คู่มือจำแนกกล้าไม้ต้นป่าดิบแล้ง_ISBN

คูมอื
การจาํ แนกกลา ไมต น

ปาดบิ แลง

Tree Seedling
Identification Handbook:

Seasonal Dry Evergreen
Forest

นนั ทชัย พงศพ ฒั นานุรักษ
คณิศร โชติวฑุ ฒากร
สุคดิ เรอื งเรอ่ื

กรกฎาคม 2563

ISBN: 978-616-278-571-9

คูมือการจําแนกกลา ไมตน ปา ดบิ แลง

ผูเ ขยี น คณะวนศาสตร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร
ผศ.ดร. นนั ทชัย พงศพฒั นานุรกั ษ คณะวนศาสตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร
นายคณศิ ร โชติวุฑฒากร กรมอุทยานแหง ชาติ สตั วป า และพนั ธพุ ืช
สุคิด เรอื งเรือ่

ผูทรงคุณวฒุ ิ
รศ.ดร. นภาวรรณ นพรตั นราภรณ
ศ.ดร. เปย มศกั ดิ์ เมนะเศวต
รศ.ดร. อุทิศ กุฎอินทร
ดร. กลยวฒั น สาขากร

จัดทําโดย คณะวนศาสตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร

กรกฎาคม 2563

จดั ทําภายใตแ ผนงานวจิ ัย:
การพฒั นาความรูดานนเิ วศวิทยากลา ไมต นเพือ่ การฟน ฟปู าเขตรอ นและการกกั เกบ็ คารบ อน
ภายใตการเปล่ยี นแปลงสภาพภมู อิ ากาศของประเทศไทย: กรณศี กึ ษาจากแปลงถาวรขนาดใหญ
เพือ่ ศกึ ษาพลวตั ของสังคมพืช เขตรกั ษาพันธสุ ตั วปาหว ยขาแขง จงั หวดั อทุ ัยธานี
Research Program: Developing Knowledge of Tree Seedling Ecology for Restoration of Tropical Forest and
Carbon Storage of Thailand: A Case Study from the Large Forest Dynamics Plot,
Huai Kha Khaeng Wildlife Sanctuary, Uthai Thani Province

ไดร ับงบประมาณไดรบั ทุนอดุ หนุนการวิจยั จาก
สํานกั งานประสานงานโครงการวจิ ัยการพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานความหลากหลายทางชวี ภาพ
ประจําปง บประมาณ พ.ศ. 2562

ขอ มูลทางบรรณานุกรมของหอสมุดแหงชาติ:

นนั ทชัย พงศพ ฒั นานุรกั ษ.
คูมอื การจําแนกกลา ไมตน ปาดิบแลง .—กรงุ เทพฯ : คณะวนศาสตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร, 2563.
248 หนา .

1. กลา –คมู ือ. 2. ตนไม – การขยายพนั ธ.ุ 3. ตนไม – กลา. I. คณิศร โชตวิ ุฑฒากร, ผแู ตง รว ม. II. สุคิด เรื่องเรอ่ื , ผแู ตงรว ม.
III. คณศิ ร โชติวุฑฒากร, ผูวาดภาพประกอบ. IV. วราลักษณ เยน็ ใจ, ผวู าดภาพประกอบรวม. V. ชอ่ื เร่ือง.

582.16
ISBN: 978-616-278-571-9

การอางอิง:
นนั ทชัย พงศพัฒนานรุ กั ษ, คณิศร โชตวิ ุฑฒากร และ สคุ ดิ เรอื งเร่อื . 2563. คมู ือการจาํ แนกกลา ไมตนปาดิบแลง . คณะวนศาสตร
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร, กรงุ เทพฯ.

แผนงานวิจยั การพัฒนาความรดู านนิเวศวทิ ยากลา ไมต น
เพอ่ื การฟน ฟูปา เขตรอ นและการกักเก็บคารบ อน

ภายใตการเปลี่ยนแปลงสภาพภมู อิ ากาศของประเทศไทย:
กรณีศกึ ษาจากแปลงถาวรขนาดใหญ เพื่อศึกษาพลวตั ของสงั คมพชื

เขตรกั ษาพนั ธุสตั วปา หว ยขาแขง จังหวัดอุทยั ธานี
Research Program: Developing Knowledge of
Tree Seedling Ecology for Restoration of Tropical Forest and
Carbon Storage of Thailand: A Case Study from the

Large Forest Dynamics Plot,
Huai Kha Khaeng Wildlife Sanctuary, Uthai Thani Province

คูมือ
การจําแนก
กลาไมตน
ปาดิบแลง

คาํ นาํ คมู อื การจาํ แนกกลา ไมต นปา ดบิ แลง เปนสว นหนง่ึ ของแผนงานวจิ ยั การพัฒนาความรูดา นนเิ วศวิทยากลา ไมตนเพอื่ การ
ฟนฟูปาเขตรอนและการกักเก็บคารบอน ภายใตการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศของประเทศไทย: กรณีศึกษาจาก
แปลงถาวรขนาดใหญ เพื่อศึกษาพลวัตของสังคมพืชเขตรักษาพันธุสัตวปาหวยขาแขง จังหวัดอุทัยธานี ซึ่งไดรับ
งบประมาณไดรับทุนอุดหนุนการวิจัยจากสํานักงานประสานงานโครงการวิจัยการพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานความ
หลากหลายทางชีวภาพ ประจําปงบประมาณ พ.ศ. 2562 โดยแผนงานน้ีมีวัตถุประสงคหลักเพ่ือ สรางองคความรู
เกยี่ วกับนิเวศวทิ ยาของกลา ไมต น ไดแ ก ลักษณะทางสณั ฐานวทิ ยาของกลา ไมตง้ั แตร ะยะทงี่ อกจากเมลด็ และ ลกั ษณะ
เชิงหนาที่ (plant functional traits) และ สมรรถนะ (performance) ของกลาไมตนท่ีสําคัญในปาดิบแลง เพ่ือ
สนับสนุนการฟนฟูระบบนิเวศปาไมแ ละการกักเกบ็ คารบอนใหม ีประสิทธิภาพภายใตการเปล่ียนแปลงสภาพภูมิอากาศ
ท่ีรุนแรงในปจจบุ ัน และเสนอแนะแนวทางในการจัดการฟน ฟูปาธรรมชาติใหเ หมาะสมกบั สถานการณก ารเปลีย่ นแปลง
สภาพภมู อิ ากาศ โดยใชองคค วามรทู างดานนิเวศวทิ ยากลา ไมต นที่ไดจ ากการศกึ ษา
คูมือการจาํ แนกกลาไมต นเลม น้ี ไดนาํ เสนอลักษณะสณั ฐานวิทยาของพืช (morphology of plant) รูปวิธานแยกชนิด
ของกลาไมตน (key to species of tree seedling) ใน 3 ระยะ โดยใชทั้งลักษณะสัณฐานวิทยาเชิงปริมาณและ
ลักษณะสัณฐานวิทยาเชิงคุณภาพ นอกจากนี้ยังไดนําเสนอคําบรรยายลักษณะสัณฐานวิทยาของกลาไมตน
(morphology description of tree seedlings) จาํ นวน 69 ชนดิ ซงึ่ ชว ยใหสามารถทาํ ใหจ ําแนกกลาไมตนท่ีปรากฎ
ในปาธรรมชาตไิ ดอยา งแมน ยํา

กิตติกรรมประกาศ

คูมือการจําแนกกลาไมตนปาดิบแลง เปนผลผลิตของแผนงานวิจัยการ
พัฒนาความรูด านนเิ วศวทิ ยากลาไมตนเพอ่ื การฟน ฟปู าเขตรอ นและการกกั
เก็บคารบอนภายใตการเปล่ียนแปลงสภาพภูมิอากาศของประเทศไทย:
กรณีศึกษาจากแปลงถาวรขนาดใหญ เพ่ือศึกษาพลวัตของสังคมพืช เขต
รกั ษาพนั ธสุ ตั วป า หว ยขาแขง จังหวัดอทุ ัยธานี ที่เกดิ จากความรวมมอื และ
การสนับสนุนจากหลายภาคสวนท่ีเห็นความสําคัญของการการพัฒนา
ความรูดานนิเวศวิทยากลาไมตนท่ีจะสามารถนําไปตอยอดในการใช
ประโยชนดานการฟนฟูปาเขตรอน จนสามารถทํางานวิจัยใหบรรลุตาม
เปาหมาย และพัฒนาคูมือเลมนี้เพ่ือถายทอดงานวิจัยไปสูการปฏิบัติท่ีจะ
เปนประโยชนใ นการจัดการฯ ตอ ไป

