประชาชนกลมุ่ เปา้ หมาย 112.1491 กลุ่มเป้าหมาย ทั่วประเทศ 53
ได้รับการพัฒนาและสง่ เสรมิ อาชพี (1,160)
ไมน่ ้อยกวา่ 500,000 ราย

ข ตัวชว้ี ัด 1.2 ประชาชนกลุ่มเปา้ หมาย 21.9678 เกษตรกร ทัว่ ประเทศ
ได้รับการพัฒนาและสง่ เสรมิ อาชพี (4.1820 + (700)
ไม่น้อยกวา่ 500,000 ราย 17.7858)

ตัวชี้วัดที่ 2.1 จานวนกลมุ่ เกษตรกรที่ 3.8773 ท่ัวประเทศ
ได้รับการพัฒนาไมน่ อ้ ยกวา่ 2,700 กลุม่

ตัวชว้ี ดั 1.2 ประชาชนกลมุ่ เปา้ หมาย 56.1057 กล่มุ เปา้ หมาย ท่วั ประเทศ
ได้รบั การพัฒนาและสง่ เสริมอาชีพ (12,300)
ไม่นอ้ ยกว่า 500,000 ราย

54

กระทรวง หนว่ ยงาน ชือ่ โครงการ

กระทรวงพาณิชย์ กรมพัฒนาธุรกิจ โครงการส่งเสรมิ การพัฒนาผปู้ ระกอบการ/
การคา้ วสิ าหกิจชมุ ชนในการผลิตสนิ ค้าเกษตรและ
ผลติ ภณั ฑ์ OTOP

โครงการส่งเสรมิ การพัฒนากลไกและ
โครงสร้างดดู ซบั มลู คา่ ทางเศรษฐกิจและ
การกระจายรายได้กลับสทู่ อ้ งถิ่น

กรมการคา้ ภายใน โครงการสง่ เสริมการพฒั นาระบบตลาด
ภายในสาหรับสนิ คา้ เกษตร

กระทรวง กรมส่งเสรมิ โครงการส่งเสริมการพฒั นาผูป้ ระกอบการ/
อุตสาหกรรม อุตสาหกรรม วสิ าหกจิ ชมุ ชนในการผลติ สนิ ค้าเกษตรและ
ผลติ ภัณฑ์ OTOP

โครงการส่งเสรมิ การแปรรูปสนิ ค้าเกษตรใน
ระดับชุมชน

4

ตวั ชวี้ ัด งบประมาณ กลมุ่ เปา้ หมาย พ้ืนท่ีทางาน
(ลา้ นบาท) (ราย)

/ ตัวชี้วดั ที่ 2.2 จานวนผปู้ ระกอบการที่ 16.444 (8.8 กลุ่มเปา้ หมาย ทว่ั ประเทศ

ะ ไดร้ บั การพฒั นาไมน่ ้อยกวา่ 24,800 คน + 4 + (300)

4.644)

ตัวช้ีวัดท่ี 3.1 รายไดจ้ ากการจาหน่าย 47.7153 ทั่วประเทศ
สนิ ค้าชมุ ชนเพม่ิ ข้ึนรอ้ ยละ 10 (27.7228 +

7.2 +
12.7925)

ตัวชวี้ ดั ที่ 3.1 รายไดจ้ ากการจาหนา่ ย 38.2473 ทั่วประเทศ
สินคา้ ชมุ ชนเพิม่ ขึน้ รอ้ ยละ 10 (2.5000 +
0.788 + 10 54

+17 +
5.6450 +
2.1000 +
0.2143)

/ ตัวช้ีวัดที่ 2.2 จานวนผู้ประกอบการที่ 13.5 นกั ธรุ กจิ ทวั่ ประเทศ
ะ ไดร้ ับการพัฒนาไมน่ อ้ ยกวา่ 24,800 เกษตร
(2,500)
คน

น ตัวชี้วดั ที่ 2.3 จานวนผลิตภัณฑท์ ่ี 28.67 กลุม่ เปา้ หมาย ท่ัวประเทศ
ได้รบั การพฒั นาไมน่ ้อยกวา่ 5,900 (1,400)
ผลิตภณั ฑ์

55

กระทรวง หนว่ ยงาน ช่ือโครงการ

กระทรวงการ สานกั งานพฒั นา โครงการพฒั นาเกษตรกรปราดเปรอ่ื ง
อุดมศึกษา วทิ ยาศาสตรแ์ ละ (Smart Farmer)
วิทยาศาสตร์ วิจัย เทคโนโลยแี ห่งชาติ

และนวตั กรรม

สานกั งาน โครงการพัฒนาผลติ ภัณฑ์สนิ ค้าชุมชน
ปลดั กระทรวงการ
อุดมศกึ ษา

วทิ ยาศาสตร์ วิจัยและ
นวตั กรรม

กรมวิทยาศาสตรบ์ ริการ โครงการส่งเสริมการพฒั นาผปู้ ระกอบการ/
วิสาหกิจชุมชนในการผลติ สนิ ค้าเกษตรและ
ผลิตภัณฑ์ OTOP

