Chet tili fanidan uzliksiz taʼlimda uzviylikni taʼminlash konsepsiyalari va milliy oʻquv dasturlari

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

O‘ZBEKISTON DAVLAT JAHON TILLARI UNIVERSITETI

“TASDIQLAYMAN” “KELISHILDI”
______ Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

20___ yil “_____”__________ ______________________
202___ yil “_____”__________

Ro‘yxatga olindi:

20___ yil “_____”__________

ASOSIY O‘RGANILAYOTGAN CHET TILI
FAN DASTURI

Bilim sohasi: 100000 – Gumanitar

Ta’lim sohasi: 110000 – Pedagogika
120000 – Gumanitar fanlar

Ta’lim yo‘nalishlari: 5120100 – Filologiya va tillarni o‘qitish
(roman-german filologiyasi)

5120200 – Tarjima nazariyasi va amaliyoti
(roman-german tillari)

5112200 – Maktabgacha va boshlang‘ich taʼlimda
xorijiy til (tillar bo‘yicha)
5121200 – Madaniyatlararo kommunikatsiyalarning

lingvistik taʼlimoti (tillar bo‘yicha)

Fan/modul kodi O‘quv yili Semestr ECTS – Kreditlar
AO‘CHT20194 2020/2021- 1-8 94
2023/2024

Fan/modul turi Ta’lim tili Haftadagi dars soatlari
Majburiy O‘zbek/rus 10

Fanning nomi Auditoriya Mustaqil Jami yuklama

1. mashg‘ulotlari (soat) ta’lim (soat) (soat)

Asosiy o‘rganilayotgan 1200 1620 2820
chet tili

I. Fanning mazmuni
Fanni o‘qitishdan maqsad – talabalarga kasbiy yo‘nalish doirasida tilning og‘zaki va
yozma shakllarini o‘rgatish, ularning ijtimoiy-madaniy muloqot malakalarini rivojlanti-
rish, xususan o‘rganilayotgan chet tilining funksional shakllari va uslublarini, til to‘g‘ri­
sidagi amaliy va nazariy bilimlarini takomillashtirish hamda egallangan bilim, ko‘nikma,
malakalarini kasbiy va ilmiy faoliyatda erkin qo‘llay olishlarini taʼminlashdir.
Fanning vazifasi – umumeʼtirof etilgan xalqaro meʼyorlarga ko‘ra talabalarning
o‘rganilayotgan chet tilini C1 darajada egallashlari uchun zaruriy bilimlarni integral-
lashgan tarzda o‘rgatish va muloqot malakalarini rivojlantirish.

II. Asosiy qism (amaliy mashg‘ulotlar)
Asosiy o‘rganilayotgan chet tili fani quyidagi 6 ta moduldan iborat: Og‘zaki nutq
amaliyoti, O‘qish va yozish amaliyoti, Amaliy fonetika, Amaliy grammatika, Madani-
yatlararo kommunikatsiya, Matbuot tili. Mazkur dasturda o‘rganilayotgan tillarning har
biri bo‘yicha mavzularni keltirib o‘tish imkoniyati yo‘q. Shu sababli dasturda talabalar
o‘rganilayotgan chet tilini S1 darajada o‘zlashtirishlari nazarda tutilgan holda modullar
mazmuni keltiriladi. Mavzular ishchi dasturlarda semestrlar va kurslar kesimida batafsil
yoritiladi.

2. III. 1-Modul. Og‘zaki nutq amaliyoti
Matn va manba turlari:
– dialoglar, suhbatlar;
– telefon orqali muloqot;
– jamoat joylaridagi eʼlonlar (masalan, temir yo‘l vokzali, aeroportdagi eʼlonlar);
– ko‘rsatmalar, yo‘riqnomalar (masalan, auditoriyadagi o‘qituvchining
ko‘rsatmalari, ovqat tayyorlash, velosipedni (texnika vositalarini) taʼmirlash singari

oson ko‘rsatmalar);
– tele va radio xabarlar, ob-havo maʼlumotlari;
– monologlar (masalan, prezentatsiyalar, nutqlar);
– tele va radio hujjatli filmlar;
– badiiy filmlar;
– qo‘shiqlar
– audio kitoblar va h.k. strategiyalar va ko‘nikmalar:
– matnni tinglab uning asosiy g‘oyasini anglay olish;
– matnni tinglab, undagi muayyan maʼlumotni (masalan, sanalar, ismlar) farqlash;
– so‘zlashuvchining kayfiyati, hissiyotlari va munosabatini aniqlay olish;
– turli kommunikativ nutq vaziyatlari (salomlashish, kechirim so‘rash, xayrlashish,

minnatdorchilik bildirish va h.k.) ni to‘g‘ri o‘zlashtirishi;

1 Ushbu dasturga “Filologiya va tillarni o‘qitish (roman-german filologiyasi)” taʼlim yo‘nalishi o‘quv rejasidagi
“Asosiy o‘rganilayotgan chet tili” fani bo‘yicha maʼlumotlar kiritilgan. Ishchi dasturlarni tuzishda yo‘nalishlar
xususiyatiga qarab shu yerda keltirilgan mavzulardan muhim va dolzarb bo‘lganlari tanlanishi maqsadga muvofiq.

252

– o‘ziga yoqqan va yoqmagan narsalar, jihatlar haqida fikrini bayon etishi;
– o‘zi haqida shaxsiy maʼlumotlarni bera olishi;
– o‘qish va kasbga oid mavzulardagi dialoglarda ishtirok etib, maʼlumot almashish;
– so‘zlovchi nutqini tushunganligi yoki yaxshi anglay olmaganligini ifodalashi (mas-
alan, so‘zlovchidan gapini yana bir marta takrorlashni, izohlash, savol berish va h.);
– muloqotni davom ettira olish;
– intervyu olish va savollarga javob qaytarish;
– tanish mavzularda muhokamal arda qatnashishi;
– navbat bilan muloqotga kirishishi, so‘zlovchining nutqini bo‘lmasligi yoki bo‘lishga
to‘g‘ri kelgan vaziyatlarda muloqotni davom ettirishi;
– muloqotni boshlash va tugallash strategiyalarini egallashi;
– jumlalarni perifraza qilish va qaytadan taʼkidlashi;
– og‘zaki muloqotda tegishli milliy-madaniy meʼyorlarni (masalan, iltimos va rahmat
so‘zlarining turli madaniyatlarda ishlatilishi, salomlashish odobi) bilishi va ularni to‘g‘ri
qo‘llashi;
– muloqot jarayonida tegishli imo-ishoralardan (masalan, diqqat bilan tinglayotgan-
ligini ko‘rsatish uchun oldinga sal engashish, tushunayotganligini ifodalash uchun bosh
irg‘ashi) o‘rinli foydalanishi;
– tegishli intonatsiya va urg‘udan foydalanib hissiyotlarini ifoda eta olish;
– turli mavzularda davomiy dialogga kirishish;
– avvaldan tayyorlangan holda intervyu olib borish, maʼlumotlarni tekshirish va tas-
diqlash, qiziqarli javoblarga eʼtibor qaratish;
– muhokamalarda tegishli izohlar, argumentlar va sharhlar bergan holda o‘z fikrini
bayon qilish va uni himoya qilish;
– o‘z qiziqishlariga oid mavzularda batafsil hisobotlar;
– yangiliklar, intervyu yoki hujjatli filmlardan parchalar mazmunini qisqacha bayon
etish;
– rasmiy vaziyatlarda dolzarb mavzular bo‘yicha o‘z nuqtayi nazarini ifoda etish;
– debatlarda asosiy maʼruzachi sifatida ishtirok etish.

2-Modul. O‘qish va yozish amaliyoti
O‘qishni o‘rganishdagi matn va manba turlari:
– taomnomalar, retseptlar;
– jadvallar;
– kichik hikoyalar;
– goroskoplar;
– shaxsiy xatlar;
– kundaliklar;
– informatsion bukletlar, broshuralar (filmlar, ko‘rgazma va hokazolar haqida),
sayyohlik yo‘riqnomalari;
– yangiliklar bayoni;
– tanish mavzularga oid qisqa gazeta maqolalari;
– sheʼrlar;
– internet matnlari (bloglar);
– eʼlonlar (grantlar, sayohat manzillari haqida);
– qo‘llanmalar/instruktsiyalar (texnik vositalar, asboblar uchun );
– qomusiy maqolalar;
– ilmiy maqolalar (malum bir sohaga oid)
– gazeta va jurnallardagi maqolalar (yangiliklar, maʼruzalar, katta hajmdagi maqo-
lalar, xalqaro ilmiy jurnallarda o‘rganilayotgan chet tilida chop etilgan maqolalar);
– tahlil bayon etilgan qisqa maʼlumotlar;
– asarlardan keltirilgan parchalar;

253

– internet matnlari (bloglar, vebsaytlar);
– reklama matnlari;
– entsiklopedik maqolalar;
– professional mavzulardagi turli sohalarga bag‘ishlangan maqolalar;
– maʼruzalarda keltirib o‘tilgan g‘oyaga nisbatan bildirilgan fikrlar va muhokama
­qilingan hisobotlar
– Strategiyalar va ko‘nikmalar:
– asosiy fikrlarni anglash\bilish uchun o‘qish;
– g‘oyani bilish uchun o‘qish;
– maxsus maʼlumotni olish uchun o‘qish;
– so‘zlarning kontekstdagi maʼnosini topish;
– diqqat bilan o‘qish;
– ko‘z yugurtirib o‘qish;
– tez o‘qish;
– o‘qish jarayonida uchraydigan muammolarni aniqlash va ularni tuzatib borish;
– past ovozda yoki ovoz chiqarib o‘qish;
– takroran o‘qish;
– yuzaki o‘qish;
– turli xil lug‘atlarga bilan ishlash;
– lug‘atlarga tez -tez murojaat qilish.
– xulosa yasash, “qatorlar orasi” maʼnoni anglash
– xulosa qilish va yozma bayon etish
– muallif fikrini yoqlash yoki inkor qilish va uni asoslash;
– tahlil qilish;(og‘zaki va yozma)
– sintez qilish;
– Yozishni o‘rganishda quyidagi tur matnlarni yaratish bo‘yicha ko‘nikmalar shakl-
lantiriladi:
– tabriknomalar va taklifnomalar;
– shaxsiy maʼlumotnomalar, anketa savollari;
– sodda xatlar, eslatmalar, qaydlar;
– voqea-hodisa, odamlar va predmetlar tasviriga bag‘ishlangan xatlar, matnlar;
– rasmiy va norasmiy xatlar;
– e-mail, internet forumlariga xatlar;
– norasmiy elektron xatlar
– turli maqsadlardagi xatlar;
– yozma tanqidiy, rad javobi (masalan, biznesdagi hamkoriga)
– rezyume va tarjimayi hol;
– kichik hikoyalar;
– taom retseptlari;
– shaxsiy kundalik
– bayonnomalar (masalan, ijtimoiy tadqiqotlar, jamoa muammolari, taʼlim jarayoni-
ga oid muammolar va b.)
– kitob yoki filmlarning qisqa taqrizi;
– hisobotlar (uchrashuv hisobotlari, tashrif hisobotlari);
– tadqiqot hisobotlari;
– yaxshi va yomon tomonlarini baholash va tahliliy hisobot;
– fikr bildiruvchi insho;
– “qarshi yoki qarshi emaslik fikrini bayon etuvchi” insho;
– bahs munozarali insho turi
– tanqidiy bayonlar;
– voqea-hodisalar sharhi;
– maqola sharhi.

254

– Yozma nutqni rivojlantirishdagi grammatik tamoyillar:
– gap tuzish (gapda so‘z tartibi);
– gapda ega va kesimning o‘rni, moslashuvi;
– paragraflardagi mantiqiy uzviylik;
– gap turlari (oddiy, qo‘shma gaplar);
– murakkab gaplar;
– bog‘lovchilar va kirish so‘zlari;
– so‘z tanlash (rasmiy va norasmiy uslubdagi so‘zlar va h.)
– punktuatsiya

3-Modul. Amaliy fonetika
Amaliy fonetika moduli o‘z ichiga quyidagi mavzu va til materiallarini qamrab oladi:
– nutq tovushlari, nutq oqimi, intonatsiya, talaffuz tizimlari, uslublari;
– nutq tovushlarning uch tomonlama xarakteri: akustik, artikulatsion va lingvistik.
– nutq tovushlarining akustik xususiyatlari: balandlik, kuchlilik, tembr, cho‘ziqlik.
– tovushlarning shovqin (undosh) va musiqaviy ton (unli)larga bo‘linishi.
– nutq tovushlarining artikulyatsiyasi: talaffuz (nutq) apparati.
– tovush hosil bo‘lish faza(davr)lari: nafas chiqarish, ovozning hosil bo‘lishi, nutq organ-
larining muayyan holatga qo‘yilishi (artikulyatsiya).
– artikulyatsiya fazalari: kirishish (nutq organlarining muayyan holatga qo‘yish), saqlash
(qo‘yilgan holatni tutib turish), qaytish (tutib turilgan holatning buzilishi, yaʼni boshqa holat-
ga o‘tishi).
– aktiv va passiv nutq organlari.
– tilning artikulyatsiya bazasi.
– fonema tushunchasi. fonema va tovushning o‘zaro munosabati.
– fonetik yozuv (transkriptsiya), tilning talaffuz normasi (orfoepiya).
– grafika va orfografiya.
– O‘rganilayotgan chet tilining artikulyatsiya hususiyatlari.
– unlilar artikulyatsiyasining hususiyatlari va tasnifi.
– tarixiy va ritmik cho‘ziqliklar.
– burun unlilarining nazalizatsiyalashuv xarakteri.
– undoshlar va ularningxususiyatlari.
– yarim undoshlari (yoki yarim unlilar).
– nutq oqimi tushunchasi, nutq oqimi birliklari: artikulatsion birliklar (bo‘g‘inlar) va ak-
sent-semantik birliklar (ritmik guruh va sintagma).
– bo‘g‘inning yasalishi, bo‘g‘in hosil qiluvchi va bo‘g‘in hosil qilmaydigan tovushlar.
– nutq oqimida tovushlarning birikish hodisalari.
– intonatsiya va uning tarkibiy qismlari
– darak, so‘roq va undov gaplarda undalmalarda intonatsiya xususiyatlari;
– tilda urg‘uning o‘rni.
– assimilatsiya hodisasi va turlari.
– talaffuz uslub (stil)lari.
– versifikatsiya (sheʼr tuzilishi)

4-Modul. Amaliy grammatika moduli
Amaliy grammatika moduli mazmuni quyidagi til qonuniyatlari va grammatik qoida-
larini o‘z ichiga oladi:
– o‘rganilayotgan chet tilining grammatik tuzilishi.
– morfologiya va sintaksisning o‘zaro aloqalari.
– grammatik kategoriyalar.
– so‘zlarni tasnif qilish, so‘z turkumlari.
– feʼllarning tuslanish guruhlari.

255

– aniq va majhul nisbatlar.
– mayl va zamon.
– qo‘shma gaplarda tinish belgilarni ishlatilinishi
– sodda va qo‘shma zamonlar.
– zamonlarning moslashuvi.
– feʼllarning birlik va ko‘plik shakllarining ifodalanishi va ularning shaxslari. feʼlning
shaxssiz shakllari: infinitiv, hozirgi zamon sifatdoshi, o‘tgan zamon sifatdoshi, ravish-
dosh.
– shaxssiz qurilma.
– felning mano va vazifa jihatdan turlari
– feʼlning sintaktik vazifasi.
– ot so‘z turkumi va ularning turlari.
– otlarda kelishik kategoriyasi
– otning grammatik kategoriyalari.
– ko‘plik formaning yasalishi.
– otlarning ko‘plik shaklini yasashda ulardagi orfografik va fonetik o‘zgarishlar.
– artikl, olmosh va determinativlarning roli.
– artikl va uning turlari.
– sifat so‘z turkumi va uning turlari.
– sifatning grammatik kategoriyalari.
– sifatlarda rod va ko‘plik shakllarining yasalishi.
– sifatlarning darajasi kategoriyasi.
– sifatning gapdagi o‘rni.
– so‘z birikmalari bilan bog‘lanish usuli
– sifatlarning sintaktik vazifalari.
– olmosh so‘z turkumi va uning semantik ,struktural va funksional turlari
– boshqa so‘z turkumlari bilan bog‘lanish usullari
– olmoshlarning feʼl oldida qo‘llanish tartibi va ularning turlari.
– olmoshning gapdagi vazifasi.
– ravishning maʼnosiga va shakliga ko‘ra tavsifi.
– ravishning grammatik kategoriyasi
– ravishning sintaktik vazifasi.
– ko‘makchilarning turlari va vazifasi.
– bog‘lovchilar turlari va qo‘llanish usullari
– asosiy sintaktik bo‘laklar, so‘z birikmasi, sodda gap, qo‘shma gap va murakkab gap
– so‘z birikmasi.
– sodda gap.
– bosh va ikkinchi darajali bo‘laklar.
– gapning asosiy belgilari – kesim va ohang
– gapning asosiy bo‘laklari.
– gaplarni tasnif qilish.
– bo‘lishli va bo‘lishsiz gaplar.
– gap bo‘laklari o‘rtasidasintaktik aloqaning ifodalanish yo‘llari; so‘z tartibi, mo-
slashish, birikish, boshqaruv, ko‘makchilar, bog‘lovchilar va ohang.
– gapning asosiy bo‘laklari.
– ikkinchi darajali bo‘laklar.
– vositali va vositasiz to‘ldiruvchi.
– gapning ikkinchi darajali bo‘laklarining ifodalanish usullari.
– so‘z tartibi.
– qo‘shma gap va uning turlari.
– bog‘lovchisiz bog‘langan qo‘shma gap.
– ergash gapli qo‘shma gap.

256

– sintaktik aloqalarning ifodalanish usullari: ergashtiruvchi bog‘lovchilar va ularning
sinonimiyalari.

– ergash gaplarda sininonimik konstruktsiyalar.
– ko‘chirma va o‘zlashtirma gaplarning ishlatilishi va berilish yo‘llari.

