รายงานการพ ิ จารณาศ ึ กษา เร ื่อง “ภาพรวมของยางพาราท ั ้ งระบบ” ของ คณะกรรมาธ ิ การการเกษตรและสหกรณ ์ สภาน ิ ต ิ บ ั ญญ ั ต ิ แห่งชาต ิ สํานักกรรมาธิการ 1 สํานักงานเลขาธิการวุฒิสภา ปฏิบัติหน้าที่สํานักงานเลขาธิการสภานิติบัญญัติแห่งชาติ
คณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ ์ สภานิติบัญญัติแห่งชาติ ศาสตราจารย์สนิท อกษรแกั ้ว รองประธานคณะกรรมาธิการ คนทสี่อง นายกรรณภว์ธนภรรคภวิน เลขานุการคณะกรรมาธิการ พลเอก ดนยั มีชเวทู ประธานคณะกรรมาธิการ นายอิสระ วองก่ศลกุิจ รองประธานคณะกรรมาธิการ คนที่หนงึ่ นายกิตติศกดั ิ์รัตนวราหะ รองเลขานการคณะกรรมาธุิการ และรองโฆษกคณะกรรมาธิการ พลเอก ยอดยทธุบญญาธ ุิการ รองประธานคณะกรรมาธิการ คนที่สาม นายพรศกดั ิ์เจียรณยั โฆษกคณะกรรมาธิการ
คณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ ์ สภานิติบัญญัติแห่งชาติ (2) พลโท วฒุิชยันาควานิช กรรมาธิการ พลเอก ชยตุิสวรรณมาศุ กรรมาธิการ นายสมพล เกียรติไพบลยู์ ประธานที่ปรึกษากิตติมศกดั ิ์ พลเอก มารุต ปัชโชตะสิงห์ กรรมาธิการ พลเอก ธีระวฒนั ์บณยะประดุบั ที่ปรึกษาคณะกรรมาธิการ พลเอก โสภณ ศลพี ิพฒนั ์ประธานที่ปรึกษา คณะกรรมาธิการ พลเอก วรพงษ์สง่าเนตร กรรมาธิการ พลเอก ณฐัอินทรเจริญ กรรมาธิการ พลเอก พิรุณ แผ้วพลสง ที่ปรึกษาคณะกรรมาธิการ พลเรือเอก พลลภั ตมิศานนท์ กรรมาธิการ นายวิทยา ผิวผอง่ กรรมาธิการ พลโท เฉลิมพล ศรีสวสดั ิ์ กรรมาธิการ
คณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ ์ สภานิติบัญญัติแห่งชาติ (3) พลเอก อกนิษฐ์ หมื่นสวสดั ิ์ กรรมาธิการ พลเอก อรุณ สมตน กรรมาธิการ พลเรือเอก ศกดั ิ์ สิทธิ์เชิดบญเม ุือง กรรมาธิการ พลเอก ศภวุฒุิอตมะุ กรรมาธิการ พลโท ศิริชยัเทศนา กรรมาธิการ
คณะอน ุ กรรมาธิการพิจารณาศ ึ กษาผลผลิตทางการเกษตร นายศักดิ์ณรงค์ ศริิพร ณ ราชสมาี อนุกรรมาธการิ นายธีรเทพ ศรียะพันธ์ อนุกรรมาธการิ นางสาวเสริมสุข สลักเพ็ชร์ อนุกรรมาธการิ นายจุมพล สงวนสิน อนุกรรมาธการิ นายพรศักดิ์เจียรณัย ประธานคณะอนกรรมาธุิการ พลเรือเอก พัลลภ ตมิศานนท์ รองประธานคณะอนุกรรมาธการิ นางนันทิยา อุ่นประเสริฐ อนุกรรมาธการิ นางสาวผ่องเพญ็ สัมมาพันธ์ อนุกรรมาธการิ
คณะอน ุ กรรมาธิการพิจารณาศ ึ กษาผลผลิตทางการเกษตร (2) นายเดช อิงคสิทธิ อนุกรรมาธการิ นางสาวสุพัชรา มั่นพลศรี อนุกรรมาธกาิร นายปิติธรรม ฐิติมนตรี อนุกรรมาธการิ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (1) นายอุบล เทวฤทธิ์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (2) นายชัยโรจน์ ธรรมรัตน์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (3) นายอุทัย สอนหลักทรัพย์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (4) นายลือชา จารุเลิศประดิษฐ์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (5) นายพิศาล พงศาพิชญ์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (6) พลเรือโท ประยุธ ภู่เทียน ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (7) ดร. มนต์ชัย พินิจจิตรสมุทร ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (8) นางสาวสุนีย์ วรวุฒางกูร ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (9) นางไหมแพร โลเยน ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (10) นายเฉลียว ปานเนียม ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (11) ดร. ศกร คุณวุฒิฤทธิรณ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (12) นายชินชัย สถิรยากร ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (13) นายศาวงษ์ จุ้ยเจริญ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (14) นายณรงค์ เนียมสวัสดิ์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (15) นายอภิสิทธิ์ เตชะนิธีสวัสด ิ์ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (16) นายบรรจง มัสยวานิชย์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (17) นาวาเอกนิรินธน์ ธานีรัตน์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (18) นางสาวพรทิพย์ ศิริเรืองสกุล ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ (19) นางสาวรัตดาวรรณ ชินปะ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ นายสุทธิพงษ์ แสงเงิน อนุกรรมาธการิ
คณะทํางานจัดทํารายงานการพิจารณาศึกษา ภาพรวมของยางพาราทั้งระบบและการกําหนดหลักเกณฑ์มาตรฐาน การวัดกลิ่นและมลพิษอื่น ๆ ของโรงงานยางพารา คณะทํางาน 1. นางนันทิยา อุ่นประเสริฐ เป็นคณะทํางาน 2. นายศักดิ์ณรงค์ ศิริพร ณ ราชสีมา เป็นคณะทํางาน 3. นายสุทธิพงษ์ แสงเงิน เป็นคณะทํางาน 4. นายอุบล เทวฤทธิ์ เป็นคณะทํางาน 5. นายสมมาตร แสงประดับ เป็นคณะทํางาน 6. นางสาวอธิวีณ์ แดงกนิษฐ์ เป็นคณะทํางาน 7. ดร. มนต์ชัย พินิจจิตสมุทร เป็นคณะทํางาน 8. นางสาวสุนีย์ วรวุฒางกูร เป็นคณะทํางาน 9. นางไหมแพร โลเยน เป็นคณะทํางาน 10. ดร.บัญชา สมบูรณ์สุข เป็นคณะทํางาน 11. นางสาวผ่องเพ็ญ สัมมาพันธ์ เป็นคณะทํางานและเลขานุการคณะทํางาน 12. นายชัยโรจน์ ธรรมรัตน์ เป็นคณะทํางานและเลขานุการคณะทํางาน พลเอก ดนัย มีชูเวท ประธานที่ปรกษาคณะทึ ํางาน นายพรศักดิ์เจียรณัย ประธานคณะทํางาน พลเรือเอก พัลลภ ตมิศานนท์ รองประธานคณะทํางาน
บันทึกขอความ สวนราชการ คณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ สภานิติบัญญัติแหงชาติ โทร. 0 2831 9150 –1 ที่ สว (สนช)(กมธ) 0009/(ร 40) วันที่ 5 มีนาคม 2562 . เรื่อง รายงานการพิจารณาศึกษา เรื่อง “ภาพรวมของยางพาราทั้งระบบ” กราบเรียน ประธานสภานิติบัญญัติแหงชาติ ตามที่ที่ประชุมสภานิติบัญญัติแหงชาติ ครั้งที่ 14/2557 วันพฤหัสบดีที่ 9 ตุลาคม 2557 ไดมีมติตั้งคณะกรรมาธิการสามัญประจําสภานิติบัญญัติแหงชาติ ตามขอ 84 ประกอบกับ ขอ 85 แหงขอบังคับการประชุมสภานิติบัญญัติแหงชาติ พ.ศ. 2557 และขอ 221 ประกอบกับ ขอ 78 แหงขอบังคับการประชุมสภานิติบัญญัติแหงชาติ พ.ศ. 2560 คณะกรรมาธิการการเกษตร และสหกรณ สภานิติบัญญัติแหงชาติ มีหนาที่และอํานาจพิจารณารางพระราชบัญญัติ กระทํากิจการ พิจารณาสอบหาขอเท็จจริงหรือเรื่องใด ๆ ที่เกี่ยวกับการพัฒนาเกษตรกรรม อุตสาหกรรมเกษตร การสหกรณการพัฒนาการผลิต การแปรรูป และธุรกิจเกษตร รวมทั้งแนวทางการแกไขปญหาอุปสรรค ทางการพัฒนาการเกษตร ซึ่งปจจุบันคณะกรรมาธิการ ประกอบดวย 1. พลเอก ดนัย มีชูเวท ประธานคณะกรรมาธิการ 2. นายอิสระ วองกุศลกิจ รองประธานคณะกรรมาธิการ คนที่หนึ่ง 3. ศาสตราจารยสนิท อักษรแกว รองประธานคณะกรรมาธิการ คนที่สอง 4. พลเอก ยอดยุทธ บุญญาธิการ รองประธานคณะกรรมาธิการ คนที่สาม 5. นายกรรณภว ธนภรรคภวิน เลขานุการคณะกรรมาธิการ 6. นายกิตติศักดิ์ รัตนวราหะ รองเลขานุการคณะกรรมาธิการ และรองโฆษกคณะกรรมาธิการ 7. นายพรศักดิ์ เจียรณัย โฆษกคณะกรรมาธิการ 8. พลเอก โสภณ ศีลพิพัฒน ประธานที่ปรึกษาคณะกรรมาธิการ 9. นายสมพล เกียรติไพบูลย ประธานที่ปรึกษากิตติมศักดิ์ 10. พลเอก ธีระวัฒน บุณยะประดับ ที่ปรึกษาคณะกรรมาธิการ 11. พลเอก พิรุณ แผวพลสง ที่ปรึกษาคณะกรรมาธิการ 12. พลตรี เฉลิมพล ศรีสวัสดิ์ กรรมาธิการ 13.พลเอก ชยุติ สุวรรณมาศ กรรมาธิการ 14. พลเอก ณัฐ อินทรเจริญ กรรมาธิการ 15. พลเรือเอก พัลลภ ตมิศานนท กรรมาธิการ 16. พลเอก มารุต ปชโชตะสิงห กรรมาธิการ 17. พลเอก วรพงษ สงาเนตร กรรมาธิการ 18. พลเอก … (สําเนา)
รายงานการพิจารณาศึกษา ของคณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ สภานิติบัญญัติแหงชาติ เรื่อง “ภาพรวมของยางพาราทั้งระบบ” ******************** ดวยในคราวประชุมสภานิติบัญญัติแหงชาติ ครั้งที่ 14/2557 วันพฤหัสบดีที่ 9 ตุลาคม 2557 ที่ประชุมไดมีมติตั้งคณะกรรมาธิการสามัญประจําสภานิติบัญญัติแหงชาติ ตามขอ 84 ประกอบกับขอ 85 แหงขอบังคับการประชุมสภานิติบัญญัติแหงชาติ พ.ศ. 2557 และขอ 221 ประกอบกับ ขอ 78 แหงขอบังคับการประชุมสภานิติบัญญัติแหงชาติ พ.ศ. 2560 กําหนดใหคณะกรรมาธิการ การเกษตรและสหกรณ สภานิติบัญญัติแหงชาติ มีหนาที่และอํานาจพิจารณารางพระราชบัญญัติ กระทํา กิจการ พิจารณาสอบหาขอเท็จจริงหรือเรื่องใด ๆ ที่เกี่ยวกับการพัฒนาเกษตรกรรม อุตสาหกรรมเกษตร การสหกรณ การพัฒนาการผลิต การแปรรูป และธุรกิจเกษตร รวมทั้งแนวทางการแกไขปญหาอุปสรรค ทางการพัฒนาการเกษตร โดยคณะกรรมาธิการไดตระหนักถึงความสําคัญของปญหายางพารา ในปจจุบันซึ่งเปนปญหาที่สรางความเสียหายใหกับเกษตรกรและเสียโอกาสทางธุรกิจ โดยเฉพาะชวงเวลา ที่ราคายางพาราตกต่ํากวาตนทุนการผลิตสงผลกระทบตอการพัฒนาเศรษฐกิจในวงกวางซึ่งการแกไข ปญหาสวนใหญที่ผานมาเปนการแกไขปญหาระยะสั้นแบบเรงดวนโดยมุงบรรเทาความเดือดรอน เฉพาะหนาของเกษตรกรชาวสวนยางเทานั้น ขณะที่มาตรการระยะยาวซึ่งจะตองพัฒนาโครงสราง อุตสาหกรรมยางพาราทั้งระบบตลอดหวงโซอุปทาน (Supply chain) ยังไมบังเกิดผลสําเร็จ อยางเปนรูปธรรมซึ่งยางพาราเปนผลผลิตเกษตรที่มีความสําคัญยิ่งตอการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม และเปนอุตสาหกรรมหลักที่สําคัญ (Backbone industry) ของประเทศ ซึ่งเกี่ยวของกับเกษตรกร หลายลานครัวเรือน เครือขายการคา และอุตสาหกรรมตอเนื่องอีกจํานวนมาก ดังนั้น เพื่อมุงสราง ความสามารถในการแขงขันในระยะยาวอยางยั่งยืนของประเทศไทยและวิเคราะหปญหาที่สําคัญ ของระบบยางพาราไทยในทุกมิติเพื่อนําไปสูการพัฒนายางพาราไทยทั้งระบบอยางยั่งยืนและตอเนื่อง ตลอดหวงโซอุปทาน รวมทั้งวางแนวทางการแกไขปญหาทั้งในระยะสั้นและระยะยาว เพื่อพัฒนาการ ผลิตยางพาราไทยใหเกิดประสิทธิภาพสูงสุดตั้งแตตนทาง กลางทาง และปลายทาง เพื่อเกษตรกร ชาวสวนยางไทยสามารถประกอบอาชีพไดอยางมั่นคงและยั่งยืน คณะกรรมาธิการจึงเห็นสมควร ใหมีการพิจารณาศึกษาเรื่องภาพรวมของยางพาราทั้งระบบ ทั้งนี้ เพื่อจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบาย และขอเสนอแนะที่นําไปสูการปฏิบัติตอไป บัดนี้ คณะกรรมาธิการไดพิจารณาศึกษาเรื่องดังกลาวเสร็จเรียบรอยแลว จึงขอรายงาน ผลการพิจารณาศึกษาตอสภานิติบัญญัติแหงชาติ ตามขอ 96 ประกอบขอ 97 แหงขอบังคับการประชุม สภานิติบัญญัติแหงชาติ พ.ศ. 2560 ดังนี้ 1. การดําเนินงาน …
