บทความ

GCNT Forum 2022 ไทยเตรียมเปดิ แผนแก้โลกรอ้ นบนเวที COP27 ชู “รฐั -เอกชน” รวมพลังปกป้องธรรมชาติ
6 พฤศจกิ ายน 2022
ในวันที่ 2 พฤศจิกายน 2565 สมาคมเครือขา่ ยโกลบอลคอมแพ็กแหง่ ประเทศไทย (GCNT : Global Compact Network
Thailand) ร่วมกบั สหประชาชาตใิ นประเทศไทยจัดงานประชุมผูน้ าความย่ังยนื ประจาปี GCNT Forum 2022 ขบั เคล่ือน
แนวคดิ Accelerating Business Solutions to Tackle Climate & Biodiversity Challenges รวมพลงั สมาชกิ ภาคธรุ กจิ
110 องค์กร รวมทงั้ ผู้มสี ่วนไดส้ ่วนเสยี ทงั้ ไทยและต่างประเทศ เร่งเพม่ิ มาตรการรับมือวกิ ฤติจากการเปล่ียนแปลงสภาพ
ภมู อิ ากาศและความหลากหลายทางชวี ภาพ โดยมีพล.อ.ประยุทธ์ จนั ทรโ์ อชา นายกรัฐมนตรแี ละรฐั มนตรีวา่ การ
กระทรวงกลาโหม เปน็ ประธานและกลา่ วปาฐกถาพเิ ศษ นายวราวธุ ศลิ ปอาชา รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติ
และส่งิ แวดลอ้ ม นายศุภชยั เจียรวนนท์ นายกสมาคมเครอื ข่ายโกลบอลคอมแพ็กแห่งประเทศไทย นางกีตา้ ซับบระวาล (Gita
Sabharwal) ผู้ประสานงานสหประชาชาติประจาประเทศไทย ผนู้ าองค์กรธุรกจิ ผู้แทนสหประชาชาติ ผแู้ ทนภาครัฐและภาค
ประชาสังคม เขา้ ร่วมงาน ภายในงานสมาชกิ GCNT ได้ประกาศเจตนารมณ์ในการรับมือกบั การเปลีย่ นแปลงสภาพภูมอิ ากาศ
และการปกป้องธรรมชาติ อยา่ งเปน็ รปู ธรรม วัดผล และขยายผลได้ โดยตระหนักถึงความสาคญั ของความหลากหลายทาง
ชวี ภาพและนิเวศบริการในการดาเนนิ ธรุ กจิ อย่างยัง่ ยืน จงึ จะเรง่ ดาเนินการอยา่ งเปน็ รปู ธรรม ร่วมมือกับผูม่ สี ว่ นไดส้ ว่ นเสียทุก
ภาคสว่ น รว่ มปกปอ้ งฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาตแิ ละความหลากหลายทางชวี ภาพ ลดและชดเชยการปลอ่ ยกา๊ ซเรือนกระจก
สง่ เสริมการแกป้ ญั หาโดยใช้ธรรมชาตเิ ปน็ พ้นื ฐาน (Nature-based Solutions) เพื่อบรรเทาผลกระทบที่จะเกดิ ขึ้นจากวกิ ฤต
การเปลยี่ นแปลงสภาพภมู ิอากาศและเพิม่ ความหลากหลายทางชวี ภาพ โดยประกาศเจตนารมณ์ว่าจะมงุ่ มั่น บริหารจดั การ
กาหนดนโยบายและใชป้ ระโยชนจ์ ากความหลากหลายทางชวี ภาพอย่างยง่ั ยนื และเป็นธรรมตลอดห่วงโซอ่ ปุ ทาน โดยมรี ะบบใน
การประเมินและตดิ ตามตรวจสอบคุณค่าความหลากหลายทางชวี ภาพ รวมทง้ั เสรมิ สรา้ งการมสี ่วนรวมของชมุ ชน ตลอดจนผูม้ ี
สว่ นไดส้ ่วนเสยี ทุกภาคสว่ น และดว้ ยการสนับสนุนกลไกทางการเงิน การบรหิ ารจัดการอย่างเปน็ วทิ ยาศาสตรแ์ ละความรว่ มมือ
ระหว่างประเทศ เพอื่ ช่วยให้ประเทศไทยบรรลุเปา้ หมายการปกปอ้ งคมุ้ ครองพืน้ ท่ีบนบกและทะเลใหไ้ ดอ้ ย่างนอ้ ยร้อยละ 30
ของพื้นท่ี ภายในปี ค.ศ. 2030
ไทยตอ้ งประโยชนจ์ ากความหลากหลายทางชีวภาพ พลเอกประยทุ ธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี กลา่ วปาฐกถาพิเศษใน
หัวขอ้ “ความมุ่งมั่นและการลงมอื ทาของไทย เพ่ือลดสภาวะโลกร้อนและความเสยี หายต่อธรรมชาติ” โดยเน้นยา้ วา่ การลด
ภาวะโลกร้อน มใิ ชเ่ พอื่ แก้ปัญหาภาวะวกิ ฤตธิ รรมชาติ แตเ่ พ่อื ใหค้ วามเจรญิ เตบิ โตทางเศรษฐกจิ มีความยั่งยนื ในการประชมุ
ผ้นู าเขตเศรษฐกิจเอเปคระหว่างวนั ท่ี 18 – 19 พฤศจกิ ายนนี้ ที่ประเทศไทยเป็นเจา้ ภาพ จงึ กาหนดให้หลกั การ “การพัฒนา
เศรษฐกิจ BCG ซ่ึงคานงึ ถึงการพฒั นาเติบโตทางเศรษฐกจิ ควบคกู่ บั การเยยี วยารกั ษาธรรมชาตอิ ยา่ งมีสมดลุ ” เปน็ หัวใจของ
เอกสารผลลัพธข์ องเอเปค ท่เี รียกว่า “เปา้ หมายกรุงเทพว่าด้วยเศรษฐกจิ ชวี ภาพ เศรษฐกิจหมนุ เวียน เศรษฐกจิ สเี ขียว” ซง่ึ จะ
เปน็ ประเดน็ หลกั ของการปรึกษาหารือของผูน้ าเขตเศรษฐกิจ ในคร้ังน้ี ดยหวังวา่ “เป้าหมายกรงุ เทพฯ” จะสามารถบรรลผุ ล
และนาไปสูค่ วามร่วมมอื ในภูมภิ าคทเี่ ป็นรปู ธรรม และมีความตอ่ เนอ่ื งในระยะยาว เพ่อื รบั มือกับวิกฤตโลก ท้ังการเปล่ียนแปลง
สภาพภมู ิอากาศ การสญู เสียความหลากหลายทางชวี ภาพ ซ่ึงต้องอาศัยการเปลย่ี นผ่านสู่พลังงานสะอาด การจดั การปา่ ไมแ้ ละ
ทรัพยากรทางทะเลอยา่ งยัง่ ยืน การลดและบรหิ ารจัดการของเสีย ไปจนถึงการสง่ เสรมิ การคา้ และการลงทนุ ทีค่ านึงถึง
สง่ิ แวดลอ้ มสอดรบั กบั ความพยายามของไทยในการรว่ มมือกับประชาคมโลกแกไ้ ขปญั หาวิกฤตสภาพภมู ิอากาศ และบรรลุ
เป้าหมายของไทยเอง คือ ความเปน็ กลางทางคาร์บอน (Carbon Neutrality) ภายในปี ค.ศ. 2050 และการปล่อยก๊าซเรือน
กระจกสุทธิเป็นศนู ย์ (Net Zero) ภายในปี ค.ศ. 2065 นายกรฐั มนตรี ยังระบุวา่ ประเทศไทยมีศักยภาพและขอ้ ไดเ้ ปรยี บด้าน
ความหลากหลายทางชวี ภาพ จงึ ตอ้ งใช้ประโยชนจ์ ากจดุ นใ้ี หม้ ากทส่ี ดุ ไมว่ ่าจะเป็นการนาเทคโนโลยแี ละนวัตกรรมมาสร้าง
มูลคา่ เพม่ิ จากทรพั ยากรชวี ภาพ การพฒั นาศกั ยภาพดา้ นเกษตรและอาหาร พลังงานและวสั ดสุ ขุ ภาพและการแพทย์ และการ
ท่องเทยี่ ว โดยประเทศไทยเปน็ ภาคสี นบั สนุนความร่วมมือระหวา่ งประเทศ ภายใตอ้ นสุ ญั ญาความหลากหลายทางชวี ภาพ หรือ
CBD และมีบทบาทแข็งขันในการรว่ มกับรฐั ภาคอี ื่น ในการจัดทากรอบงานความหลากหลายทางชีวภาพระดับโลกภายหลังปี
ค.ศ. 2020 ซง่ึ จะมกี ารรบั รองในการประชุม CBD COP15 ในเดอื นธนั วาคมน้ี ในชว่ งท้าย พลเอกประยทุ ธ์ ไดก้ ลา่ วย้าว่า
ขณะน้ีภาคเอกชนไทยมีความตน่ื ตวั และได้เรมิ่ ปรบั รปู แบบ การดาเนนิ ธรุ กจิ เพอื่ ให้เกิดความมน่ั คงทางทรัพยากรและ
ขับเคลือ่ นการพฒั นาของประเทศสคู่ วามยง่ั ยืนแลว้ สงิ่ สาคัญ คือ การขับเคลอื่ นทง้ั องคาพยพ เพื่อส่งเสรมิ ให้ธรุ กิจ SME ทุก
ขนาด มีขีดความสามารถในการปรับเปลยี่ นวธิ ีการดาเนินธุรกิจด้วยเชน่ กัน เพ่อื ให้ประเทศไทยมโี ครงขา่ ยรากฐานที่เขม้ แขง็
จากความรว่ มมือ ของทกุ องคก์ ร ทุกภาคสว่ น “การพฒั นาท่ีมุง่ เน้นการเติบโตและผลกาไรแตเ่ พียงอยา่ งเดียว โดยมองข้ามเร่ือง
ส่ิงแวดล้อม ไมส่ ามารถนาไปสคู่ วามยัง่ ยืนได้และยงั สร้างความเหลือ่ มล้ามากข้นึ เร่อื ยๆ ถึงเวลาแลว้ ทีท่ กุ คนต้องปรับเปลย่ี น ท้ัง

แนวคิด วถิ ีชีวิต รูปแบบเศรษฐกจิ และโมเดลธรุ กจิ สร้างความสมดุลใหเ้ กิดขึ้นและยั่งยืน เพราะการสรา้ งผลกาไรสามารถทา
ควบคู่ไปกบั การอนรุ ักษ์ทรัพยากร ส่งิ แวดลอ้ ม และสังคมได้ และจะตอ้ งเป็นเชน่ นั้น” พลเอกประยทุ ธ์ กล่าว
“วราวุธ”วอนขอหยดุ แค่ climate change อย่าให้ถึง Biodiversity Loss นายวราวุธ ศลิ ปอาชา รฐั มนตรวี า่ การ
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ้ มกล่าวถอ้ ยแถลงว่า สองปีท่ผี ่านมาไทยประสบปญั หาน้าท่วม ก่อนหน้านนั้ เม่ือปี
2563 ไทยเจอปญั หาภยั แล้ง มาปี 2564 เกดิ นา้ ทว่ ม ซ่ึงตามสถิติแลว้ หากนา้ ทว่ มหนกั 1 ปี ปตี ่อมาจะไมท่ ่วมอีก ฉะนั้นปี
2565 น่าจะสบาย แต่ปรากฎว่าปี 2565 น้าท่วมอกี และทว่ มเท่าปี 2564 โชคยังดีทม่ี พี ายุน้อยกว่าปี 2564 ทาให้เห็นวา่
รปู แบบของอากาศ ชั้นพายุในบ้านเรามีปญั หามากข้ึน แมแ้ ตส่ ถานการณน์ า้ ทะเลหนนุ สูง ท่ตี ั้งแต่เล็กจนโตเราคงไดย้ นิ คาวา่
สถานการณน์ ้าทะเลหนุนสูง ก็สงู ไม่ไดเ้ ดอื ดรอ้ นอะไร แต่เพงิ่ มีปที แ่ี ลว้ และปีนี้ โดยเฉพาะปนี ีถ้ ้าบา้ นใครอยู่ริมแม่นา้ เจา้ พระยา
จะเหน็ อิทธิพลของน้าทะเลท่ีหนุนสูงข้ึน จากเม่อื กอ่ นท่จี ะเอ่อสองฝง่ั แม่นา้ ธรรมดาๆ แต่ปี 2565 นา้ ท่วมหนกั มากขน้ึ และใน
อนาคตอกี 10 ปจี ากนไ้ี ป นา้ จะทว่ มถึงขนาดไหน นอกจากไทยแลว้ ยังมีปากีสถานที่ท่วมหนัก กอ่ นหน้านีท้ กี่ รงุ โซล ประเทศ
เกาหลี วนั เดียวฝนตกลงมา 380 มิลลเิ มตร ขณะทแี่ มน่ า้ สายหลกั ในประเทศจีนกลบั แหง้ ขอด เกดิ สถานการณ์คลนื่ ความร้อน
ในทวีปยโุ รปทีไ่ มเ่ คยรอ้ นมากอ่ น รอ้ นกว่าประเทศไทยอีก น่ีคือความเปลย่ี นแปลงทท่ี ุกคนรสู้ กึ ได้ ไมใ่ ช่แคเ่ หน็ ไมใ่ ชแ่ คท่ ราบ
แตก่ าลงั เผชญิ มันอยู่ในทกุ ๆ วนั ซง่ึ ไม่แฟรเ์ ลยถ้าเทียบวา่ ไทยปลอ่ ยก๊าซเรือนกระจกแค่ 0.8% ของโลกใบนี้ อยใู่ นลาดบั ท่ี 22
เทา่ นนั้ แตใ่ นทางกลับกนั เวลาเกดิ ปัญหา Crimate Change ขึ้น ผลกระทบดา้ นสภาพภมู ิอากาศ ไมว่ ่าจะเป็นน้าทว่ ม นา้ แล้ง
เราอยใู่ นอันดับ 9 ของโลกทเ่ี ผชิญกับปัญหาการเปลย่ี นแปลงทางสภาพภมู ิอากาศ เจอภัยพิบตั ิทกุ อยา่ ง ไดร้ บั ผลกระทบ
ทางด้านสังคม เศรษฐกิจ การพัฒนาประเทศ ประชาชนในกลมุ่ เปราะบาง ผสู้ งู อายุ ผ้พู ิการ กระทบโดยถว้ นหน้า “ในปี 2561
ไทยปลอ่ ยก๊าซเรอื นกระจกประมาณ 372 ล้านตัน น้อยมากเมอื่ เทยี บกบั อกี หลายประเทศท่ีปล่อยก๊าซเรอื นกระจกมากทส่ี ดุ 3
อันดับแรกอย่ทู ีก่ ว่า 20% ประเทศเหลา่ นนั้ จึงตอ้ งมสี ว่ นรว่ ม จะตอ้ งเรง่ แก้ไขปัญหาไมน่ ้อยไปกวา่ ประเทศไทย” นายวราวุธ
กลา่ ว ทง้ั น้ี ในขอ้ ตกลงปารสี ทีป่ ระเทศไทยได้แสดงเจตจานงเมื่อปี 2564 วา่ ไทยเขา้ สสู่ ถานะ Carbon Nuetrality (สภาวะท่ี
การปลอ่ ยก๊าซคารบ์ อนไดออกไซดเ์ สมอกบั ศกั ยภาพดดู ซบั ) ในปคี .ศ. 2050 และ Net zero greenhouse gas emissions
(Net zero GHG emissions หรอื การปลอ่ ยก๊าซเรอื นกระจกเป็นศูนย์ ) ภายในปี ค.ศ. 2065 โดยขอ้ เทจ็ จริงแล้ว การทาเช่นน้ี
ไมไ่ ดท้ าใหส้ ถานการณก์ ารเปลย่ี นแปลงของอณุ หภูมโิ ลกหายไป อุณหภูมโิ ลกจะยังคงเพม่ิ ข้นึ อยู่ แตจ่ ะไม่เพม่ิ ข้นึ ถงึ 2.8 องศา
คอื เพิ่มไมเ่ กิน 1.8 องศาท่ัวโลก บางคนบอกว่า อณุ หภูมิ ทเี่ พิม่ ขึ้น 1-2 องศาจะเดอื ดร้อนอะไร แอร์ทบ่ี ้านเปดิ จาก 23 องศา
ไปเป็น 25 องศากไ็ มเ่ ทา่ ไหร่ เปดิ พัดลมช่วยก็ยังได้ เปดิ จาก 21 องศา ไป 23 องศา อนุ่ ข้นึ หนอ่ ยเดียว ไม่เหน็ จะแตกตา่ งอะไร
เลย ต้องบอกวา่ อยา่ เปรียบโลกใบนกี้ ับเครื่องปรับอากาศทบี่ า้ น

“โลกใบนี้มีความเปราะบาง มนั มชี วี ิต มี dynamic มันคือสิ่งมชี วี ิตสง่ิ หนง่ึ ถา้ จะเปรยี บต้องเปรยี บเทยี บกบั มนุษย์ คนเรามี
อุณหภมู ริ า่ งกายอยู่ที่ 37.5 องศาเซลเซยี ส ถา้ บวกไปอีก 1.5 องศา กเ็ ปน็ 39 องศา คอื ไข้ต่า ๆ แลว้ ถ้าบวกอกี 3 องศา เป็น
40.5 องศา คอื เขา้ โรงพยาบาลแลว้ ดังน้ัน ถ้าวันนีเ้ ราไมท่ าอะไร โลกใบนี้เข้าโรงพยาบาลแน่นอน ถ้าโลกเข้าโรงพยาบาล กไ็ ม่
ตอ้ งพูดถงึ พวกเรา ตายหมดโลกแน่ และคลน่ื ลูกสดุ ท้ายที่อันตรายทสี่ ุด คือ Biodiversity Loss ฉะนนั้ อย่าไปใหถ้ งึ คลน่ื ลกู น้นั
เลย เราหยดุ เพียงแค่ Crimate Change ดกี ว่า”
ไทยปลอ่ ยคาร์บอนพีคสดุ ปี 2025 ท้ังน้ี การท่ีประเทศไทยจะกา้ วเข้าสสู่ ถานะ Carbon Nuetrality และ Net zero GHG ได้
นน้ั ต้องมีแผนระยะยาว เพ่ือใหไ้ ทยไปสู่ Net zero GHG ภายในปี ค.ศ. 2065 ได้ และในระยะสัน้ ไทยมี NDCs (Nationally

Determined Contributions : NDC) ‘การมสี ่วนร่วมทปี่ ระเทศกาหนด’ ทีจ่ ะต้องส่งกอ่ นเดนิ ทางไปรว่ มประชมุ มการ
เปลี่ยนแปลงสภาพภูมอิ ากาศแห่งสหประชาชาติ 2022 หรอื COP27
การประชุม COP27 เร่ิมขึน้ ในวนั ท่ี 6 พฤศจิกายน ทีป่ ระเทศอยี ปิ ต์ โดยแผนทสี่ ่งไปคอื ภายในปี ค.ศ. 2030 ไทยจะลดการ
ผลิตกา๊ ซเรอื นกระจกในประเทศไทยให้ได้ 40% จากสถานการณป์ กติ การจะทาได้ตามเปา้ หมาย ไทยไมส่ ามารถทาไดด้ ว้ ย
ตัวเอง ตอนแรกไทยตั้งเป้าจะลดเพียง 30% แต่พอไทยขยบั กรอบเวลา(Timeline) ของประเทศเปน็ ค.ศ. 2050 กับค.ศ. 2065
กต็ ้องเพมิ่ การลดก๊าซเรือนกระจกอกี 10% เป็น 40% ซง่ึ 10% ท่ีเพ่มิ ขน้ึ น้ัน ไทยทาประเทศเดยี วไมไ่ ด้ ตอ้ งได้รบั ความรว่ มมอื
ได้รบั การสนบั สนนุ จากเพอื่ น ๆ ของไทย ไมว่ า่ จะอยูใ่ นประเทศใดทวีปใด ไม่วา่ จะเป็น Green Fund หรือ Finance Support
ตอ้ งไดเ้ ทคโนโลยี ตอ้ งได้ capacity building หรอื การสรา้ งเสริมขีดความสามารถ เพอื่ ประสบความสาเร็จในการลดก๊าซเรอื น
กระจกภายในปี ค.ศ.2030 ตามทก่ี าหนดไวใ้ นแผนระยะส้ัน มคี าถามว่า ทาไมตา่ งชาตจิ ะตอ้ งมาชว่ ยไทย ก็เพราะว่าตอนแรก
สดุ ไทมไ์ ลน์ไม่ใช่ปี ค.ศ. 2050 กับ ค.ศ. 2065 แต่เป็นปี ค.ศ. 2065 กับ ค.ศ. 2090 แต่ก่อนการประชุมโลกร้อนสหประชาชาติ
ครงั้ ที่ 26 (COP26) เมือ่ ปีทแี่ ล้ว หลายประเทศไดม้ าพดู คุยกบั กระทรวงทรพั ยฯ์ บอกว่าอยากให้ไทยขยับไทมไ์ ลนใ์ หเ้ ร็วขึ้น จะ
ทาไดห้ รือไม่ กไ็ ดบ้ อกว่าทาไม่ได้ เพราะดว้ ยศกั ยภาพ เทคโนโลยี และงบประมาณที่มีอยจู่ ากดั ประเทศไทยทาได้ภายในไทม์
ไลนน์ ้ี พูดเท่าไหรแ่ ต่ละประเทศก็ไมย่ อม จนเขาบอกว่า อยากใหช้ ่วยอะไรเพ่อื เร่งกระบวนการให้เรว็ ขน้ึ จึงได้ขอ 3 เร่อื ง คือ
เงิน เทคโนโลยี และขอใหม้ าชว่ ยไทยในการดาเนนิ การด้วย อยา่ งไรกต็ าม การจะปรับแผนระยะยาวของไทยได้ ต้องรกู้ ่อนว่า
ไทยจะมีการปลอ่ ยก๊าซเรือนกระจกเต็มท่ี หรือพคี สุดเม่อื ไหร่ ซึง่ จากการคานวณพบว่าปีค.ศ. 2025 หรอื อกี 3 ปจี ากนีไ้ ป
จะอยู่ท่ี 388 ล้านตัน และจาก 388 ลา้ นตันในปี ค.ศ. 2025 จะคอ่ ย ๆ ลดไปจนเหลือ 120 ลา้ นตนั ภายในปีค.ศ.
2065 ปรมิ าณ 120 ลา้ นตันน้ีเปน็ ปริมาณท่ไี ทยสามารถ offset หรอื หักล้างกนั ไดด้ ว้ ยปรมิ าณพน้ื ทส่ี เี ขยี ว คาร์บอนเครดติ ที่
ไทยมีอยู่ โดยภาคท่ีจะไดร้ บั ผลกระทบมากท่ีสุด คอื ภาคพลงั งาน ไมว่ ่าจะเปน็ การใช้ fossil fuel ทงั้ หลาย การใช้โรงงาน
ไฟฟา้ พลงั งานถา่ นหนิ ทแี่ มเ่ มาะ จังหวดั ลาปาง เปน็ ต้น วนั น้ีกระทรวงพลงั งานมีบทบาทภารกจิ ทสี่ าคญั รวมท้ัง ภาค
การเกษตร ภาคธุรกจิ อีกหลายภาค

“วนั นี้ ผมดใี จที่ GCNT ไดม้ ารวมตัวกนั เปน็ การรวมตวั ทเ่ี ช่ือว่าเกนิ ครง่ึ หน่ึงของประเทศนี้ท่จี ะมีอมิ แพคต่อคารบ์ อนฟรตุ ปริ
นทข์ องประเทศไทย รวมท้ังซัพพลายเชน อพั สตรมี ดาวนส์ ตรีม ผลที่จะได้จากพวกทา่ นจะสง่ ผลให้เราเดินทางสู่เจตนารมณท์ ี่
ไทยได้ประกาศไวใ้ หโ้ ลกรู้ในปีค.ศ. 2050 และค.ศ. 2065 ได”้ โดยแผน NDCs น้ันมหี ลายมาตรการ ไม่วา่ จะเปน็ การเพ่มิ
สดั ส่วนในการใช้พลังงานหมนุ เวียนใหม้ ากขึน้ การเพ่ิมประสทิ ธภิ าพการใช้พลังงาน การส่งเสริมการใช้ EV (Electric Vehicle)
โดยไทยได้มกี ารสนับสนุนการใช้ EV เชน่ มาตรการทางภาษี แตไ่ ฟฟ้าท่ีใชจ้ ะมาจากแหลง่ ไหน จะเปน็ clean energy จะเป็น
hybrid หรอื อย่างไร เป็นเร่อื งท่กี ระทรวงพลังงานตอ้ งเร่งปรบั ปรงุ กนั ในอนาคต หรอื แม้แตก่ ารส่งเสรมิ การใชป้ นู ซิเมนต์
ไฮดรอลิก แทนพอร์ตแลนดซ์ ีเมนต์ แบบเมอื่ กอ่ นท่ีมีการปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจกมากพอสมควรในชว่ งการผลติ ซเิ มนต์ รวมไปถึง
การเปลย่ี นสารทาความเย็นท้งั หลายในตู้เย็น เคร่อื งปรับอากาศ เปน็ ตน้
ส่ิงสาคญั ทมี่ ผี ลต่อการปล่อยกา๊ ซเรือนกระจก คือภาคการเกษตรของไทย ไม่ว่าจะเปน็ การทานา ที่กเ็ พิง่ ทราบวา่ การทานา
ปล่อยกา๊ ซมเี ทน (Methane) ออกมามากมายในชว่ งทม่ี ีการสะสมหมักหมมของน้าในนาขา้ ว หรอื แมแ้ ตภ่ าคปศสุ ัตว์ มลู สตั ว์
ของเสียของสัตว์ ก๊าซมเี ทนท่ีปลอ่ ยออกมานน้ั มีอานุภาพรนุ แรงกวา่ ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ถึง 28 เทา่ กา๊ ซมเี ทน 1 ตนั
เทา่ กบั กา๊ ซคาร์บอนไดออกไซด์ 28 ตัน ภาคการเกษตรจึงจาเป็นตอ้ งปรบั ตัวเพ่ือใหไ้ ทยก้าวเขา้ สสู่ ถานะ Carbon Nuetrality
ไดต้ ามเปา้ หมาย

ขบั เคลอ่ื นการดาเนนิ งาน 6 ด้าน
โดยกระทรวงทรพั ย์ฯ มกี ารดาเนนิ นโยบายตา่ ง ๆ 6 ด้าน ดา้ นแรกคอื บูรณาการเป้าหมาย Net Zero ใหอ้ ยใู่ นยุทธศาสตร์ อยู่
ในนโยบาย ในแผนระดบั ประเทศ กระทรวง ทบวง กรมตา่ ง ๆ ตอ้ งไปในทิศทางเดยี วกนั ลงไปถงึ ระดบั จงั หวดั ท้ายท่ีสดุ ลงไป
ถงึ ระดับรากหญา้ ทม่ี ีความเปราะบางทีส่ ุด และท้าทายท่ีสุดในการปรับ mind set ของเกษตรกร นอกจากนี้ ยังมีการ
ขับเคล่อื นนโยบาย BCG (Bio-Circular-Green Economy) ที่เปน็ การสบื ทอดโดยตรงจากปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพียง ทรี่ ัชกาล
ที่ 9 ทรงพระราชทานไวใ้ ห้คนไทย
“การให้ภาคเกษตรลดการปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจกได้ เป็นเร่ืองท้าทายอย่างย่งิ ในฐานะรัฐมนตรีกระทรวงทรพั ย์ฯ และส.ส. การ
จะไปบอกเกษตรกรใหเ้ ปลยี่ นวธิ ที านาน้นั ถือวา่ กล้าหาญชาญชัยอยา่ งยงิ่ การจะบอกใหเ้ ขาเปลย่ี นจากการปลกู ขา้ วทม่ี นี ้าใน
นาตลอด 3-4 เดอื น มาเปน็ ปลูกแบบเปียกสลับแหง้ ซึ่งขณะนรี้ ฐั บาลเยอรมันและรัฐบาลไทยกาลังทาแปลงทดลองอยทู่ จี่ ังหวดั
สพุ รรณบรุ ี เป็นการปลกู ขา้ งแบบเปียกสลับแหง้ คอื ไม่จาเป็นตอ้ งมนี า้ อย่ใู นนาตลอดฤดกู ารปลูก ช่วงท่ขี า้ วกาลังตงั้ ทอ้ งออก
รวง เราสามารถเอาน้าออกจากนาได้ และยงั ไดป้ ระโยชนใ์ นแง่ผลผลติ ทีเ่ พ่ิมอีก 20-30% ใช้นา้ นอ้ ยลงกว่าครงึ่ ใชพ้ ลงั งาน
นอ้ ยลงในการนานา้ เข้า มนี า้ ออกจากนามากกว่าครงึ่ ทสี่ าคัญลดการปลดปลอ่ ยก๊าซมีเทนได้ถึง 70% ผมเรยี กว่า Agri-tech
with Roots คอื มคี วามเฉลยี วฉลาดของเกษตรกร ปราชญช์ าวบ้าน ที่นาองคค์ วามรูพ้ น้ื บ้านมาใชใ้ นการทาเกษตร”

ทั้งน้ี การเข้าสสู่ ถานะ Carbon Nuetrality ได้ จะมีสองสว่ น สว่ นแรกเปน็ ภาคการดดู ซบั สว่ นทสี่ องคอื การลดการปลดปล่อย
จากภาคการผลติ ของไทย มกี ารนาเทคโนโลยีมาใช้ ไม่วา่ จะเป็นเทคโนโลยี CCS (Carbon Capture and Storage: CCS)
เทคโนโลยี CCUS (Carbon Capture, Utilization and Storage) ซึง่ รัฐบาลกาลังเรง่ โดยนายกรัฐมนตรีไดค้ ยุ กับหน่วย
ราชการ กระทรวงพลังงาน ในการนาเทคโนโลยเี หลา่ นี้มาใช้ วนั นี้ต้นทนุ ยังแพงอยสู่ าหรับไทยอยทู่ ตี่ นั ละเกือบ 100 เหรยี ญ
สหรฐั จะทาอยา่ งไรใหล้ งมาเหลอื 20-30 เหรียญสหรัฐ และยงั มอี กี 3-4 ประเดน็ ที่สาคญั คือ การปรบั ปรุงกฎหมายที่
เกีย่ วขอ้ ง การใช้เทคโนโลยที เ่ี หมาะสม รปู แบบการลงทุนหลังผา่ นพน้ จากโควิด-19 และไม่ตอ้ งการจะกลับไปเป็นเหมอื นเดิม
แต่ต้องการเดินไปขา้ งหนา้ ใหเ้ ป็นสเี ขียวยิง่ ขึ้น ระบบธรุ กจิ อุตสาหกรรม ที่การเดินหน้านับจากนต้ี อ้ งมีคาว่าสิ่งแวดล้อมเข้ามา
เก่ยี วขอ้ งให้มากขึน้ ไมเ่ ช่นน้ันอกี ไม่กส่ี บิ ปีจากนไ้ี ป มนษุ ย์เราจะเจอผลกระทบจากธรรมชาตอิ ยา่ งเต็มทีแ่ นน่ อน ยงั มเี ร่ือง
คารบ์ อนเครดิต ทคี่ นบางกลมุ่ บอกวา่ กระทรวงทรพั ย์ฯ กาลังจะฟอกเขียว เอาทรัพยากรธรรมชาติมาหากิน ขอเรยี นตามตรง
วา่ ถูกตอ้ งครบั ผมกาลงั ฟอกเขยี วอยู่ ผมกาลังเอาทรัพยากรของไทยมาแปรให้เปน็ เงินอยู่ เพราะมคี าบอกวา่ มี 3 สง่ิ ท่ีเปลยี่ น
พฤติกรรมมนุษย์ได้ สงิ่ แรกเลยคอื เงิน ทาแล้วได้เงนิ ทกุ คนทากันใหญ่ หรอื ทาแลว้ เสยี เงนิ ก็จะไม่ทากัน นอกจากเงิน คือทาให้
เปน็ กฎหมาย วันนีเ้ รากาลังทากฎหมายกนั อยู่ สิ่งสุดทา้ ย คือ ความตาย เช่น ทุกวนั นีพ้ วกเราใสห่ น้ากากกันหมด กอ่ นหน้าน้ี
เม่ือ 4-5 ปที แ่ี ลว้ ถา้ กระทรวงทรพั ยฯ์ ออกมาบอกวา่ ในช่วงฤดู PM 2.5 ขอให้ทุกคนใสห่ นา้ กากไดม้ ้ัย รบั ประกนั วา่ โดนดุ โดน
ต่อวา่ แตพ่ อโควดิ -19 มา ถ้าไม่ใสห่ นา้ กากตายแนน่ อน เลยใสก่ ันใหญ่ วันน้ีเรายังไมต่ ้องไปถงึ อนั ดบั ที่ 3 แค่อนั ดบั 1 กบั 2
กอ่ น เรามคี ารบ์ อนเครดติ ซือ้ ขายแลกเปลย่ี นกนั ได้ มีผลประโยชนเ์ ขา้ มาเก่ียวข้อง เป็นแรงจูงใจทสี่ าคญั ใหท้ กุ ภาคในการ
ทางาน ดา้ นการลงทนุ สานกั งานส่งเสรมิ การลงทนุ (บโี อไอ) ตอ้ งมกี ารสง่ เสรมิ การลงทุนทีเ่ ป็นมิตรกบั สิ่งแวดลอ้ มใหม้ ากขึน้
รฐั บาลเองกส็ ง่ เสริม e-Procurement , green-Procurement ในการจัดซอ้ื จดั จ้างวัสดทุ เี่ ปน็ มติ รกับสิ่งแวดล้อมขึ้น กระทรวง
ทรัพยฯ์ เองในปงี บประมาณทผ่ี า่ นมา ได้จดั ซือ้ รถ EV มาใช้งานดา้ นการจัดสง่ เอกสาร หรืองานง่าย ๆ อันไหนที่ทาได้ ทากอ่ น
ให้เป็นตวั อย่าง หรือจดั ซ้อื วัสดอุ ุปกรณ์ท่ีเปน็ มิตรกับสงิ่ แวดลอ้ มใหม้ ากข้นึ อกี ส่วนคือ การพัฒนากลไกของตลาดคาร์บอน
เครดติ ท้งั ในและต่างประเทศ โดยสานกั งานนโยบายและแผนสิ่งแวดลอ้ ม (สผ.) ได้ทามาตรการ เงือ่ นไข ในการบริหารจดั การ
คาร์บอนเครดิต เพ่ือสง่ เสริมการสร้างตลาดให้เป็นรปู ธรรม โดยมาตรการเหล่านไี้ ดผ้ ่านความเหน็ ชอบจากคณะรฐั มนตรี (ครม.)

แลว้ นอกจากน้ียังมีองค์การบรหิ ารจดั การก๊าซเรอื นกระจ (อบก.) ทอี่ อกระเบยี บว่าด้วยหลักเกณฑ์การขน้ึ ทะเบียนการซื้อ ขาย
ถา่ ยโอน คารบ์ อนเครดติ เรยี บรอ้ ยแลว้ โดยหากคานวณจากปี ค.ศ.2025 ทคี่ าดว่าจะปลอ่ ยกา๊ ซเรือนกระจกมากทสี่ ุด 388
ลา้ นตนั และจะต้องลดใหเ้ หลอื 120 ลา้ นตนั ในปคี .ศ. 2065 ปริมาณคาร์บอนเครดิตทีต่ ้องใชจ้ ะคิดเปน็ เงิน 3 แสนกวา่ ลา้ น
บาท เปน็ เงนิ จานวนไมน่ ้อยท่ีคนไทยและธุรกิจต่าง ๆ จะเขา้ มามสี ว่ นรว่ มทาให้ประเทศไทยกา้ วเข้าสสู่ ถานะ Net zero GHG
โดย อบก.ยั ได้ประสานงานกับสภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย (สอท.) ต้ังคณะกรรมการขนึ้ ซื้อขายคารบ์ อนเครดิต สาหรับ
พลงั งานหมุนเวียน โดยมีแพลตฟอร์ม FTIX เกิดข้ึน เวลานมี้ ีประมาณ 100 บรษิ ทั ที่มาซือ้ ขายคาร์บอนเครดติ กระดานนยี้ ัง
รองรับการเขา้ มามสี ว่ นรว่ มของประเทศเพื่อนบา้ นในอาเซยี น ในโซนเอเชียด้วย

ยังมีภาคสาคญั อกี ภาค คอื ภาคการดูดซบั คาร์บอน หรือภาคปา่ ไม้ ทกี่ ระทรวงทรัพย์ฯ รบั ผดิ ชอบ ปจั จบุ ันไทยมพี นื้ ท่ปี า่
31.8% ของพื้นทท่ี ั้งหมด หรือ 100 กวา่ ลา้ นไร่ จาก 327 ล้านไร่ โดยกรมป่าไม้ กรมอุทธยานแหง่ ชาติ รวมถึงกรมทรพั ยากร
ทางทะเลและชายฝ่ังได้ออกระเบยี บการส่งเสริมการปลูกป่า ท้ังปา่ บนบกและปา่ ชายเลน มกี ารสง่ เสรมิ ให้ภาคเอกชนเขา้ มา
ช่วยภาครฐั ปลกู เมือ่ กอ่ นเวลาพดู ถึงการปลูกป่า ปลกู ป่าชายเลน จะคิดถงึ เรอื่ ง CSR แตว่ ันนมี้ ันไมใ่ ช่ CSR อกี แล้ว หลาย
บรษิ ทั ทีไ่ ดพ้ ูดคยุ เรม่ิ มองเร่อื งการปลูกป่า โดยเฉพาะปา่ ชายเลนทตี่ น้ โกงกางสามารถดดู ซับก๊าซคาร์บอนไดออกไซดไ์ ดม้ ากกวา่
ป่าบนบกถึง 8 เท่าในพน้ื ท่เี ทา่ กนั บรษิ ทั ต่าง ๆ จึงหนั มาปลูกป่า และป่าชายเลน เพือ่ ใหไ้ ดค้ าร์บอนเครดติ มาเป็นรายได้ หรอื
ลดคาร์บอนฟรตุ ปรนิ ทข์ องบรษิ ทั เอง เพอ่ื รองรบั กับมาตรการทางภาษีหรือไมใ่ ชภ่ าษที ี่ท่วั โลกเรม่ิ ใชม้ ากขึ้นเรื่อย ๆ
มาตรการทีก่ ระทรวงทรพั ย์ฯ เสนอ คือ มาชว่ ยกันปลูก แล้วจะแบง่ 90 กับ 10 คือกระทรวงทรัพยฯ์ เก็บไว้ 10% เอกชนจะได้
90% รวมทั้งประชาชนในพ้นื ท่ีจะไดร้ ายไดจ้ ากการช่วยกันดแู ลป่าทภ่ี าคเอกชนเขา้ ไปชว่ ยกนั ดูแล โดยปี 2565 มกี ารเตรยี ม
พื้นทไ่ี ว้ 6 แสนไรเ่ พื่อให้ภาคเอกชนเขา้ มาปลกู ท้ังป่าบนบกและป่าชายเลน มีบรษิ ทั ท่ีเข้าร่วมแล้ว 10 กว่าแหง่ เช่น SCG ปตท.
CPAC รวมทั้งการไฟฟ้าฝ่ายผลติ แหงประเทศไทย (กฟผ.) ก็แสดงเจตจานงเข้ามา ในเรอื่ งกฎหมาย ขณะน้ีกาลังเร่งผลกั ดันร่าง
พ.ร.บ.การเปลี่ยนแปลงทางสภาพภูมิอากาศ หรอื Crimate Change Act ขน้ึ จริงๆ แล้วรา่ งกฎหมายนี้เกือบจะเสร็จอยแู่ ลว้
แต่ไดด้ งึ กลบั มาปรบั เปล่ียนเล็กนอ้ ย เพราะร่างแรกเปน็ ภาคสมคั รใจ แต่หลงั จากประสบภาวะนา้ ทว่ มตดิ กัน 2 ปี เจอภัยแล้ง
แอลนโี ญ ลานีญา ภาคสมัครใจเอาไม่อย่แู ล้ว ต้องเป็นภาคบังคบั จงึ อยู่ระหวา่ งการปรับปรงุ กฎหมาย และเปน็ ภาคสาคญั ใน
การจดั การทง้ั เร่อื งก๊าซคารบ์ อน ก๊าซเรือนกระจก เครดติ คาร์บอน มี inventory ทจ่ี ะใหเ้ อกชนไดร้ ู้วา่ บริษัทมีคารบ์ อนเครดติ
หรือคาร์บอนฟรตุ ปรนิ ท์ มากนอ้ ยเพียงใด คาดวา่ จะเสนอรา่ งกฎหมายน้ตี อ่ ครม. ไดภ้ ายในปลายปีนีห้ รอื ตน้ ปหี น้า
เตรียมเปิดแผนแกโ้ ลกรอ้ นบนเวที COP27 นายวราวุธ กลา่ ววา่ จะเดินทางไปร่วมประชมุ CPO27 ที่ประเทศอียิปต์ ประเทศ
ไทยจะประกาศใหโ้ ลกร้วู า่ สงิ่ ท่ีไดท้ ามาตลอด 1 ปที ผ่ี ่านมา มคี วามก้าวหน้ากว่าประเทศอ่ืน ๆ มากนอ้ ยเพียงไร นอกจากเร่ือง
NDCs รวมถงึ แผนระยะยาวในการลดก๊าซเรอื นกระจก จนถงึ ปีค.ศ. 2065 แลว้ ท่ีภมู ิใจมากท่สี ดุ คือเดอื นมถิ นุ ายนทผ่ี า่ นมา
ประเทศไทย โดยกระทรวงทรัพยฯ์ ได้มโี อกาสลงนามใน Implementing agreement กับประเทศสวิตเซอรแ์ ลนด์ ในการ
แลกเปลยี่ นซื้อขายคารบ์ อนเครดติ กบั ไทย ภายใตข้ ้อตกลงปารสี ข้อ 6.2 คอื การแลกเปลย่ี นคารบ์ อนเครดติ โดยไมผ่ ่านตัวกลาง
เปน็ peer to peer เปน็ การแลกเปล่ยี นประเทศต่อประเทศ แตกต่างจากการท่ีภาคเอกชนซอ้ื กนั เองระหวา่ งประเทศ เพราะ
ครัง้ นีท้ าให้นามรัฐบาลกับรฐั บาล และการลงนามครง้ั นี้ถือเป็นประเทศคแู่ รกในโลก นับแต่ COP 26 เมื่อปที ี่แลว้ จนถึงเวลานี้
ยงั ไมม่ ปี ระเทศใดในโลกที่ดาเนนิ การด้าน crimate change แล้ว implement ออกมาเป็นมาตรการอยา่ งจริงจัง “นี่คือสิง่ ท่ี
จะไปบอกใหท้ ั่วโลกรบั รวู้ า่ ประเทศไทยไม่ได้ดีแต่พดู เราทา และจะบอกว่า เราทาแล้ว เพราะเราไดร้ บั ผลกระทบจาก
สิง่ แวดล้อม สพุ รรณบรุ บี ้านผมโดนนา้ ท่วมมาเปน็ สบิ ปี แลว้ ก็ยังท่วมอยู่ และจะทว่ มหนกั ข้นึ ไปอกี วนั น้พี วกเราตน่ื ตวั และ

อยากให้ทกุ คนทาเหมอื นอย่างที่ประเทศไทยทา” สาหรับประเทศไทยสง่ิ ทีจ่ ะได้จากการลงนามถา่ ยโอนคาร์บอนเครดิตกับ
สวติ เซอร์แลนด์ โดย Implementing agreement ท่ีลงนามไป เปน็ จดุ เรมิ่ ต้นให้กรุงเทพฯ มกี ารปรบั เปลี่ยนรถเมล์ 500 คัน
จากท่มี ีอยู่ 5,000 กวา่ คนั เป็นรถ EV 100% และจากนี้กจ็ ะเปล่ียนรถเมลท์ ้งั 5,000 คันมาเปน็ EV 100% นี่คอื ความพยายาม
ทปี่ ระเทศไทยกาลังทาอยู่ นอกจากนย้ี งั มี TCAC (Thailand Climate Action Conference) หรอื การจดั ประชุมภาคกี าร
ขับเคล่อื นการปฏบิ ตั ิงานดา้ นการเปลยี่ นแปลงสภาพภมู ิอากาศของไทย ทจ่ี าลองการประชมุ COP มาไวท้ ไี่ ทย มที ง้ั ภาคเอชน
ภาครัฐ กลมุ่ จังหวัดตา่ ง ๆ ทั่วประเทศกวา่ 14 กลุ่มจังหวดั เข้าร่วม เพ่ือใหแ้ ตล่ ะกลมุ่ จงั หวดั นาเสนอแนวทางการลดก๊าซเรอื น
กระจก รวมทงั้ มคี นรนุ่ ใหม่ นักเรียน เพอื่ ใหท้ ่วั โลกไดเ้ หน็ ว่า ไมไ่ ดม้ เี พียงรฐั บาลทีก่ าลังตื่นตัวอยู่ แตค่ นไทยท้งั 67 ลา้ นคน
ไดร้ ับผลกระทบ และตอ้ งการให้ทกุ ประเทศต่ืนตัวมาแกไ้ ขปัญหาด้วย ทั้งหมดนีค้ อื สง่ิ ทปี่ ระเทศไทยไดด้ าเนนิ การ และเป็น
มาตรการทีส่ ามารถทาได้ เพราะเชือ่ ม่ันในศักยภาพของคนไทย รวมถงึ ศักยภาพของคนรนุ่ ใหม่ ฉะนนั้ สงิ่ ที่จะนาเสนอใน
COP27 ทปี่ ระเทศอียิปต์ กเ็ ปน็ สิง่ ท่ไี ม่มปี ระเทศใดทาได้ “เราตอ้ งทาวนั น้ี เพราะถ้าไมท่ า ใครจะทา ถา้ ไม่เรมิ่ ทาวันน้ี การ
แกไ้ ขปัญหาสภาพภมู ิอากาศทเ่ี ริ่มมาหลายสบิ ปแี ล้ว จะไปเรมิ่ ทาวันไหน ขอบคณุ GCNT ทเี่ ปน็ การรวมตวั ของทกุ คนมาแก้ไข
ปัญหา จนวันน้ีภาคเอกชนนาหน้าภาครฐั ไปแล้ว ตอนแรกภาครัฐเรมิ่ ตืน่ ตวั มาผลกั ดันภาคเอกชน มาวนั น้ี ภาครฐั ตาม
ภาคเอกชนไม่ทันแลว้ แตก่ ก็ าลงั พยายามตามใหท้ นั การแกไ้ ขปญั หาสง่ิ แวดล้อม climate change นน้ั ทาคนเดยี วไมไ่ ด้
กระทรวงใดกระทรวงหนง่ึ ทาคนเดียวกไ็ มไ่ ดเ้ ช่นกัน GCNT เปน็ เครอื่ งยืนยนั ว่า พวกเราต้องทารว่ มกนั พวกเราต้องทาด้วยกัน
เพราะว่า ด้วยกนั เท่านน้ั ทกุ อยา่ งจะเปน็ จริงได้ together possible”
ธรุ กจิ จรงิ จงั ลดปลอ่ ยก๊าซแล้ว 8 ลา้ นตนั คาร์บอน ด้านนายศภุ ชัย เจยี รวนนท์ นายกสมาคมเครอื ขา่ ยโกลบอลคอมแพก็ แหง่
ประเทศไทย หรอื GCNT และประธานคณะผบู้ รหิ าร บริษัท เครือเจรญิ โภคภณั ฑ์ จากดั ได้กลา่ วถึง ความมุ่งมน่ั และความ
ตัง้ ใจจรงิ ของสมาชิก GCNT วา่ ตามท่สี มาชิกได้ประกาศเจตนารมณต์ ้งั แต่ปที แี่ ลว้ ทีจ่ ะสนับสนนุ ให้ประเทศไทยเดินหน้าสู่
เปา้ หมาย Net Zero โดยแสดงความมุ่งม่นั วา่ จะลดการปล่อยก๊าซเรอื นกระจกให้เหลอื สทุ ธิเปน็ ศนู ย์ภายในปี ค.ศ. 2050 หรอื
อยา่ งช้าที่สดุ ไมเ่ กิน ค.ศ. 2070 ขณะนส้ี มาชกิ ของสมาคมไดร้ ว่ มกนั ลดก๊าซเรือนกระจกไปแล้ว อยา่ งน้อยประมาณ 8 ลา้ นตัน
คาร์บอนไดออกไซดเ์ ทยี บเทา่ ผา่ นโครงการตา่ งๆ เปรยี บเสมือนการลดจานวนรถยนต์บนท้องถนนไปกว่าหนงึ่ ล้านหกแสนคัน
งาน GCNT Forum 2022 ปนี จี้ ดั ขนึ้ ในช่วงเวลากอ่ นท่ีประเทศไทยจะเปน็ เจา้ ภาพการประชุมเอเปค เพือ่ สร้างความตระหนักรู้
และแสดงความพร้อมของภาคเอกชนที่จะสนับสนุนการขบั เคล่อื นเศรษฐกิจให้เกิดผลเป็นรปู ธรรมตาม BCG Model และตาม
แนวคดิ Open. Connect. Balance. “การเปดิ กวา้ ง สรา้ งสัมพันธ์ เช่อื มโยงกัน สู่สมดลุ ” ซึ่งเปน็ หวั ขอ้ หลกั ในการเปน็
เจ้าภาพของไทย ปัจจยั ความสาเรจ็ ประการหนึ่งของแนวคดิ เหล่าน้ี มาจากความตระหนักรู้และความไวเ้ นือ้ เช่ือใจซง่ึ กนั และกนั
โดยเฉพาะในปจั จบุ นั ทีโ่ ลกยงั อยใู่ นสถานการณก์ ารเมอื งระหวา่ งประเทศทต่ี งึ เครยี ด และมีความเสย่ี งว่า วิกฤตสง่ิ แวดล้อมและ
ทรพั ยากรธรรมชาติจะถกู ละเลย โดยภาคธรุ กิจต้องร่วมกับภาครฐั และภาคสว่ นอ่ืนๆ เตรยี มรบั มือกบั ผลกระทบในเร่อื งนใ้ี ห้
ทนั ท่วงที ซง่ึ จาเป็นอยา่ งยิ่งทจ่ี ะต้องมีสติ ความมุ่งมนั่ ทุ่มเทกาลงั ปญั ญาและทรพั ยากร เพอ่ื แกป้ ญั หาดังกล่าว ควบคู่ไปกับการ
สร้างผ้นู ารุ่นใหม่ท่ีมคี วามคิดกา้ วหน้า สรา้ งสรรค์ ตลอดจนการนาเทคโนโลยีนวัตกรรมมาใชอ้ ย่างมีประสิทธภิ าพ ทั้งในองค์กร
ธรุ กจิ ขนาดใหญ่และ SME โดยยงั จาเป็นต้องอาศยั กลไกตลาดและกลไกทางการเงินทม่ี ีประสทิ ธิผล พร้อมท้ังจัดทารายงาน
อย่างสมา่ เสมอ เพอื่ ส่งเสรมิ ความโปรง่ ใสและตดิ ตามผลการดาเนินงาน “การดาเนินธรุ กจิ โดยรบั ผิดชอบต่อสงิ่ แวดล้อม พรอ้ ม
การพฒั นาและสง่ มอบคณุ คา่ แกส่ งั คม จะสามารถตอบโจทยค์ วามตอ้ งการของผ้บู ริโภค และยงั เปน็ โอกาสทางธรุ กิจ ท่ีจะสรา้ ง
ความเติบโตอย่างยง่ั ยืน สร้างความเข้มแขง็ หรือ Resilience ขององค์กรและของระบบเศรษฐกิจโดยรวมตอ่ ไป”

UN-GCNT จดั ประชุมผู้นาความยงั่ ยนื เรง่ หาทางฟ้ืนฟูระบบนเิ วศ ตอ่ ยอดธรุ กิจ 1 พฤศจิกายน 2022
สมาคมเครอื ข่ายโกลบอลคอมแพก็ แหง่ ประเทศไทย (GCNT : Global Compact Network Thailand) ร่วมกบั สหประชาชาติ
ในประเทศไทยจดั งานประชุมผู้นาความยงั่ ยนื ประจาปี GCNT Forum 2022 ขับเคล่อื นแนวคดิ Accelerating Business
Solutions to Tackle Climate & Biodiversity Challenges รวมพลังสมาชกิ ภาคธรุ กจิ 110 องคก์ ร รวมทั้งผู้มสี ว่ นไดส้ ่วน
เสยี ทง้ั ไทยและตา่ งประเทศ เร่งเพมิ่ มาตรการรบั มือวกิ ฤตจิ ากการเปล่ียนแปลงสภาพภมู ิอากาศและความหลากหลายทาง
ชวี ภาพ นางสาวธนั ยพร กรชิ ติทายาวธุ ผู้อานวยการ สมาคมเครือขา่ ยโกลบอลคอมแพ็กแห่งประเทศไทย หรอื GCNT
(Global Compact Network Thailand) เปดิ เผยวา่ การประชุม GCNT Forum เปน็ งานสาคัญประจาปี ทม่ี ุ่งเนน้ นาองค์
ความรใู้ หมเ่ กีย่ วกับการพฒั นาท่ยี งั่ ยืนมาถ่ายทอดใหก้ บั ผปู้ ระกอบการภาคธรุ กจิ ซง่ึ การประชมุ ผนู้ าความยั่งยืนประจาปี GCNT
Forum 2022 นีจ้ ะจัดขึ้น ภายใตแ้ นวคดิ Accelerating Business Solutions to Tackle Climate & Biodiversity
Challenge หรอื การเรง่ หาทางออกภาคธุรกิจเพอ่ื แก้ปญั หาสภาวะโลกรอ้ นและความหลากหลายทางชวี ภาพ “การเร่งหา

ทางออกของภาคธรุ กิจหมายถงึ วา่ เรามองเป็นโอกาสในการตอ่ ยอดให้บรษิ ทั มาลงทุน เวลาพดู ถึง opportunity บาง
บรษิ ัทเขาจะมองว่าต้องไดร้ ีเทิร์นเปน็ เงิน แตค่ วามหมายของเราจะเปน็ การหาทางออกที่ให้เปน็ โอกาสทางธุรกจิ ซง่ึ การรี
เทริ น์ มมี ูลค่าเพ่มิ มากกวา่ เงิน จุดเด่นตรงนี้คอื แนวคิด ถา้ สามารถทจ่ี ะให้ฟอรัมแตล่ ะปีไดแ้ นวคิดใหมๆ่ ขน้ึ มากจ็ ะชว่ ยจดุ
ประกายข้นึ ได”้ นางสาวธันยพร กลา่ วตอ่ วา่ ภาคเอกชนจะเปน็ เครอ่ื งจักรขับเคลอ่ื นท่ีสาคัญในการรว่ มบรรเทาและแกไ้ ข
ปญั หาจากการเปลย่ี นแปลงสภาพภมู ิอากาศและความหลากหลายทางชวี ภาพ ซงึ่ ขณะนถ้ี ือเปน็ หน่ึงในวกิ ฤตทิ สี่ าคัญของโลก
ในการประชุมปีนสี้ มาชิก GCNT ร่วมกับทกุ ภาคสว่ น จึงเรง่ เพมิ่ มาตรการรับมือกบั วิกฤติดังกลา่ ว รวมทงั้ เตรียมประกาศ
เจตนารมณค์ วามร่วมมือทเ่ี ป็นรปู ธรรม วัดผล และขยายผลไดเ้ พือ่ นาไปสทู่ างออกระดบั ประเทศและรว่ มเป็นสว่ นหน่งึ ในการ
ขบั เคลอ่ื นเปา้ หมายของประเทศไทยในเร่อื งนี้ ซึง่ คาดวา่ จะมีการเคลอ่ื นไหวครัง้ สาคญั และการแสดงความมุ่งมัน่ ของผูน้ าทวั่
โลกในงาน COP27 และ COP15 ที่จะมขี ้ึนในชว่ งปลายปนี ี้ สาหรบั สาระสาคญั หรอื ความทา้ ทายใหม่ในเวทีฟอรัมปนี ี้ อันดับ
แรก จะมีการนาเสนอเรอื่ งของการเปลย่ี นแปลงของสภาพภมู ิอากาศ(Climate Change)เพอ่ื ใหส้ มาชกิ ได้มคี วามเขา้ ใจรบั มือ
ดา้ นนี้ เพราะการแก้ไขเรื่อง climate change ยงั ไมส่ าเรจ็ ในขณะที่มีความทา้ ทายใหมเ่ ขา้ มา ดงั นั้นการที่ใหภ้ าคองค์กรธุรกจิ
มารวมตวั กนั กจ็ ะเป็นเวทีให้ประกาศเจตนารมย์ของความร่วมมือทจี่ ะเป็นรูปธรรมว่า ภาคธุรกจิ ไทยสามารถท่ีจะเหน็
ความสาคญั ของการรบั มือกบั สภาพภูมอิ ากาศ และเรือ่ งการจัดการความหลากหลายทางชีวภาพไดอ้ ย่างไร “ในปที ่ผี า่ นมา โก
ลบอลคอมแพคไดป้ ระกาศเรอื่ งของความรว่ มมือม่งุ หน้าสู่ Carbon Neutrality ความเปน็ กลางทางคาร์บอนโดยภาคธรุ กจิ รวม
พลังการขับเคล่ือนเพือ่ ใหไ้ ด้ Carbon Neutrality ในปี 2050 และ Net Zero ปี 2065 เปน็ การขับเคลื่อนทงั้ ภาคธุรกจิ และ
ภาคประชาสงั คม กอ่ นที่ประเทศไทยจะเข้าร่วมการประชุม Cop26 ทก่ี ลาสโกว์ ทาให้เรง่ นาแผนของชาตใิ ห้สเู่ ปา้ หมายมาก
ขึน้ ”นางสาวธนั ยพรกล่าว ผลจากการขบั เคลอ่ื นเป้าหมายดังกลา่ วในชว่ ง 12 เดือนทีผ่ า่ นมา ปรากฏวา่ ปัจจบุ นั มจี านวนบริษัท
ทปี่ ระกาศตวั มุ่งสู่ความเป็นกลางทางคาร์บอน(Carbon Neutral)ท้ังท่ีเปน็ สมาชกิ และกลมุ่ คคู่ ้าธรุ กจิ แล้วถงึ 48 บรษิ ัท ซึ่งอยู่
ในกล่มุ ธุรกิจเคมีภณั ฑ์ กลมุ่ ผลติ อาหาร จากเดมิ ทปี่ ีกอ่ นมีเพยี ง 5 บริษทั เท่านัน้ โดยเฉล่ยี สามารถลดการปลอ่ ยก๊าซเรือน
กระจกไดร้ าว 8 ล้านตนั คาร์บอนตอ่ ปี ด้วยวิธกี ารเปลยี่ นผ่านพลงั งาน เช่น การใช้พลังงานโซลาร์ ใชพ้ ลังงานลม หรือพลงั งาน
หมนุ เวยี น(renewable energy)ได้ง่ายขึ้น “ถดั จากนี้ไปจะเรมิ่ ยากขึน้ แลว้ เพราะท่งี า่ ยๆทาไปแล้วเพราะฉะนั้นการท่ีจะลดลง
ไปเรื่อยๆ ปีต่อปีมนั อาจจะมตี ัวเลขไมเ่ ทา่ กนั โดยเฉพาะของประเทศ ถ้าประเทศทาสิ่งทง่ี า่ ยไปแลว้ ในปีแรกๆ ในปหี ลังๆ จะลด
ให้ได้ 8 ลา้ นตันต่อปี 10 ลา้ นตนั ตอ่ ปมี นั ยากขน้ึ เรื่อยๆ จึงตอ้ งหาไอเดียใหม่ๆ” นางสาวธนั ยพร กล่าวอีกว่า การท่จี ะลดกา๊ ซ
เรือนกระจกและกา้ วสูอ่ งค์กร Carbon Neutral จะมี 2 เร่ือง ดว้ ยกนั คอื 1.การถา่ ยทอดเทคโนโลยี 2.เงินทุนในการทีจ่ ะ
พฒั นาโครงสรา้ งพ้นื ฐานของไทยหรือทาโครงการต่างๆ ดงั น้ันในเวทีโกลบอลคอมแพค จะมสี ถาบันการเงนิ และเครือขา่ ยดา้ น
ตลาดทุนการลงทุน ซึง่ ได้แกส่ านกั งานกากบั หลักทรัพยแ์ ละตลาดหลกั ทรพั ย์(ก.ล.ต.)และตลาดหลักทรพั ยแ์ ห่งประเทศไทยเขา้
รว่ มงานประชมุ คร้ังนีด้ ว้ ย เพ่ือนาเสนอบทบาททสี่ าคญั ของท้ัง 2 องคก์ ร โดยเฉพาะการเร่งส่งเสรมิ การจัดหาเงินทุน เชน่ การ
ออกพันธบตั ร ขณะเดียว GCNT ก็จะมีพันธมิตรผเู้ ชย่ี วชาญตา่ งประเทศด้านความรเิ รม่ิ ทางการเงนิ จากสหประชาชาติ UNEP
จะข้ารว่ มด้วยเชน่ กนั ตลอดจนจะมีการหารือรว่ มกนั กบั ผู้ประกอบการภาคธนาคาร สาหรับประเด็นความหลากหลายทาง
ชวี ภาพทน่ี าเข้าสู่การประชมุ ในปนี ้ี นางสาวธันยพรกล่าววา่ ความหลากหลายทางชีวภาพมผี ลกระทบตอ่ หลายภาคธรุ กจิ หลาย
ภาคอตุ สาหกรรม ท้งั ดา้ นการท่องเท่ยี ว การเกษตรกรรม เพราะความหลากหลายทางชีวภาพเสื่อมโทรมลง ถา้ ไมเ่ ร่งฟื้นฟู
เศรษฐกจิ ก็จะไมย่ งั่ ยนื โลกปัจจุบนั ประสบกับวิกฤตอิ าหารแล้ว หากไม่เร่งแกไ้ ข ในอีก 8 ปี หรอื ปี 2030 กจ็ ะย่งิ เกดิ วกิ ฤติ
อาหารจากสาเหตคุ วามหลากหลายทางชีวภาพทลี่ ดลงมากข้นึ และจะสง่ ผลกระทบกลบั มาทธี่ ุรกจิ ทงั้ กลุ่มธรุ กิจที่ทาเกีย่ วกบั
ส่งออกอาหารรวมถึงขายภายในประเทศ กลมุ่ ธุรกจิ การท่องเทยี่ ว ท่อี าจจะไม่สามารถเป็นเครอ่ื งยนตข์ บั เคล่อื นเศรษฐกิจไดอ้ ีก
ตอ่ ไป ในภาคเกษตร ประเทศไทยมปี ระชาชนซ่งึ รวมถึงผทู้ ที่ าดา้ นกสิกรรมอยถู่ งึ 30 ล้านคน เกนิ 1 ใน 3 ของประเทศ ส่วนท่ี
เหลอื อกี ราว 13 ลา้ นคนอยใู่ น ภาคบรกิ าร ทัง้ สองภาคธรกิจนม้ี ีประชากรรวม 48 ลา้ นคนหรือเกอื นคอ่ นประเทศแล้ว “คนไทย
ส่วนใหญอ่ าศยั ระบบต้นทนุ ธรรมชาติเราดี ในนา้ มีปลาในนามขี า้ ว แต่วกิ ฤตทิ เี่ กดิ ขนึ้ สถานการณท์ ่ีเกดิ ขึน้ ไมว่ ่าจะเป็นภัยพิบตั ิ
ท่เี กดิ จากภาวะโลกรอ้ นรวมถงึ วกิ ฤติความสญู เสยี ความหลากหลายทางชวี ภาพ เราไมร่ ้ตู ัว และหลายภาคธุรกจิ บางองคก์ รยังไม่
รตู้ ัวว่าทาหรอื ใช้ทรัพยากรเกนิ ความจาเปน็ ไป” นางสาวธนั ยพรกล่าว
ความสญู เสยี ความหลากหลายทางชีวภาพ จะยอ้ นกลบั มากระทบตอ่ เศรษฐกจิ 2 เร่ือง คือ 1.ความเสื่อมโทรมของระบบ
นิเวศ ซ่งึ ผลกระทบตอ่ ความเส่ือมโทรมของระบบนเิ วศคือต้นทุนทางธรรมชาต(ิ Natural Capital) “ระบบนเิ วศคอื ตน้ ทุน
ธรรมชาติ Natural Capital เปน็ สง่ิ สาคญั ท่สี ุดในการทาธุรกจิ เชน่ ทาธุรกิจเคร่ืองดม่ื ตอ้ งอาศัยน้าธรรมชาติ ทาธรุ กจิ จบั ปลา
จับกุง้ สง่ ออกกใ็ ชต้ ้นทนุ ทอ่ี ยู่ในทะเลเพราะฉะนั้นธรรมชาติ เรามองบก ทะเลเปน็ สิ่งที่สาคญั ท่สี ุดของระบบนิเวศ วิกฤตแิ รกที่
จะเจอผลกระทบตอ่ เศรษฐกจิ ได้ มาจากระบบนเิ วศนท์ เี่ สื่อมโทรมลง” นางสาวธนั ยพรกล่าว