มหาวทิ ยาลัยแม่ฟา้ หลวง โครงการส่งเสริมและสร้างทักษะในการ
ประกอบอาชพี ทงั้ ในและนอกภาคเกษตร
(สง่ เสริมและพฒั นาอาชพี ด้านการเกษตร )

มรภ. ศรีสะเกษ โครงการสง่ เสริมการพฒั นาผู้ประกอบการ/
วสิ าหกิจชมุ ชนในการผลติ สนิ คา้ เกษตรและ
ผลิตภณั ฑ์ OTOP

5

ตวั ชวี้ ดั งบประมาณ กลุม่ เปา้ หมาย พ้นื ทีท่ างาน
(ล้านบาท) (ราย)

ตวั ชว้ี ัด 1.2 ประชาชนกลมุ่ เปา้ หมาย 50 เกษตรกร ทัว่ ประเทศ
ได้รบั การพัฒนาและสง่ เสริมอาชพี (230)
ไม่น้อยกว่า 500,000 ราย

ตวั ชว้ี ดั ท่ี 2.3 จานวนผลติ ภณั ฑท์ ่ี 59.526 ทวั่ ประเทศ
ได้รับการพัฒนาไม่น้อยกวา่ 5,900
ผลิตภัณฑ์

55

/ ตวั ชว้ี ัดท่ี 2.2 จานวนผปู้ ระกอบการท่ี 28.232 ผปู้ ระกอบการ ทว่ั ประเทศ
ะ ไดร้ บั การพฒั นาไม่นอ้ ยกวา่ 24,800 40.7086 วสิ าหกจิ

คน 5 ชมุ ชน (150)

ตัวช้วี ัด 1.2 ประชาชนกลมุ่ เปา้ หมาย กลมุ่ เป้าหมาย ทั่วประเทศ
ได้รบั การพฒั นาและสง่ เสริมอาชพี (360)
) ไมน่ อ้ ยกว่า 500,000 ราย
ผูป้ ระกอบการ ทั่วประเทศ
/ ตัวชวี้ ดั ที่ 2.2 จานวนผ้ปู ระกอบการท่ี วิสาหกิจ
ะ ได้รบั การพัฒนาไมน่ อ้ ยกวา่ 24,800 คน
ชุมชน (500)

56

กระทรวง หน่วยงาน ชอื่ โครงการ

มหาวทิ ยาลยั นครพนม โครงการพฒั นาผลติ ภัณฑส์ นิ ค้าชมุ ชน

มรภ.กาแพงเพชร โครงการพฒั นาผลติ ภัณฑส์ นิ ค้าชุมชน

6

ตวั ช้วี ัด งบประมาณ กลุ่มเปา้ หมาย พ้นื ท่ีทางาน
(ลา้ นบาท) (ราย)

ตวั ชี้วัดที่ 2.3 จานวนผลติ ภัณฑท์ ี่ 6.4094 ทว่ั ประเทศ
ไดร้ บั การพฒั นาไมน่ อ้ ยกวา่ 5,900
ผลติ ภณั ฑ์

ตัวชว้ี ดั ท่ี 2.3 จานวนผลิตภณั ฑท์ ไี่ ดร้ บั 0.5125 ทว่ั ประเทศ
การพฒั นาไมน่ ้อยกว่า 5,900 ผลติ ภัณฑ์ (0.1000 +

0.4125)

56

57

แผนงานบูรณาการการพัฒนาและส่งเสริมเศรษฐกิจฐานราก ประจาปีงบประมาณ
พ.ศ. 25648 และ 25659 ยังมีการดาเนินการอย่างต่อเน่ือง แต่ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 มีหน่วยรับ
งบประมาณท่ีร่วมบูรณาการเพิ่มมากขึ้น จานวน 1 หน่วยงาน คือ สานักงานสภาเกษตรกรแห่งชาติ ซึ่งถือ
เป็นหน่วยงานอ่ืนของรัฐ ในส่วนของงบประมาณภายใต้การดาเนินการแผนงานน้ัน พบว่าในปีงบประมาณ
พ.ศ. 2564 ได้รับการจัดสรรงบประมาณจานวน 2,972.0490 ล้านบาท ซ่ึงถือว่าลดลงจากปีงบประมาณ
พ.ศ. 2563 จานวน 879.4611 ล้านบาท คดิ เป็นร้อยละ 29.59 ส่วนในปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 แผนงาน
บูรณาการพัฒนาและส่งเสรมิ เศรษฐกจิ ฐานราก ได้รบั การจดั สรรงบประมาณ จานวน 1,642.4121 ลา้ นบาท
ซึ่งลดลงจากปงี บประมาณก่อนหน้าจานวน 251.4411 ลา้ นบาท หรือ คดิ เปน็ ลดลงรอ้ ยละ 13.29