5-Modul. Madaniyatlararo kummunikatsiya moduli
Modul mazmuni quyidagilardan iborat:
– madaniyatlararo muloqot, xalqaro madaniy kompetentlik atamalari;
– madaniyatlararo muloqotda ekstralingvistik masalalar (dunyoqarash, marosimlar,
urf-odatlar, inson aʼzolari tili, tabular, stereotiplar, turli madaniyatlarda jamiyatning
o‘rni;
– chet tili darslarida til va madaniyat (salomlashuvlar, mulozamatni aks ettirish,
murojaat qilish yullari, idiomalar va h.k.);
– madaniyatlararo ziddiyat, to‘qnashuvlarga sabab bo‘luvchi omillar, madaniy shok,
madaniy o‘ziga xoslik, xalqaro madaniyatda o‘zligini asrash;
– madaniyatlararo muloqotga o‘qitish uchun o‘quv materiallari (adabiyot, gazetalar,
TV, internet, rasmlar, realiyalar, filmlar, ramzlar va h.k.) dan foydalanish;
– o‘zga madaniyatga tegishli mavzularni o‘qitish va materiallarni yaratishda o‘ta-
hushyor bo‘lish, materiallarni tahlil qilish (darsliklar, darsishlanmalari / konspekt, top-
shiriqlar/vazifalar)
– o‘zga madaniyat mavzulari uchun o‘quv materiallarini yaratish (3 ta maqsad: til,
pedagogika, madaniyat)
– globallashuv va hozirgi kunda o‘rganilayotgan chet tilining muloqotda xalqaro til
sifatida ishlatilishi ;
– o‘rganilayotgan chet tilining xalqaro jamiyatda eʼtirof etilgan til sifatida qo‘llanil-
ish darajasi (ijtimoiy va siyosiy omillar – bunda o‘rganilayotgan chet tilining uzoq tarix-
iga emas, balki hozirgi maqomiga ko‘proq eʼtibor qaratiladi);
– tildagi o‘zgarishlar va unga taʼsir etuvchi omillar (masalan, internet, biznes, diplo-
matiya va h.k.);

6-Modul. Matbuot tili moduli
– ommaviy axborot vositalari va ularning o‘ziga xosligi;
– OAVda ishlatiladigan til uslublari;
– OAV tilining o‘quvchiga taʼsir qila olish, uning eʼtiborini tortish xususiyati;
– OAV turlari tasnifi;
– OAVning jamiyatda tutgan o‘rni;
– maʼlumotlarning matbuot materialiga aylanishi;
– reklama va eʼlonlar OAVning o‘ziga xos janrlari sifatida;
– OAVda etika masalasi;
– Elektron OAV va ularning bugungi kundagi ahamiyati;
– Axborot vositalarida madaniyatlararo kommunikatsiya masalasi;
– yozma matbuot;
– yozma matbuotning diskursiv va lingvistik o‘ziga xosliklari;
– matbuotda standart va ekspressiv til birliklarining aks etishi;
– turli janrdagi matbuot matnlarining tuzilish shakllari;
– maqolalardagi sarlavhalarning tahlili;
– asosiy o‘rganilayotgan chet tilida chop etiladigan mashhur gazeta va jurnallar;
– maqola matnidagi maʼlumot turlariga qarab matn ichida uchraydigan leksik va stil-
istik uslublar va qisqartma so‘zlar;
– mahalliy va xalqaro mavzularni yorituvchi matbuot tilining bir-biridan (leksik,
grammatik va sintaktik jihatdan) farqlari;
– og‘zaki axborot va ularning manbalari;

257

– yozma bo‘lmagan OAV turlari, ularning auditoriyaga taʼsir qilish uslublari va yozma
matbuotdan farqli jihatlari;

– televidenie muhim OAV turi sifatida;
– televidenieda beriluvchi turli janrlarga oid maʼlumotlar (axborot beruvchi, ax-
borot-tahliliy ko‘rsatuvlar, tok-shou, hujjatli filmlar, reklama dasturlari)ning o‘ziga xos-
liklari;
– OAVda siyosiy arboblarning chiqishlari va ularning nutqlarining tahlili;
– matbuot materiallarini taxlil qilish usullari;
– maʼlumotni uzatishda maʼlumotni qisqartirish hodisasi;
– matnlarda ishlatiladigan kommunikativ uslublar: takrorlar, sinonimiya, antonimik
konstruktsiyalar va hak.;
– matnlarda muallif fikrining aks etishi;
– har bir muallifning o‘ziga xos ifoda uslubi yaratuvchisi sifatida;
– OAV tilining omma fikrini shakllantirishdagi roli;
– OAV materiallarida metaforalarning qo‘llanishi;
– verbal va audiovizual materiallarning o‘zaro bog‘liqligi;
– Har bir modul bo‘yicha amaliy mashg‘ulotlar multimedia vositalari bilan jihozlan-
gan auditoriyada o‘tkazilishi zarur. Mashg‘ulotlar faol va interaktiv usullar yordamida
o‘tilishi, mos ravishda munosib pedagogik va axborot texnologiyalar qo‘llanilishi ma-
qsadga muvofiq.

III. Mustaqil taʼlim va mustaqil ishlar
Asosiy o‘rganilayotgan chet tili fanidan talabalarning mustaqil ishlashlari uchun eng
ko‘p soat ajratilgan. Mustaqil ishga ajratilgan mavzularni o‘rganishning asosiy maqsadi
mavzular bo‘yicha ishlash jarayonida auditoriyada olib borilgan
amaliy mashg‘ulotlar paytida talabalarda hosil bo‘lgan tasavvur, bilim va ko‘nik-
malarni yanada chuqurlatirish, mustaqil hulosalar chiqarish va turli ilmiy– amaliy ge-
potezalarni olg‘a surishga o‘rgatishdir. Talabalarning mustaqil ishlarining mohiyati
maʼlum mavzular bo‘yicha mustaqil ishlash natijasida og‘zaki va yozma nutq ko‘nikma-
larini mustahkamlash hisoblanadi. Mustaqil ishlarning natijalari mavzular bo‘yicha so‘z
va so‘z birikmalarini yodlash, mazkur til vositalari yordamida erkin so‘zlashish uchun
dialogik va monologik matnlar tuzish shaklida rasmiylashtirish mumkin. Mustaqil ish
uchun tavsiya etiladigan mavzular tegishli bosqichdagi mavzularning mantiqiy davomi
bo‘lib, talabaning tashabbusiga ko‘ra erkinlashtirilishi mumkin. Har bir bosqichning
o‘ziga xosligidan kelib chiqib mustaqil ish shaklan turli darajada va xilma-xil bo‘lishi
mumkin.
Mustaqil ishlarning natijalari mavzu bo‘yicha annotatsiya, referat, maʼruza, tezislar,
konspekt, retsenziya shaklida rasmiylashtirishi mumkin.
Talaba mustaqil ishni tayyorlashda muayyan fanning xususiyatlarini hisobga olgan
holda quyidagi shakllardan foydalanish tavsiya etiladi:
– darslik va o‘quv qo‘llanmalar bo‘yicha fan boblari va mavzularini o‘rganish;
– tarqatma materiallar bo‘yicha dars materiallarini o‘zlashtirish;
– maxsus adabiyotlar bo‘yicha fan bo‘limlari yoki mavzulari ustida ishlash;
– talabalarning o‘quv, ilmiy-tadqiqot ishlarini bajarish bilan bog‘liq bo‘lgan fanlar
bo‘limlari va mavzularni chuqur o‘rganish;
– faol va muammoli o‘qitish uslubidan foydalaniladigan o‘quv mashg‘ulotlari.

– Fan o‘qitilishining natijalari (shakllanadigan kompetetsiyalar)
Fanni o‘zlashtirish natijasida talaba:
• o‘rganilayotgan asosiy chet tilini Umumyevropa standartlariga ko‘ra S1 darajada
o‘zlashtirishi;

258

• o‘rganilayotgan chet tilining fonetik va grammatik qonuniyatlarini bilish va qo‘llay
olish ko‘nikmalarini egallashlari;

• o‘rganilayotgan chet tilida og‘zaki va yozma nutq ko‘nikmalarini egallashi;
• tushunish va muhokama qilish uchun bosqichma-bosqich turli til materiallari bilan
ishlash usullari to‘g‘risida tasavvurga ega bo‘lishi;
• o‘z fikr va mulohazalarini lingvistik kurs modullari va ularning mavzularidan kelib
chiqqan holda mantiqiy bayon etishi;
• chet tilidagi og‘zaki va yozma shakldagi maʼlumotlarni tushunish maqsadida turli
strategiyalarni bilishi va ulardan foydalana olishi;
• chet tilining fonetik va grammatik strukturalariga oid bazaviy va kommunikativ
jarayonda qo‘llanishi mumkin bo‘lgan til birliklari va qonuniyatlarini bilishi va ularni
nutq jarayonida qo‘llay olishi;
• chet tilida chop etilgan turli matbuot materiallari va axborot beruvchi boshqa vosi-
talardan olingan autentik til materiallarini tushuna olish va ularni tahlil qilish;
• o‘rganilayotgan chet tilida o‘qish, tinglab tushunish, gapirish va yozish;
• bitiruv malakaviy ishini yozish, ilmiy ishni olib borish bosqichlari, yozish
– uslublarini to‘g‘ri qo‘llash va ilmiy matnni tahrirlash borasida yetarli bilim va
ko‘nikmalarga ega bo‘lishi kerak.

4 V. Taʼlim texnologiyalari va metodlari
• interfaol keys-stadilar;
• amaliy mashg‘ulotlar (mantiqiy fikrlash, tezkor savol-javoblar);
• guruh, mikroguruh bo‘lib ishlash;
• taqdimotlarni qilish;
• individual loyihalar;
• jamoa bo‘lib ishlash va himoya qilish uchun loyihalar.

5 VI. Kreditlarni olish uchun talablar:
Talabalardan til kompetensiyalariga va modullar mazmunini aks ettiruvchi asosiy

tushunchalarni to‘la o‘zlashtirish, yaʼni chet tilida og‘zaki nutqni tushunish, o‘z fikrini
chet tilida bayon qilish,o‘qish va yozish mahoratini namoyon qilish, chet tilining fonetik
va grammatik qonuniyatlarini, tili o‘rganilayotgan va chet tilida so‘zlashuvchi xalqlarn-
ing madaniyatini anglash hamda chet tilida chop etilgan turli matbuot manbaalarida-
gi autentik materiallarni tushuna olish talab qilinadi. Fan doirasida talabalar Yevropa
Kengashining “Chet tilini egallash umumyevropa kompetensiyalari: o‘rganish, o‘qitish
va baholash” to‘g‘risidagi umumeʼtirof etilgan xalqaro meʼyorlari (CEFR) ga ko‘ra kurslar
kesimida A2 – S1darajaga mos keladigan til materiallarini tushunish, mazmunini tahlil
qilish, mavzularga oid

turli matn turlarini o‘qib, tinglab mazmunini tushunishlari va o‘z fikrlarini og‘zaki va
yozma ravishda ifoda eta olishlari shart.

6 Asosiy adabiyotlar2
Ingliz tili
1. David Bohlke, Dorothy E.Zemach (2013) Skillful 1. Reading and writing. Macmillan.
2. Louis Rogers and Jennifer Wilkin, Dorothy E. Zemach (2012) Skillful 1. Reading and

writing. Macmillan.
3. Sam McCarter. (2010). Improve your reading skills. Cambridge.
4. Scarry, S. & Scarry J. The Writerʼs Workplace with Readings: Building College Writ-

ing Skills. Thomson Learning. Sixth Edition. 2010.
5. Evans, V. (1998). Successful Writing. Upper Intermediate. Express Publishing
6. Evans V. (2000). Successful Writing. Proficiency. Express Publishing
7. Dorothy E. Zemach. Lisa a. Rumisek. Academic writing from paragraph to essay.

Macmillan. 2005.

259

8. Sandra Scarry. John Scarry. The Writerʼs workplace with Readings. SeventhEdition.
Wadsworth. Cengage learning. 2010.

9. Alireza Memarzadeh. Maximizer Reading, Writing, Speaking. Memarzadeh Pub.
2016.

10. V.L.Kaushanskaya and others. A Grammar of the English language. Moscow.2008.
11. Malcolm Mann. Destionation C1 and C2. Grammar and vocabulary. Macmillan.
2008.
12. English phonetics and phonology. Fourth edition. Peter Roach. Cambridge univer-
sity press,2019.-231 p.

Nemis tili
1. Dallapiazza R.M., Evens S. u. a. Ziel B 2, Hueber Verlag, Ismaning. 2015.
2. Ute Koithan, Helen Schmitz, Tanja Sieber. Aspekte B1+.– Stuttgart: Klett Verlag,
2017.
3. Perlmann-Balme Michaela, Susanne Schwalb. Sicher B1+. – München: Hüber Ver-
lag, 2012.
4. Anna Fischer Mitziviris, Sylvia Janke-Papanikolaou. Ausblick B1, Hueber Verlag,
Ismaning, Deutschland. 2007.
5. Holiyarov L., S.Abdullaeva u.a. Deutsch mit Vergnügen. Toshkent, Ozkitobsavdo-
nashriyot. 2019.
6. Dreyer H., Schmitt D. Lehr und Übungsbuch der deutschen Grammatik. Hueber Ver-
lag. Ismaning. 2009.
7. Saidov S. Deutsche Grammatik in Übungen, Usbekiston, Toschkent, 2003.
8. Ursula Hirschfeld, Kersten Rheinke. Phonothek Intensiv.-Berlin: Langenscheidt,
2007.
9. Kozmin O.G., Sulemova G.A. Praktische Phonetik der deutschen Sprache. – Mosk-
va,1990.
10. Swerlova O. Grammatik und Konversation. Langenscheidt. Berlin. 2006.
11. Michaella Perlmann-Balme , Susanne Schwalb. Sicher B2. Arbeits und Kursbuch.
– Ismaning:Hueberverlag, 2012
12. Oliver Bayerlein, Patricia Buchner. Campus Lesen V2+S1.– Ismaning: Hueberver-
lag, 2013.
13. Hans Jurgen Heringer. Interkulturelle Kommunikation. Grundlage und Konzepte.
Narr Franke Attempto Verlag. Tübingen, 2010.
14. Hans Strohner. Kommunikation. Vandenhoeck $ Ruprecht Verlag. Göttingen,
2006.
15. Sussanne Daum, Hans-Jurgen Hantschel. 55 kommunikative Spiele. Ernst Klett
Sprachen Verlag. Stuttgart, 2012.

Fransuz tili
1. Sylvie Poisson-Quinton, Rein Mimran. Expression écrite, Niveau 2. France, 2013.
2. Sylvie Poisson-Quinton, Rein Mimran. Compréhension écrite, Niveau 2. France,
2013.
3. Michel Barféty, Patricia Beaujouin. Expression orale, Niveau 1. France, 2013.
4. Michel Barféty, Patricia Beaujouin. Expression orale, Niveau 2. France, 2013.
5. Annie Berthet, Catherine Hugot. Alter Ego A2. Hachette, Paris, 2013.
6. Dollez C., Pons S. Alter ego 3 Méthode de français. Paris, Hachette, FLE, 2013.
7. Dollez C., Pons S. Alter ego 4, méthode de français, B2. Paris, Hachette, 2007.
8. Guilloux M., Herry C., Pons S. Alter ego 5, méthode de français, C1, C2. Paris,
Hachette, 2012.
9. Sylvie Poisson-Quinton. Compréhension écrite, Niveau 4; Expression écrite Ni-
veau 4. Paris, 2006.

260

10. Sylvie Poisson-Quinton, Rein Mimran. Expression écrite, Niveau 3. France, 2006.
11. Barféty M., Compréhension orale B1+, B2. Clé Internationale, 2007.
12. Abdoushukurova L. A. Interpretation du texte. Tachkent. 2011.
13. Razzakov M. La presse française.Tachkent 2012.
14. Windmuller F. Lʼapproche culurelle et interculturelle. Paris, 2011.
15. Desmons F. et autres Enseigner le FLE, pratiques de classe. Paris, Belin, 2013.

Ispan tili

1. M. Pilar Nuño Álvarez . José Ramón Franco Rodríguez. “Español Lengua Extranjera

en fonética”.A1-A2 Madrid, 2008.

2. M. Pilar Nuño Álvarez . José Ramón Franco Rodríguez. “Español Lengua Extranjera

en fonética”. B1-B2 Madrid, 2008

3. Luis Aragones, Ramon Palencia. “Gramática de uso del Español”. Nivel A1, A2. Edi-

ciones Sm. España 2014.

4. Francisca CastoViʼdez. Aprende gramàtica y vocabulario Nivel A1.España 2007

5. Aula internacional 1 R. Castón, E. García, I. Ginés, Corpas, A. Garmendia, C. Soria-

no.España 2015

6. Método de español Nivel 1 Toshxonov M.T., Turamuratova I.I., Tashniyozova Sh.X.

O‘zbekistan 2013

7. “Escritura”. Nivel Elemental A1-A2. Alvarez Martinez Myriam. . España 2015

8. “Español en marcha”. Francisca Castro Viudez, Pilar Díaz Ballesteros, Ignacio Rode-

ro Díes, Carmen Sardinero Franco. España 2011

9. Amalia Balea, Pilar Ramos “Cultura en España” Nueva edición. España 2015

10. Maria Victoria Romero Gualda “El español en los medios de comunicación” Madrid

Arco libros 2000.

11. Susana Guerrero Salazar, Emilio Alejandro Nuñez Cabezas “Me-

dios de comunicación y español actual” 2002

Italyan tili
1. Angelo Chiuchiu, Fausto Minciarelli, Marcello Silvestrini, In italiano-1, 2007.
2. Angelo Chiuchiu, Faustao Minciarelli, Marcello Silvestrini, In italiano-2, 2005.
3. Tamara Cherdanseva, Prilojeniye k uchebniku in italiano, 2003.
4. T.Martin, S.Magnelli, Progetto italiano, 2006.
5. T. Marin – S. Magnelli Nuovo Progetto Italiano 1a Libro dello student. Edilingua
6. T. Marin – S. Magnelli Nuovo Progetto Italiano 1a Quaderno degli esercizi. Edilin-
gua
7. T. Marin – S. Magnelli Nuovo Progetto Italiano 1 Glossary & Grammar. Edilingua
8. T. Marin – S. Magnelli Nuovo Progetto Italiano Video 1 DVD (PAL).Edilingua
9. Marco Dominici 10 racconti Edilingua Bellini, B. Cremonesi I come Italia – Nuova
Edizione Libro per lo studente + Cd audio ELI La Spiga Edizioni
10. R. Tartaglione, A. Benincasa Grammatica della lingua italiana per stranieri – 1
11. R. Tartaglione, A. Benincasa Grammatica della lingua italiana per stranieri – 2
12. T. Marin. La Prova Orale 1 (A1 – B1). Edilingua
13. T. Marin. La Prova Orale 2 (B2 – C2). Edilingua

261

Qo‘shimcha adabiyotlar
Ingliz tili
1. Anelli Williams (2011) Writing for IELTS. Harper Collins Publishers
2. Gabi Duigu (2001) Visuals. Writing about graphs, tables and diagrams, Academic
English Press
3. IELTS – Write Right – retyped by : H-i các s- t- luy-n thi IELTS
4. Jon Marks: (2007) IELTS Resource pack Delta Publishing
5. Teoreticheskaya fonetika angliyskogo yazыka.A.V.Zыryanova.-Chelyabinsk:Izd-vo
Yuj.-Ural.gos.guman.-ped.un.ta, 2016.
6. Ship or sheep? An intermediate pronunciation course. Third edition.Ann Baker.
Cambridge University Press, 2006. Newspaper Articles to get Teenagers Talking. Up-
per-intermediate– Advanced. Peter Dainty. Scholastic, 2006
7. Fluent English. Barbara Rainsnider, Living Language 2005
8. English collocations in Use. Upper-intermediate. Fourth Edition. Michael McCar-
thy, Felicity O‘Dell, Cambridge University Press, 2017
9. Improve your Skills Listening & Speaking skills for IELTS. Joanna Preshous. Mac-
millan, 2014

Nemis tili
1. Michaela Perlmann Balme, Susanne Schwalb, Dorte Weers. Em Brückenkurs B1+.
Ismaning: Hüber Verlag, 2008
2. Julia Braun-Podeschwa, Charlotte Habersack, Angela Pude. Menschen B1.1. –
München: Hüber Verlag, 2014.
3. Hermann Funk, Christina Kuhn, Silke Demme. Studio d B1. -Berlin: Cornelsen Ver-
lag, 2007.
4. Anneli Billina. Hören und Sprechen B1. – München: Hüber Verlag, 2013.
5. Anna Buscha, Zwilvia Szita. Begegnungen B1+. -Leipzig: Schubert Verlag, 2008.
7. Axel Hering, Magdalena Mattessuk, Michaela Perlmann-Balme. Em-Grammatik.
Max Hueber Verlag. Ismaning. 2002.
8. Ines Balcik. Klaus Röhe. Verena Wröbel. Die große Grammatik. Deutsch. Pons.
Stuttgart. 2009.
9. Helbig Gerhard. Joachim Buscha. Übungsgrammatik Deutsch. Langenscheidt. Ber-
lin– München. 2000.
10. Sabine Dinsel/Susanne Geiger. Grosses Übungsbuch Grammatik. Hueber Verlag.
2009
11. Sattarov M.S u. a. Grammatisch Kategorien. Usbekistan. Taschkent. 2005.
12. Xakimova F.I., Sodiqova R.B., Abduganiyeva Sh.M., Bayer A. Praktische
Phonetik. –Toshkent, 2013.
13. Nurmatov T.A., Husanxo‘jayev B.M.,E.X.Jo‘rayev, T.Ochilov. Nemis tili fonetika-
si. Toshkent– 2002
14. Toshev Z. B.Nemis tili fonetikasi”, Buxoro-2003
15. Philipp M., Lese– und Schreibunterricht, A.Franke Verlag, Tübingen 2013.
16. Popov P. Übung macht den Meister. –Tula, 2006
17. Funk, Hermann/Kuhn, Christina/ Skiba, Dirk. Dorothea Spaniel-Weise, Rainer
E. Wicke. Deutsch Lehren Lernen 4. Aufgaben, Übungen, Interaktion. München: Klett–
Langenscheidt, 2017.
18. Rösler, Dietmar/ Würffel, Nicola. Deutsch Lehren Lernen 5. Lernmaterialien und
Medien. München: Klett-Langenscheidt, 2017.
19. Schart, Michael/ Legutke, Michael. Deutsch Lehren Lernen 1. Lehrkompetenz
und Unterrichtsgestaltung. München: Klett-Langenscheidt, 2017.