(2) 1. การดําเนินงานของคณะกรรมาธิการ 1.1 คณะกรรมาธิการไดมีมติตั้งคณะอนุกรรมาธิการพิจารณาศึกษาผลผลิตทางการเกษตร ประกอบดวย 1) นายพรศักดิ์ เจียรณัย ประธานคณะอนุกรรมาธิการ 2) พลเรือเอก พัลลภ ตมิศานนท รองประธานคณะอนุกรรมาธิการ 3) นายจุมพล สงวนสิน อนุกรรมาธิการ 4) นายธีรเทพ ศรียะพันธ อนุกรรมาธิการ 5) นางนันทิยา อุนประเสริฐ อนุกรรมาธิการ 6) นางสาวผองเพ็ญ สัมมาพันธ อนุกรรมาธิการ 7) นางสาวเสริมสุข สลักเพ็ชร อนุกรรมาธิการ 8) นายศักดิ์ณรงค ศิริพร ณ ราชสีมา อนุกรรมาธิการ 9) นายปติธรรม ฐิติมนตรี อนุกรรมาธิการ 10) นายเดช อิงคสิทธิ อนุกรรมาธิการ 11) นางสาวสุพัชรา มั่นพลศรี อนุกรรมาธิการ 12) นายสุทธิพงษ แสงเงิน อนุกรรมาธิการ ทั้งนี้ ใหมีที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ ประกอบดวย 1) นายอุบล เทวฤทธิ์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ 2) นายชัยโรจน ธรรมรัตน ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ 3) นายอุทัย สอนหลักทรัพย ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ 4) นายลือชา จารุเลิศประดิษฐ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ 5) นายพิศาล พงศาพิชญ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ 6) พลเรือโท ประยุธ ภูเทียน ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ 7) ดร. มนตชัย พินิจจิตรสมุทร ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ 8) นางสาวสุนีย วรวุฒางกูร ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ 9) นางไหมแพร โลเยน ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ 10) นายเฉลียว ปานเนียม ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ 11) ดร. ศกร คุณวุฒิฤทธิรณ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ 12) นายชินชัย สถิรยากร ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ 13) นายศาวงษ จุยเจริญ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ 14) นายณรงค เนียมสวัสดิ์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ 15) นายอภิสิทธิ์ เตชะนิธิสวัสดิ์ ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ 16) นายบรรจง มัสยวานิชย ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ 17) นาวาเอก นิรินธน ธานีรัตน ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการ 1.2 คณะกรรมาธิการ …
(3) 1.2 คณะกรรมาธิการไดมีมติตั้งคณะทํางานจัดทํารายงานการพิจารณาศึกษาภาพรวม ของยางพาราทั้งระบบและการกําหนดหลักเกณฑมาตรฐานการวัดกลิ่นและมลพิษอื่น ๆ ของโรงงาน ยางพาราเพื่อจัดทํารายงานการพิจารณาศึกษาเรื่องภาพรวมของยางพาราทั้งระบบ ประกอบดวย ที่ปรึกษาคณะทํางาน พลเอก ดนัย มีชูเวท เปนประธานที่ปรึกษาคณะทํางาน คณะทํางาน 1. นายพรศักดิ์ เจียรณัย เปนประธานคณะทํางาน 2. พลเรือเอก พัลลภ ตมิศานนท เปนรองประธานคณะทํางาน 3. นางนันทิยา อุนประเสริฐ เปนคณะทํางาน 4. นายศักดิ์ณรงค ศิริพร ณ ราชสีมา เปนคณะทํางาน 5. นายสุทธิพงษ แสงเงิน เปนคณะทํางาน 6. นายอุบล เทวฤทธิ์ เปนคณะทํางาน 7. นายสมมาตร แสงประดับ เปนคณะทํางาน 8. นางสาวอธิวีณ แดงกนิษฐ เปนคณะทํางาน 9. ดร. มนตชัย พินิจจิตรสมุทร เปนคณะทํางาน 10. นางสาวสุนีย วรวุฒางกูร เปนคณะทํางาน 11. นางไหมแพร โลเยน เปนคณะทํางาน 12. ดร. บัญชา สมบูรณสุข เปนคณะทํางาน 13. นางสาวผองเพ็ญ สัมมาพันธ เปนคณะทํางานและเลขานุการคณะทํางาน 14. นายชัยโรจน ธรรมรัตน เปนคณะทํางานและเลขานุการคณะทํางาน 1.3 ที่ประชุมคณะกรรมาธิการ ไดมีมติแตงตั้งนางอุมาพร สายสุวรรณ ผูบังคับบัญชา กลุมงานคณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ สํานักกรรมาธิการ 1 สํานักงานเลขาธิการวุฒิสภา ปฏิบัติหนาที่สํานักงานเลขาธิการสภานิติบัญญัติแหงชาติ เปนผูชวยเลขานุการตามขอ 91 วรรคสาม แหงขอบังคับการประชุมสภานิติบัญญัติแหงชาติ พ.ศ. 2557 และขอ 220 ประกอบกับขอ 86 แหงขอบังคับการประชุมสภานิติบัญญัติแหงชาติ พ.ศ. 2560 2. วิธีการพิจารณาศึกษา 2.1 คณะอนุกรรมาธิการไดมีการประชุมรวมกับคณะทํางานเพื่อพิจารณาศึกษาเรื่อง “ภาพรวมของยางพาราทั้งระบบ” จํานวน 55 ครั้ง 2.2 คณะอนุกรรมาธิการไดเชิญหนวยงานที่เกี่ยวของมาใหขอมูลขอเท็จจริงและแสดง ความคิดเห็นประกอบการพิจารณาศึกษาของคณะอนุกรรมาธิการ ดังนี้ 2.2.1 กระทรวง …
(4) 2.2.1 กระทรวงเกษตรและสหกรณ กรมพัฒนาที่ดิน 1. นางสาววันดี พึ่งเดชะ นักวิเคราะหนโยบายและแผน ชํานาญการพิเศษ 2. นางผกาฟา ศรจรัญสุวรรณ นักวิเคราะหนโยบายและแผน ชํานาญการพิเศษ 3. นางสาวสุภาพร สินศิริพัฒนา นักสํารวจดินปฏิบัติการ กรมวิชาการเกษตร 1. ดร. วราภรณ พรหมพจน รองอธิบดีกรมวิชาการเกษตร 2. นายวราวุธ ชูธรรมธัช รองอธิบดีกรมวิชาการเกษตร 3. นายธีรชาต วิชิลชลชัย ผูอํานวยการกองวิจัยและพัฒนา วิทยาการหลังการเก็บเกี่ยว และแปรรูปผลิตผลเกษตร 4. นายปรัชญา วงษา ผูอํานวยการกองการยาง 5. นายสมมาตร แสงประดับ เศรษฐกรชํานาญการพิเศษ 6. นางวิภาวี พัฒนกุล นักวิทยาศาสตรชํานาญการพิเศษ 7. นางรัศมี สุรวาณิช นักวิชาการการเกษตรชํานาญการพิเศษ 8. นางสาวพรทิพย ประกายมณีวงศ นักวิทยาศาสตรชํานาญการพิเศษ 9. นายสากูล หมื่นชิน นิติกรปฏิบัติการ 10. นายโกวิทย ตาแกว นิติกร 11. นายสราวิทย ภิบาลจอมมี นักวิชาการเกษตรปฏิบัติการ 12. นางสาวเบญจวรรณ สิทธิเดช นักวิชาการเกษตรปฏิบัติการ 13. นายธัชชัย ชอบรูป เศรษฐกรปฏิบัติการ 14. นายศิริศักดิ์ วงศภักดี นักพัฒนาระบบราชการปฏิบัติการ กรมสงเสริมการเกษตร 1. นางมาลินี ยุวนานนท ผูอํานวยการกลุมสงเสริมยางพารา และปาลมน้ํามัน 2. นางสาว สุริวัสสา รัตนรักษติยา นักวิชาการเกษตรชํานาญการพิเศษ 3. นางสาวชัญญา จงทัน นักวิชาการสหกรณชํานาญการ 4. นายประพนธ จิ้วจน นักสถิติ 5. นายกิตติชัย เหลี่ยมพานิช กรมสงเสริม ...
(5) กรมสงเสริมสหกรณ 1. นางนุช มั่นนาค ผูอํานวยกลุมพัฒนาสหกรณการเกษตร 2. นายกรกฎ ชยุตรารัตน ผูเชี่ยวชาญดานการพัฒนาธุรกิจสหกรณ 3. นายนิวัฒน สุกดํา นักวิชาการสหกรณชํานาญการ 4. นางสาวชัญญา จงทัน นักวิชาการสหกรณชํานาญการ สํานักงานเศรษฐกิจการเกษตร 1. นายพงศไทย ไทโยธิน ผูอํานวยการสวนวิจัยเศรษฐกิจพืชสวน 2. นายกฤษณะ เขมะวนิช เศรษฐกรปฏิบัติการ สํานักการเกษตรตางประเทศ นางสาวศิริพร ธนารัตนะกูร นักวิเคราะหนโยบายและแผนชํานาญการ พิเศษ รัฐวิสาหกิจ คณะกรรมการการยางแหงประเทศไทย พลเอก ฉัตรเฉลิม เฉลิมสุข ประธานคณะกรรมการการยางแหงประเทศไทย การยางแหงประเทศไทย 1. ดร. ธีธัช สุขสะอาด ผูวาการการยางแหงประเทศไทย 2. นายเยี่ยม ถาวโรฤทธิ์ รักษาการผูวาการการยางแหงประเทศไทย 3. นายณกรณ ตรรกวีรพัท รองผูวาการการยางแหงประเทศไทย 4. นายสุนันท นวลพรหมสกุล รองผูวาการการยางแหงประเทศไทย 5. นายพนัส แพชนะ ผูอํานวยการการยางแหงประเทศไทย จังหวัดพิษณุโลก 6. นางบังอร ภูมิวัฒน ผูอํานวยการฝายการคลัง 7. นายอภิเดช เชาวลิต ผูอํานวยการฝายพัฒนาเกษตรกร และสถาบันเกษตรกร 8. นายณรงคศักดิ์ ใจสมุทร หัวหนากองสวัสดิการเกษตรกร 9. นางศุภสุภา กาญจนรัตน ผูอํานวยการฝายยุทธศาสตรองคกร 10. นายพิเชฏฐ พรอมมูล ผูอํานวยการสถาบันวิจัยยาง 11. นางสาวเพ็ญทิพย ศุภธีรเวท ผูอํานวยการฝายวิจัยและพัฒนา เศรษฐกิจยาง 12. นางณพรัตน วิชิตชลชัย ผูอํานวยการฝายวิจัยและพัฒนา อุตสาหกรรมยาง 13. ดร. ฐิตาภรณ ภูมิไชย หัวหนากองบริหารงานวิจัย 14. นายดนุ ทัศนวิรุฬห หัวหนากองแผนงานวิชาการ 15. นางจิระพันธ ...
(6) 15. นางจิระพันธ คงสําราญ หัวหนากองพัฒนาระบบงาน และโปรแกรม 16. นางสาวสัณหพธู โพธิบุตร หัวหนากองจัดเก็บคาธรรมเนียม และรายได 17. วาที่รอยตรี ศุภชัย จันทรแกว หัวหนากองสงเสริมการปลูกแทน และปลูกใหม 18. นายธนา วราภักดี หัวหนากองทะเบียนฝายพัฒนา 19. นางอําพัน ศรีกนก หัวหนากองงบประมาณ 20. นางผกามาศ สมสุขสวัสดิ์กุล หัวหนากองวิจัยอุตสาหกรรม 21. นายจุมพฏ สุขเกื้อ หัวหนากองพัฒนาการตลาด และธุรกิจ 22. นายศุกล โฆษิตโภคิน นักวิชาการเกษตรชํานาญการพิเศษ 23. นางสาวภัทรียา เอื้อสวางพร นักวิทยาศาสตรชํานาญการ 24. นางสาวอธิวีณ แดงกนิษฐ เศรษฐกร 8 25. นางสาวพัชรินทร ศรีวรินทร นักวิชาการตลาด 8 26. นางสาวสุภิญญา โคตรนา นักวิทยาศาสตร 7 27. นายสุพราช ศรีระแสน นักวิชาการเกษตร 7 28. นางสาวพัชรินทร ศรีทรินทร นักวิชาการการตลาด 29. นางสาวกันยารัตน คชเดช นักวิชาการเงิน 4 30. นางสาวนภาวรรณ เลขะวิพัฒน นักวิจัย 31. นายทรงพจน ดวงฉวี นิติกร 32. นางสาวศิริพร ภูแพร นักวิเคราะหนโยบายและแผน 33. นายฤานันดร อินทรสกุล นักวิชาการการเงินและบัญชี 2.2.2 กระทรวงคมนาคม กรมทางหลวง สํานักวิเคราะหและตรวจสอบ 1. นายโกสินทร เจติยานนท ผูอํานวยการสํานักวิเคราะห และตรวจสอบ 2. นายพรหมมา เทพศรีหา วิศวกรโยธาเชี่ยวชาญ 3. นายอลงกรณ กัวตระกูล วิศวกรโยธาเชี่ยวชาญ 4. นายถาวร ตะไกแกว วิศวกรโยธาปฏิบัติการ 5. นางสาวเทวี ภารัตนวงศ นักวิชาการพัสดุชํานาญการพิเศษ 6. นายศิริชัย โรจนอัศวชัย วิศวกรโยธาชํานาญการ 7. นายถาวร ตะไกแกว วิศวกรโยธาปฏิบัติการ กรมทางหลวง ...
(7) กรมทางหลวงชนบท 1. นายสมศักดิ์ ธรรมจารุสิริ ผูอํานวยการสํานักบํารุงทาง 2. นายทวี แสงสุวรรณโณ ผูเชี่ยวชาญสํานักวิเคราะหวิจัยและพัฒนา 3. นายนพปฎล เสี่ยงบุญ วิศวกรโยธาชํานาญการ สํานักวิจัยและพัฒนางานทาง นายวุฒิชัย อมรประสิทธิผล วิศวกรโยธาปฏิบัติการ 2.2.3 กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม กรมควบคุมมลพิษ 1. นางสุวรรณา เตียรถสุวรรณ รองอธิบดีกรมควบคุมมลพิษ 2. นายพันศักดิ์ ถิรมงคล รักษาการผูอํานวยการสํานักจัดการ คุณภาพอากาศและเสียง 3. นางสาวกาญจนา สวยสม นักวิชาการสิ่งแวดลอมชํานาญการพิเศษ 4. นายสิริศักดิ์ คําคง นักวิชาการสิ่งแวดลอมปฏิบัติการ กรมปาไม 1. นายอรรถพล เจริญชันษา รองอธิบดีกรมปาไม 2. นายจุมพฏ ชอบธรรม ผูอํานวยการสํานักกฎหมาย 3. นายวิษณุ ดํารงสัจจศิริ นักวิชาการปาไมชํานาญการพิเศษ 4. นายพีร พวงมาลี นักวิชาการปาไม 2.2.4 กระทรวงพาณิชย กรมสงเสริมการคาระหวางประเทศ 1. นายภูสิต รัตนกุลเสรีเริงฤทธ ผูอํานวยการสํานักสงเสริมการคา สินคาเกษตรและอุตสาหกรรม 2. นายฉันทพัทธ ปญจมานนท นักวิชาการพาณิชยชํานาญการพิเศษ 2.2.5 กระทรวงมหาดไทย กรมสงเสริมการปกครองทองถิ่น 1. นายขจร ศรีชวโนทัย รองอธิบดีกรมสงเสริมการปกครอง ทองถิ่น 2. นายประเสริฐ รวยปอม หัวหนาแผนกพัฒนาโครงสรางพื้นฐาน 2.2.6 กระทรวงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี สํานักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ 1. นายปกรณ เพ็ชรประยูร หัวหนาฝายเศรษฐกิจ 2. นางสาวธัญวรัตม อนันต หัวหนาฝายผลิตชั้นขอมูลภูมิสารสนเทศ 2.2.7 กระทรวง …
(8) 2.2.7 กระทรวงศึกษาธิการ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร 1. รศ. ดร. ศรปราชญ ธไนศวรรยางคกูร รองอธิการบดีฝายวางแผน 2. รศ. ดร. พูนพิภพ เกษมทรัพย อาจารยประจําภาควิชาพืชสวน 3. ดร.มนตชัย พินิจจิตรสมุทร อาจารยคณะเศรษฐศาสตร 2.2.8 กระทรวงอุตสาหกรรม กรมโรงงานอุตสาหกรรม 1. นางอนงค ไพจิตรประภาพรณ รองอธิบดีกรมโรงงาน 2. นายไชยรัตน เสียงสุพงศ ผูอํานวยการโรงงานอุตสาหกรรม รายสาขา 3 3. นางจินดา เตชะศรินทร นักวิทยาศาสตรเชี่ยวชาญ 4. นายชุมพร ลุศนันทน วิศวกรชํานาญการพิเศษ สํานักงานกองทุนออยและน้ําตาลทราย 1. นายวีระศักดิ์ ขวัญเมือง ผูอํานวยการสํานักงานกองทุนออย และน้ําตาลทราย 2. นายพายัพ นามประเสริฐ ที่ปรึกษาสํานักประสานงาน ชุดโครงการยางพารา ฝายวิจัยมุงเปา 3. นายธีรวัต ฤกษอํานวยโชค นักวิเคราะหและประเมินผล สํานักงานคณะกรรมการสงเสริมการลงทุน นายชาตรี ลิ้มผองใส ผูอํานวยการกองบริหารการลงทุน 1 (เทคโนโลยีชีวภาพและการแพทย) สภาอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย 1. นายเอกชัย ลิมปโชติพงษ ประธานกลุมผลิตภัณฑยาง 2. นางสาวสุนีย วรวุฒางกูร ผูแทนสภาอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย 3. นางสาวรัตดาวรรณ ชิณปะ ผูแทนกลุมอาหาร 2.2.9 ภาคเอกชน นักวิจัยอิสระ 1. ดร.พลภัทร พฤษานานนท นักวิจัย 2. นายจิโรจน หริรักษาพิทักษ นักวิจัย 3. ดร.บัญชา สมบูณสุข นักวิจัย 4. นายพชร ใยบัวเทศ ผูเชี่ยวชาญดานน้ําเสีย เครือขายชาวสวน ...
