คู่มือครูรายวิชาพื้นฐาน วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 เล่มที่ 2

ÇÔ·ÂÒÈÒʵÏคูม อื ครูรายวิชาพื้นฐาน

àÅ‹Á ò

ตามมาตรฐานการเรียนรูและตวั ช้วี ดั
กลุมสาระการเรยี นรวู ทิ ยาศาสตร (ฉบับปรับปรุง พุทธศักราช ๒๕๖๐)
ตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พ้ืนฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑

คูมอื ครรู ายวชิ าพื้นฐานวิทยาศาสตร
ชนั้ ประถมศึกษาปท ี่ ๑ เลม ๒

กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร

ตามมาตรฐานการเรียนรูและตวั ชวี้ ดั กลมุ สาระการเรยี นรวู ิทยาศาสตร
(ฉบับปรบั ปรุง พุทธศกั ราช ๒๕๖๐)

ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พื้นฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑

จัดทาํ โดย
สถาบนั สง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

คาํ ชีแ้ จง

สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (สสวท.) ไดจัดทําตัวช้ีวัดและสาระการเรียนรู
แกนกลาง กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร (ฉบับปรับปรุง พุทธศักราช ๒๕๖๐) ตามหลักสูตรแกนกลาง
การศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ โดยมีจุดเนนเพื่อตองการพัฒนาผูเรียนใหมีความรูความสามารถที่
ทัดเทียมกับนานาชาติ ไดเรียนรูวิทยาศาสตรท่ีเช่ือมโยงความรูกับกระบวนการในการสืบเสาะหาความรูและ
การแกปญหาท่ีหลากหลาย มีการทํากิจกรรมดวยการลงมือปฏิบัติเพื่อใหผูเรียนไดใชทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตรและทักษะแหงศตวรรษท่ี ๒๑ ซ่ึงในปการศึกษา ๒๕๖๑ เปนตนไปนี้ โรงเรียนจะตองใชหลักสูตร
กลุมสาระการเรียนรวู ิทยาศาสตร (ฉบับปรบั ปรุง พุทธศกั ราช ๒๕๖๐) สสวท. จึงไดจัดทําหนังสือเรียนท่ีเปนไป
ตามมาตรฐานการเรียนรแู ละตัวช้วี ัดของหลกั สูตรเพอื่ ใหโ รงเรยี นไดใ ชส ําหรับจัดการเรยี นการสอนในช้นั เรียน

คมู ือครูรายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ช้ันประถมศึกษาปท่ี ๑ เลม ๒ กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร
เลมนี้ สสวท. ไดพัฒนาข้ึน เพ่ือนําไปใชประกอบหนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ช้ันประถมศึกษา
ปท ี่ ๑ เลม ๒ โดยภายในคมู อื ครปู ระกอบดวยผังมโนทัศน ตัวชี้วัด ขอแนะนําการใชคูมือครู ตารางแสดงความ
สอดคลอ งระหวางเนื้อหาและกิจกรรมในหนังสือเรยี นกบั มาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัด กลุมสาระการเรียนรู
วิทยาศาสตร (ฉบับปรับปรุง พุทธศักราช ๒๕๖๐) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน
พุทธศักราช ๒๕๕๑ ตลอดจนแนวการจัดกิจกรรมการเรียนรูท่ีมุงเนนการพัฒนาทักษะรอบดาน ท้ังการอาน
การฝกปฏิบัติ การสํารวจตรวจสอบ การปฏิบัตกิ ารทดลอง การสบื คนขอ มลู และการอภิปราย โดยมีเปาหมาย
ใหนักเรียนพัฒนาท้ังดานความรู ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร ทักษะแหงศตวรรษที่ ๒๑
จิตวิทยาศาสตร กระบวนการสืบเสาะหาความรู ทักษะการคิด การอาน การสื่อสาร การแกปญหา ตลอดจน
การนาํ ความรไู ปใชใ นชวี ิตประจําวนั อยางมีคุณธรรมและคานิยมท่ีเหมาะสม สามารถดํารงชีวิตอยูในสังคมแหง
การเปล่ียนแปลงในศตวรรษที่ ๒๑ อยางมีความสุข ในการจัดทําคูมือครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร
ช้ันประถมศึกษาปท่ี ๑ เลม ๒ กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตรเลมนี้ ไดรับความรวมมืออยางดีย่ิงจาก
คณาจารย ผูทรงคุณวฒุ ิ นักวิชาการ และครผู สู อน จากสถาบันการศึกษาตาง ๆ จึงขอขอบคุณไว ณ ท่ีน้ี

สสวท. หวังเปนอยางย่ิงวาคูมือครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ชั้นประถมศึกษาปท่ี ๑ เลม ๒
กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตรเลมนี้ จะเปนประโยชนแกครูและผูเก่ียวของทุกฝาย ที่จะชวยใหการจัด
การศึกษาดานวิทยาศาสตรมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล หากมีขอเสนอแนะใดท่ีจะทําใหคูมือครูเลมน้ี
สมบูรณย งิ่ ข้นึ โปรดแจง สสวท. ทราบดวย จักขอบคณุ ยง่ิ

(ศาสตราจารยชูกจิ ลิมปจ าํ นงค)
ผอู ํานวยการ

สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

สารบญักระทรวงศึกษาธิการ

หนา

คาํ ช้แี จง

เปาหมายของการจัดการเรยี นการสอนวทิ ยาศาสตร......................................................................................... ก

คุณภาพของผูเรียนวทิ ยาศาสตร เมอื่ จบชนั้ ประถมศึกษาปที่ 3......................................................................... ข

ทักษะทส่ี าํ คัญในการเรยี นรวู ิทยาศาสตร ......................................................................................................... ค

ผังมโนทศั น (concept map) รายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ชนั้ ประถมศึกษาปที่ 1 เลม 2............................... ช

ตวั ช้ีวดั สาระการเรียนรแู กนกลาง วิทยาศาสตร ป.1 เลม 2............................................................................. ซ

ขอ แนะนําการใชคูมือครู.................................................................................................................................. ฌ

การจัดการเรยี นการสอนวทิ ยาศาสตรในระดับประถมศึกษา ............................................................................ ท

การจดั การเรียนการสอนท่ีเนนการสืบเสาะหาความรทู างวิทยาศาสตร............................................................. ท

การจดั การเรยี นการสอนทีส่ อดคลองกบั ธรรมชาตขิ องวทิ ยาศาสตร ................................................................. ผ

และกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร

การวดั ผลและประเมนิ ผลการเรยี นรวู ิทยาศาสตร............................................................................................. ฟ

ตารางแสดงความสอดคลองระหวางเน้อื หาและกิจกรรม ระดบั ชน้ั ประถมศึกษาปท ่ี 1 เลม 2........................... ย

กับตวั ชวี้ ดั หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน พุทธศกั ราช 2551 (ฉบบั ปรับปรุง พทุ ธศกั ราช 2560)

รายการวัสดุอปุ กรณวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2................................................................................................... ล

หนวยท่ี 3 สง่ิ ตา ง ๆ รอบตัวเรา 1

ภาพรวมการจัดการเรียนรูประจาํ หนวยท่ี 3 สิง่ ตา ง ๆ รอบตวั เรา..............................................................1

บทที่ 1 วสั ดุรอบตัวเรา..........................................................................................................................3

บทนีเ้ รมิ่ ตน อยางไร ..................................................................................................................................... 6

เร่อื งท่ี 1 วตั ถุและวัสดุ............................................................................................................................... 12

กจิ กรรมท่ี 1.1 ชนดิ ของวสั ดุมีอะไรบาง...................................................................................... 16

กิจกรรมที่ 1.2 วัสดแุ ตละชนิดมีสมบัตอิ ยางไร............................................................................ 27

เร่ืองท่ี 2 วสั ดุในชวี ิตประจําวนั .................................................................................................................. 41

กิจกรรมท่ี 2 วัตถตุ า ง ๆ ทําจากวัสดุอะไรบาง ............................................................................ 44

กิจกรรมทา ยบทท่ี 1 วสั ดรุ อบตวั เรา.......................................................................................................... 54

แนวคาํ ตอบในแบบฝกหัดทายบท 55

สารบญั

หนา

บทที่ 2 เสยี งในชวี ติ ประจําวนั 59

บทน้ีเร่ิมตน อยางไร 62

เรื่องท่ี 1 เสยี งรอบตัวเรา 66

กจิ กรรมที่ 1.1 เสยี งเกดิ ไดอยางไร 70

กจิ กรรมที่ 1.2 เสียงเคลอ่ื นที่ไปทิศทางใด 80

กิจกรรมทายบทที่ 2 เสียงในขวี ิตประจาํ วัน ................................................................................................ 91

แนวคําตอบในแบบฝกหัดทายบท 93

หนวยท่ี 4 โลกและทองฟา ของเรา 99

ภาพรวมการจดั การเรียนรปู ระจาํ หนวยที่ 4 โลกและทองฟาของเรา 99

บทที่ 1 หนิ 101

บทน้เี ร่ิมตนอยางไร 103

เรอื่ งท่ี 1 ลกั ษณะของหิน 106

กิจกรรมท่ี 1 หินมีลักษณะอยางไร 111

กจิ กรรมทา ยบทท่ี 1 หนิ 123

แนวคําตอบในแบบฝก หดั ทายบท 125

บทท่ี 2 ทอ งฟาและดาว 127

บทนีเ้ รม่ิ ตนอยางไร 130

เร่ืองท่ี 1 ดาวบนทอ งฟา 134

กจิ กรรมท่ี 1.1 มองเห็นดาวอะไรบางบนทอ งฟา 138

กจิ กรรมที่ 1.2 กลางวันดาวหายไปไหน 152

กิจกรรมทา ยบทท่ี 2 ทองฟาของเรา 165

แนวคาํ ตอบในแบบฝก หดั ทา ยบท 168

แนวคาํ ตอบในแบบทดสอบทา ยเลม 170

บรรณานกุ รม 175

คณะทาํ งาน 176

ก คมู อื ครรู ายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2

เปาหมายของการจัดการเรยี นการสอนวทิ ยาศาสตร

วิทยาศาสตรเปนเรื่องของการเรียนรูเกี่ยวกับธรรมชาติ โดยมนุษยใชกระบวนการสังเกต สํารวจ
ตรวจสอบ และการทดลองเกี่ยวกับปรากฏการณทางธรรมชาติและนําผลท่ีไดมาจัดระบบหลักการ แนวคิด
และทฤษฎี ดังน้ันการเรียนการสอนวิทยาศาสตรจึงมุงเนนใหนักเรียนไดเรียนรูและคนพบดวยตนเองมากที่สุด
นนั่ คือใหไ ดท ัง้ กระบวนการและองคความรู

การจดั การเรียนรูว ทิ ยาศาสตรใ นสถานศึกษามเี ปา หมายสาํ คัญ ดงั นี้
1. เพือ่ ใหเ ขาใจแนวคิด หลกั การ ทฤษฎี กฎและความรูพ้นื ฐานในวิทยาศาสตร
2. เพอื่ ใหเขาใจขอบเขตของธรรมชาติของวทิ ยาศาสตร และขอจํากัดของวทิ ยาศาสตร
3. เพอ่ื ใหมีทกั ษะทีส่ ําคญั ในการสืบเสาะหาความรแู ละพัฒนาเทคโนโลยี
4. เพื่อใหตระหนักการมีผลกระทบซึ่งกันและกันระหวางวิทยาศาสตร เทคโนโลยี มวลมนุษย และ

สภาพแวดลอม
5. เพื่อนําความรูในแนวคิดและทักษะตาง ๆ ทางวิทยาศาสตร และ เทคโนโลยีไปใชใหเกิดประโยชนตอ

สังคมและการดํารงชวี ติ
6. เพ่ือพัฒนากระบวนการคิดและจินตนาการ ความสามารถในการ แกปญหาและการจัดการ ทักษะใน

การสือ่ สาร และความสามารถใน การประเมินและตดั สนิ ใจ
7. เพ่ือใหเปนผูที่มีจิตวิทยาศาสตร มีคุณธรรม จริยธรรม และคานิยมในการใชวิทยาศาสตรและ

เทคโนโลยีอยางสรา งสรรค

 สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2 ข

คุณภาพของผเู รยี นวทิ ยาศาสตร เมื่อจบช้ันประถมศกึ ษาปที่ 3

นกั เรียนที่เรียนจบช้ันประถมศึกษาปท่ี 3 ควรมีความรู ความคิด ทักษะ กระบวนการ และจิตวิทยาศาสตร
ดังน้ี

1. เขาใจลกั ษณะท่วั ไปของสิง่ มชี วี ิตและการดํารงชีวติ ของสิง่ มีชีวิตรอบตัว
2. เขาใจลกั ษณะทปี่ รากฏ ชนิดและสมบัตบิ างประการของวสั ดุทีใ่ ชทําวัตถุและการเปล่ียนแปลงของวัสดุ

รอบตวั
3. เขาใจการดึง การผลัก แรงแมเหล็ก และผลของแรงท่ีมีตอการเปลี่ยนแปลงการเคล่ือนท่ีของวัตถุ

พลงั งานไฟฟา และการผลติ ไฟฟา การเกดิ เสยี ง แสงและการมองเห็น
4. เขาใจการปรากฏของดวงอาทิตย ดวงจันทร และดาว ปรากฏการณข้ึนและตกของดวงอาทิตย

การเกิดกลางวันกลางคืน การกําหนดทิศ ลักษณะของหิน การจําแนกชนิดดิน และการใชประโยชน
ลักษณะและความสําคัญของอากาศ การเกิดลม ประโยชนและโทษของลม
5. ต้ังคําถามหรอื กาํ หนดปญหาเก่ยี วกบั สง่ิ ทจ่ี ะเรยี นรูตามท่กี ําหนดใหหรอื ตามความสนใจ สังเกต สํารวจ
ตรวจสอบโดยใชเครื่องมืออยางงาย รวบรวมขอมูล บันทึก และอธิบายผลการสํารวจตรวจสอบดวย
การเขียนหรือวาดภาพ และสื่อสารสิ่งท่ีเรียนรูดวยการเลาเร่ือง หรือดวยการแสดงทาทางเพื่อใหผูอื่น
เขา ใจ
6. แกปญ หาอยางงา ยโดยใชขนั้ ตอนการแกปญหา มีทกั ษะในการใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร
เบื้องตน รกั ษาขอมลู สว นตวั
7. แสดงความกระตือรือรน สนใจท่ีจะเรียนรู มีความคิดสรางสรรคเก่ียวกับเรื่องที่จะศึกษาตามท่ี
กาํ หนดใหหรอื ตามความสนใจ มสี ว นรวมในการแสดงความคดิ เหน็ และยอมรับฟง ความคดิ เห็นผูอ น่ื
8. แสดงความรับผิดชอบดวยการทํางานท่ีไดรับมอบหมายอยางมุงมั่น รอบคอบ ประหยัด ซื่อสัตย
จนงานลุลว งเปน ผลสาํ เรจ็ และทํางานรว มกับผอู ่นื อยางมคี วามสุข
9. ตระหนักถึงประโยชนของการใชความรูและกระบวนการทางวิทยาศาสตรในการดํารงชีวิต ศึกษา
หาความรเู พม่ิ เตมิ ทําโครงงานหรอื ชิ้นงานตามทก่ี าํ หนดใหห รอื ตามความสนใจ

‘

สถาบนั สงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

ค คูมอื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2

ทกั ษะทส่ี าํ คัญในการเรียนรวู ทิ ยาศาสตร

ทักษะสําคัญที่ครูผูสอนจําเปนตองพัฒนาใหเกิดขึ้นกับผูเรียนเม่ือมีการจัดการเรียนรูวิทยาศาสตร
เชน ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร ทักษะแหงศตวรรษท่ี 21

ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร (Science Process Skills)

การเรียนรูทางวิทยาศาสตรจําเปนตองใชทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรเพื่อนําไปสู

การสืบเสาะคนหาผานการสังเกต ทดลอง สรางแบบจําลอง และวิธีการอื่นๆ เพื่อนําขอมูล สารสนเทศและ
หลักฐานเชิงประจักษมาสรางคําอธิบายเกี่ยวกับแนวคิดหรือองคความรูทางวิทยาศาสตร ทักษะกระบวนการ

ทางวิทยาศาสตร ประกอบดว ย

ทักษะการสังเกต (Observing) เปนความสามารถในการใชประสาทสมั ผัสอยา งใดอยางหน่ึง หรือ
หลายอยางสํารวจวัตถุหรือปรากฏการณตาง ๆ ในธรรมชาติหรือจากการทดลอง โดยไมลงความคิดเห็นของ

ผูสงั เกตลงไปดวย ประสาทสมั ผัสทง้ั 5 อยา ง ไดแก การดู การฟง เสยี ง การดมกล่นิ การชิมรส และการสัมผสั

ทักษะการวัด (Measuring) เปนความสามารถในการเลือกใชเคร่ืองมือในการวัดปริมาณตาง ๆ
ไดอยางเหมาะสม รวมถึงความสามารถในการหาปริมาณของสิ่งตาง ๆ จากเคร่ืองมือที่เลือกใชออกมาเปน

ตวั เลขไดถ กู ตอ งและรวดเรว็ พรอมระบุหนว ยของการวดั ไดอ ยางถกู ตอง

ทักษะการลงความเห็นจากขอมูล (Inferring) เปนความสามารถในการคาดการณอยางมี

หลักการเกี่ยวกับเหตุการณหรือปรากฏการณ โดยใชขอมูล (Data) หรือสารสนเทศ (Information) ท่ีเคย