262

Fransuz tili
1. Annie Berthet, Catherine Hugot. Alter Ego A1. Hachette, Paris.
2. M. Nishonov, Z. Abdushukurova, V. Nazarov. Opinion originale 1. Tachkent, 2012.
3. C. Flumian, J. Labascoule, C. Lause. Le Nouveau Rond Point 2. Paris, 2009
4. Z. Abdushukurova, M. Nishonov va b. Manuel de Français. “Opinion originale 3”.
Toshkent, 2013.
5. Catherine Dollez, Sylvie Pons. Alter ego +3, méthode de français B1. Hachette
français langue étrangère, 2012.
6. Régine Mérieux, Michèle Barféty. Compréhension Orale 1. CLE International
France. Paris, 2012.
7. I. N. Popova, J. A. Kazakova. Manuel de français. Moskva, 2005.
8. E.Berard, Ch.Lavenne. Grammaire utile du français. Didier. Paris, 1991.
9. M.U.Ubaydullayev, Z.A.Aytuganova, S.O.Niyazmetova. Opinion originale 2. Manuel
de français. Tachkent, 2012.
10. L.A.Abdouchukurova. Interprétation du texte. Tachkent, 2011.
11. M.Gregoire. Grammaire progressive du français.Paris, 1995.
12. Dolinin K. A. Praktikum po interpretatsii teksta. M., 2006.
13. Bergez D. Explication de texte littéraire. Paris, 1996.

Ispan tili
1. Alarcos Llorach E. Fonologia española. Madrid. 2005.
2. Oltiyev T., Xolmatova Sh. “Español” Toshkent, 2007
3. M. Abdullayev. Español en textos. T. 2011
4. Concha Moreno. Carmen Hernandez. Gramática. Nivel medio A1. Anaya ELE 2008.
5. Francisco Castro. “Uso de la gramática española” . España 2006
7. T.Oltiyev.Gramática práctica del español.Tashkent; 2007
8. Nuevo Ven 2,3. F.Castro, F.Marim, R.Morales. Edisión EDELSA 2008
9. Más se perdió en Cuba – Soler-Espiauba Dolores – 1995.
10. Manuel Martínez Arnaldos “Lenguaje, texto y mass-media: aproximación a una
encrucijada” Universidad de Murcia, 1990 (241 paginas)
11. Yazыk gazetы : ucheb.posobiye / M.Yu. Kazak. – Belgorod : ID “Belgorod”, 2012.–
120 s.
12. Moskvitina L.I. V mire novostey. Uchebnoye posobiye po razvitiyu navыkov aud-
irovaniya na materiale yazыka SMI (prodvinutыy etap) – SPb: “Zlatoust”, 2009. V dvux
chastyax

Italyan tili
1. Tommazo Bueno, Italiano Contemporaneo, 2010.
2. Yu.A.Dobrovolskaya, Prakticheskiy kurs italyanskogo yazыka, 2011.
3. L.I.Greyzbard, Osnovы italyanskogo yazыka, 2006.
4. L. Ziglio – G. Rizzo Espresso 1 Libro dello studente ed esercizi. Alma Edizioni
5. G. Gori – M.L. Turolla Giocare con la fonetica. Alma Edizioni M. Muscolino Faccia-
mo il Celi 3. Manuale di preparazione allʼesame Celi 3. Con CD Audio Hoepli
6. M. A. Rapacciuolo Preparazione al CELI 3 (+CD Audio).Edilingua

Axborot manbalari
Ingliz tili
www.developreading.com
www.teachingenglish.org.uk
www.online-literature.com
www.literature.org
www.onestopenglish.com

263

Nemis tili
www.mein.deutsch
www.hueber.de/aspekte
www.deutsch.unterricht.de
www.grammatik.de
www.grammatik-online.de
www. lexikon.freenet.de/Literaturdidaktik
www.begegnungen-deutsch.de
www.schubert-verlag.de/aufgaben/uebungen_b1/b1_uebungen_index.htm
www.fachdidaktik-einecke.de/
www.mein.deutsch
www.hueber.de/aspekte
www.deutsch.unterricht.de

Fransuz tili
http://www.lepointdufle.net/
http://apprendre.tv5monde.com/
http://enseigner.tv5monde.com/
http://lewebpedagogique.com/ressources-fle/
http://www.franceinfo.fr/
https://leflepourlescurieux.fr/

Ispan tili
http://hubpages.com/profile/Judy+Cullins (en espaol)
http://ezinearticles.com/?expert=Judy_Cullins (en espasol)
www.google.es
www.marco.ele
www.cervantes.es
http://anayaele.com
www.google.es
www.marco.ele.
http://www.rae.es.
www.cervantes.es

Italyan tili
http://www.impariamoitaliano.com/
www.studyitalian.ru
www.dizionario.rai.it
www.edilingua.it

Fan dasturi Oliy va o‘rta maxsus, professional taʼlim yo‘nalishlari bo‘yicha o‘quv-uslubiy bir-
lashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi kengashning 2021-yil “___” avgustdagi “___” -sonli bay-
onnomasi bilan maʼqullangan.

O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligining 2021-yil “___” avgustdagi
“___” -sonli buyrug‘i bilan maʼqullangan fan dasturlarini tayanch oliy taʼlim muassasasi tomoni-
dan tasdiqlashga rozilik berilgan.

264

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

O‘ZBEKISTON DAVLAT JAHON TILLARI UNIVERSITETI

“TASDIQLAYMAN” “KELISHILDI”
Rektor______U.Azizov Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi
20___ yil “_____”__________
______________________
202___ yil “_____”__________

Ro‘yxatga olindi:

20___ yil “_____”__________

TILLARNI O‘QITISH METODIKASI
VA TAʼLIM TEXNOLOGIYALARI

FAN DASTURI

Bilim sohasi: 100000 – Gumanitar

Ta’lim sohasi: 110000 – Pedagogika
120000 – Gumanitar fanlar

Ta’lim yo‘nalishlari: 5111400 – Xorijiy til va adabiyoti
(tillar bo‘yicha)

5120100 – Filologiya va tillarni o‘qitish
(roman-german filologiyasi)

Fan/modul kodi O‘quv yili Semestr ECTS - Kreditlar
MBIAF 2022-2023 5-6 9

Fan/modul turi Ta’lim tili Haftadagi dars soatlari
Majburiy O‘zbek/rus 4/4

Fanning nomi Auditoriya Mustaqil Jami yuklama

mashg‘ulotlari (soat) ta’lim (soat) (soat)

1. Tillarni o‘qitish 120 150 270
metodikasi va taʼlim
texnologiyalari1

I. Fanning mazmuni
Fanni o‘qitishdan maqsad – talabalarga umumiy o‘rta taʼlim maktablari, akademik
litsey va kollej o‘quvchilariga chet tilini o‘rgata olish malaka va ko‘nikmalarini
shakllantirish va rivojlantirishga metodik yordam ko‘rsatish. Fan bo‘yicha bilimlarni
nazariy asoslarini, metodikaning asosiy tushunchalari, mazmuni, tamoyillarini o‘rgatish,
ularni amaliyotda tatbiq etish ko‘nikmasini hosil qilishdan iborat.
Fanning vazifasi – chet tili o‘qitish metodikasi nazariy masalalari, chet tili o‘qitish
mazmuni, maqsadlari, nutq faoliyati turlari, chet tili darslarini tashkillashtirish
yuzasidan talabalarga bilim berish, shu bilan birga kasb-hunar kollejlari, akademik
litsey va umumtaʼlim maktablarida o‘quvchilarga chet tilidan dars o‘tish malakalarini
rivojlantirishdan iboratdir.

II. Asosiy nazariy qism (maʼruza mashg‘ulotlari)
II.I. Fan tarkibiga quyidagi mavzular kiradi:
1-mavzu. “Tillar o‘qitish metodikasi va taʼlim texnologiyalari” fanining
predmeti
Tillar o‘qitish metodikasi va taʼlim texnologiyalari fanining nazariy asoslari. Chet til
o‘qitish metodikasining boshqa fanlar bilan aloqasi. Ilmiy tadqiqot metodlari.
2-mavzu. Chet til o‘qitishning maqsad, tamoyillar va mazmuni
Chet til o‘qitishning maqsadlari. Chet til o‘qitishning tamoyillari. Chet til o‘qitishning
mazmuni tarkibiy qismlari.
2. 3-mavzu. Chet til o‘qitish vositalari va mashqlar tizimi
Taʼlim vositalari tasnifi. O‘qitish vositalari. Mashq – chet til o‘qitishning yagona
birligi sifatida. Mashqlar tasnifi. Mashqlar turi. Mashqlar tizimi.
4-mavzu. Chet tillarni o‘qitishda vazifalar va o‘yinlarni roli
Chet tillarni o‘qitishda vazifalar (tasks) va o‘yinlarni (activities) ishlab chiqish
qiyinchiliklari. Dars jarayonida o‘yinlarda foydalanish. Maktab, akademik litsey va kollej
darsliklari mavzulari asosida o‘yinlarni ishlab chiqish.
5-mavzu. Chet til o‘qitishning yondashuv va metodlari
Yondashuv tushunchasi. Metod tushunchasi. Chet til taʼlimining anʼanaviy va
zamonaviy yondashuvlari va metodlari. Metod turlari.
6-mavzu. Chet til o‘qitishning zamonaviy taʼlim texnologiyalari
Taʼlim texnologiya va pedagogik texnologiya tushunchalari. Chet til o‘qitishda
muammoli, loyihalash, tanqidiy fikrlash, hamkorlik, modul, AKT texnologiyalarini
qo‘llash. Umumiy o‘rta taʼlim maktabi, akademik litsey va kollej darsliklari mavzularini
o‘rganish asosida dars jarayonida zamonaviy taʼlim texnologiyalarini qo‘llashni o‘rgatish.
7-mavzu. Interaktiv metodlar asosida chet til o‘qitish
Interaktiv metod tushunchasi. “Interaktiv” termini tushunchasi. Interaktiv metodlar
turlari: ilg‘or texnolgiyalarni o‘z ichiga olgan maʼruza; loyiha metodi; boshqotirma,
klaster metodi, rolli o‘yinlar, muammoni yechish metodi va boshqalar. Yangi zamonaviy
metodlar, texnologiyalar vositalari.

266

Jigsaw 1, 2. Boshqotirma, Klaster metodi, Rolli o‘yinlar, Muammoni yechish metodi va
boshqalar. Umumiy o‘rta taʼlim maktabi, akademik litsey va kollej darsliklari mavzularini
o‘rganish asosida dars jarayonida interaktiv metodlarini qo‘llashni o‘rgatish.

8-mavzu. Chet tillarni o‘qitish metodikasining qisqacha tarixi
Chet til o‘qitish metodikasi fanining tarixi. Jahon miqyosida va O‘zbekistonda chet
tillarni o‘qitish.
9-mavzu. Kompetensiya tushunchasi va uning turlari
Taʼlimda kompetensiya tushunchasi. Shaxsiy, kasbiy, maxsus va umummadaniy
kompetensiya tushunchalari. Kasbiy kompetensiY. Kommunikativ kompetensiY.
Lingvistik kompetensiya.
10-mavzu. Chet tili o‘qitish jarayonini rejalashtirish
O‘quv jarayonini to‘g‘ri rejalashtirish. Rejalashtirish tizimining muddati, mazmuni
bo‘yicha turlari. Muddati bo‘yicha rejalar: bir o‘quv yili yoki to‘rt choraklik; yarim o‘quv
yili uchun yoki 2 choraklik; bir choraklik; bir soatlik. Mazmuni bo‘yicha rejalar: kalendar-
tematik reja; bir soatlik yoki kundalik reja. Darsning maqsadi. Uy vazifasini tekshirish.
Dars tiplari va turlari. Umumiy o‘rta taʼlim maktabi, akademik litsey va kollej darsliklari
mavzularini o‘rganish asosida bir soatlik dars rejasini tuzish va amalda ko‘rsatib berish.
11-mavzu. Chet tili o‘qitishda majburiy va majburiy bo‘lmagan kurs jarayonini
tashkil etish va amalga oshirish
Majburiy va majburiy bo‘lmagan kursni o‘rta umumtaʼlim maktab, akademik litsey
va kasb-hunar kollejlarida amalga oshirish bosqichlari va turlari. Chet tili darsi, uning
xususiyatlari, maqsad va vazifasi, tuzilishi. Darsga qo‘yiladigan zamonaviy talablar.
majburiy bo‘lmagan kursning maqsad va vazifalari, tashkil qilish turlari: ommaviy,
to‘garak, yakka holda tashkil qilish.

12-mavzu. Talaffuzni o‘rgatish
Chet tili talaffuzini o‘rgatish. Kommunikativ muloqotni shakllantirish jarayonida
talaffuz ko‘nikmalarining tutgan o‘rni. Talaffuzga o‘rgatishning maqsad va vazifalari
hamda ularni auditoriya sharoitiga ko‘ra shakllantirishning o‘ziga xos xususiyatlari.
Talaffuzga o‘rgatishdagi xatolar tipologiyasi.
13-mavzu. Talaffuzni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar

Fonetik mashqlar va ularning chet tili darsidagi roli. Tillararo nutqiy malakalarni
shakllantirish jarayonidagi fonetik mashqlarning maqsad va mazmunini aniqlash.
Talaffuzni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar. Umumiy o‘rta taʼlim maktabi, akademik
litsey va kollej darsliklari mavzularini o‘rganish asosida dars jarayonida zamonaviy taʼlim
texnologiyalarini qo‘llashni o‘rgatish.

14-mavzu. Leksikani o‘rgatish
Chet til leksikasini o‘rgatish. Kommunikativ muloqotni shakllantirish jarayonida
leksikani tutgan o‘rni. So‘zlarning shakli, maʼnosi va qo‘llanilishiga doir qiyinchiliklar.
Leksik birliklar bilan tanishish va ularning murakkablik darajasini inobatga olgan holda
tanlash usullari.
15-mavzu. Leksikani o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
Leksikani o‘rgatishda mashqlar tizimi. Chet til o‘qitishda leksikani tanlash
qiyinchiliklari. Leksikani o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar. Umumiy o‘rta taʼlim
maktabi, akademik litsey va kollej darsliklari mavzularini o‘rganish asosida dars
jarayonida zamonaviy taʼlim texnologiyalarini qo‘llashni o‘rgatish.
16-mavzu. Grammatikani o‘rgatish
Chet til grammatikasini o‘rgatish. Tillararo va maʼlum bir til ichidagi interferensiya
hodisasi va grammatik xatolar tipologiyasi. Grammatikani o‘rgatishga nisbatan xorijiy
tajribalarga asoslangan holda yondashuvlar mohiyati.

267

17-mavzu. Grammatikani o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
Grammatikani o‘rgatishda mashqlar tizimi. Chet tilini o‘qitish darslarida grammatik
o‘yinlardan foydalanish. Grammatikani o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar. Umumiy
o‘rta taʼlim maktabi, akademik litsey va kollej darsliklari mavzularini o‘rganish asosida
dars jarayonida zamonaviy taʼlim texnologiyalarini qo‘llashni o‘rgatish.
18-mavzu. Tinglab tushunishni o‘rgatish
Tinglab tushunish va uning chet tilini amaliy jihatdan o‘rganish jarayonida tutgan
o‘rni. Tinglab tushunish taʼlim maqsadi va vositasi sifatida. Tinglab tushunish hamda
uni shakllantirish va rivojlantirishning asosiy mexanizmlari. Tinglab tushunishga
o‘rgatishdagi tipologik qiyinchiliklar.
19-mavzu. Tinglab tushunishni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
Tinglab tushunishning turli xil mexanizmlarini shakllantirishga xos mashqlar
sistemasi. Audio-matnlar bilan ishlash bosqichlari. Tinglab tushunishni o‘rgatishda
mashqlar tizimi. Tinglab tushunishni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar. Umumiy
o‘rta taʼlim maktabi, akademik litsey va kollej darsliklari mavzularini o‘rganish asosida
dars jarayonida zamonaviy taʼlim texnologiyalarini qo‘llashni o‘rgatish.
20-mavzu. Gapirishni o‘rgatish
Chet tilda gapirishni o‘rgatish. Nutq va muloqot shakllari. Nutqni hosil qilish
shartlari. Taʼlimdagi real, shartli va muammoli vaziyatlar hamda ularni darsga joriy
etish usullari. Monolog, dialog va poliloglarning umumiy tavsifi hamda ularning xilma-
xilligi. Gapirishni o‘rgatishdagi tipologik qiyinchiliklar.
21-mavzu. Gapirishni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
Gapirishni o‘rgatish va uning chet tilini amaliy jihatdan o‘rganish jarayonida
tutgan o‘rni. Gapirishni o‘rgatishda mashqlar tizimi. Gapirishni o‘rgatishda zamonaviy
texnologiyalar. Umumiy o‘rta taʼlim maktabi, akademik litsey va kollej darsliklari
mavzularini o‘rganish asosida dars jarayonida zamonaviy taʼlim texnologiyalarini
qo‘llashni o‘rgatish.
22-mavzu. O‘qishni o‘rgatish
Chet tilda o‘qishni o‘rgatish va uning chet tilini amaliy jihatdan o‘rganish jarayonida
tutgan o‘rni. O‘qishga o‘rgatish bosqichlari. O‘qish turlari. O‘qishni o‘rgatishdagi
qiyinchiliklar tipologiyasi.
23-mavzu. O‘qishni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
O‘qishni o‘rgatishda qo‘llaniladigan texnikalar. O‘qishni o‘rgatishda mashqlar tizimi.
O‘qishni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar. Umumiy o‘rta taʼlim maktabi, akademik
litsey va kollej darsliklari mavzularini o‘rganish asosida dars jarayonida zamonaviy taʼlim
texnologiyalarini qo‘llashni o‘rgatish.
24-mavzu. Yozuvni o‘rgatish
Yozuv va yozma nutq. Yozishga o‘rgatishning maqsad va vazifalari. Yozma nutqqa
o‘rgatish texnologiyasi. Yozuvni o‘rgatishdagi qiyinchiliklar tipologiyasi.
25-mavzu. Yozuvni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
Yozuvni o‘rgatishda qo‘llaniladigan texnikalar. Yozuvni o‘rgatishda mashqlar tizimi.
Yozuvni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar. Umumiy o‘rta taʼlim maktabi, akademik
litsey va kollej darsliklari mavzularini o‘rganish asosida dars jarayonida zamonaviy taʼlim
texnologiyalarini qo‘llashni o‘rgatish.
26-mavzu. Chet tilni o‘rgatishda tarjimaning o‘rni va ahamiyati
Chet tilini o‘rgatishda tarjimaning o‘rni va ahamiyati. Tarjimani o‘rgatishda leksik
materialni tushuntirish, kiritish, o‘zlashtirish, mustahkamlash. Leksikaning shakli,
maʼnosi va qo‘llanilishi ustida ishlash. Tarjima mashqlarning klassifikasiyasi. Umumiy
o‘rta taʼlim maktabi, akademik litsey va kollej darsliklari mavzularini o‘rganish asosida
dars jarayonida tarjima mashqlaridan foydalanga holda chet tilini o‘rgatish.