ท า ง ค ณ ะ ผู วิ จั ย จึ ง ข อ ข อ บ คุ ณ ทุ น อุ ด ห นุ น ก า ร วิ จั ย จ า ก สํ า นั ก ง า น
ประสานงานโครงการวิจัยการพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานความหลากหลาย
ทางชีวภาพ ประจําปงบประมาณ พ.ศ. 2562 และขอขอบคุณ คณะ
วิทยาศาสตร คณะวนศาสตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตรท่ีเอ้ือเฟอพื้นที่
ศึกษาการเพาะชํา และการดูแลรักษากลาไม และกรมอุทยานแหงชาติ
สัตวปา และพันธุพืช ท่ีใหการสนับสนุนดานคําปรึกษาและการอนุญาตให
ใชอปุ กรณทางวทิ ยาศาสตรต า งๆ มาใน ณ ทน่ี ้ี

Tree Seedling
Identification Handbook:
Seasonal Dry Evergreen Forest

สารบัญ

CONTENT

1 ลกั ษณะสณั ฐานวทิ ยาของพชื
(morphology of plant)

19 รูปวธิ านแยกชนิดของกลา ไมต น
(key to species of tree seedling)

35 คาํ บรรยายลกั ษณะสณั ฐานวิทยาของกลา ไมตน
(morphology description of tree
seedlings)
245 บรรณานกุ รมพรรณไม
(Plant bibliography)

คมู ือการจำแนกชนดิ กลา ไมต น

ลักษณะสัณฐานวิทยา
ของพืช

MORPHOLOGY
OF PLANT

1

คมู อื การจำแนกชนิดกลา ไมต น
2

คมู ือการจำแนกชนิดกลา ไมต น

ลั กษณ ะสัณ ฐ า น วิท ยา ของ พื ช
MORPHOLOGY OF PLANT

1 สวนประกอบของพชื (parts of a plant)

2 การตดิ ของใบ (leaf attachment)

3

คูม ือการจำแนกชนดิ กลา ไมต น

3 การเรียงตวั ของใบ (leaf arrangement)

4

คูมอื การจำแนกชนิดกลา ไมตน

4 ประเภทของใบ (leaf type)

5

คูมือการจำแนกชนดิ กลาไมต น

5 รปู ใบ (laminar shape)

6

คมู ือการจำแนกชนิดกลา ไมต น

6 แผนใบสมมาตร (medial symmetry)

7 โคนใบสมมาตร (base symmetry)

7

คูม อื การจำแนกชนดิ กลา ไมต น

8 กานใบตดั ขวาง (petiole cross-section)

8

คูมือการจำแนกชนิดกลาไมตน

9 ขอบใบ (leaf margin)

9

คมู อื การจำแนกชนดิ กลาไมต น

10 การเคลือ่ นท่ีของแผนใบในแนวระนาบ
(Appearance of the abaxial-adaxial plan of the leaf blade)

11 มมุ ปลายใบ (leaf apex angle)

10

คูมือการจำแนกชนิดกลา ไมต น

12 ปลายใบ (leaf apex)

13 มมุ โคนใบ (leaf base angle)

11

คูมอื การจำแนกชนดิ กลาไมต น

14 โคนใบ (leaf base)

12

คมู อื การจำแนกชนิดกลา ไมต น

15 ลกั ษณะปลายสุดของปลายใบ (terminal apex features)
16 ตำแหนงตอมท่ใี บ (surficial glands)

13

คมู อื การจำแนกชนดิ กลาไมต น

17 เสนใบปฐมภูมิ (primately venation)

14

คูม อื การจำแนกชนดิ กลาไมต น

18 เสนใบทตุ ยิ ภมู ิ (secondary venation)

15

คูม ือการจำแนกชนดิ กลาไมต น

19 เสน ใบทุตยิ ภูมเิ ชิงซอน (grophic venation)

16

คมู ือการจำแนกชนดิ กลา ไมต น

20 ความผนั แปรขอบใบหยกั (leaf margin specing)
21 สิ่งปกคลุมบนผิวใบ (leaf surface)

17

คมู อื การจำแนกชนดิ กลาไมต น

22 หูใบ (stipule)

23 ลกั ษณะของกา นใบ (petiole character)

18

คูมือการจำแนกชนดิ กลา ไมตน

รูปวิธานแยกชนิด
ของกลาไมตน

KEY TO
SPECIES OF
TREE SEEDLING

19

คมู อื การจำแนกชนดิ กลา ไมตน
20

คมู ือการจำแนกชนิดกลาไมต น

รู ปวิ ธา นแ ยกช นิดข อ ง กล าไ ม ตน
KEY TO SPECIES OF TREE SEEDLING

รปู วธิ านแยกชนิดของกลา ไมตน ระยะที่ 1 (key to species of tree seedlings stage 1)

จากจำนวนลักษณะสัณฐานวิทยาเชิงปริมาณ 10 ลักษณะ และลักษณะสัณฐานวิทยาเชิงคุณภาพท้ังหมด
30 ลักษณะ การศึกษานี้ไดนำมาจัดทำรูปวิธานแยกชนิดของกลาไมตนโดยใชล ักษณะสัณฐานวิทยาเชิงปริมาณ 6
ลักษณะ ประกอบไปดวย ความยาวใบ ความกวางใบ ความยาวกานใบ ความยาวแกนกลางใบ ความยาวกานใบ
ยอย และความหนาใบ และลักษณะสัณฐานวิทยาเชิงคุณภาพทั้งหมด 28 ลักษณะ ประกอบไปดวย การติดของ
แผนใบ การติดของแผนใบยอย ประเภทของใบ ประเภทการเรียงตัวของใบ ประเภทการเรียงตัวของใบยอย สม
มาตราของแผนใบ สมมาตราของโคนใบ รปู ใบ มุมโคนใบ โคนใบ มุมปลายใบ ปลายใบ ลักษณะปลายสุดของปลาย
ใบ ขอบใบ ความผันแปรขอบใบหยัก สิ่งปกคลุมแผนใบ ตำแหนงตอมที่ใบ เสนใบปฐมภูมิ เสนใบทุติยภูมิ เสนใบ
เชิงซอ นของเสนใบทุติยภมู ิ ตำแหนง หูใบ ลกั ษณะกา นใบ กานใบตดั ขวาง ขนทกี่ า นใบ ขนท่ีลำตน การปรากฏของ
ขอบใบในแนวระนาบ กลิ่น และน้ำเลี้ยง โดยไมนำลักษณะสัณฐานวิทยาใบเลี้ยงมารวมพิจารณารวมกับการแยก
รูปวิธานในระยะนี้ดวย เนื่องจากการหลุดรวงของใบเลี้ยงมีโอกาสสูงกวา อาจสงผลตอการนำรูปวิธานไปใชใน
ภาคสนาม จากการศึกษารูปวิธานของกลาไมตนในระยะที่ 1 ทัง้ หมด 69 ชนดิ พบวา มีสณั ฐานวิทยาไมชัดเจนของ
กลาไมตนสงผลใหไมสามารถแยกรูปวิธานชนิดของกลาไมตนทั้งหมด 6 ชนิด ไดแก วงศ Burseraceae (สกุล
Garuga) ประกอบไปดวย ตะคร้ำ และตะคร้ำใบเกลี้ยง ขณะเดียวกัน วงศ Meliaceae (สกุล Chukrasia และ
สกุล Toona) ประกอบไปดว ย ยมหนิ และยมหอม และวงศ Anacardiaceae (สกลุ Mangifera) ประกอบไปดวย
มะมวงปา และมะมวงคัน เนื่องจากกลุมของวงศหรือสกุลมีความใกลเคียงกันสูงและรูปวิธานแยกชนิดไดมี
แนวโนมไปในทิศทางเดียวกัน จึงสงผลใหรูปวิธานแยกชนิดดังกลาวไมสามารถระบุชนิดไดอยางชัดเจน โดยมีรูป
วธิ านแยกชนดิ ของกลาไมตนระยะที่ 1 ดงั น้ี