ในแผนงานบูรณาการฯ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 2564 และ 2565 ได้กาหนดเป้าหมายไว้
เช่นเดียวกัน โดยกาหนดว่าประชาชนกลุ่มเป้าหมายที่เข้าร่วมโครงการมีรายได้เพิ่มข้ึน โดยรายได้เฉลี่ย
ของประชาชนกลุ่มเป้าหมายท่ีเข้าร่วมโครงการต้องมีรายได้เพิ่มข้ึนร้อยละ 6 ต่อปี และในส่วนของ
แนวทางการดาเนินการน้ัน แผนงานบูรณาการฯ ทั้ง 3 ปี ได้กาหนดไว้เช่นเดียวกัน คือ แนวทางที่หน่ึง
การพัฒนาศักยภาพประชาชนกลุ่มเป้าหมาย แนวทางที่สอง การพัฒนาผลิตภัณฑ์และการให้บริการชุมชน
และแนวทางที่สาม การพัฒนากลไกการตลาดและระบบการบรหิ ารจัดการ อย่างไรก็ตามแมว้ ่าในเป้าหมาย
และแนวทางการดาเนินการภายใต้แผนงานบูรณาการฯ ท้ัง 3 ปีจะกาหนดไว้ในลักษณะเช่นเดียวกัน
แต่พบวา่ หนว่ ยรับงบประมาณผนั แปรไปในแตล่ ะปงี บประมาณ

หากจะพิจารณารายละเอียดงบประมาณที่ได้รับการจัดสรรในแนวทางการดาเนินการตามที่
ระบุไว้ในแผนงานบูรณาการ จะพบว่าในทุกปีงบประมาณมีการจัดสรรงบประมาณเพ่ือดาเนินการตาม
แนวทางที่หนึ่ง ในสัดส่วนที่สูงกว่าแนวทางที่สองและสาม ดังจะเห็นได้จากในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563
มีการจัดสรรงบประมาณภายใต้แนวทางที่หนึ่ง จานวน 1,157.0707 ล้านบาท (คิดเป็นร้อยละ 38.93
ของงบประมาณภายใต้แผนงานบูรณาการ) ปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 จัดสรรตามแนวทางท่ีหนึ่ง จานวน
852.1125 ล้านบาท (คิดเป็นร้อยละ 40.72 ของงบประมาณภายใต้แผนงานบูรณาการ) และ
ในปีงบประมาณ 2565 มีการจัดสรรงบประมาณเพ่ือการดาเนินกิจกรรมตามแนว ทางที่หน่ึง จานวน
704.3879 ล้านบาท (คดิ เป็นร้อยละ 4.89 ของงบประมาณภายใต้แผนงานบูรณาการ) และเปน็ ที่นา่ สังเกต
ว่า หากจะพิจารณาสัดส่วนเงินงบประมาณท่ีได้รับภายใต้แนวทางท่ีหน่ึงเปรียบเทียบกันระหว่างมี
งบประมาณ พ.ศ. 2563 – 2565 พบว่า ในแต่ละปีงบประมาณจะได้รับการจัดสรรงบประมาณที่เพิ่มขึ้น

8 ศึกษารายละเอยี ดเพ่มิ เติมจากเอกสาร เรือ่ ง งบประมาณโดยสังเขป ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2564 แผนงานบรู ณาการพัฒนา
และสง่ เสรมิ เศรษฐกิจฐานราก. สานกั เศรษฐกิจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ,
http://www.oae.go.th/assets/portals/1/files/jounal/2564/budget2564-oae.pdf. เขา้ ถงึ เม่ือ 11 มถิ ุนายน 2564.
9 ศึกษารายละเอียดเพ่มิ เติมจาก เอกสาร เรอื่ ง รายงานการวิเคราะหง์ บประมาณรายจ่าย ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2565
แผนงานบูรณาการพฒั นาและส่งเสรมิ เศรษฐกจิ ฐานราก. สานักงบประมาณของรัฐสภา สานกั งานเลขาธกิ ารสภาผ้แู ทนราษฎร,
https://www.parliament.go.th/ewtadmin/ewt/parbudget/download/article/article_20210813155117.pdf

58

ตามลาดับ โดยในปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 ได้รับการจัดสรรคิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 40.72 เพ่ิมขึ้นจาก
ปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 ที่ได้รับการจัดสรรในสัดส่วนร้อยละ 38.93 และ ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2565
การดาเนินการภายใตแ้ นวทางท่ีหนง่ึ ไดร้ บั การจัดสรรถงึ ร้อยละ 42.89