268

27-mavzu. Kompyuter texnologiyalari orqali chet tilini o‘rgatish
Kompyutertexnologiyalaridanistiqbolli foydalanish.Chet tilini o‘rgatishdakompyuter
texnologiyalaridan foydalanishning zarur vositalari. Chet tilni o‘rgatish maqsadida
o‘quvchilar tomonidan sayt yaratish va materiallarni moslashtirish, qisqartirish. Umumiy
o‘rta taʼlim maktabi, akademik litsey va kollej darsliklari mavzularini o‘rganish asosida
dars jarayonida kompyuter texnologiyalaridan foydalanga holda chet tilini o‘rgatish.
28-mavzu. Mustaqil ishlash, turlari va uni amalga oshirish
Chet tili o‘qitish metodikasidan “mustaqil ish” tushunchasi, maqsadi, vazifasi.
Ularni sinf, auditoriya, uyda, sinf, maktab, auditoriyadan tashqari bajarilishi. Mustaqil
ish turlari. O‘quvchilarda ilmiy metodik adabiyotlar bilan mustaqil ishlash malakalarini
shakllantirish yo‘llari. Umumiy o‘rta taʼlim maktabi, akademik litsey va kollej darsliklari
mavzularini o‘rganish asosida mustaqil ishga ko‘rgazmali qo‘rollarni tayyorlashni
o‘rgatish.
29-mavzu. Chet tilni o‘rgatishda baholash
Chet tili fani bo‘yicha bilim, ko‘nikma, malakalarni baholash va nazorat qilishning
zamonaviy texnologiyasi. Turli davlatlardagi Baholash mezonlari. Baholashning turi,
shakli va funksiyasi. Baholashning reyting tizimi. Test-bilim, ko‘nikma va malakalarni
nazorat qilishning o‘ziga xos shakli sifatida. Test turlari. Til materillari va nutq faoliyati
turlarini o‘rgatishda testlar.
30-mavzu. Umumiy o‘rta-taʼlim maktabi, akademik litsey va kollej darsliklarini
tahliliy o‘rganish
Chet tilini o‘rgatishda umumiy o‘rta taʼlim maktab, akademik litsey va kollejlar milliy
dasturlarini, o‘quv dasturlari, kalendar-tematik reja va darsliklarni o‘rganish. Maktab,
akademik litsey va kollej darsliklari mavzularini o‘rganish asosida dars berishni o‘rgatish.
III. Seminar mashg‘ulotlari bo‘yicha ko‘rsatma va tavsiyalar
Seminar mashg‘ulotlari uchun quyidagi mavzular tavsiya etiladi:
1. “Tillar o‘qitish metodikasi va taʼlim texnologiyalari” fanining predmeti
2. Chet til o‘qitishning maqsad, tamoyillar va mazmuni
3. Chet til o‘qitish vositalari va mashqlar tizimi
4. Chet tillarni o‘qitishda vazifalar va o‘yinlarni roli
5. Chet til o‘qitishning yondashuv va metodlari
6. Chet til o‘qitishning zamonaviy taʼlim texnologiyalari
7. Interaktiv metodlar asosida chet til o‘qitish
8. Chet tillarni o‘qitish metodikasining qisqacha tarixi
9. Kompetensiya tushunchasi va uning turlari
10. Chet tili o‘qitish jarayonini rejalashtirish
11. Chet tili o‘qitishda majburiy va majburiy bo‘lmagan kurs jarayonini tashkil etish
va amalga oshirish
12. Talaffuzni o‘rgatish
13. Talaffuzni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
14. Leksikani o‘rgatish
15. Leksikani o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
16. Grammatikani o‘rgatish
17. Grammatikani o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
18. Tinglab tushunishni o‘rgatish
19. Tinglab tushunishni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
20. Gapirishni o‘rgatish
21. Gapirishni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
22. O‘qishni o‘rgatish
23. O‘qishni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
24. Yozuvni o‘rgatish
25. Yozuvni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar

269

26. Chet tilni o‘rgatishda tarjimaning o‘rni va ahamiyati
27. Kompyuter texnologiyalari orqali chet tilini o‘rgatish
28. Mustaqil ishlash, turlari va uni amalga oshirish
29. Chet tilni o‘rgatishda baholash
30. Umumiy o‘rta-taʼlim maktab, akademik litsey va kollej darsliklarini tahliliy
o‘rganish

IV. Mustaqil taʼlim va mustaqil ishlar
Talaba mustaqil ishining asosiy maqsadi – o‘qituvchining rahbarligi va nazorati ostida
muayyan o‘quv ishlarini mustaqil ravishda bajarishi uchun uning bilim va ko‘nikmalarini
shakllantirish va rivojlantirishdan iborat.
Mustaqil taʼlim uchun tavsiya etiladigan mavzular:
1. Chet til o‘qitish vositalari va mashqlar tizimini o‘rganish
2. Chet tillarni o‘qitishda vazifalar (tasks) va o‘yinlarni roli (activites)
3. Chet til o‘qitishning metodlari
4. Chet til o‘qitishning zamonaviy taʼlim texnologiyalari
5. Interaktiv metodlar asosida chet til o‘qitish
6. Chet tili o‘qitish jarayonini rejalashtirish
7. Chet tili o‘qitishda majburiy va majburiy bo‘lmagan kurs jarayonini tashkil etish va
amalga oshirish
8. Talaffuzni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
9. Leksikani o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
10. Grammatikani o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
11. Tinglab tushunishni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
12. Gapirishni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
13. O‘qishni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
14. Yozuvni o‘rgatishda zamonaviy texnologiyalar
15. Chet tilni o‘rgatishda tarjimadan foydalanish
16. Kompyuter texnologiyalari orqali chet tilini o‘rgatish
17. Mustaqil ishlash, turlari va uni amalga oshirish
18. Chet tilni o‘rgatishda baholash tizimini o‘rganish
19. Chet tilni o‘rgatishda testlardan foydalanish
20. Teaching grammar in ESP classrooms (on the sample of economic studies)
21. Teaching vocabulary in ESP classrooms (on the sample of economic studies)
22. Teaching speaking in ESP classrooms (on the sample of economic studies)
23. Effective methods of teaching reading in EFL classes
24. Effective methods of teaching writing in EFL classes
25. Effective methods of teaching listening in EFL classes
26. Effective methods of teaching speaking in EFL classes
27. Effective methods of teaching vocabulary in EFL classes
28. Effective methods of teaching grammar in EFL classes
29. The importance of role – playing games in teaching English vocabulary to young
learners
30. Teaching grammar in ESP classrooms (in technical colleges)
31. Material design for the teaching reading to 10th forms at school
32. Material design for the teaching reading 11th form at school
33. Methods of teaching letter writing to A2 level learners
34. The role of TPR method in teaching vocabulary to primary schools
35. Working on the speaking activities with the A2 level
36. The principles of material designing for teaching pronunciation to lyceum learners
37. The strategies of designing materials for teaching speaking
38. Strategies for improving reading skills through classroom-based activities

270

39.Improving writing skills based on project tasks
40.The principles of teaching vocabulary in ESP classes
41.Teaching English grammar through interactive games to young learners
42.Implementing the mobile devices in EFL
43.Authentic and non-authentic materials for teaching reading
44.Developing speaking skills of intermediate learners through discussion-based
activities
45.Integrated skills as a role model of todayʼs modern language teaching
46.The effective Methods in Improving Speaking Skills in A2 level learners
47.The Role of Facilitation in teaching school children
48.The use of drama in teaching English in younger classes
49.Strategies and techniques for developing listening skills of young learners
50.Advantages of using games in teaching grammar to young learners
51.Problems of teaching English through culture-based activities
52.The principles of improving reading skills on ESL classes
53.Techniques in vocabulary teaching at vocational colleges
54.Teaching pronunciation in a communicative EFL classroom
55.Effective ways of improving speaking skills of young learners
56.Using audio materials in teaching listening to elementary learners
57.Effective techniques in teaching reading skills to B1level learners
58.Modern methods to teaching English vocabulary to young learners
59.Designing online tools for English language teaching
60.Teaching listening using TBLT approach for intermediate level learners
61.Teaching speaking using TBLT approach for intermediate level learners
62.Using ICT in teaching listening at colleges
63.Using content-based approach in teaching reading
64.Role of games in teaching grammar at school
65.Role of games in teaching vocabulary at school
66.Teaching speaking using communicative method
67.Teaching grammar on the basis of computer technology
68.Teaching listening comprehension in EFL
69.Authentic texts and their role in teaching in a foreign language
70.Features of teaching translation of the phraseological units with color names
71.Features of teaching translation of the phraseological units with zoo names
72.Use of social and political realities in teaching English
73.Role of games in teaching listening in the initial stage at high school
74.Developing teaching speaking by using interactive methods
75.Using semi-authentic materials in teaching English at primary schools
Mustaqil o‘zlashtiriladigan mavzular bo‘yicha talabalar tomonidan quyidagi ishlarni
bajarish tavsiya etiladi.
1.Ayrim nazariy mavzularni o‘quv adabiyoti yordamida mustaqil o‘zlashtirish.
2. Berilgan mavzular bo‘yicha referat tayyorlash.
3. Kundalik dars rejasini tuzish.
4. Ilmiy anjumanlarga ilmiy maqola tayyorlash.
5. Berilgan mavzular bo‘yicha prezentatsiyalar tayyorlash.
6. Kompyuter va onlayn texnologiyalarni qo‘llash.
7. O‘qituvchi portfoliosini tayyorlash.
8. Mustaqil holda dars jarayonini kuzatish va tahlil qilish.

Izoh: ishchi dasturni tuzishda mustaqil taʼlim mavzulari kengaytirilishi va qo‘shimcha
mavzu qo‘shilishi mumkin.

271

Fan bo‘yicha kurs ishi
Kurs ishi fan mavzulariga taalluqli masalalar yuzasidan talabalarga yakka tartibda
tegishli topshiriq shaklida beriladi. Kurs ishining hajmi, rasmiylashtirish shakli, baholash
mezonlari kafedra tomonidan tuzilgan ishchi o‘quv dasturida belgilanadi. Kurs ishini
bajarish talabalarda fanga oid bilim, ko‘nikma va malakalarni shakllantirishga xizmat
qiladi.
Kurs ishi uchun tavsiya etiladigan mavzular:
1.Akademik litsey o‘quvchilariga dialogik nutqni o‘rgatishda taʼlim texnologiyalaridan
foydalanish (B1darajadagi o‘quvchilar misolida)
2. Kasb-hunar kollejlari o‘quvchilariga dialogik nutqni o‘rgatishda taʼlim
texnologiyalaridan foydalanish (B1 darajadagi o‘quvchilar misolida)
3. Umumtaʼlim maktab o‘quvchilariga gapirishni o‘rgatishda uchraydigan
qiyinchiliklar (A2 darajadagi o‘quvchilar misolida)
4. A1 darajadagi o‘quvchilarning lug‘at boyligini oshirishda jismoniy harakatlardan
foydlanish (A1 darajadagi o‘quvchilar misolida)
5. A1 darajadagi o‘quvchilarning lug‘at boyligini oshirishda jismoniy harakatlardan
foydlanish (A1 darajadagi o‘quvchilar misolida)
6. O‘quvchilarning diskurs kompetensiyalarini rivojlantirishda rolli o‘yin texnologi-
yasidan foydalanish. (A1 level learners – 9 sinf o‘quvchilari)
7. O‘quvchilarning kommunikativ qobiliyatini rivojlantirishda taʼlim texnologiyalar-
idan foydalanish.
8.O‘quvchilarning ijtimoiy–madaniy kompetensiyalarini rivojlantirishda taʼlim tex-
nologiyalarining ahamiyati.
9.O‘quvchilarning kommunikativ kompetensiyasini shakllantirishda interfaol tex-
nologiyalardan foydalanish. (A2 darajadagi o‘quvchilar misolida)
10.O‘quvchilarning strategik kompetensiyalarini rivojlantirishda interfaol texnologi-
yalardan foydalanish. (A1 o‘quvchilar misolida)
11. O‘quvchilarning diskurs kompetensiyasini rivojlantirishda interfaol taʼlim tex-
nologiyalaridan foydalanish. (B1 darajadagi o‘quvchilar misolida)
12.O‘quvchilarning diskurs kompetensiyasini rivojlantirishda interfaol taʼlim tex-
nologiyalaridan foydalanish. (B1 darajadagi o‘quvchilar misolida)
13.Kasb-hunar kollejlari o‘quvchilari dialogik nutqini rivojlantirishda taʼlim tex-
nologiyalarining ahamiyati. (B1 darajadagi o‘quvchilar misolida)
14. Kasb-hunar kollejlari o‘quvchilari diskurs kompetensyailarini rivojlantirishda
taʼlim texnologiyalarining ahamiyati.
15.Kasb-hunar kollejlari o‘quvchilari kommunikativ kompetensiyalarini rivojlantir-
ishda taʼlim texnologiyalarining ahamiyati.
16.Kasb-hunar kollejlari o‘quvchilari og‘zaki nutqini rivojlantirishda taʼlim tex-
nologiyalarining ahamiyati.
17.Akademik litsey o‘quvchilari dialogik nutqini rivojlantirishda taʼlim texnologi-
yalarining ahamiyati.
18.Kasb-hunar kollejlari o‘quvchilarining ijtimoiy madaniy kompetensiyasini rivo-
jlantirishda o‘yin texnologiyalarining ahamiyati.
19.Akademik litsey o‘quvchilarining kommunikativ kompetensiyasini rivojlantirish-
da Case Study texnologiyasining o‘rni.
20.Umumtaʼlim maktabi o‘quvchilarining dialogik nutqini rivojlantirishda taʼlim tex-
nologiyalarining ahamiyati. (A1 darajadagi o‘quvchilar misolida)
21.Umumtaʼlim maktabi o‘quvchilarining og‘zaki nutqini rivojlantirishda taʼlim tex-
nologiyalarining ahamiyati. (A1 darajadagi o‘quvchilar misolida)
22.Umumtaʼlim maktabi o‘quvchilarining dialogik nutqini rivojlantirishda taʼlim tex-
nologiyalarining ahamiyati. (A2 darajadagi o‘quvchilar misolida)

272

23.Umumtaʼlim maktabi o‘quvchilarining dialogik nutqini rivojlantirishda taʼlim tex-
nologiyalarining ahamiyati. (A2 darajadagi o‘quvchilar misolida)

24.Umumtaʼlim maktabi o‘quvchilarining diskurs kompetensiyasini rivojlantirishda
taʼlim texnologiyalarining ahamiyati. (A1 darajadagi o‘quvchilar misolida)

25.Umumtaʼlim maktabi o‘quvchilarining diskurs kompetensiyasini rivojlantirishda
taʼlim texnologiyalarining ahamiyati. (A2 darajadagi o‘quvchilar misolida)

26.Umumtaʼlim maktabi o‘quvchilarining ijtimoiy–madaniy kompetensiyasini rivo-
jlantirishda taʼlim texnologiyalarining ahamiyati. (A1 darajadagi o‘quvchilar misolida)

27.Umumtaʼlim maktabi o‘quvchilarining kommunikativ kompetensiyasini rivojlant-
irishda taʼlim texnologiyalarining ahamiyati. (A1 darajadagi o‘quvchilar misolida)

28.Umumtaʼlim maktabi o‘quvchilarining dialogik nutqini rivojlantirishda Case Study
texnologiyalarining ahamiyati. (A1 darajadagi o‘quvchilar misolida)

29.Umumtaʼlim maktabi o‘quvchilarining dialogik nutqini rivojlantirishda Case tex-
nologiyalarining ahamiyati. (A1 darajadagi o‘quvchilar misolida)

30.O‘qituvchining kasbiy kompetensiyasini rivojlantirishda ommaviy ochiq onlayn
kurslarining ahamiyati.