1A. simple leaf or unifolilate compound leaf. 2
1B. compound leaf. 59
2A. simple leaf. 3
2B. unifolilate compound leaf. 50
3A. stipule: absent. 26
3B. stipule: present. 4
4A. pinnate primary venation. 6
4B. primary venation: basal actinodromous. 5
5A. gland absent; leaf magins: hair, absent smell. Firmiana colorata (ปอสามหาง)
5B. basilaminar glands; leaf magins: dentate to hair, present smell. Mallotus barbatus (ปอตะพาบ)
6A. third venation: netted and rivolose. 7
6B. third venation: scalariform. 21
7A. pubescent on leaf surface. 8
7B. glabrouse on leaf surface. 16
8A. secondary venation: semi craspedodromous. 9
8B. secondary venation: simple brochidodromous. 11
9A. exudate: cloudy white latex, crustaceous with papyraceous. Artocarpus gomezianus (มะหาด)

21

คมู อื การจำแนกชนดิ กลาไมต น

9B. exudate: clearly white. 10
10A. petiole length: up to 0.30 cm long, without or laminar grands position.
Alchornea rugosa (มะกบี )
10B. petiole length: greater than or equal to 0.50 cm long, pellucid glandular dots.
Casearia grewiifolia (กรวยปา )
11A. decussate leaf arrangement. 12
11B. spiral leaf arrangement. 13
12A. leaf margin: sparely white hair, exudate: absent, domatia hair present on lamina (axillary secondary
vein) . Discospermum abnorme (มะยางหลังบา น)
12B. leaf margin: entire, exudate: clearly white, laminar glands position.Psychotria asiatica (ตากบตาเขียด)
13A. petiole character: palvinated. Sterculia balanghas (ปอขนนุ )
13B. petiole character: normal. 14
14A. leaf margin: entire; strong almond smell. Prunus ceylanica (นูดตน )
14B. leaf margin: densely white hair; without smell. 15
15A. leaf apex: convex, rounded, straight; leaf thick; semterete petiole-cross-section.
Antidesma acidum (มะเมาควาย)
15B. leaf apex: acuminate, straight; leaf thin; terete petiole-crossection.
Antidesma montanum (มะเมา สาย)
16A. without gland. 17
16B. laminar glands position; leaf margin: serrate; laminar length: 8.00 – 12.20 cm long.
Cleidion javanicum (ดหี มี)
17A. terminal stipule. 18
17B. interpetiolar stipule. 19
18A. leaf base: angle reflex, obtuse; leaf base: convex, cordate, oblique, rounded, netted; gladiate stipule.
Irvingia malayana (กระบก)
18B. leaf base angle acute; leaf base concave; rivulose; stipule: terminal with hidden in terminal stem or
branches. Garcinia celebica (พะวา)
19A. secondary venation: semicraspedodromous; leaf margin: serrate.
Glyptopetalum sclerocarpum (พะวาหยกั )
19B. secondary venation: simple brochidodromous; leaf margin: entire. 20
20A. stem: densely white hair, leaf apex: obtuse, convex. Hyptianthera stricta (กาแฟปา)
20B. stem: without hair with white bark, leaf apex: acute, acuminate and straight.
Prismatomeris tetrandra subsp. malayana (สนกะ)
21A. without gland. 22
21B. present glands position. 25
22A. leaf margin: hairy. 23
22B. leaf margin: entire to rarely shallow serrate; terminal apex: apculate and retuse.
Vatica harmandiana (สะเดาปก)
23A. free lateral stipule; leaf base: slightly cordate, rounded and convex. Shorea siamensis (รงั )
23B. terminal stipule. 24
24A. leaf base: cordate, rounded; leaf margin: sparsely brown hair. Dipterocarpus alatus (ยางนา)
24B. leaf base convex, rounded, straight; leaf margin: densely brown hair.
Dipterocarpus obtusifolius (เหียง)

22

คูมอื การจำแนกชนดิ กลา ไมต น

25A. secondary venation: simple brochidodromous; domatia laminar present (axillary secondary vein).
Hopea odorata (ตะเคยี นทอง)
25B. secondary venation: semicraspedodromous; basilaminar glands position (near the margin at base).
Mallotus nudiflorus (มะฝอ )
26A. spiral leaf arrangement. 27
26B. decussate leaf arrangement. 47
27A. leaf surface: glabrous. 28
27B. leaf surface: pubescent. 30
28A. secondary venation: semicraspedodromous; leaf margin crenate; dark dotted on laminar position
with densely at margin. Ardisia polycephala (ตาเปด ตาไก)
28B. secondary venation: cladodromous; leaf margin: entire; without gland. 29
29A. leaf base: acute; leaf apex: acute, obtuse, reflex, apiculate, retuse or absent (29A. and 29B, too
difficult identify in stage 1). Mangifera quadrifida (มะมวงคัน)
29B. leaf base: acute, obtuse; leaf apex: acute, apiculate (29B. and 29A, too difficult to identify in stage 1).
Mangifera caloneura (มะมวงปา )
30A. present glands. 31
30B. without gland. 36
31A. petiole glands position, light yellow; leaf base: straight, oblique, concave.
Terminalia bellirica (สมอพิเภก)
31B. laminar glands position. 32
32A. leaf margin: serrate to hair; basilaminar glands near the petiole on lower surface.
Croton hutchinsonianus (เปลา แพะ)
32B. leaf margin: hair. 33
33A. without smell. 34
33B. smell: present, very unpleasant smell; clearly white spotted on lamina. shorty acuminate.
Orophea polycarpa (จนั เหลือง)
34A. sparsely white hair, with both stem and leaf; small glands on laminar. 35
34B. densely brown hair, with both stem and leaf; sparsely small glands on laminar along the midrib.
Diospyros winitii (มะพลบั เจา คณุ )
35A. leaf apex: acuminate, covex, straight; leaf thin. Diospyros variegate (พญารากดำ)
35B. leaf apex: convex, retuse, rounded, truncate; leaf thick, glossy. Diospyros vera (ลำบดิ )
36A. primary venation: pinnate. 38
36B. primary venation: actiondromous (3-nerves). 37
37A. leaf margin: hair; glaucous on lower surface; crushed leaf with strong cinnamon smell, primary
venation: suprabasal actinodromous. Neolitsea obtusifolia (เขยี ดใบใหญ)
37B. leaf margin: crenate, very strong unpleasant smell, leaf magin: palmately lobed and hair; primately
venation: basal actinodromous. Alangium chinense (ผีเสือ้ )
38A. leaf margin: leaf margin: serrate to densely brown hair; secondary venation: craspedodromous.
Dillenia indica (มะตาด)
38B. leaf margin: hair to entrie. 39
39A. the abaxial-adaxial plane of the leaf blade: smooth or absent. 41
39B. the abaxial-adaxial plane of the leaf blade: undulate. 40

23

คูมอื การจำแนกชนิดกลาไมต น

40A. semiterete petiole cross-section; leaf margin: densely brown hair, 1.90 – 4.80 cm long.
Miliusa horsfieldii (อแี รด)
40B. canaliculated petiole cross-section; leaf margin: sparsely white hair, 2.60 – 13.20 cm long.
Monoon viride (ยางโอน)
41A. without smell; exudate: indistinguishable reddish sap; brown hair. Knema globularia (เลือดแรด)
41B. present smell, exudate: present or absent. 42
42A. exudate: absent. 43
42B. exudate: present. 44
43A. terete petiole cross-section; leaf margin: densely brown hair. Mitrephora tomentosa (กลวยไมลกู เลก็ )
43B. canaliculated petiole cross-section; leaf margin: sparsely white hair; glossy.
Alphonsea ventricosa (กลวยไมล ูกใหญ)
44A. terete petiole cross-section. 45
44B. canaliculated petiole cross-section; coriaceous. Cyathocalyx harmandii (สะบนั งา)
45A. secondary venation: simple brochidodromous. 46
45B. secondary venation: eucamptodromous becoming brochidodromous; leaf margin: densely white hair.
Beilschmiedia velutinosa (กา มกุง)
46A. leaf apex: convex, rounded; leaf lamina: light green; straight; terate petiole cross-section.
Polyalthia suberosa (กลงึ กลอม)
46B. leaf apex acuminate, straight; leaf lamina: dark green; semi terete petiole cross-section.
Phoebe paniculata (สะทบิ )
47A. leaf margin: crenate, dentate, hair to pinnately lobed. Gmelina arborea (ซอ)
47B. leaf margin: entire. 48
48A. without grand; glauous on lower surface; leaf base: rounded to slightly cordate.
Acer oblongum (กว มขาว)
48B. laminar grands position. 49
49A. leaf lamina: greater than or equal to 5.00 cm long; conspiciously white spotted on lamina.
Syzygium megacarpum (ชมพูน ำ้ )
49B. leaf lamina: up to 2.5 cm long. Syzygium syzygioides (หวาใบกลม)
50A. alternate and spiral leaf arrangement. 51
50B. decussate leaf arrangement. 57
51A. without gland. 52
51B. clearly white dot on laminar position; aromatic smell; leaf margin: shallow serrate.
Micromelum integerrimum (หัสคุณใบใหญ)
52A. leaf margin: entire to hair. 53
52B. leaf margin: serrate; densely brown hair. Canarium subulatum (มะกอกเกลื้อน)
53A. free lateral stipule. 55
53B. without stipule. 54
54A. secondary vanation: simple brochidodromous; leaf margin: sparsely white hair.
Aphanamixis polystachya (ตาเสอื )
54B. secondary vanation: ecamptodromous becoming brochidodromous, leaf margin: entire; coriaceous;
young part covered with sparsely tiny pale brown scales Aglaia spectabilis (ตาเสือใหญ)
55A. petiole character: normal. Brachypterum microphyllum (มะขามไก)
55B. petiole character: pulvinated. 56
56A. leaf apex: straight; exudate: absent. Cassia fistula (คูน)