งบประมาณท่ีได้รับการจัดสรรตามแนวทางท่ีสอง การพัฒนาผลิตภัณฑ์และการให้บริการ
ชุมชนน้ัน มีสัดส่วนของเงินงบประมาณที่ได้รับการจัดสรรลดลงอย่างต่อเน่ือง โดยในปีงบประมาณ
พ.ศ. 2563 ได้รับการจดั สรรในจานวน 1,062.8054 ล้านบาท (คิดเป็นรอ้ ยละ 35.76 ของบประมาณภายใต้
แผนบรู ณาการ) ปงี บประมาณ พ.ศ. 2564 ได้รบั การจัดสรรในจานวน 518.6594 ล้านบาท (คิดเปน็ รอ้ ยละ
24.78 ของบประมาณภายใต้แผนบูรณาการ) และในปงี บประมาณ พ.ศ. 2565 ได้รับการจัดสรรในจานวน
394.4656 ล้านบาท (คิดเป็นร้อยละ 24.02 ของบประมาณภายใต้แผนบูรณาการ) น่าสังเกตว่าในขณะที่
การจัดสรรงบประมาณให้ดาเนินการตามแนวทางทหี่ นึ่งมีแนวโน้มและสัดส่วนงบประมาณที่เพ่ิมขึ้นในทกุ ปี
แต่กรณีการดาเนินการภายใต้แนวทางที่สอง มีทิศทางในทางตรงกันข้าม คือ มีแนวโน้มของสัดส่วน
งบประมาณที่ลดลงในทุกปีตามลาดับ โดยในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 ได้รับการจัดสรรคิดเป็นสัดส่วน
ร้อยละ 35.76 และ ลดลงในเป็นร้อยละ 24.78 ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 สาหรับในปงี บประมาณ พ.ศ. 2565
การดาเนนิ การภายใตแ้ นวทางท่ีสองนี้ ไดร้ บั การจัดสรรเพยี งในสดั ส่วนร้อยละ 24.02 เทา่ นี้

สาหรับการจัดสรรงบประมาณในแนวทางที่สาม การพัฒนากลไกการตลาดและระบบ
การบริหารจัดการ พบว่า ในส่วนของการดาเนนิ การในแนวทางทีส่ ามนีใ้ นสว่ นของปงี บประมาณ พ.ศ. 2563
นน้ั มีสัดส่วนงบประมาณท่ีได้รับการจัดสรรน้อยกว่าแนวทางอ่นื ๆ คอื ไดร้ บั การจดั สรรเพยี งรอ้ ยละ 25.30
แต่ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 และ 2565 พบว่า หากจะเปรียบเทียบเงินงบประมาณท่ีได้รับการจัดสรร
ใน 3 แนวทางน้ัน พบว่า มีการจัดสรรเงินงบประมาณตามแนวทางท่ีสอง เป็นลาดับท่ีสอง รองจากการ
จัดสรรงบประมาณตามแนวทางทห่ี นง่ึ แต่แมว้ า่ ในการดาเนนิ การตามแนวทางทส่ี ามจะไดร้ ับความสนใจและ
ได้รับการจัดสรรเงนิ งบประมาณในสัดส่วนท่ีเพ่ิมข้ึนกว่าในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 แต่ในรายละเอยี ดของ
จานวนเงินงบประมาณท่ีได้รับการจัดสรรในแนวทางท่ีสามก็ยังคงลดลงเมือ่ เทียบกับปีงบประมาณก่อนหน้า
โดยลดลงจากจานวน 721.7860 ล้านบาท ในปีงบประมาณ 2564 เหลือเพียง 543.5586 บาท (หรือลดลง
จากร้อยละ 34.49 เหลือรอ้ ยละ 33.10 ในปี 2565)

ดังกล่าวแล้วข้างต้น จะพบว่าประเทศไทยได้กาหนดแนวทางเพ่ือการพัฒนาเศรษฐกิจ
ฐานราก ผ่านแผนงานบูรณาการการพัฒนาและส่งเสริมเศรษฐกิจฐานรากมาอย่างต่อเน่ือง ซ่ึงมีความ
สอดคล้องกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560 – 2564) แผนแม่บทภายใต้
ยุทธศาสตร์ชาติในประเด็นท่ี 16 เศรษฐกิจฐานราก และยุทธศาสตร์ 20 ปี ในประเด็นยุทธศาสตร์ชาติ
ดา้ นการสร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม

59

2.7.3 สรุปความเห็นของผู้แทนหนว่ ยงานท่ีเก่ียวข้องต่อการดาเนินการพฒั นาเศรษฐกิจ

ฐานราก

รายงานผลการดาเนินงานของคณะอนุกรรมาธิการการลงทุนและเศรษฐกิจฐานราก
ในคณะกรรมาธกิ ารการพาณชิ ยแ์ ละการอตุ สาหกรรม วฒุ ิสภา ประจาปี 2563 (ระหวา่ งเดือน ตุลาคม 2562
– ธนั วาคม 2563) ได้เชิญหนว่ ยงานท่เี กย่ี วข้องมานาเสนอผลการดาเนนิ งานการขับเคลือ่ น ปัญหา อปุ สรรค
การบรู ณาการการทางานในส่วนทเ่ี ก่ียวขอ้ งกบั การขบั เคล่ือนเศรษฐกิจฐานราก