ส่วนเรอื่ งที่ 2 คือ เรื่องความมั่นคงทางอาหารคนยังคดิ อยูใ่ นเรอ่ื งของโพรดกั ทวิ ิต้ี แต่โกลบอลคอมแพคมองมากกว่านั้นส่ิงท่ี
มากกว่าโพรดกั ส์ทิวิตกี้ ็คอื ความหลากหลายทางดา้ นอาหาร พชื พันธ์ สัตวห์ ลายชนิดมบี ทบาทต่อเศรษฐกิจโดยทคี่ นสว่ นใหญ่
คาดไมถ่ ึง และเป็นตัวช้ีวดั ความอดุ มสมบรู ณ์ของระบบนเิ วศ เชน่ ผง้ึ ต่อ แตน จากรายงานพบว่าลดลงไป 40% จากการถูก
กาจดั ดว้ ยการใชย้ าปราบศตั รพู ชื ยาฆ่าแมลงทงั้ หลาย ในประเทศไทยเอง พชื เศรษฐกิจหลายประเภทเชน่ ทุเรยี น มงั คดุ ท่ีต้อง
พ่งึ พาสตั ว์ท่หี ลากหลาย ในการผสมเกสร นางสาวธันยพร กล่าววา่ มรี ายงานสถานการณโ์ ลกจาก WWF ทีท่ าการสารวจพบวา่
ปรมิ าณของความหลากหลายทางชวี ภาพไดล้ ดลงอย่างมหาศาล หรอื ปัจจบุ นั ลดลงไปแล้วกวา่ 18% ซงึ่ ประกอบดว้ ยสัตว์น้อย
ใหญ่ ก้งุ หอย ปู ปลา สัตว์เลย้ี งลกู ดว้ ยนม สตั ว์เลอ้ื ยคลานสะเทนิ นา้ สะเทินบกลดลงไป 68% คือ 2 ใน 3 ของในทวปี เอเชีย
แปซิฟกิ ส่วนทเี่ หลอื ก็อยู่ในสภาพทไ่ี มส่ มบูรณ์แข็งแรง ฟนื้ ฟูธรรมชาติด้วยวิถธี รรมชาติ nature-based solution นางสาว
ธนั ยพรกล่าวา่ ถึงแนวทางการแกไ้ ขวา่ ภาคธรุ กิจรบั รูแ้ ลว้ วา่ มีความเสีย่ งจากการสญู เสยี ความหลากหลายทางชวี ภาพ ท่ีผ่าน
มาไดม้ ีการหยดุ ตดั ไม้หยุดถางปา่ ซึง่ เป็นการแกไ้ ขโดยตรง แต่ต้องอาศัยระบบนเิ วศทีม่ อี ยู่มาชว่ ยดูแลทง้ั ทางตรงและทางอ้อม
ซ่ึงทางอ้อมคอื การฟ้ืนฟู ตวั อย่างทีเ่ หน็ ชดั คือ กรณี อา่ วมาหยาที่สญู เสยี ทางธุรกิจต้องปดิ ไปหลายปมี าก เพง่ิ เปดิ กลับมาเมื่อ
ตอนต้นปีน้ี หลงั จากเปิด เศรษฐกิจฟื้นฟกู ลบั มามากมาย โดยเฉพาะดา้ นการทอ่ งเท่ียว ดังนนั้ การอนรุ กั ษ์และการฟืน้ ฟูต้องอยู่
ในแผนเศรษฐกิจหลกั เช่น การกาหนดจานวนนกั ทอ่ งเท่ยี ว ระยะเวลาที่จะเขา้ เย่ีมชมได้ “การฟืน้ ฟูทรัพยากรธรรมชาติ ถา้ เรา
อิงธรรมชาตกิ ับจานวนการใชท้ รัพยากร ในลกั ษณะเดยี วกบั Cap and Trade กลไกท่ีเกย่ี วข้องกับการซ้ือขายในตลาด
คาร์บอน เครดติ โดยกาหนดวา่ ใชไ้ ดเ้ ทา่ ไรและต้องฟ้นื ฟเู ทา่ ไร ในการจัดการทรพั ยากรสงิ่ แวดล้อมและการฟน้ื ฟู ซึ่งโกลบอล
คอมแพคจะนาเสนอแนวคดิ นตี้ ่อท่ีประชุม เพ่อื ชว่ ยลดความเสี่ยงในวันน้แี ละความเส่ยี งในอนาคต” นางสาวธันยพรกลา่ ว ใน
เวทฟี อรมั ปนี จี้ ะเน้นแนวคดิ เร่อื งการฟืน้ ฟูให้กับสมาชกิ ด้วย โดยอาจไม่ต้องใช้เงนิ ทนุ จานวนมาก และตอ้ งปลอ่ ยให้ธรรมชาติ
ฟ้ืนตัวด้วยตวั เองในระยะเวลาทเ่ี หมาะสม

UN-GCNT รวมพลงั ภาคเอกชนจดั GCNT Forum 2022 พ.ย.นี้ ชู ‘ความหลากหลายทางชีวภาพ’
ตัวอยา่ งเชน่ การปลกู ปา่ ปัจจบุ นั การปลูกป่าใชเ้ กณฑร์ อบอายุ 15 ปี เพราะหลงั จาก 15 ปี ตน้ ไม้ไม่สามารถดดู ซบั คารบ์ อนได้
มากแลว้ แต่โกลบอลคอมแพคกาลงั ศึกษาแนวทางที่จะปรับระยะเวลาการปลูกท่ีเหมาะสมและสมดลุ เป็น 10 ปี ซึ่งเมอ่ื ครบ
กาหนด 10 ปีกจ็ ะสามารถปรับเปล่ยี นปา่ คือ สามารถท่ีจะตดั เอาไมไ้ ปใช้ประโยชน์และปลูกใหม่ได้ ส่วนป่าที่อย่ใู นวยั 10-15ปี
จะมกี ารดูดซบั กักเก็บคาร์บอนไดม้ าก
“การศึกษากบั ศูนย์ และนักวิทยาศาสตร์ปลูกปา่ พบวา่ มคี วามเป็นไปไดท้ จ่ี ะมีการจดั สรรว่าปา่ ประเภทไหนทเี่ ราตอ้ งการปลูก
ใหม่ทกุ ๆ 15 ปี เกิดการใช้ประโยชนเ์ มอ่ื ครบอายุ 15 ปกี ็เหมือนกบั การเวนคนื ปา่ เพ่ือจะได้ปา่ อายนุ อ้ ย แต่จะมีวิธกี ารสลบั
สบั เปลย่ี นเปน็ เปอร์เซนตข์ องพนื้ ท่ี ไมใ่ ห้มีการทาลายถางทั้งหมด เพราะต้องการดักจับคาร์บอน เรามรี ายงานด้วยว่าปา่
ประเภทไหน พนั ธไ์ หนดดู ซบั กักเกบ็ คาร์บอนได้เทา่ ไรต่อตันตอ่ ไร่ ทาให้วางแผนไดง้ ่ายเป็นองคค์ วามรู้ ทเี่ ราไมต่ ้องการให้ฟน้ื ฟู
แบบเดิมๆ การทาแบบเดมิ ๆแล้วทาไมถ่ ูกทาให้เกิดความเสยี หาย เชน่ การใช้วถิ ี CSR กันมาหลายสบิ ปกี ไ็ ปปลกู ป่าชายเลน
ตามที่เดมิ ใชพ้ ืชเชิงเด่ยี วป่าโกงกาง ทาใหป้ ่าทึบ นกไม่สามารถบินมาหากินที่ปา่ ชายเลนได้ ปลาตีน หรือว่า หอย ก็รากไม้
เพราะฉะนัน้ ความไมร่ ูใ้ นการปลูกเชงิ ปรมิ าณก็ไม่ทาใหก้ ารฟ้ืนฟูเกดิ ขึน้ ไดอ้ ยา่ งเหมาะสม” นางสาวธันยพรกล่าว การฟื้นฟู
ธรรมชาตกิ ต็ อ้ งทาด้วยวถิ ีธรรมชาติหรือ nature-based solution โดยมเี ป้าหมายหลักของการฟื้นฟู คือการปกป้องคุ้มครอง
ซ่ึงการปกป้องอาจจะไมต่ อ้ งไปลงทนุ ฟ้นื ฟูทางวทิ ยาศาสตร์ ปกป้องแค่ไมไ่ ปตัดปา่ เรยี กว่าไม่ทาลาย แต่การคุม้ ครองพนื้ ทม่ี ที ัง้
ป่าชมุ ชน ปา่ เสือ่ มโทรม ปา่ อนรุ กั ษป์ ระเทศไทยมปี ระมาณ 3 ปา่ ไมร่ วมปา่ เศรษฐกิจ ทีไ่ ด้รบั การคมุ้ ครองอยูแ่ ลว้ เดมิ ถา้ มัน
เส่อื มก็ต้องฟน้ื ฟู ส่วนทีไ่ ม่เสอื่ มโทรมก็ตอ้ งคมุ้ ครอง นางสาวธนั ยพรกล่าววา่ โกลบอลคอมแพคมองวา่ ไทยต้องแสดงใหเ้ หน็ ถงึ
ศักยภาพในการอนุรักษแ์ ละบริหารความหลากหลายทางชีวภาพ ท่มี งุ่ ไปกบั เป้าเดยี วของโลก ท่ีเรยี กว่า เป้า 30×30 คอื ความ
มุง่ มั่นท่ีจะบรรลเุ ปา้ หมาย 30×30 คอื การฟ้ืนฟูบกและทะเลให้ไดอ้ ยา่ งน้อย 30% ภายในปี 2030
โลกจะมีการประชุมใหญท่ เี่ รยี กว่า High Ambition Coalition(HAC)for Nature and People กลมุ่ นจี้ ะเปน็ พนั ธมติ รกับ
ประเทศตา่ งๆ และมกี ารร่วมลงนามเพื่อให้เกดิ การอนรุ ักษ์แลว้ เม่ือตน้ เดอื นตุลาคม ซ่ึงรฐั บาลไทยไดอ้ อกมาประกาศจุดยนื
เดียวกัน ว่าจะเขา้ รว่ มกบั ประชาคมโลกในการใหค้ ามน่ั สัญญาท่ีจะบรรลเุ ป้าหมายโลก ด้วยหลงั จากทก่ี ระทรวงทรัพยากรและ
สง่ิ แวดล้อม ได้มีการประชมุ คณะกรรมการอนรุ กั ษแ์ ละใชป้ ระโยชน์ความหลากหลายทางชวี ภาพ และได้มกี ารหารือครั้งแรก
เปา้ หมายหลกั จากของไทยมี 3 เรอื่ ง คอื แนวทางแรก การปกปอ้ งคุ้มครองพน้ื ทีท่ างบกและทะเลให้ไดอ้ ยา่ งน้อย 30% ของ
พน้ื ท่ขี องโลก ภายในปี 2030 ตอนนี้พนื้ ที่ทางบกไทยคุม้ ครองได้ 20% เพราะฉะนั้นยังขาดอกี 10% ส่วนทะเลไทยยังอย่แู ค่ 5-
7% ยงั ขาดอยอู่ ีกมากถึงจะไปท่ี 30%ได้

แนวทางทสี่ อง คือ เปา้ หมายในการส่งเสรมิ การแกป้ ญั หาโดยใช้ธรรมชาติเป็นพื้นฐาน Nature-based Solutions จะเป็นคาท่ี
จะบอกว่า การแก้ไขธรรมชาติ ไม่ใช้ดา้ นวิศวกรรมอยา่ งเดียว หรือถ้าเกดิ ตอ้ งการแกป้ ญั หานา้ ท่วม การกัดเซาะของชายฝ่ัง
ไม่ใชก่ ารสรา้ งเขือ่ น การสรา้ งฝายอีกต่อไปแลว้ แตเ่ ปน็ การทาใหธ้ รรมชาตมิ าดูแลซ่ึงกันและกัน เช่น การไประดมปลกู ป่าให้
เหมาะสมให้มคี ุณภาพป่าชายเลนใหช้ ่วยป้องกนั การกดั เซาะของชายฝ่ังและการน้าทจี่ ะทว่ มเขา้ มาที่ชายฝั่ง เปน็ ต้น
เปา้ หมายหลักเรอื่ งสาม จะมีกรอบการทางานตามแผนโรดแมปความหลากหลายทางชวี ภาพของโลก ซง่ึ ประเทศไทยยังไมม่ ี
การจัดทาแผนน้ี คาดว่ากระทรวงทรพั ยฯ์ จะทาแผนโรดแมปไดภ้ ายในกลางเดอื นพฤศจกิ ายนน้ี ซึง่ การจัดประชมุ ใหญใ่ นวันท่ื 2
พฤศจกิ ายน้ี จะเป็นแจง้ ว่าไทยมคี วามคิดทจี่ ะมุ่งสคู่ ณุ ค่าทรัพยากรธรรมชาตมิ ากข้นึ แลว้ และเป็นทศิ ทางท่ีต้องไป
“ประเทศไทยเรากาลังรา่ งแผนยุทธศาสตร์ความหลากหลายทางชวี ภาพนนั้ อยเู่ พราะฉะนั้นเอกชนไทยก็เป็นผเู้ รมิ่ ทศิ ทางนี้ อัน
ทส่ี องเอกชนไทยเรม่ิ มีความคดิ ท่ีจะมุ่งสู่เหน็ คุณค่าของทรพั ยากรในพืน้ ที่ แลว้ เรากเ็ ห็นดว้ ยว่าจะมที ิศทางของขอ้ เสนอ
เปา้ หมาย30×30 ด้านยุทธศาสตรข์ องประเทศ ซ่งึ ด้านยุทธศาสตรข์ องประเทศจะเปน็ อนสุ ัญญาวา่ ดว้ ยความหลากหลายทาง
ชีวภาพของสหประชาชาติ เราก็เปน็ พันธมิตรกันกบั การจดั งานน้ีกับสหประชาชาตใิ นไทยเพือ่ ทีจ่ ะนาเปา้ หมายมาสภู่ าคธุรกจิ
ไทยให้ได”้ นางสาวธนั ยพรกลา่ ว แนวทางสาคัญในการจดั งานนี้ นอกจากเร่ืองการจดั เก็บคาร์บอนก็ยงั มปี ระเด็นอ่นื ๆอีก เช่น
การปอ้ งกนั ไมใ่ ห้เกดิ โรคระบาดในอนาคต หรอื การส่งเสริมเตบิ โตทางเศรษฐกจิ เพิม่ พนู ผลผลติ ทางดา้ นเกษตร ทางการประมง
เพราะประเทศไทยมคี วามหลากหลายทางชวี ภาพ ยกระดบั ความหลากหลายทางชวี ภาพและสามารถทาใหก้ ารทอ่ งเที่ยวของ
ประเทศไทยเกิดขึ้นได้ นอกจากน้ี ยงั มเี รือ่ งที่อย่ใู นแผนงานด้วย คือ การวดั มลู ค่าทางเศรษฐกจิ ของความหลากหลายทาง
ชีวภาพ ซง่ึ อยรู่ ะหว่างการศกึ ษาแนวทาง จากเดมิ ทีว่ ดั จากผลทีเ่ กดิ ข้นึ กบั สงั คม หรอื Social Return of Investment เพราะ
นอกจากสร้างคณุ ค่าทางสงั คม คณุ คา่ ทางสงิ่ แวดลอ้ ม แล้วยงั สร้างมลู คา่ เพ่ิมทางเศรษฐกิจใหเ้ กดิ ขน้ึ ดว้ ย
การประชุมผู้นาอย่างไรความยง่ั ยนื ประจาปี GCNT Forum 2022 มขี ึน้ ในวนั ที่ 2 พ.ย.ณ ศนู ยป์ ระชมุ สหประชาชาติตาม
รูปแบบการประชมุ อยา่ งยัง่ ยืน (Sustainable Event) โดยสอดคลอ้ งกับแนวทางของสานักงานส่งเสรมิ การจดั ประชุมและ
นิทรรศการ (องคก์ ารมหาชน) หรอื สสปน. (Thailand Convention & Exhibition Bureau หรอื TCEB) โดยมี พล.อ.
ประยทุ ธ์ จันทรโ์ อชา นายกรฐั มนตรีของประเทศไทย เป็นประธานในพิธเี ปดิ งาน และนายวราวธุ ศลิ ปอาชา รฐั มนตรวี า่ การ
กระทรวงทรัพยากรและส่ิงแวดล้อม กล่าวปาฐกถาพิเศษดว้ ย และมผี ูเ้ ข้าร่วมอนื่ ๆด้วย ไดแ้ ก่ นายศภุ ชยั เจยี รวนนท์ นายก
สมาคมเครอื ขา่ ยโกลบอลคอมแพก็ แห่งประเทศไทยและประธานคณะผบู้ รหิ ารเครือเจรญิ โภคภณั ฑ์ นางกีต้า ซับบระวาล ผู้
ประสานงานสหประชาชาติประจาประเทศไทย นางสาวรน่ื วดี สุวรรณมงคล เลขาธกิ ารสานักงานคณะกรรมการกากบั
หลกั ทรพั ยแ์ ละตลาดหลกั ทรัพย์ (ก.ล.ต.) ดร. ภากร ปตี ธวชั ชยั กรรมการและผู้จดั การตลาดหลกั ทรัพย์แหง่ ประเทศไทย และ
ผนู้ าจากองค์กรธรุ กจิ ช้นั นา

คา่ เสยี โอกาส (และโอกาส) ของการเงนิ การธนาคารไทย 17 มนี าคม 2022
อตุ สาหกรรมธนาคารโดยรวมยงั อยูใ่ นภาวะตกต่าอย่างตอ่ เน่อื ง ความสามารถในการทากาไรถดถอยตั้งแต่กอ่ น
สถานการณโ์ ควดิ และยังคงเปน็ ไปในทศิ ทางที่แย่ลง อตั ราผลตอบแทนสว่ นของผถู้ ือหุน้ ของอตุ สาหกรรม (RoE) จากทีเ่ คย
อยู่ในระดับ 17-18% เมื่อสบิ ปีกอ่ น เหลือไมถ่ งึ 10% ในช่วงก่อนเหตุการณโ์ ควดิ และลดลงเหลือเพยี ง 6-8% ในชว่ ง 2 ปที ่ี
ผา่ นมา และพบวา่ ธนาคารท่มี คี วามชานาญเฉพาะ (niche หรือ specialization) ทเี่ น้นการให้บริการแบบเป็นคาตอบทาง
การเงนิ (financial solution) และ/หรือหารายไดจ้ ากการคดิ และขายไอเดยี ให้กับลกู ค้า (origination & sales) โดยไมม่ ุง่ แต่
ใชข้ นาดของงบดลุ เป็นหลักในการให้บริการและหารายได้ (ที่นับวันจะกลายเปน็ ของทไี่ ร้ความแตกต่าง หรอื commoditized
มากขึน้ เรือ่ ยๆ) จะมผี ลประกอบการท่ีเหนือกวา่ คา่ เฉล่ียของอุตสาหกรรม มีการประเมนิ โดยบริษทั ท่ีปรึกษา McKinsey &
Company วา่ กจิ กรรม origination & sales ของสถาบนั การเงินทว่ั โลกสรา้ ง RoE ประมาณ 20% ในขณะที่กจิ กรรมท่ใี ชง้ บ
ดุลในการหารายได้ เช่น การใหส้ นิ เชอ่ื แบบพ้นื ฐาน (ไม่รวมการ cross selling) สรา้ ง RoE เพียง 4% โดยเฉลย่ี
ในทางกลบั กัน non-bank creditors หรอื ผใู้ ห้กทู้ ่ไี ม่ใชธ่ นาคารมีบทบาทมากข้ึนมากในหลายปที ผ่ี า่ นมา ผู้เล่นในกล่มุ น้ี
สามารถขยายธรุ กจิ โดยใช้เงนิ ทนุ ที่ไดจ้ ากการระดมทุนในตลาดหลกั ทรัพย์ กอปรกับอาศยั ช่วงสภาวะอัตราดอกเบี้ยตา่ และ
สภาพคล่องสูงตอ่ เนื่องยาวนาน สามารถกินสว่ นแบ่งตลาดจากผูป้ ระกอบการท้องถ่ินและเจา้ หน้ีนอกระบบ (ซึ่งเปน็ ตลาดของ
กลุ่มลกู คา้ ท่ีธนาคารพาณชิ ยไ์ ม่สามารถเขา้ ถงึ ดว้ ยรูปแบบการทาธรุ กิจและโครงสร้างตน้ ทุนที่เป็นอย)ู่ ไดอ้ ย่างรวดเรว็ ผ่านการ
ขยายเครอื ขา่ ยสาขาเชงิ รุก ทาให้ผูเ้ ลน่ กลมุ่ น้ีมีอตั ราการเติบโตของรายได้และกาไรสูงกวา่ อุตสาหกรรมธนาคารมาก ซ่ึงก็
เป็นทชี่ น่ื ชอบของตลาดทุน ที่ยอ่ มจะให้มูลคา่ สงู กบั หุน้ ท่มี ีการเตบิ โตทโี่ ดดเด่น

บางครัง้ ก็ใหม้ ลู คา่ เกินเลยไปจนเสมอื นว่าบริษัทเหลา่ น้ันจะสามารถเติบโตในอตั ราทส่ี งู เช่นน้ันไปไดต้ ลอดกาล จนทาให้ non-
bank creditors แมม้ กี าไรรวมคดิ เปน็ เพยี งสัดสว่ น 15% ของกาไรรวมของอตุ สาหกรรมธนาคาร แต่มมี ูลคา่ ตลาดสงู ถึง 34%
อุตสาหกรรมธนาคาร (ตัวเลขคานวณจากเฉพาะบริษัทในตลาดหลกั ทรพั ย์ฯ) อยา่ งไรกต็ าม ประโยชนท์ ่ีได้จากการระดมทุน
เพอ่ื ขยายธุรกจิ แบบก้าวกระโดดและความม่ังค่ังจากมลู ค่าทต่ี ลาดทนุ ให้แก่ non-bank creditors น้ีเองทาให้การแขง่ ขัน
เพิ่มข้ึนเปน็ เงาตามตัวจากผู้เล่นหน้าใหม่ จะเหน็ วา่ แมแ้ ต่ธนาคารพาณิชย์ยกั ษใ์ หญ่ที่เหน็ มลู คา่ ท่ีตลาดทนุ ใหแ้ ก่ non-banks ก็
ยงั อยากเขา้ มาทาธุรกจิ ประเภทเดยี วกันด้วย สิ่งเหลา่ นถ้ี อื เปน็ เร่อื งทดี่ ีเพราะเท่ากบั ว่ากลไกตลาดได้เร่มิ ทางานเพ่อื ให้กาไร
และมลู ค่าส่วนเกนิ เหล่านก้ี ลับสสู่ มดลุ แต่ส่ิงท่นี ่าเสยี ดายและไมค่ วรเกิดขึ้นคอื การเติบโตของรายไดแ้ ละกาไรของ non-
banks คงไปเตะตาผู้กากับดูแล ซงึ่ จะดว้ ยเหตุผลใดกแ็ ล้วแตใ่ นอดตี แทบไมส่ ามารถเขา้ ไปจัดการหรอื ควบคุม
ผปู้ ระกอบการท้องถน่ิ หรอื เจ้าหนนี้ อกระบบท่ีสรา้ งปญั หาสังคมอยทู่ ั่วประเทศมาอย่างยาวนานได้
แต่เมือ่ non-banks ทาผลงานไดด้ ี ซ่ึงความจรงิ เป็นประโยชนต์ ่อผบู้ ริโภคจานวนมากที่ไมต่ ้องไปพง่ึ หนี้นอกระบบ ก็กลับเกดิ
แนวคิดของรัฐทจี่ ะควบคมุ ราคา ซงึ่ นา่ จะเรียกไดว้ า่ เป็นการดาเนินการโดยไมม่ ีขอ้ มูลทเี่ พียงพอและไมใ่ ชต้ รรกะทด่ี ี เพราะ
แทนท่ีจะปล่อยให้การเพ่มิ ขึน้ ของการแขง่ ขนั ทาใหก้ ลไกตลาดทางานอย่างเต็มทีจ่ นราคาสมดลุ มาตรการควบคมุ ราคาที่
ออกมาสดุ ทา้ ยกจ็ ะทาให้ผ้ปู ระกอบการถอยห่างและผลกั ลกู หน้กี ลบั ไปสู่วงจรอบุ าทว์ของการเปน็ หนี้นอกระบบดงั ที่เคยเป็นมา
ในอดตี โดยทวั่ ไปแลว้ non-banks เหล่านี้ มักมุ่งเจาะกลมุ่ ลกู คา้ ทธี่ นาคารไม่สามารถใหบ้ รกิ ารได้ หรือบางครงั้ เรียกวา่
กล่มุ unbanked ดว้ ยการให้บรกิ ารผา่ นเครอื ข่ายสาขาท่ีจับต้องได้ (physical network) การใช้หลักประกนั ท่ีเปน็ ของจาเป็น
ในการประกอบอาชีพ อีกท้ังยังใช้พนกั งานทม่ี ีความคุ้นชนิ พื้นทใ่ี นการให้บรกิ ารและการบรหิ ารความเสี่ยง นา่ สงั เกตวา่ เม่ือมี
เครอื ข่ายทก่ี ว้างขวาง และมกี ารแขง่ ขนั เร่ืองความเร็วและคณุ ภาพการใหบ้ รกิ ารอย่างมีประสิทธิภาพ ผู้ใหบ้ ริการทจ่ี ัดวา่
เปน็ specialists กล่มุ น้ี ท่ีแทจ้ รงิ แลว้ ไม่ได้มเี ทคโนโลยหี รือขอ้ มลู /เครือ่ งมอื บริหารความเสย่ี งอะไรทซี่ ับซอ้ นดงั เชน่
ธนาคารกลับยงั สามารถเตบิ โต ทากาไร และสร้างมลู ค่าทส่ี งู จนธนาคารอจิ ฉา (แม้ว่าสดุ ทา้ ยแล้ว เรอ่ื งนี้คงต้องดกู นั ยาวๆ
หลงั การแข่งขนั เกิดขึ้นเตม็ รปู แบบอีกที รวมท้งั ต้องข้ึนอย่กู บั ทิศทางการกากบั ดูแลว่าจะมีผลเป็นการสกดั ดาวรงุ่ ธรุ กิจเหลา่ น้ี
หรอื ไมด่ ้วย) หากดใู นต่างประเทศ กลมุ่ unbanked บางสว่ นควรไดร้ บั การบริการโดยกลมุ่ ธุรกิจฟินเทคมากกว่าที่เปน็ อยู่มาก
แต่ในความเป็นจริงฟนิ เทคกลับยงั แทบไมเ่ กิดในประเทศไทย หรอื มีเกดิ ข้ึนบา้ งแต่ก็แคระแกรน็ บ้างก็มแี ต่จานวนลูกคา้ แต่ยงั
ยากที่จะสรา้ งกาไรในระดบั ท่เี หมาะสมในอนาคตอันใกล้ รายทใ่ี ช้เทคโนโลยมี าทาธรุ กจิ การเงินแลว้ ดูจะมีความคบื หน้าส่วน
ใหญก่ ็เปน็ ฟนิ เทคทีธ่ นาคารลกุ มาทาเองหรือทาร่วมกบั พันธมติ รธรุ กจิ ในความเห็นของผม การทส่ี ตารท์ อัป (ทม่ี แี ต่ไอเดียแต่
ขาดเงนิ ทุน) หรอื bigtech (ทม่ี ีท้งั เงนิ ท้ังขอ้ มลู และประสบการณ)์ ยงั มีจานวนนอ้ ย อีกทัง้ บรรดาท่ีมอี ยู่ก็ดจู ะประสบ
ความสาเรจ็ ตา่ กวา่ ที่ควร จนไม่อาจมาท้าทายหรอื พลิกผนั (disrupt) ธรุ กจิ ธนาคารได้ มาจากสาเหตดุ ังนี้

 การเกิดขึ้นของ PromptPay ทาใหธ้ นาคารใหญด่ ิสรัปต์ตนเองจนไมม่ คี า่ ธรรมเนียมของธุรกรรมการชาระเงิน
อกี ต่อไป ปกตแิ ล้ว สตารท์ อัปฟินเทคจานวนมากมักเรมิ่ ตน้ จากธุรกจิ เรื่องการชาระเงินก่อนเพราะเปน็ กจิ กรรมทใี่ น
อดตี ธนาคารผูกขาด จงึ สามารถสร้างเงอ่ื นไขการใหบ้ ริการที่มกี าไรเกินทป่ี กติควรได้ และเปน็ ความเดอื ดรอ้ นของ
ผบู้ รโิ ภค (pain points) ที่เหน็ ไดท้ ัว่ ไปและชดั เจนทส่ี ดุ แตใ่ นเมอ่ื ประเทศไทยมี PromptPay ทาใหธ้ ุรกรรมการ
ชาระเงินในประเทศ สะดวก รวดเรว็ ไม่มคี า่ บริการ สามารถทาธุรกรรมขนาดเล็กนอ้ ยแคไ่ หนกไ็ ด้ จึงหมดเหตผุ ลทีผ่ ู้
เล่นรายใหม่จะมาสรา้ งธรุ กิจเพ่อื ทาเร่อื งการชาระเงินในประเทศ ทง้ั นี้ ไม่นับการชาระเงนิ ข้ามพรมแดนยังมี pain
points หรอื ความไมต่ อบโจทยท์ ีอ่ าจเป็นสาเหตุของการเกิดการดิสรปั ต์โดยผเู้ ล่นท่ีไมใ่ ช่ธนาคารได้ แตจ่ านวน
ธรุ กรรมยงั นอ้ ยกว่าธุรกรรมการชาระเงินในประเทศมาก

 ประเทศไทยยงั ไม่มี full-service virtual banking license (เพิง่ ถกู กล่าวถงึ ในแนวนโยบายภูมิทศั นใ์ หม่ของภาค
การเงินไทยของธนาคารแห่งประเทศไทย ซง่ึ อยู่ระหวา่ งการรับฟังความคิดเห็นจากหลายภาคส่วน ซ่ึงคงตอ้ งติดตาม
ดูกันว่าสุดท้ายแล้วจะออกมาในรปู แบบใด) โดยปกติแลว้ กจิ กรรมการเงินการธนาคารตา่ งๆ มคี วามเก่ียวข้องและ
สง่ เสริมกัน เช่น ถ้าใครจะใหเ้ งนิ กู้แขง่ กับธนาคาร ต้องมี funding base ที่เสถยี รอยา่ งเช่นเงินฝาก จะรบั ฝากเงนิ ก็
ควรตอ้ งมี payment function ทีใ่ ช้งานไดด้ ี ไมเ่ ชน่ นั้นกต็ อ้ งใชอ้ ตั ราดอกเบี้ยไปดึงดูดลกู คา้ อีกท้ังเงินฝากธนาคาร
ยังอยใู่ นระบบการคา้ ประกนั เงินฝาก ผู้เล่นรายใหมท่ ไ่ี มส่ ามารถเขา้ ร่วมระบบคา้ ประกนั เงนิ ฝากกจ็ ะเสยี เปรียบ แต่
หากจะเข้าร่วม กค็ งต้องยอมรับกฎระเบยี บการจดั การความเสีย่ ง การดารงเงินกองทุนและการกากับดแู ลทเ่ี ขม้ ข้น
เชน่ เดยี วกบั ธนาคารพาณิชย์ หรือถา้ จะทา cross border transaction กต็ ้องมี FX license จะทาเรอื่ งการแนะนา
การลงทนุ ก็ควรมผี ลติ ภณั ฑใ์ ห้ครบทงั้ ท่เี ปน็ investment, cash and credit ดงั น้นั เมอื่ ไม่มคี วามชัดเจนเรือ่ ง full-

service digital banking license กอ็ าจทาใหผ้ ู้เล่นรายใหม่ โดยเฉพาะอยา่ งย่งิ ผเู้ ล่นรายใหญ่ ขาดแรงจงู ใจทจ่ี ะมา
เริ่มตน้ ทาธรุ กจิ
 ความไมเ่ พียงพอของ alternative data หรือข้อมูลทางเลือกสาหรบั ใช้พิจารณาประกอบการให้บริการทางการ
เงนิ ทสี่ ามารถเปิดใหผ้ ู้ใหบ้ รกิ ารเขา้ ถึงไดต้ ามความยนิ ยอมของลูกค้า (มีเพยี งขอ้ มลู เครดติ ท่รี ะบบมคี วามกา้ วหน้า
ดรี ะดับหน่ึง) อีกทั้ง alternative data ที่มีอยู่ กย็ ังอยู่แบบกระจดั กระจาย ขาดการจดั ระเบยี บและขาดกติกาของ
การนามาใชป้ ระโยชน์ โดยยงั ถือเปน็ สมบัตสิ ว่ นตัวของผู้ท่ีรวบรวมขอ้ มลู เหล่านน้ั ไวเ้ อง ซง่ึ ที่ผ่านมา หากไมไ่ ด้ใช้
alternative data เหลา่ นร้ี ว่ มกบั ข้อมูลเครดติ และ/หรอื big data ของภาครฐั (ซง่ึ ยังไมม่ ี แมไ้ ด้ยนิ วา่ มีความ
พยายามของหลายฝ่ายท่จี ะผลกั ดนั ใหบ้ างหนว่ ยงานมาทาหนา้ ทรี่ วบรวมและจัดระเบยี บ big data ของภาครฐั มา
หลายครัง้ แตย่ ังไมเ่ ปน็ ผล) ก็พบวา่ ยังมีพลงั ในการประเมินศักยภาพของผู้กู้ (predictive power) ท่ไี มส่ ูงพอทจ่ี ะ
แขง่ ขันกับสถาบันการเงินทใี่ ชข้ อ้ มลู เครดิตเปน็ หลกั คงเหลอื แต่การต้องไปพยายามแขง่ ในเร่ืองประสทิ ธภิ าพ และ
การสรา้ งประสบการณใ์ ห้แก่ลกู คา้ (UX/UI) เทา่ นั้น คงปฏเิ สธไมไ่ ดว้ า่ หากไม่มี alternative data ทเ่ี พยี งพอและมี
ความหมายแล้ว ไม่วา่ เทคโนโลยดี แี คไ่ หน การให้เงินกดู้ ิจิทัลก็คงไปตอ่ ไดย้ าก
 การทา open banking ยงั เป็นนโยบายท่ีมผี ลนอ้ ยมาก ยงั ขาดการจัดการ การจดั ลาดับความสาคญั และการ
บังคบั ใช้ เพราะเป็นธรรมดาทผ่ี มู้ ขี อ้ มูลจานวนมากจะตอ้ งการเกบ็ ขอ้ มูลไวใ้ ชเ้ อง แตร่ ฐั ควรผลักดนั นโยบายบน
แนวคดิ ท่วี า่ ลกู คา้ เป็นเจา้ ของทแี่ ท้จรงิ ของขอ้ มลู และหากลกู ค้ายินยอมให้เปดิ เผยขอ้ มลู ให้ผู้ใด ผนู้ ั้นควรต้องเข้าถึง
ได้โดยมตี น้ ทนุ ท่นี ้อยที่สุดเทา่ ท่ีจะเปน็ ไปได้ ท้งั นี้ เพื่อใหเ้ กิดกรณกี ารใช้งานจรงิ ท่ีหลากหลายและให้มตี ้นทุนต่า
พอท่จี ะทาให้ผเู้ ล่นใหมห่ รอื รายเลก็ มองเห็นความเปน็ ไปไดข้ องการสรา้ ง platform/ecosystem ของตนเองทจ่ี ะมี
นยั สาคญั พอจะทา้ ทายหรือแข่งขันกับธนาคารใหญไ่ ด้
 เศรษฐกิจประเทศไมเ่ ตบิ โตและหนคี้ รวั เรือนของประเทศอยู่ในระดับทสี่ งู จนการให้สินเชื่อไปกับกลมุ่ เปา้ หมายมี
ความเสย่ี งทอ่ี าจไมม่ ีความสามารถในการชาระคนื จงึ อาจจะไม่คมุ้ ทุน
 non-bank creditors ท่ีมีอยู่ทุกวันน้ีสามารถให้บรกิ ารอย่างทว่ั ถึง สะดวก รวดเร็ว และวเิ คราะหเ์ ครดิตแบบไม่
ตอ้ งซบั ซอ้ น แตใ่ ช้เครือขา่ ยและบุคลากรในพนื้ ทีท่ รี่ ้จู กั หรือมีข้อมลู ลูกหนี้ในการบรหิ ารความเสีย่ ง ทง้ั ยังมี
หลกั ประกนั ทาให้ในทส่ี ุด แม้การทาธุรกจิ ของ non-bank creditors ในวันนี้ส่วนใหญจ่ ะเป็นแบบ low tech แต่
กลับมีประสทิ ธิภาพมากกว่าฟินเทคทไ่ี มม่ ขี อ้ มลู มาก ทาใหไ้ มเ่ กดิ frictions หรอื “ความไมต่ อบโจทย”์ ในระบบมาก
พอที่เป็นโอกาสให้ fintech เข้ามาเจาะลูกคา้ กลมุ่ น้ี
จงึ เปน็ เร่ืองน่าเสียดายและนา่ ผิดหวงั สาหรับประเทศทีม่ ีศกั ยภาพจะจัดสรรองคาพยพต่างๆ สาหรับพฒั นาการเงินการ
ธนาคารได้ดกี ว่าน้ีอกี มาก ซึง่ ในวันน้ี ผูเ้ ลน่ ทกุ รายในอุตสาหกรรมการเงินการธนาคารยงั ไม่อาจเรียกได้วา่ สร้าง
ความสาเรจ็ โดดเด่นอย่างแทจ้ ริง แตห่ ากมองในมมุ ของตัวเองท่อี ยู่ในอตุ สาหกรรมธนาคาร สภาพแวดลอ้ มดังกล่าวไดช้ ว่ ย
ชะลอเวลาใหธ้ นาคารไทยได้มเี วลาลองผิดลองถกู ค้นหาตวั ตน และโมเดลการทาธรุ กจิ ทเี่ หมาะสมและมีประสทิ ธิภาพ
ตอ่ ไปอีกระยะหน่งึ หวังวา่ ผลลพั ธ์ทีไ่ ด้จะคุ้มคา่ แกก่ ารรอเวลาของทุกคน
สนับสนนุ ซร่ี ่สี ์ “สง่ิ ท่ีเห็นและอยากให้ ‘ประเทศไทย’ เป็น จะตอ้ งทาอยา่ งไร? โดย…
PwC เผยเกือบครึง่ ของดีลในเอเชยี แปซิฟิกได้ทาลายคณุ ค่า/มผี ลประกอบการด้อยกว่าคแู่ ข่งในอตุ สาหกรรม
6 พฤศจกิ ายน 2022 PwC เผยรายงานล่าสดุ พบการทาดลี ในภูมภิ าคเอเชียแปซฟิ ิกมีความซบั ซอ้ นมากขึ้น หลงั ต้องเผชญิ กบั
ความทา้ ทายตา่ ง ๆ ท่เี พ่มิ ความเสย่ี งและเปน็ อปุ สรรคต่อการทาดลี ให้ประสบความสาเรจ็ อีกท้ังความสามารถในการสรา้ งการ
เติบโตทแ่ี ข็งแกรง่ หลังการควบรวมกจิ การ ท่ามกลางสภาพแวดลอ้ มทางธุรกจิ ทีเ่ ปล่ียนแปลงอย่างรวดเรว็
ทงั้ นี้ รายงาน “Delivering Deals in Disruption: Value Creation in Asia Pacific” ระบวุ ่า 41% ของผูซ้ อ้ื (Buyer) และ
63% ของผขู้ าย (Divestor) มีผลประกอบการตา่ กว่าคูแ่ ขง่ ในชว่ ง 24 เดอื นหลังการปิดดลี โดยพจิ ารณาจากผลตอบแทนรวม
ของผ้ถู อื ห้นุ ประจาปี (Total Shareholder Returns: TSR)
ในขณะเดยี วกนั เอเชยี แปซิฟกิ ยังคงเป็นหนง่ึ ในภูมิภาคหลักทีข่ บั เคล่อื นการเจริญเตบิ โตของโลก ดว้ ยปจั จัยเชิงบวกหลาย
ประการ เช่น การถา่ ยโอนความมง่ั คั่งระหวา่ งรุน่ ทีก่ าลงั ขยายตวั การปรบั ภาคสว่ นตา่ ง ๆ ให้มีความทนั สมยั กระแสการค้า
ภายในภมู ภิ าคท่เี ตบิ โตขึ้น และการม่งุ สู่การดาเนนิ ธรุ กจิ ท่คี านึงถงึ สงิ่ แวดลอ้ ม สงั คม และธรรมาภิบาล (Environment,
Social and Governance: ESG) ซึง่ ทง้ั หมดลว้ นกระตุน้ ใหเ้ กิดโอกาสในการสรา้ งมลู คา่ (Value Creation) ผา่ นการทาดลี
รายงานของ PwC ยงั ระบุว่า ไมน่ า่ แปลกใจทก่ี ิจกรรมการควบรวมกจิ การ (Mergers and Acquisitions: M&A) ในภูมภิ าค
เอเชียแปซฟิ กิ เติบโตเพมิ่ ขึน้ มากกวา่ 3.5 เทา่ ในช่วงระยะเวลา 16 ปที ผี่ า่ นมา ซ่ึงการเตบิ โตอยา่ งมนี ยั สาคญั น้ี ไดร้ บั แรงหนุน

จากกองทนุ ไพรเวทอิควติ ้ี (Private Equity: PE) หรือกองทุนทีล่ งทุนในหุน้ ของบริษัทนอกตลาดหลกั ทรพั ย์ ด้วยเงินรอลงทนุ
รวมกนั มลู ค่าถงึ กว่า 600 พันลา้ นดอลลารส์ หรฐั (2.3 ล้านล้านบาท) ในปี 2564
นายเรยม์ อนด์ ชาว ประธาน PwC ประจาภมู ภิ าคเอเชียแปซฟิ กิ และสาธารณรฐั ประชาชนจนี กล่าววา่ “นักทาดลี ตกอยู่
ภายใต้แรงกดดันมากกว่าทีเ่ ดิมในการต้องสง่ มอบคณุ คา่ ให้กบั กิจการทา่ มกลางกระแสดสิ รปั ชัน แต่ด้วยโอกาสทยี่ งั มีอีกมากใน
การสร้างผลตอบแทนอยา่ งยั่งยืน การเปดิ มุมมองใหม่ ๆ ในการทาดลี จะชว่ ยปลดล็อคการเปลยี่ นแปลงทีไ่ มค่ าดฝันให้เกดิ ขึ้น
ไดท้ ว่ั ทงั้ ภมู ภิ าคเอเชียแปซิฟกิ ” ท้ังน้ี ภมู ทิ ัศน์ทางธุรกิจในปัจจุบันจาเป็นตอ้ งอาศัยกระบวนการของการจัดทาดลี ในรปู แบบ
ใหมผ่ า่ นการสรา้ งมูลคา่ อยา่ งทว่ั ถึงและมรี ะเบียบวนิ ยั ทีต่ อ้ งฝงั อย่ตู ลอดวงจรชวี ติ ของการทาธุรกิจและตอ้ งเช่ือมโยงกบั กลยทุ ธ์
ขององคก์ ร ซงึ่ นักทาดีลทีเ่ ราสารวจตา่ งเหน็ ด้วยกบั มุมมองนี้ มเี พยี ง 29% ของผูซ้ อ้ื กจิ การในภูมภิ าคเอเชยี แปซิฟกิ เทา่ นั้นที่
กลา่ วว่า การสรา้ งมลู คา่ ถอื เปน็ ภารกจิ สาคัญในวันแรก (วนั ปิดดลี ) แมว้ ่า 66% กลา่ ววา่ ท่จี ริงแล้วควรจะเปน็ ภารกจิ สาคญั
ตงั้ แตก่ ่อนและหลงั ปดิ ดลี เมอื่ มองยอ้ นกลับไป 94% ของดีลส์ในภูมภิ าคเอเชยี แปซฟิ กิ ทไ่ี มไ่ ดใ้ ช้ประโยชน์จากวิธกี ารสรา้ ง
มลู ค่าอยา่ งเป็นทางการ หรือพิมพเ์ ขยี วการควบรวมกิจการสูญเสียมลู ค่าอย่างมีนัยสาคญั เมือ่ เปรียบเทียบกบั ราคาซื้อ
นายเดวดิ บราวน์ หวั หนา้ สายงานดลี ส์ PwC ประจาภมู ภิ าคเอเชยี แปซิฟิก กล่าวเสริมว่า “เอเชียแปซฟิ กิ ถือเป็นภูมิภาคท่ี
กาลังเตบิ โตอย่างรวดเรว็ โดยตลาดยังเห็นการควบรวมกิจการในระดับทีน่ ้อยกว่า และบรษิ ัทส่วนใหญม่ ีความพร้อมนอ้ ยกว่า น่ี
จึงทาใหธ้ ุรกิจมโี อกาสอีกมากทีจ่ ะสรา้ งมลู คา่ ใหก้ ับกจิ การผ่านการทาดลี สท์ ัว่ ท้ังภูมภิ าค” เมื่อเปน็ เช่นนี้ นักทาดลี ในภมู ภิ าค
เอเชยี แปซิฟิกควรทาอย่างไรต่อไป? ในชว่ งที่ผา่ นมามกี ารทาดลี เกิดขน้ึ ในหลากหลายรูปแบบท้งั การควบรวมกิจการเพอ่ื สรา้ ง
ขนาด การตดั ขายหน่วยธุรกจิ บางส่วนออกซึ่งบริษัทแม่ขายส่วนของผู้ถอื หนุ้ สว่ นน้อยของบริษทั ลกู ใหก้ บั นกั ลงทนุ ภายนอก
การควบรวมเพ่ือใชเ้ ป็นตวั เร่งสู่การเปลย่ี นแปลงและสรา้ งนวตั กรรมใหม่ ๆ และการขายห้นุ หรือทรพั ยส์ ินบางส่วนของกิจการ
ผ่าน trade sales เพื่อเปน็ ทนุ ให้กบั การขยายตลาดเชิงกลยทุ ธ์ หรอื การทาดีลเพอ่ื ขจัดปญั หาทางธุรกจิ ทเี่ กิดขน้ึ จากความตึง
เครยี ดทางการเมืองระหว่างประเทศ และขอ้ จากัดเรื่อง supply chain เปน็ ตน้ ทง้ั นี้ รายงานฉบบั ดงั กล่าว ไดแ้ นะนาหกขอ้
ควรปฏบิ ตั เิ พ่ือใหน้ ักทาดลี ไดใ้ ช้เปน็ แนวทางในการขับเคลอ่ื นการสรา้ งมลู ค่าทต่ี อบโจทย์ความแตกต่างหลากหลายของภมู ภิ าค
เอเชียแปซิฟิกไว้ ดังตอ่ ไปน้ี
1.จัดลาดบั ความสาคัญของการสรา้ งมูลค่า โดยเช่ือมโยงเขา้ กบั กลยทุ ธ์ และฝงั พมิ พเ์ ขียวการควบรวมกิจการที่มรี ะเบยี บวนิ ยั
เพือ่ สง่ เสริมการวางแผนที่สามารถนาไปปฏิบตั ไิ ด้จรงิ
2.เน้นใชจ้ ุดแขง็ และความสามารถท่ีแตกตา่ ง
3.ทมุ่ เทเวลาและความพยายามในการทาความเขา้ ใจเกย่ี วกบั วัฒนธรรม ธุรกจิ และแนวปฏิบัตขิ องตลาดท่ีมีความแตกตา่ งกัน
ไปเพอื่ กาหนดกลยุทธด์ ้านบุคลากร
4.คน้ หาคุณคา่ จากขอ้ มลู อยา่ งต่อเนื่องและควรดาเนินการตัง้ แต่เน่นิ ๆ
5.ปรบั แก้เร่ือง ESG เพอ่ื เพิ่มมลู คา่ ธุรกิจ
6.ให้ความสาคญั กับการเตรยี มการควบรวม (Integration) เพ่อื ลดความเส่ยี งที่จะไมไ่ ดม้ ูลค่าเพ่มิ ท่ีคาดหวังจากการควบรวม
นางสาวฉันทนุช โชตกิ พนชิ หุ้นส่วนและหวั หน้าสายงานดลี บรษิ ทั PwC ประเทศไทย กล่าวเสริมวา่ “ในส่วนของประเทศไทย
ปจั จุบนั เราเห็นหลายบรษิ ัทเนน้ ความสาคญั ของการสรา้ งมลู คา่ ตง้ั แตว่ นั ปิดดลี มากขึน้ ซง่ึ ไมแ่ ตกตา่ งจากแนวโนม้ ของภมู ภิ าค
เอเชยี แปซฟิ กิ โดยทมี พัฒนาธรุ กจิ และทมี กลยุทธ์ขององค์กร ได้ผนกึ กาลังในการทางานร่วมกนั มากขนึ้ เพ่ือสร้าง synergy
และเขา้ มามสี ่วนร่วมในการทาดีลตัง้ แตต่ ้น รวมถงึ มีการเตรียมความพร้อมก่อนทาการปิดดีลแตล่ ะดลี และมีการตดิ ตามผล
หลังจากปดิ ดีลไปแล้วเพือ่ ให้แนใ่ จว่า ผซู้ ือ้ และผู้ขายจะไดร้ บั ส่งิ ที่แตล่ ะฝา่ ยคาดหวังหรอื ตง้ั เป้าหมายไว้”
“ท่สี าคัญยง่ิ ไปกว่านัน้ ปจั จบุ ันนกั ลงทนุ รวมถึงสถาบันการเงินผใู้ หส้ นิ เชือ่ ของไทย ยงั ให้ความสนใจนาแนวคดิ ดา้ น ESG มาใช้
ประกอบการพจิ ารณาการทาดลี มากข้นึ แตก่ ารสญู เสียพนักงานท่ีมที ักษะความสามารถสูง โดยเฉพาะอย่างย่งิ หลงั การปิดดลี
ไปแล้ว ยังคงเปน็ ความท้าทายหลกั ทีเ่ ราเจอเหมือนกนั กับประเทศอนื่ ๆ ในภูมภิ าค” นางสาวฉนั ทนุช กล่าว
นางสาวฉันทนชุ กล่าวดว้ ยว่า กอ่ นที่จะทาการปดิ ดีล ผู้ซื้อและผู้ขายควรมีการเตรยี มการเพื่อบูรณาการระบบงานของกจิ การ
ภายหลงั การควบรวม (Post-merger integration) ให้ครอบคลุม ซงึ่ หมายรวมถงึ การมีแผนการส่อื สารท่ีชัดเจนกบั ผมู้ สี ว่ นได้
เสยี ของทงั้ สองฝา่ ย เพือ่ ให้รบั ทราบถึงผลกระทบและทิศทางในอนาคตขององคก์ รภายหลงั การควบรวมกนั

ครม.ไฟเขยี วกฎกระทรวง ปลดล็อกผลิตเหลา้ -เบยี ร1์ พฤศจกิ ายน 2022
ครม.ผ่านร่างกฎกระทรวง ปลดล็อกขอใบอนญุ าตต้งั โรงงานผลิตเบยี ร์ โดยยกเลิกขอ้ จากดั ทุนจดทะเบยี น-กาลังการผลติ ข้นั ต่า
พรอ้ มยกระดับ “สุราชมุ ชน” ขน้ึ เป็นโรงงานท่ีมีกาลงั การผลติ ครบทกุ ขนาด ตงั้ แตเ่ ลก็ -กลาง-ใหญ่ รวมท้งั สนบั สนุนภาค
ครวั เรือนตม้ เหลา้ กนิ เองไมเ่ กิน 200 ลติ ร/ปี ห้ามซ้ือ-ขาย แลกเปลย่ี น
นายอนุชา บรู พชัยศรี รองเลขาธกิ ารนายกรัฐมนตรฝี า่ ยการเมอื ง ปฏบิ ัตหิ น้าท่ีโฆษกประจาสานกั นายกรฐั มนตรีกล่าวว่าวันน้ี
ท่ปี ระชุมคณะรัฐมนตรี มมี ตอิ นมุ ตั ิหลักการร่างกฎกระทรวงการอนญุ าตผลิตสรุ า พ.ศ. …. เป็นการปรบั ปรุงคุณสมบัติของผขู้ อ
ใบอนุญาตผลิตสุรา รวมทัง้ ปรบั ปรงุ ขน้ั ตอน และวธิ กี ารขอใบอนุญาตและการออกใบอนุญาตผลติ สรุ าใหส้ อดคลอ้ งกับบรบิ ท
ของธุรกิจอุตสาหกรรมการผลติ สรุ า ในปัจจบุ นั ใหม้ ากขน้ึ โดยรา่ งกฎกระทรวงฉบบั ใหม่มสี าระสาคญั ดงั น้ี
1) ปรบั ปรุงคณุ สมบัตขิ องผู้ขอใบอนญุ าตผลติ “กรณีสรุ าแช่” เชน่ นา้ ตาลเมา อุ เบยี ร์ ไวน์ สปารก์ ลิง้ ไวน์ และสุราแช่
พน้ื เมอื ง โดยยกเลกิ การกาหนดจานวนทุนจดทะเบยี นไม่ตา่ กว่า 10 ลา้ นบาท แตผ่ ้ขู ออนญุ าตผลติ สรุ าแช่ ชนิดเบียร์ ยงั ตอ้ ง
เป็นบรษิ ทั ที่จัดต้ังขึ้นตามกฎหมายไทย และมผี ู้ถือหนุ้ สัญชาติไทยไมน่ อ้ ยกว่าร้อยละ 51 สว่ น “กรณสี ุรากลัน่ ” เช่น สรุ าขาว
ไดม้ กี ารแกไ้ ขเพม่ิ เตมิ ในสว่ นโรงงานอุตสาหกรรมสุรากลนั่ ขนาดกลางข้นึ มาใหม่ โดยมเี ง่ือนไขว่าจะต้องใชเ้ ครอื่ งจกั รไมเ่ กนิ 50
แรงม้า หรอื ใช้คนงานน้อยกว่า 50 คน จากเดิมกาหนดขนาดของโรงงานอตุ สาหกรรมประเภทน้ีเอาไวเ้ ฉพาะโรงงานขนาดเล็ก
(Size S) กลา่ วคือมเี ครอ่ื งจกั รไวไ้ ม่เกนิ 5 แรงมา้ หรือ ใชค้ นงานนอ้ ยกวา่ 7 คน แตท่ ัง้ น้ี ตอ้ งเป็นไปตามหลกั เกณฑ์ โดยจะทา
ให้กาลังการผลติ และคณุ ภาพดขี ้ึน
2) ยกเลกิ การกาหนดกาลงั การผลิตขน้ั ตา่ ของโรงอตุ สาหกรรมสรุ าแช่ ชนิดเบยี ร์ จากเดิมทก่ี าหนดกาลังผลติ ตอ้ งไมต่ า่ กว่า
1 แสนลิตร/ปี และไม่เกิน 1 ล้านลิตร/ปี แกไ้ ขเป็น โดยใหเ้ ป็นโรงงานตามกฎหมายว่าดว้ ยโรงงาน หรอื ใชเ้ ครอ่ื งจักรอปุ กรณ์
การผลติ สรุ าแช่ ชนิดเบยี รท์ ม่ี ีมาตรฐาน ตามทีอ่ ธบิ ดกี รมลรรพสามติ ประกาศ แตย่ ังให้คงหลักเกณฑแ์ ละเงือ่ นไขกาลงั การผลติ
ขน้ั ต่าไว้ตามเดมิ กล่าวคอื ในส่วนของโรงอุตสาหกรรมผลติ สรุ ากลนั่ ชนดิ สุราพเิ ศษ เชน่ วิสก้ี บรน่ั ดี และยนิ ตอ้ งมขี นาดกาลัง
การผลิตคดิ เทยี บเป็นน้าสรุ าทม่ี แี รงแอลกอฮอล์ 28 ดีกรี เอาไวไ้ มต่ า่ กวา่ 30,000 ลติ ร/วัน และโรงอตุ สาหกรรมผลติ สรุ ากล่นั
ชนดิ อื่น ๆ เชน่ สุรากลั่นชนดิ สุราขาว และองค์การสรุ า ตอ้ งมขี นาดกาลงั การผลิตคดิ เทียบเปน็ น้าสรุ าท่ีมีแรงแอลกอฮอล์ 28
ดกี รี ไมต่ ่ากวา่ 90,000 ลิตร/วัน รวมท้งั ให้เพม่ิ เติมใหเ้ ป็นไปตามกฎหมายว่าดว้ ยโรงงาน ทัง้ น้ี ยังเพิ่มเตมิ ขั้นตอนและวธิ กี ารใน
การขออนญุ าต โดยใหส้ ามารถย่นื คาขอรับใบอนญุ าตผา่ นระบบอิเลก็ ทรอนิกสไ์ ด้ นายอนชุ า กล่าวเพม่ิ เตมิ ว่า ร่างกฎกระทรวง
ฯ เปน็ การผ่อนคลายความเขม้ ข้นของ พ.ร.บ. ภาษีสรรพสามติ พ.ศ. 2560 ซ่งึ ได้มีการหารือหลายสว่ นท่ีเก่ียวขอ้ ง โดยเฉพาะ
การผ่อนคลายหลักเกณฑ์ วิธกี าร เง่ือนไขเกี่ยวกบั การขอใบอนญุ าตและการออกใบอนุญาตผลิตสรุ าใหม้ คี วามสอดคล้องกบั
สภาพการณ์ในเชงิ ธุรกิจ และธุรกจิ อตุ สาหกรรมการผลิตสุราไนปจั จบุ นั ซง่ึ จะเป็นการเพ่มิ ขดี ความสามารถในการแขง่ ขันธรุ กจิ
มากข้นึ แต่ยังคงไว้ซงึ่ หลักการสาคญั ในเชิงประโยชนข์ องรฐั ในการบรหิ ารการจดั เกบ็ ภาษสี รรพสามติ สนิ คา้ สรุ าอย่างมี
ประสทิ ธภิ าพ รวมทง้ั สนิ ค้าสุราทผ่ี ลติ ไดค้ ุณภาพมมี าตรฐานและความปลอดภัยต่อการบรโิ ภค ครอบคลมุ การดแู ลท้ัง 3 ด้าน
คือ การดูแลสุขภาพพ่ีน้องประชาชน การดแู ลสงั คม ปอ้ งกนั อบุ ัตเิ หตทุ ่ีมาจากการดื่มสรุ า รวมไปถึงการดแู ลส่ิงแวดลอ้ มจาก
กระบวนการผลติ สรุ าดว้ ย ดา้ นนายณัฐกร อเุ ทนสุต โฆษกกรมสรรพสามติ และทีป่ รึกษาด้านพัฒนาระบบควบคุมทาง
สรรพสามติ กรมสรรพสามติ กลา่ วภายหลงั ทป่ี ระชมุ ครม.ผา่ นร่างกฎกระทรวงปลดล็อกการใบอนญุ าตผลิตสุราแช่ และสุรา
กล่นั ว่า เดมิ ทผี ผู้ ลิตเบยี รต์ อ้ งมีทุนจดทะเบยี นไม่นอ้ ยกวา่ 10 ล้านบาท และมกี าลงั การผลิตตั้งแต่ 100,000 – 1,000,000 ลิตร
ตอ่ ปี แตไ่ ดม้ กี ารยกเลกิ หลักเกณฑด์ งั กลา่ ว เพ่อื ให้ประชาชนท่วั ไปสามารถผลิตเบียรเ์ พ่ือ ‘บรโิ ภคภายในครวั เรือน’ เทา่ นั้น
“วนั น้ี คราฟเบียร์ท่าได้แล้ว ท่าได้เลย โดยไมต่ ้องมีทนุ จดทะเบียน และไม่ตอ้ งมเี กณฑข์ นั้ ตา่ ในการผลติ อยา่ งไรก็ตาม
ต้องมีเรอื งการตรวจสอบคณุ ภาพ และสิงแวดล้อม เพราะเราอยากให้มกี ารผลติ ทมี คี ณุ ภาพและยงั ยนื ปัจจบุ ันมีการ
น่าเขา้ คราฟเบียรจ์ ากประเทศเพือนบา้ น หมายความวา่ คราฟเบยี รส์ ่วนใหญม่ าจากประเทศเพอื นบา้ นทคี นไทยน่าไปผลติ
แล้วน่าเขา้ มา เทยี บกบั เบียรท์ เี ราผลิตน้อยไม่ถงึ 1%” นายณฐั กร กลา่ ว นายณฐั กร อธบิ ายว่า การแกไ้ ขกฎกระทรวงเพอื่ ให้
ประชาชนมกี ระบวนการผลิต โดยตอ้ งขออนญุ าตกบั กรมสรรพสามติ ถ้าไม่ขออนุญาตจะมคี วามผดิ ตามกฎหมาย ท้งั น้ี นายณัฐ
กร ให้ขอ้ มลู วา่ ปจั จุบันมผี ้ปู ระกอบการท่ไี ดร้ ับอนญุ าตใหผ้ ลติ สุราขาวประมาณ 2,600 ราย สุราแช่ประมาณ 2,000 ราย โดย
ท่ีผ่านมามีแนวโนม้ ลดลงตอ่ เน่ือง จากเดิมมปี ระมาณ 4,000 ราย ตงั้ แต่เปดิ ในปี 2546-2547 เหตผุ ลเพราะในชว่ งปี 2546-
2547 มกี ารเปดิ สุราเสรี กรณสี รุ ากลั่นชุมชนม ทาให้คนเข้ามาผลติ จานวนมาก แต่ไม่ไดม้ ีคณุ ภาพและนาภูมิปัญญามาใช้ ทาให้
บางท่ผี ลิตแล้วขายไม่ได้ก็ตอ้ งปดิ ตวั ไป