เก็บรวบรวมไวในอดตี

ทักษะการจําแนกประเภท (Classifying) เปน ความสามารถในการแยกแยะ จัดพวกหรือจัดกลุม
สิ่งตาง ๆ ที่สนใจ เชน วัตถุ ส่ิงมีชีวิต ดาว และเทหะวัตถุตาง ๆ หรือปรากฏการณท่ีตองการศึกษาออกเปน

หมวดหมู นอกจากนี้ยังหมายถึงความสามารถในการเลือกและระบุเกณฑหรือลักษณะรวมลักษณะใดลักษณะ
หนง่ึ ของสง่ิ ตาง ๆ ท่ตี อ งการจาํ แนก

ทักษะการหาความสัมพันธของสเปซกับเวลา (Relationship of Space and Time) สเปซ คือ
พ้ืนทท่ี ่ีวตั ถุครอบครอง ในทน่ี ี้อาจเปน ตาํ แหนง รปู รา ง รปู ทรงของวตั ถุ สิง่ เหลาน้อี าจมีความสัมพนั ธกัน ดงั นี้

การหาความสมั พันธร ะหวางสเปซกับสเปซ เปนความสามารถในการหาความเก่ียวของ
สั ม พั น ธ กั น ร ะ ห ว า ง พ้ื น ท่ี ท่ี วั ต ถุ ต า ง ๆ
(Relationship between Space and Space) ครอบครอง

การหาความสมั พันธระหวา งสเปซกบั เวลา เปนความสามารถในการหาความเก่ียวของ
สัมพันธกันระหวางพ้ืนท่ีที่วัตถุครอบครอง
(Relationship between Space and Time) เมอ่ื เวลาผานไป

 สถาบนั สงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมอื ครูรายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2 ง

ทักษะการใชจํานวน (Using Number) เปนความสามารถในการใชความรูสึกเชิงจํานวน และ
การคาํ นวณเพอื่ บรรยายหรือระบุรายละเอยี ดเชิงปริมาณของสงิ่ ที่สงั เกตหรือทดลอง

ทักษะการจัดกระทําและสื่อความหมายขอมูล (Organizing and Communicating Data)
เปน ความสามารถในการนําผลการสงั เกต การวดั การทดลอง จากแหลงตาง ๆ มาจัดกระทําใหอยูในรูปแบบท่ี

มคี วามหมายหรอื มคี วามสัมพันธกนั มากขน้ึ จนงา ยตอการทาํ ความเขาใจหรอื เห็นแบบรปู ของขอมูล นอกจากน้ี
ยังรวมถึงความสามารถในการนําขอมูลมาจัดทําในรูปแบบตาง ๆ เชน ตาราง แผนภูมิ แผนภาพ วงจร กราฟ

สมการ การเขียนบรรยาย เพื่อส่ือสารใหผูอ ื่นเขา ใจความหมายของขอ มูลมากขึ้น

ทักษะการพยากรณ (Predicting) เปนความสามารถในบอกผลลัพธของปรากฏการณ สถานการณ
การสังเกต การทดลองท่ีไดจากการสังเกตแบบรูปของหลักฐาน (Pattern of Evidence) การพยากรณที่

แมนยําจึงเปนผลมาจากการสังเกตท่ีรอบคอบ การวัดที่ถูกตอง การบันทึก และการจัดกระทํากับขอมูลอยาง

เหมาะสม

ทักษะการตั้งสมมติฐาน (Formulating Hypotheses) เปนความสามารถในการคิดหาคําตอบ
ลวงหนากอนจะทําการทดลอง โดยอาศัยการสังเกต ความรู ประสบการณเดิมเปนพ้ืนฐานคําตอบที่คิด

ลวงหนาที่ยังไมรูมากอน หรือยังไมเปนหลักการ กฎ หรือ ทฤษฎีมากอน การตั้งสมมติฐานหรือคําตอบท่ีคิดไว
ลวงหนามักกลาวไวเปนขอความที่บอกความสัมพันธระหวางตัวแปรตนกับตัวแปรตาม ซึ่งอาจเปนไปตามที่

คาดการณไวหรือไมกไ็ ด

ทักษะการกําหนดนิยามเชิงปฏิบัติการ (Defining Operationally) เปนความสามารถในการ
กาํ หนดความหมายและขอบเขตของสงิ่ ตาง ๆ ทีอ่ ยูในสมมติฐานของการทดลอง หรือท่ีเก่ียวของกับการทดลอง

ใหเ ขาใจตรงกัน และสามารถสังเกตหรือวดั ได

ทักษะการกําหนดและควบคุมตัวแปร (Controlling Variables) เปนความสามารถในการ
กําหนดตัวแปรตาง ๆ ท้ังตัวแปรตน ตัวแปรตาม และตัวแปรที่ตองควบคุมใหคงที่ ใหสอดคลองกับสมมติฐาน

ของการทดลอง รวมถึงความสามารถในการระบุและควบคุมตัวแปรอื่น ๆ นอกเหนือจากตัวแปรตน แตอาจ

สงผลตอผลการทดลอง หากไมควบคุมใหเหมือนกันหรือเทากัน ตัวแปรท่ีเก่ียวของกับการทดลอง ไดแก
ตวั แปรตน ตวั แปรตาม และตัวแปรทต่ี องควบคุมใหคงท่ี ซง่ึ ลว นเปนปจ จัยท่ีเกีย่ วของกบั การทดลอง ดงั น้ี

ตัวแปรตน สิง่ ทเ่ี ปน ตนเหตุทาํ ใหเกดิ การเปล่ียนแปลง จงึ ตอ งจดั

(Independent Variable) สถานการณใหม ีสงิ่ น้แี ตกตางกนั

ตัวแปรตาม สิ่งทเ่ี ปน ผลจากการจัดสถานการณบางอยางให
(Dependent Variable) แตกตา งกัน และเราตอ งสงั เกต วัด หรือติดตามดู

สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

จ คูมือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2

ตวั แปรทตี่ องควบคุมใหค งท่ี สงิ่ ตา ง ๆ ทอ่ี าจสง ผลตอการจัดสถานการณ จึงตอ งจดั
(Controlled Variable) สิง่ เหลา นใ้ี หเ หมอื นกันหรอื เทากัน เพื่อใหม ่ันใจวาผล
จากการจัดสถานการณเกดิ จากตัวแปรตนเทา น้นั

ทกั ษะการทดลอง (Experimenting) การทดลองประกอบดวย 3 ขั้นตอน คือ การออกแบบการ
ทดลอง การปฏิบัติการทดลอง และการบันทึกผลการทดลอง ทักษะการทดลองจึงเปนความสามารถในการ
ออกแบบและวางแผนการทดลองไดอยางรอบคอบ และสอดคลองกับคําถามการทดลองและสมมติฐาน

รวมถึงความสามารถในการดําเนินการทดลองไดตามแผน และความสามารถในการบันทึกผลการทดลองได

ละเอยี ด ครบถวน และเทย่ี งตรง

ทักษะการตีความหมายขอมูลและลงขอสรุป (Interpreting and Making Conclusion)
ความสามารถ ในการแปลความหมาย หรือการบรรยาย ลักษณะและสมบัติของขอมูลที่มีอยู ตลอดจน

ความสามารถในการสรุปความสมั พันธของขอมูลท้ังหมด

ทักษะการสรางแบบจําลอง (Formulating Models) ความสามารถในการสรางและใชสิ่งท่ีทํา
ขึ้นมาเพื่อเลียนแบบหรืออธิบายปรากฏการณท่ีศึกษาหรือสนใจ เชน กราฟ สมการ แผนภูมิ รูปภาพ

ภาพเคล่อื นไหว รวมถึงความสามารถในการนําเสนอขอมูล แนวคิด ความคิดรวบยอดเพ่ือใหผูอ่ืนเขาใจในรูป
ของแบบจาํ ลองแบบตาง ๆ

ทักษะแหง ศตวรรษท่ี 21 (21st Century Skills)

ราชบัณฑิตยสถานไดระบุทักษะที่จําเปนแหงศตวรรษท่ี 21 ที่สอดคลองกับสมรรถนะท่ีควรมีในพลเมือง

ยุคใหมรวม 7 ดาน (สํานักงานพัฒนาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงชาติ, 2558; ราชบัณฑิตยสถาน, 2557)
ในระดบั ประถมศกึ ษาจะเนน ใหค รูผสู อนสงเสรมิ ใหนักเรียนมที ักษะ ดงั ตอ ไปน้ี

การคิดอยางมีวิจารณญาณ (Critical Thinking) หมายถึง การคิดโดยใชเหตุผลที่หลากหลาย
เหมาะสมกบั สถานการณ มีการคดิ อยางเปนระบบ วิเคราะห และประเมินหลักฐานและขอคิดเห็นดวยมุมมองท่ี
หลากหลาย สังเคราะห แปลความหมาย และจัดทําขอสรุป สะทอนความคิดอยางมีวิจารณญาณโดยใช

ประสบการณและกระบวนการเรียนรู
การแกปญหา (Problem Solving) หมายถึง การแกปญหาท่ีไมคุนเคย หรือปญหาใหมได โดย

อาจใชความรู ทักษะ วิธีการและประสบการณที่เคยรูมาแลว หรือการสืบเสาะหาความรู วิธีการใหมมาใช

แกปญหาก็ได นอกจากน้ียังรวมถึงการซักถามเพ่ือทําความเขาใจมุมมองที่แตกตาง หลากหลายเพื่อใหไดวิธี

แกป ญหาทด่ี ีมากขึน้
การส่อื สาร (Communications) หมายถงึ ความสามารถในการส่ือสารไดอ ยางชดั เจน เช่อื มโยง

เรียบเรยี งความคดิ เเละมุมมองตา ง ๆ แลว ส่ือสารโดยการใชคาํ พดู ไมใชค ําพดู หรือการเขียน เพอ่ื ใหผ ูอ่ืนเขาใจ

 สถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมอื ครรู ายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2 ฉ

ไดห ลากหลายรปู แบบและวัตถุประสงคนอกจากนย้ี งั รวมไปถึงการฟง อยางมปี ระสิทธิภาพเพือ่ ใหเขา ใจ

ความหมายของผูสงสาร
ความรวมมือ (Collaboration) หมายถึง การแสดงความสามารถในการทํางานรวมกับคนกลุม

ตาง ๆ ที่หลากหลายอยางมีประสิทธิภาพและใหเกียรติ มีความยืดหยุนและยินดีท่ีจะประนีประนอม เพ่ือให

บรรลเุ ปาหมาย การทํางาน พรอ มท้ังยอมรับและแสดงความรับผิดชอบตองานที่ทํารวมกัน และเห็นคุณคาของ
ผลงานท่ีพฒั นาขึน้ จากสมาชกิ แตละคนในทีม

การสรางสรรค (Creativity) หมายถึง การใชเทคนิคท่หี ลากหลายในการสรางสรรคแนวคิด เชน
การระดมพลังสมอง รวมถึงความสามารถในการพัฒนาตอยอดแนวคิดเดิม หรือไดแนวคิดใหม และ
ความสามารถในการกลน่ั กรอง ทบทวน วเิ คราะห และประเมินแนวคิด เพื่อปรับปรุงใหไดแนวคิดที่จะสงผลให

ความพยายามอยางสรา งสรรคน เ้ี ปนไปไดม ากทีส่ ุด
การใชเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร (Information and Communication Technology

(ICT)) หมายถึง การใชเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสารเพ่ือเปนเคร่ืองมือในการสืบคน จัดกระทํา ประเมิน
และส่อื สารขอ มูลความรตู ลอดจนรเู ทา ทนั ส่อื โดยการใชสือ่ ตาง ๆ ไดอยา งเหมาะสมมปี ระสิทธภิ าพ

สถาบนั สง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

ช คมู ือครรู ายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2

ผงั มโนทศั น (concept map)
รายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ชน้ั ประถมศกึ ษาปท ี่ 1 เลม 2

ประกอบดว ย
ไดแก ไดแ ก

 สถาบนั สง เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2 ซ

ตัวช้วี ดั สาระการเรยี นรแู กนกลาง วทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2

ตวั ช้วี ดั สาระการเรียนรูแกนกลาง

มาตรฐาน ว.๒.๑ อธิบายสมบัติที่สังเกตไดของ วสั ดทุ ีใ่ ชทาํ วัตถทุ ีเ่ ปนของเลน ของใช มีหลายชนิด เชน ผา แกว พลาสติก ยาง ไม

วัสดุทีใ่ ชท าวัตถุซ่ึงทาจากวัสดุ อิฐ หิน กระดาษ โลหะ วัสดุแตละชนิดมีสมบัติที่สังเกตไดตาง ๆ เชน สี นุม แข็ง

ชนิดเดียวหรือหลายชนิด ขรขุ ระ เรยี บ ใส ขนุ ยืดหดได บดิ งอได

ประกอบกันโดยใชหลักฐาน

เชงิ ประจกั ษ

มาตรฐาน ว.๒.๑ ระบุชนิดของวัสดุและจัดกลุม  สมบัติที่สงั เกตไดข องวสั ดุแตละชนิดอาจเหมอื นกัน ซึ่งสามารถนํามาใชในการ

วสั ดุตามสมบัติท่ีสังเกตได จัดกลุม วัสดุได

 วัสดุบางอยางสามารถนํามาประกอบกันเพ่ือทําเปนวัตถุตาง ๆ เชน ผาและ

กระดุม ใชท าํ เส้อื ไมแ ละโลหะ ใชทาํ กระทะ

มาตรฐาน ว.๒.๓ บรรยายการเกิดเสียงและทิศ เสียงเกิดจากการส่ันของวัตถุ วัตถุท่ีทําใหเกิดเสียงเปนแหลงกําเนิดเสียงซ่ึงมีท้ัง

ทางการเคลือ่ นทข่ี องเสียงจาก แหลงกําเนิดเสียงตามธรรมชาติและแหลงกําเนิดเสียงท่ีมนุษยสรางขึ้น เสียง

หลกั ฐานเชงิ ประจกั ษ เคล่อื นทีอ่ อกจากแหลง กําเนิดเสยี งทกุ ทศิ ทาง

มาตรฐาน ว.๓.๑ ระบุดาวท่ีปรากฏบนทองฟา บนทองฟามีดวงอาทิตย ดวงจันทร และดาว ในเวลากลางวันจะมองเห็นดวง

ในเวลากลางวัน และกลางคืน อาทิตยและอาจมองเหน็ ดวงจนั ทรบางเวลาในบางวัน แตไมสามารถมองเห็นดาว

จากขอ มลู ทร่ี วบรวมได

มาตรฐาน ว.๓.๑ อธิบายสาเหตุที่มองไมเห็น ในเวลากลางวนั ไมสามารถมองเหน็ ดาวไดเ นื่องจากแสงอาทิตยส วางกวาจงึ กลบ

ดาวสวนใหญในเวลากลางวัน แสงของดาว สว นในเวลากลางคนื มองเห็นดาวและมองเหน็ ดวงจันทรเกอื บทกุ คนื

จากหลักฐานเชงิ ประจกั ษ

มาตรฐาน ว.๓.๒ อธิบายลักษณะภายนอกของ หนิ ท่อี ยูในธรรมชาติมีลักษณะภายนอกเฉพาะตัวทสี่ ังเกตได เชน สี ลวดลาย

หินจากลักษณะเฉพาะตัวที่ นํา้ หนกั ความแข็ง และเน้ือหิน

สังเกตได

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

ฌ คูม อื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2

ขอ แนะนําการใชค ูมอื ครู

คูมือครูเลมนี้จัดทําขึ้นเพื่อใชเปนแนวทางการจัดกิจกรรมสําหรับครู ในแตละหนวยการเรียนรู
นักเรียนจะไดฝ ก ทกั ษะจากการทํากิจกรรมตาง ๆ ทั้งการสังเกต การสํารวจ การทดลอง การสืบคนขอมูล การ
อภิปราย การทํางานรวมกัน ซึ่งเปนการฝกใหนักเรียนชางสังเกต รูจักตั้งคําถาม รูจักคิดหาเหตุผล เพื่อตอบ
ปญ หาตาง ๆ ไดดวยตนเอง ใหนักเรียนไดเรียนรูและคนพบดวยตนเองมากที่สุด ดังนั้นในการจัดการเรียนรูครู
จึงเปนผูชวยเหลือ สงเสริม และสนับสนุนนักเรียนใหรูจักสืบเสาะหาความรูและมีทักษะจากการศึกษา
หาความรูจ ากสื่อและแหลง การเรียนรตู าง ๆ และเพ่มิ เติมขอ มลู ท่ีถกู ตองแกนักเรยี น

เพ่ือใหเกิดประโยชนจากคูมือครูเลมน้ีมากท่ีสุด ครูควรทําความเขาใจในรายละเอียดของแตละหัวขอ
และขอเสนอแนะเพม่ิ เตมิ ดงั นี้

1. สาระการเรยี นรูแ กนกลาง

เปนสาระการเรียนรูเฉพาะกลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตรที่ปรากฏในมาตรฐานการเรียนรูและ
ตัวชี้วัด ฯ (ฉบับปรับปรุง พุทธศักราช 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช
2551 กระทรวงศกึ ษาธกิ าร ซึง่ กําหนดไวเฉพาะสว นทจี่ าํ เปนสําหรับเปนพื้นฐานเก่ียวของกับชีวิตประจําวัน
และเปนพื้นฐานในการศึกษาตอในระดับท่ีสูงข้ึน โดยสอดคลองกับสาระและความสามารถ ความถนัด
และความสนใจของนักเรียน และในทุกกิจกรรมจะมีสาระสําคัญ ซ่ึงเปนเน้ือหาสาระท่ีปรากฏอยูตาม
สาระการเรียนรโู ดยสถานศึกษาสามารถพัฒนาเพิ่มเติมไดตามความเหมาะสม

สําหรับสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร ตามมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัด ฯ (ฉบับปรับปรุง
พุทธศกั ราช 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ไดเพิ่มสาระเทคโนโลยี
ซ่ึงประกอบดวยการออกแบบและเทคโนโลยี และวิทยาการคํานวณ ท้ังนี้เพ่ือเอื้อตอการจัดการเรียนรู
บูรณาการสาระทางคณิตศาสตร วิทยาศาสตร และเทคโนโลยี กับกระบวนการเชิงวิศวกรรม ตามแนวคิด
สะเต็มศกึ ษา

2. ภาพรวมการจัดการเรยี นรปู ระจาํ หนว ย

เปน ภาพรวมการจัดการเรยี นรูประจําหนวยมีไวเพื่อเชื่อมโยงเนื้อหาสาระกับมาตรฐานการเรียนรู
และตวั ชว้ี ดั ทจ่ี ะไดเ รียนในแตละกิจกรรมของหนวยน้ัน ๆ และเปนแนวทางใหครูผูสอนนําไปปรับปรุง
และเพิ่มเตมิ ตามความเหมาะสม

3. จดุ ประสงคการเรียนรู

ในแตละหนวยการเรียนรูนักเรียนจะไดทํากิจกรรมอยางหลากหลาย ในแตละสวนของหนังสือเรียน
ทั้งสวนนําบท นําเรื่อง และกิจกรรมมีจุดประสงคการเรียนรูที่สอดคลองกับตัวชี้วัดชั้นปเพื่อให นักเรียน
เกิดการเรียนรู โดยยึดหลักใหนักเรียนไดลงมือปฏิบัติ สืบเสาะหาความรูดวยกระบวนการทางวิทยาศาสตร
กระบวนการแกปญหา การส่ือสาร และความสามารถในการตัดสินใจ การนําความรูไปใชในชีวิตและ
ในสถานการณใหม มีทักษะในการใชเ ทคโนโลยี มีเจตคติ คุณธรรม จริยธรรม และคานิยมที่เหมาะสม
สามารถอยูในสังคมไทยไดอ ยา งมีความสุข

 สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูม อื ครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2 ญ

4. บทนม้ี อี ะไร

เปนสวนท่ีบอกรายละเอียดในบทน้ัน ๆ ซึ่งประกอบดวยชื่อเร่ือง คําสําคัญ และชื่อกิจกรรม เพ่ือ
ครจู ะไดทราบองคประกอบโดยรวมของแตละบท

5. สอื่ การเรยี นรูและแหลง เรยี นรู

เปนสวนทีบ่ อกรายละเอยี ดส่อื การเรยี นรูและแหลงเรียนรูท่ีตองใชสําหรับการเรียนในบท เร่ือง และ
กจิ กรรมนั้น ๆ โดยสือ่ การเรียนรูและแหลงเรียนรูประกอบดวยหนาหนังสือเรียนและแบบบันทึกกิจกรรม

และอาจมีโปรแกรมประยุกต เว็บไซต ส่ือสิ่งพิมพ ส่ือโสตทัศนูปกรณหรือตัวอยางวีดิทัศนปฏิบัติการ

ทางวิทยาศาสตรเพอ่ื เสรมิ สรา งความมัน่ ใจในการสอนปฏบิ ัตกิ ารวิทยาศาสตรสําหรับครู

6. ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรแ ละทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21

เปนทักษะที่นักเรียนจะไดฝกปฏิบัติในแตละกิจกรรม โดยทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร
เปนทักษะท่ีนักวิทยาศาสตรนํามาใชในกระบวนการตาง ๆ ในการสืบเสาะหาความรู สวนทักษะแหง

ศตวรรษที่ 21 เปนทักษะท่ีชวยเสริมสรางการเรียนรูและพัฒนาความสามารถของนักเรียนในดานตาง ๆ

เพื่อใหท นั ตอการเปล่ยี นแปลงของโลก

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

ฎ คูมอื ครรู ายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2

ตัวอยา งวดี ิทัศนป ฏบิ ตั กิ ารวิทยาศาสตรเ พอื่ ฝก ฝนทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรต า ง ๆ มดี ังน้ี

รายการตวั อยางวีดิทัศน ทกั ษะกระบวนการทาง Short link QR code
วทิ ยาศาสตร
ปฏิบตั ิการ
ทางวิทยาศาสตร

วีดทิ ัศน การสงั เกตและการลง การสังเกตและการลง http://ipst.me/8115

ความเหน็ จากขอมูล ความเห็นจากขอมลู

ทําไดอ ยางไร

วดี ิทศั น การวัดทาํ ไดอยา งไร การวัด http://ipst.me/8116

วีดิทศั น การใชต วั เลขทาํ การใชจ ํานวน http://ipst.me/8117
ไดอยา งไร

วดี ทิ ัศน การจําแนกประเภท การจําแนกประเภท http://ipst.me/8118
ทาํ ไดอยา งไร

วดี ทิ ัศน การหาความสัมพนั ธ การหาความสัมพันธ http://ipst.me/8119
ระหวา งสเปซกับสเปซ ระหวา งสเปซกบั สเปซ http://ipst.me/8120
ทาํ ไดอยา งไร http://ipst.me/8121
http://ipst.me/8122
วีดิทศั น การหาความสัมพันธ การหาความสัมพันธ
ระหวา งสเปซกับเวลา ระหวา งสเปซกับเวลา
ทาํ ไดอยา งไร

วีดิทศั น การจัดกระทาํ และสอ่ื การจดั กระทําและสือ่
ความหมายขอมูล ความหมายขอมลู
ทาํ ไดอยางไร

วดี ิทศั น การพยากรณทาํ ได การพยากรณ
อยา งไร

 สถาบันสง เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู อื ครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2 ฏ

รายการตัวอยา งวดี ิทศั น ทักษะกระบวนการทาง Short link QR code
ปฏบิ ัติการ วทิ ยาศาสตร http://ipst.me/8123

ทางวิทยาศาสตร การทดลอง

วีดทิ ัศน ทาํ การทดลองได

อยา งไร

วดี ิทัศน การต้ังสมมติฐานทําได การตงั้ สมมตฐิ าน http://ipst.me/8124
อยางไร

วีดิทัศน การกําหนดและ การกาํ หนดและควบคุมตวั http://ipst.me/8125
ควบคมุ ตวั แปร และ แปร และ
การกาํ หนดนิยามเชงิ การกําหนดนิยามเชงิ
ปฏบิ ตั ิการทาํ ได ปฏบิ ตั ิการ
อยา งไร
การตีความหมายขอมลู และ http://ipst.me/8126
วีดทิ ัศน การตีความหมาย ลงขอสรุป
ขอมูลและลงขอสรุป
ทําไดอยางไร การสรางแบบจาํ ลอง http://ipst.me/8127

วีดทิ ัศน การสรางแบบจาํ ลอง
ทําไดอยางไร

สถาบนั สงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

ฐ คูม ือครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2

7. แนวคดิ คลาดเคล่ือน

เปนความเชื่อ ความรู หรือความเขาใจท่ีเกิดข้ึนกับนักเรียน ซึ่งอาจเกิดขึ้นจากประสบการณใน
การเรียนรูที่รับมาผิดหรือนําความรูที่ไดรับมาสรุปความเขาใจของตนเองผิด แลวไมสามารถอธิบาย
ความเขาใจน้ันได โดยเม่ือเรียนจบบทน้ีแลวครูควรแกไขแนวคิดคลาดเคล่ือนน้ันใหเปนแนวคิดที่
ถกู ตอง

8. บทนเี้ ริม่ ตนอยางไร

เปนแนวทางสําหรับครูในการจดั การเรยี นรูวิทยาศาสตรเ พือ่ สง เสรมิ ใหนักเรยี นรูจักคดิ ดวยตนเอง
รูจกั คนควาหาเหตุผล โดยครูกระตุนใหนักเรียนเกิดความสนใจในบทเรียนน้ัน ๆ และใหนักเรียนตอบ
คําถามสํารวจความรกู อ นเรียน จากน้นั ครูสังเกตการตอบคําถามของนักเรียนโดยครูยังไมเฉลยคําตอบ
ท่ถี กู ตอง เพอื่ ใหนักเรยี นไปหาคําตอบจากเรอ่ื งและกจิ กรรมตาง ๆ ในบทน้นั

9. เวลาที่ใช

เปนการเสนอแนะวาในแตละสวนควรใชเวลาประมาณก่ีช่ัวโมง เพื่อชวยใหครูผูสอนไดจัดทํา
แผนการจดั การเรียนรไู ดอ ยา งเหมาะสม อยางไรก็ตามครูอาจปรับเปล่ียนเวลาไดตามสถานการณและ
ความสามารถของนักเรยี น

10. วสั ดุอปุ กรณ

เปนรายการวัสดุอุปกรณท่ีใชท้ังหมดในการจัดกิจกรรม โดยอาจมีทั้งวัสดุส้ินเปลือง อุปกรณ
สาํ เร็จรปู อุปกรณพืน้ ฐาน หรืออ่นื ๆ

11. การเตรยี มตวั ลว งหนา สําหรับครู เพ่ือจัดการเรยี นรูในครั้งถัดไป

เปนการเตรียมตวั ลว งหนาสําหรบั ครูสาํ หรับการจัดการเรียนรูในครั้งถัดไป เพื่อครูจะไดเตรียมสื่อ
อุปกรณ เครื่องมือตาง ๆ ท่ีตองใชในกิจกรรมใหอยูในสภาพท่ีใชการไดดีและมีจํานวนที่เพียงพอกับ
นักเรียน โดยอาจมีบางกิจกรรมตองทําลวงหนาหลายวัน เชน การเตรียมถุงปริศนาและขาวโพดคั่ว
หรอื ส่งิ ที่กนิ ได
ขอเสนอแนะเพมิ่ เตมิ

นักเรียนในระดับช้ันประถมศึกษา มีกระบวนการคิดท่ีเปนรูปธรรม จึงควรจัดการเรียนการสอนท่ี
มุงเนนใหนักเรียนไดลงมือปฏิบัติหรือทําการทดลองซ่ึงเปนวิธีหน่ึงที่นักเรียนจะไดมีประสบการณตรง ดังนั้น
ครผู ูสอนจึงตอ งเตรยี มตัวเองในเร่อื งตอ ไปนี้

11.1 บทบาทของครู โดยครูจะตองเปล่ียนแปลงบทบาทจากการเปนผูช้ีนําหรือผูถายทอด
ความรูเปนผูชวยเหลือ สงเสริมและสนับสนุนนักเรียนในการแสวงหาความรูจากส่ือและ
แหลงการเรียนรูตาง ๆ และใหขอมูลที่ถูกตองแกนักเรียน เพ่ือนําขอมูลเหลานั้นไปใช
สรา งสรรคความรูของตนเอง

 สถาบนั สงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู อื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2 ฑ

11.2 การเตรียมตัวของครูและนักเรียน โดยครูควรเตรียมนักเรียนใหพรอมอยูเสมอในการทํา
กิจกรรมตา ง ๆ บางครัง้ นักเรยี นไมเขา ใจและอาจจะทาํ กิจกรรมไมถูกตอง ดังน้ันครูจึงตอง
เตรียมตวั เอง โดยทาํ ความเขาใจในเร่ืองตอ ไปน้ี
การสืบคนขอมูลหรือการคนควาเปนการหาความรูดวยตนเอง โดยวิธีการตาง ๆ เชน
การสอบถามจากผูรูในทองถ่ิน การดูจากรูปภาพแผนภูมิ การอานหนังสือหรือเอกสาร
เทาท่ีหาได น่ันคือการใหนักเรียนเปนผูหาความรูและพบความรูหรือขอมูลดวยตนเอง ซ่ึง
เปนการเรยี นรวู ธิ ีแสวงหาความรู
การนําเสนอ มีหลายวิธี เชน การใหนักเรียนหรือตัวแทนกลุมออกมาเลาเร่ืองที่ไดรับ
มอบหมายใหไ ปสํารวจ สังเกต หรือทดลองหรืออาจใหเขียนเปนคําหรือเปนประโยคลงใน
แบบบันทึกกิจกรรมหรือสมุดอื่นตามความเหมาะสม นอกจากนี้อาจใหวาดรูป หรือตัด
ขอความจากหนังสือพิมพ แลว นาํ มาตดิ ไวใ นหอ ง เปนตน
การสํารวจ ทดลอง สืบคนขอมูล สรางแบบจําลองหรืออ่ืน ๆ เพ่ือสรางองคความรูเปน
สิ่งสําคัญย่ิงตอการเรียนรูวิทยาศาสตร ครูผูสอนสามารถใหนักเรียนทํากิจกรรมไดท้ังใน
หองเรียน นอกหองเรียนหรือท่ีบาน โดยไมจําเปนตองใชอุปกรณวิทยาศาสตรราคาแพง
ซ่ึงอาจดัดแปลงจากส่ิงของเหลือใช หรือใชวัสดุธรรมชาติมาทํากิจกรรมได ขอสําคัญ คือ
ครูผูสอนตองใหนักเรียนทราบวา ทาํ ไมจึงตองทาํ กิจกรรมน้ัน และจะตองทําอะไร อยางไร
ผลจากการทํากิจกรรมจะสรุปผลอยางไร ซ่ึงจะทําใหนักเรียนไดความรู ความคิด และ
ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรพรอมกับเกิดคานิยม คุณธรรม เจตคติทาง
วิทยาศาสตรดวย

12. แนวการจดั การเรยี นรู

เปนแนวทางสําหรับครูในการจัดกิจกรรมการเรียนรูวิทยาศาสตรท่ีมุงสงเสริมใหนักเรียนรูจักคิด
ดว ยตนเอง รูจักคนควาหาเหตุผลและสามารถแกปญหาไดดวยการนําเอาวิธีการตาง ๆ ของกระบวนการ
ทางวิทยาศาสตรไปใช วิธีการจัดการเรียนรูท่ี สสวท. เห็นวาเหมาะสมที่จะนํานักเรียนไปสูเปาหมายที่
กําหนดไวก็คือ วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู ซึ่งมีองคประกอบท่ีสําคัญ คือ การมองเห็นปญหา
การสาํ รวจตรวจสอบ และอภิปรายซักถามระหวางครูกับนักเรียนเพ่ือนําไปสูขอมลู สรุป
ขอเสนอแนะเพ่มิ เตมิ

นอกจากครูจะจัดกิจกรรมตาง ๆ ตามคูมือครูนี้ ครูสามารถจัดกิจกรรมการเรียนรูตามบริบทของ
ตนเองใหบรรลุจุดมุงหมาย โดยจะคาํ นงึ ถึงเรอ่ื งตาง ๆ ดงั ตอไปนี้

12.1 การมีสวนรวมในกิจกรรมการเรียนรูของนักเรียน โดยครูควรใหนักเรียนทุกคนมีสวนรวมใน
กจิ กรรมการเรียนรูตลอดเวลาดวยการกระตุนใหนักเรียนลงมือทํากิจกรรมและอภิปรายผล
โดยใชเทคนิคตาง ๆ ของการสอน เชน การใชคําถาม การเสริมพลังมาใชใหเปนประโยชน
ท่จี ะทาํ ใหการเรียนการสอนนา สนใจและมีชวี ติ ชวี า

สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

ฒ คมู อื ครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2

12.2 การใชคําถาม โดยครูควรวางแผนการใชคําถามอยางมีประสิทธิภาพ เพ่ือจะนํานักเรียนเขา
สูบทเรียนและลงขอสรุปไดโดยท่ีไมใชเวลานานเกินไป ซึ่งครูควรเลือกใชคําถามท่ีมีความ
ยากงา ยพอเหมาะกบั ความสามารถของนักเรียน

12.3 การสํารวจตรวจสอบซ้ํา เปนสิ่งจําเปนเพื่อใหไดขอมูลที่นาเช่ือถือ ดังน้ันในการจัดการเรียนรู ครู
ควรเนนย้าํ ใหนกั เรยี นไดส ํารวจตรวจสอบซา้ํ เพื่อนําไปสขู อ สรปุ ทถ่ี ูกตองมากขึ้นและเชือ่ ถือได

13. ขอเสนอแนะเพ่มิ เติม

เปน ขอเสนอแนะสําหรับครูท่ีอาจเปนประโยชนในการจัดการเรียนรู เชน ตัวอยางวัสดุอุปกรณที่
เหมาะสม หรือใชแทน ขอควรระวัง วิธีการใชอุปกรณใหเหมาะสมและปลอดภัย วิธีการทํากิจกรรม
เพื่อลดขอผดิ พลาด ตัวอยา งตาราง และเสนอแหลง เรยี นรเู พื่อการคน ควาเพ่ิมเติม

14. ความรูเพมิ่ เตมิ สาํ หรับครู

เปนความรูเพิ่มเติมในเน้ือหาท่ีสอนซ่ึงจะมีรายละเอียดท่ีลึกข้ึน เพื่อเพิ่มความรูและความมั่นใจ
ใหกับครูในเรื่องที่จะสอนและแนะนํานักเรียนที่มีความสามารถสูง แตครูตองไมนําไปสอนนักเรียน
เพราะไมเ หมาะสมกบั วยั และระดับชัน้

