คู่มือพิธีการศพที่ได้รับพระราชทาน

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 93 v จากนั้นใชกระดาษกาวยนปดรอยตอของฝาและตัวหีบใหเรียบรอยทั้งสี่ดาน ขณะดําเนินการปดฝาหีบอยูนั้น ใหเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดปกติขาวติดแขนทุกข นิมนตพระพิธีธรรมขึ้นอาสนสงฆใหเรียบรอย v ยกศพลงหีบ โดยกอนปดฝาหีบ ใหนําดายดิบสวนที่เหลือออกมาพอประมาณแลวจึงปดหีบ จากนั้นปดฝาหีบ โดยการตอกตะปูใหแนน ๖ ตัว โดยใหเริ่มจากทางดานศีรษะศพ จํานวน ๑ ตัว ใชวนซาย ทางดานขางหีบ จํานวน ๒ ตัว ทางดานปลายเทาศพ จํานวน ๑ ตัว และทางดานขางหีบที่เหลือ จํานวน ๒ ตัว v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธียกหีบขึ้นตั้งไวบริเวณทางดานหลัง ของโกศที่ตั้งประกอยบเกียรติยศ แลวเชื่อมสายแถบ จากนั้นตั้งแตงเครื่องราชอิสริยาภรณ และเครื่องทองนอย ประดับหนาโกศศพใหเรียบรอย

94 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดปกติขาวติดแขนทุกข เชิญประธานจุดธูปเทียน เครื่องบูชากระบะมุก จากนั้นพระพิธีธรรมเริ่มสวดฯ จบแรก เมื่อพระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรมจบแรกเสร็จแลว เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี นิมนตพระพิธีธรรมลงจากอาสนสงฆ ไปพักเพื่อรอเวลาสวดอีก ๓ จบ ระหวางรอเวลา ใหเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย เขาไปนํากระบะมุกออกมาเพื่อเปลี่ยนธูปเทียนเครื่องบูชา แลวนํากลับไปตั้งไวที่โตะเหมือนเดิม v เมื่อถึงเวลาสวดพระอภิธรรมจบ ๒ ถึงจบ ๔ ใหเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีนิมนตพระพิธีธรรมขึ้นนั่งยังอาสนสงฆ เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี เชิญประธานจุดธูปเทียนเครื่องบูชากระบะมุก จากนั้นพระพิธีธรรมเริ่มสวดจบที่ ๒ v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ยืนตั้งแถวหนาโกศ ทําความเคารพ ผูวายชนมพรอมกัน กรณี ผูวายชนมที่เปนฆราวาส ใหทําความเคารพผูวายชนม โดยการคํานับพรอมกัน กรณี ผูวายชนมเปนพระภิกษุ ใหทําความเคารพผูวายชนม โดยการกราบแบบเบญจางคประดิษฐ ๓ ครั้ง พรอมกัน v จากนั้นเปดฉากและเก็บฉากกั้นศพ เจาหนาที่สงสัญญาณใหปไฉนและกลองชนะหยุดประโคม

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 95 v เมื่อสวดจบ ๒ เสร็จ ใหเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๒ นาย แตงกายชุดปกติขาวติดแขนทุกข เขาถวาย นํ้าปานะ v เมื่อพระพิธีธรรมเริ่มสวดจบที่ ๔ พรอมกัน ใหเจาหนาที่ ปฏิบัติงานพิธี ๒ นาย เขาถอนนํ้าปานะ กรณี ที่เจาภาพจัดเครื่องไทยธรรมถวายพระสงฆ ใหเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีเขาเทียบเครื่องไทยธรรม เชิญเจาภาพเขาถวายเครื่องไทยธรรม v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุด ปกติขาวติดแขนทุกข ลาดภูษาโยง v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีอีก ๑ นาย เชิญประธาน ทอดผาสบงจํานวน ๔ ผืน เมื่อประธานทอดผา เสร็จแลว กลับมายังที่นั่ง v เมื่อพระพิธีธรรมสวดจบแลว ใหเจาหนาที่ปฏิบัติ งานพิธี ๓ นาย ทําการถอนเครื่องบูชากระบะมุก โตะตั้งเครื่องบูชากระบะมุก และถอนตูพระธรรม ออกมาทางดานทายอาสนสงฆ

96 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน v เมื่อเสร็จพิธี ใหเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย นิมนตพระพิธีธรรมลงจากอาสนสงฆ พระพิธีธรรมยืนปลงธรรม สังเวช เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย ยืนรอ ทายอาสนสงฆเพื่อรับพัดพระพิธีธรรม เปนอันเสร็จพิธี v จากนั้นเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีจะตั้งแตงตูพระธรรม พัดพิธีธรรม โตะตั้งเครื่องบูชากระบะมุก และเครื่องบูชา กระบะมุกเพื่อใชในคืนตอไป v ขณะที่พระสงฆพิจารณาผาบังสุกุล เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี เชิญที่กรวดนํ้าไปวางไวที่โตะเคียงที่รับรองผูเปน ประธาน v เมื่อประธานกรวดนํ้าเสร็จ ใหเจาหนาที่ปฏิบัติ งานพิธี เขาถอนที่กรวดนํ้า และเจาหนาที่ปฏิบัติ งานพิธีอีก ๑ นาย เขาเก็บภูษาโยง พรอมทั้ง ถอนผาสบง

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 97 รูปแบบการตั้งแตงเครื่องเกียรติยศประกอบศพ ฉัตรเบญจามีลักษณะเปนฉัตรทรงกระบอกชะลูดสูง เปนฉัตร ๕ ชั้น มีสีสลับกันระหวางสีแดง สีเขียว และ สีนํ้าเงิน สีระบายฉัตรผืนบนจะเปนสีเดียวกับเพดาน สวนสีระบายฉัตรผืนลางเปนสีสลับกันไป ซึ่งจะเรียกสีฉัตรตาม สีของเพดาน เมื่อนําไปเปนเครื่องเกียรติยศประกอบศพ จะใชเปนคู โดยทั้งคูจะเปนสีเดียวกัน ในการพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ จะจัดฉัตร จํานวน ๑ สํารับ (๔ ตน) ไปปกกับฐานปกฉัตร ตั้งประดับเปนเครื่องเกียรติยศประกอบศพ โดยใหสีของฉัตรคูหนาและคูหลังไมซํ้ากันในการตั้งประดับ ฉัตรเบญจา ฉัตรเบญจา โกศแปดเหลี่ยม พวงมาลา เครื่องราชอิสริยาภรณ ชั้นสูงสุด ชั้นรองลงมา เครื่องทองนอย พวงมาลา

98 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน เครื่องราชอิสริยาภรณ การตั้งประดับ ม.ป.ช. และ ม.ว.ม. ม.ว.ม. และ ป.ช. ป.ช. และ ป.ม. ม.ป.ช. ม.ว.ม. ป.ช. ม.ป.ช. ม.ว.ม. ป.ช. ม.ป.ช. ม.ว.ม. ป.ช. ม.ว.ม. ป.ช. ป.ม. ม.ว.ม. ป.ช. ม.ว.ม. ป.ช. ป.ม. การตั้งเครื่องราชอิสริยาภรณประดับหนาโกศศพ ในกรณีเจาภาพมีความประสงคตั้งเครื่องราชอิสริยาภรณประดับหนาโกศศพ ทางเจาหนาที่ตั้งแตงใหเมื่อ ทําการสุกําศพและตั้งแตงเครื่องเกียรติยศประกอบศพเสร็จสิ้นเรียบรอยแลว การวางเครื่องราชอิสริยาภรณคูหนา โกศตั้งประดับนั้น เมื่อเจาหนาที่ผูปฏิบัติหันหนาเขาหาโกศศพดานซายมือของผูปฏิบัติ คือ เครื่องราชอิสริยาภรณ ชั้นสูงสุด ทางดานขวามือของผูปฏิบัติ คือ เครื่องราชอิสริยาภรณชั้นรองลงมา ถาหากเครื่องราชอิสริยาภรณชิ้นเดียว ใหวางไว ณ จุดกึ่งกลางของโกศศพโดยใชเครื่องราชอิสริยาภรณชั้นที่สูงที่สุด

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 99 การตั้งแตงฉากพับ เตรียมการตั้งแตง และจัดฉากพับกั้นกอนพิธีพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ ใหมีพื้นที่ เขา-ออก ฉากนํ้าเงิน คือ ฉากพับที่ใชกั้นศพ ขาราชการและบุคคลทั่วไป เปนผูที่ไดรับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ มหาปรมาภรณชางเผือก (ม.ป.ช.) มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.) ประถมาภรณชางเผือก (ป.ช.) ประถมาภรณมงกุฎไทย (ป.ม.) ปฐมดิเรกคุณาภรณ (ป.ภ.) ทุติยจุลจอมเกลาวิเศษ (ท.จ.ว.) ทุติยจุลจอมเกลา (ท.จ.) พระสงฆ เปนพระราชาคณะ ชั้นธรรมขึ้นไป (โกศโถ) และผูที่ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ พระราชทานพระบรมราชานุเคราะห การตั้งแตง ฉากกั้นศพ (ฉากสีนํ้าเงิน) ตามจํานวนที่เหมาะสมของสถานที่ จํานวน ๔ ฉาก หากพื้นที่ไมเพียงพอใหใช จํานวน ๓ ฉาก โดยตรงกลางลดลงเหลือ ๑ ฉาก หมายเหตุ เขาดานปลายเทาและออกดานศีรษะของผูวายชนม หรือดูตามความเหมาะสมและสถานที่เปนหลัก โตะวางนํ้าหลวง พระราชทาน โตะวาง เครื่องสุกํา