(9) เครือขายชาวสวนยางแหงประเทศไทย นายธีระชัย แสนแกว ประธานเครือขายชาวสวนยาง แหงประเทศไทย เครือขายสถาบันเกษตรกรชาวสวนยางแหงประเทศไทย นายอุทัย สอนหลักทรัพย ประธานสภาเครือขายสถาบัน เกษตรกรชาวสวนยางแหงประเทศไทย เครือขายเกษตรกรชาวสวนยางและสวนปาลมน้ํามัน นายทศพล ขวัญรอด ประธานภาคีเครือขายเกษตรกร ชาวสวนยางและสวนปาลมน้ํามัน สมาคมยางพาราไทย 1. นายเฉลิมภพ แกนจัน ผูแทนสมาคมยางพาราไทย 2. นางสาวอรุณวรรณ เพชรสังข ผูแทนสมาคมยางพาราไทย 3. นางสาวภิญญาพัชญ บุญชวย ผูจัดการฝายสงออกสมาคมยางพาราไทย 4. นางสาวสาลินี สามทอง เจาหนาที่พัฒนาความยั่งยืน สมาคมน้ํายางขนไทย นายวันชัย ศรีหิรัญรัศมี ผูแทนสมาคมน้ํายางขนไทย สมาคมคนกรีดยาง 1. นายมนัส บุญพัฒน นายกสมาคมคนกรีดยาง 2. นายสิทธิชัย กิตติยงวิวัฒน ผูแทนสมาคมคนกรีดยาง 3.. นายไพรัตน เพชรคง ผูแทนสมาคมคนกรีดยาง สมาคมผูผลิตอาหารสําเร็จรูป 1. นางสาวพรทิพย ศิริเรืองสกุล ผูแทนสมาคมผูผลิตอาหารสําเร็จรูป 2. นางสาวพิชชาภรณ อาชวงศทิพย ผูแทนสมาคมผูผลิตอาหารสําเร็จรูป สมาคมชาวสวนยางจังหวัดบึงกาฬ 1. นายศิริชัย หานวิบูลยพงศ นายกสมาคมชาวสวนยาง จังหวัดบึงกาฬ 2. นายสิทธิชัย กิตติยงควิวัฒน กรรมการ 3. นางสาวโสภารัตน ประเสริฐสังข เลขานุการ สหกรณกองทุนสวนยางบานสะทอนจังหวัดจันทบุรี 1. นายนิพนธ เลาหกิติกูล ผูจัดการสหกรณกองทุนสวนยาง บานสะทอนจังหวัดจันทบุรี สถาบันเกษตร ...
(10) สถาบันเกษตรกรแปรรูปยางพารา นายประยูรสิทธิ์ คณานุรักษ ผูแทนสถาบันเกษตรกรแปรรูป ยางพารา สหกรณยางพาราเนินดินแดง จํากัด นายเกรียงไกร เทพินทรอารักษ ประธานสหกรณยางพารา เนินดินแดง จํากัด สหกรณกองทุนสวนยางอําเภอบอทอง จํากัด 1. นายประชา ทรัพยพิพัฒนา ประธานกรรมการสหกรณ 2. นางสาวรวีพลอย ยุทธเจริญกิจ ผูจัดการการตลาด วิสาหกิจชุมชนคนกรีดยาง นายเรืองยศ เพ็งสกุล ประธานกลุมวิสาหกิจชุมชนคนกรีดยาง วิสาหกิจชุมชนแปรรูปยาง จังหวัดระยอง นางสาวพนิตา สอนหลักทรัพย เลขานุการ เกษตรกร 1. นายกอเส็ม โบบทอง เกษตรกร 2. นายทวีศิลป ประทีป เกษตรกร 3. นายศรชัย แสงสุวรรณ เกษตรกร 4. นายจรูญ พูนยิ้ม เกษตรกร 5. นายรัตนชัย ศรีประเสริฐ เกษตรกร 6. นายแนพัทธ ปญจมานนท เกษตรกร 7. นางสุรัชฎา คลอยตาม เกษตรกร 8. นายเพิก เลิศวังพง เกษตรกร กลุมบริษัท V-SERVE GROUP ดร.ธนิต โสรัตน ประธานกรรมการกลุมบริษัท V-SERVE GROUP บริษัททิปโก แอสฟลท จํากัด (มหาชน) 1. นายชัยวัฒน ศรีวรรณวัฒน กรรมการผูจัดการ 2. นายสุรพล เกตุแกว ผูจัดการอาวุโส 3. นายกฤษฎ เศรษฐิน ผูจัดการ บริษัท ศรีตรัง จํากัด 1. นางสาวสุภัค แกนจัน ผูแทนบริษัท ศรีตรัง จํากัด 2. นายเฉลิมชัย หนอสกุล ผูแทนบริษัท ศรีตรัง จํากัด 3. นายอภิสิทธิ์ ชื่นชมพู ผูแทนบริษัท ศรีตรัง จํากัด บริษัท วงศบันฑิติ ...
บทสร ุ ปผบร ู ้ ิหาร ประเทศไทยมีศักยภาพสูงทั้งด้านการผลิตและส่งออกยางพารา ด้วยปริมาณผลผลิตมากกว่า ร้อยละ 40 ของผลผลิตโดยรวมของโลก อย่างไรก็ตาม การส่งออกผลผลิตยางพาราของไทยส่วนใหญ่ เป็นการส่งออกในรูปของวัตถุดิบแปรรูปขั้นต้นเท่านั้น ซึ่งแม้ในช่วงที่ผ่านมาจะมีการเติบโต จากภาคการส่งออก แต่ไม่มีการขยายตัวในภาคอุตสาหกรรมแปรรูปผลิตภัณฑ์ยาง ทําให้ระบบ โครงสร้างการผลิตยางพาราของไทยมีความอ่อนแอ และขาดความเชื่อมโยงที่ดีระหว่างภาคการผลิตทาง เกษตรกรรมกับภาคอุตสาหกรรมแปรรูป แสดงให้เห็นได้จากตัวเลขสถิติในปี 2560 ที่ผลผลิตยางพารา ส่งออกของประเทศไทยมีมูลค่า 204,770 ล้านบาท โดยใช้ปริมาณยางพาราในสัดส่วนถึง ร้อยละ 89.4 ของปริมาณผลผลิตทั้งหมดของประเทศ ขณะเมื่อเปรียบเทียบกับมูลค่าการส่งออก ผลิตภัณฑ์ยางแปรรูปที่มีมูลค่า 262,368 ล้านบาท แต่กลับใช้ปริมาณยางพาราในสัดส่วนที่เหลือ (ร้อยละ 10.6) ซึ่งน้อยกว่าถึง 5.33 เท่า ความไม่สมดุลเชิงโครงสร้างในลักษณะดังกล่าวทําให้จึงเป็นสิ่ง ที่ฉุดรั้งให้ระบบยางพาราไทยไม่สามารถพัฒนาไปสู่ศักยภาพในการแข่งขันที่เข้มแข็งขึ้นได้เกษตรกรยังคงมี รายได้เฉลี่ยในระดับต่ําและมีรายได้ที่ไม่มั่นคง อีกทั้งยังไม่สามารถพัฒนาตนเองและองค์กรไปสู่ความ เจริญก้าวหน้าตามนโยบาย Thailand 4.0 ของรัฐบาลได้ ความพยายามในการแก้ไขปัญหาราคายางพาราของไทยในหลายรัฐบาลที่ผ่านมา ไม่อาจถือได้ว่าประสบความสําเร็จอย่างยั่งยืน ปัญหาดังกล่าวยังคงวนเวียนกลับมาเกิดขึ้นซ้ําอีก กลายเป็นปัญหาที่สร้างความเสียหายให้กับเกษตรกรและเสียโอกาสทางธุรกิจ โดยเฉพาะช่วงเวลา ที่ราคายางพาราตกต่ํากว่าต้นทุนการผลิต ส่งผลกระทบต่อการพัฒนาเศรษฐกิจในวงกว้าง ซึ่งเหตุปัจจัย หนึ่งเป็นเพราะการแก้ไขปัญหาส่วนใหญ่ที่ผ่านมาเป็นการแก้ไขปัญหาระยะสั้นแบบเร่งด่วน มุ่งบรรเทา ความเดือดร้อนเฉพาะหน้าของเกษตรกรชาวสวนยางเท่านั้น ขณะที่มาตรการระยะยาวซึ่งจะต้องพัฒนา โครงสร้างอุตสาหกรรมยางพาราทั้งระบบตลอดห่วงโซ่อุปทาน (Supply chain) ยังไม่บังเกิดผลสําเร็จ อย่างเป็นรูปธรรม ทั้งที่ยางพาราเป็นผลผลิตเกษตรที่มีความสําคัญยิ่งต่อการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม ถือเป็นอุตสาหกรรมหลักที่สําคัญ (Backbone industry) ของประเทศซึ่งเกี่ยวข้องกับเกษตรกรหลายล้าน ครัวเรือน เครือข่ายการค้า และอุตสาหกรรมต่อเนื่องอีกจํานวนมาก โดยที่เป็นผู้ผลิตและส่งออก ยางพารารายใหญ่เป็นอันดับหนึ่งของโลก มาตั้งแต่ปี 2534 จนถึงปัจจุบัน
ข ในปีพ.ศ. 2557 รัฐบาลได้มีความพยายามแก้ไขปัญหาราคายางในระยะยาว ด้วยการกําหนด เป้าหมายการใช้ยางพาราภายในประเทศ โดยการแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ยางเป็นสัดส่วนร้อยละ 30 ของปริมาณผลผลิตทั้งหมด ในระยะเวลา 5 ปีแต่ทว่าผลสําเร็จจากมาตรการดังกล่าวที่เกิดขึ้น ยังไม่สามารถแก้ปัญหาราคายางได้แสดงให้เห็นได้จากสถิติการใช้ยางพาราภายในประเทศในช่วง 3 ปีที่ผ่านมา จากสัดส่วนร้อยละ 12.51 ในปีพ.ศ. 2557 เพิ่มเป็นร้อยละ 13.42, 13.60 และ 12.72 ในปีพ.ศ. 2558 - 2560 โดยมีค่าเฉลี่ยเพิ่มขึ้นเพียงร้อยละ 0.74 ต่อปีเมื่อเปรียบเทียบกับผลผลิตที่เพิ่มขึ้น ในปี 2557 - 2560 คิดเป็นร้อย 3.68 ร้อยละ 3.45 ร้อยละ 1.42 และร้อยละ 13.1 ซึ่งยังไม่บรรลุเป้าหมายที่กําหนด ไว้เป็นเพราะปริมาณผลผลิตยางพาราต้นทางของไทยเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว และขาดการบริหารระบบ ยางพาราและพื้นที่ปลูกในระดับประเทศ แม้ว่ามาตรการเพิ่มสัดส่วนการใช้ยางพาราในประเทศจะเป็น ทิศทางที่ถูกต้องแต่กลไกขับเคลื่อนมาตรการยังไม่เข้มแข็งเพียงพอที่จะสร้างความเปลี่ยนแปลงได้ คณะอนุกรรมาธิการพิจารณาศึกษาผลผลิตทางการเกษตร ในคณะกรรมาธิการการเกษตร และสหกรณ์ สภานิติบัญญัติแห่งชาติได้ให้ความสําคัญกับการพัฒนาและแก้ไขปัญหายางพาราของ ประเทศเพื่อมุ่งสู่ศักยภาพที่เข้มแข็งอย่างยั่งยืน จึงได้ทําการศึกษาวิเคราะห์อุตสาหกรรมยางพาราทั้ง ระบบตลอดห่วงโซ่อุปทาน โดยเชิญผู้เกี่ยวข้องทุกภาคส่วน ทั้งเกษตรกร ผู้ประกอบการ เครือข่าย สหกรณ์นักวิชาการ และหน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้อง มาร่วมแสดงความคิดเห็น ให้ข้อมูลเชิงลึก และเป็นคณะทํางาน รวมทั้งได้ลงพื้นที่ร่วมประชุมหารือเชิงลึกอย่างต่อเนื่องตลอดระยะเวลากว่า 1 ปี ผลการศึกษาพบว่าปัญหายางพาราไทยมีความซับซ้อนและสัมพันธ์กับหลายภาคส่วน โดยสรุปปัญหา ได้ดังนี้ 1. ปัญหาราคายางพาราของไทย 1.1 ขาดกลไกที่ดีในการนําผลงานวิจัยและพัฒนาไปสู่เชิงปฏิบัติอย่างมีประสิทธิผล องค์ความรู้จากผลงานวิจัยเกี่ยวกับการทําสวนยาง เพื่อเพิ่มผลผลิตและลดต้นทุน ยังนําไปสู่การปฏิบัติของเกษตรกรไม่ทั่วถึง ทําให้ผลผลิตต่อไร่ต่ํากว่าเกณฑ์และต้นทุนการผลิตของไทย สูงกว่าประเทศอื่น 1.2 ต้นทุนการผลตไม ิ ่สะท้อนความเป็นจริง 1.2.1 ข้อมูลต้นทุนการผลิตมีความหลากหลาย และวิธีการคํานวณแตกต่างกัน 1.2.2 ต้นทุนการผลิตแต่ละภูมิภาคไม่เท่ากัน และไม่สะท้อนความเป็นจริง 1.3 โครงสร้างเกษตรกรชาวสวนยางของประเทศไทยส่วนใหญ่เป็นรายย่อย ชาวสวนยางร้อยละ 78.5 ของชาวสวนยางทั้งประเทศ เป็นเกษตรกรที่มีพื้นที่สวนยาง รายละไม่เกิน 15 ไร่ - ต้นทุนการผลิตสูง และมีรายได้จากสวนยางไม่พอเลี้ยงชีพ
ค 1.4 การปลูกยางในพื้นที่ไม่เหมาะสม 1.4.1 ผลผลิตจะต่ํากว่า 250 กิโลกรัมต่อไร่ต่อปีการเติบโตของต้นยางและการเปิดกรีด ผลผลิตช้ากว่าพื้นที่อื่น ทําให้ต้นทุนการผลิตสูง 1.4.2 พื้นที่ไม่เหมาะสมสําหรับปลูกยางมีจํานวน 4.551 ล้านไร่และการจัดเขต เหมาะสมปลูกยางยังไม่มีประสิทธิภาพ 1.5 ผลกระทบจากสวนยางของประเทศไทยที่ยังไม่ได้รับการรับรองในระบบการจัดการ สวนยางอย่างยั่งยืนตามมาตรฐานสากล สวนยางที่ผ่านการรับรอง มาตรฐานสากล FSC มีประมาณ 50,000 ไร่จากพื้นที่ปลูก ยางพาราของไทย 30 ล้านไร่ซึ่งจะมีผลกระทบอีก 3 ปีข้างหน้า ในตลาดยุโรป ญี่ปุ่น จีน และประเทศ อื่นๆ จะนํามาตรการกีดกันทางการค้าที่ไม่ใช่ภาษีมาใช้กับไม้ยางและผลิตภัณฑ์จากไม้ยาง ส่งผลให้มีการกดราคารับซื้อและตลาดส่งออกของไทยจะแคบลง 1.6 การผลิตและการใช้ยางของไทยยังไม่สมดุลกัน 1.6.1 ผลผลิตยางพาราของไทยส่งออก ร้อยละ 84.20 และใช้ภายในประเทศ เพื่อแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ยาง ร้อยละ 15.80 (พ.ศ. 2558) ความแตกต่างของการผลิตและการใช้ ยางพาราที่ห่างกันมาก ทําให้ยางพาราไทยพึ่งพิงตลาดต่างประเทศเป็นหลัก 1.6.2 ความแตกต่างของปริมาณผลผลิตและปริมาณการใช้ในประเทศเพิ่มขึ้น อย่างไร้สมดุล ต่อเนื่องเป็นระยะเวลายาวนาน และขาดการบริหารผลผลิตยางพารารวมของประเทศ 1.6.3 เน้นผลิตเฉพาะยางแปรรูปพื้นฐานเพื่อส่งออกเท่านั้น ทําให้มีอํานาจต่อรองต่ํา และไม่สามารถกําหนดราคาขายที่เหมาะสมได้ตลาดยางแปรรูปพื้นฐานนั้นผู้ซื้อมีอํานาจเหนือกว่า ในการกําหนดราคาผ่านกลไกการซื้อขายในตลาดล่วงหน้า 1.6.4 ขาดนโยบายการส่งเสริมการผลิตอุตสาหกรรมต่อเนื่อง การแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ ยาง และการสร้างนวัตกรรมผลิตภัณฑ์ยาง 1.7 ข้อเสียเปรียบในการผลิตยางก้อนถ้วยของชาวสวนยาง 1.7.1 การส่งออกยางก้อนถ้วยทําให้ประเทศเสียประโยชน์จากการเพิ่มมูลค่าในการแปรรูป เป็นยางแท่งและผลิตภัณฑ์ยาง 1.7.2 ยางก้อนถ้วยที่ส่งออกนําไปผลิตเป็นยางแท่งที่ตัดราคายางแท่งของไทยในตลาดโลก 1.7.3 ยางก้อนถ้วยมีความคลุมเครือในการประเมินค่าเนื้อยางแห้ง เกษตรกรถูกกด ราคารับซื้อ
ฆ 1.8 นโยบายการจัดการระบบอุตสาหกรรมและสิ่งแวดล้อมไม่ชัดเจน 1.8.1 ไม่มีการวางแผนที่ชัดเจนในการพัฒนาอุตสาหกรรมต่อเนื่องในการแปรรูปวัตถุดิบ ยางพาราสู่ผลิตภัณฑ์ยางถือเป็นความเสี่ยงขนาดใหญ่ของระบบยางพาราไทย เพราะพึ่งพา การส่งออกเพียงอย่างเดียว 1.8.2 ขาดการพัฒนาอุตสาหกรรมชุมชน – การแปรรูปยางพาราขั้นต้นในระดับชุมชน ยังมีจํานวนน้อย ขาดความเชื่อมโยงและสัมพันธ์กับวิถีการผลิตของเกษตรกร 1.8.3 ปัญหาขาดการส่งเสริมการผลิตผลิตภัณฑ์ยางสําเร็จอย่างรอบด้าน นอกเหนือจาก การส่งเสริมผลิตยางล้อรถยนต์ควรมีการเร่งรัดส่งเสริมการผลิตผลิตภัณฑ์ยางอื่น ๆซึ่งมีสัดส่วนร้อยละ 40 ของผลิตภัณฑ์ยางทั้งหมด 1.8.4 ปัญหาเรื่องน้ําเสียและกลิ่นของโรงงานอุตสาหกรรม ซึ่งมีผลกระทบต่อชุมชน ยังไม่ได้รับการแก้ไขอยางช่ ัดเจนเป็นรูปธรรม 1.9 ความเสี่ยงจากราคายางไม่มีเสถียรภาพ การแข่งขันสูง ไม่มีโอกาสชี้นําราคายาง 1.9.1 ราคายางพาราได้รับอิทธิพลจากราคาล่วงหน้าสัญญาซื้อขายยางพาราในตลาด ต่างประเทศ 1.9.2 ราคายางพาราไม่ได้ขึ้นกับอุปสงค์และอุปทานอย่างเดียว มีปัจจัยอื่น ๆ ที่เป็น ความเสี่ยงต่อสภาวะราคายางตกต่ําอาทิสินค้าทดแทนยางพารา ราคาน้ํามัน สต๊อกยางการเก็งกําไร 1.10 ขาดระบบฐานข้อมูลสารสนเทศในการบริหารยางพาราทั้งระบบ 1.10.1 การบริหารยางพาราทั้งระบบของประเทศไทยขาดประสิทธิผลที่ดีจากการที่ มีข้อมูลสารสนเทศด้านยางพารา ไม่ครบถ้วน ไม่ถูกต้อง และแยกส่วนตามหน่วยงานต่าง ๆ 1.10.2 การปฏิบัติตามพระราชบัญญัติควบคุมยาง พ.ศ. 2542 ยังไม่สามารถ ดําเนินการได้อย่างมีประสิทธิภาพและทันสถานการณ์และยังขาดระบบข้อมูลสารสนเทศท่ีดีสําหรับ การบริหารจัดการและตัดสินใจ 1.10.3 ข้อมูลยางพาราตั้งแต่ระดับต้นทางจนถึงปลายทาง ตามกิจกรรมการค้ายาง และปริมาณยางคงเหลือของผู้ค้ายางได้ทุกระดับทั่วประเทศ ยังไม่เป็นข้อมูลจริงแบบทันเวลา (Real time) ซึ่งมีความจําเป็นเพื่อชี้นําราคาการตลาดของไทย และเพื่อเสถียรภาพราคายางพารา ภายในประเทศ