15. อยาลืมนะ

เปนสว นที่เตอื นไมใหครเู ฉลยคําตอบท่ีถูกตองใหกับนักเรียน หรือครูรับฟงความคิดและเหตุผลของ
นักเรียนกอน โดยครูควรใหคําแนะนําท่ีจะชวยใหนักเรียนหาคําตอบไดดวยตนเองและใหความสนใจ
ตอคําถามของนักเรียนทุกคน เพ่ือใหนักเรียนไดคิดดวยตนเองและครูจะไดทราบวานักเรียนมีความรู
ความเขาใจในเรอื่ งนั้นอยา งไรบาง

16. แนวการประเมินการเรยี นรู

เปนการประเมินการเรียนรูของนักเรียนท่ีไดจากการอภิปรายในช้ันเรียน คําตอบของนักเรียน
ระหวางการจัดการเรียนรูและในแบบบันทึกกิจกรรม รวมท้ังการฝกทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตรแ ละทกั ษะแหงศตวรรษท่ี 21 จากการทํากิจกรรมของนักเรียน

17. กจิ กรรมทายบท
เปนสว นที่ใหน ักเรยี นไดส รปุ ความรู ความเขา ใจ ในบทเรยี น และไดต รวจสอบความรใู น

เนื้อหาทเ่ี รียนมาทงั้ บท หรอื อาจตอยอดความรูใ นเรอ่ื งนน้ั ๆ
ขอแนะนําเพิ่มเติม

1. การสอนการอา น
พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 ใหความหมายของคําวา “อาน” หมายถึง วาตาม

ตัวหนังสือ ถาออกเสียงดว ย เรียกวา อานออกเสียง ถาไมตองออกเสียง เรียกวา อานในใจ หรืออีกความหมาย
ของคําวา “อาน” หมายถึง สังเกตหรือพิจารณาดูเพื่อใหเขาใจ เชน อานสีหนา อานริมฝปาก อานใจ ตีความ
เชน อา นรหสั อานลายแทง

 สถาบนั สงเสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครูรายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2 ณ

เมื่อปพุทธศักราช 2541 กรมวิชาการ ไดกลาวถึงความสําคัญของการอานไววา การอานเปนทักษะที่
สาํ คญั จําเปนตองเนนและฝกฝนใหแกน กั เรยี นเปนอยางมาก เนื่องจากการอานเปนกระบวนการสําคัญท่ีทําให
ผูอานสรา งความหมายหรอื พฒั นาการวเิ คราะห ตีความในระหวางอาน ผูอา นจะตองรหู วั เรอื่ ง รูจุดประสงคการ
อาน มีความรูทางภาษาใกลเคียงกับภาษาที่ใชในหนังสือที่อานและจําตองใชประสบการณเดิมท่ีเปน
ประสบการณพ้ืนฐานของผูอาน ทําความเขาใจเร่ืองที่อาน ท้ังนี้นักเรียนแตละคนอาจมีทักษะในการอานที่
แตกตางกัน ข้ึนกับองคป ระกอบหลายอยาง เชน ประสบการณเดิมของนักเรียน ความสามารถดานภาษา หรือ
ความสนใจเรื่องที่อาน ครูควรสังเกตนักเรียนวานักเรียนแตละคนมีความสามารถในการอานอยูในระดับใด ซ่ึง
ครูจะตองพิจารณาท้ังหลักการอาน และความเขาใจในการอานของนักเรียน ท้ังน้ี สสวท. ขอเสนอแนะวิธีการ
สอนแบบตา ง ๆ เพ่ือเปน การฝก ทกั ษะการอา นของนักเรยี น ดงั นี้

 เทคนิคการสอนแบบ DR-TA (The directed reading-thinking activity)
เปน การสอนอานท่ีมุงเนนใหนักเรียนไดฝกกระบวนการคิด กลั่นกรองและตรวจสอบขอมูลที่ไดจากการ

อานดวยตนเอง โดยใหนักเรียนคาดคะเนเนื้อหาหรือคําตอบลวงหนาจากประสบการณเดิมของนักเรียน โดยมี
ขน้ั ตอนการจัดการเรยี นการสอน ดังนี้

1. ครจู ดั แบง เนื้อเร่อื งทจ่ี ะอา นออกเปนสวนยอ ย และวางแผนการสอนอา นของเนื้อเรือ่ งทงั้ หมด
2. ในการนาํ เขาสบู ทเรยี น ครูชกั ชวนใหน กั เรียนคดิ วา นกั เรยี นรอู ะไรเก่ียวกบั เรอ่ื งที่จะอานบาง
3. ครูใหนกั เรยี นสังเกตรปู ภาพ หัวขอ หรืออ่นื ๆ ที่เก่ียวกบั เนื้อหาทจ่ี ะเรยี น
4. ครูต้ังคําถามใหนักเรียนคาดคะเนเนื้อหาของเร่ืองท่ีกําลังจะอาน ซ่ึงอาจใหนักเรียนคิดวาจะไดเรียน

เก่ยี วกบั อะไร โดยครพู ยายามกระตุนใหนกั เรยี นไดแสดงความคิดเห็นหรือคาดคะเนเน้ือหา
5. ครูอาจใหนักเรียนเขียนส่ิงที่ตนเองคาดคะเนไว โดยจะทําเปนรายคนหรือเปนคูก็ได หรือครูนํา

อภปิ รายแลวเขยี นแนวคิดของนกั เรยี นแตละคนไวบนกระดาน
6. นักเรียนอานเนื้อเร่ือง จากนั้นประเมินหรือตรวจสอบ และอภิปรายวาการคาดคะเนของตนเองตรง

กับเนือ้ เร่ืองทีอ่ านหรือไม ถานักเรียนประเมินวาเร่ืองที่อานมีเน้ือหาตรงกับท่ีคาดคะเนไวใหนักเรียน
แสดงขอ ความที่สนับสนนุ การคาดคะเนของตนเองจากเน้ือเร่อื ง
7. ครูและนักเรียนอภิปรายรวมกัน โดยครูวิเคราะหวานักเรียนแตละคนสามารถใชการคาดคะเนดวย
ตนเองอยา งไรบาง
8. ทําซํ้าข้ันตอนเดิมในการอานเนื้อเรื่องสวนอื่น ๆ เมื่อจบทั้งเร่ืองแลว ครูปดเรื่องโดยการทบทวน
เน้อื หาและอภิปรายถึงวธิ ีการคาดคะเนของนักเรียนท่ีควรใชส าํ หรับการอานเร่ืองอื่น ๆ
 เทคนิคการสอนแบบ KWL (Know – Want – Learning)
เปนการสอนอานท่ีมุงเนนใหนักเรียนไดเชื่อมโยงประสบการณเดิมกับประสบการณใหมอยางเปน
รปู ธรรมและเปนระบบ โดยผานตาราง 3 ชอง คือ K-W-L (นักเรียนรูอะไรบางเกี่ยวกับเรื่องที่จะอาน นักเรียน
ตอ งการรูอะไรเกย่ี วกับเรอื่ งทีจ่ ะอา น นกั เรียนไดเรยี นรูอะไรบา งจากเรื่องที่อาน) โดยมีข้ันตอนการจัดการเรียน
การสอน ดังนี้

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

ด คมู อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2

1. ครนู ําเขาสบู ทเรยี นดว ยการกระตนุ ความสนใจของนกั เรยี นเพือ่ เชื่อมโยงเขา สเู รื่องท่ีจะอาน เชน การ
ใชค าํ ถาม การนําดวยรปู ภาพหรอื วีดิทัศนท่ีเกีย่ วกบั เนื้อเรือ่ ง

2. ครูทําตารางแสดง K-W-L และอธิบายข้ันตอนการทํากิจกรรมโดยใชเทคนิค K-W-L วามีข้ันตอน
ดงั น้ี
ขั้นท่ี 1 กิจกรรมกอนการอาน เรียกวา ขั้น K มาจาก know (What we know) เปนข้ันตอนท่ีให
นักเรียนระดมสมองแสดงความคิดเห็นเก่ียวกับเรื่องท่ีจะอาน แลวบันทึกส่ิงท่ีตนเองรูลงใน
ตารางชอง K ข้ันตอนนี้ชวยใหนักเรียนรูวาตนเองรูอะไรแลวตองอานอะไร โดยครูพยายาม
ตงั้ คําถามกระตุนใหน ักเรยี นไดแสดงความคดิ เห็น
ขนั้ ท่ี 2 กิจกรรมระหวางการอาน เรียกวา ข้ัน W มาจาก want (What we want to know) เปน
ข้ันตอนท่ีใหนักเรียนตั้งคําถามเก่ียวกับส่ิงท่ีตองการรูเก่ียวกับเรื่องท่ีกําลังจะอาน โดยครูและ
นักเรยี นรวมกันกาํ หนดคําถาม แลวบันทกึ ส่ิงท่ตี อ งการรูล งในตารางชอ ง W
ขน้ั ท่ี 3 กิจกรรมหลังการอาน เรียกวา ขั้น L มาจาก learn (What we have learned) เปน
ขั้นตอนที่สํารวจวาตนเองไดเรียนรูอะไรบางจากการอาน โดยหลังจากอานเน้ือเร่ือง นักเรียน
หาขอความมาตอบคําถามท่ีกําหนดไวในตารางชอง W จากนั้นนําขอมูลที่ไดจากการอานมา
จดั ลาํ ดับความสําคัญของขอมลู และสรุปเน้ือหาสําคัญลงในตารางชอง L

3. ครแู ละนกั เรียนรว มกนั สรุปเน้อื หา โดยการอภปิ รายหรอื ตรวจสอบคําตอบในตาราง K-W-L
4. ครูและนกั เรยี นอาจรว มกนั อภปิ รายเกีย่ วกับการใชตาราง K-W-L มาชวยในการเรยี นการสอนการอาน
 เทคนิคการสอนแบบ QAR (Question-answer relationship)
เปนการสอนอานที่มุงเนนใหนักเรียนมีความเขาใจในการจัดหมวดหมูของคําถามและตั้งคําถาม เพ่ือจะ
ไดม าซึ่งแนวทางในการหาคําตอบ ซ่ึงนักเรียนจะไดพิจารณาจากขอมูลในเน้ือเรื่องที่จะเรียนและประสบการณ
เดิมของนกั เรยี น โดยมขี ้ันตอนการจดั การเรยี นการสอน ดังนี้
1. ครูจัดทําชุดคําถามตามแบบ QAR จากเรื่องท่ีนักเรียนควรรูหรือเรื่องใกลตัวของนักเรียน เพื่อชวยให

นักเรยี นเขาใจถึงการจัดหมวดหมูของคําถามตามแบบ QAR และควรเช่ือมโยงกับเรื่องทจ่ี ะอานตอไป
2. ครูแนะนําและอธิบายเก่ียวกับการสอนแบบ QAR โดยครูควรช้ีแจงนักเรียนในการอานและต้ังคําถาม

ตามหมวดหมู ไดแ ก คําถามที่ตอบโดยใชเน้ือหาจากสิ่งที่อาน คําถามท่ีตองคิดและคนควาจากส่ิงที่อาน
คําถามท่ีไมม คี ําตอบโดยตรงในเน้ือหาซง่ึ นักเรียนใชความรูเดิมและสิ่งท่ีผูเขียนเขียนไว และคําถามที่
ใชความรูเ ดมิ ของนกั เรียนในการตอบคําถาม
3. นักเรยี นอานเนื้อเรื่อง ต้ังคําถามและตอบคําถามตามหมวดหมู และรวมกันอภิปรายเพ่ือสรุปคําตอบ
ของคําถาม
4. ครูและนักเรียนรว มกันอภิปรายเกย่ี วกับการใชเ ทคนคิ นด้ี วยตนเองไดอ ยางไร
5. ครแู ละนักเรียนอาจรวมกันอภปิ รายเก่ียวกบั การใชตาราง K-W-L มาชว ยในการเรยี นการสอนการอาน

 สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมอื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2 ต

2. การใชง านสื่อ QR CODE

QR CODE เปนรหัสหรือภาษาท่ีตองใชโปรแกรมอานหรือสแกนขอมูลออกมา ซ่ึงตองใชงานผาน

โทรศัพทเคล่ือนที่หรืออุปกรณอิเล็กทรอนิกสที่ติดตั้งกลองไว แลวอาน QR Code ผานโปรแกรมตาง ๆ เชน

LINE (สําหรับโทรศัพทเคล่ือนท่ี) Code Two QR Code Reader (สําหรับคอมพิวเตอร) Camera (สําหรับ

ผลติ ภณั ฑข อง Apple Inc.)

ขั้นตอนการใชงาน

1. เปด โปรแกรมสาํ หรบั อาน QR Code

2. เลอื่ นอุปกรณอ เิ ล็กทรอนิกส เชน โทรศพั ทเ คลอื่ นที่ แท็บเล็ต เพอื่ สองรูป QR Code ไดท ัง้ รปู

3. เปด ไฟลห รอื ลิงกที่ข้นึ มาหลงั จากโปรแกรมไดอาน QR CODE

**หมายเหตุ อุปกรณท ่ีใชอา น QR CODE ตอ งเปด Internet ไวเ พ่ือดึงขอมลู

3. การใชงานโปรแกรมประยุกตความจริงเสริม (ภาพเคลื่อนไหว 3 มิติ)

โปรแกรมประยุกตความจริงเสริม (AR) เปนโปรแกรมท่ีสรางข้ึนเพ่ือเปนสื่อเสริมชวยใหนักเรียน

เขาใจเนื้อหาสาระของแตละชั้นปอยางเปนรูปธรรมมากข้ึน ซึ่งสําหรับระดับประถมศึกษาปท่ี 1 จะใชงานผาน

โปรแกรมประยกุ ต “วทิ ย ป.1” ซึ่งสามารถดาวนโหลดไดท าง Play Store หรอื Apps Store

**หมายเหตุ เน่ืองจากโปรแกรมมีขนาดไฟลที่ใหญประมาณ 150 เมกะไบต หากพ้ืนที่จัดเก็บไมเพียงพออาจ

ตองลบขอมูลบางอยางออกกอนติดตั้งโปรแกรม

ข้นั ตอนการติดตง้ั โปรแกรม

1. เขาไปที่ Play Store ( ) หรอื Apps Store ( )

2. คน หาคําวา “วทิ ย ป.1”

3. กดเขาไปท่โี ปรแกรมประยุกตท ี่ สสวท. พฒั นา

4. กด “ติดตง้ั ” และรอจนติดต้ังเรียบรอ ย

5. เขา สโู ปรแกรมจะปรากฏหนา แรก จากน้ันกด “วิธกี ารใชงาน” เพื่อศึกษาการใชง านโปรแกรม

เบอื้ งตน ดวยตนเอง

6. หลังจากศึกษาวิธกี ารใชง านดว ยตนเองแลว กด “สแกน

AR” และเปดหนังสือเรยี นหนา ที่มสี ัญลักษณ AR

7. สอ งรูปที่อยูบ รเิ วณสัญลักษณ AR โดยมีระยะหางประมาณ

10 เซนติเมตร และเลือกดูภาพในมุมมองตาง ๆ ตาม

ความสนใจ

สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

ถ คูม ือครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2

การจดั การเรียนการสอนวทิ ยาศาสตรในระดับประถมศึกษา

นักเรียนในระดับประถมศึกษาตอนตน (ป.1 - ป.3) ตามธรรมชาติแลวมีความอยากรูอยากเห็น
เกย่ี วกบั สิง่ ตา งๆ รอบตัว และเรยี นรูไดด ีที่สดุ ดวยการคน พบ จากการลงมอื ปฏิบตั ิดวยตนเองโดยอาศัยประสาท
สัมผัสทั้งหา สวนนักเรียนในระดับประถมศึกษาตอนปลาย (ป.4 - ป.6) มีพัฒนาการทางสติปญญาจากขั้นการคิด
แบบรูปธรรมไปสูข้ันการคิดแบบนามธรรม มีความสนใจในสิ่งตาง ๆ รอบตัว และสนใจวาสิ่งตาง ๆ ถูกประกอบ
เขาดวยกันอยางไร และส่ิงเหลานั้นทํางานกันอยางไร นักเรียนในชวงวัยน้ีสามารถทํางานรวมกันเปนกลุมได
ดังนั้นการจัดการเรียนการสอนใหกับนักเรียนในระดับประถมศึกษาตอนตน คือ การใหโอกาสนักเรียนมีสวน
รวมในการลงมือปฏิบัติ การสํารวจตรวจสอบ การคนพบ ตามดว ยการต้ังคําถามเพ่ือนําไปสูการอภิปราย มีการ
แลกเปลี่ยนผลการทดลองดวยคําพูด หรือวาดภาพ และมีการอภิปรายเพ่ือสรุปผลรวมกัน สําหรับนักเรียนใน
ระดับช้ันประถมศึกษาตอนปลายตองการโอกาสที่จะมีสวนรวมในการทํากิจกรรมกลุมโดยการทํางานแบบ
รวมมือ ดังน้ันจึงควรสงเสริมใหนักเรียนทําโครงงานวิทยาศาสตรรวมกันซึ่งจะเปนการสรางความสามัคคี และ
ประสานสัมพนั ธร ะหวางนกั เรยี นในระดบั นดี้ ว ย

การจัดการเรยี นการสอนทเี่ นนการสืบเสาะหาความรูทางวทิ ยาศาสตร

การสืบเสาะหาความรูทางวิทยาศาสตร หมายถึงวิธีการที่นักวิทยาศาสตรใชเพ่ือศึกษาสิ่งตาง ๆ รอบตัว
อยางเปนระบบ และเสนอคําอธิบายเกี่ยวกับส่ิงท่ีศึกษาดวยขอมูลที่ไดจากการทํางานทางวิทยาศาสตร มีวิธีการอยู
หลากหลาย เชน การสํารวจ การสบื คน การทดลอง การสรา งแบบจําลอง