100 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน พระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรม พระพิธีธรรม หมายถึง พระสงฆในพระพุทธศาสนาที่มีความรูความสามารถในอันที่จะประกอบพิธีตาง ๆ ทางพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะเกี่ยวกับการสวดในงานพระราชพิธีตาง ๆ เชน สวดพระอภิธรรม โดยพระพิธีธรรม ที่ตั้งไวประจําพระอารามตาง ๆ โดยจะมีพัดประจําตําแหนงใชตั้งตรงหนาเวลาสวด มีจํานวน ๔ ดาม เปน ๑ สํารับ ลักษณะเปนพัดหนานาง แตละดามมีสีตาง ๆ กัน คือ สีเหลือง สีแดง สีนํ้าเงิน และสีเขียว เปนผาแพรสีพื้นเหมือน กันทั้งสองดาน ปกไหมทองเปนลักษณะคลายรัศมีจากใจกลางพัด ดามเปนไมลักษณะตับคาบใบพัดไวตรงกลางทําไม เปนแผนรูปวงกลมรี แกะตัวอักษรดวยมุกคําวา พระพิธีธรรม แลวฝงลงในเนื้อไม ยอดพัดและสนพัดเปนงา (ปจจุบัน เปลี่ยนเปนวัสดุคลายงาแลว) พัดพระพิธีธรรมนี้เมื่อใชในขณะสวดจะมีวิธีนั่งสวดและเรียงพัดเปน ๒ แบบ ไดแก ๑. เรียงตามลําดับศักดิ์ของพัดพระพิธีธรรม คือ สีเหลือง สีแดง สีนํ้าเงิน และสีเขียว ๒. เรียงตามคู โดยสีเหลืองกับสีแดงเปนแมคูนั่งอยูตรงกลาง สวนสีนํ้าเงินเปนลูกคูของสีเหลืองตองนั่งดาน ขวาของสีเหลือง สีเขียวเปนลูกคูของสีแดงตองนั่งดานซายของสีแดง กรณี โกศแปดเหลี่ยม จะไดรับพระราชทานพระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรม จํานวน ๓ คืน คืนละ ๔ รูป เจาภาพจะตองดําเนินการจัดเตรียม ดังนี้ - ผาสบงสีพระราชนิยมผูกริบบิ้นแพรสีขาว จํานวน ๓ คืน ๆ ละ ๔ ผืน - ใบปวารณาใสซองใหเรียบรอย จํานวน ๓ คืน ๆ ละ ๔ ชุด - ปจจัยถวายพระพิธีธรรมพิจารณาผาบังสุกุล จํานวน ๔ รูป ผาสบงผูกริบบิ้นแพรสีขาว ใบปวารณาอยูในซองเสียบที่ผาสบงผูกริบบิ้นแพรสีขาว

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 101 อุปกรณเครื่องใชเกี่ยวกับงานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ โกศแปดเหลี่ยม เครื่องทองนอย หมอนํ้าหลวงตอกลาย เครื่องสุกํา กลองนํ้าหลวงพระราชทาน ฉัตรเบญจาพรอมฐาน เครื่องเกียรติยศประกอบศพและอุปกรณเครื่องใชเกี่ยวกับ งานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ

102 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ภูษาโยง ตะลุมมุกเชิญเครื่องสุกํา ตูพระธรรมลายรดนํ้า เครื่องบูชากระบะมุก ปไฉน ฉากนํ้าเงิน กลองชนะแดงพรอมไมตี พัดที่ใชปฏิบัติพิธีสวดพระอภิธรรม งานพระราชทานนํ้าหลวงโกศแปดเหลี่ยม พานกลีบบัวพรอมขวดแกว

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 103 การแตงกายสําหรับงานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ ชุดปกติขาวติดแขนทุกข - เสื้อคอปดสีขาวแขนยาว มีกระเปาที่อกทั้ง สองขาง กระเปามีใบปกกระเปา - กางเกงขาวแบบราชการขายาว ชุดสีกากี สนว. ๐๑ - เสื้อคอพับแขนยาวสีกากี สนว. ๐๑ - กางเกงขายาวสีกากี สนว. ๐๑

104 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ชุดจาป - หมวกทรงประพาสโหมดเทศ ยอดจุก - เสื้อเขมขาบไหม - กางเกงมัสรูไหม - เข็มขัดแถบทองหัวครุฑ ชุดกลองชนะ - หมวกกลีบลําดวนแดงขลิบเหลือง - เสื้อปสตูแดงขลิบเหลือง - กางเกงปสตูแดงขลิบเหลือง ชุดเชิญเครื่องสุกํา/ประคองศพ - เสื้อนอกราชปะแตนสีขาว ติดแขนทุกข - นุงผามวง ถุงเทาขาวยาว รองเทาดําหุมสน

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 105 งานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ พรอมเครื่องเกียรติยศประกอบศพ โกศโถ

106 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 107 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน งานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ พรอมเครื่องเกียรติยศประกอบศพ โกศโถ การปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทานเปนไปตามหลักเกณฑของสํานักพระราชวัง โดยงาน พระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ พรอมเครื่องเกียรติยศประกอบศพ โกศโถ จะพระราชทานตามฐานันดรศักดิ์ ชั้นยศ เครื่องราชอิสริยาภรณ และไดรับเกียรติยศที่ไดรับพระราชทาน ดังนี้ ฐานันดรศักดิ์ ชั้นยศ เครื่องราชอิสริยาภรณ เกียรติยศที่ไดรับพระราชทาน ผูที่ไดรับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ - ประถมาภรณมงกุฎไทย - ปฐมดิเรกคุณาภรณ - ทุติยจุลจอมเกลา - นํ้าหลวง - โกศโถ (ถาเปนราชนิกุล หรือราชินิกุล พระราชทาน โกศราชินิกุล) - ฉัตรเบญจา - ป กลองชนะ ๑๐ ประโคมเวลารับพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ พระราชาคณะ ชั้นธรรม - นํ้าหลวง - ไตรครองถวายสุกําศพ - โกศโถ - ฉัตรเบญจา - ป กลองชนะ ๑๐ ประโคมเวลารับพระราชทาน นํ้าหลวงสรงศพ หมายเหตุ - กรณีเปนศพของผูที่ถวายงานใกลชิด ผูทรงคุนเคย หรือศพในพระราชานุเคราะหสํานักพระราชวังไปปฏิบัติ - กรณีพระบรมวงศานุวงศ เสด็จฯ ไปงานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือพระราชทานเพลิงศพ เจาหนาที่ สํานักพระราชวังจะปฏิบัติงานรวมกับเจาหนาที่กระทรวงวัฒนธรรมเหมือนเชนเคยปฏิบัติ - กรณีมีการพระราชทานพวงมาลา สํานักพระราชวังเปนผูเชิญไปปฏิบัติเอง หรือตามที่สํานักพระราชวังมอบหมาย - บุคคลผูทําลายชีพตนเอง และผูตองอาญาแผนดิน ไมพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ เครื่องเกียรติยศประกอบศพ เพลิงศพ และดินฝงศพ - การพระราชทานเพลิงศพนั้น จะตองไมตรงกับวันเฉลิมพระชนมพรรษาของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว วันเฉลิมพระชนมพรรษาของสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปหลวง วันเฉลิมพระชนมพรรษาของสมเด็จพระบรมราชินี และวันฉัตรมงคล - ตามประเพณีนิยม จะไมพระราชทานเพลิงศพในวันศุกร

108 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน กระบวนงานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ พรอมเครื่องเกียรติยศประกอบศพ โกศโถ รับหมายแจงงานจาก กลุมปฏิบัติพิธีการสวนหนา การจัดทํารายงานผล การปฏิบัติงาน ทีมปฏิบัติงานจัดทําเอกสารการปฏิบัติงาน ประสานนัดหมายเจาภาพ/ทายาท และจัดเครื่องเกียรติยศประกอบศพ พรอมทั้งวัสดุอุปกรณที่ใชในการปฏิบัติงาน เดินทางไปสถานที่ปฏิบัติงาน ตั้งแตงเครื่องเกียรติยศประกอบศพ โกศโถ ตั้งฉัตรเบญจา ๔ ตน ประดับโกศ และตั้งฉากกั้นศพ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) ใหคําแนะนําเกี่ยวกับ การหวีผม และการกราบลาผูวายชนม (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) เชิญหีบตั้งหลังโกศ พรอมเดินสายแถบเชื่อมกับภูษาโยง (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) แตงนํ้าหลวงพระราชทานและประคองศพ รับนํ้าหลวงพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกขและชุดผามวงติดแขนทุกข) เชิญเจาภาพตั้งแถวอยูบริเวณดานในฉาก และเชิญประธานประกอบพิธีพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) ปไฉน กลองชนะ ประโคมเวลารับพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ (ชุดเครื่องสูง) เชิญโกศพรอมฐานรองไปตั้งประกอบ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) เชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข) ปดฉากกั้นศพและสุกําพรอมบรรจุศพลงหีบ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) การวางพวงมาลาพระราชทาน (ถามี) การสงคืนวัสดุอุปกรณ การประเมินความพึงพอใจ ของเจาภาพ รูปภาพสัญลักษณ ความหมายของสัญลักษณ การเริ่มตนหรือจบงาน (Start or Stop) การกระทํา (Process) การนําเขาหรือแสดงผลขอมูล (Input or Output) ทิศทางการทํางาน (Direction of Flow)