ตารางท่ี 2-5 การจัดประชมุ และเชญิ หน่วยงาน

ครั้งท่ี หนว่ ยงาน ประเด็น สรปุ
คร้งั ที่ 2/2562 กรมการพัฒนาชุมชน
วันพุธที่ 2 ตลุ าคม กระทรวงมหาดไทย การส่งเสริมเศรษฐกิจฐานราก การดาเนินงานเกี่ยวกับเรื่องการส่งเสริม
2562
กรมส่งเสรมิ การเกษตร ให้เข้มแข็งตามหลักปรัชญา เศรษฐกิจฐานรากที่สาคัญ 3 ประการ
ครง้ั ที่ 3/2562 กระทรวงเกษตรและ
วันพุธที่ 9 ตลุ าคม สหกรณ์ เศรษฐกิจพอเพยี ง คือ สร้างความเข็มแข็งของชุมชน
2562
สถาบนั พัฒนาองค์กร ส่งเสริมวสิ าหกิจชุมชนและผลิตภณั ฑ์
คร้ังท่ี 3/2562 ชมุ ชน (องคก์ าร
วนั พธุ ที่ 9 ตุลาคม มหาชน) ชุมชน โครงการชุมชนท่องเท่ียว
2562
OTOP นวั ตวิ ถี (Homestay) แ ล ะ

ส่งเสริมบทบาทภาคเอกชนในการ

ช่วยพัฒนาสังคมและเศรษฐกิจฐาน

ราก

ความเช่ือมโยงของแผนงาน หน้าท่ีสาคัญตามพระราชบัญญัติ

บูรณาการพัฒนาและส่งเสริม ส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน พ.ศ. 2548

เศรษฐกิจฐานราก ประจาปี และที่แก้ไขเพ่ิมเติม (พ.ศ.2562) เช่น

งบประมาณ 2563 ดาเนินงาน จัดทาแผนพัฒนาและส่งเสริมกิจการ

ต า ม แ ผ น แ ม่ บ ท ภ า ย ใ ต้ วิ ส า ห กิ จ ชุ ม ช น เ พ่ื อ เ ส น อ ต่ อ

ยุทธศาสตร์ชาติ คณะกรรมการ วิเคราะห์ปัญหาและ

อุปสรรค ประสานงาน ติดตามผล

การดาเนินการ เปน็ ศนู ย์กลางการจด

ทะเบียน ในการประกอบการของ

วิสาหกจิ ชุมชน

ความเชื่อมโยงของแผนงาน สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์กร

บูรณาการพัฒนาและส่งเสริม มหาชน) รอรับการจัดสรรงบประมาณ

เศรษฐกิจฐานราก ประจาปี ปีงบประมาณ 2563จานวน 70 กว่า

งบประมาณ 2563 ดาเนินงาน ล้านบาท เพื่อให้สถาบันฯ ดาเนินการ

ต า ม แ ผ น แ ม่ บ ท ภ า ย ใ ต้ ตามอานาจหน้าที่เก่ียวกับการให้

ยทุ ธศาสตร์ชาติ ความรู้และนาผลท่ีได้ไปเสนอต่อ

60

ครงั้ ที่ หนว่ ยงาน ประเด็น สรปุ

หน่วยงานด้านการพัฒนาชุมชนใน

พื้นที่ วิเคราะห์ จุดแข็ง จุดอ่อน

ปญั หาอุปสรรคในการประกอบอาชีพ

เพอ่ื สร้างความเขม้ แขง็ ให้ชุมชน

คร้ังท่ี 4/2562 สานกั งานเศรษฐกิจ การกาหนดแผนงบประมาณ แผนงานบูรณาการพัฒนาและส่งเสริม

วนั พธุ ที่ 16 ตุลาคม การเกษตร แผนการบูรณาการพัฒนาและ เศรษฐกิจฐานราก มีเป้าหมายที่สาคัญ

2562 กระทรวงเกษตรและ ส่งเสรมิ เศรษฐกจิ ฐานราก เพ่ือลดปัญหาความยากจนของ

สหกรณ์ ประชาชนทั่วประเทศท่ีมีรายได้ต่า

กว่าเส้นความยากจนจานวน 5.3

ล้านคน แผนงานบูรณาการฯ มีการ

ดาเนินการร่ ว มกั บ หน่ ว ยง า น ท่ี

เกี่ยวข้องและจะได้รับงบประมาณไป

ส่ ว น ห น่ึ ง เ พ่ื อ ไ ป ด า เ นิ น ก า ร แ ล้ ว

รายงานผลไปท่ีกระทรวงเกษตรและ

สหกรณ์ว่ามีการดาเนินการไปตาม

วัตถุประสงค์หรือไม่

คร้ังท่ี 5/2562 กรมส่งเสริมอตุ สาหกรรม การส่งเสริมเศรษฐกิจฐานราก แผนงานบูรณาการพัฒนาแล ะ

วันองั คารที่ 22 กระทรวงอุตสาหกรรม ให้เขม้ แขง็ เพอื่ ใหบ้ รรลุเป้าหมาย ส่งเสริมเศรษฐกิจฐานราก ประจาปี