นกั เรียนทุกระดับชน้ั ควรไดรับโอกาสในการสบื เสาะหาความรูทางวทิ ยาศาสตรและพัฒนาความสามารถใน
การคิดและแสดงออกดวยวิธีการที่เช่ือมโยงกับการสืบเสาะหาความรูซ่ึงรวมท้ังการต้ังคําถาม การวางแผนและ
ดําเนินการสืบเสาะหาความรู การใชเคร่ืองมือและเทคโนโลยีท่ีเหมาะสมในการรวบรวมขอมูล การคิดอยางมี
วิจารณญาณและมีเหตุผลเกี่ยวกับความสัมพันธระหวางพยานหลักฐานและการอธิบาย การสรางและวิเคราะห
คําอธิบายทหี่ ลากหลาย และการสื่อสารขอ โตแยง ทางวิทยาศาสตร

การจดั การเรยี นการสอนทเ่ี นนการสืบเสาะหาความรู เปน การจัดการเรียนการสอนท่ีใหนักเรียนมีสวนรวม
ในกระบวนการทํานาย จัดกระทําและตีความหมายขอมูล และส่ือสารเกี่ยวกับผลท่ีไดโดยใชคําศัพททางวิทยาศาสตร
วิธีการนี้มีศักยภาพสูงในการจูงใจนักเรียนและทําใหนักเรียนตื่นตัว เปนการกระตุนความอยากรูอยากเห็นเกี่ยวกับ
ส่ิงตางๆ รอบตัวนักเรียน และในขณะเดียวกันก็พัฒนาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรดวย การนําวิธีน้ีไปใชได
อยา งประสบความสําเร็จ ตองอาศัยการเตรยี มตวั และการคิดลวงหนาของครูผูสอน การจัดการเรียนการสอนที่เนนการ
สืบเสาะหาความรู ควรมีหลายรูปแบบ แตละรูปแบบมีความตอเนื่องกันจากท่ีเนนครูเปนสําคัญไปจนถึงเนนนักเรียน
เปนสาํ คญั ดังน้ี การสบื เสาะหาความรูแบบครเู ปน ผกู าํ หนดแนวทาง (Structured Inquiry) การสืบเสาะหาความรูแบบ
ท้ังครูและนักเรียนเปนผกู าํ หนดแนวทาง (Guided Inquiry) การสืบเสาะหาความรูแบบนักเรียนเปนผูกําหนดแนวทาง
(Open Inquiry) นักเรียนทํากจิ กรรมตามที่ครูกําหนด นกั เรียนพฒั นาวิธี ดําเนินการสํารวจ ตรวจสอบจากคําถามท่ีครู
ต้งั ขึ้น นักเรยี นตง้ั คาํ ถามในหัวขอทค่ี รูเลอื ก พรอ มทั้งออกแบบการสํารวจตรวจสอบดว ยตนเอง

 สถาบนั สงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู อื ครูรายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2 ท

การสืบเสาะหาความรูแบบครูเปน ผกู ําหนดแนวทาง (Structured Inquiry)
การสืบเสาะหาความรูดวยวิธีนี้ครูเปนผูต้ังคําถามและบอกวิธีการใหนักเรียนคนหาคําตอบ ครูชี้แนะ

นักเรียนทุกข้ันตอนโดยใชกระบวนการทางวิทยาศาสตร เน้ือหาบางเร่ืองในสาระการเรียนรูเหมาะที่จะใชการ
สบื เสาะดวยวธิ ีน้ี โดยเฉพาะเร่อื งทีเ่ กยี่ วของกับคําถามตามมาตรฐานการเรียนรูที่ตองใชเคร่ืองมือทดลองพิเศษ
เชน

 พชื สญู เสยี นาํ้ โดยผา นทางใบใชหรือไม
 อะไรบางที่จาํ เปนตอการเผาไหม
 อะไรคอื ความสมั พันธร ะหวา งแรงและการเคลอื่ นที่
ประโยชนของการสบื เสาะหาความรูโดยวธิ ีน้คี ือ ทาํ ใหนักเรยี นคุนเคยกบั วธิ กี ารสืบเสาะหาความรู เพ่ือนําไปสู
การพัฒนาทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร เน่ืองจากนักเรียนจะไดรับการฝกฝนเทคนิคบางอยาง เชน การทดสอบ
คา pH หรอื การคํานวณหาคาความหนาแนน ซ่ึงครูสามารถทราบลวงหนาถึงคําถามท่ีนักเรียนจะต้ังขึ้นเพื่อหาคําตอบ
จึงทําใหครูมคี วามพรอ มในสิ่งท่ีตอ งอภปิ รายรวมกัน
การสืบเสาะหาความรูแบบครูเปนผูกําหนดแนวทางอาจไมไดทําใหนักเรียนมีสวนรวมทั้งหมดหรือไมได
พัฒนาทักษะการคิดวิจารณญาณขั้นสูงเหมือนอยางสองรปู แบบถัดไป
การสืบเสาะหาความรูแบบทั้งครูและนักเรยี นเปนผูก ําหนดแนวทาง (Guided Inquiry)
การสืบเสาะหาความรูดวยวิธีนี้ครูเปนผูต้ังคําถามและจัดหาวัสดุอุปกรณที่ใชในการสํารวจตรวจสอบ
ใหกับนักเรียน นักเรียนจะเปนผูออกแบบการทดลองดวยตัวเอง หัวขอเรื่องตามมาตรฐานการเรียนรูหลายหัวขอ
สามารถใชการสืบเสาะหาความรูแบบนี้ คาํ ถามที่ครอู าจใชถ ามนักเรียน เชน

● จะเกดิ อะไรขึ้นกับบอลลนู ถาบอลลูนลอยจากบริเวณท่ีมีอากาศรอนไปสบู ริเวณที่มีอากาศเยน็

● พืชโดยทัว่ ไปมีโครงสรา งอะไรท่ีเหมือนกนั

● จะเกดิ อะไรข้ึนเมื่อหยอนวตั ถทุ ่ีมีมวลตา งกนั ลงในนาํ้
การสืบเสาะหาความรแู บบทง้ั ครูและนักเรียนเปนผูกําหนดแนวทางตองการใหนักเรียนคุนเคยกับข้ันตอน
หลักของการสืบเสาะหาความรู ครูมีความรับผิดชอบในการเตรียมการประเมินที่เนนการสืบเสาะหาความรูและ
ติดตามประเมินนักเรียน
การสบื เสาะหาความรูแบบนกั เรียนเปน ผกู ําหนดแนวทาง (Open Inquiry)

การสืบเสาะหาความรูดวยวิธีน้ีครูเปนผูจัดหาวัสดุอุปกรณที่ใชในการสํารวจตรวจสอบใหกับนักเรียน
แตนักเรียนเปนผูตั้งคําถามและออกแบบการสํารวจตรวจสอบดวยตัวเอง ตอไปน้ีเปนตัวอยางวัสดุอุปกรณท่ีครู
จัดหาใหก บั นักเรยี น แลว ใหนกั เรียนตัง้ คําถามปญหาที่เก่ียวของกับวัสดุอปุ กรณทีจ่ ัดให เชน

● เทียนไข ไมข ดี ไฟ แผนกนั แสงท่ีแสงผา นไดตางกัน

● สงิ่ ของตางๆ หลายชนดิ ทีอ่ าจจมหรือลอยนํ้า

● ของแข็ง บีกเกอร น้าํ และแทงแกว คน

● ถุงที่มกี อ นหินขนาดตา ง ๆ 1 ถุง

สถาบันสงเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

ธ คูมอื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2

เน่อื งจากนักเรียนเปนผูออกแบบการทดลองตามคําถามท่ีต้ังขึ้นเอง จึงเปนการยากท่ีจะใชวิธีการน้ีกับ
หัวขอเร่ืองตามมาตรฐานการเรียนรู ส่ิงสําคัญในการสืบเสาะหาความรูแบบน้ีคือ การท่ีนักเรียนเลือกหัวขอเร่ือง
หลังจากการตรวจสอบวัสดุอุปกรณท่ีกําหนดมาให เพื่อใหประสบความสําเร็จกับการสืบเสาะหาความรูดวยวิธีนี้
ครูควรสามารถ จัดการเรียนการสอนไดดงั นี้

● วางแผนการประเมินทีเ่ นน การสืบเสาะหาความรูอยางรอบคอบ
● สรางกฎระเบียบในหองเรียนในการทํางานรวมกันของนักเรียน และการใชวัสดุอุปกรณการ

ทดลองไดอยางมปี ระสทิ ธิภาพ
● ใหคําแนะนํากบั นกั เรยี นทีย่ ังสับสนเกยี่ วกบั การสบื เสาะหาความรูโ ดยวิธีนี้
● เตรียมคาํ ถามหลงั จากการทาํ กจิ กรรมเพ่ือเชื่อมโยงกับมาตรฐานการเรียนรู การจัดการเรียนการ

สอนแบบการสืบเสาะหาความรูแบบนักเรียนเปนผูกําหนดแนวทางน้ี อาจทําใหครูตองเผชิญ
ปญหาเฉพาะหนามากข้ึนกวา การจัดการเรียนการสอนแบบการสืบเสาะหาความรูแบบครู
เปน ผูกําหนดแนวทาง แตถาใชหัวขอที่เหมาะสมและมีการเตรียมบทเรียนอยางรอบคอบ วิธี
น้ีสามารถทําใหท้ังนักเรียนและครูต่ืนตัว และยังเปนการใหโอกาสนักเรียนในการพัฒนา
ทกั ษะการสบื เสาะหาความรแู ละการใหเหตผุ ลเชงิ วิทยาศาสตรอ ีกดว ย
การสบื เสาะหาความรูทางวิทยาศาสตรในหองเรียน

เราสามารถจัดการเรียนรูวิทยาศาสตรในหองเรียนโดยจัดโอกาสใหนักเรียนไดสืบเสาะหาความรู
ทางวิทยาศาสตรตามทห่ี ลักสูตรกําหนด ดวยกระบวนการแบบเดียวกันกับท่ีนักวิทยาศาสตรสืบเสาะ แตอาจมี
รูปแบบทหี่ ลากหลายตามบรบิ ทและความพรอมของครแู ละนกั เรียน เชน การสืบเสาะหาความรูแบบปลายเปด
(Opened Inquiry) ท่ีนักเรียนเปนผูควบคุมการสืบเสาะหาความรูของตนเองต้ังแตการสรางประเด็นคําถาม
การสาํ รวจตรวจสอบ (Investigation) และอธิบายสิ่งท่ีศึกษาโดยใชข อ มลู (Data) หรือหลักฐาน (Evidence) ที่
ไดจากการสํารวจตรวจสอบ การประเมินและเช่ือมโยงความรูท่ีเกี่ยวของหรือคําอธิบายอ่ืนเพื่อปรับปรุง
คําอธิบายของตนและนําเสนอตอผูอื่น นอกจากนี้ ครูอาจใชการสืบเสาะหาความรูท่ีตนเองเปนผูกําหนด
แนวทางในการทํากิจกรรม (Structured Inquiry) โดยครสู ามารถแนะนํานักเรียนไดต ามความเหมาะสม

ในการจัดการเรียนรูแบบสืบเสาะหาความรูทางวิทยาศาสตร ครูสามารถออกแบบการสอนใหมี
ลักษณะสาํ คัญของการสืบเสาะ ดังนี้

1. นักเรียนมสี ว นรวมในประเดน็ คําถามทางวิทยาศาสตร คําถามทางวิทยาศาสตรในท่ีนี้หมายถึงคําถาม
ที่นําไปสูการสืบเสาะคนหาและรวบรวมขอมูลหลักฐาน คําถามท่ีดีควรเปนคําถามท่ีนักเรียนสามารถ
หาขอ มลู หรอื หลักฐานเชิงประจักษเ พอ่ื ตอบคําถามนน้ั ๆ ได

2. นักเรียนใหความสําคัญกับขอมูลหลักฐานในการอธิบายและประเมินคําอธิบายหรือคําตอบ นักเรียน
ตองลงมือทําปฏิบัติการ เชน สังเกต ทดลอง สรางแบบจําลอง เพื่อนําหลักฐานเชิงประจักษตาง ๆ
มาเชื่อมโยง หาแบบรปู และอธบิ ายหรอื ตอบคําถามทศี่ ึกษา

 สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู อื ครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2 น

3. นักเรียนอธิบายแนวคิดทางวิทยาศาสตรจากหลักฐานเชิงประจักษ โดยตองอยูบนพ้ืนฐานของเหตุผล
ตองแสดงความสัมพันธชองขอมูลเชิงประจักษท่ีรวบรวมได สามารถจําแนก วิเคราะห ลงความเห็น
จากขอ มูล พยากรณ ตั้งสมมตฐิ าน หรือลงขอ สรปุ

4. นักเรียนประเมินคําอธิบายของตนกับคําอธิบายอ่ืนๆ ท่ีสะทอนใหเห็นถึงความเขาใจแนวคิด
ทางวิทยาศาสตร นักเรียนสามารถประเมิน (Judge) ขอมูลและหลักฐานตางๆ เพ่ือตัดสินใจ (Make
Decision) วาควรเพิกเฉยหรือนําคําอธิบายนั้นมาพิจารณาและปรับปรุงคําอธิบายของตนเอง
ในขณะเดียวกันก็สามารถประเมินคําอธิบายของเพื่อน บุคคลอื่น หรือแหลงขอมูลอื่น แลวนํามา
เปรยี บเทียบ เชอ่ื มโยง สมั พนั ธ แลวสรา งคําอธบิ ายอยา งมเี หตผุ ลและหลกั ฐานสนบั สนุน ซึ่งสอดคลอง
กบั ความรูทางวทิ ยาศาสตรท ี่ไดร ับการยอมรบั แลว

5. นักเรียนส่ือสารการคนพบของตนใหผูอ่ืนเขาใจ นักเรียนไดสื่อสารและนําเสนอการคนพบของตนใน
รูปแบบที่ผูอื่นเขาใจ สามารถทําตามได รวมท้ังเปดโอกาสใหไดมีการซักและตอบคําถาม ตรวจสอบ
ขอมูล ใหเหตุผล วิจารณและรับคําวิจารณและไดแนวคิดหรือมุมมองอ่ืนในการปรับปรุงการอธิบาย
หรอื วธิ ีการสบื เสาะคนหาคําตอบ
แผนผงั การสบื เสาะหาความรู

มสี วนรวมในคาํ ถาม

ส่อื สารและใหเ หตุผล เก็บขอมูลหลักฐาน

เช่อื มโยงส่งิ ท่พี บกับสงิ่ ทผี่ ูอนื่ พบ อธบิ ายส่งิ ที่พบ

ภาพ วฏั จกั รการสืบเสาะหาความรทู างวทิ ยาศาสตรในหองเรยี น

ในการจัดการเรยี นรวู ทิ ยาศาสตรแ บบสืบเสาะหาความรู ครูสามารถออกแบบการสอนใหเหมาะสม
และสอดคลองกับเนื้อหาท่ีสอน สภาพหองเรียน ความพรอมของครูและนักเรียน และบริบทอ่ืนๆ การยืดหยุน
ระดับการเรยี นรแู บบสบื เสาะหาความรสู ามารถอธิบายไดด ังตารางที่ 1

สถาบนั สงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

บ คมู ือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2

ตารางท่ี 1 ลักษณะจาํ เปน ของการสืบเสาะหาความรใู นชั้นเรียนและระดับของการสบื เสาะหาความรู

ลกั ษณะจําเปน ระดับการสบื เสาะหาความรู

1. นักเรียนมสี วนรว ม นักเรียนเปน ผูถาม นักเรียนเลอื กคําถาม นกั เรียนพิจารณา นักเรียนสนใจคาํ ถาม

ในประเดน็ คาํ ถาม คําถาม และสรางคําถามใหม และปรบั คาํ ถามทค่ี รู จาก สอื่ การสอนหรือ

ทางวิทยาศาสตร จากรายการคาํ ถาม ถามหรือคาํ ถามจาก แหลง อ่ืนๆ

แหลงอ่นื

2. นกั เรยี นให นกั เรยี นกําหนด นกั เรยี นไดร ับการ นกั เรียนไดรบั ขอมลู นกั เรียนไดรบั ขอมลู

ความสาํ คญั กับ ขอมลู ทจี่ าํ เปน ในการ ชี้นําในการเกบ็ เพ่ือนาํ ไปวเิ คราะห และการบอกเลา

ขอ มูลหลกั ฐานท่ี ตอบคําถามและ รวบรวมขอ มลู ที่ เกี่ยวกบั การวเิ คราะห

สอดคลองกับ รวบรวมขอมลู จําเปน ขอ มูล

คาํ ถาม

3. นกั เรียนอธบิ ายส่งิ นกั เรยี นอธบิ ายสงิ่ ที่ นกั เรยี นไดร ับการ นกั เรยี นไดร ับ นักเรยี นไดร ับหลักฐาน

ทศ่ี กึ ษาจาก ศึกษาหลงั จาก ชี้แนะในการสราง แนวทาง หรอื ขอมลู

หลักฐานหรอื รวบรวมและสรุป คําอธิบายจากขอมลู ทเี่ ปน ไปไดเ พ่อื สราง

ขอ มลู ขอมูล/หลักฐาน หลักฐาน คาํ อธิบายจากขอมลู

หลกั ฐาน

4. นกั เรียนเชอ่ื มโยง นกั เรียนตรวจสอบ นกั เรยี นไดรับการ นกั เรยี นไดรบั การ นกั เรยี นไดรับการ