24

คมู อื การจำแนกชนิดกลา ไมตน

56B. leaf apex: convex, leaf apex: emarginated, retuse, rounded, straight; exudate: clearly white.
Pterocarpus macrocarpus (ประดปู า)
57A. laminar glands position. 58
57B. without gland, shallow canaliculated. Vitex glabrata (ไขเ นา )
58A. leaf surface: glabrous; leaf magin: shallow serrate to crenate. Oroxylum indicum (เพกา)
58B. leaf surface: hair; leaf magin: serrate. Stereospermum colias (แคยอดดำ)
59A. pinnately compound leaf. 60
59B. trifoliate palmately compound leaf; opposite leaflet arrangement; densely white hair on leaf surface.
Sterculia pexa (ปอขาว)
60A. pari-pinnately compound leaf. 61
60B. impair-pinnately compound leaf, with terminal leaf reduced to spine-like apiculate. 62
61A. alternate leaf arrangement. Afzelia xylocarpa (มะคาโมง)
61B. spiral leaf arrangement. Cassia fistula (คนู )
62A. terminal leaf not reduced to spine-like apiculate. 66
62B. terminal leaf reduced to spine-like apiculate. 63
63A. laminar glands position. 65
63B. without gland. 64
64A. the abaxial-adaxial plane of the leaf blade: undulate; leaf margin: sparse hair.
Harpullia arborea (หอมไกลดง)
64B. the abaxial-adaxial plane of the leaf blade: smooth or absent; leaf margin: dense hair.
Dysoxylum grande (หมามุยชาง)
65A. canaliculated and semiterete petiole cross-section; leaf surface: pubescent; the abaxial-adaxial plane
of the leaf blade: undulate. Nephelium hypoleucum (คอแลน)
65B. terete petiole cross-section; leaf surface: glabrous; the abaxial-adaxial plane of the leaf blade:
smooth or absent. Arytera littoralis (หอมไกล)
66A. secondary venation: semicraspedodromous. 67
66B. secondary venation: craspedodromous and simple brochidodromous. 70
67A. free lateral stipule. 68
67B. without stipule; leaf surface: glabrous, stem: purplish-red, white lenticel.
Spondias pinnata (มะกอกปา)
68A. laminar length: greater than or equal to 6.50 cm long; leaf margin: densely brown hair.
Canarium subulatum (มะกอกเกล้ือน)
68B. laminar length: up to 4.50 cm long; leaf margin: sparsely white hair. 69
69A. terete petiole cross-section; leaf margin: specing irregular (69A. and 69B, too difficult to identify in
stage 1). Garuga pinnata (ตะตรำ้ )
69B. semi-terete petiole cross-section; leaf margin: specing regular (69B and 69A, too difficult to identify in
stage 1). Garuga floribunda var.gamblei (ตะตร้ำใบเกลยี้ ง)
70A. without smell. 71
70B. smell: present, with aromatic smell; clealy white dots on laminar position.
Micromelum integerrimum (หสั คุณใบใหญ)
71A. leaf terminal apex: apiculate; sessile petiolule (71A. and 71B, too difficult to identify in stage 1).
Toona ciliate (ยมหอม)
71B. leaf terminal apex: absent; canaliculate petiolule (71B. and 71A, too difficult to identify in stage 1).
Chukrasia tabularis (ยมหิน)

25

คูมอื การจำแนกชนิดกลาไมต น

รูปวธิ านแยกชนดิ ของกลาไมตน ระยะท่ี 2 (key to species of tree seedlings stage 2)

จากจำนวนลักษณะสัณฐานวิทยาเชิงปริมาณ 10 ลักษณะ และลักษณะสัณฐานวิทยาเชิงคุณภาพ
ท้งั หมด 30 ลักษณะ การศึกษานี้ไดนำมาจัดทำรูปวธิ านแยกชนิดของกลาไมตนโดยใชล กั ษณะสัณฐานวิทยาเชิง
ปริมาณ 6 ลักษณะ และลักษณะสัณฐานวิทยาเชิงคุณภาพทั้งหมด 28 ลักษณะ เชนเดียวกันกับการศึกษาใน
ระยะที่ 1 จากการศึกษารูปวิธานของกลาไมตนในระยะที่ 2 ทั้งหมด 67 ชนิด พบวามีสัณฐานวิทยาไมชัดเจน
ของกลาไมตนสงผลใหไมสามารถแยกรูปวิธานชนิดของกลาไมตนทั้งหมด 6 ชนิด ไดแก วงศ Burseraceae
(สกลุ Garuga) ประกอบไปดว ย ตะคร้ำ และตะครำ้ ใบเกล้ียง ขณะเดยี วกัน วงศ Meliaceae (สกุล Chukrasia
และสกุล Toona) ประกอบไปดวย ยมหิน และยมหอม และวงศ Anacardiaceae (สกุล Mangifera)
ประกอบไปดวย มะมวงปา และมะมวงคัน เนื่องจากกลุมของวงคหรือสกลุ มคี วามใกลเคียงกันสูงและรูปวธิ าน
แยกชนิดไดมีแนวโนมไปในทิศทางเดียวกัน จึงสงผลใหรูปวิธานแยกชนิดดังกลาวไมสามารถระบุชนิดไดอยาง
ชดั เจน โดยมีรปู วธิ านแยกชนดิ ของกลาไมต นระยะท่ี 2 ดังน้ี

1A. simple leaf or unfolilate compound leaf. 2
1B. compound leaf. 56
2A. simple leaf. 3
2B. unfolilate. 49
3A. stipule: present. 4
3B. stipule: absent. 28
4A. primately venation: pinnate. 5
4B. primately venation: actinodromous (3-nerves). 27
5A. alternate or spiral. 6
5B. decussate. 24
6A. glands present. 7
6B. glands absent. 13
7A. leaf margin: serrate, crenate to hair. 8
7B. leaf margin: entire, hair. 10
8A. petiole glands position. Terminalia bellirica (สมอพิเภก)
8B. laminar glands position. 9
9A. leaf base angle: reflex, obtuse; basilaminar glands near the petiole on lower surface.
Croton hutchinsonianus (เปลาแพะ)
9B. leaf base angle: acute; dark ditted on laminar position with densely at margin.
Psychotria asiatica (ตาเปด ตาไก)
10A. smell: present; petiole cross-section: canaliculated. Orophea polycarpa (จนั เหลอื ง)
10B. smell: absent; petiole cross-section: semi-terete, terete. 11
11A. leaf surface: glabrous. Diospyros variegate (พญารากดำ)
11B. leaf surface: pubescent. 12
12A. densly brown hari on both stem and hair; leaf base: straight. Diospyros winitii (มะพลบั เจา คุณ)
12B. sparsely white hari on both stem and hair; leaf base: concave, straight. Diospyros vera (ลำบิด)
13A. leaf margin: serrate to hair; secondary vanation: 12 - 30 pairs. Dillenia indica (มะตาด)
13B. leaf margin: entire to hair. 14
14A. secondary venation: cladodromous. 15