ตุลาคม 2562 ของประเทศในการยกระดับ งบประมาณ พ.ศ. 2563 แผนงาน

ศักยภาพของภาคอุตสาหกรรม ก า ร บู ร ณ า ก า ร ฯ เ พ่ื อ ส่ ง เ ส ริ ม

อุตสาหกรรมกับกลุ่มประชาชนผู้มี

รายได้น้อย กลุ่มเกษตรกรรายย่อย

กลุ่มสินค้า OTOP กลุ่ม SMEs และ

ก ลุ่ ม startup ก ร ม ส่ ง เ ส ริ ม

อุตสาหกรรมมีการออกแบบหีบห่อ

การอบรมให้ความรู้เร่ืองการบริหาร

จัดการในเชิงธุรกิจการ การตลาด

ก า ร คิ ด ค า น ว ณ ต้ น ทุ น ก า ร ใ ช้

เทคโนโลยี การพัฒนาผลิตภัณฑ์

แ ล ะ โ ค ร ง ก า ร ข อ ง ก ร ม ส่ ง เ ส ริ ม

อุตสาหกรรมท่ีประสบความสาเร็จ

คือ โครงการหมู่บ้านอุตสาหกรรม

สร้างสรรค์

61

คร้งั ท่ี หน่วยงาน ประเด็น สรุป

ครง้ั ท่ี 6/2562 สานกั งานสง่ เสริม การส่งเสริมเศรษฐกิจฐานราก กล ไก ใ นก า รขั บ เค ล่ื อน ภ าร กิ จ
วันพธุ ท่ี 30 ตุลาคม วิสาหกจิ ขนาดกลาง
2562 และขนาดย่อม ให้เข้มแข็ง เพ่ือให้บรรลุเป้าหมาย เชิงยุทธศาสตร์ของ สสว.ที่สาคญั คือ

ของประเทศในการยกระดับ ออกแบบการส่งเสริมได้ตรงตาม

ศักยภาพของภาคอุตสาหกรรม ความต้องการของผู้ประกอบการ

และวิสาหกิจทุกระดับให้มีขีด จาแนกตามขนาดธุรกิจ โดยการ

ความสามารถในการแข่งขัน พัฒนาฐานข้อมูลสถานะ Micro

Enterprise ข้อมูลผู้รับบริการยกระดับ

ช่องทางบริการให้ผู้ประกอบการ เข้าถึง

บริการภาครัฐ มีการประชาสัมพันธ์

ขอ้ มูล ความรู้ บริการ กิจกรรมตลอดจน

โครงการดี ๆ ท่ีเป็นประโยชน์ ท้งั ของ

ภาครัฐและเอกชน เพื่อให้ผู้ประกอบการ

ธุรกิจ โดยเฉพาะอย่างย่ิงผู้ประกอบการ

SME ได้เขา้ มาสืบคน้ คน้ ควา้ ลงทะเบียน

รับบรกิ าร และสมัครเข้ารว่ มกิจกรรม

ต่าง ๆ งบประมาณ ภาพรวมการ

ดาเนินงานขับเคลื่อนเก่ียวกับการ

พัฒนาส่งเสริมเศรษฐกิจฐานรากของ

สสว. ปี 2563 จานวน 1,190 ลา้ นบาท

คร้ังท่ี 7/2562 กรมการค้าภายใน พิจารณาเกี่ยวกับการลงทุน บทบาทและภารกิจของกรมการค้า

วันพุธท่ี 6 กระทรวงพาณชิ ย์ รวมทั้งเศรษฐกิจฐานรากภายใต้ ภายในเกี่ยวกับการกากับดูแลให้

พฤศจิกายน 2562 บริบทการสง่ เสรมิ ความเขม้ แข็ง ผู้บริโภค ได้รับความเป็นธรรม ใน

ของชุมชนเร่ืองการผลิต การ การอุปโภคบริโภคสินค้าและบริการ

พัฒนาผลิตภัณฑ์ การขาย ของ รวมทั้งส่งเสริมและพัฒนาให้ผ้บู ริโภค

SME วิสาหกิจชุมชน มีบทบาท ในการพิทักษ์ประโยชน์

ของตนเอง พัฒนาระบบตลาด

รวมทั้งส่งเสริมการเพ่ิมประสิทธิภาพ

การตลาดในประเทศ เพ่ือสร้าง

โอกาส และความเป็นธรรมแก่

เกษตรกร ผู้ผลิตที่เก่ียวข้องนอกจาก

บทบาทดังกล่าว บทบาทการพัฒนา

ระบบตลาด กรมการค้าภายในได้

ดาเนินการกับตลาดชุมชน ซึ่งถือเป็น

ช่องทางสาคัญท่ีทาให้คน ในชุมชน

62

ครั้งท่ี หนว่ ยงาน ประเดน็ สรปุ
ครัง้ ท่ี 8/2562
วนั พุธท่ี 13 ได้มีที่จาหน่ายสินค้าของตนเอง เพื่อ
พฤศจิกายน 2562
สร้างรายได้ให้ชุมชน โดยจาแนก
ครงั้ ที่ 8/2562
วันพุธท่ี 13 ตลาด ดังนี้ ตลาดต้องชม โครงการ
พฤศจิกายน 2562
หมูบ่ า้ นทามาคา้ ขาย ฟาร์มเอาตเ์ ลต