ผู้สื่อข่าวถามเรื่องการผลติ เพ่ือบริโภคภายในครวั เรือนเทา่ น้นั และการแจกใหเ้ พอ่ื นบ้าน โดย นายณฐั กร ชแ้ี จงวา่ “เราบอกวา่
ทาภายในครวั เรอื น แตต่ อ้ งไม่เกิน 200 ลติ รต่อปี หา้ มขาย ไมใ่ ชก่ ารค้า ให้บริโภคภายในบ้าน ไมส่ ามารถน่าออกนอกบา้ น
ได้ และไม่สามารถแจกเพอื นบ้านได้ ถา้ ท่าแล้วมีการแจกกนั แลกกนั ก็เปน็ การคา้ ประเภทหนงึ ”
“มีแตท่ าเพอ่ื การคา้ กบั ไมใ่ ช่การคา้ ทาเพอ่ื แจกไมม่ ี คาวา่ ในครวั เรือนคอื บรเิ วณบา้ น จะมคี นมาทานดว้ ย ผมว่าไมข่ ัด เพราะ
ยังอยู่ในครวั เรือนอยู่ ถา้ ในครวั เรือนก็ทาเองบรโิ ภคเอง อาจจะต้องมรี ะบบตดิ ตามวา่ วันนผี้ ลิตกีล่ ติ ร” นายณัฐกร กลา่ ว
นายณฐั กร กลว่ ตอ่ วา่ ส่ิงแรกทตี่ อ้ งทาคือประชาสมั พันธ์ให้ประชาชนรูเ้ รอ่ื งกฎหมายฉบับน้วี ่า มอี ะไรทท่ี าไดแ้ ละทาไมไ่ ด้ วนั น้ี
เราใหช้ ุมชนผลติ สุรากลน่ั ท่ีเป็นสรุ าขาวได้ คิดเปน็ สดั สว่ น 10% ของปริมาณการผลติ สรุ าขาวท่เี สยี ภาษีทั้งหมด

อนิ โดนีเซียก้าวข้าม “ชว่ งเปลี่ยนผา่ น” มงุ่ หน้าสูห่ น่งึ ในมหาอานาจเศรษฐกจิ 23 ตุลาคม 2022
2022 เป็นปีแห่งประวัตศิ าสตรข์ องอินโดนเี ซีย วนั ที่ 15-16 พฤศจกิ ายน 2022 การประชมุ สุดยอดผู้นากล่มุ ประเทศ G20 จะมี
ข้ึนท่ีบาหลี อนิ โดนเี ซยี ในฐานะเปน็ ประธานการประชุม ประธานาธบิ ดีโจโก วีโดโด หรอื “โจโกวี” ทุมเทอย่างมากใหก้ ับ
การประชุมครั้งน้ี แต่รัสเซยี บุกยูเครนในเดอื นกุมภาพนั ธ์ 2022 สง่ ผลกระทบตอ่ การจดั ประชมุ G20 โจโกวลี งทนุ เดินทางไป
เยือนรสั เซียและยเู ครน เพ่ือโนม้ นา้ วปูตนิ ผูน้ ารสั เซยี ใหม้ ารว่ มประชุมกลุ่ม G20การทอ่ี ินโดฯ เปน็ ประธานทีป่ ระชมุ กลมุ่ G20
ทาโจโกวีสามารถเอาประโยชนจ์ ากฐานะโดดเด่นของอินโดฯ ในเวทโี ลก เพือ่ ประกาศว่า “เวลาของอนิ โดนเี ซีย” ได้มาถึงแลว้
การยกฐานะอินโดฯ ใหก้ ลายเป็นแหลง่ การลงทุนต่างประเทศชั้นนาของภมู ิภาค ยอ่ มจะสง่ ผลกระทบตอ่ ประเทศค่แู ขง่ ใน
อาเซียน เช่น ไทย มาเลเซีย และเวียดนาม ทผี่ ่านมา โจโกวพี ยายามดงึ บริษัท Tesla ใหม้ าลงทุนผลติ แบตเตอรร่ี ถยนตไ์ ฟฟา้
เพราะอินโดนีเซยี มแี หล่งสารองแรน่ กิ เกลิ ที่ใหญส่ ดุ ของโลก และโจโกวียังพยายามโนม้ นา้ วให้ Elon Musk มาสร้างฐานยิง
จรวดของ SpaceX ท่ีอินโดนเี ซยี ประธานาธบิ ดโี จโก วโี ดโด (ซา้ ย)เดนิ ทางไปเยือนรสั เซีย เพ่ือโน้มนา้ วประธานาธิบดวี ลาดมี ีร์
ปูติน ผนู้ ารสั เซยี ให้มารว่ มประชมุ กลุม่ G20 อนิ โดนีเซยี เป็นประเทศใหญ่อนั ดบั 4 ของโลก มีประชากร 240 ล้านคน ในอดตี
เมื่อไม่นานมาน้ี สือ่ มวลชนต่างประเทศมองอินโดนเี ซียเปน็ ดินแดนของความรุนแรงทางการเมือง การก่อการรา้ ยสากล และ
การคอร์รัปชัน ประธานาธบิ ดซี ฮู าร์โตครองอานาจนานถงึ 37 ปี จากปี 1967-1998 ถกู ระบชุ ื่อวา่ เป็นผูน้ าประเทศทส่ี ร้างความ
มัง่ คง่ั ให้กับตัวเองมากทีส่ ุดคนหน่ึง ทุกวันนี้ อนิ โดนเี ซยี ไดร้ ับการยอมรบั ถึงผลสาเร็จใน “การเปลย่ี นผา่ น” จากระบอบ
เผดจ็ การสู่ระบอบประชาธปิ ไตย เช่นเดียวกบั ความสาเรจ็ ในการเปลยี่ นผา่ นของบราซลิ ชลิ ี กานา เม็กซโิ ก ฟิลปิ ปินส์
โปแลนด์ แอฟริกาใต้ และสเปนในอดตี หนังสือ Solved (2020) กล่าวถงึ ความสาเร็จของอนิ โดนเี ซยี ไว้ในบทท่ี 7 เรือ่ ง
From Dictatorship to Democracy ว่า ทกุ วนั นอี้ นิ โดฯ สามารถสรา้ งระบบการเมอื งทีม่ คี วามเทย่ี งธรรมมากขีน้ กอ่ นหนา้ น้ี
เม่อื 24 ปีทแ่ี ลว้ เมื่อกลางเดอื นพฤษภาคม 1998 เกดิ จลาจลท่ีจาการต์ าเมืองหลวงนาน 3 วัน อาคารถกู เผา ร้านค้าถูกปลน้
การจลาจลแพร่ออกไป เพราะกองกาลงั ความมัน่ คงหายตัวไปหมด มคี นเสียชีวติ กว่าพันคน มรี ายงานวา่ ทหารเองท่ีเป็นคนก่อ
ความรุนแรงขน้ึ มา ไม่ถึงหน่ึงสัปดาหต์ ่อมา คนอนิ โดฯ คร่ึงลา้ นคนเดนิ ขบวนในเมอื งยกยาการต์ า และขยายไปทั่วประเทศ
เรยี กร้องใหน้ ายพลซฮู าร์โตลาออก ตอนแรกซฮู าร์โตประกาศแผนการปรับคณะรัฐมนตรี แล้วจะจัดใหม้ ีการเลือกตัง้ ใหม่ แต่
องค์กรอิสลามออกมาเรยี กรอ้ งใหเ้ ขาออก ไม่เชน่ น้ันจะมสี มาชิกเป็นลา้ นคนออกมาตอ่ ต้าน วันท่ี 21 พฤษภาคม 1998 ซูฮาร์
โตประกาศลาออกโดยมผลทนั ที นับจากน้นั มา อนิ โดฯ เขา้ สยู่ คุ หลังซูฮารโ์ ต เรยี กวา่ “ยคุ ปฏริ ูป” กลายเปน็ ประเทศ
ประชาธปิ ไตยใหญ่อันดบั 3 ของโลก ตอ่ เนอื่ งมานาน 24 ปแี ลว้ จัดให้มกี ารเลอื กตง้ั ทกุ ระดับช้นั อย่างมากมายท่เี สรีและ
เท่ยี งธรรม Freedom House ทปี่ ระเมนิ เสรีภาพประเทศทว่ั โลก ให้คะแนนกระบวนการเลอื กต้งั อินโดฯ 11 ใน 12
(มากกว่าสหรฐั ฯ ท่ีได้ 10 ใน 12) เร่อื งความหลากหลายทางการเมืองและการมสี ่วนร่วม อินโดฯ ไดค้ ะแนน 13 จาก 16
การมขี อบเขตกว้างใหญข่ องระบอบประชาธปิ ไตยในอนิ โดฯ ก็เปน็ เรอื่ งท่ีนา่ ประหลาดใจมาก การเลอื กตั้งประธานาธิบดปี ี
2019 คอื การเลอื กตงั้ ภายในวันเดยี วทใ่ี หญส่ ุดในโลก คนอินโดฯ 154 ลา้ นคนไปลงคะแนนเสยี งอย่างสนั ติในหนว่ ยเลอื กต้งั
800,000 แห่งทวั่ ประเทศ ที่มเี จ้าหน้าประจาหนว่ ย 6 ลา้ นคน ผสู้ มคั ร 245,000 คนเข้าชงิ ตาแหนง่ ตา่ งๆ ทางการเมอื ง
20,000 ตาแหนง่ และมผี ้มู าใช้สิทธ์ิ 80% หนงั สือ Solved บอกวา่ ท่สี าคัญ ทุกวนั น้พี ลเรอื นอินโดฯ มอี านาจนาเหนอื ฝ่าย
ทหาร ระบบการแบง่ อานาจไดร้ บั การปกป้องคุ้มครองทางกฎหมาย ระหวา่ งฝา่ ยบริหาร นิตบิ ญั ญัติ และตลุ าการ อนิ โดฯ มี
ประชาสังคมทมี่ พี ลังพลวัตมาก เมอื่ มองจากแงม่ ุมท่ีวา่ อนิ โดฯ ประกอบดว้ ยเกาะ 17,000 แห่ง และมวี ัฒนธรรมตง้ั อย่บู น
ความเช่ือทางศาสนาท่หี ลากหลาย สง่ิ นคี้ อื ความสาเร็จทส่ี าคญั อยา่ งแทจ้ ริง การเปลยี่ นผ่านจากระบอบเผด็จการอานาจนยิ มสู่
ประชาธิปไตย ทีเ่ ป็นไปอยา่ งราบรนื่ ของอินโดฯ จึงเป็นเรือ่ งทนี่ า่ ประทับใจอยา่ งมาก เมือ่ เทยี บกับเหตกุ ารณ์ “อาหรบั
สปรงิ ” เกิดข้นึ ในปี 2011 ทีข่ บวนการประท้วงในลเิ บยี ซีเรยี และเยเมน พัฒนาไปเปน็ สงครามกลางเมอื ง สว่ นในอียิปต์
กลบั ไปหาระบอบเผดจ็ การ เทียบกับตวั อยา่ งตา่ งประเทศ อนิ โดฯ กลายเปน็ แสงสว่างใหก้ ับเอเชยี และโลก แมป้ ระชาธิปไตยจะ

ยังไม่สมบรู ณท์ ้ังหมด แต่อนิ โดฯ กเ็ ป็นตวั อย่างท่ีพสิ จู นว์ ่า การเปลย่ี นผา่ นจากเผดจ็ การสปู่ ระชาธิปไตยนัน้ สามารถเกิดข้นึ
อย่างยง่ั ยืน ผลงานการปฏิรูประบบสภาผแู้ ทนของอินโดฯ ใชร้ ะบบเลอื กผู้แทนแบบสดั ส่วน (proportional representation)
วัตถุประสงคเ์ พ่อื ขจดั ความขดั แยง้ ทางเผา่ พันธุ์ ความหลากหลายทางความเชอ่ื ศาสนา และเพ่ือให้กลมุ่ คนทุกส่วนของสังคมมี
ตัวแทนอยู่ในสภา ดงั นน้ั พรรคทีจ่ ะไดร้ บั เลอื กเข้าสภาจะขึ้นกบั สัดสว่ นคะแนนเสยี งท่พี รรคนัน้ ได้รับจากประชาชน
สภาลา่ งเรยี กวา่ People’s Representative Council มีสมาชกิ 560 คน กฎหมายกาหนดให้พรรคท่ลี งแขง่ จะต้องส่งผู้สมคั ร
ในทกุ 34 จงั หวดั และ 30% ของผูส้ มคั รของพรรคตอ้ งเป็นสตรี การเลอื กต้งั ปี 2019 มีพรรคการเมอื งลงแข่งทง้ั หมด 16
พรรค ได้รับเลือกเข้าสภา 9 พรรค ประเทศอยา่ งสหรฐั ฯ ออสเตรเลยี หรือสหราชอาณาจกั ร ใช้ระบบเลือกต้งั แบบ 1 คน 1
เขต ซง่ึ เป็นระบบเลอื กตงั้ แบบ “คนชนะไดไ้ ปทัง้ หมด” (winner takes all) ทาให้การเมืองเปน็ แบบระบบ 2 พรรคใหญ่ แต่
ระบบเลอื กต้งั สภาของอินโดฯ ทาใหม้ หี ลายพรรคเขา้ สภา มโี อกาสน้อยทจี่ ะมีพรรคเดยี วครอบงาสภา การสรา้ งพนั ธมติ ร
ระหว่างกลมุ่ การเมืองจงึ เปน็ เรอื่ งปกติ ระบบผ้แู ทนแบบสดั สว่ นอาจไม่นาไปสู่การปกครองมธี รรมาภบิ าล พรรคใหญ่ที่รวมตวั
เป็นพนั ธมติ ร หมายถงึ ในสภาการขาดฝา่ ยคา้ นท่เี ข้มแข็ง แตร่ ะบบนสี้ ง่ เสรมิ ความหลากหลายทางการเมอื ง ลดความขัดแยง้
ระหวา่ งกลมุ่ คนทแ่ี ตกต่างกันทางความเชื่อและเผา่ พนั ธไุ์ มใ่ ห้ขยายตวั ออกไป ซง่ึ เป็นปัจจัยสาคญั อยา่ งหนง่ึ ทีท่ าให้อินโดฯ
สามารถสรา้ งความสงบสุข ทา่ มกลางความหลากหลายของสงั คม ระบบการเลอื กผู้แทนแบบสดั ส่วนของอินโดฯ ยงั ทาให้
การเมืองท่ีคบั แคบเฉพาะเรือ่ งทอ้ งถิ่นถกู กีดกนั ออกไป การต้องเข้ารว่ มการเมอื งในขอบเขตระดับชาติ พรรคการเมืองต้อง
แสดงใหเ้ ห็นว่ามคี วามสามารถทีจ่ ะทางานได้ท่ัวประเทศ ข้อกาหนดการเลือกตั้งแบบนี้ ในทางการเมอื งทาใหข้ บวนการ
แบ่งแยกดนิ แดนไมส่ ามารถพัฒนาเติบโตอยา่ งกวา้ งขวาง ปี 1995 Transparency International ระบวุ า่ อินโดฯ เปน็
ประเทศท่มี คี อร์รัปชันเลวรา้ ยทส่ี ุด ซง่ึ เป็นสมยั ซฮู าร์โต้ ต่อมา อนิ โดฯ ได้ต้ังคณะกรรมการกาจดั คอรร์ ปั ชัน (Corruption
Eradication Commission) ทีม่ หี น้าที่สืบสวนและฟ้องคดที ุจรติ ตา่ งๆ ผลงานคณะกรรมการนมี้ ีอตั ราการลงโทษผกู้ ระทาผดิ
ไดถ้ ึง 100% มีเจ้าหน้าทร่ี ัฐถูกลงโทษไปแลว้ กว่า 1,000 คน นกั วิเคราะหบ์ อกว่า การปราบคอรร์ ัปชันเปน็ ผลงานท่ปี ระสบ
ความสาเรจ็ มากสดุ ของระบอบประชาธิปไตยอนิ โดฯ Transparency International ได้ปรบั อันดบั อนิ โดฯ ขึน้ มาอยใู่ น
ระดับกลางๆ คะแนนอยทู่ ่ี 38 จาก 100 เรียกวา่ ยงั ห่างจากเดนมารก์ ทไ่ี ดอ้ นั ดับหนงึ่ ซงึ่ คะแนนอยูท่ ่ี 88 จาก 100 แตก่ ห็ ่าง
มากจากโซมาเลยี อนั ดับท้ายสุด คะแนนอยู่ที่ 10 จาก 100 ผลงานสาคัญอกี อยา่ งของยคุ ปฏิรปู คอื การกระจายอานาจจาก
สว่ นกลางสทู่ อ้ งถนิ่ ในแบบขน้ั มลู ฐาน เปา้ หมายเพ่ือลดความขดั แยง้ และสกดั กั้นขบวนการแยกดนิ แดน รฐั บาลท้องถิน่ มี
อานาจมากขนึ้ ในดา้ นการปกครองและการคลัง แตร่ ัฐบาลกลางยงั มอี านาจเตม็ ที่ใน 7 เรื่อง คอื การตา่ งประเทศ การปอ้ งกัน
ประเทศ ความม่นั คง ระบบยตุ ธิ รรม ศาสนา นโยบายการเงิน และการคลงั จงั หวดั อาเจะฮส์ ามารถเอาวฒั นธรรมท้องถน่ิ มา
เป็นกฎหมาย เช่น ออกกฎหมายอสิ ลามชาเรยี แตน่ กั วเิ คราะห์กม็ องว่า แมก้ ารกระจายอานาจของอินโดฯ จะมผี ลด้านบวก
ชว่ ยลดความขดั แยง้ แต่ก็ไปอานวยความสะดวกให้กับการพัฒนาระบอบการเมืองย่อยๆ ท่ีคอร์รัปชันเชน่ เดียวกัน การกระจาย
อานาจการเมอื งก็นาไปสกู่ ารกระจายคอรร์ ัปชันดว้ ย
อนิ โดฯ ใหบ้ ทเรยี นอะไร หนังสือ Solved สรุปบทเรยี นจากอินโดฯ ไว้ว่า ในชว่ งสิบปีทผี่ า่ นมา กระแสประชาธิปไตยออ่ นตัวลง
ทวั่ โลก แต่เรากส็ ามารถเรยี นรู้จากระบอบประชาธิปไตยและการเปลย่ี นผ่านของอนิ โดฯ แม้จะยังไมส่ มบรู ณก์ ต็ าม
ประการแรก การเปลย่ี นผา่ นจากระบอบเผด็จการสูป่ ระชาธิปไตยเป็นเร่ืองทเี่ ป็นไปได้ แม้หนทางจะคดเคย้ี วยาวนาน แตไ่ ม่วา่
จะเปน็ ประเทศไหนก็ตาม การเปลยี่ นผา่ นต้องอาศัยความอดทน การยืนหยัด และพร้อมต่อสู้เพอ่ื การปฏิรปู ทาง
ประชาธปิ ไตย หากอินโดฯ ประสบความสาเร็จในการรกั ษาประชาธิปไตยอย่างตอ่ เนอื่ ง แมจ้ ะเปน็ ประเทศมุสลิมทีม่ ขี นาด
ใหญ่โต มภี ูมิศาสตร์กระจัดกระจายและซบั ซ้อน พดู ไม่ไดว้ ่า ประเทศอื่นจะทาแบบเดยี วกันนีไ้ ม่ได้
ประการที่ 2 ท่ามกลางวกิ ฤตจิ ะมโี อกาส ประชาธปิ ไตยมคี วามเชือ่ มโยงกับการเตบิ โตเศรษฐกจิ แตง่ านวิจยั บอกวา่ การเตบิ โต
ในตัวมันเองไมพ่ อทีจ่ ะทาให้เกดิ การเปลย่ี นผ่าน สภาพทีเ่ ปน็ จรงิ ชใี้ หเ้ หน็ ว่า การเปล่ียนระบอบการเมอื ง เป็นผลมาจากวิกฤติ
เศรษฐกจิ ตวั อย่างการเปลยี่ นผา่ นในบราซิลหรอื โบลิเวยี มาจากปัญหาเศรษฐกจิ ท่เี ปน็ ตัวเร่ง เชน่ หนส้ี นิ พุ่งขนึ้ เงนิ เฟ้อสูง
และการจดั การเศรษฐกจิ ทผ่ี ดิ พลาด กรณอี ินโดฯ วกิ ฤติการเงินปี 1997 ท่เี รมิ่ ต้นจากประเทศไทย เป็นตวั เรง่ สาคญั ต่อจดุ จบ
ของระบอบซูฮาร์โต และการเขา้ สชู่ ่วงเปล่ยี นผา่ นของอนิ โดฯ
ประการที่ 3 ประชาธปิ ไตยเปน็ เรอ่ื งยงุ่ ยาก อนิ โดฯ ยังเผชญิ ปญั หาด้านมดื หลายอยา่ ง แต่ระบอบประชาธปิ ไตยโดยรวมอยใู่ น
จุดไดเ้ ปรยี บท่ีจะก้าวเดนิ ต่อไปในอนาคต งานวจิ ยั ทางวิชาการก็บอกว่า ประเทศที่มปี ระสบการณก์ ารปกครองแบบ
ประชาธิปไตย ทต่ี ่อเนื่องมานานระยะหนง่ึ จะไมถ่ ดถอยกลับสรู่ ะบอบอานาจนิยม ระบอบประชาธิปไตยทเี่ ป็นอยู่ จะแขง็ แกรง่
มากขึน้ ตามอายุ

สว่ น Vedi Hadiz นกั วิชาการชาวอินโดฯ ผู้อานวยการ Asia Institute มหาวิทยาลยั เมลเบริ ์น ใหส้ มั ภาษณ์ไวใ้ นหนงั สอื
Solved ว่า ประชาธปิ ไตยอินโดฯมีพลงั เพราะคนชนั้ นาของประเทศมาอยฝู่ ่ายน้ีแล้ว “ทุกวันน้ี พวกเขาเป็นนกั ประชาธปิ ไตย
พวกเขาไมอ่ าศยั ระบอบอานาจนยิ ม มาปกป้องผลประโยชนพ์ วกเขาอกี แล้ว ประชาธปิ ไตย ไม่วา่ จะป่ันป่วนยุ่งเหยิงขนาดไหน
กด็ พี อในแง่ทีจ่ ะปกป้องผลประโยชนพ์ วกเขา”
แม้ประชาธิปไตยในหลายส่วนของโลก จะตกต่าลงไป แตค่ วามสาเร็จในการเปลย่ี นผา่ นของอินโดฯ ก็ให้ความหวงั ต่อการ
มองโลกในแง่ดี

เขตเศรษฐกจิ สามฝา่ ย อนิ โดนเี ซยี -มาเลเซีย-ไทย มุ่งพลกิ โฉมอตุ สาหกรรมท่องเทย่ี ว-เกษตร-ฮาลาล28 ตลุ าคม 2021
วันน้ี (28 ตุลาคม 2564) เวลา 10.15 น. ณ ตึกภกั ดบี ดินทร์ ทาเนียบรัฐบาล พลเอก ประยุทธ์ จันทรโ์ อชา นายกรัฐมนตรแี ละ
รัฐมนตรวี า่ การกระทรวงกลาโหม เข้ารว่ มการประชุมระดบั ผู้นาแผนงานการพฒั นาเขตเศรษฐกจิ สามฝา่ ย อินโดนีเซยี -
มาเลเซีย-ไทย ครั้งที่ 13 (IMT-GT Summit) ผา่ นระบบการประชมุ ทางไกล โดยมี นายอซิ มาอลิ ซบั รี ยกั กบ นายกรฐั มนตรี
มาเลเซีย นายโจโค วิโดโด ประธานาธบิ ดีอนิ โดนเี ซยี นายดาโตะ๊ ปาดกู า ลมิ จ๊อก ฮอย เลขาธกิ ารอาเซยี น และนายอาเหมด็
เอม็ ซาอีด รองประธาน ADB เข้ารว่ ม โดยนายธนกร วงั บญุ คงชนะ โฆษกประจาสานกั นายกรฐั มนตรี กล่าวสรปุ สาระสาคัญ
ของการประชมุ ดงั นี้ นายกรฐั มนตรีมาเลเซยี ในฐานะประธานการประชมุ เชอ่ื ม่ันว่าประเทศสมาชกิ จะสามารถพัฒนาผา่ น
ดาเนินการตามยทุ ธศาสตรข์ อง IMT-GT ได้อย่างมศี ักยภาพภายใตส้ ถานการณ์โควดิ -19 และเช่อื มั่นวา่ จากความคบื หนา้ ในการ
จดั หาวคั ซนี จะทาใหฟ้ ื้นฟูเศรษฐกจิ และมติ ิอน่ื ๆ ไดร้ วดเร็วข้ึนและแข็งแกรง่ ย่ิงกว่าเดิม ขณะเดยี วกันปัจจยั อนื่ ๆ ทตี่ ้องคานึงถึง
ไดแ้ ก่ การเปลย่ี นแปลงสภาพภูมิอากาศ ท้งั นี้ เชือ่ มนั่ ว่าความร่วมมอื ในระดับอนุภมู ิภาคนจ้ี ะเป็นประโยชน์
ประธานาธิบดีอินโดนเี ซยี ได้กล่าววา่ แม้สถานการณโ์ ควดิ อาจทาใหก้ ระทบต่อการดาเนินงานตามยทุ ธศาสตรฯ์ บา้ ง
อินโดนเี ซียมขี อ้ เสนอวา่ ควร 1. เรง่ พฒั นาโครงสรา้ งพน้ื ฐาน เชน่ การพฒั นาถนนและท่าเรอื 2. พัฒนาโครงสรา้ งพนื้ ฐาน
ระดบั สูงและยั่งยนื เชน่ ดิจทิ ัลทางการเกษตร และ 3. เร่งการเปลย่ี นแปลงไปสเู่ ศรษฐกิจดจิ ทิ ลั นายกรัฐมนตรขี องไทยได้กล่าว
แสดงวิสยั ทัศนใ์ นเวทนี ้วี า่ ยินดที ีไ่ ดเ้ ขา้ ร่วมการประชมุ ระดับผู้นาแผนงาน IMT-GT ในครั้งน้ี ซึ่งสถานการณ์การแพรร่ ะบาด
ของโรคโควดิ -19 ไดส้ ่งผลกระทบตอ่ ท่ัวโลก รวมถึงอนภุ มู ภิ าค IMT-GT เป็นอย่างมาก แตก่ ารดาเนนิ การเพือ่ ปอ้ งกันการแพร่
ระบาดในเชิงรกุ ควบคูก่ บั การเรง่ ฉีดวัคซนี ให้แก่ประชาชน สง่ ผลใหย้ อดผ้เู สยี ชีวิตในทัง้ 3 ประเทศลดลงอย่างตอ่ เนื่อง ขณะท่ี
การใหค้ วามชว่ ยเหลอื ประชาชนในหลายรูปแบบ ล้วนมสี ่วนประคบั ประคองสถานการณเ์ ศรษฐกิจของทุกประเทศให้ผา่ นพ้น
ชว่ งเวลาวกิ ฤตมาได้ ทั้งน้ีในส่วนของไทย ไดด้ าเนินมาตรการเพื่อแกไ้ ขปัญหาทางเศรษฐกิจและสังคม และได้เตรยี มความ
พร้อมในการเปดิ ประเทศตั้งแต่เดอื นกรกฎาคม ผา่ นโครงการ “ภูเกต็ แซนด์บ็อกซ”์ และโครงการ “สมุย พลสั โมเดล” ซึ่ง
ความสาเร็จของโครงการถอื เป็นเครื่องยนื ยันวา่ ไทยมคี วามพรอ้ มทจี่ ะเปิดประเทศ นายกรัฐมนตรีเชอื่ ม่ันว่า ทง้ั สามประเทศ
จะสามารถร่วมมือกันในลกั ษณะทสี่ ร้างสรรคเ์ พอื่ พัฒนาและปรับปรงุ การดาเนินโครงการในลักษณะเชน่ เดยี วกันนใี้ ห้ดีย่งิ ข้ึน
และนาไปสู่การรว่ มกาหนดมาตรฐานดา้ นการทอ่ งเท่ียววิถใี หม่ ภายหลังสถานการณ์การแพรร่ ะบาดของโรคโควดิ -19 ทใี่ ห้
ความสาคญั กับการปฏิบตั ติ ามมาตรฐานความปลอดภัยด้านสขุ อนามยั อย่างรดั กมุ
ในโอกาสน้ี นายกรัฐมนตรีไดเ้ สนอแนวทางความร่วมมือของ IMT-GT เพอ่ื พลกิ โฉมอตุ สาหกรรมท่เี ปน็ จดุ แขง็ ใน 3
อตุ สาหกรรม ได้แก่
1.อตุ สาหกรรมการทอ่ งเท่ยี ว เร่งพัฒนาและต่อยอดการดาเนนิ โครงการเพอ่ื สนับสนุนการเป็นจดุ หมายปลายทางเดียวกนั ดา้ น
การทอ่ งเท่ียว โดยเฉพาะโครงการพัฒนาเสน้ ทางการทอ่ งเที่ยวเชงิ แนวคิด รวมถงึ โครงการความรว่ มมอื ระหว่างอุทยานธรณี
โลก 3 ประเทศ เนน้ การใช้ประโยชน์จากโครงสร้างพน้ื ฐานดา้ นคมนาคมขนส่ง ท้งั ทางบก ทางนา้ และทางอากาศ
2.อตุ สาหกรรมการเกษตร ส่งเสรมิ การเพม่ิ ผลติ ภาพทางการเกษตร และมุ่งเน้นการผลิตสินค้าเกษตรและเกษตรแปรรูปมลู คา่
สงู ที่สอดคล้องกบั ศักยภาพของพื้นที่และความตอ้ งการของตลาด
3.อุตสาหกรรมฮาลาล ให้ความสาคัญกบั การพัฒนาระบบการรับรองมาตรฐานฮาลาลให้มปี ระสิทธิภาพ เป็นทยี่ อมรบั ของ
ตลาดโลก พรอ้ มพฒั นาศกั ยภาพผปู้ ระกอบการ SMEs
นอกจากนี้ นายกรัฐมนตรไี ด้เสนอปัจจัยสนบั สนุนอตุ สาหกรรมหลักของ IMT-GT ทสี่ าคัญ 3 ประการ ได้แก่
1. ความเช่อื มโยงโครงข่ายคมนาคมที่ไร้รอยตอ่ สนับสนุนใหผ้ มู้ สี ว่ นเก่ียวขอ้ งทุกภาคส่วนรว่ มกนั เร่งรัดโครงการทย่ี ัง
ดาเนินการไม่แล้วเสร็จ รวมทงั้ พิจารณาโครงการใหม่ ๆ ท่ีเกิดข้นึ เขา้ มาบรรจไุ ว้ในโครงการความเชอื่ มโยงทางกายภาพ
(PCPs)
2. ความเช่อื มโยงด้านกฎระเบียบ เร่งรัดการลงนามกรอบความรว่ มมอื ดา้ นพิธกี ารศลุ กากร การตรวจคนเขา้ เมือง และการ

กกั กนั โรคพืชและสัตว์ (CIQ) ใหส้ าเรจ็ ลุล่วงไปไดด้ ้วยดภี ายในต้นปหี น้า เพ่ือให้การข้ามพรมแดนและการเคลือ่ นยา้ ยสินค้า
ระหว่าง 3 ประเทศมีความสะดวก และรวดเร็วยงิ่ ข้ึน นาไปสู่การขยายตัวดา้ นการค้าการลงทนุ ในอนุภมู ิภาค
3. การเสริมสรา้ งความยั่งยืนทางส่งิ แวดลอ้ ม พฒั นาโครงการภายใตค้ วามร่วมมอื ด้านสง่ิ แวดล้อม ควบคกู่ บั การดาเนนิ
โครงการเมืองสีเขียว และโครงการตามแผนการลงทนุ กรอบการพฒั นาเมืองทย่ี ่งั ยนื ซึ่งสอดรบั กบั “โมเดลเศรษฐกิจ BCG”
ของไทย ผ่านการระดมทุนจากภาคเอกชน ซงึ่ ประเทศไทยไดด้ าเนนิ การแล้ว
ในช่วงท้าย นายกรัฐมนตรีเน้นยา้ วา่ การขบั เคลือ่ น IMT-GT ในระยะต่อไป ไมเ่ พียงแต่จะตอ้ งตอบโจทยว์ ิสัยทัศนป์ ี 2036 และ
เปา้ หมายการพัฒนาของประเทศสมาชิกเทา่ น้นั แต่จะตอ้ งสอดรับกบั เปา้ หมาย SDGs ของสหประชาชาติ ซง่ึ ครอบคลุมท้ังมติ ิ
เศรษฐกจิ สังคม และสิ่งแวดล้อม โดยไม่ท้ิงใครไว้ขา้ งหลงั ด้วย และหวังเปน็ อยา่ งยิง่ วา่ ผลการประชมุ ในวนั นีจ้ ะนาไปส่กู าร
ปฏบิ ตั ิที่เป็นรปู ธรรมและประสบความสาเรจ็

การคว่าบาตรของตะวนั ตกตอ่ รสั เซยี ผลกระทบสาคญั 4 ดา้ นตอ่ เศรษฐกจิ โลก29 มีนาคม 2022
เว็บไซต์ bbc.com รายงานสรุปสาระสาคญั ของการคว่าบาตร ทป่ี ระเทศตะวันตกดาเนินการตอ่ รสั เซยี หลังจากท่รี สั เซียบุก
ยเู ครน เมือ่ วันที่ 24 กมุ ภาพันธ์ 2565 ทางกลุม่ EU และสหราชอาณาจักรหา้ มการสง่ ออกรถยนต์และสนิ ค้าแฟชั่นช้นั นาไปยัง
รสั เซยี องั กฤษเกบ็ ภาษี 35% กบั สนิ ค้านาเขา้ บางอยา่ งจากรสั เซยี เช่น เหลา้ วอ็ ดกา ห้ามเครือ่ งบนิ พาณิชย์ของรัสเซยี บินผา่ น
นา่ นฟ้าของสหรฐั ฯ แคนาดา สหราชอาณาจกั ร และกลมุ่ EU กลุ่มประเทศ G7 ไดย้ กเลกิ ฐานะ “ประเทศท่ีไดร้ บั การ
อนุเคราะห์อย่างยิ่ง” (MFN) ทใี่ ห้กบั รัสเซีย ทาใหร้ ัสเซียสญู เสยี สทิ ธปิ ระโยชนท์ างการค้าหลายอย่าง นอกจากนี้ สหรฐั ฯ, EU
และสหราชอาณาจกั ร ยงั คว่าบาตรนกั การเมอื งรัสเซียและมหาเศรษฐีรัสเซยี ทเ่ี รียกว่ากลุ่ม Oligarch ซ่ึงมีความใกล้ชดิ กบั ผ้นู า
รสั เซยี

ใครคอื กลุ่มมหาเศรษฐีการเมือง ท่ีมอี ิทธิพลต่อรฐั บาลรัสเซยี (Oligarchs) ที่ตะวนั ตกคว่าบาตร
สหรฐั ฯ ห้ามการนาเข้านา้ มันดิบและก๊าซจากรัสเซยี ทัง้ หมด สหราชอาณาจกั รจะยตุ ิการนาเข้านา้ มนั จากรัสเซยี ภายในสน้ิ ปี
2022 สว่ น EU ท่ี 1 ใน 4 ของน้ามันดิบและ 40% ของก๊าซธรรมชาติ นาเขา้ จากรสั เซยี จะกระจายการนาเข้าจากแหล่งอืน่
และยตุ ิการพงึ่ พาพลังงานจากรสั เซีย ภายในส้นิ ปี 2030 และทางเยอรมันยังส่ังระดบั การดาเนินงานของทอ่ ส่งกา๊ ซ Nord
Stream 2 ประเทศตะวนั ตกยังอายดั ทรัพยส์ ินของธนาคารกลางรัสเซีย มูลคา่ 630 พนั ล้านดอลลาร์ ธนาคารพาณชิ ยข์ อง
รสั เซยี ถูกระงบั การเขา้ ร่วมบริการโอนเงินระหว่างประเทศ หรือ SWIFT บริษทั ธรุ กจิ ชนั้ นาของโลก เช่น McDonald,
Coca-Cola, Starbucks กย็ ุตกิ ารให้บรกิ ารในรัสเซยี
การควา่ บาตรกบั ชาตยิ กั ษ์ใหญ่
Nicholas Mulder ผู้เชยี่ วชาญเรอ่ื งสงครามเศรษฐกจิ เขียนบทความลงใน foreignaffairs.com ช่ือ The Toll of Economic
War โดยกล่าววา่ สงครามรัสเซีย-ยเู ครน ทาให้เกดิ การเปล่ียนแปลงครง้ั ใหญ่ด้านภูมิศาสตรเ์ ศรษฐกจิ โลก การคว่าบาตรทาง
เศรษฐกิจครงั้ ใหญข่ องตะวนั ตกทมี่ ีต่อรสั เซีย ซ่งึ ไม่กี่สปั ดาห์กอ่ นหนา้ นไ้ี ม่มีใครคาดคดิ วา่ จะเกดิ ข้ึนเลย แต่ ณ เวลาน้ี ประเทศ
ท่ีเศรษฐกิจใหญอ่ นั ดับ 11 ของโลกอยา่ งรัสเซยี ที่เคยเชื่อมโยงกบั เศรษฐกจิ โลกาภวิ ัตน์ ไดม้ าถึงจดุ สิน้ สุดลงแล้ว
ทผ่ี า่ นมา มาตรการคว่าบาตรถือเป็นอาวธุ ทางเศรษฐกจิ ทปี่ ระเทศประชาธปิ ไตยใช้กับประเทศเผด็จการ แทนการใช้
วธิ ีการทาสงครามทางทหาร แนวคดิ พน้ื ฐานของการคว่าบาตรมีอยวู่ า่ การคว่าบาตรที่เขม้ แข็งเอาจริงเอาจงั มีโอกาส
ประสบความสาเรจ็ แต่จากประสบการณ์ในอดีต การคว่าบาตรแทบไม่ประสบความสาเร็จ เพราะมาตรการนมี้ ีช่องโหว่
มากมาย หลายประเทศก็ขาดเจตนาทางการเมืองทจ่ี ะบังคับใชอ้ ยา่ งจริงจงั
แตบ่ ทความนกี้ ล่าวว่า การปดิ ลอ้ มทางเศรษฐกจิ ของตะวนั ตกต่อรสั เซียในครัง้ นี้ แตกตา่ งออกไป ไมเ่ คยปรากฏมาก่อนที่จะมี
การดาเนนิ การควา่ บาตรกับประเทศยกั ษ์ใหญ่ สมาชกิ กลมุ่ G20 อย่างรสั เซยี ทมี่ ีภาคพลังงานใหญโ่ ต มอี ตุ สาหกรรมทางทหาร
ที่เขม้ แข็ง และมกี ารสง่ ออกสนิ ค้าโภคภณั ฑ์ท่หี ลากหลาย การลม้ เหลวของกรณกี ารควา่ บาตรรสั เซีย จงึ จะไม่ใชจ่ ากจดุ อ่อน
ของตวั มาตรการคว่าบาตรเอง เหมือนกับกรณีทผี่ ่านๆ มา แตจ่ ะเปน็ เพราะผลลัพธ์ที่คาดการณไ์ มไ่ ด้ ท่มี าจากจดุ แขง็ ของการ
คว่าบาตรครัง้ นี้ ทผ่ี ่านมา ประเทศตะวนั ตกเคยชนิ กับการใชก้ ารคว่าบาตรกบั ประเทศเลก็ และการควา่ บาตรจึงมตี ้นทุนต่า
ดงั น้นั ประเทศตะวนั ตกจงึ มปี ระสบการณ์และความเข้าใจท่จี ากัด ในเร่ืองการควา่ บาตรต่อประเทศยกั ษ์ใหญ่ ที่เศรษฐกิจมี
ความเชือ่ มโยงกบั เศรษฐกิจโลก
ผลกระทบสาคัญ 4 ด้านต่อโลก
ความรนุ แรงของมาตรการควา่ บาตรตอ่ รสั เซยี ครัง้ น้ี สามารถดไู ดจ้ ากผลกระทบที่เกดิ ขน้ึ ทนั ทีตอ่ โลก สาหรับผลกระทบตอ่
รสั เซยี เอง นกั เศรษฐศาสตร์คาดวา่ เศรษฐกิจรสั เซยี จะตดิ ลบ 9-15% ในปีน้ี เงินรเู บิลรสั เซียมคี า่ ลดลง 1 ใน 3 แรงงานมี

ทักษะของรัสเซียเดินทางออกนอกประเทศ ความสามารถในการนาเขา้ สินค้าผบู้ รโิ ภคและไฮเทคหดหายไป นกั รฐั ศาสตร์รสั เซยี
คนหนงึ่ บอกวา่ “30 ปขี องการพฒั นาเศรษฐกจิ ถูกโยนท้ิงลงถงั ขยะ”
The Toll of Economic War ระบวุ า่ การคว่าบาตรต่อรสั เซยี ทม่ี ผี ลกระทบทางลบตอ่ เศรษฐกจิ โลก มอี ยู่ 4 ดา้ นทสี่ าคญั
(1) ผลกระทบแบบกระจายไปเกดิ ขึน้ (spillover effects) กบั ประเทศขา้ งเคยี งและตลาดสินค้าโภคภณั ฑ์
(2) ผลกระทบแบบทวีคณู (multiplier effects) จากการถอนตัวทางธุรกจิ ของภาคเอกชน
(3) ผลกระทบทบ่ี านปลายออกไป (escalation effects) ทีเ่ กดิ จากปฏกิ ริ ิยาตอบโต้ของรสั เซีย
(4) ผลกระทบทม่ี ตี ่อทกุ ภาคส่วน (systemic effects) ของเศรษฐกจิ โลก
ผลกระทบแบบกระจายไปเกิดขนึ้ นอกรสั เซยี คือ ความป่ันป่วนของตลาดสินคา้ โภคภณั ฑ์ ราคาน้ามนั ดบิ ก๊าซธรรมชาติ ข้าว
สาลี ทองแดง ปุ๋ยเคมีและทอง พุง่ สงู ข้นึ ประเทศในเอเชียกลางทเี่ ศรษฐกิจเชื่อมโยงกับรัสเซยี ไดร้ บั ผลกระทบจากการคว่า
บาตร คา่ เงินของคาซคั สถานและทาจิกิสถาน ตกต่าลง เศรษฐกจิ ถดถอยของรสั เซยี ทาให้แรงงานจากเอเชยี กลางในรัสเซีย
ต้องหาทางไปทางานท่ีอน่ื แทน การควา่ บาตรทม่ี าจากรฐั บาลกลุม่ G7 และกลุ่ม EU เป็นตวั เรง่ ทาใหธ้ รุ กจิ นานาชาติถอนตัว
ออกจากตลาดรสั เซีย โดบเฉพาะบรษิ ทั ช้ันนาของตะวนั ตก ในด้านเทคโนโลยี นา้ มันกับกา๊ ซ รถยนต์ สินคา้ ผบู้ รโิ ภค และ
สถาบันการเงิน การถอนตัวของบรษิ ัทเหล่านม้ี าจากความกงั วลในเรอื่ งชอ่ื เสียงองคก์ ร ตอ้ งการแสดงออกถงึ การไมย่ อมรับการ
บุกยูเครน และการตื่นตระหนกจากเหตุการณท์ เ่ี กดิ ขน้ึ เพราะเหตนุ ้ี การควา่ บาตรทม่ี าจากภาครฐั บาล ทาใหเ้ กดิ ผลกระทบ
แบบทวคี ูณ คือความเสยี หายจากการถอนตัวของธุรกจิ เอกชน รสั เซยี เองได้ดาเนนิ การตอบโตใ้ นหลายรปู แบบต่อการคว่าบาตร
เชน่ นโยบายรกั ษาเสถียรภาพฉุกเฉิน เพื่อปกปอ้ งเงินสารองระหวา่ งประเทศ และมาตรการรักษาคา่ เงนิ รเู บลิ เงินทุนของ
ต่างประเทศถกู ส่ังอายัด ทรพั ยส์ นิ ของธรุ กิจตะวันตกที่ถอนตวั ออกไปอาจถกู ยดึ กระทรวงพัฒนาเศรษฐกจิ รสั เซียเตรยี มออก
กฎหมาย ใหอ้ านาจรัฐบาลเขา้ ไปดแู ลกจิ การเปน็ เวลา 6 เดอื น หากธรุ กิจลม้ ละลายหรอื ปิดกจิ การ
ประธานาธิบดปี ตู ินได้ลงนามคาสงั่ จากัดการสง่ ออกสนิ ค้าโภคภณั ฑแ์ ละปุ๋ยเคมี ซ่งึ จะกระทบต่อการผลติ อาหารของโลก การ
ตอบโต้ของรัสเซียอาจจะออกมาเปน็ มาตรการห้าม หรอื จากัดการสง่ ออกแรอ่ ตุ สาหกรรม เชน่ นกิ เกิล แรแ่ พลเลเดยี ม หรอื
แซฟไพร์ ทเี่ ป็นวัตถุดบิ สาคญั ของการผลติ แบตเตอรไ่ี ฟฟา้ โทรศัพทม์ ือถอื และไมโครชิป ในระบบการผลติ แบบหว่ งโซอ่ ุปทาน
โลก ตน้ ทนุ ท่สี งู ขน้ึ ของวตั ถุดบิ จะทาให้ผูบ้ รโิ ภคแบกรับภาระราคาสนิ คา้ ทส่ี งู ขึน้ มาตรการตอบโตข้ องรสั เซยี จะกระทบตอ่
อตุ สาหกรรมรถยนต์ และเซมิคอนดักเตอร์ ที่ปีหนึง่ มมี ลู คา่ 3.4 ลา้ นลา้ นดอลลาร์ หากการควา่ บาตรยงั ดาเนินตอ่ ไปอยา่ ง
เข้มข้นทง้ั ปี โลกเราจะเผชญิ กบั ภาวะเศรษฐกิจถดถอยทม่ี ีสาเหตมุ าจากการควา่ บาตร
มีแค่บทเรยี นคว่าบาตรชาติเลก็
บทความ The Toll of Economic War บอกวา่ ผลกระทบของการควา่ บาตรแบบกระจายไปสูต่ ลาดสินคา้ โภคภัณฑ์และ
ตอ่ ประเทศใกล้เคียง ผลกระทบแบบทวีคูณในเชิงลบ และผลกระทบทข่ี ยายตัวออกไปทั่วโลก ทาใหก้ ารควา่ บาตรรัสเซยี
คร้ังนีส้ ่งผลกระทบในทางลบต่อเศรษฐกิจโลก แบบทีไ่ ม่เคยปรากฏมากอ่ นในประวัติศาสตร์
ทาไมไม่มกี ารคาดการณ์กนั มากอ่ น ถงึ ผลกระทบของการคว่าบาตรท่จี ะเกดิ ขึน้ ในวงกว้างทัว่ โลก คาตอบคอื ว่า ที่ผา่ นมา
สหรัฐฯ ใชม้ าตรการควา่ บาตรกับประเทศที่มเี ศรษฐกจิ ขนาดกลางและเล็ก ประเทศอย่างเกาหลีเหนอื ซเี รีย เวเนซุเอลา หรือ
เมยี นมา มกี ารเชอ่ื ยโยงกบั เศรษฐกจิ โลกไม่มาก ส่วนใหญเ่ ชื่อมโยงแบบฝา่ ยเดยี ว กรณกี ารคว่าบาตรอิหรา่ น ทม่ี ีการดูแล
ผลกระทบท่ีจะมตี ่อตลาดราคาน้ามันดบิ แตโ่ ดยรวม สหรฐั ฯ มองวา่ การคว่าบาตรไมม่ ตี น้ ทนุ ทางเศรษฐกจิ ต่อสหรัฐฯ
ผลทต่ี ามมาจากการทาสงครามเศรษฐกจิ คร้งั นี้ คือ การบริหารจดั การเศรษฐกจิ ระดับมหภาค ยโุ รปได้รบั ผลกระทบมาก ที่
ผา่ นมากลุ่มยูโรโซนมีการเชื่อมโยงอย่างมากด้านการค้าและพลังงานกบั รัสเซีย นอกจากนี้ จะยกเว้นก็ฝร่ังเศส ประเทศใน
กลมุ่ ยโู รโซนลว้ นใชน้ โยบายการเติบโต โดยองิ การค้าและส่งออก โครงสร้างเศรษฐกจิ แบบนจ้ี ึงไมเ่ หมาะกบั การใช้
มาตรการคว่าบาตรท่ียาวนาน เพราะทาให้การคา้ การส่งออกหดตัว
ท่สี าคญั จะตอ้ งหาทางลดผลกระทบตอ่ ประเทศยากจน เช่น กลมุ่ ประเทศรา่ รวยอาจเสนอเงินช่วยเหลือ เพ่อื การจดั หาสนิ คา้
อาหารและพลังงาน การเข้าแทรกแซงของรัฐจะกลายเปน็ เรอ่ื งทีจ่ าเป็น เพราะส่งิ นี้คอื ต้นทนุ ของการทาสงครามเศรษฐกจิ เช่น
การควบคุมราคาสินคา้ และการอดุ หนนุ ทางการเงนิ ของรฐั เพ่อื ลดผลกระทบตอ่ คนยากจน อันเนื่องมาจากราคาอาหารและ
พลังงานทส่ี ูงขึน้ แตไ่ มว่ ่าผลของสงครามรสั เซีย-ยเู ครน จะออกมาเปน็ อย่างไร การทาสงครามเศรษฐกจิ กบั รสั เซีย ทาให้
เห็นความจรงิ อยา่ งหนึง่ ว่า ยุคการใชม้ าตรการการคว่าบาตรท่ีไมม่ ีต้นทุนเศรษฐกจิ ไม่มคี วามเสีย่ งทางเศรษฐกิจ คงจะ
หมดไปแลว้

นโยบายตอ่ จนี ของรัฐบาลโจ ไบเดน แข่งขนั รว่ มมอื และเผชญิ หน้า23 มีนาคม 2021
เม่อื วันที่ 18-19 มีนาคมที่ผ่านมา การประชุมระดบั สงู คร้ังแรกระหวา่ งสหรฐั อเมริกาและจนี ในสมยั รัฐบาลโจ ไบเดน ลงจบ
โดยช่วยทาให้โลกเราไดเ้ หน็ วา่ มหาอานาจทางเศรษฐกจิ และเทคโนโลยขี องโลก 2 ประเทศนี้ มคี วามเห็นทีแ่ ตกต่างกนั และไม่
ไว้วางใจกันและกนั มากขนาดไหน ความเหน็ ท่ีแตกตา่ งกนั ในเรือ่ งต่างๆ จะกลายเป็นปัจจัยทกี่ าหนดทศิ ทางการพัฒนาของโลก
เรา ในหลายปีข้างหนา้ ก่อนหนา้ น้ี บทรายงานชอื่ As Biden and Xi Begin a Careful Danceของ The New York Times
กลา่ วว่า ประธานาธบิ ดี โจ ไบเดน กาลงั วางนโยบายใหม่ของสหรฐั ฯตอ่ จนี ท่จี ะมกี ารเปลย่ี นแปลงคร้ังสาคัญไปจากเดิม โดย
จะเนน้ การระดมความร่วมมือกับประเทศพนั ธมติ ร ต่อตา้ นการทูตของจีนทว่ั โลก และปอ้ งกันไมใ่ ห้จนี มคี วามได้เปรียบใน
เทคโนโลยีสาคัญๆ ในเวลาเดยี วกนั ทั้งสหรัฐฯและจีนตา่ งกเ็ รง่ สร้างห่วงโซอ่ ุปทานการผลิตของตัวเองขึ้นมา และลดการ
พ่ึงพาทางเศรษฐกิจกบั อกี ฝ่ายหน่ึง นโยบายดังกลา่ วนีเ้ ป็นการหกั เหครงั้ สาคญั จากนโยบายเดิมของสหรัฐฯ คือการบูรณา
การทางเศรษฐกจิ ซง่ึ สหรฐั ฯเคยดาเนนิ การกบั จนี มานานถึง 40 ปี การเผชญิ หน้าตั้งแต่เปดิ ประชุม การประชมุ ครัง้ แรก
ระหวา่ งสหรฐั ฯกับจีน มีขึ้นทเี่ มืองแองเคอเรจ รฐั อลาสก้า ตัวแทนสหรัฐฯคอื นายแอนโทนี บลินเคน (Antony Blinken)
รัฐมนตรีตา่ งประเทศ และนายเจค ซลั ลแิ วน (Jake Sullivan) ท่ปี รกึ ษาด้านความมั่นคงของโจ ไบเดน ฝ่ายจนี ประกอบดว้ ยห
ยาง เจยี ฉี (Yang Jiechi) สมาชกิ กรมการเมือง และผู้อานวยการ สานักงานคณะกรรมาธกิ ารต่างประเทศ พรรคคอมมิวนิสต์
จนี (The Central Commission for Foreign Affairs) และหวังอี้ (Wang Yi) รฐั มนตรตี า่ งประเทศจนี ในคาแถลงเปดิ ประชุม
ของสองฝา่ ยที่มีต่อหน้าสื่อมวลชน ซ่ึงปกตจิ ะใชเ้ วลาไม่กีน่ าที แตค่ รงั้ น้ี นานกว่าหน่ึงช่วั โมง ความขดั แย้งทางความคิดทเ่ี กดิ ขน้ึ
ตั้งแตเ่ รม่ิ การประชุม ทาให้ความคาดหวงั ของโลก ที่จะไดเ้ หน็ สองประเทศเรม่ิ ต้นปรบั ความสมั พนั ธ์ทวภิ าคีข้นึ มาใหม่ ถกู
ทาลายลงทันที หลงั จากที่ 4 ปีทีผ่ า่ นมาในสมัยของโดนัลด์ ทรัมป์ เกดิ สงครามดา้ นการคา้
อวสานของ “อเมรกิ าต้องมาก่อนชาตอิ ่ืน” ส่นู โยบายต่างประเทศ “เพ่ือชนชั้นกลาง”
แอนโทนี บลนิ เคน กล่าวเปดิ การประชุมวา่ ประเด็นทสี่ หรัฐฯจะหยบิ ยกมาเจราในการประชุมวนั น้ี มคี วามเกย่ี วพนั ไม่เฉพาะ
จีนและสหรฐั ฯ แต่ต่อประเทศอนื่ ๆในภูมิภาคนี้ และทัว่ โลก รัฐบาลโจ ไบเดน มงุ่ มัน่ ท่จี ะใชก้ ารทูต มาผลกั ดันผลประโยชน์
สหรัฐฯ และเสริมสร้างความแข็งแกรง่ ใหก้ ับระเบยี บระหว่างประเทศ ท่ตี ้งั บนพ้นื ฐานของกฎเกณฑ์เดยี วกัน ทางเลอื กท่ไี ม่ใชส่ งิ่
นี้คือ โลกท่ีคนชนะไดไ้ ปหมดฝ่ายเดยี ว และเปน็ โลกที่ไม่มีเสถยี รภาพแก่ทุกคน รัฐมนตรีต่างประเทศสหรฐั ฯกลา่ วอีกวา่
สหรัฐฯจะหารือถึงความกังวล ท่มี าจากการกระทาของจนี ซ่งึ รวมถึงซินเจยี ง ฮอ่ งกง ไตห้ วัน การโจมตที างไซเบอร์ต่อสหรฐั ฯ
และการกดดันทางเศรษฐกจิ ต่อประเทศพนั ธมิตรสหรัฐฯ การกระทาดงั กลา่ วเปน็ การคุกคามต่อระเบียบนานาชาติ ทต่ี ้งั อยู่บน
หลักกฎเกณฑ์ ซง่ึ ชว่ ยรักษาเสถียรภาพของโลก ประเดน็ เหล่าน้จี ึงไมใ่ ช่เร่อื งภายในประเทศ แอนโทนี บลินเคน กลา่ ว
ว่า ความสัมพันธข์ องสหรฐั ฯกับจนี จะเปน็ แบบการแข่งขนั (competitive) ในจดุ ทค่ี วรจะเปน็ เชน่ ว่าน้ี จะเปน็ แบบความ
รว่ มมอื (collaborative) ในจดุ ทเี่ ป็นไปได้ และเปน็ ปรปักษ์ (adversarial) ในจุดทต่ี อ้ งเปน็ เชน่ ว่านี้
หยาง เจยี ฉี หัวหนา้ คณะฝ่ายจีนกลา่ วตอบวา่ สิ่งทจ่ี นี และชมุ ชนนานาชาตเิ ดินตามและยดึ ถือคือ ระบบระหวา่ งประเทศทม่ี ี
สหประชาชาติเป็นศูนย์กลาง และระเบียบระหวา่ งประเทศ ทสี่ นบั สนนุ โดยกฎหมายระหว่างประเทศ ไม่ใชส่ ิง่ ที่สนับสนนุ โดย
ประเทศกลมุ่ น้อย ท่ีเรียกว่า ระเบียบระหวา่ งประเทศ “บนพื้นฐานหลักเกณฑ”์ (rules-based) สหรัฐฯมปี ระชาธิปไตยใน
สไตลส์ หรัฐฯ และจนี กม็ ปี ระชาธปิ ไตยในสไตลข์ องจนี ผ้แู ทนจีนกล่าวอีกว่า สงครามทเ่ี กิดข้นึ ในโลกเรา เปดิ ฉากขึน้ มาโดย
บางประเทศ ยังผลทาใหเ้ กดิ ความเสียหายอยา่ งใหญห่ ลวง ส่ิงที่จนี เรยี กร้องต่อประเทศอน่ื ก็คอื ให้เดินตามเส้นทางการพัฒนา
อยา่ งสันติ สงิ่ นีค้ อื เป้าหมายนโยบายต่างประเทศของจนี เราไม่เช่ือในเร่อื งการใชก้ าลังทหารไปบกุ ประเทศอนื่ หรอื ไปโคน่
ล้มประเทศอ่ืน โดยใช้วธิ กี ารหลายรปู แบบ หรอื ไปสังหารประชาชนประเทศอืน่ วธิ ีการเหล่านีล้ ว้ นทาให้โลกเกดิ ความ
ปน่ั ปว่ น และในทสี่ ดุ สิ่งนีก้ ็ไมเ่ ปน็ ผลดแี กส่ หรฐั ฯเอง
หยาง เจียฉี กลา่ วต่อท่ปี ระชมุ อกี วา่ ส่ิงท่ีเราตอ้ งการคือ… การละท้ิงความคดิ แบบสงครามเยน็ หรอื การมองโลกแบบหากฝ่าย
หนงึ่ ได้ อกี ฝา่ ยหน่งึ กเ็ สีย ประเทศใหญ่และเลก็ จะต้องร่วมมือกนั เพื่อสร้างคณุ ปู การแก่อนาคตของมนษุ ยชาติ ท่ีสาคญั เพื่อสร้าง
ความสัมพันธร์ ะหวา่ งประเทศแบบใหม่ ทมี่ คี วามเท่ยี งธรรม ยตุ ิธรรม และเคารพกนั และกนั ในเรอ่ื งของภมู ภิ าค ผแู้ ทนจนี
กล่าวว่า ปญั หาอยทู่ ส่ี หรฐั ฯใชอ้ านาจทางกฎหมายและการปราบปราม แบบแผก่ ว้างไปท่วั และเรอ่ื งความม่นั คงแหง่ ชาติ ท่ี
ขยายออกไปมาก โดยผา่ นการใชก้ าลงั และอานาจเป็นใหญ่ทางการเงนิ ผูแ้ ทนสหรัฐฯกลา่ ววา่ เพ่ิงกลับจากการไปเยอื นญ่ีปุ่นกบั
เกาหลใี ต้ แตท่ ้ังสองประเทศนี้คือประเทศค่คู า้ รายใหญอ่ นั ดบั 2 และ 3 ของจีน ส่วนอาเซียนกลายเปน็ ประเทศคคู่ า้ รายใหญ่
ท่ีสุดอนั ดับ 1 ของจีน ทกี่ า้ วลา้ หนา้ สหภาพยโุ รปและสหรฐั ฯไปแล้ว จีนจึงหวงั วา่ สหรัฐฯจะพัฒนาความสัมพันธ์ ทถ่ี ูกต้องกบั
ทุกประเทศในเอเชยี -แปซฟิ ิก
นโยบายบรหิ ารความเสีย่ ง