ง 1.11 งานวิจัยและพัฒนาสู่เชิงพาณิชย์ยังมีน้อยและขาดสิ่งจูงใจสนับสนุนธุรกิจยางพารา งานวิจัยยังไม่สามารถแก้ปัญหายางได้อย่างเป็นรูปธรรม และผลงานวิจัยไม่ได้นําไป ต่อยอดให้เป็นนวัตกรรมในเชิงธุรกิจเท่าที่ควร การสร้างบุคลากรที่ทํางานวิจัยยังไม่หลากหลายและ ขาดสิ่งจูงใจให้เกิดการวิจยดั ้านอุตสาหกรรมผลิตภัณฑ์ยางพาราและขาดสิ่งจูงใจในการขับเคลื่อนสู่ภาคธุรกิจ 1.12 การบังคับใช้พระราชบัญญัติควบคุมยาง พ.ศ.2542 ไม่เคร่งครัด 1.12.1 การบังคับใช้ทางกฎหมายตามพระราชบัญญัติยังขาดประสิทธิผลอย่างเพียงพอ โดยพบว่ามีการหลีกเลี่ยงไม่ปฏิบัติตามข้อกําหนดในพระราชบัญญัติควบคุมยาง พ.ศ. 2542 1.12.2 ไม่สามารถควบคุมการผลิตและการค้ายางได้และการบริหารจัดการระบบ ยางพาราของไทยขาดประสิทธภาพโดยองค ิ ์รวม 1.13 ความไม่คล่องตัวในการบริหารจัดการ ตามพระราชบัญญัติการยางแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2558 1.13.1 การยางแห่งประเทศไทยยังไม่สามารถดําเนินการตามพระราชบัญญัติการยางแห่ง ประเทศไทย พ.ศ. 2558 ได้อย่างคล่องตัวเนื่องจากข้อจํากัดอํานาจหน้าที่ตามกฎหมาย และความไม่พร้อม ในการทําธุรกิจ 1.13.2 มีการเสียสิทธิ์การขอทุนปลูกแทน ตามพระราชบัญญัติการยางแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2558 มาตรา 36 และเสียสิทธิ์การขอรับความช่วยเหลือ ตามมาตรา 49 (3) (4) (5) และ (6) ซึ่งต้อง พิจารณาแก้ไขให้เหมาะสม 1.13.3 อุปสรรคจากการควบรวมกิจการ 3 หน่วยงาน คือ สํานักงานกองทุนสงเคราะห์ การทําสวนยาง องค์การสวนยางและสถาบันวิจัยยาง มีผลต่อประสิทธิภาพการบริหารจัดการลดลงกว่าเดิม กล่าวคือ ข้อจํากัดทางด้านการเงิน ซึ่งรายได้จากเงินค่าธรรมเนียมจากการส่งยางออกไม่เพียงพอกับ ค่าใช้จ่ายในการบริหารงาน โดยเฉพาะค่าบุคลากรของ 3 หน่วยงาน ที่มารวมอยู่กับการยางแห่งประเทศไทย และเงินอุดหนุนจากรัฐบาลที่สมทบเพื่อการนี้ได้เพียงร้อยละ 10 ของงบประมาณที่ขอไป เมื่อเงินสะสมที่มี อยู่ลดลงจนหมดลงในที่สุดจะเป็นปัญหาต่อการบริหารงานที่ประสิทธิภาพลดลง โดยการยางแห่งประเทศไทย จะหวังเพียงรายได้จากการดําเนินการธุรกิจไม่สามารถกระทําได้เนื่องจากภารกิจหลักของ การยางแห่งประเทศไทย มุ่งเน้นรักษาเสถียรภาพราคายางและเพื่อความอยู่รอดของเกษตรกร จึงไม่อาจ มุ่งเป้าหมายให้ได้กําไรสูงสุดได้จึงทําให้มีประสิทธิภาพลดลงกว่าเดิม และไม่อาจเป็นแกนกลางบริหาร ยางพาราทั้งระบบได้อย่างแท้จริง อย่างไรก็ตาม เพื่อเป็นการแก้ปัญหาอย่างยั่งยืน ควรที่จะต้องทบทวน พระราชบัญญัติการยางแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2558 รวมถึงการปรับปรุงแก้ไขในมาตราที่มีปัญหาและ อุปสรรคเพื่อให้เกิดการบริหารจัดการที่มีประสิทธิภาพและประสิทธิผลมากยิ่งขึ้น
จ 1.14 พระราชบัญญัติอื่น ๆ ที่ไม่เกื้อหนุนอุตสาหกรรมยางพารา กฎหมายหลายฉบับ ไม่เกื้อหนุนต่ออุตสาหกรรมยางพารา อาทิพระราชบัญญัติ ผังเมือง พ.ศ. 2518 ฉบับแก้ไข ไม่อาจขยายโรงงานภายใต้เขตผังเมืองที่กําหนดใหม่การสร้างโรงงานใหม่ พระราชบัญญัติโรงงาน พ.ศ. 2535 เกี่ยวกับการขออนุญาตก่อสร้างโรงงานและขอรับใบอนุญาต ประกอบกิจการโรงงานพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม พ.ศ.2535 ที่มีการควบคุม ในเรื่องกลิ่นและอื่น ๆ คณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ์สภานิติบัญญัติแห่งชาติเห็นว่าจําเป็น อย่างยิ่งที่รัฐบาลจะต้องให้ความสําคัญและแก้ไขข้อจํากัดเหล่านี้ และกําหนดนโยบาย/มาตรการ เพื่อนําไปสู่การพัฒนาและปรับปรุงโครงสร้างอุตสาหกรรมยางพาราของไทยทั้งระบบให้มีความเข้มแข็ง ในระยะยาว โดยจําเป็นต้องมีแนวทางการแก้ไขในหลายมิติพร้อม ๆ กัน ดังต่อไปนี้ 2. แนวทางการแก้ไขปัญหาราคายางพาราของไทย 2.1 จัดให้มีการบริหารจัดการข้อมูลยางพารา (Rubber Information Management Center - RIMC) ให้เป็นเอกภาพ 2.1.1 กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โดยกรมวิชาการเกษตรเป็นหน่วยงาน แกนกลาง เนื่องจากเป็นผู้รักษาการตามพระราชบัญญัติควบคุมยาง พ.ศ. 2542 ทําหน้าที่บริหารจัดการ ข้อมูลยางพารา มีหน้าที่ประสานการขับเคลื่อนนโยบายและมาตรการด้านยางพารา ตอบสนองการ ทํางานของคณะกรรมการนโยบายยางธรรมชาติ (กนย.) ที่มีนายกรัฐมนตรีเป็นประธาน โดยปรับให้ อธิบดีกรมวิชาการเกษตรทําหน้าที่เลขานุการคณะกรรมการ แทนเลขาธิการสํานักงานเศรษฐกิจ การเกษตร 2.1.2 บริหารจัดการข้อมูลยางพารา เป็นรูปแบบบูรณาการความเชี่ยวชาญ แต่ละส่วนเข้ามาทํางานร่วมของหลายหน่วยงาน ได้แก่กระทรวงเกษตรและสหกรณ์กระทรวงมหาดไทย กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กระทรวงการต่างประเทศ กระทรวงอุตสาหกรรม กระทรวงพาณิชย์เป็นต้น รวมทั้งภาครัฐและภาคเอกชน ทั้งในประเทศและต่างประเทศ ทําหน้าที่ ขับเคลื่อนด้านนโยบายและการบูรณาการทุกส่วนงานภายใต้พระราชบัญญัติควบคุมยาง พ.ศ. 2542 และพระราชบัญญัติการยางแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2558
ฉ 2.1.3 พัฒนา “ระบบข้อมูลสารสนเทศยางพารา (Rubber Info.)” และเชื่อมโยงข้อมูล จากทุกหน่วยงานด้านยางพารา วิเคราะห์ข้อมูลและสถานการณ์ล่วงหน้า เพื่อสนับสนุนการตัดสินใจเชิง นโยบาย โดยรัฐบาลจะต้องจัดสรรงบประมาณให้กรมวิชาการเกษตรในการพัฒนาระบบดังกล่าวและ ยกระดับเป็นระบบฐานข้อมูลใหญ่ (Big Data) เชื่อมโยงและใช้ประโยชน์จากข้อมูลยางระดับโลก (Global Rubber Information) 2.1.4 เพิ่มประสิทธิภาพการปฏิบัติงานตามพระราชบัญญัติควบคุมยาง พ.ศ. 2542 อย่างเคร่งครัด ให้ผู้เกี่ยวข้องยางพารา กิจกรรมซื้อขายยาง การจดทะเบียน และส่วนที่กฎหมายกําหนด เข้าสู่ระบบ Rubber Info ทําให้ควบคุมดูแลยางพาราทั้งระบบทําได้ดียิ่งขึ้น ตรวจสอบข้อมูลได้ตลอด ห่วงโซ่อุปทานยางพาราในประเทศ ข้อมูลต้นทางจนถึงปลายทาง 2.1.5 เพื่อให้การบริหารจัดการข้อมูลยางพารา สามารถบริหารข้อมูลอย่างมี ประสิทธิภาพสูงสุดเพื่อแก้ปัญหายางพาราทั้งระบบได้นั้น จําเป็นต้องมีมาตรการบังคับใช้กฎหมาย พระราชบัญญัติควบคุมยาง พ.ศ. 2542 อย่างเคร่งครัด ทุกขั้นตอนเพื่อให้การบริหารจัดการยางพารา เป็นระเบียบมีข้อมูลถูกต้องตามสภาพความเป็นจริง สามารถใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์วิเคราะห์ สถานะภาพของยางพาราในแต่ละพื้นที่และภาพรวมทั้งประเทศให้ผู้บริหารเป็นข้อมูลพิจารณา กําหนด นโยบายและทิศทางการบริหารยางพาราให้เข้มแข็งทั้งระบบ และแข่งขันกับต่างประเทศได้ส่งผลให้ ราคายางพาราในประเทศมีเสถียรภาพ 2.2 เร่งรัดการใช้ยางพาราในประเทศมากขึ้น 2.2.1 เร่งรัดการใช้ยางพาราในประเทศ โดยเน้นยกระดับอุตสาหกรรมแปรรูป ผลิตภัณฑ์ยางด้วยมาตรการส่งเสริมการลงทุนภาคเอกชน อาทิอุตสาหกรรมยางล้อยานพาหนะ ถุงมือยาง อุปกรณ์เครื่องหมายจราจร เช่น เสาหลักกิโลเมตร อุปกรณ์กันชนในทางโค้งของถนน เป็นต้น ในเขต เศรษฐกิจพิเศษ และนิคมอุตสาหกรรมยางด้วยสิทธิประโยชน์ทางภาษีสินเชื่อและอื่น ๆ 2.2.2 เน้นมาตรการส่งเสริมการลงทุนให้ผู้ประกอบการในประเทศและ จากต่างประเทศในอุตสาหกรรมผลิตภัณฑ์ยาง โดยส่งเสริมภาคเอกชนด้วยเงินทุนดอกเบี้ยต่ําสิทธิประโยชน์ ทางภาษีเป็นกรณีพิเศษ ปรับขั้นตอนการยื่นขออนุญาตจากภาครัฐให้คล่องตัวและรวดเร็วมากขึ้น และ สนับสนุนงานวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์ยางส่งเสริมเพิ่มการใช้ยางพารา เพื่อเพิ่มโรงงานอุตสาหกรรม ผลิตผลิตภัณฑ์ยาง สร้างมูลค่าเพิ่มให้กับยางดิบเป็นผลิตภัณฑ์ในประเทศ แล้วส่งออกเป็นผลิตภัณฑ์ยาง ที่สามารถสร้างรายได้สูงกว่าเข้าประเทศ
ช 2.2.3 สนับสนุนด้วยเงินทุนดอกเบี้ยต่ํา สิทธิประโยชน์ทางภาษีเป็นกรณีพิเศษ และสนับสนุนงานวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์ยางแก่สถาบันเกษตรกรที่มีศักยภาพสูงในการแปรรูป เป็นผลิตภัณฑ์ยางสําเร็จรูป อาทิผลิตภัณฑ์ยางสนามฟุตซอล สนามเด็กเล่น หมอนยางพารา ที่นอน ยางพารา เป็นต้น ตามพระราชบัญญัติการยางแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2558 มาตรา 49 (3) 2.2.4 เร่งขับเคลื่อนงานวิจัยและพัฒนายางพาราเพิ่มมากขึ้นในทุกระดับการผลิตและ เพิ่มงบประมาณสนับสนุนงานวิจัยด้านการแปรรูปผลิตภัณฑ์ยางสู่เชิงพาณิชย์ 2.2.5 ผลิตภัณฑ์ยางพาราที่มีคุณภาพและมีมาตรฐานรับรอง อาทิเช่น มาตรฐาน ผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (มอก.) ยังมีอยู่น้อยรายการ ควรต้องมีมาตรการส่งเสริมให้มีมาตรฐานผลิตภัณฑ์ ยางให้เพิ่มมากขึ้นและจัดให้มีระบบการตรวจรับรองมาตรฐานผลิตภัณฑ์ยาง เพื่อเสริมแรงจูงใจให้มีการ ขยายตลาดผลิตภัณฑ์ยางเพิ่มขึ้น รวมทั้งส่งเสริมการสร้างนวัตกรรมแปรรูปผลิตภัณฑ์จากยางพาราที่มี มาตรฐาน 2.2.6 จัดตั้งคณะอนุกรรมการส่งเสริมและติดตามการใช้ยางพาราภายในประเทศ เพื่อติดตามการดําเนินงานตามนโยบายเพิ่มสัดส่วนการใช้ยางภายในประเทศอย่างต่อเนื่อง มีบทบาท ในการสนับสนุนการวิจัยและให้สิทธิพิเศษในการลงทุนแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ยางและเชื่อมโยงการทํางาน กับศูนย์บริหารจัดการข้อมูลยางพารา 2.3 บริหารจัดการพื้นที่ปลูกยางพารา เพื่อให้สมดุลกับความต้องการของตลาด 2.3.1 ควบคุมและบริหารจัดการ พื้นที่ปลูกและปรมาณผลผลิ ิตยางพารารวมของประเทศ 2.3.2 แก้ไขปัญหาพื้นที่ปลูกยางบางส่วนไปบุกรุกทับซ้อนในพื้นที่ป่าสงวนและ ป่าอนุรักษ์จํานวน 5.79 ล้านไร่รวมถึงพื้นที่ไม่เหมาะสมในการปลูกยาง จํานวน 4.55 ล้านไร่ 2.3.3 บริหารจัดการพื้นที่ปลูกและปริมาณผลผลิตยางพารา ควบคู่ไปกับการเร่ง พัฒนาอุตสาหกรรมแปรรูปผลิตภัณฑ์ยาง โดยมีเป้าหมายและแผนการดําเนินการที่ชัดเจน 2.3.4 เร่งรัดปฏิบัติการบริหารจัดการการปลูกยางในพื้นที่ป่าและส่วนที่นอกเขตพื้นที่ ป่าที่เกษตรกรยังไม่ได้รับเอกสารสิทธิ์และบังคับใช้กฎหมายในสวนยางพาราที่บุกรุกพื้นที่ป่า 2.3.5 มีมาตรการบริหารจัดการพื้นที่ปลูก โดยเน้นการเพิ่มผลผลิตต่อไร่มากกว่า การขยายพื้นที่ปลูกยางพารา เพื่อให้สมดุลกับความต้องการของตลาด โดยยังคงรักษาสถานการณ์เป็น ผู้ผลิตยางพารารายใหญ่ของโลก และขยายอุตสาหกรรมแปรรูปผลิตภัณฑ์ 2.3.6 สวนยางที่ปลูกในพื้นที่ไม่เหมาะสม ควรดําเนินมาตรการเร่งรัดปลูกแทน มาตรการช่วยเหลือปรับเปลี่ยนไปสู่การปลูกพืชชนิดอื่น ตามระบบการสงเคราะห์ปลูกแทนยางของการ ยางแห่งประเทศไทยในลักษณะผสมผสานตามรูปแบบเกษตรทฤษฎีใหม่
ซ 2.4 ส่งเสริมอุตสาหกรรมแปรรูปขั้นต้นในระดับชุมชน และสร้างความเข้มแข็ง สถาบันเกษตรกร 2.4.1 การพัฒนาอุตสาหกรรมในระดับชุมชนเป็นส่วนสําคัญในการส่งเสริมให้ สถาบันเกษตรกรดําเนินกิจการแปรรูปยางพาราขั้นต้น ด้วยเงินทุนดอกเบี้ยต่ําและเทคโนโลยีและ จัดระบบ Supply chain ในทุกภูมิภาค เพิ่มการแข่งขันซื้อวัตถุดิบจากเกษตรกร อาทิจัดให้มีโควตารับ ซื้อยางก้อนถ้วยของการยางแห่งประเทศไทยในระดับราคาสูงกว่าตลาดระหว่าง 0.20 - 0.50 บาทต่อกิโลกรัม โดยใช้งบประมาณจากกองทุนพัฒนายางพาราในส่วนของการรักษาเสถียรภาพราคายาง เป็นต้นและส่งผ่าน ราคาไปสู่เกษตรกรโดยกําไรที่ได้จ่ายเป็นเงินปันผลคืนแก่ผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง 2.4.2 บริหารเส้นทางของห่วงโซ่ธุรกิจ อันเป็นการเชื่อมโยงภาคการผลิตระดับสวน ยางของเกษตรกรสู่อุตสาหกรรมชุมชนในการแปรรูปยางขั้นต้นทั้งระบบ 2.5 มาตรการปรับปรุงกฎหมายที่เกี่ยวข้องอันเป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาระบบยางพารา 2.5.1 พระราชบัญญัติควบคุมยาง พ.ศ. 2542 ต้องบริหารจัดการให้เข้มงวดกับ การบังคับใช้อย่างเคร่งครัด เพื่อให้ผู้เกี่ยวข้องยางพารา กิจกรรมซื้อขายยางพารา การจดทะเบียน การบันทึกและรายงาน ตามส่วนที่กฎหมายกําหนดไว้เพื่อเป็นเครื่องมือป้อนข้อมูลเข้าระบบข้อมูล สารสนเทศยางพารา (Rubber Info.) ทั้งระบบของศูนย์บริหารจัดการข้อมูลยางพารา 2.5.2 พระราชบัญญัติโรงงาน พ.ศ.2538 ปรับปรุงระบบการอนุญาตจดทะเบียน โรงงานยางตามสภาพพื้นที่ปลูกยางพารา ให้มีโรงงานแปรรูปเป็นศูนย์กลางรับผลผลิตจากเกษตรกรอยู่ ในพื้นที่สวนยางได้ถูกต้อง เพื่อสนับสนุนให้มีการใช้ยางภายในประเทศ 2.5.3 พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติพ.ศ. 2535 ปรับปรุงให้อํานวยความสะดวกต่อการตั้งโรงงานอุตสาหกรรมยางพารา ในเขตพื้นที่สวนยางพารา 2.5.4 พระราชบัญญัติผังเมือง พ.ศ. 2518 การประกาศผังเมืองรวมและผังเมือง เฉพาะต้องกําหนดเขตการใช้ประโยชน์พื้นที่อุตสาหกรรมยางและสนับสนุนให้มีการสร้างโรงงานแปรรูปยาง ในเขตที่มีการปลูกยางพารามากขึ้น 2.5.5 พระราชบัญญัติการยางแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2558 สร้างความมีประสิทธิภาพ ในการบริหารจัดการยางพาราทั้งระบบ เพื่อแก้ไขปัญหาโดยเฉพาะที่เกิดจากการรวม 3 องค์กร เข้าเป็น การยางแห่งประเทศไทย การปรับโครงสร้างใหม่เพื่อให้มีความคล่องตัวมากยิ่งขึ้นและเสนอแก้ไข กฎหมายและออกกฎหมายลูกที่เหมาะสม เพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าวและเพิ่มประสทธิ ิภาพการบริหารจัดการ