31. Problems of teaching writing for ESP learners.
32. Problems of teaching writing for EFL learners.
33. The effective ways of teaching economic vocabulary to the ESP earners.
34. The effective ways of teaching medicine vocabulary to the ESP learners.
35. The using project based lesson for teaching speaking
36. Creating activities for teaching reading to young learners.
37. Teaching medicine vocabulary through TPR method for ESP learners
38. Teaching medicine vocabulary through TPR method for EFL learners
39. Teaching business terms through TPR method for ESP learners
40. Teaching business vocabulary through TPR method for EFL learners
41. Teaching vocabulary with law terminology through TBLT method for ESP learners
42. Teaching vocabulary with fashion industry through TBLT method for ESP learners
43. Teaching vocabulary with sport terminology through TBLT method for ESP
learners
44. Problems of developing communicative competence in B1 level
45. Teaching food idioms of A2 learners through different games.
46. Teaching food vocabulary to (young learners) through interactive activities.
47. Developing reading comprehension through newspaper materials for B1 levels.
48. Effective strategies and methods of teaching English vocabulary to young
children. (vocabulary house)
49. Effective ways of using pictures in teaching grammar for young learners.
50. Using video materials in teaching listening skills for B1 learners.
51. The use of semi-authentic reading materials for improving reading comprehension
in B2 level.
52. Effective ways using task-based approach in teaching speaking for ESP learners
53. Effective ways using task-based approach in teaching speaking for EFL learners
54. Problems of improving speaking skills of A1 learners through tales.
55. Effective ways of improving grammar through writing dictations
56. Using task-based approach for A2 learners in developing speaking skills
57.Using video materials in lessons for B1 learners
58. Effective ways of teaching vocabulary (traveling) for B1 levels
59. Effective methods of teaching writing to B1 level learners in EFL classes
60. Material designing for teaching speaking in B1 level classes
61. Using multimedia tools in teaching grammar B1 learners
62. Assessing reading skills of A2 learners using summative assessment
63. Using TPR in teaching English to young learners

273

64. Innovative methods of teaching reading in 6th form
65. Developing learners pronunciation using
66. Teaching speaking to ESP learners through the context concerning technology
67. Interactive techniques in teaching Listening to B2 levels
68. The methods of teaching Speaking to B2 levels
69. Interactive techniques in teaching Writing to B2 levels
70. Different methods of teaching English at elementary schools.
71. Using ICT in teaching listening at professional colleges
72. Using text-based approach in teaching reading at secondary school children
73. Designing vocabulary activities for pre-intermediate level learners
74. Teaching school children through songs and pictures
75.The games and their usage in the English classrooms at school

3. V. Fan o‘qitilishining natijalari (shakllanadigan kompetensiyalar)
Fanni o‘zlashtirish natijasida talaba:
• Xorijiy tillarni o‘qitish metodikasining mohiyati, pedagogika tarixining asosiy

bosqichlari, ushbu sohalardagi yangi ilmiy yutuqlar borasida bilimlarni o‘zlashtirishi;
• yoshga doir psixologiyaning o‘ziga xos xususiyatlari va uning gumanitar fanlarni

o‘qitish metodikasi bilan aloqasi borasida tasavvurga ega bo‘lishi;
• gumanitar fanlar sohasidagi anʼanaviy va yangi pedagogik texnologiyalarni bilishi

va ulardan foydalana olishi;
• taʼlim jarayonida ijtimoiy va pedagogik fanlar integrasiyasining asosiy

qonuniyatlarini bilishi va amalda qo‘llay olishi;
• chet tili darsini anʼanaviy va yangi pedagogik texnologiyalardan to‘laqonli

foydalangan holda olib borishi;
• dars berish jarayonida taʼlimning zamonaviy texnik vositalari bilan ishlay olishi;
• yangi ilmiy adabiyotlar, darsliklarning elektron ko‘rinishlari va ARM kataloglaridan

foydalana olish ko‘nikmasiga ega bo‘lishi zarur.

4. VI. Taʼlim texnologiyalari va metodlari:
• task-based method;
• content-based method
• case study method;
• brainstorming;
• presentations;
• communicative method;
• INSERT method;
• learning by teaching method;
• project method;
• intensive method;
• active methods
• interactive methods.

5. VII. Kreditlarni olish uchun talablar:
Fanga oid nazariy va uslubiy tushunchalarni to‘la o‘zlashtirish, nazariy savollarga

javob topish, amaliy topshiriqlarni bajarish, portfolio to‘plash, test savollariga javob
berish, pedagogik texnologiyani yozma taʼriflash, o‘rta maktabning 1-9 sinflari, akademik
litsey va kasb-hunar kollej uchun bir soatlik dars-reja konspektini ishlab chiqish va unda
interaktiv metodlarni qo‘llash orqali, seminar mashg‘ulotlarida “Aqliy hujum”, “Guruhli
fikrlash”, “Bumerang”, “Birgalikda o‘qiymiz”, “Arra” pedagogik texnologiyalarini qo‘llash,
5-10 daqiqalik video olish, Ispring programmasida kitob yaratish yoki test tuzish orqali
joriy nazoratni topshirish. Oraliq nazoratni test shaklida o‘tkazish. Bitta nazariy savolni
o‘rganish, bitta interaktiv metodni qo‘llashni tushuntirib berish, bir soatlik dars soatini
ishlab chiqish va amalda ko‘rsatish orqali yakuniy nazoratni yozma shaklda bajarish.

274

6. Asosiy adabiyotlar
Ingliz tili
1. Jalolov J.J., Makhkamova G.T., Ashurov Sh.S. English Language Teaching

methodology-T.: 2015.
2. Jalolov J.J. Chet til o‘qitish metodikasi.– T.: 2012.
3. Axmedova L.T., Normuratova V.I. Teaching English Practicum / Praktikum po

metodike prepodavaniya angliyskogo yazika – T.: 2011.
4. Xoshimov O‘., Yoqubov I.Y. Ingliz tili o‘qitish metodikasi – T.: 2003.

Nemis tili
1. J. Jalolov. Chet tili o‘qitish metodikasi.-T.:2012.
2. Deutsch Lehren Lernen 4,5,6 Klett-Verlag-2018.
3. Brinitzer Michaela, Hans-Jurgen Hantschel,Sandra Rroemer, Monika Moller-Fro-
rath,Lourdes Ros. DaF unterrichten. Basis wissendidaktik Deutch als Fremd-und
Zweitsprache. Ernst klett Sprachen GmbH– Stuttgart, 2013.

Fransuz tili
1. Jean-Pierre Cuq, Isabelle Gruca Cours de didactique du français langue étrangère
et seconde. Nouvelle édition, Paris, 2017
2. F.Desmons, F.Ferchaud, D.Godin, C.Guerrieri Enseigner le FLE (français langue
étrangère). Pratique de classe. Paris, 2005.
3. Florence Windmüller Français langue étrangère (FLE). Lʼapproche culturelle et in-
terculturelle. Paris, 2011.
4. J.Jalolov. Chet tili o‘qitish metodikasi. – T. -2012.

Ispan tili
1. “Metodología de enseñanza y para el aprendizaje” Clobal campus Nebrija. M 2016
2.Gómez de Enterría,J.(2009).El español lengua de especialidad: enseñanza y aprendizaje.
Madrid: Arco Libros.
3. Dabove, Claudia Noemí. El arte de enseñar las lenguas extranjeras. Editorial de la
Universidad Nacional de La Plata (EDULP)2013
4. Sánchez, A. (2009). La enseñanza de idiomas en los últimos cien años: métodos y
enfoques. Madrid: SGEL.

Qo‘shimcha adabiyotlar
Ingliz tili
1.Axmedova L.T.Rol i mesto pedagogicheskix texnoligiy v professionalnoy podgotovke
studentov. – T.: 2009.
2. Milrud R.P. Metodika prepodavaniya angliyskogo yazika. English language meth-
odology: Uchebnoye posobiye dlya vuzov. 2-izd. – Moskva. Drofa, 2007.
3. Common European Framework of Reference for languages: Learning, Teaching,
Assessment. The Council of Europe – Strasbourg, 2005.
4. Rogers and Richards. Approaches and methods in Language Teaching. Cambridge
University Press.
5. Harmer Jeremy. The Practice of English language Teaching. Cambridge, 2007.
6. Makhkamova G.T. Innovative Pedagogical Technologies in the English Language
Teaching. Tashkent, 2017.

Nemis tili
1. Azizxodjayev N. Pedagogicheskiye texnologii i pedagogicheskoye masterstvo.T.: 2000.
2. Saidahmedov N. Pedagogik amaliyotda yangi texnologiyalarni qo‘llash namu-
nalari.-Toshkent, 2000.

275

6. 3. Saidahmedov N. Yangi pedagogik texnologiyalar (nazariya va amaliyot). Toshkent,
2003.
4. Farberman B. Pedagogicheskaya texnologiya i problemi yeyo ispolzovaniY.-Tash-
kent. 2004.
5. Ko‘chiboyev A. K. Chet tillar o‘qitishning amaliy metodikasi. Samarqand, 2012.

Fransuz tili
1. Axmedova L.T., Normuratova V.I. Teaching English Practicum / Praktikum po
metodike prepodavaniya angliyskogo yazika – T.: 2011.
2. O‘.Xoshimov, I.Yoqubov. Ingliz tili o‘qitish metodikasi. Toshkent, 2003.
3. A.Azizxodjayev. Pedagogik texnologiyalar. -Toshkent, 2006.
4. N.Galskova. Sovremennaya metodika obucheniya inostrannim yazikam.– Moskva,
2005.
5. B.Faberman. Peredoviye pedagogicheskiye texnologii. -Tashkent, 2004.

Ispan tili
1. Jalolov J.J. Chet tili o‘qitish metodikasi.– T.2012.
2. Xoshimov O‘., I. Yoqubov. Ingliz tili o‘qitish metodikasi.– T. 2003 y.

Axborot manbalari
1. www.gov.uz.-O‘zbekiston Respublikasi hukumat portali
2. www.ziyonet.uz
3. http://iteslj.org/
4. http://iteslj.org
5. http://www.teachingenglish.org.
6. http://www.teachermentors.com
7. http://www.inspiringteachers.com
8. http://teachnet.org
9. http://www.alt-teachercert.org
10. http://www.tv5.org/
11. http://www.rfi.fr/
12. http://lefildubilingue.org/
13. http://www.cafepedagogique.net
14. vocabularyprofile.com
15. www.google.es
16. www.marco.ele
17. www.cervantes.es
18. www.edu.uz
19. www.uzedu.uz
20. www.pedagog.uz
21. http://hubpages.com/profile/Judy+Cullins (en espasol)
22. http://ezinearticles.com/?expert=Judy_Cullins (en espasol)
23. http://anayaele.com
24. www.bonjourdefrance.com
25. www.duplaisiralire.com
26. www.jeuxfk.fr
27. www.fachdidaktik-einecke.de/
28. www.mein.deutsch
29. www.hueber.de/aspekte
30. www.deutsch.unterricht.de

276

7. Fan dasturi Oliy va o‘rta maxsus, kasb-hunar taʼlimi yo‘nalishlari bo‘yicha O‘quv-uslu-
biy birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi Kengashning 2021-yil “___”_________ dagi
____ -sonli bayonnomasi bilan maʼqullangan.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligining 2021-yil “___” _____
dagi ______ – sonli buyrug‘i bilan maʼqullangan fan dasturlarini tayanch Oliy taʼlim muas-
sasasi tomonidan tasdiqlashga rozilik berilgan.

8. Fan/modul uchun masʼullar:
F.Azizova – O‘zDJTU, “Ingliz tilini o‘qitish metodikasi” kafedrasi mudiri, pedagogika

fanlari bo‘yicha falsafa doktori, PhD
Z.Davronova – O‘zDJTU, “Fransuz tili nazariyasi va amaliyoti” kafedrasi mudiri
T.Oltiyev – O‘zDJTU, “Ispan tili nazariyasi va amaliyoti” kafedrasi mudiri, filologiya

fanlari nomzodi, dotsent
S.Sultonova – O‘zDJTU, “Ingliz tili nazariy fanlar” kafedrasi mudiri
Y.Qosimova – O‘zDJTU, “Nemis tili nazariyasi va amaliyoti” kafedrasi mudiri

277



O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

O‘ZBEKISTON DAVLAT JAHON TILLARI UNIVERSITETI

“TASDIQLAYMAN” “KELISHILDI”
__________ Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

20___ yil “_____”__________ ______________________
202___ yil “_____”__________

Ro‘yxatga olindi:

20___ yil “_____”__________

MAMLAKATSHUNOSLIK (ingliz tili)
FAN DASTURI

Bilim sohasi: 100000 – Gumanitar

Ta’lim sohasi: 120000 – Gumanitar fanlar

Ta’lim yo‘nalishlari: 5120100 – Filologiya va tillarni o‘qitish
(ingliz tili)
5120100 – Tarjima nazariyasi va amaliyoti
(ingliz tili)

Fan/modul kodi O‘quv yili Semestr ECTS - Kreditlar
MSHK1094 2021-2022 4 4

Fan/modul turi Ta’lim tili Haftadagi dars soatlari
Majburiy O‘zbek/rus 4

Fanning nomi Auditoriya Mustaqil Jami yuklama

1. mashg‘ulotlari (soat) ta’lim (soat) (soat)

Mamlakatshunoslik 60 60 120

I. Fanning mazmuni
Fanni o‘qitishdan maqsad – talabalarga madaniyatlararo kommunikatsiyaning asosiy
sharti bo‘lgan lingvo-madaniy kompetensiya, yaʼni tili o‘rganilayotgan mamlakat tarixi,
geografiyasi, siyosiy-iqtisodiy tizimi, maʼmuriy-hududiy va davlat tuzilishi, iqtisodiy–
ijtimoiy negizlari kabi sohalarda chuqur bilim berish hamda o‘zlashtirilgan bilimlarni
kommunikatsiya jarayonida qo‘llay olish ko‘nikmalarini rivojlantirishdan iborat.
Fanning vazifasi – talabalarni tili o‘rganilayotgan mamlakatlardagi ijtimoiy-iqtisodiy
hodisa va jarayonlarga nisbatan kommunikativ yondashuv asosida muayyan leksik va
stilistik birliklarni o‘z o‘rnida qo‘llagan holda muloqot jarayonida tilni faol qo‘llashga
o‘rgatishdir.

II. Asosiy nazariy qism (maʼruza mashg‘ulotlari)
Fan tarkibiga quyidagi mavzular kiradi:

1-mavzu. “Mamlakatshunoslik” faniga kirish
“Mamlakatshunoslik” fanining maqsadi va vazifasi hamda boshqa fanlar bilan aloqa-
si; “Mamlakatshunoslik” fani ingliz tilida so‘zlashuvchi 5 ta (davlat tili ingliz tili) davlat-
lar: AQSH, Buyuk Britaniya, Kanada, Yangi Zelandiya va Avstraliyaning geografik o‘rni,
tarixi, davlat tuzilishi, davlat ramzlari, xalqi, iqtisodi, mashhur shaxslari va ularning ha-
yoti, diqqatga sazovor joylari, sport turlari, OAV va boshqalar haqida umumiy maʼlumot.
2-mavzu. Buyuk Britaniyaning geografik o‘rni, aholisi va tabiiy qazilma boy-
2. liklari
Buyuk Britaniyaning geografik o‘rni, joylashuvi, tog‘lari, daryolari, ko‘llari; Buyuk
Britaniya hududini tashkil etuvchi regionlari, muhim shaharlari va iqlimi, tabiiy resurs-
lari, yer usti va yer osti boyliklari, atrof-muhitni muhofaza qilish tashkilotlari faoliyatlari
aholisi, ajdodlari, hududi, o‘simliklari va hayvonot dunyosi, Buyuk Britaniya va Shimoliy
Irlandiya Birlashgan Qirolligini tashkil qiluvchi mamlakatlar: Angliya, Shotlandiya, Uels
va Shimoliy Irlandiya haqida malumotlar.
3-mavzu. AQSH va Kanadaning geografik o‘rni, aholisi va tabiiy qazilma boy-
liklari
AQSH va Kanadaning geografik o‘rni, shtatlari, hududiy joylashuvi, daryolari, ko‘llari
va tog‘lari, iqlimi, asosiy shaharlari, aholisi, o‘simliklar va hayvonot dunyosi, tabiiy re-
surslari, yer usti va yer osti boyliklari, atrof-muhitni muhofaza qilish tashkilotlari faoli-
yatlari, AQSH va Kanadaning reginoal shtatlari: Shimoliy sharqiy viloyat shtatlari, O‘rta
Atlantika viloyati shtatlari, Janubiy viloyat shtatlari, O‘rta-g‘arb viloyati shtatlari, Janu-
biy G‘arbiy viloyat shtatlari, G‘arb viloyati shtatlari haqida maʼlumotlar.
4-mavzu. Avstraliya va Yangi Zelandiyaning geografik o‘rni, aholisi va tabiiy
qazilma boyliklari
Avstraliya va Yangi Zelandiyaning geografik o‘rni, joylashuvi, tog‘lari, daryolari,
ko‘llari; ikki mamlakatni hududini tashkil etuvchi regionlari, muhim shaharlari va iqlimi,
tabiiy resurslari, yer usti va yer osti boyliklari, atrof-muhitni muhofaza qilish tashki-
lotlari faoliyatlari aholisi, ajdodlari, hududi, o‘simliklari va hayvonot dunyosi, shtatlari
haqida malumotlar.

280

5-mavzu. Buyuk Britaniya tarixi
Buyuk Britaniyaning tarixi, Kelʼtlar va Rimliklar, German qabilalari, Anglo-Saksonlar
va Normanlar, Angliya qirolliklarining yaratilishi, O‘rta Asrlar tarixi – Tudor dinastiyas-
ining yaratilishi, Britaniya Imperiyasining vujudga kelishi, Napaleon Bonapart urushi,
Viktoriya asri, 1 va 2 – Jahon urushlari, Yevropa ittifoqi, Margaret Tetcher hukmronligi.
6-mavzu. AQSH tarixi
AQSH tarixi, mustamlaka davridan avvalgi Amerika hayoti, Yevropa kashfiyoti, Vi-
kinglar, Amerikaning mustamlaka davri hayoti, Angliyaning 13 mustamlakasi, siyosiy,
ijtimoiy, iqtisodiy imkoniyatlar, mustamlakachilar va hukumat, mustaqillik harakatlari,
mustaqillik deklarasiyasining imzolanishi, Buyuk imperiya ustidan g‘alaba, yangi mil-
latning shakllanishi, yangi xukumatning tashkil etilishi, ijtimoiy reformalar, AQShda
fuqarolar urushi va qayta qurish, sanoatlashtirish va reformalar, yangi maxsulotlarn-
ing yaratilishi va vojlantirilishi, tabiiy resurslar, AQShning jaxon urushlarida ishtiroki,
AQShning ikkinchi jahon urushidagi tutgan o‘rni.
7-mavzu. Kanada tarixi
Kanadaning qadimgi xalqi – eskimos va xindular, XV asr oxirlaridan Kanadaga yev-
ropaliklarning kela boshlashi, Kanadaning Fransuzlar tominidan bosib olinishi, XVII as-
rning 20-yillarida Kanada hududida birinchi Angliya mustamlakasi – Yangi Shotlandi-
yaning vujudga kelishi. Yetti yillik urush (1756-63), Kanadaning Quyi Kanada va Yuqori
Kanadaga bo‘linishi, 1841-yil Yuqori Kanada bilan Quyi Kanada birlashtirilishi, 1848-yil
Kanada va Yangi Shotlandiyada yangi hukumat tuzilishi, 1867-yil Buyuk Britaniyaning
Shimoliy Amerikadagi mustamlakalari birlashtirilishi, “Kanada dominioni” nomi bilan
federasiya tuzilishi, Birinchi va ikkinchi jahon urushida Kanada Buyuk Britaniya tomoni-
da qatnashishi haqida maʼlumotlar.
8-mavzu. Buyuk Britaniya iqtisodi, ishlab chiqarishi, ichki va tashqi aloqalari,
sporti va ommaviy axborot vositalari
Buyuk Britaniyaning iqtisodi, sanoati, ishlab chiqarish korxonalari hamda axborot
uzatish vositalari, Britaniya televideniya va radio kompaniyasi, BBS, nodavlat televideni-
ye va radio tashkilotlari, televideniyeda litsenziyalash faoliyati, matbuot, gazeta va jur-
nallar turlari hamda faoliyatlari, Britaniya sport hayoti, futbol, regbi, kriket, stol tennisi
va ko‘plab boshqa sport turlari faoliyatlari.
9-mavzu. AQSH iqtisodi, ishlab chiqarishi, ichki va tashqi aloqalari, sporti va
ommaviy axborot vositalari
AQSH iqtisodi, sanoati, ishlab chiqarish korxonalari hamda axborot uzatish vosita-
lari. AQSH televideniye va radio kompaniyalari, nodavlat televideniye va radio tashkilo-
tlari, televideniyeda litsenziyalash faoliyati, matbuot, gazeta va jurnallar turlari hamda
faoliyatlari, internet, AQSH sport hayoti, beyzbol va ko‘plab boshqa sport turlari faoli-
yatlari, Amerika madaniyati va mashhur joylari: muzeylari, memorial va monumentlari,
AQSH poytaxti, Nyu-York, Beverli Xills, Liids qasri, Mark Tven, Abraxam Linkoln, Tomas
Edison, Ernest Xeminguey, Teodor Ruzvelt, va boshqalar haqida maʼlumot.
10– mavzu. Kanada iqtisodi, ishlab chiqarishi, ichki va tashqi aloqalari, sporti
va ommaviy axborot vositalari
Kanadaning iqtisodi, sanoati, ishlab chiqarish korxonalari hamda axborot uzatish
vositalari, Kanada televideniye va radio kompaniyasi, nodavlat televideniye va radio
tashkilotlari, televideniyeda litsenziyalash faoliyati, matbuot, gazeta va jurnallar tur-
lari hamda faoliyatlari, Kanada sport hayoti, xokkey, futbol, regbi, kriket, stol tennisi va
ko‘plab boshqa sport turlari faoliyatlari.
11– mavzu. Avstraliya va Yangi Zelandiya iqtisodi, ishlab chiqarishi, ichki va
tashqi aloqalari, sporti va ommaviy axborot vositalari
Avstraliya va Yangi Zelandiyaning iqtisodi, sanoati, ishlab chiqarish korxonalari
hamda axborot uzatish vositalari, Avstraliya va Yangi Zelandiya televideniya va radio
kompaniyasi, nodavlat televideniye va radio tashkilotlari, televideniyeda litsenziyalash

281

faoliyati, matbuot, gazeta va jurnallar turlari hamda faoliyatlari, Avstraliya va Yangi
Zelandiya sport xayoti, futbol, regbi, kriket, stol tennisi va ko‘plab boshqa sport turlari
faoliyatlari.