สว่ นบทความชอื่ How to Craft a Durable China Strategy? ใน foreignaffairs.com กล่าววา่ เมอ่ื โจ ไบเดนข้ึนมาเปน็
ประธานาธบิ ดสี หรฐั ฯ เกดิ การปฏวิ ัตขิ ึ้นมาในเรอ่ื งนโยบายสหรฐั ฯทมี่ ตี อ่ จีน รัฐบาลโดนลั ด์ ทรมั ป์ ปฏเิ สธนโยบายแบบเดิม ทม่ี ี
ตอ่ จนี ทรมั ป์ใช้วธิ กี ารแบบสรา้ งความปั่นปว่ น (disruption) การเปลี่ยนแปลงครงั้ สาคญั ทางนโยบายของสหรัฐฯต่อจนี เกดิ ขน้ึ
ในปี 1972 เม่อื ประธานาธบิ ดีนิกสันเดนิ ทางไปเยือนจนี ปญั หาท้าทายที่สาคัญของรฐั บาลโจ ไบเดน อยู่ทีว่ า่ สหรัฐฯจะกาหนด
นโยบายตอ่ จนี อย่างไร ทีม่ ลี กั ษณะชดั เจน และทุกสว่ นดาเนินไปด้วยกันไดอ้ ย่างดี (coherent) และสหรัฐฯจะสามารถกาหนด
นโยบายต่อจีนไดห้ รอื ไม่ โดยเปน็ นโยบายทีส่ ามารถบรรลุเปา้ หมาย 2 อย่างทีข่ ดั แย้งกนั คอื การแข่งขนั และความรว่ มมือ
ในระยะหลายสบิ ปีที่ผ่านมา นโยบายสหรฐั ฯต่อจีนจะเนน้ เรือ่ ง การลดความเสยี่ งให้น้อยลง โดยขยายความรว่ มมอื ลดการ
แข่งขนั ไม่ให้ความสาคญั ในเรอ่ื งทมี่ ีความเห็นแตกต่างกัน สว่ นในสมยั ทรมั ปใ์ ชน้ โยบายสง่ เสรมิ ความเสย่ี ง แตใ่ นยคุ ของโจ ไบ
เดน สหรัฐฯตอ้ งการวิธคี ดิ แบบใหม่ โดยนโยบายตอ่ จนี จะเปน็ แบบการบรหิ ารความเสีย่ ง (risk management)
นโยบายสหรฐั ฯบริหารความเสยี่ งกบั จนี หมายความวา่ จะมีปญั หาความตงึ เครยี ดทเ่ี กิดขึน้ กบั จนี ยอมรับในประเด็นท่เี ปน็ ความ
เสย่ี ง ตอ้ งหาความสมดลุ ระหวา่ งผลประโยชนห์ ลายดา้ นที่ขัดแยง้ กัน ยอมรบั ว่ามีความเหน็ ท่ีแตกตา่ งกันในบางเรื่อง ทีไ่ ม่
สามารถจะแกไ้ ขได้ และใช้การเจรจากบั ความรว่ มมือเทา่ ที่จาเปน็ เปา้ หมายนโยบายใหมน่ ้คี ือ การสร้างความสัมพนั ธท์ ่ียงั่ ยืน
ระหว่างสหรฐั ฯกับจนี ทสี่ ามารถดาเนินการไปได้และอยรู่ อดได้ แมว้ า่ ผลประโยชน์ของสองฝา่ ยจะประสานกนั ไม่ได้กต็ าม
การแขง่ ขันแบบโครงสร้าง
บทความของ foreignaffairs.com กลา่ วอีกวา่ ในการวางนโยบายสหรฐั ฯตอ่ จนี จะต้องเขา้ ใจลกั ษณะการแข่งขันระหวา่ ง 2
ประเทศนี้ ปัจจบุ นั นี้ ประเดน็ ปัญหาตา่ งๆสะทอ้ นใหเ้ ห็นว่า สองประเทศมีความขดั แยง้ ทางผลประโยชน์ มากกวา่ การมจี ดุ ร่วม
การแข่งขันไมไ่ ด้จากดั เฉพาะในเรอ่ื งเศรษฐกจิ และความม่นั คง แบบในอดตี ทีผ่ ่านมา แต่ขยายไปถงึ เรอ่ื งเทคโนโลยี ค่านยิ ม
รูปแบบการปกครอง และอดุ มการณ์ สรปุ กค็ ือความขดั แยง้ สหรฐั ฯกบั จนี ไดพ้ ัฒนาจนมลี กั ษณะเป็นความขัดแย้งทางระบบ
โครงสร้าง จดุ สาคญั การแขง่ ขันระหวา่ งสหรฐั ฯกบั จนี ไมไ่ ด้หมายความวา่ ความขดั แยง้ ทางทหารเปน็ สงิ่ ทีห่ ลีกเล่ียงไม่พ้น แตม่ ี
ความหมายวา่ การทา้ ทายจากจีนจะเปลย่ี นไป และนโยบายสหรัฐฯกต็ ้องปรับตวั ตาม การแข่งขันกบั จนี จะมลี ักษณะแบบ (1)
ฝา่ ยหนงึ่ ไดแ้ ละอีกฝ่ายหน่ึงเสยี (zero-sum) และ (2) การแขง่ ขนั ทจี่ ะผลักดนั ให้อีกฝ่ายหนึ่งทามากกวา่ และทาได้ดีกว่า เชน่
การสนบั สนนุ การพัฒนาและโครงการลงทุนระหว่างประเทศ
บทความของ foreignaffairs.com เสนอวา่ รัฐบาลโจ ไบเดนมโี อกาสทจี่ ะพัฒนานโยบายต่อจนี บนพ้ืนฐานการบรหิ ารความ
เส่ียงและตน้ ทนุ ท่ีจะเกิดขึน้ ในสมยั โอบามา สหรฐั ฯมนี โยบายลดความเสยี่ งให้น้อยลง ในสมัยทรมั ปค์ อื นโยบายสง่ เสรมิ ความ
เสย่ี ง และในสมยั โจ ไบเดน นโยบายบริหารความเสย่ี งตอ่ จีน เน่อื งจากความสัมพันธ์กับจีน มีความซบั ซอ้ นและมีขอ้ จากดั
หลายดา้ น ทผ่ี ่านมา สหรฐั ฯเน้นการหลกี เลยี ง “สงครามเย็นใหม”่ กบั จนี หรือหลกี เลยี่ งสิง่ ทีเ่ รียกวา่ “กับดกั ธไุ ซดเิ ดส”
(Thucydides trap) สถานการณก์ ารเผชญิ หนา้ ระหวา่ งมหาอานาจเกา่ กบั มหาอานาจใหม่ แต่นโยบายหลกี เลยี่ งน้ีแสดงถึงการ
ผอ่ นปรนของสหรฐั ฯ แตน่ โยบายบริหารความเสีย่ งกบั จีน หมายถงึ การยอมรับความตงึ เครียดท่ีเกิดขนึ้ เป็นสว่ นหน่งึ ของ
ความสัมพันธก์ ับจนี ระบเุ ร่ืองที่เปน็ ความเสยี่ งและมตี น้ ทนุ และสนบั สนนุ การเจรจาหารอื ทีส่ าคญั นโยบายบรหิ ารความเสีย่ ง
กบั จนี ของสหรัฐฯ ที่มที ้งั การแขง่ ขนั และความรว่ มมือนี้ จะได้รบั การสนับสนนุ จากประแทศพนั ธมติ ร ในเอเชียและยโุ รป
เพราะประเทศเหลา่ น้ี ไม่ตอ้ งการอยูต่ รงกลางระหวา่ งการเผชญิ หนา้ ของ 2 มหาอานาจ เหมือนกบั ทเ่ี คยเกิดขนึ้ มาแลว้ ใน
สมยั ทรมั ป์

คู่มือสาหรับองคก์ รธุรกิจ เพอื่ คาดการณ์ “ความเส่ยี งทางการเมอื ง” ในศตวรรษท่ี 21 8 พฤษภาคม 2018
เมอื่ ปี 2013 บรษิ ทั สวนสนกุ SeaWorld Entertainment ของสหรัฐอเมรกิ า ขายหนุ้ เปน็ ครง้ั แรกในตลาดหลักทรัพย์ โดย
ระดมเงินมาได้ 700 ลา้ นดอลลาร์ ทาใหม้ ลู คา่ ตลาดของบริษัทเพม่ิ สงู ขนึ้ ถงึ 2.5 พนั ล้านดอลลาร์ หนังสือพมิ พ์New York
Times เคยเขียนไวว้ ่า “สาหรบั คนอเมรกิ ันแล้ว SeaWorld คือธรุ กจิ ทีส่ ร้างความสนกุ สนานให้แก่ครอบครวั ทา่ มกลางพวกนก
เพนกวินและปลาวาฬเพชฌฆาต”แต่หลงั จากนนั้ ไมน่ าน เรอื่ งราวของ SeaWorld กลายเปน็ ฝนั รา้ ย จดุ เร่มิ ตน้ มาจาก
เหตกุ ารณ์ในปี 2010 เมือ่ ปลาวาฬเพชฌฆาตฆ่าครฝู กึ ในชว่ งการแสดง ต่อมาในปี 2013 มภี าพยนตร์สารคดตี น้ ทุนต่าเร่ือง
Blackfish ออกฉาย ท่ีเป็นเรื่องราวการปฏิบัตขิ อง SeaWorld ทีม่ ีตอ่ ปลาวาฬเพชฌฆาต ซง่ึ เป็นวิธกี ารท่ีเป็นอันตรายทั้งต่อตัว
ปลาวาฬเองและครฝู ึก ภาพยนตรเ์ ร่ืองนีไ้ ดร้ ับความสนใจอยา่ งมากจากคนในวงการตา่ งๆ จนในทส่ี ุด บริษัทชน้ั นาต้องยุติการ
เป็นสปอนเซอรใ์ หก้ บั สวนสนกุ นกั รอ้ งและวงดนตรีตา่ งก็ถอนตวั จากการแสดงทสี่ วนสนุก
โฉมหน้าใหมภ่ มู ิรัฐศาสตร์ ในหนงั สือชอื่ Political Risk (2018) ผเู้ ขียนคือ Condoleezza Rice อดตี รฐั มนตรี
ตา่ งประเทศสหรัฐ และ Amy B. Zegart มหาวทิ ยาลยั สแตนฟอร์ด กลา่ ววา่ เหตกุ ารที่เกิดข้นึ กบั SeaWorld ถือเปน็

ตวั อยา่ ง “ความเส่ียงทางการเมือง” ในศตวรรษที่ 21 ท่ีความเสีย่ งไมไ่ ดเ้ กดิ จากนโยบายรฐั บาล หรือจากกฎหมายทอ่ี อกมา
ควบคุมธุรกิจ แตเ่ ป็นความเสยี่ งทเี่ กิดจากการเคลอื่ นไหวของกลุ่มองคก์ รต่างๆ หรือแม้แตพ่ ลเมืองท่ีมบี ญั ชี Facebook หรือ
Twitter กส็ ามารถสรา้ งความเส่ียงตอ่ องคก์ รธรุ กจิ ทงั้ หลาย ทกุ วันนี้ แมแ้ ตเ่ หตุการณ์ทีเ่ กิดขึน้ ในตา่ งแดนทอ่ี ยหู่ ่างไกลออกไป
กส็ ามารถสง่ ผลกระทบอยา่ งรวดเร็วตอ่ ประเทศต่างๆ และธุรกจิ ทวั่ โลก สงครามกลางเมอื งในซเี รียทาให้เกดิ คล่ืนผอู้ พยพ
จานวนมาก และการกอ่ การรา้ ยในยโุ รป สง่ ผลกระทบทาใหธ้ ุรกิจทอ่ งเทยี่ วของฝรง่ั เศสซบเซา ภาพผโู้ ดยสารของสายการบิน
United ที่ถูกลากตัวลงจากเครอื่ งบินที่สนามบนิ ชคิ าโกถูกนาไปเผยแพร่อยา่ งรวดเรว็ ท่ัวเมอื งจนี เพราะผ้โู ดยสารเปน็ คนเอเชีย
ความเสย่ี งทางการเมอื งในปจั จบุ นั จงึ แตกต่างจากอดตี ในศตวรรษที่ 21 ความเส่ยี งไมไ่ ดม้ าจากการดาเนนิ การของรัฐเท่านั้น
แตก่ จิ กรรมและการเคลอื่ นไหวทางการเมืองใดๆ ก็อาจจะส่งผลกระทบอย่างมากต่อธุรกิจ ธรุ กจิ ที่ต้องการจะรักษาความ
ไดเ้ ปรยี บ จาเปน็ ต้องมีวธิ กี ารบรหิ ารจดั การกบั ความเสยี่ ง ทเี่ กดิ จากบคุ คลและองคก์ รทมี่ ีอยู่เป็นจานวนมาก ตงั้ แตผ่ ผู้ ลติ
ภาพยนตรส์ ารคดี ไปจนถึงองคก์ รอย่างสหภาพยโุ รป
หนังสือ Political Risk กล่าวว่า ในช่วง 30 ปที ่ผี า่ นมา สภาพภมู ิรฐั ศาสตร์ (Geopolitics) เกิดการเปลยี่ นแปลงอย่าง
มาก และส่งผลต่อภาวะเศรษฐกจิ ระหว่างประเทศ การเปิดประเทศของจนี ทม่ี ีพลเมอื ง 1.4 พันลา้ นคน ส่งผลกระทบมาก
ทส่ี ุด รวมทัง้ การล่มสลายของสหภาพโซเวียต ตลาดเศรษฐกิจเตบิ โตอยา่ งรวดเร็ว แบบไม่มใี ครเคยคาดคิดมาก่อน ในแต่
ละปี กลมุ่ ประเทศ BRICs เช่น บราซิล รัสเซยี อนิ เดีย และจนี เตบิ โตมากกวา่ 8% และจนี อาจเปน็ ประเทศทเ่ี ศรษฐกจิ
ใหญ่โตทสี่ ุดในปี 2019 แม้แต่ประเทศท่ีเคยถูกเรยี กว่า “โลกท่ี 3” กเ็ ต็มไปด้วยโอกาสทางเศรษฐกจิ คนช้ันกลางและนักธรุ กจิ
ในประเทศเหลา่ นี้ตา่ งก็มคี วามเชือ่ มโยงกับโลกภายนอก ทง้ั ความตอ้ งการสินคา้ และการลงทุน พวกสตารท์ อปั จากซลิ คิ อน
วลั เลย์ก็พยายามท่ีจะออกไปทาธุรกิจในต่างประเทศมากขึน้ หนังสอื Political Risk อ้างคาพดู Marc Andreessen ผ้กู อ่ ต้งั
กองทุน Venture Capital Fund ว่า “ในอดีต บรษิ ัทตา่ งๆ ใชเ้ วลานานมากกว่าจะขยายธุรกจิ ไปท่ัวโลก แตโ่ ลกทกุ วนั น้ี การ
ขยายตลาดธรุ กจิ เกดิ ข้นึ กอ่ น ทาใหค้ วามคดิ และการวางแผนต้องเดนิ ตามหลัง บริษทั อนิ เทอรเ์ น็ตสามารถเขา้ ถงึ 180 ประเทศ
ก่อนทจี่ ะมพี นกั งาน 180 คน”
กลมุ่ บคุ คลทจี่ ะสรา้ งความเสยี่ ง โลกในยคุ ปัจจุบนั การเมอื งกับเศรษฐกิจมีความเกย่ี วพนั กนั อย่างใกล้ชิดมากข้ึน เมอื่ ธุรกจิ คิด
ในเรือ่ งความเสยี่ ง มกั จะมองกรณที ี่ผ้นู าเผดจ็ การยึดทรพั ยส์ ินตา่ งชาติ ความเสยี่ งนีเ้ คยเกิดขึน้ ในช่วงปี 1950-1970 แต่ทกุ
วันน้ี เหตกุ ารณ์แบบนี้แทบจะหายไปหมดแล้ว เพราะความเข้มแขง็ ของกฎหมายระหว่างประเทศ และการบูรณาการระหว่าง
เศรษฐกจิ ประเทศพฒั นาแลว้ กับประเทศกาลังพัฒนา หนังสอื Political Risk กลา่ วว่า ในศตวรรษที่ 21 กลุ่มคนทีจ่ ะมีบทบาท
สร้างความเสีย่ งทางการเมอื งต่อธรุ กิจ มหี ลายประเภท เช่น
(1) บุคคลเป็นรายๆ ที่เป็นนักเล่น Facebook คนทาภาพยนตรส์ ารคดี หรือนักเคลือ่ นไหว
(2) องค์กรท้องถิน่ เช่น พรรคการเมอื ง สมาคมตา่ งๆ และหน่วยงานทอ้ งถิน่
(3) ฝ่ายบรหิ าร ฝ่ายนิตบิ ญั ญตั ิ และตลุ าการ
(4) กล่มุ หรือขบวนการข้ามชาติ เชน่ นักเคล่ือนไหว ผูก้ อ่ การรา้ ย พวกแฮก็ เกอร์ พวกอาชญากร และ
(5) องค์กรสถาบันขา้ มชาติ เชน่ สหภาพยโุ รป หรอื สหประชาชาติ
ในบรรดากล่มุ ตา่ งๆ ทจี่ ะสรา้ งความเสยี่ งทางการเมอื งต่อธุรกจิ กลมุ่ พวกไซเบอร์ถือเป็นกล่มุ ใหม่ ในปี 2015 บรษิ ัทความ
ปลอดภัยไซเบอรแ์ ห่งหนึ่ง ไดต้ รวจพบวา่ ในระยะเวลา 2 ปี พวกอาชญากรไซเบอร์ทีม่ ีชอ่ื เรยี กว่า Carbanak ไดโ้ จรกรรมเงิน
จากธนาคาร 100 แห่ง ใน 30 ประเทศ ไปเป็นเงิน 1 พนั ลา้ นดอลลาร์ นบั เปน็ การปล้นทางไซเบอรท์ รี่ า้ ยแรงสดุ
ขณะเดยี วกนั พวกนักกิจกรรมแฮ็กเกอร์ ทีเ่ รียกกนั ว่า “Hacktivist” ก็มจี านวนเพิ่มมากข้ึน กลมุ่ คนพวกนที้ าการโจมตี
ทางไซเบอร์ตอ่ องค์กรตา่ งๆ เพราะไม่พอใจต่อมาตรการทป่ี ิดกัน้ การเคลอ่ื นไหวของข้อมูลทางอินเทอร์เนต็ อย่างเสรี กลุม่
คนพวกนมี้ ชี อ่ื เรียก เช่น Anonymous หรือ LulzSec แตม่ ีบางคนกเ็ รยี กคนกลมุ่ นว้ี า่ “พวกแกแ้ ค้นทางอินเทอร์เน็ต”
ในโลกไซเบอร์ การเป็นสมาชิกในกลมุ่ แฮ็กเกอร์ต่างๆ มลี กั ษณะลับๆ และเปลยี่ นไปตลอดเวลา ความสัมพันธ์ระหวา่ งสมาชิก
กบั กลุ่ม หรือว่าจะเกย่ี วขอ้ งกับรฐั บาลประเทศใดประเทศหน่ึงหรือไม่ กไ็ ม่ชดั เจน แต่ความสามารถของพวกนักกจิ กรรมแฮ็ก
เกอร์ ทจี่ ะกระทาการแบบมเี ป้าหมายทางการเมอื ง กลายเป็นปญั หาท้าทายใหม่ต่อรฐั บาลและธุรกิจตา่ งๆ
ความเสยี่ งสาคญั 10 อย่าง ธุรกจิ ส่วนใหญ่ให้ความสาคญั ต่อความเส่ยี งทางเศรษฐกจิ เช่น อตั ราเงนิ เฟอ้ ภาวะตลาดแรงงาน
อตั ราการเตบิ โต อตั ราการว่างงาน หรือรายไดต้ ่อคนในประเทศตา่ งๆ แมฝ้ ่ายบริหารของธุรกิจจะคาดคิดในเรื่องความเสยี่ งทาง
การเมอื ง แตก่ ็ขาดวธิ กี ารทีเ่ ป็นระบบในการรับมือกับปญั หานี้ หนงั สอื Political Risk กลา่ วว่า ความเสีย่ งทางการเมืองที่
สาคัญในยุคปจั จบุ นั มีอยู่ 10 อย่างดว้ ยกนั ดงั น้ี

เหตุการณด์ า้ นภูมิรัฐศาสตร์ ความเสย่ี งทางการเมอื งทเ่ี กิดจากเหตกุ าณ์ทางภมู ริ ฐั ศาสตร์ อยา่ งเช่น สงคราม การเปลย่ี นแปลง
ดา้ นดลุ อานาจระหวา่ งประเทศ การแทรกแซงทางทหาร และการคว่าบาตรของนานาชาติ เปน็ ต้น เหตกุ ารณเ์ หล่าน้ีทาให้
ดุลอานาจระหวา่ งประเทศเปล่ยี นไป จงึ สง่ ผลกระทบตอ่ ธรุ กจิ
ความขดั แยง้ ภายในประเทศ ความไมส่ งบ ความรนุ แรงทางเช้อื ชาติ หรอื ความขดั แย้งระหวา่ งรฐั บาลกับทอ้ งถน่ิ นับเป็นความ
เสย่ี งทางการเมอื งต่อธรุ กจิ โดยเฉพาะความขัดแย้งท่ีจะพัฒนากลายเป็นขบวนการการแยกตัวอสิ ระ เชน่ ปี 2017 มกี ารลง
ประชามติทรี่ ฐั คาตาโลเนียจะแยกตัวจากสเปน ความขัดแยง้ ภายในประเทศทีอ่ าจนาไปสสู่ งครามกลางเมือง การปฏิวัติ
รฐั ประหาร และทาให้คนจานวนมากอพยพไปประเทศเพอื่ นบา้ น ลว้ นเป็นเหตกุ ารณท์ ีท่ าใหธ้ รุ กิจชงกั งั
กฎหมาย กฎระเบยี บ และนโยบาย ธุรกจิ จะตอ้ งมองความเสยี่ งจากกฎหมายและนโยบายรัฐในแบบไม้บรรทดั ในปลายขา้ ม
หนงึ่ คือการเปล่ียนแปลงแบบปกติ เช่น การลดภาษีนิติบุคคล หรือการเกบ็ ภาษสี ิง่ แวดลอ้ ม ตรงกลางไมบ้ รรทดั คือ นโยบายที่
การเปลย่ี นแปลงเกดิ ขึน้ ไมบ่ ่อย เช่น การปรับสดั สว่ นกรรมสิทธต์ิ า่ งชาติในธุรกิจ ส่วนปลายอกี ด้านหนึ่งของไม้บรรทดั คอื การ
เปลีย่ นนโยบายทสี่ าคญั จากสภาพเดมิ เช่น ปี 2002 จีนบอกวา่ หนว่ ยงานรฐั จะตอ้ งซอื้ ซอฟตแ์ วร์ของจนี เทา่ น้นั
การละเมดิ สญั ญา การยึดกิจการ และการล้มละลาย ในหลายกรณี ความเสยี่ งทางการเมอื งเกดิ จากรฐั บาลละเมดิ สญั ญา การ
เจรจาเพอื่ ทาสญั ญาใหม่ หรอื การยดึ กจิ การ รวมท้ังการลม้ ละลายในการชาระเงนิ กู้ นับจากปี 1995 เป็นต้นมา ประเทศท่เี คย
ผิดนัดการชาระหนี้ ไดแ้ ก่ รสั เซีย ปากสี ถาน อินโดนีเซยี อาร์เจนตินา ปารากวัย เกรนาดา แคเมอรูน เอกวาดอร์ และกรซี
คอรร์ ปั ชนั แม้คอรร์ ัปชนั จะเกิดขน้ึ กบั ทุกประเทศ แต่ประเทศเศรษฐกิจเกิดใหม่มกี ารคอรร์ ัปชนั สูงเพราะสาเหตุ 2 อย่าง คอื
พ้ืนทเ่ี ศรษฐกิจและการเมอื งเกีย่ วพันกนั ทาใหเ้ จา้ หนา้ ที่รัฐมีอานาจการใช้ดลุ พนิ จิ ทจี่ ะใหค้ ณุ ให้โทษตอ่ ธรุ กจิ ประการตอ่ มา
ประเทศเหลา่ นย้ี ังขาดองค์กรทีเ่ ขม้ แข็ง ทาให้หลักนติ ธิ รรมไมไ่ ด้ถูกนามาใช้อย่างเปน็ ระบบ คอรร์ ัปชนั ทาใหธ้ ุรกิจมตี น้ ทนุ
เพมิ่ ขน้ึ ในตลาดต่างประเทศ เวลาเดยี วกนั ธุรกจิ กเ็ ส่ยี งทีจ่ ะถกู ดาเนนิ คดีอาญา และถกู ปรบั จากกฎหมาย Foreign Corrupt
Practices Act (FCPA) ของสหรัฐฯ และ Bribery Act 2010 ของสหราชอาณาจักร ปี 2016 บรษิ ัทตา่ งๆ เสียเงินค่าปรับตาม
กฎหมาย FCPA ของสหรัฐฯ สูงเปน็ ประวัตกิ ารณ์ถึง 2.5 พันลา้ นดอลลาร์
การใช้กฎหมายนอกอาณาเขต กฎหมายคอร์รปั ชนั ของสหรฐั ฯ เปน็ ตัวอย่างการบงั คบั ใชก้ ฎหมายของประเทศมหาอานาจ ทีม่ ี
ต่อการดาเนินงานท่ีเกิดข้ึนในประเทศอ่ืน สหรฐั ฯ ยังมีกฎหมายทม่ี กี ารบงั คับใชน้ อกอาณาเขตคอื USA Patriot Act Section
311 กฎหมายฉบบั นอ้ี อกมาหลงั จากเหตุการณ์ 9/11 โดยให้อานาจกระทรวงการคลงั สหรฐั ฯ ทีจ่ ะควา่ บาตรประเทศและ
สถาบนั การเงนิ ต่างประเทศ หากมสี ว่ นเกี่ยวขอ้ งกับการฟอกเงิน
การควบคมุ ทรัพยากรธรรมชาติ กลุ่มโอเปกคอื ตัวอย่างความพยายามของประเทศทมี่ ีทรพั ยากรน้ามนั ท่ีตอ้ งการจะควบคุม
ปริมาณการผลติ น้ามันดบิ แตค่ วามเส่ียงในปัจจบุ ัน คอื กรณีท่จี นี ครอบครองการผลิต 90% ของแร่ธาตุทีห่ ายาก 17 ชนดิ แร่
ธาตุเหลา่ นเ้ี ปน็ ส่วนประกอบสาคญั ของอตุ สาหกรรมไฮเทค เช่น แบตเตอรร์ ่ีรถยนตไ์ ฟฟ้า โทรศัพท์มอื ถอื และขปี นาวธุ
กิจกรรมทางสังคม การเคล่ือนไหวของกลุ่มกจิ กรรมทางสังคม ก่อให้เกดิ ความเส่ยี งต่อธุรกิจท่เี กย่ี วกบั ผบู้ รโิ ภค อยา่ งเชน่ กรณี
สวนสนุก SeaWorld การแพร่หลายของโซเชยี ลมเี ดยี โทรศพั ทม์ อื ถอื และอนิ เทอร์เนต็ ทาให้คนแตล่ ะคน หรอื องคก์ รเล็กๆ มี
อานาจอยู่ในมือ ท่ีสามารถส่งผลสะเทือนสงู ทาให้รฐั บาลและธรุ กิจตอ้ งยอมรบั ความจริงวา่ อาจจะมเี หตุการณ์ทมี่ ีการเผยแพร่
อยา่ งรวดเรว็ ในโลกอนิ เทอรเ์ นต็ โดยไมม่ ีสญั ญาณเตอื นภยั ล่วงหน้า
การกอ่ การร้าย กลายเปน็ เร่ืองที่สรา้ งความวิตกดา้ นเศรษฐกจิ และความมน่ั คงในหลายประเทศ โดยเฉพาะยุโรป Michel
Sapin รฐั มนตรีคลงั ฝรั่งเศส บอกว่า การกอ่ การรา้ ยส่งผลเสยี หายตอ่ เศรษฐกิจ แบบเดยี วกับความขัดแย้งในภมู ภิ าค การโจมตี
ของพวกก่อการรา้ ยยงั สง่ ผลระยะยาวต่อธรุ กิจ หลงั จากเหตุการณ์ 9/11 ผ่านมาแลว้ 6 ปี Boeing จงึ เร่ิมจะมคี าสงั่ ซอื้
เคร่อื งบินใหม่ในอัตราท่เี พม่ิ ขน้ึ
ภยั จากไซเบอร์ เป็นความเสยี่ งสาคญั ในยคุ ใหม่ ทีม่ าภาพ : i-his.com
ภยั ทางไซเบอร์ ผเู้ ชีย่ วชาญคาดวา่ 97% ของบรษิ ัท Fortune 500 ถกู แฮก็ ไปแล้ว ตามปกติ บรษิ ทั ตา่ งๆ ไม่รู้วา่ ถกู แฮก็ จนก
วา่ เวลาจะผ่านไประยะหนงึ่ โดยเฉลยี่ ประมาณ 205 วนั นับจากวนั ที่ถกู แฮ็กจนถึงวันทต่ี รวจจับได้ Center for Strategic
and International Studies (CSIS) คาดการณ์วา่ ในปี 2014 ความเสยี หายทวั่ โลกจากอาชญากรรมทางไซเบอรส์ งู ถงึ 575
พนั ล้านดอลลาร์ เทา่ กบั มูลคา่ เศรษฐกจิ ของสวเี ดน
Political Risk กล่าววา่ การเมอื งเปน็ เรอื่ งท่ไี มแ่ นน่ อน ไม่มีใครเคยคดิ มากอ่ นว่า จะเกดิ เหตุการณแ์ บบ Brexit รสั เซยี
ผนวกดินแดนไครเมีย หรือโดนัลด์ ทรัมป์ จะกลายเปน็ ประธานาธบิ ดีสหรฐั ฯ แตก่ ารบริหารความเส่ยี งทางการเมือง ก็ไม่
จาเปน็ ตอ้ งอาศัยการคาดเดาอย่างเดียว แตจ่ าเป็นตอ้ งอาศัยกรอบความคิดท่ีเป็นระบบ

การสกดั กนั้ “ทุนนิยมแบบควบคมุ ” ของจีน ต้นเหตุของสงครามเยน็ ใหม่ สหรฐั ฯกบั จนี 22 กรกฎาคม 2020
หนังสอื พมิ พ์นิวยอรก์ ไทมสร์ ายงานวา่ รฐั บาลสหรัฐอเมริกากาลังพจิ ารณมาตรการท่ีจะหา้ มไมใ่ ห้คนที่เปน็ สมาชกิ พรรค
คอมมวิ นิสตจ์ นี เดนิ ทางเข้ามายังสหรัฐฯ และจะเพิกถอนวีซา่ ท่อี อกใหก้ ับสมาชกิ พรรกและครอบครัว ทีข่ ณะนอี้ ยใู่ นสหรัฐฯ
มาตรการนี้ยังอยู่ในขน้ั ตอนการรา่ ง ทจ่ี ะประกาศออกมาเปน็ คาส่งั ประธานาธิบดี แน่นอนว่าประเดน็ ดงั กลา่ วจะทาใหค้ วาม
ขัดแยง้ ระหวา่ งสองมหาอานาจ รนุ แรงมากขึน้ การออกประกาศหา้ มดังกล่าวจะมปี ญั หาในทางปฏบิ ตั ิ พรรคคอมมิวนสิ ต์จนี มี
สมาชิก 92 ลา้ นคน มากกว่าประชากรของเยอรมนี ปี 2018 คนจนี เดินทางมาสหรัฐฯเกอื บ 3 ลา้ นคน รัฐบาลสหรัฐฯไมม่ ี
ขอ้ มลู เร่ืองฐานะภาพเก่ียวกบั การเปน็ สมาชกิ พรรคคอมมิวนสิ ตจ์ ีนของคนจานวนมากเหลา่ นี้ การจะปอ้ งกันไมใ่ ห้เข้ามาหรอื ให้
ออกจากสหรัฐฯ จึงเป็นเรอ่ื งยาก Jude Blanchette ผเู้ ช่ียวชาญจนี ของศูนยศ์ ึกษายทุ ธศาสตร์ CSIS กลา่ วว่า “สมาชิกพรรค
คอมมวิ นิสตจ์ นี ส่วนใหญ่ ไมไ่ ด้เกยี่ วข้องกับการกาหนดนโยบายของรัฐบาลปักกง่ิ การไปห้ามสมาชิกพรรคคอมมวิ นสิ ตจ์ นี
ท้ังหมด ไมใ่ ห้เขามาสหรัฐฯ ก็เหมอื นกบั จีนหา้ มสมาชิกพรรครีพบั ลกิ นั ไมใ่ หเ้ ดนิ ทางเขา้ มาจนี เพราะไมพ่ อใจโดนลั ด์ ทรมั ป์”
การทตู สร้างมนตเ์ สน่ห์ของจนี บทความชอ่ื A spectre is haunting the West ใน opendemocracy.net กลา่ วว่า นับจาก
โคโรนาไวรสั ไปจนถงึ การเปล่ยี นแปลงสภาพภูมิอากาศ จนี กาลังดาเนนิ นโยบาย ท่กี ้าวล้าหน้าประเทศตะวนั ตก นอกจากนี้ เพื่อ
หาแหล่งหลบภยั ทางการเงนิ จากผลกระทบของโควดิ -19 นกั ลงทนุ แห่กนั เข้าไปลงทนุ ในพนั ธบตั รของรฐั บาลจีน ทสี่ ูงเปน็
ประวตั ิการณ์ สง่ิ เหลา่ นจ้ี ะหมายถงึ อวสานแบบช้าๆของโมเดล “ทุนนยิ มเสร”ี (liberal capitalism) ของชาติตะวันตกหรอื ไม่
ปจั จบุ ันนี้ จีนไดด้ าเนินนโยบายการทตู แบบสร้างเสนห่ ไ์ ปทัว่ โลก เชน่ บรจิ าคหน้ากากอนามยั 2 ล้านชิ้น และอุปกรณต์ รวจ
ไวรสั 5 หมืน่ ชุด ให้แก่สหภาพยโุ รป มลู นธิ แิ จค็ หมา่ จะมอบหนา้ กาก 1 แสนช้นิ ชดุ ตรวจเชื้อ 2 หมื่นชดุ และชดุ ป้องกนั 1 พัน
ชดุ แกป่ ระเทศในแอฟริกาทุกประเทศ ตงกนั ข้ามกับสหรัฐฯ หลังจากทร่ี ฐั บาลโดนลั ด์ ทรมั ป์จดั การวกิ ฤตจิ ากไวรสั ที่ผดิ พลาด
เพราะปฏิเสธความร้ายแรงของการแพร่ระบาด สหรฐั ฯก็กลายเป็นประเทศที่มผี ู้ตดิ เชื้อมากสดุ ในโลก หลงั จากนนั้ ทรัมปเ์ องก็
เรม่ิ หันมาเล่นงานจนี โดยบอกวา่ โรคระบาดน้ีคอื “ไวรสั จนี ” พร้อมกับดาเนนิ มาตรการ “อเมริกาต้องมาก่อน”
ในเดือนมีนาคม มขี า่ ววา่ ทรมั ปเ์ สนอเงินจานวนมากแก่บริษทั ยาต่างประเทศ เพ่ือผลิตวคั ซนี “เฉพาะสาหรบั สหรัฐฯ”
เดือนเมษายน หนา้ กากอนามยั ของ 3M จานวน 2 แสนชิน้ ทีผ่ ลติ ในสงิ คโปร์ เพื่อสง่ ไปยังเยอรมัน ถูกยดึ ทก่ี รงุ เทพฯ แล้ว
ถกู สง่ ไปสหรัฐฯแทน ทาใหเ้ จ้าหน้าทีเ่ ยอรมนั พูดว่าเป็น “โจรสลดั สมัยใหม่” และในปหี นา้ สหรฐั ฯก็ถอนตวั จากองคก์ าร
อนามยั โลก
โมเดลเศรษฐกจิ ของจนี บทความของ opendemocracy.net กลา่ ววา่ ตน้ ตอความขัดแย้งระหว่าง 2 มหาอานาจมาจาก
กระบวนการทสี่ ร้างโมเดลเศรษฐกจิ จีนขนึ้ มา ท่มี ศี กั ยภาพจะแข่งขนั กบั พลังการผลติ ทางเศรษฐกจิ ของชาติตะวนั ตก ทีเ่ กิดจาก
โมเดลเศรษฐกจิ แบบ “ทนุ นิยมเสรี” และในที่สุดแลว้ โมเดลเศรษฐกิจจนี น้ี จะคุกคามต่อความเปน็ ใหญ่ทางเทคโนโลยี ท่เี ป็น
รากฐานใหก้ บั การเป็นมหาอานาจของสหรฐั ฯ ในปี 2019 จนี ฉลองการกอ่ ตงั้ สาธารณรฐั ประชาชนจนครบ 70 ปี ช่วงปี 1952-
1978 เศรษฐกิจจีนเตบิ โตปีละ 4% แตย่ งั เกดิ ความปั่นปว่ นทางการเมอื งเปน็ ระยะๆ เชน่ การปฏวิ ัตวิ ฒั นธรรม ปี 1978 เติ้ง
เส่ียวผงิ ขึ้นมาเป็นผ้นู า และดาเนนิ นโยบายปฏริ ูปกบั เปดิ ประเทศ ทาใหเ้ กดิ การเปล่ียนแปลงทางเศรษฐกจิ ครง้ั ใหญ่
ในปี 1981 ประชากรจนี 88% มีชวี ติ อย่อู ย่างยากจนสุดข้วั คอื มรี ายไดต้ า่ กวา่ 1.9 ดอลลารต์ อ่ วัน ภายในเวลาเกือบ 40 ปี
ประชาชนกว่า 1 พนั ล้านคนหลดุ พ้นจากความยากจนสุดขัว้ ดังกลา่ ว ช่วงเวลาเดียวกนั นี้ เศรษฐกจิ จนี มีมูลค่าเพ่มิ จาก 195
พันลา้ นดอลลาร์ เป็น 14 ล้านลา้ นดอลลาร์ ธนาคารโลกบอกว่า จนี กลายเป็นประเทศสาคญั ทเี่ ศรษฐกิจขยายตวั รวดเร็วทส่ี ุด
อยา่ งตอ่ เนอ่ื งทเี่ คยเกดิ ขนึ้ ในประวตั ศิ าสตร์ ความสาเร็จในการเปลย่ี นแปลงเศรษฐกจิ ของจนี มาจากโมเดลเศรษฐกจิ “ทุน
นิยมแบบควบคุม” (Authoritarian Capitalism) แต่ทางการจีนเรยี กวา่ “สงั คมนิยมแบบลกั ษณะจีน” โมเดลเศรษฐกจิ
น้เี ป็นการรวมสิ่งทเ่ี ป็น วสิ าหกิจทางยุทธศาสตรข์ องรัฐ การวางแผนเศรษฐกิจท่อี าศัยแรงจงู ใจจากกลไกตลาด ระบบ
การเมอื งแบบพรรคเดียว ปัจจัยดงั กลา่ วทาใหเ้ กดิ โมเดลเศรษฐกจิ แบบเฉพาะตัวของจีนข้นึ มา
บทความของ opendemocracy.net กลา่ วว่า จีนจะเรยี กตวั เองวา่ ประเทศสังคมนิยมหรือไม่ ไมใ่ ชส่ ิ่งสาคญั เพราะทุกวันน้ี
การผลติ การจา้ งงาน และการตัดสนิ ใจดา้ นการลงทุน หรอื การกาหนดราคาสนิ ค้า มาจากภาคเอกชนเป็นสว่ นใหญ่ แต่ “ทนุ
นิยมแบบควบคุม” ของจีนกแ็ ตกต่างจาก “ทนุ นิยมเสร”ี ของตะวนั ตก เพราะรฐั บาลจีนยงั ควบคุมเศรษฐกจิ โดยผ่านตัวแสดง
ท่เี ป็นสถาบันสาคญั ทางเศรษฐกจิ ซง่ึ มบี ทบาทเป็นตวั ประสานงานธรุ กรรมทางเศรษฐกิจ
ตัวอยา่ งเช่น หน่วยงานท่ชี ่ือวา่ “คณะกรรมาธกิ ารบรหิ ารและกากบั สนิ ทรพั ยท์ ี่รฐั เปน็ เจ้าของ” หรอื SASAC (State-owned
Assets Supervision and Administration Commission) หน่วยงาน SASAC ขึน้ กับคณะรัฐมนตรจี นี มีฐานะเป็นเจ้าของ
และกากับดูแลอตุ สาหกรรมต่างๆของจนี บรษิ ทั จนี ที่อยู่ใตก้ ารควบคมุ ของ SASAC มีทรพั ยส์ นิ มลู ค่า 26 ล้านล้านดอลลาร์
รายได้ปหี นงึ่ 3.6 ล้านลา้ นดอลลาร์ ซ่ึงมากกว่ามูลคา่ เศรษฐกิจขององั กฤษ ทาให้ SASAC กลายเปน็ นติ บิ ุคคลท่ใี หญท่ ่ีสุดของ

โลก นาย Mark Wu จาก Harvard Law School ก็เขยี นไว้ในบทความ The “China, Inc.” Challenge to Global Trade
Governance ว่า “ลองจินตนาการดูวา่ มีหน่วยงานหนึ่งในสหรัฐฯ ท่คี วบคมุ บรษิ ัทตา่ งๆ เชน่ General Electric, General
Motors, Ford , Boeing, U.S. Steel, DuPont, AT & T, Verizon, Honeywell, United Technology ย่งิ ไปกว่าน้นั ลอง
คดิ ดวู า่ หน่วยงานนไี้ มไ่ ดท้ าตัวเปน็ ผู้ถอื ห้นุ เฉยๆ แตส่ ามารถจ้างหรอื ปลดผู้บรหิ าร ถ่ายโอนทรพั ยากรระหว่างบริษทั ในเครือ
และสร้างความสาเร็จ ท่มี าจากการรว่ มมือในหมู่บรษิ ัทเหล่าน”้ี แมใ้ นบรษิ ัทของจีนที่รัฐไมไ่ ดถ้ ือหุน้ ใหญ่ ความสมั พันธร์ ะหว่าง
พรรคคอมมวิ นสิ ตก์ ับรัฐ ก็ยงั มีอิทธิพลสาคญั ในจีนในปจั จุบัน เสน้ แบง่ ไมช่ ดั เจนระหวา่ งรัฐกบั บรษิ ทั เอกชน เหตุผลหน่ึงเป็น
เรอื่ งบทบาทของพรรคคอมมวิ นสิ ต์จีน กบั เศรษฐกิจจนี หน่วยงานตา่ งๆ ทมี่ ีสมาชกิ พรรค 3 คนข้นึ ไป ต้องจัดต้งั หนว่ ยพรรคใน
องคก์ รนนั้ ไม่วา่ จะเป็นองค์กรรัฐ บริษทั เอกชน หรือบรษิ ทั ตา่ งชาติ ความแตกตา่ งจากตะวันตกอกี อยา่ งก็คือ รฐั บาลจีนมี
อานาจควบคมุ ธรุ กิจภาคการเงนิ บริษทั Holding ของรัฐช่ือ Central Huijin Investment เปน็ ผถู้ อื หนุ้ รายใหญใ่ นธนาคาร
พาณชิ ย์ยกั ษ์ใหญ่ 4 แห่งของจีน รวมทงั้ ธนาคาร China Development Bank
ขณะเดียวกนั Central Huijin Investment เปน็ บริษัทในเครือของกองทุนความม่งั คงั่ ของจีนชือ่ China Investment
Corporation สว่ นธนาคารกลางของจีนคือ The People’s Bank of China กด็ าเนินงานต่างจากธนาคารกลางในตะวนั ตก
เพราะควบคมุ เขม้ งวดดา้ นอัตราดอกเบี้ย ปริมาณเงิน คา่ เงนิ หยวน และเงินไหลเขา้ ออกประเทศ
The People’s Bank of China ธนาคารกลางของจีน ทมี่ าภาพ : opendemocracy.net
การควบคมุ ระบบการเงนิ อย่างเขม้ งวด ทาใหร้ ัฐบาลจนี สามารถประสานงานธุรกรรมทางเศรษฐกจิ ในแบบที่ชาตติ ะวนั ตกทา
ไม่ได้ เพราะภาคเอกชนในตะวนั ตก มอี สิ ระในธรุ กจิ ดา้ นการเงินดังกล่าว จดุ นี้ยงั ทาให้จีนสามารถปกปอ้ งผลกระทบ ท่เี กดิ จาก
ความปนั่ ปว่ นทางการเงินของตา่ งประเทศ ท่ีจะมีตอ่ เศรษฐกิจภายในของจนี แต่องคก์ รนิตบิ ุคคลท่มี อี านาจมากทีส่ ดุ ของจนี ก็
คือ คณะกรรมาธิการพัฒนาและปฏริ ูปแห่งชาติ (National Development and Reform Commission) ท่ดี แู ล
แผนพฒั นาเศรษฐกจิ 5 ปี รวมถึงการกากับดแู ลนโยบายอตุ สาหกรรม นโยบายพลงั งาน และการกาหนดราคาสินค้าสาคัญ ที่
ไม่ไดเ้ ปน็ ไปตามกลไกตลาด เชน่ คา่ ไฟฟ้า นา้ มัน ก๊าซธรรมชาติ และนา้ ประปา รวมท้ังมีอานาจการอนุมตั ิโครงการใหญๆ่ ดา้ น
โครงสรา้ งพืน้ ฐาน สงครามเยน็ ครง้ั ใหม่ ในหลายทศวรรษทผ่ี ่านมา นกั เศรษฐศาสตรส์ ว่ นใหญเ่ หน็ วา่ การพัฒนาของจนี จะเดนิ
ตามรอยเส้นทางของประเทศทม่ี ีเศรษฐกจิ แบบวางแผนจากสว่ นกลาง เศรษฐกจิ แบบนส้ี ามารถระดมทรพั ยากรได้รวดเร็ว โดย
รัฐมีบทบาทเป็นตวั นา ทาให้เศรษฐกจิ เตบิ โตในช่วงแรกในอัตราทสี่ งู แต่สภาพแบบน้ี จะดาเนินไปได้ไมย่ ง่ั ยืน เพราะเป็นการ
เติบโตทเี่ กิดจากใชป้ ัจจยั การผลติ มากข้ึน เช่น แรงงานและทนุ ไม่ใช่การเตบิ โตท่ีมาจากผลติ ภาพการผลิตสูงขึ้น แต่
ความสาเร็จของจนี ทีผ่ า่ นมา พสิ จู นแ์ ล้ววา่ ความคดิ นผี้ ิดพลาด
บทความของopendemocracy.net กล่าววา่ ส่งิ ท่ีสร้างความวติ กกงั วลแกส่ หรัฐฯ คอื นโยบายดา้ นอตุ สาหกรรมในอนาคตของ
จีน ที่จะทาใหส้ หรัฐฯสญู เสยี ความเป็นผ้นู าทางเทคโนโลยี โดยเฉพาะนโยบายของจีน ท่ดี าเนินการมาตั้งแต่ปี 2015 เรียกวา่
Made in China 2025 ซ่ึงเป็นแผนงาน 10 ปีของจีน ทจ่ี ะพึงตวั เองในด้านเทคโนโลยที างยทุ ธศาสตร์ เชน่ เทคโนโลยขี อ้ มลู ที่
กา้ วหนา้ ห่นุ ยนต์ อากาศยาน ยานยนต์ไรม้ ลพษิ และไบโอเทคโนโลยี
นักวเิ คราะหใ์ นสหรฐั ฯบอกว่า Made in China 2025 คือภยั ท่คี กุ คามความเปน็ ความตายตอ่ ฐานะการเป็นผู้นาทางเทคโนโลยี
ของสหรฐั ฯ เดอื นมถิ นุ ายน 2018 เมือ่ รฐั บาลทรมั ปเ์ ก็บภาษีนาเข้าสนิ ค้าจีนสูงข้นึ เป็นครัง้ แรก สินค้าสว่ นใหญ่ทถ่ี กู เกบ็ ภาษี
เพม่ิ ข้นึ จะเกยี่ วข้องกบั นโยบาย Made in China 2025 สหรัฐฯยังเรยี กรอ้ งใหจ้ นี ตดั การอดุ หนุนแกอ่ ตุ สาหกรรมไฮเทค ยตุ ิ
การบงั คับบรษิ ทั ต่างชาตใิ ห้ถ่ายโอนเทคโนโลยี และเลิกนโยบาย Made in China 2025 เปน็ ตน้
ดงั นนั้ สงครามการค้าระหว่างสหรัฐฯกับจนี จงึ ไม่ใช่เรือ่ งประเดน็ การคา้ ทส่ี หรฐั ฯขาดดลุ มาตลอด แต่เปน็ เรื่องการสกดั กัน้
การพฒั นาของจีน ไมใ่ หก้ ้าวขึน้ มาเปน็ ประเทศคแู่ ข่งทางเทคโนโลยี

ความสาเรจ็ ของจนี ในการต่อสู้กบั ความยากจน ให้บทเรยี นแก่ประเทศต่างๆ อยา่ งไร 23 มกราคม 2018
ประสบการณ์ของสี จ้ินผิง ทเี่ คยใช้ชวี ิตในหมบู่ า้ นยากจน มสี ว่ นทาใหจ้ ีนประสบความสาเรจ็ ในการต่อสูก้ ับความยากจน
จนี เปน็ ประเทศทีเ่ ศรษฐกจิ เคยเตบิ โตปีหนงึ่ 10% มาเป็นเวลารว่ ม 30 ปี ทาให้มูลค่าเศรษฐกิจเพม่ิ ขน้ึ 16 เทา่ ตวั และรายได้
ต่อคนเพ่มิ 20 เท่าตัว นอกจากนี้ จีนยงั เปน็ ประเทศทส่ี ามารถลดความยากจนของประชาชนไดม้ ากที่สุดในประวตั ิศาสตร์
ของมนษุ ย์ คนจนี จานวน 400-800 ล้านคน หลุดพน้ จากความยากจนข้นแคน้ (extreme poverty) ท้งั นี้ข้ึนกับวา่ จะใช้
เกณฑว์ ัดความยากจนของจนี หรอื ของธนาคารโลก ในปี 1980 หากจะมนี กั วิเคราะหส์ ักคนคาดหมายว่า ในปี 2018 จีนจะ
ประสบความสาเรจ็ อย่างมากในการหลดุ ออกจาก “กบั ดักความยากจน” แมแ้ ตค่ นจีนเองก็คงเห็นวา่ เป็นความคดิ ทีเ่ ฟ้อฝนั

ความสาเร็จของจนี ในการตอ่ สู้กับความยากจน เป็นเรอ่ื งท่ีโดดเดน่ มาก ในปี 2015 สหประชาชาติประกาศอยา่ งครึกโครมวา่
เป้าหมายอยา่ งหนง่ึ ของ Millennium Development Goals (MDG) ทจ่ี ะลดความยากจนข้นแคน้ ในโลกลงใหไ้ ด้ครงึ่ หนึ่งนั้น
สามารถบรรลเุ ป้าหมายนไ้ี ด้แลว้ จากหลกั เกณฑ์ของธนาคารโลก เรอ่ื งความยากจนข้นแคน้ ท่ีวดั จากรายไดต้ อ่ วันน้อยกว่า
1.25 ดอลลาร์ จานวนคนยากจนขน้ แคน้ ท่ีเคยมีอยู่ 1.9 พนั ลา้ นคนในปี 1990 ลดลงมาเหลือ 836 ล้านคนในปี 2015 จานวน
คนยากจนในประเทศต่างๆ ท่ีลดลงนี้ กวา่ คร่งึ หนงึ่ เป็นการลดลงของคนยากจนในจีน คาถามมอี ยู่วา่ จนี ดาเนินการจนประสบ
ความสาเรจ็ ไดอ้ ยา่ งไร และใหบ้ ทเรียนแกป่ ระเทศตา่ งๆ อยา่ งไร
ยุทธศาสตรท์ ่ี 1 ขอ้ มูล
ในบทความช่อื What Can China Teach Us About Fighting Poverty ผู้เขียนคอื Nara Dillon จากมหาวทิ ยาลยั ฮาร์วารด์
กลา่ วว่า ความแตกต่างด้านเศรษฐกิจและการเมอื ง ทาให้ไมใ่ ช่เรือ่ งงา่ ยที่ประเทศกาลังพฒั นาอนื่ ๆ จะอาศัยความสาเร็จ
ของจีนมาเป็นโมเดลในการต่อสกู้ ับความยากจน แต่ยทุ ธศาสตรโ์ ดยรวมของจนี ในการต่อสู้เพ่อื ลดความยากจนขน้ แค้น
สามารถให้บทเรยี นแกโ่ ลกเรา ยุทธศาสตรน์ ้ปี ระกอบดว้ ย (1) ข้อมูล (2) การพฒั นาเศรษฐกจิ และ (3) สวัสดกิ าร
ยทุ ธศาสตร์ที่ 1 ของจนี ในการต่อสูก้ ับความยากจน คือ การเกบ็ ขอ้ มูล (data) Nara Dillon เขียนไว้ว่า รฐั บาลจนี พยายาม
อย่างมากในการหาหลกั เกณฑท์ จ่ี ะใช้วดั ความยากจน เชน่ การกาหนดหลกั เกณฑข์ องจนี เอง ศึกษาวิธกี ารของต่างประเทศ ไม่
วา่ จะเป็นของธนาคารโลก หรือแมแ้ ต่วธิ กี ารของนักเศรษฐศาสตร์รางวลั โนเบล Amartya Sen แมว้ ่านกั วิชาการทั่วไปจะไม่
คอ่ ยเชอ่ื ถือเร่ืองข้อมลู ของรฐั แตจ่ นี ก็เก็บรวบรวมข้อมลู เร่อื งความยากจนและเผยแพร่แก่คนทว่ั ไป นกั วิเคราะหส์ ามารถเอา
ขอ้ มลู มาใช้ประเมินผลลัพธ์ของนโยบายรัฐ ส่วนเจ้าหนา้ ทรี่ ัฐเองอาศยั ข้อมลู มาใชก้ าหนดนโยบายต่อสกู้ บั ความยากจน และ
ปรบั ปรุงนโยบายเมอื่ สภาพการณเ์ ปลี่ยนไป
Nara Dillon บอกวา่ ข้อมูลของทางการจนี ทาให้เหน็ สภาพชวี ติ ของคนจีนทีย่ ากจนขน้ แค้น ตัวอย่างของคนจีนทีม่ ฐี านะ
ยากจนมาก โดยมีรายไดต้ า่ กว่าเกณฑ์ของธนาคารโลก คือหญงิ สาวคนหนงึ่ ทอ่ี ยู่ในเขตภูเขาทางตะวันตกของจีน เธอเข้า
โรงเรยี นประถมในหมบู่ ้าน หมูบ่ า้ นน้ีเชื่อมโยงกับโลกภายนอกดว้ ยถนนลกู รัง มสี ถานรี ถไฟอยใู่ กลส้ ุด ห่างออกไป 100 กวา่
กโิ ลเมตร ครอบครัวเธอทาการเกษตร ปลูกพชื สว่ นใหญไ่ วก้ นิ เอง ถ้ามีเหลอื ก็ขายเปน็ รายได้ บ้านมไี ฟฟ้าใช้ แตไ่ ม่มนี า้ ประปา
คา่ ใช้จา่ ยดา้ นโรงเรียนและการรกั ษาพยาบาลเป็นเรอ่ื งท่ีครอบครัวกังวลมากสดุ สุขภาพของหัวหน้าครอบครวั และการศึกษา
ของเธอคอื ความหวังของครอบครัวทจี่ ะหลดุ จากความยากจน โดยอาศยั การทางานหนัก และโอกาสทจี่ ะมีงานทาทีด่ ีข้ึน
ยทุ ธศาสตรท์ ่ี 2 การพัฒนาเศรษฐกิจ
ยทุ ธศาสตรท์ ่ี 2 ของจีน ทชี่ ว่ ยปรับปรงุ ชีวติ ครอบครัวของคนจนี ท่ียากจน คอื การพฒั นาเศรษฐกจิ การเตบิ โตทาง
เศรษฐกจิ อย่างมากของจนี เป็นเร่ืองราวความสาเรจ็ ทีค่ นท่วั โลกไดร้ ับรูแ้ ละเขา้ ใจกนั ท่วั ไป แตส่ ่งิ ทเ่ี ปน็ เรอ่ื งราวที่ซับซ้อนคือการ
เปล่ียนการเติบโตทางเศรษฐกจิ ใหก้ ลายเปน็ การสรา้ งรายได้ โดยเฉพาะความสาคัญของนโยบายรัฐ ท่จี ะทาใหก้ ารเตบิ โตทาง
เศรษฐกจิ เป็นการสรา้ งรายไดใ้ หค้ นท่วั ไป หรอื ต่อคนยากจนทเี่ ปน็ กล่มุ เปา้ หมาย
จนี ประสบความสาเรจ็ มากสุดในการลดความยากจน จากการปฏริ ูปการเกษตรในชว่ งทศวรรษ 1980 ท่ที าใหค้ รอบครัวใน
ชนบทมีรายได้สงู ขน้ึ การปฏิรูปประกอบด้วยการยกเลิกการทาการเกษตรแบบรวมกลมุ่ และการปฏริ ปู ท่ีดนิ ทาใหช้ าวนาเป็น
เจา้ ของผลผลติ ของตัวเอง ทาให้แต่ละครอบครวั ชาวนาได้ประโยชนอ์ ย่างทดั เทยี มกนั จากการผลติ ดา้ นการเกษตร เม่ือบวกกบั
การปฏริ ปู ดา้ นการตลาด ท่ชี าวนาสามารถขายผลผลติ ในตลาดเอกชน ทาให้ท้งั ผลผลิตดา้ นการเกษตรและรายได้ครวั เรอื นใน
ชนบทพุง่ สูงข้ึน การปฏริ ูปการเกษตรของจีนถอื เป็นกลยทุ ธ์การพฒั นาเศรษฐกิจแบบเล้ียวกลบั จากอดตี ในสมยั คอมมวิ นิสต์
นโยบายสาคญั ในสมัยนน้ั คอื การกดราคาผลผลติ ใหต้ ่า เพื่อเอาทนุ ส่วนเกินจากภาคการเกษตรมาพัฒนาอตุ สาหกรรม การกด
ราคาสนิ ค้าเกษตรทาให้มาตรฐานการครองชพี ในชนบทอยใู่ นสภาพเพื่อการยังชพี เท่านั้น การตัดสินใจของจนี ทีย่ กเลิกการ
ควบคมุ ราคาสินค้าเกษตรพสิ จู นใ์ ห้เหน็ ว่าเป็นวิธกี ารทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพในการพฒั นาเศรษฐกิจ และทาให้ชนบทมีมาตรฐานความ
เป็นอยสู่ งู ข้นึ ในทศวรรษ 1980 และ 1990 เม่ือรัฐบาลจีนค่อยๆ ยกเลกิ การวางแผนเศรษฐกจิ จากสว่ นกลาง เศรษฐกจิ จีนจึง
ดาเนินการตามกลไกตลาดมากขึน้ ทาให้นบั วนั นโยบายการลดความยากจนของจนี มลี ักษณะคลา้ ยๆ กบั นโยบายการลดความ
ยากจนที่ใชใ้ นประเทศทนุ นิยมท้งั หลาย ดังนัน้ การจะเรยี นรคู้ วามสาเรจ็ ของจนี จงึ ตอ้ งกา้ วข้ามจากนโยบายทวั่ ไปของจีน
มาสู่นโยบายเฉพาะของจนี ในเร่อื งการขจดั ความยากจน ในทศวรรษ 1990 การพัฒนาอุตสาหกรรมของจนี เกดิ ขึ้นอยา่ ง
รวดเร็วตามเมอื งทต่ี งั้ อยู่ชายฝ่งั ทะเล การจา้ งงานนอกภาคเกษตรและการอพยพของแรงงานจากชนบทสู่เมืองกลายเปน็ ปัจจยั
สาคัญอย่างหน่งึ ในการลดความยากจนข้นแคน้ แตป่ รากฏวา่ การลดลงของความยากจนกลบั มีอตั ราชะลอตวั ลง ทัง้ น้ีเพราะ
การจา้ งงานใหม่ในภาคการผลิตไมม่ ีลักษณะท่กี ระจายอย่างท่วั ถึงเหมอื นกับประโยชนท์ ี่ไดจ้ ากการปฏริ ปู การเกษตรและราคา
พืชผล นอกจากน้ี ค่าใชจ้ า่ ยด้านการรักษาพยาบาลท่ีสูงขึน้ อยา่ งรวดเร็วกลายเปน็ ปัจจยั ท่กี ่อให้เกดิ ความยากจนในชนบทขนึ้ มา