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 109 รายละเอียดกระบวนงานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ พรอมเครื่องเกียรติยศประกอบศพ โกศโถ ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๑ ๑. บันทึกขอมูลจากหมายรับสั่ง ลงในระบบสารสนเทศ การบริหารจัดการและอํานวยการ งานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ๒. สําเนาหมายรับสั่งมอบใหทีมปฏิบัติ ตามการจัดตารางงานแตละวัน ๑. มีการบันทึกทุกหมายรับสั่ง ครบถวน ๒. มอบหมายทีมไปปฏิบัติงาน ตามหมายรับสั่ง ๒ ๑. หัวหนาทีมปฏิบัติจัดทีมเจาหนาที่ พรอมทําหนังสือบันทึกการสั่งงาน การขออนุญาตใชรถยนตสวนกลาง การเบิกวัสดุอุปกรณ พรอมประสาน นัดหมายเจาภาพ/ทายาท ในการปฏิบัติหนาที่ ๒. จัดวัสดุอุปกรณออกปฏิบัติงาน ๑. จัดเจาหนาที่ปฏิบัติงาน ใหเพียงพอตอการปฏิบัติงาน ๒. จัดยานพาหนะใหเพียงพอ ตอการใชงาน ๓. จัดวัสดุอุปกรณออกปฏิบัติงาน ใหครบถวน ไดแก - เครื่องเกียรติยศประกอบศพ - เครื่องแตงกาย - วัสดุสิ้นเปลือง งานพระราชทานนํ้าหลวง ๓ ๑. จํานวนผูปฏิบัติหนาที่อยางนอย ๓๒ นาย ๒. รถตู จํานวน ๒ คัน รับ - สงเจาหนาที่ปฏิบัติงาน ๓. รถบรรทุก จํานวน ๑ คัน ๑. ทีมปฏิบัติงานตองเดินทาง ถึงสถานที่ปฏิบัติงาน กอนเวลาอยางนอย ๑ ชั่วโมง ๒. จัดเจาหนาที่ปฏิบัติงาน ใหเพียงพอตอการปฏิบัติงาน ๓. จัดยานพาหนะใหเพียงพอ ตอการใชงาน ๔ ๑. ประสานเจาภาพจัดเตรียมสถานที่ สําหรับการประกอบพิธี และเชิญ กลองนํ้าหลวงพระราชทาน ไปตั้งไวในที่เหมาะสม ๒. เจาหนาที่เชิญโกศโถตั้งประดับ พรอมฐานรอง ๑. การใหคําแนะนําการปฏิบัติ แกเจาภาพ มีความเขาใจงาย และถูกตอง ครบถวน ๒. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด รับหมายแจงงานจาก กลุมปฏิบัติพิธีการสวนหนา ทีมปฏิบัติงานจัดทําเอกสารการปฏิบัติงาน ประสานนัดหมายเจาภาพ/ทายาท และจัดเครื่องเกียรติยศประกอบศพ พรอมทั้งวัสดุอุปกรณที่ใชในการปฏิบัติงาน เดินทางไปสถานที่ปฏิบัติงาน ตั้งแตงเครื่องเกียรติยศประกอบศพ โกศโถ เชิญโกศพรอมฐานรองไปตั้งประกอบ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑)

110 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๕ ๑. เจาหนาที่ตั้งฉัตรเบญจา จํานวน ๑ สํารับ ๒. เจาหนาที่ตั้งแตงฉากกั้นศพ (ฉาก สีนํ้าเงิน) โดยใชจํานวน ๔ ฉากเปนหลัก ๓. เจาหนาที่ จํานวน ๑ นาย ทําหนาที่ เชิญเครื่องสุกําไปวางที่โตะบริเวณ ที่จัดเตรียมไว หรือที่เหมาะสม ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับ ขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๔. ตั้งแตงเครื่องเกียรติยศประกอบศพ ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด ๕. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด ๖ ๑. กอนเวลาพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ เจาภาพจะเชิญแขก ประกอบพิธีรดนํ้าศพ ๒. เมื่อใกลเวลาพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ เจาหนาที่จะเชิญทายาท เจาภาพ ตั้งแถวรอรับกลองนํ้าหลวง พระราชทาน บริเวณดานหนาศาลา หรือบริเวณที่เหมาะสม ๓. เจาหนาที่เชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทาน ตั้งบนโตะปูผาขาวทางดานศีรษะของผูวายชนม ๔. เจาหนาที่เดินออกไปพักเพื่อรอเวลา ปฏิบัติ ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับ ขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การใหคําแนะนําการปฏิบัติ แกเจาภาพ มีความเขาใจงาย และถูกตอง ครบถวน ๔. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด ๗ ๑. เมื่อถึงเวลาพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพเจาหนาที่จะดําเนินการ แตงนํ้าหลวงพระราชทาน ประกอบดวย นํ้าหลวง นํ้าขมิ้น นํ้าอบ ตามลําดับ (ตามรูปแบบที่กําหนด) ๒. เจาหนาที่ ๑ นาย เชิญหมอนํ้าหลวง พระราชทาน อีก ๑ นาย เชิญพานกลีบบัว พรอมขวดนํ้าขมิ้นและนํ้าอบใหประธาน เพื่อประกอบพิธีพระราชทานนํ้าหลวง อาบศพ หรือสรงศพ ๓. เจาหนาที่ผูทําหนาที่ประคองศพ จํานวน ๒ นาย เดินเขามา ทางดานปลายเทาของผูวายชนม ประจําตําแหนง ๔. เจาหนาที่สอดมือเขาประคองศพ ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับ ขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๔. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด แตงนํ้าหลวงพระราชทานและประคองศพ รับนํ้าหลวงพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข และชุดผามวงติดแขนทุกข) เชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข) ตั้งฉัตรเบญจา ๔ ตน ประดับโกศ และตั้งฉากกั้นศพ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑)

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 111 ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๘ ๑. เจาหนาที่เรียนเชิญเจาภาพพรอมดวย ทายาทของผูวายชนมมายืนตั้งแถว อยูบริเวณดานในฉาก ๒. เจาหนาที่เชิญผูเปนประธาน เพื่อประกอบพิธีพระราชทานนํ้าหลวง อาบศพ หรือสรงศพ ๓. ประธานประกอบพิธีพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ ๑. การใหคําแนะนําการปฏิบัติ แกเจาภาพ มีความเขาใจงาย และถูกตอง ครบถวน ๒. ปฏิบัติถูกตองตาม ลําดับขั้นตอน ๓. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๔. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๕. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด ๙ ๑. เจาหนาที่ปฏิบัติงานเครื่องสูง ตั้งริ้ว รอประโคมเมื่อถึงเวลาพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพบริเวณหนาสถานที่ ประกอบพิธี ๒. เมื่อประธานประกอบพิธีพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ เจาหนาที่ จะใหสัญญาณไปยังเจาหนาที่ปไฉน กลองชนะ เริ่มประโคม ประโคมจนกวา เจาหนาที่จะสุกําศพเสร็จ และเปดฉาก กั้นศพ จึงสั่งหยุดประโคม ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๔. การประโคมปไฉน กลองชนะ ปฏิบัติถูกตอง ตามจังหวะ การประกอบพิธี ๕. การใหคําแนะนําการปฏิบัติ แกเจาภาพ มีความเขาใจงาย และถูกตอง ครบถวน ๑๐ ๑. เมื่อประกอบพิธีพระราชทานนํ้าหลวง อาบศพ หรือสรงศพแลวเสร็จ เจาหนาที่ เชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทาน และเจาหนาที่ผูทําหนาที่ประคองศพ ทําความเคารพผูวายชนมพรอมกัน และเดินออก ๒. เจาหนาที่เชิญตัวแทนเจาภาพ ๑ ทาน โดยแนะนําใหนั่งคุกเขาขางศพ กราบศพ ๑ ครั้ง กอนทําการหวี โดยหวีขึ้น ๑ ครั้ง หวีลง ๑ ครั้ง และหวีขึ้นอีก ๑ ครั้ง เมื่อหวีเสร็จ เรียบรอยแลว เจาหนาที่จะแนะนํา ใหเจาภาพ หักหวีและนําใสกระเปาเสื้อ ของผูวายชนม กราบลา ๑ ครั้ง และแจงใหญาติพี่นองเขากราบลา ผูวายชนมเปนครั้งสุดทาย กอนเขาสูขั้นตอนการสุกําศพตอไป ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๔. การใหคําแนะนําการปฏิบัติ แกเจาภาพ มีความเขาใจงาย ใหคําแนะนําเกี่ยวกับ และถูกตอง ครบถวน การหวีผม และการกราบลาผูวายชนม (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) เชิญเจาภาพตั้งแถวอยูบริเวณดานในฉาก และเชิญประธานประกอบพิธีพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) ปไฉน กลองชนะ ประโคมเวลารับพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ (ชุดเครื่องสูง)

112 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๑๑ ๑. เจาหนาที่ดําเนินการปดฉากกั้นศพ ๒. สุกําศพ จัดเจาหนาที่ จํานวน ๖ นาย ๓. การมัดสุกํา ใชดายดิบกลุมที่ ๑ มัดจาก ปลายเทาจรดศีรษะ รวม ๓ หรือ ๕ เปราะเปนหลัก เริ่มจากสวนเทา หนาแขง เอว ไหล คอ ตามลําดับ ๔. เชิญเครื่องสุกํา ใสมือผูวายชนมใน ลักษณะประนมมือ ๕. นําผาขาวหอศพ แลวนําปลายผา ฝงปลายเทาพับขึ้นมาจรดปลายศีรษะ ของศพ เสร็จแลวก็มวนปลายผา ที่เหลือเขาหาศพ ทั้งชวงปลายเทา ขางลําตัว ในสวนของดานบนศีรษะ มัดขึ้นไปใหเหมือนมวยผม เรียกวา มวนจุกกระเทียม ๖. ใชดายดิบกลุมที่ ๒ มัดจากปลายเทา จรดศีรษะ รวม ๗ เปราะเปนหลัก จากปลายเทา หนาแขง หัวเขา สะโพก หนาอก หัวไหล คอ ตามลําดับ ๗. ขมวดดายดิบ ที่ปมมวนจุกกระเทียม ๓ รอบ แลวขมวดดายดิบดวย เงื่อนตะกรุดเบ็ดอีก ๓ รอบ และนํา ปลายดายดิบที่เหลือออกมานอกหีบ เพื่อนําไปเชื่อมโยงเขากับสายแถบ และภูษาโยง ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ปดฉากกั้นศพและสุกําพรอมบรรจุศพลงหีบ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑)

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 113 ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๑๒ ๑. ยกศพลงหีบ กอนปดฝาหีบนําดายดิบ (เชื่อมตอกับสายแถบ) ออกมา พอประมาณแลวจึงปด ๒. เจาหนาที่แตละฝายชวยกันดําเนินการ ปดฝาหีบโดยการตอกตะปูใหแนน ๖ ตัว หลังจากนั้นใหใชกระดาษกาวยน ปดรอยตอของฝาและตัวหีบใหเรียบรอย ทั้งสี่ดาน ๓. เจาหนาที่ยกหีบขึ้นตั้งไวบริเวณ ทางดานหลังของโกศที่ตั้งประดับ แลวเชื่อมสายแถบระหวางโกศกับหีบ ๔. เจาหนาที่ตั้งแตงเครื่องราชอิสริยาภรณ และเครื่องทองนอยหนาโกศใหเรียบรอย ๕. เจาหนาที่ยืนตั้งแถวหนาเครื่องเกียรติยศ ประกอบศพ ทําความเคารพ (คํานับ) พรอมกัน ๖. เจาหนาที่เปดฉาก และเก็บฉากกั้นศพ ๗. เจาหนาที่สงสัญญาณใหปไฉนและ กลองชนะหยุดประโคม ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๔. การตั้งประดับ เครื่องราชอิสริยาภรณ ถูกตองตามชั้นยศ ๑๓ - เชิญพวงมาลาพระราชทานแตละพระองค วางตั้งแตพระบรมวงศานุวงศชั้นสูง จนถึงพระบรมวงศานุวงศชั้นรอง วางจนครบทุก ๆ พระองค เสร็จแลว ประธานผูเชิญวางพวงมาลา ทําความเคารพ เปนอันเสร็จพิธี ๑. ใหคําแนะนําการวาง พวงมาลาพระราชทาน ไดอยางถูกตอง ตามที่ สํานักพระราชวังกําหนด ๒. วางพวงมาลาพระราชทาน ไดอยางถูกตอง ๑๔ - หัวหนาทีมนําแบบประเมิน ความพึงพอใจใหเจาภาพ/ทายาท แสดงความคิดเห็น และดําเนินการ บันทึกลงในระบบสารสนเทศ การบริหารจัดการและอํานวยการ งานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน หลังเสร็จสิ้นภารกิจ - ดําเนินการประเมินทุกราย ที่ปฏิบัติ เชิญหีบตั้งหลังโกศ พรอมเดินสายแถบ เชื่อมกับภูษาโยง (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) การวางพวงมาลาพระราชทาน (ถามี) การประเมินความพึงพอใจ ของเจาภาพ

114 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๑๕ ๑. หลังจากเสร็จสิ้นงานแตละครั้ง ตรวจสอบวัสดุอุปกรณเกี่ยวกับ ความครบถวน การชํารุด และสงคืนคลัง เก็บวัสดุอุปกรณ โดยมีการบันทึก กรณีเกิดการชํารุด เพื่อดําเนินการ ซอมแซม พรอมนํารถยนตสวนกลาง จอด ณ ที่ตั้งสํานักงาน ๒. รายงานผลลงในระบบสารสนเทศ การบริหารจัดการและอํานวยการ งานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน หลังเสร็จสิ้นภารกิจ ๑. ดําเนินการสงคืน หลังการใชงานทุกครั้ง ๒. บันทึกความเสียหาย/ การสูญหาย ทุกครั้งที่เกิดขึ้น ๑๖ ๑. หัวหนาทีมจัดทําเอกสารรายงานผล การปฏิบัติงานใหผูบังคับบัญชาทราบ ทุกครั้ง เพื่อเปนการแจงผล การดําเนินงาน ปญหา อุปสรรค และชี้แจงแนวทางแกไขปญหา ที่พบในแตละงานที่ออกปฏิบัติ ๒. ผูปฏิบัติงานบันทึกการปฏิบัติงาน ของตนเอง เปนรายบุคคล ลงในระบบสารสนเทศ การบริหารจัดการและอํานวยการ งานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน - ดําเนินการบันทึกผล การปฏิบัติงานทุกครั้ง การจัดทํารายงานผล การปฏิบัติงาน การสงคืนวัสดุอุปกรณ

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 115 ขั้นตอนการปฏิบัติงาน การพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ พรอมเครื่องเกียรติยศประกอบศพ โกศโถ การพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ตั้งแตงเครื่องเกียรติยศ ประกอบศพพรอมโกศโถ v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดผามวง เชิญเครื่องสุกําไปวางยังโตะวางเครื่องสุกํา ดานปลายเทาผูวายชนม ทําความเคารพ เครื่องสุกํา โดยการไหว ๑ ครั้ง แลวเดินออก v เมื่อใกลเวลาพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพหรือ สรงศพ เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกาย ชุดสีกากี สนว. ๐๑ เชิญทายาท หรือเจาภาพ ตั้งแถวรอรับกลองนํ้าหลวงพระราชทาน v ตั้งแตงฉัตรเบญจา ๔ ตน ประดับโกศและตั้งฉากกั้นศพ v ตั้งโตะวางหมอนํ้าหลวง พานกลีบบัว พรอมขวดแกว และกลองนํ้าหลวงพระราชทานที่ปูดวยผาขาว

116 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ๑. ขั้นตอนการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑.๑ การเชิญนํ้าหลวงพระราชทาน v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดปกติขาวติดแขนทุกข เชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทานเดินผานแถว ที่ตั้งรอรับกลองนํ้าหลวงพระราชทาน โดยทายาท หรือเจาภาพ แสดงความเคารพดวยการยืนตรงในอาการสํารวม ไมตองคํานับ สวนผูที่มารวมงานควรนั่งอยูในความสงบ ไมตองยืนขึ้น ไมตองทําความเคารพและไมมีการบรรเลง เพลงใดๆ v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี เชิญกลองนํ้าหลวง พระราชทาน เดินเขามาถึงบริเวณกลางลําตัว ของผูวายชนม ลงเขาและเดินเขาจนมาถึงโตะ วางกลองนํ้าหลวงพระราชทาน ดานศีรษะผูวายชนม v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี วางกลองนํ้าหลวง พระราชทานแลวหมุนพานเชิญกลองนํ้าหลวง พระราชทาน โดยใหยอดมงกุฎหันออกจากตัวผูเชิญ

