แบบฝึกหัด วิวิธภาษา ม.1 เทอม 1

จดให้จาํ นํ าไปใช้

Learn Education

ผังมโนทัศน์

๑. การพิจารณาคุณค่าของเรอ่ื งท่อี ่าน
๒. คําเชอื่ ม
๓. อักษรท่ไี มอ่ อกเสียง
๔. การอ่านพยางค์ท่มี ี รร (รอ หัน)
๕. พยางค์หนั ก-พยางค์เบา
Learn Education

แบบฝึกหัด รายวชิ าภาษาไทย

ววิ ิธภาษา ม.๑

การพิจารณาคุณค่าของเรอ่ื งท่ีอา่ น

ประเภทของงานเขียน

การอา นจะเกดิ ประโยชนอ ยางสงู สุดถาผูอ านนาํ ความรูท ไ่ี ดร บั ไปประยุกตใ ชเพื่อพฒั นาตนเอง
ใหกาวหนา ข้นึ โดยหนังสอื แตล ะประเภทก็ใหประโยชนแ ละคุณคา ที่แตกตา งกนั ไป ดงั นี้
Learn Education
ตําราเรียน, หนงั สือวิชาการ เนนใหความรเู ชิงวิชาการโดยตรง
และวารสาร ผูเ ขียนไมแ ทรกอารมณ
ในการเขียน

หนงั สือพมิ พรายวัน มคี อลมั นห ลากหลาย เนนให
นติ ยสาร ผูอานรับรูข า วสาร ทันเหตุการณ

140 วถิ ีงามความพอเพียง ทเ่ี ปล่ียนแปลงไปของโลก

สารคดี Learn Educationเนนใหค วามรู แตมีลีลาการเขยี น
บทความ ทําใหผ ูอา นไดแ งค ิดและรูส ึก
ความเรียง เพลดิ เพลินไปดว ย

นทิ าน, นยิ าย, เร่ืองสัน้ , เนนอานเพือ่ ความเพลิดเพลินทาง
บทละคร และบทกวีนิพนธ อารมณ แตอ าจจะไดแ งคดิ ตา ง ๆ
และไดเ ห็นตัวอยางท่ีดีและไมด จี าก
หนงั สือชีวประวัติ การกระทําของตวั ละคร
เรอ่ื งอิงประวัตศิ าสตร
เนนเลาเร่ืองราวชวี ติ ของผทู ม่ี ี
ความสามารถหรือประสบความ
สาํ เรจ็ เปน ทนี่ ายกยอง

141วถิ ีงามความพอเพียง

แบบฝึกหัด รายวิชาภาษาไทย

วิวธิ ภาษา ม.๑

“นอกจากจะพิจารณาแนวทางการแตงแลว
ผูอา นยงั ตอ งพจิ ารณาเจตนาของผูเขียนดว ย

วามจี ดุ มุงหมายในการแตง เพื่ออะไร”

Learn Educationบอกเลา สง่ั สอน

โนมนาวใจ

เจตนาของผูเขยี น

หา มไมใหกระทาํ สง่ิ ที่ผิด เตือนสติ

142 วถิ ีงามความพอเพียง

น้ องลองทาํ

คําชี้แจง ตอนท่ี ๑ ใหน กั เรยี นเลอื กคาํ ตอบทถ่ี กู ทส่ี ดุ เพยี งขอ เดยี ว

๑๑.. “หนังสือที่เนน ใหค วามรูเชิงวิชาการโดยตรง ผูเ ขยี นมกั ไมแทรกอารมณล งไปในงานเขยี น”
จากขอ ความตอ ไปน้เี ปน ลกั ษณะของหนงั สือประเภทใด
๑. นติ ยสาร
๒. บทละคร
๓. บทกวีนพิ นธ
๔. หนงั สือวิชาการ

๒. ขอ ใดแตกตา งจากพวก
๑. นทิ าน
๒. เรอ่ื งสน้ั
๓. นติ ยสาร
๔. บทละคร
Learn Education
๓. ขอใดพดู โนม นา วใจให “คิดกอ นพูด” (ตัวอยา งขอ สอบวัดผลระดับชาติ)

๑. แลวสอนวา อยา ไวใจมนุษย มนั แสนสดุ ลึกลํา้ เหลือกาํ หนด

ถงึ เถาวัลยพ ันเกี่ยวท่ีเลี้ยวลด กไ็ มคดเหมือนหนึง่ ในน้ําใจคน

๒. เปน มนษุ ยส ดุ นิยมเพียงลมปาก จะไดยากโหยหิวเพราะชวิ หา

แมนพูดดีมคี นเขาเมตตา จะพูดจาจงพิเคราะหใ หเ หมาะความ

๓. แมน ใครรักรกั มัง่ ชังชงั ตอบ ใหร อบคอบคิดอา นนะหลานหนา

รสู ิ่งใดไมสรู วู ิชา รูรักษาตวั รอดเปนยอดดี

๔. พระโหยหวนครวญเพลงวังเวงจติ ใหคนคดิ ถงึ ถ่ินถวิลหวงั

วาจากเรอื นเหมอื นนกมาจากรัง อยขู างหลังก็จะแลชะแงค อย

143วถิ ีงามความพอเพียง

แบบฝึกหัด รายวชิ าภาษาไทย

วิวิธภาษา ม.๑

ทบทวน ๓. ๔.

ก่อนจาก..