คําอธิบายกับ แหลง ขอ มูลอื่นและ ชีน้ าํ เก่ยี วกบั แนะนําถึงความ เชอ่ื มโยงท้งั หมด

องคความรทู าง เช่ือมโยงกับ แหลง ขอมลู และ เชือ่ มโยงทเี่ ปน ไปได

วิทยาศาสตร คาํ อธบิ ายท่ีสรางไว ขอบเขตความรทู าง

วิทยาศาสตร

5. นกั เรียนส่อื สาร นักเรยี นสรา ง นักเรียนไดร บั การ นกั เรียนไดร ับ นักเรยี นไดร ับ

และใหเ หตผุ ล ขอคดิ เห็นท่ีมเี หตุผล ฝก ฝนในการพัฒนา แนวทางกวา งๆ คําแนะนาํ ถึงขน้ั ตอน

เกย่ี วกบั การ และมหี ลกั การเพือ่ วิธีการสื่อสาร สําหรับการส่ือสารที่ และวธิ กี ารสอ่ื สาร

คนพบของตน สื่อสารคาํ อธิบาย ชัดเจน ตรงประเด็น

มาก ปริมาณการจัดการเรยี นรโู ดยนักเรยี น นอย

นอย ปริมาณการชีน้ ําโดยครหู รือส่อื การสอน มาก

 สถาบันสง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูม อื ครรู ายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2 ป

การจัดการเรียนการสอนท่ีสอดคลองกับธรรมชาตขิ องวิทยาศาสตร
และกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร

ธรรมชาติของวิทยาศาสตร เปนลักษณะเฉพาะตัวของวิทยาศาสตรท่ีมีความแตกตางจากศาสตรอ่ืน ๆ

เปนคานิยม ขอสรุป แนวคิด หรือคําอธิบายที่บอกวา วิทยาศาสตรคืออะไร มีการทํางานอยางไร

นักวิทยาศาสตรคือใคร ทํางานอยางไร และงานดานวิทยาศาสตรมีความสัมพันธอยางไรกับสังคม คานิยม

ขอสรปุ แนวคิด หรอื คาํ อธบิ ายเหลาน้ีจะผสมกลมกลนื อยูในตัววิทยาศาสตร ความรูทางวิทยาศาสตร และการ

พฒั นาความรูทางวทิ ยาศาสตรสําหรบั นกั เรียนในระดับประถมศึกษาตอนตน ความเขาใจเกี่ยวกับธรรมชาติของ

วิทยาศาสตรและกระบวนการทางวิทยาศาสตรขึ้นอยูกับระดับพัฒนาการทางสติปญญาของนักเรียนและ

ประสบการณที่ครูจัดใหกับนักเรียน ความสามารถของนักเรียนในการสังเกตและการส่ือความหมายในสิ่งที่
สังเกตของนักเรียนในระดับนี้คอย ๆ พัฒนาข้ึน ครูควรอํานวยความสะดวกในการพัฒนาทักษะกระบวนการ

ทางวิทยาศาสตรและแนวคิดทางวิทยาศาสตรของนักเรียน นักเรียนในระดับนี้เร่ิมที่จะเขาใจวาวิทยาศาสตร
คืออะไร วิทยาศาสตรทํางานอยางไร และนักวิทยาศาสตรทํางานกันอยางไรจากการทํากิจกรรมในหองเรียน
จากเร่อื งราวเกย่ี วกับนักวิทยาศาสตร และจากการอภิปรายในหองเรียน

นักเรียนในระดับประถมศึกษาตอนปลายซึ่งกําลังพัฒนาฐานความรูโดยใชการสังเกตมากขึ้น

สามารถนําความรูมาใชเพ่ือกอใหเกิดความคาดหวังเก่ียวกับส่ิงตาง ๆ รอบตัว โอกาสการเรียนรูสําหรับนักเรียน
ในระดับน้ี ควรเนนไปที่ทักษะการตั้งคําถามเชิงวิทยาศาสตร การสรางคําอธิบายที่มีเหตุผลโดยอาศัย
พยานหลกั ฐานท่ีปรากฏ และการสื่อความหมายเกย่ี วกับความคิดและการสาํ รวจตรวจสอบของตนเองและของ
นักเรียนคนอ่ืนๆ นอกจากนี้เรื่องราวทางประวัติศาสตรสามารถเพิ่มความตระหนักถึงความหลากหลายของคน
ในชุมชนวิทยาศาสตร นักเรียนในระดับน้ีควรมีสวนรวมในกิจกรรมที่ชวยใหเขาคิดอยางมีวิจารณญาณ
เกีย่ วกับพยานหลกั ฐานและความสัมพนั ธระหวา งพยานหลักฐานกับการอธบิ าย

การเรียนรูว ิทยาศาสตรข องนักเรยี นแตละระดับชน้ั มพี ฒั นาการเปนลาํ ดับดังนี้
นกั เรียนในระดบั ช้นั ประถมศกึ ษาปท่ี 1 สามารถต้ังคําถาม บรรยายคําถามดวยคําพูด และเขียน

เกี่ยวกับคําถาม เขาสามารถสํารวจตรวจสอบคําถาม และรวบรวมพยานหลักฐานจากการสังเกต การสังเกต
ของเขาจะมีรายละเอียดมากขึ้นและมีความสัมพันธกับคําถามท่ีมีอยู นักเรียนสามารถบันทึกขอมูลในส่ิงท่ี
สังเกตและจากประสบการณของเขา นักเรียนควรไดรับโอกาสในการฝกทักษะเหลานี้โดยผานการสํารวจ
ตรวจสอบในหองเรียน นักเรียนควรไดรับโอกาสในการมองหาพยานหลักฐานและสังเกตแบบแผนท่ีเกิดขึ้น
การอภิปรายในชั้นเรียนเพ่ือแลกเปลี่ยนพยานหลักฐานและความคิดควรไปดวยกันกับการสํารวจตรวจสอบ
เพ่ือใหนักเรียนไดใชความสามารถที่เกิดข้ึนในการทบทวนความคิดท่ีตั้งอยูบนพยานหลักฐานใหม เรื่องราว
ตางๆ ท่ีเกี่ยวกับนักวิทยาศาสตรสามารถชวยใหนักเรียนในระดับช้ันน้ีเรียนรูวา นักวิทยาศาสตรมีความคิด
สรางสรรคและมีความอยากรอู ยากเห็น และเขาสามารถเรียนรูรวมกันและแลกเปลี่ยนความคิดของกันและกัน
โดยผา นเร่ืองราวตางๆทีป่ รากฏ นกั เรยี นสามารถเรียนรูว าทกุ คนสามารถเรียนรวู ทิ ยาศาสตรได

สถาบันสง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

ผ คมู ือครรู ายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2

นกั เรยี นในระดับช้ันประถมศึกษาปท่ี 2 สามารถพัฒนาความสามารถในการออกแบบและดําเนินการ
สํารวจตรวจสอบเพ่ือตอบคําถามที่ไดต้ังไว เขาควรไดรับการกระตุนในการวาดภาพส่ิงที่สังเกตไดและ
สอื่ ความหมายความคิดของเขาจากสิ่งท่ีสังเกต เขาควรไดรับคําแนะนําในการใชการสังเกตเพ่ือสรางคําอธิบายที่
มีเหตุผลในการตอบคําถามของตัวเอง การอานและการอภิปรายเร่ืองราวตางๆ วาวิทยาศาสตรคืออะไร และ
วิทยาศาสตรทํางานไดอยางไร เหลาน้ีลวนเปนกลวิธีที่มีประสิทธิภาพท่ีจะทําใหนักเรียนเรียนรูธรรมชาติของ
วทิ ยาศาสตรแ ละกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร และสามารถชวยนาํ เสนอแนวคิดเชงิ วทิ ยาศาสตรใหม ๆ ดว ย

นักเรียนในระดบั ชน้ั ประถมศกึ ษาปที่ 3 ในระดบั นี้ครสู ามารถสรางความอยากรูอยากเห็นเกี่ยวกับ
สงิ่ ตา ง ๆ รอบตวั โดยการใหนักเรียนไดต้ังคําถามที่สามารถตอบไดโดยการใชฐานความรูทางวิทยาศาสตรและ
การสังเกตของตัวนักเรียนเอง นักเรียนสามารถทํางานในกลุมแบบรวมมือเพ่ือทําการสํารวจตรวจสอบท่ี
เร่ิมตนจากคําถามและกระบวนการที่นําไปสูการคนหาขอมูลและการสื่อความหมายเก่ียวกับคําตอบของ
คําถามน้ันๆ ครูควรเนนใหนักเรียนสังเกตอยางละเอียดถ่ีถวนและสรางคําบรรยายและคําอธิบายจากส่ิงที่
สังเกต ควรนําเสนอตัวอยางทางประวัติศาสตรท่ีนาสนใจของความแตกตางระหวางนักวิทยาศาสตรหญิงและ
ชายท่ีทํางานในชุมชนวิทยาศาสตรจากเร่ืองราวและวีดิทัศน ตัวอยางเหลาน้ีสามารถใหขอมูลเก่ียวกับวา
วทิ ยาศาสตรค ืออะไรและวทิ ยาศาสตรทํางานอยางไร

นักเรยี นในระดบั ชั้นประถมศกึ ษาปท่ี 4 ควรไดรับโอกาสที่จะพัฒนาและทําการทดลองอยางงาย ๆ
ที่มีการเปล่ียนแปลงตัวแปรเพียงตัวเดียวในแตละคร้ังท่ีทําการทดลอง นักเรียนอาจตองการคําแนะนําบางใน
การทดลอง ครูจึงควรเขาไปมีสวนรวมในกิจกรรมที่จะชวยเขาใหเหตุผลเกี่ยวกับการสังเกต การสื่อ
ความหมายกับคนอ่ืน ๆ และวิจารณการทํางานของตนเองและของคนอื่น ๆ โดยผานกิจกรรมที่ลงมือ
ปฏิบัติการทดลองและการอภิปราย นักเรียน สามารถเรียนรูถึงความแตกตางระหวางการสังเกตและการลง
ความคิดเห็น (การตีความหมายสิ่งท่ีสังเกตได) ขณะที่นักเรียนสํารวจตรวจสอบคําถาม นักเรียนตองการ
คําแนะนาํ ในการคนหาแหลงขอ มูลที่เชอื่ ถอื ไดและบูรณาการขอมูลเหลานั้นกับการสังเกตของตนเอง นักเรียน
ควรอา นเรอื่ งราวตา ง ๆ และดูวีดิทัศนเ กี่ยวกับตัวอยา งทางประวตั ิศาสตรของนักวทิ ยาศาสตรชายและหญิงท่ีได
ชวยพัฒนาวิทยาศาสตร นักเรียนควรมีสวนรวมในการอภิปรายเก่ียวกับวาวิทยาศาสตรคืออะไร วิทยาศาสตร
ทํางานอยางไร และใครทาํ งานวทิ ยาศาสตร

นักเรียนในระดับชั้นประถมศึกษาปที่ 5 ตองการคําแนะนําในการพัฒนาและนําการสํารวจ
ตรวจสอบไปใช การสํารวจตรวจสอบนี้ตองทันสมัยและแสดงถึงความสัมพันธระหวางการอธิบายและ
พยานหลกั ฐานทมี่ ี กิจกรรมท่ีนกั เรยี นทําใหคําถามชัดเจนชวยใหเขาพัฒนาความสามารถในการตั้งคําถามทาง
วิทยาศาสตรท่ีทดสอบได นักเรียนควรไดรับโอกาสในการตีความหมายขอมูลและคิดอยางมีวิจารณญาณวา
ใชหรือไมท่ีพยานหลักฐานสนับสนุนหรือไมสนับสนุนคําอธิบายทางวิทยาศาสตร ตัวอยางทางประวัติศาสตร
สามารถนํามาใชเพื่อชวยใหนักเรียนเขาใจธรรมชาติของวิทยาศาสตรและกระบวนการทางวิทยาศาสตรท่ีวา
วทิ ยาศาสตรคอื ความมานะอุตสาหะของมนษุ ยและของคนในชุมชนวิทยาศาสตร และมนุษยจะไดผลประโยชน
จากความรทู ี่เพม่ิ ขึน้ โดยผานทางวิทยาศาสตร

 สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2 ฝ

นักเรียนในระดับช้ันประถมศึกษาปท่ี 6 ควรเนนการสํารวจตรวจสอบที่ทาทายคําอธิบายและ
ความเขาใจในปจจบุ ันของพวกเขา นักเรียนในระดับนี้ควรดําเนินการสํารวจตรวจสอบท่ีเนนการหาคําอธิบาย
ของคําถาม การสํารวจตรวจสอบเหลาน้ีจะพัฒนานักเรียนในเร่ืองทักษะการสังเกต การทดสอบความคิด
การรวบรวมขอมูลที่เกี่ยวของ การมองหาแบบแผนของขอมูล การส่ือความหมายและการแลกเปลี่ยน
เรียนรูกับคนอ่ืน ๆ การฟงและการถามคําถามเกี่ยวกับคําอธิบายท่ีนําเสนอโดยคนอื่นๆ เมื่อนักเรียนไดพัฒนา
ทักษะเหลา น้ี นักเรียนเริ่มตน ท่ีจะเขาใจวานกั วิทยาศาสตรสรางคําอธิบายโดยอาศัยพยานหลักฐานจํานวนมาก

วิทยาศาสตรเปดกวางสูแนวคิดใหม วิทยาศาสตรยอมรับความคิดใหมถาพยานหลักฐานช้ีวาความคิดใหมเปน

คําอธิบายที่ดีท่ีสุด และพยานหลักฐานใหมอาจเปนสาเหตุใหเกิดการทบทวนความคิด การทําใหเกิดความ
แตกตางระหวางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี สามารถเร่ิมตนไดในนักเรียนระดับน้ีถึงแมวาจะไมงายนัก
สําหรับนักเรียนในระดับช้ันประถมศึกษาปท่ี 6 ก็ตาม การมีสวนรวมในการออกแบบและการแกปญหาเปน
พ้ืนฐานท่ีทําใหเขาใจถึงความเหมือน ความแตกตาง และความสัมพันธระหวางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

และสามารถชวยใหน ักเรียนเกดิ การเรยี นรวู าวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีตา งก็ขน้ึ อยูกบั กันและกนั การใชกรณี
ตัวอยางและเร่ืองราวทางประวัติศาสตรสามารถชวยใหนักเรียนเขาใจวาชุมชนวิทยาศาสตรมีหลากหลาย
นักวิทยาศาสตรจํานวนมากทํางานเปนทีม และนักวิทยาศาสตรทั้งหมดส่ือสารกันและกันในเรื่องงานวิจัย

พยานหลักฐาน และคําอธิบายของพวกเขา โดยผานท้ังตัวอยางทางประวัติศาสตรและตัวอยางสมัยใหม ครู

สามารถแสดงใหนักเรียนเห็นวานักวิทยาศาสตรชายและหญิงไมวาจะมาจากภูมิหลังทางเช้ือชาติ หรือ

วัฒนธรรมท่ีแตกตางกันสามารถมีสวนรวมในกิจกรรมทางวิทยาศาสตร และวิทยาศาสตรก็คือ ความมานะ

พยายาม และความอตุ สาหะของมนุษยแ ละคนในชุมชนวทิ ยาศาสตรท ่ีมีพื้นฐานของความซ่ือสัตยทางสติปญญา

ความสงสัยใครร ู และใจกวา งตอ แนวคิดใหม

สถาบนั สงเสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

พ คมู ือครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2

การวดั ผลและประเมนิ ผลการเรียนรูวิทยาศาสตร

แนวคิดสําคัญของการปฏิรูปการศึกษาตามพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พุทธศักราช 2542
และทแ่ี กไขเพ่ิมเติม (ฉบับท่ี 2) พุทธศกั ราช 2545 ท่เี นน ผูเ รยี นเปนสําคัญ คือ การจัดกิจกรรมการเรียนรูท่ีเปด
โอกาสใหผ ูเรียนคดิ และลงมอื ปฏิบตั ดิ วยกระบวนการท่หี ลากหลาย เพื่อใหเกิดการเรียนรูและพัฒนาตนเองเต็ม
ตามศักยภาพ การวัดและประเมินผลจึงมีความสําคัญและจําเปนอยางย่ิงตอการจัดกิจกรรมการเรียนรูใน
หองเรียน เพราะสามารถทําใหผ สู อนประเมินระดบั พฒั นาการการเรยี นรขู องผูเรียนได