อกี การแปรรปู รัฐวิสาหกิจทาใหก้ ารผลิตและการจา้ งงานดา้ นอุตสาหกรรมลดลง เกิดภาวะความยากจนข้นึ ในเมอื งทเ่ี คยเป็น
เขตอุตสาหกรรมด้ังเดิม เพอ่ื รบั มอื กับการเปลยี่ นแปลงทเี่ กิดขึน้ เหลา่ น้ี ทางการจนี จงึ หันมาใช้นโยบายการพัฒนาเศรษฐกิจท่ี
พ่งุ เปา้ ไปท่คี นยากจนโดยตรง ในปี 1994 จีนดาเนนิ โครงการลดความยากจนในสว่ นภมู ภิ าค โดยการใหเ้ งินช่วยเหลอื หรอื เงนิ
อดุ หนุนแกเ่ ขตยากจน 592 แห่ง ท่ีรายได้ตอ่ คนต่ากว่าเกณฑเ์ ฉลยี่ ของประเทศ เงนิ ช่วยเหลือเหล่าน้นี าไปใช้เพือ่ ส่งเสริมการ
จ้างงานนอกภาคเกษตร การส่งเสรมิ การปลูกพชื เศรษฐกจิ ใหม่ และการสรา้ งถนน โครงการเหล่านีท้ าให้เศรษฐกจิ ทอ้ งถ่นิ
เตบิ โตขึ้น แต่ส่วนใหญไ่ มไ่ ดช้ ว่ ยให้ความยากจนลดลงมากนกั ปัญหาส่วนหนึ่งเกดิ จากความยากลาบากของโครงการ ทจ่ี ะพงุ่
เป้าใหเ้ กดิ ประโยชน์โดยตรงตอ่ คนกลมุ่ ใดหนงึ่ โครงการพัฒนาของทอ้ งถนิ่ จะทาให้ความยากจนลดลงอย่างมาก หากวา่
โครงการนนั้ สร้างงานโดยตรงกบั คนยากจน หรือสรา้ งถนนเพอ่ื ให้ทอ้ งถ่ินเชอ่ื มกบั ตลาด แตโ่ ครงการสว่ นใหญท่ าใหห้ มู่บ้านและ
ครอบครัวทีม่ ง่ั คั่งในท้องถ่นิ ไดป้ ระโยชนม์ ากกวา่ ในปี 2001 รัฐบาลจีนเปลยี่ นโครงการพัฒนา จากเดมิ มุ่งขอบเขตในระดบั
ทอ้ งถนิ่ ไปสู่ระดับหมบู่ า้ น เพ่ือใหต้ รงเป้าหมายท่เี ป็นกลมุ่ คนยากจนโดยตรง
ยุทธศาสตร์ท่ี 3 สวัสดกิ าร
Nara Dillon กลา่ ววา่ จากบริบทดงั กลา่ ว ยทุ ธศาสตร์ทอ่ี าศัยสวสั ดกิ ารเป็นเคร่ืองมอื เพ่ือต่อสกู้ ับความยากจนของจนี จงึ มี
ความสาคญั ในระยะ 20 ปที ผี่ า่ นมา รัฐบาลจนี ได้สรา้ งระบบสวัสดกิ ารหลายอยา่ งท่เี กย่ี วโยงกับการลดความยากจน รัฐบาล
จนี ไม่ได้มองวา่ สวสั ดกิ ารกบั การพัฒนาเศรษฐกิจเป็นสิง่ ที่ขดั แยง้ กนั แตม่ อง 2 อยา่ งน้แี บบบรู ณาการ โดยถือว่าโครงการ
สวัสดิการท่ีช่วยขจัดความยากจนขน้ แค้น และการพฒั นาทรัยากรมนุษย์ เป็นการลงทุนระยะยาวเพื่อการเติบโตอยา่ ง
ม่นั คง ในปี 1999 รัฐบาลจีนมีโครงการสวัสดิการสังคมในเขตตัวเมอื ง เพอื่ รองรบั การปฏิรูปรฐั วิสาหกจิ ต่อมาในปี 2007 จีน
นาโครงการสวสั ดกิ ารนไี้ ปใชก้ ับชนบท เพือ่ สรา้ งความมนั่ คงใหแ้ ก่ครอบครวั ยากจนในชนบท ทร่ี ายไดต้ ่ากวา่ เส้นแบง่ ความ
ยากจนทท่ี ้องถนิ่ เป็นคนกาหนดขน้ึ มา การให้เงินชว่ ยเหลอื แกค่ รอบครวั ยากจนจะแตกตา่ งกันไปในแตล่ ะท้องถิ่น ขนึ้ อยูก่ บั ค่า
ครองชพี และฐานะการเงินของทอ้ งถิ่น แต่เป้าหมายก็คือ สนองสงิ่ ที่จาเปน็ เพ่ือการยงั ชพี ของคนทม่ี ีรายไดไ้ มพ่ อจะเลีย้ งตวั เอง
ในปี 2008 จีนดาเนนิ โครงการประกนั สขุ ภาพในชนบท ที่ใชท้ ่ัวประเทศ โครงการนร้ี บั ผดิ ชอบ 70% ของคา่
รกั ษาพยาบาล นับเปน็ มาตรการสาคญั อยา่ งหน่งึ ในการขจดั สาเหตขุ องความยากจนในชนบท ก่อนหนา้ นี้ ในปี 2006 จนี
ยกเลิกการเก็บคา่ เล่าเรยี นของโรงเรยี นในชนบท โดยรฐั บาลกลางจัดงบประมาณชดเชยใหท้ อ้ งถิ่น นับเปน็ รูปแบบหนง่ึ
ของการลงทุนเพื่อพฒั นาทรพั ยากรมนุษย์ ในการประชมุ สมชั ชาแห่งชาติคร้ังท่ี 19 ของพรรคคอมมวิ นสิ ต์จนี เมือ่ ตลุ าคมปที ่ี
แลว้ ประธานาธบิ ดี สี จิ้นผิง ได้กาหนดเป้าหมายทีจ่ ะขจัดความยากจนข้นแค้นให้หมดไปในปี 2020 โดยใหเ้ จา้ หนา้ ท่ที ้องถิน่
อาศัยกลยทุ ธ์ด้านขอ้ มลู การพฒั นาเศรษฐกิจ และสวสั ดกิ าร มาต่อสกู้ ับความยากจนข้นแค้น
Nara Dillon กลา่ ววา่ สิ่งหนึง่ ท่ปี ระเทศตา่ งๆ จะเรียนรูจ้ ากจนี ไม่ใชเ่ ร่อื งนโยบายเทา่ นัน้ แต่เปน็ ความพยายามอย่าง
ต่อเน่ืองของจีนทจ่ี ะตอ่ สกู้ บั ปญั หาน้ี เมือ่ สามารถเอาชนะอปุ สรรคที่ทาให้ความรุ่งเรืองไมไ่ ด้ถกู แบง่ ปันกนั อยา่ งทั่วถงึ แลว้
สาเหตใุ หมข่ องความยากจนกจ็ ะปรากฏตัวข้ึนมา จึงจาเปน็ จะต้องอาศัยวิธีการแก้ปัญหาแบบใหม่

การพุ่งขน้ึ มาของอนิ เดียในศตวรรษ 21 ชาตมิ หาอานาจรายสดุ ทา้ ยของโลก30 พฤศจิกายน 2021 Kurt Campbell ผู้อา
นายการ Indo-Pacific ของรัฐบาลโจ ไบเดน ได้ไปกล่าวปราศรยั ทสี่ ถาบนั US Institute of Peace วา่ อนิ เดียจะเป็น
ศนู ย์กลางการกาหนดอนาคตของเอเชยี ในศตวรรษที่ 21 อนิ เดียจะเป็นประเทศท่ที าหนา้ ท่เี หมือนจดุ รบั นา้ หนกั ที่จะมีอทิ ธพิ ล
สาคัญตอ่ การเปลีย่ นแปลงของโลก สว่ นเวยี ดนามจะเปน็ “ประเทศทเ่ี ป็นตวั แปร” (swing state) ในอนิ โด-แปซฟิ ิก
อนิ เดยี เปน็ ชาติมหาอานาจหรอื ไม่?หนังสือชอื่ Our Time Has Come (2018) เขยี นไว้วา่ ทผ่ี า่ นมา โลกเรายงั ไมม่ คี วามเหน็
เปน็ เอกฉนั ท์ในประเดน็ ที่ว่า อนิ เดียเป็นชาตมิ หาอานาจของโลกหรอื ไม่ แม้ในระยะ 10 ปที ีผ่ า่ นมา อนิ เดียจะกา้ วเข้ามาสู่
การเปน็ หน่ึงในกลมุ่ ประเทศที่มีขนาดเศรษฐกจิ ใหญ่สดุ ของโลก เมอื่ มีการปฏริ ูปเศรษฐกิจในปี 1991 เศรษฐกจิ อินเดยี ใหญ่
อนั ดบั ท่ี 12 ของโลก ปี 2010 เลื่อนมาเป็นอนั ดับท่ี 9 ปี 2015 ขน้ึ มาอยู่อนั ดบั ที่ 7 รฐั บาลสหรฐั ฯคาดวา่ เศรษฐกิจอินเดยี จะ
ข้ึนมาอยู่อนั ดบั 3 ลา้ หนา้ ญี่ปุ่นในปี 2029 อินเดยี มปี ระชากร 1.3 พนั ลา้ นคน สหประชาชาติคาดว่าในปี 2022 อนิ เดยี จะ
กลายเป็นประเทศท่มี ปี ระชากรมากทสี่ ุดของโลก และมากกวา่ จีน โครงสร้างประชากรของอินเดยี สว่ นใหญ่อยใู่ นวัยทางาน
ประชากรวยั ทางานระหว่างอายุ 15-64 ปี จะยังเตบิ โตจนถึงปี 2050 นักประชากรศาสตร์เรยี กสภาพแบบนว้ี ่า ดอกผล
จากประชากร คอื มีประชากรวัยทางานจานวนมาก ทเี่ ล้ียงดูประชากรสงู อายุท่ีจานวนไมม่ าก ญปี่ นุ่ ยุโรปตะวันตก และ
จนี จะเปน็ ประเทศประชากรสูงอายุมากกวา่ คนช้นั กลางของอินเดยี เรมิ่ แสดงพลงั ของผบู้ รโิ ภคออกมาแลว้ มีการคาดการณ์
กนั ว่า คนชั้นกลางในอินเดยี มจี านวน 30-270 ล้านคน ขึน้ อยกู่ บั เกณฑ์ใช้วดั วา่ หมายถึงการมีรายได้มากกว่าวนั ละ 10 ดอลลาร์

หรอื รายไดใ้ นครอบครัวปีหน่ึง 340,000 รูปี (4,533 ดอลลาร)์ เมื่อปี 2007 McKinsey เคยพยากรณว์ า่ ในปี 2025 อินเดียจะ
มคี นช้ันกลางเกือบ 600 ลา้ นคน ธรุ กิจยกั ษใ์ หญ่ เชน่ Suzuki Honda Samsung และ LG จึงพุ่งเปา้ ไปท่คี นชั้นกลางอินเดีย
ในด้านทหาร อนิ เดียมกี าลงั ทหารใหญ่อนั ดบั 3 ของโลก มีกาลงั พล 1.4 ลา้ นคน และกาลงั สารอง 1.1 ลา้ นคน ปี 2016-2017
งบประมาณทหารอินเดียมากกวา่ 52 พนั ลา้ นดอลลาร์ อินเดยี ยังมพี น้ื ฐานเทคโนโลยที ีก่ ้าวหนา้ ในปี 2014 อนิ เดียประสบ
ความสาเรจ็ ในการส่งยานอวกาศไปโคจรรอบดาวอังคาร ใช้งบประมาณนอ้ ยกว่างบสรา้ งภาพยนตร์ฮอลลีวดู เร่ือง Gravity
ภาวะยอ้ นแยง้ คอื จดุ อ่อนของอนิ เดีย หนังสือ Our Time Has Come บอกวา่ แมจ้ ะมดี ้านที่กาลงั รงุ่ เรือง แตด่ ้านท่ีเป็น
จดุ ออ่ นของอนิ เดีย กย็ งั คงดารงอยู่ ในช่วง 20 ปีที่ผา่ นมา เศรษฐกิจเติบโตสงู แตอ่ นิ เดยี กย็ งั เป็นประเทศท่มี คี นจนมาก
ที่สุดในโลก สิง่ น้ีคอื ภาพลักษณ์ทยี่ งั ติดตาคนท่วั โลก ทั้งๆทีอ่ นิ เดียจะประสบความสาเรจ็ ในหลายด้าน ช่วงปี 2004-2012
การเตบิ โตของเศรษฐกจิ ทาให้คนอินเดยี ราว 162 ล้านคน หลุดจากภาวะยากจนทสี่ ุด แตค่ นอินเดยี อีก 21.9% หรือ 262
ล้านคน ยังมชี ีวิตตา่ กวา่ เส้นความยากจนทสี่ ุดของธนาคารโลก คือมรี ายได้ต่ากว่าวนั ละ 1.9 ดอลลาร์
รายไดเ้ ฉลีย่ ตอ่ คนของอนิ เดยี อยูท่ ี่ 1,700 ดอลลาร์ ทาให้อินเดียติดอนั ดบั หน่ึงในประเทศยากจนทีส่ ุดในโลก ประชากรมอี ายุ
ในช่วงเยาวชน มีสดั ส่วนสูง ทาใหอ้ นิ เดยี ตอ้ งการการจา้ งงานใหมเ่ ดอื นละ 1 ล้านงาน เพื่อรองรับแรงงานใหมๆ่ เข้าสตู่ ลาด
ความสาเรจ็ ของอินเดยี ในเร่ืองเทคโนโลยสี ารสนเทศ (IT) ชว่ ยปดิ บงั จุดออ่ นอยา่ งหนง่ึ คอื ภาคอุตสาหกรรมการผลติ ทม่ี สี ัดส่วน
เลก็ ทาใหไ้ มส่ ามารถสรา้ งการจา้ งงานท่ดี ีในระยะเรม่ิ ตน้ แก่แรงงาน ภาคอุตสาหกรรมการผลติ นี้ เคยชว่ ยประเทศเอเชยี
ตะวันออก ใหห้ ลุดพ้นจากความยากจนมาแล้ว อนิ เดียยังประสบปัญหาการขาดแคลนโครงสร้างพื้นฐาน เมอื งตา่ งๆเผชิญ
กับการอพยพของคนชนบทเขา้ มาอยู่ในเมือง ทาใหบ้ รษิ ทั McKinsey บอกว่า ทุกปี อนิ เดียจาเป็นต้องสรา้ งเมอื ง “แบบชิ
คาโก้” ใหมข่ ึ้นมาปีละ 1 เมือง เพือ่ รองรับการขยายตัวของเมือง สว่ นชนบทกข็ าดแคลนไฟฟา้
ไมม่ ี “หว่ งโซ่อปุ ทานโลก” ในอนิ เดยี
หนงั สือ Our Time Has Come เขียนอีกวา่ เศรษฐกจิ ภาค IT ทาใหอ้ นิ เดียเป็นวาระการตดั สินใจของธุรกิจยักษ์ใหญข่ องโลก
แตอ่ ตุ สาหกรรมการผลติ ของอินเดยี ไมไ่ ดส้ ร้างชื่อเสียงระดบั โลก เหมอื นกับความรงุ่ เร่ืองในการผลติ ของเอเชยี ตะวนั ออก บัง
คลาเทศ หรอื เวยี ดนาม ช่วงทศวรรษ 1970 1980 และ 1990 อินเดยี พลาดโอกาสการเปลยี่ นเศรษฐกิจ ที่จะอาศยั
อุตสาหกรรมการผลติ เปน็ ตัวขับเคลอื่ น จนถงึ เม่อื ไม่นานมานี้ อตุ สาหกรรมรถยนตค์ อื สัญลกั ษณ์ทสี่ ะทอ้ นจุดออ่ นของ
อุตสาหกรรมอินเดียโดยรวม เปน็ เวลาหลายสบิ ปี บรษิ ทั รถยนต์ 2 แหง่ ของอินเดีย ผลติ รถยนต์ขายในตลาด คือรถ
Ambassador ผลิตโดย Hindustan Motors และรถ Padmini ผลติ โดย Premier รถ Ambassador รปู ทรงเปน็ กลอ่ งท่ี
อาศยั ต้นแบบของรถ Morris ปี 1956 รถ Ambassador จึงกลายเปน็ สญั ลักษณ์เศรษฐกิจทช่ี ะงกั งันของอินเดยี ในอดีต แบบ
เดียวกบั รถยนต์ Lada และ Trabant ที่เป็นสญั ลักษณเ์ ศรษฐกจิ ชะงกั งนั ของโซเวยี ตและเยอรมันตะวนั ออก
ภาคอุตสาหกรรมถือเป็นจดุ อ่อนของเศรษฐกจิ อนิ เดียมานานแลว้ ความร่งุ เรืองของธรุ กิจ IT พสิ ูจนแ์ ลว้ วา่ ไม่ได้ชว่ ยใหม้ ีการ
จา้ งงานมาก ในปี 2016 อตุ สาหกรรม IT มีสดั ส่วน 9.3% ของ GDP แต่จา้ งงานเพียง 3.7 ลา้ นคน อตุ สาหกรรมสิ่งทอด้ังเดมิ มี
สดั ส่วน 2% ของ GDP แต่จ้างงานมากกวา่ 45 ล้านคน ในปี 2011 รฐั บาลอนิ เดยี ประกาศนโยบายเปน็ ทางการเรือ่ ง
อุตสาหกรรมการผลติ โดยต้งั เปา้ ใหก้ ารผลติ อุตสาหกรรมมสี ดั ส่วน 18-25% ของ GDP และสร้างงาน 100 ลา้ นงานภายใน 10
ปี เปรยี บเทียบกับประเทศในเอเชยี จากขอ้ มลู ธนาคารโลก อตุ สาหกรรมมสี ัดส่วนผลผลติ รวม 30% ของจนี 31% ของเกาหลี
ใต้ และ 28% ของไทย แต่จนี ได้เปรยี บทรี่ ัฐวสิ าหกจิ มสี ดั ส่วนสูงในการผลติ ภาคอุตสาหกรรม แตส่ ดั ส่วนอตุ สาหกรรมตอ่ GDP
ของอนิ เดียกย็ งั ไม่เพ่มิ เมอ่ื ผผู้ ลติ ชั้นนาของโลก มีการเคลอ่ื นย้ายการลงทนุ ก็ไมเ่ กดิ กระแสท่ีเข้ามาลงทุนในอินเดยี เปน็ จานวน
มาก เหมือนกับทเ่ี คยเกดิ ขนึ้ ในจนี ไทย เวยี ดนาม และบังคลาเทศ การผลิตแบบ “หว่ งโซอปุ ทานโลก” ทีเ่ ป็นการบูรณาการ
ระหวา่ งจีนกบั ประเทศเอเชยี ตะวนั ออก และเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้ ไม่เกิดขึน้ ในอนิ เดีย
หนังสือ Our Time Has Come บอกวา่ การทอ่ี ินเดียพยายามสง่ เสริมการผลิตดา้ นอุตสาหกรรมมากข้นึ อาจจะไปสวนทางกบั
กระแสทีเ่ กดิ ขึ้นทางดา้ นเทคโนโลยแี ละเศรษฐกจิ ทีก่ ระทบตอ่ ความเปน็ ไปไดท้ อี่ นิ เดยี จะอาศยั การพัฒนาอตุ สาหกรรม เป็นตวั
ขับเคลอ่ื นเศรษฐกิจสคู่ วามรงุ่ เรือง กระแสหนึง่ คือการผลิตด้วยระบบอตั โนมัตแิ ละเทคโนโลยี 3D ทีจ่ ะกระทบต่อระบบการ
ผลิตแบบห่วงโซ่อปุ ทาน อีกกระแสหนงึ่ คอื แนวคิดท่ี Dani Rodrik ของมหาวิทยาลยั ฮารว์ าร์ดเรยี กว่า “การลดการผลติ
อุตสาหกรรมโดยท่ยี ังไมถ่ ึงเวลา” (premature deindustrialization) คือสัดส่วนการผลติ ด้านอตุ สาหกรรมในประเทศ
กาลังพฒั นาลดต่าลง ก่อนที่ประเทศกาลังพฒั นาจะเป็นประเทศรายได้สูง สาเหตุสว่ นหนึ่งมาจากการแขง่ ขันจากจนี
แตบ่ ริษทั McKinsey กเ็ ชื่อวา่ ผลกกระทบอย่างเตม็ ทีท่ างเทคโนโลยตี อ่ อนิ เดยี ยงั ตอ้ งใช้เวลาอาจถงึ 2 ทศวรรษหรือมากกว่า
น้ี ที่ระบบการผลติ อตั โนมตั จิ ะส่งผลกระทบตอ่ การจ้างงานในบางประเทศ ค่าแรงตา่ ของอินเดยี ยงั เปน็ ปัจจยั สาคญั ตอ่ การ
ตัดสนิ ใจของผผู้ ลติ ดงั นั้น อนิ เดียยังมโี อกาสทีจ่ ะอาศยั การพฒั นาอตุ สาหกรรม มาเป็นปัจจยั การสร้างงาน กอ่ นที่ระบบ

อตั โนมัติจะถูกนามาใช้อยา่ งกว่างขวาง ในปี 2015 รัฐบาลอนิ เดยี ประกาศ “ภารกิจทกั ษะแห่งชาติอนิ เดยี ” (National
Skill India Mission) เพื่อพฒั นาแรงงานอินเดีย ให้มีทกั ษะตามมาตรฐานโลก หากอินเดยี สามารถสรา้ งบรรยากาศการ
ลงทนุ โดยรวม และสร้างโครงสร้างพ้ืนฐานด้านโลจสิ ตกิ ส์ ท่ีเชอื่ มโยงอยา่ งราบรน่ื กับการผลติ ของโลก อนิ เดยี ก็คงจะ
สามารถเดนิ หน้าไปสู่เส้นทางความรุ่งเรืองใหม่น้ี

การหยุดชะงักคร้ังใหญจ่ ากไวรสั โควดิ -19 ทาให้โลกสูญเสยี นักทอ่ งเทย่ี วจีน 150 ลา้ นคน 25 กุมภาพนั ธ์ 2020
รายงานของ Economist Intelligence Unit (EIU) เปดิ เผยว่า การแพรร่ ะบาดของไวรสั โควดิ -19 จะทาใหอ้ ตุ สาหกรรมการ
ทอ่ งเท่ียวของโลกเสยี หายเปน็ เงินถึง 80 พันลา้ นดอลลาร์ หรอื 2.4 ลา้ นล้านบาท เทียบเทา่ กบั มลู ค่าเศรษฐกิจของมาเก๊า และ
ธรุ กจิ การทอ่ งเที่ยวจะยังไม่ฟื้นตวั อยา่ งน้อยก็อกี 1 ปี สว่ นสมาคมสายการบนิ ระหว่างประเทศ หรือ IATA ก็แถลงว่า วิกฤติ
ไวรัสโควิด-19 จะทาใหส้ ายการบนิ ทว่ั โลก มีรายไดห้ ายไป 29.3 พันลา้ นดอลลาร์ โดยอุปสงค์ (demand) การเดินทางทาง
อากาศของผู้โดยสารสายการบนิ ในเอเชยี แปซิฟิกจะหายไป 13% ทาให้รายไดข้ องสายการบินในเอเชยี แปซฟิ กิ หดหายไป 27.8
พนั ลา้ นดอลลาร์ สมาคม IATA กล่าวว่า รายไดส้ ว่ นใหญท่ ห่ี ายไปจะเกดิ ขึน้ กับสายการบนิ ของจนี โดยรายไดจ้ ากตลาดการบิน
ภายในประเทศจนี จะหายไป 12.8 พันลา้ นดอลลาร์ ส่วนสายการบนิ ท่ีอยู่นอกภมู ิภาคเอเชยี แปซฟิ ิก จะสญู เสยี รายได้ 1.5
พนั ล้านดอลลาร์ เพราะความต้องการเดนิ ทางทางอากาศท่ไี ปยังประเทศจนี สญู หายไป เท่ียวบนิ จนี หายไป 13,000 เทีย่ วตอ่ วนั
หนงั สือพิมพ์ New York Times รายงานขา่ วว่า จากการแพรร่ ะบาดของไวรัสโควดิ -19 ทาให้ในช่วง 3 สปั ดาห์ทผ่ี า่ นมา คือ
23 มกราคม – 13 กมุ ภาพันธ์ จานวนเทีย่ วบินภายในประเทศและเทยี่ วบินตา่ งประเทศของจนี หายไปจากวันละ 15,072
เท่ยี วบนิ มาเหลอื เพียงวนั ละ 2,004 เที่ยวบนิ หรอื หายไปทั้งหมดวนั ละ 13,000 เทย่ี วบนิ ทงั้ น้ีเป็นเพราะว่า เมือ่ ทางการจีนสัง่
ปิดเมืองอูฮ่ ัน่ ในวันท่ี 23 มกราคม ในเวลาต่อมา กม็ กี ารยกเลิกการเดนิ ทางด้วยรถไฟ รถโดยสาร และเครื่องบิน สมาคม IATA
กลา่ ววา่ หากวิกฤตจิ ากการแพรร่ ะบาดของไวรสั โควดิ -19 มลี กั ษณะคล้ายกันกับวกิ ฤตกิ ารแพรร่ ะบาดของโรคซารส์ เมอื่ ปี
2003 รายไดข้ องสายการบินท่ัวโลกในปี 2020 จะหายไปประมาณ 29 พันล้านดอลลาร์ สว่ นการแพรร่ ะบาดของโรคซารส์ ทา
ให้สายการบินในเอเชียมรี ายได้หายไปประมาณ 6 พนั ล้านดอลลาร์ และใช้เวลา 9 เดอื นกอ่ นทผ่ี ู้โดยสารเส้นทางระหวา่ ง
ประเทศจะฟ้ืนตัวกลับมาใหม่ นักทอ่ งเทยี่ วจนี หายไป 150 ล้านคน ในวนั ที่ 23 มกราคม 2020 เมอ่ื รฐั บาลจนี สัง่ ห้ามไมใ่ ห้
บริษทั ท่องเท่ยี วจีนขายทวั ร์ในประเทศและตา่ งประเทศ เพื่อสกดั การแพร่ระบาดของไวรสั โควดิ -19 คาสง่ั หา้ มดังกล่าวมีข้ึน
ก่อนจะเข้าสเู่ ทศกาลตรษุ จนี ซ่ึงสง่ ผลกระทบอย่างมากตอ่ อตุ สาหกรรมทอ่ งเทย่ี วท่ัวโลก
รายงานของ World Tourism Organization (UNWTO) ของสหประชาชาตชิ อื่ Guidelines for Success in the Chinese
Outbound Tourism Market (2019) กลา่ วว่า ตลาดท่องเท่ยี วนอกประเทศของคนจีนมลี กั ษณะทโ่ี ดดเด่นและชดั เจน 2
ประการ คอื ปรมิ าณนักทอ่ งเทีย่ ว และมลู ค่าการใช้จ่ายเงิน การเตบิ โตท่ีรวดเรว็ ใน 2 ด้านดงั กลา่ ว ทาใหป้ ลายทางการ
ท่องเท่ียวของประเทศตา่ งๆ ท่ัวโลก ตา่ งก็หาทางดึงดูดนักทอ่ งเท่ียวจากจีน
รายงาน UNWTO กล่าววา่ จีนมคี าพูดทเ่ี กา่ แกว่ ่า การเดินทางพนั ล้ีเทา่ กับการอา่ นหนังสือหมน่ื เลม่ เพราะเหตุน้ี คนจีนจงึ นยิ ม
การเดนิ ทางไปต่างประเทศ ในชว่ ง 10 ปีทีผ่ า่ นมา การเดินทางออกนอกประเทศของคนจีน เพม่ิ ข้นึ ปีหน่งึ กว่า 20% ทาให้การ
เดินทางของนกั ทอ่ งเทีย่ วจนี กลายเป็นตลาดใหญ่ทสี่ ดุ ของการท่องเท่ยี วโลก เท่ียวบนิ ในจีนหลงั การยกเลกิ ท่มี าภาพ :
nytimes.com ในปี 2018 คนจีนมีการเดินทางออกนอกประเทศ 150 ลา้ นคร้ัง และนกั ท่องเทีย่ วจีนใช้จา่ ยเงนิ มากกวา่ 277
พนั ลา้ นดอลลาร์ การเดินทางออกนอกประเทศของคนจีน ส่วนใหญม่ าจากพน้ื ที่ที่มีความมั่งคั่ง 5 แห่งด้วยกัน คือ (1) ปกั ก่งิ -
เทียนจนิ -เหอเป่ย (2) พืน้ ทีบ่ รเิ วณสามเหลีย่ มแม่น้าแยงซที มี่ ศี ูนย์กลางอยู่ทีเ่ ซีย่ งไฮ้ (3) พ้นื ท่สี ามเหลย่ี มแมน่ ้าเพริ ล์ มี
ศูนย์กลางอยทู่ ่ีกวางโจและเสินเจนิ้ (4) บรเิ วณพืน้ ทเี่ ฉินต-ู ฉงชง่ิ (5) เมอื งตามลมุ่ แมน่ า้ แยงซี สว่ น 10 เมืองใหญท่ มี่ ียอดขาย
การท่องเท่ียวมากสดุ ไดแ้ ก่ เซยี่ งไฮ้ ปกั กง่ิ กวางโจว เฉนิ ตู ฉงชิ่ง นานกงิ คุนหมิง อฮู่ น่ั ซีอาน และหางโจว
รายงานของ UNWTO กลา่ วว่า หากยกเว้นฮอ่ งกง มาเก๊า และไต้หวนั ในปี 2018 นกั ทอ่ งเทย่ี วจนี ทเี่ ดนิ ทางไปปลายทางใน
ประเทศอ่ืนๆ มีจานวน 68 ลา้ นคน หรอื 41% ของนกั ท่องเทยี่ วจนี ทง้ั หมด ประเทศปลายทางยอดนยิ ม 10 อนั ดบั ได้แก่
ประเทศไทย (10.4 ลา้ นคน) ญปี่ ่นุ (9 ลา้ นคน) เวยี ดนาม (7.7 ลา้ นคน) เกาหลใี ต้ (5.2 ลา้ นคน) สหรฐั ฯ ( 3 ลา้ นคน) สิงคโปร์
(2.5 ลา้ นคน) มาเลเซีย (2.4 ล้านคน) กัมพชู า (2.3 ลา้ นคน) รสั เซยี (2 ล้านคน) และอินโดนีเซยี (1.7 ลา้ นคน)
อานาจเศรษฐกจิ ของนกั ท่องเท่ียวจีน จากขอ้ มูลของ UNWTO ปี 2000 การเดินทางต่างประเทศของคนจีนมี 4.5 ล้านครัง้
และใช้จา่ ยเงิน 10 พนั ล้านดอลลาร์ ในปี 2018 จานวนการเดินทางเพิ่มเปน็ 150 ลา้ นครั้ง และนักเดนิ ทางจีนใชจ้ า่ ยเงนิ เพ่ิม
เปน็ มูลคา่ 277 พนั ล้านดอลลาร์ หรือราวๆ ครึ่งหน่ึงของมลู คา่ เศรษฐกจิ ไทย

ทาใหก้ ลุ่มนกั ทอ่ งเที่ยวจนี กลายเปน็ พลังทางเศรษฐกจิ ของโลกในตวั ของมนั เอง นกั ทอ่ งเทีย่ วจีนทาใหเ้ กดิ การเปลยี่ นแปลง
โครงสร้างการท่องเทย่ี วในหลายประเทศ โดยเฉพาะในเอเชยี เพราะหากนบั รวมฮอ่ งกง มาเก๊า และไตห้ วัน ปลายทาง 10
อันดับทนี่ ักท่องเท่ียวจีนนยิ มเดนิ ทาง จะอย่ใู นเอเชยี ทงั้ หมด ส่วนผลกระทบตอ่ ตลาดท่องเทย่ี วในยโุ รป เพราะนกั ท่องเที่ยวจีน
หายไปน้ัน New York Times รายงานวา่ เม่ือวนั ท่ี 27 มกราคม หลงั จากรฐั บาลจนี หา้ มกรุ๊ปทัวรข์ องจนี ออกเดนิ ทางไป
ต่างประเทศ แหลง่ ทอ่ งเท่ยี วช้ันนาในยุโรปล้วนไดร้ ับผลกระทบ ไมว่ า่ จะเป็นรา้ นแบรนดเ์ นมของปารสี ปราสาทนอ็ ยชวานไตน์
ในเยอรมัน หรือแหล่งชอ๊ ปป้งิ ออกซฟอรด์ เชอร์ ในอังกฤษ แตเ่ มอื งที่ยงั เตม็ ไปดว้ ยนกั ทอ่ งเทีย่ วอยา่ งปารสี ผลกระทบยังมีอยู่
จากดั พิพธิ ภณั ฑล์ ุฟรย์ ังไมไ่ ดร้ บั ผลกระทบ เพราะนกั ทอ่ งเท่ียวจนี เขา้ ชมมีมากเป็นอนั ดบั 2 รองจากนักทอ่ งเที่ยวอเมริกัน
ข้อมูลของหนว่ ยงานการท่องเทยี่ วปารสี กลา่ วว่า ในแตล่ ะปีนักท่องเท่ยี วจนี มาเทย่ี วปารสี 800,000 คน หรอื 3% ของ
นักท่องเท่ยี วของปารีสทงั้ หมด ส่วนนักทอ่ งเที่ยวอเมริกนั มี 2.4 ลา้ นคน แต่เจ้าหน้าทก่ี ารท่องเที่ยวของเมืองฮัลล์สตัทท์
(Hallstatt) เมอื งมรดกโลกของออสเตรยี บอกกบั New York Times วา่ … “นักทอ่ งเทยี่ วจนี มีคุณคา่ กับเรามาก พวกเขาใช้
เงินซอ้ื ของ และพกั ในโรงแรมระดับไฮเอนด์ ช่วงฤดหู นาว เมอื งฮัลล์สตทั ท์จะอาศัยท่องเท่ียวจากยุโรป แต่เรากงั วลชว่ ง
หน้าร้อน ท่ปี กตจิ ะดึงนักทอ่ งเทยี่ วจากจนี เราหวงั จะไดเ้ ห็นสญั ญาณวา่ สง่ิ ท่ีเกดิ ขนึ้ น้ี จะไม่ดารงอยนู่ าน”

ภาวะหยดุ ชะงกั (Disruption) จากไวรัสโคโรนา สะท้อนเศรษฐกิจโลกท่ตี ้องพง่ึ พา “โรงงานโลก” ของจีน
13 กมุ ภาพนั ธ์ 2020
The New York Times รายงานว่า การแพร่ระบาดของไวรสั โคโรนาในจีน ทาให้บริษทั ฮนุ ไดประกาศระงบั สายพานการผลติ
ของโรงงานผลิตรถยนตใ์ นเกาหลใี ต้เป็นการชัว่ คราว ฮุนไดกลายเป็นบริษัทยักษ์ใหญข่ องโลกแห่งแรกทป่ี ระกาศหยุดการผลติ
เพราะประสบปญั หาการชะงักงันของห่วงโซอ่ ปุ ทาน ทาใหข้ าดช้นิ ส่วนรถยนต์ทีส่ าคญั จากจีน
การแพร่ระบาดของไวรสั โคโรนา ไม่เพยี งแต่ทาใหก้ ารผลติ ด้านอุตสาหกรรมหยดุ ชะงกั เทา่ นั้น เพราะแมแ้ ต่การผลติ ของใช้
ประจาวนั ก็หยดุ ชะงักลงเช่นเดยี วกนั ในฮอ่ งกง เกิดขา่ วลือในชมุ ชนแห่งหนงึ่ ทม่ี ีคนอาศยั อยรู่ าวๆ 7 พันคนว่า ของใชป้ ระจาวนั
กาลังขาดแคลน ทาให้คนออกไปกว้านซอื้ กระดาษชาระและแอลกอฮอลล์ า้ งมอื จนหมดจากรา้ นคา้ ตา่ งๆ คนฮ่องกงคนหนึง่
บอกกับหนังสอื พมิ พ์ South China Morning Post ว่า “เราตอ้ งอาศยั สนิ ค้าอปุ โภคบรโิ ภคทุกอย่างทม่ี าจากจนี เราจึงตอ้ ง
ระวงั เป็นพเิ ศษจากการหยดุ ชะงกั ของการผลิต”
กระทบจาก “โรงงานโลก” การกว้านซือ้ ของใชอ้ ปุ โภคบรโิ ภคจนเกดิ ภาวะขาดตลาดในฮอ่ งกง สะทอ้ นถึงอานาจการผลิตสินค้า
ของจนี ท่ถี ูกเรยี กขานว่า “โรงงานโลก” เพราะจนี ผลติ สินคา้ ทกุ อยา่ งตั้งแต่เส้ือผา้ รถยนต์ ของเดก็ เลน่ ไปจนถงึ สมารท์ โฟน
โรงงานต่างๆ ในจนี ทตี่ ั้งอยใู่ น 17 เมืองตอ้ งหยุดการผลิตลง เพราะรฐั บาลจนี ประกาศให้ขยายวนั หยุดในช่วงตรษุ จนี ออกไป
จนถงึ วนั ที่ 9 กมุ ภาพันธ์ เพอ่ื ยบั ยง้ั การแพร่ระบาดของไวรสั โคโรนา คนจนี ประมาณ 50 ลา้ นคนต้องกักตวั เองอยกู่ ับบา้ น
ส่งผลกระทบตอ่ การผลติ สนิ ค้าตา่ งๆ ต้ังแตส่ มารท์ โฟของ Apple รถยนต์ของฮุนได และกระดาษชาระที่ส่งไปขายในฮ่องกง
การแพร่ระบาดของไวรสั โคโรนาในขณะน้ี มคี นนาไปเปรยี บเทียบวา่ คลา้ ยกบั การแพร่ระบาดของโรคซาร์ส ทีเ่ กดิ ขึ้นเปน็ ครัง้
แรกในจีนเม่อื ปี 2003 แต่ส่ิงท่แี ตกตา่ งกันอย่างมากกค็ อื การเปลย่ี นแปลงท่ีเกิดข้ึนในระยะ 17 ปที ีผ่ ่านมา โดยเฉพาะบทบาท
การผลติ ดา้ นอตุ สาหกรรมของจนี บทบาทของจีนทีม่ ีตอ่ การค้าโลก และอิทธิพลของจีนต่อการเปล่ยี นแปลงโครงสร้างเศรษฐกิจ
โลก บริษทั วิจัย CICC กลา่ ววา่ ในปี 2003 จนี มีสดั สว่ นในการคา้ โลกและเศรษฐกิจโลกท่ี 4.4% แต่ในปี 2018 สัดส่วนของจนี
พุง่ ขนึ้ เป็น 10.2% ของการค้าโลก และ 15.8% ของเศรษฐกจิ โลก การผลติ ดา้ นอตุ สาหกกรรมมสี ัดส่วน 32% ของผลผลติ
ทั้งหมดของจนี สดั สว่ นทพ่ี ุ่งสงู ขน้ึ ดงั กล่าวทาให้จีนมบี ทบาทสาคัญในการเปลยี่ นแปลงโครงสรา้ งเศรษฐกจิ โลก
ในชว่ ง 40 ปที ผ่ี ่านมา การก้าวขน้ึ มาเป็นมหาอานาจทางเศรษฐกิจของจีน ถือเป็นลักษณะสาคัญทสี่ ดุ อยา่ งหนึ่งของโลกาภิวัตน์
ทาใหศ้ ูนยก์ ลางของเศรษฐกจิ โลกเคลอ่ื นย้ายมายังเอเชีย จนี กลายเปน็ ประเทศเศรษฐกจิ ใหญ่อันดับ 2 ของโลก มมี ลู คา่
เศรษฐกิจที่ 13.6 ลา้ นล้านดอลลาร์ เทยี บกับเศรษฐกจิ สหรฐั ฯ ทีม่ มี ลู ค่า 20.5 ล้านล้านดอลลาร์ และ Economist
Intelligence Unit (EIU) กค็ าดการณ์ว่า ในปี 2026 จนี จะมขี นาดเศรษฐกจิ ท่ีใหญ่กวา่ สหรัฐฯ
หนงั สือช่อื How China is Reshaping the Global Economy (2019) กลา่ วว่า สญั ญาณท่ีแสดงออกชัดเจนทส่ี ุดของ
การทีจ่ นี ก้าวขนึ้ มาเปน็ มหาอานาจเศรษฐกจิ คือ การเติบโตในด้านอตุ สาหกรรมของจนี นบั จากปลายทศวรรษ 1970 เป็น
ตน้ มา การผลติ ด้านอุตสาหกรรมของจีนเพม่ิ ข้ึนกว่า 40 เทา่ ตัว สัดส่วนของจนี ในการผลติ ด้านอตุ สาหกรรมเมื่อเทียบกบั
ท้ังโลกเราเพิม่ จากไม่ถงึ 2% ในปี 1980 มาเปน็ 25% ในปี 2014 ทกุ วันน้ี จนี ผลิตเหลก็ กล้าเทยี บเท่ากับ 50% ของโลก
60% ของการผลติ ปนู ซเี มนตใ์ นโลก 70% ของสมาร์ทโฟนในโลก และ 80% ของเครอื่ งปรบั อากาศในโลก บทบาท
“โรงงานโลก” ของจีน แสดงออกมาทกี่ ารเตบิ โตและการส่งออกสนิ คา้ อตุ สาหกรรม ในปี 2009 จนี กา้ วล้าหน้าเยอรมนั

กลายเป็นประเทศผู้ส่งออกรายใหญ่สดุ ของโลก ในปี 2014 การส่งออกสนิ คา้ อตุ สาหกรรมของจนี มีสดั ส่วน 20% ของการ
สง่ ออกสินค้าอุตสาหกรรมของโลก การเข้าเปน็ สมาชิกองค์กรการคา้ โลก (WTO) ในปี 2001 ทาใหใ้ นช่วงปี 2002-2008 การ
สง่ ออกสนิ คา้ อุตสาหกรรมของจีน เพมิ่ ปลี ะ 27.3%
หนงั สือ How China is Reshaping the Global Economy กล่าวว่า การก้าวข้ึนเป็นยักษ์ใหญด่ า้ นการส่งออกของจนี มัก
อธบิ ายกันว่าเกดิ จากความไดเ้ ปรยี บของจนี เชน่ คา่ แรงตา่ หรือรัฐบาลจีนควบคมุ คา่ เงินหยวน
แต่ปัจจัยสาคญั ท่ีมกั จะมองข้ามคอื การที่จีนบูรณาการเข้าเป็นสว่ นหน่งึ ของหว่ งโซอ่ ปุ ทานการผลิตของโลก โดยเฉพาะ
การเป็นสว่ นหน่ึงของเครอื ขา่ ยอตุ สาหกรรมการผลติ ของเอเชีย (Asian manufacturing network)
บริษทั ต่างชาติมบี ทบาทสาคัญในการทาให้การผลิตอตุ สาหกรรมของจีนเป็นส่วนหน่งึ ของหว่ งโซ่อปุ ทานโลก อตุ สาหกรรมทใี่ ช้
แรงงานมาก เชน่ เสอ้ื ผา้ รองเทา้ หรือของเล่นเด็ก บริษทั ตา่ งชาตจิ ะย้ายกระบวนการผลติ สินคา้ ทั้งหมดมาท่จี นี
แต่สนิ ค้าทมี่ คี วามซบั ซ้อน เช่น อเิ ล็กทรอนิกส์ คอมพิวเตอร์ หรอื โทรศพั ท์สมาร์ทโฟน เป็นสนิ คา้ ทมี่ ีมาตรฐานแบบเดยี วกนั
หมด ทาใหธ้ รุ กิจสามารถแยกกระบวนการผลิตออกเป็นส่วนๆ เนอื่ งจากตน้ ทนุ การขนสง่ ทล่ี ดตา่ ลง ทาใหธ้ ุรกิจสามารถ
กระจายการผลิตของชิน้ ส่วนตา่ งๆ ไปยังหลายประเทศ สง่ิ นท้ี าใหจ้ นี กา้ วมาอยใู่ นกระบวนการการผลติ ของหว่ งโซอ่ ปุ ทานท่ีเปน็
ขั้นตอนการผลิตท่ใี ช้แรงงานมาก ซึง่ ก็คอื การประกอบเป็นสินค้าสาเรจ็ รปู อย่างเช่นโทรศพั ท์ iPhone
เศรษฐกิจโลกท่ตี ้องพึง่ พาจนี การแพรร่ ะบาดของไวรสั โคโรนาชว่ ยพสิ ูจน์ให้เห็นวา่ ประเทศต่างๆ ในโลกต้องพง่ึ พาทาง
เศรษฐกจิ กับจนี ในดา้ นต่างๆ อย่างไร สว่ นผลกระทบที่เกิดกับภายในประเทศของจีนเอง Airbus ต้องยุตกิ ารผลติ เคร่อื งบนิ
A320 ทโ่ี รงงานในเมอื งเทียนจนิ ท่ีผลิตเคร่อื งได้เดือนละ 6 ลา มรี ายงานขา่ ววา่ Foxconn ทผี่ ลิตเครอ่ื ง iPhone ตอ้ งลดการ
ผลิตลงคร่งึ หนง่ึ สว่ นสนิ ค้าแบรนด์เนมทต่ี อ้ งอาศัยยอดขายอย่างมากจากตลาดจีน ก็ประสบปญั หายอดขายลดลงมาก
Apple ทย่ี อดขายจากจนี มสี ดั สว่ น 16% ของทั้งหมด ต้องปดิ ร้านคา้ ลง 42 แห่งในจีน ส่วน Nike ท่มี รี ายได้จากตลาดจนี ถึง
17% ตอ้ งปิดรา้ นค้าลงครึง่ หนึ่ง รา้ นเสือ้ ผา้ ของ H&M, Gap และ Hugo Boss ต่างกป็ ดิ ร้านหรือลดเวลาทางานลง สตาร์บคั ส์
ปิดร้านกาแฟในจีนลงกว่า 2 พนั แหง่ ทาให้ราคากาแฟในตลาดโลกตกตา่ ลงทันที แตก่ ารเดินทางและการทอ่ งเที่ยวเปน็ ธรุ กิจ
แรก ทไี่ ดร้ ับผลกระทบจากการระบาดของไวรัสโคโรนา ในช่วงไมถ่ งึ 10 ปีทีผ่ ่านมา นกั ทอ่ งเที่ยวจนี มจี านวนท่ีเพิม่ ขึน้ อยา่ ง
มาก จาก 10.5 ลา้ นคนในปี 2000 เป็น 150 ลา้ นคนในปี 2018 ทาใหธ้ รุ กจิ ทอ่ งเทีย่ วของโลกต้องพ่งึ พานกั ทอ่ งเทย่ี วจากจีน
การแพร่ระบาดของไวรสั โคโรนาจงึ สง่ ผลกระทบทันทีและรนุ แรงต่อธุรกจิ นี้ เนื่องจากทางการจนี ส่งั หา้ มนักทอ่ งเทยี่ วจีนออก
นอกประเทศ เพอ่ื ยบั ยั้งการแพรร่ ะบาด หลังจากเกิดโรคซาร์สในปี 2003 จนี ประสบภาวะเศรษฐกจิ ถดถอยหลายเดือน แต่ก็
ฟืน้ ตวั กลับมาได้ วิกฤติคร้งั น้กี ็คงจะมสี ภาพแบบเดยี วกนั นกั วิเคราะห์คนหนง่ึ ของ Oxford Economics กล่าวว่า “เปน็ สงิ่ ที่
ชัดเจนมากวา่ จีนกลายเป็นผู้เล่นทมี่ ีบทบาทหลกั ในหว่ งโซอ่ ปุ ทานโลก หลายสิบปที ี่ผา่ นมา ไมว่ ่าจะเกดิ อะไรขึน้ จีนยงั
กลายเปน็ คนใช้จ่ายเงินเพอื่ กระตนุ้ เศรษฐกิจโลก” ผลกระทบของไวรัสโคโรนาต่อเศรษฐกจิ โลกเกดิ ขน้ึ อยา่ งกว้างขวาง และ
แพร่กระจายออกไปทุกวัน เร่ิมต้นจากเหตฉุ ุกเฉนิ ทางการสาธารณสขุ ในเมืองอ่ฮู น่ั ทาให้สายการบนิ ระงบั เท่ียวบนิ เรือสาราญ
ถูกกกั ตรวจโรค และโรงงานผลิตรถยนตห์ ยุดการผลติ นกั วเิ คราะห์บางคนเปรียบเทียบกรณีไวรสั โคโรนานี้เหมอื นกรณีวิกฤติ
sub-prime ของสหรฐั ฯ ทถ่ี กู เรยี กว่า “เหตกุ ารณ์หงสด์ า” (Black Swan Event) เหตกุ ารณ์หงสด์ าจะมลี ักษณะสาคัญๆ
เชน่ เป็นเหตุการณ์ท่เี กดิ ขน้ึ โดยไม่มีการคาดหมายใดๆ มากอ่ น เป็นเหตกุ ารณท์ ี่สง่ ผลกระทบอยา่ งลึกซึ้ง และหลังจาก
เหตุการณน์ ้ีสงบลงแลว้ จะมีบางคนออกมาให้ความเหน็ ว่า เปน็ เรื่องทช่ี ัดเจนวา่ จะมีวกิ ฤตแิ บบนีก้ าลังรอเกิดขนึ้ อยู่
ขา้ งหนา้

อนาคตของรสั เซยี มหาอานาจพลงั งาน เมอ่ื ถกู ตัดขาดจากเศรษฐกจิ โลก 23 มีนาคม 2022
การบกุ โจมตีของรสั เซยี ต่อยเู ครน ทาใหเ้ กิดการเปล่ยี นแปลงแบบหกั มุมคร้งั ใหญด่ า้ นนโยบายพลงั งานของกลุ่ม EU โดย
คณะกรรมธิการ EU เสนอแผนงานท่ีจะทาใหก้ ลุ่ม EU เปน็ อสิ รภาพจากพลังงานดา้ นฟอสซลิ ของรสั เซยี กอ่ นปี 2030 Ursula
von der Leyen ประธานกรรมธกิ าร EU แถลงวา่ … เราไม่อาจจะพ่ึงพาซพั พลายเออร์ ท่ีคกุ คามเราอย่างชัดแจ้ง
ในปี 2021 สมาชกิ EU อาศยั พลังงานจากรสั เซยี เปน็ ก๊าซธรรมชาติ 45% และน้ามนั ดบิ 27% การลดการพึ่งพาพลังงานจาก
รัสเซยี ทางกลมุ่ EU จะอาศัยการประหยดั พลังงานและการกระจายไปหาซพั พลายเออร์อื่นๆ เชน่ ซพั พลายเออรใ์ หมๆ่ ด้าน
ก๊าซธรรมชาติ ที่จะมาจากสหรัฐฯ กาตาร์ และอียิปต์ แต่ก็จะเกดิ ปญั หาทีว่ ่า EU ต้องไปแขง่ ขนั กับประเทศลูกค้าเดิมเช่น จีน
เกาหลใี ต้ และญปี่ ุ่น ก่อนหนา้ น้ี รฐั บาลโจ ไบเดน ไดป้ ระกาศว่า สหรัฐฯหา้ มการนาเข้านา้ มันดิบและกา๊ ซธรรมชาตจิ ากรสั เซยี
ปี 2021 สหรัฐฯนาเข้านา้ มันดิบจากรสั เซยี 8% ของการนาเขา้ ทงั้ หมด สว่ นสหราชอาณาจักรกป็ ระกาศว่า การนาเข้า
น้ามนั ดบิ จากรัสเซียจะยตุ ลิ งในสิ้นปนี ี้

เยอรมันไมค่ ว่าบาตรพลังงานรัสเซยี
Robert Habeck รัฐมนตรเี ศรษฐกจิ และพลังงานของเยอรมนั แถลงวา่ หากยกเลกิ การนาเขา้ กา๊ ซธรรมชาติและนา้ มันดิบจาก
รัสเซยี ทันที จะทาให้การว่างงานครงั้ ใหญ่ ความยากจน และการขาดแคลนพลังงานของเคร่อื งทาความรอ้ นในบ้าน เยอรมัน
เปน็ ประเทศพง่ึ พาพลังงานจากรสั เซียสงู มาก คือ 55% ของการนาเข้าก๊าซธรรมชาติ 34% ของการนาเข้าน้ามันดบิ และในแต่
ละวัน เยอรมันจา่ ยเงินซอื้ พลงั งานจากรสั เซยี หลายร้อยลา้ นยูโร นักวเิ คราะหเ์ หน็ วา่ การควา่ บาตรการนาเขา้ ท้งั นา้ มนั ดบิ และ
ก๊าซธรรมชาตจิ ากรสั เซยี จะมผี ลกระทบรุนแรงตอ่ เศรษฐกจิ เยอรมนั การยตุ นิ าเข้านา้ มนั ดบิ จากรสั เซยี สามารถไปหา
นา้ มันดบิ จากแหล่งอื่นได้ แต่รัสเซียสามารถตอบโต้ โดยการระงับการสง่ ก๊าซธรรมชาติ เศรษฐกจิ เยอรมนั กจ็ ะเขา้ สภู่ าวะ
ถดถอยทนั ที โดยอาจติดลบถงึ 3%
นา้ มันคอื ทุกอยา่ งของรสั เซีย หนงั สอื ชอื่ Putin’s Russia กล่าวว่า รัสเซยี ถกู เรยี กวา่ “รัฐน้ามนั ” (Petro-State) รายได้จาก
นา้ มันมีความหมายเป็นตวั ช้วี ัดทางเศรษฐกิจที่สาคญั ของประเทศแทบจะในทุกดา้ น เชน่ การเติบโตของ GDP งบประมาณ
รฐั บาล การผลิตของภาคสว่ นอ่นื ๆ และการใช้จา่ ยเงนิ ของผ้บู รโิ ภค สิ่งท่ีสะท้อนรายได้ของประเทศรสั เซียคอื การเคลอ่ื นๆไหว
ของราคาน้ามนั ในตลาดโลก อุตสาหกรรมนา้ มนั ของรัสเซียเรมิ่ จากการค้นพบน้ามันดบิ คร้งั แรก ในกลางศตวรรษที่ 19 บริเวณ
ท่ปี จั จุบันคอื อาเซอรไ์ บจาน แตเ่ หตกุ ารณส์ าคญั ทีส่ ดุ ท่มี ีผลตอ่ การเปล่ยี นแปลงของอุตสาหกรรมนา้ มันรสั เซีย คือ ในปี 1969
มกี ารคน้ พบแหลง่ นา้ มนั ดบิ ทางไซบเี รียตะวนั ตก เรียกว่า Samotlor ผเู้ ชย่ี วชาญเรื่องรสั เซียเคยบอกวา่ หากไม่มีการคน้ พบ
แหลง่ น้ามับดิบในไซบเี รีย สหภาพโซเวียตอาจจะล้มพังลงไปนานแลว้ ก่อนหน้าปี 1991
ความหมายของ “ปิโตรเลยี ม” หนงั สอื Putin’s Russia กลา่ ววา่ คาว่า “ปิโตรเลียม” หมายถึงนา้ มนั และกา๊ ซธรรมชาติ
พลงั งานทัง้ สองอย่างนีม้ กั จะพบอยใู่ นแหลง่ เดยี วกนั แตจ่ ะมีปริมาณทขี่ ดุ พบแตกตา่ งกนั การผลติ จงึ จะเน้นหนกั ในพลงั งาน
อย่างใดอยา่ งหน่งึ นา้ มนั ดบิ จะมกี ารซื้อขายแบบในตลาดโลก การสง่ มอบน้ามันดบิ มไี ดห้ ลายแบบ เชน่ ทางท่อน้ามนั เรอื
บรรทุกนา้ มัน รถบรรทกุ และรถไฟ การซื้อขายน้ามันจงึ สามารถมาจากประเทศตา่ งๆทัว่ โลก ท่อี ยหู่ า่ งไกลจากแหลง่ ผลติ
เพราะตน้ ทนุ การขนสง่ ต่า สว่ นการขนส่งกา๊ ซธรรมชาติ สว่ นใหญ่จะขนสง่ โดยทอ่ กา๊ ซ
คุณสมบัตขิ องนา้ มันดิบกับกา๊ ซธรรมชาตทิ แ่ี ตกตา่ งกันนี้ มีผลตอ่ สภาพทางเศรษฐกจิ ของพลังงาน 2 ชนดิ นี้ การซอ้ื ขายน้ามนั
เกิดขึน้ ในแบบตลาดโลก แตต่ ลาดซ้อื ขายก๊าซธรรมชาติเปน็ แบบระดบั ภูมภิ าค เพราะเหตนุ ้ี ราคานา้ มนั ดบิ จงึ เป็นราคา
ตลาดโลก ส่วนราคาของก๊าซธรรมชาตเิ ปน็ ราคาระดับภมู ภิ าค การเขา้ ใจความแตกตา่ งนี้ จะช่วยใหเ้ หน็ ถงึ การที่รสั เซยี ใช้ราคา
สงู หรอื ตา่ ของกา๊ ซธรรมชาติ เปน็ นโยบายสรา้ งอิทธพิ ลกับประเทศเพอ่ื นบ้าน เช่น เบลารสุ หรอื ยเู ครน
พลังงานคอื เศรษฐกจิ แหง่ ชาติ Daniel Yergin ผูเ้ ชย่ี วชาญพลงั งานเขียนไวใ้ น The New Map ว่า นอกจากกาลงั ทหารแล้ว
นา้ มันและก๊าซคือส่ิงทแี่ สดงออกถึงอานาจของรสั เซยี แม้ปตู ินเองจะเคยกล่าวว่า ตัวเขาเองไม่เคยเชอื่ ว่า รสั เซยี คือ
มหาอานาจด้านพลังงาน แต่รสั เซียกค็ อื 1 ใน 3 ประเทศผูผ้ ลิตนา้ มนั รายใหญส่ ดุ ของโลก รองจากสหรฐั ฯ และ
ซาอุดิอาระเบีย และเปน็ ผูผ้ ลิตก๊าซธรรมชาติรายใหญ่สดุ อนั ดับ 2 ของโลก รองจากสหรฐั ฯ
รายไดจ้ ากการสง่ ออกนา้ มันและกา๊ ซ เปน็ พ้ืนฐานการเงนิ ของประเทศและอานาจของรสั เซยี ในยามปกติ 40-50% ของ
งบประมาณรฐั บาลมาจากพลังงานน้ี 55-60% ของรายไดก้ ารส่งออกทัง้ หมด และมลู ค่า 30% ของ GDP มาจากพลงั งาน
ทรัพยากรดา้ นพลังงานจึงทาใหร้ ัสเซยี มีบทบาทสาคญั ต่อเศรษฐกิจโลก พลังงานยังเปน็ สะพานเชอ่ื มทางเศรษฐกจิ ของรัสเซยี
กบั ยุโรปและจีน Daniel Yergin บอกวา่ ความสัมพนั ธข์ องรสั เซียกบั จีน ไดเ้ ปล่ยี นจากเดิมมพี ื้นฐานทคี่ วามคดิ ของมารก์ ซ
และเลนิน มาเปน็ พื้นฐานด้านน้ามนั กับก๊าซ เม่อื ปตู ินขนึ้ มาเป็นประธานาธบิ ดสี มัยแรกในปี 2000 รฐั บาลรัสเซยี หาทางกลับ
เขา้ มามอี านาจควบคมุ อตุ สาหกรรมพลังงาน ทรัพย์สนิ บรษิ ทั น้ามนั Yukos ของมหาเศรษฐี Mikhail Khodorkovsky
ถูกยึดมาเปน็ ของบริษัทน้ามันรฐั ชอ่ื Rosneft ทุกวนั นี้ Rosneft ผลิตน้ามนั 40% ของการผลติ ของรัสเซียทั้งหมด
รัฐบาลรัสเซียยังเขา้ ไปยดึ ครอง Gazprom บรษิ ทั ยักษใ์ หญก่ า๊ ซธรรมชาติ ชว่ งปี 2000-2012 รายไดก้ ารสง่ ออกนา้ มันของ
รสั เซยี ในแตล่ ะปีเพิ่ม 8 เทา่ จาก 36 พนั ล้านดอลลาร์ เป็น 284 พนั ลา้ นดอลลาร์ สว่ นการสง่ ออกกา๊ ซธรรมชาตเิ พิ่มจาก 17
พันล้านดอลลาร์ เป็น 67 พันลา้ นดอลลาร์ เงนิ ได้รายไดจ้ ากพลังงานทพี่ ุ่งขึ้นมหาศาล ทาให้เศรษฐกิจรัสเซยี ทอี่ ่อนแอ กลบั ฟนื้
มาเขม้ แขง็ สามารถชาระหนตี้ ่างประเทศ เพม่ิ คา่ แรงในประเทศ เพิม่ เงินบานาญ และเพม่ิ งบป้องกนั ประเทศ
กา๊ ซธรรมชาตกิ ลายเป็นอาวุธ การท่รี สั เซยี ถกู เรียกวา่ มหาอานาจพลงั งาน หมายความว่า การมแี หล่งพลังงานมากมาย
สามารถใชม้ าเปน็ อาวุธ พลังงานทีก่ ลา่ วนี้ ไม่ใชน่ ้ามนั ดบิ แต่เป็นกา๊ ซธรรมชาติ การที่ผู้ผลิตนา้ มันขู่ทีจ่ ะระงับการจดั สง่
นา้ มัน ประเทศผู้ซอ้ื สามารถหันไปหาซพั พลายเออร์อืน่ ได้ น้ามันดบิ ในตัวมนั เอง จึงถกู นามาใชเ้ ปน็ อาวธุ ไมไ่ ด้
ต่างจากกรณีก๊าซธรรมชาติ ที่ประเทศลกู ค้าไม่สามารถเปลย่ี นไปหาซพั พลายเออร์อนื่ ไดง้ ่าย ประเทศทอ่ี าศัยกา๊ ซธรรมชาตผิ า่ น
ทอ่ กา๊ ซของรสั เซยี จงึ มีจดุ ออ่ นที่จะถูกแรงกดดันจากรัสเซีย

บริษทั Gazprom ของรัสเซยี จงึ มกั ใช้ “ราคาการเมอื ง” ของก๊าซธรรมชาติ หรอื การขู่ท่ีจะปดิ ท่อส่งก๊าซ เปน็ อาวธุ ท่จี ะลงโทษ
หรือตอบแทนแก่ประเทศท่มี ที ่าทตี อ่ รัสเซีย ปี 2009 รสั เซียเคยขายกา๊ ซให้แก่ยเู ครนในราคาลดลงมาก เพ่ือท่ียูเครนจะไมไ่ ป
ร่วมมอื กับ EU มากขึ้น แต่เมื่อรฐั บาลยูเครนทนี่ ยิ มรสั เซยี ล้มลงในปี 2014 รสั เซียกย็ กเลิกราคาสว่ นลดของก๊าซทีข่ ายยเู ครน
ทง้ั หมด ในเวลาเดียวกัน รัสเซียกห็ าทางลดการอาศยั ยูเครนเปน็ ทางผ่านของท่อสง่ ก๊าซไปยโุ รป โดยการเรมิ่ โครงการท่อกา๊ ซท่ี
หลกี เลย่ี งยูเครน เสน้ ทางทอ่ ก๊าซทางเหนอื คือโครงการ Nord Stream ท่จี ะสง่ ก๊าซให้กับเยอรมันผ่านทะเลบอลติก ทเี่ รมิ่ เปิด
ดาเนินงานในปี 2011 ในปี 2015 เกิดโครงการท่อก๊าซผ่านทะเลบอลตกิ แห่งที่ 2 เรียกว่า Nord Stream 2 ความยาว 1,234
กม. มลู คา่ 11 พันล้านดอลลาร์ ทลี่ งทนุ โดย Gazprom และบรษิ ทั ในยโุ รป โครงการน้ีเสรจ็ ตัง้ แตก่ นั ยายน 2021 แต่ยงั เปิด
ดาเนินการไมไ่ ด้ คนทค่ี ัดคา้ น Nord Stream 2 มากทสี่ ดุ คอื โดนลั ด์ ทรมั ป์ ท่พี ูดกบั เลขาธกิ ารองคก์ ารนาโต้วา่ รสั เซียสามารถ
ควบคมุ เยอรมัน ท่อกา๊ ซธรรมชาติ Nord Stream 2 จะทาให้เยอรมนั ต้องอาศัยพลังงานจากรัสเซยี 60-70% เดือนธันวาคม
2019 ทรัมปล์ งนามกฎหมายงบประมาณกลาโหมสหรฐั ฯ โดยมีมาตรการท่ีคว่าบาตร Nord Stream 2
เสน้ ทางทอ่ กา๊ ซ Nord Stream 1 และ 2
นา้ มนั ราคาพุ่ง เพราะการคว่าบาตรอตั โนมตั ิ Daniel Yergin ให้สมั ภาษณก์ ับ New York Times ถงึ กรณที ่รี าคาน้ามนั เพิ่มขนึ้
22% หลังจากรสั เซยี บุกยูเครนว่า ตลาดการค้านา้ มันดิบทั่วโลก จะมปี ริมาณวันละ 100 ล้านบารเ์ รล รสั เซียสง่ ออกนา้ มนั ดบิ
วันหนึ่ง 7.5 ล้านบารเ์ รล แตท่ ุกวนั นี้ นา้ มันดิบรสั เซยี 1-2 ลา้ นบารเ์ รลต่อวนั หายไปจากตลาด ตามปกติจะถกู ลาเลยี งลงใน
เรอื บรรทุกน้ามัน แตต่ อนนี้ ไม่มกี ารดาเนินการดงั กล่าว เพราะไมม่ เี รอื ไปบรรทกุ นา้ มนั รสั เซีย หรอื ไมก่ ็ไมม่ ีคนรบั ซ้อื ธนาคาร
เองกไ็ มป่ ล่อยสนิ เช้ือซ้อื น้ามนั ของรัสเซยี ไมม่ ีใครอยา่ งเสีย่ งเข้าไปเกย่ี วข้องกบั น้ามันดบิ รสั เซยี ทกุ อยา่ งอยใู่ นสภาพ “การควา่
บาตรอตั โนมตั ”ิ (self-sanction) สภาพแบบน้นี บั วันจะมีเพ่ิมมากขนึ้ สภาพดังกล่าวทาใหร้ ัสเซยี ท่ีมสี ดั สว่ นการผลติ นา้ มนั
13% ของโลกท้ังหมด คงต้องลดการผลิตลง เพราะไม่มเี หตผุ ลอะไรทจ่ี ะรกั ษาปรมิ าณการผลติ เท่าเดมิ ในเม่อื ไม่มคี นซ้อื บริษทั
นา้ มนั รัสเซยี คงจะหาหนทางไปขายแก่ลูกคา้ ในเอเชยี โดยเฉพาะกบั จนี ทรพั ยากรน้ามันและกา๊ ซธรรมชาติ ทาให้รสั เซยี มี
บทบาทในเวทโี ลก เป็นประเทศผผู้ ลติ นา้ มนั และก๊าซธรรมชาตริ ายใหญ่ของโลก น้ามันและกา๊ ซยังเปน็ ส่งิ ทีส่ รา้ งความสมั พนั ธ์
ทางเศรษฐกิจกับยโุ รปและจนี แตก่ ารบกุ ยเู ครนของรสั เซยี ไม่เพยี งแต่เปลีย่ นแปลงภมู ิรฐั ศาสตร์ของโลก แต่ยงั เปล่ยี น
ภูมศิ าสตรเ์ ศรษฐกจิ ด้วย ทาให้รัสเซยี ประเทศทมี่ เี ศรษฐกจิ ใหญอ่ นั ดับ 11 ของโลก ถกู ตัดขาดออกจากระบบเศรษฐกจิ
โลกาภวิ ตั นข์ องศตวรรษท่ี 21

รัสเซยี มหาอานาจทเ่ี ปน็ จาเลยของสภาพภูมศิ าสตรก์ ารเมือง 28 กุมภาพนั ธ์ 2022
ยูเครนเป็นดนิ แดนทม่ี คี วามสาคัญต่อระเบยี บความมนั่ คงของโลก ความสาคญั นมี้ ักจะถูกมองข้าม สงครามบกุ ยเู ครนของ
รัสเซยี ทาใหย้ ูเครนกลายเปน็ จดุ เดอื ดขน้ึ มาอกี คร้ังหนง่ึ ของการแข่งขนั ระหวา่ งมหาอานาจตะวันตกกบั รัสเซยี ทาใหโ้ ลกเราไม่
เหมือนเดมิ อกี แล้ว ภายในเวลาแคช่ ว่ั ขา้ มคืน เปน็ เหตกุ ารณท์ ส่ี ะท้อนจดุ หักเหของโลกจากยคุ ทอี่ เมริกาเคยเป็นมหาอานาจขวั้
เดยี วของโลก มาสู่ยุคการแข่งขนั ของมหาอานาจ ท่ีจะมอี ทิ ธพิ ลต่อโลกในหลายปขี า้ งหน้า นกั วเิ คราะห์มคี วามเห็นแตกต่างกัน
ในเรอื่ งอะไรคอื สาเหตทุ ท่ี าใหร้ ัสเซียบุกยเู ครน ส่วนหนึ่งเห็นวา่ หลงั จากสงครามเย็นสนิ้ สุดลง การขยายสมาชกิ องคก์ ารนาโต้
มายงั อดตี ประเทศในยโุ รปตะวนั ออกคอื สิ่งท่ีรัสเซยี มองว่าเปน็ ภยั คุกคาม การบกุ ยเู ครนคือการกอบกู้อานาจชอ่ื เสยี งทเ่ี คย
ร่งุ เรอื งในอดตี Gerard Toal นกั รฐั ศาสตร์ดา้ นภูมศิ าสตรก์ ารเมอื งกล่าววา่ เปา้ หมายของปูตนิ คอื การกอบก้ฐู านะ
มหาอานาจของรสั เซียขนึ้ ในดินแดนยูเรเซยี เหนือ ทาใหร้ ัสเซยี กลบั มายิ่งใหญ่อกี ครง้ั หน่ึง
จาเลยทางภมู ศิ าสตร์การเมือง รัสเซียเปน็ ประเทศท่ีกว้างใหญส่ ดุ ของโลก การแบ่งเวลาในดนิ แดนรสั เซยี มถี งึ 11 เขตเวลา
หนังสอื ชอ่ื Prisoners of Geography เขียนถึงสภาพภูมศิ าสตรร์ สั เซยี ท่ีมอี ทิ ธิพลต่อการเมอื งโลกไว้วา่ ประธานาธิบดวี ลาดิ
เมียร์ ปตู นิ กล่าวว่า เขาเป็นคนมศี รัทธาในศาสนา ก่อนนอนทุกคนื ปตู นิ อาจจะสวดมนต์โดยถามพระเจา้ วา่ “ทาไมพระองค์
ไม่ประทานพื้นที่ภูเขาบางสว่ นใหอ้ ยใู่ นยเู ครน” หากพระเจา้ สรา้ งภูเขาขนึ้ ในยูเครน พืน้ ทรี่ าบขนาดใหญ่ทางตอนเหนือ
ยโุ รปก็จะสะดดุ ลง รัสเซียจะไมถ่ กู โจมตีครั้งแล้วครง้ั เลา่ เพราะเหตุนี้ ปตู นิ จึงตอ้ งหาทางควบคุมพ้ืนท่ีราบทางทศิ ตะวันตก
สภาพของภมู ศิ าสตร์การเมอื งจงึ มีอิทธผิ ลตอ่ การเมอื งระหว่างประเทศ ไม่ว่าจะเปน็ ภเู ขาท่เี ปน็ สงิ่ ขวางก้นั แบบธรรมชาติ
เครอื ข่ายแม่นา้ รวมทง้ั ทรพั ยากรธรรมชาติn Prisoners of Geography กล่าวว่า สภาพภมู ิศาสตรท์ ป่ี ูตินขบคิดคอื พื้นท่ที มี่ ี
ลกั ษณะแบบแผ่นพซิ ซ่า บริเวณที่เปน็ จุดปลายแหลมแผ่นพซิ ซา่ คอื โปแลนด์ บรเิ วณดงั กล่าวคอื จุดเรมิ่ ต้นของพืน้ ท่ีราบยุโรป
เหนอื (North European Plain) ที่กว้างใหญ่ แผ่ขยายจากฝรง่ั เศสมาถงึ เทอื กเขายรู ลั ความยาว 1,000 ไมล์ และกวา้ ง 300
ไมล์ บริเวณพนื้ ทีร่ าบยุโรปเหนือ ประกอบด้วยทางเหนือฝรงั่ เศส เบลเยยี ม เนเธอร์แลนด์ ทางเหนือเยอรมนั และโปแลนด์
เกอื บท้งั หมด

ในทัศนะของรัสเซีย พ้ืนทีร่ าบยโุ รปเหนือ มีสภาพเป็นดาบสองคม โปแลนด์เป็นพ้นื ทีร่ ะเบียงท่ีราบแคบๆ หากจาเป็น กองทพั
รสั เซยี สามารถรับมือกองทพั ศัตรู ทบี่ รเิ วณน้ี ก่อนศัตรูจะบุกเขา้ มาประชดิ กรงุ มอสโก แตจ่ ากจดุ ปลายแหลม ระเบยี งทีร่ าบเรม่ิ
ขยายกวา้ งออกไป เป็นพน้ื ทร่ี าบไปจนถงึ พรมแดนรสั เซยี ตลอดไปจนถึงกรุงมอสโก และพน้ ออกไปอกี
ความกวา้ งของพื้นทีร่ าบยุโรปเหนอื ทาให้แม้จะมกี องทพั ขนาดใหญแ่ ละเข้มแข็ง ก็ยงั วติ กกงั วลในเรื่องแนวป้องกันตลอดพื้นท่ี
ราบท่ีกวา้ งใหญน่ ้ี แมว้ ่าในอดีตท่ผี ่านมารัสเซียไม่เคยถกู ศัตรพู ิชติ ไดจ้ ากการบุกมาทศิ ทางน้ีเลย สาเหตุสาคญั สว่ นหน่ึงมา
จากความลกึ ทางยทุ ธศาสตร์ของพนื้ ท่รี าบ เมอ่ื กองทพั ศัตรูบกุ มาประชดิ กรงุ มอสโก จะเกดิ ปญั หามากในเรื่องเส้นทางส่ง
กาลังบารงุ ท่ียาวไกล ความผิดพลาดในจุดน้ี คอื สิง่ ทีเ่ กิดขน้ึ กับกองทัพนโปเลยี นท่ีบกุ รัสเซยี ในปี 1812 และฮติ เลอร์มาซ้า
รอยความผดิ พลาดในปี 1941 หนงั สือ Prisoners of Geography บอกว่า ส่วนภมู ศิ าสตรท์ างตะวันออกไกลของรสั เซยี มี
สภาพแตกตา่ งออกไปโดยสน้ิ เชิง คอื มสี ภาพภมู ิประเทศที่ให้การปกปอ้ งรัสเซีย ทาให้เปน็ เร่ืองยากลาบากที่จะนาทพั บุกมา
โจมตรี สั เซยี ทางเอเชยี นอกจากไมม่ ีจุดท่จี ะโจมตไี ดม้ ากแลว้ ยกเวน้ หิมะ การบกุ โจมตมี าไดไ้ กลสดุ ก็แคเ่ ทอื กเขายรู ลั พืน้ ทที่ า
การยึดครองกก็ วา้ งใหญม่ หาศาล ในสภาพภูมอิ ากาศที่ยากลาบาก และกม็ ปี ญั หามากเรอ่ื งเส้นทางส่งกาลังบารุง
ความวิตกที่ไมม่ ่ันคงของรสั เซีย คนทว่ั ไปมักคดิ ว่า ไม่มีประเทศไหนต้องการจะบกุ รสั เซีย แต่รสั เซยี เองไมไ่ ดค้ ดิ แบบน้ี และก็มี
เหตผุ ลด้วยท่จี ะคดิ แบบนี้ ในอดตี รสั เซยี ถูกบกุ โจมตหี ลายคร้งั ทม่ี าจากทางตะวันตก หากนบั จากปี 1812 ทก่ี องทพั โปเลยี น
บกุ รสั เซียเป็นตน้ มา จนถึงสงครามโลกครงั้ ท่ี 2 รัสเซยี ต้องทาสงครามในบรเิ วณทร่ี าบยโุ รปเหนือโดยเฉล่ยี ประมาณทกุ 35 ปี
ตอ่ คร้ัง George Kennan นักการทตู ทีม่ ชี อ่ื เสียงของสหรัฐฯ ท่เี ป็นคนต้นคิดนโยบาย “ปดิ ลอ้ ม” โซเวยี ต ในสมัยสงครามเยน็
ก็เขียนไวว้ ่า นโยบายต่างประเทศของโซเวยี ตไม่ได้มาจากการวเิ คราะห์สถานการณเ์ ปน็ จริงท่อี ย่นู อกพรมแดนรสั เซยี แต่มา
จากความรู้สกึ ลกึ ๆ ภายใน ทม่ี ีความวิตกกังวลตอ่ โลกภายนอก สง่ิ น้ีคือต้นตอท่มี าของความรู้สึกไม่ม่นั คงของรัสเซยี เม่อื
ได้ตดิ ต่อสมั พันธ์กับตะวันตกกย็ ง่ิ กลวั ตอ่ ฝา่ ยท่ีมีความสามารถมากกว่า มีอานาจมากกว่า และการบริหารจดั การดกี ว่า
หลงั สงครามโลกคร้งั ที่ 2 รสั เซยี ยดึ ครองดนิ แดนยโุ รปกลางและยโุ รปตะวนั ออก ปี 1949 องคก์ ารนาโตถ้ ูกต้งั ขนึ้ มาเพื่อปกปอ้ ง
ยุโรป จากการรุกรานของโซเวยี ต ประเทศคอมมิวนิสต์ในยโุ รปกต็ ้งั องคก์ ารสนธสิ ญั ญาทางทหารเรยี กวา่ สนธิสญั ญาวอร์ซอ
เม่ือกาแพงเบอรล์ นิ พังทลายลงในปี 1989 กลุม่ วอรซ์ อกพ็ งั ลงเช่นกัน ปตู นิ วจิ ารณก์ อรบ์ าชอฟวา่ เป็นคนทาลายความมัน่ คงของ
รสั เซยี โดยบอกวา่ การปล่อยใหเ้ กดิ การแยกตัวของอดีตสหภาพโซเวยี ตท่ีเคยประกอบดว้ ย 15 รัฐนนั้ “เปน็ หายนะภยั ทางภูมิ
รฐั ศาสตร์ทีใ่ หญ่หลวงของศตวรรษ” ต่อจากน้ัน รสั เซยี ก็จับตามองดว้ ยความวติ กกงั วล ทน่ี าโต้ขยายสมาชิกไปยงั ประเทศ
เหลา่ นน้ั นาโต้เองเคยใหค้ ามัน่ ว่า ประเทศเหล่านีจ้ ะไม่เข้าร่วมกับนาโต้ แต่ในท่สี ดุ สาธารณรฐั เช็ก ฮังการี โปแลนด์ บัลแกเรยี
เอสโตเนีย ลตั เวยี ลทิ วั เนีย โรมาเนยี สโลวาเกยี และแอลเบเนยี กก็ ลายเปน็ สมาชกิ นาโต้ แตน่ าโต้บอกวา่ ไมเ่ คยใหค้ ามั่น
ดงั กล่าวนแี้ กร่ สั เซีย มหาอานาจทางยุโรป ไมใ่ ชเ่ อเชีย รสั เซยี เปน็ ประเทศทม่ี พี ้นื ท่ีใหญส่ ดุ ของโลก มขี นาดเป็น 2 เทา่ ของ
สหรฐั ฯ หรอื ของจีน มขี นาด 5 เทา่ ของอินเดยี แตม่ ีประชากรน้อยเพียง 144 ล้านคน น้อยกว่าไนจเี รยี หรอื ปากีสถาน ฤดกู าร
เพาะปลกู พชื เกษตรก็มีชว่ งสนั้ ๆ และต้องกระจายผลติ ผลไปพ้นื ทต่ี ่างๆ ท่มี ีเวลาตา่ งกนั 11 เขต พืน้ ทที่ างตะวนั ตกทีข่ ยายมาถึง
เทอื กเขายรู ลั คอื รัสเซยี ยโุ รป รสั เซียจงึ เปน็ มหาอานาจยโุ รป แต่ไมใ่ ชม่ หาอานาจเอเชยี แมจ้ ะมีพรมแดนตดิ กับคาซคั สถาน
มองโกเลยี จีน และเกาหลีเหนอื มพี รมแดนทางทะเลตดิ กบั ญ่ีปนุ่ และสหรฐั ฯ นางซาราห์ เพลิน อดตี รองประธานาธบิ ดสี หรฐั ฯ
เคยพดู วา่ … คุณสามารถมองเหน็ รสั เซียจากดนิ แดนของอะแลสกา พดู อีกอย่างหนงึ่ คณุ สามารถมองจากอเมรกิ าไปรสั เซยี
Prisoners of Geography บอกว่า เทือกเขายรู ัลคอื จุดทย่ี ุโรปสนิ้ สดุ ลง และเปน็ จุดเรม่ิ ตน้ เข้าสู่เอเชยี บรเิ วณดงั กล่าวเป็น
พนื้ ที่ป่าตน้ เฟอรย์ าวหลายกโิ ลเมตรทม่ี ุ่งไปทางตะวนั ออก ในฤดหู นาวจะถูกปกคลมุ ด้วยหิมะเหมือนทร่ี าบในไซบี
เรีย ตอ่ จากนั้นไปถึงเมอื งเยแคเตอร์รนิ เบริ ก์ (Yekaterinburg) นักทอ่ งเทย่ี วนิยมมาเยอื นบรเิ วณนี้ โดยวางขาขา้ งหน่ึงที่
ฝงั่ ยโุ รป และอีกข้างทฝ่ี ง่ั เอเชีย นอกจากน้ี ยงั ช่วยเตอื นให้รู้วา่ รัสเซียมดี นิ แดนกวา้ งใหญ่ จากเมืองเซนตป์ ีเตอสเ์ บริ ์ก มาถงึ
เทือกเขายูรลั มรี ะยะทาง 1,500 ไมล์ และยังตอ้ งมาอีก 4,500 ไมล์ จึงจะมาถึงจดุ ท่มี องเหน็ ดนิ แดนอะแลสกา
มีสาเหตุหลายอย่างท่รี สั เซียไมใ่ ช่มหาอานาจเอเชีย แมว้ า่ 75% ของดนิ แดนรสั เซยี จะอยใู่ นเอเชยี ประชากรเพียง 22% ที่
อาศยั อยใู่ นรัสเซียเอเชยี ดนิ แดนไซบเี รียอาจเปน็ ขุมทรพั ย์ เพราะเตม็ ไปดว้ ยทรัพยากรธรรมชาติ แร่ นา้ มัน และก๊าซธรรมชาติ
แต่เป็นดินแดนท่ีอาศัยอยยู่ ากลาบาก นา้ แขง็ ปกคลุมหลายเดอื น เปน็ พ้นื ท่ีป่าเขา ท่ีดนิ ไม่เหมาะแก่การเพาะปลูก และระบบ
คมนาคมมเี พียงรถไฟสายสายทรานส์ไซบเี รีย
จุดออ่ นคือขาดทา่ เรือนา้ อุ่น Prisoners of Geography ชี้ใหเ้ ห็นวา่ การขาดทา่ เรอื นา้ อ่นุ ทส่ี ามารถเข้าถงึ ทะเล คือจดุ ออ่ น
ทางภูมศิ าสตร์ของรัสเซยี ท่าเรือนา้ อ่นุ เปน็ พื้นท่คี มนาคมทางเรอื ท่ีนา้ ไม่แข็งตัวในฤดูหนาว ทาใหส้ ามารถเข้าถงึ เสน้ ทางการคา้
ทางทะเลไดต้ ลอดปี ท่าเรอื เมอรแ์ มนสก์ (Murmansk) ใกลข้ ้วั โลกเหนอื มีน้าแข็งปกคลมุ ปหี นงึ่ หลายเดอื น สว่ นทา่ เรือเมอื งว
ลาดวี อสตอค ท่าเรือใหญส่ ุดทางตะวนั ออกไกล ถกู นา้ แขง็ ขวางก้นั ปหี น่ึง 4 เดอื น ทาใหก้ องเรือรสั เซยี ไม่สามารถมบี ทบาท

ระดับโลก เม่ือโซเวยี ตล่มสลาย เกดิ การแยกตวั ออกเปน็ 15 ประเทศ ประเทศท่เี คยเปน็ สว่ นหน่ึงของสหภาพโซเวียต สามารถ
แบง่ ได้เปน็ 3 กลุม่ คอื กลมุ่ เป็นกลาง กลมุ่ ที่นยิ มตะวันตก และกลมุ่ นิยมรสั เซีย กลุ่มเปน็ กลาง ได้แก่ อซุ เบกสิ ถาน
อาเซอรไ์ บจาน และเตริ ์กเมนสิ ถาน ท่าทเี ป็นกลางมาจากการทปี่ ระเทศเหลา่ นม้ี ีแหล่งนา้ มันของตวั เอง
กลุ่มสนับสนุนรสั เซยี ได้แก่ คาซัคสถาน ครี ์กซี สถาน ทาร์จิกสิ ถาน เบลารสุ และอารเ์ มเนีย เศรษฐกจิ ของประเทศเหลา่ นี้ผกู ติด
กับรสั เซีย เหมือนกบั ดินแดนทางตะวันออกของยเู ครน คาซคั สถานและเบลารสุ เขา้ ร่วมเป็นสมาชกิ กลมุ่ ทเี่ รยี กว่า Eurasian
Union ทน่ี กั วเิ คราะหบ์ างคนเรยี กว่า กลุ่ม EU ของประเทศยากจน และอยู่ในกลมุ่ พันธมิตรความม่ันคงของรัสเซยี เรยี กว่า
Collective Security Treaty organization
ส่วนกลุม่ สนับสนนุ ตะวนั ตก ไดแ้ ก่ โปแลนด์ ลตั เวยี ลิทัวเนีย เอสโตเนยี สาธารณรฐั เช็ก บัลแกเรีย ฮังการี สโลวาเกยี
แอลเบเนยี และโรมาเนยี สว่ นอกี 3 ประเทศ คือ ยเู ครน จอร์เจยี และมอลโดวา ตอ้ งการทจี่ ะเข้ารว่ มทง้ั กลุ่ม EU และนา
โต้ แตค่ งไมเ่ กิดขึ้นในเรว็ วนั เพราะอย่ตู ดิ กบั รัสเซีย บางประเทศมีทหารรสั เซยี หรอื กองกาลงั พลเมอื งติดอาวุธรัสเซียอยู่ใน
ประเทศ หากเป็นเขา้ สมาชิกนาโต้ กจ็ ะเกดิ สงครามขน้ึ มา
Prisoners of Geography บอกว่า ด้วยเหตนุ ี้ รสั เซียจึงจับตาการเมอื งภายในยเู ครนอย่างใกลช้ ิด หากรัฐบาลยเู ครนยัง
สนบั สนนุ รัสเซีย รสั เซยี กเ็ ช่ือมนั่ ว่า ยเู ครนยงั คงเป็นรัฐกันชนของรสั เซีย ทางพน้ื ที่ราบยโุ รปเหนอื ยเู ครนท่เี ปน็ กลางไม่เปน็
สมาชกิ EU หรือนาโต้ จะยังคงให้รัสเซยี เช่าฐานทพั เรอื Sevastopol ทไี่ ครเมยี ทา่ เรือแหง่ เดยี วท่ีเปน็ ทา่ เรือนา้ อุ่น สิ่งเหลา่ น้ี
เปน็ เรอื่ งทรี่ ัสเซยี อาจรับได้ แตถ่ า้ ยเู ครนมรี ัฐบาลสนับสนุนตะวันตก เปน็ สมาชกิ EU และนาโต้ ทาใหเ้ กิดความไม่แน่นอนที่
รัสเซยี จะเข้าถงึ ท่าเรือในทะเลดา และในวันหนง่ึ ขา้ งหนา้ กลมุ่ นาโตอ้ าจมฐี านทพั เรอื ในยเู ครน สงิ่ นเ้ี ปน็ เร่ืองท่รี ัสเซียรับ
ไม่ได้เลย ในปี 2014 รัสเซียเขา้ ยดึ ไครเมยี และต่อจากนั้น ก็ใหส้ นบั สนนุ กลมุ่ แยกดินแดน ในเขตอตุ สาหกรรมดอนบา
สทม่ี ีพรมแดนตดิ กบั รสั เซยี ทันที

การเปน็ มหาอานาจของจนี ทาให้ท่วั โลกไดอ้ านสิ งสจ์ ากราคาสนิ คา้ โภคภณั ฑพ์ ุง่ สูงขึ้น 5 กรกฎาคม 2021
เมื่อเดอื นเมษายนทผ่ี า่ นมา ธนาคารโลกเปดิ เผยรายงาน Commodity Markets Outlook วา่ ในไตรมาสที่ 1 ของปี 2021
ราคาสนิ คา้ โภคภณั ฑย์ ังคงฟนื้ ตวั เพิ่มสูงขึ้น และคาดว่าจะยังมรี ะดบั ราคาในปจั จบุ ันไปตลอดทงั้ ปี ราคาพลังงานในปีน้ี จะสงู ขน้ึ
ราว 1 ใน 3 ของราคาในปีทแ่ี ลว้ โดยนา้ มันดบิ จะมรี าคาเฉลย่ี ที่ 56 ดอลลารต์ อ่ บาร์เรล ราคาแรโ่ ลหะจะเพิม่ ขึ้น 30% สนิ คา้
เกษตรเพิม่ ขึน้ 14% ทัง้ น้ี ราคาสนิ คา้ โภคภัณฑ์แทบท้ังหมด สูงกว่าราคากอ่ นเกิดโรคระบาด
ส่วนเว็บไซต์ Bloomberg.com กร็ ายงานว่า นบั จากต้นปี 2021 เปน็ ต้นมา สินคา้ โภคภัณฑ์มีราคาพุง่ สูงข้นึ มาในระดบั ทไี่ มไ่ ด้
เห็นมาหลายปีแลว้ ไม่วา่ จะเปน็ เหล็ก ทองแดง หรือข้าวโพด นักวิเคราะหส์ ินคา้ โภคภณั ฑ์ของกลุ่ม UBS Group กล่าวว่า แรง
ผลกั ดนสาคญั ทีส่ ุดตอ่ ราคาสินค้าโภคภณั ฑ์คือ การฟืน้ ตวั เศรษฐกิจโลก และการเร่งเปิดทาการธรุ กิจขนึ้ มาใหม่ ส่วนจีนยังมี
บทบาทสาคัญ ทัง้ ในฐานะแหล่งผลติ และความต้องด้านวตั ถดุ ิบตา่ งๆ ยคุ ทองสนิ ค้าโภคภณั ฑ์ 2002-2013 ในชว่ ง 100 ปีท่ี
ผ่านมา สินคา้ โภคภณั ฑแ์ ละวัตถดุ บิ มรี าคาพุ่งสูงข้นึ ใน 3 ช่วงดว้ ยกัน ครงั้ แรกเกิดขึน้ ในช่วงปี 1951-1953 เมื่อโลกอยูใ่ นระยะ
ทต่ี ้องการวัตถดุ บิ เพื่อบรู ณะประเทศ หลังหลงั สงครามโลกครงั้ ท่ี 2 ชว่ งที่ 2 เกดิ ข้ึนระหว่างปี 1973-1975 ทร่ี าคานา้ มันดิบพงุ่
สูงขึน้ เปน็ ครั้งแรก และชว่ งท่ี 3 คอื ระหว่างปี 2002-2013 หลงั จากท่จี นี เข้าเปน็ สมาชิกองค์การการคา้ โลก (WTO) แต่ยคุ ทอง
ของสนิ คา้ โภคภัณฑช์ ่วงปี 2002-2013 ถอื เปน็ ช่วงความรุ่งเรืองทีย่ าวนานท่ีสุด และมีขอบเขตครอบคลุมสนิ คา้ มากทสี่ ดุ ความ
ต้องของจีนต่อสนิ ค้าโภคภณั ฑแ์ ละวตั ถดุ บิ ตา่ งๆ คอื แรงขับเคลอื่ นสาคัญทีท่ าใหร้ าคาสนิ ค้าโภคภณั ฑพ์ ุ่งขน้ึ และแม้ว่ายคุ ท่ี
ราคาสนิ คา้ โภคภณั ฑจ์ ะสน้ิ สดุ ลงไปแล้ว ชะตากรรมและอนาคตของราคาสินค้าโภคภณั ฑ์ กย็ งั มคี วามผกู พนั อย่างมากกบั จนี
อย่างแยกกนั ไม่ออก หนังสอื How China Is Reshaping the Global Economy (2019) กลา่ ววา่ จนี ไม่เพียงแตจ่ ะ
เปลีย่ นแปลงการผลิตด้านอุตสาหกรรมของโลก แตย่ ังมอี ทิ ธิพลอย่างมากต่อตลาดสนิ คา้ โภคภณั ฑโ์ ลก ความต้องการทรัพยากร
และวตั ถุดบิ ตา่ งๆ ทาใหป้ ระเทศกาลงั พัฒนามรี ายไดจ้ ากการสง่ ออกเพิม่ มากขึ้น และรายไดท้ ี่มากข้นึ กลายเปน็ ปจั จยั สาคญั
ช่วยกระตุน้ การเตบิ โตทางเศรษฐกิจของประเทศกาลังพฒั นา ในปี 1978 เศรษฐกจิ จีนมขี นาดเล็กกวา่ เนเธอร์แลนด์ แตน่ ับจาก
เปิดประเทศในปี 1978 เปน็ ตน้ มา ทุก 7-8 ปี ขนาดเศรษฐกจิ จนี จะเพม่ิ เทา่ ตวั ปจั จบุ ัน เศรษฐกิจจีนใหญ่กว่าญป่ี ุน่ 2.5 เทา่
ดังนน้ั นอกจากการเปลย่ี นแปลงครง้ั ใหญ่ ที่เกิดขึ้นภายในประเทศจนี เองแล้ว การเปลี่ยนแปลงทสี่ าคญั กว่าคือ สง่ิ ท่ีเกดิ ขน้ึ กบั
ประเทศตา่ งๆทว่ั โลก ช่วงทศวรรษ 1970 เศรษฐกิจจีนแยกตวั จากเศรษฐกิจโลก พ่งึ พาตวั เองในดา้ นวัตถุดิบและผลติ ภณั ฑ์
อาหาร รัฐผกู ขาดการค้ากบั ตา่ งประเทศ จนี จึงมอี ทิ ธพิ ลนอ้ ยมากตอ่ ตลาดโภคภัณฑโ์ ลก แต่นบั จากกลางทศวรรษ 1990 เปน็
ต้นมา จีนกลายเปน็ ผ้นู าเข้าสทุ ธิดา้ นน้ามันดิบและถวั่ เหลอื ง การพฒั นาสูอ่ ตุ สาหกรรมหนกั และเคมี ทาใหจ้ ีนพึ่งพาการนาเข้า
วัตถุดบิ ทาใหร้ ัฐบาลจีนวางนโยบายเร่ืองความม่ันคงด้านแหลง่ วตั ถดุ บิ จีนกบั สนิ คา้ โภคภัณฑโ์ ลก ในแงม่ ุมของอุปสงค์

(demand) ความตอ้ งการนาเขา้ สนิ คา้ โภคภัณฑข์ องจีน ทเี่ ติบโตเพิม่ มากข้นึ มปี ัจจัยทแ่ี ตกตา่ งกนั ไปตามประเภทสนิ คา้ สินคา้
พวกอาหารและเคร่ืองดมื่ เปน็ ความตอ้ งการของผู้บรโิ ภคชาวจีน เพราะการมรี ายได้มากขึน้ การเติบโตของประชากร และการ
ขยายตัวของเมอื ง การบรโิ ภคอาหารเพิ่มมากข้ึนยงั ทาใหเ้ กดิ ความตอ้ งการเพ่ิมขึ้นในนา้ มันพืช และอาหารสตั ว์ ส่วนความ
ตอ้ งการนาเขา้ วัตถดุ บิ เชน่ ฝ้าย หรอื แรโ่ ลหะ ข้ึนกบั การพฒั นาอุตสาหกรรม การสง่ ออก และการลงทุนด้านน้ขี องจีน สว่ นใน
ด้านของอปุ ทาน (supply) สนิ ค้าโภคภณั ฑแ์ ตล่ ะประเภท กม็ ีความแตกตา่ งกนั ไปในเรื่องระยะเวลาการผลติ ออกสตู่ ลาด
วตั ถดุ ิบพวกแร่และนา้ มันดบิ ตอ้ งอาศัยการลงทุนสูง แตส่ ินค้าเกษตรสามารถเพมิ่ การผลติ มากข้นึ ไดใ้ นแตล่ ะปี โดยการเปลย่ี น
พชื ทเี่ พาะปลกู สนิ คา้ โภคภณั ฑ์แตล่ ะชนดิ กม็ กี ารจดั การด้านการตลาดทีแ่ ตกตา่ งกนั แรโ่ ลหะบางอยา่ งซ้อื ขายผ่านตลาดโภค
ภณั ฑ์ London Metal Exchange บรษิ ทั ยกั ษ์ใหญห่ ลายแห่งมีบทบาทสาคญั ในการค้าสินคา้ สนิ คา้ เกษตรเชน่ Cargill เปน็ ตน้
หนงั สอื How China is Reshaping the Global Economy ให้ตวั เลขความสาคญั ของสินค้าโภคภณั ฑบ์ างชนดิ ทมี่ ี
ความสาคญั ตอ่ จนี นับจากปี 2000 เปน็ ตน้ มา ตัวเลขท่ีแสดงฐานะของจีนตอ่ ตลาดโภคภัณฑโ์ ลก ประกอบดว้ ย (1) และ (2)
บ่งบอกถึงสดั ส่วนของจนี เทยี บการบรโิ ภคสนิ ค้าโภคภณั ฑ์ของโลก ตัวเลขนี้ชว่ ยช้วี ัดฐานะของจนี ทจี่ ะมีผลกระทบตอ่ ราคาใน
ตลาดโลก (3) และ (4) คอื สัดส่วนของจีนในการค้าสินค้าโภคภณั ฑโ์ ลก ตวั เลขนส้ี าคญั ตอ่ ประเทศส่งออกสินคา้ เกษตร เพราะ
ตลาดจนี ไมไ่ ดก้ าหนดมาตรฐานสงู เหมอื นประเทศตะวนั ตก และ (5) กับ (6) แสดงถึงการพงึ่ พาท่ีสงู หรอื ต่าของจนี ต่อสินค้า
นาเขา้ แตล่ ะอยา่ ง
สินค้าโภคภณั ฑ์กลมุ่ แรกที่จนี เปน็ ทง้ั ผูบ้ ริโภคและนาเขา้ รายใหญส่ ุดของโลกคือโลหะและแร่ ความต้องการของจนี มาจากการ
ลงทนุ ด้านอตุ สาหกรรม การก่อสรา้ งการลงทุนอสังหารมิ ทรัพย์ และโครงสรา้ งพ้ืนฐาน เนือ่ งจากความตอ้ งการใช้มมี ากกว่า
กาลงั การผลิตในประเทศ ทาใหเ้ กอื บ 90% ของแรเ่ หลก็ จีน มาจากการนาเขา้
สินค้าโภคภัณฑ์กลมุ่ ที่ 2 ที่จนี นาเขา้ สงู ไดแ้ ก่ ถว่ั เหลอื ง ฝ้าย ปลาปน่ หนังสตั ว์ และไมแ้ ปรรปู ถ่วั เหลอื งและปลาปน่ เปน็
อาหารสตั ว์ เพราะคนจีนรายไดส้ ูงขึน้ จงึ บริโภคเน้ือสตั วม์ ากขึ้น ส่วนสนิ ค้าเกษตรอื่นๆใช้เป็นวัตถดุ บิ ในดา้ นสง่ี ทอ เครื่องหนัง
และเฟอร์นเิ จอร์
กลุม่ ท่ี 3 เปน็ สินค้าโภคภณั ฑท์ ่ีจนี มีการบริโภคสงู เน่อื งจากจานวนประชากรท่ีมมี าก คอื ธัญพืช เนอื้ หมู และเนอื้ ไร่ แตจ่ นี พ่งึ
ตัวเองได้แทบท้ังหมด เพราะรัฐบาลมนี โยบายสร้างความมั่นคงในการผลติ สนิ คา้ พวกน้ี นอกจากน้ี จีนสามารถผลิตสินค้า
เกษตรพวกขา้ ว ขา้ วสาลี ไดเ้ กอื บ 95% ทาใหจ้ ีนมีบทบาทและอิทธพิ ลไมม่ าก ตอ่ สินคา้ เหลา่ นีใ้ นตลาดโลก
อานสิ งสต์ ่อประเทศทัว่ โลก ในปี 2001 หลงั จากทจี่ นี เขา้ เป็นสมาชิก WTO ในช่วง 2002-2013 ถอื เปน็ ยุคทองของสินคา้ โภค
ภัณฑโ์ ลก โดยเฉพาะสนิ ค้าพวกแรโ่ ลหะและน้ามันดบิ แตส่ ินคา้ เกษตรไมไ่ ดม้ รี าคาสงู มากเหมอื นสินคา้ พวกโลหะและพลังงาน
สาเหตหุ น่งึ ทร่ี าคาสนิ คา้ เกษตรไมไ่ ดเ้ พ่มิ ขน้ึ มาก เนือ่ งจากการเพ่ิมผลผลิตทาได้รวดเร็ว เพียงแคเ่ กษตรกรเปล่ียนพชื ท่ี
เพาะปลกู นอกจากนี้ รัฐบาลจนี มนี โยบายความมน่ั คงดา้ นอาหาร ทาให้จีนสามารถพง่ึ ตัวเองไดเ้ กือบทงั้ หมดในการผลิตข้าว
ขา้ วโพด หรอื ขา้ วสาลี แต่จนี จะยงั มบี ทบาทสาคญั ตอ่ สนิ คา้ พวกอาหารสัตว์ เชน่ ถั่วเหลืองและปลาปน่ ท่ีราคาของสนิ ค้าสอง
อยา่ งน้ี เดนิ คขู่ นานกันไป เน่อื งจากเป็นสนิ คา้ ทดแทนกนั ได้ การกา้ วขึ้นเป็นมหาอานาจทางเศรษฐกจิ ของจนี ทาใหโ้ ลกเกิดการ
เปลย่ี นแปลงคร้งั ใหญ่ ประเทศกาลงั พฒั นามรี ายไดจ้ ากการส่งออกสินค้าเกษตรมากข้นึ และมีอสิ ระมากขึน้ ในการกาหนด
แผนการพฒั นาเศรษฐกิจของตวั เอง อย่างเช่นประเทศในแอฟริกา นบั จากปลายศตวรรษที่ 19 เมื่อสหรฐั ฯเร่มิ กา้ วขึ้นเป็น
มหาอานาจทางเศรษฐกจิ ไดอ้ าศยั การขับเคล่ือนจากตลาดภายในประเทศและวัตถดุ ิบท่ีผลติ ในสหรฐั ฯเปน็ สว่ นใหญ่
แตกตา่ งจากจนี ท่ีขน้ึ มาเปน็ มหาอานาจทางเศรษฐกจื โดยมกี ารเชอ่ื มโยงกบั ต่างประเทศ ท้ังการสง่ ออกและการนาเข้า
วัตถุดบิ จากทุกมุมโลก

Emerging Markets: หรือวันนี้จะไมใ่ ช่วนั ของเรา 7 มกราคม 2016
ประเทศเกดิ ใหม่ หรือ Emerging Markets (EM) เคยเปน็ กลมุ่ ประเทศท่ีไดร้ บั ความสนใจเปน็ อยา่ งย่ิง เรียกว่าเน้ือหอมสุดๆ
โดยเฉพาะอย่างยง่ิ ในชว่ ง หลงั ทศวรรษปี 1980s ท่คี าว่า “Emerging Markets” ได้รบั การขนานนามเปน็ ครง้ั แรกๆ และปกั
หมุดประเทศกาลงั พัฒนาเหล่านีอ้ ยบู่ นแผนทเี่ ศรษฐกิจโลก แต่มาในชว่ งหลงั น้ีประเทศเหล่าน้กี าลังประสบเคราะห์ซา้ กรรมซดั
และกลับมาเปน็ จดุ เสย่ี งของเศรษฐกจิ โลกอกี ครั้ง บราซลิ กาลงั เผชญิ ภาวะถดถอยทางเศรษฐกจิ ครงั้ รา้ ยแรง ทค่ี าดว่าจะแย่
ท่ีสุดในรอบรอ้ ยปี ท่ามกลางภาวะเงินเฟอ้ ในขณะทโ่ี ลกกาลงั คยุ กนั เร่อื งความเส่ียงเรือ่ งเงินฝดื จนี ทีเ่ ปน็ ความมหัศจรรย์
ทางเศรษฐกจิ ทีโ่ ตในอัตราที่น่าทึ่งมากว่าสามทศวรรษกาลงั ค่อยๆชะลอตวั ลง ทา่ มกลางความกงั วลว่าปญั หาโครงสรา้ ง
อาจจะนาไปสู่วิกฤตทางการเงนิ ได้ มนั กาลงั เกิดอะไรข้นึ กบั ประเทศเหล่าน้ี? ยคุ ทองของประเทศเกดิ ใหมผ่ ่านไปแล้วหรอื ?

ผมว่ามสี ามเรือ่ งทก่ี าลงั เป็นปญั หาใหญ่ของประเทศเหลา่ นี้ คอื การพ่ึงพาการค้าและสนิ ค้าโภคภณั ฑ์, กาลงั การผลติ ส่วนเกนิ ,
และปัญหาหนี้เกินตวั ถา้ ใชแ้ วน่ ตาเดยี วกนั สอ่ งปัญหาท่ปี ระเทศไทยกาลงั เจออยใู่ นตอนนี้ จะพบว่าอาการไมไ่ ด้ต่างไปจาก
ประเทศอนื่ ๆเลย เลยจะมาลองคุยเร่ืองน้ีกันดูครบั คาว่า “Emerging Markets” วา่ กันวา่ เพ่ิงจะใช้กันหลังทศวรรษปี 1980s
เอง โดยนกั เศรษฐศาสตร์ท่ีทางานทีธ่ นาคารโลก เพื่อใชพ้ ดู ถงึ กลมุ่ ประเทศท่ีมลี ักษณะคลา้ ยประเทศทพ่ี ัฒนาแล้ว แต่ยังไมร่ วย
ถงึ ข้ัน ถา้ จากันไดก้ อ่ นหนา้ นน้ั เราจะแบง่ ประเทศในโลกออกเปน็ ประเทศทพี่ ฒั นาแล้ว (developed countries) ประเทศ
กาลงั พัฒนา (developing countries) และประเทศด้อยพฒั นา (least developed countries) คาวา่ emerging markets
จงึ หมายถึงประเทศท่อี ยใู่ นช่วงเปล่ียนผ่านจะประเทศกาลงั พัฒนา และกาลงั จะไปเป็นประเทศที่พฒั นาแลว้ ในอนาคต และมี
อตั ราการเจรญิ เตบิ โตทางเศรษฐกจิ สงู ประเทศไทยกเ็ ปน็ หนึ่งในประเทศที่เขา้ ขา่ ยประเทศแบบนด้ี ้วย (สมัยนน้ั เราเกอื บเปน็
เสอื ตัวท่ีห้าของเอเชีย) รวมไปถึงหลายประเทศในอเมริกาใต้ (เชน่ อาร์เจนตินา่ บราซลิ เม็กซโิ ก) ยุโรปตะวนั ออก (เชน่ รัสเซยี
ตรุ ก)ี และ เอเชยี (รวมถงึ อินเดีย จนี ดว้ ย) ประเทศเหล่านี้มลี กั ษณะท่นี ่าสนใจคลา้ ยๆกนั คอื มีประชากรมาก รายได้กาลงั
สงู ข้ึน มชี นช้ันกลางเพ่มิ มากขนึ้ ทาให้แบบแผนการอยู่อาศยั และการบริโภคกาลงั เปลี่ยนไป (ดลู กั ษณะการโตของเมอื ง ใน
ประเทศไทยเป็นตัวอยา่ ง) ทาให้เป็นตลาดสนิ คา้ และบริการขนาดใหญ่ และมศี กั ยภาพ ในขณะเดยี วกันประเทศเหล่านก้ี ม็ ี
แรงงานราคาไม่แพงเมอื่ เทยี บกบั ประเทศทีพ่ ัฒนาแล้ว และมที รัพยากรธรรมชาติ ที่ยังมีอยคู่ ่อนข้างมาก
ในขณะเดยี วกนั ประเทศเหล่านีก้ ็มี “ความเส่ยี ง” คล้ายๆกัน คอื ระดบั การพฒั นาด้านโครงสรา้ งสถาบนั ทย่ี งั คงมีปญั หา ทาให้
เกดิ ความเส่ียง ทง้ั ด้านเสถียรภาพทางเศรษฐกจิ และการเมอื ง ทาให้ประเทศเหล่านเ้ี กิดวิกฤตทางเศรษฐกจิ และปญั หาดา้ น
การเมืองอยเู่ นืองๆ
ประวัตศิ าสตรป์ ระเทศเกดิ ใหม่ ถ้าจะไลป่ ระวตั ศิ าสตร์ทางเศรษฐกิจโลกในช่วงสามทศวรรษทผี่ ่านมา ผมแบ่งได้เป็นสามชว่ ง
ใหญๆ่ ชว่ งแรกผมจะเรยี กว่า “ยุคโลกาภวิ ฒั นเ์ บง่ บาน” คือชว่ งตงั้ แต่ปลายทศวรรษ 1980s ถงึ ช่วงต้นของทศวรรษ 2000s
ช่วงนเ้ี ป็นยคุ ทองของประเทศเกิดใหมเ่ ลยทเี ดียว เพราะเปน็ ยคุ ท่มี ีการเปิดเสรกี ารคา้ แบบเป็นลา่ เป็นสนั มกี ารเจรจาการคา้
โลกแบบเรม่ิ เหน็ ผล อตั ราภาษีศลุ กากรทัว่ โลกเรมิ่ ปรบั ลดลง หลังจากผ่านยคุ กีดกันทางการค้ามา
เม่อื มีการเปิดเสรที างการคา้ และการลงทุน การย้ายฐานการผลติ จากประเทศร่ารวย ไปสู่ประเทศกาลงั พัฒนาเร่มิ มีมากข้ึน
เร่ือยๆ เพือ่ ใช้ประโยชนจ์ ากต้นทนุ การผลิตทตี่ า่ กวา่ มาก สาหรบั ประเทศไทย ยุคนคี้ อื ยคุ โชตชิ ่วงชัชวาล การลงทนุ จาก
ตา่ งประเทศ โดยเฉพาะญปี่ ุ่น พัฒนาเศรษฐกจิ ไทยแบบก้าวกระโดด แต่ในขณะเดยี วกนั กส็ รา้ งความไม่สมดลุ ทางเศรษฐกิจ
จนนาไปสวู่ กิ ฤตเศรษฐกิจปี 1997 แตเ่ ศรษฐกจิ ไทยยังคงไดร้ บั อานสิ งสจ์ ากยุคโลกาภวิ ัฒน์ ทก่ี ารคา้ ระหวา่ งประเทศมี
ความสาคญั มากขนึ้ เรอ่ื ยๆ ค่าเงนิ ท่อี ่อนไปคอ่ นขา้ งมาก และการลงทนุ ในโครงสร้างการผลติ จากตา่ งประเทศ ทาให้เศรษฐกิจ
ฟ้นื ตัวกลบั มาไดอ้ ย่างรวดเร็ว และเป็นช่วงนที้ ่พี ลกิ โฉมเศรษฐกิจประเทศไทยไปแบบเกือบจาไมไ่ ด้ จากประเทศทน่ี าโดยการ
ลงทุนและการบริโภค ประเทศไทยกลายเปน็ ประเทศทเี่ ศรษฐกิจนาโดยการสง่ ออก มลู คา่ การสง่ ออกเพม่ิ ขึ้นจากประมาณ
30% ของ GDP กลายเปน็ เกือบ 70% ของ GDP และเป็นเคร่ืองจกั รสาคญั ของการเจรญิ เติบโต
และช่วงน้ีเอง ก็เปน็ ยุคท่ีจีนทีผ่ ่านการปฏริ ปู ระบบเศรษฐกิจเขา้ สรู่ ะบบตลาด กลายเป็นยักษ์ใหญท่ างเศรษฐกิจ และศูนย์รวม
ของการผลติ สินคา้ อุตสาหกรรมของ สนิ คา้ เกอื บทกุ ประเภทประทบั ตรา Made in China กันทั่วโลก และในขณะเดยี วกนั จนี ก็
เปน็ ผบู้ รโิ ภครายใหญ่ โดยเฉพาะสนิ ค้าโภคภณั ฑท์ ้ังหลาย จีนใชโ้ ลหะกว่าคร่งึ หนึ่งของกาลังการผลติ ทวั่ โลก ใชน้ ้ามันกวา่ ร้อย
ละ 15 ของปรมิ าณการผลิตในแตล่ ะปี และประชากรจีนที่มรี ายไดเ้ พ่มิ ข้นึ ต้องการอาหารปริมาณมาก ช่วงจนี บูมสดุ ๆ ราคา
สินค้าโภคภณั ฑท์ ุกชนิดจึงขนึ้ ไปอย่างก่ไู ม่กลบั ช่วงน้เี องทมี่ คี นพดู ถึง global imbalance กันค่อนขา้ งมาก เพราะประเทศ
ใหญ่อยา่ งสหรฐั ขาดดลุ การค้าให้กบั ประเทศเกดิ ใหม่ปรมิ าณมหาศาล ในขณะเดียวกันประเทศเกดิ ใหม่เหล่าน้กี ็กลบั ไปซ้อื
พันธบัตรรัฐบาลสหรฐั เก็บไวเ้ ปน็ เงินทุนสารอง อุม้ ชซู ่งึ กนั และกนั จนกระท่งั เกิดวกิ ฤตโลก
ยุคท่ีสอง คือ “ยุควกิ ฤตเศรษฐกิจโลก” คอื หลงั เกดิ ปัญหาฟองสบู่แตกในสหรัฐและหลายประเทศในยโุ รป สังเกตว่าช่วงนี้
ปัญหาจะอยู่ท่ปี ระเทศพฒั นาแล้วเสยี มาก ประเทศเกดิ ใหมถ่ กู กระทบค่อนข้างแรงจากการค้าโลกที่ปรบั ลดลง แต่ก็ฟืน้ ตัว
กลบั มาคอ่ นขา้ งรวดเร็ว ประเทศท่ีเผชญิ ปัญหา แก้ไขปัญหาของตวั เองโดยการลดอตั ราดอกเบี้ยไปเหลอื ศนู ย์ ในขณะที่การ
เจรญิ เติบโตทางเศรษฐกจิ ของประเทศเกดิ ใหม่ยงั คงดอี ยู่ สง่ิ ทีต่ ามมาคอื หนปี้ รมิ าณมหาศาลถกู สร้างข้นึ ในประเทศเกดิ ใหม่
ระหว่างทีป่ ระเทศพัฒนาแลว้ กาลงั แก้ไขปญั หาหน้ีของตวั เองโดยการลดหนี้ และยคุ ปจั จบุ นั คือยุคทด่ี เู หมอื นปญั หาทส่ี ะสมมา
ในยคุ รุง่ เรอื งในอดตี กาลังพอกพนู กลบั มาเล่นงานประเทศเหล่าน้ี สามปญั หาใหญร่ มุ เรา้
ปัญหาแรกคือ การพ่งึ พาการส่งออกและสินคา้ โภคภัณฑ์ หลงั จากผ่านยุคทองของประเทศเกดิ ใหม่ การส่งออกมีความสาคญั
ตอ่ ประเทศเกิดใหมเ่ หล่านม้ี าก โดยเฉพาะสินคา้ โภคภณั ฑ์ทีเ่ ป็นสนิ คา้ ส่งออกหลักของประเทศเหลา่ นี้ เมือ่ เศรษฐกจิ โลกผา่ น
วิกฤตเศรษฐกิจ และยังคงอยูใ่ นภาวะชะลอตวั (โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ เมือ่ จนี เริม่ ชะลอตัว) การคา้ โลกและความต้องการสินคา้

เหล่านี้เรมิ่ ชะลอ ท้งั จากความต้องการท่ีโตช้าลง ราคาสินคา้ ท่ีปรบั ลดลง และการเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้างทางการค้า ท่ี
หลายอยา่ งถูกดึงกลบั ไปผลติ ในประเทศทีพ่ ฒั นาแลว้ เพราะการเปลย่ี นแปลงความสามารถในการแช่งขนั (และคา่ จ้างแรงงาน
ของประเทศเกดิ ใหมเ่ รมิ่ สงู ข้ึนด้วย)
ไมว่ า่ สาเหตุจะเกิดจากอะไร แต่ท่แี นๆ่ เครื่องจกั รทเี่ คยขับเคล่ือนประเทศเกดิ ใหมไ่ ม่ได้โตด้วยอตั ราเทา่ เดมิ แล้ว และยุค
ทองของการค้าโลกได้ผา่ นไปแล้ว ดูไทยเปน็ ตวั อย่างกไ็ ดค้ รับ จากเดิมเราคิดวา่ การสง่ ออกควรจะโตปีละ 10-15% แบบท่ีเรา
เหน็ ในชว่ งปี 2001-2008 ตลอดไป แต่เราคงโตแบบนั้นไม่ไดถ้ า้ ขนาดของเค้กกาลงั หดลง คือปริมาณการค้าโลกไมไ่ ดโ้ ต
แบบเดมิ และเราก็ไมไ่ ด้อย่ใู นฐานะท่ีจะแย่งชิงสดั สว่ นของเค้กจากคนอนื่ ไดอ้ ีกตอ่ ไป ในเวลาท่คี วามสามารถในการแข่งขันของ
เราอยใู่ นภาวะทีถ่ กู ตงั้ คาถามอย่างจรงิ จงั
ปญั หาท่ีสอง คือ ปัญหากาลังการผลิตส่วนเกิน (excess capacity) เม่อื ประเทศเกดิ ใหมก่ ลายเปน็ ผผู้ ลิตของโลก กาลังการ
ผลิตปริมาณมหาศาลถูกสรา้ งขนึ้ คาถามคือจะทาอะไรกบั กาลงั การผลิตเหล่าน้ันเมอ่ื ความตอ้ งการหายไปอย่างรวดเรว็
นกึ ถงึ เมืองไทยเปน็ ตัวอย่างนะครบั เราผลติ ยางพาราไดป้ ลี ะกว่า 4 ล้านตัน เราใช้ในประเทศปลี ะประมาณหา้ แสนตัน ส่วนที่
เหลือส่งออก (ไปจีน) เกอื บทง้ั หมด เมอื่ ความตอ้ งการหายไป ราคาก็ร่วง คาถามคอื จะทาอะไรกับสวนยาง เกษตรกร และเงนิ
ลงทุนที่ลงไปแลว้ ในเวลาทีด่ ูเหมือนไม่มคี นอยากไดส้ ินค้า? และนกึ ตอ่ ไปถึงกาลงั การผลติ hard disk drive รถยนต์ เหลก็
ปัญหาน้ีมขี นาดใหญ่กว่ามากในจนี และประเทศเกดิ ใหมอ่ น่ื ๆ เพราะได้มีการสรา้ งกาลังการผลติ เตรยี มไว้เพ่อื การลงทุน
แบบมหาศาล ทงั้ เหมอื ง โรงถลงุ เหลก็ และสนิ แรอ่ น่ื ๆ การผลิตนา้ มันและปโิ ตรเคมี ฯลฯ ถา้ กาลังการผลติ เหลา่ นไี้ มม่ ีการ
ปรับตวั โอกาสทร่ี าคาสินค้าพวกน้ีจะปรับขน้ึ คงมลี าบาก คงตอ้ งถล่มราคากนั ไปเร่อื ยๆ แต่ถา้ ปรับตวั น่ันหลายถงึ การ
ทาลายกาลงั การผลิตเหล่านัน้ (เช่นมีคนพดู ถึงการโค่นสวนยางกนั เลยทเี ดยี ว) แลว้ ใครจะรับภาระ?
และปญั หาทส่ี าม คอื ปญั หาหน้ี (overleverage) อยา่ งที่บอกครับ ปัญหาทตี่ ามมาของการมอี ัตราดอกเบีย้ โลกท่ีตา่ เกนิ ไป
คือแรงจูงใจในการสร้างหน้ี เพราะการลงทุนและบริโภคอะไรก็ดคู ้มุ ไปหมด และระหว่างทีป่ ระเทศพัฒนากาลงั ลดหนเ้ี พื่อ
แก้ปญั หาตัวเอง ประเทศเกดิ ใหมท่ ง้ั หลายสรา้ งหน้เี พม่ิ แบบไมร่ ูต้ ัว (ทเ่ี ยอะๆคือจนี ) อาการนอี้ อกคลา้ ยๆกนั หมด ในเมืองไทยท่ี
เห็นไดช้ ดั คือปญั หาหนคี้ รวั เรือนที่เพ่มิ ขึ้นค่อนขา้ งมาก ปัญหาท่ตี ามมาของการมหี นี้มาก กค็ ือความเสย่ี งตอ่ เสถยี รภาพของ
ระบบเศรษฐกจิ และโอกาสทเ่ี ศรษฐกจิ จะโตต่อไปในอนาคต เพราะเม่ือมีหนี้มาก รายไดท้ เ่ี พ่ิมขน้ึ คงตอ้ งเอาไปจา่ ยลดหนีก้ ่อน
จะเอาไปใชห้ มุนเวยี นตอ่ ในระบบเศรษฐกจิ นอกจากน้ี IMF ได้เตือนเอาไวค้ วามเสยี่ งสาคัญอนั นึงของเสถยี รภาพตลาด
การเงินโลกในระยะตอ่ ไป คือความเส่ียงจากหนข้ี องประเทศเกิดใหม่น่ีแหละครับ โดยเฉพาะอยา่ งย่ิงเม่อื เผชิญความเสย่ี ง
จากราคาสนิ คา้ โภคภณั ฑท์ ีย่ า่ แย่ และอตั ราดอกเบี้ยที่อาจจะปรบั สูงขนึ้
หน้ใี นภาคเอกชนของประเทศกาลงั พัฒนา เพ่ิมข้ึนอย่างรวดเรว็ หลงั จากอัตราดอกเบีย้ โลกปรบั ลดลง ท่มี าภาพ : IMF
บางคนบอกวา่ ยุคทองของประเทศเกดิ ใหม่อาจจะได้ผ่านไปแลว้ แมอ้ นาคตของประเทศเกดิ ใหม่เหลา่ นี้ยงั คงมีศักยภาพอย่ใู น
ระยะยาว แต่ในระยะสน้ั ปัญหาเหล่าน้ีคงเปน็ อปุ สรรคสาคญั เปน็ ปัญหาคอ่ นข้างใหญท่ ค่ี งใช้เวลาสกั พักในการค่อยๆคลคี่ ลาย
และหลายประเดน็ กข็ ้ึนอยู่กบั เศรษฐกจิ ประเทศยักษ์ใหญ่อย่างจีนวา่ บริหารจดั การออกมาอย่างไร และน่าสนใจว่ายคุ ทองจะ
กลับมาอีกไดเ้ ม่ือไร และจะเห็นไดว้ า่ ปญั หาหลายอยา่ งทีไ่ ทยกาลงั เผชิญ ไม่ตา่ งกบั ปญั หาท่ีประเทศเกดิ ใหม่อ่ืนๆกาลงั เจออยู่
เรียกว่าเป็นหนงั ม้วนเดยี วกันเลย แต่เรามีปญั หาเพมิ่ เตมิ มากกว่าเขาอกี ท้ังเรือ่ งโครงสร้างประชากร ที่กาลงั เขา้ ส่ภู าวะชรา
ภาพ และประชากรวยั ทางานทก่ี าลังลดลง ความสามารถในการแขง่ ขัน โอกาสเรือ่ งของการเจรจาการค้า คุณภาพแรงงาน
การศกึ ษา การลงทุน ฯลฯ เราคงต้องนงั่ คดิ กันดๆี แลว้ ละครับวา่ เราจะเอาชนะคนอืน่ ได้อย่างไร ในวนั ท่ีขนาดของเคก้ ก้อน
ใหญ่ลดลงเร่ือยๆ ถ้าเราไม่ทาอะไรเลย นัง่ กินบุญเกา่ รอใหค้ นอ่นื เขาปรบั ตัวดีข้ึน คงไมม่ ที างทสี่ ่วนแบง่ ของเราจะใหญข่ น้ึ ได้
เราก็คงเหน็ เค้กช้ินทต่ี กมาถึงเราหดลงหดลง เราจะอยกู่ ันแบบน้ีจรงิ ๆหรอื ครบั

แบงกช์ าตปิ ระเมินผล “Brexit” กระทบการคา้ - การเงินไทยในวงจากัด – ศนู ยว์ เิ คราะห์เศรษฐกิจทเี อม็ บีคาดฝุ่นตลบ ‘Post-
Brexit’ 24 มถิ นุ ายน 2016
จบลงไปแลว้ ในชว่ งเช้าวนั น้ี(24 มิถุนายน 2559)กับผลการลงประชามติของสหราชอาณาจักร (องั กฤษ หรอื UK) ด้วยผลสรปุ
ว่าประชาชนในองั กฤษลงความเหน็ ให้อังกฤษ “ออก” จากสถานภาพเป็นสมาชิกของสหภาพยุโรป (EU) หรือกลา่ วสัน้ ๆ คือ
ปรากฏการณ์ “Brexit” (มาจาก British รวมกบั Exit) ไดเ้ กดิ ขึ้นแลว้ ชาว UK กวา่ 33.6 ลา้ นคน หรอื คดิ เปน็ 72.16%
เดินทางมาใชส้ ิทธิ ลงคะแนนเสียงประชามติ Brexit ซึ่งเป็นตวั เลขทีส่ ูงสุดเปน็ ประวตั ิการณ์ โดยล่าสุด นายเดวิด คาเมรอน
นายกรฐั มนตรีของ UK ได้ประกาศผลการลงประชามติอยา่ งเป็นทางการว่า UK ตอ้ งการส้นิ สดุ สมาชกิ ภาพจาก EU ด้วยผล
การโหวตทเี่ ชอื ดเฉอื นชนะกันดว้ ยคะแนนเสยี ง 52% ตอ่ 48% พรอ้ มทั้งประกาศลาออกจากการเปน็ นายกรัฐมนตรี

โดยธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ไดป้ ระเมินผลกระทบเบอื้ งตน้ ว่า ผลกระทบทางตรงต่อระบบเศรษฐกจิ การเงนิ ไทยผ่าน
ชอ่ งทางการคา้ และความเชอ่ื มโยงของสถาบันการเงนิ คาดว่าจะคอ่ นข้างจากดั แตไ่ ทยอาจไดร้ ับผลกระทบทางอ้อมจากความ
ผันผวนในตลาดการเงนิ โลกในระยะส้ันที่เพ่ิมสงู ข้ึน รวมทัง้ ภาวะความไมแ่ น่นอนจากกระแสการแยกตวั ของประเทศอืน่ ๆ ใน
สหภาพยโุ รป ซึง่ จะกระทบตอ่ การคา้ และการลงทุนระหว่างประเทศ ตลอดจนการฟืน้ ตัวของเศรษฐกจิ โลกในระยะตอ่ ไป
สาหรับการประเมนิ ผลกระทบในดา้ นตา่ งๆ เบื้องตน้ มดี ังน้ี
ผลกระทบผา่ นชอ่ งทางการค้า คาดว่าจะมคี ่อนข้างจากดั โดยหากพจิ ารณาระดับการคา้ ของไทยกับสหราชอาณาจักร
โดยตรง พบว่าไทยมสี ัดสว่ นการสง่ ออกไปยังสหราชอาณาจกั รคดิ เปน็ ร้อยละ 1.8 ในปี 2558 (เป็นตลาดส่งออกทม่ี ีความสาคัญ
เป็นอันดบั สามในกลมุ่ สหภาพยโุ รป รองจากเยอรมนีและเนเธอรแ์ ลนด)์ อย่างไรก็ดี หากรวมการส่งออกที่รวมกลุ่มสหภาพ
ยโุ รป ผลกระทบกจ็ ะเพมิ่ มากขึน้ โดยสัดสว่ นการสง่ ออกของไทยไปกลุม่ ประเทศดงั กล่าว (ไมร่ วมสหราชอาณาจักร) มีประมาณ
ร้อยละ 8.4 อย่างไรกด็ ี ผลกระทบทางออ้ มคาดวา่ จะไม่มากนกั หากปัญหาไม่ลุกลามจนกอ่ ให้เกดิ การแยกตัวของประเทศอ่นื ๆ
ในกลมุ่ สหภาพยุโรป นอกจากนย้ี ังขน้ึ อยกู่ ับความสามารถในการปรบั ตัวทางเศรษฐกจิ ของทงั้ สหราชอาณาจักรและกลุ่ม
สหภาพยโุ รปภายหลังจากแยกตวั ดว้ ย
ทางด้านผลกระทบตอ่ ระบบสถาบันการเงินของไทย ประเมนิ ว่ามใี นวงจากัดเช่นกนั เนอ่ื งจากสถาบนั การเงนิ ของไทยมี
ความเชือ่ มโยงทางการเงนิ โดยตรงกบั สถาบนั การเงินในสหราชอาณาจักรและประเทศสมาชิกสหภาพยโุ รปอื่นเพยี งรอ้ ยละ
1.31 ของสินทรพั ย์รวม นอกจากน้ี ในชว่ งทีผ่ ่านมาสถาบันการเงนิ ไทยได้มีการเตรียมความพรอ้ มและป้องกันความเส่ยี ง
สถานะเงินตราตา่ งประเทศไว้ลว่ งหนา้ แลว้
อย่างไรก็ดี ประเทศไทยอาจไดร้ บั ผลกระทบจากความผนั ผวนในตลาดการเงนิ โลก ท้ังในตลาดเงินตราต่างประเทศและตลาด
ทุน จากความกังวลของนักลงทุนท่ีมเี พม่ิ ข้ึนและการปรบั ฐานะการลงทุนระหว่างประเทศใหต้ อบสนองกบั สถานการณท์ ่ี
เปลีย่ นแปลงไป ซ่ึงความผนั ผวนของราคาสินทรพั ย์และเงนิ ทนุ เคลื่อนย้ายท่เี พม่ิ สูงขึน้ ในชว่ งน้ถี ือเปน็ ปรากฏการณท์ ีเ่ กดิ ขน้ึ ได้
ในระยะส้ันและเปน็ ท่คี าดหมายไวล้ ว่ งหนา้ แล้ว โดยล่าสุดพบวา่ ค่าเงนิ ปอนดส์ เตอรล์ ิงและค่าเงนิ ยโู รปรบั อ่อนคา่ ลงร้อยละ
8.0 และ 3.2 ตามลาดบั (ณ เวลา 13.00 น.) จากวันกอ่ นประกาศผลการลงประชามติ ขณะท่ีคา่ เงินดอลลาร์ สรอ. คา่ เงนิ เยน
รวมทงั้ ราคาทองคาปรับเพมิ่ ข้นึ ตามความต้องการลงทนุ ในสินทรพั ยป์ ลอดภยั สาหรบั ค่าเงินบาทปรบั อ่อนคา่ ลง รอ้ ยละ 0.7
(ณ เวลา 13.00 น.) สอดคล้องกับค่าเงนิ ภูมภิ าคอื่นๆ ทป่ี รบั อ่อนคา่ ลงเชน่ กนั สว่ นผลกระทบต่อตลาดทนุ กจ็ ะเผชิญกับความ
ผนั ผวนในระยะสั้นไดเ้ ชน่ กัน โดยคาดว่าอาจมเี งินทุนไหลออกจากตลาดหลกั ทรัพยแ์ ละตลาดพันธบตั รของไทยบา้ ง แตจ่ ะไม่
รนุ แรงมากนัก เนอ่ื งจากนกั ลงทนุ ตา่ งชาติไดป้ รับลดการลงทนุ ในตลาดการเงินไทยไประดับหนง่ึ แล้วกอ่ นหนา้ นี้
แม้ผลกระทบตอ่ เศรษฐกิจการเงินไทยในเบ้อื งต้นจะมีคอ่ นข้างน้อย กอปรกบั ปจั จัยพ้ืนฐานเศรษฐกิจของไทยยงั อยใู่ นเกณฑด์ ี
โดยเฉพาะฐานะดา้ นตา่ งประเทศทีเ่ ข้มแข็ง ซ่งึ จะช่วยรองรับผลกระทบจากสถานการณด์ งั กลา่ วได้ แตผ่ ลกระทบจากการปรบั
แผนธรุ กิจของเอกชนและคูค่ า้ ตา่ งๆ ของสหภาพยุโรป เพื่อรบั มอื กบั ความสัมพนั ธ์ทางการคา้ และการลงทุนท่ีจะเปล่ียนไปจะ
สรา้ งความไม่แนน่ อนในการคา้ และการลงทุนระหว่างประเทศที่ถ่วงการฟ้นื ตวั ของเศรษฐกจิ โลกในระยะตอ่ ไป โดย ธปท. จะ
ตดิ ตามพัฒนาการทางเศรษฐกจิ และการเงินโลกอยา่ งใกลช้ ดิ และพรอ้ มดูแลเสถยี รภาพเศรษฐกจิ และการเงนิ หากมีความ
จาเปน็ รวมทง้ั ขอแนะนาให้ภาคธรุ กจิ เอกชนดาเนนิ การปอ้ งกนั ความเส่ยี งจากอตั ราแลกเปลย่ี น เนื่องจากยังมคี วามเสี่ยงจาก
ความผนั ผวนของตลาดการเงินไดใ้ นระยะตอ่ ไป ดา้ นนายรพี สจุ ริตกลุ เลขาธกิ าร สานักงานคณะกรรมการกากบั หลกั ทรพั ย์
และตลาดหลักทรัพย์ (ก.ล.ต.) กลา่ วว่า ผลกระทบระยะสนั้ ในเรอ่ื งความผนั ผวนของตลาดเงนิ ขององั กฤษและภมู ภิ าคอื่น ๆ
เปน็ เรื่องท่มี กี ารคาดการณก์ นั ไวอ้ ยู่แล้ว ซึ่งคงหลกี เล่ียงไมไ่ ดท้ ่ีจะกระทบไปถงึ ความเชอ่ื มั่นของตลาดทนุ ดงั จะเหน็ วา่ ตลาด
หลักทรัพย์ตา่ ง ๆ ใน Asia-Pacific มีดชั นที ี่ลดลงในวันนี้ ในส่วนของ SET ทลี่ ดลงอย่ใู นช่วง 2-3% นน้ั ถือว่าไมม่ ากเม่ือเทียบ
กบั ตลาดอน่ื ในภมู ิภาค ซึ่ง ก.ล.ต. มองว่าเป็นเร่อื งปกตแิ ละระบบของ SET รองรับไดไ้ มม่ ปี ญั หา อย่างไรกด็ ี แม้ผลโหวตเป็น
BREXIT แตอ่ ังกฤษและอยี ตู อ้ งมีกระบวนการเจรจาเพอื่ หารูปแบบการออกจากอียูอกี ประมาณ 2 ปี ดังนนั้ การประเมินผล
กระทบระยะยาวคงต้องขนึ้ กับความสาเร็จของกระบวนการดงั กลา่ ว และข้ึนกับวา่ BREXIT สง่ ผลกระทบทางเศรษฐกิจต่อ
ภมู ิภาคยุโรปมากน้อยเพียงใด ซึง่ ผลู้ งทนุ สามารถคอยตดิ ตามความคืบหน้ากันได้ สาหรบั ผลกระทบระยะสนั้ ทม่ี ีต่อตลาดทนุ
ไทย ก.ล.ต. ยังคงมองวา่ BREXIT เป็นเร่อื งท่ีไมไ่ ดก้ ระทบปัจจยั พ้นื ฐานของ บจ. ไทยโดยตรง เพราะมลู คา่ การค้าไทย-องั กฤษมี
สัดสว่ นไมส่ ูงประมาณไมเ่ กินรอ้ ยละ 2 ของมูลคา่ การค้ารวมของไทย แต่คงทาให้ SET มคี วามผนั ผวนอยู่บ้างในระยะสน้ั จงึ
ขอใหผ้ ู้ลงทุนอยา่ ตนื่ ตระหนกและขอให้ตดิ ตามขอ้ มลู ข่าวสารประกอบการตดั สนิ ใจลงทุน
ศนู ย์วเิ คราะหเ์ ศรษฐกจิ ทีเอ็มบี หรือ TMB Analytics มอง Brexit จะสง่ ผลลบต่อไทยในดา้ นการค้าและตลาดเงนิ โดยมองวา่
การสง่ ออกจากไทยไปอังกฤษและยโุ รปในปนี ี้อาจหดตัวถึง 6.7% และ 3.3% ตามลาดับ สง่ ผลลบต่อการเติบโตของเศรษฐกจิ

ไทยราว 0.1% ในปีน้ี ขณะทีเ่ งนิ บาทจะผันผวนออ่ นค่ามากขนึ้ นอกจากผลกระทบดา้ นการเมือง สิง่ ท่เี กดิ ขน้ึ ตามมาคือความ
ผันผวนของตลาดการเงนิ โลกหลงั Brexit อาทเิ ช่น ราคาทองคาปรับตัวเพ่ิมขึ้นราว 5% ขณะทีค่ า่ เงินเยนกแ็ ข็งคา่ ขึ้นราว 4%
เมื่อเทียบกับดอลลาร์อยา่ งรวดเร็วเนอื่ งจากความไมแ่ น่นอนทม่ี ากขนึ้ สง่ ผลใหน้ ักลงทุนท่วั โลกจาเป็นตอ้ งถอยกลบั มาลงทนุ ใน
สนิ ทรพั ย์ทีม่ ีความปลอดภัยสูง ในขณะทคี่ ่าเงนิ ปอนด์และค่าเงินยูโรปรบั ตัวลง 5-10% ทันที ชี้ใหเ้ หน็ ว่านักลงทุนทวั่ โลกมอง
Brexit เปน็ ปญั หาของท้ังองั กฤษและยโู รโซน สาหรับเศรษฐกิจและตลาดเงนิ ในชว่ ง “Post-Brexit” ศนู ย์วเิ คราะห์ฯ แนะจบั
ตาทงั้ การเคลอื่ นไหวของท้งั อังกฤษและยโุ รปในช่วงน้ีใหด้ ี โดยมองวา่ Brexit จะส่งผลกระทบโดยตรงกบั ไทยมากท่ีสดุ ในสอง
เรอ่ื ง คือการค้าและความผันผวนของตลาดการเงิน ในดา้ นการคา้ ศูนย์วิเคราะห์ฯ แนะนาจบั ตาไปทข่ี อ้ ตกลงที่องั กฤษเคยมี
กบั EU โดยเราแบ่งเปน็ 2 กรณี กรณีแรกคือผลกระทบในระดบั ปานกลาง กล่าวคืออังกฤษสามารถเจรจาเรอ่ื งการลงทนุ และ
การค้าเสรกี บั EU ใหมไ่ ดเ้ ร็ว ซึ่งในกรณนี น้ี า่ จะส่งผลไมม่ ากกบั เศรษฐกจิ ยุโรปและจะส่งผลให้การสง่ ออกไทยไป UK และ EU
หดตัวทรี่ ะดับ 6.7% และ 3.3% ตามลาดับ แตถ่ ้าองั กฤษไมส่ ามารถเจรจาเรื่องการลงทนุ และการค้ากับ EU ไดเ้ ลย อาจสง่ ผล
กระทบรุนแรงจนมคี วามจาเปน็ ทที่ งั้ UK และ EU จะต้องลดการลงทนุ ระหว่างกันทั้งในอดตี และในอนาคต ซึง่ จะส่งผลให้การ
สง่ ออกไปยโุ รปหดตัว 8-10% ต่อปไี ปอยา่ งน้อยในอกี สามปขี า้ งหน้า จากการประเมนิ ของศูนยว์ เิ คราะหฯ์ ในกรณแี รก การ
สง่ ออกของไทยจะลดลง 1.4 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ ในชว่ งปี 2559-2561 เฉล่ียคิดเป็น 0.1% ของจดี พี ีไทยในแตล่ ะปี
แตห่ ากผลกระทบลุกลามจนส่งผลใหเ้ กิดการชะลอตวั ของเศรษฐกิจอยา่ งรุนแรง การสง่ ออกของไทยจะไดร้ ับผลกระทบสงู
ถงึ 4.1 พนั ลา้ นดอลลาร์สหรฐั ฯ ในระยะเวลา 3 ปี หรอื คดิ เปน็ การหดตัวของจดี ีพีไทยถงึ 0.4% ต่อปีเลยทเี ดียว
นอกจากด้านการคา้ แล้ว ศูนยว์ เิ คราะหฯ์ แนะนาจับตาไปทีภ่ าคการเงินโลก โดยมองวา่ ถ้าเศรษฐกิจโลกชะลอตัวจนส่งผลลบ
ต่อเศรษฐกจิ สหรัฐฯ กม็ ีความเปน็ ไปไดส้ งู ท่ีธนาคารกลางสหรฐั (เฟด) อาจต้องกลบั มาทบทวนเรื่องการขึ้นดอกเบ้ียในปีนี้
อกี ครง้ั ขณะที่ธนาคารกลางยุโรปและธนาคารกลางญป่ี นุ่ กค็ งเลี่ยงไมไ่ ด้ที่จะผ่อนคลายนโยบายการเงินเพม่ิ ถ้าเศรษฐกิจยู
โรกลบั ไปหดตวั หรอื คา่ เงินเยนแขง็ ค่ามากเกนิ ไป ในสว่ นของตลาดเงินไทย ศนู ยว์ ิเคราะห์ฯ คาดวา่ ค่าเงนิ บาทมโี อกาสที่จะ
แกวง่ ตวั ผนั ผวนมากขน้ึ หลงั เหตุการณ์ Brexit โดยมองวา่ นกั ลงทนุ ตา่ งชาติจะยังไมล่ ดการลงทุนในตลาดการเงนิ ไทยลง และ
คาดว่าคา่ เงินบาทจะซอ้ื ขายในระดบั 34-36 บาท ในกรณที ีอ่ ังกฤษหาขอ้ ตกลงกับ EU ได้โดยเรว็ ในทางกลับกนั ศูนย์วิเคราะห์
ฯ มองว่าถา้ ปัญหาในยุโรปลกุ ลามจนสง่ ผลให้อังกฤษและ EU ไม่สามารถหาข้อตกลงด้านการคา้ และการลงทนุ ได้ ก็มีความ
เป็นไปได้สงู ท่นี ักลงทนุ จะเข้าสโู่ หมด “ลดความเสี่ยง” และขายสินทรพั ยเ์ สี่ยงทว่ั โลกอีกครั้งซงึ่ ในกรณนี ี้ คา่ เงินบาทอาจแกวง่
ตัวออ่ นค่าเกนิ 36 บาท/ดอลลาร์ ได้ในช่วงครึ่งหลงั ของปี ถงึ แมว้ า่ จะไมม่ ีใครสามารถบอกไดว้ า่ หลังจากจากนจ้ี ะเกดิ อะไร
ขึน้ กบั เศรษฐกิจและตลาดการเงนิ แตศ่ นู ยว์ เิ คราะห์ฯ ยงั เชอื่ ว่า Brexit เป็นหนง่ึ ในชนวนท่ีนาไปสู่ความเส่ียงท่ีมากขึ้น ขณะที่
ความไมแ่ น่นอนทางการเมอื งของประเทศในกลมุ่ ยูโรโซนอื่นๆ การทาประชามตริ า่ งรฐั ธรรมนญู ในประเทศไทย หรอื การ
เลือกตั้งในสหรฐั ฯในชว่ งปลายปี กเ็ ปน็ สิ่งท่ผี ปู้ ระกอบการและนกั ลงทุนไทยควรตดิ ตามและเตรียมตวั รบั กบั เศรษฐกิจทีจ่ ะยงิ่
ผนั ผวนมากขน้ึ ในช่วงคร่ึงหลังของปี 2559 เศรษฐกจิ ไทยในสภาวะ ‘Brexit’ ขณะทวี่ จิ ัยกรงุ ศรไี ด้รวบรวมผลการศกึ ษาจาก
งานวิจยั เชงิ วิชาการ รวมถึงขอ้ มลู ความเชื่อมโยงทางเศรษฐกิจ และได้นาเสนอขอ้ สรปุ ดงั นี้
1. ระยะส้นั สหราชอาณาจกั รอาจประสบกับสภาวะชะงกั งันทางเศรษฐกิจจากความผันผวนทางการเงนิ ที่เกดิ ข้นึ จากนั้น ผลท่ี
เกดิ จากการสญู เสยี ความไดเ้ ปรยี บทางการค้าจะทาให้ระบบเศรษฐกจิ ชะลอตัวลงกว่าในภาวะปกติถึง 3.7% ในระยะยาว 2.
การส่งผา่ นผลกระทบตอ่ ระบบเศรษฐกจิ ไทยเกิดขน้ึ ผา่ นความผนั ผวนในตลาดการเงินระหวา่ งประเทศในระยะสั้น และจาก
ความตอ้ งการสนิ ค้าส่งออกของไทยลดลงในระยะต่อไป อย่างไรก็ดี ระบบเศรษฐกจิ ไทยมคี วามมัน่ คงคอ่ นขา้ งมากต่อความผนั
ผวนของตลาดเงินตราระหวา่ งประเทศ นอกจากน้ัน ความเช่ือมโยงทางการคา้ ทั้งทางตรงและทางอ้อมตอ่ สหราชอาณาจักรที่
อยู่ในระดับไม่สงู มาก ทาใหก้ ารส่งออกไทยอาจลดลง 0.45% เพมิ่ เตมิ จากภาวะปกติ
ผลกระทบตอ่ ประเทศสหราชอาณาจักรจะเป็นอยา่ งไร?
งานศกึ ษาจาก National Institute of Economic and Social Research (NIESR) หากคา่ เงินปอนด์อ่อนลง 20% เทยี บกบั
คา่ เงินเงินอ่นื ๆ ในตระกร้าสกลุ เงนิ ความผันผวนจะเกดิ ขนึ้ ในระยะสั้น ค่าเงนิ ทอี่ อ่ น เงินเฟ้อทีส่ ูงขึน้ และการตงึ ตัวในภาค
การเงิน อาจทาใหส้ หราชอาณาจกั รประสบกับภาวะ Stagflation (NIESR) มกี ารประมาณการเอาไวว้ า่ อัตราการเตบิ โตทาง
เศรษฐกจิ ของสหราชอาณาจักรจะลดลงจากทค่ี วรจะเปน็ ถงึ 1% ในปี 2017
ในระยะยาว สหราชอาณาจกั รอาจสูญเสยี ความไดเ้ ปรยี บทางการคา้ จาก FTA ท่มี ีกับกลมุ่ ประเทศยุโรป ในกรณที ่ีเลวร้ายทีส่ ดุ
GDP Growth อาจลดลงถึง 3.7% ในปี 2030 อยา่ งไรกต็ าม ผลกระทบอาจนอ้ ยกวา่ ทีป่ ระมาณการเอาไว้หากรปู แบบการคา้
ปรับเปลย่ี นมาคลา้ ยกบั ที่นอรเ์ วยห์ รอื สวติ เซอรแ์ ลนดม์ ีกับกลมุ่ ประเทศยโุ รป กล่าวคอื ยงั คงมสี ิทธพิ เิ ศษทางการค้าในระดับทวิ
ภาคีกนั ความเช่ือมโยงทางเศรษฐกิจระหว่างไทยและสหราชอาณาจกั ร

ผลกระทบตอ่ เศรษฐกจิ ไทยจะเปน็ อย่างไร?
Brexit จะส่งผลกระทบต่อระบบเศรษฐกจิ ไทยผา่ น 2 ช่องทาง ได้แก่ ช่องทางการค้า และชอ่ งทางการเงนิ ในทางการค้า พบวา่
สัดส่วนการสง่ ออกของไทยไปสหราชอาณาจักรมเี พยี ง 1.8% ของการส่งออกรวมทง้ั หมด หากนาผลการศึกษาจาก NIESR ทว่ี ่า
การนาเขา้ ของสหราชอาณาจกั รจะลดลงไดเ้ ฉลยี่ 25% มารว่ มวเิ คราะห์ ดงั นนั้ ผลกระทบต่อการสง่ ออกไทยจะอยใู่ นราว -
0.45% นอกจากนั้น หากรวมผลจากการคา้ ทางอ้อม ข้อมลู ยงั ชวี้ ่า ผลกระทบกไ็ ม่นา่ จะเพมิ่ ขึ้นอย่างมนี ยั ยะสาคัญ ผลกระทบ
จากช่องทางการเงินจะเกดิ จากความผนั ผวนของการไหลของกระแสเงินระหวา่ งประเทศ จากขอ้ มลู เสถียรภาพทางเศรษฐกจิ
พบวา่ ประเทศไทยมีสดั ส่วนเงินสารองต่อหนต้ี ่างประเทศค่อนข้างสงู ปัจจบุ ัน สดั ส่วนดลุ บญั ชเี ดินสะพัดต่อ GDP มีค่าเป็น
บวกคอ่ นขา้ งมาก ดงั นน้ั เศรษฐกจิ ไทยมีพนื้ ฐานค่อนข้างดี และนา่ จะยังคงผา่ นมรสมุ ทางเศรษฐกจิ โลกที่อาจเกดิ ข้นึ ได้
สัดสว่ นทุนสารองตอ่ หน้นี อกประเทศ และดลุ บญั ชเี ดินสะพดั
ผลการทาประชามตใิ นวนั ท่ี 23 มิถุนายน ได้เพม่ิ ความเส่ียงและความไมแ่ นน่ อนตอ่ ภาวะเศรษฐกจิ ซงึ่ ส่งผลต่อความมน่ั ใจของ
คนในระบบเศรษฐกจิ และมีผลตอ่ เน่ืองไปยังการฟ้ืนตัวของเศรษฐกจิ โลกท่เี ปราะบางมากข้นึ เราคงจะประมาทไมไ่ ด้ การทา
นโยบายทางเศรษฐกจิ คงตอ้ งเตรยี มพร้อมรับมอื กบั ความไม่แน่นอนที่อาจเกิดขน้ึ ได้ในระยะต่อไป
นอกจากนี้ ศนู ย์วจิ ัยเศรษฐกจิ และธุรกจิ ธนาคารไทยพาณิชย์ วเิ คราะห์ “Brexit อสิ รภาพท่ที วคี วามเสยี่ งเศรษฐกจิ โลกและ
สรา้ งรอยรา้ วใน EU”

อไี อซีมองเศรษฐกจิ CLMV ชะลอลงจากความเสยี่ งภายนอก-ความท้าทายในประเทศ 23 กันยายน 2019
EIC ธนาคารไทยพาณิชย์ วเิ คราะห์ “CLMV เติบโตในอัตราที่ชะลอลงจากความเสี่ยงภายนอกและความทา้ ทายรายประเทศที่
สูงข้ึน” โดยประเมินเศรษฐกิจกลมุ่ ประเทศซีแอลเอม็ วจี ะขยายตวั ในอตั ราท่ีชะลอลงราว 6-7% ในปี 2019 และ 2020
ท่ามกลางความเส่ียงภายนอกที่เพมิ่ สงู ข้นึ การชะลอตัวของเศรษฐกจิ โลกจากสงครามการคา้ เร่มิ สง่ ผลกระทบทางอ้อมต่อ
เศรษฐกจิ ซีแอลเอม็ วี สะท้อนจากมูลคา่ ส่งออกรวมของกลุ่มประเทศซีแอลเอ็มวีทีห่ ดตัวลง 8% ในช่วงห้าเดอื นแรกของปี
2019จากระยะเดยี วกันของปีกอ่ น โดยเฉพาะการส่งออกไปยงั ประเทศคคู่ ้าในเอเชีย แต่การลงทนุ ทางตรงจากต่างประเทศ
(FDI) ยงั คงเพ่มิ ข้ึน โดยสงครามการค้าจะมีส่วนช่วยเรง่ แนวโน้มการย้ายฐานการผลติ มายงั กลมุ่ ประเทศซีแอลเอ็มวโี ดยเฉพาะ
ในเวยี ดนาม นอกจากน้ี ภาคการท่องเท่ียวและภาคบริการจะเป็นแรงสนบั สนุนสาคญั ตอ่ การเตบิ โตทางเศรษฐกิจในระยะ
ขา้ งหน้า และชว่ ยบรรเทาผลลบของการชะลอตัวของภาคสง่ ออก ในขณะเดยี วกัน การขยายตวั ของชุมชนเมอื งและกลุ่มชนชั้น
กลางจะเปน็ ปัจจัยสนบั สนนุ กาลงั ซ้ือในประเทศในระยะยาว รวมถงึ ความตอ้ งการสนิ คา้ และบรกิ ารทมี่ คี วามหลากหลายมาก
ยงิ่ ขึ้น อยา่ งไรกด็ ี ความเส่ยี งหลกั ต่อเศรษฐกจิ ซแี อลเอ็มวคี อื เศรษฐกิจโลกทีอ่ าจชะลอตวั ลงกว่าทีค่ าด โดยเฉพาะเศรษฐกิจจีน
ซงึ่ เศรษฐกจิ ซีแอลเอ็มวพี ึง่ พาคอ่ นขา้ งมาก รวมถึงความเสีย่ งเฉพาะของแต่ละประเทศท่มี ีแนวโนม้ เพมิ่ สงู ข้นึ
เศรษฐกจิ กมั พูชาจะยังเติบโตได้ท่ีระดับราว 6.8% ในปี 2019 แต่เริ่มเหน็ การชะลอตัวลงในระยะกลาง ความคบื หนา้ ของ
การปฏริ ปู ทางเศรษฐกจิ จะเปน็ ปจั จัยสาคญั ท่ีช่วยผลกั ดนั การส่งออกและ FDI ในระยะข้างหน้า ท่ามกลางความเส่ยี งท่เี พ่ิมขนึ้
จากการสญู เสียสิทธปิ ระโยชน์ทางภาษี Everything But Arms (EBA) จากสหภาพยุโรป ภาคการท่องเท่ียวยงั มีแนวโน้มทดี่ ใี น
ระยะกลาง อยา่ งไรกด็ ี ความท้าทายสาหรับเศรษฐกิจกัมพชู าคอื การควบคุมดแู ลความเส่ยี งของสถาบนั การเงนิ รายยอ่ ยที่อยู่
นอกระบบ
เศรษฐกิจลาวจะกลับมาขยายตวั ทรี่ าว 6.4% ในปี 2019 และคาดวา่ จะเรง่ ตวั ข้นึ เปน็ 6.5% ในปี 2020 หลงั จากที่
เหตุการณน์ ้าทว่ มใหญ่สง่ ผลใหเ้ ศรษฐกิจเติบโตชะลอลงในปี 2018 ปัจจยั ขบั เคลื่อนหลักของเศรษฐกจิ ลาวคอื การสง่ ออกไฟฟา้
การกอ่ สรา้ งโครงสร้างพนื้ ฐาน และภาคบริการ ซึ่งนาโดยภาคค้าส่ง-คา้ ปลกี และการทอ่ งเทย่ี ว อย่างไรก็ดี ความเสีย่ งต่อ
เศรษฐกจิ ลาวมาจากทนุ สารองระหวา่ งประเทศท่ีอยใู่ นระดับต่า ปญั หาหนี้ต่างประเทศและหนส้ี าธารณะที่คอ่ นขา้ งสงู ซง่ึ ทาให้
ลาวถูกปรับลดอันดับเครดิตประเทศในช่วงที่ผา่ นมา
เศรษฐกจิ เมยี นมาจะเติบโตชะลอลงเล็กน้อยทรี่ าว 6.4% ในปีงบประมาณการเงนิ 2018/19 ดว้ ยแรงสง่ จาก
ภาคอุตสาหกรรมและภาคบรกิ ารในประเทศ การปฏริ ูปและการลงทนุ จากภาครัฐคาดว่าจะชว่ ยผลกั ดนั การเตบิ โตทาง
เศรษฐกจิ ในช่วงกอ่ นการเลือกตง้ั ทวั่ ไปในปี 2020 ความเส่ียงหลักตอ่ เศรษฐกจิ เมยี นมามาจากปัจจยั ภายนอก โดยการชะลอตวั
ของการค้าโลกเริม่ ส่งผลกระทบตอ่ การส่งออกและ FDI
เศรษฐกิจเวยี ดนามมีแนวโนม้ เตบิ โตชะลอลงราว 6.5% ในปี 2019 และในระยะกลาง สงครามการค้าสหรัฐฯ-จนี ส่งผลบวก
ตอ่ การส่งออกและ FDI มายังเวียดนาม แตก่ เ็ พม่ิ ความเสีย่ งที่สหรฐั ฯ อาจหนั มาเพ่งเล็งเวียดนามเปน็ เป้าหมายรายต่อไปในการ

ขน้ึ ภาษีได้ ขณะเดียวกัน ความขดั แยง้ ทางการคา้ ระหว่างญี่ปุน่ -เกาหลีใต้อาจส่งผลลบต่ออุตสาหกรรมการผลิตเวียดนามซึ่ง
พึง่ พาวตั ถดุ บิ สินค้าเทคโนโลยจี ากเกาหลีใต้

รู้จกั CLMV ในมติ ิต่างๆ และโอกาสทางธรุ กิจของนกั ลงทนุ ไทย 2 มกราคม 2020
แม้วา่ เศรษฐกจิ โลกในปจั จบุ นั มที ศิ ทางชะลอตัวลง กลมุ่ ประเทศ CLMV ได้แก่ประเทศกมั พชู า (Cambodia) สปป.ลาว
(Lao PDR) เมยี นมา (Myanmar) และเวยี ดนาม (Vietnam) ยังคงเติบโตไดอ้ ยา่ งโดดเด่นในชว่ งหลายปที ผ่ี า่ นมา จึง
น่าสนใจว่า ประเทศกลุ่มนี้มลี กั ษณะเฉพาะและปัจจัยสนบั สนนุ ใดท่สี ่งผลใหเ้ ศรษฐกิจเตบิ โตได้ดอี ยา่ งต่อเน่ือง
ณัชพล จรูญพิพฒั น์กลุ เศรษฐกรอาวโุ ส ฝ่ายความร่วมมอื ระหวา่ งประเทศ สายสอ่ื สารและความสมั พนั ธ์องค์กร ธนาคาร
แห่งประเทศไทย ผเู้ ขียนบทความนี้ นาเสนอข้อเทจ็ จรงิ โดยยอ่ เกย่ี วกับกล่มุ ประเทศ CLMV ในมติ ติ ่าง ๆ ได้แก่ด้านเศรษฐกิจ
การคา้ และการลงทนุ และการเงิน ตลอดจนวิเคราะห์ถงึ โอกาสการลงทุนของผ้ปู ระกอบการไทยในกลมุ่ น้ี
เศรษฐกจิ โดยรวมของ CLMV ในปจั จุบนั กลมุ่ ประเทศ CLMV จัดอยู่ในกลมุ่ ทีม่ อี ัตราการเติบโตสงู มากเมื่อเปรยี บเทียบกบั
คา่ เฉลย่ี ของโลก และมีแนวโนม้ ทจ่ี ะคงการเติบโตในลกั ษณะนใ้ี นระยะต่อไป ส่วนหน่งึ เปน็ ผลจากสัดสว่ นแรงงานทีอ่ ยู่ในวัย

ทางานเปน็ จานวนมาก ประกอบกบั คา่ จา้ งแรงงานอยใู่ นระดบั ตา่ มากเม่ือเทียบกบั ประเทศอน่ื ๆ ในภมู ิภาคอาเซยี น อีกทงั้ ยังมี
แหลง่ ทรัพยากรทางธรรมชาตจิ านวนมหาศาลทยี่ ังไมไ่ ด้นาขึน้ มาใชป้ ระโยชน์ในเชิงพาณิชย์ อาทิ ปา่ ไม้ สินแร่ นา้ มนั กา๊ ซ
ธรรมชาติ และแหล่งน้าเพื่อการผลติ ไฟฟา้ ส่งผลใหป้ ระเทศกลุ่มนมี้ ศี ักยภาพในการขยบั ขยายอตุ สาหกรรมต่างๆ ในประเทศได้
ดี และมพี ัฒนาการที่รวดเรว็ จากท้ังด้านการทางานเป็นจานวนมาก ประกอบกบั คา่ จ้างแรงงานอยูใ่ นระดบั ต่ามากเม่อื เทียบกับ
ประเทศอื่น ๆ ในภมู ิภาคอาเซียน อกี ท้ังยังมีแหล่งทรัพยากรทางธรรมชาติจานวนมหาศาลทย่ี ังไมไ่ ดน้ าขน้ึ มาใช้ประโยชนใ์ น
เชิงพาณิชย์ อาทิ ปา่ ไม้ สินแร่ นา้ มัน กา๊ ซธรรมชาติ และแหล่งนา้ เพอ่ื การผลติ ไฟฟ้า ส่งผลให้ประเทศกลุม่ นม้ี ศี ักยภาพในการ
ขยบั ขยายอตุ สาหกรรมต่าง ๆ ในประเทศได้ดี และมีพฒั นาการทร่ี วดเร็ว จากท้ังด้านการสง่ ออกสินค้า การทอ่ งเทยี่ ว การ
บรโิ ภคในประเทศ และการลงทนุ ในโครงสร้างพน้ื ฐานของภาครฐั ทั้งน้ี ในวงการตลาดทุน กลมุ่ ประเทศ CLMV ถกู จัดว่าเป็น
“ตลาดชายขอบ” หรือ Frontier Markets โดยมคี ณุ ลกั ษณะเดน่ คอื เปน็ ตลาดทใ่ี หม่และมีขนาดเลก็ มาก จงึ สามารถเตบิ โตได้
อย่างรวดเร็ว และดงึ ดดู การลงทุนจากต่างชาตไิ ด้มาก จากโอกาสที่จะไดร้ บั ผลตอบแทนทดี่ ีกว่าตลาดกล่มุ อืน่ ๆ แม้ต้องแลกกับ
ความเสย่ี งทส่ี ูงกว่าจากคา่ เงนิ หรอื ภาวะเงนิ เฟอ้ เป็นตน้

จดั อยูใ่ นสถานะประเทศรายได้ปานกลาง
หลายคนอาจมภี าพจาว่า CLMV เป็นประเทศรายไดต้ ่า แต่แทจ้ ริงแลว้ ทงั้ 4 ประเทศต่างไดร้ ับการยกระดับเป็นกลุ่มประเทศ
รายไดป้ านกลางระดบั ล่างหรอื Lower Middle Income ตามเกณฑข์ องธนาคารโลกแลว้

มีเสถียรภาพทางการเมืองสูง

จุดเดน่ ประการหนง่ึ ของกลุ่มประเทศ CLMV คือเสถียรภาพทางการเมอื งอยู่ในเกณฑ์ท่ดี ี จากการทรี่ ัฐบาลไม่ได้มกี าร
เปลยี่ นแปลงมากนกั ในช่วงทีผ่ ่านมา (ตารางท่ี 1) ส่งผลใหน้ โยบายต่าง ๆ โดยเฉพาะนโยบายการพัฒนาเศรษฐกจิ มคี วาม
ชดั เจนและต่อเน่ือง และสามารถสร้างความเชอื่ มั่นให้แก่ นกั ลงทุนต่างชาติท่ตี อ้ งการลงทุนในระยะยาว

ประชากรกว่าร้อยละ 60 อยู่ในวยั ทางาน
CLMV มคี วามได้เปรยี บด้านกาลังแรงงานทข่ี ับเคลือ่ นเศรษฐกจิ และการบริโภคของประเทศ โดยมปี ระชากรวัยทางานอายุ 15
– 59 ปี ทส่ี งู กว่าร้อยละ 60 ของประชากรทง้ั หมด 177 ล้านคน และคา่ แรงที่อยใู่ นระดับตา่ ท่ดี งึ ดดู การลงทุนจากตา่ งชาติ
โดยเฉพาะในกลุ่มอตุ สาหกรรมทีใ่ ชแ้ รงงานเข้มข้นแต่เน่อื งจากแรงงานสว่ นใหญย่ งั เป็นกลุ่มทใ่ี ช้ทกั ษะระดับลา่ ง ซ่งึ อาจสง่ ผล
ให้ผปู้ ระกอบการตอ้ งมตี น้ ทนุ สว่ นเพิ่มในการฝึกฝนอบรมแรงงานเช่นกนั
การค้าและการลงทนุ ของ CLMV

มีอัตราการเปดิ ประเทศสงู
อตั ราการเปิดประเทศ หรือสดั ส่วนมูลคา่ การส่งออกและนาเขา้ สินคา้ และบรกิ ารตอ่ GDP ในระดับสงู หมายถงึ CLMV มกี าร
พง่ึ พาภาคตา่ งประเทศ โดยเฉพาะการส่งออกสนิ คา้ เพ่ือช่วยขบั เคลอ่ื นการเติบโตทางเศรษฐกจิ คอ่ นข้างมาก (รูปท่ี 7) อยา่ งไร
ก็ดี แม้ระดับการคา้ ระหวา่ งประเทศทีส่ ูงขน้ึ สง่ ผลใหเ้ ศรษฐกิจเติบโตไดร้ วดเร็ว แตก่ ็ทาให้ประเทศกลมุ่ น้เี ผชิญกับความเสี่ยง
ภาคต่างประเทศทม่ี ากขนึ้ เชน่ กนั โดยเฉพาะความผนั ผวนของอัตราแลกเปลย่ี น และการชะลอตัวของปริมาณการคา้ โลก

เปน็ แหล่งการลงทนุ สาคญั ของผู้ประกอบการตา่ งชาติ

สถานการณก์ ารคา้ และการลงทุนของโลกทมี่ ีแนวโน้มผนั ผวนมากขึน้ ต่อเนอ่ื ง สง่ ผลใหภ้ าคธรุ กิจหลายประเทศมองหาโอกาส
และตลาดใหม่ ๆ ในการทาธรุ กิจ ซึง่ CLMV กม็ คี วามเหมาะสม จากเศรษฐกิจโดยรวมที่มแี นวโน้มขยายตัวดี นอกจากน้ี
CLMV ยังได้รบั อานสิ งสเ์ พ่มิ จากประเด็นสงครามการคา้ ระหว่างสหรฐั ฯ และจนี ในระยะหลัง โดยผูป้ ระกอบการจนี บางสว่ นได้
ทยอยย้ายฐานการผลิตมายงั กลมุ่ ประเทศดังกล่าวอย่างต่อเนอื่ ง เพอื่ หลกี เลย่ี งภาษสี นิ คา้ นาเข้าในระดับสูง
สาหรับประเทศไทย กลมุ่ ประเทศ CLMV ซง่ึ เปน็ เพอื่ นบา้ นใกลเ้ คยี งก็เปน็ ทางเลอื กทน่ี ่าสนใจในการลงทนุ เช่นกนั โดยข้อมูล
การลงทุนโดยตรงในต่างประเทศของไทย แสดงให้เห็นวา่ CLMV เปน็ หน่งึ ในเป้าหมายในการลงทุนของธรุ กจิ ไทยในช่วงทผ่ี า่ น
มา และยงั มีแนวโนม้ ทยอยสงู ขึ้นตอ่ เนือ่ ง (รูปท่ี 8 และรูปท่ี 9) โดยขอ้ ไดเ้ ปรยี บหลกั ในการลงทนุ ของไทยใน CLMV คือทาเล
ที่ตั้งและความสัมพันธ์ท่ใี กล้ชดิ สง่ ผลให้มคี วามเข้าใจตลาดท่ดี ีกว่า และมตี น้ ทุนขนส่งต่าง ๆ ท่ตี ่ากว่า
ทั้งน้ี ผูป้ ระกอบการไทยนยิ มเข้าไปลงทุนใน CLMV ในภาคการผลิตและภาคการเงินเปน็ สาคญั โดยมากกวา่ ร้อยละ 50 ของ
ธรุ กจิ ภาคการผลิตดงั กล่าว คือหมวดการผลติ อาหารและเคร่อื งด่มื

สินคา้ และตลาดส่งออกกระจกุ ตวั (CLM)
โครงสร้างเศรษฐกิจของกลมุ่ CLMV โดยเฉพาะ CLM ยังค่อนข้างกระจกุ ตัว กล่าวคอื มีความหลากหลายของสนิ คา้ ท่ผี ลติ เพื่อ
สง่ ออกไมม่ ากนัก สะทอ้ นจากมลู ค่าของหมวดสนิ คา้ ส่งออกอนั ดับ 1 ที่มสี ัดส่วนสงู มากเม่อื เทียบกบั มลู ค่าการสง่ ออกสนิ ค้ารวม
ของประเทศ ในมิติของตลาดส่งออกรายประเทศ พบว่า สปป.ลาว และเมยี นมายังมตี ลาดหลกั ทกี่ ระจุกตัวมาก ขณะที่กัมพูชา
และเวียดนาม มตี ลาดทีห่ ลากหลายกว่า (ตารางท่ี 4) ซ่งึ จะชว่ ยกระจายความเสยี่ งได้ดีกว่า โดยเฉพาะในกรณีทีป่ ระเทศผู้
นาเข้าหลักประสบปญั หาทางเศรษฐกิจ

การคา้ ชายแดนกบั ไทยมมี ูลคา่ การคา้ รวมสูง (CLM)
การเปน็ ประเทศเพือ่ นบา้ นทีม่ ีพรมแดนติดกบั ไทย ทาให้การค้าชายแดนของกลมุ่ CLM กับไทยมีความสาคญั และมีสดั สว่ นตอ่
มูลคา่ การคา้ รวมในระดบั สูงโดยไทยมีข้อได้เปรยี บดา้ นทาเลท่ีอยู่ใกล้ จึงมตี ้นทุนโลจสิ ตกิ สต์ า่ อีกทั้งรปู แบบการค้ายังเรยี บงา่ ย
ไมม่ กี ฎระเบียบหรอื มาตรการกดี กนั ทเี่ ขม้ งวด นอกจากน้ี ความนิยมของสนิ ค้าไทยในกลุม่ ประเทศดงั กล่าวยังเพ่มิ ขนึ้ ตอ่ เนอื่ ง
สว่ นหนึง่ จากที่สนิ ค้าไทยมคี ณุ ภาพดี และผบู้ ริโภคส่วนใหญ่ค่อนข้างคุ้นเคยกับแบรนดไ์ ทยจากสอ่ื ตา่ งๆ มาเปน็ ระยะเวลานาน
การเงนิ ของ CLMV

พัฒนาการของภาคการเงนิ ยังอยู่ในระดับต่า
CLMV ยังมีพฒั นาการของภาคการเงนิ ในระดับต่าในหลายมติ ิ อาทิ ความสามารถในการเปน็ ตัวกลางของภาคการเงนิ และการ
เขา้ ถึงบริการทางการเงิน สะท้อนจากสัดสว่ นสินเช่อื ของภาคเอกชนในประเทศต่อ GDP ทยี่ งั อย่ใู นระดบั ท่ีค่อนข้างตา่ แมจ้ ะมี
ทศิ ทางทีด่ ขี น้ึ (รูปท่ี 12) และจากขอ้ มูลของรายงาน The Global Findex Database ฉบบั ปี 2560 ของธนาคารโลก (ตาราง
ท่ี 5) ท่ชี ใ้ี ห้เหน็ ว่า CLMV ยังมีพืน้ ที่ใหส้ ามารถพฒั นาได้อกี มาก

ธนาคารพาณิชย์เปน็ ส่วนสาคญั ของระบบการเงนิ
ธนาคารพาณิชยจ์ ดั เป็นชอ่ งทางการระดมทนุ ที่สาคญั ของภาคเอกชนในกลุม่ CLMV ส่วนหนงึ่ เนือ่ งจากช่องทางอ่นื ๆอาทิ
ตลาดเงนิ และตลาดทนุ ยังมีขนาดเล็กมาก โดยตัวอยา่ งท่เี หน็ ไดช้ ดั คือตลาดหลกั ทรัพย์ ที่มจี านวนบรษิ ัททจี่ ดทะเบยี นนอ้ ย
และสดั ส่วนมลู คา่ หลกั ทรัพยต์ ามราคาตลาด (MarketCapitalization) ต่อ GDP ในระดับต่า ทง้ั น้ี เน่ืองจากตลาดเงนิ และ
ตลาดทนุ โดยรวมของ CLMV ยังอยู่ในขนั้ แรกของการพฒั นา บรกิ ารทางการเงินจงึ อาจไมต่ อบสนองความตอ้ งการของธุรกจิ
และครวั เรอื นได้อยา่ ง เตม็ ท่ี ดังนนั้ ภาคการเงนิ ของไทยจึงสามารถใชโ้ อกาสน้ใี นการเข้าไปเสนอบริการในชอ่ งทางใหม่ๆ เพื่อ
เพมิ่ ความหลากหลาย ของบริการทางการเงนิ ได้
โอกาสทางเศรษฐกจิ ของไทย ทางออกทางหนึง่ ของไทยท่ามกลางสถานการณ์ทเ่ี ศรษฐกจิ โลกมแี นวโนม้ ขยายตวั ชะลอลง คอื
การขยายการส่งออกไปยังตลาดใหม่ ๆ เพื่อกระจายความเสย่ี ง โดยเฉพาะตลาด CLMV เน่ืองจากเป็นตลาดทมี่ ีศักยภาพ และ
กาลงั อยู่ในช่วงขาขึ้น โดยมูลค่าการสง่ ออกของไทยไปยังตลาดกลมุ่ นยี้ งั เตบิ โตดีตลอดชว่ ง 3 ปที ีผ่ า่ นมา นอกจากน้ี การลงทนุ
ในตลาด CLMV กเ็ ปน็ อกี หน่ึงทางเลอื กที่นา่ สนใจของผปู้ ระกอบการไทย โดยข้อมลู ของกรมพัฒนาธุรกจิ การค้า กระทรวง
พาณชิ ย์ ระบุว่าในปี 2561 ธุรกจิ แฟรนไชสไ์ ทยมที ง้ั หมด 584 แบรนด์ โดยมี 49 แบรนด์ทข่ี ยายกิจการเขา้ สตู่ ลาดตา่ งประเทศ
ทงั้ น้ี ธรุ กิจแฟรนไชส์ไทยใน CLMV กาลงั ไดร้ บั ความนยิ มเพมิ่ ข้ึนอยา่ งต่อเนอ่ื ง จากกาลงั ซือ้ ของประชากรทเี่ พม่ิ ข้ึน ประกอบ
กบั การที่ CLMV มคี วามคลา้ ยคลงึ กบั ไทยทงั้ ในด้านลกั ษณะสงั คม วัฒนธรรม รวมถึง Lifestyle ของผู้บริโภค ส่งผลให้
ผปู้ ระกอบการไทยสามารถพฒั นาธรุ กจิ และบรกิ ารเพ่ือตอบสนองความตอ้ งการของผบู้ รโิ ภคในตลาดกลุ่มนไี้ ดด้ ี

สาหรับการสนับสนุนการส่งออกและการลงทนุ ไปยงั กลมุ่ ประเทศ CLMV นน้ั ภาครฐั ไดด้ าเนนิ การจดั ต้ังคณะทางานทมี่ ี
ปลดั กระทรวงพาณิชยเ์ ปน็ ประธาน เพอ่ื วางแนวทางเจาะตลาดเปา้ หมายและสินคา้ เปา้ หมายอย่างเรง่ ดว่ นโดยหน่งึ ในตลาด
เป้าหมายสง่ ออกดงั กลา่ วคอื CLMV และตดิ ตามประเมินสถานการณข์ องสงครามการคา้ ระหวา่ งสหรฐั ฯ และจนี
นอกจากน้ี ภาครัฐยงั ได้พัฒนาโครงการเชื่อมโยงระบบคมนาคมระหวา่ งไทยและประเทศเพ่อื นบา้ นอยา่ งตอ่ เน่ือง อาทิ
โครงการเขตพฒั นาพเิ ศษภาคตะวนั ออก หรอื EEC ที่มีโครงการพัฒนาสนามบินอ่ตู ะเภาและเมืองการบินภาคตะวันออก เพ่ือ
ส่งเสรมิ ใหไ้ ทยเปน็ ศนู ย์กลาง โลจสิ ติกส์ทางอากาศในภมู ิภาค หรอื โครงการรถไฟทางคู่ ทีจ่ ะเชื่อมโยงไทย กมั พชู า สปป. ลาว
และจนี เพือ่ การขนส่งสินค้าแบบไรร้ อยตอ่ ซึ่งโครงการเหล่าน้จี ะชว่ ยส่งเสรมิ ศกั ยภาพของไทยในการคว้าโอกาสทางเศรษฐกจิ
นีไ้ ดเ้ ร็วและมากกว่าประเทศอ่ืน ในขณะเดียวกนั ธนาคารเพอื่ การสง่ ออกและการนาเข้าแห่งประเทศไทย (EXIM Bank) ก็ได้มี
การสนับสนนุ ผปู้ ระกอบการไทยในการขยายธรุ กจิ ในตลาด CLMV เช่นกนั โดยการพฒั นาสนิ เช่อื ระยะยาวเพ่อื สนบั สนุนผู้
ซ้ือแฟรนไชสไ์ ทยไปเปิดบริการในตา่ งประเทศ หรอื ว่าจ้างบริษัทไทยใหไ้ ปดาเนนิ ธุรกิจในตา่ งประเทศ โดยพิจารณาหลักประกนั
ตามความเหมาะสม และคดิ ดอกเบย้ี ในราคาถูก นอกจากน้ี ธนาคารฯ ยงั มีวงเงินท่ใี ห้การสนับสนนุ แกส่ นิ เช่อื โครงการระหวา่ ง
ประเทศที่ 8.6 หมืน่ ล้านบาท (ขอ้ มลู ณ สน้ิ เดือนมถิ ุนายน 2562) สะทอ้ นถงึ ความพร้อมในการสนับสนนุ ผูส้ ่งออกไทยให้
สามารถขยายตลาดใหมไ่ ด้เปน็ อยา่ งดี
บทสรปุ กลุ่ม CLMV เปน็ เปา้ หมายการลงทุนทีไ่ ดร้ บั ความนิยมสูงข้ึนตอ่ เนื่องในช่วงหลายปีทีผ่ า่ นมา จากอัตราการขยายตวั
ทางเศรษฐกิจท่ีอยู่ในระดบั สงู ต่อเน่ือง สะท้อนถึงกาลงั ซ้ือท่ีมแี นวโน้มเติบโตดี มีความพร้อมทง้ั ด้านแรงงาน ทรัพยากร และ
เสถยี รภาพทางการเมอื ง การพง่ึ พาภาคต่างประเทศยงั มแี นวโนม้ สงู ขน้ึ ตอ่ เน่อื ง จึงเปน็ โอกาสของไทยทมี่ ีความสมั พันธใ์ กลช้ ิด
และมีขอ้ ได้เปรยี บดา้ นทาเลทต่ี งั้ รวมทง้ั ภาคการเงินยงั มีลทู่ างใหธ้ ุรกิจสถาบนั การเงินไทยสามารถเขา้ ไปขยายการลงทุนไดง้ ่าย
ในชว่ งทีเ่ ศรษฐกิจโลกชะลอตัว จึงเปน็ โอกาสของผ้ปู ระกอบการไทยในการขยายธรุ กิจในกลมุ่ ประเทศน้ี ซึ่งมี ปัจจัย
สนบั สนนุ จากภาครฐั ทงั้ ดา้ นการเจาะตลาดและการพัฒนาโครงสร้างพน้ื ฐานด้านคมนาคมรองรบั การขยายการค้าการ
ลงทนุ รวมทั้งยังมี EXIM Bank เขา้ มาชว่ ยเหลอื ทางด้านการเงินอีกด้วย

ผลสะเทอื นของ Brexit อวสานของ EU Model ท่เี ราเคยรจู้ กั 29 มิถนุ ายน 2016
แมก้ อ่ นหน้านี้ จะมีเสยี งคดั ค้านจากบรรดาผนู้ าประเทศต่างๆ องค์กรเศรษฐกจิ ระหวา่ งประเทศ รวมทง้ั บรรดานกั ลงทนุ ต่างๆ
เรือ่ งสหราชอาณาจกั รจะถอนตวั จากการเป็นสมาชิกสหภาพยโุ รป หรอื อยี ู พร้อมกบั เตือนภยั ว่า การถอนตัวดงั กลา่ วจะส่งผล
เสยี หายทรี่ นุ แรงทางเศรษฐกจิ แตก่ ารลงประชามติเมอ่ื วันท่ี 23 มิถนุ ายน ทีผ่ า่ นมา คนในสหราชอาณาจักร 52% เหน็ ชอบให้
ถอนตัวจากการเปน็ สมาชกิ อยี ู ส่วนอกี 48% สนับสนนุ ให้เป็นสมาชกิ อยตู่ อ่ ไป หลังจากทราบผลของประชามติ ผลกระทบ
สรา้ งความเสยี หายทางเศรษฐกจิ ระยะส้นั กป็ รากฏออกมาให้เห็น เงนิ ปอนด์อังกฤษมีค่าลดลง 9% ตา่ สดุ ในรอบ 31 ปี ใน
อนาคตอนั ใกล้ การเปน็ ศูนย์กลางการเงินของลอนดอนจะเกดิ ความไม่แนน่ อนขน้ึ มา การจ้างงานในธรุ กจิ การเงินน้คี งจะลดลง
มลู คา่ อสงั หาริมทรพั ย์ในอังกฤษ สินทรพั ย์ท่คี นทั่วไปมอี ยู่ จะลดตา่ ลง ส่วนผลระยะยาวในยุโรป สกอตแลนด์คงจะแยกตวั เปน็
อสิ ระจากสหราชอาณาจักร สมาชกิ อยี บู างประเทศอาจมกี ารลงประชามติในประเทศตวั เอง แล้วถอนตัวออกไป การ
เคลือ่ นย้ายคนโดยเสรภี ายในกลุ่มอียอู าจจะยกเลิกไป และกระแสการต่อต้านผู้อพยพเพมิ่ สงู ขน้ึ
แต่ประเด็นสาคัญอยูท่ วี่ า่ ความล้มเหลวของสหภาพยุโรป อาจทาใหโ้ ลกเราย้อนกลับสภู่ าวะอนาธปิ ไตยแบบเดิมๆ
สหภาพยุโรปนน้ั เคยเป็นแบบอยา่ งการรวมตวั ของประเทศท่มี รี ะบบการเมอื งประชาธปิ ไตย ทาให้ความขดั แย้งและ
สงครามระหวา่ งประเทศสมาชิกกลายเป็นเรอื่ งท่ีเป็นไปไม่ไดแ้ ล้ว ทัง้ ๆ ทีช่ ว่ งเวลา 80 ปีในอดีต ฝรั่งเศสและเยอรมนั เคย
ทาสงครามกนั มาถงึ 3 คร้งั เปน็ กลมุ่ เศรษฐกจิ การเมอื งท่ชี ่วยทาให้โลกยุคหลงั สงครามเยน็ ท่มี ลี ักษณะหลายกลมุ่ หลายขัว้
มีความมน่ั คงและสนั ตสิ ุขมากขน้ึ ซง่ึ เปน็ เง่ือนไขสาคญั ท่ีทาให้เศรษฐกจิ โลกเจริญร่งุ เรอื งตอ่ เนอ่ื ง
นอกจากน้ี กลุม่ อยี ูยังทาใหค้ วามสมั พนั ธ์ระหว่างประเทศก้าวพน้ ไปจากรูปแบบเดมิ ๆ ทปี่ ระเทศต่างๆ ปกปอ้ งตวั เอง โดยอาศัย
กลยุทธการสรา้ งพันธมติ ร ใชน้ โยบายถ่วงดลุ อานาจ (balance of power) สว่ นการรวมกลมุ่ ทางเศรษฐกิจกท็ ากนั แบบ
หลวมๆ เพราะโลกทเี่ ป็นจรงิ มสี ภาพแบบอนาธปิ ไตย ประเทศตา่ งๆ จึงสร้างความเขม้ แขง็ ให้กบั ตวั เองเปน็ อนั ดับแรก เพ่อื ใช้
แสวงหาและปกปอ้ งผลประโยชนข์ องตวั เอง การถอนตวั ของอังกฤษจากอยี อู าจแสดงใหเ้ หน็ วา่ กลมุ่ สหภาพยโุ รปพัฒนามาถึง
จุดทย่ี งั ไมส่ ามารถก้าวขา้ มสภาพแบบเดมิ ๆ ของการเมอื งระหว่างประเทศ เม่ือเป็นเชน่ น้ี ความสมั พันธข์ องประเทศต่างๆ
อาจจะกลบั ไปสสู่ ภาพอนาธิปไตยเหมอื นกับลกู คิวบนโต๊ะสนกุ เกอร์ ทแี่ ตล่ ะลูกจะเกดิ กระทบกระทัง่ กนั เป็นระยะๆ
รางวัลโนเบลสันติภาพปี 2012

สหภาพยโุ รปที่เป็นอยู่ในปัจจบุ ัน เป็นผลมาจากการดาเนนิ การในระยะ 60 กว่าปีท่ีผ่านมา โดยมจี ุดเรมิ่ ต้นจากการ
กอ่ ตั้ง “ประชาคมถ่านหนิ และเหล็กกลา้ ” ขนึ้ ในปี 1951 เพราะคนทง้ั หลายมองเหน็ วา่ การแข่งขนั ระหว่างฝร่ังเศสและ
เยอรมนั เป็นตน้ ตอของสงครามในยโุ รป ฝรัง่ เศสจึงริเร่มิ โครงการนี้ เพ่อื ที่ว่าในอนาคต สงครามระหวา่ ง 2 ประเทศ นอกจากไม่
อาจคาดคดิ ไดแ้ ล้ว ยังเปน็ ไปไมไ่ ดใ้ นทางวตั ถุดิบด้วย รางวัลโนเบลสาขาสันตภิ าพปี 2012 ทใ่ี ห้กบั อยี ู ก็เพราะความพยายามท่ี
ผา่ นๆ มาดังกลา่ วน้ี ในปี 1958 สมาชกิ 6 ประเทศทเี่ ปน็ ภาคปี ระชาคมถา่ นหนิ และเหล็กกลา้ ขยายความร่วมมือเปน็
“ประชาคมเศรษฐกจิ ยุโรป” หรอื อีอีซี เพื่อกอ่ ต้งั ตลาดรว่ ม อังกฤษไม่เคยคดิ ท่ีจะเขา้ ร่วมมาตง้ั แตต่ ้น เพราะใหค้ วามสาคญั กับ
การสรา้ ง “ความสมั พันธ์พเิ ศษ” กบั สหรฐั อเมรกิ า แต่เมอื่ ตวั เองลม้ เหลวท่จี ะตั้งกลมุ่ การคา้ เสรรี ะหว่างประเทศอนื่ ๆ ในยโุ รป
รัฐบาลองั กฤษต่อๆ มากพ็ ยายามทจี่ ะเขา้ เปน็ สมาชิกของประชาคมเศรษฐกจิ ยโุ รป และประสบความสาเรจ็ ในปี 1973 แต่เม่อื
เข้าเปน็ สมาชกิ แล้ว อังกฤษมีบทบาทสาคัญทผี่ ลักดันใหก้ ลุ่มออี ซี พี ัฒนาจากจากตลาดรว่ มเป็นตลาดเดยี ว
แต่องั กฤษก็ขาดเจตนาเปา้ หมายทจี่ ะขับเคลื่อนใหป้ ระชาคมยโุ รปรวมตัวกันในเชงิ ลึกมากข้ึนในดา้ นอน่ื ๆ จุดมงุ่ หมายทีต่ า่ งกัน
ระหวา่ งประเทศท่บี กุ เบกิ ออี ซี กี ับอังกฤษยังมอี ิทธพิ ลสาคัญต่อความเห็นที่แตกตา่ งกนั ระหวา่ งอังกฤษกบั ประเทศสมาชกิ อน่ื ๆ
เรือ่ งการพัฒนาการรวมกลมุ่ ของยุโรป ทตี่ ่อมาเปลยี่ นแปลงจาก “ประชาคมเศรษฐกจิ ยโุ รป” มาเป็น “สหภาพยโุ รป” ตาม
สนธิสญั ญามาสทรชิ ตป์ ี 1992 สหภาพยโุ รปเป็นองคก์ รระหวา่ งประเทศทใ่ี หญอ่ ันดบั 2 ของโลกรองจากสหประชาชาติ เป็น
องคก์ รปกครองระหวา่ งประเทศทีม่ ลี กั ษณะพเิ ศษ ตัวเองน้ันไม่ใชร่ ฐั แต่ทาหน้าท่ีเหมอื นกบั เป็นรัฐ กฎหมายของอยี มู ี
อานาจผูกพนั ประเทศสมาชิก มีเงินสกลุ ของตวั เองเรียกว่ายูโร ท่ีสมาชกิ 13 ประเทศใชร้ ่วมกัน ประชาชนของสหภาพ
ยุโรปถือหนังสอื เดนิ ทางสหภาพยุโรป ธรุ กิจต่างๆ ในประเทศสมาชิกเดิมมีสญั ชาติตามกรรมสิทธขิ์ องคนในประเทศสมาชิก
เช่น สัญชาติอังกฤษหรอื เยอรมนั เปลี่ยนมาเป็นสญั ชาติสหภาพยโุ รป แบบเดยี วกับหนงั สือเดินทาง เช่น สายการบินลฟุ ต์
ฮนั ซา เดมิ เปน็ สายการบินสัญชาติเยอรมนั ปัจจุบันเป็นสายการบนิ สญั ชาติอียู แตล่ กั ษณะพิเศษท่ีสดุ ของอยี ู คือเปน็ นิติ
บคุ คลท่ีไมม่ ีพรมแดนชดั เจน สามารถเพม่ิ จานวนประเทศสมาชกิ ใหม่ได้ตลอด การเป็นสมาชกิ อยี ูไม่ได้ข้นึ กบั ท่ีตัง้ ทาง
ภมู ศิ าสตร์เหมอื นประเทศสมาชิกกลุม่ อาเซยี น แต่อาศยั หลักเกณฑท์ ี่เปน็ ค่านยิ ม คอื ตอ้ งเปน็ ประเทศ “ประชาธิปไตย ยึด
หลกั นิตธิ รรม สทิ ธมิ นษุ ยชน ปกป้องคนกลมุ่ นอ้ ย และมเี ศรษฐกจิ กลไกตลาด” ในแง่น้ี แคนาดากส็ มคั รเป็นสมาชิกอยี ไู ด้
ส่วนตุรกี แมจ้ ะอยตู่ ดิ กับยุโรป คงต้องรอไปอีกหลายสบิ ปี เพราะคนในสหภาพยุโรปกลวั วา่ หากไดเ้ ปน็ สมาชิกอียู คนตุรกคี งจะ
อพยพครง้ั ใหญม่ าอยูใ่ นบรรดาประเทศสมาชกิ อียู ขบวนการ Brexit ก็อาศัยคาพดู รณรงคส์ ร้างสร้างความหวาดกลวั วา่ “พวก
ตรุ กีกาลงั มา” ภายใน 2-3 ปีข้างหน้า ทงั้ ๆ ทนี่ ายกรฐั มนตรี เดวดิ คาเมรอน พูดก่ึงๆ ตลกวา่ ตรุ กีคงตอ้ งรอถงึ ปี 3000
แนวคิดอธบิ าย EU Model ในชว่ งที่ผา่ นๆ มา โลกเราจับตามองสหภาพยุโรป ทรี่ วมกลมุ่ กว้างขวางและลมุ่ ลึกมากข้นึ ว่า อาจ
เป็นความหวงั และแนวทางการพฒั นาโลกเราในยคุ โลกาภิวตั น์ เพราะการรวมกลุ่มของอยี ูใหค้ วามสาคัญและยึดหลกั การ
เรือ่ งความหลากหลาย การมสี ่วนรว่ ม ไมก่ ีดกันคนในสังคม ไม่ว่าจะมคี วามคิดความเชือ่ อยา่ งไร การมคี ุณภาพชีวติ การ
พัฒนาที่ย่ังยนื หลกั สทิ ธมิ นุษยชนสากล และสนั ตภิ าพ จงึ มคี าพูดท่ีเปรียบเทยี บว่า คนยโุ รปมาจากดาวพระศุกร์ ส่วนคน
อเมรกิ นั มาจากดาวองั คาร
พฒั นาการและความก้าวหนา้ ของสหภาพยโุ รป มกี ารอธบิ ายดว้ ย 2 แนวคดิ
แนวคดิ แรกเป็นพวกมองโลกทเี่ ป็นจรงิ (Realist) ท่ีเป็นว่า กล่มุ อียไู มไ่ ด้ทาใหเ้ กดิ การเปล่ียนแปลงระดบั มลู ฐานดา้ น
ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งประเทศสมาชิก ชาตสิ มาชิกแตล่ ะรายกย็ ังแสวงหาผลประโยชนแ์ ละอานาจของชาตติ วั เองภายในกลมุ่ อียู
แนวคดิ น้จี ะให้ความสาคญั เร่ืองบทบาทประเทศสมาชกิ และการเจรจาตอ่ รองในหมู่ประเทศสมาชกิ ของอียู บทบาทของอังกฤษ
ในสหภาพยโุ รปที่ผ่านๆ มา รวมท้งั การถอนตวั จากการเป็นสมาชกิ อยี ู สะทอ้ นความจริงบางสว่ นของแนวคิดน้ใี นการอธบิ าย
ปญั หาตา่ งๆ ในกลุม่ อียู
สว่ นอีกแนวคดิ หนงึ่ อธิบายกลมุ่ อยี จู ากทัศนะแบบ “บทบาทหนา้ ท่ี” มองพัฒนาการของอยี วู า่ มาจาก “กระบวนการก่อ
ผลกระทบ” (spillover) แนวคิดน้ีกส็ ามารถใชอ้ ธิบายไดบ้ างส่วนของพัฒนาการกลุม่ อียู จากจดุ เรมิ่ ตน้ การเป็นประชาคมถา่ น
หินและเหลก็ กลา้ จนมาสูต่ ลาดเดยี วและเงนิ สกลุ เดยี วกนั แนวคิดนใ้ี หค้ วามสาคญั แก่สถาบันตา่ งๆ ของอยี ู อานาจของกลุ่มอยี ู
ในการจัดการปญั หาทล่ี าพงั สมาชกิ แตล่ ะรายไม่สามารถแกป้ ญั หาดว้ ยตวั เอง เช่น เศรษฐกิจ ความม่นั คง หรอื สิ่งแวดลอ้ ม
แนวคดิ นี้จะมองพฒั นาการของอียไู ปสรู่ ะบบสหพนั ธรัฐ สะท้อนออกมาทีห่ ลกั การสากลที่สหภาพยุโรปยึดมนั่ เชน่
ประชาธิปไตยเสรี หลักนิติธรรม สทิ ธิมนษุ ยชน และรฐั บาลทีม่ าจากตัวแทนประชาชน เป็นตน้
อนาคตของ EU หลัง Brexit ในระยะ 60 ปที ผี่ ่านมา สหภาพยโุ รปพฒั นากา้ วไปไกลมาก สมาชิกทีม่ ี 28 ประเทศ รวมท้ังส
หราชอาณาจกั ร ครอบคลุมแทบทกุ ประเทศในยุโรป สงครามทจ่ี ะเกดิ ข้นึ ในหม่ปู ระเทศสมาชิก กลายเป็นเร่อื งไม่อาจจะคาดคดิ
ไดเ้ ลย สหภาพยโุ รปมีอานาจและกลไกทางกฎหมายที่จะดาเนนิ การใหบ้ รรลเุ ป้าหมาย เช่น การสรา้ งตลาดเดียวและเงินสกลุ

เดียวกนั และมีบทบาทสาคัญทส่ี ง่ เสรมิ และปกปอ้ งระบบการค้าเสรีในโลก แม้ประชาชนในสหราชอาณาจักรจะลงประชามติ
ให้องั กฤษถอนตัวจากอยี ู แตอ่ ังกฤษก็ปฏิเสธไม่ได้ว่ากลุ่มอียยู ังเปน็ ประเทศเพอ่ื นบา้ นทเี่ ป็นตลาดใหญ่ท่ีสุด การส่งออก
ของอังกฤษกว่า 50% ตอ้ งอาศัยตลาดน้ี แต่การถอนตัวทาใหน้ ับจากนี้ไปอังกฤษจะไม่มีสทิ ธมิ เี สียงในองคก์ รของอียู ทัง้ ๆ
ทยี่ ังต้องพง่ึ พาการสง่ ออกจานวนมาก นอกจากน้ี ฐานะของอังกฤษในปัจจบุ นั ทเี่ ปน็ แหล่งลงทุนยอดนิยมมากสุดของ
ประเทศท่ี 3 ทีต่ อ้ งการใช้อังกฤษเป็นประตูสู่ตลาดอียู กจ็ ะสญู เสียมนตเ์ สน่หท์ ่ีว่าน้ี จุดนเ้ี องที่เป็นขอ้ ขัดแย้งในตัวเองของ
องั กฤษ อังกฤษยอมรับคุณประโยชนข์ องการรวมตวั ทางเศรษฐกจิ ของอยี ู แตไ่ ม่ยอมรับเร่ืองการโอนหรือแบ่งสรรอานาจ
อธิปไตยใหก้ ับอียู สาหรบั อนาคตของสหภาพยโุ รปท่ไี มม่ อี ังกฤษ แนวคิดทต่ี ้องการให้สหภาพยโุ รปขยายตัวกวา้ งขวางออกไป
อาจมาถงึ จุดที่เปน็ ความล้มเหลวทง้ั ทางการเมืองและเศรษฐกิจ กลมุ่ ระหวา่ งประเทศทม่ี ีขนาดใหญ่เกินไปแบบ EU Model
พิสูจนไ์ ด้วา่ ไมส่ ามารถมบี ทบาทและทาหน้าทไี่ ด้อยา่ งปกตริ าบรืน่ ในทีส่ ุด สหภาพยโุ รปอาจจะเหลอื เพียงประเทศสมาชิกท่ีเปน็
แกนหลกั การก่อต้ังกลมุ่ ขน้ึ มาโดยมเี ยอรมนั เปน็ ผู้นา แต่การรวมตวั ทางเศรษฐกจิ การเมืองระหว่างประเทศสมาชิกทีเ่ หลอื อยู่คง
จะลุ่มลกึ มากข้นึ ผลสะเทือนของ Brexit และวิกฤตสิ หภาพยโุ รปครงั้ น้ี ยงั จะทาให้เรามโี อกาสได้เหน็ ถงึ ความสามารถและกล
ยุทธ์ของประเทศหลักๆ ในกลุ่มอยี ทู ่ีใช้รบั มือกบั วิกฤติการเปลี่ยนแปลงท่ีเกิดขึน้ ครั้งน้ี เยอรมนั นอกจากฐานะทางเศรษฐกจิ ท่ี
ใหญ่สดุ ของยโุ รปยังได้ชือ่ ว่าเปน็ ประเทศทเี่ ศรษฐกิจการเมอื งใชก้ ลยทุ ธก์ ารบรหิ ารจดั การ (managerial strategy) เพอ่ื รบั มอื
กบั การเปลย่ี นแปลงอย่างมีประสทิ ธภิ าพ เยอรมันทาสาเรจ็ มาแล้วในการสร้างความมหศั จรรยท์ างเศรษฐกิจหลงั สงครามโลก
และการรวมกับเยอรมนั ตะวันออกหลงั การพังทลายของกาแพงเบอรล์ ิน สว่ นฝร่ังเศสไดช้ อ่ื ว่าเปน็ ประเทศทใ่ี ช้กลยุทธ์
ผปู้ ระกอบการ (entrepreneurial strategy) รับมือกบั การเปลย่ี นแปลง โดยใช้กลยุทธ์ที่วา่ น้มี าสรา้ งความมงั่ ค่ังและส่งเสริม
สถานภาพศกั ดศิ์ รปี ระเทศ สาหรบั อังกฤษได้ช่ือวา่ เป็นประเทศทใ่ี ช้กลยุทธ์การต่อรองใหไ้ ด้ของดถี ูกสดุ (bargaining-up
strategy) ลองมาดวู ่า ผนู้ าขบวนการ Brexit ท่ปี ระกาศว่าองั กฤษยังต้องการเป็นส่วนหนง่ึ ของตลาดเดยี วสหภาพยุโรป
โดยไมต่ ้องยอมรบั เงือ่ นไขการเคล่อื นยา้ ยแรงงานเสรนี นั้ จะเป็นไปไดห้ รือไม่

ASEAN Roundup EP04 กาลงั ซอื้ -ชนชัน้ กลาง จุดขายอาเซยี น 16 สงิ หาคม 2020
เศรษฐกิจของอาเซียนปี 2563 หดตวั เป็นครง้ั แรกในรอบกวา่ สองทศวรรษ จากการทท่ี ว่ั โลกรวมท้งั อาเซยี นใช้มาตรการเขม้ งวด
เพ่ือสกดั การแพร่ระบาดของไวรสั โควิด-19 ทัง้ การระงับการเดินทางระหวา่ งประเทศ การรกั ษาระยะหา่ งทางกายภาพหรือ
Social Distancing การลอ็ กดาวนป์ ิดเมืองทาให้เศรษฐกจิ ชะงกั งนั ห่วงโซ่การผลิตทัว่ โลกขาดตอน
ธนาคาร ซไี อเอม็ บี ไทย หน่ึงในธนาคารสมาชิกกลุม่ ซไี อเอม็ บี กล่มุ การเงนิ ช้นั นาของอาเซยี น มองวา่ เศรษฐกจิ ภูมภิ าคอาเซยี น
ยังแกร่ง และจะกลบั มาฟืน้ ตัวไดเ้ รว็ ขึน้ ในปหี น้าและเร็วกวา่ ประเทศตะวนั ตก เพราะสามารถควบคุมการแพรร่ ะบาดของโควิด-
19 ไดค้ ่อนข้างดี ทส่ี าคัญ ดร.อมรเทพ จาวะลา ผูช้ ่วยกรรมการผ้จู ัดการใหญ่ สานักวจิ ยั ธนาคาร ซีไอเอ็มบี ไทย ช้ใี หเ้ ห็น
ว่า ภมู ภิ าคนม้ี ีจดุ แข็ง จากกาลงั ซอ้ื ในประเทศ และจากชนชน้ั กลางทกี่ าลงั เติบโตไดด้ ี อกี ทั้งความเปน็ เมือง (urbanization)

ดอกเบีย้ ตดิ ลบ: เรามาถึงจดุ น้ีไดอ้ ยา่ งไร 1 กมุ ภาพนั ธ์ 2016
สัปดาหท์ ผี่ ่านมา ธนาคารกลางญปี่ นุ่ สร้างความประหลาดใจใหต้ ลาดการเงินดว้ ยการกระตนุ้ เศรษฐกจิ เพมิ่ เตมิ โดยประกาศ
ดอกเบ้ีย “ตดิ ลบ” คนได้ยินอาจจะงงๆ ว่าดอกเบยี้ ตดิ ลบแปลว่าอะไร? คนญี่ปุ่นต่อไปนต้ี ้อง “จ่ายเงิน” เพื่อฝากเงินท่ีธนาคาร
หรอื ? เรามาถึงจดุ นไี้ ด้อย่างไร ลองชวนคยุ เร่อื งน้ีดูกนั ครบั ชว่ งหลงั ๆ น้เี ราไดย้ ินเรื่องการดาเนนิ นโยบายการเงินแบบไม่
ธรรมดากันบอ่ ยเหลอื เกนิ และธนาคารกลางกาลงั พาประเทศและเศรษฐกจิ โลกถลาลกึ เขา้ สดู่ ินแดนท่ีไม่เคยมีใครไปมาก่อน
และลึกขึ้นเรื่อยๆ ในอดีตเราเคยเรยี นกนั มาว่า ธนาคารกลางสมยั ใหมใ่ ชอ้ ัตราดอกเบ้ยี นโยบาย (สว่ นใหญ่เป็นดอกเบ้ียระยะส้นั
มาก เชน่ หนึ่งวนั ) เปน็ เครือ่ งมอื สาคัญในการดาเนนิ นโยบายการเงนิ แล้วปล่อยให้กลไกตลาดเปน็ ตัวกาหนดดอกเบยี้ ระยะ
อน่ื ๆ และธนาคารกลางท่ีดตี ้องรักษาวินัยทางการเงิน ไมพ่ มิ พ์เงนิ พรา่ เพร่ือ Quantitative Easing แต่พอเศรษฐกิจต้องการ
การกระตุน้ อยา่ งหนกั การลดดอกเบี้ยลงไปเร่ือยๆ จนเหลอื เกอื บศนู ย์เริม่ จะไม่เพียงพอ เราเรมิ่ ไดย้ ินคาว่า quantitative
easing (QE) หรือแปลเปน็ ไทยแบบงงๆ วา่ การผ่อนคลายนโยบายการเงินเชงิ ปริมาณ–เพ่ือใหแ้ ตกตา่ งจากการผอ่ นคลาย
โดยใช้ราคาหรอื อัตราดอกเบยี้ หรอื พดู งา่ ยๆ คือการอัดฉีดสภาพคลอ่ ง (หรอื พมิ พ์เงนิ ) เขา้ ไปในระบบแบบปรมิ าณ
มหาศาล เพื่อจดุ ประสงค์สองสามอยา่ ง
หนง่ึ คือเพื่อให้แน่ใจวา่ สภาพคลอ่ งในระบบมีอยู่อย่างเพียงพอ ไมเ่ กดิ การหดตวั อยา่ งรนุ แรงของสภาพคลอ่ งแบบทเี่ คยเกดิ
กบั วกิ ฤตใิ นอดีต โดยเฉพาะเม่อื ระบบธนาคารไม่สามารถทางานได้ และการหมนุ ของปริมาณเงนิ หดตวั ลงอยา่ งรวดเรว็

สอง คือ เพ่ือลดต้นทุนทางการเงิน สังเกตวา่ การทา QE มงุ่ เป้าไปทก่ี ารซ้อื สนิ ทรัพยบ์ างประเภท เช่น พนั ธบตั รระยะยาว
พันธบตั รที่มีสนิ เชือ่ ทีอ่ ยู่อาศัยเปน็ หลักประกัน กองทนุ อสังหารมิ ทรพั ย์ หรอื แม้แต่กองทนุ หนุ้ เพื่อพุง่ เป้าในการเพิ่มราคา
สินทรพั ยเ์ หลา่ น้ันหรอื ลดต้นทุนทางการเงินแบบเฉพาะเจาะจง เพือ่ ใหน้ ักลงทุน รฐั บาล และผบู้ ริโภคกูเ้ งนิ ได้ถูกลง ลดความ
เสยี่ งต่องบดลุ ของผกู้ ู้ทงั้ หลาย และกระตนุ้ ใหเ้ กดิ กิจกรรมทางเศรษฐกิจ หนีปัญหาเงนิ ฝดื
และสาม คอื เป็นการไลเ่ งินออกจากทรพั ยส์ นิ ปลอดภยั ให้ไปถอื สนิ ทรัพย์เส่ียงเพ่ิมมากข้นึ เช่น พนั ธบตั รรฐั บาลทเี่ คยถอื ไม่
มีความเสยี่ ง ไดด้ อกเบ้ียสบายๆ 4% อยู่ดๆี คงเหน็ อตั ราผลตอบแทนลดลงอย่างรวดเร็ว ตอ้ งออกไปหาสินทรัพย์ทีเ่ สี่ยงมากข้ึน
เพือ่ ให้ได้รบั ผลตอบแทนเท่าเดิม (ซึ่งก็หายากขึ้นเรอื่ ยๆ) เทา่ กับเป็นการกระจายสภาพคล่องออกไปถว้ นหน้าอยา่ งรวดเร็ว
นอกจากน้ี ผลอีกอย่างของการพิมพ์เงนิ และอัดฉีดสภาพคล่องคือ การทาให้คา่ เงนิ ของตวั เองอ่อนลงเมอื่ เทยี บกับค่าเงนิ คนอนื่
ตอนท่ีมอี เมรกิ าทาอยคู่ นเดยี ว ผลจึงเหน็ ค่อนข้างเต็มที่ พอทกุ คนทาเหมือนกนั หมด ผลทเ่ี ห็นจงึ นอ้ ยลงไปมาก จนบางคนบอก
วา่ นคี่ อื “สงครามคา่ เงนิ ” ดว้ ยซ้า ธนาคารกลางสหรฐั ฯ ลดดอกเบ้ียเหลอื เกือบศนู ยต์ ้ังแตป่ ลายปี 2008 และนามาตรการ QE
มาใช้สามรอบ Fed ต้องซ้ือสนิ ทรพั ยแ์ ละพมิ พเ์ งนิ ปริมาณมหาศาล จนงบดลุ ของ Fed ขยายจากแปดแสนลา้ นเหรยี ญสหรฐั
ข้ึนเป็น 4.5 ล้านล้านเหรียญสหรฐั ในปจั จบุ นั เรยี กวา่ ใหญแ่ บบไมเ่ คยเปน็ มาก่อน และ Fed คงยงั เกาหวั แกรกๆ ว่าจะลด
ขนาดของงบดลุ ทีใ่ หญข่ นาดนไี้ ด้อยา่ งไรโดยไม่กระทบตลาดการเงิน นอกจากธนาคารกลางสหรฐั ฯ เมือ่ เจอปัญหา
เศรษฐกิจตกตา่ และความเส่ียงเงนิ ฝดื มาเยอื น ธนาคารกลางยโุ รป (ECB) และธนาคารกลางญป่ี นุ่ (BoJ) ก็ใชส้ ตู ร
เดียวกนั คอื ลดดอกเบีย้ เหลือศนู ย์ บวกการพมิ พ์เงนิ ขนาดมหาศาล มีแถมนโยบายใหมๆ่ เชน่ LTRO เพอ่ื กระตุน้ ให้
ธนาคารปล่อยสนิ เชื่อเพิ่มเปน็ คร้ังคราว และขนาดของธนาคารกลางกเ็ พิ่มขน้ึ กนั ถว้ นหนา้ แบบไมเ่ คยเจอมากอ่ น
แต่ฐานเงินท่เี พ่มิ ขึ้นขนาดนี้กไ็ มไ่ ดแ้ ปลว่าปรมิ าณเงินในระบบหรือ money supply จะเพ่มิ ขน้ึ ในอตั ราเดยี วกันนะครบั ด้วย
ความท่ีภาคธนาคารไม่ทางาน ตวั คณู ทางการเงนิ หรือ money multiplier จงึ หดตวั อยา่ งรวดเรว็ ถ้าไม่ปั๊มเงินเยอะขนาดน้ี
สภาพคลอ่ งในระบบอาจจะหดจรงิ ๆ กไ็ ด้
แลว้ ดอกเบ้ียตดิ ลบละ่ ?
เราคุ้นเคยมาตลอดวา่ “อตั ราดอกเบยี้ ” ตดิ ลบไมไ่ ด้ ต่าสดุ ก็ได้แคศ่ ูนย์และไมม่ เี หตผุ ลทด่ี อกเบี้ยจะตดิ ลบ เพราะน่ันจะแปลวา่
คนมาก้จู ะได้แถมเงนิ ไปด้วย (แลว้ ใครจะไมม่ าก!ู้ ) และคนเอาเงนิ มาฝากจะโดนคิดดอกแทนจะ “ได”้ ดอกเบย้ี คงไมม่ ีเหตผุ ลท่ี
ให้จะเอาไปฝาก นอนกอดเงินสดอยเู่ ฉยๆ ดกี ว่า
แต่มาช่วงหลงั ๆ เราได้ยนิ คาวา่ ดอกเบยี้ ตดิ ลบกนั มากขน้ึ เร่อื ยๆ หลังจากดอกเบย้ี ตา่ เตยี้ ตดิ ศนู ย์ และการปมั๊ เงนิ แบบมหาศาล
ยังไมเ่ ห็นผลเท่าทีค่ วร ECB จึงเร่ิมทาการทดลองทางนโยบายการเงนิ ทีผ่ มเขา้ ใจว่าไม่เคยลองมากอ่ น (ถา้ ไม่นับทีธ่ นาคารสวสิ
คิดค่าธรรมเนยี มในการฝากเงนิ ชว่ งปี 1970s เพ่ือป้องกนั เงินไหลเขา้ ในช่วงทีโ่ ลกท้ังโลกมเี งินเฟอ้ สงู และคา่ เงินฟรงั กส์ วสิ แขง็
ค่าขึ้นอย่างรวดเร็วจนตอ้ งสั่งเบรก แต่เงนิ กย็ งั ไหลเขา้ อย่างตอ่ เนือ่ งแม้จะคดิ ค่าฝากกต็ าม)
ECB ลดอตั ราดอกเบ้ียนโยบายจนกลายตดิ ลบต้ังแตก่ ลางปี 2014 และปรบั ลดลงมาอีกสองคร้งั คร้ังลา่ สดุ เพ่ิงจะปรับลดให้ตดิ
ลบมากขนึ้ ไปอกี (-0.30%) เม่ือเดอื นธนั วาคมที่ผา่ นมา อาจจะสงสัยกนั ว่า ดอกเบี้ยนโยบายติดลบได้อย่างไร ตอ้ งอธบิ ายก่อน
นะครับว่า โดยทว่ั ไป ดอกเบย้ี ของธนาคารกลางอย่าง ECB หรอื แม้แต่แบงก์ชาติไทยจะมสี ามตวั ตัวแรก คือ deposit facility
เป็นอตั ราดอกเบย้ี ที่ธนาคารกลาง “ให”้ กับธนาคารพาณชิ ย์ ในกรณที ธี่ นาคารพาณิชย์เอาเงินมาฝากไว้กับธนาคารกลาง
เพราะธนาคารกลางทาหนา้ ทเี่ ป็นนายแบงก์รบั เงนิ ฝากของธนาคารพาณิชย์ และมกั จะมขี อ้ กาหนดใหธ้ นาคารพาณิชยด์ ารงเงนิ
สารองสภาพคลอ่ งไว้ท่ธี นาคารกลางดว้ ย
ตวั ท่ีสอง อตั ราดอกเบย้ี main refinancing หรอื อัตราดอกเบีย้ repo เปน็ อตั ราดอกเบยี้ ทธ่ี นาคารกลางใชเ้ ป็นเป้าหมายใน
การแทรกแซงตลาดสภาพคลอ่ งทก่ี ูย้ มื กันระหวา่ งธนาคาร ปัจจบุ ันอตั ราดอกเบยี้ นี้ของ ECB คอื 0.05%
และตัวทส่ี ามคือ lending facility คืออตั ราดอกเบี้ยทีธ่ นาคารกลางจะคิดกรณีธนาคารพาณชิ ยม์ าขอกู้กรณีขาดสภาพคลอ่ ง
ปัจจบุ ันอัตราดอกเบ้ยี นีข้ อง ECB คือ 0.30%
สังเกตวา่ ตัวทตี่ ดิ ลบตามขา่ วยงั เปน็ ตวั แรกตัวเดียวนะครับ ส่วนหนงึ่ เพราะธนาคารพาณชิ ยม์ ีสภาพคลอ่ งส่วนเกินเหลอื เยอะ
มากจากการทา QE (ธนาคารกลางซ้อื สนิ ทรัพย์จากธนาคารพาณิชย์ และเอาเงนิ ยดั ใสม่ อื ธนาคาร ซง่ึ กไ็ ม่รวู้ า่ จะเอาไปทาอะไร
ดี จึงเอามาทิง้ ไว้เฉยๆ ในบญั ชีของธนาคารกลาง) ตอนนธี้ นาคารกลางจงึ กาลงั ส่งสัญญาณว่าถ้าธนาคารไหนมสี ภาพคลอ่ ง
สว่ นเกินจากท่ถี กู กาหนดใหฝ้ ากไวท้ ่ีธนาคารกลาง กร็ บกวนช่วยเอาไปใชเ้ ถดิ จะปลอ่ ยกู้ ลงทุน หรอื เอาไปทาอะไรกเ็ อาไป
เถอะ ขืนเอามาทง้ิ ไว้เฉยๆ จะคดิ เงนิ แลว้
อัตราดกเบ้ียนโยบายของ ECB

ในกรณีของญป่ี ุ่นทีเ่ พ่ิงประกาศไปกไ็ มต่ า่ งกนั คอื BoJ ประกาศวา่ เงนิ ฝากของธนาคารพาณชิ ยท์ ่ีฝากไว้กบั BoJ ในสว่ นที่
เกนิ กว่าทีท่ างการกาหนดจะเร่ิมถูกเก็บเงินแลว้ ! เรียกว่าพยายามไลเ่ งนิ ออกจากระบบธนาคารพาณชิ ย์ และลดตน้ ทุนทาง
การเงนิ ภาคเอกชนกันแบบสดุ ๆ (เอาไปปลอ่ ยกดู้ อกถูกๆ ดีกว่าโดนเก็บจากสภาพคลอ่ งสว่ นเกินนะ) สงิ่ ทเ่ี ห็นตามมาหลังจาก
ECB และ BoJ ใช้ดอกเบี้ยตดิ ลบคอื อัตราดอกเบีย้ พันธบตั รรฐั บาลของประเทศต่างๆ ในยุโรปและญีป่ นุ่ ตดิ ลบกนั หมด เพราะ
ธนาคารที่มสี ภาพคลอ่ งเหลอื เอาเงินสภาพคล่องมาซือ้ พนั ธบัตร แทนที่จะยอมจ่ายดอกเบยี้ ตดิ ลบจากการเอาไปฝากธนาคาร
กลาง และคงหวงั ไดก้ าไรถา้ ธนาคารกลางมาไลซ่ ื้อพันธบตั รอีกต่อหนึง่ ดว้ ย พันธบตั รรฐั บาลเยอรมนั ตดิ ลบไปจนถึงพันธบัตร
อายุเจ็ดปี! แปลวา่ มคี นยอมซ้อื พนั ธบัตรที่มีมลู คา่ หนา้ ต๋วั 100 ยูโร ในราคามากกวา่ 100 ยโู ร! ฟังแล้วไมค่ อ่ ยมเี หตุผลใช่
ไหมครับ แตม่ นั กาลงั เกิดข้ึนแล้ว! และเกดิ ขนึ้ ในหลายประเทศเสยี ด้วย คือรัฐบาลประเทศเหลา่ น้ีสามารถกู้เงินไดใ้ นอัตรา
ติดลบหรือมคี นแถมเงินให้ทกุ ครงั้ ท่ีกู้เงนิ !

อัตราดอกเบย้ี พันธบตั รรฐั บาลญป่ี นุ่ และเยอรมนั
นอกจากประเทศที่ใช้เงนิ ยูโรแลว้ ประเทศยโุ รปทไี่ ม่ไดใ้ ช้ยโู รอยา่ งเดนมารก์ สวเี ดน หรือสวิตเซอร์แลนด์ กต็ ้องลดดอกเบ้ยี ให้
ตา่ ตดิ ลบไปพร้อมๆ กนั ด้วย ไมเ่ ชน่ น้ันคงเจอภาวะเงินไหลเขา้ จนคา่ เงินแขง็ ป๋งั เปน็ แน่
สรปุ แล้ว ตอนนอ้ี ัตราดอกเบี้ยท่ีตดิ ลบ เปน็ เฉพาะอตั ราที่ธนาคารกลางเกบ็ จากเงินฝากธนาคารพาณชิ ย์ เข้าใจวา่ ตอนน้ี
สถานการณ์ยงั ไม่เลวรา้ ยขนาดทธ่ี นาคารพาณิชยค์ ิดอตั ราดอกเบยี้ จากผูฝ้ ากเงนิ (ยกเวน้ ยอดเงนิ ฝากกอ้ นใหญใ่ น private
bank บางแหง่ ) ธนาคารคงยงั กลวั วา่ ผูฝ้ ากเงนิ จะแหม่ าถอนกันหมด แตด่ ว้ ยต้นทุนการเกบ็ เงินสดคอ่ นขา้ งสูงในประเทศเหลา่ น้ี
หลายคนอาจจะยอมทงิ้ เงนิ ไวเ้ ฉยๆ ในธนาคารแมไ้ มไ่ ดด้ อกเบย้ี หรอื โดนเกบ็ นดิ ๆ หนอ่ ยๆ กต็ าม มานงั่ นึกดู ตอนนี้แค่อตั รา
ดอกเบ้ียเงนิ ฝากตดิ ลบ หลายคนยังนึกไม่ออกว่าอัตราดอกเบ้ยี เงินกู้ติดลบหน้าตาเปน็ อยา่ งไร อาจจะอีกไมน่ านเกนิ ไป ถา้
เศรษฐกจิ ซบเซาต่อไป ธนาคารกลางอาจจะต้องเรมิ่ จา้ งธนาคารพาณิชยใ์ ห้ช่วยเอาเงนิ ไปใชห้ นอ่ ย โดยการคิดดอกเบีย้
เงินกตู้ ิดลบก็ได!้ เราออกมาไกลขนาดน้แี ล้ว ถา้ ตอ้ งออกไปอีกหนอ่ ยคงไม่ประหลาดใจเท่าไร แต่ท่ีน่ากังวลคอื ผลกระทบ
ดา้ นลบของการใชน้ โยบายแบบน้เี ร่มิ เผยโฉมออกมามากขน้ึ เร่อื ยๆ ในขณะที่ประโยชน์ส่วนเพม่ิ ลดลงเร่อื ยๆ น่าติดตาม
เป็นอย่างย่งิ ว่าเราจะเอาเศรษฐกิจโลกออกจากความท้าทายรอบนี้อยา่ งไร…

เศรษฐกจิ โลก – เศรษฐกจิ ไทย…เมื่อผนั ผวนเกนิ คาดเดา Scenario Analysis อาจไมต่ อบโจทย์ 21 มกราคม 2017
เมือ่ วันท่ี 19 มกราคม 2560 คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์ จัดงานสมั มนาทางวิชาการ (Symposium)
ประจาปี 2560 ครัง้ ที่ 39 เร่ือง “เส้นทางเศรษฐกิจไทย บนความผนั ผวนของเศรษฐกิจโลก”
คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์ จัดงานสัมมนาทางวชิ าการ (Symposium) ประจาปี 2560 ครง้ั ท่ี 39
หัวขอ้ “เส้นทางเศรษฐกิจไทย บนความผนั ผวนของเศรษฐกิจโลก” โดยภายในงานได้จดั เสวนา “เมอื่ เศรษฐกจิ โลกผนั ผวน
เศรษฐกจิ ไทยจะไปทางไหน?” มีวิทยากร รศ. ดร.อาชนัน เกาะไพบลู ย์ อาจารย์ประจา คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลยั
ธรรมศาสตร,์ ดร. ดอน นาครทรรพ ผอู้ านวยการอาวโุ ส ฝ่ายนโยบายเศรษฐกิจการเงิน ธนาคารแหง่ ประเทศไทย (ธปท.),ดร.
พพิ ฒั น์ เหลืองนฤมิตชยั ผชู้ ว่ ยกรรมการผจู้ ดั การ บรษิ ัทหลักทรัพย์ ภัทร จากดั โดยมดี ร.ภาวิน ศิรปิ ระภานุกลู อาจารย์ประจา
คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตรเ์ ป็นผูด้ าเนินรายการ
ช้ี โลก “รอและด”ู ดงึ ฟน้ื ตวั ช้า รศ. ดร.อาชนัน เกาะไพบูลย์ อาจารยป์ ระจา คณะเศรษฐศาสตร์
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กล่าวถงึ ความผนั ผวนของเศรษฐกิจโลกในมิติของขนาดวา่ ปจั จบุ ันขนาดความผันผวนรนุ แรงมาก
ขึ้นอยา่ งมากและอาจจะเรยี กว่าเปน็ “ช่วงเวลาที่อันตรายทีส่ ดุ ” เน่อื งจากเปน็ ความผันผวนบนความไมแ่ นน่ อนที่ต้องรอให้เกดิ

เหตุการณ์ดงั กล่าวขน้ึ กอ่ น สิ่งทต่ี ามมาจากความกังวลคือโลกอย่ใู นภาวะ “รอและด”ู หรือ Wait and See และส่งผลให้
เศรษฐกิจโดยรวมชะลอกวา่ ท่คี วรจะเป็นไดแ้ ละจะยงั คงอึมครมึ ตอ่ ไป เน่ืองจากทุกคนจะชะลอดสู ถานการณก์ อ่ น
“วนั นถี้ ามวา่ ขนาดของความผนั ผวนไปถงึ ขน้ั ไหน ลองดูนิตยสารอยา่ ง Economist หรือ นิตยสาร Foreign Affairs กล่าวไปถึง
ว่าโลกอาจจะเกิดสงครามโลกครงั้ ท่ี 3 แตต่ อ้ งยา้ ประเดน็ วา่ มมุ มองความเช่ือมัน่ ทวี่ ่ามีคนมองแบบนัน้ ไม่ใช่วา่ จะตอ้ งเกดิ ขึ้น
เป็นความกังวลถงึ ความผันผวนของโลกทส่ี งู มาก” ตัวแปรสุดท้ายท่ใี ชข้ บั เคลอ่ื นเศรษฐกจิ จงึ กลายเปน็ “นโยบายภาครฐั ” ท่ี
ตอ้ งอัดฉดี เขา้ สเู่ ศรษฐกจิ ซ่งึ ในระยะสั้นสามารถเขา้ ใจได้ แตค่ าถามสาคญั คือ ในขณะที่โลกยังคงผันผวนเพ่มิ ขน้ึ อึมครมึ และ
ชะลอตัว นโยบายภาครฐั จะสามารถอดั ฉดี ต่อไปอย่างไรไมใ่ ห้มปี ญั หาในระยะยาวได้ “ฟงั จากสุนทรพจนข์ องรอง
นายกรัฐมนตรสี ปั ดาห์ท่แี ล้ว เข้าใจวา่ เป็นความปรารถนาดีที่จะกระตุน้ เศรษฐกจิ ใหเ้ ดิน ให้มีอารมณ์การใชจ้ ่าย แต่วันน้ี
สถานการณ์ไมไ่ ดเ้ ป็นแบบน้นั การกระต้นุ ใหใ้ ช้จ่ายแบบนั้นคงทาได้ ถา้ เราเชอื่ วา่ โลกจะฟน้ื ตัวเร็วขน้ึ รวู้ า่ โบนัสจะออกอีก 6
เดือนข้างหน้า วนั นซี้ ้ือเคร่ืองซักผา้ สักเคร่อื ง หรือตู้เยน็ ใหม่ หรือถอยรถใหมม่ าใช้ กค็ งไมเ่ ปน็ อะไร แตถ่ ้าโบนัสเลือ่ นออกไปสัก
ปคี รึง่ อนั นีจ้ ะเป็นปญั หาที่ตามมา เนือ่ งจากกระสุนของเรามีจากดั ทีจ่ ะยงิ ในระยะยาว เราตอ้ งมองระยะยาวออกไป”
รศ. ดร.อาชนันแนะวา่ สิง่ ท่ีรฐั บาลควรจะทา ได้แก่ 1) กระตุ้นใหภ้ าคเอกชนลงทุน เน่อื งจากการออมของประเทศไทยเปลยี่ น
จากเดิมท่อี อมจากครวั เรอื นมาเปน็ การออมในภาคธุรกจิ ดงั นั้นรฐั บาลต้องหาทางนาเงินออมของเอกชนใหอ้ อกมาลงทุน
โดยเฉพาะในโครงสร้างพ้นื ฐาน ตอ้ งชดั เจนว่าอะไรทรี่ ฐั ควรลงทุน อะไรท่เี อกชนควรลงทุน 2) ตั้งกองทุนความมงั่ คงั่ แห่งชาติ
(Sovereign wealth fund) เพอ่ื รองรบั การใช้จา่ ยในระยะยาว และ 3) ความชดั เจนเชงิ นโยบายของรฐั ทจี่ ะสนับสนนุ ให้
เอกชนเปน็ เครื่องจักรขับเคลื่อนเศรษฐกิจ “การตง้ั กองทนุ ต้องเรียนวา่ ปกตไิ มเ่ หน็ ด้วยกับคาแนะนาแบบนี้ แต่สถานการณ์
ปัจจบุ นั มันไม่แน่ เพือ่ ใหเ้ รามีรายได้ในอนาคตทแี่ น่นอนข้ึน การตัง้ ตรงนี้กอ็ าจจะมหี ลายรูปแบบ เปน็ ระยะสน้ั ชั่วคราวก็ได้ เป็น
shortcut ดึงเงินออมออกมา ส่วนใหป้ ลอดการเมืองอาจจะทายาก นน่ั คอื เหตุผลทอี่ ยากจะเนน้ เราจาเปน็ ต้องศึกษาอย่าง
จริงจงั อย่าทาแบบเดิมท่เี วลาต้องทาข้ึนมาก็เปน็ ศาลาคนเศรา้ เอาขา้ ราชการเกษียณอายเุ ปน็ ผู้บริหาร ตรงน้ันจะเป็นปญั หา
ใหญ่ ก็ศกึ ษาเสยี ต้งั แตว่ ันนีว้ า่ ถา้ เราจาเปน็ ต้องทาจริงๆ ต้องทาอะไร รายละเอยี ดคืออะไร จะใช้เงินสารอง จะใช้พันธบัตรหรอื
อะไรทา เหมอื นเร่อื ง TPP เราต้องศึกษาแล้ววา่ ถ้ามขี อ้ เสนอแบบนมี้ า รฐั จะเอาอยา่ งไร ไม่ใชพ่ อมาแลว้ ตงั้ คณะกรรมการศกึ ษา
กนั ใหม่”
แนะทางออกเดียว เอกชนตอ้ งลงทนุ ดร.ดอน นาครทรรพ ผูอ้ านวยการอาวุโส ฝ่ายนโยบายเศรษฐกจิ การเงิน ธนาคาร
แหง่ ประเทศไทย (ธปท.) กล่าววา่ โจทยค์ วามผันผวน ธปท. ไมไ่ ดม้ องว่าจะหนกั เท่ากับ รศ. ดร.อาชนนั มองวา่ โดยพ้นื ฐาน
เศรษฐกิจไทยนา่ จะเติบโตได้ 3.2% ซึ่งอยู่ในระดบั ปานกลางเม่ือเทยี บกับหลายสานัก อาศัยแรงขับเคลอ่ื นจากภาครฐั เป็นหลกั
ซึ่งถือว่าทาหนา้ ที่ได้ดใี นโลกทเี่ ศรษฐกชิ ะลอตัวและผนั ผวน โดยควรเนน้ การกระต้นุ ให้เอกชนลงทุนมากขึน้ ขณะทีภ่ าคส่งออก
กระทรวงพาณชิ ยค์ าดว่าจะมที ศิ ทางดขี ้นึ อย่างไรก็ตาม ในโลกทมี่ คี วามผันผวนของเศรษฐกิจสูงอยา่ งไม่เคยปรากฏมาก่อน ไม่
ว่าจะเปน็ เรื่องทโ่ี ดนัลด์ ทรัมป์ ชนะเลอื กตง้ั อังกฤษออกจากอียู การทาควิ อี การลดดอกเบีย้ จนถงึ 0% ฯลฯ รวมไปถึง
ปรากฏการณแ์ บบ “หงสด์ า” คือเหตกุ ารณท์ ่คี วามน่าจะเป็น ท่ีเกิดตา่ มาก และไมม่ ีใครคาดการณว์ า่ จะเกิด แตก่ ลับเกดิ ข้ึน
อย่างวิกฤติการเงนิ โลกในปี 2551 ดงั น้ัน แนวทางทแี่ นะนาสาหรับการรับมอื ความผันผวนดังกลา่ ว ไดแ้ ก่ 1) มองบวกและ
เตรียมพรอ้ มสาหรบั สิ่งทแ่ี ย่ หรือ Hope for the best, Prepare for the worst 2) การวิเคราะห์สถานการณ์ หรือ
Scenario Analysis และ 3) น้อมนาเศรษฐกจิ พอเพยี งมาปรับใช้ ไมว่ ่าจะเปน็ พอประมาณ ความมเี หตผุ ล และภมู ิคมุ้ กัน
“เศรษฐกจิ พอเพยี ง นอ้ ยเกินไปกไ็ ม่ดี อย่างการลงทนุ ของเอกชน ตอนน้ีมปี ญั หาวา่ ลงทนุ น้อยเกนิ ไป ตดิ ลบต่อเนอ่ื ง แล้วถ้าไม่
กลับมา เศรษฐกจิ ไทยอยา่ ไปหวังนะว่าจะเติบโต 4% 5% แค่ 3% กด็ แี ล้วไม่ 2% กบ็ ุญแลว้ ” ดร.ดอนกล่าว
(จากขวามาซา้ ย)ดร.พิพฒั น์ เหลอื งนฤมิตชัย ผ้ชู ว่ ยกรรมการผูจ้ ัดการ บรษิ ัทหลักทรพั ย์ ภทั ร จากัด,ดร. ดอน นาครทรรพ
ผ้อู านวยการอาวโุ ส ฝา่ ยนโยบายเศรษฐกิจการเงิน ธนาคารแห่งประเทศไทย,รศ. ดร.อาชนัน เกาะไพบลู ย์ อาจารยป์ ระจา
คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์ และดร.ภาวนิ ศิริประภานกุ ลู อาจารย์ประจาคณะเศรษฐศาสตร์
เมือ่ โลกผนั ผวนเกนิ คาดเดา
ดร.พพิ ฒั น์ เหลืองนฤมติ ชยั ผ้ชู ่วยกรรมการผ้จู ดั การ บริษทั หลกั ทรัพย์ ภทั ร จากดั กล่าวว่า “โจทยว์ ันนที้ ไี่ ดม้ าคือ
เศรษฐกิจโลกผนั ผวน เศรษฐกจิ ไทยจะไปทางไหน กอ็ ยากจะขอตอกยา้ จากผรู้ ่วมเสวนาทั้งสองท่านตัง้ แต่แรกวา่ โลกผนั ผวน
มากข้นึ ถ้าเกดิ เราดูปีทแ่ี ลว้ เปน็ ตวั อย่าง จะบอกวา่ เปน็ ปีทีน่ ักวเิ คราะหส์ ว่ นใหญท่ านายเหตกุ ารณส์ าคญั ๆ ของโลกผดิ หมดเลย
ไมว่ ่าจะเปน็ Brexit ไม่วา่ จะเปน็ โดนลั ด์ ทรมั ป์ หรอื การลงประชามตใิ นอิตาลี ย่งิ ไปกว่านน้ั ถา้ ใครรู้อย่แู ล้วว่าสถานการณ์หรือ
Scenarios จะเปน็ อยา่ งไร ก็ควรจะเตรยี มการและหวังผลว่าพอรต์ การลงทุนหรือภาคเศรษฐกจิ ผลกระทบของเหตุการณต์ ่างๆ
นเ้ี ปน็ อยา่ งไรได้ แต่จะบอกว่าปีทแ่ี ล้วเป็นปีหนงึ่ ทถ่ี า้ ใครทา Scenario Analysis แล้ว ก็คงทาผดิ หมดเลย เพราะทาย

เหตกุ ารณ์ผิดแลว้ ยังทายผลของเหตุการณ์ผิดอกี ถา้ จากันไดท้ กุ คนบอกวา่ Brexit ไมเ่ กิดแน่ พอ Brexit ออกมา ทุกคน
บอกวา่ ถา้ Brexit มาหนุ้ ตกเละ ตกอยู่ 3 วัน แล้วจดุ นนั้ ก็เป็นจดุ ตา่ สดุ ของหุ้น หลงั จากนน้ั ก็ขน้ึ มาตลอด
หรือตอนเลอื กต้ังสหรัฐฯเรอื่ งทรัมป์ ใครจาไดโ้ พลทุกโพลสาคญั ไมว่ า่ จะเปน็ นวิ ยอรก์ ไทมส์ โพลทางการเมือง ทุกคนทายว่าฮิ
ลารี คลินตนั มาแนน่ อน ผมก็ตามนิวยอร์กไทมส์ตงั้ แตเ่ ชา้ โอกาสทฮ่ี ลิ ารชี นะมี 85% เปิดหบี ลงคะแนนไปเรอื่ ยๆ จาก 85%
เหลือ 0% ภายใน 2 ชว่ั โมง แล้วทุกคนบอกวา่ ถา้ ทรัมปม์ าหนุ้ ตกเละแน่ ถ้าใครน่งั ดูตลาดห้นุ วนั นน้ั จะบอกดาวโจนส์ ฟิวเจอร์
ตดิ ลบ 600 จุด ทุกคนบอกนเี่ ปน็ worst case scenario ของปีนีจ้ ะต้องขายทิง้ กันทง้ั โลก ปรากฎว่าพอตลาดสหรฐั ฯ เปิด ดาว
โจนส์บวกไป 400 คือถ้าเกิดผมทา scenario ทง้ิ ไว้ นอกจากจะขาดทนุ แลว้ ยังผดิ อีกตา่ งหาก เพราะฉะน้นั จะบอกวา่ โลกมัน
ผนั ผวน นอกจากในเร่อื งของเหตกุ ารณ์เดายากแลว้ เรายงั ไปทานายผลของเหตกุ ารณ์ยากไปกวา่ เดมิ อกี เพราะฉะนั้น
Scenario Analysis อาจจะไม่ตอบโจทย์ เชื่อว่าการกระจายความเส่ียงอาจจะมีผลเยอะกวา่ ชใ้ี หเ้ ห็นอกี ประเดน็ ว่าโลกนี้
มนั ผันผวนมากขนึ้ ประเดน็ ท่ีอยากพูดถงึ กค็ อื ปีนปี้ ระเดน็ อะไรท่มี คี วามผันผวนบา้ ง เรยี กไดว้ า่ ปี 2560 ยังเป็นปีของการผนั
ผวนเหมอื นกนั เป็นปที ่ีเปน็ จุดเปล่ยี นในหลายๆ เรอ่ื ง หลายคนพูดถงึ ลงุ ทรมั ป์ ปา้ เมย์ (นายกรัฐมนตรอี งั กฤษ) ไปแลว้
ต้องบอกวา่ มีความไมแ่ นน่ อนจริงๆ เพราะนโยบายท่ีเขากาลังจะทากย็ ังไมร่ ู้เลยวา่ เขาคดิ วา่ เขารู้หรอื ไมว่ ่าเขาทาอะไรอยู่
“พอถามนักเศรษฐศาสตรส์ ว่ นใหญ่ นกั เศรษฐศาสตรบ์ อกวา่ มันไมเ่ หน็ สมเหตสุ มผลเลย ถา้ ใครฟงั กองทุนการเงนิ ระหว่าง
ประเทศ หรือ IMF เมื่อ 3 วันกอ่ นทีอ่ อก World Economic Outlook ปรบั GDP ของสหรัฐอเมริกาขน้ึ เขาบอกวา่ นโยบาย
ของทรมั ปม์ าลดภาษี การเตบิ โตดขี ึ้นแน่ แต่นกั ขา่ วไปถาม Maurice Obstfeld ที่เป็น Economic Counseller และ
Director of Research ที่ IMF ว่าทาไมไม่ใสผ่ ลกระทบดา้ นลบจากนโยบายกีดกนั หรือ Protectionism บา้ ง เขาบอกว่า เพ
ระเขาไม่คดิ วา่ มันจะเป็น Self-Interest ของใครท่จี ะทาเลย สดุ ทา้ ยแล้วมนั น่าจะตระหนกั ว่าไมฉ่ ลาดเลยท่จี ะทา เพราะฉะนนั้
เขาไม่ใส่ไว้ใน Base Case แตย่ อมรบั ว่าถา้ มีการทาข้นึ มาจริงๆ มนั จะเปน็ ความเส่ยี งดา้ นลบ หรอื Downside Risk แลว้ ผลจะ
กระจายตวั Disruptive มากๆ” นั่นคือจรงิ ๆ แล้ว คนรู้อยแู่ ลว้ ว่าวันนม้ี ันไมส่ มเหตุสมผลทีจ่ ะทา เพราะฉะน้ันคนยังไม่กลา้
ทานายผลของมันเลย แม้กระทงั่ IMF เอง เร่ืองนี้อาจจะคล้ายๆ กับว่าทาไมผลการเลือกตั้งของสหรฐั อเมรกิ า ทุกคนไมม่ ใี คร
เชื่อว่าทรมั ป์จะมา แต่สดุ ทา้ ยก็มาแล้ว ทกุ วันนคี้ นก็ตอ้ งนง่ั ทายวา่ ผลของมนั จะเปน็ อยา่ งไร
ประเดน็ ที่สองทนี่ ่าจะเหน็ ปี 2560 เป็นจุดเปลย่ี นในเร่อื งของอตั ราดอกเบี้ย เราอาจจะเห็นอตั ราดอกเบี้ยอยู่ในระดบั ตา่ มา
นาน ปีน้อี าจจะเปน็ ปีทีแ่ นวโน้มเปลี่ยนไปก็ได้ แต่ประเทศก็ยงั มคี วามไม่แนน่ อนอยู่ ถ้าใครจาได้ชว่ งเวลานเ้ี ม่อื ปีทแ่ี ลว้
ธนาคารกลางสหรฐั อเมรกิ า หรอื Fed บอกจะขึ้นดอกเบย้ี 4 ครงั้ ปที ่แี ลว้ ขนึ้ ดอกเบย้ี ไปแค่ครัง้ เดยี ว ปีนบี้ อกจะขอขึ้น 3 ครง้ั
ปลายปีมาดกู นั อกี ทวี า่ จะได้ขน้ึ หรอื เปล่า แต่วา่ ตั้งแตท่ รมั ปช์ นะการเลอื กต้ังมา เรากเ็ ห็นอตั ราดอกเบย้ี ธนบตั รรัฐบาล 10 ปี
ของสหรฐั ฯ ขน้ึ ไปประมาณ 70-80 bases point ในเวลา 2 อาทติ ย์ แปลวา่ ทรมั ป์ชนะการเลอื กตงั้ อยา่ งเดียว ทาใหภ้ าพของ
ความผันผวนในแง่ของสิ่งท่ีสาคัญทส่ี ุดอย่างเดยี วของเศรษฐกิจคอื อตั ราดอกเบย้ี เปลย่ี นไปได้ขนาดน้ี ท้งั ทีน่ โยบายยงั ไมม่ า วนั
นั้น ใครเป็นรัฐมนตรกี ็ยงั ไมร่ ู้ แลว้ ประเทศไทยไมไ่ ด้เกยี่ วอะไรกบั เขาเลย เรายงั กระต้นุ เศรษฐกจิ มชี อ็ ปชว่ ยชาติ อะไรกัน
อยเู่ ลย อัตราดอกเบ้ยี เดง้ ขนึ้ ตามเขาไปดว้ ย ฝนทีต่ กทางโนน้ หนาวถงึ คนทางน้จี ริงๆ ทาใหส้ ง่ิ ทีเ่ ราอาจไม่คิดว่าเปน็ ความ
เส่ียงของเรา อย่ดู ีๆ กเ็ ปน็ ความเสยี่ ง อัตราดอกเบยี้ ในตลาดท่ีไปเจอที่จดุ ต่าสดุ คนกังวลเรื่องเงนิ ฝืด วนั นีอ้ ย่ดู ีๆ คนไทยก็
ตอ้ งมากงั วลเร่อื งเงนิ เฟ้อตามเขาไปด้วยภายใน 2-3 อาทิตย์ ถอื เป็นอีกประเดน็ หนึ่งที่เปน็ ความผนั ผวน อัตราดอกเบยี้ วันนี้
มนั ไมใ่ ชเ่ ร่ืองปกติ ถา้ เกดิ ย้อนกลับไปสถานการณอ์ าจจะใกลเ้ คยี งหลงั สงครามโลกคร้ังที่ 2 อยตู่ า่ ทุกอยา่ งกาลังจะถกู สรา้ ง
ขึน้ มาใหม่ ภาวะแบบนกี้ ็อาจจะไมไ่ ด้ยังยืน สงิ่ ท่ีอาจจะเกดิ ขนึ้ ถา้ เราเห็นอัตราดอกเบย้ี แบบน้ี ถ้ามนั กลบั เข้าส่ภู าวะปกติความ
เสีย่ งท่ีมันจะเปน็ ขาข้ึน กอ็ าจจะมากกวา่ ความเสย่ี งที่จะเป็นขาลง แตเ่ ราก็พดู อยา่ งนี้มา 2 ปแี ล้ว เรอื่ งนเ้ี ป็นอีกประเดน็ ท่ี
ชีใ้ หเ้ หน็ ถงึ ความไมแ่ นน่ อนคอื คนคนุ้ ชินกบั ภาวะทีอ่ ัตราดอกเบ้ยี ลงมาตลอดทาง แทบจะบอกวา่ ในชวี ติ ของนกั ลงทนุ ส่วน
ใหญห่ รอื คนส่วนใหญ่จาไม่ได้ดว้ ยซา้ ว่าภาวะดอกเบี้ยขาขนึ้ แบบข้นึ ยาวๆ หน้าตาเป็นอย่างไร ถ้าใครจาได้ สมมติช่วงปี
2540 เราเห็นดอกเบย้ี อยสู่ ัก 15% ช่วงนั้นคนไมต่ ้องทาอะไร เอาเงนิ ฝากธนาคารก็พอที่จะมีกินมีใชใ้ นระดบั หนึง่ มาวนั นี้
แมก้ ระทง่ั ฝากดอกเบย้ี 10 ปใี ห้กบั รฐั บาลวนั นี้ก็แทบจะไมไ่ ด้อะไร เพราะฉะน้ันกเ็ ปน็ เร่ืองความเสย่ี งในเรื่องของการลงทุนด้วย
เหมือนกัน ความไมแ่ นน่ อนอกี อนั หนึง่ กค็ อื ทิศทางของนโยบายของแต่ละประเทศ วนั น้เี ส้นผลตอบแทน หรอื yeild curve
ระหวา่ งสหรัฐฯ ไทย ญีป่ ุน่ ยุโรป จะเหน็ ว่าสหรัฐฯ กาลงั อยากจะทาใหด้ อกเบี้ยเขา้ สภู่ าวะปกติ เพราแนวทางของเขาคือตอนนี้
ไมไ่ ด้เหยยี บเบรก แค่ถอนเท้าจากคันเร่งเท่าน้นั เอง แตค่ นกเ็ ริ่มจะตระหนกกัน อีกด้านหนึ่งเรามปี ระเทศที่ยงั คงเก็บอตั รา
ดอกเบย้ี นโยบายตดิ ลบ ยงั กระตนุ้ เศรษฐกจิ โดยการซ้ือพนั ธบตั รรัฐบาลกันเร่อื ยๆ ภาวะทเี่ ราจะเหน็ ในอนาคตกค็ อื ภาวะทีม่ ี
การกระตนุ้ ผา่ นนโยบายการเงิน แมว้ า่ อาจจะพน้ ผา่ นจุดสงู สดุ ไปแลว้ เมื่อสัก 3 ปกี ่อน เราเห็นท้งั สหรฐั ฯ ยุโรป ญป่ี นุ่ ทาคิวอี
วนั น้ีเราเห็นสหรฐั หยดุ ทาควิ อไี ปแล้ว เร่มิ ทยอยขนึ้ ดอกเบ้ยี ยโุ รปลดการทาคิวอี เมือ่ ปลายปที แี่ ลว้ ญ่ปี นุ่ เปลยี่ นนโยบายไปแล้ว