๒. สารคด,ี บทความ นิทาน, นยิ าย,
และความเรยี ง เร่ืองส้นั , บทละคร
หนังสือพิมพร ายวนั และบทกวีนิพนธ
นติ ยสาร ๕.
Learn Education
๑. หนงั สือชีวประวัติ
เรอื่ งอิงประวัตศิ าสตร
ตาํ ราเรียน,
หนงั สอื วชิ าการ ประเภทของหนงั สอื
และวารสาร

การพิจารณาคุณคาของเรื่องท่อี าน

เจตนาของผูเขยี น

โนม นา วใจ ส่ังสอน

บอกเลา เตือนสติ

144 วิถีงามความพอเพียง หา มไมใหกระทําสิง่ ที่ผิด

จดให้จาํ นํ าไปใช้

Learn Education

แบบฝึกหัด รายวชิ าภาษาไทย

วิวธิ ภาษา ม.๑

คําเช่ือม

การใชภาษาอธบิ ายเรอ่ื งราวใด ๆ ตองทําใหข อ ความน้ันตอเน่ืองกนั โดยอาจจะใชค ําเช่อื มเพอ่ื เชอ่ื มคาํ
ประโยค หรือขอ ความเขาดวยกัน การเช่ือมหนวยทางภาษามที ้งั การเช่ือมหนว ยทีเ่ สมอภาคกัน เชน เชือ่ มคํา
กบั คํา ประโยคกบั ประโยค และขอ ความกับขอความ และการเช่ือมหนวยทีไ่ มเสมอภาคกนั เชน การเชอ่ื มอนุ
ประโยคเขา กบั มุขยประโยค

การเชอื่ มหน่ วยท่เี สมอภาคกนั

การเชอื่ มคาํ กบั คํา
Learn Education

...................................................... แสดงการเลอื ก
เขาหรอื ฉัน
ฉันกบั เธอ จานหรอื ชอ น
เดนิ และวิ่ง

146 วิถีงามความพอเพียง

การเชือ่ มประโยคกบั ประโยค
“ฉันชอบกินสตรอวเบอรรีและบลูเบอรร”ี

..............................................

Learn Education “เธอชอบวงิ่ เลนแตฉันชอบอา นหนงั สือ”

..............................................

“คณุ จะดืม่ กาแฟหรอื น้ําอดั ลมดีคะ”
แสดงการเลือก

147วถิ ีงามความพอเพียง

แบบฝึกหัด รายวิชาภาษาไทย

ววิ ิธภาษา ม.๑

การเชอื่ มหน่ วยทไ่ี มเ่ สมอภาคกนั

อนปุ ระโยค คําเชื่อม
ประโยคยอย
Learn Education มขุ ยประโยค
ประโยคหลักหรือ
ประโยคสําคัญ

อนุประโยคสามารถทาํ หนาทอ่ี ะไรใหม ุขยประโยคไดบ างกนั นะ ?
หนา ทข่ี องอนุประโยคที่ทาํ ใหกับมุขยประโยค

๑. เปนประธาน ๒. เปนกรรม ๓. เปนบทขยาย

148 วิถีงามความพอเพียง

ตััวอย่า่ งประโยคที่ม�่ ีีอนุปุ ระโยคเป็น็ ประธานของมุุขยประโยค

ประธาน Learn Education เธอร้้องเพลงไพเราะถููกใจกรรมการ กรรม
เธอร้้องเพลงไพเราะ เธอถูกู ใจกรรมการ

มุุขยประโยค อนุุประโยค

ตัวั อย่่างประโยคที่ม�่ ีีอนุุประโยคเป็น็ กรรมของมุขุ ยประโยค

................................... ฉัันเห็็นตำ�ำ รวจไล่จ่ ับั ผู้�ร้ ้า้ ย กรรม
ตำ�ำ รวจไล่จ่ ับั ผู้้ร� ้้าย
ฉัันเห็็นตำ�ำ รวจ
มุุขยประโยค .........................................

149วิถีงามความพอเพียง

แบบฝึกหัด รายวิชาภาษาไทย

ววิ ธิ ภาษา ม.๑

ตวั อยา งประโยคทม่ี อี นุประโยคเปน บทขยายของมุขยประโยค

อนปุ ระโยค ครทู ่ีมาใหมเ ปน ศิษยเกาโรงเรียนน้ี มุขยประโยค
......................... ................................
................................
อนุประโยค นักเรยี นไปโรงเรยี นเพ่ือเรียนหนังสือLearn Education
เพอ่ื เรียนหนังสอื มุขยประโยค
นักเรียนไปโรงเรียน
อนุประโยค เขาพดู ไมชดั ฉันจึงฟง ไมเ ขาใจ
.............................. มุขยประโยค
.............................

คําเช่ือมท่ที ําใหเกดิ ประโยคยอ ย เชน ท่ี ซ่ึง อัน แก กบั เพื่อ จงึ เพราะ เม่ือ เปนตน

150 วถิ ีงามความพอเพียง

Learn Educationน้ องลองทาํ

คาํ ชแี้ จง ตอนท่ี ๑ ใหน กั เรยี นเลอื กคาํ ตอบทถ่ี กู ทส่ี ดุ เพยี งขอ เดยี ว

๑๑.. ขอใดจดั เปน คําเช่ือมหนว ยทไี่ มเ สมอภาคกัน
๑. คาํ เชื่อมระหวางประโยคกับประโยค
๒. คําเช่อื มระหวางขอความกบั ขอ ความ
๓. คาํ เช่ือมระหวางอนุประโยคกบั มุขยประโยค
๔. ถกู ทุกขอ

๒. “ฉนั เหน็ สนุ ขั ไลก ดั แมว” จากประโยคนข้ี อ ใดกลา วถกู ตอ ง
๑. ประโยคนม้ี คี าํ เชอ่ื มหนว ยทเ่ี สมอภาคกนั
๒. ประโยคนม้ี มี ขุ ยประโยค คอื ฉนั เหน็ สนุ ขั
๓. ประโยคนม้ี คี าํ เชอ่ื มหนว ยทไ่ี มเ สมอภาคกนั
๔. ประโยคนม้ี มี ขุ ยประโยค คอื สนุ ขั ไลก ดั แมว