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 117 v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ทําความเคารพกลองนํ้าหลวง พระราชทาน โดยการไหว ๑ ครั้ง เดินเขาถอยหลังออก ไปถึงบริเวณกลางลําตัวผูวายชนม ลุกยืน แลวหันไป ทางผูวายชนม ทําความเคารพโดยการคํานับ ๑ ครั้ง กรณี ผูวายชนมเปนพระภิกษุ เชิญกลองนํ้าหลวง พระราชทาน เดินเขามาถึงบริเวณกลางลําตัวของ ผูวายชนม ลงเขา และเดินเขาจนมาถึงโตะสําหรับ วางกลองนํ้าหลวงพระราชทาน ดานศีรษะของ ผูวายชนม วางกลองนํ้าหลวงพระราชทาน แลวหมุนพานเชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทาน โดยให ยอดมงกุฎหันออกจากตัวผูเชิญ ทําความเคารพ กลองนํ้าหลวงพระราชทาน โดยการไหว ๑ ครั้ง จากนั้นเดินเขาถอยหลังไปถึงบริเวณกลางลําตัว ของผูวายชนมแลวกราบแบบเบญจางคประดิษฐ ๓ ครั้ง จากนั้นลุกยืน แลวเดินออกพักรอเวลาปฏิบัติ v ทายาท หรือเจาภาพที่ตั้งแถว เลิกแถวเพื่อรอเวลา พระราชทานนํ้าหลวงอาบศพหรือสรงศพ

118 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ๑.๒ การแตงนํ้าหลวงพระราชทาน v จากนั้นเจาหนาที่แตงกายชุดปกติขาวติดแขนทุกข หันมายังโตะที่วางกลองนํ้าหลวงพระราชทาน ลงเขาและเดินเขาเขามาพรอมกันจนถึงโตะที่วาง กลองนํ้าหลวงพระราชทาน สวนเจาหนาที่แตงกาย ชุดผามวงเดินไปรอปฏิบัติ ฝงทางดานปลายเทา ผูวายชนม v เมื่อถึงเวลาประกอบพิธีพระราชทานนํ้าหลวงตามหมายรับสั่ง ใหตั้งแถวเตรียมประโคมปไฉน กลองชนะ รอการประกอบพิธีพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ บริเวณหนาสถานที่ประกอบพิธี ประกอบดวย จาป ๒ นาย และเจาหนาที่กลองชนะ ๑๐ นาย เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๒ นาย แตงกายชุดปกติขาวติดแขนทุกข ทําหนาที่ปฏิบัตินํ้าหลวงพระราชทาน และเจาหนาที่ปฏิบัติพิธี ๒ นาย แตงกายชุดผามวง ทําหนาที่ประคองศพ เดินเขาพรอมกันและมาหยุดยืนบริเวณกลางลําตัวของผูวายชนม จากนั้นหันไปทําความเคารพผูวายชนมพรอมกัน โดยการคํานับ ๑ ครั้ง v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ทําความเคารพกลอง นํ้าหลวงพระราชทาน โดยการไหวพรอมกัน ๑ ครั้ง กรณี ผูวายชนมเปนพระภิกษุ ใหลงเขาทําความเคารพ โดยการกราบแบบเบญจางคประดิษฐ ๓ ครั้ง จากนั้นเจาหนาที่แตงกายชุดปกติขาวติดแขนทุกข หันมายังโตะที่วางกลองนํ้าหลวงพระราชทาน เดินเขาเขามาพรอมกันจนถึงโตะที่วางกลอง นํ้าหลวงพระราชทาน สวนเจาหนาที่แตงกาย ชุดผามวง เดินเขาถอยหลังไปรอปฏิบัติ ฝงทางดาน ปลายเทาผูวายชนม

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 119 v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ผูเชิญกลองนํ้าหลวง พระราชทานแกะหอถุงผาโปรงสีดําและเปดฝากลอง นํ้าหลวงพระราชทาน แลวเชิญพานรองพรอมกลอง นํ้าหลวงพระราชทาน ถือไวที่บริเวณประมาณหนาอก ในกิริยาที่สํารวม v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี อีก ๑ นาย เปนผูปฏิบัติ ในการแตงนํ้าหลวงพระราชทาน ประกอบดวย นํ้าหลวง นํ้าขมิ้น นํ้าอบ ผูแตงนํ้าหลวงพระราชทาน เปดขวดนํ้าหลวงแลวรินใสหมอนํ้าหลวง จากนั้น รินนํ้าขมิ้นและนํ้าอบใสขวดแกวตามลําดับ กรณี ประธานเปนฆราวาส เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ผูแตงนํ้าหลวงพระราชทาน เปดขวดนํ้าหลวง แลวรินใสหมอนํ้าหลวงแบบตอกลาย จากนั้น รินนํ้าขมิ้นและนํ้าอบใสขวดแกวตามลําดับ กรณี ประธานเปนพระภิกษุ เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ผูแตงนํ้าหลวงพระราชทาน เปดขวดนํ้าหลวง แลวรินใสเครื่องแกว จากนั้นรินนํ้าขมิ้นและนํ้าอบ ใสขวดแกวตามลําดับ

120 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ๑.๓ การพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ v ขณะเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี เขาแตงนํ้าหลวง พระราชทาน ใหตั้งแถวเตรียมประโคมปไฉน กลองชนะ รอการประกอบพิธีพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพหรือสรงศพ บริเวณหนาสถานที่ ประกอบพิธี ประกอบดวยจาป ๒ นาย และ เจาหนาที่กลองชนะ ๑๐ นาย v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ปดฝากลองนํ้าหลวง พระราชทาน หอถุงผาโปรงสีดําผูกโบวไว ในรูปแบบเดิม แลวไหว ๑ ครั้งพรอมกัน v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย ทําหนาที่เชิญหมอนํ้าหลวงพระราชทาน เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี อีก ๑ นาย ทําหนาที่เชิญพานกลีบบัวพรอมขวดแกวนํ้าขมิ้นและนํ้าอบ กรณี ประธานเปนฆราวาส เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีทั้ง ๒ นาย เดินเขาถอยหลังพรอมกันจนถึงกลางลําตัว ของผูวายชนม ลุกยืน แลวถอยหลังเพื่อยืนรอปฏิบัติบริเวณปลายเทาผูวายชนม

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 121 กรณี ประธานเปนพระภิกษุหรือหมอมเจาขึ้นไป เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีทั้ง ๒ นาย เดินเขาถอยหลัง พรอมกันจนถึงบริเวณปลายเทาผูวายชนม และ นั่งคุกเขาเพื่อรอปฏิบัติตอไป v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๒ นาย แตงกายชุดผามวง ทําหนาที่ประคองศพ กรณี ผูวายชนมเปนฆราวาส เจาหนาที่ปฏิบัติงาน พิธี ๒ นาย เดินเขามาทางดานปลายเทาผูวายชนม เจาหนาที่ ๑ นาย อยูทางดานซายมือของผูวายชนม และเจาหนาที่อีก ๑ นาย อยูทางดานขวามือของ ผูวายชนม มาหยุดยืนบริเวณกลางลําตัวของผูวายชนม v จากนั้นลงเขาและเดินเขาเขามาหยุดอยูประมาณ บริเวณไหลของผูวายชนม แลวไหวผูวายชนมพรอมกัน ๑ ครั้ง และสอดมือเขาประคองศพ v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดสีกากี สนว. ๐๑ เรียนเชิญทายาท หรือเจาภาพของผูวายชนม มายืน ตั้งแถวอยูบริเวณดานในฉาก

122 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดสีกากี สนว. ๐๑ เรียนเชิญประธานเพื่อประกอบพิธี พระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ กอนที่ ประธานจะรับหมอนํ้าหลวงอาบศพ ใหประธาน ถวายความเคารพไปยังทิศที่พระบาทสมเด็จ พระเจาอยูหัวประทับ หรือพระบรมมหาราชวัง v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี เชิญหมอนํ้าหลวงใหประธาน เพื่อประกอบพิธีพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ ตามดวย นํ้าขมิ้นและนํ้าอบตามลําดับ v ในขณะที่ประธานรดนํ้าหลวงพระราชทานอาบศพ หรือสรงศพ เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีใหสัญญาณไปยัง เจาหนาที่ปไฉน กลองชนะ เพื่อเริ่มประโคม และ ใหเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดสีกากี สนว. ๐๑ เรียนเชิญผูมารวมงานยืนขึ้น และเรียนเชิญ ใหนั่งลงเมื่อประธานประกอบพิธีเสร็จสิ้น หมายเหตุ กรณีประธานเปนสุภาพสตรี ทําความเคารพโดยการถอนสายบัว