กิจกรรมการเรียนรูของนักเรียนมีหลากหลาย เชน กิจกรรมสํารวจภาคสนาม กิจกรรมการสํารวจ
ตรวจสอบ การทดลอง กจิ กรรมศกึ ษาคนควา กจิ กรรมศกึ ษาปญ หาพิเศษ หรือโครงงานวิทยาศาสตร อยางไรก็
ตามในการทํากิจกรรมเหลาน้ีตองคํานึงวานักเรียนแตละคนมีศักยภาพแตกตางกัน นักเรียนจึงอาจทํางาน
ชิน้ เดียวกันไดเสรจ็ ในเวลาที่แตกตางกัน และผลงานท่ีไดก็อาจแตกตางกันดวย เม่ือนักเรียนทํากิจกรรมเหลาน้ี
แลวก็ตองเก็บรวบรวมผลงาน เชน รายงาน ช้ินงาน บันทึก และรวมถึงทักษะปฏิบัติตาง ๆ เจตคติทาง
วิทยาศาสตร เจตคติตอวิทยาศาสตร ความรัก ความซาบซึ้ง กิจกรรมท่ีนักเรียนไดทําและผลงานเหลาน้ีตองใช
วิธีประเมินท่ีมีความเหมาะสมและแตกตางกันเพื่อชวยใหสามารถประเมินความรูความสามารถและความรูสึก
นกึ คิดทแี่ ทจรงิ ของนกั เรียนได การวัดผลและประเมินผลจะมีประสิทธิภาพก็ตอเม่ือมีการประเมินหลายๆ ดาน
หลากหลายวิธี ในสถานการณต า ง ๆ ทีส่ อดคลอ งกับชีวิตจริง และตองประเมินอยางตอเน่ือง เพื่อจะไดขอมูลท่ี
มากพอท่จี ะสะทอนความสามารถทแ่ี ทจ รงิ ของนกั เรียนได

จุดมงุ หมายหลกั ของการวดั ผลและประเมินผล

1. เพ่อื คน หาและวนิ ิจฉัยวานักเรียนมีความรูความเขาใจเน้ือหาวิทยาศาสตร มีทักษะความชํานาญ
ในการสํารวจตรวจสอบทางวิทยาศาสตร รวมถึงมีเจตคติทางวิทยาศาสตรอยางไรและในระดับใด เพื่อเปน
แนวทางใหครสู ามารถวางแผนการจัดการเรียนการสอนไดอยางเหมาะสมเพ่ือพัฒนาการเรียนรูของนักเรียนได
อยา งเตม็ ศกั ยภาพ

2. เพื่อใชเปน ขอมลู ยอนกลับใหก ับนักเรยี นวา มีการเรยี นรอู ยางไร
3. เพื่อใชเ ปนขอมลู ในการสรปุ ผลการเรยี น และเปรยี บเทยี บระดบั พัฒนาการดานการเรยี นรูของนกั เรยี น
แตล ะคน
การประเมินการเรียนรูของนักเรียน มี 3 แบบ คือ การประเมินเพ่ือคนหาและวินิจฉัย การประเมิน
เพือ่ ปรบั ปรุงการเรียนการสอน และการประเมินเพื่อตดั สินผลการเรียนการสอน
การประเมินเพื่อคนหาและวินิจฉัย เปนการประเมินเพ่ือบงชี้กอนการเรียนการสอนวา นักเรียนมี
พื้นฐานความรู ประสบการณ ทักษะ เจตคติ และแนวคิดท่ีคลาดเคล่ือนอะไรบาง การประเมินแบบน้ีสามารถ
บงชี้ไดวา นักเรยี นคนใดตอ งการความชว ยเหลือเปน พเิ ศษในเร่ืองท่ีขาดหายไป หรือเปนการประเมินเพ่ือพัฒนา
ทักษะที่จําเปนกอนท่ีจะเรียนเร่ืองตอไป การประเมินแบบน้ียังชวยบงช้ีทักษะหรือแนวคิดที่มีอยูแลวของ
นักเรียนอีกดวย การประเมินเพ่ือปรับปรุงการเรียนการสอน เปนการประเมินในระหวางชวงท่ีมีการเรียนการ

 สถาบนั สง เสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูม อื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2 ฟ

สอน การประเมินแบบน้ีจะชวยครูบงช้ีระดับท่ีนักเรียนกําลังเรียนอยูในเรื่องที่ไดสอนไปแลว หรือบงช้ีความรู
ของนกั เรียนตามจดุ ประสงคก ารเรยี นรทู ีไ่ ดว างแผนไว เปนการประเมินท่ีใหขอมูลยอนกลับกับนักเรียนและกับ
ครวู า เปน ไปตามแผนการทีว่ างไวห รอื ไม ขอ มูลที่ไดจ ากการประเมินแบบนไี้ มใชเพ่ือเปาประสงคในการใหระดับ
คะแนน แตเ พ่อื ชว ยครใู นการปรบั ปรุงการสอน และเพอื่ วางแผนประสบการณต างๆ ที่จะใหก ับนักเรยี นตอไป

การประเมนิ เพอื่ ตัดสินผลการเรียนการสอน เกดิ ข้ึนเม่ือส้นิ สดุ การเรยี นการสอนแลว สว นมากเปน
“การสอบ” เพ่ือใหระดับคะแนนกบั นักเรยี น หรือเพื่อใหตําแหนงความสามารถของนักเรียน หรือเพื่อเปนการบงช้ี
ความกาวหนาในการเรียนของนักเรียน การประเมินแบบนี้ถือวาสําคัญในความคิดของผูปกครองนักเรียน
ครู ผบู รหิ าร อาจารยแนะแนว ฯลฯ แตก ไ็ มใชเปนการประเมินภาพรวมท้ังหมดของความสามารถของนักเรียน
ครูตองระมัดระวังเมื่อประเมินผลรวมในการตัดสินผลการเรียนของนักเรียนเพื่อใหเกิดความสมดุล ความ
ยตุ ธิ รรม และเกิดความตรง

การตัดสินผลการเรียนของนักเรียนมักจะมีการเปรียบเทียบกับสิ่งอางอิง สวนมากการประเมิน
มักจะอางอิงกลุม (norm reference) คือเปนการเปรียบเทียบความสามารถของนักเรียนโดยเปรียบเทียบกับกลุม
หรือคะแนนของนักเรียนคนอื่นๆ การประเมินแบบกลุมนี้จะมี “ผูชนะ” และ “ผูแพ” แตในหลายบริบท กลุม
อางอิงหรือกลุมเปรียบเทียบนี้จะมีความตรงและเหมาะสม อยางไรก็ตาม การประเมินแบบอิงกลุมนี้จะมีนักเรียน
ครึ่งหนึ่งท่ีอยูตํ่ากวาระดับคะแนนเฉลี่ยของกลุม นอกจากน้ียังมีการประเมินแบบอิงเกณฑ (criterion reference)
ซึ่งเปนการเปรียบเทียบความสามารถของนักเรียนกับเกณฑท่ีตั้งเอาไวโดยไมคํานึงถึงคะแนนคนอื่นๆ ฉะน้ัน
จุดมุงหมายในการเรียนการสอนจะตองชัดเจนและมีเกณฑที่บอกใหทราบวาความสามารถระดับใดจึงจะเรียกวา
บรรลุถึงระดับ “รอบรู” โดยท่ีนักเรียนแตละคน หรือชั้นเรียนแตละชั้น หรือโรงเรียนแตละโรงจะไดรับการตัดสิน
วาประสบผลสําเร็จก็ตอเมื่อ นักเรียนแตละคน หรือชั้นเรียนแตละช้ัน หรือโรงเรียนแตละโรงไดสาธิตผลสําเร็จ
หรือสาธิตความรอบรูตามจุดประสงคการเรียนรูหรือตามเกณฑที่ตั้งไว ขอมูลท่ีใชสําหรับการประเมินเพื่อวินิจฉัย
หรือเพ่ือปรับปรุงการเรียนการสอน หรือเพ่ือตัดสินผลการเรียนการสอนสามารถใชการประเมินแบบอิงกลุมหรือ
อิงเกณฑ เทาที่ผานมาการประเมนิ เพ่ือตัดสินผลการเรียนการสอนจะใชการประเมนิ แบบอิงกลุม

แนวทางการวดั ผลและประเมนิ ผลการเรยี นรู

การเรียนรจู ะบรรลุตามเปาหมายของการจัดกิจกรรมการเรยี นรทู ี่วางไวได ควรมีแนวทางดังตอไปน้ี
1. วัดและประเมินผลท้ังความรูความคิด ความสามารถ ทักษะกระบวนการ เจตคติ คุณธรรม จริยธรรม

คา นิยมในวทิ ยาศาสตร รวมทง้ั โอกาสในการเรียนรูของนักเรียน
2. วธิ ีการวัดและประเมนิ ผลตองสอดคลองกับมาตรฐานการเรียนรูท ี่กาํ หนดไว
3. เก็บขอมลู ท่ีไดจ ากการวดั และประเมินผลอยางตรงไปตรงมา และตองประเมนิ ผลภายใตข อมูลทม่ี ีอยู
4. ผลของการวัดและประเมินผลการเรยี นรูของนักเรียนตองนาํ ไปสกู ารแปลผลและลงขอสรปุ ทสี่ มเหตสุ มผล
5. การวัดและประเมินผลตองมีความเท่ียงตรงและเปนธรรม ท้ังในดานของวิธีการวัดและโอกาสของการ

ประเมนิ

สถาบนั สงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

ภ คูมือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2

วิธกี ารและแหลงขอมลู ท่ใี ชใ นการวดั ผลและประเมินผล

เพื่อใหการวดั ผลและประเมินผลไดสะทอนความสามารถที่แทจรงิ ของนกั เรยี น ผลการประเมินอาจ
ไดม าจากแหลง ขอมลู และวิธีการตางๆ ดังตอไปน้ี

1. สังเกตการแสดงออกเปนรายบุคคลหรอื รายกลุม
2. ชิ้นงาน ผลงาน รายงาน
3. การสมั ภาษณท ้ังแบบเปน ทางการและไมเ ปนทางการ
4. บันทกึ ของนกั เรยี น
5. การประชมุ ปรึกษาหารือรวมกนั ระหวางนักเรยี นและครู
6. การวดั และประเมนิ ผลภาคปฏบิ ัติ
7. การวัดและประเมนิ ผลดานความสามารถ
8. การวัดและประเมินผลการเรยี นรโู ดยใชแ ฟม ผลงาน

 สถาบันสงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครูรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2 ม

ตารางแสดงความสอดคลองระหวา งเน้ือหาและกิจกรรม ระดับชั้นประถมศึกษาปท ี่ 1 เลม 2
กับตัวชี้วดั กลมุ สาระการเรยี นรวู ทิ ยาศาสตร (ฉบบั ปรับปรุง พุทธศกั ราช 2560) ตามหลกั สตู ร

แกนกลางการศึกษาขนั้ พ้ืนฐาน พทุ ธศกั ราช 2551

หนว ยการ ชอื่ กิจกรรม เวลา ตัวช้ีวัด
เรยี นรู (ช่ัวโมง)

หนว ยที่ 3 สงิ่ บทที่ 1 วัสดุรอบตัวเรา 2 • อธิบายสมบตั ิที่สังเกตไดของ

ตาง ๆ เรอ่ื งท่ี 1 วตั ถแุ ละวสั ดุ 1.5 วสั ดทุ ีใ่ ชท ําวัตถุซึ่งทาํ จาก

รอบตวั เรา กิจกรรมท่ี 1.1 ชนิดของวัสดุมอี ะไรบาง 1 วสั ดุชนดิ เดยี วหรือหลายชนดิ
กิจกรรมท่ี 1.2 วสั ดแุ ตล ะชนิดมีสมบัติอยางไร 1 ประกอบกนั โดยใชห ลกั ฐาน

เรอ่ื งที่ 2 วสั ดใุ นชวี ติ ประจาํ วนั 1.5 เชิงประจกั ษ

กจิ กรรมท่ี 2 วัตถุตา ง ๆ ทาํ จากวัสดุอะไรบา ง 1 • ระบุชนิดของวัสดุและจัดกลมุ
กิจกรรมทายบทท่ี 1 วสั ดรุ อบตัวเรา 2 วัสดุตามสมบัตทิ สี่ งั เกตได

บทท่ี 2 เสยี งในชีวิตประจาํ วนั 2

เรอื่ งที่ 1 เสียงรอบตวั เรา 2

กิจกรรมที่ 1.1 เสียงเกิดไดอยางไร 2

กิจกรรมท่ี 1.2 เสียงเคลือ่ นที่ไปทศิ ทางใด 2

กิจกรรมทายบทท่ี 2 เสยี งรอบตัวเรา 2

หนว ยท่ี 4 บทท่ี 1 หิน 2 • อธบิ ายลักษณะภายนอกของ
โลกและ เร่ืองที่ 1 ลกั ษณะของหิน 2 หนิ จากลกั ษณะเฉพาะตัวที่

ทองฟาของ กิจกรรมท่ี 1 หนิ มีลกั ษณะอยางไร 4 สังเกตได

เรา กิจกรรมทายบทที่ 1 หิน 1 • ระบดุ าวที่ปรากฏบนทองฟา

บทท่ี 2 ทองฟา และดาว 2 ในเวลากลางวนั

เรื่องที่ 1 ดาวบนทองฟา 1 และกลางคนื จากขอ มลู ท่ี

กจิ กรรมที่ 1.1 มองเห็นดาวอะไรบา งบน 3 รวบรวมได

ทองฟา 3 • อธิบายสาเหตุท่ีมองไมเหน็
กิจกรรมที่ 1.2 กลางวันดาวหายไปไหน 2 ดาวสว นใหญ
กิจกรรมทายบทท่ี 2 ทอ งฟา และดาว ในเวลากลางวนั จากหลกั ฐาน

เชิงประจกั ษ

รวมจํานวนชว่ั โมง 40

หมายเหตุ: กิจกรรม เวลาท่ใี ช และส่ิงทตี่ องเตรยี มลว งหนา นน้ั ครสู ามารถปรับเปลยี่ นเพิ่มเตมิ ไดต ามความ

เหมาะสมของสภาพทองถิน่

สถาบันสง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

ย คมู อื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2

รายการวัสดอุ ปุ กรณว ิทยาศาสตร ป.1 เลม 2

ลาํ ดบั ที่ รายการ จํานวน/กลุม จาํ นวน/หอ ง จํานวน/คน
1 ผา เชด็ หนา 1 ผืน
2 กลอ งดินสอโลหะ 1 แผน 1 กลอง
3 ยางลบ 1 ตัว 1 กอน
4 ไมบรรทัดพลาสตกิ 1 แทง 1 อัน
5 แกวนา้ํ 1 ใบ 1 ใบ
6 ยางรัดของ 1 คนั 1 เสน
7 จานกระเบ้ือง 1 กอ น 1 ใบ
8 ครกหิน 1 ลกู 1 ใบ
9 ตะเกยี บไม 1 ใบ 1 คู
10 กระดาษวาดเขียน 1 ดู
11 ตุก ตาผา 3 อยาง
12 แทงไม 1 ชดุ
13 จานพลาสตกิ 1 ชดุ
14 ชอนโลหะ 3 อนั
15 กอ นหิน 1 ใบ
16 ลกู บอลยาง 1 กอน
17 กระเปา นักเรยี น 1 แผน
18 รองเทา นักเรียน
19 วตั ถุอ่นื ๆ รอบตัวอยา งอยา ง
20 สอ มเสยี งพรอมไมเคาะ
21 แหลงกาํ เนิดเสยี ง
22 แวนขยาย
23 ตะกรา
24 หนิ
25 กระดาษ

 สถาบันสง เสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมือครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2 ร

ลาํ ดบั ท่ี รายการ จํานวน/กลมุ จาํ นวน/หอ ง จาํ นวน/คน
26 ดินสอสี 1 กลอง 1 อนั
วสั ดุหรือวัตถุอน่ื ๆ ท่ีนักเรยี นจะนาํ มาใชส รางแบบจําลอง
27 ของตนเอง 1 แผน
กระดาษแข็งขนาด A4
28 หลอดไฟฟา 1 กระบอก
29 ไฟฉายกระบอกใหญ 1 กระบอก
30 ไฟฉายกระบอกเล็ก
31

สถาบนั สงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

1 คูมอื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2 | หนว ยที่ 3 สง่ิ ตาง ๆ รอบตัวเรา

˹‹Ç·èÕ 3 ÊÔ觵ҋ § æ ÃͺµÇÑ àÃÒ

ภาพรวมการจัดการเรยี นรปู ระจาํ หนว ยท่ี 3 สงิ่ ตา ง ๆ รอบตวั เรา

บท เร่ือง กิจกรรม ลําดบั การจัดการเรียนรู ตวั ช้ีวัด

บทที่ 1 วัสดรุ อบตวั เรา เรื่องที่ 1 วตั ถุและวสั ดุ • วัตถุทําจากวัสดุโดย กิจกรรมท่ี 1.1 ชนดิ ของ มาตรฐาน ว 2.1 ป.1
เรอื่ งที่ 2 วัสดุใน
ชีวิตประจําวนั อาจทําจากวัสดุชนิด วัสดุมีอะไรบา ง ป.1/1 อธิบายสมบัติท่ี

เดยี วหรือหลายชนิด กิจกรรมที่ 1.2 วสั ดแุ ตละ สังเกตไดของวัสดุท่ีใช
• วัสดุมีหลายชนิด เชน ชนิดมีสมบตั ิเปน ทําวัตถุซ่ึงทําจากวัสดุ
ช นิ ด เ ดี ย ว ห รื อ ห ล า ย
ไม ยาง แกว กระดาษ อยางไร
อิฐ หิน โลหะ ชนิดประกอบกันโดยใช

หลกั ฐานเชิงประจักษ
• วั ส ดุ แ ต ล ะ ช นิ ด มี กจิ กรรมท่ี 2 วัตถุตา งๆ ป.1/2 ระบุชนิดของ
ส ม บั ติ ที่ สั ง เ ก ต ไ ด ทาํ จากวัสดุอะไรบาง วัสดุและจัดกลุมวัสดุ