26

คมู อื การจำแนกชนิดกลาไมตน

14B. secondary venation: simple brochisdodromous, eucamptodromous becoming brochidodromous. 16
15A. leaf apex: straight, rounded to acuminate; leaf base: concave, convex or oblique.
Mangifera quadrifida (มะมวงคนั )
15B. leaf apex: acuminate, convex, rounded; leaf base: concave, oblique, straight.
Mangifera caloneura (มะมว งปา)
16A. exsudate: indistinguishable reddish sap. Knema globularia (เลือดแรด)
16B. exsudate: cleary white or absent. 17
17A. the abaxial-adaxial plane of the leaf blade: undulate. 18
17B. the abaxial-adaxial plane of the leaf blade: absent. 19
18A. densely brown hair on both stem and hair; petiole cross-section: canaliculated.
Miliusa horsfieldii (อีแรด)
18B. sparsely white hair on both stem and hair; petiole cross-section: semiterete. Monoon viride (ยางโอน)
19A. exsudate: absent. 20
19B. exsudate: clearly white. 21
20A. densely brown hair on both stem and leaf; petiole cross-section: terete.
Mitrephora tomentosa (กลวยไมล กู เล็ก)
20B. sparsely white hair on both stem and leaf; petiole cross-section: canaliculated.
Alphonsea ventricosa (กลวยไมล ูกใหญ)
21A. petiole cross-section: canaliculated; coriaceous. Cyathocalyx harmandii (สะบนั งา)
21B. petiole cross-section: semiterete, terete; leaf thin. 22
22A. laminar length: grather than or equal to 9.50 cm long. Beilschmiedia velutinosa (กา มกุง)
22B. laminar length: up to 8.30 cm long. 23
23A. not storng smell; leaf base: straight. Polyalthia suberosa (กลึงกลอ ม)
23B. strong cinnamon smell; leaf base: concave, oblique, straight. Phoebe paniculata (สะทบิ )
24A. intramarginal vein: present. 25
24B. intramarginal vein: absent. 26
25A. laminar length: ≥ 11.10 cm long; leaf thick; leaf base: convex, rounded.
Syzygium megacarpum (ชมพนู ำ้ )
25B. laminar length: up to 7.70 cm long; leaf thin; leaf base: concave, straight.
Syzygium syzygioides (หวา ใบกลม)
26A. leaf margin: entire; gland position: absent; glaucous on lower surface. Acer oblongum (กวมขาว)
26B. leaf margin: dentate, hair, pinnately lobed; basilaminar gland position. Gmelina arborea (ซอ)
27A. leaf margin: hair; petiole length: up to 1.30 cm long; glaucous on lower surface.
Neolitsea obtusifolia (เชยี ดใบใหญ)
27B. leaf margin: palmately lobed to hair; petiole length: ≥ 1.30 cm long; leaf base cordate, oblique or
lobate. Alangium chinense (ผเี ส้ือ)
28A. opposite and decussate. 29
28B. alternate and spiral. 34
29A. laminar glands position: present. 30
29B. without gland. 31
30A. number of second venation: 7 – 13 pairs; petiole length: 0.30 – 2.90 cm long; exudate: clearly white;
leaf terminal apex: absent. Psychotria asiatica (ตากบตาเขยี ด)
30B. number of second venation: 5 – 9 pairs; petiole length: 0.20 – 0.70 cm long; exudate: absent; leaf
terminal apex: rarely apiculate. Discospermum abnorme (มะยางหลงั บา น)

27

คูมือการจำแนกชนดิ กลา ไมตน

31A. leaf margin: serrate. Glyptopetalum sclerocarpum (พะวาใบหยกั )
31B. leaf margin: entire. 32
32A. terminal stipule, with hidden on the termianal stem or branch. Garcinia celebica (พะวา)
32B. interpetiolar stipule. 33
33A. stem: scaly bark with brown; leaf base: straight. Hyptianthera stricta (กาแฟปา )
33B. stem: without hair with white bark; leaf base: concave.
Prismatomeris tetrandra subsp. malayana (สนกะ)
34A. primately venation: basal actinodromous. 35
34B. primately venation: pinnate. 36
35A. petiole attach: peltate excentric; basilaminar glands. Mallotus barbatus (ปอตะพาบ)
35B. petiole attach: marginal; without glands. Firmiana colorata (ปอสามหาง)
36A. third venation: scalariform. 37
36B. third venation: netted. 41
37A. leaf margin: crenate to hair; basilaminar glands position. Mallotus nudiflorus (มะฝอ )
37B. leaf margin: hair; laminar or absent glands position. 38
38A. domania laminar present (axillary secondary vein). Hopea odorata (ตะเคียนทอง)
38B. without gland. 39
39A. terminal stipule. 40
39B. free lateral stipule. Shorea siamensis (รัง)
40A. leaf base: convex, rounded, straight. Dipterocarpus obtusifolius (เหียง)
40B. leaf base: slight cordate, rounded. Dipterocarpus alatus (ยางนา)
41A. leaf margin: crenate to hair. 42
41B. leaf margin: entire to hair. 45
42A. exudate: cloudy white latex. Artocarpus gomezianus (มะหาด)
42B. exudate: clearly white. 43
43A. gland position: present. 44
43B. gland position: absent; but peilucid glandular dots and dashes present.
Casearia grewiifolia (กรวยปา)
44A. leaf surface: glabrous; petiole character: pulvinated. Cleidion javanicum (ดหี ม)ี
44B. leaf surface: pubescent; petiole character: normal. Alchornea rugosa (มะกบี )
45A. terminal stipule.(กระบก)
45B. free lateral or absent stipule. 46
46A. petiole cross-section: pulvinated; petiole length: 0.70 – 2.70 cm long. Sterculia balanghas (ปอขนนุ )
46B. petiole cross-section: normal; petiole length: 0.20 – 1.10 cm long. 47
47A. present smell; leaf margin: entrie. Prunus ceylanica (นดู ตน)
47B. absent smell; leaf margin: hair. 48
48A. leaf base: covex, oblique, straight; leaf apex: acuminate, convex, straight; leaf thick.
Antidesma acidum (มะเมา ควาย)
A8B. leaf base: straight; leaf apex: acuminate; leaf thin. Antidesma montanum (มะเมาสาย)
49A. decussate leaf arrangement. 50
49B. alternate or spiral leaf arrangement. 52
50A. laminar glands position. 51
50B. absent gland. Vitex glabrata (ไขเนา)
51A. leaf surface: glabrous; leaf margin: entire, shallow crenate to serrate. Oroxylum indicum (เพกา)

28

คมู อื การจำแนกชนิดกลาไมต น

51B. leaf surface: pubescent; leaf margin: serrate to hair. Stereospermum colias (แคยอดดำ)
52A. free lateral stipule. 53
52B. absent stipule. 54
53A. leaf margin: serrate; leaf surface: densely brown hair. Canarium subulatum (มะกอกเกล้ือน)
53B. leaf margin: hair; leaf surface: sparsely white hair. Pterocarpus macrocarpus (ประดูป า )
54A. the abaxial-adaxial plane of the leaf blade: undulate; leaf terminal apex: apiculate; leaf thin.
Harpullia arborea (หอมไกลดง)
54B. the abaxial-adaxial plane of the leaf blade: smooth or absent; coriaceous. 55
55A. petiole cross-section: canaliculated; petiolule: sessile. Aphanamixis polystachya (ตาเสอื )
55B. petiole cross-section: semiterete or terete; petiolule: petiolulate. Aglaia spectabilis (ตาเสือใหญ)
56A. palmately compound leaf. 57
56B. pinnately compound leaf. 58
57A. decussate leaf arrangement; absent stipule. Vitex glabrata (ไขเ นา)
57B. spiral leaf arrangement; free lateral stipule. Sterculia pexa (ปอขาว)
58A. decussate leaf arrangement. 59
58B. spiral leaf arrangement. 60
59A. leaf surface: glabrous; leaf thick; shallow crenate, serrate to entire. Oroxylum indicum (เพกา)
59B. leaf surface: pubesent; leaf thin; serrate to hair. Stereospermum colias (แคยอดดำ)
60A. stipule absent. 61
60B. stipule present. 68
61A. leaf margin: entire to hair. 62
61B. leaf margin: serrate, hair to pinnately lobed. 65
62A. impair-pinnately compound leaf. Aglaia spectabilis (ตาเสอื ใหญ)
62B. pari-pinnately compound leaf. 63
63A. laminar glands position; rachis length: ca 0.10 cm long; leaf surface: glabrous.
Arytera littoralis (หอมไกล)
63B. absent gland; rachis length: ≥ 0.30 cm long; leaf surface: pubescent. 64
64A. petiole character: pulvinate; the abaxial-adaxial plane of the leaf blade: smooth or absent.
Dysoxylum grande (หมามุย ชาง)
64B. petiole character: absent; the abaxial-adaxial plane of the leaf blade: undulate.
Harpullia arborea (หอมไกลดง)
65A. smell: present. 66
65B. smell: absent. 67
66A. leaf surface: glabrous; without gland. Spondias pinnata (มะกอกปา )
66B. leaf surface: pubescent; clearly white dot on laminar glands position.
Micromelum integerrimum (หสั คุณใบใหญ)
67A. petiolule cross-section: winged, normal; leaf margin: pinnately lobed to serrate; leaf dark green.
Chukrasia tabularis (ยมหิน)
67B. petiolule cross-section: normal; leaf margin: shallow serrate (rarely pinnately lobed to entire); leaf
light green. Toona ciliate (ยมหอม)
68A. leaf margin: entire to hair. 69
68B. leaf margin: serrate to hair. 72
69A. alternate leaf arrangement. 70
69B. spiral leaf arrangement. 71