12-mavzu. Buyuk Britaniyaning ijtimoiy hayoti va madaniyati
Buyuk Britaniyaning ijtimoiy hayoti: kino, teatr, tasviriy va amaliy sanʼati, urf odat,
anana va bayramlari hamda O‘zbekiston bilan ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy va boshqa soha-
larda xalqaro xamkorligi haqida maʼlumotlar.
13-mavzu. AQShning ijtimoiy hayoti va madaniyati
AQShning ijtimoiy hayoti: kino, teatr, tasviriy va amaliy sanʼati, urf odat, anana va
bayramlari hamda O‘zbekiston bilan ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy va boshqa sohalarda
xalqaro xamkorligi haqida maʼlumotlar.
14-mavzu. Ingliz tili davlat tili hisoblangan mamlakatlarning ijtimoiy hayoti
Kanada, Avstraliya, Yangi Zelandiyaning ijtimoiy hayoti: kino, teatr, tasviriy, amaliy
sanʼat, urf odat, anana va bayramlari
15-mavzu. Ingliz tilida so‘zlashuvchi davlatlar va O‘zbekiston
Ingliz tilida so‘zlashuvchi davlatlarning O‘zbekiston Respublikasi bilan ijtimoiy,
iqtisodiy, siyosiy, talim va madaniy sohalarda xalqaro hamkorligi.

III. Seminar mashg‘ulotlari bo‘yicha ko‘rsatma va tavsiyalar
Seminar mashg‘ulotlari uchun quyidagi mavzular tavsiya etiladi:
1. Buyuk Britaniyaning geografik o‘rni, aholisi va tabiiy qazilma boyliklari
2. AQSH va Kanadaning geografik o‘rni, aholisi va tabiiy qazilma boyliklari
3. Avsraliya va Yangi Zelandiyaning geografik o‘rni, aholisi va tabiiy qazilma boy-
liklari
4. Buyuk Britaniyaning tarixi
5. AQShning tarixi
6. Kanadaning tarixi
7. Buyuk Britaniyaning iqtisodi, sporti va ommaviy axborot vositalari
8. AQSH iqtisodi, sporti va ommaviy axborot vositalari
9. Kanadaning iqtisodi, sporti va ommaviy axborot vositalari
10. Avstraliya va Yangi Zelandiyaning iqtisodi, sporti va ommaviy axborot vositalari
11. Buyuk Britaniyaning ijtimoiy hayoti
12. AQShning ijtimoiy hayoti
13. Ingliz tili davlat tili hisoblangan mamlakatlarning ijtimoiy hayoti
14. Ingliz tilida so‘zlashuvchi davlatlar va O‘zbekiston Respublikasi o‘rtasidagi ham-
korlik
Seminar mashg‘ulotlari multimedia vositalari bilan jihozlangan auditoriyada o‘tka-
zilishi lozim. Mashg‘ulotlar faol va interfaol usullar yordamida o‘tilishi, mos ravishda
munosib pedagogik va axborot texnologiyalar qo‘llanilishi maqsadga muvofiq.

IV. Mustaqil taʼlim va mustaqil ishlar
Mustaqil taʼlim uchun tavsiya etiladigan mavzular:
1. Buyuk Britaniyaning vujudga kelishi.
2. Qirollik shajaralari: Anglo-saksonlar, normandlar va b.
3. Buyuk Britaniya birlashgan qirolligining geografik o‘ziga xosliklari, tabiiy boyliklari.
4. Siyosiy partiyalarning yuzaga kelishi.
5. Angliy, Shotlandiya, Uels va Shimoliy Irlandiya taʼlim tizimining o‘ziga xosliklari.
6. Sanʼat sohasidagi mashhur siymolar.
7. Buyuk Britaniyada ilm-fan taraqqiyoti.
8. Britaniya festivallaridagi anʼana va urf-odatlar.
9. Britaniyada o‘tkazilgan mashhur sport musobaqalari.
10. Amerika Qo‘shma Shtatlarining vujudga kelishi.

282

11. AQSH taraqqiyotiga ulkan hissa qo‘shgan prezidentlar.
12. AQShning gegrafik o‘ziga xosliklari, tabiiy boyliklari.
13. Senatning vujudga kelishi.
14. Siyosiy partiyalarning yuzaga kelishi.
15. Shtatlarning o‘ziga xosliklari (poytaxt, shtatning madhiyasi, eng katta shahar, eng
mashhur shahar, shtatlarning ramzlari va b.).
16. AQSH sanʼatidagi mashhur siymolar.
17. AQShda ilm-fan taraqqiyoti.
18. AQSH bayramlari, ularni o‘tkazishdagi urf-odatlar.
19. AQShda sport taraqqiyoti.
20. AQSH, Buyuk Britaniya va O‘zbekistonda jamiyat va madaniyat.
Mustaqil o‘zlashtiriladigan mavzular bo‘yicha talabalar tomonidan portfolio va
taqdimot tayyorlash tavsiya etiladi.

3. V. Fan o‘qitilishining natijalari (shakllanadigan kompetensiyalar)
Fanni o‘zlashtirish natijasida talaba:
– tili o‘rganilayotgan mamlakatning tabiiy va ijtimoiy geografiyasi, iqtisodiyoti, siy-

osiy tuzumi;
– tili o‘rganilayotgan mamlakatning etnik tarkibi, dini, madaniyati
va sporti;
– tili o‘rganilayotgan mamlakatning maishiy hayoti, bayramlari, urf– odatlari va

xalqlarining ilmiy, madaniy meroslari haqida tasavvur va bilimga ega bo‘lishi;
– tili o‘rganilayotgan mamlakatlarda kechayotgan siyosiy va iqtisodiy jarayonlarni;
– tili o‘rganilayotgan mamlakatlarning siyosiy va iqtisodiy geografiyasiga oid bilim­

larni;
– xorijiy mamlakatlarning tarixiy rivoji va zamonaviyligi nuqtayi nazaridan ijti-

moiy-iqtisodiy, siyosiy, madaniy munosabatlarning shakllanish masalalarini;
– tili o‘rganilayotgan mamlakatlar tarixi, geografiyasi, iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy

tizimi, xalqaro munosabatlari, ularning jahon hamjamiyatidagi geosiyosiy o‘rni haqida
gapira olish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi;

– atlas, statistik jadvallar, siyosiy, tabiiy va iqtisodiy xaritalar bilan ishlash;
– tili o‘rganilayotgan mamlakatlar haqidagi zarur maʼlumotlarni ommaviy axborot
vositalaridan topa olish;
tili o‘rganilayotgan mamlakatlar madaniyati va tarixi haqida kurs ishlari, esse va ma-
qolalar yoza olish malakasiga ega bo‘lishi kerak.

4. VI. Taʼlim texnologiyalari va metodlari:
· interfaol keys-stadilar;
· seminarlar (mantiqiy fikrlash, tezkor savol-javoblar);
· guruhlarda ishlash;
· taqdimotlarni qilish;
· individual loyihalar;
· jamoa bo‘lib ishlash va himoya qilish uchun loyihalar.

5. VII. Kreditlarni olish uchun talablar:
Fanga oid nazariy va uslubiy tushunchalarni to‘la o‘zlashtirish, tahlil natijalarini

to‘g‘ri aks ettira olish, o‘rganilayotgan jarayonlar haqida mustaqil mushohada yuritish
va joriy, oraliq nazorat shakllarida berilgan

vazifa va topshiriqlarni bajarish, yakuniy nazorat bo‘yicha yozma ishni topshirish.

6. Asosiy adabiyotlar 283
1. Janet Cameron, The English-Speaking World. Cideb UK, 2012.
2. Yakubov I. English speaking countries. Tashkent, 2004.
3. Bakirova X.B, Xakimov X.I. Country Studies. Toshkent 2016.
4. Muminov A., Tuhtasinov I. Country Study. Tashkent, 2015.

Qo‘shimcha adabiyotlar
5. David W. Blight. American History, Harvard University Press, 2012.
6. Bill Bowler and Lesley Thompson Timesaver British History Highlights Oxford
Cambridge. 2005.
11. Hasan Bakhshi, John Davies, The geography of the UKʼs creative and HighTech
economies. Nesta, 2015.
12. Voronsova YE.A., Introduction to Country Studying: The United Kingdom of
Great Britain and Nothern Ireland. Barnaul, 2015.
Ataxanova G.SH, Vishegurova S.X., Kim Y.S. LECTURES ON COUNTRY STUDY. – T,
2010 (http://www.ziyonet.uz)
Axborot manbalari
www.gov.uz – O‘zbekiston Respublikasi hukumat portali
www.lex.uz – O‘zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari maʼlumotlari milliy bazasi
http://www.britishcouncil.org
http://www.bbc.co.uk
http://www.uk.ru
http://encyclopedia.farlex.com 20.http://en.wikipedia.org
21. http://www.usa.gov

Fan dasturi Oliy va o‘rta maxsus, kasb-hunar taʼlimi yo‘nalishlari bo‘yicha O‘quv-uslubiy bir-
lashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi Kengashning 2021-yil “___”_________ dagi ____ -sonli
bayonnomasi bilan maʼqullangan.

O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligining 2021-yil “___” _____dagi
______ – sonli buyrug‘i bilan maʼqullangan fan dasturlarini tayanch oliy taʼlim muassasasi to-
monidan tasdiqlashga rozilik berilgan.

Fan/modul uchun masʼullar:
U.Maksumova – O‘zDJTU, “Ingliz tili amaliy fanlar” kafedrasi mudiri, katta o‘qituvchi.
J. Abduganiyeva – O‘zDJTU, “Ingliz tili tarjima nazariyasi va amaliyoti” kafedrasi mudiri, PhD.

284

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

O‘ZBEKISTON DAVLAT JAHON TILLARI UNIVERSITETI

“TASDIQLAYMAN” “KELISHILDI”
_______________ Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

(OTM rektori) ______________________
202___ yil “_____”__________
202___ yil “___”___________
Ro‘yxatga olindi:

20___ yil “_____”__________

MAMLAKATSHUNOSLIK (nemis tili)
FAN DASTURI

Bilim sohasi: 100000 – Gumanitar

Ta’lim sohasi: 110000 – Pedagogika
120000 – Gumanitar fanlar

Ta’lim yo‘nalishlari: 5111400 – Xorijiy til va adabiyoti (tillar bo‘yicha)
5120100 – Filologiya va tillarni o‘qitish

(roman-german filologiyasi)

Fan/modul kodi O‘quv yili Semestr ECTS - Kreditlar
MBIAF 2020-2021 2 8

Fan/modul turi Ta’lim tili Haftadagi dars soatlari
Majburiy O‘zbek/rus 8

Fanning nomi Auditoriya Mustaqil Jami yuklama

1. mashg‘ulotlari (soat) ta’lim (soat) (soat)

Mamlakatshunoslik 132 96 228

I. Fanning mazmuni
Fanni o‘qitishdan maqsad – talabalarda madaniyatlararo kommunikatsiyaning asosiy
sharti bo‘lgan lingvo-madaniy kompetensiya, yaʼni tili o‘rganilayotgan mamlakat tarixi,
geografiyasi, siyosiy-iqtisodiy tuzumi, maʼmuriy-hududiy va davlat tuzilishi, iqtisodiy-
ijtimoiy negizlari kabi sohalardagi bilimlarni kommunikatsiya jarayonida qo‘llay olish
ko‘nikmalarini shakllantirishdan iborat.
Fanning vazifasi – talabalarda nazariy bilimlar, amaliy ko‘nikmalar, ijtimoiy-iqtisodiy
hodisa va jarayonlarga kommunikativ yondashuv asosida muayyan leksik va stilistik
birliklarni muomala jarayonida qo‘llay olish ko‘nikmalarini shakllantirishdan iborat.

II. Asosiy nazariy qism (maʼruza mashg‘ulotlari)
II.I. Fan tarkibiga quyidagi mavzular kiradi:

1-mavzu. Ilk Germaniya tarixi
Nemis xalqining kelib chiqishi tarixi: 1848 revolyusiyasi, Ministrprezidenti va
Rayxkansler Otto fon Bismarkning siyosati; Norddeyche Bunt, Vaymar Respublikasi
1918/19; birinchi jahon urishi 1914-1918; Uchinchi Reyx (1933-1945); Ikkinchi jahon
urushning boshlanishi 1939; Nyurnberg prosessi 1949-1990; Ikki davlatlilik; Birinchi
Bundeskansler Konrad Adenauer; Villi Brand va uning siyosati; Ikki davlatning qayta
qo‘shilishi; Ikki plyus to‘rt shartnomasi.
2-mavzu. 20 asr Germaniya yangi tarixi
2. Birinchi jahon urishi 1914-1918; Uchinchi Reyx (1933-1945); Ikkinchi jahon
urushning boshlanishi 1939; Nyurnberg prosessi 1949-1990; Ikki davlatlilik; Birinchi
Bundeskansler Konrad Adenauer; Villi Brand va uning siyosati; Ikki davlatning qayta
qo‘shilishi; Ikki plyus to‘rt shartnomasi.
3-mavzu. Germaniyaning tabiiy geografiyasi
Germaniya xududi. Germaniya tabiy geografiyasi, axolisi Iqlimi va relyefi.
Germaniyaning daryolari. Mamlakatning yirik shaharlari.
4-mavzu. Germaniyaning iqtisodiy geografiyasi
Germaniya iktisod tarmoklari, yirik firmalari, uzaro iktisodiy alokalar
5-mavzu. Germanning maʼmuriy va davlat tuzilishi
Bundestag.Bundestag. Siyosiy partiyalar. Saylov. Davlat ramzlari. Bayrogi.
Konstitusiyasi, Madaniyati
6-mavzu. Germaniyaning hududiy tuzilishi
Mamlakatning maʼmuriy-hududiy bo‘linishi.. Fedeal ulkalar.
7-mavzu. Germaniyaing milliy bayramlari. Milliy bayramlar, anʼanalar
8-mavzu. Shveysariya davlat tarixi
Shveysariya davlati paydo bulishi, rivojlanishi, tili, dini, chegaralanishi, taʼlim tizimi.
9-mavzu. Shveysariya mamlakati geografiyasi va madaniy, siyosiy, iktisodiy
tizimi
Mamlakat ramzi, tabiati, axolisi, madaniyati, urf odatlari, siyosiy va iktisodiy tizimi
10. Mavzu. Avstriya mamlakati tarixi geografiyasi tizimi
Avstriya tarixi, chegaralanishi, davlat tizimi, ramzlari, axolisi, tili, dini, madaniyati.

286

11-mavzu. Avstriya iktisodiyoti
Avstriya iktisodi va tarmoklari va taʼlim tizimining asosiy bo‘g‘inlari. Oliy taʼlim
tizimi.
12-mavzu. Avstriya taʼlim tizimi
Avstriyada oliy va urta, maktab taʼlim tizimi xususiyatlari
13-mavzu. Lixtenshtayn davlati tarixi va xozirgi Lixtenshtayn
Lixtenshtayn davlati paydo bulish tarixi. Xozirgi Lixtenshtayn davlati geografiyasi
14-mavzu. .Lixtenshtayn – taʼlim, iktisodiy tizim
Lixtenshtayn davlatida siyosiy tizimi, tili, taʼlim tizimi, dini, axolisi, urf odatlari,
madaniyati, iktisodi
.15-mavzu. Nemis tilida suzlashuvchi davlatlar
Nemis tilida suzlashuvchi davlatlarning uziga xos xususiyatlari
16-mavzu. O‘zbekiston va Germaniya, Shveysariya, Avstriya, Lixtenshtayn
O‘zbekiston va nemis tilida suzlashuvchi davlatlar – Germaniya, Shveysariya,Avstriya,
Lixtenshtayn aloqalari tarixi,ya diplomatik aloqalari..
17-mavzu. Nemis tilida suzlashuvchi davlatlar – amkorlik
Mamlakatlar o‘rtasidagi iqtisodiy, siyosiy va madaniy aloqalarning hozirgi ahvoli va
uning istiqbollari, uzaro xamkorlik
18-mavzu. O‘zbekiston va jaxon
O‘zbekistonning dunyo mamlakatlari bilan uzaro xamkorligi, rivoji, kelajagi
III. Amaliy mashg‘ulotlari bo‘yicha ko‘rsatma va tavsiyalar
((Laboratoriya ishlari), (Seminar mashg‘ulotlari), (Kurs ishi), (Mustaqil taʼlim)
o‘quv rejada ko‘rsatilgan turi (nomi) bo‘yicha yoziladi)
Seminar mashg‘ulotlar uchun quyidagi mavzular tavsiya etiladi: Seminar
mashg‘ulotlarning taxminiy ro‘yxati
Nemis tilida so‘zlashuvchi davlatlar Germaniya, Avstriya, Shveysariya,
Lixtenshteynning:
• Geografik o‘rni: chegarasi, landshafti, aholisi, iqlimi, yer maydoni
• Davlat tizimi: 16 ta administrativ qurilishi
• Tarixi: 1945 gacha, 1945 dan 1990 gacha va hozirgacha bo‘lgan davrlar
• Bayramlar: nemiszabon davlatlar va O‘zbekistonning bayramlari
• Taʼlim tizimi: Zekundarshtufe I va Zekundarshtufe II
• Sanʼati: musiqasi, kino va teatri, adabiyoti, mashhur saʼnat arboblari
• Iqtisodiyoti: sanoat sohalari
• Urf-odatlari: anʼanalari, to‘ylar, marosimlar
• Yoshlar hayoti: ularning bo‘sh vaqtlari, qiziqishlari
O‘zbekiston bilan o‘zaro aloqalariSeminar mashg‘ulotlari multimedia vositalari
bilan jihozlangan auditoriyada o‘tkazilishi lozim. Mashg‘ulotlar faol va interfaol
usullar yordamida o‘tilishi, mos ravishda munosib pedagogik va axborot texnologiyalar
qo‘llanilishi maqsadga muvofiq.