๓. ขอ ใดเปน การเชอ่ื มประโยคแบบแสดงความรวมกนั
๑. นอ งจะซอ้ื ปากกาหรอื ดนิ สอ
๒. พข่ี ยนั ทาํ อาหารแตน อ งขยนั กวาดบา น
๓. ฉนั ทาํ การบา นและอา นหนงั สอื เปน ประจาํ
๔. ฉนั จะไปอา นหนงั สอื แตเ ธอจะไปซอ้ื อาหาร

151วถิ ีงามความพอเพียง

แบบฝึกหัด รายวิชาภาษาไทย

วิวิธภาษา ม.๑

ทบทวน

ก่อนจาก..

คําเชอื่ ม

เชอ่ื มหนว ยทเี่ สมอภาคกนัLearn Education เชื่อมหนว ยทีไ่ มเ สมอภาคกนั

คาํ กับคาํ อนุประโยค (ประโยคยอ ย) กับ
ประโยคกับประโยค มขุ ยประโยค (ประโยคหลัก)
ขอ ความกบั ขอความ
หนาที่ของอนุประโยคที่ทาํ ใหกบั มุขยประโยค
จุดมงุ หมายของการเช่ือม ๑. เปน ประธาน
๑. แสดงความรวมกนั ๒. เปน กรรม
๒. แสดงความแยงกัน ๓. เปน บทขยาย
๓. แสดงการเลอื ก
คําเช่อื มทที่ ําใหเ กดิ ประโยคยอ ย เชน ที่ ซ่งึ อัน แก
152 วถิ ีงามความพอเพียง กบั เพ่ือ จึง เพราะ เม่อื เปน ตน

จดให้จาํ นํ าไปใช้

Learn Education

แบบฝึกหัด รายวชิ าภาษาไทย

วิวธิ ภาษา ม.๑

อกั ษรท่ไี ม่ออกเสียง

เนือ่ งจากภาษาไทยมีการยมื คํามาจากภาษาตา งประเทศ เมื่อนํามาใชมกั จะรกั ษารปู เขียนไว
แตอ อกเสียงตามระบบภาษาไทย ทําใหม กี ารตัดเสียงพยัญชนะหรือสระออกไปบาง คาํ เหลา นจี้ งึ
ปรากฏเปนคาํ ท่มี ีอกั ษรทไ่ี มอ อกเสยี งอยู
Learn Education
ตัวพยัญชนะ ร ที่ไมอ อกเสยี ง เกษตร จักร เพชร
จติ ร กอปร สมคั ร
จรงิ ไซร เศรา
สรา ง สรง เสริม ตามหลงั ตวั สะกด
สรอ ย สรวง

............................. นําหนา ตัวสะกด .............................

มารค สารท โทร ยอ จาก
สามารถ โทรศพั ท
ปรารถนา

154 วถิ ีงามความพอเพียง

ตวั พยญั ชนะ ห ท่ไี มออกเสยี ง

Learn Educationนําหนาตัว ม หงอย เหงา หญงิ
หนาว หมี หรู
พรหม พราหมณ หวาย
พราหมณี
นําหนา ....................................

155วิถีงามความพอเพียง

Learn Educationคแบู่มอืบคฝรึกู หรัดายรวาชิ ยาวภิชาาษภาาไษทายไทย

วิวธิ ภาษา ม.๑

พยญั ชนะและสระอนื่ ๆ ที่ไมอ อกเสียง
ตัว ญ ในคําวา สรรเพชญ

ตัว ธ ในคาํ วา พทุ ธ ยทุ ธ

ตัว อ ที่นําหนา ตัว ย มี ๔ คํา คือ...........................................

ตัวพยญั ชนะทเี่ ครอื่ งหมายทัณฑฆาตกาํ กบั
เชน สาสน ปาลม ฟล ม พิมพ อารมณ โทรศัพท พระลักษมณ

รปู สระ -ิ และ -ุ ซึง่ กาํ กับตัวสะกด เชน ชาติ ประวัติ ภาคภูมิ
โลกนิติ (อา นวา ...........................) ธาตุ เหตุ เมรุ (อานวา .................)

156 วถิ ีงามความพอเพียง

Learn Educationน้ องลองทาํ

คาํ ช้ีแจง ตอนท่ี ๑ ใหน กั เรยี นเลอื กคาํ ตอบทถ่ี กู ทส่ี ดุ เพยี งขอ เดยี ว

๑๑.. ขอ ใดเขียนคาํ อานไดถูกตอ ง
๑. มารค อานวา มาก
๒. มารค อา นวา มา ก
๓. มารค อา นวา มา-ระ-คะ
๔. มารค อานวา มาน-ระ-คะ

๒. คาํ ในขอ ใดออกเสยี งพยญั ชนะครบทกุ ตวั
๑. หนาว
๒. พรหม
๓. ปรารถนา
๔. พจนานกุ รม

๓. ขอ ใดกลา วถงึ อกั ษรทไ่ี มอ อกเสยี งไดถ กู ตอ ง
๑. อกั ษรทไ่ี มอ อกเสยี งปรากฏในคาํ ไทยแทเ ทา นน้ั
๒. อกั ษรทไ่ี มอ อกเสยี งปรากฏในคาํ ยมื ภาษาตา งประเทศ
๓. อกั ษรทไ่ี มอ อกเสยี งคอื คาํ ทม่ี รี ปู สระ -ิ กาํ หนดอยเู ทา นน้ั
๔. อกั ษรทไ่ี มอ อกเสยี งคอื คาํ ทม่ี ไี มท ณั ฑฆาตกาํ หนดอยเู ทา นน้ั

157วิถีงามความพอเพียง

แบบฝึกหัด รายวชิ าภาษาไทย

ววิ ธิ ภาษา ม.๑

ทบทวน

ก่อนจาก..