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 123 กรณี ผูวายชนมและประธานเปนพระภิกษุ ใหเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีเดินเขามายังโตะที่วางกลองนํ้าหลวง พระราชทานพรอมกัน วางเครื่องแกวและพานนํ้าขมิ้น นํ้าอบ แลวเดินเขาถอยหลังมายังกลางลําตัวผูวายชนม ทําความเคารพผูวายชนมโดยการกราบแบบเบญจางคประดิษฐ ๓ ครั้ง จากนั้นเดินเขามายังโตะที่ตั้งกลองนํ้า หลวงพระราชทานพรอมกัน เพื่อหยิบหมอนํ้าหลวงและพานนํ้าขมิ้น นํ้าอบ เดินเขาถอยหลังลุกยืนแลวเดินออก v เมื่อประกอบพิธีพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือ สรงศพแลวเสร็จ ใหประธานถวายความเคารพ ไปยังทิศเดิมอีกครั้งหนึ่ง แลวหันมาทําความเคารพ ผูวายชนม แลวเดินออก กรณี ผูวายชนมและประธานเปนฆราวาส ใหเจาหนาที่ ปฏิบัติงานพิธีเดินมาหยุดยืนบริเวณกลางลําตัว ของผูวายชนม ทําความเคารพโดยการคํานับพรอมกัน ๑ ครั้ง แลวเดินออก หมายเหตุ กรณีประธานเปนสุภาพสตรี ทําความเคารพโดยการถอนสายบัว

124 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ประคองศพ ๒ นาย ลดมือลงและทําความเคารพผูวายชนม กรณี ผูวายชนมเปนฆราวาส ทําความเคารพดวยการไหวพรอมกันในทานั่งคุกเขา เสร็จแลวเดินเขาจนถึงกลาง ลําตัวผูวายชนม ลุกขึ้นยืนและเดินออกทางดานปลายเทาผูวายชนม ยืนรอปฏิบัติ v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ๑ นาย แตงกายชุดสีกากี สนว. ๐๑ เชิญทายาท หรือเจาภาพ ๑ ทาน หวีผมของผูวายชนม จํานวน ๓ ครั้ง และแนะนํา ใหทายาทกราบบริเวณอกของผูวายชนม ๑ ครั้ง แลวใหหวีขึ้น ๑ ครั้ง หวีลง ๑ ครั้ง และหวีขึ้น อีก ๑ ครั้ง กรณี ผูวายชนมที่เปนพระภิกษุ ใหเจาหนาที่ทั้ง ๒ นาย เดินเขามายังดานหนาผูวายชนม แลวทําความเคารพ โดยใชการกราบแบบเบญจางคประดิษฐ ๓ ครั้งพรอมกัน ลุกขึ้นยืนและเดินออกทางดานปลายเทาผูวายชนม ยืนรอปฏิบัติ

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 125 v เมื่อหวีเสร็จใหหักหวี แลวนําใสกระเปาเสื้อของผูวายชนม กราบลา ๑ ครั้ง และใหญาติกราบลาผูวายชนม เปนครั้งสุดทาย จากนั้นเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ปดฉากกั้นศพ เพื่อปฏิบัติพิธีสุกํา v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ทําหนาที่สุกําศพ จํานวน ๖ นาย ประกอบดวย ชุดสีกากี สนว. ๐๑ จํานวน ๔ นาย ทําหนาที่ มัดศพ ๑ นาย ดึงดาย ๑ นาย ยกเทา ๑ นาย ยกศีรษะ ๑ นาย และชุดผามวง ๒ นาย ทําหนาที่ ประคองศพ v การมัดสุกํา ใชดายดิบกลุมที่ ๑ ขนาด ๑๕ เสน มัดจากปลายเทาจรดศีรษะ รวม ๓ หรือ ๕ เปราะ ประกอบดวย เทา หนาแขง เอว ไหล คอ v คลองที่คอ แลววนไปมัดขอมือยึดแขนเขามาใหอยูใน ทาประนมมือระดับอก วนดาย ๓ รอบ แลวมัดดวย เงื่อนตะกรุดเบ็ด อีก ๓ รอบ แลวคลองที่คออีก ๑ ครั้ง มามัดรั้งใหแนน จากนั้นเชิญเครื่องสุกํา โดยนํา กรวยกระทง ดอกบัว ธูปและเทียน ใสมือผูวายชนม ในลักษณะประนมมือ

126 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน v นําผาขาวหอศพ โดยตะแคงศพไปยังดานใดดานหนึ่ง นําผาขาวสอดขางใตแลวพลิกศพกลับมาดานเดิม v ดึงผาขาวที่สอดขางใตใหศพอยูกึ่งกลาง และใหปลาย เทาศพชนขอบผา นําปลายผาฝงปลายเทาพับขึ้นมา จรดปลายศีรษะของศพใหชายผาเทากัน จากนั้นนํา ปลายผาทางดานซายและขวามาประกบตรงกลาง v เสร็จแลวใหมวนปลายผาที่เหลือเขาหาศพ ทั้งชวง ปลายเทา ขางลําตัว ในสวนของดานบนศีรษะมัดขึ้น ไปเปนปม เรียกวา มวนจุกกระเทียม v ใชดายดิบกลุมที่ ๒ ขนาด ๑๕ เสน มัดจากปลายเทา จรดศีรษะ รวม ๗ เปราะเปนหลัก เปาะ ประกอบดวย เทา หนาแขง หัวเขา สะโพก หนาอก หัวไหล และคอ แลวขมวดดายดิบที่ปมมวนจุกกระเทียม ๓ รอบ แลวขมวดดายดิบดวยเงื่อนตะกรุดเบ็ดอีก ๓ รอบ โดยเหลือปลายดายดิบไวเพื่อนําไปเชื่อม เขากับสายแถบ

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 127 v ยกศพลงหีบ โดยกอนปดฝาหีบ ใหนําดายดิบสวนที่เหลือออกมาพอประมาณแลวจึงปดหีบ จากนั้นปดฝาหีบ โดยการตอกตะปูใหแนน ๖ ตัว โดยใหเริ่มจากทางดานศีรษะศพ จํานวน ๑ ตัว ใชวนซาย ทางดานขางหีบ จํานวน ๒ ตัว ทางดานปลายเทาศพ จํานวน ๑ ตัว และทางดานขางหีบที่เหลือ จํานวน ๒ ตัว v จากนั้นใชกระดาษกาวยนปดรอยตอของฝาและ ตัวหีบใหเรียบรอยทั้งสี่ดาน เจาหนาที่ปฏิบัติงาน พิธียกหีบขึ้นตั้งไวบริเวณทางดานหลังของโกศ ที่ตั้งประกอบเกียรติยศ แลวเชื่อมสายแถบ จากนั้น ตั้งแตงเครื่องราชอิสริยาภรณ และเครื่องทองนอย ประดับหนาโกศศพใหเรียบรอย

128 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน v เจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธี ยืนตั้งแถวหนาโกศ ทําความเคารพผูวายชนมพรอมกัน กรณี ผูวายชนมที่เปนฆราวาส ใหทําความเคารพ ผูวายชนมโดยการคํานับพรอมกัน กรณี ผูวายชนมเปนพระภิกษุ ใหทําความเคารพ ผูวายชนมโดยการกราบแบบเบญจางคประดิษฐ ๓ ครั้ง พรอมกัน v จากนั้นเปดฉากและเก็บฉากกั้นศพ เจาหนาที่สงสัญญาณ ใหปไฉนและกลองชนะหยุดประโคม เปนอันเสร็จพิธี

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 129 รูปแบบการตั้งแตงเครื่องเกียรติยศประกอบศพ ฉัตรเบญจามีลักษณะเปนฉัตรทรงกระบอกชะลูดสูง เปนฉัตร ๕ ชั้น มีสีสลับกันระหวางสีแดง สีเขียว และสีนํ้าเงิน สีระบายฉัตรผืนบนจะเปนสีเดียวกับเพดาน สวนสีระบายฉัตรผืนลางเปนสีสลับกันไป ซึ่งจะเรียกสีฉัตร ตามสีของเพดาน เมื่อนําไปเปนเปนเครื่องเกียรติยศประกอบศพ จะใชเปนคู โดยทั้งคูจะเปนสีเดียวกัน ในการพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ จะจัดฉัตร จํานวน ๑ สํารับ (๔ ตน) ไปปกกับฐานปกฉัตร ตั้งประดับเปนเครื่องเกียรติยศประกอบศพ โดยใหสีของฉัตรคูหนาและคูหลังไมซํ้ากันในการตั้งประดับ ฉัตรเบญจา ฉัตรเบญจา โกศโถ พวงมาลา เครื่องราชอิสริยาภรณ ชั้นสูงสุด ชั้นรองลงมา เครื่องทองนอย พวงมาลา

130 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน การตั้งเครื่องราชอิสริยาภรณประดับหนาโกศศพ ในกรณีเจาภาพมีความประสงคตั้งเครื่องราชอิสริยาภรณประดับหนาโกศศพ ทางเจาหนาที่ตั้งแตงใหเมื่อ ทําการสุกําศพ และแตงตั้งเครื่องเกียรติยศประกอบศพเสร็จสิ้นเรียบรอยแลว การวางเครื่องราชอิสริยาภรณคูหนา โกศตั้งประดับนั้น เมื่อเจาหนาที่ผูปฏิบัติหันหนาเขาหาโกศศพดานซายมือของผูปฏิบัติ คือ เครื่องราชอิสริยาภรณ ชั้นสูงสุดทางดานขวามือของผูปฏิบัติ คือ เครื่องราชอิสริยาภรณชั้นรองลงมา ถาหากเครื่องราชอิสริยาภรณชิ้น เดียวใหวางไว ณ จุดกึ่งกลางของโกศศพโดยใชเครื่องราชอิสริยาภรณชั้นที่สูงที่สุด เครื่องราชอิสริยาภรณ การตั้งประดับ ป.ม. ป.ภ. ป.ม. ป.ภ.

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 131 โกศโถ กลองนํ้าหลวงพระราชทาน เครื่องเกียรติยศประกอบศพและอุปกรณเครื่องใชเกี่ยวกับ งานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ

132 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน หมอนํ้าหลวงตอกลาย ฉากนํ้าเงิน พานกลีบบัวพรอมขวดแกว ตะลุมมุกเครื่องสุกํา ปไฉน ฉัตรเบญจาพรอมฐาน กลองชนะแดงพรอมไมตี เครื่องทองนอย อุปกรณเครื่องใชเกี่ยวกับงานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 133 การแตงกายสําหรับงานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ ชุดปกติขาวติดแขนทุกข - เสื้อคอปดสีขาวแขนยาว มีกระเปาที่อกทั้ง สองขาง กระเปามีใบปกกระเปา - กางเกงขาวแบบราชการขายาว ชุดสีกากี สนว. ๐๑ - เสื้อคอพับแขนยาวสีกากี สนว. ๐๑ - กางเกงขายาวสีกากี สนว. ๐๑

134 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ชุดจาป - หมวกทรงประพาสโหมดเทศ ยอดจุก - เสื้อเขมขาบไหม - กางเกงมัสรูไหม - เข็มขัดแถบทองหัวครุฑ ชุดกลองชนะ - หมวกกลีบลําดวนแดงขลิบเหลือง - เสื้อปสตูแดงขลิบเหลือง - กางเกงปสตูแดงขลิบเหลือง ชุดเชิญเครื่องสุกํา/ประคองศพ - เสื้อนอกราชปะแตนสีขาว ติดแขนทุกข - นุงผามวง ถุงเทาขาวยาว รองเทาดําหุมสน

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 135 งานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ พรอมเครื่องเกียรติยศประกอบศพ หีบพระราชทาน (หีบทองทึบ หีบทองลายสลัก หีบลายกานแยง หีบเชิงชาย)

136 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 137 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพรพะราชทาน งานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ พรอมเครื่องเกียรติยศประกอบศพ หีบพระราชทาน การปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทานเปนไปตามหลักเกณฑของสํานักพระราชวัง โดยงาน พระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ พรอมเครื่องเกียรติยศประกอบศพ หีบพระราชทาน จะพระราชทานตาม ฐานันดรศักดิ์ ชั้นยศ เครื่องราชอิสริยาภรณ และไดรับเกียรติยศที่ไดรับพระราชทาน ดังนี้ ฐานันดรศักดิ์ ชั้นยศ เครื่องราชอิสริยาภรณ เกียรติยศที่ไดรับพระราชทาน ๑) พระครูชั้นสัญญาบัตร ๒) พระภิกษุ สามเณร เปรียญธรรม ๙ ประโยค ๓) ผูที่ไดรับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ เบญจมาภรณชางเผือก/มงกุฎไทย, เบญจมดิเรกคุณาภรณ ๔) นายรอยทหารบก เรือ อากาศ, นายรอยตํารวจ ๕) ขาราชการพลเรือนตั้งแตระดับ ๓ หรือตามระบบ จําแนกประเภทตําแหนง ประเภทวิชาการระดับปฏิบัติการ และประเภททั่วไประดับปฏิบัติงาน (รับราชการตั้งแต ๒ ปขึ้นไป) - นํ้าหลวง - หีบเชิงชาย ๑) สมาชิกวุฒิสภา, สภาผูแทนราษฎร และผูวาราชการ กรุงเทพมหานคร ซึ่งถึงแกกรรมขณะดํารงตําแหนง ๒) ผูที่ไดรับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ จัตุรถาภรณชางเผือก/มงกุฎไทย, จตุตถดิเรกคุณาภรณ, ตริตาภรณชางเผือก/มงกุฎไทย, ตติยดิเรกคุณาภรณ, ตติยจุลจอมเกลา ซึ่งเปนตราสืบตระกูล, ตติยานุจุลจอมเกลา และสตรีที่ไดรับพระราชทาน เครื่องราชอิสริยาภรณ จตุตถจุลจอมเกลา - นํ้าหลวง - หีบลายกานแยง (ถาเปนราชนิกุล หรือ ราชินิกุล พระราชทานหีบกุดั่น) ๑) บิดามารดาของผูดํารงตําแหนงองคมนตรี, นายกรัฐมนตรี, ประธานรัฐสภา, ประธานสภาผูแทนราษฎร, ประธานวุฒิสภา, ประธานศาลฎีกา, ประธานองคกรตาง ๆ ที่กําหนดในรัฐธรรมนูญฯ, รัฐมนตรี ที่ถึงแกกรรมในขณะ บุตรดํารงตําแหนง ๒) ผูที่ไดรับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ ตติยจุลจอมเกลาวิเศษ - นํ้าหลวง - หีบทองลายสลัก - ฉัตรเบญจา ๔ - ป กลองชนะ ๑๐ ประโคมเวลารับ พระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ

138 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ฐานันดรศักดิ์ ชั้นยศ เครื่องราชอิสริยาภรณ เกียรติยศที่ไดรับพระราชทาน ผูที่ไดรับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ ทวีติยาภรณชางเผือก หรือมงกุฎไทย, ทุติยดิเรกคุณาภรณ - นํ้าหลวง - หีบทองลายสลัก หมอมเจา - นํ้าหลวง - หีบทองทึบ - ฉัตรเบญจา ๔ - ป กลองชนะ ๑๐ ประโคมเวลารับ พระราชทานนํ้าสรงศพ พระราชาคณะ ชั้นเทพ, ราช และพระราชาคณะสามัญ เจาจอมมารดา, เจาจอม - นํ้าหลวง - หีบทองทึบ หมายเหตุ - กรณีเปนศพของผูที่ถวายงานใกลชิด ผูทรงคุนเคย หรือศพในพระราชานุเคราะหสํานักพระราชวังไปปฏิบัติ - กรณีพระบรมวงศานุวงศ เสด็จฯ ไปงานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือพระราชทานเพลิงศพ เจาหนาที่ สํานักพระราชวังจะปฏิบัติงานรวมกับเจาหนาที่กระทรวงวัฒนธรรม เหมือนเชนเคยปฏิบัติ - กรณีมีการพระราชทานพวงมาลา สํานักพระราชวังเปนผูเชิญไปปฏิบัติเอง หรือตามที่สํานักพระราชวังมอบหมาย - บุคคลผูทําลายชีพตนเอง และผูตองอาญาแผนดิน ไมพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ เครื่องเกียรติยศประกอบศพ เพลิงศพ และดินฝงศพ - การพระราชทานเพลิงศพนั้น จะตองไมตรงกับวันเฉลิมพระชนมพรรษาของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว วันเฉลิมพระชนมพรรษาของสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปหลวง วันเฉลิมพระชนมพรรษาของสมเด็จพระบรมราชินี และวันฉัตรมงคล - ตามประเพณีนิยม จะไมพระราชทานเพลิงศพในวันศุกร

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 139 กระบวนงานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ พรอมเครื่องเกียรติยศประกอบศพ หีบพระราชทาน (กรณีปกติ) กรณี หีบเชิงชาย หรือ หีบลายกานแยง หรือ หีบทองลายสลัก (เฉพาะผูที่ไดรับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ ทวีติยาภรณชางเผือก หรือมงกุฎไทย ทุติยดิเรกคุณาภรณ) หรือหีบทองทึบ (เฉพาะพระราชาคณะชั้นเทพ ชั้นราช และพระราชาคณะชั้นสามัญ) รับหมายแจงงานจาก กลุมปฏิบัติพิธีการสวนหนา การจัดทํารายงานผล การปฏิบัติงาน ทีมปฏิบัติงานจัดทําเอกสารการปฏิบัติงาน ประสานนัดหมายเจาภาพ/ทายาท และจัดเครื่องเกียรติยศประกอบศพ พรอมทั้งวัสดุอุปกรณที่ใชในการปฏิบัติงาน เดินทางไปสถานที่ปฏิบัติงาน ตั้งแตงเครื่องเกียรติยศประกอบศพ หีบพระราชทาน เชิญหีบพระราชทานไปตั้งประกอบ และตั้งฉากกั้นศพ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) ใหคําแนะนําเกี่ยวกับ การหวีผม และการกราบลาผูวายชนม (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) เชิญหีบขึ้นตั้งแตง พรอมเดินสายแถบเชื่อมกับภูษาโยง (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) แตงนํ้าหลวงพระราชทานและประคองศพ รับนํ้าหลวงพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกขและชุดสีกากี สนว. ๐๑) เชิญเจาภาพตั้งแถวอยูบริเวณดานในฉาก และเชิญประธานประกอบพิธีพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) เชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข) ปดฉากกั้นศพและสุกําพรอมบรรจุศพลงหีบ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) การวางพวงมาลาพระราชทาน (ถามี) การสงคืนวัสดุอุปกรณ การประเมินความพึงพอใจ ของเจาภาพ รูปภาพสัญลักษณ ความหมายของสัญลักษณ การเริ่มตนหรือจบงาน (Start or Stop) การกระทํา (Process) การนําเขาหรือแสดงผลขอมูล (Input or Output) ทิศทางการทํางาน (Direction of Flow)

140 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน รายละเอียดกระบวนงานพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ พรอมเครื่องเกียรติยศประกอบศพ หีบพระราชทาน (กรณีปกติ) กรณี หีบเชิงชาย หรือ หีบลายกานแยง หรือ หีบทองลายสลัก (เฉพาะผูที่ไดรับพระราชทานเครื่องราช อิสริยาภรณทวีติยาภรณชางเผือก หรือมงกุฎไทย ทุติยดิเรกคุณาภรณ) หรือหีบทองทึบ (เฉพาะพระราชาคณะ ชั้นเทพ ชั้นราช และพระราชาคณะชั้นสามัญ) ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๑ ๑. บันทึกขอมูลจากหมายรับสั่ง ลงในระบบสารสนเทศ การบริหารจัดการและอํานวยการ งานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ๒. สําเนาหมายรับสั่งมอบใหทีมปฏิบัติ ตามการจัดตารางงานแตละวัน ๑. มีการบันทึกทุกหมายรับสั่ง ครบถวน ๒. มอบหมายทีมไปปฏิบัติงาน ตามหมายรับสั่ง ๒ ๑. หัวหนาทีมปฏิบัติจัดทีมเจาหนาที่ พรอมทําหนังสือบันทึกการสั่งงาน การขออนุญาตใชรถยนตสวนกลาง การเบิกวัสดุอุปกรณ พรอมประสาน นัดหมายเจาภาพ/ทายาท ในการปฏิบัติหนาที่ ๒. จัดวัสดุอุปกรณออกปฏิบัติงาน ๑. จัดเจาหนาที่ปฏิบัติงาน ใหเพียงพอตอการปฏิบัติงาน ๒. จัดยานพาหนะใหเพียงพอ ตอการใชงาน ๓. จัดวัสดุอุปกรณออกปฏิบัติงาน ใหครบถวน ไดแก - เครื่องเกียรติยศประกอบศพ - เครื่องแตงกาย - วัสดุสิ้นเปลือง งานพระราชทานนํ้าหลวง ๓ ๑. จํานวนผูปฏิบัติหนาที่อยางนอย ๑๖ นาย ๒. รถบรรทุก จํานวน ๑ คัน ๑. ทีมปฏิบัติงานตองเดินทาง ถึงสถานที่ปฏิบัติงาน กอนเวลาอยางนอย ๑ ชั่วโมง ๒. จัดเจาหนาที่ปฏิบัติงาน ใหเพียงพอตอการปฏิบัติงาน ๓. จัดยานพาหนะใหเพียงพอ ตอการใชงาน รับหมายแจงงานจาก กลุมปฏิบัติพิธีการสวนหนา ทีมปฏิบัติงานจัดทําเอกสารการปฏิบัติงาน ประสานนัดหมายเจาภาพ/ทายาท และจัดเครื่องเกียรติยศประกอบศพ พรอมทั้งวัสดุอุปกรณที่ใชในการปฏิบัติงาน เดินทางไปสถานที่ปฏิบัติงาน ตั้งแตงเครื่องเกียรติยศประกอบศพ หีบพระราชทาน

คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน 141 ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๔ ๑. ประสานเจาภาพจัดเตรียมสถานที่ สําหรับการประกอบพิธี และเชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทาน ไปตั้งไวในที่เหมาะสม ๒. เจาหนาที่เชิญเครื่องเกียรติยศประกอบศพ ไปตั้งแตง ๓. เจาหนาที่ตั้งแตงฉากกั้นศพ ฉากเขียว ๔. เจาหนาที่ จํานวน ๑ นาย ทําหนาที่ เชิญเครื่องสุกําไปวางที่โตะบริเวณ ที่จัดเตรียมไว หรือที่เหมาะสม ๑. การใหคําแนะนําการปฏิบัติ แกเจาภาพ มีความเขาใจงาย และถูกตอง ครบถวน ๒. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด ๕ ๑. กอนเวลาพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ เจาภาพจะเชิญแขก ประกอบพิธีรดนํ้าศพ ๒. เมื่อใกลเวลาพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ เจาหนาที่จะเชิญทายาท เจาภาพ ตั้งแถวรอรับกลองนํ้าหลวง พระราชทาน บริเวณดานหนาศาลา หรือบริเวณที่เหมาะสม ๓. เจาหนาที่เชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทาน ตั้งบนโตะปูผาขาวทางดานศีรษะ ของผูวายชนม ๔. เจาหนาที่เดินออกไปพักเพื่อรอเวลา ปฏิบัติ ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การใหคําแนะนําการปฏิบัติ แกเจาภาพ มีความเขาใจงาย และถูกตอง ครบถวน ๔. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด ๖ ๑. เมื่อถึงเวลาพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพเจาหนาที่จะดําเนินการ แตงนํ้าหลวงพระราชทาน ประกอบดวย นํ้าหลวง นํ้าขมิ้น นํ้าอบ ตามลําดับ (ตามรูปแบบที่กําหนด) ๒. เจาหนาที่ ๑ นาย เชิญหมอนํ้าหลวง พระราชทาน อีก ๑ นาย เชิญพานกลีบบัว พรอมขวดนํ้าขมิ้นและนํ้าอบใหประธาน เพื่อประกอบพิธีพระราชทานนํ้าหลวง อาบศพ หรือสรงศพ ๓. เจาหนาที่ผูทําหนาที่ประคองศพ จํานวน ๓ นาย เดินเขามา ทางดานปลายเทาของผูวายชนม ประจําตําแหนง ๔. เจาหนาที่สอดมือเขาประคองศพ ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๔. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด แตงนํ้าหลวงพระราชทานและประคองศพ รับนํ้าหลวงพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข และชุดสีกากี สนว. ๐๑) เชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทาน (เครื่องแบบชุดปกติขาวติดแขนทุกข) เชิญหีบพระราชทานไปตั้งประกอบ และตั้งฉากกั้นศพ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑)

142 คูมือการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ปฏิบัติงานพิธีการศพที่ไดรับพระราชทาน ลําดับ ผังกระบวนงาน รายละเอียดงาน ขอกําหนดที่สําคัญ (มาตรฐานงาน) ๗ ๑. เจาหนาที่เรียนเชิญเจาภาพพรอมดวย ทายาทของผูวายชนมมายืนตั้งแถว อยูบริเวณดานในฉาก ๒. เจาหนาที่เชิญผูเปนประธาน เพื่อประกอบพิธีพระราชทานนํ้าหลวง อาบศพ หรือสรงศพ ๓. ประธานประกอบพิธีพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ ๑. การใหคําแนะนําการปฏิบัติ แกเจาภาพ มีความเขาใจงาย และถูกตอง ครบถวน ๒. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับขั้นตอน ๓. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๔. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๕. การจัดวางของพระราชทาน ถูกตองตามแผนผังที่กําหนด ๘ ๑. เมื่อประกอบพิธีพระราชทานนํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพแลวเสร็จ เจาหนาที่ เชิญกลองนํ้าหลวงพระราชทาน และเจาหนาที่ผูทําหนาที่ประคองศพ ทําความเคารพผูวายชนมพรอมกัน และเดินออก ๒. เจาหนาที่เชิญตัวแทนเจาภาพ ๑ ทาน โดยแนะนําใหนั่งคุกเขาขางศพ กราบศพ ๑ ครั้ง กอนทําการหวีผมผูวายชนม โดยหวีขึ้น ๑ ครั้ง หวีลง ๑ ครั้ง และหวีขึ้นอีก ๑ ครั้ง เมื่อหวีเสร็จ เรียบรอยแลว เจาหนาที่จะแนะนํา ใหเจาภาพ หักหวีและนําใสกระเปาเสื้อ ของผูวายชนม กราบลา ๑ ครั้ง และแจงใหญาติพี่นองเขากราบลา ผูวายชนมเปนครั้งสุดทาย กอนเขาสูขั้นตอนการสุกําศพตอไป ๑. ปฏิบัติถูกตองตามลําดับขั้นตอน ๒. ปฏิบัติงานตามลําดับ ครบถวนทุกขั้นตอน ๓. การแตงกายถูกตอง ตามหนาที่ที่ปฏิบัติ ๔. การใหคําแนะนําการปฏิบัติ แกเจาภาพ มีความเขาใจงาย ใหคําแนะนําเกี่ยวกับ และถูกตอง ครบถวน การหวีผม และการกราบลาผูวายชนม (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑) เชิญเจาภาพตั้งแถวอยูบริเวณดานในฉาก และเชิญประธานประกอบพิธีพระราชทาน นํ้าหลวงอาบศพ หรือสรงศพ (เครื่องแบบชุดสีกากี สนว. ๐๑)