Mustaqil o‘zlashtiriladigan mavzular bo‘yicha talabalar tomonidan referatlar
tayyorlash va uni taqdimot qilish tavsiya etiladi.

4. VI. Taʼlim texnologiyalari va metodlari:
• maʼruzalar;
• interfaol keys-stadilar;
• seminarlar (mantiqiy fikrlash, tezkor savol-javoblar);
• guruhlarda ishlash;
• taqdimotlar o‘tkazish;
• individual loyihalar;
• jamoa bo‘lib ishlash va himoya qilish uchun loyihalar.

287

VII. Kreditlarni olish uchun talablar:
Fanga oid nazariy va uslubiy tushunchalarni to‘la o‘zlashtirish, tahlil natijalarini
5. to‘g‘ri aks ettira olish, o‘rganilayotgan jarayonlar haqida mustaqil mushohada yuritish va
joriy, oraliq nazorat shakllarida berilgan vazifa va topshiriqlarni bajarish, yakuniy nazorat
bo‘yicha yozma ishni topshirish.

Asosiy adabiyotlar

1. Dadahodjaeva M. Landeskunde. Taschkent.2011

2. R. Lutscher. Landeskunde Deutschland. Verlag Deutsch. 2016

3. Seiffert T. Treffpunkt – D-A-CH. Verlag Leipzig. 2010

4. Jürgen Koppensteiner. Österreich. Verlag Wien, 2002

Qo‘shimcha adabiyotlar

5. Kraus W. Zukunft Europa. Verlag Frankfurt/Main. 1993.

6. Deutschland in Geschichte und Gegenwart. Verlag Bonn 2000.

6. 7. Tatsachen über Deutschland. Verlag Frankfurt/Main, 2012-2019
8. Koja F. Schweiz-Österreich. Verlag Wien,1986

Internet saytlari

www.bundesregierung.de

www.uni-bochum.de

www.hueber.de

www.lexikon-definition.de

www.translatordirectory.com

www.yahoo.de

www.wissen.de

Fan dasturi Oliy va o‘rta maxsus, kasb-hunar taʼlimi yo‘nalishlari bo‘yicha O‘quv-uslu-

biy birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi Kengashning 202__ yil “___”_________ dagi

7. ____ -sonli bayonnomasi bilan maʼqullangan.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligining 202__ yil “___” _____

dagi ______ – sonli buyrug‘i bilan maʼqullangan fan dasturlarini tayanch oliy taʼlim muas-

sasasi tomonidan tasdiqlashga rozilik berilgan.

8. Fan/modul uchun masʼul:
A. Yusupov – O‘zDJTU, “nemis tili nazariyasi va amaliyoti” kafedrasi katta ukituvchisi

9. Taqrizchilar:
X.Raximov – O‘zDJTU, “nemis tili nazariyasi va amaliyoti” kafedrasi dotsenti

288

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

O‘ZBEKISTON DAVLAT JAHON TILLARI UNIVERSITETI

“TASDIQLAYMAN” “KELISHILDI”
Rektor______U.Azizov Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi
20___ yil “_____”__________
______________________
202___ yil “_____”__________

Ro‘yxatga olindi:

20___ yil “_____”__________

MAMLAKATSHUNOSLIK (fransuz tili)
FAN DASTURI

Bilim sohasi: 100000 – Gumanitar

Ta’lim sohasi: 110000 – Pedagogika
120000 – Gumanitar fanlar

Ta’lim yo‘nalishlari: 5111400 – Xorijiy til va adabiyoti

(tillar bo‘yicha)
5120100 – Filologiya va tillarni o‘qitish

(roman-german filologiyasi)

Fan/modul kodi O‘quv yili Semestr ECTS - Kreditlar
MBIAF 2020-2021 2 8

Fan/modul turi Ta’lim tili Haftadagi dars soatlari
Majburiy O‘zbek/rus 8

Fanning nomi Auditoriya Mustaqil Jami yuklama

1. mashg‘ulotlari (soat) ta’lim (soat) (soat)

Mamlakatshunoslik 132 96 228

I. Fanning mazmuni
Fanni o‘qitishdan maqsad – talabalarda madaniyatlararo kommunikatsiyaning asosiy
sharti bo‘lgan lingvo-madaniy kompetensiya, yaʼni tili o‘rganilayotgan mamlakat tarixi,
geografiyasi, siyosiy-iqtisodiy tuzumi, maʼmuriy-hududiy va davlat tuzilishi, iqtisodiy-
ijtimoiy negizlari kabi sohalardagi bilimlarni kommunikatsiya jarayonida qo‘llay olish
ko‘nikmalarini shakllantirishdan iborat.
Fanning vazifasi – talabalarda nazariy bilimlar, amaliy ko‘nikmalar, ijtimoiy-iqtisodiy
hodisa va jarayonlarga kommunikativ yondashuv asosida muayyan leksik va stilistik
birliklarni muomala jarayonida qo‘llay olish ko‘nikmalarini shakllantirishdan iborat.

II. Asosiy nazariy qism (maʼruza mashg‘ulotlari)

II.I. Fan tarkibiga quyidagi mavzular kiradi:
1-mavzu. Qadimgi davr Fransiya tarixi
Fransiya davlatining paydo bo‘lishi. Fransiya tarixida Kelt davri. Qadimgi GalliY.
2-mavzu. Galliya Rim imperiyasi davrida
Galliyaning Rim imperiyasi tomonidan bosib olinishi. Galliyada xristian dinining
tarqalishi. Galliyaning german qabilalari tomonidan istilo qilinishi. Rim imperiyasining
inqirozi. Franklar davlatining tashkil topishi.
3-mavzu. O‘rta asrlar Fransiya tarixi
Kapetinglar sulolasi. Salb yurishlari. Qirollik xokimiyatining mustahkamlanishi. Yuz
2. yillik urush va uning oqibatlari. JakeriY. Janna Dark. Merovinglar va Karolinglar qirolligi.
4-mavzu. Fransiyada renessans davri
Fransiyada renessans davrining boshlanishi. Renessans davrida arxitektura, adabiyot
va rassomchilik. Renessans davrining buyuk shaxslari va ularning kashfiyotlari.
5-mavzu. Fransiyaning yangi davr tarixi
Fransiyada markazlashgan davlatning shakllanishi. Italiya urushlari. Diniy islohotlar.
Jan Kalvin–reformator.Uyg‘onish davri.Fransiyada absolyutizm.Burjuaziya revolyusiyasi
(1789-1794yy.). Birinchi imperiY. Inson va fuqarolar huquqlari Deklarasiyasining qabul
qilinishi. Birinchi KonstitusiY. Monarxiyaning qulashi (1792y.). Direktoriya va Konsullik.
Napoleon imperiyasi. RestavrasiY. Iyul monarxiyasi. 1848-yil Fevral inqilobi. Ikkinchi
Respublika. Parij kommunasi. Uchinchi Respublika.
6-mavzu. Fransiyaning eng yangi tarixi
Fransiya birinchi jahon urushi davrida. Iqtisodiy inqiroz. Fransiya ikkinchi jahon
urushi davrida. Vishi hukumati. General SHarl De Goll va Qarshilik harakati. Fransiya
NATO tarkibida. Kolonial urushlar. To‘rtinchi Respublikaning qulashi. Beshinchi
Respublika.
7-mavzu. Fransiyaning tabiiy geografiyasi
Fransiya hududi.Iqlimi va relyefi. Fransiyaning daryolari. Mamlakatning yirik
shaharlari.
8-mavzu. Fransiyaning iqtisodiy geografiyasi
Fransiya aholisi. Fransiya aholisining tarkibi. Fransiyaning demografik xolati.
Immigrasiya muammolari.

290

9-mavzu. Fransiyaning maʼmuriy va davlat tuzilishi
Parlament. Parlament palatalari: Milliy Assambleya va Senat. Respublika Prezidenti.
Sud xokimiyati.
10-mavzu. Fransiya xayotida siyosiy partiyalarning o‘rni
Fransiyada siyosiy partiyalar va ularning mamlakat siyosiy hayotidagi o‘rni. Saylov
tizimi.
11-mavzu. Fransiyaning hududiy tuzilishi
Mamlakatning maʼmuriy-hududiy bo‘linishi. Fransiya regionlari. Dengiz orti
departamentlari va hududlari. Maʼmuriy va o‘z-o‘zini boshqarish organlari.
12-mavzu. Fransiyaning iqtisodiy hayoti
Sanoat ishlab chiqarishi. Qishloq xo‘jaligi. Xizmat ko‘rsatish sohasi. Fransiyaning
iqtisodiy hamkorlari. Turizmning rivojlanishi.
13-mavzu. Fransiyaning ijtimoiy hayoti
Mamlakat aholisi. Ishlab chiqarishda band aholi qatlami. Ijtimoiy qatlamlar. Mehnatni
tashkil etish. Aholining uy-joy bilan taʼminlanganligi. Sog‘liqni saqlash tizimi.
14-mavzu. Fransiya milliy bayramlari va anʼanalari
Fransiyaning milliy bayramlari. Diniy va dunyoviy bayramlar. Milliy anʼanalar.
15-mavzu. Fransiyaning madaniy hayoti
Milliy bayramlar va anʼanalar.Kino va teatr sanʼati. Sport. Fransuz tili va frankofoniY.
16-mavzu. Fransiya taʼlim tizimi
Fransiya taʼlim tizimining asosiy bo‘g‘inlari. Oliy taʼlim tizimi. Fransuz tili va
frankofoniY.
17-mavzu. Fransiya va Yevropa Ittifoqi
Yevropa Ittifoqiningshakllanish bosqichlari. Yevropa Ittifoqining asosiy boshqaruv
organlari: Yevropa Ittifoqi Komissiyasi, Yevropa Parlamenti va ularning funksiyalari.
Fransiyaningevropa Itiifoqi doirasida yuritayotgan xalqaro siyosati.
18-mavzu. O‘zbekiston va Fransiya
O‘zbekiston va Fransiya aloqalari tarixi. O‘zbekiston Fransiya diplomatik aloqalari.
Ikki mamlakat o‘rtasidagi iqtisodiy, siyosiy va madaniy aloqalarning hozirgi ahvoli va
uning istiqbollari.

III. Amaliy mashg‘ulotlari bo‘yicha ko‘rsatma va tavsiyalar
((Laboratoriya ishlari), (Seminar mashg‘ulotlari), (Kurs ishi), (Mustaqil taʼlim)
o‘quv rejada ko‘rsatilgan turi (nomi) bo‘yicha yoziladi)

Seminar mashg‘ulotlar uchun quyidagi mavzular tavsiya etiladi:
1. Qadimgi davr Fransiya tarixi
2. Galliya Rim imperiyasi davrida
3. O‘rta asrlar Fransiya tarixi
4. Fransiyada renessans davri
5. Fransiyaning yangi davr tarixi
6. Fransiyaning eng yangi tarixi
7. Fransiyaning tabiiy geografiyasi
8. Fransiyaning iqtisodiy geografiyasi
9. Fransiyaning maʼmuriy va davlat tuzilishi
10. Fransiya xayotida siyosiy partiyalarning o‘rni
11. Fransiyaning hududiy tuzilishi
12. Fransiyaning iqtisodiy hayoti
13. Fransiyaning ijtimoiy hayoti
14. Fransiya milliy bayramlari va anʼanalari
15. Fransiyaning madaniy hayoti
16. Fransiya taʼlim tizimi

291

17. Fransiya va Yevropa Ittifoqi
18. O‘zbek iston va Fransiya
Seminar mashg‘ulotlari multimedia vositalari bilan jihozlangan auditoriyada
o‘tkazilishi lozim. Mashg‘ulotlar faol va interfaol usullar yordamida o‘tilishi, mos
ravishda munosib pedagogik va axborot texnologiyalar qo‘llanilishi maqsadga muvofiq.

IV. Mustaqil taʼlim va mustaqil ishlar
Mustaqil taʼlim uchun tavsiya etiladigan mavzular:
1. La Gaule romaine.
2. Clovis et les Mérovingiens.
3. Charlemagne et les Carolingiens.
4. La France des premiers Capétiens.
5. Le temps des grands monarques.
6. La guerre de Cent Ans.
7. Les guerres de religion.
8. La France dans la guerre européenne au temps de Louis XIII et de Richelieu.
9. Louis XIV.
10. La fin de lʼAncien Régime.
11. La Première République.
12. Le Consulat et lʼEmpire.
13. La Restauration et la monarchie de Juillet.
14. La France et la V République.
15. Le système éducatif de la France
16. Lʼéconomie de la France
17. La santé publique en France
18. La vie des jeunes en France
19. La francophonie
20. La France et lʼunion européenne
Mustaqil o‘zlashtiriladigan mavzular bo‘yicha talabalar tomonidan referatlar
tayyorlash va uni taqdimot qilish tavsiya etiladi.

V Fan o‘qitilishining natijalari (shakllanadigan kompetensiyalar)
Fanni o‘zlashtirish natijasida talaba:
− tili o‘rganilayotgan mamlakatning tabiiy va ijtimoiy geografiyasi, iqtisodiyoti,
siyosiy tuzumi;
− tili o‘rganilayotgan mamlakatning etnik tarkibi, dini, madaniyati va sporti;

3. − tili o‘rganilayotgan mamlakatning maishiy hayoti, bayramlari, urf-odatlari va
xalqlarining ilmiy, madaniy meroslari haqida tasavvur va bilimga ega bo‘lishi;
− tili o‘rganilayotgan mamlakatlarda kechayotgan siyosiy va iqtisodiy jarayonlarni;
− tili o‘rganilayotgan mamlakatlarning siyosiy va iqtisodiy geografiyasiga oid
bilimlarni;
− xorijiymamlakatlarning tarixiy rivoji va zamonaviyligi nuqtayi nazaridan ijtimoiy-
iqtisodiy, siyosiy, madaniy munosabatlarning shakllanish masalalarini;
− tili o‘rganilayotgan mamlakatlar tarixi, geografiyasi, iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy
tizimi, xalqaro munosabatlari, ularning jahon hamjamiyatidagi geosiyosiy o‘rni haqida
gapira olish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi;
− atlas, statistik jadvallar, siyosiy, tabiiy va iqtisodiy xaritalar bilan ishlash;
− tili o‘rganilayotgan mamlakatlar haqidagi zarur maʼlumotlarni ommaviy axborot
vositalaridan topa olish;
− tili o‘rganilayotgan mamlakatlar haqida kurs ishlari, esse va maqolalar yoza bilish;
− tili o‘rganilayotgan mamlakatlar haqida maʼruza matnlari yarata olish va ularni
tinglovchilar oldida taqdimotini qila olish malakasiga ega bo‘lishi kerak;

292

VI. Taʼlim texnologiyalari va metodlari:

• maʼruzalar;

• interfaol keys-stadilar;

4. • seminarlar (mantiqiy fikrlash, tezkor savol-javoblar);
• guruhlarda ishlash;

• taqdimotlar o‘tkazish;

• individual loyihalar;

• jamoa bo‘lib ishlash va himoya qilish uchun loyihalar.

VII. Kreditlarni olish uchun talablar:
Fanga oid nazariy va uslubiy tushunchalarni to‘la o‘zlashtirish, tahlil natijalarini
5. to‘g‘ri aks ettira olish, o‘rganilayotgan jarayonlar haqida mustaqil mushohada yuritish va
joriy, oraliq nazorat shakllarida berilgan vazifa va topshiriqlarni bajarish, yakuniy nazorat
bo‘yicha yozma ishni topshirish.

Asosiy adabiyotlar
1. Nishonov P. Civilisation française. (Mamlakatshunoslik fanidan darslik) Toshkent,
2019. – 236 b.
2. Fayet A., Fayet M. Lʼhistoire de France. Paris, Eyrolles, 2009. – 483 p.
3. Carlo C., Causa M. Civilisation progressive du français. Paris, CLE International,
2005. – 164 p.
4. SviridonovaV.P. La France. Uchebnoye posobiye po stranovedeniY. Volgograd, 2004.
– 330 p.
Qo‘shimcha adabiyotlar
1. Giraud J.C. Toth F., Tringli Z., Zambeau A. Parler et vivre en français. Budapest,
6. 2006. – 158 p.
2. Doumikian A. La civilisation française. Erevan, 2006. – 193 p.
Axborot manbaalari
1. www.http://education.gouv.fr
2. www.http://enseigner.fr
3. www.http://bonjourdefrance.com
4. www.http://gvn.chateauversailles.fr
www.http://histoiredefrance.net
www.histoire-image.org/
www.espacefrancais.com
www.letudiant.fr/quizz.html

Fan dasturi Oliy va o‘rta maxsus, professional taʼlim yo‘nalishlari bo‘yicha o‘quv-uslu-

biy birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi kengashning 2021-yil “___” avgustdagi

7. “___” -sonli bayonnomasi bilan maʼqullangan.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligining 2021-yil “___”

avgustdagi “___” -sonli buyrug‘i bilan maʼqullangan fan dasturlarini tayanch oliy taʼlim

muassasasi tomonidan tasdiqlashga rozilik berilgan.

Fan/modul uchun masʼul:
8. P.P. Nishonov – O‘zDJTU, “Fransuz tili nazariyasi va amaliyoti” kafedrasi dotsenti,

filologiya fanlari nomzodi

293



O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
O‘ZBEKISTON DAVLAT JAHON TILLARI UNIVERSITETI
“TASDIQLAYMAN”
Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi
20___ yil “_____”__________

XORIJIY TIL
(Nofilologik OTMlar uchun
ingliz, nemis, fransuz tillari)

FAN DASTURI

Bilim sohalari: 100 000 – Gumanitar soha
200 000 – Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq
300 000 – Ishlab chiqarish va texnik soha
400 000 – Qishloq va suv xo‘jaligi
500 000 – Sog‘liqni saqlash va ijtimoiy taʼminot
600 000 – Xizmatlar sohasi

Fan/modul kodi O‘quv yili Semestr ECTS - Kreditlar
MBIAF 2020-2021 1-4

Fan/modul turi Ta’lim tili Haftadagi dars soatlari
Majburiy O‘zbek/rus 2

Fanning nomi Auditoriya Mustaqil Jami yuklama

1. mashg‘ulotlari (soat) ta’lim (soat) (soat)

Xorijiy til (ingliz, nemis, 90 90 180

fransuz)

Kirish

Jahonda bo‘layotgan integratsiya va globalizatsiya jarayonlari, madaniyatlararo alo-

qalarning kengayib borishi, turli mamlakatlar kishilari o‘rtasida kasbiy va boshqa turdagi

munosabatlar ko‘lamining ortib borishi chet tillarni o‘qitish tizimini yanada takomil-

lashtirishni taqozo etmoqda. Qolaversa, mamlakatimizda kechayotgan siyosiy-ijtimoiy,

iqtisodiy va madaniy o‘zgarishlar, davlatimizning jahonda eng rivojlangan mamlakatlar

qatoriga chiqishdek yuksak maqsadlarga erishish ko‘p jihatdan chet tillar taʼlimini jahon

standartlariga moslashtirishga bog‘liq.

Mazkur dasturni ishlab chiqishda Yevropa Kengashinnng “Chet tilini egallash umum-

yevropa kompetensiyalarni: o‘rganish, o‘qitish, va baholash” to‘g‘risidagi umumeʼtirof

etilgan xalqaro meʼyorlari (CEFR – Common European Framework of Reference) va

O‘zbekistan Respublikasining uzluksiz taʼlim tizimida chet tillarni o‘rganishga qo‘yiladi-

gan talablar eʼtiborga olindi. Unda chet tilini o‘qitishga ixtisoslashgan taʼlim yo‘nalish-

lari bitiruvchilari oliy taʼlim muassasasidagi to‘rt yillik o‘qishlari nihoyasida o‘rgangan

chet tili bo‘yicha S1, nofilologik taʼlim yo‘nalishlari bitiruvchilari esa V2 darajani egal-

lashlari minimum sifatida belgilab qo‘yilgan.

Mazkur dastur O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 8-oktabrdagi PF-

5847-son Farmoni bilan tasdiqlangan “O‘zbekiston Respublikasi oliy taʼlim tizimini

2030-yilgacha rivojlantirish kontsepsiyasi”, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining

2020-yil 24-yanvarda Oliy Majlisga Murojaatnomasida belgilangan vazifalar ijrosi yu-

2. zasidan uzluksiz taʼlimda fanlar uzviyligini taʼminlash maqsadida ishlab chiqildi.
Oliy taʼlim muassasasida chet tilini o‘qitishdan asosiy maqsad o‘rganuvchilarning

ko‘p madaniyatli dunyoda kundalik, ilmiy va kasbga oid sohalarda faoliyat olib borishi

uchun chet tilida kommunikativ kompetensiyasini shakllantirishdan iborat.

Mazkur dasturda kommunikativ kompetensiyaning quyidagi turlarini rivojlantirish

nazarda tutiladi:

Lingvistik kompetensiya til materiali (fonetika, leksika, grammatika) haqida bilim-

lar va nutq faoliyati turlari (tinglash, gapirish, o‘qish va yozish) bo‘yicha ko‘nikmalarni

egallashni nazarda tutadi.

Sotsiolingvistik kompetensiya so‘zlovchining biror bir nutqiy vaziyat, kommunika-

tiv maqsad va xohish-istagidan kelib chiqqan xolda kerakli lingvistik shakl, ifoda usulini

tanlash imkonini yaratadi. Sotsiolingvistik kompetensiya ijtimoiy-madaniy kompeten-

siyani o‘z ichiga olib, autentik nuqning milliy xususiyatlarini: o‘zi yashayotgan mam-

lakatning urf-odatlari, qadriyatlari, marosimlari va boshqa milliy-madaniy xususiyatlar-

ni bilish hamda tili o‘rganilayotgan mamlakat bilan taqqoslagan holda taqdim eta olish

qobiliyatini ko‘zda tutadi.

Pragmatik kompetensiya o‘rganilayotgan chet tilida fikrni og‘zaki ifodalash, uni

matnda jamlash, turlicha kommunikativ vaziyatlar uchun mos nutqiy ifodalarni tanlay

olish bilan bog‘liq bilimlarni o‘z ichiga oladi.

Dasturda qo‘yilgan maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalar belgilanadi:

– talabalarning nutq (o‘qish, yozish, tinglab tushunish, gapirish), til (fonetik, leksik,

grammatik), ijtimoiy-madaniy va pragmatik kompetensiyalarini rivojlantirish;

296

– ilmiy, kasbiy va maishiy faoliyatga bog‘liq mavzular yuzasidan og‘zaki va yozma
bayon etish ko‘nikma va malakalarini rivojlantirish;

– umumbashariy va milliy qadriyatlar bilan tanishtirish, madaniyatlararo bag‘riken-
glik va millatlararo hamdo‘stlik hislarini singdirish;

– ilmiy va kasbiy faoliyatda qo‘llaniladigan termin va atamalarni o‘rgatish;
– talabalarning ilmiy va sohaviy yo‘nalishlaridan kelib chiqib, mustaqil ish top-
shiriqlarini to‘g‘ri va aniq ko‘rsatmalar berish orqali tashkil etish.

I. Fanning mazmuni
CHET TILI BO‘YICHA B1 DARAJA UChUN TAʼLIM MAZMUNI
Mavzular:
Lingvistik kompetensiyalarni rivojlantirish:
Nutqiy kompetensiya: Tinglab tushunish: Kasbga oid ixtisoslashgan autentik va
yarim autentik diskurslar. O‘rganilayotgan chet tilining turli variantlari (aksentlar). Dol-
zarb mavzulardagi sodda radio va teledasturlar. Shaxsiy qiziqish va kasb-hunarga oid
sodda dasturlar. Rivojlantiriladigan ko‘nikmalar: chet tilidagi materiallarning asosiy
mazmunini tushunish, to‘liq, batafsil tushunish va muayyan maʼlumotlar olish uchun
tinglash.
Gapirish: Dialog: Uchrashuv va salomlashish. O‘zini tanishtirish. Iltimos bilan mur-
ojaat qilish. Maʼlumot olish va berish. Muammolarni xal qilish. Norasmiy muhokamalar-
da ishtirok etish. Taklif etish va taklifni qabul kilish yoki rad etish. Qiziqarli mavzularni
muhokama qilishda o‘zining shaxsiy qarashlari va fikrlarini bildirish. Ishonch, fikr, ro-
zilik va rad kilishni xushmuomalalik bilan ifodalash. O‘zgalar fikrini qisqacha sharxlash.
Xis-tuyg‘ularni ifodalash va ularga javob qaytarish.
Monolog: Ijtimoiy va kasb-hunarga oid sohalardagi tadbir, tajriba va rejani tasvir-
lash. Ixtisoslik mavzusida taqdimot qilish.
O‘qish: Faol til materialidan tashkil topgan kasb-hunarga oid sodda matnlarni o‘qib
tushunish. Xat, elektron xat, broshura, qo‘llanma hamda qisqa rasmiy hujjatlarni o‘qish.
Kasb-hunarga oid autentik matnlarni jadal (intensiv) o‘qib, to‘liq tushunish. Ommabop
materiallarni o‘qish (gazeta, qisqa hikoya, shaxsiy va elektron xatlar). Rivojlantiriladigan
ko‘nikmalar: chet tilidagi materiallarning umumiy mazmunini tushunish, ayrim maʼlu-
motlarni olish, tafsilotlarni tushunish va yo‘nalishni aniqlash uchun o‘qish (belgilar,
ko‘rsatkichlar va hokazo).
Yozish: Sodda ish hujjatlari (xatlar va elektron xatlar, xisobotlar, rejalar, xizmat
ko‘rsatishni taklif etish xatlari, rezyume, yo‘llanma xatlar, anketa shakllari va hokazolar).
Shaxsiy yozishmalar (xat, elektron xat va qisqa xabarlar).
Til kompetensiyasi: Fonetik kompetensiya: So‘z, yakka ibora va diskursni aniq
talaffuz qilish ustida ishlash. Ritm va intonatsiyadan foydalanish (darak, so‘rok, bo‘lish-
siz, buyruq gaplar); gapni maʼnoli bo‘laklarga ajratish. Chet tilining asosiy variantlarini
farqlash.
Leksik kompetensiya: Kasb-hunarga yo‘naltirilgan lug‘at boyligini oshirish.
Leksikani kasb-hunarga oid kontekstda to‘g‘ri qo‘llash.
Grammatik kompetensiya: Avvalgi darajalarda o‘zlashtirilgan grammatik mate-
rialni ommaviy va kasb-hunarga oid kontekstlarda yetarli darajada to‘g‘ri qo‘llash (feʼl
zamonlari, modal so‘zlar, sifat va ravishning qiyosiy darajalari, determinativ so‘zlar,
predloglar va hokazo).
Sotsiolingvistik kompetensiya: O‘zbekiston va tili o‘rganilayotgan mamlakatlar
xalqlari madaniyatlari haqida asosiy tasavvurga eta bo‘lish hamda baʼzi masalalarning
tilga bog‘liqligini anglash (masalan, salomlashish odobi, murojaat shakllari, xushmuo­
malalikning asosiy nutqiy meʼyorlari va hokazo). Turli madaniyatlarda muloqotning
noverbal elementlari ustida ishlashni davom ettirish: imo-ishoralar, noverbal signallar
va hokazo. Ona tili va chet tilida xat va xabarlar yozish qoidalarining xususiyatlari.

297

Pragmatik kompetensiya: Taqdimot qilish ko‘nikmalarini rivojlantirish. Og‘zaki va
yozma diskursda fikrlarni bir-biriga to‘g‘ri bog‘lash. Turli ijtimoiy va kasb-hunarga oid
vaziyatlarda zarur bo‘ladigan baʼzi til vositalari, rasmiyatchilik darajalari haqida dast-
labki tasavvurga ega bo‘lish. So‘zlovchining gapini bo‘lish, aniqlik kiritish, nutqni sekin-
lashtirishga undash va boshqa strategiyalar.

CHET TILI BO‘YICHA B2 DARAJA UChUN TAʼLIM MAZMUNI
Mavzular:
Lingvistik kompetensiyalarni rivojlantirish:
Nutqiy kompetensiya: Tinglab tushunish: Maʼruzalar, taqdimotlar, munozaralar.
Radio va telereportajlar, yangiliklar, intervyular, xujjatli filmlar va hokazolarni tinglab
tushunish. Eʼlonlarni, o‘rganilayotgan til egasining tasmaga yozilgan ovozini (filmlar,
xujjatlar, nutqlar va hokazo) eshitib tushunish. O‘rganilayotgan til egalari o‘rtasidagi
ijtimoiy muloqotni tushunish. Rivojlantiriladigan ko‘nikmalar: umumiy mazmunni tus-
hunish uchun tinglash, tafsilotlarni tushunish uchun tinglash va ayrim maʼlumotlarni
olish uchun tinglash.
Gapirish: Dialog: Maʼlum vazifa yoki maqsad bo‘yicha muloqotga kirishish.
Ijtimoiy muloqot va norasmiy suhbatga kirishish. O‘z mutaxassislik sohasiga oid
bo‘lgan va bo‘lmagan rasmiy va norasmiy muhokamalarda qatnashish. Muhokamaga
raislik kilish va olib borish. Intervyular. Muzokaralar. Telefon qo‘ng‘iroqlari.
Monolog: Maʼruza tayyorlash. Sohaga oid fikrlarni rivojlantirish (masalan, soha
mavzusi bo‘yicha). Fikr bildirish va asoslash. Eʼlonlar. Maʼlum mavzu bo‘yicha taqdimot
qilish. Maqolani umumlashtirish va xulosa kilish.
O‘qish: Yozishmalar, xabar, xatlar va elektron xatlar. Sohaga oid materialni jamlagan
autentik matnlar. Ixtisoslik leksikasi va atamalarni o‘z ichiga olgan matnlar: masalan,
matn parchalari, maʼruzalar, xisobotlar va darsliklardan olingan parchalar. Ilmiy va mu-
taxassislik adabiyotlari (davriy, elektron adabiyotlar). Rivojlantiriladigan ko‘nikmalar:
chet tilidagi materiallarning umumiy mazmunini tushunish, ayrim maʼlumotlarni olish,
tafsilotlarni tushunish va yo‘nalishni aniqlash uchun o‘qish (belgilar, ko‘rsatkichlar va
hokazo).
Yozish: Yozishmalar (xatlar va xabarlar). Maxsus maʼlumotlar (xotiralar, qaydlar,
taqrizlar, rezyumelar va hokazo). Esse (bayon va insholar), xulosalar. Tadqiqot ishlari
(maqolalar, bitiruv malakaviy ishi va hokazolar).
Til kompetensiyasi: Leksik kompetensiya: Kasbiy leksika va atamalarini, umumiy
qisqartmalarni kengaytirish. So‘z yasalishi (qo‘shma so‘zlar va affiksatsiya), o‘zlashma
so‘zlar (baynalminal so‘zlar) va o‘zakdosh so‘zlar. Antonimlar, sinonimlar va boshqa
umumleksik munosabatlar.
Grammatik kompetensiya: O‘tilgan grammatik material (feʼl zamonlari, modal feʼl-
lar, sifat va ravishlarning qiyosiy darajalari, determinantiv so‘zlar, predloglar va hokazo)
ni kundalik va sohadagi kontekstlarda to‘g‘ri qo‘llay olish.
Sotsiolingvistik kompetensiya: O‘zbekiston va tili o‘rganilayotgan mamlakat-
lar madaniyatlari misolida (ijtimoiy va taʼlim doiralarida) madaniyatlararo muloqotni
chuqurroq tushunib etish va uning muloqot bilan bog‘liq xususiyatlari, jumladan, salom-
lashish, murojaat shakllari, xushmuomalalik va hokazo. Turli madaniyatlardagi kom-
munikatsiyaning noverbal elementlari: xatti-xarakatlar, imo-ishoralar ustida ishlashni
davom ettirish. Elektron muloqotlarni chet tilida yozish xususiyatlari.
Pragmatik kompetensiya: Taqdimot qilish mahoratini yanada takomillashtirish.
Fikrlarni mos tarzda og‘zaki va yozma nutqda mantiqan bog‘lash. Turli ijtimoiy, taʼlim
va mutaxassislik doiralarida mos ravishda tilni tegishli rasmiylik darajada qo‘llashni an-
glash. Muloqot jarayonida nutqni bo‘lish, aniqlik kiritish, boshqacha talqin etish, jum-
lalarni tuzatish, to‘ldirish va boshqa strategiyalar.

298

CHET TILI BO‘YICHA B1 DARAJA BITIRUVCHILARINING
TIL BILISh DARAJASIGA QO‘YILADIGAN TALABLAR

Nutqiy kompetensiya: Tinglab tushunish: Ommabop tanish mavzulardagi aniq
normativ nutqning asosiy maʼnolarini tushuna oladi. Kasb-hunarga oid mavzulardagi
aniq normativ nutqning asosiy maʼnolarini tushuna oladi. Shaxsiy qiziqish yoki kasb-
ga oid kundalik voqealar va dasturlar haqidagi teleradio yangiliklar sekin, biroq ravon
gapirilganda ularning asosiy mazmuni va g‘oyasini tushuna oladi. Yo‘riqnomalar yoki
ko‘rsatmalarni tushuna oladi va ularga amal qila oladi. Tanish mavzudagi muhokamaga
kirisha oladi.

Gapirish: Dialog. Sayohat mobaynida yoki kasbiy sohada vujudga kelishi mum-
kin bo‘lgan aksariyat vaziyatlarda muloqot qila oladi. Tanish, shaxsiy qiziqishlarga oid
yoki kundalik mavzularda tayyorgarliksiz suhbatga kirisha oladi. Ham ommabop, ham
kasb-hunarga oid masalalar bo‘yicha maʼlumot oladi va bera oladi hamda fikr almasha
oladi. Keng miqyosdagi xis-tuyg‘ular va hissiyotlar, masalan, g‘amginlik, baxtiyorlik,
dilxiralik, mamnuniyat, hayratlanishni ifoda qila oladi va ularga javob qaytara oladi.
Mavzu bo‘yicha suhbat yoki muhokamada qatnasha oladi. Sayohat, xarid, bank va boshqa
umumiy kundalik yoki mehnat faoliyatiga oid vaziyatlardagi yumushlarni samarali ud-
dalay oladi. Yo‘riqnomalar yoki ko‘rsatmalarni tushunib, ularga amal qila oladi. Rasmiy
suhbatda, masalan ishga joylashish yoki grant olish uchun bo‘ladigan suhbatda oldindan
kutsa bo‘ladigan savollarga javob bera oladi. Yuzma-yuz muloqotda yoki telefon orqa-
li uchrashuv yoki tadbir vaqti va joyini rejalashtira oladi. Kasb-hunarga oid mavzudagi
savollar bera oladi va ularga javob qaytara oladi.

Monolog. Ixtisoslikka oid yoki boshqa tanish mavzularda qisqa, mantiqiy fikrlar bi-
lan bog‘langan taqdimot qila oladi. Tanish vaziyatlar va mavzularni sodda tasvirlab, ular
haqida bevosita axborot bera oladi. Voqea-xodisalar va tadbirlar tafsilotlarini bog‘lay
oladi. Orzu-umidlar, xohish-istak va rejalarni tasvirlay oladi. Ommaga eʼlon yoki taqdim
qilish jarayonida rejalar yoki chora-tadbirlarni tasvirlay oladi. Sodda iboralar yordamida
masala yoki dalil va sabablarni keltira oladi.

O‘qish. Ixtisoslik sohalarida faktlarga asoslangan murakkab bo‘lmagan matnlarni
to‘liq tushuna oladi. Kundalik va asosiy kasb-hunarga oid hujjatlardagi, masalan, xabar-
lar, qisqa rasmiy hujjatlardagi tegishli maʼlumotlarni topa oladi va tushuna oladi. Gazeta
va internet matnlari va boshqa manbalardagi tegishli maʼlumotlarni tushuna oladi. As-
bob-uskunalar va qurilmalarni ishlatish va ekspluatatsiya qilish bo‘yicha yozma yo‘ri-
qnomalarni tushunib, ularga amal qila oladi. Ommaviy matnlarni muhokama qilishni
nazarda tutgan holda asosiy fikrlarini tushuna oladi.

Yozish. Shaxsiy va kasbiy kontekstlarda qaydlar va xabarlar yozib, ularning shoshi-
linchligi, muhimligi yoki zarurligini ifodalay oladi. Standart shaklga asoslangan qisqa
kasbga oid hisobotlar yoza oladi. Mehnat amaliyoti tajribasiga oid oddiy hisobotlarni
yoza oladi. Ish joyi bilan bog‘liq masalalar vujudga keladigan vaziyatlar bo‘yicha oddiy
hisobotlar yoza oladi. Rezyume va tavsiya xatlarini yoza oladi.

Til kompetensiyasi. Fonetik kompetensiya: Taqdimotlar va muhokamalarda
taʼkidlash maqsadida urg‘u va intonatsiyadan to‘g‘ri foydalana oladi.

Leksik kompetensiya: Kasb-hunarga oid lug‘at boyligidan faol foydalana oladi. O‘z
sohalarida keng tarqalgan xalqaro va turdosh so‘zlarni taniydi va qo‘llay oladi. O‘z ixti-
sosligi doirasi va undan tashqarida so‘z tuzilishi elementlari (ko‘shma so‘zlar, prefikslar,
suffikslar, so‘z o‘zagi) ni taniydi va tushuna oladi.

Grammatik kompetensiya: Kommunikativ maqsadlarda zarur bo‘ladigan chet tili
grammatikasining barcha asosiy elementlarini taniy oladi va ulardan to‘g‘ri foydalana
oladi.

299