29

คูมือการจำแนกชนิดกลาไมต น

70A. impair-pinnately compound leaf; leaf surface: pubescent. Pterocarpus macrocarpus (ประดูปา)
70B. pair-pinnately compound leaf; leaf surface: glabrous. Afzelia xylocarpa (มะคา โมง)
71A. leaf length: up to 2.70 cm long; leaf thin; petiole cross-section: canaliculated.
Brachypterum microphyllum (มะขามไก)
71B. leaf length: ≥ 2.20 – 12.40 cm long; leaf thick; petiole cross-section: terete. Cassia fistula (คูน)
72A. leaf surface: densely brown hair; impair-pinnately compound leaf.
Canarium subulatum (มะกอกเกล้ือน)
72B. leaf surface: sparsely white hair; pair-pinnately compound leaf. 73
73A. number of leaflef: 2 – 3 pairs; leaf shape: elliptic, ovate; petiole character: pulvinated.
Garuga pinnata (ตะคร้ำ)
73B. number of leaflef: 2 – 5 pairs; leaf shape: oblong, obovate, elliptic, ovate; petiole character: normal.
Garuga floribunda var.gamblei (ตะครำ้ ใบเกลี้ยง)

30

คูม อื การจำแนกชนดิ กลาไมตน

รปู วิธานแยกชนิดของกลา ไมตนระยะที่ 3 (key to species of tree seedlings stage 3)

จากจำนวนลักษณะสัณฐานวิทยาเชิงปริมาณ 10 ลักษณะ และลักษณะสัณฐานวิทยาเชิงคุณภาพ
ทัง้ หมด 30 ลกั ษณะ การศกึ ษานี้ไดนำมาจัดทำรูปวธิ านแยกชนดิ ของกลาไมตน โดยใชล ักษณะสัณฐานวิทยาเชิง
ปริมาณ 6 ลักษณะ และลักษณะสัณฐานวิทยาเชิงคุณภาพทั้งหมด 28 ลักษณะ เชนเดียวกันกับการศึกษาใน
ระยะที่ 1 และ 2 จากการศึกษารูปวธิ านของกลา ไมตนในระยะที่ 3 ทั้งหมด 44 ชนิด พบวามีสัณฐานวิทยาไม
ชัดเจนของกลาไมตนสงผลใหไมสามารถแยกรูปวิธานชนิดของกลาไมตนเพียง 2 ชนิด คือ และวงศ
Anacardiaceae (สกุล Mangifera) ประกอบไปดวย มะมวงปา และมะมวงคัน เนื่องจากกลุมของวงคหรือ
สกุลมีความใกลเคียงกันสูงและรูปวิธานแยกชนิดไดมีแนวโนมไปในทิศทางเดียวกัน จึงสงผลใหรูปวิธานแยก
ชนดิ ดงั กลาวไมสามารถระบุชนิดไดอ ยางชดั เจน โดยมีรปู วิธานแยกชนิดของกลา ไมตนระยะท่ี 3 ดังนี้

1A. sample leaf. 2
1B. compound leaf. 30
2A. alternate or spiral. 3
2B. opposite or decussate. 24
3A. primately vanation: actiondromous. 4
3B. primately vanation: pinnate. 5
4A. peltate excentric petiole attachment. Mallotus barbatus (ปอตะภาพ)
4B. marginal petiole attachment. Alangium chinense (ผเี ส้ือ)
5A. stipule: present. 6
5B. stipule: absent. 16
6A. gland: present. 7
6B. gland: absent. 9
7A. leaf surface: glabrous. Cleidion javanicum (ดหี มี)
7B. leaf surface: pubescent. 8
8A. leaf base: acute, straight; petiole up to 2.6 cm long. Alchornea rugosa (มะกบี )
8B. leaf base: reflex, cordate, oblique; petiole grather than equal to 5.50 cm long.
Mallotus nudiflorus (มะฝอ )
9A. third vanation: scalarform. 10
9B. third vanation: netted. 11
10A. terminal stipule. Dipterocarpus alatus (ยางนา)
10B. free lateral stipule. Shorea siamensis (รัง)
11A. exudate: cloudy white latex. Artocarpus gomezianus (มะหาด)
11B. exudate: clearly white. 12
12A. leaf margin: serrate to hair; peilucid glandular dots and dashes present.
Casearia grewiifolia (กรวยปา ใบ)
12B. leaf margin: entire to hair. 13
13A. terminal stipule. Irvingia malayana (กระบก)
13B. free lateral stipule. 14
14A. petiole cross-section: pulvinate. Sterculia balanghas (ปอขนนุ )
14B. petiole cross-section: normal. 15
15A. leaf base: concave; leaf apex: straight; leaf thick. Antidesma acidum (มะเมา ควาย)

31

คมู ือการจำแนกชนดิ กลาไมต น

15B. leaf bae: convex, straight; leaf qpex: straight, acuminate, convex; leaf thin.
Antidesma montanum (มะเมาสาย)
16A. petiole glands position. Terminalia bellirica (สมอพเิ ภก)
16B. laminar or basilmainar glands position. 17
17A. leaf margin: serrate to hair. 18
17B. leaf margin: entire to hair. 19
18A. secondary venation: semicraspedodromous, 43-48 pairs. Dillenia indica (มะตาด)
18B. secondary vanation: craspedodroumous, up to 17 pairs. Croton hutchinsonianus (เปลา แพะ)
19A. leaf surface: glabrous; secondary vantion: cladodromous. 20
19B. leaf surface: pubsecent; secondary vantion: simple simple brochidodromous or eucamptodromous
becoming brochidodromous. 21
20A. leaf base: covex, straight; petiole cross-section: semiterete. Mangifera quadrifida (มะมว งคนั )
20B. leaf base: concave; petiole cross-section: terete. Mangifera caloneura (มะมว งปา )
21A. densely brown hair on both stem and leaf. 22
21B. sparsely white hair on both stem and leaf. 23
22A. secondary venation: eucamptodromous becoming brochidodromous or simple simple
brochidodromous: petiole length grather than or equal to 0.40 cm long.
Mitrephora tomentosa (กลว ยไมลกู เล็ก)
22B. simple simple brochidodromous: petiole length: up to 0.30 cm long. Miliusa horsfieldii (อแี รด)
23A. the abaxial-adaxial plane of the leaf blade: revolute; leaf base: straight, oblique; leaf width ≥ 4.6 cm
long. Monoon viride (ยางโอน)
23B. the abaxial-adaxial plane of the leaf blade: undulate; leaf base: concave, convex, rounded, straight;
leaf width: up to 2.60 cm long. Polyalthia suberosa (กลึงกลอ ม)
24A. interpetiolar stipule. 25
24B. without stipule. 28
25A. laminar glands position. 26
25B. without glands position. 27
26A. petiole cross-section: terete; laminar length ≥ 3.10 cm long. Psychotria asiatica (ตากบตาเขยี ด)
26B. petiole cross-section: canaliculate; laminar length: up to 1.10 cm long.
Discospermum abnorme (มะยางหลงั บาน)
27A. leaf base: acute, straight; stem scaly bark, with brown. Hyptianthera stricta (กาแฟปา)
27B. leaf base: acute, concave; stem: without hair, with white bark.
Prismatomeris tetrandra subsp. malayana (สนกะ)
28A. leaf margin: dentate to hair. Gmelina arborea (ซอ )
28B. leaf margin: entire. 29
29A. without gland position; petiole character: pulvinated; glaucous on lower surface.
Acer oblongum (กว มขาว)
29B. laminar gland position; petiole character: normal; without glaucous on lower surface; coriaceous.
Syzygium megacarpum (ชมพูนำ้ )
30A. palmately compound leaf. 31
30B. pinnately compound leaf. 32
31A. decussate leaf arrangement; without stipule. Vitex glabrata (ไขเนา )
31B. spiral leaf arrangement; free lateral stipule. Sterculia pexa (ปอขาว)
32A. decussate leaf arrangement. Oroxylum indicum (เพกา)

32

คมู อื การจำแนกชนิดกลาไมต น

32B. alternate and spiral leaf arrangement. 33
33A. stipule: present. 34
33B. stipule: absent. 38
34A. leaf margin: hair. 35
34B. leaf margin: serrate to hair, pinnetely lobe to hair. 36
35A. terminal leaf not reduced to spine-like apiculate; petiole cross-section: canaliculated; the abaxial-
adaxial plane of the leaf blade: smooth or absent. Aphanamixis polystachya (ตาเสือ)
35B. terminal leaf reduced to spine-like apiculate; petiole cross-section: terete; the abaxial-adaxial plane
of the leaf blade: undulate. Harpullia arborea (หอมไกลดง)
36A. secondary venation: semicraspedodromous. Spondias pinnata (มะกอกปา)
36B. secondary venation: craspedodromous or simple brochidodromous. 37
37A. petiolule character: normal; 1-pinnately compound leaf; leaf margin: serrate to hair.
Toona ciliate (ยมหอม)
37B. petiolule character: winged, pulvinated; 1-(2)-pinnately compound leaf; leaf margin: serrate,
pinnately lobed to hair. Chukrasia tabularis (ยมหนิ )
38A. leaf margin: entire to hair. 39
38B. leaf margin: serrate to hair. 42
39A. number of leaf pair: grather that or equel to 10 pairs. Brachypterum microphyllum (มะขามไก)
39B. number of leaf pair: up to 4 pairs. 40
40A. impair-pinnately compound leaf. Pterocarpus macrocarpus (ประดปู า)
40B. pari-pinnately compound leaf. 41
41A. petiole character: normal; laminar glands position. Afzelia xylocarpa (มะคา โมง)
41B. petiole character: pulvinated; without gland. Cassia fistula (คูน)
42A. petiole length: grather that or equel to 11.30 cm long; densely brown hair.
Canarium subulatum (มะกอกเกลอื้ น)
42B. petiole length: up to 11.50 cm long. 43
43A. number of leaflef: 3 - 5 pairs; rachis length: 7.00 – 18.50 cm long; leaf thick.
Garuga pinnata (ตะคร้ำ)
43B. number of leaflef: 4 – 5 pairs; rachis length: 8.20 – 24.00 cm long; leaf thin.
Garuga floribunda var.gamblei (ตะครำ้ ใบเกล้ยี ง)

33

คมู อื การจำแนกชนดิ กลา ไมตน
34

คูมอื การจำแนกชนดิ กลา ไมตน

คำบรรยายลักษณะสัณฐานวิทยา
ของกลาไมตน

MORPHOLOGY
DESCRIPTION
OF TREE
SEEDLINGS

35

คมู อื การจำแนกชนดิ กลา ไมตน
36

คมู ือการจำแนกชนิดกลาไมต น

Morphology Description of Tree Seedlings Number of Species: 1

Local name: มะมวงปา
Botanical name: Mangifera caloneura Kurz
Family: Anacardiaceae
Canopy Layer: Sub-canopy

Fruits and seeds morphology:

Fruits simple, ellipsoid, shortly beaked, 36.39 – 45.60 mm long, 31.66 – 38.43 mm in width,
30.73 – 37.25 mm thick, 21.381 – 38.154 g in weight; exocarp pale greenish-yellow when ripe,
pulp acid or sweet with strong turpentine smell, white latex, 1-seeded inside.

Seeds yellowish-brown, broadly ellipsoid, 43.37 – 57.65 mm long, 22.41 – 30.57 mm in width,
14.36 – 19.99 mm thick, 4.520 – 14.748 g in weight; endocarp fibrous, applanated.

Seedling morphology:

Seedling development of the first stage: Roots 13.40 – 34.60 cm long. Stems light green,
glabrous; collar diameters 3.70 – 6.00 mm; height 28.50 – 42.00 cm tall; hypocotyls 0.40 –
2.20 cm long; epicotyls 16.10 – 28.00 cm long. Cotyledons hypogeal position, cryrtocotylar,
reserve storage function. Leaves first pair sample leaf, subopposite, abruptly medial
symmetrical or asymmetrical, narrow elliptic to elliptic or lanceolate, 11.10 – 21.50 by 3.80 –
7.30 cm long, 0.120 – 0.160 mm thick; base abruptly symmetrical or oblique, acute or obtuse
angles, straight or concave or convex or concavo-convex; apex acute angles, acuminate or
straight, apiculate; margin entire, glabrous, without gland position; primary venation pinnate;
secondary venation cladodromous or pinnately netted vein, 19 – 31 alternate on either side
of the midrib, netted, without agrophic vein; petioles pulvinated, 0.60 – 2.00 cm long, semi-
terete in cross-section, marginal attached position. Stipules absent. Smell present, with
fragrant smell. Exudate clearly white latex.

Seedling development of the second stage: Stems pale green, glabrous; collar diameters 4.20
– 9.00 mm; height 35.50 – 48.00 cm tall. Leaves sample leaf, spiral, abruptly medial
symmetrical or asymmetrical, narrow elliptic or narrow obovate, 12.30 – 30.00 by 3.30 – 7.20
cm long, 0.134 – 0.240 mm thick; base abruptly symmetrical or oblique, acute angles, concave
or straight; apex acute or obtuse angles, acuminate, convex or rounded, apiculate or absent;
margin entire, glabrous, without gland position; primary venation pinnate; secondary venation
cladodromous or pinnately netted vein, 8 – 31 alternate on either side of the midrib, netted,

37

คมู อื การจำแนกชนิดกลา ไมตน

without agrophic vein; petioles pulvinated, 1.30 – 3.20 cm long, semi-terete in cross-section,
marginal attached position. Stipules absent. Smell present, with fragrant smell. Exudate
clearly white latex.

Seedling development of the third stage: Stems greenish-brown, glabrous; collar diameters
approximately 7.1 mm; height approximately 52.5 cm tall. Leaves sample leaf, spiral, medial
symmetrical, narrow elliptic, 20.40 – 21.50 by 6.00 – 5.30 cm long, approximately 0.150 mm
thick; base symmetrical; acute angles, concave; apex acute angles, acuminate, absent; margin
entire, glabrous, without gland position; primary venation pinnate; secondary venation
cladodromous or pinnately netted vein, approximately 23 – 26 alternate on either side of the
midrib, netted, without agrophic vein; petioles pulvinated, 2.0 – 2.3 cm long, terete in cross-
section, absent, marginal attached position. Stipules absent. Smell present, with fragrant
smell. Exudate clearly white latex.

Number of days for germination : 8 – 17 days
Seed to germination : 0 day (cryrtocotylar)
Germination to cotyledon emergence : below 6 days
Germination to first true leaves : 0 day (cryrtocotylar)
Cotyledon emergence to senescence

38

คมู ือการจำแนกชนดิ กลาไมตน

Mangifera caloneura Kurz
fruit (A1), seed (B2), seedling stage 1 (1.1-1.3), stage 2 (2.1-2.3) and stage 3 (3.1-3.3)

39

คูมอื การจำแนกชนิดกลา ไมต น

Morphology Description of Tree Seedlings Number of Species: 2

Local name: มะมวงคนั
Botanical name: Mangifera quadrifida Jack
Family: Anacardiaceae
Canopy Layer: Top-canopy

Fruits and seeds morphology:

Fruits simple, drupe, broadly ellipsoid with 3 ridges, 51.79 – 66.12 mm long, 36.66 – 48.54 mm
in width, 35.12 – 44.33 mm thick, 39.256 – 86.926 g in weight; exocarp dark purple with pale
brownish spot when ripe; flesh light yellow, fibrous, sweet to sour, white latex, 1-seeded
inside.

Seeds yellowish-brown, broadly ellipsoid, 25.54 – 47.50 mm long, 17.57 – 26.44 mm in width,
0.90 – 9.55 mm thick, 0.560 – 9.550 g in weight; endocarp fibrous, applanated.

Seedling morphology:

Seedling development of the first stage: Roots 6.50 – 53.30 cm long. Stems light green, glabrous;
collar diameters 4.20 – 5.80 mm; height 24.40 – 38.30 cm tall; hypocotyls 0.40 – 2.20 cm long;
epicotyls 10.80 – 27.20 cm long. Cotyledons hypogeal position, cryrtocotylar, reserve storage
function. Leaves first pair sample leaf, subopposite or alternate, abruptly medial symmetrical
or asymmetrical, narrow elliptic to elliptic, lanceolate or narrow obovate, 7.50 – 18.10 by 2.90
– 6.70 cm long, 0.110 – 0.180 mm thick; base abruptly symmetrical or oblique, acute angles,
straight or concave; apex acute, obtuse or reflex angles, acuminate, convex, rounded, straight
or retuse, apiculate or absent; margin entire, glabrous, without gland position; primary venation
pinnate; secondary venation cladodromous or pinnately netted vein, 11 – 24 alternate on either
side of the midrib, netted, without agrophic vein; petioles pulvinated, 0.30 – 2.20 cm long, terete
or semi-terete or shallow canaliculate in cross-section, marginal attached position. Stipules
absent. Smell present, with fragrant smell. Exudate clearly white latex.

Seedling development of the second stage: Stems light green, glabrous; collar diameters 5.00
– 7.30 mm; height 9.40 – 32.00 cm tall. Leaves sample leaf, spiral, abruptly medial symmetrical
or asymmetrical, narrow elliptic to elliptic or narrow obovate, 9.90 – 18.80 by 3.50 – 6.10 cm
long, 0.128 – 0.157 mm thick; base abruptly symmetrical or oblique, acute angles, concave or
convex; apex acute or obtuse angles, acuminate or straight or rounded, apiculate or absent;
margin entire, glabrous, without gland position; primary venation pinnate; secondary venation

40

คูมือการจำแนกชนดิ กลาไมตน

cladodromous or pinnately netted vein, 13 – 23 alternate on either side of the midrib, netted,
without agrophic vein; petioles pulvinated, 1.00 – 2.80 cm long, semi-terete or terete in cross-
section, marginal attached position. Stipules absent. Smell present, with fragrant smell.
Exudate clearly white latex.

Seedling development of the third stage: Stems greenish-brown, glabrous; collar diameters
approximately 9.8 mm; height approximately 49.8 cm tall. Leaves sample leaf, spiral, medial
symmetrical, narrow elliptic, 20.50 – 22.40 by 5.40 – 7.10 cm long, approximately 0.170 mm
thick; base symmetrical; acute angles, straight or convex; apex acute angles, acuminate;
margin entire, glabrous, without gland position; primary venation pinnate; secondary venation
cladodromous or pinnately netted vein, 19 – 22 alternate on either side of the midrib, netted,
without agrophic vein; petioles pulvinated, 1.9 – 2.5 cm long, semi-terete in cross-section,
marginal attached position. Stipules absent. Smell present, with fragrant smell. Exudate
clearly white latex.

Number of days for germination : 68 – 136 days
Seed to germination : 0 day (cryrtocotylar)
Germination to cotyledon emergence : below 16 days
Germination to first true leaves : 0 day (cryrtocotylar)
Cotyledon emergence to senescence

41

คมู ือการจำแนกชนดิ กลาไมตน

Mangifera quadrifida Jack
fruit (A1), seedling stage 1 (1.1-1.3), stage 2 (2.1-2.3) and stage 3 (3.1-3.3)

42

คูม อื การจำแนกชนิดกลา ไมต น

Morphology Description of Tree Seedlings Number of Species: 3

Local name: มะกอกปา
Botanical name: Spondias pinnata (L. f.) Kurz
Family: Anacardiaceae
Canopy Layer: Sub-canopy

Fruits and seeds morphology:

Fruits simple, drupe, ellipsoid to oblong-ovoid, 35.33 – 45.52 mm long, 27.66 – 35.02 mm in
width, 27.44 – 33.55 mm thick, 17.082 – 31.222 g in weight; exocarp dark greenish-yellow,
edible; pulp soft, sour with bitter taste, usually 1 seeded inside.

Seeds yellowish-white, ellipsoid to oblong-ovoid, 17.35 – 47.07 mm long, 16.90 – 25.73 mm
in width, 17.10 – 40.35 mm thick, 1.840 – 6.720 g in weight; endocarp without radiating spinose
processes, but with dense smooth peripheral zone of longitudinally arranged fibers, and
interspersed with little parenchymatous tissue, scars of style 5, lateral at the apical.

Seedling morphology:

Seedling development of the first stage: Roots 2.30 – 12.10 cm long. Stems greenish-white to purple,
glabrous; collar diameters 2.60 – 4.20 mm; height 10.90 – 15.00 cm tall; hypocotyls 5.50 – 11.00 cm
long; epicotyls 2.80 – 6.00 cm long. Cotyledons epigeal position, phanerocotylar, foliaceus function;
leaves opposite, medial symmetrical, linear, 3.60 – 5.10 by 0.30 – 0.60 cm long, 0.380 – 1.230 mm
thick, greenish-white on lower surface; base abruptly symmetrical, obtuse angles, straight; apex
acute angles, straight; margin entire, glabrous; primary venation absent; secondary venation
absent; petioles sessile. Leaves first pair trifoliate pinnately compound leaves, subopposite;
petiolules petiolulate, purplish-red, 0.10 – 0.70 cm long, narrow winged or normal, semi-terete in
cross-section; rachises 0.10 – 0.20 cm long, opposite leaflet arrangement, 1 pair, abruptly medial
symmetrical or asymmetrical, very narrow elliptic to orbiculate or lanceolate, 1.40 – 8.00 by 0.70
– 3.00 cm long, 0.120 – 0.150 mm thick, white-green on lower surface; base abruptly symmetrical
or oblique, acute or obtuse angles, straight or convex; apex acute angles, acuminate, apiculate;
margin serrate, glabrous, without gland position; primary venation pinnate; secondary venation
semicraspedodromous or pinnately netted vein, 6 – 11 alternate on either side of the midrib,
netted, without agrophic vein; petioles normal, purplish-red, 2.00 – 3.70 cm long, shallow
canaliculate in cross-section, marginal attached position. Stipules absent. Smell present. Exudate
clearly white.

43

คูมอื การจำแนกชนิดกลา ไมต น

Seedling development of the second stage: Stems greenish-gray to purple-red, glabrous; collar
diameters 3.5 – 5.90 mm; height 16.4 0 – 28.80 cm tall. Leaves imparipinnately compound
leaves, spiral; petiolules petiolulate, 0.10 – 1.60 cm long, normal, semi-terete in cross-section;
rachises 1.4 0 – 8.2 0 cm long, opposite leaflet arrangement, 2 – 3 pairs, abruptly medial
symmetrical or asymmetrical, narrow elliptic to suborbiculate or oblong, 3.00 – 13.00 by 1.40
– 4.70 cm long, 0.140 – 0.190 mm thick, white-green on lower surface; base abruptly
symmetrical or oblique, acute or obtuse angles, straight or convex; apex acute angles,
acuminate, apiculate or absent or retuse; margin serrate, glabrous, without gland position;
primary venation pinnate; secondary venation semicraspedodromous or pinnately netted
vein, 11 – 16 alternate on either side of the midrib, netted, without agrophic vein; petioles
pulvinated, purple-red, 3.90 – 8.40 cm long, shallow canaliculate in cross-section, marginal
attached position. Stipules absent. Smell present. Exudate clearly white.

Seedling development of the third stage: Stems greenish-white to purplish-red, white lenticel,
with apparently young stems; collar diameters 6.20 – 11.30 mm; height 48.90 – 54.60 cm tall.
Leaves imparipinnately compound leaves, spiral; petiolules petiolulate, 0.10 – 1.30 cm long,
normal, semi-terete in cross-section; rachises 8.00 – 14.90 cm long, opposite leaflet
arrangement, 4 – 5 pairs, abruptly medial symmetrical or asymmetrical, narrow elliptic to
orbiculate or narrow oblong or lanceolate to narrow ovate, 1.00 – 12.00 by 1.90 – 4.20 cm
long, 0.150 – 0.180 mm thick, white-greenish lower surface; base abruptly symmetrical or
oblique; acute or obtuse angles, straight or convex or concave; apex acute or obtuse angles,
acuminate or straight or convex, apiculate or retuse or absent; margin serrate, glabrous,
without gland position; primary venation pinnate; secondary venation semicraspedodromous
or pinnately netted vein, 17 – 25 alternate on either side of the midrib, netted, without
agrophic vein; petioles pulvinated, purplish-red, 5.20 – 11.20 cm long, terete in cross-section,
marginal attached position. Stipules absent. Smell present. Exudate clearly white.

Number of days for germination : 5 – 43 days
Seed to germination : 0 day
Germination to cotyledon emergence : below 7 days
Germination to first true leaves : 12 – 61 days
Cotyledon emergence to senescence

44