การยืมคํามาจากภาษาตา งประเทศมาใชในภาษาไทย
มักจะรักษารูปเขียนไว แตอ อกเสยี งตามระบบภาษาไทย
ทาํ ใหมกี ารตัดเสียงพยัญชนะหรอื สระออกไป

Learn Educationอกั ษรทไ่ี มอ่ อกเสียง

๑. คําทไ่ี มออกเสยี ง ตวั ร ๒. คาํ ท่ไี มออกเสียง ตวั ห

คาํ ควบไมแท นําหนาตัว ม
นําหนาตวั สะกด
ตามหลังตวั สะกด นําหนา อักษรตํ่าเด่ยี ว
และคาํ ยอ

๓. คาํ ท่ไี มออกเสียงพยัญชนะตัวอนื่ ๆ

ตัว ธ เชน ยทุ ธ

ตัว ญ เชน สรรเพชญ

ตัว อ เชน อยา อยู อยาง อยาก

๔. คําทีม่ ีไมท ณั ฑฆาต ๕. คําที่มสี ระ -ิ และสระ
158 วิถีงามความพอเพียง
-ุ กาํ กับตัวสะกด

จดให้จาํ นํ าไปใช้

Learn Education

แบบฝึกหัด รายวชิ าภาษาไทย

ววิ ิธภาษา ม.๑

การอ่านพยางค์ท่มี ี รร (รอ หัน)

รร เปนตัวอักษรทีแ่ ปลงมาจาก รฺ ที่เรยี กวา ร-เรผะ (อา นวา รอ-เร-ผะ) ใน ...........................
ภาษาไทยเรียกวา รอ หัน มีการใชแทนเสียงทีแ่ ตกตางกันดงั นี้

๑. แทนเสยี ง / -ัน / เชน จรรยา พรรษา
สรรพากร กรรบูร
Learn Education
๒. แทนเสยี ง /-ะ / และใชพยัญชนะท่ีตามมาเปนตัวสะกด รร
เชน กรรม ธรรม ทรรศน วรรษ รอ หัน

แทนเสยี ง /-ะ / และใชพ ยญั ชนะทีต่ ามมาเปน ตัวสะกด

๓. และใชตัวสะกดนั้นเปนพยัญชนะตนประสมกบั สระ / -ะ /
โดยออกเสยี งพยางคเบา เชน สรรพคณุ (อานวา สบั -พะ-คุณ)
กรรมการ ธรรมชาติ วรรณคดี

๔. แทนเสยี ง /-ะ / ตามดว ยเสยี งตวั สะกดแมก น และตามดว ยพยางค ระ
เชน พรรดกึ (อานวา พัน-ระ-ดกึ ) สรรพางค

บางคําอาจอานไดหลายแบบ เชน

๕. สรรเสรญิ อานวา .................................................................

ภรรยา อานวา พนั -ยา หรือ อานวา พัน-ระ-ยา

160 วิถีงามความพอเพียง

Learn Educationน้ องลองทาํ

คาํ ชแี้ จง ตอนท่ี ๑ ใหน กั เรยี นเลอื กคาํ ตอบทถ่ี กู ทส่ี ดุ เพยี งขอ เดยี ว

๑๑.. ขอ ใดกลา วถึง รร ไดถ ูกตอง
๑. รร มาจากตัว รฺ ในภาษาบาลี
๒. รร ในภาษาบาลี เรยี กวา รอ หนั
๓. รร ในภาษาไทย เรยี กวา ร-เรผะ
๔. รร มาจากตัว รฺ ในภาษาสันสกฤต

๒. ขอ ใดอา นออกเสยี งไดไ มถ กู ตอ ง
๑. กรรบรู อา นวา กนั -ระ-บนู
๒. กรรมกร อา นวา กมั -มะ-กอน
๓. สรรเสรญิ อา นวา สนั -ระ-เสนิ
๔. สรรพากร อา นวา สนั -พา-กอน

๓. ขอ ใดสามารถอา นออกเสยี งไดแ ตกตา งจากพวก
๑. หรรษา
๒. ธรรมชาติ
๓. สรรเสรญิ
๔. กรรมฐาน

161วถิ ีงามความพอเพียง

แบบฝึกหัด รายวชิ าภาษาไทย

วิวิธภาษา ม.๑

ทบทวน ทมี่ าของตัว รร

ก่อนจาก.. รร เปนตวั อักษรทีแ่ ปลงมาจาก รฺ ที่เรียกวา ร-เรผะ
(อานวา รอ-เร-ผะ) ในภาษาสนั สกฤต ภาษาไทยเรียกวา
รอ หัน มกี ารใชแทนเสียงท่แี ตกตางกันดงั น้ี

การอา นพยางคท ี่มี รร (รอ หัน) Learn Education การใชพยางค รร

แทนเสียง / -นั / เชน จรรยา พรรษา

แทนเสยี ง /-ะ / และใชพ ยญั ชนะท่ีตามมาเปนตวั สะกด
เชน กรรม

แทนเสยี ง /-ะ / และใชพ ยัญชนะทต่ี ามมาเปนตวั สะกด และใชต ัว
สะกดน้นั เปน พยัญชนะตนประสมกับสระ / -ะ / โดยออกเสยี งพยางค
เบา เชน กรรมการ (อา นวา กาํ -มะ-กาน)