บางอยางเหมือนกัน ตามสมบัติท่สี ังเกตได

บางอยางแตกตางกนั

• สมบัติที่สังเกตได เชน

แข็ง นุม ยืดได ยืด

ไมได ใส ขุน ทึบ ผิว

มนั วาว ผิวไมมันวาว

• เราสามารถจัดกลุม

วั ส ดุ โ ด ย ใ ช ส ม บั ติ ที่

สังเกตได

• วั ต ถุ ต า ง ๆ ใ น

ชีวิตประจําวันอาจทํา

จ า ก วั ส ดุ เ พี ย ง ช นิ ด

เดียวหรอื หลายชนิด

 สถาบันสง เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมอื ครูรายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2 | หนวยที่ 3 สิ่งตา ง ๆ รอบตวั เรา 2

บท เรอื่ ง กจิ กรรม ลําดับการจัดการเรียนรู ตวั ช้วี ดั
เร่อื งที่ 1 เสียงรอบตัวเรา
บทท่ี 2 เสียงใน กจิ กรรมที่ 1.1 เสยี งเกิด • เสียงเกิดจากการส่ัน มาตรฐาน ว 2.3 ป.1
ชีวิตประจําวัน ไดอ ยา งไร ของแหลงกาํ เนิดเสียง ป.1/1 บรรยายการเกดิ
เสียงและทิศทางการ
กจิ กรรมที่ 1.2 เสยี ง
เคล่อื นท่ีไปทิศทางใด • เ สี ย ง เ ค ลื่ อ น ท่ี จ า ก เคลอื่ นที่ของเสยี งจาก
แหลงกําเนิดเสียงทุก หลักฐานเชงิ ประจักษ
รวมคดิ รวมทํา ทิศทาง

สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

3 คูมอื ครูรายวชิ าพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2 | หนวยท่ี 3 ส่ิงตาง ๆ รอบตวั เรา

บทที่ 1 วัสดรุ อบตวั เรา

จุดประสงคการเรียนรูป ระจําบท

เมอื่ เรยี นจบบทนี้ นักเรยี นสามารถ
1. บอกชนิดของวสั ดุ
2. อธิบายสมบตั ขิ องวสั ดทุ ใี่ ชทาํ วตั ถุ
3. จดั กลุมวัสดุตามสมบตั ิของวสั ดุ
4. บอกจํานวนและชนิดของวสั ดตุ าง ๆ ทีใ่ ชทําวตั ถแุ ตละชน้ิ

แนวคดิ สาํ คัญ

วัตถุทําจากวัสดุ โดยวัสดุแตละชนิดมีสมบัติบางอยางเหมือนกัน
และบางอยางแตกตางกัน ซ่ึงสามารถนํามาใชจัดกลุมวัสดุได วัตถุแต
ละช้ินอาจทาํ จากวสั ดชุ นดิ เดียวหรือประกอบจากวัสดหุ ลายชนิด
บทน้ีมีอะไร
เรื่องที่ 1 วัตถแุ ละวัสดุ
เรื่องที่ 2 วสั ดุในชีวติ ประจาํ วนั
คําสําคัญ -
1. หนงั สอื เรยี น ป.1 เลม 2 หนา 1-21
2. แบบบนั ทึกกิจกรรม ป.1 เลม 2 หนา 1-25

 สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2 | หนวยที่ 3 สง่ิ ตา ง ๆ รอบตวั เรา 4

ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรและทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21

รหสั ทักษะ กจิ กรรมที่
1.1 1.2 2

ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร

S1 การสงั เกต 

S2 การวัด

S3 การใชจ ํานวน

S4 การจาํ แนกประเภท 

S5 การหาความสัมพนั ธร ะหวา ง

 สเปซกบั สเปซ

 สเปซกบั เวลา

S6 การจดั กระทําและสื่อความหมายขอมูล

S7 การพยากรณ

S8 การลงความเหน็ จากขอมลู 

S9 การตง้ั สมมตฐิ าน

S10 การกําหนดนิยามเชงิ ปฏิบัติการ

S11 การกําหนดและควบคุมตวั แปร

S12 การทดลอง

S13 การตคี วามหมายขอมูลและลงขอ สรปุ 

S14 การสรางแบบจําลอง

ทักษะแหงศตวรรษที่ 21

C1 การสรา งสรรค

C2 การคิดอยางมวี จิ ารณญาณ 

C3 การแกป ญหา

C4 การสือ่ สาร 

C5 ความรวมมอื 

C6 การใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร

สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

5 คมู อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2 | หนว ยที่ 3 สง่ิ ตา ง ๆ รอบตวั เรา

แนวคดิ คลาดเคลือ่ น

ครบู ันทึกแนวคดิ ที่ไดจ ากการฟง การสนทนาและการอภิปราย เพ่ือนําไปใชใ นการจัดการเรียนรูใหส ามารถแกไ ขแนวคิด
คลาดเคลอื่ นและตอยอดแนวคิดทถี่ ูกตอง

แนวคิดคลาดเคลื่อน แนวคิดที่ถูกตอ ง

วสั ดุไมสามารถเปนวัตถไุ ด วัสดอุ าจเปนวตั ถไุ ด เชน เม่ือกอนอฐิ วางอยู กอนอฐิ น้นั จะเปน
วัตถเุ พราะถือวา เปน สิ่งของอยางหนงึ่ แตเม่ือนํากอนอฐิ นั้นไป
โลหะคอื เหลก็ สรา งเปน กําแพง หรอื ผนงั กอนอฐิ กจ็ ะกลายเปน วัสดทุ ีน่ ํามาใช
ทําวตั ถุซง่ึ คือกาํ แพงหรอื ผนัง

โลหะเปนช่อื เรยี กกลมุ วสั ดทุ ่ีมีลกั ษณะแข็ง ผิวมันวาว นาํ ความ
รอ นและนาํ ไฟฟาไดด ี วสั ดทุ ่ีเปนโลหะมีหลายชนดิ เชน เหล็ก
อะลมู เิ นียม สังกะสี ทองแดง ทอง เหล็กจึงจัดเปนวสั ดใุ นกลมุ
โลหะชนิดหนึ่ง

 สถาบนั สงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูม อื ครูรายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2 | หนวยที่ 3 สง่ิ ตาง ๆ รอบตวั เรา 6

บทนีเ้ ริ่มตน อยา งไร (1 ช่ัวโมง)

1. ครูชักชวนนักเรียนมาเรียนรูเก่ียวกับชนิดและสมบัติของวัสดุโดย หากนักเรียนยังอานคําไหน
ไมไ ด ใหครูสอนการอานและการ
ใหนักเรียนอานหนังสือเรียน บทที่ 1 วัสดุรอบตัวเรา หนา 1โดย สะกดคําใหถูกตอง
เรม่ิ จากการอา นช่ือบท และ จุดประสงคการเรยี นรู จากน้ันครูใช
คําถามเพ่ือตรวจสอบความเขาใจวาเมื่อเรียนจบบทนี้นักเรียนจะ

ทําอะไรไดบ า ง (บอกชนดิ ของวสั ดุ อธิบายสมบตั ขิ องวัสดุ จัดกลุม
วสั ดุ และบอกชนิดของวัสดทุ ีใ่ ชท าํ หรือประกอบเปนวตั ถ)ุ
2. นักเรียนอาน แนวคิดสําคัญ ในหนังสือเรียนหนา 2 โดยครูใช
วธิ กี ารฝก อานตามความเหมาะสม จากน้ันครูใชคําถามตรวจสอบ
ความเขาใจของนกั เรยี นวา ในบทน้ี เราจะเรียนเก่ียวกับอะไรบาง

(วัตถุและวัสดุ สมบัติของวัสดุ การจัดกลุมวัสดุ และวัสดุท่ี

ประกอบเปน วตั ถ)ุ
3. นักเรียนอานเน้ือเรื่อง ในหนังสือเรียนหนา 2 โดยครูใชวิธีฝกการ

อานตามความเหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน จากน้ัน

ตรวจสอบความเขาใจของนักเรียน โดยครูอาจใชคําถามเพ่ือ
ตรวจสอบการอา นดังน้ี

a. จากเน้ือเร่ือง สิ่งของตาง ๆ มีอะไรบาง (รถของเลน

ตุก ตา เสื้อผา)
b. สิ่งของที่อยูในรูปมีอะไรบาง (ลูกบอล ดินน้ํามัน กังหัน

ลมกระดาษ ตวั ตอของเลน)

c. สิ่งของแตละชนิดทําจากอะไร (นักเรียนตอบไดตาม
ความเขา ใจ)

d. สิ่งทน่ี ํามาประกอบกันเปนสิ่งของเรียกวาอะไร (นักเรียน

ตอบตามความเขาใจ)
4. ครูชักชวนนักเรียนทําสํารวจความรูกอนเรียน วาจากรูปใน

หนังสือเราจะพบสิ่งของมากมาย นักเรียนคิดวาส่ิงของนั้นทําจาก

อะไรและมสี มบตั อิ ยา งไร เราจะมาตรวจสอบความรูในกจิ กรรมนี้
5. นักเรยี นทําสาํ รวจความรูกอนเรียนในแบบบันทึกกิจกรรมหนา

1-3 โดยอานช่ือหนวย ช่ือบท คําส่ังและคําถาม ครูใชวิธีฝกอาน
ตามความเหมาะสมจากนั้นอธิบายวิธีการตอบคําถามแตละขอ
ตามแบบบนั ทกึ หนา 2-5

สถาบันสงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 

7 คมู ือครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2 | หนว ยที่ 3 สิง่ ตา ง ๆ รอบตัวเรา

6. ครูตรวจสอบความเขาใจวิธีการตอบคําถามแตละขอจนแนใจวา การเตรยี มตวั ลว งหนา สําหรบั ครู
นักเรียนสามารถทําไดดวยตนเอง จึงใหนักเรียนตอบคําถามตาม เพอื่ จัดการเรยี นรูใ นครงั้ ถดั ไป
ความเขา ใจของตนเอง คาํ ตอบของนักเรียนแตละคนอาจแตกตาง
กนั ได และคําตอบอาจถกู หรอื ผิดก็ได ในคร้ังถัดไป นักเรียนจะไดอานเรื่อง
ที่ 1 วัตถุและวัสดุ ครูอาจเตรียมกลอง
7. ครูสังเกตการตอบคําถามของนักเรียนเพ่ือตรวจสอบวานักเรียนมี บรรจุเพ่ือบรรจุวัตถุตาง ๆ เชน ตุกตา
ก ล อ ง ดิ น ส อ โ ล ห ะ ก ร ะ ด า ษ ช อ น
แนวคิดเก่ียวกับชนิดของวัสดุ สมบัติของวัสดุและการจัดกลุมวัสดุ พลาสติก ผา ตะกรา หิน โลหะ ลูกบอล
หรือเตรียมบัตรภาพของวัตถุตาง ๆ
ตามสมบัติของวัสดอุ ยา งไรบาง ครูยังไมเฉลยคําตอบที่ถูกตอง แตให เหลาน้ี

นักเรียนยอนกลับมาตรวจสอบคําตอบอีกคร้ังหลังจากเรียนจบบทนี้

แลว (ครูบันทึกแนวคิดที่คลาดเคลื่อนหรือแนวคิดที่นาสนใจของ

นักเรียน แลวนํามาออกแบบการจัดการเรียนการสอนเพ่ือแกไข

แนวคิดใหถกู ตองและตอ ยอดแนวคดิ ทนี่ าสนใจของนกั เรียน)

ในการตรวจสอบความรู ครู
เพียงรับฟงเหตุผลของนักเรียน
และยังไมเฉลยคําตอบใด ๆ แต
ชักชวนใหหาคําตอบดวยตนเอง

จากการอานเนอ้ื เร่อื ง

 สถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู ือครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2 | หนวยท่ี 3 สิ่งตา ง ๆ รอบตวั เรา 8

แนวคําตอบในแบบบันทึกกิจกรรม

การสํารวจความรกู อนเรยี น นกั เรียนอาจตอบคําถามถกู หรือผิดก็ไดขน้ึ อยกู ับความรูเ ดมิ ของนักเรียน
แตเ มอื่ เรยี นจบบทเรยี นแลว ใหนกั เรยี นกลบั มาตรวจสอบคําตอบอกี ครั้งและแกไขใหถูกตอง ดังตวั อยา ง

สถาบันสง เสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

9 คมู อื ครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2 | หนว ยที่ 3 สิ่งตา ง ๆ รอบตัวเรา





















 สถาบนั สงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู อื ครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2 | หนวยที่ 3 สงิ่ ตาง ๆ รอบตัวเรา 10

ตกุ ตา ฟองนา้ํ
โตะ แกวน้าํ
แกว นาํ้
-
ตุกตา โตะ ฟองนํ้า

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 

11 คูม อื ครรู ายวชิ าพนื้ ฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2 | หนวยท่ี 3 สิง่ ตาง ๆ รอบตัวเรา

ถาดอาหาร
กระเปา นกั เรยี น

 สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมือครรู ายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร ป.1 เลม 2 | หนว ยที่ 3 สง่ิ ตาง ๆ รอบตวั เรา 12

เรอ่ื งที่ 1 วตั ถุและวัสดุ

ในเร่อื งนี้ นักเรียนจะไดเ รียนรูเกย่ี วกับชนิดและ
สมบตั ขิ องวัสดุ

จุดประสงคก ารเรยี นรู

1. บอกชนดิ ของวสั ดทุ ี่ใชท ําวัตถุ
2. สังเกตและอธบิ ายสมบัติของวสั ดุ
3. จดั กลมุ วสั ดุตามสมบตั ิของวัสดุ

เวลา 2.5 ชั่วโมง

วสั ดุ อุปกรณสําหรับทาํ กจิ กรรม

ผา เชด็ หนา กลองดนิ สอ ยางลบ ไมบรรทัดพลาสติก แกว
นํ้า ยางรัดของ จานกระเบ้ือง ครกหิน ตะเกียบไม ตุกตา
ไม แทงไม จานพลาสติก กอนหนิ ลกู บอลยาง

ส่ือการเรยี นรแู ละแหลง เรียนรู

1. หนงั สอื เรยี น ป.1 เลม 2 หนา 26-32
2. แบบบันทกึ กิจกรรม ป.1 เลม 2 หนา 28-39

สถาบนั สง เสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 

13 คมู ือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร ป.1 เลม 2 | หนวยท่ี 3 สงิ่ ตา ง ๆ รอบตัวเรา

แนวการจดั การเรียนรู (50 นาที)

ขนั้ ตรวจสอบความรู (5 นาท)ี

1. ครูตรวจสอบความรูเดิมของนักเรียนเกี่ยวกับวัตถุและวัสดุโดยให ในการตรวจสอบความรู ครู
นักเรยี นดูสิง่ ของทลี ะชิ้น แลว ถามคําถามดังนี้ เพียงรับฟงเหตุผลของนักเรียนและ
1.1 นักเรียนคิดวาส่ิงของตาง ๆ เหลานี้ ส่ิงใดเปนวัตถุ สิ่งใดเปนวัสดุ ยังไมเฉลยคําตอบใด ๆ แตชักชวน
(นกั เรียนตอบตามความเขา ใจ) ใหนักเรียนไปหาคําตอบดวยตนเอง
1.2 นักเรียนคดิ วา วัตถคุ ืออะไร (นกั เรียนตอบตามความเขาใจ) จากการอา นเนื้อเรอื่ ง
1.3 นกั เรยี นคดิ วา วสั ดคุ อื อะไร (นกั เรียนตอบตามความเขาใจ)

ขนั้ ฝกทกั ษะจากการอาน (35 นาท)ี

2. นักเรียนอานชื่อเร่ือง และคิดกอนอาน ในหนังสือเรียนหนา 4 และ
ลองตอบคําถามในคิดกอนอาน ตามความเขาใจของตนเอง ครู
บันทึกคําตอบของนักเรียนบนกระดานเพื่อใชเปรียบเทียบคําตอบ
หลงั การอา น

3. นักเรียนอานคําศัพทใน คําสําคัญ ทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ หาก
นกั เรียนอานไมได ครคู วรสอนอา นคําใหถ ูกตอง

4. นักเรียนอาน เนื้อเรื่อง ยอหนาที่ 1 โดยครูเลือกใชวิธีการฝกอานที่
เหมาะสม จากนั้นตรวจสอบความเขา ใจจากการอา นโดยใชคําถามดงั นี้
ยอ หนาท่ี 1
4.1 เนื้อเร่ืองในยอหนาท่ี 1 กลาวถึงอะไร (มนุษยสมัยกอนอาศัยอยูใน
ถํา้ )
4.2 มนุษยสมยั กอนมีส่งิ ของเครอื่ งใชอะไรบาง (เส้ือผา มีด หอก)

5. นักเรียนอาน เนื้อเร่ืองยอหนาท่ี 2 โดยครูเลือกใชวิธีการฝกอานท่ี
เหมาะสม จากนัน้ ตรวจสอบความเขา ใจจากการอานโดยใชค าํ ถามดังนี้
ยอ หนา ท่ี 2
5.1 บา นของมนษุ ยส มัยกอนทาํ จากอะไร (ไม)
5.2 มนุษยใชวสั ดุอะไรบางในการดํารงชีวติ (ไม ดิน โลหะ อิฐ)

6. นักเรียนอาน เน้ือเรื่องยอหนาท่ี 3 โดยครูเลือกใชวิธีการฝกอานที่
เหมาะสม จากนน้ั ตรวจสอบความเขาใจจากการอานโดยใชค าํ ถามดงั นี้
6.1 นกั เรยี นเขาใจคําวา วตั ถุ อยางไรบา ง (วัตถุ คอื สิ่งของเคร่ืองใชต าง ๆ)

 สถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี