คู่มือพิธีการศพที่ได้รับพระราชทาน

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 43 กระบวนงานพระราชทานเพลิงศพ ไมขอรับพระราชทานเครื่องเกียรติยศประกอบศพ (กรณีขอความอนุเคราะหใหเจาหนาที่กระทรวงวัฒนธรรมปฏิบัติงานพิธีการศพ) รับหมายแจงงานจาก กลุมปฏิบัติพิธีการสวนหนา การจัดทํารายงานผล การปฏิบัติงาน ทีมปฏิบัติงานจัดทําเอกสารการปฏิบัติงาน ประสานนัดหมายเจาภาพ/ทายาท และจัดวัสดุอุปกรณที่ใชในการปฏิบัติงาน เชิญประธานประกอบพิธี พระราชทานเพลิงศพ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) เดินทางไปสถานที่ปฏิบัติงาน ชี้แจงการปฏิบัติงานใหเจาภาพทราบ ประสานเจาภาพจัดเตรียมสถานที่ สําหรับการประกอบพิธี แตงเพลิงพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข) การสงคืนวัสดุอุปกรณ การประเมินความพึงพอใจ ของเจาภาพ ใหเจาภาพตั้งแถวรอรับ กลองเพลิงพระราชทาน เชิญกลองเพลิงพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข) รูปภาพสัญลักษณ ความหมายของสัญลักษณ การเริ่มตนหรือจบงาน (Start or Stop) การกระทํา (Process) การนําเขาหรือแสดงผลขอมูล (Input or Output) ทิศทางการทํางาน (Direction of Flow)

44 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน รายละเอียดกระบวนงานพระราชทานเพลิงศพ ไมขอรับพระราชทานเครื่องเกียรติยศประกอบศพ (กรณีขอความอนุเคราะหใหเจาหนาที่กระทรวงวัฒนธรรมปฏิบัติงานพิธีการศพ) ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๑ ๑. บันทึกขอมูลจากหมายรับสั่ง ลงในระบบสารสนเทศการบริหารจัดการ และอํานวยการงานพิธีการศพ ที่ไดรับพระราชทาน ๒. สําเนาหมายรับสั่งมอบใหทีมปฏิบัติ ตามการจัดตารางงานแตละวัน ๑. มีการบันทึกทุกหมายรับสั่ง ครบถวน ๒. มอบหมายทีมไปปฏิบัติงาน ตามหมายรับสั่ง ๒ ๑. หัวหนาทีมปฏิบัติจัดทีมเจาหนาที่ พรอมทําหนังสือบันทึกการสั่งงาน การขออนุญาตใชรถยนตสวนกลาง การเบิกวัสดุอุปกรณ พรอมประสาน นัดหมายเจาภาพ/ทายาทในการปฏิบัติ หนาที่ ๒. จัดวัสดุอุปกรณออกปฏิบัติงาน ๑. จัดเจาหนาที่ปฏิบัติงาน ใหเพียงพอตอการปฏิบัติงาน ๒. จัดยานพาหนะใหเพียงพอ ตอการใชงาน ๓. จัดวัสดุอุปกรณออกปฏิบัติงาน ใหครบถวน ไดแก - วัสดุอุปกรณ - เครื่องแตงกาย ๓ ๑. จํานวนผูปฏิบัติหนาที่อยางนอย ๔ นาย ๒. รถตู จํานวน ๑ คัน รับ - สงเจาหนาที่ ปฏิบัติงาน ๑. ทีมปฏิบัติงานตองเดินทาง ถึงสถานที่ปฏิบัติงาน กอนเวลาอยางนอย ๑ ชั่วโมง ๒. จัดเจาหนาที่ปฏิบัติงาน ใหเพียงพอตอการปฏิบัติงาน ๓. จัดยานพาหนะใหเพียงพอ ตอการใชงาน ๔ - ประสานเจาภาพจัดเตรียมสถานที่ สําหรับการประกอบพิธี และเชิญกลองเพลิงพระราชทาน ไปตั้งไวในที่เหมาะสม ๑. การใหคําแนะนําการปฏิบัติ แกเจาภาพ มีความเขาใจงาย และถูกตอง ครบถวน ๒. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด ๕ - เมื่อใกลเวลาพระราชทานเพลิงศพ เจาหนาที่จะเชิญทายาท เจาภาพ ตั้งแถวรอรับกลองเพลิงพระราชทาน ณ ดานลางของเมรุ รับหมายแจงงานจาก กลุมปฏิบัติพิธีการสวนหนา ทีมปฏิบัติงานจัดทําเอกสารการปฏิบัติงาน ประสานนัดหมายเจาภาพ/ทายาท และจัดวัสดุอุปกรณที่ใชในการปฏิบัติงาน เดินทางไปสถานที่ปฏิบัติงาน ชี้แจงการปฏิบัติงานใหเจาภาพทราบ ประสานเจาภาพจัดเตรียมสถานที่ สําหรับการประกอบพิธี ใหเจาภาพตั้งแถวรอรับ กลองเพลิงพระราชทาน

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 45 ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๖ ๑. เจาหนาที่เชิญกลองเพลิงพระราชทาน ตั้งบนโตะปูผาขาวทางดานศีรษะ ของผูวายชนม ๒. เจาหนาที่เดินลงจากเมรุเพื่อรอเวลา ปฏิบัติ ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับ ขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับครบถวน ทุกขั้นตอน ๓. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๔. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด ๗ ๑. เชิญเจาภาพและทายาทของผูวายชนม มายืนแถวหนากระดานดานขาง ผูอานหมายรับสั่ง ๒. อานหมายรับสั่ง อานสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณ อานประวัติผูวายชนม ตามลําดับ ๓. ขณะพิธีกรปฏิบัติหนาที่ เมื่ออานหมายรับสั่ง ใหเจาหนาที่ ปฏิบัติพิธี จํานวน ๒ นาย ขึ้นไปประจํา บนเมรุเพื่อแตงเพลิงพระราชทาน ๔. เจาหนาที่ ๑ นาย เชิญโคมไฟ พระราชทาน อีก ๑ นาย เชิญพานดอกไมจันทน ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับ ขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับครบถวน ทุกขั้นตอน ๓. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๔. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด ๘ ๑. เจาหนาที่ จะเชิญผูเปนประธาน เพื่อประกอบพิธีพระราชทานเพลิงศพ ๒. ประธานประกอบพิธีพระราชทานเพลิงศพ ๓. เมื่อประกอบพิธีพระราชทานเพลิงศพ แลวเสร็จ เจาหนาที่เชิญกลองเพลิง พระราชทานจะทําความเคารพ ผูวายชนม พรอมกันและเดินออก เปนอันเสร็จพิธี ๑. การใหคําแนะนําการปฏิบัติ แกเจาภาพ มีความเขาใจงาย และถูกตอง ครบถวน ๒. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับ ขั้นตอน ๓. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๔. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๕. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด ๙ - หัวหนาทีมนําแบบประเมิน ความพึงพอใจใหเจาภาพ/ทายาท แสดงความคิดเห็น และดําเนินการ บันทึกลงในระบบสารสนเทศ การบริหารจัดการและอํานวยการ งานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน หลังเสร็จสิ้นภารกิจ - ดําเนินการประเมินทุกราย ที่ปฏิบัติ การประเมินความพึงพอใจ ของเจาภาพ เชิญประธานประกอบพิธี พระราชทานเพลิงศพ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) แตงเพลิงพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข) เชิญกลองเพลิงพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข)

46 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๑๐ ๑. หลังจากเสร็จสิ้นงานแตละครั้ง ตรวจสอบวัสดุอุปกรณเกี่ยวกับ ความครบถวน การชํารุด และสงคืนคลัง เก็บวัสดุอุปกรณ โดยมีการบันทึก กรณีเกิดการชํารุดเพื่อดําเนินการ ซอมแซม พรอมนํารถยนตสวนกลาง จอด ณ ที่ตั้งสํานักงาน ๒. รายงานผลลงในระบบสารสนเทศ การบริหารจัดการและอํานวยการ งานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน หลังเสร็จสิ้นภารกิจ ๑. ดําเนินการสงคืน หลังการใชงานทุกครั้ง ๒. บันทึกความเสียหาย/ การสูญหาย ทุกครั้งที่เกิดขึ้น ๑๑ ๑. หัวหนาทีมจัดทําเอกสารรายงานผล การปฏิบัติงานใหผูบังคับบัญชาทราบ ทุกครั้ง เพื่อเปนการแจงผล การดําเนินงาน ปญหา อุปสรรค และชี้แจงแนวทางแกไขปญหาที่พบ ในแตละงานที่ออกปฏิบัติ ๒. ผูปฏิบัติงานบันทึกการปฏิบัติงาน ของตนเอง เปนรายบุคคล ลงในระบบ สารสนเทศการบริหารจัดการ และอํานวยการงานพิธีการศพ ที่ไดรับพระราชทาน - ดําเนินการบันทึกผล การปฏิบัติงานทุกครั้ง การจัดทํารายงานผล การปฏิบัติงาน การสงคืนวัสดุอุปกรณ

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 47 ขั้นตอนการปฏิบัติงาน การพระราชทานเพลิงศพ ไมขอรับพระราชทานเครื่องเกียรติยศประกอบศพ (กรณีขอความอนุเคราะหใหเจาหนาที่กระทรวงวัฒนธรรมปฏิบัติงานพิธีการศพ) v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดสีกากี สนว. ๐๑ ปฏิบัติหนาที่หัวหนาชุดปฏิบัติงาน ติดตอประสานเจาภาพ ณ สถานที่จัดงาน เพื่อชี้แจงทําความเขาใจรายละเอียดและขั้นตอน การปฏิบัติงานแกเจาภาพ v เมื่อใกลเวลาพระราชทานเพลิงศพ เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี แตงกายชุดสีกากี สนว. ๐๑ เชิญทายาท เจาภาพ ตั้งแถวรอรับกลองเพลิงพระราชทาน

48 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีเชิญกลองเพลิงพระราชทาน ไปวางไวบนโตะปูผาขาว ดานศีรษะผูวายชนม ทําความเคารพกลองเพลิงพระราชทาน โดยการไหว ๑ ครั้ง (ไหวระดับ ๒ นิ้วหัวแมมือจรดปลายจมูก และ นิ้วชี้สัมผัสระหวางคิ้ว) v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ทําความเคารพ ผูวายชนมแลวลงจากเมรุ กรณี ผูวายชนมเปนฆราวาส ทําความเคารพ โดยการคํานับ ๑ ครั้ง กรณี ผูวายชนมเปนพระภิกษุ ทําความเคารพ โดยการไหว ๑ ครั้ง v ทายาท หรือเจาภาพ ที่ตั้งแถว ณ ดานลางของเมรุ ใหทําความเคารพพรอมกับเจาหนาที่ ๑. ขั้นตอนการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑.๑ การเชิญกลองเพลิงพระราชทาน v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกาย ชุดปกติขาวติดแขนทุกข ทําหนาที่เชิญ กลองเพลิงพระราชทาน เดินผานแถวที่ทายาท หรือเจาภาพผูวายชนมตั้งแถวรอรับกลองเพลิง พระราชทาน โดยแสดงความเคารพดวยการ ยืนตรงในอาการสํารวม ไมตองคํานับ บุคคล อื่นที่มารวมงานควรนั่งอยูในความสงบ ไมตอง ยืนขึ้น ไมตองทําความเคารพและจะไมมีการ บรรเลงเพลงแตอยางใด

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 49 ๑.๒ การพระราชทานเพลิงศพ v เมื่อถึงเวลาพิธีพระราชทานเพลิงศพตาม หมายรับสั่ง เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี แตงกาย ชุดสีกากี สนว. ๐๑ เชิญทายาท หรือเจาภาพ มายืนแถวหนากระดานดานขางผูอานหมายรับสั่ง v อานหมายรับสั่ง อานสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณ อานประวัติผูวายชนม ตามลําดับ กอนอานหมายรับสั่ง และกอนอานสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณ ใหทายาทหรือเจาภาพ ถวายความเคารพไปยังทิศที่พระบาทสมเด็จ พระเจาอยูหัวประทับ หรือพระบรมมหาราชวัง เมื่ออานหมายรับสั่ง และอานสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณเสร็จ ใหทายาท หรือเจาภาพ ถวายความเคารพไปยังทิศเดิมอีกครั้ง v หากผูอานหมายรับสั่งหรือผูอานสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณ เปนบุคคลคนเดียวกัน ใหถวายความเคารพกอนอานหมาย รับสั่งและหลังจากอานสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณเสร็จแลว กรณี ศพพระภิกษุทุกกรณีจะไมมีการอานสํานึกใน พระมหากรุณาธิคุณ

50 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน v ขณะอานหมายรับสั่ง ใหเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๒ นาย แตงกายชุดปกติขาวติดแขนทุกข ทําหนาที่ แตงเพลิงพระราชทาน ขึ้นไปประจําบนเมรุ v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๒ นาย ทําความเคารพ กลองเพลิงพระราชทาน โดยการไหวพรอมกัน ๑ ครั้ง v เจาหนาที่ผูเชิญกลองเพลิงพระราชทานแกะหอถุงผา โปรงสีดําและเปดฝากลองเพลิงพระราชทานในกิริยา ที่สํารวม v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี หยิบเทียนชนวนในกลองเพลิงพระราชทาน สงใหเจาหนาที่อีก ๑ นาย เชิญปกไว ในโคมไฟ และหยิบกลักไมขีดสงใหเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีอีก ๑ นาย จุดเทียนในโคมไฟ จากนั้นนําดอกไมจันทน พระราชทานวางบนพาน โดยหันปลายชอดอกไมจันทนไปทางโคมไฟ v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ปดฝากลองเพลิง พระราชทานและหอถุงผาโปรงสีดําผูกโบว ไวในรูปแบบเดิม และยืนรอปฏิบัติขางโตะ วางโคมไฟพระราชทาน

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 51 v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี นิมนตพระสงฆ ขึ้นพิจารณาผาบังสุกุล บนเมรุ พระสงฆพิจารณา ผาบังสุกุลเรียบรอยแลว เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี นิมนตพระสงฆลงจากเมรุ เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย เชิญโคมไฟพระราชทาน และเจาหนาที่ ปฏิบัติงานพิธี อีก ๑ นาย เชิญพานดอกไมจันทน พระราชทาน โดยใหโคมไฟยืนอยูทางดานขวาของ เจาหนาที่ผูเชิญพานดอกไมจันทน v เมื่อถึงเวลาพระราชทานเพลิงศพ พิธีกรเชิญ ประธานขึ้นทอดผาไตรบังสุกุลและประกอบพิธี พระราชทานเพลิง จากนั้นประธานทอดผาบังสุกุล ของเจาภาพ กรณี เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ปฏิบัติดานขวามือ ใหเจาหนาที่ ๑ นาย เชิญโคมไฟพระราชทาน อีก ๑ นาย เชิญพานดอกไมจันทนพระราชทาน กลับหลังหัน ยืนรอปฏิบัติ กรณี เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ปฏิบัติดานซายมือ ใหเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย เชิญโคมไฟ พระราชทาน เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี อีก ๑ นาย เชิญพานดอกไมจันทนพระราชทาน กลับหลังหันแลว สลับไขวแลวยืนรอปฏิบัติ (เพื่อใหโคมไฟพระราชทาน อยูดานขวาของพานดอกไมจันทนพระราชทาน)

52 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน v พิธีกรนิมนตพระสงฆ และเชิญผูมีเกียรติวางดอกไมจันทนบนจิตกาธานจนถึงคนสุดทาย เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๒ นาย แตงกายชุดปกติขาวติดแขนทุกข เขาเพลิงจริงอีกครั้ง ใหกับประธานหรือผูแทนที่เจาภาพกําหนด เปนอันเสร็จพิธี v เชิญประธานถวายความเคารพไปยังทิศที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ประทับ หรือพระบรมมหาราชวัง จากนั้นประธานหยิบดอกไมจันทน จุดเพลิงพระราชทานจากเทียนชนวนซึ่งอยูในโคมไฟ เจาหนาที่ปฏิบัติ งานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดสีกากี สนว. ๐๑ เรียนเชิญแขกที่มารวมงาน ยืนขึ้น v ประธานถวายความเคารพไปยังทิศทางเดิมอีกครั้ง และหันมาทําความเคารพผูวายชนม เจาหนาที่ปฏิบัติ งานพิธีทําความเคารพพรอมประธาน แลวลงจากเมรุ หมายเหตุ กรณีประธานเปนสุภาพสตรี ทําความเคารพโดยการถอนสายบัว

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 53 กระบวนงานพระราชทานดินฝงศพ ไมขอรับพระราชทานเครื่องเกียรติยศประกอบศพ (กรณีขอความอนุเคราะหใหเจาหนาที่กระทรวงวัฒนธรรมปฏิบัติงานพิธีการศพ) รับหมายแจงงานจาก กลุมปฏิบัติพิธีการสวนหนา การจัดทํารายงานผล การปฏิบัติงาน ทีมปฏิบัติงานจัดทําเอกสารการปฏิบัติงาน ประสานนัดหมายเจาภาพ/ทายาท และจัดวัสดุอุปกรณที่ใชในการปฏิบัติงาน เชิญประธานประกอบพิธี พระราชทานดินฝงศพ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) เดินทางไปสถานที่ปฏิบัติงาน ชี้แจงการปฏิบัติงานใหเจาภาพทราบ ประสานเจาภาพจัดเตรียมสถานที่ สําหรับการประกอบพิธี แตงดินพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข) การสงคืนวัสดุอุปกรณ การประเมินความพึงพอใจ ของเจาภาพ ใหเจาภาพตั้งแถวรอรับ กลองดินพระราชทาน เชิญกลองดินพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข) รูปภาพสัญลักษณ ความหมายของสัญลักษณ การเริ่มตนหรือจบงาน (Start or Stop) การกระทํา (Process) การนําเขาหรือแสดงผลขอมูล (Input or Output) ทิศทางการทํางาน (Direction of Flow)

54 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๑ ๑. บันทึกขอมูลจากหมายรับสั่ง ลงในระบบสารสนเทศ การบริหารจัดการและอํานวยการ งานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ๒. สําเนาหมายรับสั่งมอบใหทีมปฏิบัติ ตามการจัดตารางงานแตละวัน ๑. มีการบันทึกทุกหมายรับสั่ง ครบถวน ๒. มอบหมายทีมไปปฏิบัติงาน ตามหมายรับสั่ง ๒ ๑. หัวหนาทีมปฏิบัติจัดทีมเจาหนาที่ พรอมทําหนังสือบันทึกการสั่งงาน การขออนุญาตใชรถยนตสวนกลาง การเบิกวัสดุอุปกรณ พรอมประสาน นัดหมายเจาภาพ/ทายาทในการปฏิบัติ หนาที่ ๒. จัดวัสดุอุปกรณออกปฏิบัติงาน ๑. จัดเจาหนาที่ปฏิบัติงาน ใหเพียงพอตอการปฏิบัติงาน ๒. จัดยานพาหนะใหเพียงพอ ตอการใชงาน ๓. จัดวัสดุอุปกรณออกปฏิบัติงาน ใหครบถวน ไดแก - วัสดุอุปกรณ - เครื่องแตงกาย ๓ ๑. จํานวนผูปฏิบัติหนาที่อยางนอย ๔ นาย ๒. รถตู จํานวน ๑ คัน รับ - สง เจาหนาที่ปฏิบัติงาน ๑. ทีมปฏิบัติงานตองเดินทาง ถึงสถานที่ปฏิบัติงาน กอนเวลาอยางนอย ๑ ชั่วโมง ๒. จัดเจาหนาที่ปฏิบัติงาน ใหเพียงพอตอการปฏิบัติงาน ๓. จัดยานพาหนะใหเพียงพอ ตอการใชงาน ๔ - ประสานเจาภาพจัดเตรียมสถานที่ สําหรับการประกอบพิธี และเชิญกลองดินพระราชทาน ไปตั้งไวในที่เหมาะสม ๑. การใหคําแนะนํา การปฏิบัติแกเจาภาพ มีความเขาใจงาย และถูกตอง ครบถวน ๒. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผัง ที่กําหนด ๕ - เมื่อใกลเวลาพระราชทานดินฝงศพ เจาหนาที่จะเชิญทายาท เจาภาพ ตั้งแถวรอรับกลองดินพระราชทาน ณ บริเวณสถานที่ประกอบพิธี หรือ บริเวณที่เหมาะสมตามแตสถานการณ ในแตละพื้นที่ รับหมายแจงงานจาก กลุมปฏิบัติพิธีการสวนหนา ทีมปฏิบัติงานจัดทําเอกสารการปฏิบัติงาน ประสานนัดหมายเจาภาพ/ทายาท และจัดวัสดุอุปกรณที่ใชในการปฏิบัติงาน เดินทางไปสถานที่ปฏิบัติงาน ชี้แจงการปฏิบัติงานใหเจาภาพทราบ ประสานเจาภาพจัดเตรียมสถานที่ สําหรับการประกอบพิธี รายละเอียดกระบวนงานพระราชทานดินฝงศพ ไมขอรับพระราชทานเครื่องเกียรติยศประกอบศพ (กรณีขอความอนุเคราะหใหเจาหนาที่กระทรวงวัฒนธรรมปฏิบัติงานพิธีการศพ) ใหเจาภาพตั้งแถวรอรับ กลองดินพระราชทาน

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 55 ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๖ ๑. เจาหนาที่เชิญกลองดินพระราชทาน ตั้งบนโตะปูผาขาวทางดานศีรษะ ของผูวายชนม ๒. ผูเชิญทําความเคารพ กลองดินพระราชทาน เจาหนาที่ เมื่อเสร็จเรียบรอยแลวจึงเดินออกไปพัก เพื่อรอเวลาปฏิบัติ ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับ ขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๔. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด ๗ ๑. เชิญเจาภาพและทายาทของผูวายชนม มายืนแถวหนากระดานดานขาง ผูอานหมายรับสั่ง ๒. อานหมายรับสั่ง อานสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณ อานประวัติผูวายชนม ตามลําดับ ๓. ขณะพิธีกรปฏิบัติหนาที่ เมื่ออานหมายรับสั่งใหเจาหนาที่ ปฏิบัติพิธี จํานวน ๒ นาย ประจําที่หลุมฝงศพหรือที่ตั้งหีบศพ เพื่อแตงดินพระราชทาน ๔. เจาหนาที่แตงดินพระราชทาน เพื่อวางดินพระราชทาน และยืน เปนระเบียบขางโตะวางดินพระราชทาน เพื่อรอเวลาปฏิบัติพิธี ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับ ขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๔. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด ๘ ๑. เจาหนาที่ จะเชิญผูเปนประธาน เพื่อประกอบพิธีพระราชทานดินฝงศพ ๒. ประธานประกอบพิธีพระราชทาน ดินฝงศพ ๓. เมื่อประกอบพิธีพระราชทานดินฝง ศพแลวเสร็จ เจาหนาที่เชิญกลองดิน พระราชทาน จะทําความเคารพ ผูวายชนม พรอมกันและเดินออก เปนอันเสร็จพิธี ๑. การใหคําแนะนําการปฏิบัติ แกเจาภาพ มีความเขาใจงาย และถูกตอง ครบถวน ๒. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับ ขั้นตอน ๓. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๔. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๕. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด แตงดินพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข) เชิญกลองดินพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข) เชิญประธานประกอบพิธี พระราชทานดินฝงศพ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑)

56 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๙ - หัวหนาทีมนําแบบประเมิน ความพึงพอใจใหเจาภาพ/ทายาท แสดงความคิดเห็น และดําเนินการ บันทึกลงในระบบสารสนเทศ การบริหารจัดการและอํานวยการ งานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน หลังเสร็จสิ้นภารกิจ - ดําเนินการประเมินทุกราย ที่ปฏิบัติ ๑๐ ๑. หลังจากเสร็จสิ้นงานแตละครั้ง ตรวจสอบวัสดุอุปกรณเกี่ยวกับ ความครบถวน การชํารุด และสงคืนคลัง เก็บวัสดุอุปกรณ โดยมีการบันทึกกรณี เกิดการชํารุดเพื่อดําเนินการซอมแซม พรอมนํารถยนตสวนกลางจอด ณ ที่ตั้งสํานักงาน ๒. รายงานผลลงในระบบสารสนเทศ การบริหารจัดการและอํานวยการ งานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน หลังเสร็จสิ้นภารกิจ ๑. ดําเนินการสงคืน หลังการใชงานทุกครั้ง ๒. บันทึกความเสียหาย/ การสูญหาย ทุกครั้งที่เกิดขึ้น ๑๑ ๑. หัวหนาทีมจัดทําเอกสารรายงานผล การปฏิบัติงานใหผูบังคับบัญชาทราบ ทุกครั้ง เพื่อเปนการแจงผล การดําเนินงาน ปญหา อุปสรรค และชี้แจงแนวทางแกไขปญหาที่พบ ในแตละงานที่ออกปฏิบัติ ๒. ผูปฏิบัติงานบันทึกการปฏิบัติงาน ของตนเอง เปนรายบุคคล ลงในระบบสารสนเทศการบริหารจัดการ และอํานวยการงานพิธีการศพ ที่ไดรับพระราชทาน - ดําเนินการบันทึกผล การปฏิบัติงานทุกครั้ง การสงคืนวัสดุอุปกรณ การประเมินความพึงพอใจ ของเจาภาพ การจัดทํารายงานผล การปฏิบัติงาน

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 57 ขั้นตอนการปฏิบัติงาน การพระราชทานดินฝงศพ ไมขอรับพระราชทานเครื่องเกียรติยศประกอบศพ (กรณีขอความอนุเคราะหใหเจาหนาที่กระทรวงวัฒนธรรมปฏิบัติงานพิธีการศพ) v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดสีกากี สนว. ๐๑ ปฏิบัติหนาที่หัวหนาชุดปฏิบัติงาน ติดตอประสานเจาภาพ ณ สถานที่จัดงาน เพื่อชี้แจงทําความเขาใจรายละเอียดและขั้นตอน การปฏิบัติงานแกเจาภาพ v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดสีกากี สนว. ๐๑ เชิญทายาท เจาภาพ ตั้งแถวรอรับกลองดินพระราชทาน

58 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ๑. ขั้นตอนการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี การประกอบพิธีพระราชทานดินฝงศพ มี ๓ กรณี กรณีที่ ๑ ประกอบพิธีวางดินพระราชทาน ณ หลุมฝงศพหรือสุสาน กรณีที่ ๒ ประกอบพิธีวางดินพระราชทาน บนหีบศพภายในอาคารหรือสถานที่จัดงาน โดยยังไมเชิญหีบศพลงหลุมฝงศพ กรณีที่ ๓ ประกอบพิธีวางกลองดินพระราชทาน ภายในอาคารหรือสถานที่จัดงาน โดยยังไมเชิญ หีบศพลงหลุมฝงศพ ๑.๑ การเชิญกลองดินพระราชทาน v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดปกติขาว ติดแขนทุกข ทําหนาที่เชิญกลองดินพระราชทาน เดินผานแถวที่ทายาทและเจาภาพผูวายชนม ตั้งแถว รอรับกลองดินพระราชทาน โดยแสดงความเคารพ ดวยการยืนตรงในอาการสํารวม ไมตองคํานับ สวนบุคคลอื่นที่มารวมงานนั่งอยูในความสงบ ไมตอง ยืนขึ้น ไมตองทําความเคารพและไมมีการบรรเลงเพลง ใดๆ v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี เชิญกลองดินพระราชทาน ไปวางบนโตะปูผาขาวดานศีรษะของผูวายชนม ทําความเคารพกลองดินพระราชทาน โดยการไหว ๑ ครั้ง (ไหวระดับ ๒ นิ้วหัวแมมือจรดปลายจมูก และ นิ้วชี้สัมผัสระหวางคิ้ว)

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 59 v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีทําความเคารพผูวายชนมโดยการคํานับ ๑ ครั้ง แลวเดินออกพักรอเวลาปฏิบัติ v ทายาท หรือเจาภาพที่ตั้งแถว ใหทําความเคารพพรอมกับเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี แลวเดินออกพักรอเวลา ประกอบพิธี v เมื่อถึงเวลาพระราชทานดินฝงศพตามหมายรับสั่ง เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดสีกากี สนว. ๐๑ เชิญทายาท หรือเจาภาพ มายืนแถว หนากระดานดานขางผูอานหมายรับสั่ง v อานหมายรับสั่ง อานสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณ อานประวัติผูวายชนม ตามลําดับ กอนอานหมายรับสั่ง และหลังอานสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณ ใหทายาท หรือเจาภาพ ถวายความเคารพไปยังทิศที่พระบาทสมเด็จ พระเจาอยูหัวประทับ หรือพระบรมมหาราชวัง เมื่อ อานหมายรับสั่ง และอานสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณ เสร็จ ใหทายาท หรือเจาภาพ ถวายความเคารพไปยังทิศ ทางเดิมอีกครั้ง กรณี ศพพระภิกษุทุกกรณีจะไมมีการอานสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณ

60 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ๑.๒ การแตงดินฝงศพพระราชทาน รูปแบบการแตงดินพระราชทาน มี ๒ รูปแบบดังนี้ รูปแบบที่ ๑ การแตงดินพระราชทานเพื่อวางดินพระราชทานบนหีบ กรณีวางในหลุมฝงศพ และกรณี วางดินพระราชทานบนหีบในอาคารหรือสถานที่จัดงาน v ขณะอานหมายรับสั่ง ใหเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๒ นาย แตงกายชุดปกติขาวติดแขนทุกข แ ต  ง ดิ น พ ร ะ ร า ช ท า น ทํ า ค ว า ม เ ค า ร พ กลองดินพระราชทาน โดยการไหวพรอมกัน ๑ ครั้ง (ไหวระดับ ๒ นิ้วหัวแมมือจรดปลายจมูก และนิ้วชี้ สัมผัสระหวางคิ้ว) v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ผูเชิญกลองดินพระราชทาน แกะหอถุงผาโปรงสีดําและเปดฝากลองดิน พระราชทานในกิริยาที่สํารวม จากนั้นเจาหนาที่ ปฏิบัติงานพิธี ผูเชิญกลองดินพระราชทาน หยิบดินพระราชทาน ๑ คู (ดินขาวและดินดํา ๑ คู ) วางไวบนพานเพื่อเตรียมสงใหประธาน

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 61 กรณี วางดินพระราชทานบนหลุมฝงศพ หรือบนหีบในหลุมฝงศพ เจาหนาที่ยืนรอปฏิบัติขางโตะวางดินพระราชทาน เพื่อรอเวลาปฏิบัติพิธี กรณี วางดินพระราชทานบนหีบในอาคารหรือ สถานที่จัดงาน เจาหนาที่เชิญกลองดินพระราชทาน และพานเชิญดินพระราชทาน เดินถอยหลังยืนรอ ปฏิบัติบริเวณดานปลายเทาผูวายชนม รูปแบบที่ ๒ การแตงดินพระราชทานเพื่อวางดินพระราชทานพรอมกลอง กรณีวางดินพระราชทาน บนพานหนาเครื่องเกียรติยศประกอบศพในอาคารหรือสถานที่จัดงาน v ขณะอานหมายรับสั่ง ใหเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดปกติขาวติดแขนทุกข ประจําที่ในอาคารหรือสถานที่จัดงานเพื่อ แตงดินพระราชทาน ทําความเคารพกลองดิน พระราชทาน โดยการไหว ๑ ครั้ง v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีเชิญกลองดินพระราชทานพรอมพานรองไวระดับอก ในกิริยาที่สํารวม เพื่อรอเวลาปฏิบัติ

62 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ๑.๓ การปฏิบัติดินฝงศพพระราชทาน มี ๓ รูปแบบดังนี้ รูปแบบที่ ๑ ประกอบพิธีวางดินพระราชทาน ณ หลุมฝงศพหรือสุสาน v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๒ นาย แตงกายชุดปกติขาว ติดแขนทุกข ทําหนาที่เชิญกลองดินพระราชทาน ๑ นาย และทําหนาที่ถือพานเชิญดินพระราชทาน ๑ นาย ซึ่งมีการวางดินพระราชทานไวบนพานแลว ๑ คู (ดินสีขาวและดินสีดํา) และสงใหประธาน เพื่อประกอบพิธีวางดินพระราขทาน v พิธีกรเชิญประธานประกอบพิธีพระราชทานดินฝงศพ กอนวางดินพระราชทานฝงศพ เชิญประธานถวาย ความเคารพไปยังทิศที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ประทับ หรือพระบรมมหาราชวัง v ประธานลงเขา และเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีลงเขา พรอมประธาน เพื่อวางดินพระราชทาน v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี เชิญดินพระราชทานครั้งละ ๑ คู (ดินสีขาวและดินสีดํา) สงใหประธาน v ประธานรับดินพระราชทานจากเจาหนาที่ ครั้งละ ๑ คู สีขาวและสีดํา กรณี มีกระทงขาวตอก กระทงดอกไม v ประธานวางกระทงขาวตอกทางดานขวามือของผูวายชนม กอนวางดินพระราชทาน v ประธานวางกระทงดอกไมทางดานซายมือของผูวายชนม กอนวางดินพระราชทาน หมายเหตุ กรณีประธานเปนสุภาพสตรี ทําความเคารพโดยการถอนสายบัว

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 63 กรณี มีกระทงขาวตอก กระทงดอกไม v ประธานวางกระทงขาวตอกทางดานขวามือของผูวายชนมกอนวางดินพระราชทาน v ประธานวางกระทงดอกไมทางดานซายมือของผูวายชนมกอนวางดินพระราชทาน รูปแบบที่ ๒ ประกอบพิธีวางดินพระราชทานบนหีบศพภายในอาคารหรือสถานที่จัดงาน โดยยังไมเชิญหีบ ศพลงหลุมฝงศพ v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๒ นาย แตงกายชุดปกติขาวติดแขนทุกข ทําหนาที่เชิญกลองดินพระราชทาน ๑ นาย และทําหนาที่ถือพานเชิญดินพระราชทาน ๑ นาย ซึ่งมีการวางดินพระราชทานไวบนพานแลว ๑ คู (ดินสีขาวและดินสีดํา) และสงใหกับประธานตอไป v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีชุดสีกากี สนว. ๐๑ เชิญ ประธานประกอบพิธีพระราชทานดินฝงศพ ประธานถวายความเคารพไปยังทิศที่พระบาท สมเด็จพระเจาอยูหัวประทับ หรือพระบรม มหาราชวัง v ประธานทําการรับดินพระราชทานจากเจาหนาที่ ครั้งละ ๑ คู สีขาวและสีดํา

64 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน v ประธานวางดินพระราชทานสีขาวบนหีบศพทางดาน ขวามือของผูวายชนมกอน (กรณีมีกระทงขาวตอก ใหวางดินสีขาวตอจากกระทงขาวตอก) จากนั้น ประธานวางดินพระราชทานสีดําบนหีบศพทางดาน ซายมือของผูวายชนม (กรณีมีกระทงดอกไม ใหวาง ดินสีดําตอจากกระทงดอกไม) v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ผูเชิญกลองดินพระราชทาน หยิบดินพระราชทาน ครั้งละ ๑ คู วางบนพาน วางดินพระราชทาน ที่เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี อีกคนถือไว เพื่อเตรียมสงดินพระราชทานใหกับประธาน ประธาน รับดินพระราชทานวางบนหีบศพ ไปจนครบ ๑๐ คู v เมื่อวางดินพระราชทานครบแลว ประธานหันไปถวาย ความเคารพไปยังทิศเดิม v ประธานทําความเคารพผูวายชนม เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ทําความเคารพพรอมประธาน แลวเดินออก เจาหนาที่ ปฏิบัติงานพิธี เรียนเชิญแขกที่มารวมงานใหนั่งลง เมื่อประธานประกอบพิธีเสร็จสิ้น v ขณะประธานวางดินพระราชทาน ใหเจาหนาที่ปฏิบัติ งานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดสีกากี สนว. ๐๑ เรียนเชิญ ผูที่มารวมงานยืนขึ้น หมายเหตุ กรณีประธานเปนสุภาพสตรี ทําความเคารพโดยการถอนสายบัว

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 65 รูปแบบที่ ๓ ประกอบพิธีวาง กลองดินพระราชทานภายในอาคารหรือสถานที่จัดงานโดยยังไมเชิญหีบศพ ลงหลุมฝงศพ v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดปกติขาว ติดแขนทุกข เชิญกลองดินพระราชทานพรอมพานรอง ไวระดับอก ในกิริยาที่สํารวม v ขณะประธานวางกลองดินพระราชทาน ใหเจาหนาที่ ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดสีกากี สนว. ๐๑ เรียนเชิญผูที่มารวมงานยืนขึ้น v ประธานถวายความเคารพไปยังทิศเดิม แลวหันมา ทําความเคารพผูวายชนม แลวเดินออก v เจาหนาที่เรียนเชิญแขกที่มารวมงานใหนั่งลงเมื่อประธาน ประกอบพิธีเสร็จสิ้น v พิธีกรเชิญประธานประกอบพิธีพระราชทานดินฝงศพ เชิญประธานถวายความเคารพไปยังทิศที่พระบาทสมเด็จ พระเจาอยูหัวประทับ หรือพระบรมมหาราชวัง v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีเชิญกลองดินพระราชทาน สงให ประธาน ประธานรับกลองดินพระราชทานวางบนพาน ที่จัดเตรียมไวบนโตะปูผาขาวหนาหีบศพ หมายเหตุ กรณีประธานเปนสุภาพสตรี ทําความเคารพโดยการถอนสายบัว

66 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน รูปแบบการปฏิบัติดินพระราชทาน ผังการแตงเพลิงพระราชทาน หมายเหตุ เชิญกลองเพลิงพระราชทานไปตั้งบนโตะทางดานศีรษะของผูวายชนม ผังการปฏิบัติเพลิงพระราชทานโตะปูผาขาว ดานศีรษะ ดอกไม ขาวตอก สีดํา สีขาว หลุมศพ เจาหนาที่เชิญโคม หีบศพ หีบศพ เจาหนาที่เชิญโคม เจาหนาที่เชิญ ดอกไมจันทน เจาหนาที่เชิญ ดอกไมจันทน หนาเมรุ หนาเมรุ หีบศพ หีบศพ หนาเมรุ หนาเมรุ กลองเพลิงพระราชทาน พานดอกไมจันทน โคมไฟสําหรับพระราชทาน

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 67 สิ่งของพระราชทานและอุปกรณเครื่องใชเกี่ยวกับ งานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ งานพระราชทานเพลิงศพ และงานพระราชทานดินฝงศพ กลองนํ้าหลวงพระราชทาน หมอนํ้าหลวงแบบเกลี้ยง กลองเพลิงพระราชทาน พานกลีบบัวพรอมขวดแกว กลองดินพระราชทาน อุปกรณเครื่องใชเกี่ยวกับงานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ

68 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน อุปกรณเครื่องใชเกี่ยวกับงานพระราชทานดินฝงศพ พานลาวสีทอง พานกะไหลทอง อุปกรณเครื่องใชเกี่ยวกับงานพระราชทานเพลิงศพ โคมไฟ พานลาวสีทอง พานกะไหลทอง

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 69 การแตงกายสําหรับงานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ งานพระราชทานเพลิงศพ และงานพระราชทานดินฝงศพ ชุดปกติขาวติดแขนทุกข - เสื้อคอปดสีขาวแขนยาว มีกระเปาที่อกทั้ง สองขาง กระเปามีใบปกกระเปา - กางเกงขาวแบบราชการขายาว ชุดสีกากี สนว. ๐๑ - เสื้อคอพับแขนยาวสีกากี สนว. ๐๑ - กางเกงขายาวสีกากี สนว. ๐๑

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 71 งานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ พรอมเครื่องเกียรติยศประกอบศพ โกศแปดเหลี่ยม

72 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 73 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน งานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ พรอมเครื่องเกียรติยศประกอบศพ โกศแปดเหลี่ยม การปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทานเปนไปตามหลักเกณฑของสํานักพระราชวัง โดยงาน พระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ พรอมเครื่องเกียรติยศประกอบศพ โกศแปดเหลี่ยม จะพระราชทานตาม ฐานันดรศักดิ์ ชั้นยศ เครื่องราชอิสริยาภรณ และไดรับเกียรติยศที่ไดรับพระราชทาน ดังนี้ ฐานันดรศักดิ์ ชั้นยศ เครื่องราชอิสริยาภรณ เกียรติยศที่ไดรับพระราชทาน ผูที่ไดรับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ - ประถมาภรณชางเผือก - มหาวชิรมงกุฎ - มหาปรมาภรณชางเผือก - ทุติยจุลจอมเกลาวิเศษ - นํ้าหลวง - โกศแปดเหลี่ยม - ฉัตรเบญจา - ป กลองชนะ ๑๐ ประโคมเวลารับพระราชทานนํ้าหลวง - พระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรม ๓ คืน พระราชาคณะชั้นเจาคณะรอง (หิรัญบัฏ) - นํ้าหลวง - ไตรครองถวายสุกําศพ - โกศแปดเหลี่ยม - ฉัตรเบญจา - ป กลองชนะ ๑๐ ประโคมเวลารับพระราชทานนํ้าหลวง - พระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรม ๓ คืน หมายเหตุ - กรณีเปนศพของผูที่ถวายงานใกลชิด ผูทรงคุนเคย หรือศพในพระราชานุเคราะหสํานักพระราชวังไปปฏิบัติ - กรณีพระบรมวงศานุวงศ เสด็จฯ ไปงานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือพระราชทานเพลิงศพ เจาหนาที่ สํานักพระราชวังจะปฏิบัติงานรวมกับเจาหนาที่กระทรวงวัฒนธรรมเหมือนเชนเคยปฏิบัติ - กรณีมีการพระราชทานพวงมาลา สํานักพระราชวังเปนผูเชิญไปปฏิบัติเอง หรือตามที่สํานักพระราชวังมอบหมาย - บุคคลผูทําลายชีพตนเอง และผูตองอาญาแผนดิน ไมพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ เครื่องเกียรติยศประกอบศพ เพลิงศพ และดินฝงศพ - การพระราชทานเพลิงศพนั้น จะตองไมตรงกับวันเฉลิมพระชนมพรรษาของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว วันเฉลิมพระชนมพรรษาของสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปหลวง วันเฉลิมพระชนมพรรษาของสมเด็จพระบรมราชินี และวันฉัตรมงคล - ตามประเพณีนิยม จะไมพระราชทานเพลิงศพในวันศุกร

74 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน กระบวนงานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ พรอมเครื่องเกียรติยศประกอบศพ โกศแปดเหลี่ยม รับหมายแจงงานจาก กลุมปฏิบัติพิธีการสวนหนา การจัดทํารายงานผล การปฏิบัติงาน ทีมปฏิบัติงานจัดทําเอกสารการปฏิบัติงาน ประสานนัดหมายเจาภาพ/ทายาท นิมนตพระพิธีธรรม และจัดเครื่องเกียรติยศ ประกอบศพ พรอมทั้งวัสดุอุปกรณ ที่ใชในการปฏิบัติงาน เดินทางไปสถานที่ปฏิบัติงาน ตั้งแตงเครื่องเกียรติยศประกอบศพ โกศแปดเหลี่ยม ตั้งฉัตรเบญจา ๔ ตน ประดับโกศ และตั้งฉากกั้นศพ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) ใหคําแนะนําเกี่ยวกับ การหวีผม และการกราบลาผูวายชนม (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) เชิญหีบตั้งหลังโกศ พรอมเดินสายแถบเชื่อมกับภูษาโยง (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) แตงนํ้าหลวงพระราชทานและประคองศพ รับนํ้าหลวงพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกขและชุดผามวงติดแขนทุกข) เชิญเจาภาพตั้งแถวอยูบริเวณดานในฉาก และเชิญประธานประกอบพิธีพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) ปไฉน กลองชนะ ประโคมเวลารับพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ (ชุดเครื่องสูง) เชิญโกศพรอมฐานรองไปตั้งประกอบ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) เชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข) ปดฉากกั้นศพและสุกําพรอมบรรจุศพลงหีบ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) การวางพวงมาลาพระราชทาน (ถามี) พระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรมศพ (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข) การสงคืนวัสดุอุปกรณ การประเมินความพึงพอใจ ของเจาภาพ รูปภาพสัญลักษณ ความหมายของสัญลักษณ การเริ่มตนหรือจบงาน (Start or Stop) การกระทํา (Process) การนําเขาหรือแสดงผลขอมูล (Input or Output) ทิศทางการทํางาน (Direction of Flow)

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 75 รายละเอียดกระบวนงานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ พรอมเครื่องเกียรติยศประกอบศพ โกศแปดเหลี่ยม ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๑ ๑. บันทึกขอมูลจากหมายรับสั่ง ลงในระบบสารสนเทศการบริหารจัดการ และอํานวยการงานพิธีการศพ ที่ไดรับพระราชทาน ๒. สําเนาหมายรับสั่งมอบใหทีมปฏิบัติ ตามการจัดตารางงานแตละวัน ๑. มีการบันทึกทุกหมายรับสั่ง ครบถวน ๒. มอบหมายทีมไปปฏิบัติงาน ตามหมายรับสั่ง ๒ ๑. หัวหนาทีมปฏิบัติจัดทีมเจาหนาที่ พรอมทําหนังสือบันทึกการสั่งงาน การขออนุญาตใชรถยนตสวนกลาง การเบิกวัสดุอุปกรณ พรอมประสาน นัดหมายเจาภาพ/ทายาท ในการปฏิบัติหนาที่ ๒. จัดวัสดุอุปกรณออกปฏิบัติงาน ๓. นิมนตพระพิธีธรรม จํานวน ๑ สํารับ พระพิธีธรรม ๔ รูป เพื่อไปปฏิบัติหนาที่ สวดพระอภิธรรม โดยเขียนหรือ พิมพเปนหนังสือ เรียกวา “การวางฎีกา นิมนตพระพิธีธรรม” ในวันพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ ณ สถานที่จัดงาน ตามเจาภาพระบุไว จํานวน ๓ คืน ๑. จัดเจาหนาที่ปฏิบัติงาน ใหเพียงพอตอการปฏิบัติงาน ๒. จัดยานพาหนะใหเพียงพอ ตอการใชงาน ๓. จัดวัสดุอุปกรณออกปฏิบัติงาน ใหครบถวน ไดแก - เครื่องเกียรติยศประกอบศพ - เครื่องแตงกาย - วัสดุสิ้นเปลือง งานพระราชทานนํ้าหลวง - อุปกรณในพิธี สวดพระอภิธรรม - วัสดุสิ้นเปลืองพิธี สวดอภิธรรม ๔. พระพิธีธรรมรับกิจนิมนต ครบถวน จํานวน ๓ คืน ๓ ๑. จํานวนผูปฏิบัติหนาที่อยางนอย ๓๔ นาย ๒. รถตู จํานวน ๒ คัน รับ - สงเจาหนาที่ปฏิบัติงาน รับ - สงพระพิธีธรรม ๓. รถบรรทุก จํานวน ๑ คัน ๑. ทีมปฏิบัติงานตองเดินทาง ถึงสถานที่ปฏิบัติงาน กอนเวลาอยางนอย ๑ ชั่วโมง ๒. จัดเจาหนาที่ปฏิบัติงาน ใหเพียงพอตอการปฏิบัติงาน ๓. จัดยานพาหนะใหเพียงพอ ตอการใชงาน รับหมายแจงงานจาก กลุมปฏิบัติพิธีการสวนหนา ทีมปฏิบัติงานจัดทําเอกสารการปฏิบัติงาน ประสานนัดหมายเจาภาพ/ทายาท นิมนตพระพิธีธรรม และจัดเครื่องเกียรติยศ ประกอบศพ พรอมทั้งวัสดุอุปกรณ ที่ใชในการปฏิบัติงาน เดินทางไปสถานที่ปฏิบัติงาน ตั้งแตงเครื่องเกียรติยศประกอบศพ โกศแปดเหลี่ยม

76 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๔ ๑. ประสานเจาภาพจัดเตรียมสถานที่ สําหรับการประกอบพิธี และเชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทาน ไปตั้งไวในที่เหมาะสม ๒. เจาหนาที่เชิญโกศแปดเหลี่ยมตั้งประดับ พรอมฐานรอง ๑. การใหคําแนะนําการปฏิบัติ แกเจาภาพ มีความเขาใจงาย และถูกตอง ครบถวน ๒. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด ๕ ๑. เจาหนาที่ตั้งฉัตรเบญจา จํานวน ๑ สํารับ ๒. เจาหนาที่ตั้งแตงฉากกั้นศพ (ฉากสีนํ้าเงิน) โดยใชจํานวน ๔ ฉากเปนหลัก ๓. เจาหนาที่จัดเตรียมตูพระธรรม พัดยศพระราชาคณะชั้นสามัญยก ตั้งติดกับตูพระธรรมและจัดเรียง พัดพระพิธีธรรม ๔ ดาม (สีเหลือง สีแดง สีนํ้าเงิน สีเขียว ตามลําดับ) จัดหาโตะตั้งเครื่องบูชากระบะมุก สําหรับบูชาพระธรรม จํานวน ๑ ตัว ตั้งกระบะมุกยอมุมไมสิบสอง ๑ ใบ เชิงแกวใสพุมดอกไม ๔ ใบ เครื่องเชิงธูปเทียนแกว ๕ เชิง สําหรับ ปกธูประกํา ๑ เลม และเทียน ๔ เลม ตั้งในกระบะมุกยอมุมไมสิบสอง ๔. เจาหนาที่ จํานวน ๑ นาย ทําหนาที่เชิญเครื่องสุกําไปวางที่โตะ บริเวณที่จัดเตรียมไว หรือที่เหมาะสม ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับ ขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๔. ตั้งแตงเครื่องเกียรติยศ ประกอบศพถูกตอง ตามแผนผังที่กําหนด ๕. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด ๖. การจัดวางอุปกรณ การสวดพระอภิธรรมถูกตอง ตามแผนผังที่กําหนด ๖ ๑. กอนเวลาพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ เจาภาพจะเชิญแขก ประกอบพิธีรดนํ้าศพ ๒. เมื่อใกลเวลาพระราชทานนํ้าหลวง อาบศพ หรือสรงศพ เจาหนาที่จะเชิญ ทายาท เจาภาพ ตั้งแถวรอรับ กลองนํ้าหลวงพระราชทาน บริเวณ ดานหนาศาลา หรือบริเวณที่เหมาะสม ๓. เจาหนาที่เชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทาน ตั้งบนโตะปูผาขาวทางดานศีรษะของ ผูวายชนม ๔. เจาหนาที่เดินออกไปพักเพื่อรอเวลา ปฏิบัติ ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับ ขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การใหคําแนะนําการปฏิบัติ แกเจาภาพ มีความเขาใจงาย และถูกตอง ครบถวน ๔. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด ตั้งฉัตรเบญจา ๔ ตน ประดับโกศ และตั้งฉากกั้นศพ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) เชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข) เชิญโกศพรอมฐานรองไปตั้งประกอบ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑)

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 77 ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๗ ๑. เมื่อถึงเวลาพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพเจาหนาที่จะดําเนินการ แตงนํ้าหลวงพระราชทาน ประกอบดวย นํ้าหลวง นํ้าขมิ้น นํ้าอบ ตามลําดับ (ตามรูปแบบที่กําหนด) ๒. เจาหนาที่ ๑ นาย เชิญหมอนํ้าหลวง พระราชทาน อีก ๑ นาย เชิญพานกลีบบัว พรอมขวดนํ้าขมิ้นและนํ้าอบใหประธาน เพื่อประกอบพิธีพระราชทานนํ้าหลวง อาบศพ หรือสรงศพ ๓. เจาหนาที่ผูทําหนาที่ประคองศพ จํานวน ๒ นาย เดินเขามาทางดาน ปลายเทาของผูวายชนม ประจําตําแหนง ๔. เจาหนาที่สอดมือเขาประคองศพ ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับ ขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๔. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด ๘ ๑. เจาหนาที่เรียนเชิญเจาภาพพรอมดวย ทายาทของผูวายชนมมายืนตั้งแถว อยูบริเวณดานในฉาก ๒. เจาหนาที่เชิญผูเปนประธาน เพื่อประกอบพิธีพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ ๓. ประธานประกอบพิธีพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ ๑. การใหคําแนะนําการปฏิบัติ แกเจาภาพ มีความเขาใจงาย และถูกตอง ครบถวน ๒. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับ ขั้นตอน ๓. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๔. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๕. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด ๙ ๑. เจาหนาที่ปฏิบัติงานเครื่องสูง ตั้งริ้ว รอประโคม เมื่อถึงเวลาพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพบริเวณหนาสถานที่ ประกอบพิธี ๒. เมื่อประธานประกอบพิธีพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ เจาหนาที่ จะใหสัญญาณไปยังเจาหนาที่ปไฉน กลองชนะ เริ่มประโคม ประโคมจนกวา เจาหนาที่จะสุกําศพเสร็จ และเปดฉาก กั้นศพ จึงสั่งหยุดประโคม ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับ ขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๔. การประโคมปไฉน กลองชนะ ปฏิบัติถูกตองตามจังหวะ การประกอบพิธี ๕. การใหคําแนะนําการปฏิบัติ แกเจาภาพ มีความเขาใจงาย และถูกตอง ครบถวน เชิญเจาภาพตั้งแถวอยูบริเวณดานในฉาก และเชิญประธานประกอบพิธีพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) ปไฉน กลองชนะ ประโคมเวลารับ พระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ (ชุดเครื่องสูง) แตงนํ้าหลวงพระราชทานและประคองศพ รับนํ้าหลวงพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข และชุดผามวงติดแขนทุกข)

78 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๑๐ ๑. เมื่อประกอบพิธีพระราชทานนํ้าหลวง อาบศพ หรือสรงศพแลวเสร็จ เจาหนาที่ เชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทาน และเจาหนาที่ผูทําหนาที่ประคองศพ ทําความเคารพผูวายชนมพรอมกัน และเดินออก ๒. เจาหนาที่เชิญตัวแทนเจาภาพ ๑ ทาน โดยแนะนําใหนั่งคุกเขาขางศพ กราบศพ ๑ ครั้ง กอนทําการหวีผมผูวายชนม โดยหวีขึ้น ๑ ครั้ง หวีลง ๑ ครั้ง และหวีขึ้นอีก ๑ ครั้ง เมื่อหวีเสร็จ เรียบรอยแลว เจาหนาที่จะแนะนํา ใหเจาภาพ หักหวีและนําใสกระเปาเสื้อ ของผูวายชนม กราบลา ๑ ครั้ง และแจงใหญาติพี่นองเขากราบลา ผูวายชนมเปนครั้งสุดทาย กอนเขาสู ขั้นตอนการสุกําศพตอไป ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับ ขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๔. การใหคําแนะนําการปฏิบัติ แกเจาภาพ มีความเขาใจงาย และถูกตอง ครบถวน ๑๑ ๑. เจาหนาที่ดําเนินการปดฉากกั้นศพ ๒. สุกําศพ จัดเจาหนาที่ จํานวน ๖ นาย ๓. การมัดสุกํา ใชดายดิบกลุมที่ ๑ มัดจากปลายเทาจรดศีรษะ รวม ๓ หรือ ๕ เปราะเปนหลัก เริ่มจากสวนเทา หนาแขง เอว ไหล คอ ตามลําดับ ๔. เชิญเครื่องสุกํา ใสมือผูวายชนม ในลักษณะประนมมือ ๕. นําผาขาวหอศพ แลวนําปลายผา ฝงปลายเทาพับขึ้นมาจรดปลายศีรษะ ของศพ เสร็จแลวก็มวนปลายผา ที่เหลือเขาหาศพทั้งชวงปลายเทา ขางลําตัว ในสวนของดานบนศีรษะ มัดขึ้นไปใหเหมือนมวยผม เรียกวา มวนจุกกระเทียม ๖. ใชดายดิบกลุมที่ ๒ มัดจากปลายเทา จรดศีรษะ รวม ๗ เปราะเปนหลัก จากปลายเทา หนาแขง หัวเขา สะโพก หนาอก หัวไหล คอ ตามลําดับ ๗. ขมวดดายดิบ ที่ปมมวนจุกกระเทียม ๓ รอบ แลวขมวดดายดิบดวยเงื่อน ตะกรุดเบ็ดอีก ๓ รอบ และนําปลาย ดายดิบที่เหลือออกมานอกหีบ เพื่อนําไป เชื่อมโยงเขากับสายแถบ และภูษาโยง ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับ ขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ปดฉากกั้นศพและสุกําพรอมบรรจุศพลงหีบ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) ใหคําแนะนําเกี่ยวกับ การหวีผม และการกราบลาผูวายชนม (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑)

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 79 ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๑๒ ๑. ยกศพลงหีบ กอนปดฝาหีบนําดายดิบ (เชื่อมตอกับสายแถบ) ออกมาพอ ประมาณแลวจึงปด ๒. เจาหนาที่แตละฝายชวยกันดําเนินการ ปดฝาหีบโดยการตอกตะปูใหแนน ๖ ตัว หลังจากนั้นใหใชกระดาษกาวยน ปดรอยตอของฝาและตัวหีบใหเรียบรอย ทั้งสี่ดาน ๓. เจาหนาที่ยกหีบขึ้นตั้งไวบริเวณ ทางดานหลังของโกศที่ตั้งประดับ แลวเชื่อมสายแถบระหวางโกศกับหีบ ๔. ระหวางที่เจาหนาที่ปฏิบัติพิธีดําเนินการ ปดฝาหีบอยูนั้น ในขั้นตอนนี้ ใหเจาหนาที่ปฏิบัติพิธี ๑ นาย นิมนตพระพิธีธรรมขึ้นอาสนะที่เตรียมไว บนอาสนสงฆ นั่งใหเรียบรอย ๕. เจาหนาที่ตั้งแตงเครื่องราชอิสริยาภรณ และเครื่องทองนอยหนาโกศใหเรียบรอย ๖. เจาหนาที่ยืนตั้งแถวหนาเครื่องเกียรติยศ ประกอบศพ ทําความเคารพ (คํานับ) พรอมกัน ๗. เจาหนาที่เปดฉาก และเก็บฉากกั้นศพ ๘. เจาหนาที่สงสัญญาณใหปไฉน และกลองชนะหยุดประโคม ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับ ขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๔. การตั้งประดับ เครื่องราชอิสริยาภรณ ถูกตองตามชั้นยศ ๑๓ - เชิญพวงมาลาพระราชทานแตละพระองค วางตั้งแตพระบรมวงศานุวงศชั้นสูง จนถึงพระบรมวงศานุวงศชั้นรอง วางจนครบทุก ๆ พระองค เสร็จแลว ประธานผูเชิญวางพวงมาลา ทําความเคารพเปนอันเสร็จพิธี ๑. ใหคําแนะนําการวาง พวงมาลาพระราชทาน ไดอยางถูกตอง ตามที่ สํานักพระราชวังกําหนด ๒. วางพวงมาลาพระราชทาน ไดอยางถูกตอง การวางพวงมาลาพระราชทาน (ถามี) เชิญหีบตั้งหลังโกศ พรอมเดินสายแถบ เชื่อมกับภูษาโยง (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑)

80 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๑๔ ๑. เมื่อถึงกําหนดเวลาสวดพระอภิธรรมศพ เจาหนาที่พิธีนิมนตพระพิธีธรรม ขึ้นนั่งยังอาสนะที่เตรียมไว ๒. เจาหนาที่เชิญประธาน มาจุดธูปเทียนเครื่องบูชากระบะมุก สําหรับบูชาพระธรรม ๓. เมื่อพระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรม จบแรกเสร็จแลว เจาหนาที่จะนิมนต พระพิธีธรรม ลงจากอาสนสงฆ เพื่อรอเวลาสวดอีกสามจบ ๔. เมื่อไดเวลาสวดจบ ๒ - ๔ เจาหนาที่ นิมนตพระพิธีธรรมขึ้นนั่งยังอาสนสงฆ เจาหนาที่เชิญประธานมาจุดธูปเทียน เครื่องบูชากระบะมุกสําหรับบูชา พระธรรม เมื่อสวดจบ ๒ เสร็จ เจาหนาที่ ๒ นาย เขาถวายนํ้าปานะ และเมื่อพระพิธีธรรม เริ่มสวดจบที่ ๔ จึงเขาไปถอนนํ้าปานะออกได ๕. เมื่อพระพิธีธรรมสวดจบแลว เจาหนาที่ ทําการเก็บเครื่องบูชากระบะมุก สําหรับบูชาพระธรรม โตะตั้งเครื่องบูชา กระบะมุกสําหรับบูชาพระธรรม และเก็บตูพระธรรมออกมา ทางดานทายอาสนสงฆ ๖. เจาหนาที่ทําการลาดภูษาโยง ๗. เชิญประธานทอดผาสบงจนครบ ๔ ผืน ๘. เจาหนาที่เขาที่กรวดนํ้า ๑. ทีมปฏิบัติงานตองไปรับ พระพิธีธรรม กอนเวลา อยางนอย ๒ ชั่วโมง ๒. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับ ขั้นตอน ๓. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๔. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๕. การตั้งเครื่องสวดอภิธรรม ถูกตอง ครบถวน ๙. ขณะประธานกรวดนํ้า และพระสงฆกําลังอนุโมทนา เจาหนาที่ ๑ นาย จะเขาเก็บภูษาโยง เมื่อเก็บภูษาโยงเสร็จเรียบรอย เจาหนาที่คนดังกลาวก็จะถอนผาสบง ออกมาทางทายอาสนสงฆ และเจาหนาที่อีก ๑ นาย เขาเก็บที่กรวดนํ้า ที่ประธานกรวดนํ้าเสร็จแลว ออกนําไปหลั่งยังโคนตนไม ตามลําดับ พระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรมศพ (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข)

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 81 ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๑๐. เมื่อเสร็จเรียบรอย เจาหนาที่จะนิมนต พระพิธีธรรมลงจากอาสนสงฆ เปนอันเสร็จงาน ๑๑. เจาหนาที่จะตั้งแตงตูพระธรรม พัดยศพระราชาคณะชั้นสามัญยก (ที่ใชติดตูพระธรรม) พัดพิธีธรรม โตะตั้งเครื่องบูชากระบะมุกสําหรับบูชา พระธรรม และเครื่องบูชากระบะมุก สําหรับบูชาพระธรรม ตั้งแตงเพื่อใชใน คืนตอไป ๑๕ - หัวหนาทีมนําแบบประเมิน ความพึงพอใจ ใหเจาภาพ/ทายาท แสดงความคิดเห็น และดําเนินการ บันทึกลงในระบบสารสนเทศ การบริหารจัดการและอํานวยการ งานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน หลังเสร็จสิ้นภารกิจ - ดําเนินการประเมินทุกราย ที่ปฏิบัติ ๑๖ ๑. หลังจากเสร็จสิ้นงานแตละครั้ง ตรวจสอบวัสดุอุปกรณเกี่ยวกับ ความครบถวน การชํารุด และสงคืนคลัง เก็บวัสดุอุปกรณ โดยมีการบันทึก กรณีเกิดการชํารุด เพื่อดําเนินการ ซอมแซม พรอมนํารถยนตสวนกลาง จอด ณ ที่ตั้งสํานักงาน ๒. รายงานผลลงในระบบสารสนเทศ การบริหารจัดการและอํานวยการงาน พิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน หลังเสร็จสิ้นภารกิจ ๑. ดําเนินการสงคืน หลังการใชงานทุกครั้ง ๒. บันทึกความเสียหาย/ การสูญหาย ทุกครั้งที่เกิดขึ้น ๑๗ ๑. หัวหนาทีมจัดทําเอกสารรายงานผล การปฏิบัติงานใหผูบังคับบัญชาทราบ ทุกครั้ง เพื่อเปนการแจงผล การดําเนินงาน ปญหา อุปสรรค และชี้แจงแนวทางแกไขปญหา ที่พบในแตละงานที่ออกปฏิบัติ ๒. ผูปฏิบัติงานบันทึกการปฏิบัติงาน ของตนเอง เปนรายบุคคล ลงในระบบ สารสนเทศการบริหารจัดการ และอํานวยการงานพิธีการศพ ที่ไดรับพระราชทาน - ดําเนินการบันทึกผล การปฏิบัติงานทุกครั้ง การจัดทํารายงานผล การปฏิบัติงาน การสงคืนวัสดุอุปกรณ การประเมินความพึงพอใจ ของเจาภาพ

82 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ขั้นตอนการปฏิบัติงาน การพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ พรอมเครื่องเกียรติยศประกอบศพ โกศแปดเหลี่ยม การพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดผามวง เชิญเครื่องสุกําไป วางยังโตะวางเครื่องสุกําดานปลายเทาผูวายชนม ทําความเคารพเครื่อง สุกําโดยการไหว ๑ ครั้ง แลวเดินออก v เมื่อใกลเวลาพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพหรือ สรงศพ เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกาย ชุดสีกากี สนว. ๐๑ เชิญทายาท หรือเจาภาพ ตั้งแถวรอรับกลองนํ้าหลวงพระราชทาน v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ตั้งแตงเครื่องเกียรติยศประกอบศพพรอมโกศแปดเหลี่ยม v ตั้งแตงฉัตรเบญจา ๔ ตน ประดับโกศและตั้งฉากกั้นศพ v ตั้งโตะวางหมอนําหลวง พานกลีบบัว พรอมขวดแกว และกลองนํ้าหลวง พระราชทานที่ปูดวยผาขาว v ตั้งแตงอุปกรณพระพิธีธรรมสําหรับ สวดพระอภิธรรม

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 83 ๑. ขั้นตอนการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑.๑ การเชิญนํ้าหลวงพระราชทาน v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดปกติขาวติดแขนทุกข เชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทานเดินผานแถว ที่ตั้งรอรับกลองนํ้าหลวงพระราชทาน โดยทายาท หรือเจาภาพ แสดงความเคารพดวยการยืนตรงในอาการสํารวม ไมตองคํานับ สวนผูที่มารวมงานควรนั่งอยูในความสงบ ไมตองยืนขึ้น ไมตองทําความเคารพ และไมมีการ บรรเลงเพลงใดๆ v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี เชิญกลองนํ้าหลวง พระราชทาน เดินเขามาถึงบริเวณกลางลําตัวของ ผูวายชนม ลงเขาและเดินเขาจนมาถึงโตะวาง กลองนํ้าหลวงพระราชทาน ดานศีรษะผูวายชนม v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ทําความเคารพกลองนํ้าหลวงพระราชทานโดยการไหว ๑ ครั้ง เดินเขาถอยหลังออกไป ถึงบริเวณกลางลําตัวผูวายชนม ลุกยืน แลวหันไปทางผูวายชนม ทําความเคารพโดยการคํานับ ๑ ครั้ง v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี วางกลองนํ้าหลวงพระราชทาน แลวหมุนพานเชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทาน โดยให ยอดมงกุฎหันออกจากตัวผูเชิญ

84 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน กรณี ผูวายชนมเปนพระภิกษุ เชิญกลองนํ้าหลวง พระราชทาน เดินเขามาถึงบริเวณกลางลําตัวของผูวายชนม ลงเขา และเดินเขาจนมาถึงโตะสําหรับวางกลองนํ้าหลวง พระราชทาน ดานศีรษะของผูวายชนม วางกลอง นํ้าหลวงพระราชทาน แลวหมุนพานเชิญกลองนํ้าหลวง พระราชทาน โดยใหยอดมงกุฎหันออกจากตัวผูเชิญ ทําความเคารพกลองนํ้าหลวงพระราชทาน โดยการไหว ๑ ครั้ง จากนั้นเดินเขาถอยหลังไปถึงบริเวณกลางลําตัว ของผูวายชนมแลวกราบแบบเบญจางคประดิษฐ ๓ ครั้ง จากนั้นลุกยืน แลวเดินออกพักรอเวลาปฏิบัติ ๑.๒ การแตงนํ้าหลวงพระราชทาน v เมื่อถึงเวลาประกอบพิธีพระราชทานนํ้าหลวงตามหมาย รับสั่ง ใหตั้งแถวเตรียมประโคมปไฉน กลองชนะ รอการ ประกอบพิธีพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ บริเวณหนาสถานที่ประกอบพิธี ประกอบดวยจาป ๒ นาย และเจาหนาที่กลองชนะ ๑๐ นาย เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๒ นาย แตงกายชุดปกติขาวติดแขนทุกข ทําหนาที่ปฏิบัติ นํ้าหลวงพระราชทาน และเจาหนาที่ปฏิบัติพิธี ๒ นาย แตงกายชุดผามวง ทําหนาที่ประคองศพ เดินเขาพรอมกัน และมาหยุดยืนบริเวณกลางลําตัวของผูวายชนม จากนั้น ทําความเคารพผูวายชนมพรอมกัน โดยการคํานับ ๑ ครั้ง v จากนั้นเจาหนาที่แตงกายชุดปกติขาวติดแขนทุกข หันมายังโตะที่วางกลองนํ้าหลวงพระราชทาน ลงเขา และเดินเขา เขามาพรอมกันจนถึงโตะที่วางกลองนํ้าหลวง พระราชทาน สวนเจาหนาที่แตงกายชุดผามวงเดินไปรอ ปฏิบัติ ทางดานปลายเทาผูวายชนม v ทายาท เจาภาพที่ตั้งแถว เลิกแถวเพื่อรอเวลาพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพหรือสรงศพ

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 85 กรณี ผูวายชนมเปนพระภิกษุ ใหลงเขา ทํ า ค ว า ม เ ค า ร พ โ ด ย ก า ร ก ร า บ แ บ บ เบญจางคประดิษฐ ๓ ครั้ง จากนั้นเจาหนาที่ แตงกายชุดปกติขาวติดแขนทุกข หันมายัง โตะที่วางกลองนํ้าหลวงพระราชทาน เดินเขา เขามาพรอมกันจนถึงโตะที่วางกลองนํ้าหลวง พระราชทาน สวนเจาหนาที่แตงกายชุดผามวง เดินเขาถอยหลังไปรอปฏิบัติ ทางดาน ปลายเทาผูวายชนม v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ทําความเคารพ กลองนํ้าหลวงพระราชทาน โดยการไหว พรอมกัน ๑ ครั้ง v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ผูเชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทานแกะหอถุงผาโปรงสีดําและเปดฝากลองนํ้าหลวง พระราชทาน แลวเชิญพานรองพรอมกลองนํ้าหลวงพระราชทาน ถือไวที่บริเวณประมาณหนาอก ในกิริยาที่สํารวม

86 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี อีก ๑ นาย เปนผูปฏิบัติในการ แตงนํ้าหลวงพระราชทาน ประกอบดวย นํ้าหลวง นํ้าขมิ้น นํ้าอบ เปดขวดนํ้าหลวงแลวรินใสหมอนํ้าหลวง จากนั้นริน นํ้าขมิ้นและนํ้าอบใสขวดแกวตามลําดับ กรณี ประธานเปนฆราวาส เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีผูแตงนํ้าหลวงพระราชทาน เปดขวดนํ้าหลวงแลวรินใสหมอ นํ้าหลวงแบบตอกลาย จากนั้นรินนํ้าขมิ้นและนํ้าอบใสขวดแกวตามลําดับ กรณี ประธานเปนพระภิกษุ เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ผูแตงนํ้าหลวงพระราชทาน เปดขวดนํ้าหลวงแลว รินใสเครื่องแกว จากนั้นรินนํ้าขมิ้นและนํ้าอบใสขวดแกว ตามลําดับ v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ปดฝากลองนํ้าหลวงพระราชทาน หอถุงผาโปรงสีดําผูกโบวไวในรูปแบบเดิม แลวไหว ๑ ครั้ง พรอมกัน

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 87 v ขณะเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี เขาแตงนํ้าหลวง พระราชทาน ใหตั้งแถวเตรียมประโคมปไฉน กลองชนะ รอการประกอบพิธีพระราชทานนํ้าหลวง อาบศพ หรือสรงศพ บริเวณหนาสถานที่ประกอบพิธี ประกอบดวยจาป จํานวน ๒ นาย และเจาหนาที่ กลองชนะ จํานวน ๑๐ นาย เพื่อรอสัญญาณประโคม ๑.๓ การพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย ทําหนาที่เชิญหมอนํ้าหลวงพระราชทาน เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี อีก ๑ นาย ทําหนาที่เชิญพานกลีบบัวพรอมขวดแกวนํ้าขมิ้นและนํ้าอบ กรณี ประธานเปนฆราวาส เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีทั้ง ๒ นาย เดินเขาถอยหลังพรอมกันจนถึงกลางลําตัว ของผูวายชนม ลุกยืน แลวถอยหลังเพื่อยืนรอปฏิบัติบริเวณปลายเทาผูวายชนม กรณี ประธานเปนพระภิกษุหรือหมอมเจาขึ้นไป เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีทั้ง ๒ นาย เดินเขาถอยหลังพรอมกัน จนถึงบริเวณปลายเทาผูวายชนม และนั่งคุกเขาเพื่อรอปฏิบัติตอไป v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๒ นาย แตงกายชุดผามวง ทําหนาที่ประคองศพ กรณี ผูวายชนมเปนฆราวาส เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี จํานวน ๒ นาย เดินเขามาดานปลายเทาผูวายชนม เจาหนาที่ ๑ นาย อยูทางดานซายมือของผูวายชนม และเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีอีก ๑ นาย อยูทางดาน ขวามือของผูวายชนม โดยเดินเขามาทางดานปลายเทา มาหยุดยืนบริเวณกลางลําตัวของผูวายชนม v จากนั้นลงเขาและเดินเขาเขามาหยุดอยูประมาณ บริเวณไหลของผูวายชนม แลวไหวผูวายชนมพรอม กัน ๑ ครั้ง และสอดมือเขาประคองศพ

88 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดสีกากี สนว. ๐๑ เรียนเชิญทายาท เจาภาพของผูวายชนม มายืนตั้งแถวอยูบริเวณดานในฉาก กรณี ผูวายชนมเปนพระภิกษุ เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี เดินเขามาทางดานปลายเทาของผูวายชนม ลงเขาและ เดินเขาไปจนถึงบริเวณไหลของผูวายชนม แลวนั่งคุกเขา จากนั้นไหวผูวายชนมพรอมกัน ๑ ครั้ง และสอดมือเขา ประคองศพ โดยกมศีรษะลงเล็กนอย v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี เชิญหมอนํ้าหลวง ใหประธานเพื่อประกอบพิธีพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ ตามดวยนํ้าขมิ้นและนํ้าอบ ตามลําดับ v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดสีกากี สนว. ๐๑ เรียนเชิญประธานเพื่อประกอบพิธี พระราชทานนํ้าหลวงอาบศพหรือสรงศพ กอนที่ ประธานจะรับหมอนํ้าหลวงอาบศพ ใหประธาน ถวายความเคารพไปยังทิศที่พระบาทสมเด็จ พระเจาอยูหัวประทับ หรือพระบรมมหาราชวัง หมายเหตุ กรณีประธานเปนสุภาพสตรี ทําความเคารพโดยการถอนสายบัว

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 89 v ในขณะที่ประธานรดนํ้าหลวงพระราชทานอาบศพ หรือสรงศพ เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีใหสัญญาณไป ยังเจาหนาที่ปไฉน กลองชนะ เพื่อเริ่มประโคม และ ใหเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดสีกากี สนว. ๐๑ เรียนเชิญผูมารวมงานยืนขึ้น และเรียน เชิญใหนั่งลงเมื่อประธานประกอบพิธีเสร็จสิ้น v เมื่อประกอบพิธีพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพแลวเสร็จ ใหประธานถวาย ความเคารพไปยังทิศเดิมอีกครั้งหนึ่ง แลวหันมา ทําความเคารพผูวายชนม แลวเดินออก กรณี ผูวายชนมและประธานเปนฆราวาส ใหเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีเดินมาหยุดยืนบริเวณกลางลําตัว ของผูวายชนม ทําความเคารพโดยการคํานับพรอมกัน ๑ ครั้ง แลวเดินออก หมายเหตุ กรณีประธานเปนสุภาพสตรี ทําความเคารพโดยการถอนสายบัว

90 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ประคองศพ ๒ นาย ลดมือลงและทําความเคารพผูวายชนม กรณี ผูวายชนมเปนฆราวาส ทําความเคารพดวย การไหวพรอมกันในทานั่งคุกเขา เสร็จแลวเดินเขา จนถึงกลางลําตัวผูวายชนม ลุกขึ้นยืนและเดินออก ทางดานปลายเทาผูวายชนม ยืนรอปฏิบัติ กรณี ผูวายชนมที่เปนพระภิกษุ ใหเจาหนาที่ ทั้ง ๒ นาย เดินเขามายังดานหนาผูวายชนม แลวทําความเคารพโดยใชการกราบแบบ เบญจางคประดิษฐ ๓ ครั้งพรอมกัน ลุกขึ้นยืน และเดินออกทางดานปลายเทาผูวายชนม ยืนรอปฏิบัติ

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 91 v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุด สีกากี สนว. ๐๑ เชิญทายาท หรือเจาภาพ ๑ ทาน หวีผมของผูวายชนมจํานวน ๓ ครั้ง และ แนะนําใหทายาท กราบบริเวณอกของผูวาย ชนม ๑ ครั้ง แลวใหหวีขึ้น ๑ ครั้ง หวีลง ๑ ครั้ง และหวีขึ้นอีก ๑ ครั้ง กรณี ผูวายชนมและประธานเปนพระภิกษุ ใหเจาหนาที่ปฏิบัติ งานพิธีเดินเขามายังโตะที่วางกลองนํ้าหลวงพระราชทาน พรอมกัน วางเครื่องแกวและพานนํ้าขมิ้น นํ้าอบ v แลวเดินเขาถอยหลังมายังกลางลําตัวผูวายชนม ทําความเคารพผูวายชนมโดยการกราบแบบเบญจางคประดิษฐ ๓ ครั้ง จากนั้นเดินเขามายังโตะที่ตั้งกลองนํ้าหลวงพระราชทานพรอมกัน เพื่อหยิบหมอนํ้าหลวง และพานนํ้าขมิ้น นํ้าอบ เดินเขาถอยหลังลุกยืนแลวเดินออก v เมื่อหวีเสร็จใหหักหวี แลวนําใสกระเปาเสื้อของผูวายชนม กราบลา ๑ ครั้ง และใหญาติกราบลาผูวายชนม เปนครั้งสุดทาย จากนั้นเจาหนาที่ปฏิบัติ งานพิธี ปดฉากกั้นศพเพื่อปฏิบัติพิธีสุกํา

92 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน v นําผาขาวหอศพ โดยตะแคงศพไปยังดานใด ดานหนึ่ง นําผาขาวสอดขางใตแลวพลิกศพ กลับมาดานเดิม v เสร็จแลวใหมวนปลายผาที่เหลือเขาหาศพ ทั้งชวงปลาย เทา ขางลําตัว ในสวนของดานบนศีรษะมัดขึ้นไปเปนปม เรียกวา มวนจุกกระเทียม v ใชดายดิบกลุมที่ ๒ ขนาด ๑๕ เสน มัดจากปลายเทา จรดศีรษะ รวม ๗ เปราะเปนหลัก เปาะ ประกอบดวย เทา หนาแขง หัวเขา สะโพก หนาอก หัวไหล และคอ แลวขมวดดายดิบที่ปมมวนจุกกระเทียม ๓ รอบ แลวขมวดดายดิบดวยเงื่อนตะกรุดเบ็ดอีก ๓ รอบ โดยเหลือปลายดายดิบไวเพื่อนําไปเชื่อมเขากับ สายแถบ v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ทําหนาที่สุกําศพ จํานวน ๖ นาย ประกอบดวย ชุดสีกากี สนว. ๐๑ จํานวน ๔ นาย ทําหนาที่ มัดศพ ๑ นาย ดึงดาย ๑ นาย ยกเทา ๑ นาย ยกศีรษะ ๑ นาย และ ชุดผามวง จํานวน ๒ นาย ทําหนาที่ประคองศพ v การมัดสุกํา ใชดายดิบกลุมที่ ๑ ขนาด ๑๕ เสน มัดจากปลายเทาจรดศีรษะ รวม ๓ หรือ ๕ เปราะ ประกอบดวย เทา หนาแขง เอว ไหล คอ v คลองที่คอ แลววนไปมัดขอมือยึดแขนเขามา ใหอยูในทาประนมมือระดับอก วนดาย ๓ รอบ แลวมัดดวยเงื่อนตะกรุดเบ็ด อีก ๓ รอบ แลวคลองที่คออีก ๑ ครั้ง มามัดรั้งใหแนน จากนั้นเชิญเครื่องสุกํา โดยนํากรวยกระทง ดอกบัว ธูปและเทียน ใสมือผูวายชนม ในลักษณะประนมมือ v ดึงผาขาวที่สอดขางใตใหศพอยูกึ่งกลาง และ ใหปลายเทาศพชนขอบผา นําปลายผาฝงปลายเทาพับ ขึ้นมาจรดปลายศีรษะของศพใหชายผาเทากัน จากนั้นนํา ปลายผาทางดานซายและขวามาประกบตรงกลาง