แทนเสยี ง /-ะ / ตามดว ยเสียงตวั สะกดแมกน และตามดว ย
พยางค ระ เชน สรรพางค (อานวา สัน-ระ-พาง)

บางคาํ อาจอานไดหลายแบบ เชน
สรรเสรญิ อานวา สนั - เสิน หรอื อานวา สนั -ระ-เสนิ
ภรรยา อานวา พัน - ยา หรือ อานวา พนั -ระ-ยา

162 วิถีงามความพอเพียง

จดให้จาํ นํ าไปใช้

Learn Education

แบบฝึกหัด รายวชิ าภาษาไทย

ววิ ธิ ภาษา ม.๑

พยางค์หนั ก-พยางค์เบา

พยางค หมายถงึ สวนของคาํ ท่ีเปลงออกมาคร้ังหนึง่ โดยคาํ ท่ีมมี ากกวา ๑ พยางคข นึ้ ไปจะออก
เสยี งหนกั เบาไมเ ทา กันทุกพยางค พยางคหนัก คือ พยางคท ีม่ กี ารออกเสยี งเนน หนกั และพยางคเบา
คอื พยางคทีไ่ มมกี ารออกเสยี งเนนหนกั
Learn Education
คําเช่อื ม คําชว ยหนาคาํ กรยิ า คาํ ชว ยหลงั คาํ กริยา
เชน พี่กับนอ งอาบนํา้ เสร็จ เชน จะใชจายอะไรก็ตองประหยดั เชน เขาหลบั ไปนานแลว

ก็เขา นอน ๒.
๓.
๑.

พยางค์เบา ๔. คําลงทา ย
เชน วนั นี้ไปเดินหางดวยกันนะ

๗. ๕. คาํ แรกท่ีออกเปนสระเสยี งส้นั
ในคาํ ๒ พยางค
คาํ ท่ี ๑ และ ๓ ในคาํ ๔ พยางค
เชน ทะมดั ทะแมง ๖. เชน จริต ถนดั ธรุ ะ วิชา กระเปา

สนทิ สนม ระวังระไว คาํ ท่ี ๑ หรอื ๒ หรอื ทัง้ สองพยางคแ รกในคาํ ๓ พยางค
เชน อนาคต ธนาคาร สมุ าลี บรหิ าร ธุรกจิ กริ ยิ า สรุ ยิ า

164 วิถีงามความพอเพียง

Learn Educationน้ องลองทาํ

คําชีแ้ จง ตอนท่ี ๑ ใหน กั เรยี นเลอื กคาํ ตอบทถ่ี กู ทส่ี ดุ เพยี งขอ เดยี ว

๑๑.. “คณุ แมท ําขนมใหฉ ัน” คาํ ทที่ ําตัวหนาเปน พยางคเบาประเภทใด
๑. คาํ เชอ่ื ม
๒. คําลงทา ย
๓. คาํ ชวยหลังคาํ กรยิ า
๔. คาํ ชวยหนา คํากริยา

๒. คาํ วา “กระเปา ” ออกเสยี งพยางคห นกั -พยางคเ บาตรงกบั ขอ ใด
๑. ออกเสยี งเบาในพยางคแ รก
๒. ออกเสยี งหนกั ในพยางคแ รก
๓. ออกเสยี งเบาทง้ั สองพยางค
๔. ออกเสยี งหนกั ทง้ั สองพยางค

คําชี้แจง ตอนท่ี ๒ ใหน กั เรยี นขดี เสน ใตพ ยางคเ บาใหถ กู ตอ ง

๑. กริ ยิ า
๒. สถานี
๓. ทะมดั ทะแมง
๔. ฉันจะไปโรงเรยี น
๕. ฉันกบั นอ งชอบวิง่ เลน

165วิถีงามความพอเพียง

แบบฝึกหัด รายวชิ าภาษาไทย

ววิ ธิ ภาษา ม.๑

ทบทวน พยางค์หนั ก-พยางค์เบา

ก่อนจาก.. พยางค หมายถึง สวนของคําทีเ่ ปลงออกมาครง้ั หนึง่ โดยคาํ ทม่ี ี
มากกวา ๑ พยางคข้ึนไปจะออกเสยี งหนักเบาไมเทากันทุกพยางค

คําท่ี ๑ และ ๓ ในคํา ๔ พยางค ๗.Learn Education๑. คาํ เชอื่ ม

๒. คําชว ยหนา คาํ กริยา

คําท่ี ๑ หรือ ๒ หรือ ๖. คาํ ท่ีตอ งอา น
ท้งั สองพยางคแ รกในคาํ เปนพยางคเบา
๓ พยางค

๓. คาํ ชว ยหลงั คํากรยิ า

คําแรกทอ่ี อกเปนสระเสียงส้นั ๕.
ในคํา ๒ พยางค
๔. คําลงทาย

166 วถิ ีงามความพอเพียง

จดให้จาํ นํ าไปใช้

Learn Education

ตวั ช้วี ดั
ท ๑.๑ ม.๑/๒ จับั ใจความสำ�ำ คัญั จากเรื่�อ่ งที่่�อ่า่ น
ท ๔.๑ ม.๑/๒ การสร้า้ งคำ�ำ ในภาษาไทย

จุดประสงค์
๑. สามารถอ่า่ นจับั ใจความสำำ�คัญั ได้อ้ ย่่างถูกู ต้อ้ ง เหมาะสม
๒. สามารถอธิบิ ายและเข้้าใจถึงึ หลัักการของคำ�ำ มูลู ได้้
๓. สามารถอธิิบายและสร้้างคำำ�ประสมได้้
Learn Education

แตง่ ให้งามตามท่เี หมาะ

การสรุุปใจความสำ�ำ คัญั เป็็นทักั ษะหนึ่่�งที่่�มีีความสำำ�คััญต่อ่ ชีีวิิตประจำ�ำ วันั และ
การศึึกษาเล่่าเรีียนของเราเป็็นอย่่างมาก ดัังนั้้น� เราจึึงควรมีีความรู้�้เกี่ย่� วกับั การสรุุป
ใจความสำำ�คัญั เพื่่�อให้้ง่า่ ยต่อ่ การศึกึ ษาเล่า่ เรีียน

Learn Education

จดให้จาํ นํ าไปใช้

Learn Education

ผังมโนทัศน์

๑. การสรุปใจความสําคัญ
๒. คําประสม

คํามลู
คาํ ประสม
Learn Education

แบบฝึกหัด รายวิชาภาษาไทย

วิวธิ ภาษา ม.๑

การสรุ ปใจความสํ าคัญ

การสรุ ปใจความสํ าคัญ

ใจความสาํ คญั คอื ตาํ ตแําหแนหงนขงอขงอใจงใคจวคาวมาสมาํ สคําัญคัญ
ตอตนอตนนตน ตอตนอทนาทยา ย ตอตนอตนน ตแนลแะลตะอตนอทนาทยาย
...............................................................
...............................................................
Learn Education
โดยในหนึ่งยอหนา จะมีใจความสําคัญแคห น่ึงใจความ

ถงึ จะดูอยูไดห ลายตาํ แหนง แตสว นใหญใจความสาํ คัญ
มกั อยตู อนตนของยอ หนานะ

หลกั การอา น ๑. อานหนงั สือทง้ั เลม หรืออา นทกี่ ําหนดท้งั หมดใหครบถวน
จับใจความสําคญั ๒. ตง้ั จดุ มุง หมายในการอานใหชดั เจน
๓. ผอู า นควรมปี ระสบการณหรอื มีพ้ืนฐานในการอา นบาง

๔. ทบทวนเนื้อหาหรือประเด็นสําคัญของเร่อื งนนั้ ใหเขา ใจ

172 แตง่ ให้งามตามท่ีเหมาะ

Learn Educationขอ ควรรูเ ก่ยี วกับการอา นเพ่อื สรุปใจความสําคญั
ผูอา นตองมีสมาธใิ นการอา น
อานอยา งรอบคอบ

ตองอานหลาย ๆ รอบ

? ตงั้ คาํ ถามเกี่ยวกบั เรือ่ งทอ่ี านวา
ใคร ทาํ อะไร ทีไ่ หน เมื่อใด อยา งไร

นํามาเรียบเรียงเปนประโยค
หรือขอความสัน้ ๆ

ผูอา นจะตอ งทาํ ความเขา ใจ
เรอ่ื งทอ่ี า น

173แตง่ ให้งามตามท่เี หมาะ

Learn Educationแบบฝึกหัด รายวชิ าภาษาไทย

ววิ ิธภาษา ม.๑

น้ องลองทำ�

คำ�ำ ชี้้�แจง ตอนที่�่ ๑ ให้น้ ักั เรีียนเลือื กคำ�ำ ตอบที่ถ�่ ููกที่ส�่ ุดุ เพีียงข้อ้ เดีียว

๑. ข้อ้ ใดคืือความหมายของใจความสำ�ำ คัญั
๑. ข้อ้ ความที่�เ่ ป็็นส่่วนขยาย
๒. ข้้อความที่เ�่ ป็น็ ใจความหลักั
๓. ข้้อความที่่�สามารถตัดั ออกได้้
๔. ข้้อความที่่เ� ป็น็ ตััวอย่า่ งประกอบ
๒. บุคุ คลใดไม่ป่ ฏิบิ ัตั ิติ ามหลักั การอ่า่ นจับั ใจความสำ�ำ คัญั
๑. เวลาพลอยฟ้า้ อ่า่ นหนังั สือื มักั ไม่ช่ อบอ่า่ นเนื้้อ� หาส่ว่ นคำ�ำ นำ�ำ ด้ว้ ย
๒. ภายหลังั จากการอ่า่ นเสร็จ็ เพีียงพิณิ มักั จะตั้ง� คำ�ำ ถามเพื่่อ� ทบทวนเรื่อ� งที่อ�่ ่า่ น
๓. ก่อ่ นเพลงขวัญั จะอ่า่ นหนังั สือื หนึ่ง�่ เล่ม่ เธอมักั จะตั้ง� วัตั ถุปุ ระสงค์ใ์ นการอ่า่ นทุกุ ครั้้ง�
๔. พุทุ ธรักั ษามักั จะอ่า่ นหนังั สือื โดยคำ�ำ นึึงถึึงความรู้แ�้ ละประสบการณ์ใ์ นการอ่า่ นเสมอ

๓. ส่ว่ นใดเป็น็ ใจความสำำ�คัญั ของข้้อความต่่อไปนี้้�
(๑) การขาดวิติ ามิินซีี สามารถก่่อให้เ้ กิดิ ปััญหามากมายต่่อดวงตา (๒) รวมทั้้ง� การเกิดิ เลืือดออก
ในเปลืือกตาและเยื่อ� บุุลููกตา (๓) ในการวิิจัยั เช่น่ การศึึกษาเรื่อ� งโรคของดวงตาที่ส�่ ััมพันั ธ์ก์ ับั อายุุ
(AREDS – Age-related eye disease study) ได้เ้ ปิิดเผยว่่าการใช้้อาหารเสริิมต้า้ นอนุมุ ููลอิสิ ระ
(๔) ซึ่�่งรวมถึึงวิติ ามินิ ซีีนั้น� ให้้ผลดีีต่อ่ สุขุ ภาพตา
(เว็็บไซต์์ : www.laservisionthai.com)
๑. ส่ว่ นที่่� ๑
๒. ส่ว่ นที่�่ ๒
๓. ส่่วนที่่� ๓
๔. ส่ว่ นที่�่ ๔

174 แตง่ ให้งามตามท่ีเหมาะ

ทบทวน

ก่อนจาก..

ความหมายของใจความสํ าคัญ
ใจความสําคญั คอื ขอความทเี่ ปน ใจความหลักของขอความแตละยอ หนา
Learn Education
ขอ ควรรู หลกั การอาน
สรุปใจความสาํ คัญ
ผูอานควรมสี มาธิในการอาน
อานอยางรอบคอบ และผูอาน ๑. อานหนงั สือทงั้ เลม หรอื อานท่ี
จะตองทาํ ความเขา ใจเรื่องที่ กําหนดใหทั้งหมด
อา น แลวตั้งคาํ ถามเกี่ยวกับ
เร่ืองทอี่ าน แลว นํามาเรียบเรยี ง ๒. ตงั้ จดุ มุงหมายในการอานให
เปนประโยคหรือขอ ความส้ัน ๆ ชัดเจน

๓. ผูอ า นควรมีประสบการณหรือ
มีพืน้ ฐานในการอา นบา ง

๔. ทบทวนเนื้อหาหรือประเดน็
สาํ คญั ของเรื่องนน้ั

175แตง่ ให้งามตามท่ีเหมาะ

แบบฝึกหัด รายวิชาภาษาไทย

ววิ ิธภาษา ม.๑

คําประสม ครงั้ ท่ี ๑

คํามลู

คาํ ทม่ี ีความหมายสมบูรณใ นตัวเอง อาจเปนคําไทยแท หรือเปนคาํ ยืมจากภาษาตางประเทศ
ชนดิ ของคํามูล

๑. คาํ มูลพยางคเ ดยี ว
คําพยางคเ ดียวที่มีความหมาย อาจเปนคําไทยแทห รือคาํ ยืมจากภาษาตางประเทศ
ตวั อยางของคํามลู พยางคเ ดยี ว
Learn Education
..................... .......................... .......................

๒. คํามูลหลายพยางค
คาํ สองพยางคขน้ึ ไป มีความหมายในตวั ไมสามารถแยกพยางคในคาํ ออกได

..................... .......................... ..............................

176 แตง่ ให้งามตามท่ีเหมาะ

Learn Educationน้ องลองทาํ

คําช้ีแจง ตอนท่ี ๑ ใหน กั เรยี นเลอื กคาํ ตอบทถ่ี กู ทส่ี ดุ เพยี งขอ เดยี ว

๑๑.. ขอใดกลาวถูกตองเกย่ี วกับคาํ มูล
๑. คาํ มูลตอ งเปน คาํ ไทยแทเ ทา นน้ั
๒. คาํ มลู เปนคาํ ทีม่ ีความหมายในตนเอง
๓. คาํ มูลมี ๓ ชนิด คือ คาํ มลู พยางคเ ดียว คาํ มลู สองพยางค และคาํ มลู สามพยางค
๔. คํามูลที่มาจากภาษาตา งประเทศทไี่ ทยรบั มาใชม เี พียงคาํ จากภาษาจีนเทานัน้

๒. คาํ ในขอ ใดไมเ ปน คาํ มลู
๑. นากิ า
๒. ขายหนา
๓. คอมพวิ เตอร
๔. ไมม ขี อ ใดถกู

๓. คาํ มลู ในขอ ใดเปน คาํ มลู ทเ่ี ปน คาํ ไทยแท
๑. พอ
๒. หนุ
๓. เกม
๔. เกา อ้ี

177แตง่ ให้งามตามท่เี หมาะ

แบบฝึกหัด รายวิชาภาษาไทย

ววิ ธิ ภาษา ม.๑

ทบทวน คำำ�มูลู

ก่อนจาก.. คำำ�ที่�่มีีความหมายสมบููรณ์์ในตัวั เอง อาจเป็็นคำำ�ไทยแท้้
หรืือเป็็นคำ�ำ ยืืมจากภาษาต่่างประเทศ

Learn Education
ชนิิ ดของคำำ�มูลู

๑. คำำ�มููลพยางค์เ์ ดีียว

คำำ�พยางค์์เดีียวที่ม�่ ีีความหมาย มีีทั้้�งคำำ�ไทยแท้้
และคำำ�ยืืมจากภาษาต่่างประเทศ

๒. คำำ�มูลู หลายพยางค์์

คำำ�สองพยางค์ข์ึ้�นไป มีีความหมายในตััว
ไม่่สามารถแยกพยางค์ใ์ นคำ�ำ ออกได้้

178 แตง่ ให้งามตามท่เี หมาะ

จดให้จาํ นํ าไปใช้

Learn Education

แบบฝึกหัด รายวชิ าภาษาไทย

ววิ ิธภาษา ม.๑

คําประสม ครัง้ ท่ี ๒

คําประสม

คาํ ประสม คอื คาํ ทสี่ รางข้ึนใหมโดยการนาํ คาํ มลู ตัง้ แตสองคาํ ข้ึนไปมารวมกนั แลว
เกดิ เปน คําใหม ความหมายใหม
คาํ ประสมสามารถเกดิ จากการรวมกนั ของภาษาไดดังน้ี
Learn Education
..................................... ..................................... .....................................
..................................... ..................................... .....................................

นอกจากนีค้ ําประสมยงั เปน
คาํ ชนดิ ไหนกไ็ ด มาประสมกนั อีกดวยนะ

180 แตง่ ให้งามตามท่ีเหมาะ

ลกั ษณะของคาํ ประสม

๑. คาํ ประสมที่เกิดความหมายใหมแตย ังมเี คาความหมายเดิม

+=

Learn Education...........................................................................

๒. คาํ ประสมทเี่ กดิ ความหมายใหมเปลย่ี นแปลงไปจากเดิม

+=

......................... ......................... .........................

๓. คาํ ประสมท่เี กดิ จากการยอ คาํ ใหก ะทดั รัด มกั ขึน้ ตนดวยคาํ วา การ ความ ของ เครื่อง ชาว นัก ผู ชา ง

+ชา่ ง =

............................ ............................

181แตง่ ให้งามตามท่เี หมาะ

แบบฝึกหัด รายวิชาภาษาไทย

ววิ ิธภาษา ม.๑

ขอ สังเกต

๑. ถา นาํ คํามลู มารวมกันแลวไมเกิดความหมายใหม ไมจดั เปนคําประสม

+=
Learn Education
.......................... ......................... .............................

๒. คําภาษาบาลแี ละภาษาสันสกฤตประสมกันไมถ อื วา เปนคาํ ประสม แตเปนคาํ สมาส

+=

.......................... ........................ .............................

๓. เมอื่ คํามาประกอบรวมกับคําอนื่ กลายเปนคาํ ประสมแลว คําทมี่ าประกอบรวมกันกจ็ ะไมม ีฐานะเปน คาํ

+=

.......................... ........................ .............................

182 แตง่ ให้งามตามท่เี หมาะ

น้ องลองทำ�

คำ�ำ ชี้�้แจง ตอนที่�่ ๑ ให้น้ ักั เรียี นพิจิ ารณาข้อ้ ความต่อ่ ไปนี้้ว� ่า่ คำ�ำ ใดเป็น็ คำ�ำ มูลู คำ�ำ ใดเป็น็ คำ�ำ ประสม

โหระพา นักั ข่า่ ว ยกเมฆ บัตั รเชิญิ ราชินิ ีี สติกิ เกอร์์
คำ�ำ มูลู คำ�ำ ประสม
Learn Education
........................... ...........................
........................... ...........................
........................... ...........................

183แตง่ ให้งามตามท่ีเหมาะ

Learn Educationแบบฝึกหัด รายวชิ าภาษาไทย

วิวิธภาษา ม.๑

น้ องลองทาํ

คําช้แี จง ตอนท่ี ๒ ใหน กั เรยี นเลอื กคาํ ตอบทถ่ี กู ทส่ี ดุ เพยี งขอ เดยี ว
๑. ขอ ใดกลา วไมถ กู ตอ งเกย่ี วกบั คาํ ประสม

๑. คําประสมเกิดจากคํามูลตั้งแตส องคาํ ข้นึ ไปมาประสมกัน
๒. คาํ บาลแี ละสนั สกฤตเมอ่ื นาํ มาประสมกนั แลว ถอื วา เปน คาํ ประสม
๓. ถา นาํ คาํ มลู มาประสมกนั แลว ไมเ กดิ ความหมายใหมไ มถ อื วา คาํ นน้ั เปน คาํ ประสม
๔. คาํ ประสมอาจมาจากการประสมคาํ ไทยกบั คาํ ไทยหรอื คาํ ภาษาตา งประเทศกไ็ ด

๒. คาํ ประสมในขอ ใดเกดิ จากการประสมคาํ เชน เดยี วกบั คาํ วา “ของหวาน”
๑. หกั ใจ
๒. ขายหนา
๓. ตนี ผี
๔. ผา ขร้ี ว้ิ

184 แตง่ ให้งามตามท่ีเหมาะ

ทบทวน

กอ่ นจาก..

คำ�ำ ประสม

คำ�ำ ที่่ส� ร้้างขึ้้�นใหม่่โดยการนำำ�คำำ�มูลู ตั้�้งแต่่สองคำำ�ขึ้้�นไป
มารวมกัันแล้้วเกิิดเป็น็ คำำ�ใหม่่ ความหมายใหม่่
Learn Education
ลัักษณะของคำำ�ประสม ข้้อสัังเกต

๑. คำำ�ประสมที่�เ่ กิิดความหมายใหม่่แต่่ยัังมีี ๑. ถ้า้ นำ�ำ คำำ�มููลมารวมกัันแล้้วไม่่เกิิดความหมาย

เค้้าความหมายเดิมิ ใหม่่ ไม่จ่ ััดเป็น็ คำำ�ประสม

๒. คำำ�ประสมที่เ�่ กิิดความหมายใหม่่ ๒. คำำ�ภาษาบาลีีและภาษาสัันสกฤตประสมกััน

เปลี่�ย่ นแปลงไปจากเดิิม ไม่ถ่ ือื ว่า่ เป็็นคำำ�ประสม แต่เ่ ป็็นคำ�ำ สมาส

๓. ๓. เมื่อ� คำ�ำ มาประกอบรวมกัับคำำ�อื่�นกลายเป็็น
คำ�ำ ประสมที่เ�่ กิิดจากการย่่อคำ�ำ ให้้กะทััดรััด
คำ�ำ ประสมแล้้ว คำ�ำ ที่่�มาประกอบรวมกัันก็จ็ ะ
ไม่่มีีฐานะเป็็น คำำ�

185แตง่ ให้งามตามท่เี หมาะ

จดให้จาํ นํ าไปใช้

Learn Education

จดให้จาํ นํ าไปใช้

Learn Education