ฌ 2.5.6 ควรดําเนินการปฏิรูปโครงสร้าง/ระบบการบริหารจัดการโรงงานแปรรูปยาง ในสังกัดการยางแห่งประเทศไทย ให้สามารถทําการผลิตยางให้เต็มกําลังการผลิต โดยจัดองค์กรแยกการ บริหารออกไปเป็น “บริษัทลูก” อย่างชัดเจน ภายใต้เงื่อนไขการซื้อยางจากเกษตรกรในราคานําตลาด สร้างผลกําไร และจ่ายคืนเป็นปันผลคืนแก่เกษตรกรผู้นํายางมาขายให้โรงงาน 2.6 สร้างความมั่นคงทางรายได้โดยตั้งกองทุนรักษาเสถียรภาพราคายาง 2.6.1 รัฐบาลควรจัดตั้งกองทุนที่มีพื้นฐานการมีส่วนร่วมของเกษตรกร เพื่อพัฒนา ความเข้มแข็งได้อย่างยั่งยืน โดยพัฒนากองทุนเพื่อช่วยเหลือเกษตรกรในรูปแบบของการสร้างแรงจูงใจ ให้เกษตรกรออมทรัพย์ส่วนตัว (ลักษณะเช่นเดียวกับพระราชบัญญัติกองทุนการออมแห่งชาติพ.ศ. 2554 ) อันเป็นการจัดสวัสดิการเพื่อเกษตรกรชาวสวนยาง ตามมาตรา 49 (5) แห่งพระราชบัญญัติการยางแห่ง ประเทศไทย พ.ศ. 2558 2.6.2 แนวความคิดในการพัฒนากองทุนรักษาเสถียรภาพราคายางพารา โดยความ สมัครใจของเกษตรกรเพื่อช่วยเหลือเกษตรกรชาวสวนยางรายย่อย ให้สามารถบรรเทาความเดือดร้อน อันเนื่องมาจากราคายางพาราผันผวนและตกต่ํา ซึ่งมีผลกระทบโดยตรงต่อความมั่นคงทางรายได้และ ความเป็นอยู่ของเกษตรกร ทําให้เกษตรกรเรียนรู้และเข้าใจการบริหารความเสี่ยงจากราคา และรับมือ กับความผันผวนของตลาดได้อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น อย่างไรก็ตาม ภาครัฐยังคงมีบทบาทหน้าที่ ในการจ่ายเงินสมทบช่วยเหลือ ในภาวะที่ราคาตกต่ําอย่างรุนแรงเกินกว่าระดับปกติ 2.6.3 ลดความเสี่ยงของเกษตรกรในระดับต้นทางที่ยังมีปัญหาผลผลิตต่อไร่ต่ําและ ต้นทุนการผลิตสูงกว่าประเทศคู่แข่ง จึงจําเป็นที่ภาครัฐจะต้องเข้ามาช่วยเหลือให้เกิดการลดต้นทุนการผลิต และเพิ่มผลผลิตต่อไร่ด้วยนวัตกรรมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 2.6.4 ส่งเสริมสร้างความมั่นคงทางอาชีพด้วยการปลูกยางแบบผสมผสาน เน้นปลูกร่วมกับพืชชนิดอื่น ปลูกพืชแซม ปลูกพืชร่วมยาง และประยุกต์ใช้หลักเศรษฐกิจพอเพียงตาม ศาสตร์พระราชา 2.6.5 ส่งเสริมและการจัดการสวนยางของเกษตรกรรายย่อยด้วยเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อเพิ่มรายได้ในพื้นที่สวนยางด้วยเกษตรผสมผสาน ทั้งพืชร่วมพืชแซม ปศุสัตว์ประมง
ญ 2.7 การจัดการสวนยางของประเทศอย่างยั่งยืนตามมาตรฐานสากล ผลกระทบอีก 3 ปีข้างหน้าในตลาดยุโรป ญี่ปุ่น ต่อเนื่องไปถึงประเทศจีนและ ประเทศอื่น ๆ ที่เป็นประเทศคู่ค้ากับไทยจะใช้มาตรการกีดกันทางการค้าที่ไม่ใช่ภาษีมาใช้กําหนดทาง การค้ากับไม้ยาง ผลิตภัณฑ์จากไม้ยาง ผลผลิตจากยางพารา ตลอดจนผลิตภัณฑ์ยางสําเร็จรูปโดยให้มี การตรวจสอบย้อนกลับและแสดงหลักฐานยืนยันว่าแหล่งที่มาของผลิตภัณฑ์จากไม้ผลผลิตยางที่แปรรูป มาจากป่าหรือสวนป่าที่มีการจัดการอย่างยั่งยืนสอดคล้องตามระบบตรวจสอบย้อนกลับ (Chain of Custody) และภาครัฐควรสนับสนุนให้ชาวสวนยางเป็น Smart Farmer โดยสนับสนุนทางเทคโนโลยีนําผลงานวิจัยและ พัฒนาไปใช้ในการปฏิบัติของเกษตรกร และรวมกลุ่มสวนยางบริหารจัดการตามมาตรฐาน การจัดการป่าไม้อย่างยั่งยืน ให้ได้รับการรับรองมาตรฐาน มอก. 14061, มอก. 2861 และมาตรฐาน FSC/PEFC
คํานํา ยางพารานับเป็นพืชเศรษฐกิจสําคัญของประเทศไทย ซึ่งสร้างรายได้มากกว่า 2 แสนล้านบาท ต่อปีและเชื่อมโยงต่อการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนระดับเกษตรกรชาวสวนยาง อันเป็นรากฐานสําคัญต่อ ความมั่นคงด้านเศรษฐกิจของประเทศ ในปัจจุบันสภาพปัญหายางพาราของไทยมีรายละเอียดซับซ้อน มีความเชื่อมโยงกันระหว่างองค์ประกอบของปัญหา และมีความยุ่งยากมากขึ้นตามวิวัฒนาการของ ระบบยางพาราที่ผ่านมาจึงไม่อาจแก้ไขปัญหาที่เรื้อรังด้วยการพิเคราะห์เพียงส่วนใดส่วนหนึ่งอย่างแยก ส่วนเฉพาะได้ด้วยเหตุผลดังกล่าวประกอบกับยางพาราเป็นพืชเศรษฐกิจสําคัญที่เกี่ยวข้องกับเกษตรกร ไทยจํานวนมาก ดังนั้น คณะกรรมาธิการเกษตรและสหกรณ์สภานิติบัญญัติแห่งชาติได้เห็นความสําคัญของ การศึกษาภาพรวมของยางพาราทั้งระบบ จึงได้มอบหมายให้คณะอนุกรรมาธิการพิจารณาศึกษาผลผลิต ทางการเกษตร ในคณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ์สภานิติบัญญัติแห่งชาติและแต่งตั้ง คณะทํางาน เพื่อศึกษาวิเคราะห์ปัญหายางพาราทั้งระบบและหาแนวทางในการแก้ไขปัญหา เพื่อมุ่งสร้างความสามารถในการแข่งขันในระยะยาวอย่างยั่งยืนของประเทศไทยจึงได้จัดทําเอกสารเชิง วิชาการประยุกต์เรื่องภาพรวมของยางพาราทั้งระบบ เพื่อบ่งชี้ปัญหาและวิเคราะห์ปัญหาที่สําคัญของ ระบบยางพาราไทยในทุกมิติเพื่อนําไปสู่การพัฒนายางพาราไทยทั้งระบบอย่างยั่งยืนและต่อเนื่องตลอด ห่วงโซ่อุปทาน รวมทั้งวางแนวทางการแก้ไขปัญหาทั้งในระยะสั้นและระยะยาว เพื่อพัฒนาการผลิต ยางพาราไทยให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดตั้งแต่ต้นทาง กลางทาง และปลายทาง เพื่อเกษตรกรชาวสวน ยางไทยสามารถประกอบอาชีพได้อย่างมั่นคงและยั่งยืนตลอดไป ในการนี้คณะกรรมาธิการขอขอบคุณคณะอนุกรรมาธิการและคณะทํางานที่ได้เสียสละ เวลาประมวลความรู้ประสบการณ์จัดทําเป็นข้อสังเคราะห์ได้สําเร็จอย่างครบถ้วนและครอบคลุม ทุกประเด็นสําคัญของยางพาราทั้งระบบ
สารบัญ บทสรุปผู้บริหาร ......................................................................................................................... ก คํานํา ......................................................................................................................................... ฎ สารบัญ ...................................................................................................................................... ฏ สารบัญตาราง ........................................................................................................................... ฒ สารบัญรูปภาพ ......................................................................................................................... ณ นิยามและคําย่อ …………………………………………………… ………………………………………….………………….1 บทที่ 1 บทนํา ............................................................................................................................ 3 1.1ความเป็นมา ........................................................................................................................ 3 1.2 วัตถุประสงค์ของการศึกษา ................................................................................................ 7 1.3ขอบเขตการศึกษาและกรอบแนวความคิด ......................................................................... 8 1.4วิธีการศึกษา ........................................................................................................................ 8 1.4.1การศึกษาวิจัยด้านเอกสาร ....................................................................................... 8 1.4.2การศึกษาดูงาน การสํารวจข้อมูลและการรับฟังความคิดเห็นในระดับพื้นที่จริง ...... 8 1.4.3การประชุมระดมความคิดเห็น .................................................................................. 9 1.4.4การวิเคราะห์และสังเคราะห์ปัญหาเชิงระบบของยางพารา ...................................... 9 1.4.5การจัดทํารายงานแนวทางการแก้ไขปัญหาและพัฒนาระบบยางพาราไทย .......... 13 1.5 ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับจากการศึกษา ........................................................................ 13 บทที่2 “ยางพารา” พืชเศรษฐกิจ-วิกฤตและโอกาสที่ยั่งยืน .................................................. 15 2.1วิวัฒนาการยางพารา ........................................................................................................ 16 2.1.1จุดเริ่มต้นของ”ต้นยางพารา” ................................................................................ 16 2.1.2กําเนิดสวนยางพาราในประเทศไทยในยุคแรก“ต้นยางพารา” ............................ 18 2.1.3องค์กรหลักที่รับผิดชอบยางพาราของประเทศไทยก่อนจดตั ั้งการยางแห่งประเทศไทย . 21 2.1.4องค์กรตามพระราชบัญญัติการยางแห่งประเทศไทย พ.ศ.2558 .......................... 25 2.1.5องค์กรตามพระราชบัญญัติควบคุมยางพ.ศ.2542 ................................................ 31 2.1.6อุตสาหกรรมยางและผลิตภัณฑ์ยาง ...................................................................... 31
ฐ 2.2สถานการณ์ยางพารา ......................................................................................................... 40 2.2.1สถานการณ์ยางพาราของโลก .................................................................................. 41 2.2.2สถานการณ์ยางพาราของไทย .................................................................................. 46 2.2.3สถานการณ์ราคายางพารา ...................................................................................... 48 2.3 มาตรการของรัฐบาลกับยางพาราของไทย ........................................................................... 53 2.3.1 นโยบายยางพาราในอดีต ......................................................................................... 54 2.3.2 นโยบายยางพาราในช่วงปี2555– ปัจจุบัน .............................................................. 58 2.4 ความเชื่อมโยงระหว่างยุทธศาสตร์ชาติ20 ปีและยุทธศาสตร์ยางพาราระยะ20 ปี................ (พ.ศ.2560-2579) รับรอง5 ปี .......................................................................................... 61 2.5 ศึกษาวิเคราะห์สภาพปัญหาและเสนอแนวทางแก้ไขในการพัฒนายางพาราไทย ................ 63 ด้านการผลิตต้นทาง ปัญหาที่1กลไกการนําผลงานวิจัยและพัฒนาสู่เชิงปฏิบัติยังไม่เกิดประสิทธิผล ................. 63 ปัญหาที่2ต้นทุนการผลิตไม่สะท้อนความเป็นจริง ............................................................ 65 ปัญหาที่3โครงสร้างเกษตรกรชาวสวนยางของประเทศไทยส่วนใหญ่เป็นรายย่อย ............. 67 ปัญหาที่4การปลูกยางในพื้นที่ที่ไม่เหมาะสม ................................................................... 68 ปัญหาที่5ผลกระทบจากสวนยางของประเทศไทยที่ยังไม่ได้รับการรับรองในระบบการจัดการ ........ สวนยางอย่างยั่งยืนตามมาตรฐานสากล ............................................................ 69 ปัญหาที่6การผลิตและการใช้ยางของไทยยังไม่สมดุลกัน .................................................. 70 ปัญหาที่7ข้อเสียเปรียบในการผลิตยางก้อนถ้วยของชาวสวนยาง ..................................... 72 ด้านการแปรรูป กลางทางและปลายทาง ปัญหาที่8 นโยบายการจัดการระบบอุตสาหกรรมและสิ่งแวดล้อมไม่ชัดเจน ...................... .76 ปัญหาที่9ความเสี่ยงจากราคายางไม่มีเสถียรภาพการแข่งขันสูงไม่มีโอกาสชี้นําราคายาง ......... 81 ปัญหาที่10ขาดระบบฐานข้อมูลสารสนเทศในการบริหารยางพาราทั้งระบบ ......................... 85 ปัญหาที่11งานวิจัยและพัฒนาสู่เชิงพาณิชย์ยังมีน้อยและขาดสิ่งจูงใจสนับสนุนธุรกิจยางพารา . 90 ปัญหาที่12การบังคับใช้พระราชบัญญัติควบคุมยางพ.ศ.2542ไม่เคร่งครัด ..................... 92 ปัญหาที่13ความไม่คล่องตวในการบร ั ิหารจัดการตามพระราชบญญัตัิการยางแห่งประเทศไทยพ.ศ.2558 .......... 95 ปัญหาที่14 พระราชบัญญัติอื่น ๆ ที่ไม่เกื้อหนุนอุตสาหกรรมยางพารา ............................. 97
ฑ บทที่3 ความเชื่อมโยงตลอดห่วงโซ่ยางพาราทั้งระบบ .............................................................. 99 3.1 ห่วงโซ่อุปทานยางพาราไทย(THAILAND NATURAL RUBBER SUPPLY CHAIN) .................. 101 3.2สมดุลยางพาราของประเทศไทย .................................................................................. 104 บทที่4 ผลการศึกษาวิเคราะห์ยางพาราทั้งระบบ ................................................................... 105 4.1สภาพปัญหายางพาราไทยต้นทางกลางทาง ปลายทาง ............................................... 105 4.2การวิเคราะห์จุดแข็งและทรัพย์สินที่มีศักยภาพแข่งขัน อุตสาหกรรมยางพาราไทย ..... 106 4.3 การวิเคราะห์จุดอ่อนและทรัพย์สินด้อยศักยภาพแข่งขัน อุตสาหกรรมยางพาราไทย..108 4.4 การวิเคราะห์โอกาสจากภายนอกที่อาจเกิดขึ้น อุตสาหกรรมยางพาราไทย ................ 111 4.5 การวิเคราะห์ภัยคุกคามจากภายนอกที่อาจเกิดขึ้น อุตสาหกรรมยางพาราไทย .......... 112 4.6 การวิเคราะห์ด้วยแบบจําลอง DIAMOND MODEL ......................................................... 114 4.6.1 เงื่อนไขทางด้านปัจจัยการผลิต ....................................................................... 115 4.6.2 เงื่อนไขทางด้านอุปสงค์ ................................................................................... 116 4.6.3 อุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องและสนับสนุน ............................................................ 116 4.6.4 กลยุทธ์ของกิจการ โครงสร้าง และการแข่งขัน .............................................. 117 4.6.5 บทบาทของโอกาสเปลี่ยนแปลง ...................................................................... 117 4.6.6 บทบาทของรัฐบาล ......................................................................................... 118 4.7 ประมวลปัญหาอุตสาหกรรมยางพาราทั้งระบบ .......................................................... 120 4.8 ข้อเสนอเชิงการบริหารจัดการยางพาราที่มีประสิทธิภาพ ........................................... 121 บทที่5สรุปผลการศึกษา ...................................................................................................... 133 บทที่6 ข้อเสนอเชิงนโยบาย .................................................................................................. 139 บรรณานุกรม ........................................................................................................................ 147 ภาคผนวกก.ตลาดยางพาราไทย ..................................................................................... 151 ภาคผนวกข. มาตรฐาน FSC/PEFC และการจัดการสวนยางอย่างยั่งยืน ......................... 159 ภาคผนวกค.การหาปริมาณเนื้อยางแห้ง DRC ................................................................. 171 ภาคผนวกง.แนวคิดผู้แทนการตลาดแก่เกษตรกร ............................................................ 172 ภาคผนวกจ.ต้นทุนการผลิต ............................................................................................ 173 ภาคผนวกฉ. ยางสังเคราะห์ ............................................................................................ 175 ภาคผนวกช. หลักเกณฑ์มาตรฐานการวัดกลิ่นและมลพิษอื่น ๆของโรงงานยางพารา ...... 177 ภาคผนวกซ. รูปภาพเยี่ยมชม กิจการแปรรูปยางพารา .................................................... 179
สารบัญตาราง ตารางที่ 1 ปัจจัยที่แสดงถึงจุดแข็งและจุดอ่อน ............................................................................... 10 ตารางที่ 2 ปัจจัยที่แสดงถึงโอกาสและภัยคุกคามจากภายนอก ....................................................... 11 ตารางที่ 3 วิธีการระบุสถานการณ์และวิเคราะห์ปัญหา ................................................................... 13 ตารางที่ 4 มูลค่าการส่งออกผลิตภัณฑ์ยางของไทย ปี 2560 และ ปี 2561 .................................... 36 ตารางที่ 5 มูลค่าการนําเข้าผลิตภัณฑ์ยางไทย ปี 2560 และ ปี 2561 ............................................ 37 ตารางที่ 6 มูลค่าการส่งออกผลิตภัณฑ์ยางของไทย (ล้านบาท) ....................................................... 37 ตารางที่ 7 มูลค่าการส่งออกผลิตภัณฑ์ยางของไทย ......................................................................... 38 ตารางที่ 8 ปริมาณการใช้ยางธรรมชาติในประเทศแยกตามผลิตภัณฑ์ (เมตริกตัน) ......................... 39 ตารางที่ 9 การผลิตและการใช้ยางโลก หน่วย : พันตัน ................................................................ 44 ตารางที่ 10 การคาดการณ์การผลิตและการใช้ยางโลก (พันตัน) ..................................................... 45 ตารางที่ 11 ปริมาณการส่งออกยางโลก หน่วย : พันตัน .............................................................. 46 ตารางที่ 12 การผลิตและการใช้ยางไทย ......................................................................................... 47 ตารางที่ 13 ปริมาณการส่งออกยางของประเทศไทย ปี2559 – 2560 .......................................... 48 ตารางที่ 14 เปรียบเทียบอัตราส่วนปริมาณการใช้ยางในประเทศต่อผลผลิตยาง ของประเทศไทยในช่วงระยะเวลา 5 ปีพ.ศ.2556 – 2560 ...................................... 104 ตารางที่ 15 จุดแข็งและทรัพย์สินที่มีศักยภาพแข่งขัน อุตสาหกรรมยางพาราไทย ....................... 106 ตารางที่ 16 จุดอ่อนและทรัพย์สินด้อยศักยภาพแข่งขัน อุตสาหกรรมยางพาราไทย .................... 108 ตารางที่ 17 โอกาสจากภายนอกที่อาจเกิดขึ้น อุตสาหกรรมยางพาราไทย ................................... 111 ตารางที่ 18 ภัยคุกคามจากภายนอกที่อาจเกิดขึ้น อุตสาหกรรมยางพาราไทย ............................. 112 ตารางที่ 19 สรุปสาเหตุ- ผลกระทบข้ามรายการ Diamond Model .......................................... 119 ตารางที่ 20 ตัวอย่างจํานวนเงินจ่ายสมทบเข้าบัญชีของเกษตรกรชาวสวนยาง ............................ 127 ตารางที่ 21 ตัวอย่างการจัดเก็บค่าธรรมเนียมส่งออกยาง (CESS)อัตราใหม่ ............................... 129 ตารางที่ 22 แนวทางการรับรองสวนยางพาราตาม มอก .14061 ............................................... 163 ตารางที่ 23 ตารางเปรียบเทียบการรับรองมาตรฐานป่าไม้สากล ................................................ 164
สารบัญรูปภาพ รูปภาพที่ 1 สวนยางพารา ................................................................................................................. 2 รูปภาพที่ 2 สวนยางพาราและพืชคลุม .............................................................................................. 7 รูปภาพที่ 3 แบบจําลอง Diamond Model ................................................................................... 10 รูปภาพที่ 4 การกรีดยางพารา ......................................................................................................... 15 รูปภาพที่ 5 พระยารัษฎานุประดิษฐ์มหิศรภักดี (คอซิมบี้ณ ระนอง) ............................................ 17 รูปภาพที่ 6 ต้นกล้วยในป่ายางพารา ............................................................................................... 19 รูปภาพที่ 7 แปลงเพาะกล้ายาง ....................................................................................................... 30 รูปภาพที่ 8 ภาพรวมห่วงโซ่อุปทานอุตสาหกรรมยาง ...................................................................... 32 รูปภาพที่ 9 ยางล้อยานพาหนะ ....................................................................................................... 33 รูปภาพที่ 10 มูลค่าการส่งออกผลิตภัณฑ์ยางของไทย ตั้งแต่ ปี2551 - 2561 ............................... 34 รูปภาพที่ 11 สัดส่วนและมูลค่าการส่งออกผลิตภัณฑ์ยางของไทย ช่วงครึ่งปีแรก ปี 2561 ............. 35 รูปภาพที่ 12 การผลิต การใช้สต็อกยางในตลาดโลก และราคายางในประเทศไทย ....................... 48 รูปภาพที่ 13 สถานการณ์ราคายางในประเทศไทย ......................................................................... 49 รูปภาพที่ 14 ราคายางในตลาดล่วงหน้าต่างประเทศ และราคาน้ํามันดิบ ....................................... 51 รูปภาพที่ 15 พยากรณ์ราคายางพารา ผลผลิต และความต้องการยางพารา ปี 2561 – 2565 .............. 52 รูปภาพที่ 16 ความผันผวนของราคายาง 2556 – 2560 ................................................................. 53 รูปภาพที่ 17 กรอบยุทธศาสตร์ระยะ 20 ปี (พ.ศ.2560 – 2579) ................................................... 62 รูปภาพที่ 18 การผลิตยางแผ่นในระดับครัวเรือนเกษตรกร ............................................................. 64 รูปภาพที่ 19 การตรวจสภาพดินในสวนยางพารา ........................................................................... 66 รูปภาพที่ 20 การปลูกพืชร่วมยางพารา .......................................................................................... 67 รูปภาพที่ 21 การปลูกพืชร่วมยางพารา - ไม้ยืนต้น ......................................................................... 68 รูปภาพที่ 22 ยางก้อนถ้วย .............................................................................................................. 72 รูปภาพที่ 23 การเทน้ํายางลงถาดเพื่อทํายางแผ่น .......................................................................... 73 รูปภาพที่ 24 เครื่องรีดยางแผ่น ....................................................................................................... 74 รูปภาพที่ 25 การตากยางแผ่น ........................................................................................................ 74 รูปภาพที่ 26 การรมควันยางแผ่น ................................................................................................... 75 รูปภาพที่ 27 ยางแผ่นรมควัน .......................................................................................................... 75 รูปภาพที่ 28 เครื่องปั่นน้ํายางข้น .................................................................................................... 77
ด รูปภาพที่ 29 ผลิตภัณฑ์ยางจากกระบวนการจุ่ม (Dipping) ............................................................ 77 รูปภาพที่ 30 ตัวอย่างผลิตภัณฑ์ยางจากสถาบันวิจัยยาง ................................................................ 80 รูปภาพที่ 31 วิถีตลาดของเกษตรกรชาวสวนยาง ............................................................................ 84 รูปภาพที่ 32 การขายยางแผ่นรมควันระดับเกษตรกร .................................................................... 84 รูปภาพที่ 33 ลําดับการพัฒนาระบบข้อมูลสารสนเทศยางพารา ..................................................... 87 รูปภาพที่ 34 การขายยางก้อนถ้วยของเกษตรกร ............................................................................ 90 รูปภาพที่ 35 การบรรจุหีบห่อยางพาราเพื่อส่งออก ......................................................................... 92 รูปภาพที่ 36 การจัดเก็บสต๊อกยางพารา ......................................................................................... 94 รูปภาพที่ 37 การอัดก้อนยางลูกขุน ................................................................................................ 98 รูปภาพที่ 38 เครื่องจักรในอุตสาหกรรมแปรรูปผลิตภัณฑ์ยาง ........................................................ 98 รูปภาพที่ 39 ห่วงโซ่อุปทานยางพาราไทย .................................................................................... 101 รูปภาพที่ 40 สัดส่วนมูลค่ายางพาราต้นทาง กลางทาง ปลายทาง ............................................... 102 รูปภาพที่ 41สมดุลการผลิตและการใช้ยางธรรมชาติประเทศไทย 2543 -2555 .......................... 102 รูปภาพที่ 42 การกรีดยางและถ้วยรอง......................................................................................... 103 รูปภาพที่ 43 สภาพปัญหายางพาราไทยต้นทาง กลางทาง ปลายทาง .......................................... 105 รูปภาพที่ 44 แบบจําลอง Diamond Model .............................................................................. 114 รูปภาพที่ 45 แบบจําลอง Diamond Model ของอุตสาหกรรมยางพาราไทย ............................ 115 รูปภาพที่ 46 การเชื่อมโยงปัญหายางพาราท้งระบบั .................................................................... 120 รูปภาพที่ 47 ราคายางพาราแผ่นรมควัน FOB: ราคาจริงและคํานวณย้อนหลัง 12 เดือน ........... 126 รูปภาพที่ 48 กลไกการฝากเงินสมทบ และการถอนเงินออกจากกองทุน ..................................... 128 รูปภาพที่ 49 ต้นยางเปลือกแตก .................................................................................................. 137
รายงานการพิจารณาศึกษา ภาพรวมของยางพาราทั้งระบบ คณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ์ สภานิติบัญญัติแห่งชาติ - 1 - นิยามและคําย่อ ต้นทาง หมายถึง การผลิตยางพาราในระดับพื้นฐาน เป็นกระบวนการเริ่มจากการจัดพื้นที่ เหมาะสมเพื่อปลูกยาง การพัฒนาพันธุ์ยาง การปลูกยาง การบํารุงรักษาสวนยาง และเก็บเกี่ยวผลผลิตน้ํายางสดโดยการกรีดหรือวิธีการอื่น ๆ เป็นขั้นตอนแรกของ การผลิตยางพาราที่เกิดขึ้นในระดับสวนยาง ผลผลิตที่ได้จะเป็นผลผลิตในระดับ สวนยาง ที่เป็นมิติของการทําเกษตรกรรม เช่น น้ํายางสดยางก้อนถ้วย (Cup lump) และยางแผ่นดิบที่เกษตรกรทําในสวนยาง ขั้นตอนนี้มีความหมายเท่ากับ อุตสาหกรรมต้นน้ํา (Upstream Industry) กลางทาง หมายถึง การนําผลผลิตจากสวนยาง มาแปรรูปยางพาราในโรงงานอุตสาหกรรม ขั้นต้น (Primary Industry) อันเป็นการนําผลผลิตน้ํายางสดมาแปรรูปเป็นยางแผ่นดิบ หรือน้ํายางข้น (เนื้อยางแห้งร้อยละ 60) ยางก้อนถ้วยแปรรูปเป็นยางแท่ง (Block rubber) หรือยางก้อนถ้วยผสมยางแผ่นดิบหรือยางเครป (Crepe rubber) แปรรูป เป็นยางแท่ง ยางแผ่นดิบแปรรูปเป็นยางแผ่นรมควัน (Rubber Smoked Sheet) น้ํายางสดแปรรูปเป็นยางเครปขาว ยางก้อนถ้วยแปรรูปเป็นยางเครปน้ําตาล เป็นต้น อันมีความหมายเท่ากับ อุตสาหกรรมกลางน้ํา (Midstream Industry) ปลายทาง หมายถึง การนําผลผลิตยางจากกลางทางมาเป็นวัตถุดิบในการผลิตเป็นผลิตภัณฑ์ ยางสําเร็จรูป ที่ผู้บริโภคหรือผู้ใช้ยางสามารถนําไปใช้ประโยชน์ได้ทันทีโดยไม่ต้อง ผ่านการแปรรูปอื่น ๆ อีก การผลิตผลิตภัณฑ์ยางต้องใช้เทคโนโลยีขั้นสูงในการผลิต อาจจะมียางสังเคราะห์หรือวัสดุอื่น ๆผสมอยู่ด้วยอาทิเช่น ยางสําหรับปูลู่วิ่ง/สนามกีฬา หมอนยาง ยางล้อรถยนต์ ถุงมือยาง ถุงยางอนามัยยางรองรางรถไฟ ยางรองคอสะพาน ยางรองฐานตอม่ออาคาร ยางปูพื้นสระน้ํา ยางพาราแอสพัลส์ติกสําหรับปูผิวทางถนน เป็นต้น อันมีความหมายเท่ากับ อุตสาหกรรมปลายน้ํา (Downstream Industry)
รายงานการพิจารณาศึกษา ภาพรวมของยางพาราทั้งระบบ คณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ์ สภานิติบัญญัติแห่งชาติ - 2 - กยท. การยางแห่งประเทศไทย (Rubber Autority of Thailand, RAOT) สกย. สํานักงานกองทุนสงเคราะห์การทําสวนยาง อสย. องค์การสวนยาง ANRPC Association Natural Rubber Producing Countries. FSC Forest Stewardship Council. IRCO International Rubber Consortium Limited.IRRD IRSG International Rubber Study Group IRRDB International Rubber Research Development Board. PEFC Program for the Endorsement of Forest Certification. RRIT Rubber Research institute of Thailand. CoC Chain of Custody. GAP Good Agricultural Practice. GMP Good Manufacturing Practice. ITRC คณะกรรมการยางระหว่างประเทศ (International Tripartite Rubber Council) GISTDA สํานักพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและสารสนเทศ (องค์การมหาชน) หรือ GISTDA SICOM ตลาดซื้อขายสัญญาล่วงหน้ายางพารา ประเทศสิงคโปร์ TOCOM ตลาดซื้อขายสัญญาล่วงหน้ายางพารา ประเทศญี่ปุ่น SHFE ตลาดซื้อขายสัญญาล่วงหน้ายางพารา ณ นครเซี่ยงไฮ้ประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน SMS มาตรการปรับปริมาณการผลิตยางพารา (SupplyManagement Scheme) AETS มาตรการควบคุมปริมาณการส่งออก (Agreed Export Tonnage Scheme) รูปภาพที่ 1 สวนยางพารา
รายงานการพิจารณาศึกษา ภาพรวมของยางพาราทั้งระบบ คณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ์ สภานิติบัญญัติแห่งชาติ - 3 - บทท ี่ 1 บทนํา 1.1 ความเป็นมา พืชเศรษฐกิจสําคัญทุกชนิด รัฐบาลจําเป็นต้องบริหารจัดการให้อยู่ในสภาวะที่สามารถ ควบคุมได้โดยดําเนินการอย่างเป็นระบบ จากการวางแผน การผลิตและการตลาดเพื่อให้เกิดความสมดุล ระหว่างผลผลิตและความต้องการที่เกิดขึ้นภายในประเทศและต่างประเทศ ด้วยการขับเคลื่อน พัฒนาการห่วงโซ่อุปทานและอุตสาหกรรมต่อเนื่อง และเชื่อมโยงต่อเศรษฐกิจชุมชนระดับเกษตรกร ที่เป็นรากฐานความมั่นคงทางเศรษฐกิจของประเทศ ยางพาราก็เป็นพืชเศรษฐกิจในลักษณะเช่นเดียวกัน โดยที่ผลผลิตยางพาราเป็นวัตถุดิบ สําคัญของภาคอุตสาหกรรม และเป็นพืชเศรษฐกิจที่สร้างรายได้ให้แก่ประเทศไทยและภูมิภาคอาเซียน เป็นมูลค่ามหาศาล ประเทศไทยเป็นผู้ผลิตและส่งออกยางมากที่สุดในโลก ตั้งแต่ปี 2534 เป็นต้นมา ผลผลิตของไทย ปี 2559 ประมาณ 4.5 ล้านตัน เป็นสัดส่วนร้อยละ 36.3 ของผลผลิตรวมของโลก ปริมาณการผลิตยางของไทยตั้งแต่ปี 2554 เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ในปี 2559 พื้นที่ปลูกยางรวม 22.933 ล้านไร่พื้นที่กรีดได้ 18.466 ล้านไร่และผลผลิตยาง 4.342 ล้านตัน ผลผลิตต่อไร่ต่อปี 235 กิโลกรัมต่อไร่ต่อปีในจํานวนนี้เป็นพื้นที่ปลูกยางภาคใต้ 14.073 ล้านไร่ ภาคกลาง 2.503 ล้านไร่ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 5.145 ล้านไร่และภาคเหนือ 1.210 ล้านไร่ อันแสดงให้เห็นว่ายางพาราเป็น ผลผลิตจากทุกภูมิภาคทั่วประเทศไทย และมีเกษตรกรผู้เกี่ยวข้องในระบบยางพาราไทยจํานวนมาก โดยคาดว่าในปี 2560 มีพื้นที่ปลูกยางรวม 22.864 ล้านไร่พื้นที่กรีดได้ 19.245 ล้านไร่และมีผลผลิต 4.429 ล้านตัน ยางพาราเหล่านี้จะถูกนําไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ที่ใช้ในภาคอุตสาหกรรมอาทิยางล้อ ยานพาหนะ ถุงมือยาง ยางยืด และยางประเภทอื่น ๆ ก่อให้เกิดการผลิตเพิ่มมูลค่าและการจ้างงานใน ระบบเศรษฐกิจโดยรวม ด้วยลักษณะของยางพาราอันเป็นพืชเศรษฐกิจ เพื่อการอุปโภค และไม่ใช่วัตถุดิบ ที่เป็นอาหารของมนุษย์ ผลผลิตยางพาราเป็นวัตถุดิบต้นทางของภาคอุตสาหกรรมการผลิตโดยผ่าน กระบวนการแปรรูปจากอุตสาหกรรมกลางทางต่อเนื่อง ไปถึงอุตสาหกรรมปลายทางที่เป็นผลิตภัณฑ์ ยางประเภทต่าง ๆ ความเข้าใจอย่างถ่องแท้ตลอดห่วงโซ่อุปทาน จึงมีนัยสําคัญต่อการแก้ไขปัญหา ยางพารา องค์ประกอบของปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับปัญหาที่มีความเชื่อมโยงระหว่างกัน ทั้งภาคการผลิต คือเกษตรกรชาวสวนยางสถาบันเกษตรกร ภาคกิจการเอกชนด้านการค้า - การส่งออก และอุตสาหกรรม ผลิตภัณฑ์ยาง ภายใต้การขับเคลื่อนด้วยนโยบายและมาตรการจากของหน่วยงานภาครัฐ จึงจําเป็นต้อง ศึกษาวิเคราะห์ภาพรวมการพัฒนายางพาราทั้งระบบของประเทศ อันมีจุดมุ่งหมายเพื่อพัฒนา
รายงานการพิจารณาศึกษา ภาพรวมของยางพาราทั้งระบบ คณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ์ สภานิติบัญญัติแห่งชาติ - 4 - ความเข้มแข็งและเสริมสร้างขีดความสามารถในการแข่งขันของระบบยางพาราไทย และกิจการธุรกิจที่สามารถแข่งขันในตลาดโลกได้ภายใต้การเผชิญปัญหาหลักที่สําคัญ คือ ราคายางพาราที่ผันผวน และตกต่ําอย่างต่อเนื่องในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ราคายางพารามีการเติบโตสูงขึ้นอย่างรวดเร็วในช่วงอดีตที่ผ่านมา ในปี 2554 ราคายาง แผ่นดิบคุณภาพ 3 สูงถึงกิโลกรัมละ 129 บาท เป็นแรงกระตุ้นที่สําคัญอันทําให้เกษตรกร ขยายการปลูกยางพาราเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว ทําให้พื้นที่ปลูกยางและผลผลิตยางมีมากขึ้น ซึ่งรวมไปถึง การเพิ่มพื้นที่ปลูกยางพาราในหลายประเทศ อาทิจีน อินโดนิเซีย อินเดีย เวียดนาม กัมพูชา ลาว เมียนมาร์เป็นต้น ครั้นเมื่อวัฏจักรทางเศรษฐกิจมีการปรับเปลี่ยน ราคาน้ํามันดิบมีการปรับตัวลดลง ประกอบกับอิทธิพลของตลาดซื้อขายสัญญาล่วงหน้ายางพาราที่เข้ามากําหนดราคายางล่วงหน้า ได้มากขึ้น ราคายางจึงมีการปรับตัวลดลงมาตามลําดับ จนถึงปัจจุบันราคายางแผ่นดิบคุณภาพชั้น 3 มีราคาไม่เกิน 50 บาทต่อกิโลกรัม อันเป็นสถานการณ์ราคาที่ถูกขับเคลื่อนจากปัจจัยภายนอกดังกล่าว โดยที่เกษตรกรชาวสวนยางก็ไม่สามารถกําหนดราคาเองได้ในขณะที่เกษตรกรมีต้นทุนการผลิตเฉลี่ย 63 บาทต่อกิโลกรัม (ข้อมูล: สํานักงานเศรษฐกิจการเกษตรกระทรวงเกษตรและสหกรณ์) ซึ่งเป็นภาวะที่ เกษตรกรขาดทุนจากการดําเนินงาน ซึ่งเป็นผลมาจากต้นทุนสูงเกินไป และเมื่อเปรียบเทียบแล้ว ประเทศไทยมีต้นทุนการผลิตสูงกว่าประเทศผู้ผลิตยางอื่น ๆ ดังนั้น การลดต้นทุนการผลิตของ เกษตรกรและการเพิ่มผลผลิตต่อไร่จึงเป็นประเด็นสําคัญในการพัฒนาศักยภาพของเกษตรกรชาวสวนยาง ที่อาจจําเป็นต้องปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตความเป็นอยู่เพื่อความอยู่รอดของตนเองและครอบครัวโดย จะต้องหารายได้เสริมทางอื่นที่ไม่ต้องพึ่งพายางพาราแต่เพียงอย่างเดียวกับลดค่าใช้จ่ายในครัวเรือน โดยนําหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้เพื่อให้เกิดความมั่นคงในระดับครัวเรือน นอกเหนือจาก ความมั่นคงในระดับครัวเรือนแล้ว ความมั่นคงในระดับห่วงโซ่อุปทาน ก็มีความจําเป็นอย่างยิ่งต่อการพัฒนายางพาราไทยทั้งระบบ นั่นหมายความว่าอุตสาหกรรมต่อเนื่อง ภายในประเทศที่เป็นผู้ใช้ยางจะต้องมีบทบาทในการเพิ่มสัดส่วนการใช้ยางภายในประเทศ ภายใต้ นโยบายส่งเสริมสนับสนุนจากรัฐบาลโดยในปี 2558 มูลค่าการส่งออกผลิตภัณฑ์ยาง 230,384.20 ล้านบาท และมูลค่าการส่งออกยางแปรรูปขั้นต้น 192,935 ล้านบาท โดยมีปริมาณยางพาราในสัดส่วนร้อยละ 84.2 และ 15.8 ของปริมาณผลผลิตทั้งหมดตามลําดับ ข้อมูลนี้แสดงให้เห็นว่าปริมาณเนื้อยางใน ผลิตภัณฑ์ยางน้อยกว่ายางแปรรูปขั้นต้นสูงถึง 5.33 เท่า โครงสร้างการผลิตในลักษณะนี้เป็นสิ่งที่ฉุดรั้ง ประเทศไทย ทําให้รายได้เฉลี่ยต่อครัวเรือนเกษตรกรสวนยางไทยอยู่ในระดับต่ํา และไม่ได้ก้าวไป ในทิศทางการพัฒนาประเทศตามนโยบาย Thailand 4.0 เป็นความท้าทายให้ภาครัฐควรต้องรีบหา
รายงานการพิจารณาศึกษา ภาพรวมของยางพาราทั้งระบบ คณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ์ สภานิติบัญญัติแห่งชาติ - 5 - ช่องทางให้มีการใช้ยางในประเทศให้มากขึ้นเพื่อแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ยางให้หลากหลายโดยภาครัฐ จะต้องสนับสนุนงานด้านวิจัยและพัฒนา เพื่อให้มีนวัตกรรมใหม่ๆ สู่การแปรรูปในเชิงธุรกิจมากกว่า ที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน ดังนั้น รัฐจึงมีมาตรการและนโยบายที่มุ่งเป้าหมายสําคัญเป็นเรื่องของการเพิ่ม การใช้ยางภายในประเทศให้เป็นร้อยละ 30 ได้ภายใน 5 ปี เป้าหมายการเพิ่มสัดส่วนการใช้ยางภายในประเทศเป็นนโยบายในทิศทางใหม่ของรัฐบาล ปัจจุบันที่ให้ความสําคัญกับโครงสร้างอุตสาหกรรมยางพารา เมื่อเปรียบเทียบกับนโยบายของรัฐบาลในอดีต ที่ดําเนินการเพียงบรรเทาความเดือดร้อนในระยะสั้นและและไม่มีประสิทธิผลเท่าใดนัก ความผิดพลาดจากการดําเนินนโยบายในอดีตในการแทรกแซงราคายางด้วยการรับซื้อยาง เข้ามาเก็บในสต๊อก จนเป็นเงื่อนไขการค้าที่ทําให้ราคายางไม่ปรับตัวเพิ่มขึ้นเป็นระยะเวลายาวนาน หรือการสนับสนุนด้วยเงินทุนหลายโครงการแต่เมื่อสิ้นสุดโครงการแล้วปัญหาราคายางพารา ก็กลับมาสู่สภาพเดิม จึงเป็นสาเหตุที่ทําให้เกษตรกรชาวสวนยางได้รับความเดือดร้อนและนําไปสู่ การเรียกร้องให้รัฐบาลช่วยเหลือตลอดมา วัฏจักรวนเวียนของปัญหาเหล่านี้สะท้อนให้เห็นถึงกลไก การบริหารจัดการระบบยางพาราไทยที่ยังไม่สามารถป้องกันการเกิดซ้ําของปัญหาได้แม้ว่ารัฐบาล ปัจจุบันจะมีแนวทางเสริมสร้างศักยภาพของอุตสาหกรรมยางพาราในระยะยาวก็ตาม กลไกการบริหารจัดการระบบยางพาราที่สําคัญของประเทศไทย จะเป็นการใช้เครื่องมือ ตามพระราชบัญญัติหลักที่เกี่ยวข้องกับยางพารา ได้แก่พระราชบัญญัติควบคุมยาง พ.ศ. 2542 และพระราชบัญญัติการยางแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2558 ซึ่งกฎหมายทั้งสองฉบับนี้จะต้องเป็นเครื่องมือ ในการขับเคลื่อนการพัฒนายางพาราทั้งระบบ และจะต้องบังคับใช้อย่างจริงจังและต่อเนื่อง พระราชบัญญัติควบคุมยาง พ.ศ. 2542 ซึ่งเป็นเครื่องมือสําคัญของภาครัฐในการแก้ปัญหายางพารา ทั้งระบบ แต่ในทางปฏิบัติการบังคับใช้พระราชบัญญัติฯ ยังไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควรทั้ง ๆ ที่มี บทกําหนดโทษ กรณีผู้ไม่ปฏิบัติตามพระราชบัญญัติอยู่แล้ว เนื่องจากขาดระบบฐานข้อมูล การดําเนินงานที่มีประสิทธิภาพ ที่จะเป็นต้องให้เห็นความสัมพันธ์เชื่อมโยงตามห่วงโซ่อุปทาน ตั้งแต่พื้นที่ปลูกยางพารา พันธุ์ยางต้นทุนการผลิตราคายางการซื้อขายยางการแปรรูป การตลาดและอื่น ๆ รวมทั้งกฎหมายและข้อบังคับที่เกี่ยวข้อง ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งที่แสดงให้เห็นว่าระบบยางพารายังมิได้ บูรณาการเชื่อมโยงกันระหว่างภาคการผลิตยางในระดับสวนยางภาคอุตสาหกรรมแปรรูปวัตถุดิบและ ผลิตภัณฑ์ยางรวมทั้งภาคการค้ายางและผู้ส่งออก ประกอบกับความซับซ้อนของระบบยางพาราของไทย ที่มีผู้มีส่วนได้ส่วนเสียและปัจจัยที่เกี่ยวข้องที่หลากหลาย และมีความยุ่งยากมากขึ้นตามวิวัฒนาการ ที่ผ่านมาจึงไม่อาจแก้ไขปัญหาที่เรื้อรังด้วยการพิเคราะห์เพียงส่วนใดส่วนหนึ่งอย่างแยกส่วนเฉพาะได้
รายงานการพิจารณาศึกษา ภาพรวมของยางพาราทั้งระบบ คณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ์ สภานิติบัญญัติแห่งชาติ - 6 - ดังนั้น จึงได้มีการรับฟังความคิดเห็นต่าง ๆ อย่างรอบด้านจากผู้ที่ได้รับเชิญมาร่วมประชุม ทุกภาคส่วน เกี่ยวกับสถานการณ์ยางพารา จากอดีตจนถึงปัจจุบัน และแนวโน้มในอนาคต โดยได้เชิญตัวแทนที่เกี่ยวข้องกับยางพาราทุกภาคส่วน คือ ตัวแทนเกษตรกร หน่วยงานภาครัฐ ได้แก่การยางแห่งประเทศไทย ส่วนราชการในกระทรวงเกษตรและสหกรณ์กระทรวงอุตสาหกรรม กระทรวงพาณิชย์กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม สํานักงานคณะกรรมการส่งเสริม การลงทุน (BOI) มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์และองค์กรอิสระที่เกี่ยวข้อง กับยางพารา ได้แก่สํานักพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและสารสนเทศ (องค์การมหาชน) หรือ GISTDA สํานักกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) สภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทยสมาคมยางพาราไทย สมาคม น้ํายางข้นไทย สมาคมธุรกิจไม้ยางพาราไทย เกษตรกรชาวสวนยาง ชุมนุมสหกรณ์และวิสาหกิจ ชุมชนผู้ผลิตยาง ภาคเอกชนกลุ่มเกษตรกรตลอดจนผู้ทรงคุณวุฒิในสาขาต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับ ยางพารา ในการให้ความคิดเห็นถึงปัจจัยภายในและปัจจัยภายนอกที่มีผลกระทบต่อสถานการณ์ ยางพารา ตลอดจนแนวทางแก้ไขปัญหาอย่างยั่งยืน รวมทั้งรับฟังความคิดเห็นในปัญหาเรื่องกลิ่นของ โรงงานยางพารา ที่มีผลกระทบต่ออุตสาหกรรมยางพาราและเกษตรกรจากหน่วยงานภาคเอกชนและภาครัฐ คือ กระทรวงอุตสาหกรรม กระทรวงสาธารณสุข และการยางแห่งประเทศไทย ซึ่งเกี่ยวข้องโดยตรง ด้วยเหตุผลดังกล่าวประกอบกับยางพาราเป็นพืชเศรษฐกิจสําคัญที่เกี่ยวข้องกับเกษตรกร และวิสาหกิจไทยจํานวนมาก คณะกรรมาธิการเกษตรและสหกรณ์สภานิติบัญญัติแห่งชาติ ได้เห็นความสําคัญที่จะต้องศึกษาเชิงลึกลงรายละเอียดของปัญหายางพาราทั้งระบบ เพื่อมุ่งสร้าง ความสามารถในการแข่งขันในระยะยาวอย่างยั่งยืนของประเทศไทย จึงได้มอบให้คณะอนุกรรมาธิการ พิจารณาศึกษาผลผลิตทางการเกษตร ในคณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ์ สภานิติบัญญัติแห่งชาติ ทําการศึกษายางพาราทั้งระบบ วิเคราะห์ปัจจัยภายในและปัจจัยภายนอกที่มีผลกระทบต่อ ระบบยางพาราในมิติต่างๆ ทั้งด้านราคา ปริมาณ ความสามารถในการแข่งขัน และอื่น ๆ อย่างรอบด้าน รวมทั้งวิเคราะห์ทิศทางแนวโน้มของปัญหาและสถานการณ์ เพื่อบ่งชี้ปัญหาและวิเคราะห์ปัญหา ที่สําคัญของระบบยางพาราไทยในทุกมิติเพื่อนําไปสู่การพัฒนายางพาราไทยทั้งระบบอย่างยั่งยืน และต่อเนื่องตลอดห่วงโซ่อุปทาน รวมทั้งวางแนวทางการแก้ไขปัญหาทั้งในระยะสั้นและระยะยาว เพื่อพัฒนาการผลิตยางพาราไทยของวิสาหกิจให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดตั้งแต่ต้นทาง กลางทาง และปลายทางและเพื่อเกษตรกรชาวสวนยางไทยสามารถประกอบอาชีพได้อย่างมั่นคงและยั่งยืนตลอดไป
รายงานการพิจารณาศึกษา ภาพรวมของยางพาราทั้งระบบ คณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ์ สภานิติบัญญัติแห่งชาติ - 7 - รูปภาพที่ 2 สวนยางพาราและพืชคลุม 1.2 วัตถุประสงค์ของการศึกษา 1.2.1 เพื่อพิจารณาศึกษาข้อมูล และประเด็นปัญหายางพาราไทยทั้งระบบ โดยมุ่งแก้ไขปัญหา และเพิ่มศักยภาพการแข่งขันอย่างยั่งยืนทั้งห่วงโซ่ธุรกิจ 1.2.2 เพื่อวิเคราะห์สถานการณ์ยางพาราของประเทศไทยรวมทั้งปัจจัยภายในและภายนอก ที่มีผลกระทบต่ออุตสาหกรรมยางพารา โดยเฉพาะด้านราคายางพารา และนําเสนอแนวทาง แก้ปัญหาราคายางพาราให้มีเสถียรภาพและยั่งยืน 1.2.3 เพื่อศึกษาพระราชบัญญัติและกฎหมายอื่นที่เกี่ยวข้องกับยางพารา ได้แก่พระราชบัญญัติ ควบคุมยาง พ.ศ. 2542 และพระราชบัญญัติการยางแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2558 ให้มีการบังคับใช้ ตามวัตถุประสงค์แห่งกฎหมาย
รายงานการพิจารณาศึกษา ภาพรวมของยางพาราทั้งระบบ คณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ์ สภานิติบัญญัติแห่งชาติ - 8 - 1.3 ขอบเขตการศึกษา และกรอบแนวความคิด เป็นการศึกษาโครงสร้างยางพาราทั้งระบบตั้งแต่การผลิตยางต้นทางอุตสาหกรรมยาง แปรรูปกลางทางและอุตสาหกรรมผลิตภัณฑ์ยางปลายทางโดยมุ่งเน้นยางธรรมชาติเป็นหลัก มุ่งแก้ไข ปัญหาเกษตรกรและแก้ไขปัญหาผู้ประกอบกิจการแปรรูปยางพารา 1.3.1 ขอบเขตการพิจารณาศึกษา ขอบเขตการศึกษายางพาราทั้งระบบตั้งแต่พื้นที่ปลูกยางพันธุ์ยางการบํารุงรักษา สวนยางการเก็บเกี่ยวผลผลิตยาง อิทธิพลของสิ่งแวดล้อม ปัจจัยที่มีผลต่อการสร้างสวนยางของ ประเทศไทยการแปรรูปผลผลิตยางป้อนอุตสาหกรรมกลางทางและอุตสาหกรรมปลายทาง เพื่อสร้าง เสถียรภาพและดุลยภาพของยางพารา การนําผลงานวิจัยและพัฒนาไปปรับใช้ในเชิงพาณิชย์ 1.3.2 ขอบเขตด้านเวลา ดําเนินการเก็บรวบรวมข้อมูลและพิจารณาศึกษาโดยใช้เวลา 12 เดือนระหว่างเดือน เมษายน 2560 – มีนาคม 2561 โดยมีสถานที่ทําการวิจัย/เก็บข้อมูล : สภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) 1.4 วิธีการศึกษา การศึกษาครั้งนี้มีวิธีการศึกษาตามลําดับขั้นตอน ดังต่อไปนี้ 1.4.1 การศึกษาวิจัยด้านเอกสาร เป็นการสืบค้นข้อมูล โดยการศึกษาครั้งนี้ใช้ข้อมูลปฐมภูมิและทุติยภูมิจากการ ตรวจสอบ สืบค้นเอกสารของทางราชการ ซึ่งประกอบด้วย เอกสาร หนังสือ รายงาน กฎหมาย ข้อบังคับ ระเบียบปฏิบัติต่าง ๆ ข่าวสารข้อมูลทางเครือข่ายคอมพิวเตอร์รวมทั้งข้อมูลจากการ รวบรวมเอกสารของผู้ที่รับเชิญมาชี้แจง ซึ่งประกอบด้วย ตัวแทนเกษตรกร ส่วนราชการ เอกชน องค์กรอิสระ และผู้ทรงคุณวุฒิรวมทั้งข้อมูลที่ได้จากแหล่งสาธารณะที่อ้างอิงและเชื่อถือได้ 1.4.2 การศึกษาดูงาน การสํารวจข้อมูลและการรับฟังความคิดเห็นในระดับพื้นที่จริง เป็นการศึกษาดูงาน เริ่มตั้งแต่การปลูกยาง การทําเกษตรแบบผสมผสาน กระบวนการผลิตยาง การเพิ่มมูลค่ายาง โรงงานแปรรูป การกําจัดกลิ่นเหม็นในโรงงาน และตลาดซื้อ ขายยาง รวมทั้งข้อสรุปจากการดูงานที่มีการประชุมเสวนาหลังจากเสร็จสิ้นการดูงาน เพื่อเป็น ฐานข้อมูลในการศึกษาวิเคราะห์และสังเคราะห์ผลต่อไป โดยศึกษาดูงานที่จังหวัดระยอง บึงกาฬ อุดรธานี สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช และสงขลา
รายงานการพิจารณาศึกษา ภาพรวมของยางพาราทั้งระบบ คณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ์ สภานิติบัญญัติแห่งชาติ - 9 - 1.4.3 การประชุมระดมความคิดเห็น คณะอนุกรรมาธิการได้ประชุมร่วมกับคณะทํางาน พิจารณาข้อมูลที่ได้รวบรวมมาแล้ว ทําการวิเคราะห์ปัญหา โดยเชิญผู้เกี่ยวข้องจากหน่วยงาน และองค์กรต่าง ๆ มาให้ข้อมูล ร่วมแก้ไข ปัญหาและหาแนวทางพัฒนาให้มีประสิทธิภาพ แล้วจัดทํารายงานเสนอผลการศึกษาโดยเป็นการจัด เสวนาเชิงปฏิบัติการกลุ่มย่อยในการระดมความคิดเห็นและข้อเสนอแนะจากภาคส่วนต่าง ๆ จากผู้ทรงคุณวุฒิในประเทศ จากหน่วยงานทางด้านวิชาการและจากผู้ประกอบการภาคเอกชน ภาคเกษตรกรชาวสวนยาง รวมทั้งหน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้อง เพื่อเปิดรับฟังแลกเปลี่ยน ความคิดเห็นในแง่มุมต่าง ๆ ในการแก้ไขปัญหา 1.4.4 การวิเคราะห์และสังเคราะห์ปัญหาเชิงระบบของยางพารา คณะอนุกรรมาธิการ ได้ดําเนินการวิเคราะห์ข้อมูลจากการจากการดําเนินงาน ในขั้นตอนก่อนหน้า ทั้งข้อมูลเชิงสํารวจจากการสัมภาษณ์เชิงลึก ข้อมูลทุติยภูมิข้อมูลปัญหา และ ข้อมูลห่วงโซ่อุปทาน รวมทั้งข้อมูลที่เกี่ยวข้องอื่น ๆ มาประมวลสังเคราะห์ร่วมกันอันแสดงแผนผัง ความสัมพันธ์ขององค์ประกอบของปัญหาอย่างครอบคลุมและปัจจัยที่เกี่ยวเนื่องอันส่งผลต่อการ แก้ไขปัญหายางพาราอย่างเป็นระบบ โดยมีวิธีการศึกษาที่สําคัญ 2 ประการ ได้แก่ 1.4.4.1 การวิเคราะห์จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และอุปสรรค (SWOT Analysis) เป็นเทคนิคที่มีการยอมรับและใช้งานอย่างแพร่หลาย สําหรับวิเคราะห์ปัจจัยภายใน (จุดแข็ง และ จุดอ่อน) และวิเคราะห์ปัจจัยภายนอก (โอกาสและอุปสรรค/ภัยคุกคาม) เพื่อเป็นการตรวจสอบสถานการณ์ ยางพาราไทยทั้งในมิติปัจจุบันและแนวโน้มที่จะเกิดขึ้นในอนาคตโดยหน่วยวิเคราะห์ (Unit of Analysis) ในการศึกษาครั้งนี้เป็นระบบยางพาราของประเทศไทย ภายใต้แนวคิดการวิเคราะห์ตามแบบจําลอง Diamond Model1 และปัจจัยบ่งชี้การวิเคราะห์ 1 Michael E. Porter (1990), The Competitive Advantage of Nations, the Free Press.
รายงานการพิจารณาศึกษา ภาพรวมของยางพาราทั้งระบบ คณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ์ สภานิติบัญญัติแห่งชาติ - 10 - รูปภาพที่ 3 แบบจําลอง Diamond Model (ที่มา: https://marketing-insider.eu/tag/chance) ตารางที่ 1 ปัจจัยที่แสดงถึงจุดแข็งและจุดอ่อน จุดแข็งและทรัพย์สินที่มีศักยภาพแข่งขัน จุดอ่อนและทรัพย์สินที่ด้อยศักยภาพแข่งขัน สมรรถนะที่ตรงกับปัจจัยความสําเร็จที่สําคัญ ของอุตสาหกรรม มีทรัพยากรทางการเงินที่เพียงพอต่อการขยาย ธุรกิจ มีชื่อเสียงของแบรนด์หรือชื่อเสียงของบริษัทที่ แข็งแกร่ง มีการประหยัดต่อขนาดหรือมีการเรียนรู้จาก ประสบการณ์เหนือกว่าคู่แข่ง มีข้อได้เปรียบด้านต้นทุนอื่น ๆ เหนือคู่แข่ง มีฐานลูกค้าที่น่าสนใจ เทคโนโลยีที่เป็นกรรมสิทธิ์เฉพาะ และมี สิทธิบัตรทางเทคโนโลยีที่เหนือกว่า ไม่มีวิสัยทัศน์เชิงกลยุทธ์ที่ชัดเจน ไม่มีสมรรถนะหลักที่ชัดเจน ไม่มีสมรรถนะที่โดดเด่นหรือทรัพยากรที่ เหนือกว่าคู่แข่ง ขาดความสนใจในเรื่องความต้องการของลูกค้า ผลิตภัณฑ์หรือบริการมีคุณลักษณะที่ด้อยกว่า คู่แข่ง มีงบดุลที่อ่อนแอ หรือมีทรัพยากรการเงิน ที่จํากัด หรือมีหนี้มากเกินไป มีค่าใช้จ่ายโดยรวมที่สูงกว่าเมื่อเทียบกับคู่แข่ง รายสําคัญ
รายงานการพิจารณาศึกษา ภาพรวมของยางพาราทั้งระบบ คณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ์ สภานิติบัญญัติแห่งชาติ - 11 - จุดแข็งและทรัพย์สินที่มีศักยภาพแข่งขัน จุดอ่อนและทรัพย์สินที่ด้อยศักยภาพแข่งขัน มีอํานาจการเจรจาต่อรองที่เข้มแข็งเหนือ ซัพพลายเออร์และผซู้ื้อ มีทรัพยากรและความสามารถที่มีคุณค่าและ หายาก มีทรัพยากรทหาสี่ิ่งทดแทนได้ยาก และมี ความสามารถที่ยากต่อการเลียนแบบ มีคุณภาพของผลิตภัณฑ์ที่เหนือกว่า มีความครอบคลุมทางภูมิศาสตร์ที่กว้างกว่า หรือมีความสามารถกระจายสินค้าทั่วโลกที่ แข็งแกร่ง มีพันธมิตรหรือกิจการร่วมค้าที่สามารถเข้าถึง เทคโนโลยีและตลาดทางภูมิภาคอื่นที่น่าสนใจ มีขอบเขตสายผลิตภัณฑ์แคบเกินไปเมื่อเทียบ กับคู่แข่ง มีภาพลักษณ์หรือชื่อเสียงที่อ่อนแอ มีเครือข่ายตัวแทนจําหน่ายที่อ่อนแอกว่าคู่แข่ง หรือขาดความสามารถในการกระจายสินค้า อย่างเพียงพอ มีการบริหารจัดการที่อ่อนแอ ขาดประสิทธิภาพ มีปัญหาการดําเนินงานภายในหรือมีสิ่งอํานวย ความสะดวกที่ล้าสมัย มีกําลังการผลิตที่ใช้ไม่ได้ใช้งานมากเกินไป มีทรัพยากรที่สามารถเลียนแบบได้ง่ายหรือหา สิ่งที่ทดแทนง่าย ตารางที่ 2 ปัจจัยที่แสดงถึงโอกาสและภัยคุกคามจากภายนอก โอกาสจากภายนอกที่อาจเกิดขึ้น ภัยคุกคามจากภายนอกที่อาจเกิดขึ้น มีความต้องการของผู้ซื้อสินค้าอุตสาหกรรมที่ สูงขึ้นอย่างมาก มีการให้บริการกลุ่มลูกค้าหรือกลุ่มตลาด เพิ่มเติม มีการขยายสู่ตลาดใหม่ทางภูมิศาสตร์ มีการขยายสายผลิตภัณฑ์ของ บริษัทเพื่อ ตอบสนองความต้องการของลูกค้าในวงกว้าง มากขึ้น มีการใช้ทักษะที่มีอยู่ของบริษัท หรือความรู้ทาง เทคโนโลยีเพื่อป้อนสายผลิตภัณฑ์ใหม่หรือธุรกิจ ใหม่ๆ มีความรุนแรงที่เพิ่มขึ้นของการแข่งขันระหว่าง คู่แข่งในอุตสาหกรรม มีการชะลอตัวของการเติบโตของตลาด มีการเข้ามาของคู่แข่งรายใหม่ที่มีศักยภาพ อํานาจการต่อรองของลูกค้าหรือซัพพลายเออร์ เพิ่มมากขึ้น มีการเปลี่ยนแปลงความต้องการของผู้ซื้อและ รสนิยมจากผลิตภัณฑ์ของอุตสาหกรรม มีการเปลี่ยนแปลงทางด้านประชากรศาสตร์ที่ ส่งผลลบต่อความต้องการสินค้าอุตสาหกรรม