ธนาคารเพ่ือการเกษตร การลงทุนรวมทั้งเศรษฐกิจฐานราก การพัฒนาชุมชนและเศรษฐกิจฐานราก

และสหกรณ์การเกษตร ภายใต้บริบทการส่งเสริมความ ธนาคารเพ่ือการเกษตรและสหกรณ์

เข้มแข็งของชุมชนเร่ืองการผลิต การเกษตรเริ่มดาเนินการมาตั้งแต่ ปี

การพัฒนาผลิตภัณฑ์ การขาย 2541 ปี 2549 นาชุมชนต้นแบบ

ของ SME วิสาหกิจชุมชน ข้อมูล เศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ และปี 2563

การดาเนินการปัญหาอุปสรรค พัฒนามาเป็นชุมชนอุดมสุข ในชนบท

และข้อเสนอแนะ ธนาคารเพ่ือ ได้พัฒนาระบบสหกรณ์ใช้ระบบ

ก า ร เ ก ษ ต ร แ ล ะ ส ห ก ร ณ์ รวมกลุ่มชุมชนมีทั้งที่ไม่จดและจด

การเกษตร ซ่ึงเป็นสถาบันเงิน ทะเบียนเรียกว่าวิสาหกิจชุมชน แนว

ของภาครัฐที่มีการดาเนินงาน ทางการขับเคลื่อนธุรกิจชุมชน คือ

เกี่ยวกับการพัฒนาและส่งเสริม การค้นหา การพัฒนาตัวผลิตภัณฑ์

ผู้ทาธรุ กิจชุมชน ตลาดนาการผลติ ประสานความร่วมมือ

ด้านเกษตรกรรม การท่องเที่ยว

อุตสาหกรรม เติมเต็มสินเช่ือผ่าน

วิสาหกิจชุมชน สหกรณ์ร่วมมือกับ

กองทุนหมู่บ้าน ภายใต้หลักการ

พัฒนาเศรษฐกิจชมุ ชนใช้คาว่า เกื้อกูล

แบ่งปัน การดาเนินการในรูปของ

คณะกรรมการ และบูรณาการร่วมกับ

ภาครัฐและภาคเอกชน

ธนาคารออมสิน การลงทุนรวมทั้งเศรษฐกิจฐาน ธนาคารออมสินดาเนินการเก่ียวกับ

รากภายใต้บริบทการส่งเสริม การพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากต้ังแต่ปี

ความเข้มแข็งของชุมชนเรื่องการ 2538 โดยร่วมกับกรมพัฒนาฝีมือ

ผลิต การพัฒนาผลิตภัณฑ์ การ แรงงาน กรมพัฒนาชุมชน กรมส่งเสริม

ขายของ SME วิสาหกิจชุมชน การเกษตร มหาวิทยาลัย ให้คาปรึกษา

ข้อมูลการดาเนินการปัญหา แนะนา ความรู้เกี่ยวกับการเงิน

อุ ปสรรคและข้ อเสนอแนะ ปัญหาการเข้าถึงแหล่งเงินทุน การ

ธนาคารออมสิน ซึ่งเป็นสถาบัน สร้างวินัยทางการเงิน การจัดทาบัญชี

เงินของภาครัฐที่มีการดาเนินงาน การตลาด การพัฒนาผลิตภัณฑ์เพ่ือให้

สามารถมชี ่องทางเข้าถงึ เงินทุนได้

63

ครัง้ ที่ หนว่ ยงาน ประเดน็ สรปุ
เกี่ยวกับการพัฒนาและส่งเสริม
ครงั้ ที่ 9/2562 กรมพฒั นาธุรกจิ การค้า ผู้ทาธรุ กจิ ชมุ ชน การดาเนินงานดังกล่าวธนาคารใช้การ
วนั พุธที่ 20 กระทรวงพาณชิ ย์ การพัฒนาและสง่ เสริม ขับเคล่ือน 3 ส. คือ การสร้างอาชีพ
พฤศจิกายน 2562 เศรษฐกจิ ฐานรากใหเ้ ขม้ แข็ง ความรู้ และตลาดมีรายได้และ
สานักงาน สามารถเขา้ ถงึ แหลง่ เงินทุนได้
คร้งั ที่ 11/2562 ปลดั กระทรวงการ ง บ ป ร ะ ม า ณ เ พ่ื อ ด า เ นิ น ก า ร
วันพธุ ที่ 4 ธันวาคม อดุ มศึกษา พัฒนาเศรษฐกิจฐานราก ตาม การดาเนินงานท่ีเกี่ยวข้องกับการ
2562 วิทยาศาสตร์ วจิ ยั และ โ ค ร ง ก า ร / กิ จ ก ร ร ม ที่ ไ ด้ สง่ เสริมและพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก
นวัตกรรม (สป.อว.) ดาเนินงาน ในปีงบประมาณ ในส่วนที่กรมพัฒนาธุรกิจ การค้า
พ.ศ.2562 – 2563 เพ่ือการ รับผิดชอบตามแผนงานบูรณาการ
ขับเคล่ือนเศรษฐกิจฐานรากให้ พัฒนาส่งเสริมเศรษฐกิจฐานราก
เข้มแขง็ ปี 2563 มกี ารดาเนินงาน ดังน้ี
- สร้างความเข้มแข็งให้แก่โชวห่วยไทย
ขนาดเล็ก ขนาดกลาง ขนาดใหญ่
โดยเน้นส่งเสริม โชวห่วยขนาดกลาง
และขนาดใหญ่จนสามารถแข่งขันกับ
Modern trade ได้
- พัฒนายกระดับผลิตภัณฑ์ OTOP
โดยการคัดเลือก SELECT OTOP
ระดับ 3 – 5 ดาว จากกรมพัฒนา
ชมุ ชนมาต่อยอด
- ดาเนินการเป็นตัวกลางเก่ียวกับ
MOC BIZ Club
- พัฒนาพาณชิ ยอ์ ิเลก็ ทรอนิกส์
- พัฒนาส่งเสรมิ วสิ าหกิจชุมชน

บทบาทของกระทรวงการอุดมศึกษา
วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม
งบประมาณในการพัฒนาผลิตภัณฑ์
ชุมชน เป็นงบบูรณาการทั้งหมด 6
กระทรวง 24 หน่วยงาน กระทรวงฯ
โดยภาพรวมพิจารณาในเร่ืองห่วงโซ่
คุณค่า ส่วนใหญ่งานของกระทรวงฯ
จะอยู่กลางทาง และจะดาเนินการใน
เร่ือง ดังน้ี พัฒนาคุณภาพวัตถุดิบ
พัฒนากระบวนการผลิต ยกระดับ
มาตรฐาน พัฒนาและออกแบบบรรจุ

64

คร้งั ที่ หน่วยงาน ประเดน็ สรปุ
มหาวทิ ยาลัยนครพนม
ครง้ั ท่ี 11/2562 ง บ ป ร ะ ม า ณ เ พื่ อ ด า เ นิ น ก า ร ภัณฑ์ กระทรวงฯ มีศูนย์บรรจุภัณฑ์
วันพธุ ที่ 4 ธันวาคม พั ฒ น า เ ศ ร ษ ฐ กิ จ ฐ า น ร า ก แ ล ะ หี บ ห่ อ อ ยู่ ภ า ย ใ ต้ ส ถ า บั น วิ จั ย
2562 ต า ม โ ค ร ง ก า ร / กิ จ ก ร ร ม ท่ี ไ ด้ วิ ท ย า ศ า ส ต ร์ แ ล ะ เ ท ค โ น โ ล ยี แ ห่ ง
ด า เ นิ น ง า น ใ น ปี ง บ ป ร ะ ม า ณ ประเทศไทย พัฒนาและออกแบบ
พ.ศ.2562 เครื่องจักรให้เหมาะสมกับการผลิต
ของชุมชน และพัฒนานวัตกรรม
ผลติ ภณั ฑ์

สาหรับปีงบประมาณ 2563 ได้รับ
งบประมาณมาดาเนินการเกี่ยวกับ
แผนบูรณาการเศรษฐกิจฐานราก
มาดาเนินการ ซ่ึงสามารถนาโครงการ
เมื่อปี 2561 มาดาเนินการต่อยอด
ใน 7 กิจกรรม ดังน้ี พัฒนาระบบ
รับรองคุณภาพ ประสิทธิภาพและ
ค ว า ม ป ล อ ด ภั ย ข อ ง วั ต ถุ ดิ บ แ ล ะ
ผลิตภัณฑ์สมุนไพรในระดับสากล
พัฒนาระบบฐานข้อมูลสมุนไพรเพื่อ
ก า ร ใ ช้ ป ร ะ โ ย ช น์ แ ล ะ ก า ร บ ริ ห า ร
จัดการอุตสาหกรรมสมุนไพรอย่าง
ยั่งยืนส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพการ
ใช้เทคโนโลยี Artificial Intelligence
Platform ในการควบคุมคุณภาพการ
เ พ า ะ ป ลู ก ใ ห้ แ ก่ เ ก ษ ต ร ก ร ผู้ ป ลู ก
ส มุ น ไ พ ร พั ฒ น า เ ท ค โ น โ ล ยี
การปลูกสมุนไพรให้ได้สาระสาคัญสูง
การจัดทาข้อกาหนดมาตรฐานของ
สมุนไพรท่ีใช้ในการผลิตยา อาหาร
และเคร่ืองสาอาง พัฒนาศักยภาพ
วิสาหกิจชุมชนและผู้ประกอบการให้
สามารถพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรท่ีมี
มาตรฐาน และมีอัตลักษณ์ทางการตลาด
และส่ งเสริ มและสร้ างช่ องทาง
การตลาดวัตถุดิบและผลิ ตภัณฑ์